สารบญ

บทน�า สามญส�านก - เมอสามญชนปฏวต

ธเนศ อาภรณสวรรณ8

สามญส�านก โธมส เพน เขยน

ภควด วระภาสพงษ แปล36

บทตามสามญส�านก ของ โธมส เพน

ปราบดา หยน152

บนทกการออกแบบ กตตพล สรคคานนท

170

ประวตผแปล175

หนาปก สามญส�านก (Common Sense) จลสารการเมองททรงอทธพลทสด

ในประวตศาสตรการเมองสหรฐอเมรกา ฉบบพมพครงแรก 10 มกราคม 1776

8

ภาพวาดสน�ามนโธมส เพน ราวป 1792 โดยศลปนฝรงเศส ออกสต มลลแยร

(Auguste Millière) ทมา: wikimedia.org

9

บทน�าสามญส�านก - เมอสามญชนปฏวต

ธเนศ อาภรณสวรรณ

ในวนท 10 มกราคม 1776 จลสารเลมเลกในหวขอทไมนา

ตนเตนเทาไรนก - สามญส�านก (Common Sense) - ปรากฏตว

ตอมหาชนในเมองฟลาเดลเฟย ในเวลานนมสงพมพเผยแพร

ความคดทางการเมองออกมาไมนอยในรปแบบตางๆ โดยเฉพาะ

จลสารและแผนปลว (pamphlet) สะทอนความเคลอนไหวของ

ชาวอาณานคมอเมรกนในอเมรกาเหนอทเตบใหญเคยงขางกบ

การเตบโตของเมองและเศรษฐกจการผลตแบบทนของชนชน

กระฎมพ

สามญส�านก ตางจากจลสารทางการเมองฉบบอนๆ

ตรงทน�าเสนอขอถกเถยงททรงพลงยง อนน�าไปสการตดสนใจ

ประกาศเอกราชจากจกรภพองกฤษของชาวอาณานคม ประเดน

อนเปนหวใจของจลสารนนคอการวพากษระบอบกษตรยทสราง

ระบบการปกครองจากการสบมรดกทางครอบครว ในขณะ

เดยวกนกเสนอภาพทเหนอกวาของระบอบมหาชนรฐทมาจาก

ประชาชน ไมเพยงแตในเรองรปแบบของการปกครองเทานน

1 0

แตทส�าคญยงคอจดหมายของการปกครองและรฐบาล วาตอง

เปนการปกครองเพอความดงามของสวนรวม (public good)

ไมใชของอภสทธชนเทานน

อทธพลและความส�าคญของ สามญส�านก เปนท

ประจกษชด จลสารเลมนขายไดนบแสนเลมในระยะเวลา 3 เดอน

หลงตพมพ และหาแสนเลมในปแหงการปฏวตอเมรกน ทงท

ประชากรในอาณานคมยคนนมเพยง 2-3 ลานคน

ถงฤดใบไมผลป 1776 จลสารดงกลาวไดสลายความรสก

จงรกภกดตอกษตรยจอรจท 3 แหงองกฤษทยงคาราคาซงอยใน

หมชาวอาณานคมลงไปโดยสนเชง นนคอการเอาอปสรรคทาง

จตวทยาอนสดทายทขวางกนการเปนเอกราชออกไป ดงททราบ

กนด วนท 4 กรกฎาคม 1776 ขบวนการตอสเพออสรภาพของ

คนอเมรกนกประกาศเอกราช ตดความสมพนธแบบอาณานคม

และการเปนขาราชบรพารของกษตรยองกฤษลงไป จากนนก

เขาส การท�าสงครามเอกราชกบกองทพองกฤษอยางเตมตว

กระทงไดรบเอกราชในป 1783 สามญส�านก จงไดรบการยกยอง

วาเปนจลสารทมอทธพลสงยงตอการปฏวตอเมรกา

บคคลผเขยนจลสาร สามญส�านก คอโธมส เพน (Thomas

Paine) หรอทรจกกนทวไปในนาม ทอม เพน ทนาแปลกใจคอเขา

เปนคนองกฤษ ไมใชชาวอาณานคมอเมรกนมากอน เพนเกดเมอ

ป 1737 ในเมองเธทฟอรด เขตนอรฟอลก อยหางกรงลอนดอน

ขนไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ 70 ไมล เมองนมชอวาเปน

ศนยกลางของหตถอตสาหกรรมในชนบท แมประชากรสวนใหญ

ในศตวรรษท 18 เปนเกษตรกร หลายคนกทอผาปนฝายในบาน

1 1

เพอสงใหอตสาหกรรมทอผาทก�าลงเตบใหญ ความคกคกของ

การคาเหนไดจากการทเมองนมตลาดทกวนเสารและงานเทศกาล

ประจ�าปในวนท 1 พฤษภาคม นอกจากนนแลวกไมมอะไรสลก

ส�าคญทนกประวตศาสตรใหความสนใจ

ยงเปนเรองเปนไปไมไดหากจะมใครสกคนท�านายวา

เดกทเกดในเมองนในวนหนงขางหนาจะเปนบคคลส�าคญของ

โลกในศตวรรษท 18

โธมส เพน - ภมหลงทางครอบครวและการงาน

โธมส เพน เกดในครอบครวทไมถงกบยากไรไมสอย

แตกไมร�ารวย พอเปนชางท�าสเตยรดรปและเกษตรกรขนาดเลก

ทส�าคญพอของเพนเปนเควกเกอร ซงเปนกลมครสเตยนทเหน

ตางจากคาทอลก สวนแมเปนลกสาวของอยการทองถน และเปน

แองกลคน ครอบครวจงพอสงเพนเขาโรงเรยนจนจบได

จากนน เพนกเรมท�างานดวยการเปนลกมอฝกหดใน

โรงท�าสเตยตามแบบพอ เขาท�างานชางฝมออย 12 ป จากการเปน

ลกมอฝกหด ไปเปนชางรบงาน และเปนนายชาง โดยรวมแลว

เพนไมมความสขกบอาชพและงานทเขาท�านก เนองจากตองใช

แรงงานมากและไดแตพดคยกบผหญงมากกวาการไดสงสรรคกบ

คนมความรในเมอง เมออายได 16 ป เขาจงตดสนใจไปเผชญโชค

ครงแรกดวยการสมครท�างานในเรอเดนทะเล

ในป 1767 เพนกลบมาบาน และไปท�างานกบชางสเตย

มชอในกรงลอนดอน ท�าได 2 ปกยายไปเมองโดเวอร นายจางใหม

1 2

ใจดใหเงนเขา 10 ปอนดเพอเปดรานท�าสเตยของตนเอง ชวงนเอง

เขาเจอแมร แลมเบรต ซงท�างานเปนคนใชของเจาของรานขาย

ของช�า เพนแตงงานกบเธอ แตไมถงปภรรยากเสยชวต ตอมา

พอตาซงเปนเจาหนาทศลกากรและภาษในเมอง ไดชกจงใหเพน

มาท�างานราชการเปนเจาหนาทศลกากรและภาษ เขาจง

กลบไปเรยนวชาคณตศาสตรและการเขยนภาษาองกฤษเพอ

สอบเขาเปนพนกงานศลกากร

ในป 1762 เพนไดรบการบรรจในต�าแหนงต�าทสด

ของหนวยงาน ท�าได 3 ปเขากถกไลออก ดวยขอหาทเจอกน

บอยคอไมไดตรวจดสนคาทงหมดทออกใบภาษให จากนนเขา

ภาพวาดสน�ามนกรงลอนดอนราวป 1757 โดยศลปนองกฤษ ซามเอล สกอตต

ทมา: commons.wikimedia.org

1 3

ยายไปลอนดอน คราวนเขาหางานทอยากท�ามากหนอยเปน

งานสอนภาษาองกฤษในโรงเรยนเลกๆ ซงใหเงนเดอนนอยมาก

แทบไมพอยาไส ไดเพยงครงหนงของเงนเดอนตอนเปนเจาหนาท

ศลกากร ระหวางนเพนเรมมกจกรรมกบชาวบานชาวเมองมากขน

คอไปเทศนาและพดคยกบคนกลมเลกๆ ในยานทพกของเขา

แสดงวาเขามนสยชอบท�างานมวลชนและอภปรายปญหาของ

ชาวบาน

ในป 1768 เพนท�าเรองยอมรบผดและขอกลบเขา

ท�างานอก ในทสดเขากไดกลบไปท�างานศลกากรอกครงทเมอง

ลอส ในซสเซกซ เมองการคาหางจากลอนดอน 50 ไมล เพนพก

อาศยอยในบานของเจาของธรกจยาสบซงเปนคนมฐานะและเปน

พลเมองมชอ เคยไดรบเลอกเปนต�ารวจประจ�าเมอง หลงจาก

เจาของตาย เพนแตงงานกบลกสาวของเขาและท�าธรกจยาสบ

1 4

ของครอบครวตอ นอกเหนอจากงานเกบภาษและศลกากร

แมสภาพการงานและการเงนท�าทาดขนกวาแตกอน แตเพนกลบ

เตมไปดวยความไมพอใจตอสภาพแวดลอมทงหลายในตอนนน

เขาเดนทางไปกรงลอนดอนในชวงป 1772-1773 เพอรวบรวม

พรรคพวกทไมพอใจกบการท�างานศลกากร ท�าการเคลอนไหว

เรยกรองขนเงนเดอน เขาถกไลออกจากราชการดวยขอหา

ละทงงานในหนาท ในขณะเดยวกนรานขายยาสบของภรรยาก

ลมละลาย ท�าใหเขากบภรรยาแยกทางกน

ในป 1774 เพนตดสนใจไปแสวงหาชวตใหมในอเมรกา

ดวยวย 37 ป

การศกษาทางการเมองของโธมส เพน

โธมส เพน ศกษาและสรางมโนทศนทางการเมอง

ขนมาจากการเตบโตในครอบครวทปลกฝงความคดอสรเสร

ใหแกเขามาแตเลก และอกดานจากอาชพการงานทงทเปน

ชางอสระและเปนพนกงานรฐ ความคดทมสวนพวพนกบ

การเมองของเพนมาจากความเปนเควกเกอรของครอบครวเปน

ประการแรก

พวกเควกเกอร เป นกล มครสเตยนฝายเหนต าง

(dissenter) จากคาทอลก กอตงในองกฤษในชวงกลางศตวรรษ

ท 17 เมอเกดการปฏรปศาสนาเปนนกายโปรเตสแตนต คาทอลก

ในองกฤษกลายเปนแองกลคน จากนนมการตอส ระหวาง

สองฝาย เควกเกอรอยในฝายโปรเตสแตนตแตกมศรทธาและ

1 5

วตรปฏบตของตนเองทไมเหมอนนกายอนๆ หลกการใหญคอ

การเคารพความเปนอสระและแสงสวางในตวเองของแตละคน

ในการเขาถงพระเจา เมอน�าความเชอทางศาสนาดงกลาวไป

ตรวจสอบสภาพความเปนจรงทด�ารงอยในสงคมและการปกครอง

ของรฐบาลองกฤษขณะนน สงแรกทเพนไมอาจยอมรบไดคอ

การด�ารงอยของความเหลอมล�าไมเทาเทยมกนของคนในสงคม

อทธพลประการตอมาของลทธเควกเกอร ได แก

ความตองการปฏรปสงคม พวกเควกเกอรเปนคนมการศกษา

มความร และเทคโนโลย จงสามารถประกอบกจการและจดการ

ปญหาตางๆ ได แตพวกเขาขาดโอกาสและอ�านาจในการปกครอง

สงทพวกเขาน�าเสนอและหาทางกระต นใหคนอนท�าตามคอ

โครงการปฏรปตางๆ ในยคนนวาระการปฏรปทส�าคญ ไดแก

การตอตานและท�าลายระบบทาสผวด�า สวนในระดบทองถนคอ

การยกเลกระบบการดวลปน อกเรองคอการยอมรบใหพวกท

คดเหนตางจากส�านกกระแสหลกสามารถเขารบต�าแหนง

การงานในระบบราชการได และสดทายคอความคดใหแยกศาสนา

ออกจากรฐและการเมอง

แนวคดอกดานทมผลตอความคดทางการเมองแบบ

ราดคลของเพนอยางไมนาเชอ คออทธพลของวทยาศาสตรแบบ

นวตน ซงสอนวาจกรวาลนมระเบยบและความสมานฉนท

(harmony and order) ทชน�าโดยกฎธรรมชาต เพนคดวาเขา

สามารถจนตนาการถงสงคมและการเมองทมระเบยบและความ

สมานฉนทแบบหนงขนมาไดเหมอนกน กลาวคอ สถาบนทาง

การเมองทงหมดยอมน�ามาตดสนดวยเหตผลได เมอมองจากจด

1 6

ทเปนวทยาศาสตรและเหตผลนยม เขาพบวาระบบการปกครอง

ขององกฤษซงวางอยบนกฎทท�าสบกนมา (precedent) ยอมขด

และเปนปฏปกษตอสปรตของการคนควาความจรง รวมถงการ

วพากษและการปรบปรงใหดขน

ความขดแยงในระดบพนฐานดงกลาวกลายมาเปนฐาน

ใหแกการถกเถยงและการแพรหลายของความคดทางการเมอง

แบบราดคล โดยเฉพาะในระยะกลางศตวรรษท 18 เมอชนชน

ปกครององกฤษทวการมองวาความคดเชงเหตผลนยมเหลาน

ก�าลงเปนอนตรายตอความมนคงของสถาบนทางจารตประเพณ

ดวยกรอบคดและสภาพทางการเมองขององกฤษดงกลาวนเอง

ท�าใหนกวทยาศาสตรผ ตอมากลายเปนมตรและเพอนรวม

อดมการณการเมองในอเมรกา คอเบนจามน รช (Benjamin

Rush) แหงเมองฟลาเดลเฟย กลาววา “วทยาศาสตรนนลวนแต

ชอบเสรภาพกนทงนน”

ความสนใจในเรองทางวทยาศาสตร ท�าใหเพนเรยนร

และทดลองเครองมอวทยาศาสตรเทาทเขาสามารถท�าได

จากการตดตามศกษาวทยาศาสตรนเอง ท�าใหเขาไดเขาไปรจก

นกวทยาศาสตรมชอหลายคน เชน จอหน เบวส (John Bevis)

และทส�าคญคอ จอรจ ลอส สกอตต (George Lewis Scott)

ซงเปนนกคณตศาสตรมชอเสยง และเปนผแนะน�าใหเพนรจกกบ

เบนจามน แฟรงคลน (Benjamin Franklin)

เพนใชชวตตลอด 37 ปในองกฤษ เตบใหญผาน

การท�างานหลากหลายอาชพในชวงชวตทเตมไปดวยความ

คบของใจ ความกดดน และความขดแยง ความรสกเหลานน

1 7

แผกระจายไปในความคดและความเขาใจของเขา กอนตดสนใจ

ลงเรอไปอเมรกา เขาสรปวาอนาคตของการแกไขปฏรปใน

องกฤษนนเบาบางและไรน�าหนก ไมมหนทางของการปฏรป

ทางการเมองและเศรษฐกจใดๆ จะเกดและด�าเนนไปไดทามกลาง

โครงสรางอ�านาจและการปกครองทไมเปนเหตเปนผลแบบน

ทางออกสดทายส�าหรบเขาคอการไปสรางชวตใหม

และผลกดนอดมการณทางการเมองทเขาศรทธาและเชอถอใน

โลกใหม

โชคดทเพนไดเงนกอนหนงหลงจากหยารางกบภรรยา

และขายทงกจการยาสบ ส�าหรบเปนคาโดยสารเรอไปอเมรกา

ในหองโดยสารชนหนง แทนทจะนงไปอยางทรมานและล�าบาก

ล�าบนเหมอนอยางพวกชาวบานและนกโทษ ตวเขาไมตองม

สภาพเปน “ลกจางมสญญา” (indentured servant) ซงตองท�า

ใบสญญากเงนคาโดยสาร แลวชดใชดวยการท�างานใชแรงให

นายจางในอเมรกา จนกวาจายคาโดยสารหมดถงจะไดเสรภาพ

ในการท�างานของตนเองตอไป

เพนกาวขนฝงในอเมรกาพรอมกบจดหมายแนะน�าตว

ทเขยนโดยเบนจามน แฟรงคลน เขาเดนเขาไปในนครทก�าลง

คกรนดวยความขดแยงทางการเมองทดเดอด พรอมกบอารมณ

รมรอนถงความไมเปนธรรมและความไมเปนเหตเปนผลของ

ระบอบกษตรยองกฤษ เขาจงแทบไมตองปรบตวใหเขากบ

สภาพความเปนจรงทก�าลงกอตวขนในฟลาเดลเฟย หากแต

เขาใชประสบการณทงหมดและความรจากองกฤษไปตอยอดใน

ขบวนการปฏวตอเมรกาไดทนท