ผลการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายทมตอความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ

ปรญญานพนธ ของ

เทยนชย ชาญณรงคศกด

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวทยาศาสตรการกฬา

พฤษภาคม 2554

ผลการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายทมตอความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ

ปรญญานพนธ ของ

เทยนชย ชาญณรงคศกด

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวทยาศาสตรการกฬา

พฤษภาคม 2554 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ผลการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายทมตอความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ

บทคดยอ ของ

เทยนชย ชาญณรงคศกด

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวทยาศาสตรการกฬา

พฤษภาคม 2554

เทยนชย ชาญณรงคศกด. (2554). ผลการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายทมตอความแปรปรวน ของอตราการเตนของหวใจ. ปรญญานพนธ วท.ม.(วทยาศาสตรการกฬา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม: อาจารย ดร.พชต เมองนาโพธ, อาจารย ดร.ถนอมศกด เสนาคา. การวจยครงนมความมงหมายเพอศกษาผลของการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายทมตอ คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ กลมตวอยางเปนนกกฬาฟตซอลชายของการกฬาแหงประเทศไทย อายระหวาง 25 – 31 ป จานวน 28 คน ไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจง แบงกลมตวอยางออกเปน 2 กลมๆ ละ 14 คน ประกอบดวย กลมทดลอง ฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬาฟตซอล สปดาหละ 3 วน ตอเนองเปนเวลา 8 สปดาห กลมควบคมฝกกฬา ฟตซอลเพยงอยางเดยว ระยะเวลาการทดลอง 8 สปดาหมการวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ กอนการฝก หลงการฝกสปดาหท 4 และ 8 นาขอมลทไดมาวเคราะหหาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน ทดสอบความแตกตางระหวางกลมโดยใชการทดสอบคาท และทดสอบความแตกตางภายในกลมดวยการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซา หากพบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จงทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของบอนเฟอรโรน ผลการวจยพบวา 1. กลมทดลอง ฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬาฟตซอล มคาเฉลยของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจคา ความแปรปรวน 1 ชวงความถตา ชวงความถสง และสดสวนชวงความถตาตอความถสง พบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ระหวาง สปดาหท 4 กบ สปดาหท 8 และกอนทดลอง กบสปดาห ท 8 2. กลมควบคม ฝกกฬาฟตซอลเพยงอยางเดยว ไมพบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ของคาเฉลยของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ 3. การเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองกบกลมควบคม พบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ คา ความแปรปรวน 1 ชวงความถสง และสดสวนชวงความถตาตอความถสง ภายหลงการฝกสปดาหท 8

THE EFFECTS OF IMAGERY RELAXATION TRAINING UPON HEART RATE VARIABILITY

AN ABSTRACT BY

TIANCHAI CHANNARONGSAK

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Science in Sports Science

at Srinakharinwirot University May 2011

Tianchai Channarongsak. (2011). The Effects of Imagery Relaxation Training upon Heart Rate Variability. Master thesis, M.sc. (Sports Science). Bangkok:

Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee: Dr. Pichit Muangnapoe, Dr. Thanomsak Senakhum.

The purpose of this research was to study the effects of imagery relaxation training upon heart rate variability. Twenty eight male futsal players of Sports Authority of Thailand were purposively selected to be the subjects of this study, ages between 25-31 years. They were equally divided into two groups (14 players in each group). The experimental group participated in imagery relaxation training and futsal training for 8 weeks, 3 days per week. The control group participated in futsal training. The subjects were tested for heart rate variability before training as the pre-test, the end of the 4nd week as the post-test I and the end of the 8th week as the post-test II. The data were analyzed in terms of mean, standard deviation, t-test and one way analysis of variance with repeated measures. If the results were found the significant difference at the .05 level, Bonferroni method was employed.

The results were as follows: 1. The experimental group participated in imagery relaxation training and futsal

training, when compared the heart rate variability means. Were statistically significant difference, at the .05 level in SD1 LF HF and LF/HF ratio between pre-test and post-test Il, post-test l and post-test ll.

2. The control group participated in futsal training, when compared the heart rate variability means were not statistically significant differences, at the .05 level among pre-test, post-test I and post-test II.

3. The comparison of the experimental group and the control group. Were statistically significant differences, at the .05 level in SD1 HF and LF/HF ratio of post-test Il.

ประกาศคณปการ

ปรญญานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยความกรณาอยางดยงจาก อาจารย ดร.พชต เมองนาโพธ ประธานควบคมปรญญานพนธ อาจารย ดร.ถนอมศกด เสนาคา กรรมการควบคมปรญญานพนธ รองศาสตราจารย.ดร.สาล สภาภรณ อาจารย ดร.วมลมาศ ประชากล กรรมการ แตงตงเพมเตม ทานไดใหความกรณาตรวจทาน แนะนาสาหรบการแกไขขอบกพรองตางๆ จนปรญญานพนธฉบบนเสรจสมบรณดวยด ผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.สบสาย บญวรบตร ผชวยศาสตราจารย ดร.นฤพนธ วงศจตรภทร และดร.ชศกด พฒนะมนตร ผเชยวชาญตรวจโปรแกรมฝกจนตภาพ เพอการผอนคลาย ทานไดสละเวลาอนมคาใหความชวยเหลอ แนะนา การสรางโปรแกรมฝก จนตภาพเพอการผอนคลายจนสาเรจลลวงดวยด

ขอกราบขอบพระคณ คณคร อาจารยทกทาน ทประสทธประสาทวชาความร คอยดแล เอาใจใส ใหความชวยเหลอและใหคาปรกษาทดเสมอมา ตงแตเรมการศกษาในระดบประถมวยจนถงการศกษาระดบมหาบณฑตในปจจบน

ขอขอบคณนกกฬาฟตซอลทมการกฬาแหงประเทศไทย ทใหความอนเคราะหในการเปนกลมตวอยางทใชในการทาวจย และการใหความรวมมออยางดยงในการเขารบการฝกจนตภาพ เพอการผอนคลาย

ขอนอมราลกถงพระคณของคณพอชาญ ชาญณรงคศกด และคณแมเกบ ชาญณรงคศกด บพการทใหการอบรมเลยงดและใหโอกาสทางการศกษา ตลอดจนญาต พนองและเพอนพองทใหการสงเสรม สนบสนน ชวยเหลอเปนกาลงใจใหมาโดยตลอด จนทาใหปรญญานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยด คณคาและประโยชนอนพงมจากปรญญานพนธฉบบน ผวจยขออทศสงดงามแก ผมพระคณทกทาน และขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง ณ โอกาสน

เทยนชย ชาญณรงคศกด

สารบญ

บทท หนา 1 บทนา ………………………………………………………..…………..……….… 1 ความมงหมายของการวจย …………………………………….………………... 4 ความสาคญของการวจย …………………………………….…………………… 4 ขอบเขตของการวจย ……………………………………………………….……. 5 ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย ……………………………….…. 5 ตวแปรทศกษา ...........………………………………….…………………..… 5 นยามศพทเฉพาะ ……………………………………………………….……. 6 กรอบแนวคดในการวจย ………………………………………………………….. 8 สมมตฐานในการวจย …………………………………………………….….……. 9

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ……………………………………………..…. 10 การจนตภาพเพอการผอนคลาย .…………………………..…………………….. 11 ความหมาย ......................................................……..………………...….. 11 ทฤษฎทเกยวของ ......................................................………………...….. 13 หลกปฏบตในการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ……….……………...….. 15 ปจจยทมผลตอการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย …….……………...….... 16 ประโยชนของการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ……….……………...….. 17 ความเครยดและความวตกกงวล …………………………………….………….... 19 ความหมาย ......................................................……….…………….....….. 19 ความเครยดและความวตกกงวลกบการกฬา ..………………….…………... 20 การวดความเครยดและความวตกกงวล ………………………………...….... 21 ระบบประสาทอตโนมต …………………………………………………………… 24 ประเภทของระบบประสาทอตโนมต ………………………….……………… 24 ผลของระบบประสาทอตโนมตตออวยวะตางๆ …………….……...………… 25 สมดลของระบบประสาทอตโนมต ..................…………….……...…….…… 25 ระบบประสาทอตโนมตกบความเครยดและความวตกกงวล ………………... 26 ความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ………………….……………… 27 การประยกตใชกบนกกฬา ……….……………………………………...…… 31

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ (ตอ)

งานวจยทเกยวของ …………………………………..……………….………..… 34 งานวจยภายในประเทศ …………………………………………….………… 34

งานวจยตางประเทศ ……………………………………………………...…. 37

3 วธดาเนนการวจย …………………………………................................……… 43 การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง ………………………………… 43 เครองมอทใชในการวจย ………………………………………………...………... 43 เครองมอในการแบงกลมตวอยาง ………………………………...…..……... 43 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ……………………...…...…..……... 43 โปรแกรมการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ……………...…...…..……..... 44 การเกบรวบรวมขอมล …………………………………………………..….......... 44 การจดกระทาขอมลและการวเคราะหขอมล ……..……………………………… 45

4 ผลการวเคราะหขอมล .……………………………................................……… 46 การเสนอผลการวเคราะหขอมล ...…………………................................……… 46 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ...……………................................……… 46 ผลการวเคราะหขอมล ...…………….....................................................……… 47

5 สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ …………...................................……… 57 สรปผลการวจย ..........................…………………................................……… 57 อภปรายผล .......................................……………................................……… 58 ขอเสนอแนะ ........................................................................................……… 63 ขอเสนอแนะในการศกษาวจยครงตอไป ................................................……… 63

บรรณานกรม …………………………………………………………………………….... 64

ภาคผนวก ……………………………………………………………………………........ 70 ภาคผนวก ก. รายชอผเชยวชาญ……………………………………………………. 71 ภาคผนวก ข. โปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย……………….....………… 73

สารบญ (ตอ)

บทท หนา ภาคผนวก (ตอ) ภาคผนวก ค. ตารางแสดงขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง .......…………………. 79 ภาคผนวก ง. เอกสารรบรองโครงการวจย …………………..……….....………….. 82

ประวตยอผวจย .......................................................................................................... 85

บญชตาราง

ตาราง หนา

1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและผลการทดสอบคาท (T – Test Independent) ของความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจกอนฝกจนตภาพเพอการ

ผอนคลาย ................................................……..…………..…..………....… 47 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและผลการทดสอบคาท (T – Test Independent)

ของความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจหลงฝกจนตภาพเพอการ ผอนคลายสปดาหท 4 ....................................……..…………..………....….. 48

3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและผลการทดสอบคาท (T – Test Independent) ของความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจหลงฝกจนตภาพเพอการ ผอนคลายสปดาหท 8 .....................................……..…………..………....….. 49

4 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความแปรปรวนของอตราการเตนของ หวใจ ของกลมทดลอง กอนฝกจนตภาพเพอการผอนคลายและหลงการฝก

สปดาหท 4 และ 8 ................................…..……….………..………....……... 50 5 เปรยบเทยบคาเฉลยของคา อตราการเตนของหวใจ (HR) และความแปรปรวน 2

(SD2) ภายในกลมทดลอง ระหวางกอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และสปดาหท 8 ................................…..………………...………....…………. 51

6 เปรยบเทยบคาเฉลยของคา ความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวง ความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) กลม ทดลอง............................................…..…………..………....…………….….. 52

7 ผลการทดสอบความแตกตางเปนรายคของคาความแปรปรวน 1 (SD1) ชวง ความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) กลมทดลอง .....................…..…………..………....……….…... 53

8 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความแปรปรวนของอตราการเตนของ หวใจ ของกลมควบคม กอนฝกจนตภาพเพอการผอนคลายและหลงการฝก

สปดาหท 4 และ 8 .......................................…..…………..………....……..... 54 9 เปรยบเทยบคาเฉลยของคา อตราการเตนของหวใจ (HR) และความแปรปรวน 2

(SD2) ภายในกลมควบคม ระหวางกอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และสปดาหท 8 ................................…..…………..………..........…………… 55

10 เปรยบเทยบคาเฉลยของคา ความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวง ความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) กลม ควบคม...........................................………………..………....………..……... 56

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา

1 แสดงความสมพนธระหวางอตราการเตนของหวใจและคาความแปรปรวน ของอตราการเตนของหวใจในเวลา 2.5 วนาท .…………………....………… 29

2 แสดงการวเคราะหความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจแบบขนกบเวลา …. 30 3 แสดงการวเคราะหความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจแบบขนกบความถ .. 30 4 แสดงกราฟอตราการเตนของหวใจของนกกฬาขณะทาการทดสอบการฝก

หนกเกน …………………..…………………………………………….……… 32 5 แสดงกราฟแผนภมจดขณะทาการทดสอบการฝกหนกเกน…………………….. 32

บทท 1 บทนา

ภมหลง ปญหาอยางหนงของนกกฬาทจะสงผลตอความสามารถในการแขงขน และคณภาพของการฝกซอมกคอ ปญหาทางดานจตใจ ไดแก ความเครยด ความวตกกงวล และปญหาการรวบรวมสมาธตอเกมการแขงขนหรอการฝกซอม ซงมผลโดยตรงตอการแขงขนทไมคงเสนคงวา ทาใหการวางแผนการฝกซอมไมมประสทธภาพเทาทควร สอดคลองกบท ชาญชย อาจนสมาจาร (2550: 65) ไดกลาวถงสถานการณกฬาในปจจบนวา เปนกจกรรมกฬาทเตมไปดวยอารมณ มความรนแรงมากขน นกกฬาตองเผชญหนากบสถานการณทเตมไปดวยความเครยด ความกดดน ความวตกกงวล และความคบของใจระหวางการฝกซอมและการแขงขน ซงปญหาทางดานจตใจเหลานจะบนทอนความสามารถทางการกฬา และมผลเสยตอสภาพทางดานรางกายและจตใจตามมา จากหลายๆ การศกษาวจยทผานมา พบวาปญหาทางดานจตใจมความสมพนธเกยวของกบสภาพทางดานรางกายเปนอยางสง ดงการศกษาของนส จอรสคอฟ (Nis Hjortskov. 2004: 88) ทศกษาผลของความเครยดทางดานจตใจตอคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ พบวาความเครยดสงผลตอสมดลของระบบประสาทอตโนมต (The Autonomic Nervous System) ทาใหการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตก (The Parasympathetic Nervous System) ทางานนอยลงในขณะพก โดยการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตกในขณะพกเปนตวแปรทบงชถงสภาพทางดานจตใจวามความผอนคลายมากนอยเพยงใด แสดงถงความสามารถทางดานรางกายวาทนทานตอการฝกซอมหนกไดมากนอยเพยงใด ดงท มารค ฟอรซ (Mark Force. 2008: 112) กลาวถง การทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตกในขณะพกวาจะชวยใหนกกฬาฟนสภาพรางกาย (Recovery) จากการฝกซอมและการแขงขนไดด นกกฬาจงสามารถทนตอฝกซอมทหนกและถได เปนการปองกนการเกดภาวะการฝกหนกเกน (Overtraining) ขณะทการทางานของระบบประสาทซมพาเธตก (The Sympathetic Nervous System) ในขณะพกจะมผลในลกษณะตรงกนขามและทาใหการฝกซอมไมไดผลดเทาทควร นอกจากน ชยสทธ ภาวลาส (2546: 2) ไดกลาวถงการศกษาเรองสมดลของการควบคมระบบประสาทอตโนมต เพอประเมนสภาพดานจตใจ ความวตกกงวลและความเครยดของนกกฬา โดยการวเคราะหคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ (Heart Rate Variability) เพอทราบถงการทางานของระบบประสาทอตโนมต ระหวางระบบประสาทซมพาเธตกซงทางานโดยกระตนการทางานของรายกาย และระบบประสาทพาราซมพาเธตกซงชวยใหรางกายอยในภาวะทผอนคลาย โดยขอมลจากคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ จะบงชถงสภาพทางดานจตใจ ระดบความวตกกงวลและความเครยดของนกกฬาไดดกวาการใหนกกฬาตอบแบบสอบถาม การสมภาษณพดคย หรอการพจารณาลกษณะทางกายภาพดวยตาเปลา ซงมลคาความแปรปรวนของอตราการ

2

เตนของหวใจในนกกฬาไทย ทงระดบสมครเลน นกกฬาอาชพและนกกฬาทมชาตไทย ทงชวงการฝกซอมและการแขงขนรายการตางๆ ภายในประเทศ เชน กฬานกเรยนนกศกษา กฬามหาวทยาลย กฬาเยาวชนแหงชาต กฬาแหงชาต เปนตน บงชวานกกฬาสวนใหญมปญหาในเรองการควบคมรางกาย จตใจ อารมณ และความคดภายใตสภาวะของความกดดนจากการฝกซอมและการแขงขน โดยมการทางานของระบบประสาทซมพาเธตกขณะพกสงกวาปกต และมการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตกซงทางานแบบตรงกนขามกบระบบประสาทซมพาเธตกและชวยใหอยในภาวะผอนคลาย ทางานนอยลงกวาปกต ปญหาในเรองความเครยดและความวตกกงวลทเกดขนกบนกกฬา ไมไดสงผลเสยตอการแขงขนเทานน แมแตชวงของการฝกซอม กพบวานกกฬามความเครยดดวยเชนกนเพยงแตไมแสดงออกใหเหนทางรางกายอยางชดเจนเทานน การทดสอบคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจชวงการฝกซอมของนกกฬาหลายชนด เชน จกรยาน มวยสากล ฟตซอล เทนนส เปนตน แสดงใหเหนอยางชดเจนวา การทางานของระบบประสาทซมพาเธตกสงขนมากกวาปกตทงๆ ทวดขณะทนกกฬานอนพก ขณะนนนกกฬาเองอาจไมรสกวาเครยด แตมนกกฬาบางคนบอกวามอาการปวดศรษะคลายๆ ไมเกรน ทงๆ ทไมไดมอาการเจบปวยอยางอนแตอยางใด อาการแบบนเปนผลจากการทางานของระบบประสาทซมพาเธตกทมากเกนไป จงสงผลกระตนการทางานของรางกายหลายๆ อยาง โดยเฉพาะการหลงฮอรโมนอะดรนาลนจากตอมหมวกไตททาใหเสนเลอดฝอยหดตว สงผลใหความดนโลหตสงขน และมอาการปวดศรษะของไมเกรน ดงการศกษาของ นส จอรสคอฟ และคณะ (Nis Hjortskov, et al. 2004: 85) ทศกษาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในกลมตวอยางททางานหนาคอมพวเตอร พบวา คาสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio)จากการวดคลนไฟฟาหวใจสงขน และมการทางานของระบบประสาทซมพาเธตกสงขนกวาระดบปกต แสดงใหเหนวาถงแมนกกฬาจะไมไดมความเครยดหรออาการทางดานรางกายใดๆ ทแสดงถงความเครยดและความวตกกงวลอยางชดเจน แตในความเปนจรงความเครยดทเกดขนภายในไดสงผลเสยตอรางกายแลว ดงการศกษาของ รเมคเกอร และคณะ (Ramaekers, et al. 1998: 1335) ทพบวา การทางานทผดปกตของระบบประสาทอตโนมตจะสงผลเสยตอรางกายและสขภาพตามมา เชน เปนตนเหตของโรคในระบบหลอดเลอดและหวใจ แตสาหรบนกกฬาผลเสยอนดบแรกๆ คอ การทไมสามารถฝกซอมไดอยางเตมทเพราะการฝกซอมทดไมวาจะเปนการฝกกฬาหรอการฝกสมรรถภาพทางกาย สงสาคญคอการฝกระบบประสาทใหมการเรยนรในขณะทาการฝกไปดวย แตหากขณะทาการฝกซอมสมดลของระบบประสาทยงไมพรอมจงเปนการยากทผลการฝกซอมจะเกดประสทธภาพสงสด ดงนนการฝกทางดานจตใจควบคกบการฝกซอมทางดานรางกายจงเปนสงทจาเปนและสาคญสาหรบการฝกซอมทมคณภาพ ดงท ชาญชย อาจนสมาจาร (2550: 33) กลาววา กฬาเพอการแขงขนสมยใหมการเตรยมความพรอมทางดานจตใจมความสาคญมากเทากบการสอนทกษะตางๆ สอดคลองกบท สมบต กาญจนกจ และสมหญง จนทรไทย (2542: 234) ไดกลาวถงการใชจตวทยาการกฬาวา ไมจาเปนทจะตองใชกบนกกฬาชนยอดเทานน แตสาหรบนกกฬาสมครเลนหรอ

3

กลมนกกฬาทเพงเรมเลนกสามารถฝกทกษะทางจตวทยาการกฬาได จากความสมพนธทเกยวของกนของสภาพทางดานจตใจกบสภาพทางดานรางกาย จงมความเปนไปไดวา การฝกทางดานจตใจอาจจะชวยแกไขปญหาทางดานรางกาย ซงกคอการปรบสมดลของระบบประสาทอตโนมตไดเชนกน หลายๆ การศกษาวจยทผานมาไดมการศกษาถงผลของการฝกทางดานจตวทยาการกฬาทคอนขางชดเจนถงประโยชนตอการแสดงทกษะกฬาทดข น หรอผลตอความเครยดทลดลง แตการศกษาในแงของความสมพนธทางดานรางกายทเกยวของกบระบบประสาทอตโนมตยงมนอยและยงไมมขอมลทชดเจนนก ผวจยจงสนใจทจะศกษาถงผลของการฝกทางดานจตวทยาการกฬาตอสมดลของระบบประสาทอตโนมต ซงสามารถอธบายไดดวยคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ สาหรบการฝกทางดานจตวทยาการกฬา กมผเชยวชาญทไดใหคาแนะนาไวหลายรปแบบดวยกนดงท ด เอ วลเลยม และเอม คาร (D. A. Williams and M. Carey. 2003: 2) ไดแนะนาใหใชการฝกผอนคลายกลามเนอแบบกาวหนา (Progressive Muscle Relaxation) การฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย (Visual Imagery) การฝกโยคะ (Yoga) การฝกสมาธ (Meditation) เปนตน ซงผวจยสนใจทจะนาเทคนคการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายมาใชกบนกกฬา การฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย (Imagery Relaxation Training) ถอวาเปนเทคนคทางดานจตวทยาการกฬาอกรปแบบหนงทสามารถใชกบนกกฬาไดไมจากดเวลา สถานท ขนตอนการฝกไมยงยาก โดยทผฝกสอน และนกกฬาสามารถฝกไดดวยตวเอง ซง ด เอ วลเลยม และ เอม คาร (D. A. Williams and M. Carey. 2003: 7) ไดกลาวไววาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายเปนเทคนคการเบยงเบนความสนใจของคนเราจากความตงเครยด อาการเจบปวด หรอปญหาตางๆ ชวยเพมพลง ลดความเมอยลา เพมการตนตวจากภาวะงวงซม เพมแรงจงใจ เพมความสามารถของการตดสนใจ ชวยลดฮอรโมนทเกยวกบความเครยด ลดความดนโลหต ลดการทางานของกลามเนอและอวยวะ เพมปรมาณเลอดทไปสสมองมากขน ทงนผวจยสนใจทจะนาทกษะการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย มาประยกตใชระหวางการฝกซอมของนกกฬา และศกษาถงผลตอคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ อนเปนตวบงชทสาคญตอสภาพทางดานรางกายและจตใจ โดยดานรางกายแสดงถงการทางานของระบบประสาทอตโนมต ความสามารถในการฟนสภาพรางกายจากการฝกซอมและการแขงขน แสดงถงความทนทานตอการฝกซอมทหนกไดด สวนดานจตใจจะแสดงถงสภาพทางจตใจและอารมณ ความวตกกงวล และความสามารถในการรวบรวมสมาธ การศกษาวจยครงนแมวาจะทาในระหวางการฝกซอม ซงมขอโตแยงวานกกฬาอาจไมมความเครยด ความวตกกงวล เทากบตอนแขงขนจรง แตทไดกลาวไปแลววา แมขณะฝกซอมนกกฬากจะมระดบความเครยดในระดบหนง ทวดไดดวยคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ และบงชถงการทางานของระบบประสาทอตโนมต ตลอดจนความเครยดและภาวะดานจตใจของนกกฬา การจนตภาพเพอการผอนคลาย จงเปนเสมอนการฝกเพอปรบสมดลของระบบประสาทอตโนมตใหทางานเปนปกต และมความพรอมสาหรบการฝกซอมและแขงขนมากขน ซงหากวาผลการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ชวยปรบสมดลของระบบประสาทอตโนมตของนกกฬาในขณะพกของชวงการฝกซอมได กมแนวโนมวานกกฬาสามารถทจะใชการจนตภาพเพอการผอนคลาย

4

ระหวางการแขงขนซงจะชวยปรบการทางานของระบบประสาทอตโนมต การจดการกบความเครยดและความวตกกงวลไดรวดเรวขน งายขน มากกวานกกฬาทไมเคยผานโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลายมากอน การศกษาวจยครงนจงมงทจะศกษาเพอหาแนวทางแกไขปญหาใหกบนกกฬาในชวงการฝกซอมและการแขงขน ซงสมดลของระบบประสาทอตโนมตทสญเสยไปในระหวางการฝกซอมหากสามารถแกไขไดดวยการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ผลการทดสอบความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจภายหลงการใหโปรแกรมฝก จะพบวาระบบประสาทพาราซมพาเธตกซงชวยใหนกกฬาฟนสภาพรางกาย (Recovery) จากการฝกซอมและการแขงขนไดด และบงชถงความผอนคลายของรางกายและจตใจ จะมการทางานมากขนในขณะพก จงสามารถใชการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายเปนทางเลอก หรอเปนอกแนวทางหนงสาหรบนกกฬาและผฝกสอนในการฝกทกษะทางดานจตใจเพอลดความเครยด ความวตกกงวล และปรบสมดลของระบบประสาทอตโนมตในระหวางการฝกซอมและการแขงขนตอไป

ความมงหมายของการวจย ในการวจยครงนผวจยไดตงความมงหมายไวดงน 1. เพอศกษาถงผลของการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายตอคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬา ระหวางการฝกซอม 2. เพอศกษาเปรยบเทยบความแตกตางของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬา ระหวางกลมทฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬากบกลมทฝกกฬาเพยงอยางเดยว 3. นาผลการศกษาวจยไปใชเปนแนวทางในการพฒนาสมรรถภาพทางดานรางกายและจตใจของนกกฬาไทย ทงในระดบสมครเลน นกกฬาอาชพและนกกฬาทมชาตไทยเพอมงพฒนาสความเปนเลศและอาชพตอไป

ความสาคญของการวจย เพอทราบถงผลของการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ตอคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬาในระหวางการฝกซอม เพอบงชถงสมดลของระบบประสาทอตโนมต สภาพดานจตใจ ความเครยดและความวตกกงวลของนกกฬา หากผลของการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย บงชวานกกฬามความเครยดและความวตกกงวลลดลง แสดงถงความผอนคลายของรางกายและจตใจทมากขน จะสามารถใชการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายเปนอกทางเลอกหนงสาหรบนกกฬาและผฝกสอนในการจดการกบความเครยด ความวตกกงวลและการปรบสมดลของระบบประสาทอตโนมตในระหวางการฝกซอมและการแขงขนตอไป

5

ขอบเขตของการวจย ประชากรทใชในการวจย ประชากรทใชในการศกษาครงน เปนนกกฬาฟตซอลชายของทมการกฬาแหงประเทศไทย ซงฝกซอมเพอเตรยมตวเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลลกของการกฬาแหงประเทศไทย และเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลรฐวสาหกจ ครงท 36 กลมตวอยางทใชในการวจย กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน เปนนกกฬาฟตซอลชายของทมการกฬาแหงประเทศไทย ซงฝกซอมเพอเตรยมตวเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลลกของการกฬาแหงประเทศไทย และเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลรฐวสาหกจ ครงท 36 จานวน 28 คน ใชกลมตวอยางโดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) แบงกลมตวอยางออกเปน 2 กลมๆ ละ 14 คน ประกอบดวย กลมทดลอง ไดรบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬาฟตซอล และกลมควบคม ไดรบการฝกกฬาฟตซอลเพยงอยางเดยว ตวแปรทศกษา 1. ตวแปรอสระ แบงเปนดงน 1.1 นกกฬาฟตซอล 1.1.1 กลมทดลอง (ฝกจนตภาพเพอการผอนคลายและฝกกฬาฟตซอล) 1.1.2 กลมควบคม (ฝกกฬาฟตซอลเพยงอยางเดยว) 1.2 โปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลายเปนระยะเวลา 8 สปดาห 2. ตวแปรตาม ไดแก 2.1 คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬา ประกอบดวยคา อตราการเตนของหวใจ (HR), ความแปรปรวน 1 (SD1), ความแปรปรวน 2 (SD2), ชวงความถตา (LF), ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) 2.2 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ระหวางกลมทฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬากบกลมทฝกกฬาเพยงอยางเดยว ขอตกลงเบองตน 1. ผวจยไมสามารถควบคมกลมตวอยางในเรอง การรบประทานอาหาร การพกผอนและการเขารวมหรอการปฏบตกจกรรมอนๆ ในชวงระยะเวลาของการศกษาทดลอง 2. กลมทดลองทาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายอยางสมาเสมอ และมความตงใจจจรงในการฝกตามโปรแกรม 8 สปดาห

6

นยามศพทเฉพาะ 1. นกกฬาฟตซอล หมายถง นกกฬาฟตซอลชายของทมการกฬาแหงประเทศไทย ซงฝกซอมเพอเตรยมตวเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลลกของการกฬาแหงประเทศไทย และเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลรฐวสาหกจ ครงท 36 2. การจนตภาพเพอการผอนคลาย (Imagery Relaxation; IR) หมายถง การฝกใชประสาทสมผสทงหมด เชน การนกภาพ การจนตนาการถง สงของ สถานทตางๆ ทตนเองชนชอบ เปนการสรางภาพความรสกขนภายในจตใจ วาตนเองไดเหน ไดไปอยในสถานทดงกลาวเพอใหเกดความผอนคลายทางรางกายและจตใจ 3. การฝกกฬาฟตซอล หมายถง การฝกซอมของนกกฬาฟตซอลตามโปรแกรมทผฝกสอนของทมการกฬาแหงประเทศไทยใชสาหรบฝกใหกบนกกฬา 4. ความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ (Heart Rate Variability; HRV) หมายถง คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจขณะพกจานวน 255 ครง วดโดยเครองวดอตราการเตนหวใจยหอ Polar รน S810i ซงแสดงผลไดสองแบบ คอ แบบขนกบเวลา (Time Domain Analysis) และแบบขนกบความถ (Frequency Domain Analysis) 5. ระบบประสาทซมพาเธตก (Sympathetic Nervous System; SNS) หมายถง ระบบประสาทอตโนมต ซงทาหนาทเพมการใชพลงงาน ทาใหรางกายตนตวเรงการทางานของหวใจ เพมอตราเมแทบอลซมและการทางานของอวยวะตางๆ 6. ระบบประสาทพาราซมพาเธตก (Parasympathetic Nervous System; PNS) หมายถง ระบบประสาทอตโนมต ซงทาหนาทเพมการสะสมและเกบรกษาพลงงานไว เชน กระตนการยอยอาหาร ลดการทางานของหวใจและชวยใหอยในภาวะผอนคลาย 7. อตราการเตนของหวใจ (Heart Rate; HR) หมายถง คาของอตราการเตนของหวใจ มหนวยวดเปน ครง/นาท 8. ความแปรปรวน 1 (Standard Deviation 1; SD1) หมายถง คาเบยงเบนมาตรฐานของกราฟแผนภมจด (Scatterogram Graph) คานวณจากเสนผาศนยกลางตามแนวดง บงบอกถงคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ 9. ความแปรปรวน 2 (Standard Deviation 2; SD2) หมายถง คาเบยงเบนมาตรฐานของกราฟแผนภมจด (Scatterogram Graph) คานวณจากเสนผาศนยกลางตามแนวขนาน บงบอกถงการเปลยนแปลงของคาอตราการเตนของหวใจ 10. ชวงความถตา (Low Frequency; LF) หมายถง การแสดงผลของคลนไฟฟาหวใจในรปแบบความถ โดยวธของการหาคาความหนาแนนสเปกตรม (Power Spectral Density) ในชวงระหวาง 0.04 ถง 0.15 เฮรตซ แสดงถงการทางานของระบบประสาทซมพาเธตกเปนหลกรวมกบระบบประสาทพาราซมพาเธตก

7

11. ชวงความถสง (High Frequency; HF) หมายถง การแสดงผลของคลนไฟฟาหวใจในรปแบบความถ โดยวธของการหาคาความหนาแนนสเปกตรม (Power Spectral Density) ในชวงระหวาง 0.15 ถง 0.4 เฮรตซ แสดงถงการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตก 12. สดสวนชวงความถตา/ความถสง (Low Frequency/High Frequency ratio; LF/HF ratio) หมายถง คาสดสวนของการวดคลนไฟฟาหวใจระหวางชวงความถตา/ชวงความถสง แสดงถงสมดลของระบบประสาทซมพาเธตกและพาราซมพาเธตก

8

กรอบแนวคดในการวจย การศกษาวจยผลการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายทมตอความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในนกกฬา ผวจยมกรอบแนวคดในการวจยดงน

โปรแกรมฝกซอมของนกกฬาทาใหสมดลของระบบประสาทอตโนมตสญเสยไป ซงบงชถงระดบความเครยดภายในจตใจของนกกฬา

มหลายทางเลอกในการฝกเพอปรบสมดลของระบบประสาทอตโนมต และลดความเครยด - ฝกสมาธ - ฝกผอนคลายกลามเนอ - การใชเทคนคความเงยบ - การใชเทปเสยงคลายเครยด - ฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย

นกกฬาฟตซอล กลมควบคม ฝกกฬาฟตซอล เพยงอยางเดยว

นกกฬาฟตซอล กลมทดลอง ฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย

ควบคกบฝกกฬาฟตซอล

ความแตกตางของสมดลของระบบประสาทอตโนมต ของนกกฬาทงสองกลมทบงชถงสภาพทางดานจตใจ

ความเครยด และความวตกกงวล

สมดลของระบบประสาทอตโนมตมการเปลยนแปลงหรอไม

อยางไร

สมดลของระบบประสาทอตโนมตมการเปลยนแปลงหรอไม

อยางไร

9

สมมตฐานในการวจย คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ของนกกฬากลมทดลอง ซงไดรบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬาฟตซอล กบนกกฬากลมควบคม ซงไดรบฝกกฬาฟตซอลเพยงอยางเดยว มความแตกตางกนภายหลงโปรแกรมการฝกในสปดาหท 4 และสปดาหท 8

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และไดนาเสนอตามหวขอตอไปน

1. การจนตภาพเพอการผอนคลาย 1.1 ความหมาย 1.2 ทฤษฎทเกยวของ 1.3 หลกปฏบตในการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย 1.4 ปจจยทมผลตอการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย 1.5 ประโยชนของการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย

2. ความวตกกงวล 2.1 ความหมาย 2.2 ความเครยดและความวตกกงวลกบการกฬา 2.3 การวดความเครยดและความวตกกงวล

3. ระบบประสาทอตโนมต 3.1 ประเภทของระบบประสาทอตโนมต 3.2 ผลของระบบประสาทอตโนมตตออวยวะตางๆ 3.3 สมดลของระบบประสาทอตโนมต 3.4 ระบบประสาทอตโนมตกบความเครยดและความวตกกงวล 3.5 ความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ 3.6 การประยกตใชกบนกกฬา

4. งานวจยทเกยวของ 4.1 งานวจยภายในประเทศ 4.2 งานวจยตางประเทศ

11

การจนตภาพเพอการผอนคลาย (Imagery Relaxation) 1. ความหมาย

จากการศกษาพบวา มผใหความหมาย และกลาวถงการจนตภาพไวมากมายหลายรปแบบ ซงผวจยไดรวบรวมเฉพาะความหมายทเกยวของกบการจนตภาพเพอการผอนคลายไวดงตอไปน ละเอยด ชประยร (2538: 37) กลาววา การจนตภาพ เปนการสรางภาพทเกดขนในจนตนาการ เปนภาพสถานท หรอเหตการณในอดตทนาประทบใจ เปนภาพสถานทหรอเหตการณใดๆ ทคดขนมาแลวมความสข เชน ชายหาด ปาเขา หรอสวนดอกไม เปนตน อนทรา ปทมนทร (2542: 191) กลาววา การจนตภาพ เปนหนทางหนงทจะจดการกบความเครยดอยางไดผล คอ การจดการกบความคดหรอจตใจของบคคล โดยใชจนตนาการเขาชวย การจนตนาการไดรบการศกษาและพสจนแลววา เปนวธการทไดผลดในการจดการกบปญหาทงทางรางกายและจตใจ จนตนาการชวยลดอาการผดปกตทางกาย ชวยปรบเปลยนพฤตกรรม ลดความ เครยดทางจตใจ และยงชวยสงเสรมภาวะความเปนปกตสขของบคคลได ปรญญา สนกะวาท (2542: 5) กลาววา การสรางจนตภาพ เปนการสรางภาพจากความคด ใหบคคลมองเหนภาพของบรรยากาศ หรอสถานท ทมความพงพอใจ ใหความสขสบาย และมความสข ซงเกดจากความคดของตนเอง บษบา สมใจวงษ (2544: 25) กลาววา การสรางจนตภาพ เปนการสรางภาพจากความคดของตนเอง ไปสสถานการณททาใหเกดความพงพอใจ โดยใชประสาทสมผสทง 5 ไดแก การมองเหน การไดยน การไดกลน การสมผสและการรบรส ในขบวนการสรางจนตภาพบคคลจะมการตอบสนองทางดานรางกาย ในลกษณะทผอนคลาย ตามการรบรของอารมณทมความสข ขณะทมการสรางจนตภาพ

อบลรตน ดพรอม (2546: 87) กลาววา การจนตภาพ เปนเทคนคการรกษาเพอการผอนคลาย ลดความวตกกงวล เปนความฝนทเกดขนทงกลางวนและกลางคน มความจาและการระลกถงในอดต เปนการใชประสบการณภายในทเกยวกบความจา ความฝน การมองเหน หรอการสรางมโนภาพ โดยเปนสงเชอมระหวางจตใจ รางกายและจตวญญาณ มจดมงหมายเพอใหผลการ รกษา เปนการเบยงเบนความคดไปสสภาพสถานท ทสรางความพงพอใจ ใหความสขสบาย ทาให ละทงสงเราทกอใหเกดความเครยดในขณะนนไป อาจทาโดยการสรางภาพดวยความคดใหเกดภาพ เสมอนการรบรสมผสทางกาย พรทพย จลเหลา (2548: 60) กลาววา การสรางจนตภาพ หมายถงการแนะแนวทางใหบคคลมการเบยงเบนความสนใจของตนเองจากสงเราทกอใหเกดความเครยด ไปยงประสบการณทมความสข ซงอาจเปนสถานทหรอเหตการณ ผานกระบวนการในการสรางจนตนาการโดยใชประสาทสมผสทง 5

12

พงศปกรณ พชตฉตรธนา (2549: 2) กลาววา การจนตภาพ เปนการสรางภาพขนในความคด จะเปนภาพอะไรกได ซงมอทธพลตอชวตของคนเราอยางมากมาย ซงจนตภาพทคนสรางขนจะเปนขอมล ทสามารถลงสจตใตสานกได และจะมผลตอคนๆ นนในอนาคต คนทมจนตภาพในเชงบวก เชงสรางสรรค ชวตของเขากจะถกผลกดนไปในทางทด กาวหนาขนและประสบความสาเรจ สวนคนทมจนตนาการในเชงลบเชงถดถอย ชวตของเขากจะถกผลกดนไปในทางทแย ถอยหลงและลมเหลว จนตภาพจงเหมอนตวจดประกาย หรอปจจยทจะกระตนใหตวเราไปสเปาหมาย ตามภาพทเราสรางขนในจตใจ มการคนพบวา จนตภาพเชงบวกสามารถแกไขปญหาชวตและสขภาพได ทมอธ เจ ชารป (Timothy J Sharp. 2002: 3) กลาวถงการจนตภาพเพอการผอนคลาย (Visual Imagery Relaxation) วามประโยชนและมความสาคญในการจดการกบความเครยด ความวตกกงวล ไดเปนอยางด การผอนคลายจะชวยใหมสมาธในทกๆ สถานการณ ชวยใหเราทางานไดดยงขน สามารถฝกไดทงททางาน ทบาน หรอระหวางการเดนทาง ซงการฝกสามารถทาไดโดยงายมรปแบบคลายๆ กบการฝกสมาธ สามารถฝกไดทกทแตตองเปนสถานทสงบเงยบ ด เอ วลเลยม และ เอม คาร (D. A. Williams and M. Carey. 2003: 1 - 7) กลาวถงการจนตภาพเพอการผอนคลาย (Visual Imagery) วา เปนเทคนคในการเบยงเบนความสนใจของคนเรา จากความตงเครยด อาการเจบปวด หรอปญหาตางๆ ดวยการจนตนาการถงสถานททสวยงาม ภาพทเราสรางขนในใจ จะทาใหเกดการผอนคลาย ซงเทคนคการผอนคลายนถอวาเปนทกษะหนงทมความสาคญมากสาหรบการควบคมรางกายของคนเรา จากการศกษาวจยพบวาการผอนคลายจะชวยในการเพมพลง ลดความเมอยลา เพมการตนตวจากภาวะงวงซม เพมแรงจงใจ เพมความสามารถในการตดสนใจ จะชวยลดฮอรโมนทเกยวกบความเครยด ชวยลดความดนโลหตลดการทางานของกลามเนอและอวยวะ เพมปรมาณเลอดทไปสสมองมากขน ซงการใชยากจะใหผลในลกษณะเดยวกนไดแตจะมผลขางเคยงตามมา ดงนนการใชเทคนคการผอนคลายจงมความสาคญ จากความหมายของการจนตภาพตามทไดกลาวมาแลวในขางตน จงอาจสรปเพอรวมความหมายของการจนตภาพเพอการผอนคลายไดวา เปนการสรางภาพใหเกดขนในจตใจเพอเหนยวนา แนะแนวทางใหบคคลมการเบยงเบนความสนใจของตนเอง ไปจากสงเราทกอใหเกดความเครยด ไปยงสงทตนเองชนชอบ หรอเคยมประสบการณทมความสขทเกดขนจรง อาจเปนสถานทหรอเหตการณทบคคลนนคดขนมาแลวมความสข ซงกระบวนการในการสรางจนตภาพสามารถใชประสาทสมผสทง 5 ไดแก การมองเหน การไดยน การสมผส การไดกลนและการรบรส บคคลจะรบรถงอารมณ ความรสกเสมอนวาไดอยในสถานทหรอเหตการณจรง โดยการเชอมโยงระหวางรางกายและจตใจ มผลตอการรบรทางความคด อารมณ และความรสก ทาใหรางกายและจตใจผอนคลาย มสมาธ ลดความตงเครยดและความวตกกงวล ถอเปนทกษะทสามารถฝกฝนได ทาใหสามารถจดการกบความเครยดและความวตกกงวลอยางไดผล และจะใชเวลานอยลงเมอผานการฝกฝนมาอยางด

13

2. ทฤษฎทเกยวของ

ผวจยไดรวบรวมทฤษฎตางๆ ทกลาวถงการจนตภาพ และมสวนเกยวของกบการ

จนตภาพเพอการผอนคลาย ซงมดงตอไปน

1. ทฤษฎการตอบสนอง (Response Theory) ของลาซารส (Lazarus) (ปรญญา

สนกะวาท. 2542: 28-29; อางองจาก Health. 1992) กลาวถงการจนตภาพวาเปนการตอบสนองของ

จตใจ สามารถนาไปสการจนตนาการและการแสดงพฤตกรรมตอสงหนงสงใด โดยการตอบสนองตอ

สงเราใดๆ จะขนอยกบการสรางจนตนาการตอสงเรานนๆ ทฤษฎอธบายวา บคคลแตละบคคลจะม

การตอบสนองตอสงเราชนดเดยวกนแตกตางกนออกไป สงเราทกลาวถงไดแก ภาวะของโรค อาการ

เจบปวยตางๆ สภาพแวดลอม เปนตน เมอใดกตามทบคคลถกกระตนดวยสงเรา จะมจนตภาพตอ

สงเรานนๆ แตกตางกน ทาใหการตอบสนองตอสงเราของแตละบคคลแตกตางกนออกไปดวยโดยท

เหตการณในอดตจะเปนตวกาหนดใหมการตอบสนองตอสงเราในปจจบนวาควรจะเปนแบบใด

2. ทฤษฎการสรางจนตภาพ (Image Theory) ของดอสซ (Dossey) (ปรญญา

สนกะวาท. 2542: 28-29; อางองจาก Health. 1992) ทฤษฎนมความเชอวาการสรางจนตภาพม

พนฐานมาจากการเชอมตอของชองวางระหวางมตของเวลา ขณะทมการสรางจนตภาพจะมการทะล

เขาไปในชองวางระหวางมตของเวลา ทาให ณ จดนนไมมอดต ปจจบน อนาคต ขณะเกดการสราง

จนตภาพเวลาจะคงทอยอยางนน ดงนนทฤษฎนจงเปนการนาภาพในอดตของตนเองทเคยประสบมา

จนตภาพใหมเพอแกไขใหดขน

3. ทฤษฎจตสงเคราะห (Psychosynthesis) ของอาซาจโอล (Assagioli) (อบลรตน

ดพรอม. 2546: 90; อางองจาก Dossey. 1995) โดยรปแบบของทฤษฎน ประกอบดวย 3 สวน

สวนแรก คอ ระดบตาสดของจตใตสานก เปนความจาทลม สวนทสองคอ ระดบไมรสกตวระดบปาน

กลาง เปนเหตการณวนตอวนในการตดตอเกดความมเหตผล สวนทสามคอ ระดบสงสด เปนสวน

ของปญญา ความรก ความคดสรางสรรค นาไปสการปฏบตตนของ แตละบคคล การฝกวธนจะใช

บาบดอาการตางๆ เชน ลดความวตกกงวล เปนตน โดยหลกการสรางจนตภาพนน เมอมการสราง

ภาพขนมาแลวจะเปนการทางานของจตใตสานกกอใหเกดการสรางภาพทชดเจน

4. ทฤษฎการสรางจนตภาพ (Image Theory) ของโฮโรวทซ (Horowitz) (บษบา

สมใจวงษ. 2544: 25-26; อางองจาก Dossey. 1995) กลาวถงความสมพนธระหวางการสราง

จนตภาพและรปแบบความคด 3 ลกษณะ ไดแก

4.1 ความคดมอทธพลตอการแสดงพฤตกรรม (Enactive Thought) เปนความคดท

จะทาใหมการตอบสนองออกทางพฤตกรรม ตวอยางเชน การกระตนความคด เชน การคดถงการยก

14

สงของหนกๆ จะเกดการเกรงสวนไหลและแขน หรอคดถงการฝานมะนาว กลามเนอบรเวณดานหนา

ของหจะเกรง ซงการควบคมการแสดงของพฤตกรรมอยในสมองสวนนอก (Cortical Brian) และสวน

ลมบค (Limbic System) สมองสวนนจะควบคมภาวะของอารมณ ใหมการตอบสนองทางพฤตกรรม

การสรางจนตภาพสามารถนามาใชควบคมความคดทจะแสดงพฤตกรรมได เพราะการสรางจนตภาพ

จะทาใหมการเชอมตอของภาวะอารมณ ทาใหกระตนความคดทจะแสดงออกและนาไปสพฤตกรรมท

สงเกตได (Observational Behavior)

4.2 ความคดในเชงเปรยบเทยบวเคราะหวจารณ (Lexical Thought) เปนความคดท

ทาใหมความชดเจนในการสอสาร การวเคราะหความคดในเชงเหตผล การนบการคานวณ การจดจา

เวลา การวางแผน และการวเคราะหวจารณ ซงความคดสวนนจะถกควบคมโดยเปลอกสมองซกซาย

(Cerebral Cortex of Left Hemisphere) ความคดในสวนนเกดการเรยนรต งแตเดก แลวเกบไวเปน

ประสบการณ เมอบคคลไดรบขาวสารหรอสงกระตนใหมๆ จะเกบไวคลายธนาคารความจา และเมอ

ไดรบขอมลขาวสารเขามาใหมบคคลกจะนาไปเปรยบเทยบวเคราะหกบความจาทมอยเดม พจารณา

ความเปนเหตเปนผลตามความจรง และประสบการณการเรยนรของบคคลนนในขณะนน เกดเปน

อารมณและพฤตกรรมแสดงออกมา

4.3 ความคดใหเหนภาพ (Image Thought) เปนความคดทเกยวของกบการสราง

จนตนาการและการสรางสรรคอยในรปของความฝน เพอฝน การเหนภาพในใจ ความคดตรงสวนน

ถกควบคมโดยเปลอกสมองซกขวา (Cerebral Cortex of Right Hemisphere) ซงเกยวกบอารมณ

โดยเฉพาะอารมณดานบวก สามารถทจะนาความรสกในอดตมาคดเปลยนแปลงอกครง ซงความคด

ในดานน โดยสวนมากจะตดตวมาตงแตเกดคลายพรสวรรค ซงจะมพฒนาการอยางรวดเรวในวยเดก

กอนหดพด ตราบจนกระทงเมอเดกเรมหดพด ความคดในสวนนจะเรมลดลงอนเปนผลเนองมาจาก

การเรยนในโรงเรยน ซงจะสงเสรมใหเกดการพฒนาของสมองซกซาย ในเรองคดคานวณ และความ

เปนเหตเปนผล ในขณะเดยวกนสมองซกขวาจะพฒนาชาลง ซงในบคคลทวไปสวนของความคดใน

เชงเปรยบเทยบ วเคราะหวจารณจะเดนกวาสวนของความคดใหเหนภาพ บคคลแตละคนจะมความ

สามารถในการสรางจนตนาการไมเทากน บคคลทเปลอกสมองซกขวาเดน จะสรางจนตภาพไดงาย

กวา ในขณะทบคคลทมเปลอกสมองซกซายเดน จะมความขดแยงตอการสรางจนตภาพ เนองจาก

ความคดมกจะขนอยกบความเปนจรงและเหตผล ทาใหเกดความคดขดแยงตอการฝก แตกสามารถ

สรางจนตภาพไดหากทราบเหตผลในการฝก ดงนนกอนการฝกจนตภาพจงตองเรมฝกในระดบงายๆ

คอยเปนคอยไป อาจจะตองทาหลายๆ ครง หรอใชประสาทสมผสหลายๆ ดานเปนตวกระตน

15

ซงรปแบบความคดทง 3 ลกษณะนจะทางานสมพนธกนขณะสรางจนตภาพ โดยการ

สรางจนตภาพจะกระตนสมองซกขวาใหเกดความคด เหนภาพ ซงจะเปนภาพหรอสถานททพงพอใจ

สถานททร นรมย และขณะใชความคดใหเหนภาพนน จะเกดการกระตนสมองสวนลมบค ซงจะเปน

สมองสวนทควบคมอารมณ กอใหเกดอารมณดานบวก รสกสบาย ผอนคลายและเพลดเพลน ขณะ

เดยวกนสมองซกซายกจะไดรบการกระตนเมอไดรบขอมลตามเนอหาการสรางจนตภาพ กอใหเกด

ความคดในเชงเปรยบเทยบวเคราะหวจารณ ความคดเชงเหตผลทาใหมการปรบเปลยนรปแบบและ

เนอหาความคดดานลบเปนความคดดานบวกซงอยบนพนฐานของความเปนจรง (สสกล สทธดารงค.

2548: 39)

3. หลกปฏบตในการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย การฝกจนตภาพ อาจเกดผลแตกตางกนแตละบคคล แมวาจะใชโปรแกรมในการฝก จนตภาพเดยวกน ทงนขนอยกบ ประสบการณ ความคด จนตนาการ การตอบสนองตอสงเราทแวดลอมขณะทาการฝก รวมไปถงพฒนาการของสมองซกซายและสมองซกขวา ดงนนเพอใหเกดประสทธภาพในการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ควรปฏบตตามหลกดงตอไปน

1. การฝกจนตภาพควรใชภาพหรอวตถทเหมาะสม กอนทาการฝกปฏบตควรสอบถามผเขารบการฝกถงสถานทชอบหรอสงทประทบใจ อาจใหผฝกปฏบตอธบายใหฟงแลวใชสถานทแบบนนหรอสงทประทบใจนนๆ ในการสรางจนตภาพ

2. การนกถงสถานททประทบใจ ใหผฝกปฏบตพยายามใชประสาทสมผสทง 5 เชน การมองเหน การไดยน การไดกลน การลมรสและการสมผส ซงจะทาใหภาพทเกดขนมความชดเจนและเกดประสทธภาพมากในการสรางจนตภาพ

3. หากผเขารบการฝกมความมนใจและมความสมพนธทดกบผแนะนา จะทาใหมความมนใจและมความรวมมอในการฝกปฏบตทดย งขน สงผลใหการฝกปฏบตไดผลด ดงนนผแนะนาควรจะมความคนเคยกบผเขารบการฝกเปนอยางด

4. แจงใหผรบการฝกทราบวา การสรางจนตภาพทกครงจะอยภายใตการควบคมของตนเองตลอดระยะเวลาการฝก เพราะผรบการฝกมกจะคดวาตนเองจะถกควบคมและกอใหเกดความวตกกงวลได

5. ควรอธบายใหผเขารบการฝกเขาใจอยางชดเจน ในเรองของวธการ ลาดบ ขนตอนของกระบวนการ ตลอดจนจดประสงคและประโยชนของการฝก เพอใหผรบการฝกตงใจฝกเตมความสามารถ

6. ขณะฝกปฏบตจะตองไมมความรสกเจบปวด หรอมสงใดทขดขวางสมาธ ดงนนจงตองมการสอบถามผเขารบการฝกเสยกอน เพอใหแนใจวาไมมอาการบาดเจบ หรอสงใดๆ รบกวนสมาธ ควรแนะนาใหสวมเสอผาหลวมๆ รบประทานอาหารใหพอดไมหวหรออมจนเกนไป

16

7. ควรเลอกสถานทฝก ทสงบ เงยบ อากาศไมรอน หรอเยนจนเกนไป มแสงไฟพอสลวๆ เพอใหความรสกสบายขณะฝกปฏบต และควรตดปายหามรบกวนเพอความเปนสวนตวในการฝก โดยแนะนาผเขารบการฝกปฏบตกจวตรสวนตวใหเรยบรอยกอนการฝก

8. ขณะฝกปฏบตควรใหผเขารบการฝกนงในทาทสบายๆ และควรหลบตาเพอปองกนการรบกวนสมาธจากการเหนสงแวดลอมรอบขาง ในขณะทผแนะนาควรใชนาเสยงนมนวล เยอกเยน ไมใชคาพดรวและเรวเกนไป เพอใหผฝกปฏบตรสกสงบและผอนคลายไดงายขน

9. เรมตนการฝกจนตภาพดวยการผอนคลาย โดยการหายใจเขา - ออกชาๆ และลก เพอใหเกดความผอนคลายของรางกายแตละสวน โดยปลอยวางความคาดหวง ความกงวลใจและภาระการงานตางๆ ไวช วคราว 10. ควรใชระยะเวลาทเหมาะสมในการฝกจนตภาพ ระดบเรมตนควรใชเวลาประมาณ 5 นาท และเมอเรมชานาญกบการฝกแลวจงเพมเวลาเปน 15 – 20 นาท / วน (D. A. Williams and M. Carey. 2003: 7)

4. ปจจยทมผลตอการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย 1. สภาพแวดลอม มอทธพลอยางมากตอผลของการฝกจนตภาพวาจะประสบความ

สาเรจมากนอยเพยงใด หากอยในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม เชน มผคนพลกพลาน มเสยงดงอกทก ครกโครม มสภาพอากาศรอนหรอเยนจนเกนไป จะมผลรบกวนสมาธของผฝกปฏบต ดงนนควรเลอกสถานทฝกทมความเหมาะสมตอการฝก

2. ลกษณะของบคคล โดยบคคลทมเปลอกสมองซกซายเดนจะสรางจนตภาพไดยากกวาบคคลทมเปลอกสมองซกขวาเดน เนองจากสมองซกซายจะเดนเรอง การวเคราะห ความคดในเชงเหตผล จงเกดการขดแยงตอการสรางจนตภาพซงความคดซงตองใชจนตนาการ การเหนภาพในใจทาใหมกเกดความคดขดแยงตอการฝก แตกสามารถฝกจนตภาพไดหากทราบเหตผลในการฝก ดงนนการฝกจนตภาพจงตองเรมฝกในระดบงายๆ คอยเปนคอยไป อาจจะตองทาหลายๆ ครง หรอใชประสาทสมผสหลายๆ ดาน เปนตวกระตน

3. ภาวะทางอารมณของบคคล ถาหากวาอยในภาวะของอารมณทมความทกขทรมานหรอมความเจบปวดทางรางกายและจตใจ จะสงผลรบกวนสมาธในการฝกจนตภาพ ทาใหไมเกดประสทธภาพเทาทควร ดงนนกอนการฝกตองควบคมภาวะเหลานใหไดเสยกอน (พรทพย จลเหลา. 2548: 63)

4. ความเชอในการสรางจนตภาพ จากการศกษาของ กะเวกกบม (Kwekkeboom. 2003) ทศกษาประวตการสรางจนตภาพและความเชอในผแนะนาการสรางจนตภาพตอผลการฝก พบวาความเชอตอผแนะนาการฝกจนตภาพมความสมพนธกบผลของการฝก (พรทพย จลเหลา. 2548: 63) ดงนนกอนเขารบการฝกจนตภาพควรอธบายใหผรบการฝกเขาใจถงเหตผลของการฝกและประโยชนทจะไดรบ

17

ในการศกษาครงนผวจยไดควบคมปจจยทมผลตอการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย โดยใหนกกฬาฝกจนตภาพในหองทมความเปนสวนตว ไมมเสยงรบกวนจากภายนอกและมอากาศถายเทไดสะดวก โดยมการอธบายใหผรบการฝกเขาใจถงเหตผลของการฝกและประโยชนทจะไดรบ และมการตรวจสอบ สอบถามขอมลจากนกกฬากอนรบการฝกวาไมมอาการบาดเจบหรอความเจบ ปวยใดๆ ทจะรบกวนสมาธระหวางการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย แตไมสามารถควบคมปจจยของลกษณะสวนบคคลในเรองของพฒนาการของสมองซกซายและซกขวาได

5. ประโยชนของการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย นกกฬาสามารถใชการจนตภาพไดหลายลกษณะเพอเสรมสรางพฒนาการทางดาน

รางกายและจตใจ ตามทไดมผกลาวถงไวในรปแบบตางๆ ซงผวจยไดรวบรวมมาเฉพาะสวนทเกยวของกบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ดงตอไปน

1. ฉตรแกว สทธพทกษ (2535: 48-49) ไดกลาวถงประโยชนของการฝกจนตนภาพ วาเปนเครองมอในการลดความตงเครยด และความวตกกงวลตางๆ ชวยในการลดความหวาดกลว ความหวาดกลวสวนมากจะเกดขนจากความรสกทอยภายนอกอานาจการควบคมของจตใจ ผลของ การฝกจะชวยใหบคคลสามารถทจะควบคมตนเองได สอดคลองกบท สมบต กาญจนกจ และสมหญงจนทรไทย (2546: 87) กลาววา การฝกจนตภาพชวยในการลดความวตกกงวลและความกลว ชวยใหสามารถควบคมตนเองและมทศนคตทดในทางบวก

2. วรรณภา พงษด (2545: 13 - 14; อางองจาก Valleran & Fortier. 1998) กลาววาการจนตภาพมผลตอแรงจงใจ ประกอบดวย แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) และแรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) ซงเกดจากการนกถงภาพประสบการณทมความสข การนกถงภาพกจกรรมททาไดดมความภาคภมใจ มผลตอการเกดแรงจงใจ นอกจากนยงกลาวถงการจนตภาพวา ชวยใหรางกายและจตใจไดพกผอนอยางสงบ

3. อบลรตน ดพรอม (2546: 87) ไดกลาววาการฝกจนตภาพชวยใหรางกายและจตใจผอนคลาย โดยการหลงของสารเอนดอรฟนทาใหรางกายมอาการคลายสลบโดยธรรมชาต เนองจากเอนดอรฟนเพมการผอนคลายกลามเนอ จงชวยลดความตงเครยดไดเปนอยางด ซงนกกฬาสามารถใชการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ลดความตงเครยดระหวางอยในสถานการณแขงขน และชวยใหการฟนตวภายหลงการฝกซอมและแขงขนเรวขน

4. ไวนเบรกและกลด (Weinberg & Gould. 1999: 271) ไดกลาวถงประโยชนของการฝกจนตภาพวา เปนการเพมพนสมาธ (Improve Concentration) และชวยเสรมสรางความมนใจ (Build Confident) ซงในระหวางการแขงขน สถานการณรอบขางลวนแตรบกวนใหเสยสมาธได เชน เสยงจากกองเชยร แฟลชจากกลองถายรป นกกฬาทผานการฝกจนตภาพมาแลวจะสามารถดงสมาธกลบคนมาไดเรวยงขน จงเกดความมนใจและชวยใหนกกฬาแสดงทกษะกฬาไดดยงขน

18

5. ทมอธ เจ ชารป (Timothy J Sharp. 2002: 3) กลาวถงประโยชนของการจนตภาพเพอการผอนคลาย วามประโยชนและมความสาคญในการจดการกบความเครยด ความวตกกงวลไดเปนอยางด การผอนคลายจะชวยใหมสมาธในทกๆ สถานการณ ชวยใหเราทางานไดดยงขน

6. ด เอ วลเลยม และเอม คาร (D. A. Williams and M. Carey. 2003: 2) กลาวถงประโยชนของการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายวา จะชวยในการเพมพลง ลดความเมอยลา เพมการตนตวจากภาวะงวงซม เพมแรงจงใจ เพมความสามารถในการตดสนใจ จะชวยลดฮอรโมนทเกยวกบความเครยด ชวยลดความดนโลหตลดการทางานของกลามเนอและอวยวะ เพมปรมาณเลอดทไปสสมองมากขน

จากการรวบรวมขอมลเรองประโยชนของการฝกจนตภาพ ตามทไดมผกลาวไวขางตนจงอาจสรปไดวา การฝกจนตภาพเพอการผอนคลายมประโยชนในการลดความตงเครยด ลดความวตกกงวลตางๆ ซงหากนามาใชในสถานการณฝกซอมและการแขงขนกฬากมแนวโนมวาจะชวยใหรางกายและจตใจเกดความผอนคลายมากขน เปนการเพมแรงจงใจ เสรมสรางสมาธและความมนใจ ชวยใหแสดงทกษะกฬาไดอยางมประสทธภาพและเกดความผดพลาดนอย

19

ความเครยดและความวตกกงวล 1. ความหมาย ความเครยดและความวตกกงวล เปนสงทสามารถเกดขนไดกบทกคนในชวตประจาวนเนองจากตองมการปฏสมพนธกบบคคลและสงแวดลอมอยตลอดเวลา จากการศกษารวบรวมมผท ใหความหมายของความเครยดและความวตกกงวลไว ดงตอไปน มาลน จฑะรพ (2542: 90) กลาววา ความเครยด หมายถง สภาพการณทเกดขนเมอ สงเราภายในหรอภายนอกมากระทบตอรางกายและจตใจ ซงอาจจะทาใหรางกายและจตใจมความผดปกตได หรอเปนการประเมนดวยสตปญญาเพอเผชญกบความเครยดเพอทจะจดการกบสงทมากระตนใหเกดความเครยด ซงถอวาเปนกระบวนการทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา บคคลทเผชญความเครยดไดด คอบคคลทรจกเลอกใชวธทเหมาะสมกบสถานการณนน สมบต กาญจนกจ และสมหญง จนทรไทย (2542: 72) กลาววา ความวตกกงวลเปนสภาพทางอารมณอนไมพงปรารถนา ของบคคลทรสก หวนกลว ไมสบายใจ ลมเหลว หรอเปนผลจากการคาดเหตการณลวงหนา ถาบคคลใดทมระดบความวตกกงวลสงหรอตาจนเกนไปจะมผลทาใหประสทธภาพการทางานของรางกายลดลง แตถาความวตกกงวลอยในระดบทเหมาะสมกจะทาใหเกดประโยชนได ปรญญา สนกะวาท (2542: 16) กลาววา ความวตกกงวลเปนความรสกทเกดขนในมนษยทมความไมสบายใจ รสกเหมอนตวเองถกคกคาม ตกอยในอนตรายทไมปลอดภย เกดจากการประเมนสภาพการณตางๆ วาอาจทาใหเกดอนตรายกบตนเอง โดยสภาพการณนนอาจเปนการเกดขนจรงหรอการคาดคะเนกได ลกขณา สรวฒน (2544: 152) กลาววา ผลของความเครยดสามารถกอใหเกดอาการผดปกตตางๆ ทงภายนอกและภายในของรางกายไดทกระบบ ความไมสบอารมณ การทางานไมบรรลเปาหมาย บคคลรอบขางไมใหความรก หรอเอาใจใส หรอถกด หรอทางานพลาด จนทาใหเกดความเสยหาย การถกบงคบ เหลานลวนแลวแตกอใหเกดการกระทบกระเทอนตอจตใจ ทาใหเกดอาการไมสบายใจ วลล โพธรงสยากร (2550: 308) กลาววา ความเครยด หมายถง ภาวะหรอความรสกทถกกดดน วตกกงวล ไมสบายใจ อนเกดจากสาเหต หรอปจจยตางๆ มผลทาใหรางกายและจตใจขาดความสมดล สงผลแสดงออกทางพฤตกรรมทไมพงประสงค เชน ปวดศรษะ หงดหงด ใจสน มอสน นอนไมหลบ ชานนท อนบน (2551: 8) กลาววา ความวตกกงวล หมายถง อาการทเกดขนทางอารมณของบคคล ทรสกหวนกลวไมสบายใจ เกดความตงเครยด ควบคมตวเองไมได หรอเปนผลมาจากการคาดเหตการณลวงหนาตอเหตการณ หรอสถานการณทจะเกดขน ซงเปนตวสาเหตททาใหความเชอมนลดลง ยงความวตกกงวลมากความมนใจกลดลง ทาใหความสามารถในการแสดงออกทางลกษณะของนกกฬาลดลงดวย

20

โมวเรอร (Mowrer. 1963: 264) กลาววา ความวตกกงวล คอ อารมณแตเปนอารมณซงคลายกบเมอเรามความหวหรอกระหาย เปนสภาพทมความตงเครยด หรอสภาพทคนเรารสกวาไมสบาย จาเปนตองกาจกไปใหหมด นอกจากนยงเปนตวการทผลกดนใหเรากระทาพฤตกรรมบางอยางออกไป จงอาจสรปไดวา ความเครยด เปนภาวะกดดนทเกดขนกบบคคลอนอาจเกดมาจากสงแวดลอมภายนอกหรอสภาวะภายในรางกาย อาจจะทาใหรางกายและจตใจมความผดปกตได สวนความวตกกงวลเปนอารมณอนไมพงปรารถนาของบคคลทรสก หวนกลว ไมสบายใจ ลมเหลว หรอเปนผลจากการคาดเหตการณลวงหนา เปนความกลว ความกงวลตอสงใดสงหนง ความเครยดและความวตกกงวลจงมลกษณะคลายกน ความเครยดและความวตกกงวลสามารถเกดขนไดทกแหง ทกเวลา อาจจะเกดจากสาเหตภายนอก เชน การเดนทาง สภาพแวดลอม มลภาวะ การ เจบปวย ความสมพนธกบเพอน ครอบครว หรออาจจะเกดจากภายในผปวยเอง เชน ตองการเปนนกกฬาทมความสามารถสง ตองการแขงขนกบเพอน เปนตน

2. ความเครยดและความวตกกงวลกบการกฬา พระพงศ บญศร (2536: 68) กลาวถงสาเหตของความวตกกงวลทางกฬาวาเปนความ รสกทตวเราเปนผทาใหเกดขนเองดวยการรบร ถงสถานการณตางๆ และการรบรของสถานการณนจะเปนตวการทสรางปญหาใหกบตนเองเสมอๆ นน คอความรสกวตกกงวล ซงอาจจะเกดมาจากสาเหตตางๆ หลายอยาง ดงตอไปน 1. การขาดความเชอมนในความสามารถของตนเอง โดยปกตการแขงขนกฬาไมใช เปนตวการทาใหเกดความวตกกงวล แตการคดวาตนเองจะแสดงความสามารถทไดรบความพายแพ หรอประสบความลมเหลวทาใหเกดเปนความวตกกงวล การคดในทางทไมดเกยวกบความสามารถ ของตนเองกจะบดเบอน สถานการณทกาลงเผชญอย 2. การเชอในความวตกกงวล และคดวาตนเองจะตองมความวตกกงวล นกกฬาบาง คนจะรสกวาตนเองไมกระตอรอรน หรอพรอมทจะแขงขนจนกวาจะรบรความวตกกงวลทเกดขนทง ทางรางกายและจตใจ 3. ความสามารถทแสดงออกในการแขงขนทผานมาตากวามาตรฐานของตน จาก ความรสกกงวลวาเหตการณลกษณะทานองนจะเกดขนอกในการแขงขนครงตอไป ถาหากนกกฬา ยอนกลบไปคดถงความพายแพทผานมา แลวเกดความวตกกงวลกบเหตการณนนอยกจะทาใหเกด ความวตกกงวลมากขน ชาญชย อาจนสมาจาร (2550: 65) ไดกลาวถงสถานการณของกฬาในปจจบนวา เปนกจกรรมกฬาทเตมไปดวยอารมณรนแรงมากขน นกกฬาตองเผชญหนากบสถานการณทเตมไปดวยความเครยด ความกดดน ความวตกกงวล ความกลว และความคบของใจ เนองจากภาระทางกายในระหวางการฝกฝนของนกกฬาสาหรบการแขงขน ความเครยดทางจตใจในระหวางการแขงขนกมความรนแรงเพมขนเชนเดยวกน ระหวางการแขงขนนกกฬามความกลวในระดบหนง ซงในทสดกม

21

ผลตอการเลนของเขา นเปนปรากฎการณธรรมชาตในสถานการณของความเครยดทเกดจากการแขงขนกฬา จะสงเกตวาผเลนทเลนไมออกเพราะความกลวนน ในทสดความกลวกจะรบกวนการเลนอนมประสทธผลของเขา

ความวตกกงวลหรอความเครยด ทเกดขนกบนกกฬาจะกระตนใหรางกายหลงฮอรโมนแหงความเครยด ทเรยกวา คอรตซอล (Cortisol) และอะดรนาลน (Adrenaline) ฮอรโมนดงกลาวจะทาใหความดนโลหตสงขน หวใจเตนเรวขน เพอเตรยมรางกายใหพรอม และมพลงงานมากพอทจะกระทาการใดๆ เชน การวงหนอนตราย การยกของหนไฟ ถาหากไดกระทาฮอรโมนนนจะถกใชไป ความกดดนหรอความเครยดจะหายไป แตความเครยดหรอความกดดนมกจะเกดขณะทไมสามารถจะกระทาการใดๆ ได เชน ความเครยดในขณะเดนทาง ความวตกกงวลวาจะไมสามารถเลนกฬาไดดเทาทเคย เปนตน ความเครยดหรอความกดดนทยงไมไดระบายออกไปเนองจากบางครงเกดขนโดยทไมรตว ทาใหฮอรโมนเหลานนสะสมในรางกายจนกระทงเกดผลเสยทางดานกายและจตใจตามมา ความเครยดเปนสงปกตทสามารถเกดขนไดทกวน โดยทนกกฬาอาจจะไมทราบวาเราไดรบความเครยดนนแลว เปนการรบแบบไมรตวหรอไมมทางหลกเลยง การทมความเครยดสะสมเรอรงจงเปนตนเหตทาใหเกดอาการทางรางกายและทางภาวะอารมณ ซงจะมผลเสยตอการฝกซอมและแขงขนเปนอยางมาก ดงนนความเครยดและความวตกกงวล จงเปนตวแปรทมความสาคญกบนกกฬาทกระดบ และมความผกผนกบความผอนคลายของนกกฬา กลาวคอ นกกฬาคนใดทมความวตกกงวลในระดบสงยอมจะมความผอนคลายของรางกายและจตใจในระดบตา ซงบงบอกวาขณะนนกกฬากาลงมปญหาและสงผลเสยตอความสามารถในการเลนกฬา ในสถานการณแขงขนหากวานกกฬา คนใดสามารถควบคมและจดการกบความเครยด ความวตกกงวลทเกดขนไดด จะสงผลใหรางกาย มความผอนคลายมากขน จงมความพรอม สามารถแสดงทกษะกฬาไดอยางมประสทธภาพและเกดความผดพลาดนอยทสด

3. การวดความเครยดและความวตกกงวล สปราณ ขวญบญจนทร (2541: 54) กลาวถงการวดความวตกกงวลวา มวธการวดไดหลายรปแบบ อาจใชการวดทางกายภาพ ซงตองใชเครองมอตางๆ เชน การวดอตราการเตนของหวใจ (Heart Rate) การวดความดนโลหต (Blood Pressure) การวดทางเคมชวภาพ (Biochemical) เชน การวดระดบนาตาลในเลอด หรอการวดกระแสไฟฟาทางผวหนงและกลามเนอ (Electromyography) สชาต ไขมสก. (2543: 2) กลาวถงการวดความเครยดและความวตกกงวลของนกกฬาโดยการใชเครองมอวดอตราการเตนของหวใจ (Heart Rate Monitor) ซงใชหลกการเดยวกบการวดคลนไฟฟาของหวใจ (Electrocardiogram) โดยการวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ เปนการนาคาชวงหางระหวางคลนชวงอารถงอาร ทตอเนองกนในกราฟ QRS Complex ของการวดคลน ไฟฟาหวใจ มาวเคราะหการทางานของระบบประสาทอตโนมต ประกอบดวย ระบบซมพาเธตก

22

และระบบพาราซมพาเธตก โดยสองระบบนจะสงกระแสประสาทมายง SA Node ซงทาหนาทในการกาหนดอตราการเตนของหวใจ และบงชถงไดถงระดบเครยดและภาวะดานจตใจของนกกฬา นอกจากน สปราณ ขวญบญจนทร (2541: 55) ไดกลาวถง การวดความวตกกงวลโดยไมตองใชเครองมอ คอ การสงเกตลกษณะอาการของนกกฬา การสงเกตลกษณะอาการตางๆ น สามารถวดความวตกกงวลไดอยางคราวๆ เทานน ไมสามารถเจาะลกลงไปในรายละเอยดได การสงเกตลกษณะอาการตางๆ สามารถสงเกตไดจากอาการทางกาย อาการทางจตใจ และลกษณะทางพฤตกรรมทแสดงออก โดยประกอบดวย อาการทางกายทเกดขนจากความวตกกงวล เชน อตราการเตนของหวใจสงขน ความดนโลหตสงขน เหงอออกมากกวาปกต ความถของคลนสมองเพมขน อตราการไหลเวยนโลหตเพมขน จานวนเลอดทมาเลยงผวหนงลดลง เกดการตงตวของกลามเนอมากกวาปกต อตราการใชออกซเจนเพมขน ระดบนาตาลในเลอดเพมขน ปากแหง ปสสาวะบอย และมการหลงฮอรโมน เชน อะดรนาลน อาการทางจตใจทเกดขนจากความวตกกงวล เชน คดมาก รสกไมสบายใจ ไมสามารถตดสนใจไดดงปกต สบสนวนวาย ขาดสมาธ ไมสามารถตงใจจดจอกบเปาหมาย หรอขาดความสนใจ ไมสามารถควบคมตนเองไดตามปกต และมความสนใจลดลง อาการทางพฤตกรรมทแสดงออกถงความวตกกงวล เชน พดเรวกวาเดม กดเลบ เคาะเทา บดกลามเนอ หาวบอย กระพรบตาบอย มอาการสน และเสยงพดไมเหมอนเดม

ลกษณะอาการทางพฤตกรรมเหลานงายตอการสงเกต ดงนนผฝกสอนสามารถสงเกตพฤตกรรมตางๆ ของนกกฬาไดวามความวตกกงวลมากนอยเพยงใด ซงเมอผฝกสอนรจกการสงเกตลกษณะอาการทางพฤตกรรมเหลานแลว จะเปนประโยชนอยางมากกบการจดระดบความวตกกงวล และการจดการกบความเครยดของนกกฬา นอกจากการวดโดยใชเครองมอทางวทยาศาสตรและการสงเกตอาการตางๆ แลว ยงมการวดความวตกกงวลโดยใชแบบทดสอบความวตกกงวล เชน

การวดโดยใชแบบทดสอบความวตกกงวลตามสถานการณฉบบปรบปรงใหม (Revised Competition Sport Anxiety Inventory – 2: CSAI - 2R) ซง ณฐชา สนตปาต (2549: 28) กลาววา เปนการวดแบบเฉพาะเจาะจง และยงสามารถวดระดบความวตกกงวลแตละประเภท รวมทงความเชอมนในตนเองตามสถานการณได โดยวดทงความวตกกงวลทางกาย (Somatic Anxiety) ความวตกกงวลทางจตใจ (Cognitive Anxiety) และความเชอมนในตนเอง (Self Confidence) จากการนาคะแนนทไดจาก การตอบมาวเคราะหทละสวน แบบทดสอบมคาถามทงหมด 17 ขอ แบงเปน การวดความวตกกงวลทางจตใจ ประกอบดวย ขอ 2, 5, 8, 11 และ 14 การวดความวตกกงวลทางกายประกอบดวย ขอ 1, 4, 6, 9, 12, 15 และ 17 และการวดความเชอมนในตนเอง ประกอบดวย ขอ 3, 7, 10, 13 และ 16 คาตอบของแบบทดสอบนจะเปนการตอบตามความรสกวาเหนดวยกบคาถามหรอไม คะแนนจะออกมาเปนระดบตงแต 1 ถง 4 ตามหมายเลขทเลอก การคดคะแนนใหเอาคะแนนของแตละขอในแตละดานบวกกน แลวนาผลทไดมาหารดวยจานวนขอทงหมดในแตละดาน และคณดวย 10 จะไดผลออกมาเปนคะแนนของความวตกกงวลในแตละดาน ชวงของคะแนนจะอย ท 10 –

23

40 ซงความหมายของระดบคะแนน คอ คะแนน 10 – 19 ระดบความวตกกงวลและความเชอมนในตนเองอยในระดบตา, คะแนน 20 – 30 ระดบความวตกกงวลและความเชอมนในตนเองปานกลาง และคะแนน 31 – 40 ระดบความวตกกงวลและความเชอมนในตนเองสง การวดภาวะทางอารมณเปนอกวธการหนงทใชในการประเมนความเครยดและภาวะทางอารมณของนกกฬา ในตางประเทศมการใชแบบทดสอบวดระดบอารมณของบรเนล (The Brunel Mood Scale; BRUMS) ซงนามาใชกบนกกฬาหลายประเภท แตเนองจากเปนภาษาองกฤษทาให คาทแสดงอารมณอาจไมตรงกบความเขาใจของนกกฬาไทย ดงนน จงมการพฒนาแบบทดสอบระดบอารมณของนกกฬาไทย (Thai Athlete Mood Scale: TAMS) โดย อาพรรณชนต ศรแพทย (2550: 156-164) ซงพฒนาขนโดยปรบปรงจากแบบทดสอบทางอารมณของบรเนล และจากการสมภาษณนกกฬาไทย เพอใหไดแบบทดสอบระดบอารมณทมมาตรฐาน และตรงกบลกษณะของนกกฬาไทยมากทสด มจานวน 33 ขอ 5 องคประกอบ ไดแก กลมอารมณหดห ม 7 ขอ ไดแก ขอ 2 ทอแท ขอ 17 เสยใจ ขอ 21 หดห ขอ 27 ถอดใจ ขอ 29 เซง ขอ 31 ไมมความสข และขอ 32 เบอ มคะแนนตงแต 0 – 28 คะแนน, กลมอารมณกระปรกระเปรา กระฉบกระเฉง ม 7 ขอ ไดแก ขอ 4 มชวตชวา ขอ 8 ฮกเหม ขอ 18 มกาลงใจ ขอ 20 อยากเลนอยากแขง ขอ 22 มกาลงวงชา ขอ 24 มนใจ และขอ 30 กระตอรอรน มคะแนนตงแต 0 – 28 คะแนน, กลมอารมณเครยดและสบสน ม 11 ขอ ไดแก ขอ 1 เครยด ขอ 5 เกรง ขอ 9 กลว ขอ 12 ลงเล ขอ 13 กระวนกระวายใจ ขอ 14 ถกรบกวน ขอ 15 ฟงซาน ขอ 19 กงวล ขอ 25 สบสน ขอ 26 ตนเตน และขอ 33 ไมมนใจ มคะแนนตงแต 0 – 44 คะแนน, กลมอารมณเหนอยลา ม 4 ขอ ไดแก ขอ 3 งวงนอน ขอ 7 ออนเพลย ขอ 10 เหนอยลา และขอ 16 หมดแรง มคะแนนตงแต 0 – 16 คะแนน, กลมอารมณโกรธ ม 4 ขอ ไดแก ขอ 6 ยวะ ขอ 11 โกรธ ขอ 23 หงดหงด ขอ 28 อารมณเสย มคะแนนตงแต 0 – 16 คะแนน จากทไดกลาวมาแลวขางตน จะเหนวามวธในการวดความเครยดและความวตกกงวลของนกกฬาหลายวธ แตสาหรบการศกษาวจยครงน ผวจยใชวธการวดทางกายภาพ คอ การวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ เพอการประเมนสมดลของระบบประสาทอตในมตและบงชถงความเครยด ความวตกกงวล เปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ระหวางกอนกบภายหลงการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย

24

ระบบประสาทอตโนมต ระบบประสาทอตโนมต (The Autonomic Nervous System) เปนระบบทเกยวของกบ การทางานของอวยวะภายในรางกาย เชน ควบคมการทางานของตอมตางๆ ควบคมการเตนของหวใจ ดงนนความผดปกตของระบบประสาทอตโนมตทเกดขน กจะทาใหการทางานของอวยวะภายในรางกายผดปกตไปดวย ซงจะสงผลตอพฤตกรรมและการดาเนนชวตของมนษยทเปลยนไป ระบบประสาทชนดนมศนยกลางอยภายในไขสนหลง แกนสมองและสมองสวนฮยโปธาลามส โดยทางานเปนอสระอยนอกเหนอการควบคมของอานาจจตใจ มทาหนาทควบคมการทางานของอวยวะภายในของรางกายใหอยในสภาพปกต ลกษณะการทางานจะเปนอสระ และเปนสวนชวยแบงเบาภาระของระบบประสาทสวนกลาง (นวพร ศรวงษชย. 2550: 4)

1. ประเภทของระบบประสาทอตโนมต ระบบประสาทอตโนมต แบงออกเปน 2 ชนด คอ ระบบประสาทซมพาเธตก และระบบ

ประสาทพาราซมพาเธตก 1. ระบบประสาทซมพาเธตก (Sympathetic Nervous System) นวพร ศรวงษชย

(2550: 4) กลาววา ระบบประสาทซมพาเธตคจะเรมตนจากไขสนหลงสวนอกท 1 จนถงไขสนหลงสวนเอวท 2 โดยมศนยกลางอยในไขสนหลง เปนสวนประสาทอสระทรบรการเราของประสาทในแถบบรเวณตงแตลาคอถงทอง ประสาทสวนนทาหนาทรบร และควบคมระบบตางๆ เชน การเตนของหวใจ ตอมนาลายและตอมไรทออนๆ เปนระบบททางานในสภาพทเกดการตกใจ โกรธ เครยด ซงอวยวะตางๆ จะทางานในอตราเพมขน การเราประสาทซมพาเธตกจะทาใหรางกายเตรยมพรอมสาหรบเผชญหนากบอนตรายหรอภาวะฉกเฉน เปนการเตรยมรางกายสาหรบสภาพทกดดน เครง เครยด หรอกจกรรมทตองใชพลงงานมาก เพมการไหลเวยนของเลอด มานตาขยาย การหายใจเขา ถข นเพอนาปรมาณอากาศเขามากขน ระบบยอยอาหารหยดทางาน เปนตน

2. ระบบประสาทพาราซมพาเธตก (Parasympathetic Nervous System) วรวฒ เจรญศร (2550: 1) กลาววา ระบบประสาทพาราซมพาเธตกจะออกจากระบบประสาทสวนกลาง โดยผานรวมไปกบเสนประสาทสมองบางเสน และประสาทไขสนหลงสวนกระเบนเหนบ ใยประสาทพาราซมพาเธตกมากกวารอยละ 80 อยในเสนประสาทเวกส ซงไปเลยงบรเวณชองอกและชองทอง ทาหนาทควบคมการสะสมพลงงาน ควบคมระดบการทางานของอวยวะภายใน หลอดเลอดสวนตางๆ ใหอยในสภาพพรอมทจะทางานได โดยท มารค ฟอรซ (Mark Force. 2008: 112) กลาววาการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตกขณะพก จะชวยใหการเสรมสรางและฟนฟสภาพรางกายไดผลด รางกายจะมการฟนฟตวเอง ระบบการดดซมสารอาหารและการกาจดของเสยทางานไดด ชวยใหนอนหลบไดลก จะรสกผอนคลายและมพลง ระบบกลามเนอกระดก ขอตอ ผมและเลบ จะแขงแรง ทาใหนกกฬาฝกซอมสามารถไดหนกและถข น สามารถฟนสภาพรางกาย และตอบสนองตอการฝกซอมไดเรว

25

2. ผลของระบบประสาทอตโนมตตออวยวะตางๆ วรวฒ เจรญศร (2550: 2) กลาวถงการทางานของระบบประสาทอตโนมตวามผลการ

ทางานของอวยวะตางๆ ดงน 1. ผลตอหวใจ ระบบประสาทซมพาเธตกทาใหหวใจเตนเรวและแรง ในขณะทระบบประสาทพาราซมพาเธตกทาใหหวใจเตนชาและเบา 2. ผลตอมานตา ระบบประสาทซมพาเธตกทาใหมานตาขยาย สวนระบบประสาทพาราซมพาเธตกทาใหมานตาหดเลก 3. ผลตอหลอดลม ระบบประสาทซมพาเธตกทาใหหลอดลมขยายตว สวนระบบประสาทพาราซมพาเธตกทาใหหลอดลมหดเกรงตว 4. ผลตอหลอดเลอด ระบบประสาทซมพาเธตกทาใหหลอดเลอดหดตวเลกนอย ขณะทระบบประสาทพาราซมพาเธตกทาใหหลอดเลอดขยายเลกนอย 5. ผลตอความดนโลหต ระบบประสาทซมพาเธตกทาใหความดนโลหตสงขน สวนระบบประสาทพาราซมพาเธตกทาใหความดนโลหตลดตาลง 6. ผลตอระบบทางเดนอาหาร ระบบประสาทซมพาเธตกทาใหทางเดนอาหารเคลอน ไหวชาและทางานลดลง สวนระบบประสาทพาราซมพาเธตกทาใหทางเดนอาหารเคลอนไหวเรวขนและทางานดขน 7. ผลตอตอมเหงอ ระบบประสาทซมพาเธตกทาใหเหงอออกมาก แตระบบประสาทพาราซมพาเธตกทาใหเหงอออกนอยลง 8. ผลตออณหภมรางกาย ระบบประสาทซมพาเธตกทาใหอณหภมกายสงขน แตระบบประสาทพาราซมพาเธตกทาใหอณหภมกายลดลง 9. ผลตอกระเพาะปสสาวะ ระบบประสาทซมพาเธตกทาใหกระเพาะปสสาวะขยายยดออก สวนระบบประสาทพาราซมพาเธตกทาใหกระเพาะปสสาวะหดตว 10. ผลตอมดลก ระบบประสาทซมพาเธตกทาใหมดลกบบตวลดลง ในขณะทระบบประสาทพาราซมพาเธตกทาใหมดลกบบตวเพมขน

3. สมดลของระบบประสาทอตโนมต ระบบประสาทอตโนมต (Autonomic Nervous System) เปนสวนหนงของระบบ

ประสาททควบคมการทางานของอวยวะภายใน (Body’s Visceral Functions) เชน การทางานของหวใจ การทางานของระบบทางเดนอาหาร ลาไส และการหลงฮอรโมนของตอมไรทอ ในระหวางทรางกายมการประกอบกจกรรมตางๆ หรอขณะหยดพก ดงทแจน คอลลงวด (Jane Collingwood. 2007: 81) กลาววา ระบบประสาทซมพาเธตกจะทาใหบคคลเขาสภาวะเครงเครยด เปนการเตรยม พรอมของรางกายสาหรบการ “ตอสหรอหน” จนเมอเกดการรบรวาอนตรายไดผานพนไปแลวระบบประสาทพาราซมพาเธตกจะทางานเหนอระบบประสาทซมพาเธตก โดยจะลดอตราการเตนของหวใจใหตาลงและชวยเพมการขยายตวของหลอดเลอด สอดคลองกบทสรพล ศรบญทรง (2549: 95)

26

กลาววา ระบบประสาทซมพาเธตค มบทบาทในการหลงสารเอพเนฟฟนและสารนอรเอพเนฟฟนออกมากระตนหวใจใหเตนเรวและแรงขนในภาวะทรางกายมความเครยดหรอมความตนเตน ขณะทระบบประสาทอตโนมตดานตรงกนขาม คอ ระบบประสาทพาราซมพาเธตคหรอเวกส มหนาทหลงสารอะซตลโคลนออกมาในบรเวณปลายประสาทเวกส เพอใหหวใจทางานชาลงในขณะพกผอน

ภาวะปกตการทางานของระบบประสาททง 2 ระบบนจะทางานไดอยางสมดลกน คอ เมอมอาการตนตวแลวกจะมการผอนคลาย แตในบางคนทเกดอาการผดปกต การทางานของระบบประสาทซมพาเธตกจะยงคงอยตอเนอง และอยเหนอการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตก จนรางกายไมสามารถทจะผอนคลายได ถาอาการเชนนเกดขนอยางเรอรงปญหาเรองความเครยดและอาการเจบปวยกจะตามมา (Jane Collingwood. 2007: 81) ดงนนการศกษาในเรองสมดลของระบบประสาทอตโนมต จงใหประโยชนในการประเมนสภาพดานจตใจ ภาวะทางอารมณ รวมไปถงปจจยเสยงของการเกดโรคในระบบหวใจและหลอดเลอด (Ramaekers, et al. 1998: 1334) จากหลายๆ การศกษาวจยทผานมา มการศกษาถงสมดลของระบบประสาทอตโนมตทมผลตอสภาพดานจตใจและอารมณ ดวยการวเคราะหคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ (Heart Rate Variability) ซงขอมลทไดจะสามารถใชในการบงชถงภาวะสมดลของระบบประสาทอตโนมต ภาวะทางดานจตใจและอารมณ โดยพบวา หากสมดลของระบบประสาทอตโนมตสญเสยไปกจะสงผลตอการทางานของอวยวะภายในหลายๆ ทงทางดานรางกาย (Physiological Stress) จะมเกดการหลงเหงอมากขน หายใจถข น ตนขน กลามเนอมอาการหดเกรง เปนตน ทางดานจตใจ (Psychological Stress) จะเกยวของกบพฤตกรรม เชน มอสน เสยงสน นอนไมหลบ รวมถงความแปรปรวนทางอารมณและความคด จากการศกษาพบวา ทงดานรางกายและจตใจมความเกยวพนกนอยางสงมาก จงมคาวา สรระจตวทยา(Psychophysiology) เกดขน ดงนนคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ (Heart Rate Variability) จงเปนตวบงชทนาสนใจ เพราะเกยวของกบสมดลของระบบประสาทอตโนมต ดงรายงานวจยของ โรเบรต แบรร และคณะ (2000) ทไดศกษาในนกกฬายงปน พบวาความตานทานของผวหนง (Skin Conductance) มความสมพนธกบการเปลยนแปลงของอตราการเตนหวใจ (ชยสทธ ภาวลาส. 2546: 2)

4. ระบบประสาทอตโนมตกบความเครยดและความวตกกงวล จากการศกษาทผานมา พบวาความวตกกงวลและความเครยดสามารถสงผลตอความ

แปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ หรอระบบประสาทอตโนมตของรายกาย ตามท เทอดศกด เดชคง (2539: 23) กลาววา ขณะทเกดความตงเครยด รางกายจะมการเปลยนแปลงเกดขนหลายอยาง ทสาคญคอ ระบบประสาทอตโนมตและตอมไรทอ โดยระบบประสาทอตโนมต (Autonomic Nervous System) จะกระตนการทางานของระบบประสาทซมพาเธตก (Sympathetic) มากขนซง จะมผลตอการเตนของหวใจ ทาใหหวใจเตนเรวและแรงขน ชวยเพมการใชพลงงาน ทาใหรางกายตนตว เสนเลอดตามผวหนงหดตว และมเลอดไปเลยงตามอวยวะตางๆ มากขน เชน หวใจ ปอด สมอง เปนการเพมอตราเมแทบอลซมของการทางานในอวยวะตางๆ ยกเวนลาไส ซงจะมการทางาน

27

นอยลง เปนการเตรยมพรอมของรางกายตอสถานการณทจะเกดขน หากวาความเครยดนนยงคงตอเนองเปนเวลานาน ระบบซมพาเธตกจะกระตนใหมการหลงเหงอออกมามากขน ลาใสป นปวน กรดในกระเพาะอาหารหลงออกมามาก เปนการเตรยมรางกายใหพรอมสารบการตอสหรอหน สภาพเชนน หากวายงเกดขนอยเปนเวลานานจะเกดความเสยหายตามมากบอวยวะทออนแอ เชน ความดนโลหตสง อาการปวดศรษะจากไมเกรน หวใจขาดเลอด กระเพาะอาหารเปนแผล โดยเฉพาะระบบฮอรโมน อะดรนาลนซงหลงจากตอมหมวกไตสวนใน จะทาใหหวใจเตนเรวและแรง เสนเลอดฝอยหดตว ความดนโลหตสงขน และคอรตซอลซงหลงออกมาจากตอมหมวกไตสวนนอกจะเรงการปลดปลอยนาตาลเขาสกระแสเลอดเพอเตรยมไวเปนพลงงาน ซงฮอรโมนเหลานเปนประโยชนตอรางกายในชวงระยะเวลาหนงเพราะเปนการเตรยมความพรอม แตหากภาวะแบบนเปนอยนานจะมผลใหสมดลของรางกายสญเสยไป สอดคลองกบท พนม เกตมาน (2551: 3) กลาวถง อาการของความเครยดวาจะเกดขนในอวยวะทถกกากบควบคมโดยประสาทอตโนมต ทาใหประสาทอตโนมตเหลานนทางานมากขนจนเกดอาการตางๆ เชน ระบบทางเดนอาหารและกระเพาะอาหาร เกดการหลงกรดมากผดปกต ทาใหกระเพาะอาหารเปนแผล ปวดทอง แนนทอง ทองอด คลนไสอาเจยน ลาไส เกดการหดตวมากกวาปกต ทาใหเกดอาการทองเสย ถายบอย ระบบหวใจและหลอดเลอด มอาการหวใจเตนเรว หวใจเตนผดจงหวะ หลอดเลอดทเลยงหวใจตบลงเพราะมไขมนมาเกาะ ทาใหหลอดเลอดหวใจตบตน เกดโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด ความดนโลหตสง ระบบกลามเนอ มการหดตว เกรงแขง เกดอาการปวดศรษะ ปวดคอ ปวดหลง ปวดกลามเนอตางๆ ทวตว ระบบประสาทอตโนมตเปนระบบททางานโดยไมสามารถบงคบหรอสงการได หลอเลยงอวยวะภายในทงหมด ไดแก หวใจ ปอด ตบ ลาไส หลอดเลอด ระบบประสาทอตโนมตมความเกยวของกบสมองและไขสนหลง ความเครยดจะกระตนอารมณในสมอง ซงจะกระตนระบบประสาทอตโนมตใหทางานผานแนวเชอมโยงกบไขสนหลง การทางานนนอยนอกการควบคมของจตใจ โดยความเครยดเปนผลรวมของความคด ความรสก การกระทา และปฏกรยาทางรางกายทเกดขน แตความวตกกงวลเปนภาวะทางอารมณ ขนอยกบการคาดคะเนเหตการณทไมพงประสงคทอาจเกดขน

5. ความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ชารมา และคณะ (Sharma, et al. 2009: 252) กลาววา ความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ (Heart Rate Variability) เปนการวดคาความแปรปรวนของระยะชวงหางจากอารถง อาร (R-R Interval) ทตอเนองกนของกราฟคลนไฟฟาหวใจ (Electro Cardio Gram) โดยทสรพล ศรบญทรง (2549: 95) กลาวถงความแปรปรวนของอตราเตนของหวใจวา เกดจากจากการทางานทแตกตางกนของระบบประสาทอตโนมตทงสองชนด ประกอบดวย ระบบประสาทซมพาเธตค (Sympathetic) และระบบประสาทพาราซมพาเธตค (Parasympathetic หรอ Vagus) สอดคลองกบท คาโรลน แลทแธม (Caroline Latham. 2006: 229) กลาวถง คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจวา เปนการวดการทางานของระบบประสาทซมพาเธตค และ

28

ระบบประสาทพาราซมพาเธตค ททางานรวมกน และมอทธพลตออตราการเตนของหวใจซงสามารถใชเปนขอมลทแสดงถงสมดลของระบบประสาทอตโนมต และใชเปนตวบงชถงภาวะทางอารมณตามการตอบสนองตอสงเรา คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจจะมการเปลยนแปลงไดตามสถานการณตางๆ และแสดงถงสภาวะการทางานของระบบหวใจและหลอดเลอด โดยระบบประสาทซมพาเธตคและระบบประสาทพาราซมพาเธตค ททางานแบบตรงกนขามจะมอทธพลตอชวงระยะ เวลาระหวางอตราการเตนของหวใจแตละครง (R-R Interval) ซงขณะทอตราการเตนของหวใจสงจะทาใหเวลาระหวางอตราการเตนของหวใจแตละครง (R-R Interval) ลดลง เปนผลจากการทางานของระบบประสาทซมพาเธตคทสงขน หรอระบบประสาทพาราซมพาเธตคทางานลดลง ขณะทการลดลง ของอตราการเตนของหวใจจะทาใหเวลาระหวางอตราการเตนของหวใจแตละครง (R-R Interval)เพมขน เปนผลจากการทางานของระบบประสาทซมพาเธตคทลดลง หรอระบบประสาทพาราซมพาเธตคทางานเพมขน โดยการวเคราะหคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจแบบขนกบความถ จะใชหลกการทวา การเปลยนแปลงของอตราการเตนของหวใจจากการทางานของระบบประสาทซมพาเธตคและระบบประสาทพาราซมพาเธตคจะแตกตางกนทความเรวและความถ ระบบประสาทซมพาเธตคจะทางานชาและหลงสารนอรเอพนฟฟน ขณะทระบบประสาทพาราซมพาเธตคจะทางานเรวและหลงสารอะซตลโคลน

นอกจากน ย แจง และคณะ (Yi Gang, et al. 2003: 34) กลาววาการวดความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจจะอยบนพนฐานของการวเคราะหชวงอตราการเตนของหวใจแตละครง (R-R Interval) ทตอเนองกน โดยผลการวดจะแสดงขอมลเกยวกบการทางานของระบบประสาทเวกสและระบบประสาทพาราซมพาเทตก โดยการวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ สามารถวดแบบชวงเวลาสน (Short Term; 2 to 5 minute) หรอวดแบบชวงเวลายาว (Long Term; 24 to 48 hour) โดยวเคราะหขอมลในรปแบบขนกบเวลา (Time Domain) หรอวเคราะหขอมลในรปแบบขนกบความถ (Frequency Domain or Measurements of Power Spectral Density) คาโรลน แลทแธม (Caroline Latham. 2006: 230 อางองจาก Berntson, et al. 1993) กลาววา คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจจะมความสมพนธกบการหายใจ คอ ขณะหายใจเขาสปอดระบบประสาทพาราซมพาเธตคจะถกกดไวชวคราว จงมผลตออตราการเตนของหวใจ ทาใหหวใจเตนเรวขน จนกระทงเวลาหายใจออกระบบประสาทพาราซมพาเธตคจงจะทางาน มผลใหอตราการเตนของหวใจชาลง จงเกดเปนจงหวะของอตราการเตนของหวใจทมการแกวงขนลง (Respiratory Sinus Arrhythmia) จากหลายๆ การศกษาวจยทผานมาซงมการศกษาเรองความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจพอสรปไดดงน (Caroline Latham. 2006: 230) 1. คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจทตาเปนปจจยเสยงตอการเกดโรคของระบบหวใจและหลอดเลอด 2. คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจจะตาลงในระหวางทกาลงเปนโรคของระบบหวใจและหลอดเลอด

29

3. คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในขณะพกสง มความสมพนธกบความสามารถในการรบมอกบสถานการณตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ เชน เผชญกบความกดดนหรอการฝกซอมหนก 4. หากมความสามารถในการรวบรวมสมาธสง คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจทวดไดกจะสงขนดวย 5. คนทเปนโรคเครยดหรอมภาวะเครยดเปนประจา จะมคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจตากวาคนปกต 6. ภาวะซมเศรามผลใหคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจตาลง จงสรปไดวา คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจสามารถใชในการศกษาถงการทางานของระบบประสาทอตโนมต ระหวางระบบประสาทซมพาเธตกและระบบประสาทพาราซมพาเธตกซงจะบงชถงสภาพดานจตใจ ระดบความเครยดและความวตกกงวล การวดอตราการเตนของหวใจดวยการบนทกขอมลแบบครงตอครง พบวาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจจะแปรผกผนกบคาของอตราการเตนหวใจ (Heart Rate) กลาวคอถาอตราการเตนหวใจ (ครง/นาท) ตา จะมคาของชวง R-R Interval (มลลวนาท) สง ดงรป

ภาพประกอบ 1 แสดงความสมพนธระหวางอตราการเตนของหวใจและคาความแปรปรวนของอตรา การเตนของหวใจในเวลา 2.5 วนาท ทมา: Mark McKergow. (2006). Meanings affect the heart - SF questions and heart coherencehttp. Retrieved November 19, 2002, from www.sfwork.com

30

การวเคราะหความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ แบงออกเปนสองแบบ คอ แบบขนกบเวลา (Time Domain Analysis) และแบบขนกบความถ (Frequency Domain Analysis)

ภาพประกอบ 2 แสดงการวเคราะหความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจแบบขนกบเวลา

ทมา: Michael Galitzer. (2010). Heart Rate Variability. Retrieved November 19, 2002, from www.ahealth.com/content/thecenter/available_treatments.php

ภาพประกอบ 3 แสดงการวเคราะหความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจแบบขนกบความถ

ทมา: Michael Galitzer. (2010). Heart Rate Variability. Retrieved November 19, 2002, from www.ahealth.com/content/thecenter/available_treatments.php

31

ชยสทธ ภาวลาส (2546: 2; อางองจาก Malik M. 1996) กลาวถง คาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ (Heart Rate Variability) ทวเคราะหตามความถ (Frequency Range) สามารถบนทกไดทงแบบชวงยาว (Long – Term) ใน 24 ชวโมง และแบบชวงสน (Short – Term) จะใชเวลาในการบนทกเพยง 5 นาท และแบงผลการวเคราะหไดดงน

1. 5 – Min Total Power มคาความถประมาณ 0.4 Hz คาปกต 3,466 + 1,018 ms2 2. VLF (Very Low Frequency) มคาความถนอยกวา 0.4 Hz 3. LF (Low Frequency) มคาอยระหวาง 0.05 - 0.15 Hz คาปกต 1,170 + 416 ms2 4. HF (High Frequency) มคาอยระหวาง 0.05 - 0.15 Hz คาปกต 975 + 203 ms2 5. LF/HF ratio มคาปกตระหวาง 1.5 ถง 2.0

คาทไดจากการวเคราะหทงสองแบบ จะบงบอกถง การตอบสนองของสมดลการควบคมระบบประสาทอตโนมต เชน การเปลยนแปลงดงน

1. Baroreflex แสดงคาโดย คา LF 2. Respiratory sinus arrhythmia แสดงคาโดย คา HF 3. Thermoregulation แสดงคาโดย คา VLF

6. การประยกตใชกบนกกฬา ชยสทธ ภาวลาส (2546: 2 - 4) ไดกลาวถง การประยกตใชขอมลจากการวเคราะหคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจกบนกกฬา ในการทดสอบการฝกหนกเกน (Overtraining) เพอวเคราะหผลของการฝกซอมจากการวดอตราการเตนของหวใจ (Heart Rate) และคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ (Heart Rate Variability) โดยใหนกกฬานอนหงายในแนวราบเปนเวลา 5 นาท และยนตรงเปนเวลา 5 นาท เพอตดตามอตราการเตนของหวใจขณะพก (Resting Heart Rate) และการตอบสนองของอตราการเตนของหวใจขณะยน (Orthostatic Heart Rate Reaction) แลวนามาวเคราะหคาอตราการเตนหวใจตาสดและสงสดทเวลาตางๆ รวมทงคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ หากนกกฬาทมความสมบรณของรางกายทด ขณะพกอตราการเตนหวใจจะตาลงและคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจจะมากขน เมอเปรยบเทยบกบขณะยน ถาหากวาอตราการเตนหวใจเฉลยแตกตางกนมาก แสดงวานกกฬาเรมมปญหาการฝกหนกเกนแลว การทดสอบจะนาขอมลทไดมาสรางเปนกราฟแผนภมจด (Scatterogram) ซงการวเคราะหผลจะบอกใหทราบถงการฝกซอมวาประสบผลสาเรจมากนอยเพยงใด หรอวากาลงเกดสภาวะการฝกหนกเกน ซงหากวาผลการทดสอบไมบงบอกถงการฝกซอมวาไดผลด และมการฟนตว (Recovery) ทด กควรพจารณาปรบโปรแกรมการฝกซอมใหม สามารถกากบการฝกซอมของนกกฬาใหประสบผลสาเรจดวยการประเมน ผลการฝกซอมในแตละวน ทาใหสามารถรกษาสดสวนของการฝกซอมตอการฟนตวไดอยางถกตองเหมาะสม

32

ภาพประกอบ 4 แสดงกราฟอตราการเตนของหวใจของนกกฬาขณะทาการทดสอบการฝกหนกเกน (Overtraining Test) ในขณะทนอนเปนเวลา 5 นาท และลกขนยน 5 นาท

ภาพประกอบ 5 แสดงกราฟแผนภมจด (Scatterogram) ของนกกฬา ขณะทาการทดสอบการฝก

หนกเกน(Overtraining test) ในขณะทนอนเปนเวลา 5 นาท และลกขนยน 5 นาท

33

จากภาพกราฟแผนภมจด (Scatterogram) คาความแปรปรวน 1 (SD1) เปนคาสวนเบยงเบนมาตรฐานในแนวแกนดง แสดงถงคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ และบงชไดถงความผอนคลายหรอความตงเครยดของนกกฬา คาความแปรปรวน 2 (SD2) เปนคาสวนเบยงเบนมาตรฐานในแนวราบ แสดงถงชวง กวางของอตราการเตนหวใจขณะทาการทดสอบโดยการนอนและยน สามารถบงบอกไดถงความฟตหรอสมรรถภาพของหวใจของนกกฬา การศกษาวจยครงน ผวจยไดทดสอบความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจในนกกฬาฟตซอล โดยใชหลกการเดยวกน คอ การบนทกคาอตราการเตนหวใจ แบบ R – R Interval ใชเวลาในการบนทก 5 นาท (Short – Term) จากนนวเคราะหคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ เพอประเมนการทางานของระบบประสาทอตโนมต ซงบงชถงสภาพดานจตใจ ความผอนคลาย ความตงเครยด และความวตกกงวลของนกกฬา เปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคมกอนและภายหลงการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย

34

งานวจยทเกยวของ งานวจยทางดานพลศกษาและวทยาศาสตรการกฬาทศกษาเกยวกบเรองความแปรปรวน

ของอตราการเตนหวใจและความวตกกงวล มดงน 1. งานวจยภายในประเทศ สชาต ไขมสก (2543: บทคดยอ) ไดศกษาผลของการฝกออกกาลงกายแบบทนทานและแบบใชแรงตาน ตอการปรบตวในการทางานของระบบประสาทออโตโนมกทควบคมการทางานของหวใจ กลมตวอยางประชากรทศกษา เปนเพศชาย อายระหวาง 20-25 ป จานวน 60 คน โดยแบงออกเปน 3 กลมคอ นกกฬาวงระยะไกล 20 คน นกกฬายกนาหนก 20 คน และคนปกต 20 คน ทาการบนทกคลนไฟฟาหวใจจากกลมประชากรตดตอกนเปนเวลา 5 นาท ในขณะนงพก และขณะนงป นจกรยานทความหนกคงท ประมาณรอยละ 50 ของความสามารถสงสด การทางานของระบบประสาทออโตโนมกประเมนไดโดยการเปลยนคลนไฟฟาหวใจใหเปนคลนความถ ซงประกอบดวยคลนความถตา (มชวงความถระหวาง 0.04 - 0.15 เฮรท) มความสมพนธกบการทางานของระบบประสาทซมพาเธตกและพาราซมพาเธตก คลนความถสง (มชวงความถระหวาง 0.15 - 0.40 เฮรท) มความสมพนธกบการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตก จากการวจยครงนพบวานกกฬา วงระยะไกลมคาความสามารถในการนาออกซเจนไปใชไดสงสด (63+9.52 มลลลตร/กโลกรม/นาท) มากกวานกกฬายกนาหนกและคนปกต อยางมนยสาคญทางสถต ในขณะพกนกวงระยะไกลมอตราการเตนหวใจเฉลย 56+8.01 ครงตอนาท มคานอยกวานกกฬายกนาหนก (65+6.92 ครงตอนาท) และคนปกต (68+8.79 ครงตอนาท) อยางมนยสาคญทางสถตเชนกน คาคลนความถสงในขณะนงพกของนกวงระยะไกล (421+121 มลลวนาท2) รวมถงคาคลนความถตาของนกวงระยะไกล (302+8 มลลวนาท2) มคาสงกวา กลมคนปกต (231+70 มลลวนาท2) อยางมนยสาคญทางสถต แตไมพบความแตกตางทางสถตเมอเปรยบเทยบ กบกลมนกยกนาหนก ในชวงของการออกกาลงกายคาของคลนความถตาและคลนความถสง มคาลดลงอยางมนยสานญทางสถต เมอเปรยบเทยบกบชวงของการนงพก นอกจากนนชวงของการออกกาลงกายไมพบความแตกตางกนทางสถตในคาของคลนความถสง และคาคลนความถตา ระหวางกลมทง 3 ผลจากการศกษาครงนแสดงใหเหนวาการฝกออกกาลงกายแบบทนทาน จะสงผลใหมการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตคทควบคม การทางานของหวใจเพมขนในขณะพกมากกวาการฝกออกกาลงกายแบบใชแรงตาน สเทพ ชาน (2545: บทคดยอ) ไดศกษาความสมพนธระหวางความสามารถการจบออกซเจนสงสดดวยวธจกรยานของออสตรานดกบดรรชนการวดคาการทางานของหวใจโดยวธใชเครองวดความแปรผนของอตราการเตนของหวใจ กลมตวอยางทใชในการวจย เปนนสตระดบปรญญาบณฑต และเปนบคลากรของจฬาลงกรณมหาวทยาลย จานวน 120 คน โดยแบงกลมอายของผเขารบการทดสอบออกเปน 3 กลม ๆ ละ 40 คน คอ กลมท 1 อายระหวาง 20-29 ป เปนชาย 20 คน หญง 20 คน กลมท 2 อายระหวาง 30-39 ป เปนชาย 20 คน หญง 20 คน และกลมท 3 อายระหวาง 40-50 ป เปนชาย 20 คน และหญง 20 คน โดยใหกลมตวอยางทาการชงนาหนก วดสวนสง

35

และวดอตราการเตนของหวใจขณะพก วดดรรชนการทางานของหวใจดวยเครองวดความแปรผนของอตราการเตนของหวใจ วดสมรรถภาพการจบออกซเจนสงสด ดวยวธจกรยานของออสตรานด นาขอมลมาวเคราะหหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ผลการวจยปรากฏวา ความสามารถการจบออกซเจนสงสดดวยวธจกรยานของออสตรานดกบดรรชนการวดคาการทางานของหวใจโดยการใชเครองวดความแปรผนของอตราการเตนของหวใจ มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.72 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ศรโชค อรณประดษฐกล (2546: บทคดยอ) ไดศกษา heart rate variability (HRV) ในผปวย asymptomatic Brugada syndrome เปรยบเทยบกบคนทมคลนไฟฟาหวใจปกต โดยการตรวจหาคา HRV โดยการตด Hoter ECG monitoring เปนเวลา 24 ชวโมง ในผทมคลนไฟฟาหวใจผดปกตแบบ Brugada syndrome โดยทยงไมเคยมอาการผดปกตใดๆ 16 คน เปรยบเทยบกบคนทมคลนไฟฟาหวใจปกต 27 คน ทอยในชวงอายเดยวกน ผลการวจยพบวาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจผทเขารวมการวจยทง 2 กลม ไมมความแตกตางกนในทกๆ ดาน กลาวคอ คา SDNN ในผทมคลนไฟฟาหวใจผดปกต มคาเทากบ 144 + 37 ms ในขณะทคนปกตมคาเทากบ 148 + 39 ms (p = 0.26). คา SDANN ในผทมคลนไฟฟาหวใจผดปกต เทยบกบคนปกตมคาเทากบ 129 + 41 ms และ 138 + 43 ms ตามลาดบ (p = 0.51). คา rMSSD ผทมคลนไฟฟาหวใจผดปกต เทยบกบคนปกต มคาเทากบ 50 + 32 ms และ 36 + 16 ms ตามลาดบ (p = 0.12) คา pNN50 ผทมคลนไฟฟาหวใจผดปกต เทยบกบคนปกต มคาเทากบ 14 + 12 % และ 11 + 9 % ตามลาดบ (p = 0.23) สรปวาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ในผทมคลนไฟฟาหวใจผดปกตแบบผปวยบรกาดา แตยงไมเคยมอาการใดๆ มคาไมตางจากคนปกต ซงหมายถง การทางานของระบบประสาทอตโนมตในผทมคลนไฟฟาหวใจผดปกตดงกลาว ไมแตกตางจากคนทวไป ดษฎ แซเฮง (2548 : บทคดยอ) ไดศกษาผลของดนตรประเภทผอนคลายตอความวตกกงวลกอนการแขงขน ในนกกฬาหญงยงปนสมครเลนระดบอดมศกษา จานวน 36 คน อาย 17-25 ป โดยแบงออกเปน 2 กลมๆ ละ 18 คน คอ กลมทดลองและกลมควบคม กลมทดลองจะไดฟงดนตรประเภทผอนคลายทผวจยเตรยมไวเปนเวลา 5 อาทตย อาทตยละ 3 วน ครงละ 20 นาท สวนกลมควบคมจะไมไดฟงดนตร และมการประเมนผล 2 ครง โดยครงแรกจะวดคะแนนของความวตกกงวลตามความคด ความวตกกงวลทางกาย และความเชอมนในตนเอง (โดยใชแบบทดสอบความวตกกงวลตอการแขงขนกฬา) ความดนโลหต อตราการเตนของหวใจ และคาความแปรปรวนของอตราการบบตวของหวใจ โดยการวดคลนไฟฟาหวใจเปนเวลา 5 นาท กอนการแขงขน 1 ชวโมง ในการแขงขนนดแรก หลงจากนนอก 5 สปดาห กอนการแขงขนนดทสอง 1 ชวโมง จะวดคาตวแปรขางตนอกครง ผลการวจยพบวา หลงการทดลอง กลมทดลองจะมคะแนนของความวตกกงวลทางกายลดลง เมอเทยบกบกลมควบคมแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต และยงพบวาหลงการวจยในกลมทดลองมคะแนนของความวตกกงวลตามความคด ความวตกกงวลทางกายลดลง และมคะแนนของความเชอมนในตนเองเพมสงขน เมอเทยบกบกอนการวจยแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต สวนผลของความดนโลหตและอตราการเตนของหวใจในหลงการทดลองของทง 2 กลม ไมพบวามการ

36

เปลยนแปลงทมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต จากผลของคาความแปรปรวนของอตราการบบตวของหวใจหลงการทดลอง พบวากลมทดลองมคาเบยงเบนมาตรฐานของชวงคลน R ถง R และคาของ HF เพมขนเมอเทยบกบกลมควบคมและพบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต นอกจากนยงพบวามคา HF ของกลมทดลองเพมขน เมอเทยบกอนและหลงจากวจยแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ซงการเปลยนแปลงเหลานจะบงบอกถงวา มการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตคมากขน กษมา ซอสกลไพศาล (2549 : บทคดยอ) ศกษาผลของการฝกเสรมดวยการรามวยไทชทมตอความสามารถของกลไกทวไป สมาธ ความแมนยาในการยงปน และตวแปรทมความสมพนธกบความแมนยาในการยงปน ของนกกฬายงปนเยาวชนทมชาตไทย กลมตวอยางเปนนกกฬายงปนยาวอดลมเยาวชนทมชาตไทย จานวน 8 คน ประกอบดวยนกกฬาเพศชาย จานวน 4 คน และเพศหญงจานวน 4 คน อายระหวาง 15-19 ป ไดกลมตวอยางมาดวยการเลอกแบบเจาะจง ผเขารบการทดลองฝกเสรมดวยการรามวยไทช และฝกตามปกต โดยฝก 3 วนตอสปดาห คอ วนจนทร พธ และวนศกร ใชเวลาในการฝก 8 สปดาห ทาการทดสอบความแมนยาในการยงปน คาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ การไหลของเลอด ความจปอด ความสมพนธของมอและตา เวลาตอบสนอง ความสมดลของรางกาย ความออนตวและความแขงแรงของกลามเนอมอ กอนการทดลอง และหลงการทดลอง 8 สปดาห นาผลทไดมาทาการวเคราะหขอมล ทางสถตโดยการหาคาเฉลย สวนเบยง เบนมาตรฐาน ทดสอบคาท (t-test) วเคราะหหาสมประสทธสหสมพนธเพยรสนโพรดคโมเมนตของคาเฉลย ความสมพนธของมอและตา เวลาในการตอบสนอง ความสมดลของรางกาย ความออนตว และความแขงแรงของกลามเนอมอกบความแมนยาในการยงปน ทดสอบความมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05 ผลการวจยพบวา 1. หลงการทดลอง 8 สปดาห นกกฬายงปนทไดรบการฝกเสรมดวยโปรแกรมการรามวยไทช แลวตามดวยการฝกซอมตามปกต เมอเปรยบเทยบกบกอนการทดลอง ผลปรากฏวา มคาเฉลยเวลาในการตอบสนองลดลง ความสมดลของรางกาย และความออนตวมคาเฉลยสงขน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 2. หลงการทดลอง 8 สปดาห นกกฬายงปนทไดรบการฝกเสรมโปรแกรมการรามวยไทชแลวตามดวยการฝกซอมตามปกต คาความแปรปรวน ของอตราการเตนหวใจเมอเปรยบเทยบกบกอนการทดลอง ผลปรากฏวาคา HF และ LF/HF ratio ลดลง อยางไมมนยสาคญทางสถต 3. การวเคราะหหาคาสมประสทธ สหสมพนธระหวางตวแปรทมความสมพนธกบความแมนยาในการยงปน พบวาคา LF คา HF คา LF/HF ratio การไหลของเลอด ความจปอด ความสมพนธของมอและตา เวลาในการตอบสนอง ความสมดลของรางกาย ความออนตว และความแขงแรงของกลามเนอมอ ไมมความสมพนธกบความแมนยาในการยงปน วไลวรรณ กฤษณะพนธ และคณะ (2551: บทคดยอ) ศกษาผลของโรคอวนตอสมดลของระบบประสาทซมพาเทตกและพาราซมพาเทตกในวยรน โดยมวตถประสงคเพอตรวจสอบการทางานของระบบประสาทอตโนมตในวยรนทเปนโรคอวน ดวยการวดความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ วธการ: กลมตวอยางเปน วยรนทมดชนมวลกาย (BMI) มากกวาเปอรเซนตไทลท 95 และมากกวาเปอรเซนตไทลท 5 แตนอยกวาเปอรเซนตไทลท 85 ซงองตามอายและเพศถอวาเปนโรคอวนและม

37

นาหนกปกตตามลาดบ อาสาสมครทกคนไมมอาการทางคลนกทแสดงถงโรคหวใจและปอด การวดใชคา low frequency (LF; 0.04-0.15 Hz), high frequency (HF; 0.15-0.4 Hz) spectral powers, LF และ HF normalized units (n.u.) และอตราสวนของ LF/HF ทาการวดคา HRV ทานอนเปนเวลา 5 นาท ภายหลงจากนอนพกทาเดยวกน 10 นาท ประกอบดวยคา (mean + SD) และ median อาสา สมครวยรนทเปนโรคอวน มจานวน 23 คน (ชาย 9 คน) อายระหวาง 12 ถง 17 ป และนาหนกปกต 24 คน (ชาย 6 คน) ผลการศกษาพบวา คาเฉลย BMI ของอาสาสมครวยรนทเปนโรคอวนและวยรนนาหนกปกตคอ 33.9 + 5.0 กก./ม.2 (median 33.0) และ 20.5 + 1.6 กก./ม.2 (median 20.3) (p<0.001) ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบกบอาสาสมครวยรนทมนาหนกปกต พบวาไมมการลดลงอยางมนยสาคญทางสถตของ คา R-R interval, TP, VLF, LF, HF และ LF/HF ในวยรนทเปนโรคอวน สรป ไมมการปรบสญญาณของประสาทอตโนมตซงเปนผลพวงของความอวนในวยรน จากการศกษาครงนไมสนบสนนขอสรปทวาโรคอวนเพมการกระตนการทางานของซมพาเทตก และ/หรอ ลดการทางานของพาราซมพาเทตกในวยรนไทย นชรย ถาปนแกว และคณะ (2551: บทคดยอ) ไดศกษาผลระยะเฉยบพลนของพรกตอการทางานของระบบประสาทอตโนมต (ANA) และอณหภมกายในอาสาสมครผใหญสขภาพดจานวน 22 คน (ชาย 3, หญง 19 คน) โดยบนทก EKG ในทานงทกๆ 30 นาท เปนเวลา 5 นาท กอน และ หลงจากการกนขาว โดยเปรยบเทยบระหวางการกนขาวแบบมพรก (0.4 มก./กก.นาหนกตว) และ ไมมพรกเปนเวลา 180 นาท วเคราะห heart rate variability (HRV) ทงแบบ time และ frequency domain เพอประเมนการทางานของ ANA และอณหภมกาย พบวา ภายหลงจากกนขาวแบบมพรก คา SDNN, rMSSD, TP, VLF, LF (n.u.), HF (n.u.) และ LF/HF ไมเปลยนแปลงเมอเทยบกบกอน กนขาว ภายหลงการกนขาวแบบไมมพรก SDNN, TP, VLF และ HF (n.u.) ไมเปลยนแปลง แตคา rMSSD ลดลงในนาทท 30 และ 120 LF (n.u.) เพมขนนาทท 150 และ 180 LF/HF เพมขนนาทท 150 เมอเทยบกบกอนกนขาว อณหภมกายเพมขนตงแตนาทท 30 หลงการกนขาวแบบมพรก ในขณะทการกนขาวแบบไมมพรกอณหภมกายเพมตงแตท 90 นาท การศกษาครงนอาจสรปได วาพรกไมมผลตอ ANA แตมผลตอการเพมอณหภมกาย 2. งานวจยตางประเทศ

รเมกเกอร และคณะ (Remaekers, et al, 1998) ศกษาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจและอตราการเตนหวใจในอาสาสมครทมสขภาพด คาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจสามารถใชเปนตวชวดถงสขภาวะของระบบหวใจไหลเวยนเลอด จากการทผหญงมอตราเสยงของระบบหวใจนอยกวาจงตงสมมตฐานของการศกษานวา เพศมผลตอระบบประสาทอตโนมตทแตกตางกน โดยศกษาในกลมตวอยางทมสขภาพด 276 คน (หญง 135 คน, ชาย 141 คน) อายระหวาง 18 ถง 71 ป ทาการวดความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ (HRV) และอตราการเตนหวใจ (HR) ในเวลา 24 ชวโมง คา HRV ประกอบดวย คา pNN50 และ คาความถสง (HF) พบวาเพศชายมคาสงกวาเพศหญง จากการเปรยบเทยบความแตกตางระหวางเพศ พบความแตกตาง

38

ของคา SD(ms) (P=0·049), คา SDANN(ms) (P=0·047), คา LF (absolute values, P=0·002; normalized units, P<0·001) และ HF/LF (P<0·001) ไมมความแตกตางระหวางเพศอยางมนยสาคญ ของคา HRV ทแสดงถงการทางานของระบบประสาทวากส (HF) ซงพบความแตกตางระหวางเพศในชวงอายตากวา 40 ป ซงคาของ HRV สวนใหญลดลงตามอาย เฉพาะในเพศชายคา BMI ทสงสมพนธกบคาอตราการเตนหวใจทสงและคา HRV ทตา (P<0·001) สรประบบประสาทอตโนมตสามารถประเมนไดโดยใชขอมลของ HRV ซงในเพศหญงตากวาเพศชายอยางมนยสาคญ สามารถสนนษฐานไดอยางชดเจนวาเกดจากระบบประสาทซมพาเธตกทางานนอยกวา (low frequency power) ซงจะชวยใหเพศหญงมโอกาสเสยงตอการเกดโรคระบบหวใจนอยกวา

รากราจ และคณะ (Raghuraj et al, 1998) ไดศกษาคาผลของการฝกโยคะ 2 แบบ ตอความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ คาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ (HRV) เปนตวชวดถงการทางานระบบประสาทอตโนมต คาตวแปร 2 คา ทใชในการทดสอบของคลนไฟฟาหวใจครงน ประกอบดวย คาความถสง (high frequency; 0.15- 0.50 Hz) ซงแสดงถงการทางานของระบบประสาทวากส และคาความถตา (low frequency 0.05- 0.15 Hz) ซงแสดงถงการทางานของระบบประสาทซมพาเธตก (sympathetic) การศกษาวจยครงนตองการศกษาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจในการฝกโยคะ 2 แบบ ประกอบดวย แบบฝกแรกซงเปนการกระตนระบบประสาทซมพาเธตก (kapalabhati) เปนการหายใจแบบถๆ เชน 2.0 Hz เปนตน และแบบฝกทสองเปนการลดการทางานของระบบประสาทซมพาเธตก (nadisuddhi) เปนการหายใจแบบสลบจมกและมจงหวะการหายใจทชามากๆ กลมตวอยางเพศชาย จานวน 12 คน อายระหวาง 21 ถง 33 ป ทาการทดสอบความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ กอนและภายหลงการฝก โดยแยกวนกบวนทฝก การวดคลนไฟฟาหวใจ (lead 1) แบบออนไลนและออฟไลน ผลการวเคราะหขอมลพบวา กลมทฝก kapalabhati มคา LF และ คา LF/HF เพมขนอยางมนยสาคญ ขณะทคา HF ลดลงอยางมนยสาคญ สวนกลมทฝก nadisuddhi ไมมการเปลยนแปลงอยางมนยสาคญ ผลการทดลองแนะนาใหใชการฝก kapalabhati เพอเพมการทางานของระบบซมพาเธตก และลดการทางานของระบบประสาทวากส งานวจยนแนะนาใหใชคาของความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจในการศกษาทาง สรรจต ซงมประโยชนมากกวาใชคาอตราการเตนหวใจเพยงอยางเดยว

ซ เค เพง และคณะ (C.-K. Peng et al, 2002) ศกษาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจระหวางการฝกสมาธ 3 รปแบบ การศกษาครงนตองการวดและเปรยบเทยบผลแบบทนททนใดของการฝกสมาธ 3 แบบ ซงมรปแบบการหายใจทแตกตางกน ตอคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจและการหายใจ โดยการวเคราะหการหายใจและอตราการเตนหวใจแบบ R-R Interval ในกลมตวอยาง 10 คน (หญง 4 คน; ชาย 6 คน; อายเฉลย 42 ป; อายระหวาง 29 – 55 ป) การฝกสมาธทง 3 แบบ ประกอบดวย แบบผอนคลาย (relaxation response), แบบหายใจถๆ (breath of fire) และแบบแบงชวงจงหวะการหายใจ (segmented breathing) ผลการทดสอบพบวา คาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจและการหายใจ ไมแตกตางกนหลงการฝก ระหวางแบบผอนคลายLF=23.3 +11.4) และแบบแบงชวงจงหวะการหายใจ (LF=24.0+13.2) โดยทงสองแบบมคาเพมขน

39

อยางมนยสาคญ (p < 0.05) เมอเปรยบเทยบกบกอนการฝก สวนการฝกแบบหายใจถๆ คาอตราการเตนหวใจเพมขนเมอเทยบกบกอนฝก (p < 0.01) สรปผลการศกษานพบวา การฝกสมาธดวยรปแบบการหายใจทแตกตางกนมผลตออตราการเตนหวใจแตกตางกน ขอเสนอแนะจากการวจยนแนะนาใหใชคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจศกษาการเปลยนแปลงของระบบประสาทอตโนมต

สโลแมน (Sloman, 2002) ไดศกษาผลของการฝกผอนคลายและการสรางจนตภาพ ตอความวตกกงวล ภาวะซมเศรา และคณภาพชวตของผปวยทเปนมะเรงระยะแพรกระจาย ในกลมตวอยาง 56 คน แบงเปน 4 กลม ๆ ละ 14 คน กลมท 1 ใหฝกการผอนคลาย กลมท 2 ใหฝกการสรางจนตภาพ กลมท 3 ใหฝกการผอนคลายและการสรางจนตภาพ และกลมท 4 เปนกลมควบคม กลมตวอยางไดรบการวดความวตกกงวล ภาวะซมเศรา และคณภาพชวตกอนและหลงการทดลอง ภายหลงการทดลองพบวาภาวะซมเศราลดลง และคณภาพชวตเพมขนในกลมทดลองมากกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต แตความวตกกงวลในกลมทดลองและกลมควบคมลดลงไมแตกตางกนทางสถต

พรอบวเดนซา (Provvidenza, 2002) ไดทาการวจยเรองสงทมอทธพลตอการสราง จนตภาพโดยรวม ความสามารถในการสรางจนตภาพ และการใชจนตภาพของนกกฬาสเกตนาแขง (Figure Skaters) มวตถประสงคเพอ ศกษาและตรวจสอบสงทมอทธพลตอการสรางจนตภาพโดยรวม ความสามารถในการสรางจนตภาพและการใชจนตภาพของนกกฬาสเกตนาแขง กลมตวอยางทใช คอ นกกฬาสเกตนาแขง จานวน 36 คน แบงออกเปน 4 กลม คอ กลมท 1 ฝกการสรางจนตภาพ กลมท 2 ฝกการสรางจนตภาพโดยไดรบการชวยเหลอจากผฝกสอน กลมท 3 ผฝกสอนใหการชวยเหลอเพยงอยางเดยว กลมท 4 กลมควบคม ทาการทดสอบโดยใชแบบทดสอบเกยวกบการสรางจนตภาพ (Athletes Completed the Movement Imagery Questionnaire, Sport Imagery Questionnaire) และวดความเชอมนในตนเองโดยใชแบบทดสอบความวตกกงวลตามสถานการณ (Competitive State Anxiety Inventory – 2) กอนและภายหลงการฝกสปดาหท 6 ภายหลงการฝกเมอนกกฬาทาแบบทดสอบเสรจสนแลว นาขอมลทไดมาประเมนคาปจจยตางๆ ทมสวนเกยวของกบคณภาพของการสรางจนตภาพ จากการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) แสดงใหเหนวาแตละกลมมคะแนนความสามารถในการใชจนตภาพเปลยนแปลงไปอยางมนยสาคญการศกษาเหนไดชดเจนวาผฝกสอนมความเกยวของและมบทบาทสาคญยงในการฝกทกษะทางจต

เวอรทาเนน, และคณะ (Virtanen et al, 2003) ศกษาความสมพนธของความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ, โรคความดนโลหตสง, วถชวตและระบบ renin–angiotensin–aldosterone กลมประชากรเปนผปวยจานวน 191 คน ทเพงไดรบการวนจฉยวาเปนโรคความดนโลหตสง และยงไมไดรบการรกษา เพศชายและหญง อาย 35–54 ป ทาการเปรยบเทยบในชวงอายและเพศ สมกลมตวอยาง เพศชายและหญง จานวน 105 คน วดความแปรปรวนอตราการเตนหวใจ (HRV) ในชวงเวลา 5 นาท โดยวเคราะหผลจาก คาเบยงเบนมาตรฐานของชวงระหวางครงของอตราการเตนหวใจ (SDNN), คารากท 2 ของ คาเฉลยกาลงสองของความตาง RR intervals (RMSSD) การวเคราะห

40

ขอมลความแปรปรวนอตราการเตนหวใจ พบวา มคาลดลงในกลมทมความดนโลหตสง (P<0.001) โดยผลของวเคราะหการถดถอย (regression analyses) พบวา คาความแปรปรวนอตราการเตนหวใจ แปรผกผนกบคา อตราการเตนหวใจ (heart rate) (P<0.001 สาหรบทกคาของ HRV), แปรผกผนกบอาย (P=0.001 สาหรบคา SDNN, total และ LF คา powers; P<0.001 สาหรบคา RMSSD และ HF power) และผกผนกบคาความดนโลหต (arterial pressure) (P<0.05 สาหรบคาtotal power, P<0.01 สาหรบการวดในคาอน ๆ) การเพม plasma renin activity (PRA) มผลในการลด HF power (P<0.05) และลด RMSSD (P<0.01). การเพมความดนโลหตและอตราการเตนหวใจมผลทาใหคาความแปรปรวนอตราการเตนหวใจลดลง โดยการศกษานไดควบคมปจจยอน ๆ ในการดารงชวต เชน การรบประทานเกลอ แอลกอฮอล การสบบหร เปนตน

นส จอรสคอฟ (Nis Hjortskov, 2003) ศกษาผลของความเครยดทางดานจตใจตอคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจและคาความดนโลหตขณะทางานดวยเครองคอมพวเตอร วตถประสงคของการประเมนระดบความเครยดและระบบหวใจไหลเวยนเลอดในการศกษาครงน เพอทราบการทางานของรางกายและจตใจวามความหนกมากนอยเพยงใด และศกษาการตอบสนองในขณะทรางกายหยดพก โดยใชกลมตวอยางเพศหญง 12 คน ซงไมเคยผานการทดลองแบบนมากอน เครองคอมพวเตอรทใชกลมตวอยางทางาน เพอประเมนความเครยด สวนหนงนามาจากททางานซงกลมตวอยางแตละคนใชงานอยจรง อกสวนหนงผวจยจดหามาเอง ทาการวดคลนไฟฟาหวใจและความดนโลหต โดยเปรยบเทยบระดบความเครยดระหวางกอนทางานและภายหลงการทางาน การศกษาคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจระหวางกอนทางานและภายหลงการทางาน พบวา คา HF ลดลง, คา LF/HF เพมขน สวนคา LF ไมพบการเปลยนแปล ในขณะทคาความดนโลหตสงขนเมอเปรยบเทยบระหวางกอนทางานและภายหลงการทางาน จากการศกษาครงนแสดงใหเหนวา ตวแปรของคาความแปรปรวนอตราการเตนหวใจมความละเอยดกวาคาความดนโลหตและเหมาะทจะใชในการวดความเครยดมากกวา เนองจากคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจเกดมาจากการตอบสนองของกลไกในการควบคมการทางานของระบบหวใจไหลเวยนเลอด (cardiovascular control mechanisms) ขณะทการตอบสนองของคาความดนโลหตไดรบอทธพลจากกลามเนอททางานทาใหเพมการทางานดานจตใจมากขน (mental workloads) นอกจากนการเปลยน แปลงขณะพกพบวา คาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจและคาความดนโลหตกลบสคาปกต โดยคาความดนโลหตตองใชเวลานานถง 8 นาท ในการกลบคนสคาปกต

แกเมลน และคณะ (GAMELIN et al, 2006) ไดศกษาความเทยงตรงของเครองมอวดอตราการเตนของหวใจยหอ Polar รน S810 ในการวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ แบบ R–R Intervals ขณะพก โดยเปรยบเทยบกบเครองวดคลนไฟฟาหวใจ (ECG) (Physiotrace, Estaris, Lille, France) กลมตวอยางเปน เพศชายสขภาพด จานวน 18 คน (อาย 27.1 + 1.9 ป; สวนสง: 1.82 + 0.06 ม.; นาหนกตว 77.1 + 7.7 กก.) ทาการวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจขณะพกดวยเครองมอวดอตราการเตนของหวใจ (Polar) และเครองวดคลนไฟฟาหวใจ

41

(ECG) การวเคราะหขอมล ใชการคานวนฟเรยรโดยใชอลกอรธมฟาสตฟเรยร (Fast Fourier Transform: FFT) และการวเคราะหกราฟแผนภมจด (Poincare´ plot analysis) ทาการวเคราะหความแตกตางดวยคา Bias คา limits of agreement (LoA), และคา effect size (ES), หลงจากนนคานวณคาสมประสทธสหสมพนธ ผลการทดลองพบวา คา R–R intervals มความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตจากการเปรยบเทยบระหวางทายนกบทานง ทงการวดดวยเครองมอวดอตราการเตนของหวใจ (Polar) และเครองวดคลนไฟฟาหวใจ (ECG) แตการเปรยบเทยบดวยทาเดยวกนพบวาขอมลความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ ทวดจากเครองมอวดอตราการเตนของหวใจ (Polar) และเครองวดคลนไฟฟาหวใจ (ECG) ไมแตกตางกน (P > 0.05) และพบวาคาสมประสทธ สหสมพนธมคาอยในระดบสง (r > 0.97, P G 0.05) สรป จากผลการทดลองทพบวา คา LoA แคบ คาสหสมพนธสง และคา effect sizes ตา จงสรปไดวา เครองมอวดอตราการเตนของหวใจ (Polar) S810 มความเทยงตรงสาหรบการวดคา R–R intervals ซงควรจะวดในทานอนจะใหผลทเทยงตรงทสด หากวดในทายน จะมความคลาดเคลอนท คา RMSSD และคา SD1

เทยลแมน และคณะ (Taelman et al, 2008) ศกษาอทธพลของความเครยดทางจตใจ ตออตราการเตนหวใจและความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ ความเครยดเปนปญหาใหญของสงคมปจจบนน การวดความเครยดจะชวยในการแกไขปญหานตรงจดมากขน แมวาความเครยดจะเกดมาจากสภาพจตใจแตกสามารถสงผลหลายอยางตอรางกายของคนเรา เชน เพมความตงเครยดของกลามเนอคอ การเปลยน แปลงของระบบฮอรโมน การเปลยนแปลงของอตราการเตนหวใจ(HR) และคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ (HRV) สมองมเสนประสาทไปถงหวใจเพอกระตนการทางานของระบบประสาทอตโนมต (ANS) ซงแบงออกเปนสองสวนคอ ระบบซมพาเธตก และระบบพาราซมพาเธตก โดยระบบซมพาเธตกชวยในการเพมอตราการเตนหวใจ เชน ขณะออกกาลงกาย ขณะทระบบพาราซมพาเธตก ชวยใหอตราการเตนหวใจลดตาลง เชน ขณะนอนหลบ การทางานของสองระบบนจะความสมพนธเกยวเนองกนและสงผลถง HRV ดงนนจงสามารถทจะใชคา HRV ในการวดการทางานของระบบประสาทอตโนมตซงบงบอกถงระดบความเครยดได การทดลองนจงใชคา HR และคา HRV ในการประเมนระดบความเครยดในกลมตวอยางจานวน 28 คน โดยวดในขณะพกและมความ เครยดทางจตใจ ผลการทดสอบแสดงใหเหนวา คา HR และคา HRV มการเปลยนแปลงทแสดงถงระดบความ เครยดของจตใจ ดงนนการวดระดบความเครยดและหาแนวทางในการปองกนจะชวยลดปญหาอนกอใหเกดการเจบปวยจากความเครยดได

คารมลลา และคณะ (Carmilla et al, 2009) ไดศกษาความแตกตางของอตราการเตนหวใจ (heart rate) และคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ (heart rate variability) ระหวางกลมของคนทมอาการวตกกงวลสง ประกอบดวย 3 กลม คอ อาการหวนวตก (panic disorder) กลวสงคม (social phobia) วตกกงวลผดปรกต (anxiety disorder) กบกลมคนปกต (กลมควบคม) วธการทดลอง วดคาเบยงเบนมาตรฐานของชวงระหวางครงของอตราการเตนหวใจ (standard deviation of the normal-to-normal intervals; SDNN), อตราการเตนหวใจ (heart rate; HR) และ

42

วดการหายใจ (respiratory sinus arrhythmia; RSA) ในกลมตวอยาง 2059 คน (อายเฉลย = 41.7 ป, เปนหญง 66.8%) กลมตวอยาง แบงเปน กลมคนปกตหรอกลมควบคม (n = 616), กลมคนทมปญหาวตกกงวลแตแรก (n = 420) และกลมทเพงมปญหาวตกกงวลภายหลง (n = 1059) ผลการทดลอง พบวา กลมทเพงมปญหาวตกกงวลมคา SDNN และ RSA ตากวา กลมควบคม อยางมนยสาคญ ซงมลกษณะเหมอนกนในกลมของคนทมอาการวตกกงวลสง ทง 3 กลม แสดงวาปจจยในเรองของวถชวตมผลเพยงเลกนอย แตการใชยาตานอาการซมเครา (antidepressant) มผลทาใหลดความสมพนธของความเครยดกบ HRV ซงพบวาผลการใชยาทาใหคาเฉลยของ SDNN and RSA นอยกวากลมคนปกต (คา SDNN = 0.20–0.80 และคา RSA = 0.42–0.79) โดยกลมทไมไดใชยาพบวาคาเฉยของ SDNN และ RSA. ไมตางจากกลมควบคม สรปผล การศกษานแสดงใหเหนวา กลมทมปญหาความวตกกงวล (anxiety disorders) จะมคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจ (Heart Rate Variability) ตากวาคนปกต ซงเปนผลจากการใชยาประเภท antidepressants.

บทท 3 วธดาเนนการวจย

ในการวจยครงน ผวจยไดดาเนนการตามขนตอนดงน 1. การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง 2. เครองมอทใชในการวจย 3. การเกบรวบรวมขอมล 4. การจดกระทาและการวเคราะหขอมล

การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง

ประชากร ประชากรทใชในการศกษาครงน เปนนกกฬาฟตซอลชายของทมการกฬาแหงประเทศไทย ซงฝกซอมเพอเตรยมตวเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลลกของการกฬาแหงประเทศไทย และเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลรฐวสาหกจ การเลอกกลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน เปนนกกฬาฟตซอลชายของทมการกฬาแหงประเทศไทย ซงฝกซอมเพอเตรยมตวเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลลกของการกฬาแหงประเทศไทย และเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลรฐวสาหกจ จานวน 28 คน ใชกลมตวอยางโดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) แบงกลมตวอยางออกเปน 2 กลมๆ ละ 14 คน ประกอบดวย กลมทดลอง ทาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬาฟตซอล กลมควบคม ทาการฝกกฬาฟตซอลเพยงอยางเดยว

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอในการแบงกลมตวอยาง 1. ใบบนทกผลการทดสอบ 2. เครองมอวดอตราการเตนของหวใจของนกกฬา (Polar S810i) 3. เครองคอมพวเตอรสาหรบประมวลผลความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 1. ใบบนทกผลการทดสอบ 2. เครองชงนาหนก 3. เครองวดสวนสง 4. เครองมอวดอตราการเตนของหวใจของนกกฬา (Polar S810i)

44

5. เครองคอมพวเตอรสาหรบประมวลผลความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ โปรแกรมการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย

1. สรางโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย โดยศกษาจากหลกการ ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

2. นาโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลายใหผเชยวชาญตรวจ และนากลบมาปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของผเชยวชาญ

3. นาโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลายมาใชกบกลมตวอยาง โดยกลมทดลอง ทาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬาฟตซอล สปดาหละ 3 วน (วนจนทร พธ ศกร) เปนเวลา 8 สปดาห สวนกลมควบคม ทาการฝกกฬาฟตซอลเพยงอยางเดยว สปดาห ละ 3 วน (วนจนทร พธ ศกร) เปนเวลา 8 สปดาห

การเกบรวบรวมขอมล

ขนเตรยมการ 1. ตดตอประสานงานกบผฝกสอนและนกกฬา เพอขอความรวมมอในการเปนกลม

ตวอยางสาหรบการเกบขอมลศกษาวจย 2. เลอกกลมตวอยางโดยวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จานวน 28

คนและแบงนกกฬาออกเปน 2 กลมๆ ละ 14 คน 3. ชแจงรายละเอยดในการเกบขอมลศกษาวจย ใหกบกลมตวอยางทราบถง

ความสาคญและวธการแตละขนตอน 4. จดเตรยมสถานทสาหรบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย โดยใชหองทปองกน

เสยงรบกวนจากภายนอก อากาศถายเทไดสะดวก ขนดาเนนการ

1. ทดสอบคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ของนกกฬาฟตซอล ทง 2 กลม กอนเรมโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย เพอใชเปนขอมลพนฐานของนกกฬาแตละคน โดยมคาตวแปรพนฐานททาการทดสอบทงหมด 6 คา ประกอบดวย คาอตราการเตนของหวใจ (HR) ความแปรปรวน 1 (SD1) ความแปรปรวน 2 (SD2) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio)

2. แบงนกกฬาออกเปน 2 กลม โดยพจารณาจากคาความแปรปรวน 1 ของนกกฬาจากการวดความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ในชวงกอนเรมโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย

3. กลมทดลอง ฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬาฟตซอลทอาคารศนยวทยาศาสตรการกฬา การกฬาแหงประเทศไทย วน จนทร พธ ศกร วนละ 1 ครงๆ ละ 15 นาท เปนระยะเวลาตอเนองนาน 8 สปดาห

45

4. กลมควบคมทาการฝกกฬาฟตซอลตามปกต 5. ทดสอบคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬาฟตซอลทง 2

กลม ภายหลงจากดาเนนการฝกตามโปรแกรมในสปดาหท 4 และสปดาหท 8 6. นาคาผลทดสอบความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬาฟตซอลทง

2 กลม มาวเคราะหดวยวธการทางสถต

การจดกระทาขอมลและการวเคราะหขอมล

นาผลการทดสอบความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬา กอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และภายหลงการฝกสปดาหท 8 ของกลมควบคมและกลมทดลองมาวเคราะหดวยโปรแกรมสาเรจรปทางสถตดงน

1. หาคาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ของกลมทดลองและกลมควบคม กอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และภายหลงการฝกสปดาหท 8 2. ทดสอบความแตกตางของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬา ระหวางกลมทดลองกบกลมควบคม ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และภายหลงการฝกสปดาหท 8 โดยใชการทดสอบคาท (Independent – Samples T Test) ทดสอบความมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

3. ทดสอบความแตกตางของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ภายในกลมทดลองและกลมควบคม กอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และภายหลงการฝกสปดาหท 8 โดยการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซา (One Way Analysis of Variance with Repeated Measures) ทดสอบความมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 หากพบความแตกตางจงทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ บอนเฟอรโรน

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การเสนอผลการวเคราะหขอมล ในการศกษาครงน ผวจยไดดาเนนการวเคราะหขอมล โดยการนาผลทดสอบคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจมาวเคราะหขอมล ดวยโปรแกรมวเคราะหสาเรจรปทางสถต SPSS (Statistical Package for the Social Science) โดยใชสถตในการวเคราะหขอมลดงตอไปน 1. คานวนหาคาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ในนกกฬากลมทดลองและกลมควบคม กอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และภายหลงการฝกสปดาหท 8 2. เปรยบเทยบคาเฉลยของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ระหวางนกกฬากลมทดลองกบกลมควบคม ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และภายหลงการฝกสปดาหท 8 โดยการทดสอบคาท (T – Test Independent) ทดสอบความมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

3. ทดสอบความแตกตางของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจภายในกลมทดลองและกลมควบคม กอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และภายหลงการฝกสปดาหท 8 โดยการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซา (One – Way Analysis of Variance

with Repeated Measures) ทดสอบความมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล

X แทน คาเฉลย (Mean)

S.D. แทน คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) t แทน คาสถตทใชในการวเคราะหการแจกแจงแบบท (t-Distribution) F แทน คาสถตทใชในการวเคราะหการแจกแจงแบบเอฟ (F-Distribution) SS แทน ผลบวกของคะแนนเบยงเบนยกกาลงสอง (Sum of Square) Df แทน ชนแหงความอสระ (Degree of Freedom)

MS แทน คาเฉลยของผลบวกของคะแนนเบยงเบนยกกาลงสอง (Mean of Square) * แทน มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 P แทน ความนาจะเปนทโปรแกรมคานวณใหเพอเปรยบเทยบกบคาท ผทดสอบกาหนดในการทดสอบคา t และ F

47

ผลการวเคราะหขอมล

ตาราง 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบคาท (T – Test Independent) ของ

คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬาทงสองกลม กอนเขาสโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย จานวนกลมละ 14 คน

คาความแปรปรวนของ อตราการเตนของหวใจ

กลมทดลอง กลมควบคม t P

X S.D. X S.D.

อตราการเตนของหวใจ (HR) 61.14 5.49 59.79 5.98 .626 .537

ความแปรปรวน 1 (SD1) 23.11 5.58 23.40 5.35 -.138 .891

ความแปรปรวน 2 (SD2) 54.90 5.03 55.14 4.31 -.137 .892

ชวงความถตา (LF) 415.79 122.77 401.56 82.41 .360 .722

ชวงความถสง (HF) 261.74 84.72 277.63 138.11 -.367 .717

สดสวนชวงความถตา/ ความถสง (LF/HF ratio)

165.36 38.32 160.39 38.55 .342 .735

จากตาราง 1 พบวา คาเฉลยของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬาทงสองกลม ไดแก อตราการเตนของหวใจ (HR) ความแปรปรวน 1 (SD1) ความแปรปรวน 2 (SD2) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวาคาเฉลยของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ของนกกฬาทงสองกลม กอนเขาสโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลายไมมความแตกตางกนทางสถต จงสามารถนานกกฬาทงสองกลมมาเขาสโปรแกรมฝกได

48

ตาราง 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบคาท (T – Test Independent)

ของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬาทงสองกลม ภายหลงการฝก จนตภาพเพอการผอนคลาย สปดาหท 4 จานวนกลมละ 14 คน

คาความแปรปรวนของ อตราการเตนของหวใจ

กลมทดลอง กลมควบคม t P

X S.D. X S.D.

อตราการเตนของหวใจ (HR) 60.43 5.52 60.29 6.46 .063 .950

ความแปรปรวน 1 (SD1) 24.05 6.42 24.72 4.02 -.332 .743

ความแปรปรวน 2 (SD2) 52.51 3.84 54.64 3.65 -1.51 .144

ชวงความถตา (LF) 419.14 126.07 384.66 78.98 .867 .394

ชวงความถสง (HF) 301.35 96.10 271.77 125.76 .699 .491

สดสวนชวงความถตา/ ความถสง (LF/HF ratio)

143.33 22.82 156.66 44.66 -.994 .332

จากตาราง 2 พบวา คาเฉลยของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬา

ทงสองกลม ไดแก อตราการเตนของหวใจ (HR) ความแปรปรวน 1 (SD1) ความแปรปรวน 2 (SD2) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ในสปดาหท 4 ไมมผลตอคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของกลมทดลอง ดงนนผลการเปรยบเทยบคาเฉลยจงไมมความแตกตางจากกลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

49

ตาราง 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และผลการทดสอบคาท (T – Test Independent)

ของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬาทงสองกลม ภายหลงการฝก จนตภาพเพอการผอนคลาย สปดาหท 8 จานวนกลมละ 14 คน

คาความแปรปรวนของ อตราการเตนของหวใจ

กลมทดลอง กลมควบคม t P

X S.D. X S.D.

อตราการเตนของหวใจ (HR) 60.29 5.94 60.43 5.95 -.064 .950

ความแปรปรวน 1 (SD1) 28.79 7.20 23.82 5.39 2.07 .049

ความแปรปรวน 2 (SD2) 51.71 4.39 53.03 3.94 -.833 .412

ชวงความถตา (LF) 359.42 134.66 377.71 71.97 -.448 .658

ชวงความถสง (HF) 387.95 93.76 275.67 121.39 2.74 .011

สดสวนชวงความถตา/ ความถสง (LF/HF ratio)

93.52 26.64 150.64 39.82 -4.46 .000

จากตาราง 3 พบวา คาเฉลยของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬา

ทงสองกลม ไดแก ความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายในสปดาหท 8 มผลตอคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ของกลมทดลอง ในคา ความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) สวนคาเฉลยของ อตราการเตนของหวใจ (HR) ความแปรปรวน 2 (SD2) และชวงความถตา (LF) ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ระหวางนกกฬาทงสองกลม

50

ตาราง 4 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ของนกกฬากลมทดลอง กอนเขาสโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย และภายหลงการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายสปดาหท 4 และสปดาหท 8 จานวน 14 คน

คาความแปรปรวนของ อตราการเตนของหวใจ

กอนการฝก สปดาหท 4 สปดาหท 8

X S.D. X S.D. X S.D.

อตราการเตนของหวใจ (HR) 61.14 5.49 60.43 5.52 60.29 5.94

ความแปรปรวน 1 (SD1) 23.11 5.58 24.05 6.42 28.79 7.20

ความแปรปรวน 2 (SD2) 54.90 5.03 52.51 3.84 51.71 4.39

ชวงความถตา (LF) 415.79 122.77 419.14 126.07 359.42 134.66

ชวงความถสง (HF) 261.74 84.72 301.35 96.10 387.95 93.76

สดสวนชวงความถตา/ ความถสง (LF/HF ratio)

165.36 38.32 143.33 22.82 93.52 26.64

จากตาราง 4 พบวา คาเฉลยของอตราการเตนของหวใจ (HR) ความแปรปรวน 2 (SD2)

ชวงความถตา (LF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) มคาลดลง ในขณะทคาเฉลยของ ความแปรปรวน 1 (SD1) และชวงความถสง (HF) มคาเพมขน จากกอนเขารวมโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลายจนถงสปดาหท 8

51

ตาราง 5 เปรยบเทยบคาเฉลยของคา อตราการเตนของหวใจ (HR) และความแปรปรวน 2 (SD2) ภายในกลมทดลอง ระหวางกอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และภายหลงการฝกสปดาหท 8 โดยการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซา

ตวแปร แหลงความแปรปรวน SS DF MS F P

อตราการเตนของ หวใจ (HR)

ระหวางบคคล 1225.91 13 94.30

3.82 .073 ภายในบคคล 26.01 28 .930 สงทดลอง 5.91 2 2.95 สวนทเหลอ 20.10 26 .773

รวม 1251.92 41 30.53

ความแปรปรวน 2 (SD2)

ระหวางบคคล 546.51 13 42.04

4.46 .055 ภายในบคคล 301.60 28 10.77 สงทดลอง 77.02 2 38.51 สวนทเหลอ 224.58 26 8.64

รวม 73010.20 41 1780.74

จากตาราง 5 พบวา คาเฉลยของอตราการเตนของหวใจ (HR) และคาความแปรปรวน 2

(SD2) ภายในกลมทดลองไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ระหวางกอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และสปดาหท 8 แสดงวาโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย 8 สปดาห ไมมผลทาใหเกดการเปลยนแปลงของคาเฉลยของอตราการเตนของหวใจ (HR) และคาความแปรปรวน 2 (SD2)

52

ตาราง 6 เปรยบเทยบคาเฉลยของคา ความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ของกลมทดลอง กอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และสปดาหท 8 โดยการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซา

ตวแปร แหลงความแปรปรวน SS DF MS F P

ความแปรปรวน 1 (SD1)

ระหวางบคคล 1396.41 13 107.42

15.50* .002 ภายในบคคล 477.28 28 17.05 สงทดลอง 259.54 2 129.77 สวนทเหลอ 217.74 26 8.37

รวม 1873.69 41 45.70

ชวงความถตา (LF)

ระหวางบคคล 606727.09 13 46671.32

12.97* .000 ภายในบคคล 63117.91 28 2254.21 สงทดลอง 31524.92 2 15762.46 สวนทเหลอ 31592.99 26 1215.12

รวม 669845.00 41 16337.68

ชวความถสง (HF)

ระหวางบคคล 262286.72 13 20175.90

23.20* .000 ภายในบคคล 182009.22 28 6500.33 สงทดลอง 116640.04 2 58320.02 สวนทเหลอ 65369.18 26 2514.20

รวม 444295.94 41 10836.49

สดสวนชวงความถตา/ ความถสง (LF/HF ratio)

ระหวางบคคล 16979.28 13 754929.40

27.23* .000 ภายในบคคล 56030.92 28 2001.10 สงทดลอง 37923.10 2 18961.55 สวนทเหลอ 18107.82 26 696.46

รวม 73010.20 41 1780.74

*P < .05 จากตาราง 6 พบวาคา ความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF)

และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ภายในกลมทดลอง มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ระหวางกอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และสปดาหท 8 แสดงใหเหนวาโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย มผลทาใหเกดการเปลยนแปลงของคาตวแปรดงกลาว จงทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธการของบอนเฟอรโรน

53

ตาราง 7 ผลการทดสอบความแตกตางเปนรายคของคาความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ในนกกฬากลมทดลอง ดวยวธการของ บอนเฟอรโรน

ตวแปร ระยะเวลา กอนการฝก สปดาหท 4 สปดาหท 8

คาเฉลย 23.11 24.05 28.79

ความแปรปรวน 1 (SD1)

กอนการฝก 23.11 - .936 5.68*

สปดาหท 4 24.05 - 4.74*

สปดาหท 8 28.79 -

คาเฉลย 415.80 419.14 359.42 กอนการฝก 415.80 - 3.35 56.37*

ชวงความถตา (LF) สปดาหท 4 419.14 - 59.72*

สปดาหท 8 359.42 -

ชวงความถสง (HF)

คาเฉลย 261.75 301.35 387.95 กอนการฝก 261.75 - 39.60 126.20*

สปดาหท 4 301.35 - 86.60*

สปดาหท 8 387.95 -

สดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio)

คาเฉลย 165.36 143.33 93.52 กอนการฝก 165.36 - 22.03 71.84*

สปดาหท 4 143.33 - 49.81*

สปดาหท 8 93.52 -

*P < .05 จากตาราง 7 พบวา คาความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF)

และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ระหวางสปดาหท 4 กบสปดาหท 8 และกอนการฝกกบสปดาหท 8 แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนกอนการฝกกบสปดาหท 4 ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงใหเหนวาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายสงผลใหเกดการเปลยนแปลงของคาตวแปรดงกลาวในสปดาหท 8

54

ตาราง 8 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ของนกกฬากลมควบคม กอนเขาสโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย และภายหลงการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายสปดาหท 4 และสปดาหท 8 จานวน 14 คน

คาความแปรปรวนของ อตราการเตนของหวใจ

กอนการฝก สปดาหท 4 สปดาหท 8

X S.D. X S.D. X S.D.

อตราการเตนของหวใจ (HR) 59.79 5.98 60.29 6.46 60.43 5.95

ความแปรปรวน 1 (SD1) 23.40 5.35 24.72 4.02 23.82 5.39

ความแปรปรวน 2 (SD2) 55.14 4.31 54.64 3.65 53.03 3.94

ชวงความถตา (LF) 401.56 82.41 384.66 78.98 377.71 71.97

ชวงความถสง (HF) 277.63 138.11 271.77 125.76 275.67 121.39

สดสวนชวงความถตา/ ความถสง (LF/HF ratio)

160.39 38.55 156.66 44.66 150.64 39.82

จากตาราง 8 พบวา คาเฉลยของ อตราการเตนของหวใจ (HR) และความแปรปรวน 1

(SD1) เพมขนเลกนอย ในขณะทคาความแปรปรวน 2 (SD2) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) มคาลดลงเลกนอย จากกอนเขารวมการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายจนถงสปดาหท 8

55

ตาราง 9 เปรยบเทยบคาเฉลยของคาอตราการเตนของหวใจ (HR) และความแปรปรวน 2 (SD2) ในนกกฬากลมควบคม ระหวางกอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และภายหลงการฝกสปดาหท 8 โดยการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซา

ตวแปร แหลงความแปรปรวน SS DF MS F P

อตราการเตน ของหวใจ (HR)

ระหวางบคคล 1444.50 13 111.12

1.87 .174 ภายในบคคล 25.33 28 .900 สงทดลอง 3.19 2 1.60 สวนทเหลอ 22.14 26 .852

รวม 1469.83 41 35.85

ความแปรปรวน 2 (SD2)

ระหวางบคคล 451.63 13 34.74

2.69 .087 ภายในบคคล 199.44 28 7.12 สงทดลอง 34.19 2 17.09 สวนทเหลอ 165.25 26 6.36

รวม 73010.20 41 1780.74

จากตาราง 9 พบวา คาเฉลยของอตราการเตนของหวใจ (HR) และคาความแปรปรวน 2

(SD2) ภายในกลมควบคม ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ระหวางกอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และสปดาหท 8 แสดงใหเหนวาโปรแกรมการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย 8 สปดาห ไมมผลทาใหเกดการเปลยนแปลงของคาเฉลยของอตราการเตนของหวใจ (HR) และคาความแปรปรวน 2 (SD2)

56

ตาราง 10 เปรยบเทยบคาเฉลยของคา ความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ของกลมควบคม กอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และสปดาหท 8 โดยการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซา

ตวแปร แหลงความแปรปรวน SS DF MS F P

ความแปรปรวน 1 (SD1)

ระหวางบคคล 862.06 13 66.31

1.67 .209 ภายในบคคล 112.39 28 4.01 สงทดลอง 12.76 2 6.38 สวนทเหลอ 99.63 26 3.83

รวม 974.45 41 23.77

ชวงความถตา (LF)

ระหวางบคคล 209813.66 13 16139.51

2.04 .151 ภายในบคคล 31130.00 28 1111.79 สงทดลอง 4214.38 2 2107.19 สวนทเหลอ 26915.62 26 1035.22

รวม 240943.66 41 5876.67

ชวงความถสง (HF)

ระหวางบคคล 631072.62 13 48544.05

.230 .796 ภายในบคคล 14331.06 28 511.82 สงทดลอง 249.44 2 124.72 สวนทเหลอ 14081.62 26 541.60

รวม 645403.68 41 15741.55

สดสวนชวงความถตา/ ความถสง (LF/HF ratio)

ระหวางบคคล 57855.95 13 4450.46

1.10 .348 ภายในบคคล 8694.03 28 310.50 สงทดลอง 678.60 2 339.30 สวนทเหลอ 8015.43 26 308.29

รวม 66549.98 41 1623.17

จากตาราง 10 พบวา คาเฉลยของความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวงความถ

สง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ระหวางกอนการฝกกบสปดาหท 4 สปดาหท 4 กบสปดาหท 8 และกอนการฝกกบสปดาหท 8 แสดงใหเหนวาคาตวแปรดงกลาวของกลมควบคม ซงไมไดรบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ไมมการเปลยนแปลงระหวางการทดลอง 8 สปดาห

บทท 5

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

จดมงหมายของการวจยครงน เพอศกษาผลของการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายทมตอ

คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในนกกฬา เพอทราบถงการทางานของระบบประสาทอตโนมต และสามารถบงชไดถงระดบความเครยด ความวตกกงวล และภาวะดานจตใจของนกกฬาในระหวางการฝกซอม เพอเปนแนวทางในการแกไขปญหาดานจตใจใหกบนกกฬาในการฝกซอมและการแขงขนตอไป

กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน เปนนกกฬาฟตซอลชายของทมการกฬาแหงประเทศไทย ซงฝกซอมเพอเตรยมตวเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลลกของการกฬาแหงประเทศไทย และเขารวมการแขงขนกฬาฟตซอลรฐวสาหกจ จานวน 28 คน ใชกลมตวอยางโดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) แบงกลมตวอยางออกเปน 2 กลมๆ ละ 14 คน ประกอบดวย กลมทดลอง ทาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬาฟตซอล สปดาหละ 3 วน ตอเนองเปนเวลา 8 สปดาห โดยทกลมควบคมทาการฝกกฬาฟตซอลเพยงอยางเดยว การทดลอง 8 สปดาห มการวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ จานวน 3 ครง ประกอบดวย ครงท 1 วดกอนเขารวมการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย ครงท 2 ภายหลงการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย 4 สปดาห และครงท 3 ภายหลงการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย 8 สปดาห และนาขอมลทไดมาวเคราะหหาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน ทดสอบความแตกตางระหวางกลมทดลองกบกลมควบคมโดยใชการทดสอบคาท และทดสอบความแตกตางภายในกลม ระหวางกอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และสปดาหท 8 ดวยการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซา หากพบความแตกตางจงทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ บอนเฟอรโรน

สรปผลการวจย 1. กลมทดลอง พบวา คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ทง 3 ครง คอ กอน

การฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และสปดาหท 8 ประกอบดวย อตราการเตนของหวใจ (HR) เทากบ 61.14 + 5.49 60.43 + 5.52 และ 60.29 + 5.94 ตามลาดบ ความแปรปรวน 1 (SD1) เทากบ 23.11 + 5.58 24.05 + 6.42 และ 28.79 + 7.20 ตามลาดบ ความแปรปรวน 2 (SD2) เทากบ 54.90 + 5.03 52.51 + 3.84 และ 51.71 + 4.39 ตามลาดบ ชวงความถตา (LF) เทากบ 415.79 + 122.77 419.14 + 126.07 และ 359.42 + 134.66 ตามลาดบ ชวงความถสง (HF) เทากบ 261.74 + 84.71 301.34 + 96.09 และ 387.94 + 93.76 ตามลาดบ สดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) เทากบ 165.36 + 38.32 143.33 + 22.82 และ 93.52 + 26.64 ตามลาดบ

2. กลมทดลอง พบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซาของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในคา

58

ความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) จงทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ บอนเฟอรโรน พบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ทง 4 คา ระหวางสปดาหท 4 กบสปดาหท 8 และ กอนทดลองกบสปดาหท 8

3. กลมควบคม พบวา คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ทง 3 ครง คอ กอนการฝก ภายหลงการฝกสปดาหท 4 และสปดาหท 8 ประกอบดวย อตราการเตนของหวใจ (HR) เทากบ 59.79 + 5.98 60.29 + 6.46 และ 60.43 + 5.95 ตามลาดบ ความแปรปรวน 1 (SD1) เทากบ 23.40 + 5.35 24.72 + 4.02 และ 23.82 + 5.39 ตามลาดบ ความแปรปรวน 2 (SD2) เทากบ 55.14 + 4.31 54.64 + 3.65 และ 53.03 + 3.94 ตามลาดบ ชวงความถตา (LF) เทากบ 401.56 + 82.41 384.66 + 78.98 และ 377.71 + 71.97 ตามลาดบ ชวงความถสง (HF) เทากบ 277.63 + 138.11 271.77 + 125.76 และ 275.67 + 121.39 ตามลาดบ สดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) เทากบ 160.39 + 38.55 156.66 + 44.66 และ 150.64 + 39.82 ตามลาดบ

4. กลมควบคม จากการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซาของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ไมพบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

5. การทดสอบคาท (Independent T Test) ของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจระหวางกลมทดลองและกลมควบคม พบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ในคา ความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ภายหลงการฝกสปดาหท 8

อภปรายผล การศกษาทดลองครงน ตองการศกษาถงผลของการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายทมตอ

คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในนกกฬาฟตซอล เพอทราบถงการทางานของระบบประสาทอตโนมตในนกกฬา วามการเปลยนแปลงอยางไรภายหลงการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายรวมกบการฝกกฬาฟตซอล ซงระบบประสาทอตโนมตสามารถบงชถงภาวะดานจตใจ อารมณ ความเครยด ความวตกกงวล ตลอดจนรวมไปถงความสามารถของรางกายใน การปรบตวเพอฟนสภาพรางกาย ภายหลงการฝกซอมและแขงขน ดงท มารค ฟอรซ (Mark Force. 2008: 112) ไดกลาวถงระบบประสาทอตโนมตวามความสาคญ โดยการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตก ขณะพก จะชวยใหการเสรมสรางและฟนฟสภาพรางกายไดผลด รางกายจะมการฟนฟตวเอง ระบบการดดซมสารอาหารและการกาจดของเสยทางานไดด จะนอนหลบไดลก จะรสกผอนคลายและมพลง ระบบกลามเนอกระดก ขอตอ ผมและเลบจะแขงแรง นกกฬาจงสามารถทจะฝกซอมไดหนกและถข น สามารถฟนสภาพรางกาย และตอบสนองตอการฝกซอมไดเรว แตหากขณะพกระบบประสาททางานซมพาเธตกเปนหลก รางกายจะไมสามารถรกษาตวเองจงไมสามารถฝกซอมไดหนก

59

และถ ดงนนแมวานกกฬาฟตซอล จะไมไดมความเครยด ความวตกกงวลมากอยางเหนไดชดเหมอนกฬาประเภทบคคลอนๆ เชน ยงปน ยกนาหนก มวยสากล เปนตน แตการศกษาในเรองของระบบประสาทอตโนมตกถอวามความจาเปนสาหรบกฬาฟตซอลซงจะตองมการฝกซอมอยางหนก และจาเปนตองมการฟนสภาพรางกายไดด เพอเตรยมพรอมสาหรบการฝกซอมตอไป

การฝกจนตภาพเพอการผอนคลายเปนทางเลอกหนงทผวจยนามาใชกบนกกฬาฟตซอล สอดคลองกบหลกการฝกทางจตวทยาการกฬา ทใหนกกฬาฝกอยางตอเนองจนชานาญเกดเปนทกษะ สามารถนามาใชในสถานการณทตองการแกไขปญหาและการควบคมทางดานจตใจระหวางการฝกซอมและการแขงขน คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจเปนขอมลทางสรรวทยาทมลกษณะเชนเดยวกบคาอตราการเตนของหวใจ หรอคาความดนโลหต ทตอบสนองตอการฝกในลกษณะทเปนนสย (Habitually) หรอมคาทคอนขางคงทเมอวดในภาวะเดยวกน การศกษาทดลองนไดออกแบบใหฝกจนตภาพเพอการผอนคลายเวลาเยน และวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจเวลาเชา ซงหากเกดการเปลยนแปลงจากการฝกจรง ไมวาวดคาอตราการเตนของหวใจเวลาใดกจะไดผลใกลเคยงกน สงสาคญอยทการควบคมใหนกกฬาอยในภาวะพกจรงๆ ขณะทาการทดสอบ (สรพล ศรบญทรง. 2549: 98) ซงหากวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจเวลาเยน กจะมปญหาในการควบคมเรองอาหาร เชน ชา กาแฟ ซงจะมผลทาใหขอมลทไดมความคลาดเคลอน โดยการศกษาครงนใชเวลาในการทดลองเปนเวลา 8 สปดาห พบวา

1. การวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวชนดวดซาของความแปรปรวน ของอตราการเตนของหวใจ และทดสอบความแตกตางเปนรายค ดวยวธของบอนเฟอรโรน ของกลมทดลอง พบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ของคาความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ในการทดลองสปดาหท 4 กบสปดาหท 8 และกอนทดลองกบสปดาหท 8 คาความแปรปรวน 1 (SD1) เปนการวเคราะหความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจของนกกฬา แบบขนกบเวลา (Time Domain Analysis) เกดจากการนาเอาคาระยะหางระหวางยอดอาร ถงอาร (R-R Interval) ของกราฟคลนไฟฟาหวใจมาจดวางลงบนแกนแนวนอน (X) และแกนแนวดง (Y) คาความแปรปรวน 1 (SD1) เปนคาเบยงเบนมาตรฐานในแนวดงของกราฟแผนภมจด (Scatero Grap) ดงนนยงชวงความแปรปรวน 1 (SD1) กวางขน กแสดงวาคาความแปรปรวนของอตราการเตนหวใจของนกกฬากจะเพมขนดวย และหมายความวานกกฬามความผอนคลายทางจตใจมากขนเชนกน จากการทดลอง 8 สปดาหทพบวา คาความแปรปรวน 1 (SD1) เพมขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ระหวาง การทดลองสปดาหท 4 กบสปดาหท 8 และกอนทดลอง กบสปดาหท 8 แสดงใหเหนวาโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลายทผวจยใชฝกนกกฬาฟตซอล ชวยใหนกกฬามความผอนคลายมากขนในสปดาหท 8 คาอตราการเตนของหวใจ (HR) และความแปรปรวน 2 (SD2) เปนคาทไมไดแสดงถงความผอนคลาย นามาศกษาดวยเพอตองการอางองผลการทดลอง ซงการวเคราะหความแปรปรวน

60

แบบทางเดยวชนดวดซาไมพบความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากการวดทง 3 ครง คาอตราการเตนของหวใจ (HR) ทไมแตกตางกนแสดงใหเหนวาการวดความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจทง 3 ครง นกกฬาอยในภาวะเดยวกนทง 3 ครง คอไมไดอยในภาวะการฝกหนกเกน (Over Training) หรอมการเจบปวย สวนคาความแปรปรวน 2 (SD2) ทง 3 ครง เทากบ 54.90 + 5.02 52.50 + 3.84 และ 51.71 + 4.39 แสดงวาในการวดทง 3 ครง อตราการเตนหวใจสมาเสมอและนกกฬาอยในขณะพกจรงๆ ซงในขณะวดผวจยจดใหนกกฬาอยในหองทเปนสวนตวและนงบนเกาอนมๆ เพอใหผอนคลาย และหลบตาเพอตดสงเราทางสายตาทนกกฬาอาจไดรบขณะทดสอบความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ ทง 3 ครง ซงหากพบวาคาความแปรปรวน 2 (SD2) เขาใกล 100 จะแสดงวาอตราการเตนหวใจของนกกฬาไมสมาเสมอ และนกกฬาไมไดอยในภาวะพกจรงๆ นกกฬาอาจมการเจบปวยทางรางกายหรอไดรบสงเราบางอยาง ทาใหผลการวดเกดการคลาดเคลอนได ดงท สรพล ศรบญทรง (2549: 96 - 98) กลาววา การวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจจะตองละเอยดออน และใหความสาคญเรองความถกตองแมนยาของขอมลเปนอยางมากเพราะคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจนนไมนง (Dynamic System) มการเปลยนแปลงไดตลอดเวลา แมกระทงในบคคลเดยวกน หากอยในภาวะตนเตน กบระหวางการพกผอนทมความผอนคลายทางรางกายและจตใจ กจะมคาทแตกตางกนไปไดเปนอยางมาก คาชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) เปนการวเคราะหความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจแบบขนกบความถ (Frequency Domain Analysis) ซงบงบอกถงการทางานของระบบประสาทซมพาเธตกและระบบประสาทพาราซมพาเธตก (Gary Berntson and John Cacioppo. 2003: 59) การทดลองนพบวาคาชวงความถตา (LF) และคาสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ลดลงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ในสปดาหท 8 แสดงใหเหนวา การฝกจนตภาพเพอการผอนคลายมผลใหการทางานของระบบประสาทซมพาเธตกในขณะพกลดลง ในขณะทคาชวงความถสง (HF) พบวาเพมขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ในสปดาหท 8 จงอาจกลาวไดวาการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตกในขณะพกมมากขน จากคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในกลมทดลอง ประกอบดวย คาความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถตา (LF) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ทมการเปลยนแปลงในสปดาหท 8 แสดงใหเหนวาโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย มผลตอคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬาฟตซอล ในสปดาหท 8 ซงแสดงถงการทางานของระบบประสาทอตโนมตในขณะพกของนกกฬาวา ระบบประสาทพาราซมพาเธตกมการทางานมากขน และระบบประสาทซมพาเธตกทางานนอยลง จงนามาบงชถงสภาพดานจตใจ ความเครยด และความวตกกงวลของนกกฬาไดวามการเปลยนแปลงโดยมแนวโนมลดลงในสปดาหท 8 ซง ทมอธ เจ ชารป (Timothy J Sharp. 2002: 3) ไดกลาวไววาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายจะชวยใหผฝกเกดความผอนคลาย รสกสงบ เยอกเยน รปแบบของการฝกจะคลายๆ

61

กบการฝกสมาธ สามารถฝกไดทกท แตจะตองเปนททมความสงบและเปนสวนตว ซงการทดลองนผวจยไดใหนกกฬาฝกในหองทมความสงบเงยบและเปนสวนตว แตสาเหตทนกกฬาไมตอบสนองตอการฝกในสปดาหท 4 อาจเนองจากนกกฬายงไมคนเคยกบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย และโปรแกรมฝกชวงแรกจะเนนใหนกกฬาฝกจนตภาพทละประสาทสมผส เชน ฝกการมองเหนภาพในวนแรก วนตอมาฝกการไดยนเสยง เพอใหนกกฬาเกดการพฒนาทกษะการฝกจนตภาพจากงายไปหายาก ในขณะท ด เอ วลเลยม และ เอม คารร (D. A. Williams and M. Carey. 2003: 7) ไดแนะนาไววา การฝกจนตภาพเพอการผอนคลายใหไดผลดควรฝกโดยใชทกประสาทสมผสพรอมกน เชน การมองเหน การไดกลน การไดยน การรสกสมผส นอกจากน ทมอธ เจ ชารป (Timothy J Sharp. 2002: 3) ไดแนะนาวาสามารถฝกจนตภาพไดวนละ 5 – 7 ครง โดยแตละครงใชเวลาฝกสนๆ จะชวยใหนกกฬาคนเคยและตอบสนองกบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายไดดยงขน ทงนกลมตวอยางไมสามารถเขารวมโปรแกรมฝกจนตภาพวนละหลายๆ ครงได ดงนนผวจยจงออกแบบโปรแกรมฝกจนตภาพสาหรบการฝกวนละครง 2. การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยวแบบวดซาของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของกลมควบคม ไมพบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงกลมควบคมไมไดรบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย แตยงทาการฝกกฬาฟตซอลพรอมๆ กบกลมทดลองทไดรบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายรวมกบการฝกกฬาฟตซอล แสดงใหเหนวาการฝกกฬาเพยงอยางเดยว โดยไมไดรบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย เทากบขาดโอกาสในการฝกเพอพฒนาทงทางดานรางกายและจตใจ เนองจากการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตกทสงขนในขณะพกของกลมทดลอง บงชถงสภาพดานจตใจ ความเครยด และความวตกกงวลทลดลงจากการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย นอกจากนระบบประสาทพาราซมพาเธตกยงบงชถงดานรางกายกคอความสามารถในการฟนตวจากการฝกซอม ดงทมารค เจนกนส (Mark Jenkins.1998: 2) กลาววา ผลการฝกซอมจะทาใหสมรรถภาพของนกกฬาลดลง แตในขณะพกรางกายจะไดรบการฟนฟ และฟนสภาพใหมระดบสมรรถภาพสงขนกวาเดม แตหากการพกไมเพยงพอการฟนสภาพของรางกายกจะไมสมบรณ ซงการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตกทสงขนในขณะพกจะชวยใหรางกายไดพกอยางเตมท

3. การเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ดวยการทดสอบคาท ของคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ พบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ในคา ความแปรปรวน 1 (SD1) ชวงความถสง (HF) และสดสวนชวงความถตา/ความถสง (LF/HF ratio) ภายหลงการฝกสปดาหท 8 แสดงถงความแตกตางระหวางกลมทดลองกบกลมควบคม ระหวางกลมทไดรบการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายกบกลมทไมไดรบการฝก แสดงใหเหนถงประโยชนและความจาเปนของการฝกทกษะดานจตวทยาการกฬากบนกกฬา สอดคลองกบทสมบต กาญจนกจ และสมหญง จนทรไทย (2542: 234) กลาวไววานกกฬากลมทฝกทกษะทางจตวทยาการกฬายอมไดรบประโยชนมากกวากลมทไมไดรบการฝก

62

กฬาฟตซอลเปนกฬาประเภทหนงทสภาพดานจตใจมความสาคญมากกบนกกฬา ในการแขงขน 20 นาท นกกฬาจะตองมสมาธอยกบเกมตลอดเวลา นกกฬาจะตองจดการกบสภาพดานจตใจ ความเครยด ความวตกกงวลทเกดขนมาใหได เพราะเกมของฟตซอลจะแตกตางจากฟตบอลตรงทเกมการแขงขนจะเรวมาก นกกฬาตองมการเคลอนทเรว ตองมการตดสนใจทเรว หากมผเลนคนใดคนหนงผดพลาด อาจทาใหทมตองเสยประตไดอยางรวดเรว และนามาซงความพายแพได จะเหนไดวาในการแขงขนฟตซอลหลายๆ ครง ผลการแขงขนอาจพลกได บางทมมความสามารถสงไมนาจะแพแตกอาจจะแพได ทงการแขงขนในระดบทองถน กฬาแหงชาต กฬาเยาวชนแหงชาต เปนตน ดงนนการฝกความแขงแกรงทางดานจตใจจงเปนสงสาคญสาหรบนกกฬาฟตซอล สอดคลองกบทการกฬาแหงประเทศไทย (2549: 79) กลาวไววา ความเครยดเปนภาวะของจตใจทตนกลวเตรยม พรอมจะเผชญกบสถานการณ หรอความกดดนอยางใดอยางหนง ในผเลนฟตซอลความเครยดเกดจากความกดดน ทงภายนอกและภายในจากสถานการณตางๆ เชน เพอนรวมทม คตอส ผตดสน สนาม อณหภม ผชม ซงมผลตอสมดลภายในของผเลน ซงการกฬาแหงประเทศไทย (2549: 84) แนะนาใหใชเทคนคดานจตวทยาการกฬา เพอแกไขปญหาดงกลาวระหวางการฝกซอม ไดแก การฝกจนตภาพเพอพกรางกายและจตใจ ซงสอดคลองกบทผวจยไดนาโปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลายมาใชกบการศกษาครงน ผลการทดลองสอดคลองกบสมมตฐานในการวจยครงน ทกลาววาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจของนกกฬากลมทดลอง ซงฝกจนตภาพเพอการผอนคลายควบคกบการฝกกฬาฟตซอล กบนกกฬากลมควบคมซงฝกกฬาฟตซอลเพยงอยางเดยว มความแตกตางกนภายหลงโปรแกรมการฝกในสปดาหท 8 จงอาจสรปไดวาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายมผลดตอนกกฬา ในแงของการลดการทางานของระบบประสาทซมพาเธตก เพมการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตกในขณะพก และบงชถงสภาพดานจตใจของนกกฬา ในการลดความเครยด ลดความวตกกงวล เพมสมาธใหกบนกกฬา นอกจากนผลจากการทางานของระบบประสาทพาราซมพาเธตกทเพมขนในขณะพก ยงมผลชวยใหนกกฬาฟนสภาพรางกาย (Recovery) จากการฝกซอมและแขงขนไดดยงขน ทาใหนกกฬาสามารถฝกซอมหนกและถได สามารถปองกนการเกดภาวะการฝกหนกเกน (Mark Force. 2008: 112) การศกษาวจยครงนตองการแสดงถงความสาคญ และประโยชนของการนาทกษะทางดานจตวทยาการกฬาไปใชในนกกฬา แตการนาไปปฏบตจรงการฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย จาเปนตองสรางโปรแกรมฝกใหสอดคลองกบความชอบของนกกฬาแตละบคคล หากวานกกฬามความชอบตางกนมากกอาจตองสรางโปรแกรมฝกใหตางกนดวย สอดคลองกบท การกฬาแหงประเทศไทย (2549: 84) กลาวไววา ผฝกสอนจาเปนตองรความแตกตางดานจตใจของนกกฬา แตละคน ตองมการประยกตใชใหเหมาะสมจงจะไดรบประโยชนสงสด

63

ขอเสนอแนะ 1. นกกฬาและผฝกสอนสามารถนาเอาการฝกจนตภาพเพอการผอนคลายไปใชเพอพฒนาทางดานรางกายและจตใจ แตในขณะเดยวกนกตองคานงถงความชอบของแตละบคคล ซงถาหากความชอบแตกตางกนกอาจตองปรบโปรแกรมเฉพาะบคคลดวยจะทาใหการฝกไดผลเรวขน 2. การฝกเพอใหไดผลเรวในชวงแรกอาจใชเวลาฝกสนๆ แตฝกวนละหลายๆ ครง จะชวยลดความเบอในระหวางการฝก

ขอเสนอแนะในการศกษาวจยครงตอไป 1. ควรมการศกษาเปรยบทกษะอนๆ ดานจตวทยาการกฬา เพอเปรยบเทยบการเปลยน

แปลงคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ วาทกษะใดใหผลการเปลยนแปลงของระบบประสาทพาราซมพาเธตกในขณะพกไดมากและเรวทสด

2. ควรมการศกษาเปรยบเทยบคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจขณะพก ของนกกฬาทมการฝกซอมหนก ฝกซอมระดบปานกลาง และฝกซอมเบา เพอศกษาความหนกในการฝกซอมตอการทางานของระบบประสาทอตโนมต การฝกหนกเกน (Overtraining) และการฟนสภาพรางกาย (Recovery)

3. ควรมการศกษาเปรยบเทยบคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจขณะพกในบคคลกลมอนๆ เชน คนทขาดการออกกาลงกาย คนทออกกาลงกายสมาเสมอ นกกฬา เปนตน เพอประเมนถงสภาพดานจตใจ ความเครยดความวตกกงวล หรออตราเสยงในการเกดโรคของหลอดเลอดและหวใจ

บรรณานกรม

65

การกฬาแหงประเทศไทย. (2549). หลกสตรผฝกสอนกฬาฟตซอลระดบชาตข นสง. กรงเทพฯ: โรงพมพดอกเบย. การกฬาแหงประเทศไทย. (2549). หลกสตรผฝกสอนกฬาฟตซอลระดบชาตข นกลาง. กรงเทพฯ: โรงพมพดอกเบย. กษมา ซอสกลไพศาล. (2549). การศกษาผลของการฝกเสรมดวยการรามวยไทชทมตอความ

สามารถทางกลไกทวไป สมาธและความแมนยาในการยงปนของนกกฬายงปนเยาวชนทมชาตไทย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฉตรแกว สทธพทกษ. (2535). ผลการฝกการผอนคลายตอความวตกกงวลในผปวยมะเรงปาก- มดลกทไดรบรงสรกษา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชยสทธ ภาวลาส. (2544). ความสมดลของการควบคมระบบประสาทอตโนมตกบการกฬา.

(เอกสารประกอบคาสอน). กรงเทพฯ: การกฬาแหงประเทศไทย. ชาญชย อาจนสมาจาร. (2550). จตวทยาการโคชกฬา. กรงเทพฯ: ปญญาชน. ชานนท อนบน. (2551). ระดบความวตกกงวลของนกกฬาเรอพายทเขารวมการแขงขนกฬา

มหาวทยาลยแหงประเทศไทย ครงท 35. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ณฐชา สนตปาต. (2549). ศกษาความสมพนธของความวตกกงวลทางกายโดยการใชแบบทดสอบ CSAI–2R และ Polar S810i. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. กรงเทพฯ: บณฑต-วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ดษฎ แซเฮง. (2548). ผลของดนตรประเภทผอนคลายตอความวตกกงวลกอนการแขงขน ใน นกกฬาหญงยงปนสมครเลนระดบอดมศกษา. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เทอดศกด เดชคง. (2539). วถแหงความเครยด. กรงเทพฯ: มตชนการพมพ. นวพร ศรวงษชย. (2550: 4). ระบบประสาท. (เอกสารประกอบคาสอน). สานกงานเขตพนท

การศกษาชยภม เขต 2. นชรย ถาปนแกว และคณะ. (2010). ฤทธระยะเฉยบพลนของพรกทมตอระบบประสาทอตโนมตใน

ผใหญ. เอกสารการประชมทางวชาการนาเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาครงท 11. ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน. บษบา สมใจวงษ. (2544). ผลการสรางจนตภาพตออาการคลนไส ขยอน และอาเจยนในผปวย มะเรงเตานมทไดรบเคมบาบด. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. ถายเอกสาร.

66

ปรญญา สนกะวาท. (2542). ผลของการสรางจนตภาพตอความวตกกงวลของผปวยมะเรงเตานม ทไดรบเคมบาบด. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. ถายเอกสาร. พระพงศ บญศร. (2536). จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. พรทพย จลเหลา. (2548). ผลของการใชเทคนคนกภาพจากจนตนาการและเทคนคการกาหนด

รบรจากใจสกายตอความเครยดของผปวยโรควตกกงวล. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร.

พงศปกรณ พชตฉตรธนา. (2549). การดแลสขภาพและบาบดโรคดวยสมาธและจตใตสานก. (เอกสารประกอบคาสอน). กรงเทพฯ: กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก.

เพอนใจ รตตากร. (2546). เทคนคการผอนคลายความเครยด. (เอกสารประกอบคาสอน). เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม. มาลน จฑะรพ. (2542). จตวทยาการเรยนการสอน. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: ทพยวสทธ. ละเอยด ชประยร. (2544). การฝกสรางภาพในจนตนาการ. วารสารจตวทยาคลนค. 32(1): 13-14. ลกขณา สรวฒน. (2544). จตวทยาในชวตประจาวน. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. วรวฒ เจรญศร (2550). ระบบประสาทอตโนมต. ศนยขอมลสขภาพกรงเทพ. สบคนเมอ 22 พฤศจกายน 2553, จาก www.bangkokhealth.com. วรรณภา พงษด. (2545). ผลของการฝกจนตภาพทมตอพฤตกรรมการสงการบานของนกเรยนชน

ประถมศกษาปท 5. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. ถายเอกสาร.

วลล โพธรงสยากร. (2550, กนยายน-ธนวาคม). ความเครยด วธผอนคลายและความคดเหนของ นสตแพทยชนปท 3 มหาวทยาลยนเรศวรตอการจดมมสบายคลายเครยดของหองสมด. พทธชนราชเวชสาร. 24(3): 306-316.

วไลวรรณ กฤษณะพนธ และคณะ. (2551, มนาคม). การปรบสญญาณของประสาทอตโนมตของ หวใจมอยจรงหรอไมในวยรนไทยทเปนโรคอวน. ศรนครนทรเวชสาร. 23(3): 234-239.

ศรโชค อรณประดษฐกล. (2546). ความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในคนทมคลนไฟฟา หวใจผดปกตแบบบรกาดาทยงไมเคยมอาการ. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สปราณ ขวญบญจนทร. (2541). จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

67

สเทพ ชาน. (2545). ความสมพนธระหวางการจบออกซเจนสงสดโดยวธจกรยานของออสตรานด กบดรรชนการวดคาการทางานของหวใจโดยวธการใชเครองวดคาความแปรผนของอตราการเตนของหวใจ. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สพตร สมาหโต. (2538). จตวทยาการกฬา: ความวตกกงวล. เอกสารประกอบการสอนวชา จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สชาต ไขมสก. (2543). ความแตกตางของระบบประสาทออโตโนมกทควบคมการทางานของหวใจ ในนกกฬาชายทฝกแบบทนทานและฝกแบบใชแรงตาน. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สบสาย บญวรบตร. (2541). จตวทยาการกฬา. ชลบร: ชลบรการพมพ. สมบต กาญจนกจ; และ สมหญง จนทรไทย. (2542). จตวทยาการกฬา แนวคด ทฤษฎ สการ-

ปฏบต. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. อาพรรณชนต ศรแพทย. (2550). การพฒนาแบบทดสอบระดบอารมณของนกกฬาไทย. วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต. ชลบร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. อนทรา ปทมนทร. (2542, กมภาพนธ-พฤษภาคม). บทความฟนฟวชาการ การใชจนตนาการใน การคลายเครยด. วารสารสขภาพจตแหงประเทศไทย. 7(2): 118-123 อบลรตน ดพรอม. (2546). การสรางจนตภาพ. วารสารสขภาพจตแหงประเทศไทย. 11(2):

87-95 C.-K. Penga, et al. (2004, May). Heart rate dynamics during three forms of meditation.

International journal of cardiology. 95(1): 19-27. Carmilla M, et al. (2009, December). Association between Anxiety Disorders and Heart

Rate Variability in the Netherlands Study of Depression and Anxiety. journal of psychiatry. 65(12): 1358-1367.

Caroline Latham. (2007). Heart Rate Variability as an Index of Regulated Emotional Responding. Review of General Psychology. Retrieved September 25, 2010, from

www.sharpbrains.com/blog/2007/02/11/heart-rate-variability-as-an-index-of-regulated- emotional-responding. D. A. Williams and M. Carey. (2003) You really need to relax. University of Michigan

Health System. Retrieved September 20, 2010, from www.med.umich.edu /painresearch/patients/Relaxation.pdf.

Gary G. Berntson. et al. (2003) Heart Rate Variability: Stress and Psychiatric Conditions. Retrieved September 25, 2010, from http://psychology.uchicago.edu/people/faculty/ cacioppo/jtcreprints/bc04.pdf.

68

Gamelin, et al. (2006). Validity of the Polar S810 Heart Rate Monitor to Measure R–R Intervals at Rest. The American College of Sports Medicine. Retrieved September 25, 2010, from www.sportexperts.org/pdf/PDF%2017.pdf.

Jane Collingwood. (2007) The Role of the Nervous System. Retrieved September 25, 2010, from http://psychcentral.com/lib/2007/the-physical-effects-of-long-term-stress/.

Kingsley, M. et al. (2005, Jan-Feb). Comparison of polar 810 s and an ambulatory ECG System for RR interval measurement during progressive exercise. Sports Med. 26(1): 39–44.

Kwekkeboom, L. K., Kneip, J., & Pearson, L. (2003, March). A pilot study to predict success with guided imagery for cancer pain. Pain management nursing. 4(3): 112-123.

Mark Force. (2008). The Autonomic Nervous System: What Is It? Why Should I Care. The Elements of Health functional & natural healthcare. Scottsdale, Arizona, USA.

Michael Galitzer. (2010). Heart Rate Variability. Retrieved November 19, 2002, from www.ahealth.com/content/thecenter/available_treatments.php

Mark Jenkins. (1998). Overtraining Syndrome. Retrieved September 22, 2010, from www.rice.edu/~jenky/sports/overtraining.html.

Mark McKergow. (2006). Meanings affect the heart - SF questions and heart coherence. Retrieved November 19, 2002, from www.sfwork.com

Mowrer O.H. (1963). Anxiety And Learning in Contribution to Modern Psychology. Edited By Don E. Dulany. Jr. and other. New York: University Press.

Nis Hjortskov, et al. (2004, June). The effect of mental stress on heart rate variability and blood pressure. European Journal of Applied Physiology. 92(2): 84–89.

Ramaekers D., et al. (1998, September). Heart rate variability and heart rate in healthy volunteers. European Heart Journal. 19(9): 1334–1341.

Rees, B. L. (1995, September). Effect of relaxation with guided imagery on anxiety depression and self-Esteem. Journal of Holistic Nursing. 13(3): 255-267.

Sharma P, et al. (2009). Heart rate variability: Response to graded head up tilt in healthy men. Kathmandu University Medical Journal. 7(3): 252-257. Retrieved September 20, 2010, from www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed.

S. Semple and L. Smith. (2003, December). Alterations in mood state following an ultra- marathon. Sports Medicine Journal. Retrieved September 22, 2010, from www.ajol.info/index.php/sasma/article/view/31869/23626.

69

Sloman, R. (2002). Effect of Relaxation and guided imagery on anxiety and depression control in community patients with advance cancer. Cancer of nursing. 25(6): 432-435.

Stephens, R. (1993). Imagery: A strategic intervention to empower clients part I-review of research literature. Clinical Nurse Specialist. 7(4). 170-174.

Surapol Sriboonsong. (2005). The study of meditation effect to heart rate. Journal of Medicine and Health Sciences. 12(3): 94-96.

Taelman J., et al. (2008). Influence of Mental Stress on Heart Rate and Heart Rate Variability. IFMBE Proceedings. 22: 1366–1369.

Timothy J Sharp. (2002) Relaxation Visaul Imagery. Retrieved September 20, 2010, from www.makingchanges.com.au.

Tiernan. P. J. (1994). Independent nursing intervention: Relaxation and guided imagery in critical care. Critical Care Nurse. 14(5). 47-51.

Virtanen R., et al. (2003, March). Reduced heart rate variability in hypertension: associations with lifestyle factors and plasma rennin activity. Journal of Human Hypertension. 17(3): 171-179.

Weinberg, R.S. & Gould, D. (1999). Foundations of sport and exercise psychology. Champaign, Illinois: Human Kinetics Publishers, Inc.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก. รายชอผเชยวชาญ

72

รายชอผเชยวชาญ 1. ผชวยศาสตราจารย ดร.สบสาย บญวรบตร ผเชยวชาญดานจตวทยาการกฬา

ตาแหนง ผชวยศาสตราจารย ภาควชาวทยาศาสตรการกฬา คณะพลศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

2. ผชวยศาสตราจารย ดร.นฤพนธ วงศจตรภทร ผเชยวชาญดานจตวทยาการกฬา

ตาแหนง ผชวยศาสตราจารย ภาควชาวทยาศาสตรการกฬา คณะวทยาศาสตรการกฬา มหาวทยาลยบรพา

3. อาจารย ดร.พชต เมองนาโพธ ผเชยวชาญดานจตวทยาการกฬา

ตาแหนง อาจารย ภาควชาวทยาศาสตรการกฬา คณะพลศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

4. ดร.ชศกด พฒนะมนตร ผเชยวชาญดานจตวทยาการกฬา

ตาแหนง นกวทยาศาสตรการกฬา 6 กองสมรรถภาพการกฬา ฝายวทยาศาสตรการกฬา การกฬาแหงประเทศไทย

5. อาจารย ดร.วมลมาศ ประชากล ผเชยวชาญดานจตวทยาการกฬา

ตาแหนง อาจารย ภาควชาวทยาศาสตรการกฬา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ภาคผนวก ข.

โปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย

74

โปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลายของนกกฬาฟตซอล วนจนทร พธ ศกร

กลม ระยะเวลา รายการฝก

กลมควบคม

17.00 – 17.10 น. 17.10 – 18.10 น.

อบอนรางกาย ฝกกฬาฟตซอล

กลมทดลอง

16.40 – 17.00 น. 17.00 – 17.10 น. 17.10 – 18.10 น.

ฝกจนตภาพ อบอนรางกาย ฝกกฬาฟตซอล

75

โปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย วนจนทร พธ ศกร สปดาหท 1

วน ลาดบ โปรแกรมฝก ระยะเวลา

(นาท)

จนทร

1

2

3

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ จนตนาการถงการมองเหนสตางๆ เชน สแดง สเหลอง สฟา สเขยว สนาทะเล สเขยวใบไม เปนตน โดยมแผนสใหดกอนเปนตวอยาง จนตนาการถงการมองเหนสตางๆ จากสถานทๆ ตนเองชนชอบ เชน สขาวของนาตก สเขยวของใบไม สนาเงนของทะเล เปนตน โดยมภาพสใหดกอนเปนตวอยาง

3 5 3

พธ

1 2 3

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ จนตนาการถงการรสกสมผสของกลนหอมตางๆ เชน กลนหอมของดอกกหลาบ กลนดอกมะล กลนสม เปนตน โดยมกลนหอมใหดมเปนตวอยางกอน จนตนาการถงการรสกสมผสของกลนหอมจากสถานทๆ ตนเองชนชอบ เชน กลนไอนาจากนาตก กลนหอมดอกไมในสวน กลนทงหญา เปนตน โดยมกลนหอมใหดมเปนตวอยางกอน

3 5 3

ศกร

1 2 3

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ จนตนาการถงการรสกสมผสของอณหภมตางๆ เชน หนาว เยน อบอน รอน เปนตน จนตนาการถงการรสกสมผสของอณหภมจากสถานทๆ ตนเองชนชอบ เชน ความเยนจากนาในลาธาร ความเยนของสายลม ความอบอนจากแสงแดดตอนเชา เปนตน

3 5 3

76

โปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย วนจนทร พธ ศกร สปดาหท 2

วน ลาดบ โปรแกรมฝก ระยะเวลา

(นาท)

จนทร

1

2

3

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ

จนตนาการถงการไดยนเสยงตางๆ เชน เสยงนกรอง เสยงนาไหล เสยงลมพด เปนตน โดยมคลปเสยงใหฟงเปนตวอยางกอน

จนตนาการถงการไดยนเสยงตางๆ ของสถานทๆ ตนเองชนชอบ เชน เสยงลมพด เสยงนกรองในสวน เสยงคลนจากทะเล เปนตน โดยมคลปเสยงใหฟงเปนตวอยางกอน

3

5

3

พธ

1

2

3

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ

จนตนาการถงการมองเหนสและการรสกสมผสของกลนหอมตางๆ เชน สนาทะเล สเขยวใบไม กลนดอกกหลาบ กลนดอกมะล กลนสม เปนตน โดยมแผนสใหด และมกลนหอมใหดมเปนตวอยางกอน

จนตนาการถงการมองเหนสและการรสกสมผสของกลนจากสถานทๆ ตนเองชนชอบ เชน สและกลนของนาตก สและกลนของดอกไมในสวน สและกลนของนาทะเล เปนตน โดยมภาพสใหด โดยมกลนหอมใหดมเปนตวอยางกอน

3

7

5

ศกร

1

2

3

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ

จนตนาการถงการรสกสมผสของอณหภมและการไดยนเสยง เชน ความหนาวเยน อบอน รอน เสยงนกรอง เสยงนาไหล เสยงลมพด เปนตน โดยมคลปเสยงใหฟงเปนตวอยางกอน

จนตนาการถงการรสกสมผสของอณหภมและการไดยนเสยงจากสถานทๆ ตนเองชนชอบ เชน ความหนาวเยนและเสยงของนาไหล ความอบอนของแดด เสยงนกรอง เสยงลมพด เปนตน โดยมคลปเสยงใหฟงเปนตวอยางกอน

3

7

5

77

โปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย วนจนทร พธ ศกร สปดาหท 3

วน ลาดบ โปรแกรมฝก ระยะเวลา

(นาท)

จนทร

1

2

3

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ

จนตนาการถงการไดยนเสยงและการมองเหนสตางๆ เชน เสยงนกรอง เสยงนาไหล เสยงลมพด สนาทะเล สเขยวใบไม เปนตน โดยมคลปเสยงใหฟงและแผนสใหดเปนตวอยางกอน

จนตนาการถงการไดยนเสยงและการมองเหนสตางๆ ของสถานทๆ ตนเองชนชอบ เชน สและเสยงของนกรอง สและเสยงของนาทะเล เปนตน โดยมคลปเสยงใหฟงและภาพสใหดเปนตวอยางกอน

3

7

5

พธ

1

2

3

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ

จนตนาการถงการรสกสมผสของอณหภมและการไดกลนตางๆ เชน ความหนาวเยน อบอน รอน กลนดอกกหลาบ กลนดอกมะล กลนสม เปนตน โดยมกลนหอมใหดมเปนตวอยางกอน

จนตนาการถงการรสกสมผสของอณหภมและการไดกลนตางๆ จากสถานทๆ ตนเองชนชอบ เชน ความหนาวเยน อบอน กลนดอกกหลาบ กลนดอกมะล กลนสม เปนตน โดยมกลนหอมใหดมเปนตวอยางกอน

3

7

5

ศกร

1

2

3

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ

จนตนาการถงการไดยนเสยงและการไดกลนตางๆ เชน เสยงนกรอง เสยงนาไหล เสยงลมพด กลนดอกกหลาบ กลนดอกมะล กลนสม เปนตน โดยมคลปเสยงใหฟงและกลนหอมใหดมเปนตวอยางกอน

จนตนาการถงการไดยนเสยงและการไดกลนตางๆ จากสถานทๆ ตนเองชนชอบ เชน เสยงนกรอง เสยงนาไหล กลนดอกกหลาบ กลนดอกมะล เปนตน โดยมคลปเสยงใหฟงและกลนหอมใหดมเปนตวอยางกอน

5

10

5

78

โปรแกรมฝกจนตภาพเพอการผอนคลาย วนจนทร พธ ศกร สปดาหท 4 – 8

วน ลาดบ โปรแกรมฝก ระยะเวลา

(นาท)

จนทร

1

2

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ

จนตนาการถงเสยง ส กลน และอณภม ของสถานทๆ ตนเองชนชอบ

เชน ภเขา นาตก ทะเล

3

12

พธ

1

2

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ

จนตนาการถงเสยง ส กลน และอณภม ของสถานทๆ ตนเองชนชอบ

เชน ภเขา นาตก ทะเล

3

12

ศกร

1

2

กาหนดลมหายใจเขา – ออก และกาหนดสตอยทลมหายใจ เพอชวยผอนคลายสภาวะรางกายและจตใจ

จนตนาการถงเสยง ส กลน และอณภม ของสถานทๆ ตนเองชนชอบ

เชน ภเขา นาตก ทะเล

3

12

ภาคผนวก ค. ตารางแสดงขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง

80

กลมทดลอง

age W H HR HR 4 HR 8 SD1 SD1 4 SD1 8 SD2 SD2 4 SD2 8

1 26 75.4 173 52 53 52 14.5 15.4 33.5 58.7 58.8 51.3

2 29 68.2 169 62 61 62 18.8 17.4 19.2 45.7 50.6 48.5

3 29 70.5 175 59 58 58 25.6 26.8 35.7 60.7 58.8 56.9

4 30 76.2 173 60 59 58 24.1 24.2 26.7 61.9 52.8 58.9

5 29 65.8 170 67 65 68 19.1 19.2 20.9 54.3 55.1 54.6

6 28 67.3 172 59 56 56 23.1 24.6 25.6 56.2 55.9 54.8

7 31 71.2 170 74 75 74 18.0 17.9 20.2 56.3 52.6 56.5

8 30 62.5 168 55 55 53 15.9 15.5 17.5 56.8 53.2 48.0

9 25 72.6 172 59 59 58 24.7 26.3 32.7 58.9 50.1 45.1

10 27 68.9 168 60 59 58 33.1 35.9 37.3 54.0 53.9 49.6

11 26 76.3 171 58 58 57 32.1 33.9 39.6 58.4 50.2 54.7

12 30 68.2 169 64 63 64 23.3 27.8 33.7 50.1 48.6 49.9

13 29 66.4 172 67 66 65 22.9 23.6 30.8 48.1 45.4 45.1

14 30 63.5 169 60 59 61 28.4 27.3 29.7 48.5 49.1 50.1

LF LF 4 LF 8 HF HF 4 HF 8 LF/HF LF/HF 4 LF/HF 8

1 267.03 358.80 253.87 118.91 180.98 424.06 224.6 198.3 59.9

2 468.61 491.94 311.79 181.83 366.08 333.18 257.7 134.4 93.6

3 765.99 795.60 746.32 412.43 548.27 652.13 185.7 145.1 114.4

4 480.12 437.60 428.46 267.69 270.11 285.16 179.4 162.0 150.3

5 499.68 490.45 459.73 393.58 401.22 410.56 127.0 122.2 112.0

6 358.29 360.10 335.11 216.42 220.36 312.48 165.6 163.4 107.2

7 452.61 461.14 411.43 312.45 310.03 353.18 144.9 148.7 116.5

8 347.90 315.60 253.87 280.11 290.96 324.06 124.2 108.5 78.3

9 280.12 277.60 258.68 167.69 190.17 291.15 167.0 146.0 88.8

10 353.87 346.24 247.26 224.06 252.13 432.17 157.9 137.3 57.2

11 423.36 432.07 398.12 355.09 369.18 462.90 119.2 117.0 86.0

12 355.74 345.68 396.89 212.51 248.77 356.05 167.4 159.0 111.5

13 382.40 367.59 264.73 257.11 280.22 398.85 148.7 131.2 66.4

14 385.42 387.60 265.68 264.57 290.35 395.32 145.7 133.5 67.2

81

กลมควบคม

age W H HR HR 4 HR 8 SD1 SD1 4 SD1 8 SD2 SD2 4 SD2 8

1 25 65.3 170 59 58 58 23.7 24.7 24.6 57.9 49.8 49.1

2 27 70.2 173 60 63 62 24.3 24.8 26.1 52.1 49.7 50.2

3 28 71.6 172 50 51 52 22.9 24.2 20.8 55.1 60.2 54.6

4 26 75.3 176 55 55 55 24.6 27.3 25.8 48.9 54.6 55.2

5 31 66.4 168 58 57 58 18.5 22.4 20.6 59.4 56.8 53.9

6 31 75.2 170 64 66 67 22.7 22.3 21.6 56.1 58.2 55.8

7 30 68.9 171 53 53 53 33.7 30.9 30.8 55.8 53.7 55.6

8 30 62.1 167 65 67 66 15.5 20.5 24.2 58.1 56.9 56.7

9 26 70.8 173 54 54 55 32.2 29.6 31.2 59.2 56.2 49.8

10 28 76.1 166 59 57 58 24.3 26.2 30.1 61.4 58.7 58.9

11 28 69.0 168 68 66 67 17.8 18.2 15.7 52.6 54.8 55.2

12 29 71.2 172 60 61 61 25.8 28.9 28.7 48.7 50.2 49.9

13 30 65.1 170 72 74 72 15.9 18.3 16.5 58.2 56.1 53.6

14 27 63.1 174 60 62 62 25.7 27.8 28.3 48.5 49.1 43.9

LF LF 4 LF 8 HF HF 4 HF 8 LF/HF LF/HF 4 LF/HF 8

1 385.62 375.72 365.13 216.43 210.49 217.23 178.2 178.5 168.1

2 255.21 260.42 257.84 112.51 119.29 120.30 226.8 218.3 214.3

3 398.65 386.11 328.50 220.12 236.65 243.87 181.1 163.2 134.7

4 298.82 306.89 319.10 157.52 147.36 139.23 189.7 208.3 229.2

5 413.56 399.40 423.81 265.15 280.45 294.98 156.0 142.4 143.7

6 385.40 398.12 319.61 251.37 243.48 219.12 153.3 163.5 145.9

7 351.58 339.82 348.91 198.31 201.16 215.95 177.3 168.9 161.6

8 364.12 326.20 357.98 318.54 301.56 316.14 114.3 108.2 113.2

9 591.60 552.38 546.29 663.17 639.28 620.27 89.2 86.4 88.1

10 495.99 393.28 371.36 459.41 397.32 390.52 108.0 99.0 95.1

11 432.14 389.28 395.42 306.24 298.37 283.74 141.1 130.5 139.4

12 474.12 469.30 482.38 244.28 257.23 278.92 194.1 182.4 172.9

13 379.62 489.38 399.54 195.13 215.36 298.68 194.5 227.2 133.8

14 395.52 298.93 372.14 278.77 256.83 220.37 141.9 116.4 168.9

ภาคผนวก ง. เอกสารรบรองโครงการวจย

83

ประวตยอผวจย

85

ประวตยอผวจย

ชอ ชอสกล นายเทยนชย ชาญณรงคศกด

วนเดอนปเกด 29 พฤษภาคม 2523

สถานทเกด 204/1 หมท 4 ตาบลเกาะจนทร อาเภอเกาะจนทร จงหวดชลบร 20240

สถานทอยปจจบน 364/24 ซอยรามคาแหง 53 แขวงวงทองหลาง เขตวงทองหลาง

จงหวดกรงเทพมหานคร 10310

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2535 ระดบประถมศกษา โรงเรยนบานเจดเนน

พ.ศ. 2542 ระดบมธยมศกษาตอนตน โรงเรยนเกาะโพธถวยงามวทยา

พ.ศ. 2542 ระดบมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนพนสพทยาคาร

พ.ศ. 2546 วท.บ.สาขาวทยาศาสตรการกฬา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

พ.ศ. 2554 วท.ม.สาขาวทยาศาสตรการกฬา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ