रखमाई

ह पसतक विनामलय आह

पण फ़कट नाही

यामाग अनकााच कषट ि पस आहत

ह िाचलयािर खचच करा ३ वमवनट

१ वमवनट लखकााना फ़ोन करन ह पसतक कस िाटल त कळिा

१ वमवनट ई सावहतय परवतषठानला मल करन ह पसतक कस िाटल त कळिा

१ वमवनट आपल वमतर ि ओळखीचया सिच मराठी लोकााना या पसतकाबददल अवण ई सावहतयबददल

साागा

अस न कलयास यापढ आपलयाला पसतक वमळण बाद होऊ शकत

दाम नाही मागत मागत आह दाद

साद आह आमची हिा परवतसाद

दाद महणज सततीच असािी अस नाही परााजळ मत सचना टीका विरोधी मत यााच सिागत आह परामावणक

मत असाि जयामळ लखकाला परगती करणयासाठी वदशा ठरिणयास मदत होत मराठीत अवधक कसदार

लखन वहाि आवण तयातन िाचक अवधकावधक परगलभ वहािा आवण अखर सापणच समाज एका नवया परबदध

उाचीिर जात रहािा

ई साहितय परहिषठान

सादर करीि आि

रखमाई

(कथासगरह)

लखक

वभव िााबटकर

रखमाई (कथासगरह)

लखक िभि तााबटकर

ईमल tvaibhav065gmailcom

फ़ोन ८८३००७५०७६

Facebook - Tambatkar Vaibhav

या पसतकािील लखनाच सवव िकक लखकाकड

सरहिि असन पसिकाच कका वा तयािील अाशाच

पनरवदरण व नाटय हचतरपट कका वा इिर रपाािर

करणयासाठी लखकाची लखी परवानगी घण

आवशयक आि िस न कलयास कायदशीर

कारवाई िोऊ शकि

This declaration is as per the Copyright Act 1957 read with Sections 43 and 66 of the IT Act 2000 Copyright protection in India is available for any literary dramatic musical sound recording and artistic work The Copyright Act 1957 provides for registration of such works Although an authorrsquos copyright in a work is recognised even without registration Infringement of copyright entitles the owner to remedies of injunction damages and accounts

परकाशक ई साहितय परहिषठान

www esahityin

www esahity com

esahitygmail com

eSahity Pratishthan

eleventh floor

eternity

eastern express highway

Thane

परकाशन ५ सपटबर २०२० (शिकषकदिन)

copyesahity Pratishthanreg 2020

bull विनामलय वितरणासाठी उपलबध

bull आपल िाचन झालयािर आपण ह फ़ॉरिरड कर

शकता

bull ह ई पसतक िबसाईटिर ठिणयापिी वकि िा

िाचनावयवतररकत कोणताही िापर करणयापिी ई-सावहतय

परवतषठानची परिानगी घण आिशयक आह

वभव त ाबटकर

नमसकार मी िभि लोक काय महणतील

इथपासन लोकािनी काहीतरी महटलिच पावहज इथिर

आज ह वलवहणि पोचत आह आनिद आहच पण हाच मळ धागा

पकरत लखकाचा परिास सर असतो असि मला िाटति वलवहतािना

चालढकल करणि ह भीतीतन यति तर आलली भीती टाळाटाळ

करणयाला कारण बनत जात हा अनभि नवया विषयाला हात

घालतािना ठरलला कठतरी सरिात होत एक ओळ- एक पान- एक

लघकथा- लघकथािचा सिगरह आता निीन पच पसतकािर माझि नाि-

मी लखक फसलि तर टीका ठरलली जळन आलि तर कौतक मला

झपणार नाही असि नाही तयात अरकलो तर वलवहणि थािबलि तर

अशा अनक शिकािनी िषाापिीचि लखन कधी महणािि तसि कणासमोर

आलि नवहति टीम ई-सावहतयचया माधयमातन आवण सामित सरािचया

मागडदशडनान आज पसतकाला लखक महणन माझि नाि दणयाचि धारस

करत आह

छिद महणािि असि जिळ काहीच नवहति नाहीय भरपर पसतकि

िाचायला वमळाली ती सिभाितः असललया ओढीन शाळत

असतािना lsquoसद आवण पाऊसrsquo हा दसरीतला धरा माझि पवहलि िाचन

तयानितर चौथीतला छतरपती वशिाजी महाराजािचा इवतहास नितरही

ककिळा िाचला असल पवहली कविता तवहाच कधीतरी वलवहली-

फारली मग जगणि सर झालि िाचनाची पदधत बदलली माणसि

िाचतािना खप सारि साठित गलो तोिर मला वलवहता यईल असि

काहीही घरललि नवहति वनरीकषण मातर िाटयाला आलि

सपधाड परीकषची तयारी करणाऱया वमतराकरिी वशिाजी सािितािचि

मतयिजय हातात परलि हरिललि काही सापरािि अशा आिशात पाच

वदिसाित सिपिलि कणाडचि जीिन िाचतािनाच lsquoछािाrsquo विकत घतलि

सोबत वि स खािरकरािचि lsquoअमतिलrsquoसदधा

नकळत िाचनाची एक वसमफनी बािधली गली होती ठराविक

भािनािची पगरी घटट बािधली जात असतािना परा लकषमण दशपािर यािचि

lsquoिऱहार वनघालिय लिरनलाrsquo आवण पलिची lsquoबटाटयाची चाळrsquo

पावहलि विरोधाभास महणज सािित-खािरकरािचि लखन उलगरलि त या

हसणयातन अजनही वलवहणि िाटयाला नाही मग िपिचा lsquoपाटडनरrsquo

िाचनात आला वतथन ओळी कागदािर उमटणयाची सरिात

कलामािचि lsquoअवननपिखrsquo नमारचि lsquoवहिदrsquo यािच आठ-आठ पानी सार

वलहन काढल

मिबई-पण परिासािर आधाररत िरापाि त वमसळ ही माझी

पवहली लघकथा ह खरि तर परिासिणडन असायला हिि होति इथही

माणस सटलला नाही ही जाणीि झाली आवण अनोळखी माणस

वनरीकषणान उभी करणयाचा परयतन आज lsquoरखमाईrsquo नािान परकावशत

होतो आह हीच सिय मला परसिगािपकषा माणसाचया सिभाि

आधाररत वलवहणयाकर घऊन जात होती माझया डरीम परोजकटची

अवलवखत सरिात कवहािच झाली होती जळन आलि तर लिकरच

कादिबरीरपान परकावशत होईल तयावशिाय कविता रचतािना परसिग

महतिाच िाटत होत आजिर वलवहलली परतयक कविता ही िगळया

धाटणीची झाली वलवहणि आलि कठन हा परशन आता परत नाही

कसमागरज सरश भट गरस िभि जोशी यािचया ओळीनी कायम

निीन सचत जाणयात मदत वमळाली पढ lsquoिपझाडrsquo lsquoगोलरन गटrsquo

मराठी अनिाद इिगरजीतलि जफरी आचडरवलवखत lsquoएलिनथ कमािरमटrsquo

जॉजड ओरिल यािचि lsquoनाईनटीन एटी-फोरrsquo अशी दजदार पसतक

िाचली सरिातीला महटलो तसा निीन वलवहतािना आजही शिका

असतच पण गतकाळ लखनातलि खप काही वशकिन गलाय हही

खरि एक ओळ मातर गाठीशी बािधन ठिलीय-

lsquoतोकडया अनभवात जरि का यता गवव गही

जळोननया तयासव िाख माझी होऊनन जावोrsquo

- िभि तािबटकर

httpsinstagramcommarathi_vaibhavigshid=tyx22tco83kv

Facebook - Tambatkar Vaibhav

ई साहितय परहिषठान

सादर करीि आि

रखमाई

(कथासगरह)

लखक

वभव िााबटकर

रखमाई (कथासगरह)

लखक िभि तााबटकर

ईमल tvaibhav065gmailcom

फ़ोन ८८३००७५०७६

Facebook - Tambatkar Vaibhav

या पसतकािील लखनाच सवव िकक लखकाकड

सरहिि असन पसिकाच कका वा तयािील अाशाच

पनरवदरण व नाटय हचतरपट कका वा इिर रपाािर

करणयासाठी लखकाची लखी परवानगी घण

आवशयक आि िस न कलयास कायदशीर

कारवाई िोऊ शकि

This declaration is as per the Copyright Act 1957 read with Sections 43 and 66 of the IT Act 2000 Copyright protection in India is available for any literary dramatic musical sound recording and artistic work The Copyright Act 1957 provides for registration of such works Although an authorrsquos copyright in a work is recognised even without registration Infringement of copyright entitles the owner to remedies of injunction damages and accounts

परकाशक ई साहितय परहिषठान

www esahityin

www esahity com

esahitygmail com

eSahity Pratishthan

eleventh floor

eternity

eastern express highway

Thane

परकाशन ५ सपटबर २०२० (शिकषकदिन)

copyesahity Pratishthanreg 2020

bull विनामलय वितरणासाठी उपलबध

bull आपल िाचन झालयािर आपण ह फ़ॉरिरड कर

शकता

bull ह ई पसतक िबसाईटिर ठिणयापिी वकि िा

िाचनावयवतररकत कोणताही िापर करणयापिी ई-सावहतय

परवतषठानची परिानगी घण आिशयक आह

वभव त ाबटकर

नमसकार मी िभि लोक काय महणतील

इथपासन लोकािनी काहीतरी महटलिच पावहज इथिर

आज ह वलवहणि पोचत आह आनिद आहच पण हाच मळ धागा

पकरत लखकाचा परिास सर असतो असि मला िाटति वलवहतािना

चालढकल करणि ह भीतीतन यति तर आलली भीती टाळाटाळ

करणयाला कारण बनत जात हा अनभि नवया विषयाला हात

घालतािना ठरलला कठतरी सरिात होत एक ओळ- एक पान- एक

लघकथा- लघकथािचा सिगरह आता निीन पच पसतकािर माझि नाि-

मी लखक फसलि तर टीका ठरलली जळन आलि तर कौतक मला

झपणार नाही असि नाही तयात अरकलो तर वलवहणि थािबलि तर

अशा अनक शिकािनी िषाापिीचि लखन कधी महणािि तसि कणासमोर

आलि नवहति टीम ई-सावहतयचया माधयमातन आवण सामित सरािचया

मागडदशडनान आज पसतकाला लखक महणन माझि नाि दणयाचि धारस

करत आह

छिद महणािि असि जिळ काहीच नवहति नाहीय भरपर पसतकि

िाचायला वमळाली ती सिभाितः असललया ओढीन शाळत

असतािना lsquoसद आवण पाऊसrsquo हा दसरीतला धरा माझि पवहलि िाचन

तयानितर चौथीतला छतरपती वशिाजी महाराजािचा इवतहास नितरही

ककिळा िाचला असल पवहली कविता तवहाच कधीतरी वलवहली-

फारली मग जगणि सर झालि िाचनाची पदधत बदलली माणसि

िाचतािना खप सारि साठित गलो तोिर मला वलवहता यईल असि

काहीही घरललि नवहति वनरीकषण मातर िाटयाला आलि

सपधाड परीकषची तयारी करणाऱया वमतराकरिी वशिाजी सािितािचि

मतयिजय हातात परलि हरिललि काही सापरािि अशा आिशात पाच

वदिसाित सिपिलि कणाडचि जीिन िाचतािनाच lsquoछािाrsquo विकत घतलि

सोबत वि स खािरकरािचि lsquoअमतिलrsquoसदधा

नकळत िाचनाची एक वसमफनी बािधली गली होती ठराविक

भािनािची पगरी घटट बािधली जात असतािना परा लकषमण दशपािर यािचि

lsquoिऱहार वनघालिय लिरनलाrsquo आवण पलिची lsquoबटाटयाची चाळrsquo

पावहलि विरोधाभास महणज सािित-खािरकरािचि लखन उलगरलि त या

हसणयातन अजनही वलवहणि िाटयाला नाही मग िपिचा lsquoपाटडनरrsquo

िाचनात आला वतथन ओळी कागदािर उमटणयाची सरिात

कलामािचि lsquoअवननपिखrsquo नमारचि lsquoवहिदrsquo यािच आठ-आठ पानी सार

वलहन काढल

मिबई-पण परिासािर आधाररत िरापाि त वमसळ ही माझी

पवहली लघकथा ह खरि तर परिासिणडन असायला हिि होति इथही

माणस सटलला नाही ही जाणीि झाली आवण अनोळखी माणस

वनरीकषणान उभी करणयाचा परयतन आज lsquoरखमाईrsquo नािान परकावशत

होतो आह हीच सिय मला परसिगािपकषा माणसाचया सिभाि

आधाररत वलवहणयाकर घऊन जात होती माझया डरीम परोजकटची

अवलवखत सरिात कवहािच झाली होती जळन आलि तर लिकरच

कादिबरीरपान परकावशत होईल तयावशिाय कविता रचतािना परसिग

महतिाच िाटत होत आजिर वलवहलली परतयक कविता ही िगळया

धाटणीची झाली वलवहणि आलि कठन हा परशन आता परत नाही

कसमागरज सरश भट गरस िभि जोशी यािचया ओळीनी कायम

निीन सचत जाणयात मदत वमळाली पढ lsquoिपझाडrsquo lsquoगोलरन गटrsquo

मराठी अनिाद इिगरजीतलि जफरी आचडरवलवखत lsquoएलिनथ कमािरमटrsquo

जॉजड ओरिल यािचि lsquoनाईनटीन एटी-फोरrsquo अशी दजदार पसतक

िाचली सरिातीला महटलो तसा निीन वलवहतािना आजही शिका

असतच पण गतकाळ लखनातलि खप काही वशकिन गलाय हही

खरि एक ओळ मातर गाठीशी बािधन ठिलीय-

lsquoतोकडया अनभवात जरि का यता गवव गही

जळोननया तयासव िाख माझी होऊनन जावोrsquo

- िभि तािबटकर

httpsinstagramcommarathi_vaibhavigshid=tyx22tco83kv

Facebook - Tambatkar Vaibhav

रखमाई (कथासगरह)

लखक िभि तााबटकर

ईमल tvaibhav065gmailcom

फ़ोन ८८३००७५०७६

Facebook - Tambatkar Vaibhav

या पसतकािील लखनाच सवव िकक लखकाकड

सरहिि असन पसिकाच कका वा तयािील अाशाच

पनरवदरण व नाटय हचतरपट कका वा इिर रपाािर

करणयासाठी लखकाची लखी परवानगी घण

आवशयक आि िस न कलयास कायदशीर

कारवाई िोऊ शकि

This declaration is as per the Copyright Act 1957 read with Sections 43 and 66 of the IT Act 2000 Copyright protection in India is available for any literary dramatic musical sound recording and artistic work The Copyright Act 1957 provides for registration of such works Although an authorrsquos copyright in a work is recognised even without registration Infringement of copyright entitles the owner to remedies of injunction damages and accounts

परकाशक ई साहितय परहिषठान

www esahityin

www esahity com

esahitygmail com

eSahity Pratishthan

eleventh floor

eternity

eastern express highway

Thane

परकाशन ५ सपटबर २०२० (शिकषकदिन)

copyesahity Pratishthanreg 2020

bull विनामलय वितरणासाठी उपलबध

bull आपल िाचन झालयािर आपण ह फ़ॉरिरड कर

शकता

bull ह ई पसतक िबसाईटिर ठिणयापिी वकि िा

िाचनावयवतररकत कोणताही िापर करणयापिी ई-सावहतय

परवतषठानची परिानगी घण आिशयक आह

वभव त ाबटकर

नमसकार मी िभि लोक काय महणतील

इथपासन लोकािनी काहीतरी महटलिच पावहज इथिर

आज ह वलवहणि पोचत आह आनिद आहच पण हाच मळ धागा

पकरत लखकाचा परिास सर असतो असि मला िाटति वलवहतािना

चालढकल करणि ह भीतीतन यति तर आलली भीती टाळाटाळ

करणयाला कारण बनत जात हा अनभि नवया विषयाला हात

घालतािना ठरलला कठतरी सरिात होत एक ओळ- एक पान- एक

लघकथा- लघकथािचा सिगरह आता निीन पच पसतकािर माझि नाि-

मी लखक फसलि तर टीका ठरलली जळन आलि तर कौतक मला

झपणार नाही असि नाही तयात अरकलो तर वलवहणि थािबलि तर

अशा अनक शिकािनी िषाापिीचि लखन कधी महणािि तसि कणासमोर

आलि नवहति टीम ई-सावहतयचया माधयमातन आवण सामित सरािचया

मागडदशडनान आज पसतकाला लखक महणन माझि नाि दणयाचि धारस

करत आह

छिद महणािि असि जिळ काहीच नवहति नाहीय भरपर पसतकि

िाचायला वमळाली ती सिभाितः असललया ओढीन शाळत

असतािना lsquoसद आवण पाऊसrsquo हा दसरीतला धरा माझि पवहलि िाचन

तयानितर चौथीतला छतरपती वशिाजी महाराजािचा इवतहास नितरही

ककिळा िाचला असल पवहली कविता तवहाच कधीतरी वलवहली-

फारली मग जगणि सर झालि िाचनाची पदधत बदलली माणसि

िाचतािना खप सारि साठित गलो तोिर मला वलवहता यईल असि

काहीही घरललि नवहति वनरीकषण मातर िाटयाला आलि

सपधाड परीकषची तयारी करणाऱया वमतराकरिी वशिाजी सािितािचि

मतयिजय हातात परलि हरिललि काही सापरािि अशा आिशात पाच

वदिसाित सिपिलि कणाडचि जीिन िाचतािनाच lsquoछािाrsquo विकत घतलि

सोबत वि स खािरकरािचि lsquoअमतिलrsquoसदधा

नकळत िाचनाची एक वसमफनी बािधली गली होती ठराविक

भािनािची पगरी घटट बािधली जात असतािना परा लकषमण दशपािर यािचि

lsquoिऱहार वनघालिय लिरनलाrsquo आवण पलिची lsquoबटाटयाची चाळrsquo

पावहलि विरोधाभास महणज सािित-खािरकरािचि लखन उलगरलि त या

हसणयातन अजनही वलवहणि िाटयाला नाही मग िपिचा lsquoपाटडनरrsquo

िाचनात आला वतथन ओळी कागदािर उमटणयाची सरिात

कलामािचि lsquoअवननपिखrsquo नमारचि lsquoवहिदrsquo यािच आठ-आठ पानी सार

वलहन काढल

मिबई-पण परिासािर आधाररत िरापाि त वमसळ ही माझी

पवहली लघकथा ह खरि तर परिासिणडन असायला हिि होति इथही

माणस सटलला नाही ही जाणीि झाली आवण अनोळखी माणस

वनरीकषणान उभी करणयाचा परयतन आज lsquoरखमाईrsquo नािान परकावशत

होतो आह हीच सिय मला परसिगािपकषा माणसाचया सिभाि

आधाररत वलवहणयाकर घऊन जात होती माझया डरीम परोजकटची

अवलवखत सरिात कवहािच झाली होती जळन आलि तर लिकरच

कादिबरीरपान परकावशत होईल तयावशिाय कविता रचतािना परसिग

महतिाच िाटत होत आजिर वलवहलली परतयक कविता ही िगळया

धाटणीची झाली वलवहणि आलि कठन हा परशन आता परत नाही

कसमागरज सरश भट गरस िभि जोशी यािचया ओळीनी कायम

निीन सचत जाणयात मदत वमळाली पढ lsquoिपझाडrsquo lsquoगोलरन गटrsquo

मराठी अनिाद इिगरजीतलि जफरी आचडरवलवखत lsquoएलिनथ कमािरमटrsquo

जॉजड ओरिल यािचि lsquoनाईनटीन एटी-फोरrsquo अशी दजदार पसतक

िाचली सरिातीला महटलो तसा निीन वलवहतािना आजही शिका

असतच पण गतकाळ लखनातलि खप काही वशकिन गलाय हही

खरि एक ओळ मातर गाठीशी बािधन ठिलीय-

lsquoतोकडया अनभवात जरि का यता गवव गही

जळोननया तयासव िाख माझी होऊनन जावोrsquo

- िभि तािबटकर

httpsinstagramcommarathi_vaibhavigshid=tyx22tco83kv

Facebook - Tambatkar Vaibhav

परकाशक ई साहितय परहिषठान

www esahityin

www esahity com

esahitygmail com

eSahity Pratishthan

eleventh floor

eternity

eastern express highway

Thane

परकाशन ५ सपटबर २०२० (शिकषकदिन)

copyesahity Pratishthanreg 2020

bull विनामलय वितरणासाठी उपलबध

bull आपल िाचन झालयािर आपण ह फ़ॉरिरड कर

शकता

bull ह ई पसतक िबसाईटिर ठिणयापिी वकि िा

िाचनावयवतररकत कोणताही िापर करणयापिी ई-सावहतय

परवतषठानची परिानगी घण आिशयक आह

वभव त ाबटकर

नमसकार मी िभि लोक काय महणतील

इथपासन लोकािनी काहीतरी महटलिच पावहज इथिर

आज ह वलवहणि पोचत आह आनिद आहच पण हाच मळ धागा

पकरत लखकाचा परिास सर असतो असि मला िाटति वलवहतािना

चालढकल करणि ह भीतीतन यति तर आलली भीती टाळाटाळ

करणयाला कारण बनत जात हा अनभि नवया विषयाला हात

घालतािना ठरलला कठतरी सरिात होत एक ओळ- एक पान- एक

लघकथा- लघकथािचा सिगरह आता निीन पच पसतकािर माझि नाि-

मी लखक फसलि तर टीका ठरलली जळन आलि तर कौतक मला

झपणार नाही असि नाही तयात अरकलो तर वलवहणि थािबलि तर

अशा अनक शिकािनी िषाापिीचि लखन कधी महणािि तसि कणासमोर

आलि नवहति टीम ई-सावहतयचया माधयमातन आवण सामित सरािचया

मागडदशडनान आज पसतकाला लखक महणन माझि नाि दणयाचि धारस

करत आह

छिद महणािि असि जिळ काहीच नवहति नाहीय भरपर पसतकि

िाचायला वमळाली ती सिभाितः असललया ओढीन शाळत

असतािना lsquoसद आवण पाऊसrsquo हा दसरीतला धरा माझि पवहलि िाचन

तयानितर चौथीतला छतरपती वशिाजी महाराजािचा इवतहास नितरही

ककिळा िाचला असल पवहली कविता तवहाच कधीतरी वलवहली-

फारली मग जगणि सर झालि िाचनाची पदधत बदलली माणसि

िाचतािना खप सारि साठित गलो तोिर मला वलवहता यईल असि

काहीही घरललि नवहति वनरीकषण मातर िाटयाला आलि

सपधाड परीकषची तयारी करणाऱया वमतराकरिी वशिाजी सािितािचि

मतयिजय हातात परलि हरिललि काही सापरािि अशा आिशात पाच

वदिसाित सिपिलि कणाडचि जीिन िाचतािनाच lsquoछािाrsquo विकत घतलि

सोबत वि स खािरकरािचि lsquoअमतिलrsquoसदधा

नकळत िाचनाची एक वसमफनी बािधली गली होती ठराविक

भािनािची पगरी घटट बािधली जात असतािना परा लकषमण दशपािर यािचि

lsquoिऱहार वनघालिय लिरनलाrsquo आवण पलिची lsquoबटाटयाची चाळrsquo

पावहलि विरोधाभास महणज सािित-खािरकरािचि लखन उलगरलि त या

हसणयातन अजनही वलवहणि िाटयाला नाही मग िपिचा lsquoपाटडनरrsquo

िाचनात आला वतथन ओळी कागदािर उमटणयाची सरिात

कलामािचि lsquoअवननपिखrsquo नमारचि lsquoवहिदrsquo यािच आठ-आठ पानी सार

वलहन काढल

मिबई-पण परिासािर आधाररत िरापाि त वमसळ ही माझी

पवहली लघकथा ह खरि तर परिासिणडन असायला हिि होति इथही

माणस सटलला नाही ही जाणीि झाली आवण अनोळखी माणस

वनरीकषणान उभी करणयाचा परयतन आज lsquoरखमाईrsquo नािान परकावशत

होतो आह हीच सिय मला परसिगािपकषा माणसाचया सिभाि

आधाररत वलवहणयाकर घऊन जात होती माझया डरीम परोजकटची

अवलवखत सरिात कवहािच झाली होती जळन आलि तर लिकरच

कादिबरीरपान परकावशत होईल तयावशिाय कविता रचतािना परसिग

महतिाच िाटत होत आजिर वलवहलली परतयक कविता ही िगळया

धाटणीची झाली वलवहणि आलि कठन हा परशन आता परत नाही

कसमागरज सरश भट गरस िभि जोशी यािचया ओळीनी कायम

निीन सचत जाणयात मदत वमळाली पढ lsquoिपझाडrsquo lsquoगोलरन गटrsquo

मराठी अनिाद इिगरजीतलि जफरी आचडरवलवखत lsquoएलिनथ कमािरमटrsquo

जॉजड ओरिल यािचि lsquoनाईनटीन एटी-फोरrsquo अशी दजदार पसतक

िाचली सरिातीला महटलो तसा निीन वलवहतािना आजही शिका

असतच पण गतकाळ लखनातलि खप काही वशकिन गलाय हही

खरि एक ओळ मातर गाठीशी बािधन ठिलीय-

lsquoतोकडया अनभवात जरि का यता गवव गही

जळोननया तयासव िाख माझी होऊनन जावोrsquo

- िभि तािबटकर

httpsinstagramcommarathi_vaibhavigshid=tyx22tco83kv

Facebook - Tambatkar Vaibhav

वभव त ाबटकर

नमसकार मी िभि लोक काय महणतील

इथपासन लोकािनी काहीतरी महटलिच पावहज इथिर

आज ह वलवहणि पोचत आह आनिद आहच पण हाच मळ धागा

पकरत लखकाचा परिास सर असतो असि मला िाटति वलवहतािना

चालढकल करणि ह भीतीतन यति तर आलली भीती टाळाटाळ

करणयाला कारण बनत जात हा अनभि नवया विषयाला हात

घालतािना ठरलला कठतरी सरिात होत एक ओळ- एक पान- एक

लघकथा- लघकथािचा सिगरह आता निीन पच पसतकािर माझि नाि-

मी लखक फसलि तर टीका ठरलली जळन आलि तर कौतक मला

झपणार नाही असि नाही तयात अरकलो तर वलवहणि थािबलि तर

अशा अनक शिकािनी िषाापिीचि लखन कधी महणािि तसि कणासमोर

आलि नवहति टीम ई-सावहतयचया माधयमातन आवण सामित सरािचया

मागडदशडनान आज पसतकाला लखक महणन माझि नाि दणयाचि धारस

करत आह

छिद महणािि असि जिळ काहीच नवहति नाहीय भरपर पसतकि

िाचायला वमळाली ती सिभाितः असललया ओढीन शाळत

असतािना lsquoसद आवण पाऊसrsquo हा दसरीतला धरा माझि पवहलि िाचन

तयानितर चौथीतला छतरपती वशिाजी महाराजािचा इवतहास नितरही

ककिळा िाचला असल पवहली कविता तवहाच कधीतरी वलवहली-

फारली मग जगणि सर झालि िाचनाची पदधत बदलली माणसि

िाचतािना खप सारि साठित गलो तोिर मला वलवहता यईल असि

काहीही घरललि नवहति वनरीकषण मातर िाटयाला आलि

सपधाड परीकषची तयारी करणाऱया वमतराकरिी वशिाजी सािितािचि

मतयिजय हातात परलि हरिललि काही सापरािि अशा आिशात पाच

वदिसाित सिपिलि कणाडचि जीिन िाचतािनाच lsquoछािाrsquo विकत घतलि

सोबत वि स खािरकरािचि lsquoअमतिलrsquoसदधा

नकळत िाचनाची एक वसमफनी बािधली गली होती ठराविक

भािनािची पगरी घटट बािधली जात असतािना परा लकषमण दशपािर यािचि

lsquoिऱहार वनघालिय लिरनलाrsquo आवण पलिची lsquoबटाटयाची चाळrsquo

पावहलि विरोधाभास महणज सािित-खािरकरािचि लखन उलगरलि त या

हसणयातन अजनही वलवहणि िाटयाला नाही मग िपिचा lsquoपाटडनरrsquo

िाचनात आला वतथन ओळी कागदािर उमटणयाची सरिात

कलामािचि lsquoअवननपिखrsquo नमारचि lsquoवहिदrsquo यािच आठ-आठ पानी सार

वलहन काढल

मिबई-पण परिासािर आधाररत िरापाि त वमसळ ही माझी

पवहली लघकथा ह खरि तर परिासिणडन असायला हिि होति इथही

माणस सटलला नाही ही जाणीि झाली आवण अनोळखी माणस

वनरीकषणान उभी करणयाचा परयतन आज lsquoरखमाईrsquo नािान परकावशत

होतो आह हीच सिय मला परसिगािपकषा माणसाचया सिभाि

आधाररत वलवहणयाकर घऊन जात होती माझया डरीम परोजकटची

अवलवखत सरिात कवहािच झाली होती जळन आलि तर लिकरच

कादिबरीरपान परकावशत होईल तयावशिाय कविता रचतािना परसिग

महतिाच िाटत होत आजिर वलवहलली परतयक कविता ही िगळया

धाटणीची झाली वलवहणि आलि कठन हा परशन आता परत नाही

कसमागरज सरश भट गरस िभि जोशी यािचया ओळीनी कायम

निीन सचत जाणयात मदत वमळाली पढ lsquoिपझाडrsquo lsquoगोलरन गटrsquo

मराठी अनिाद इिगरजीतलि जफरी आचडरवलवखत lsquoएलिनथ कमािरमटrsquo

जॉजड ओरिल यािचि lsquoनाईनटीन एटी-फोरrsquo अशी दजदार पसतक

िाचली सरिातीला महटलो तसा निीन वलवहतािना आजही शिका

असतच पण गतकाळ लखनातलि खप काही वशकिन गलाय हही

खरि एक ओळ मातर गाठीशी बािधन ठिलीय-

lsquoतोकडया अनभवात जरि का यता गवव गही

जळोननया तयासव िाख माझी होऊनन जावोrsquo

- िभि तािबटकर

httpsinstagramcommarathi_vaibhavigshid=tyx22tco83kv

Facebook - Tambatkar Vaibhav

फारली मग जगणि सर झालि िाचनाची पदधत बदलली माणसि

िाचतािना खप सारि साठित गलो तोिर मला वलवहता यईल असि

काहीही घरललि नवहति वनरीकषण मातर िाटयाला आलि

सपधाड परीकषची तयारी करणाऱया वमतराकरिी वशिाजी सािितािचि

मतयिजय हातात परलि हरिललि काही सापरािि अशा आिशात पाच

वदिसाित सिपिलि कणाडचि जीिन िाचतािनाच lsquoछािाrsquo विकत घतलि

सोबत वि स खािरकरािचि lsquoअमतिलrsquoसदधा

नकळत िाचनाची एक वसमफनी बािधली गली होती ठराविक

भािनािची पगरी घटट बािधली जात असतािना परा लकषमण दशपािर यािचि

lsquoिऱहार वनघालिय लिरनलाrsquo आवण पलिची lsquoबटाटयाची चाळrsquo

पावहलि विरोधाभास महणज सािित-खािरकरािचि लखन उलगरलि त या

हसणयातन अजनही वलवहणि िाटयाला नाही मग िपिचा lsquoपाटडनरrsquo

िाचनात आला वतथन ओळी कागदािर उमटणयाची सरिात

कलामािचि lsquoअवननपिखrsquo नमारचि lsquoवहिदrsquo यािच आठ-आठ पानी सार

वलहन काढल

मिबई-पण परिासािर आधाररत िरापाि त वमसळ ही माझी

पवहली लघकथा ह खरि तर परिासिणडन असायला हिि होति इथही

माणस सटलला नाही ही जाणीि झाली आवण अनोळखी माणस

वनरीकषणान उभी करणयाचा परयतन आज lsquoरखमाईrsquo नािान परकावशत

होतो आह हीच सिय मला परसिगािपकषा माणसाचया सिभाि

आधाररत वलवहणयाकर घऊन जात होती माझया डरीम परोजकटची

अवलवखत सरिात कवहािच झाली होती जळन आलि तर लिकरच

कादिबरीरपान परकावशत होईल तयावशिाय कविता रचतािना परसिग

महतिाच िाटत होत आजिर वलवहलली परतयक कविता ही िगळया

धाटणीची झाली वलवहणि आलि कठन हा परशन आता परत नाही

कसमागरज सरश भट गरस िभि जोशी यािचया ओळीनी कायम

निीन सचत जाणयात मदत वमळाली पढ lsquoिपझाडrsquo lsquoगोलरन गटrsquo

मराठी अनिाद इिगरजीतलि जफरी आचडरवलवखत lsquoएलिनथ कमािरमटrsquo

जॉजड ओरिल यािचि lsquoनाईनटीन एटी-फोरrsquo अशी दजदार पसतक

िाचली सरिातीला महटलो तसा निीन वलवहतािना आजही शिका

असतच पण गतकाळ लखनातलि खप काही वशकिन गलाय हही

खरि एक ओळ मातर गाठीशी बािधन ठिलीय-

lsquoतोकडया अनभवात जरि का यता गवव गही

जळोननया तयासव िाख माझी होऊनन जावोrsquo

- िभि तािबटकर

httpsinstagramcommarathi_vaibhavigshid=tyx22tco83kv

Facebook - Tambatkar Vaibhav

आधाररत वलवहणयाकर घऊन जात होती माझया डरीम परोजकटची

अवलवखत सरिात कवहािच झाली होती जळन आलि तर लिकरच

कादिबरीरपान परकावशत होईल तयावशिाय कविता रचतािना परसिग

महतिाच िाटत होत आजिर वलवहलली परतयक कविता ही िगळया

धाटणीची झाली वलवहणि आलि कठन हा परशन आता परत नाही

कसमागरज सरश भट गरस िभि जोशी यािचया ओळीनी कायम

निीन सचत जाणयात मदत वमळाली पढ lsquoिपझाडrsquo lsquoगोलरन गटrsquo

मराठी अनिाद इिगरजीतलि जफरी आचडरवलवखत lsquoएलिनथ कमािरमटrsquo

जॉजड ओरिल यािचि lsquoनाईनटीन एटी-फोरrsquo अशी दजदार पसतक

िाचली सरिातीला महटलो तसा निीन वलवहतािना आजही शिका

असतच पण गतकाळ लखनातलि खप काही वशकिन गलाय हही

खरि एक ओळ मातर गाठीशी बािधन ठिलीय-

lsquoतोकडया अनभवात जरि का यता गवव गही

जळोननया तयासव िाख माझी होऊनन जावोrsquo

- िभि तािबटकर

httpsinstagramcommarathi_vaibhavigshid=tyx22tco83kv

Facebook - Tambatkar Vaibhav

अरवणरनिका

वजतकया गोषटी शबदाित पकरता यतील तीच लखकाची

वमळकत अशाच शबदािची कथा गिफताना वतचया खणा समाजात

कठतरी असतातच तया शोधणि अनभि गाठीशी बािधणि आवण

शबदफलािचा हार िाचकािचया हाती ठिणि हच लखकाचि काम गोषट

रिगिताना वयवकतमतिि उभी राहतात भल मग ती कालपवनक असनात

समाजमनािर तयािचा पररणाम तमची ओळख ठरिणार असत हा

लघकथासिगरह माणसातलया lsquoमाणसाचाrsquo ठाि घणयाचा परयतन

पाच िषााआधी वलवहणयाला सरिात झाली असच लहान-मोठ

परसिग शबदाित मािरणयाचा छिद जरला परसतत लघकथासिगरह ई-

सावहतयिर परकावशत करािासा िाटतो कारण कधीतरीच माझया

मराठी िाचनाची हौस पणड करणयात lsquoई-सानहतय परनतषठानrsquoचा

महतिाचा िाटा आह निोवदतािना मिच उपलबध करन दणाऱया

आपलया या मिचास सादर अपडण

दोन शबद

माणसाला शबद

उमटिता आल तो पवहला

परसिग कसा असल गतकाल

उलगरन दाखिणार शबद लखन ही

कला आहच मला तयाहन जासत माणसाची गरज

िाटत वलवहणि सचति कसि असि कणी विचारलि की मला माझि पवहलि

वलवहणि आठिति लखक महणन खपदा फसललो असतो आपण

आवण तच वलवहणि बऱयाच हो-नाही नितर हया लघकथा एकतर करत

आपलयासमोर मािरतो आह

साधया सोपया सिभािाची माणस या लघकथाितन मािरली

आहत टोकाचया भािनािवशिाय वलवहणयाचा हा परयतन शकयतो

वजिितपणा यईल असा परयतन तीन िषााआधीचा मराठीत एक महण

आह lsquoजाि तयािचया ििशा तवहा कळrsquo कालपवनक कथािमधला आशय

मािरतािना एकरप होणयासाठी माझि तयात मी महणन असणि गरजचि

होति या कथा सहजच आपलया आसपास घरतािना वदसतात

नािापकषा तयािचि अवसतति दशडिणयाचा हा परयतन महणन यातील मखय

पातरािना नाि नाहीत लहाननया lsquoरखमrsquoची काळजी घणार आजोबा

भजा फराय करणारा यपीिाला मिबई लोकलमधला रोजचा परिास

करणारा नोकरदार िगड पररवसथतीमळ वयिसाय कर बघणारी परौढा

आवण अगदीच नावसतक नसतािना यितरित हात जोरणारा तरण अशी

या कथािची मखय पातर कषण जावणिािच मधील कथा तशा ओळीच

कथािसत मािरणी एकच असलयान परित िगिगळया कालािधीत

कागदािर उमटललया असलयान पसतकातील लघकथािची लािबी

समान नाही यात सधारणा होईलच दरिळी निीन काहीतरी शोधत

तया विषयािर वलवहणयाचा माझा परयतन असतो या कथा आपलयाला

भाितील अशी आशा करतो आपलया सचना आवण परवतविया

कळिावयात ही आगरहाची विनिती

- िभि तािबटकर tvaibhav065gmailcom

८८३००७५०७६

Facebook - Tambatkar Vaibhav

दोन शबद

माणसाला शबद

उमटिता आल तो पवहला

परसिग कसा असल गतकाल

उलगरन दाखिणार शबद लखन ही

कला आहच मला तयाहन जासत माणसाची गरज

िाटत वलवहणि सचति कसि असि कणी विचारलि की मला माझि पवहलि

वलवहणि आठिति लखक महणन खपदा फसललो असतो आपण

आवण तच वलवहणि बऱयाच हो-नाही नितर हया लघकथा एकतर करत

आपलयासमोर मािरतो आह

साधया सोपया सिभािाची माणस या लघकथाितन मािरली

आहत टोकाचया भािनािवशिाय वलवहणयाचा हा परयतन शकयतो

वजिितपणा यईल असा परयतन तीन िषााआधीचा मराठीत एक महण

आह lsquoजाि तयािचया ििशा तवहा कळrsquo कालपवनक कथािमधला आशय

मािरतािना एकरप होणयासाठी माझि तयात मी महणन असणि गरजचि

होति या कथा सहजच आपलया आसपास घरतािना वदसतात

नािापकषा तयािचि अवसतति दशडिणयाचा हा परयतन महणन यातील मखय

पातरािना नाि नाहीत लहाननया lsquoरखमrsquoची काळजी घणार आजोबा

भजा फराय करणारा यपीिाला मिबई लोकलमधला रोजचा परिास

करणारा नोकरदार िगड पररवसथतीमळ वयिसाय कर बघणारी परौढा

आवण अगदीच नावसतक नसतािना यितरित हात जोरणारा तरण अशी

या कथािची मखय पातर कषण जावणिािच मधील कथा तशा ओळीच

कथािसत मािरणी एकच असलयान परित िगिगळया कालािधीत

कागदािर उमटललया असलयान पसतकातील लघकथािची लािबी

समान नाही यात सधारणा होईलच दरिळी निीन काहीतरी शोधत

तया विषयािर वलवहणयाचा माझा परयतन असतो या कथा आपलयाला

भाितील अशी आशा करतो आपलया सचना आवण परवतविया

कळिावयात ही आगरहाची विनिती

- िभि तािबटकर tvaibhav065gmailcom

८८३००७५०७६

Facebook - Tambatkar Vaibhav

पातरािना नाि नाहीत लहाननया lsquoरखमrsquoची काळजी घणार आजोबा

भजा फराय करणारा यपीिाला मिबई लोकलमधला रोजचा परिास

करणारा नोकरदार िगड पररवसथतीमळ वयिसाय कर बघणारी परौढा

आवण अगदीच नावसतक नसतािना यितरित हात जोरणारा तरण अशी

या कथािची मखय पातर कषण जावणिािच मधील कथा तशा ओळीच

कथािसत मािरणी एकच असलयान परित िगिगळया कालािधीत

कागदािर उमटललया असलयान पसतकातील लघकथािची लािबी

समान नाही यात सधारणा होईलच दरिळी निीन काहीतरी शोधत

तया विषयािर वलवहणयाचा माझा परयतन असतो या कथा आपलयाला

भाितील अशी आशा करतो आपलया सचना आवण परवतविया

कळिावयात ही आगरहाची विनिती

- िभि तािबटकर tvaibhav065gmailcom

८८३००७५०७६

Facebook - Tambatkar Vaibhav

या कथासगरहातील सरव कथा कालपनिक

आहत तयातील वयकती सथळ परसग ह सरव

कालपनिक असि रासतरातील कोणा वयकती

रा सथळाशी तयाच सामय आढळि आलयास

तो निवरळ योगायोग ठरल

कोलहयाला दराकष गोर लागतील

तया वदिशी जग समाधानान

सखी होईल

अनकरमनणका

१ िखमाई

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

३ चािावि चाि रजय

४ गिज

५ कषण जानणवााच

(अ आय लवह य )

(आ लगीनगाठ )

६ आळादी दवाची

१ िखमाई

िय िष २१ कणीतरी भतलािर काम पणड झालयाचया जाणीित

समावधसथ होति सपशयासपशयतचया समाजात एकतचा िारकरी

िसिति

तयाच पािलािची धळ माथी घत एक पासषटी पार तरण- होय

तरणच

मयवनवसपावलटीचया बसमधय चढतो

आभाळाला हात घालणारी उिची- उिचीला समपडक असा बािधा

अिगािर सफद सदरा धोतर- रोईिर फटा वजवहिर सािळा दि आवण

वनराळि तज चयिर घऊन विठामाईचा अिघा लयोक एकतर करणारा

बकका जण अषटगनधाला नाथािचया िारीतलि ररिगणच

सोबतीला तीन परौढ आवण दोघी तरणया वििावहत बायका अशा

पाच जणी तयातली जमतम विशी पार सतरी पदराचा बोळा तोरात

खपसन दःखािग लपिणयाचा वनरथडक आटावपटा करीत नकतिच मान

धरललया लकराला कमरिर घऊन

पकी दोन महाताऱया गदीला पढ होत ldquoचला जी महोरि काय बा

जागा अरन धतयाडतrdquo

ldquoआिो ताई सरका वक जराrdquo

ldquoकसि सरकायचि माझि मल आह जिळrdquo

ldquoवहय गि माय ऱहामिदी तविठठल विठठलrdquo

तया पढ सरकलया असतील नसतील एिढयात एक िजनदार

आिाज

ldquoसखबाई ओ सखबाई वहकरि या वहकरि हाय जागाrdquo

ldquoनगि माय त खचीचि अन माह जमतच नहाई मी आपली बसतय

कशीrdquo महणत असतानाच आजीबाई िनी बठक मािरली पाठोपाठ

सोबतीचया बायाबापरयािनीसदधा गारी lsquoमहोरिrsquo धकली

आता तयापकी कोणी कोणाशी बोलत नवहति माझया बाजला

एक मलगा उतरणार होता तयान आपली जागा तया िदधाला मोकळी

करन वदली

मी िाताडहर सधया बातमया जमा करणारा महटलि तरी चालल

हाहा यात एक फायदा असा की खप माणसि भटतात पशा असा

जनसामानयािचया समपकड ककषशी जळत असलयानि तयािना जिळन

अनभिायला वमळणि हाच काय तो लाभ आज गारीतल ह खरत

तयापकीच

एरिी आपण आपलया कामात असतो आपलया विशवात

नहमीची माणसि तच त कामाच क कॉल कवहर कसटमर

किावलटी कॉवमपटीशन मी मी महणत रोकयाचा भगा करत असतात

िाटति क करोसीनचा ऍर करन फकन दयािि सारि पण वतथिही क

कटिबकतडवयाचा आलाच शाळत मासतरािनी सािवगतलि होति सिड परशन

क न उदभितात साहबािची lsquoपरवतवियाrsquo आवण तयासिदभाडतली

जादाची मावहती मी ऑवफसला परिणार होतो आवण काही बातमया

ldquoएक निबर सटॉपला जाती का गारीrdquo

ldquoहो शिटचा सटॉप तोचrdquo

ldquoआमही आलतो मािरवयाहन नात माझा ऍरवमट आह धतला

धा रोज झाल यताना वहतिच उतरलो पर आता जायला गारी

थािबनाrdquo

ldquoवसरकोला जा तमही वमळल जालना गारीrdquo

ldquoहि निि शहर आमची दवनया महिजी पिढरी अन पिचिोशी लईच

लई जालना- मिठा काही कळिना बाबा वहति-

lsquoजळाचा जलवबिद जळीच तो विर तस ह विधर पािचाठायी

पातक कररता पढ आह पसता काय उततर दताि होवशल तिrdquo

अधन मधन तयािचि lsquoहरी मख महणाrsquo सर होति

ldquoऐय शारद रर नगि माय झालि की समदि नीट आता तर राकटर

पण महणल काळजी करायचि काम नाही आता असा ईठठल हायच वक

पाठीशीrdquo

वकती िळाची कोरी फोरन काढत बाई बहधा तया अशर

अनािर झाललया मलीची आई महणाली

ldquoकाय बाय इपररत झालि माय हय काळी काटी जलमली आन

बाबाचा पार इसकोट झाला कापस मातीला लागला झालती तिा

महनयाभरात दारचा बल गला आन आता तिrdquo

ldquoसखबाई वजभिला आिर घाला एक सबद ििगाळ काढायचा

नहाय पोरीसाठी

विठठल विठठल- दया कषमा शािती तथ दिाची िसतीrdquo

इतका िळ सौमय िाटणारा तो िदध अचानक खिळला हातपाय

लटलट लागल रोळ विलकषण वदस लागल आवण दसऱयाच कषणी

आपसकच ओलािल गल

माझयाकर पाहत वचरकया आिाजात महणाला

ldquoकाई नहाई हो या आजकालचया पोरािला दार वपऊन नालया

तिबिायला सािगा उमर गदरली हामची हामी काय इकतचि मत पयाया

नहाई गलतो कधी कसट करायची ताकद नहाई आन फटफटी फायजी

गाि हिररायाrdquo

रोळयातलि पाणी रोळयाित घति करत ldquoसािगता कोणालाrdquo

महणत तयािनी आििढा वगळला

ldquoतवम सािगा माउली हया पोरीची काय चकी हाय आकषी

रखमाईिानी वदसतीrdquo महणत तयािनी बाळाला जिळ घतलि

ldquoविठठल विठठल विठठल विठठलrdquo करत तया लकराचि कोर-

कौतक करणयात रममाण झाल तयािचया बोलणयाचया ओघात कळालि

की दार वपऊन गारी चालिणारा तयािचा नात जीिघणया

अपघातातन िाचला होता घरी नणयाइतपत सधारणा वदसन यत

असलयाचि सािगणयात आलि होति रॉकटरािनी तयाला दकषता विभागातन

सामानय िॉराडत हलिलयामळि घरची मिरळी तयाचया िरीलािनी

परतीला लािली सोबतीला मोठा मलगा ठिला

ldquoआबा मािरवयाला शती होती काय हो तािबयािचीrdquo

ldquoअिकाय महणलासा तािब तय खानदशी काrdquo

ldquoहो हो तचrdquo

ldquoहती बगा चािगली ४० एकरात पार िसड गदरली लोकािनी

िाटन घतली जमीन पार ७०-८० साला अदगर आन आता काय

हयािला वमळतिय वदिसच पालटल जण हाय त विकतयत नहाई त

विठठल विठठल

दिावचय दवारी उभा कषणभरी तण मवकत चारी सावधयलया

हरर मख महणा हरर मख महणाrdquo

ldquoत रखम बरि काrdquo जरािळान लहानगीचया मठीत बोट दत त

बोल लागल

ldquoआपण मोठया शाळाित जायाचि बाप नहाई वशकला पर

तझया आतयािानी कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा

वशकििल हररबोल तला विठठल विठठलrdquo

माझयाकर नजर टाकत त बोलतच रावहल

ldquoकीतडन करतो माझा लयोक काय पण आसति बघा साऱया

पिचिोशीला हरीबोल सािगणाऱया बापाचया हातन सोताचा पोरगा

कौवतकापायी नाही घरला विठठल विठठल

मिथवन निनीता तस घ अनिता िायाि वयथड कथा सािरी मागडrdquo

िाईट गोषटीना पाठीशी घातलि की उगितया काळात तयािचि नागरि

रप पाहणयावशिाय पयाडय नसतो काय परवतविया दयािी ह न

कळलयान आवण तयािना सवचत करािि महणन मी महणालो

ldquoवसरको आलि आबा उतरायचि नाrdquo

ldquoआ वहय राजा चला पोरीनो आटपा उतरायचि वहतिच मिगी

वघ रखमलाrdquo

सगळी मिरळी उठन उभी रावहली बस थािबली तशी माणसि

मागोमाग उतर लागली एक परसनन मदरा माझयाकर पाहत महणाली

ldquoमागती होय आयगमन सिा जीिािचrdquo

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

कोलहयाला दराकष गोर लागतील

तया वदिशी जग समाधानान

सखी होईल

अनकरमनणका

१ िखमाई

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

३ चािावि चाि रजय

४ गिज

५ कषण जानणवााच

(अ आय लवह य )

(आ लगीनगाठ )

६ आळादी दवाची

१ िखमाई

िय िष २१ कणीतरी भतलािर काम पणड झालयाचया जाणीित

समावधसथ होति सपशयासपशयतचया समाजात एकतचा िारकरी

िसिति

तयाच पािलािची धळ माथी घत एक पासषटी पार तरण- होय

तरणच

मयवनवसपावलटीचया बसमधय चढतो

आभाळाला हात घालणारी उिची- उिचीला समपडक असा बािधा

अिगािर सफद सदरा धोतर- रोईिर फटा वजवहिर सािळा दि आवण

वनराळि तज चयिर घऊन विठामाईचा अिघा लयोक एकतर करणारा

बकका जण अषटगनधाला नाथािचया िारीतलि ररिगणच

सोबतीला तीन परौढ आवण दोघी तरणया वििावहत बायका अशा

पाच जणी तयातली जमतम विशी पार सतरी पदराचा बोळा तोरात

खपसन दःखािग लपिणयाचा वनरथडक आटावपटा करीत नकतिच मान

धरललया लकराला कमरिर घऊन

पकी दोन महाताऱया गदीला पढ होत ldquoचला जी महोरि काय बा

जागा अरन धतयाडतrdquo

ldquoआिो ताई सरका वक जराrdquo

ldquoकसि सरकायचि माझि मल आह जिळrdquo

ldquoवहय गि माय ऱहामिदी तविठठल विठठलrdquo

तया पढ सरकलया असतील नसतील एिढयात एक िजनदार

आिाज

ldquoसखबाई ओ सखबाई वहकरि या वहकरि हाय जागाrdquo

ldquoनगि माय त खचीचि अन माह जमतच नहाई मी आपली बसतय

कशीrdquo महणत असतानाच आजीबाई िनी बठक मािरली पाठोपाठ

सोबतीचया बायाबापरयािनीसदधा गारी lsquoमहोरिrsquo धकली

आता तयापकी कोणी कोणाशी बोलत नवहति माझया बाजला

एक मलगा उतरणार होता तयान आपली जागा तया िदधाला मोकळी

करन वदली

मी िाताडहर सधया बातमया जमा करणारा महटलि तरी चालल

हाहा यात एक फायदा असा की खप माणसि भटतात पशा असा

जनसामानयािचया समपकड ककषशी जळत असलयानि तयािना जिळन

अनभिायला वमळणि हाच काय तो लाभ आज गारीतल ह खरत

तयापकीच

एरिी आपण आपलया कामात असतो आपलया विशवात

नहमीची माणसि तच त कामाच क कॉल कवहर कसटमर

किावलटी कॉवमपटीशन मी मी महणत रोकयाचा भगा करत असतात

िाटति क करोसीनचा ऍर करन फकन दयािि सारि पण वतथिही क

कटिबकतडवयाचा आलाच शाळत मासतरािनी सािवगतलि होति सिड परशन

क न उदभितात साहबािची lsquoपरवतवियाrsquo आवण तयासिदभाडतली

जादाची मावहती मी ऑवफसला परिणार होतो आवण काही बातमया

ldquoएक निबर सटॉपला जाती का गारीrdquo

ldquoहो शिटचा सटॉप तोचrdquo

ldquoआमही आलतो मािरवयाहन नात माझा ऍरवमट आह धतला

धा रोज झाल यताना वहतिच उतरलो पर आता जायला गारी

थािबनाrdquo

ldquoवसरकोला जा तमही वमळल जालना गारीrdquo

ldquoहि निि शहर आमची दवनया महिजी पिढरी अन पिचिोशी लईच

लई जालना- मिठा काही कळिना बाबा वहति-

lsquoजळाचा जलवबिद जळीच तो विर तस ह विधर पािचाठायी

पातक कररता पढ आह पसता काय उततर दताि होवशल तिrdquo

अधन मधन तयािचि lsquoहरी मख महणाrsquo सर होति

ldquoऐय शारद रर नगि माय झालि की समदि नीट आता तर राकटर

पण महणल काळजी करायचि काम नाही आता असा ईठठल हायच वक

पाठीशीrdquo

वकती िळाची कोरी फोरन काढत बाई बहधा तया अशर

अनािर झाललया मलीची आई महणाली

ldquoकाय बाय इपररत झालि माय हय काळी काटी जलमली आन

बाबाचा पार इसकोट झाला कापस मातीला लागला झालती तिा

महनयाभरात दारचा बल गला आन आता तिrdquo

ldquoसखबाई वजभिला आिर घाला एक सबद ििगाळ काढायचा

नहाय पोरीसाठी

विठठल विठठल- दया कषमा शािती तथ दिाची िसतीrdquo

इतका िळ सौमय िाटणारा तो िदध अचानक खिळला हातपाय

लटलट लागल रोळ विलकषण वदस लागल आवण दसऱयाच कषणी

आपसकच ओलािल गल

माझयाकर पाहत वचरकया आिाजात महणाला

ldquoकाई नहाई हो या आजकालचया पोरािला दार वपऊन नालया

तिबिायला सािगा उमर गदरली हामची हामी काय इकतचि मत पयाया

नहाई गलतो कधी कसट करायची ताकद नहाई आन फटफटी फायजी

गाि हिररायाrdquo

रोळयातलि पाणी रोळयाित घति करत ldquoसािगता कोणालाrdquo

महणत तयािनी आििढा वगळला

ldquoतवम सािगा माउली हया पोरीची काय चकी हाय आकषी

रखमाईिानी वदसतीrdquo महणत तयािनी बाळाला जिळ घतलि

ldquoविठठल विठठल विठठल विठठलrdquo करत तया लकराचि कोर-

कौतक करणयात रममाण झाल तयािचया बोलणयाचया ओघात कळालि

की दार वपऊन गारी चालिणारा तयािचा नात जीिघणया

अपघातातन िाचला होता घरी नणयाइतपत सधारणा वदसन यत

असलयाचि सािगणयात आलि होति रॉकटरािनी तयाला दकषता विभागातन

सामानय िॉराडत हलिलयामळि घरची मिरळी तयाचया िरीलािनी

परतीला लािली सोबतीला मोठा मलगा ठिला

ldquoआबा मािरवयाला शती होती काय हो तािबयािचीrdquo

ldquoअिकाय महणलासा तािब तय खानदशी काrdquo

ldquoहो हो तचrdquo

ldquoहती बगा चािगली ४० एकरात पार िसड गदरली लोकािनी

िाटन घतली जमीन पार ७०-८० साला अदगर आन आता काय

हयािला वमळतिय वदिसच पालटल जण हाय त विकतयत नहाई त

विठठल विठठल

दिावचय दवारी उभा कषणभरी तण मवकत चारी सावधयलया

हरर मख महणा हरर मख महणाrdquo

ldquoत रखम बरि काrdquo जरािळान लहानगीचया मठीत बोट दत त

बोल लागल

ldquoआपण मोठया शाळाित जायाचि बाप नहाई वशकला पर

तझया आतयािानी कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा

वशकििल हररबोल तला विठठल विठठलrdquo

माझयाकर नजर टाकत त बोलतच रावहल

ldquoकीतडन करतो माझा लयोक काय पण आसति बघा साऱया

पिचिोशीला हरीबोल सािगणाऱया बापाचया हातन सोताचा पोरगा

कौवतकापायी नाही घरला विठठल विठठल

मिथवन निनीता तस घ अनिता िायाि वयथड कथा सािरी मागडrdquo

िाईट गोषटीना पाठीशी घातलि की उगितया काळात तयािचि नागरि

रप पाहणयावशिाय पयाडय नसतो काय परवतविया दयािी ह न

कळलयान आवण तयािना सवचत करािि महणन मी महणालो

ldquoवसरको आलि आबा उतरायचि नाrdquo

ldquoआ वहय राजा चला पोरीनो आटपा उतरायचि वहतिच मिगी

वघ रखमलाrdquo

सगळी मिरळी उठन उभी रावहली बस थािबली तशी माणसि

मागोमाग उतर लागली एक परसनन मदरा माझयाकर पाहत महणाली

ldquoमागती होय आयगमन सिा जीिािचrdquo

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

अनकरमनणका

१ िखमाई

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

३ चािावि चाि रजय

४ गिज

५ कषण जानणवााच

(अ आय लवह य )

(आ लगीनगाठ )

६ आळादी दवाची

१ िखमाई

िय िष २१ कणीतरी भतलािर काम पणड झालयाचया जाणीित

समावधसथ होति सपशयासपशयतचया समाजात एकतचा िारकरी

िसिति

तयाच पािलािची धळ माथी घत एक पासषटी पार तरण- होय

तरणच

मयवनवसपावलटीचया बसमधय चढतो

आभाळाला हात घालणारी उिची- उिचीला समपडक असा बािधा

अिगािर सफद सदरा धोतर- रोईिर फटा वजवहिर सािळा दि आवण

वनराळि तज चयिर घऊन विठामाईचा अिघा लयोक एकतर करणारा

बकका जण अषटगनधाला नाथािचया िारीतलि ररिगणच

सोबतीला तीन परौढ आवण दोघी तरणया वििावहत बायका अशा

पाच जणी तयातली जमतम विशी पार सतरी पदराचा बोळा तोरात

खपसन दःखािग लपिणयाचा वनरथडक आटावपटा करीत नकतिच मान

धरललया लकराला कमरिर घऊन

पकी दोन महाताऱया गदीला पढ होत ldquoचला जी महोरि काय बा

जागा अरन धतयाडतrdquo

ldquoआिो ताई सरका वक जराrdquo

ldquoकसि सरकायचि माझि मल आह जिळrdquo

ldquoवहय गि माय ऱहामिदी तविठठल विठठलrdquo

तया पढ सरकलया असतील नसतील एिढयात एक िजनदार

आिाज

ldquoसखबाई ओ सखबाई वहकरि या वहकरि हाय जागाrdquo

ldquoनगि माय त खचीचि अन माह जमतच नहाई मी आपली बसतय

कशीrdquo महणत असतानाच आजीबाई िनी बठक मािरली पाठोपाठ

सोबतीचया बायाबापरयािनीसदधा गारी lsquoमहोरिrsquo धकली

आता तयापकी कोणी कोणाशी बोलत नवहति माझया बाजला

एक मलगा उतरणार होता तयान आपली जागा तया िदधाला मोकळी

करन वदली

मी िाताडहर सधया बातमया जमा करणारा महटलि तरी चालल

हाहा यात एक फायदा असा की खप माणसि भटतात पशा असा

जनसामानयािचया समपकड ककषशी जळत असलयानि तयािना जिळन

अनभिायला वमळणि हाच काय तो लाभ आज गारीतल ह खरत

तयापकीच

एरिी आपण आपलया कामात असतो आपलया विशवात

नहमीची माणसि तच त कामाच क कॉल कवहर कसटमर

किावलटी कॉवमपटीशन मी मी महणत रोकयाचा भगा करत असतात

िाटति क करोसीनचा ऍर करन फकन दयािि सारि पण वतथिही क

कटिबकतडवयाचा आलाच शाळत मासतरािनी सािवगतलि होति सिड परशन

क न उदभितात साहबािची lsquoपरवतवियाrsquo आवण तयासिदभाडतली

जादाची मावहती मी ऑवफसला परिणार होतो आवण काही बातमया

ldquoएक निबर सटॉपला जाती का गारीrdquo

ldquoहो शिटचा सटॉप तोचrdquo

ldquoआमही आलतो मािरवयाहन नात माझा ऍरवमट आह धतला

धा रोज झाल यताना वहतिच उतरलो पर आता जायला गारी

थािबनाrdquo

ldquoवसरकोला जा तमही वमळल जालना गारीrdquo

ldquoहि निि शहर आमची दवनया महिजी पिढरी अन पिचिोशी लईच

लई जालना- मिठा काही कळिना बाबा वहति-

lsquoजळाचा जलवबिद जळीच तो विर तस ह विधर पािचाठायी

पातक कररता पढ आह पसता काय उततर दताि होवशल तिrdquo

अधन मधन तयािचि lsquoहरी मख महणाrsquo सर होति

ldquoऐय शारद रर नगि माय झालि की समदि नीट आता तर राकटर

पण महणल काळजी करायचि काम नाही आता असा ईठठल हायच वक

पाठीशीrdquo

वकती िळाची कोरी फोरन काढत बाई बहधा तया अशर

अनािर झाललया मलीची आई महणाली

ldquoकाय बाय इपररत झालि माय हय काळी काटी जलमली आन

बाबाचा पार इसकोट झाला कापस मातीला लागला झालती तिा

महनयाभरात दारचा बल गला आन आता तिrdquo

ldquoसखबाई वजभिला आिर घाला एक सबद ििगाळ काढायचा

नहाय पोरीसाठी

विठठल विठठल- दया कषमा शािती तथ दिाची िसतीrdquo

इतका िळ सौमय िाटणारा तो िदध अचानक खिळला हातपाय

लटलट लागल रोळ विलकषण वदस लागल आवण दसऱयाच कषणी

आपसकच ओलािल गल

माझयाकर पाहत वचरकया आिाजात महणाला

ldquoकाई नहाई हो या आजकालचया पोरािला दार वपऊन नालया

तिबिायला सािगा उमर गदरली हामची हामी काय इकतचि मत पयाया

नहाई गलतो कधी कसट करायची ताकद नहाई आन फटफटी फायजी

गाि हिररायाrdquo

रोळयातलि पाणी रोळयाित घति करत ldquoसािगता कोणालाrdquo

महणत तयािनी आििढा वगळला

ldquoतवम सािगा माउली हया पोरीची काय चकी हाय आकषी

रखमाईिानी वदसतीrdquo महणत तयािनी बाळाला जिळ घतलि

ldquoविठठल विठठल विठठल विठठलrdquo करत तया लकराचि कोर-

कौतक करणयात रममाण झाल तयािचया बोलणयाचया ओघात कळालि

की दार वपऊन गारी चालिणारा तयािचा नात जीिघणया

अपघातातन िाचला होता घरी नणयाइतपत सधारणा वदसन यत

असलयाचि सािगणयात आलि होति रॉकटरािनी तयाला दकषता विभागातन

सामानय िॉराडत हलिलयामळि घरची मिरळी तयाचया िरीलािनी

परतीला लािली सोबतीला मोठा मलगा ठिला

ldquoआबा मािरवयाला शती होती काय हो तािबयािचीrdquo

ldquoअिकाय महणलासा तािब तय खानदशी काrdquo

ldquoहो हो तचrdquo

ldquoहती बगा चािगली ४० एकरात पार िसड गदरली लोकािनी

िाटन घतली जमीन पार ७०-८० साला अदगर आन आता काय

हयािला वमळतिय वदिसच पालटल जण हाय त विकतयत नहाई त

विठठल विठठल

दिावचय दवारी उभा कषणभरी तण मवकत चारी सावधयलया

हरर मख महणा हरर मख महणाrdquo

ldquoत रखम बरि काrdquo जरािळान लहानगीचया मठीत बोट दत त

बोल लागल

ldquoआपण मोठया शाळाित जायाचि बाप नहाई वशकला पर

तझया आतयािानी कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा

वशकििल हररबोल तला विठठल विठठलrdquo

माझयाकर नजर टाकत त बोलतच रावहल

ldquoकीतडन करतो माझा लयोक काय पण आसति बघा साऱया

पिचिोशीला हरीबोल सािगणाऱया बापाचया हातन सोताचा पोरगा

कौवतकापायी नाही घरला विठठल विठठल

मिथवन निनीता तस घ अनिता िायाि वयथड कथा सािरी मागडrdquo

िाईट गोषटीना पाठीशी घातलि की उगितया काळात तयािचि नागरि

रप पाहणयावशिाय पयाडय नसतो काय परवतविया दयािी ह न

कळलयान आवण तयािना सवचत करािि महणन मी महणालो

ldquoवसरको आलि आबा उतरायचि नाrdquo

ldquoआ वहय राजा चला पोरीनो आटपा उतरायचि वहतिच मिगी

वघ रखमलाrdquo

सगळी मिरळी उठन उभी रावहली बस थािबली तशी माणसि

मागोमाग उतर लागली एक परसनन मदरा माझयाकर पाहत महणाली

ldquoमागती होय आयगमन सिा जीिािचrdquo

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

१ िखमाई

िय िष २१ कणीतरी भतलािर काम पणड झालयाचया जाणीित

समावधसथ होति सपशयासपशयतचया समाजात एकतचा िारकरी

िसिति

तयाच पािलािची धळ माथी घत एक पासषटी पार तरण- होय

तरणच

मयवनवसपावलटीचया बसमधय चढतो

आभाळाला हात घालणारी उिची- उिचीला समपडक असा बािधा

अिगािर सफद सदरा धोतर- रोईिर फटा वजवहिर सािळा दि आवण

वनराळि तज चयिर घऊन विठामाईचा अिघा लयोक एकतर करणारा

बकका जण अषटगनधाला नाथािचया िारीतलि ररिगणच

सोबतीला तीन परौढ आवण दोघी तरणया वििावहत बायका अशा

पाच जणी तयातली जमतम विशी पार सतरी पदराचा बोळा तोरात

खपसन दःखािग लपिणयाचा वनरथडक आटावपटा करीत नकतिच मान

धरललया लकराला कमरिर घऊन

पकी दोन महाताऱया गदीला पढ होत ldquoचला जी महोरि काय बा

जागा अरन धतयाडतrdquo

ldquoआिो ताई सरका वक जराrdquo

ldquoकसि सरकायचि माझि मल आह जिळrdquo

ldquoवहय गि माय ऱहामिदी तविठठल विठठलrdquo

तया पढ सरकलया असतील नसतील एिढयात एक िजनदार

आिाज

ldquoसखबाई ओ सखबाई वहकरि या वहकरि हाय जागाrdquo

ldquoनगि माय त खचीचि अन माह जमतच नहाई मी आपली बसतय

कशीrdquo महणत असतानाच आजीबाई िनी बठक मािरली पाठोपाठ

सोबतीचया बायाबापरयािनीसदधा गारी lsquoमहोरिrsquo धकली

आता तयापकी कोणी कोणाशी बोलत नवहति माझया बाजला

एक मलगा उतरणार होता तयान आपली जागा तया िदधाला मोकळी

करन वदली

मी िाताडहर सधया बातमया जमा करणारा महटलि तरी चालल

हाहा यात एक फायदा असा की खप माणसि भटतात पशा असा

जनसामानयािचया समपकड ककषशी जळत असलयानि तयािना जिळन

अनभिायला वमळणि हाच काय तो लाभ आज गारीतल ह खरत

तयापकीच

एरिी आपण आपलया कामात असतो आपलया विशवात

नहमीची माणसि तच त कामाच क कॉल कवहर कसटमर

किावलटी कॉवमपटीशन मी मी महणत रोकयाचा भगा करत असतात

िाटति क करोसीनचा ऍर करन फकन दयािि सारि पण वतथिही क

कटिबकतडवयाचा आलाच शाळत मासतरािनी सािवगतलि होति सिड परशन

क न उदभितात साहबािची lsquoपरवतवियाrsquo आवण तयासिदभाडतली

जादाची मावहती मी ऑवफसला परिणार होतो आवण काही बातमया

ldquoएक निबर सटॉपला जाती का गारीrdquo

ldquoहो शिटचा सटॉप तोचrdquo

ldquoआमही आलतो मािरवयाहन नात माझा ऍरवमट आह धतला

धा रोज झाल यताना वहतिच उतरलो पर आता जायला गारी

थािबनाrdquo

ldquoवसरकोला जा तमही वमळल जालना गारीrdquo

ldquoहि निि शहर आमची दवनया महिजी पिढरी अन पिचिोशी लईच

लई जालना- मिठा काही कळिना बाबा वहति-

lsquoजळाचा जलवबिद जळीच तो विर तस ह विधर पािचाठायी

पातक कररता पढ आह पसता काय उततर दताि होवशल तिrdquo

अधन मधन तयािचि lsquoहरी मख महणाrsquo सर होति

ldquoऐय शारद रर नगि माय झालि की समदि नीट आता तर राकटर

पण महणल काळजी करायचि काम नाही आता असा ईठठल हायच वक

पाठीशीrdquo

वकती िळाची कोरी फोरन काढत बाई बहधा तया अशर

अनािर झाललया मलीची आई महणाली

ldquoकाय बाय इपररत झालि माय हय काळी काटी जलमली आन

बाबाचा पार इसकोट झाला कापस मातीला लागला झालती तिा

महनयाभरात दारचा बल गला आन आता तिrdquo

ldquoसखबाई वजभिला आिर घाला एक सबद ििगाळ काढायचा

नहाय पोरीसाठी

विठठल विठठल- दया कषमा शािती तथ दिाची िसतीrdquo

इतका िळ सौमय िाटणारा तो िदध अचानक खिळला हातपाय

लटलट लागल रोळ विलकषण वदस लागल आवण दसऱयाच कषणी

आपसकच ओलािल गल

माझयाकर पाहत वचरकया आिाजात महणाला

ldquoकाई नहाई हो या आजकालचया पोरािला दार वपऊन नालया

तिबिायला सािगा उमर गदरली हामची हामी काय इकतचि मत पयाया

नहाई गलतो कधी कसट करायची ताकद नहाई आन फटफटी फायजी

गाि हिररायाrdquo

रोळयातलि पाणी रोळयाित घति करत ldquoसािगता कोणालाrdquo

महणत तयािनी आििढा वगळला

ldquoतवम सािगा माउली हया पोरीची काय चकी हाय आकषी

रखमाईिानी वदसतीrdquo महणत तयािनी बाळाला जिळ घतलि

ldquoविठठल विठठल विठठल विठठलrdquo करत तया लकराचि कोर-

कौतक करणयात रममाण झाल तयािचया बोलणयाचया ओघात कळालि

की दार वपऊन गारी चालिणारा तयािचा नात जीिघणया

अपघातातन िाचला होता घरी नणयाइतपत सधारणा वदसन यत

असलयाचि सािगणयात आलि होति रॉकटरािनी तयाला दकषता विभागातन

सामानय िॉराडत हलिलयामळि घरची मिरळी तयाचया िरीलािनी

परतीला लािली सोबतीला मोठा मलगा ठिला

ldquoआबा मािरवयाला शती होती काय हो तािबयािचीrdquo

ldquoअिकाय महणलासा तािब तय खानदशी काrdquo

ldquoहो हो तचrdquo

ldquoहती बगा चािगली ४० एकरात पार िसड गदरली लोकािनी

िाटन घतली जमीन पार ७०-८० साला अदगर आन आता काय

हयािला वमळतिय वदिसच पालटल जण हाय त विकतयत नहाई त

विठठल विठठल

दिावचय दवारी उभा कषणभरी तण मवकत चारी सावधयलया

हरर मख महणा हरर मख महणाrdquo

ldquoत रखम बरि काrdquo जरािळान लहानगीचया मठीत बोट दत त

बोल लागल

ldquoआपण मोठया शाळाित जायाचि बाप नहाई वशकला पर

तझया आतयािानी कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा

वशकििल हररबोल तला विठठल विठठलrdquo

माझयाकर नजर टाकत त बोलतच रावहल

ldquoकीतडन करतो माझा लयोक काय पण आसति बघा साऱया

पिचिोशीला हरीबोल सािगणाऱया बापाचया हातन सोताचा पोरगा

कौवतकापायी नाही घरला विठठल विठठल

मिथवन निनीता तस घ अनिता िायाि वयथड कथा सािरी मागडrdquo

िाईट गोषटीना पाठीशी घातलि की उगितया काळात तयािचि नागरि

रप पाहणयावशिाय पयाडय नसतो काय परवतविया दयािी ह न

कळलयान आवण तयािना सवचत करािि महणन मी महणालो

ldquoवसरको आलि आबा उतरायचि नाrdquo

ldquoआ वहय राजा चला पोरीनो आटपा उतरायचि वहतिच मिगी

वघ रखमलाrdquo

सगळी मिरळी उठन उभी रावहली बस थािबली तशी माणसि

मागोमाग उतर लागली एक परसनन मदरा माझयाकर पाहत महणाली

ldquoमागती होय आयगमन सिा जीिािचrdquo

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

पकी दोन महाताऱया गदीला पढ होत ldquoचला जी महोरि काय बा

जागा अरन धतयाडतrdquo

ldquoआिो ताई सरका वक जराrdquo

ldquoकसि सरकायचि माझि मल आह जिळrdquo

ldquoवहय गि माय ऱहामिदी तविठठल विठठलrdquo

तया पढ सरकलया असतील नसतील एिढयात एक िजनदार

आिाज

ldquoसखबाई ओ सखबाई वहकरि या वहकरि हाय जागाrdquo

ldquoनगि माय त खचीचि अन माह जमतच नहाई मी आपली बसतय

कशीrdquo महणत असतानाच आजीबाई िनी बठक मािरली पाठोपाठ

सोबतीचया बायाबापरयािनीसदधा गारी lsquoमहोरिrsquo धकली

आता तयापकी कोणी कोणाशी बोलत नवहति माझया बाजला

एक मलगा उतरणार होता तयान आपली जागा तया िदधाला मोकळी

करन वदली

मी िाताडहर सधया बातमया जमा करणारा महटलि तरी चालल

हाहा यात एक फायदा असा की खप माणसि भटतात पशा असा

जनसामानयािचया समपकड ककषशी जळत असलयानि तयािना जिळन

अनभिायला वमळणि हाच काय तो लाभ आज गारीतल ह खरत

तयापकीच

एरिी आपण आपलया कामात असतो आपलया विशवात

नहमीची माणसि तच त कामाच क कॉल कवहर कसटमर

किावलटी कॉवमपटीशन मी मी महणत रोकयाचा भगा करत असतात

िाटति क करोसीनचा ऍर करन फकन दयािि सारि पण वतथिही क

कटिबकतडवयाचा आलाच शाळत मासतरािनी सािवगतलि होति सिड परशन

क न उदभितात साहबािची lsquoपरवतवियाrsquo आवण तयासिदभाडतली

जादाची मावहती मी ऑवफसला परिणार होतो आवण काही बातमया

ldquoएक निबर सटॉपला जाती का गारीrdquo

ldquoहो शिटचा सटॉप तोचrdquo

ldquoआमही आलतो मािरवयाहन नात माझा ऍरवमट आह धतला

धा रोज झाल यताना वहतिच उतरलो पर आता जायला गारी

थािबनाrdquo

ldquoवसरकोला जा तमही वमळल जालना गारीrdquo

ldquoहि निि शहर आमची दवनया महिजी पिढरी अन पिचिोशी लईच

लई जालना- मिठा काही कळिना बाबा वहति-

lsquoजळाचा जलवबिद जळीच तो विर तस ह विधर पािचाठायी

पातक कररता पढ आह पसता काय उततर दताि होवशल तिrdquo

अधन मधन तयािचि lsquoहरी मख महणाrsquo सर होति

ldquoऐय शारद रर नगि माय झालि की समदि नीट आता तर राकटर

पण महणल काळजी करायचि काम नाही आता असा ईठठल हायच वक

पाठीशीrdquo

वकती िळाची कोरी फोरन काढत बाई बहधा तया अशर

अनािर झाललया मलीची आई महणाली

ldquoकाय बाय इपररत झालि माय हय काळी काटी जलमली आन

बाबाचा पार इसकोट झाला कापस मातीला लागला झालती तिा

महनयाभरात दारचा बल गला आन आता तिrdquo

ldquoसखबाई वजभिला आिर घाला एक सबद ििगाळ काढायचा

नहाय पोरीसाठी

विठठल विठठल- दया कषमा शािती तथ दिाची िसतीrdquo

इतका िळ सौमय िाटणारा तो िदध अचानक खिळला हातपाय

लटलट लागल रोळ विलकषण वदस लागल आवण दसऱयाच कषणी

आपसकच ओलािल गल

माझयाकर पाहत वचरकया आिाजात महणाला

ldquoकाई नहाई हो या आजकालचया पोरािला दार वपऊन नालया

तिबिायला सािगा उमर गदरली हामची हामी काय इकतचि मत पयाया

नहाई गलतो कधी कसट करायची ताकद नहाई आन फटफटी फायजी

गाि हिररायाrdquo

रोळयातलि पाणी रोळयाित घति करत ldquoसािगता कोणालाrdquo

महणत तयािनी आििढा वगळला

ldquoतवम सािगा माउली हया पोरीची काय चकी हाय आकषी

रखमाईिानी वदसतीrdquo महणत तयािनी बाळाला जिळ घतलि

ldquoविठठल विठठल विठठल विठठलrdquo करत तया लकराचि कोर-

कौतक करणयात रममाण झाल तयािचया बोलणयाचया ओघात कळालि

की दार वपऊन गारी चालिणारा तयािचा नात जीिघणया

अपघातातन िाचला होता घरी नणयाइतपत सधारणा वदसन यत

असलयाचि सािगणयात आलि होति रॉकटरािनी तयाला दकषता विभागातन

सामानय िॉराडत हलिलयामळि घरची मिरळी तयाचया िरीलािनी

परतीला लािली सोबतीला मोठा मलगा ठिला

ldquoआबा मािरवयाला शती होती काय हो तािबयािचीrdquo

ldquoअिकाय महणलासा तािब तय खानदशी काrdquo

ldquoहो हो तचrdquo

ldquoहती बगा चािगली ४० एकरात पार िसड गदरली लोकािनी

िाटन घतली जमीन पार ७०-८० साला अदगर आन आता काय

हयािला वमळतिय वदिसच पालटल जण हाय त विकतयत नहाई त

विठठल विठठल

दिावचय दवारी उभा कषणभरी तण मवकत चारी सावधयलया

हरर मख महणा हरर मख महणाrdquo

ldquoत रखम बरि काrdquo जरािळान लहानगीचया मठीत बोट दत त

बोल लागल

ldquoआपण मोठया शाळाित जायाचि बाप नहाई वशकला पर

तझया आतयािानी कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा

वशकििल हररबोल तला विठठल विठठलrdquo

माझयाकर नजर टाकत त बोलतच रावहल

ldquoकीतडन करतो माझा लयोक काय पण आसति बघा साऱया

पिचिोशीला हरीबोल सािगणाऱया बापाचया हातन सोताचा पोरगा

कौवतकापायी नाही घरला विठठल विठठल

मिथवन निनीता तस घ अनिता िायाि वयथड कथा सािरी मागडrdquo

िाईट गोषटीना पाठीशी घातलि की उगितया काळात तयािचि नागरि

रप पाहणयावशिाय पयाडय नसतो काय परवतविया दयािी ह न

कळलयान आवण तयािना सवचत करािि महणन मी महणालो

ldquoवसरको आलि आबा उतरायचि नाrdquo

ldquoआ वहय राजा चला पोरीनो आटपा उतरायचि वहतिच मिगी

वघ रखमलाrdquo

सगळी मिरळी उठन उभी रावहली बस थािबली तशी माणसि

मागोमाग उतर लागली एक परसनन मदरा माझयाकर पाहत महणाली

ldquoमागती होय आयगमन सिा जीिािचrdquo

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

अनभिायला वमळणि हाच काय तो लाभ आज गारीतल ह खरत

तयापकीच

एरिी आपण आपलया कामात असतो आपलया विशवात

नहमीची माणसि तच त कामाच क कॉल कवहर कसटमर

किावलटी कॉवमपटीशन मी मी महणत रोकयाचा भगा करत असतात

िाटति क करोसीनचा ऍर करन फकन दयािि सारि पण वतथिही क

कटिबकतडवयाचा आलाच शाळत मासतरािनी सािवगतलि होति सिड परशन

क न उदभितात साहबािची lsquoपरवतवियाrsquo आवण तयासिदभाडतली

जादाची मावहती मी ऑवफसला परिणार होतो आवण काही बातमया

ldquoएक निबर सटॉपला जाती का गारीrdquo

ldquoहो शिटचा सटॉप तोचrdquo

ldquoआमही आलतो मािरवयाहन नात माझा ऍरवमट आह धतला

धा रोज झाल यताना वहतिच उतरलो पर आता जायला गारी

थािबनाrdquo

ldquoवसरकोला जा तमही वमळल जालना गारीrdquo

ldquoहि निि शहर आमची दवनया महिजी पिढरी अन पिचिोशी लईच

लई जालना- मिठा काही कळिना बाबा वहति-

lsquoजळाचा जलवबिद जळीच तो विर तस ह विधर पािचाठायी

पातक कररता पढ आह पसता काय उततर दताि होवशल तिrdquo

अधन मधन तयािचि lsquoहरी मख महणाrsquo सर होति

ldquoऐय शारद रर नगि माय झालि की समदि नीट आता तर राकटर

पण महणल काळजी करायचि काम नाही आता असा ईठठल हायच वक

पाठीशीrdquo

वकती िळाची कोरी फोरन काढत बाई बहधा तया अशर

अनािर झाललया मलीची आई महणाली

ldquoकाय बाय इपररत झालि माय हय काळी काटी जलमली आन

बाबाचा पार इसकोट झाला कापस मातीला लागला झालती तिा

महनयाभरात दारचा बल गला आन आता तिrdquo

ldquoसखबाई वजभिला आिर घाला एक सबद ििगाळ काढायचा

नहाय पोरीसाठी

विठठल विठठल- दया कषमा शािती तथ दिाची िसतीrdquo

इतका िळ सौमय िाटणारा तो िदध अचानक खिळला हातपाय

लटलट लागल रोळ विलकषण वदस लागल आवण दसऱयाच कषणी

आपसकच ओलािल गल

माझयाकर पाहत वचरकया आिाजात महणाला

ldquoकाई नहाई हो या आजकालचया पोरािला दार वपऊन नालया

तिबिायला सािगा उमर गदरली हामची हामी काय इकतचि मत पयाया

नहाई गलतो कधी कसट करायची ताकद नहाई आन फटफटी फायजी

गाि हिररायाrdquo

रोळयातलि पाणी रोळयाित घति करत ldquoसािगता कोणालाrdquo

महणत तयािनी आििढा वगळला

ldquoतवम सािगा माउली हया पोरीची काय चकी हाय आकषी

रखमाईिानी वदसतीrdquo महणत तयािनी बाळाला जिळ घतलि

ldquoविठठल विठठल विठठल विठठलrdquo करत तया लकराचि कोर-

कौतक करणयात रममाण झाल तयािचया बोलणयाचया ओघात कळालि

की दार वपऊन गारी चालिणारा तयािचा नात जीिघणया

अपघातातन िाचला होता घरी नणयाइतपत सधारणा वदसन यत

असलयाचि सािगणयात आलि होति रॉकटरािनी तयाला दकषता विभागातन

सामानय िॉराडत हलिलयामळि घरची मिरळी तयाचया िरीलािनी

परतीला लािली सोबतीला मोठा मलगा ठिला

ldquoआबा मािरवयाला शती होती काय हो तािबयािचीrdquo

ldquoअिकाय महणलासा तािब तय खानदशी काrdquo

ldquoहो हो तचrdquo

ldquoहती बगा चािगली ४० एकरात पार िसड गदरली लोकािनी

िाटन घतली जमीन पार ७०-८० साला अदगर आन आता काय

हयािला वमळतिय वदिसच पालटल जण हाय त विकतयत नहाई त

विठठल विठठल

दिावचय दवारी उभा कषणभरी तण मवकत चारी सावधयलया

हरर मख महणा हरर मख महणाrdquo

ldquoत रखम बरि काrdquo जरािळान लहानगीचया मठीत बोट दत त

बोल लागल

ldquoआपण मोठया शाळाित जायाचि बाप नहाई वशकला पर

तझया आतयािानी कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा

वशकििल हररबोल तला विठठल विठठलrdquo

माझयाकर नजर टाकत त बोलतच रावहल

ldquoकीतडन करतो माझा लयोक काय पण आसति बघा साऱया

पिचिोशीला हरीबोल सािगणाऱया बापाचया हातन सोताचा पोरगा

कौवतकापायी नाही घरला विठठल विठठल

मिथवन निनीता तस घ अनिता िायाि वयथड कथा सािरी मागडrdquo

िाईट गोषटीना पाठीशी घातलि की उगितया काळात तयािचि नागरि

रप पाहणयावशिाय पयाडय नसतो काय परवतविया दयािी ह न

कळलयान आवण तयािना सवचत करािि महणन मी महणालो

ldquoवसरको आलि आबा उतरायचि नाrdquo

ldquoआ वहय राजा चला पोरीनो आटपा उतरायचि वहतिच मिगी

वघ रखमलाrdquo

सगळी मिरळी उठन उभी रावहली बस थािबली तशी माणसि

मागोमाग उतर लागली एक परसनन मदरा माझयाकर पाहत महणाली

ldquoमागती होय आयगमन सिा जीिािचrdquo

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

ldquoहि निि शहर आमची दवनया महिजी पिढरी अन पिचिोशी लईच

लई जालना- मिठा काही कळिना बाबा वहति-

lsquoजळाचा जलवबिद जळीच तो विर तस ह विधर पािचाठायी

पातक कररता पढ आह पसता काय उततर दताि होवशल तिrdquo

अधन मधन तयािचि lsquoहरी मख महणाrsquo सर होति

ldquoऐय शारद रर नगि माय झालि की समदि नीट आता तर राकटर

पण महणल काळजी करायचि काम नाही आता असा ईठठल हायच वक

पाठीशीrdquo

वकती िळाची कोरी फोरन काढत बाई बहधा तया अशर

अनािर झाललया मलीची आई महणाली

ldquoकाय बाय इपररत झालि माय हय काळी काटी जलमली आन

बाबाचा पार इसकोट झाला कापस मातीला लागला झालती तिा

महनयाभरात दारचा बल गला आन आता तिrdquo

ldquoसखबाई वजभिला आिर घाला एक सबद ििगाळ काढायचा

नहाय पोरीसाठी

विठठल विठठल- दया कषमा शािती तथ दिाची िसतीrdquo

इतका िळ सौमय िाटणारा तो िदध अचानक खिळला हातपाय

लटलट लागल रोळ विलकषण वदस लागल आवण दसऱयाच कषणी

आपसकच ओलािल गल

माझयाकर पाहत वचरकया आिाजात महणाला

ldquoकाई नहाई हो या आजकालचया पोरािला दार वपऊन नालया

तिबिायला सािगा उमर गदरली हामची हामी काय इकतचि मत पयाया

नहाई गलतो कधी कसट करायची ताकद नहाई आन फटफटी फायजी

गाि हिररायाrdquo

रोळयातलि पाणी रोळयाित घति करत ldquoसािगता कोणालाrdquo

महणत तयािनी आििढा वगळला

ldquoतवम सािगा माउली हया पोरीची काय चकी हाय आकषी

रखमाईिानी वदसतीrdquo महणत तयािनी बाळाला जिळ घतलि

ldquoविठठल विठठल विठठल विठठलrdquo करत तया लकराचि कोर-

कौतक करणयात रममाण झाल तयािचया बोलणयाचया ओघात कळालि

की दार वपऊन गारी चालिणारा तयािचा नात जीिघणया

अपघातातन िाचला होता घरी नणयाइतपत सधारणा वदसन यत

असलयाचि सािगणयात आलि होति रॉकटरािनी तयाला दकषता विभागातन

सामानय िॉराडत हलिलयामळि घरची मिरळी तयाचया िरीलािनी

परतीला लािली सोबतीला मोठा मलगा ठिला

ldquoआबा मािरवयाला शती होती काय हो तािबयािचीrdquo

ldquoअिकाय महणलासा तािब तय खानदशी काrdquo

ldquoहो हो तचrdquo

ldquoहती बगा चािगली ४० एकरात पार िसड गदरली लोकािनी

िाटन घतली जमीन पार ७०-८० साला अदगर आन आता काय

हयािला वमळतिय वदिसच पालटल जण हाय त विकतयत नहाई त

विठठल विठठल

दिावचय दवारी उभा कषणभरी तण मवकत चारी सावधयलया

हरर मख महणा हरर मख महणाrdquo

ldquoत रखम बरि काrdquo जरािळान लहानगीचया मठीत बोट दत त

बोल लागल

ldquoआपण मोठया शाळाित जायाचि बाप नहाई वशकला पर

तझया आतयािानी कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा

वशकििल हररबोल तला विठठल विठठलrdquo

माझयाकर नजर टाकत त बोलतच रावहल

ldquoकीतडन करतो माझा लयोक काय पण आसति बघा साऱया

पिचिोशीला हरीबोल सािगणाऱया बापाचया हातन सोताचा पोरगा

कौवतकापायी नाही घरला विठठल विठठल

मिथवन निनीता तस घ अनिता िायाि वयथड कथा सािरी मागडrdquo

िाईट गोषटीना पाठीशी घातलि की उगितया काळात तयािचि नागरि

रप पाहणयावशिाय पयाडय नसतो काय परवतविया दयािी ह न

कळलयान आवण तयािना सवचत करािि महणन मी महणालो

ldquoवसरको आलि आबा उतरायचि नाrdquo

ldquoआ वहय राजा चला पोरीनो आटपा उतरायचि वहतिच मिगी

वघ रखमलाrdquo

सगळी मिरळी उठन उभी रावहली बस थािबली तशी माणसि

मागोमाग उतर लागली एक परसनन मदरा माझयाकर पाहत महणाली

ldquoमागती होय आयगमन सिा जीिािचrdquo

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

विठठल विठठल- दया कषमा शािती तथ दिाची िसतीrdquo

इतका िळ सौमय िाटणारा तो िदध अचानक खिळला हातपाय

लटलट लागल रोळ विलकषण वदस लागल आवण दसऱयाच कषणी

आपसकच ओलािल गल

माझयाकर पाहत वचरकया आिाजात महणाला

ldquoकाई नहाई हो या आजकालचया पोरािला दार वपऊन नालया

तिबिायला सािगा उमर गदरली हामची हामी काय इकतचि मत पयाया

नहाई गलतो कधी कसट करायची ताकद नहाई आन फटफटी फायजी

गाि हिररायाrdquo

रोळयातलि पाणी रोळयाित घति करत ldquoसािगता कोणालाrdquo

महणत तयािनी आििढा वगळला

ldquoतवम सािगा माउली हया पोरीची काय चकी हाय आकषी

रखमाईिानी वदसतीrdquo महणत तयािनी बाळाला जिळ घतलि

ldquoविठठल विठठल विठठल विठठलrdquo करत तया लकराचि कोर-

कौतक करणयात रममाण झाल तयािचया बोलणयाचया ओघात कळालि

की दार वपऊन गारी चालिणारा तयािचा नात जीिघणया

अपघातातन िाचला होता घरी नणयाइतपत सधारणा वदसन यत

असलयाचि सािगणयात आलि होति रॉकटरािनी तयाला दकषता विभागातन

सामानय िॉराडत हलिलयामळि घरची मिरळी तयाचया िरीलािनी

परतीला लािली सोबतीला मोठा मलगा ठिला

ldquoआबा मािरवयाला शती होती काय हो तािबयािचीrdquo

ldquoअिकाय महणलासा तािब तय खानदशी काrdquo

ldquoहो हो तचrdquo

ldquoहती बगा चािगली ४० एकरात पार िसड गदरली लोकािनी

िाटन घतली जमीन पार ७०-८० साला अदगर आन आता काय

हयािला वमळतिय वदिसच पालटल जण हाय त विकतयत नहाई त

विठठल विठठल

दिावचय दवारी उभा कषणभरी तण मवकत चारी सावधयलया

हरर मख महणा हरर मख महणाrdquo

ldquoत रखम बरि काrdquo जरािळान लहानगीचया मठीत बोट दत त

बोल लागल

ldquoआपण मोठया शाळाित जायाचि बाप नहाई वशकला पर

तझया आतयािानी कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा

वशकििल हररबोल तला विठठल विठठलrdquo

माझयाकर नजर टाकत त बोलतच रावहल

ldquoकीतडन करतो माझा लयोक काय पण आसति बघा साऱया

पिचिोशीला हरीबोल सािगणाऱया बापाचया हातन सोताचा पोरगा

कौवतकापायी नाही घरला विठठल विठठल

मिथवन निनीता तस घ अनिता िायाि वयथड कथा सािरी मागडrdquo

िाईट गोषटीना पाठीशी घातलि की उगितया काळात तयािचि नागरि

रप पाहणयावशिाय पयाडय नसतो काय परवतविया दयािी ह न

कळलयान आवण तयािना सवचत करािि महणन मी महणालो

ldquoवसरको आलि आबा उतरायचि नाrdquo

ldquoआ वहय राजा चला पोरीनो आटपा उतरायचि वहतिच मिगी

वघ रखमलाrdquo

सगळी मिरळी उठन उभी रावहली बस थािबली तशी माणसि

मागोमाग उतर लागली एक परसनन मदरा माझयाकर पाहत महणाली

ldquoमागती होय आयगमन सिा जीिािचrdquo

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

असलयाचि सािगणयात आलि होति रॉकटरािनी तयाला दकषता विभागातन

सामानय िॉराडत हलिलयामळि घरची मिरळी तयाचया िरीलािनी

परतीला लािली सोबतीला मोठा मलगा ठिला

ldquoआबा मािरवयाला शती होती काय हो तािबयािचीrdquo

ldquoअिकाय महणलासा तािब तय खानदशी काrdquo

ldquoहो हो तचrdquo

ldquoहती बगा चािगली ४० एकरात पार िसड गदरली लोकािनी

िाटन घतली जमीन पार ७०-८० साला अदगर आन आता काय

हयािला वमळतिय वदिसच पालटल जण हाय त विकतयत नहाई त

विठठल विठठल

दिावचय दवारी उभा कषणभरी तण मवकत चारी सावधयलया

हरर मख महणा हरर मख महणाrdquo

ldquoत रखम बरि काrdquo जरािळान लहानगीचया मठीत बोट दत त

बोल लागल

ldquoआपण मोठया शाळाित जायाचि बाप नहाई वशकला पर

तझया आतयािानी कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा

वशकििल हररबोल तला विठठल विठठलrdquo

माझयाकर नजर टाकत त बोलतच रावहल

ldquoकीतडन करतो माझा लयोक काय पण आसति बघा साऱया

पिचिोशीला हरीबोल सािगणाऱया बापाचया हातन सोताचा पोरगा

कौवतकापायी नाही घरला विठठल विठठल

मिथवन निनीता तस घ अनिता िायाि वयथड कथा सािरी मागडrdquo

िाईट गोषटीना पाठीशी घातलि की उगितया काळात तयािचि नागरि

रप पाहणयावशिाय पयाडय नसतो काय परवतविया दयािी ह न

कळलयान आवण तयािना सवचत करािि महणन मी महणालो

ldquoवसरको आलि आबा उतरायचि नाrdquo

ldquoआ वहय राजा चला पोरीनो आटपा उतरायचि वहतिच मिगी

वघ रखमलाrdquo

सगळी मिरळी उठन उभी रावहली बस थािबली तशी माणसि

मागोमाग उतर लागली एक परसनन मदरा माझयाकर पाहत महणाली

ldquoमागती होय आयगमन सिा जीिािचrdquo

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

ldquoआपण मोठया शाळाित जायाचि बाप नहाई वशकला पर

तझया आतयािानी कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा

वशकििल हररबोल तला विठठल विठठलrdquo

माझयाकर नजर टाकत त बोलतच रावहल

ldquoकीतडन करतो माझा लयोक काय पण आसति बघा साऱया

पिचिोशीला हरीबोल सािगणाऱया बापाचया हातन सोताचा पोरगा

कौवतकापायी नाही घरला विठठल विठठल

मिथवन निनीता तस घ अनिता िायाि वयथड कथा सािरी मागडrdquo

िाईट गोषटीना पाठीशी घातलि की उगितया काळात तयािचि नागरि

रप पाहणयावशिाय पयाडय नसतो काय परवतविया दयािी ह न

कळलयान आवण तयािना सवचत करािि महणन मी महणालो

ldquoवसरको आलि आबा उतरायचि नाrdquo

ldquoआ वहय राजा चला पोरीनो आटपा उतरायचि वहतिच मिगी

वघ रखमलाrdquo

सगळी मिरळी उठन उभी रावहली बस थािबली तशी माणसि

मागोमाग उतर लागली एक परसनन मदरा माझयाकर पाहत महणाली

ldquoमागती होय आयगमन सिा जीिािचrdquo

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

असाच एक वदिस जालना शाखचया िततपतर कायाडलयात

जाणयाचा योग आला परिणीचया lsquoकलासीफाइरrsquo सिबिधी चचाड

आवण नहमीचि काम कायाडलयाच साहब यणयास अिकाश असलयान

मी िततपतर हातात घतलि

जालना परिणीतील पान बघताच धकका बसला lsquoमािरवयाच

परवसदध कीतडनकार बाळाजी महाराज यािना वपतशोकrsquo हा मथळा आवण

तयाखाली चौकटीत मयवनवसपावलटीचया गारीत भटललया आबािच

छायावचतर अचानक आललया एका बातमीमळि मनाची दशाच

बदलन गली न जाणो का सगळि विसरन तयािचि तया वदिशीचि

lsquoरखमrsquoशी झाललि खलबत रोळयाित पाणी आणन गलि

lsquoत रखम बरि का मोठया शाळाित जायाचि तझया आतयािानी

कालजात जायाचि हयो तझया आबाचा बा वशकििल हररबोल तलाrsquo

शाखच साहब आल योनय ती कागदपतरि तयािचया हाती सपदड

कली नहमीसारखि ओघिति न घता मोजक शबद तयािचयाशी बोललो

चहापान कलि आवण रीतसर वनरोप घतला विचारचि वफर लागलि

lsquoकाही माणसि सर कठि होतात आवण सिपतात कठि त

आपदमसतक नयाहाळलि मदच सिड कपप धिराळल तरी तयािचा ठाि

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

लागत नाही काही असही असतात जयािचा अित नसािाच इतपत

खातरी होऊन जात अथाडत पिडजािनी अशा महातमयािना दिावदकािचया

रािगत का बसिलि मनषयान दि वनवमडला की दिान मनषय ही

वचकीतसा करणयापकषा आह तया महातमयािना दि बनिन आपण काय

करतो आहोत हा विचार अवधक परमाणात जाणितो आवण बरिचसि

असिबदध विसकळीतrsquo

कायाडलयातन वनघतािना- जालना सोरतािना- बसमधन उतरपयात

आवण तयाहीनितर बरच वदिस एक आवण एकच िाकय कानाित

घमणार होति

मागती होय आयगमन

सव जीवााच

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

२ वडाराव त नमसळ एक परवास

मिबईत आलयािर थोरयाच वदिसात नोकरी वमळाली

बऱयापकी जम बसला होता एक वदिस पणयाला यणयाचा हकम

आला आवण lsquoहकम की तावमलrsquo का काय महणतात तयासाठी आमही

दोन वदिसािनी पणयाला जायचि ठरिलि नोकरी जरी मिबईत कलयाडला

असली तरी आमही बदलापरात मिबई-कलयाडपासन दोन-तीन मनपा

दर मिबईत नोकरी करतो याहन अवधक अपरप लोकािना मिबईत राहत

असलयाचि असति

दोन वदिसािनी कजडतहन सकाळी ७१५ चया इिदरायणी एकसपरसनि

जायला बदलापरहन लिकरच वनघालो लोकलमधन जातािना

सकाळचा हितला गारिा मन परफवललत करत होता कामािर जात

असताना रोज िातािरणातलि आवण गदीतलि वनसगडसौनदयड

नयाहाळणयाची सिय आज पाहत होतो ती पानाफलातली

सिदरता काही औरच हा िळचा पररणाम होता की वतला भटणयाची

उतसकता आवण तयामळि हषोलहावसत झाललि मन कधी नवह ती

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

हरहर आज लागली होती कारणही तसिच होति कधीकाळी रोज

रोळयािसमोर असणारी ती दोन मवहनयानि परतयकष वदसणार होती

रवििार असलयानि िदडळ तशी कमी पण बसायला जागा नसणार

ह आपण गहीत धरायचि मिबापरीत घरयाळाचया काटयािर लोक

जगतात तयात कजडतिासी वनवितच िरचया िमािकािर असाित

७१५ िाजताची रलि सियीपरमाण दहा वमवनटि उशीराच आली

मधलया कालािधीत आजबाजला नयाहाळत उदर-दाह शाित

करणयासाठी वबवसकट आवण िाफाळतया चहाचा आधार घतला

गारी आली मी गारीत

पासधारकािचा राखीि रबा असलयानि उभि राहणयाचया तयारीनच

आसनारढ झालोवखरकीजिळची जागा काही वमळाली नाही

इिदरायणी पणयाचया वदशन गवतमान झाली आताशा कठि सोनरी ऊन

परायला लागललि वखरकीतन वतरीप आत यत पायािना उबदार सपशड

करत होती बोचरा िारा अिगािर शहार उमटित य जा करत होता

वशिाय वतचया भटीची ओढ

एकि दर परसनन िातािरण होति मोबाईलला रज नसलयानि

वनतयनमान बोलणि वकि िा आधी सािवगतलि तशी वखरकीजिळ जागा

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

वमळाली नसलयानि वहरिळीन सजलला सहयादरी हिा तसा पाहता यणि

शकय नवहति परिास महटला की तो असाच असायला हिा नाही का

नाईलाजानि पसतक काढन िाचत बसलो सपधाड परीकषा अधन मधन

मोबाईल मधय नोटस सवह करत होतो दरमयान शजारी बसललया

सजजनािचि िागणि आता मला खटकायला लागलि होति

काळा जारा चषमा- तयातन रोकािणारी नजर मानसकट

वभरवभरणार रोळ आवण रोकयािर तळतळीत टककल यािरन तया

सजजनािचि गितवय आवण िासतवय एकमातर पण ह समजायला फारसा

िळ लागला असता तर निल अथाडत िर िर िाटति आपलयाला ही

अशी माणसि चौकस िगर बदधीची असता िगर असलही हा मातर

िाढीि पणरी नग िाटतोय सामानय पणकर िाढीि एिढाच सिदभड

घतील

तसि भयानक हि बाबा पण ह जाणि वतसऱयािदा

माणस कठलाही असो पणयात आलि की पणकर वहायला

सपशल टरवनिग माफ करा हि lsquoविशष परवशकषणrsquo महणायचि मला तर

असलि काही लागत नाहीच पण याबाबतीतही पणकर उदयमी वदसतो

कठलयातरी कलकणयाानी महण दपारचया िामककषीला वतलािजली दत

पणयात कस िागाि या नािान िगड सर कलत

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

आता पणयात कस िागाि यासाठी पस मोजणयाची काय गरज

ना

पदोपदी तमहाला जागत करणारी वसदधी घऊन इथला परतयक

मनषय वहिरत असतो साधया भाषत सािगायचिच तर कणाचि निीन

शबद ऐकन न घता वकि िा ऐकनही

ऐकनही गरज नसताना अपमान कसा करायचा ह

तर कलकणयााना तयािचया िगाडिर परत सोरन आमही इिदरायणीत

परतलो

मोबाइलिर नोटस टाइप करत असताना ती िलली मला तीन

बोटािचया अितरािरन मान काटकोनात िळिन- वहणिलयासारखि

नसल कदावचत पण कणालाही राग यािा अशा पदधतीनि बघत होती

दलडकष कलि एकिार कटाकष टाकला असता तर ठीक होति पण पनहा

तच

चहरा काही िगळा तर नाही ना वदसत खातरी करणयासाठी फरि ट

कमरा चाल कला सिड ठीक आह मला बरि तर िाटलि पण तयाच

बरोबर भयिकर मनसताप िाट लागला तयाचि िरििाकरि िागणि मला

एकिचनािर यायला भाग पारतिय तरीदखील lsquoराग करायचा नाही-

शाित राहायचि- वचरवचर नको िगर िगर िगरrsquo सितःलाच मनाशी

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

सािगत मी मोबाइल वखशात ठिला महाशयािनी तयािचया मोबाईलिर

लरो चाल करन माझया रोळयािसमोर एकिार आणला परत तयाच

विवकषपतपण बवघतलि आवण खळ लागला

थोरािळान बघत

ldquoकहा जा रह होrdquo

अर हा तर भयया अिदाज चकला पणरी भयया

ldquoकोढिा कहा को परता बतायगrdquo

एिढया जिळ यऊन कोढिा कहा को परता बतायग

एकतर मला नाही आिरत असि कोणी तोरासमोर यऊन

बोलललि वहिदी राषटरभाषा महणन वकमान धकिणयाइतपत जयाला

आपण lsquoजजबीrsquo महणतो अशी आपलया परतयकाला ठाऊक असतच

एिढयािर समाधान होईल की काय आवण गपप बसल महणन मीही

सौजनय दाखित तया गहसथाशी नजर न वमळिता मी दर होत उततरलो

ldquoखरारीrdquo

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

ldquoहा िहा भी जाएिग लकीन बाद म कोढिा जात तो साथ जात

हम तो भाई अचछा लगता ह अजनवबयो स दोसती करनाrdquo

कशाला रसत विसरलो महणज कॉल करत विचारायला

लोकशन on कलि की चावजाग लिकर सिपत महणन दोसती उगाच

वचरवचर होत आह

एवहाना गारी खिराळयाचया सटशनािर यऊन पोचली आवण रज

आली मोबाइल हातात घत वतला कॉल-

ldquoगर मॉवनागrdquo

ldquoवनघाला नाहीस नाrdquo

ldquo Khandalardquo

ldquoआताच जाग आली अर उशीर होईलrdquo

ldquoमग मी आधी खरारीला जाईनrdquo

ldquoकशालाrdquo

ldquoसािगीन बायrdquo

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

वनघाला नाहीस ना िळ सािगन पण असि कसि बोलत ही

मिदािती पण कोणाचा राग कोणािर वनघल महणन मी मोजकि च

बोलन मोबाईलमधय रोकि घातलि त तया गहसथाला टाळायचि महणन

तयाचया परोकष- काहीच वदसणार नाही असा धरन

आवण इतका िळ काटकोनात िळणारी मान सबिध शरीराला

घऊन माझया मोबाईलिर लकष दयायला लागली आता मी काय करतो

याला काय करायचिय खळ ना तझा त लरो नाईलाजानि मी आधी

होता तसाच मोबाईल धरला

ldquoपना कया काम हrdquo

ldquoकया पताrdquo

ऐकलयाबरोबर मोठयान हसत तो महणाला

ldquoहमारा नही आपका हम तो साईट वभवजट करगrdquo

ldquoदोसत स वमलनrdquo

उततर दतािना तयाचया चहऱयािरच भाि बघन मला ज िाटलि

तयाची खातरी मला पढचयाच शबदाित महाशयािनी करन वदली

ldquoलरीज दोसत हा हाहाहा हमको पता हrdquo

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

वहाटस-अपचया दवनयतलया हया ययातीला उधारीचा पिचवदरय तपत

करिणारा पर हिा होता हा नग माझयाच नवशबात आजच का

लोकािचया राग वयकत करणयाचया माझया मावहतीतलया दोनच

पदधती आहत एक तर समोरासमोर ठसन दयायची नाहीतर सरळ सरळ

पणरी टोमण वझिदाबाद पण आता तसलि काही करणयाचा माझा

विचार ओसरत चालला होता लिकरच सटशन यईल मग कोण त

कोण मी आताचि िागणि खटकतिय त सहन करणयावशिाय पयाडय

नाही इथलि िारि वतथि लाग दणि बरोबर नाही

ldquoकछ हआ हाrdquo

महणत रोळ वमचकाित सिारी खाणाखणा कर लागली

भलताच अतरिगी वदसतोय हयाला काय करायचि हयाच अध लाकरि

गलयासारख

पटटा आिळनसदधा पणट घसरणाऱया आवण चयाडिततािरन

ककड ितताकर झकललया तरणाला- चाळीशी महणज तरणच नाही

का

कसि कट बोलािि ह सचना टाळणि अशकय होति

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

lsquoगारीत वमळालली जागा सोरायची नसत एकमातर अपिाद

मिबई लोकल वतथि एका विवशषट सटशननितरही तमही बसनच आहात

असि वदसलि की यपीिाला भयया पण महणतो- पता नही कहा कहा स

चल आत हrsquo

आजही इथ जागा सोरणयाचा परशन नवहता गारीन तळगाि पार

कलि असल एवहाना ह सिड घरत असतािना समोरचया बाकािरलया

तरणीकर लकष जात होतिच रोळयाित पाणी आलि असािि वतचयाकरि

बघत असतािना उगाच चकचकलयासारखि िाटन गलि

करिाचौथ आता हा गहसथ चकक करिाचौथचा ववहरीओ

कानाित पराण ओतन ऐकत बसलाय आधी सािवगतलि तसि मला नाक

खपसललि आिरत नाही पण फलल आिाज करत बोगी दणाणन

सोरणारा तो ववहवरओ-

lsquoिस उपहार हमशा खवशयोको दोगना कर दत ह लवकन करिा

चौथ क मौक पर वमल उपहार का इितजार पवतनया काफी समय पहल

स करती ह इस वगफट म उनक परवत आपका पयार जो वमला हआ

होता ह इसी िजह स पवतयो क ऊपर बसट वगफट दन का परशर बना

रहता हrsquo

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

आज आिाज कमी करा असि न बोलता हसणार चहर जासत

होत बाजचया बाकरयािरील काकबाई निरोजीकर पाहत

गालातलया गालात वसमत कर लागलया एकि दर त दशय बघतािना

तारक महता मधलया lsquoपोपटलाल की छविrsquo रोळयासमोर यऊन गली

आवण तयाचया एकण वयवकततिाचया छटािची मोजदाद करणयात मी

गढन गलो राग होता हही विसरायला झालि

काही काळ तसाच गला वशिाजी नगर यणार महणन उतारि ची

घाईगदी दाराकर जाऊ लागली हया माणसाचि काही औरच सर

साधारणतः

अशा गोषटी जगजाहीर करणयाची आपलयाकर पदधत नसािी

असा माझा समज आह महणन सिडसामानय माणस आत जातािना

िाचयता करणि टाळतो आिराआिर करन- बाहर परतो ही असामी

मला सािगत आत जात- बाहर यत- सवचन कसा एखादिळी चर

खळणयाआधी इकर वतकर बघतो आवण गरघयात िाकतो मी

जासती खोलात जाणार नाही विकटिर भारताचि असा तयािर

जासतीचा मथळा िगर वलहािा लागल

असो आपलया अफाट कलपनाशकतीला आिर घालन सवचनला

मदानािर खळ दया आता नसल आठित तर मी सािगतो-

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

बघा हा तया िललीचया ऐिजी तमही आहात असि आपण समजयात

तमचया आजबाजला चार पाच माणसि आहत तमही असिच

मखपरकषालन वकि िा अजन काही काही करन यता अिगािरला झबबा

असा एका हातान िर करत तमची अधी आत अधी बाहर असलली

बवनयन हो बवनयनच- बाहरची आत साधया भाषत इन करण

जयाला महणतात असा तमचा एकपातरी परयोग सर असितो मधयच

अजन एक adjustment होत आजबाजच लोक तमचा तो

वबनवतवकटाचा शो रोळाभर बघत नतरसख घतात आवण कसिनसिच

हस आिरतात कसि िाटल

एकदाचि वशिाजीनगर आलि हसत माझया जिळ यत तो

महणाला

ldquoचलो वफर वमलत ह या वफर सोच रहा ह पहल खरारी

जाऊrdquo

ldquoहा वमलत बादमrdquo आता गळयात परायला नकोच-

मनाशीच महणत मी बाहर

बाईसाहबािनी मसज करत मला lsquoतच यrsquo सािवगतललि

ररकषा यत जात होतया अखर एक वमळाली

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

ldquoकोढिाrdquo

ldquoबसाrdquo

ररकषा पढ वनघाली न वनघाली तोच पाठीिर थाप आवण एक

आिाज

ldquoअगर दोसती होनी नसीब म हो तो हो ही जाती ह कया समझ

दोसत पहल कह दत कोढिा जा रह हो हाहाहाrdquo

आवण मी अकषरशः कपाळािर हात मारन घतला

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

३ चािावि चाि रजय

मला ना कधी कधी परशन परतो रामायण-महाभारतानितर

आजकाल निीन महाकावय रचलया जातिय की काय

आपला दश हि भारत

आपला दश एिढया अरब खरब रॉलरचया कजाडत बरालला

आह तरी या दशाला तिढयाच रॉलसडची मदत कशी काय दयायला

जमति आता कठतरी मदतीचा हात दऊन आवण घरचयािना हात

दाखिन परत दौरा दशाला अस ह दौर वकती परिरणार ह यणारा

काळ ठरिायचि तवहा ठरि दत बाकी एका गोषटीसाठी कौतक

वहायलाच हिि नटची सिसत दर आकारणी असो वकि िा सटशनिर

िायफाय उपलबध करन दणि

वरवजटल इिवरयाला कोणी नाही महटलि नाही

lsquoअरिणार कस सिसत अन फरी महटलयािर तमहािला तरी

सोरितिय का राि काहीतरीच आपलिrsquo

इिटरनट मलभत गरज नसल एकिळ आजकाल नटवशिाय चन

नाही जीिाला

असो

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

कि पण राजकीय तशीच आिदोलनिही राजकीय अशी शिका

सामानय माणसाला यत पढचयाच िळत चारािर चार पजय पगार

असणारा तो सामानय माणस lsquo०५०५ ची बदलापर हकलrsquo

महणत lsquoपरपराितीयrsquo पानपटटीिालयाकरन बागवनिग न करता पान मसाला

घतो पलटफॉमडिर जातािना बोकणा भरतो आवण मग सिचछ भारत

अवभयानाितगडत उदयोगािना चालना वमळत होळी नसतािना

वपचकाऱयािनी रिग उरिल जातात माणस आवण तयाचया वयवकतगत

सिपततीला सोरन ज ज काही रिगिणयासारखि वदसति त त सारि रिगिलि

जाति एरिी रिगिायचि राहन जाणाऱया कोपऱयािचीच पराथवमक सरभराई

कली जात सटशनाचया रळाििर परीकषचया शिटचया वमवनटाित सगळि

आपोआप सचािि आवण पपर खररला जािा तयािळी ज काही

िळणदार हसताकषर वनघति तशी गारी यणणयाधी फायनल सकि दाला

नम धरन वपचकारी मारलला चारािर चार पजय पगार असलला

सामानय माणस िाऱयािमळ थोरफार अिगािर उरालल वशितोर- रमाल

न िापरता हातानच पसतो आपलयाला कोणी कोणीही बघत नाही

अशा आिशात

आता तो ०५०५ ची बदलापर लोकल पकरतो

ठाण कलयाणला गारी थािबताच नट असन मरणाचया गदीत

िायफाय कनकट करतािना तोर धिायचया पषटाची जावहरात सिपपयात

गारी पढि वनघालली असत तयाला कोणीतरी विचारति

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

lsquoसधया कोणतया फॉरनला परदस िारीrsquo

तो नसताच बघतो कारण बागवनिग न करता घतलला lsquoपरपराितीयrsquo

पानपटटीिालयान वदलला मसाला पनहा तोरात विलसतो

आता मातर गारीचया दाराशी रलत िाऱयाचा अिदाज घत तयाचि

बोबरि गाणिही सर झाललि असति

lsquoही इईई कछा-नि धन-धी आलीrsquo

गारी अिबरनाथला यताच ०४४१ ला यऊन ०४५० हकलल

परिाशातल कणीतरी तरण तरफदार

lsquoउतर र बिरया लोकािना घाई परलली rsquo िगर महणत

बायकोिरला वकि िा अजन कणा-कणािरला राग काढतात चारािर

चार पजय पगार असलला सामानय माणस अिाकषरही न

बोलता उतरन चषमा सािरत गदीत वमसळतो

बाहर बाजारात भाजी खरदी करणि वनतयाचीच कसोटी तयाची

नाही विकणारीची आज मातर सिपानि भाि जासत चढलला

दोघािनाही

विरोध करण हा चारािर चार पजय पगारी माणसाचा सिभािच

नाही भाजीचा चढलला-चारचौघात आपला उतरलला भाि मनाित

घोळित तो घरी पोचतो बातमया पाहत असतािना lsquoहो रहा विकास हrsquo

आवण lsquoसहारणपर कािर रािण िगर सिपrsquo सोबतीनच बघतािना मातर

तयाची चतरसतर िचाररकता फळत

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

lsquoकाय राि इथि भाजया बघा काय महाग तयात यािनी सिप कला

तर आमही काय खायचिrsquo

lsquoहो नाrsquo तयाची अधाावगनी अधयाड मदन सर वमसळत

जिणात रससा भाजी कोररी भाजी कोवशिबीर बटाट-भात

पराठ िगर खाऊन कषधाशािती झालयािर अननदाता सखी भि असा

वनतयाचा कतजञ-भाि तयाचया तोरातन आपसक बाहर परतो रातरी

सिसत नटिर lsquoशतकरी सिप तताडस मागrsquo िाचलयािर चारािर चार

पजय पगारी सामानय माणस ढकर दतो शतपािलीकरता जातािना

उरलली भाजी तो पलावसटकचया वपशिीत भरतो आवण सियीनच

कचऱयामधय वभरकािन दतो यतािना वहाटसअपप गरपमधय

समाजोपयोगी मावहती पाठिािी या शदध हतन िाचलला तोच मथळा

जसाचया तसा फॉरिरड करतो तशी सोय असत तो घरी जातो

सकाळी उठणयाचया तयारीत वनदराधीन होत असतािना कणीतरी

धीनचक बाई िची टोपी फॉरिरड करतो चारािर चार पजय पगार

असललया सामानय माणसाला हस आिरत नाही आवण lsquoआजचा

वदिस मजत गलाrsquo महणत जािभई दत तो सख होतो

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

४ गिज

वतचया हातािची चलवबचल सपषट सािगत होती की आज

कायमसिरपी वगऱहाईक वमळणार अशी आशा आह बोलणयात

अगदीच लाचारी नसली तरी गरज माणसाला वकती मजबर करत याचि

मवतडमित रप माझयासमोर उभि होति िय साधारण पननाशी पार

सलिार सट सिय नसािी बहधा तोच एकण पररणाम तयािचया

हालचालीमधन वदसत होता काहीसा सिकोच करीतच ती परौढा

हॉटलात वशरली

हॉटल तसि बताचिच पण इतर िळीचा अनभि गाठीशी महणा

वकि िा अजन काही ती खचीचा आधार घत बोलािि की बोल नय

अशा वदवधा मनःवसथतीत उभी रावहली नजर हॉटलचा मालक कोण

ह शोधणयाचया परयतनात घोळकयािर सियीनच हॉटल-मालकान

वतला हटकलि

ldquoकाय पावहज मरमrdquo

अचानक आललया आिाजान ती चरकली पण आज जया

कामासाठी ती आली होती त करणिच वतला योनय होति तसला

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

भारदसत आवण खोचक आिाज वतन काही परथमच ऐकला नसािा

पण ती निखी मातर जरर िाटत होती पाठीिरली बग टबलािर ठित

तयामधन मसालयाची पावकटि काढत वतन बोलायला सरिात कली

ldquoह मसाल विकत मी ह कािदा-लसण वमकस आह तसि वतखटही

बनित मी तमहाला हिि तसि परमाण करन दऊ शकतrdquo

ldquoकाय भािrdquo

ldquoएकश चाळीसrdquo

ldquoजासत आहrdquo

ldquoएकश तीस तयाहन कमी मला परिरणार नाही इकर नणिद

असत माझी वतचयाकर राहत मी वमरची कोलहापरहन मागिािी

लागत तयाचाही खचड िगळाचrdquo

गरज गरज माणसाला वकती सपषटिकता बनित ना आपला

सचचपणा वदसला की समोरचा पटलच ही भाबरी आशा माणस

बाळगन असतो परित आपलि पटिणि वकतीही कळकळीचि असलि

तरी त पोचणयासाठी समोरचया वयकतीचया मनःवसथती आवण

समजशकती यािचाच भरिसा करािा लागतो

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

कोलहापरचि नाि काढताच हॉटल-मालकाची वचवकतसक ितती

चाळिली इतरािचया आयषयातील खाच-खळग बनणयाचि माणसाला

विलकषण कौतक तयामधन चारचौघाित वमळिणयाचा समजतदारपणा

हजरजबाबीपणा िगर िगर गण आपलयात कस उपजतच आहत हच

का सािगायचि असति तयाला

ldquoत पािढरा रशशाचि काही आह का तमचयाकरि सधयाrdquo

ldquoपािढरा रससा महणज तमचा वचकन सटॉकच असतो आवण

खोबऱयात तल असति तवहा जपन करािि लागतिrdquo

ldquoअसि असि अजन नवहति थाळीचि काही रोकयात बघ जमलि ति

बरि वमरचया कोलहापरहन मागिता महणलासा त कसि महिजी ऑरडर

दता की कसिrdquo

ldquoसधयातरी मलाच जािि लागति सितःच बघायला हििrdquo

ldquoदऊ काrdquo एवहाना होती नवहती आशा पणाला लावित टीपि

नजरआर आवण सियीच झालल खोचक बोल मनाआर करीत ती

परौढा विचारती झाली

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

ldquoनको सधया नितर घऊrdquo

ldquoिापरन तर बघा नककी आिरल किावलटी तमहािलाrdquo

ldquoतच तर ह मरम आमाला किावलटीच लागती तमही एकटया

बाई दोन हातािनी सारखी चि कशी दयणार आ मशीन हाय का घरीrdquo

ldquoअि नाही यत मीrdquo महणत वतन बग भरली

ldquoथािब वकशा बाई एक वकलो दया- िापर- पटलि तर बघ पढिrdquo

ldquoनककी आिरल हा माझा निबर अस दयाrdquo महणत मसालयाचया

पावकटासोबतच वतन वचठोरि पढ कलि

हॉटल-मालकान आतलया खोलीतन आचाऱयाला बोलािन घत

त परकि फोरलि आचाऱयान मसाला हातािर घत वनरखलातयाचा

गिध घत मालकाला काहीतरी सािगत- आला तसा वनघन गला

मालकान कवतसत नजरन वतचयाकर पाहत वखशात हात घातला

ldquoह घया एकश तीस रपयrdquo

पस घऊन पटपटत-हसत ती परौढ सतरी हॉटलबाहर परली मला

मातर तया हासयात सितःची कषट करणयाची तयारी असनही बहधा

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

इतराििरच अिलिबन असणयाचया विधातयाचया करणीिरच जण काय

त हासय असलयाचि िाटलि आवण तरीही माणस जगतोच आह

इतरािसाठी सितःसाठी की तया विधातयान चालिललया पोरखळात

आपलया हरिललया ओळखीसाठी

कणी सािग शकल

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

५ कषण जानणवााच

अ आय लवह य

रातरपाळी करन आठला घरी पोचलो

िषडभराआधी लवह मरज झाललि आज िषडपती

आज सटी महणत वमतर-मवतरणी यायच होत

इतकया जणािचा सियिपाक महणज वतचयासाठी वदवयच

मसिालया काकि कर गलो आताची ऑरडर वदली तसा रातरीचा

चमचमीत

बतही आगाऊ सािवगतला

िाट पाहत थािबलो

lsquoताई भात-िरण दया बािधन नको असिच दया ताटात आवण तीन

पोह पासडलrsquo

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

पासडल बािधन होणयाआधी उभयानच पाहता पाहता वतन भात

सिपिला ह काय होति पासडल घऊन परतलो

वदिसभर लननाचया आठिणी ववहरीओ-फोटो पाहणि गपपा-

आता कोण

सिधयाकाळचा बत सकाळीच आखलला

तच दकान तोच आिाज तीच तरणी

lsquoकाक तीन पासडल भात-िरण इथिच दयाrsquo

सकाळचया सलिारसटऐिजी लालभरक काठापदराची सारी

नसलली

पाहता पाहता भात सिपिला गला ती जाणयासाठी िळली

गोऱयापान चहऱयािर रावया रोळयाखाली चिदराला गरहण लागािि

असा वहरिा-वनळा राग ओझरता वदसला

रोळयािची पापणी न लिता यितरित शनयात नजर दत ती वनघन

गली

ऑरडर घतली घरी आलो वमतरािनी आणलला कक कापला

तयािचयासाठी महणन वतनि भरिलला घास घतला

पानि लािली

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

मनच लागना भरलया ताटािरन उठन जाििसि िाटतिय

याचा काही भलताच अथड वनघाला तर

महणन जिलो

जललोषात वदिस साजरा कला गला

वमतरमिरळी वनघन गलयािर आिराआिर करणाऱया वतचयािरच

माझी नजर वखळन

रोकयात मातर भलतिच काहर

वतन दोनदा पावहलि

जिळ यत महणाली

ldquoनीट जिला का नाहीसrdquo

रोळयातलया पाणयाला िाट करन दत वतला घटट वमठी मारत

महणालो

ldquoआय लवह यrdquo

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

आ लगीनगाठ

कमरिर भरला हिरा ठिन जातािना वदसलली ती

वतला मी अगदी वतसऱया िगाडपासन पाहत आलोय पढ

शाळाही सारखीच

सातिीनितर वतन शाळा सोरली सोरािी लागली असि महणयात

पढ वतचि आवण माझि साधि िगळपण मािरतो महणज नमकि काय

महणायचिय मला त समजल

बाप दार वपतो की बाकीच करतातच या एका सबबीखाली वतचि

लनन उरकलि तवहा मी दहािी बोराडची परीकषा वदली

मल होत नाही महणन जवहा ती अरगळ झाली तवहा मी मला न

वमळणाऱया गोषटीसाठी उदो करत होतो

पदरात मलगी आह ह कामापरता कधीतरीच वफरकणाऱया

निऱयाला समजताच वतला सासर कायमचि सटलि तवहा साहब बसच

धकक खात वशकतच होत

वशकषण झालि चार िषाडनितर काल ती वदसली चरकलो

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

िाटलि की मी अजनही तोच शाळतला मद घऊन वफरतोय

आवण ती-

ती साताजनमाची तपतपदी चालतय पायातलया कधीही

न िाजललया पजणािसकट

सासर सटलि महणज िाजणार छन चाररतरयाच वधिरिर काढायला

मोकळ

का

वतन पजण जस सिखशीन घातल नाहीत तस त कधी

आपसक िाजलही नसाित

तशी तयािची ओढ लागणयासाठी जोरीदार शदधीत असािा

लागतो

तयावदिशी ओळखताच वतच रोळ झरडकन खाली गल पण तयात

अनक िषााचा कणखरपणाच वदसला

आवण माझ रोळ भकास

ना उमद ना वजिितपणाचया खणा

का

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

सारि मनासारखि होऊनही मी मातर वजथलया वतथ आवण सारि

असनही नसलयात जमा आयषय जगणारी ती-

उततरकरचया धिाहनही अढळ की नसतीच वनिल

आयषय अशा परसिगाित जगलि की तयाचया सरस कथा होतात

नाही का

मग भल वतचया रोळयाितलि पाणी आटतोिर वतची तपतपदी

सिपना

अगदी शिटचया शवासापयात

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

६ आळादी दवाची

पणयात यणि तसि दसऱयािदा वमतराचया रमिर तीन वदिसाची सोय

झालली दिाचया आळिदीत रम काही वमळाली नाही पण तयाहन

महतिाची गोषट मला सापरली कावतडक िदय एकादशीवदनी सित

नामदिािचया काळात सर झालली िारी आजतागायत सरच आह

िारी परिपरा- तळशीमाळा अजनही वटकन आह ती कशी याचि उततर

महणा वकि िा झकणयाचा मितर दत अहिपणाचा लोप करिणारी ही

आळिदी दिाची

चिपाषषठीचा वदिस योग जळन आल महणन दशडनास जाणयाचि

ठरिलि मिवदर रमपासन एक-दीर वकलोमीटर अितरािर िळ

सिधयाकाळची घाटािर पोचताच समोरचया दकानािची माळ

इिदरायणीचया पातरात वबवमबत होत सखद दखािा वनमाडण करत

असलयाचि वदसलि िाहनािचया ककड श आिाजातही शाितता महणज

काय ह इथ आलयािर समजति दिदशडन याचसाठी असािि नाही का

मानवसक सथयड शािततचा अनभि आवण सितःसोबत इतरािचाही

उतकषड पाह शकणयाची दषटी लाभणि सारि एका हात जोरणयात

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

सामािललि अथाडत ह विचार मिवदरात घरला तया परसिगानितरच

कषटदायक जीिनातही शरदधचि महति का ह आत मिवदरात समजलि

घाटातन मिवदराचया वदशन जातािना बट कठि ठिणार हा

सिडसामानय-यकषपरशन मलाही होताच एका परसादपरीचया बदलयात

सोय झाली आधी घाटािरली शािती आवण आत मिरपात टाळ-

मदिगाचया जोरीन बिािचि कीतडन यािनी िातािरण भवकतमय कलि होति

कीतडनाच रिगी रिगणयास िळ तो वकतीसा लागणार कठलयाशा

ओिीचि वनरपण बिा करत होत गदी होती- असणारच दशडनबारीस

उभा रावहलो

समोर एक माणस उभा ऑवफसातलि काम सिपताच आलयाचि

वदसतिय गळयात टाय पाठीिरलया bagमळ अिगातला वफकट

गलाबी शटड घामान वचिब झालला बारी पढ सरकतािना दरिळी तो

नाकािरला चषमा ठीक करत पनहा रावया बाजला रलत होता रािग

पढच पढ जात गाभाऱयापयात आली आत वशरताच पाठीिरली bag

बाजला ठित तयान लोटािगण घातलि इतर काहीनीसदधा रािग वशसतीत

पढ सरकत आह मनात पनहा सिडसामानय-यकषपरशन

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

lsquoआपण घालािि का लोटािगण- नको- इसतरीचा निाच शटड आह

रोकि टकि पादकाििर काय उगाच दखािा करायचाrsquo हया विचाराित

तया साहबाचि िागणि उगाचिच खजील करिन गलि दशडन झालि

खरिच

गाभाऱयातन बाहर परलयािर मागचया बाजस एक मोठी

वशलपवचतराकती आह तयाखालचि ओझरति िाचत- वभितीिरलया

ओळी िाचत मी पढच पढ जात होतो वदसल वतथि झकायचि- हा

किवचतच मिवदरात जाणयाऱया माझा अनभि- आजही तच रािगतन

यितरित चालणि- हात जोरत मान लित

मिरपात कीतडन सर माणसि बाया-बापरया भोिताली बसन

ऐकत- परवतसाद दत एकाच रिगात- हररनामात दिग एक रखरख मनात

मी मातर कोरराच गाभाऱयात जात असतािना िाटणारी मनशािती

एकाएकी गली कठ रािगत असतािना एक ररदार झार वदसलि होति

यितरित वतकर िळलो पाणयािरली नौका िादळिाऱयात हलकाित

आह िादळ सरत नाही- नौका बरत नाही अशा अधलयामधलया

अिसथत मी एक परसिग आवण ही अिसथा पायऱया चढत आत

पोचलो आवण िादळ एकाएकी शाित झालि कसि

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

पािढऱयाशभर कपरयाितली मिरळी ओळीन ओसरीिर आवण

मोकळया जागत बसली होती परतयकाचया हातात जञानशवरी

चहऱयािर परसनन भाि- थकणयाचा नामलश न वदसणार त िदध-परौढ

वचतत एक झालि महणज बाहरचया गोषटीिर लकष जात नाही हच जण

परतयकजण सािगत आह बाहर रिगललि पररसर भारािन सोरणारि कीतडन

आवण शाितवचततान जञानशवरी पठण करणारी ही मिरळी कषणात हात

जळल यािळी मातर त यितरित नवहत तो नमसकार कणाला

रािगत ओघिती िाचलली ती ओळ झरझर पािल टाकत

पोचलो िाचलि मखय दारातन तो मनषय बाहर परतािना वदसला

कषणाचा विलिब न करता माऊलीचया समाधीकर तोर करत लोटािगण

घातलि तो नमसकार कणाला ह वभितीिरली ओळ आवण साहब मला

सािगन गला होता-

lsquoनामा महण आता लोपला वदनकर

बाप जञानशवर समावधसथrsquo

समापत

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom

सानहतय महणज असत काय

जीरिाच अिभर असतात कधी खर तर कधी खोट

राटतील इतक खर

जीरिमलयाच आदशव असतात कधी सोप कधी

अरघड कधी अशकयपराय

जगणयाचया चढ उताराच आरस असतात कधी

अिभरलल कधी ि ऐकलल

आपलया मिाचा आपलया जीरिाचा आरसा असतो सानहतय

सानहतयात रम या

सानहतयात रमणारा समाज अनधक

सससकत अनधक परगतीशील असतो

परगती महणज करळ समदधी िाही िा

ई सानहतय परनतषठाि

मराठी सानहतयातील एक कोरळ पाि

एक परसनि अिभर

wwwesahityin

wwwesahitycom

esahitygmailcom