บทท 6การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศในเชงกลยทธธรกจ

เนอหา1. กลยทธธรกจ2. กระบวนการจดการเชงกลยทธ3. เทคโนโลยสารสนเทศกบองคการ4. การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศกบกลยทธ5. ระดบของการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศเชงกลยทธ6. ระบบสารสนเทศกบการธำารงรกษาความไดเปรยบในการแขงขน

ของธรกจ7. บทบาทของผบรหารทมตอกลยทธดานสารสนเทศขององคการ8. บทสรป

วตถประสงคของการเรยนร1. เพอศกษาแนวความคดเบองตนเกยวกบกลยทธธรกจ2. เพอเรยนรกระบวนการจดการเชงกลยทธ3. เพอใหเขาใจถงความสมพนธของเทคโนโลยสารสนเทศกบองคการ4. เพอศกษาการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศกบกลยทธ5. เพอทำาใหเขาใจเกยวกบระดบของการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศเชงกลยทธ6. เพอเรยนรระบบสารสนเทศกบการธำารงรกษาความไดเปรยบในการ

แขงขนของธรกจ7. เพอทำาใหเขาใจถงบทบาทของผบรหารทมตอกลยทธดาน

สารสนเทศขององคการ

ตลอดชวงเวลาทผานมานบตงแตสงครามโลกครงท 2 ไดเกดความทาทายตอการดำารงชวตของมนษย ซงเปนผลมาจากการปรบตวของปจจยดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง โดยปรากฏการณทเกดขนมลกษณะทเกยวของและสมพนธกน การเปลยนแปลงทเกดขนกบปจจยหนงจะสงผลกระทบตอปจจยรอบขาง และในทางกลบกนการเปลยนแปลงของปจจยอนกจะมผลตอปจจยอางอง เชนกน อยางไรกตามเราทกคนตางยอมรบวา ปรากฏการณดงกลาว มสวนมาจากการตนตวของสงคมโลกตอเทคโนโลยสารสนเทศ ตวอยางเชน คอมพวเตอรมศกยภาพสงขนในขณะทมราคาเทยบกบประสทธภาพในการนำามาใชงานลดตำาลง ระบบสอสารโทรคมนาคมทกาวหนาสามารถเชอมตอพนทตางๆ อยางกวางขวาง ทำาใหการตดตอสอสารสะดวก รวดเรว ถกตอง และทวถงขนหรอระบบอปกรณสำานกงานอตโนมต (Office Automation: OA) ทชวยใหการทำางานของธรกจคลองตว ธรกจสามารถทำางานตางๆ อยางมคณภาพดวยตนเอง เปนตน

การเปลยนแปลงทเกดขนสรางผลกระทบทสำาคญตอการดำารงอยและการเจรญเตบโตของธรกจ องคการธรกจตองสามารถปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลงของสถานการณ สามารถตอบสนองตอสงเราไดอยางรวดเรว และถกตองทงในระยะสนและระยะยาว เทคโนโลยสารสนเทศทเคยถกนำามาใชเสรมสรางประสทธภาพการดำาเนนงานของแตละกจกรรมตามหนาททางธรกจ เชน การเงน การตลาด การดำาเนนงาน และทรพยากรบคคลไดรบความสนใจนำามาใชประกอบการดำาเนนงานเชงกลยทธ (Strategic Operations) เพอพฒนาและธำารงรกษาความสามารถในการแขงขน (Competitive Ability) ขององคการ การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศตองอาศยความร ความเขาใจ และประสบการณในการกำาหนดแนวทางปฏบตทสอดรบกน (Harmony) ระหวางโครงสราง องคการ กลยทธ และเทคโนโลยสารสนเทศ ซงเปนงานทมความซบซอนและละเอยดออนสง

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร 93

บทนจะอธบายความสมพนธระหวางกลยทธธรกจและเทคโนโลยสารสนเทศ โครงสรางความสมพนธระหวางเทคโนโลยสารสนเทศและองคการ การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศ เพอสรางและธำารงรกษาความไดเปรยบในการแขงขนขององคการ ตลอดจนความสำาคญและบทบาทของผบรหารทมตอการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตในเชงกลยทธ เพอใหผเรยนเกดความเขาใจและตระหนกถงศกยภาพของเทคโนโลยสารสนเทศทสามารถนำามาประยกตใหเกดประโยชนสงสดแกการดำาเนนงานขององคการ

1. กลยทธธรกจกลยทธ ยทธวธ หรอยทธศาสตร แปลมาจากภาษาองกฤษวา

Strategy ซงมรากศพทมาจากภาษากรกวา Strategia หมายถง Generalship หรอศาสตรและศลปในการบงคบบญชากองทพ ปกตกลยทธเปนคำาศพททใชในทางทหารในเรองเกยวกบการสงครามและแนวทางในการเอาชนะศตร ซงไดรบความสนใจจากนกการทหารในทกประเทศจากอดตจนถงปจจบนเนองจากในอดตการปกครองและการทหารจะมความสมพนธกนอยางใกลชด โดยผปกครองมกจะเปนผนำาทางการทหาร หรอผนำาทางการทหารมกจะเขามามบทบาทและอำานาจทางการเมอง กลยทธจงไดรบความสนใจจากนกการเมองและนกปกครองทพยายามศกษาและนำาหลกการมาประยกตในการสรางฐานอำานาจ การขนสอำานาจ การรกษาอำานาจ และการปกครองคนหมมากใหอยรวมกนอยางสงบสข

กลยทธเรมไดรบความสนใจนำามาใชประกอบการอธบายถงรปแบบการดำาเนนงานในเชงรกของธรกจ โดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกา ตงแตชวงหลงสงครามโลกครงท 2 จากการตนตวของนกวชาการหลายทาน เชน Ansoff, Levitt, Drucker และ Porter เปนตน ความสนใจตอกลยทธธรกจเกดขน เนองจากการเปลยนแปลงของสงแวดลอม ซงจะมผลตอการดำาเนนงานของธรกจอเมรกน เชน การปรบโครงสรางและคานยมของสงคม การผนแปรของระบบเศรษฐกจ และการเขาแขงขนทางการคาของธรกจตางชาต เปนตน โดยเฉพาะการเปลยนแปลงทรวดเรวของกจกรรมดานการเมอง และการดำาเนนธรกจระหวางประเทศทสงผลกระทบโดยตรงและอยางรนแรงตอการดำารงอยของธรกจ โดยนกกลยทธจะใหความสนใจตอวถทางทองคการสมควรปฏบต เพอบรรลวตถประสงคท

94 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

กำาหนด ภายใตขอจำากดของสภาพแวดลอมภายนอก และขดความสามารถขององคการ

เนองจาก กลยทธ ถกนำาไปใชอยางกวางขวางในหลายแนวทาง เชน กลยทธการตลาด กลยทธในการสงคราม กลยทธการครองเรอน กลยทธในการพฒนาประเทศและกลยทธการเกษตร เปนตน ดงนน เราจะกลาวถง กลยทธธรกจ ตามความหมายของผเชยวชาญในสาขานเปนสำาคญ โดยเราจะศกษาจากความหมายของ เคนอช โอมาเอะ (Ohmae, 1982) วศวกรนวเคลยรชาวญปน ซงทำางานใหกบบรษททปรกษาทางธรกจ McKinsey โดยไดรบการยอมรบวาเปนปรมาจารยดานการจดการเชงกลยทธ (Strategic Management Guru) นอกจากนเขายงไดรบการกลาวถงจากบคคลทวไปวาเปน นายกลยทธ (Mr.Strategy) กลาววา กลยทธ คอ การหาแนวทางใหองคการสามารถเอาชนะคแขงขนอยางมประสทธภาพ ภายใตเงอนไขของทรพยากรทมอย เนองจากการเปลยนแปลงทรวดเรวและการแขงขนทรนแรงในปจจบน ทำาใหทกองคการตองกำาหนดกลยทธ เพอการดำารงอยและเจรญเตบโตของตน ซงสอดคลองกบคำากลาวของเขาทวา องคการไมจำาเปนตองวางแผนกลยทธ ถาปราศจากคแขงขนทางธรกจ แตการแขงขนและความซบซอนทางธรกจนบวนจะทวความรนแรงขน ซงจะทำาใหการจดการเชงกลยทธมความสำาคญมากขนตามลำาดบ ปกตเราจำาแนกกลยทธตามระดบและขอบเขตการดำาเนนงานขององคการออกเปน 3 ประเภท ดงตอไปน

1. กลยทธระดบบรษทหรอองคการ (Corporate Strategy) จะถกกำาหนดโดยผบรหารระดบสงขององคการ ปกตกลยทธในระดบองคการจะมขอบเขตครอบคลมระยะเวลายาวและทวทงองคการ โดยทกลยทธระดบองคการจะเปนเครองกำาหนดวา องคการสมควรจะดำาเนนธรกจอะไร และจดสรรทรพยากรทมอยอยางไรใหมประสทธภาพสงสดตอการดำาเนนงานและการดำารงอยในอนาคต

2. กลยทธระดบธรกจ (Business Strategy) จะมขอบเขตทจำากดกวากลยทธระดบองคการ โดย กลยทธระดบธรกจจะใหความสำาคญกบการแขงขนของธรกจในแตละอตสาหกรรม กลยทธระดบนมกถกกำาหนดโดย ผบรหารหนวยธรกจ เพอใหหนวยธรกจ (Business Unit: BU) ของตนสามารถดำาเนน

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร 95

การไดอยางมประสทธภาพ สอดคลอง และเปนไปในทศทางเดยวกบภารกจ (Mission) และวตถประสงค (Objective) ขององคการ

3. กลยทธระดบหนาท (Functional Strategy) จะถกกำาหนดโดยหวหนาหนวยงานตามหนาททางธรกจ เชน การเงน การตลาด การบญช การบรหารทรพยากรมนษย เปนตน เพอสนบสนนและสอดคลองกบกลยทธระดบทสงกวา โดยทกลยทธระดบนจะมลกษณะทเฉพาะเจาะจงตามหนาททางธรกจ โดยรวบรวมขอมลจากภายในหนวยงานและจากสงแวดลอม เพอใหการดำาเนนงานเฉพาะหนาทประสบความสำาเรจภายใตชวงระยะเวลาทแนนอน

รปท 6.1 ระดบของกลยทธทมา : ปรบปรงจาก Parker, Charles and Case, Thomas (1993: 119)

การเปลยนแปลงและการแขงขนทรนแรงของภาคธรกจในปจจบน สงผลใหองคการธรกจ

สมยใหมตองมการดำาเนนการทางกลยทธตลอดชวงชวตขององคการ ธรกจทไมมการดำาเนนกลยทธหรอขาดลกษณะเดนเฉพาะตวจะประสบปญหาในการดำารงอย

96 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

ระดบบรษท

ระดบธรกจ

ระดบหนาท

ผบรหารระดบสง

Corporate Strategy

Business Strategy

Functional Strategy

ผบรหารระดบกลาง

ผบรหารระดบตน

พนกงานระดบปฏบตการ

และพฒนาการในอนาคต เนองจากกลยทธเปรยบเสมอนอาวธและเครองนำาทางของธรกจ โดยกลยทธสำาคญทธรกจนยมนำามาประยกตในปจจบน ไดแก

1. แรงผลกดนจากลกคา (Customer Driven) การเปดเสรทางการคาในอตสาหกรรมและบรการหลายประเภท ทำาใหคแขงสามารถเขามาในตลาดเปนจำานวนมากและลกคามทางเลอกในการตดสนใจซอมากขน สงผลใหธรกจตองใหความสำาคญกบลกคา ธรกจตองพยายามหาความตองการของลกคาแตละกลม โดยอาศยการศกษาและการวจยตลาด เพอทจะออกแบบผลตภณฑและบรการทสอดคลองความตองการของลกคา พยายามใหบรการทดกบลกคา หรอการนำาเทคโนโลยทกาวหนามาบรการลกคา ซงจะสรางความพอใจใหกบลกคา (Customer Satisfaction) หรอความชนชมของลกคา (Customer Appreciation) ทมตอธรกจ

2. การแขงขนระดบโลก (Global Competition) การเตบโตทรวดเรวและพฒนาการทตอเนองของระบบเศรษฐกจในแตละประเทศ สงผลใหหลายธรกจขยายตวจนมขอบเขตขามพรมแดนของรฐ หรอทเรยกวา บรษทขามชาต (Multinational Corporation: MNC) ทำาใหธรกจทอยรอดในอนาคตจะตองพฒนาความเขมแขงและความสามารถในการปรบตวใหรวดเรวและถกตอง เพอทจะแขงขนบนเวทโลกไดอยางสมบรณ นอกจากนการรวมตวและการเจรญเตบโตของกลมเศรษฐกจ (Economic Bloc) เชน อเมรกาเหนอ ยโรปตะวนตก เอเซยตะวนออกเฉยงใต และเอเซยใต สงผลใหเกดการขยายตวของตลาด ตลอดจนการแขงขนทางการคาทวความซบซอนและเขมขน ดงนน ธรกจตองพรอมทจะดำาเนนการทงในเชงรกหรอรบ เพอใหสามารถเจรญเตบโตและแขงขนอยางมประสทธภาพ

3. การกำาหนดขนาดทเหมาะสม (Rightsizing) การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย โดยเฉพาะเทคโนโลยสารสนเทศ ทำาใหผบรหารองคการตองทำาการปรบรปแบบโครงสรางองคการใหเหมาะสม โดยการใชทรพยากรรวมกน (Shared Resources) เพอลดความฟมเฟอยในการใชทรพยากรทางธรกจและสามารถดำาเนนงานอยางมประสทธภาพ นอกจากนแนวความคดเกยวกบองคการสมยใหมหรอทเรยกวา องคการเรยนร (Learning Organization) กลาวถง องคการทมบคลากรทคดอยางเปนระบบ (System

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร 97

Thinking) ตนตว และพรอมทจะปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลง ทำาใหองคการสามารถตอบสนองตอสงเราไดอยางถกตองและรวดเรว

4. คณภาพ (Quality) ปจจบนทงธรกจและผบรโภคตางตนตวตอแนวความคดดานคณภาพของผลตภณฑและการใหบรการ เนองจากลกคาไมเพยงแตตองการผลตภณฑหรอบรการเทานน แตเขาตองการผลตภณฑหรอบรการทมคณภาพเหมาะสมกบเงนทเสยไป หลายองคการไดพยายามพฒนาคณภาพและบรการของตน โดยนำาหลกการจดการดานการดำาเนนงานสมยใหม (Modern Operations Management) มาประยกตใหในการสรางคณภาพของงาน เชน การจดการคณภาพโดยรวม (Total Quality Management: TQM) การผลตแบบไมมขอผดพลาด (Zero Defect) หรอคณภาพจากแหลงกำาเนด (Quality at Source) เปนตน

5. เทคโนโลย (Technology) ธรกจนำาเทคโนโลยโดยเฉพาะเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตใหเปนประโยชนตอการดำาเนนงานไมเพยงเพอเพมผลตภาพรวมขององคการ เชน การลดคาใชจายและระยะเวลาการดำาเนนงานใหสนลงเทานน แตเทคโนโลยไดกลายเปนเครองมอทสำาคญเชงกลยทธ ซงชวยสรางความไดเปรยบในการแขงขนแกธรกจ นอกจากน การเปนผนำาดานเทคโนโลยของธรกจยงชวยสรางภาพลกษณทดในความรสกของผบรโภค

คำากลาวทวา ในสงคมโลกาภวตน นอกจากการผลตสนคาทมคณภาพแลว ธรกจทเขมแขงและสามารถปรบตวอยางรวดเรวเทานนทจะอยรอด แสดงใหเหนถงการแขงขนทรนแรงและการเปลยนแปลงทรวดเรว ทำาใหธรกจตองกำาหนดและดำาเนนกลยทธใหสอดคลองกบสถานการณ เพอทจะสามารถธำารงอยได ซงสอดคลองกบแนวความคดตามทฤษฎววฒนาการ (Theory of Evolution) ของ Charles Darwin ทวา ในระบบธรรมชาตผทเหมาะสมเทานนทจะอยรอด

2. กระบวนการจดการเชงกลยทธธรกจทประสบความสำาเรจไมเพยงแตตองมกลยทธทสอดคลองกบ

สถานการณเทานน แตตองม การจดการเชงกลยทธ (Strategic Management) ทมประสทธภาพ เนองจากการจดการเชงกลยทธเปนกระบวนการทมความหมายครอบคลมกจกรรมเชงกลยทธ (Strategic Activity) ขององคการมากกวากลยทธธรกจ ดงท สมยศ นาวการ (2544) กลาววา การจดการ

98 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

เชงกลยทธ หมายถง กระบวนการของการกำาหนดทศทางระยะยาว การกำาหนกลยทธ และการประเมนกลยทธขององคการ ปกตกระบวนการจดการเชงกลยทธจะประกอบดวยขนตอนทสำาคญ 5 ขนตอน ดงตอไปน

1. การกำาหนดเปาหมาย (Goal Formulation) นกกลยทธตองกำาหนดเปาหมายขององคการออกมาเปนรปธรรม ซงมกจะอยในรปของ ภารกจ (Mission) หรอ วตถประสงค (Objective) เปาหมายเปนเครองสะทอนความตองการในอนาคตขององคการ โดยนกกลยทธตองพจารณาวาเขาตองการใหองคการเปนเชนไรในอนาคต ซงขนตอนนถอเปนรากฐานทสำาคญของการจดการเชงกลยทธ เพราะถากำาหนดเปาหมายผดกอาจจะทำาใหองคการดำาเนนงานผดทศทาง ซงจะสรางปญหาขนกบองคการในอนาคต

2. การวเคราะหสภาพแวดลอม (Environmental Analysis) นอกจากการกำาหนดเปาหมายทตองการแลว นกกลยทธจะตองศกษาปจจยทมผลตอการดำาเนนธรกจ โดยพจารณาทงในดานดและดานไมด เพอทำาการเปรยบเทยบศกยภาพและความพรอมขององคการ ปกตนกกลยทธจะแยกการวเคราะหสภาพแวดลอมออกเปน 2 สวน ดงตอไปน

2.1 ปจจยภายในองคการ (Internal Factors) หมายถง สวนประกอบขององคการทมผลตอศกยภาพในการบรรลเปาหมายของธรกจ ซงนกกลยทธจะตองพจารณาทงจดแขง (Strength) และจดออน (Weakness) ขององคการ เพอตรวจสอบความพรอมขององคการในการดำาเนนงานดานกลยทธ

2.2 ปจจยภายนอกองคการ (External Environment) หมายถง สงแวดลอมภายนอกทมผลกระทบตอการดำาเนนงานขององคการ ซงเราจะตองพจารณาถงโอกาส (Opportunity) และขอจำากด (Threat) ในการดำาเนนงานขององคการ

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร 99

สภาพแวดลอมทวไป

คแขงขน

สภาพแวดลอมภายในองคการบคลาก

รเจาขอ

งคณะกรรมการบรหารสภาพแวดลอมท

เกยวของกบงานผจดจำาหนาย

ชมชนทองถน

ลกคาผ

จำาหนายวตถดบ

รปท 6.2 สภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกองคการทมา : ปรบปรงจาก Daft, Richard L. and Marcic, Dorothy (2004:

493)

การวเคราะหสภาพแวดลอมชวยใหนกกลยทธรบทราบภาพลกษณขององคการทงในดานความสามารถและเปรยบเทยบกบสงแวดลอม ซงสอดคลองกบสภาษตจนทวา รเขา รเรา รบรอยครง ชนะทงรอยครง โดยทนกธรกจนยมเรยกวธการวเคราะหสภาพแวดลอมวา การวเคราะห SWOT (SWOT Analysis)

3. การกำาหนดและการวางแผนกลยทธ (Strategy Formulation and Planning) เราสามารถกลาวไดวา ปจจยสำาคญในการกำาหนดกลยทธมอย 3 ประการ คอ สภาพแวดลอมภายนอก สภาพแวดลอมภายใน และ เปาหมายขององคการ เนองจากเปาหมายจะใหภาพทชดเจนถงความตองการ ในขณะทการวเคราะหสภาพแวดลอมจะทำาใหทราบถงศกยภาพขององคการ และความเปนไปไดในทางปฏบต นกกลยทธนำาขอมลทไดจากการกำาหนดเปาหมายและการวเคราะหสภาพแวดลอมมากำาหนดกลยทธขององคการ โดยกำาหนดประเดนสำาคญเชงกลยทธ (Strategic Issue) แผนการณ วธปฏบตและประเมนรายละเอยดของแผนการณ เพอใหองคการสามารถนำากลยทธไปปฏบตอยางมประสทธภาพ

4. การนำากลยทธไปปฏบต (Strategy Implementation) เปนขนตอนทสำาคญตอความสำาเรจของการจดการเชงกลยทธ ถงแมกลยทธจะถกกำาหนดขนอยางด แตถาไมสามารถนำาไปปฏบตไดกไมตางอะไรจากความฝน

100 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

นอกจากนถานำาแผนกลยทธไปปฏบตแลวลมเหลวอาจกอใหเกดความเสยหายทรนแรงตอองคการทงโดยทางตรงและทางออม การนำากลยทธไปปฏบตตองพจารณาอยางรอบคอบถงการจดสรรทรพยากร คาใชจาย และระยะเวลาใหคมคาเงนลงทน ตลอดจนปจจยทมผลตอความสำาเรจหรอความลมเหลวของกลยทธทงโดยทางตรงและทางออม โดยเฉพาะตองมนใจวาผนำากลยทธไปปฏบตมความเขาใจในเปาหมายขององคการและเปาหมายของกลยทธเปนอยางด

5. การควบคมกลยทธ (Strategy Control) การควบคมเปนการตดตาม ตรวจสอบ และประเมนวาการดำาเนนงานเปนไปตามแนวทางทตองการหรอไม ซงมลกษณะเปนวงจรยอนกลบ (Feedback Loop) ทนำาขอมลจากการดำาเนนงานขององคการมาพจารณาวาเปนไปตามความตองการหรอไม เพอจะไดแนวทางในการปรบปรงใหเหมาะสม โดยการเบยงเบนทเกดขนอาจเปนผลมาจากหลายสาเหต เชน แผนกลยทธอาจไมสอดคลองกบความเปนจรง หรออาจเกดการเปลยนแปลงอยางรนแรงของปจจยทมผลตอการดำาเนนธรกจขนในระหวางการดำาเนนงาน เปนตน

การดำาเนนงานเชงกลยทธเปนกระบวนการตอเนอง ซงตองอาศยความเขาใจ ความละเอยดออน ความรอบคอบ และประสบการณของผบรหาร แตกระบวนการจดการเชงกลยทธทกลาวมา เปนเพยงขนตอนการดำาเนนงานทถกแบงใหงายตอการอธบาย ซงอาจจะมความแตกตางในการนำาเสนอตามความเขาใจของผเขยนแตละคน ในทางปฏบตการจดการเชงกลยทธเปนงานทมความซบซอน ดงคำากลาวของ สมยศ นาวการ (2544) วา ธรกจทตองการเจรญเตบโตและอยรอดในระยะยาวจะตองมการจดการเชงกลยทธทเปนระบบ เพอแสวงหาโอกาสและหลกเลยงอปสรรคทเกดขนจากการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภายนอกเหลาน ดวยการเอาชนะจดออนและใชประโยชนจากจดแขงทมอย นกกลยทธตองสามารถกำาหนดแนวทางในการดำาเนนงานขององคการในอนาคต สรางและธำารงรกษาความสามารถในการแขงขน หรอพฒนาองคการใหสามารถดำารงอย และเจรญเตบโตอยางมนคง ดงนน นกกลยทธจงตองหมนศกษา ฝกฝน และสะสมประสบการณ เพอใหสามารถทำากจกรรมเชงกลยทธตางๆ อยางถกตองและเปนประโยชนในสถานการณจรง

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

101

ผบรหารโดยเฉพาะผบรหารระดบสงเปนบคคลทมความสำาคญตอการดำารงอยขององคการ เนองจากวสยทศนและการตดสนใจของเขามผลกระทบตอรปแบบการดำาเนนงานขององคการ โดยหนาทสำาคญประการหนงของ ผบรหารระดบสงคอ การกำาหนดกลยทธขององคการ เพราะวากลยทธจะมใชการวางแผนงานตามปกตขององคการ แตกลยทธจะเปนแนวทางการดำาเนนงานในอนาคตขององคการ ทจะทำาใหองคการสามารถดำารงอยทามกลางกระแสการเปลยนแปลง โดยผบรหารตองพยายามถามและตอบคำาถามทเกยวของกบความสำาเรจหรอลมเหลวขององคการ เพอใหเขาใจความสมพนธระหวางองคการและสภาพแวดลอม เชน องคการทำาธรกจอะไรและอยในอตสาหกรรมใด ผลตภณฑหรอบรการขององคการมความไดเปรยบในการแขงขนหรอไมและอยางไร องคการจะสามารถธำารงรกษาความไดเปรยบในการแขงขนตอไปอยางไร ธรกจจะดำาเนนการอยางไร เพอลดขอเสยเปรยบในการแขงขน คแขงดำาเนนการอยางไรตอการดำาเนนงานของเรา เปนตน

3. เทคโนโลยสารสนเทศกบองคการเนองจากประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศทชวยใหการดำาเนนงาน

ดานธรกจขององคการมความสะดวก รวดเรว และมประสทธภาพมากขน สงผลใหการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศไดแผอทธพลครอบคลมไปในหลายองคการ โดยเฉพาะองคการขนาดใหญทมรปแบบการทำางานทซบซอนตองการความถกตองและรวดเรวของงานสง ตวอยางเชน การเบกและถอนเงนผานเครองฝากและถอนเงนอตโนมต (Automatic Teller Machine: ATM) ทำาใหทงลกคาและธนาคารสามารถกระทำาธรกรรมทางการเงนอยางถกตองและรวดเรวถงแมวาจะอยในพนทหางกน เปนตน ปจจบนองคการธรกจตงแตขนาดเลกจนถงขนาดใหญตางพยายามทจะกาวใหทนตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลยสารสนเทศ เชน การลงทนในเทคโนโลยสมยใหม การสรรหาและการพฒนาบคลากรใหตนตวและพรอมทจะปรบตวตอการประยกตเทคโนโลยใหม เปนตน เพอทจะพฒนาผลตภาพในการปฏบตงานของธรกจใหทนตอการแขงขน

ปจจบนเราเรมรบรและเคยชนกบองคการสมยใหม (Modern Organization) ทนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกต ทำาใหมโครงสรางและ

102 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

ลกษณะการดำาเนนงานทแตกตางจากองคการแบบเดม (Traditional Organization) อยางชดเจน ตวอยางเชน

- การตดตอสอสารและการไหลเวยนของขอมลผานระบบเครอขาย (Networking System) สรางความสะดวก รวดเรว ถกตอง และไมซบซอนในการทำางาน ทำาใหองคการสามารถลดจำานวนงานบางอยางลง และจดรปแบบการดำาเนนงานใหมโครงสรางทแบบราบ (Flat Structure)

- ระบบสารสนเทศทมประสทธภาพชวยลดลำาดบขนในการจดการ (Management Hierarchy) และทำาใหชนการควบคมกวางขน (Wider Span of Control) ซงสงเสรมการตดตอสอสารภายในองคการและการใชทรพยากรบคคลใหมประสทธภาพสงสด

- ระบบสอสารโทรคมนาคมททนสมย ทำาใหบคคลสามารถทำางานอยคนละท (Remotely Connection) ซงจะลดการตดตอสอสารแบบเผชญหนาโดยตรง จงตองอาศยความเชอถอ (Trust) ระหวางองคการกบบคลากร ตลอดจนตองใหอำานาจในการตดสนใจ (Empowerment) แกบคลากรเพมมากขน

- การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศในองคการ สงผลใหบคคลมคณภาพเพมขน ทงดานศกยภาพสวนตวและจากสารสนเทศทเขาไดรบ ซงทำาใหการปฏบตงานและการตอบสนองตอสงเราภายนอกดำาเนนไปอยางรวดเรวและถกตอง

- การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศทสงผลตอการปรบองคการใหมการใชอปกรณสำานกงานและการสญเสยทรพยากรนอยลง เชน สำานกงานทไมใชกระดาษ (Paperless Office) เปนตน

ตวอยางทกลาวมาเปนเพยงผลกระทบบางประการของเทคโนโลยสารสนเทศทมตอการเปลยนแปลงในองคการ อยางไรกตาม เรายงมความเขาใจทไมชดเจนตอผลกระทบและศกยภาพทแทจรงของเทคโนโลยสารสนเทศทมตอสงคมมนษย แตเราสามารถสรปประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศทมตอองคการ ดงตอไปน

1. ประโยชนโดยตรง ปกตองคการเรมนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใช เนองจากประโยชนโดยตรงทไดรบจากระบบสารสนเทศนน เชน ชดคำาสงดานการบญชและการเงน ชดคำาสงสำาหรบการประมวลคำา (Word Processor) หรอฐานขอมล (Database) เปนตน โดยการลงทนในระบบสารสนเทศจะเปนไปตาม

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

103

ราคาของอปกรณ ชดคำาสง และคาจางบคลากรเฉพาะดาน การนำาระบบสารสนเทศมาประยกตในลกษณะนจะทำาใหองคการเกดการเรยนรและเขาใจถงประโยชนตอเนองทไดจากเทคโนโลย

2. ความยดหยน เทคโนโลยสารสนเทศชวยสรางความยดหยนในการดำาเนนงานใหแกองคการ สงผลใหองคการสามารถพฒนาและปรบเปลยนไดตามความเหมาะสมของสถานการณ นอกจากนเทคโนโลยสารสนเทศยงชวยเสรมความยดหยนในการตดสนใจแกผบรหารใหสามารถตดสนใจอยางรวดเรวและสอดคลองกบลกษณะปญหา เนองจากระบบสารสนเทศสามารถประมวลผลและจดเรยงขอมลในหลายรปแบบภายในระยะเวลาสน จงทำาใหผบรหารมความเขาใจและสามารถวเคราะหปญหาอยางชดเจน

3. ความสามารถในการแขงขน นอกจากการใชงานตามประโยชนโดยตรงแลว เทคโนโลยสารสนเทศถกนำามาประยกต เพอใหองคการสามารถสนองความตองการของลกคา และพฒนาการดำาเนนงานทงภายในและภายนอกองคการไดเรวกวาคแขง ซงจะชวยเสรมสรางและธำารงรกษาความสามารถในการแขงขนของธรกจอยางตอเนอง

4. รายได เทคโนโลยสารสนเทศชวยเพมรายไดแกองคการทงโดยทางตรงและทางออม เชน การรวบรวมและใหบรการดานสารสนเทศทเปนประโยชนแกองคการอน การสรางนวตกรรมใหมทงดานผลตภณฑและบรการ โดยเฉพาะผลตภณฑหรอบรการทมความสะดวก รวดเรว ตรงตามความตองการของลกคา หรอการลดระยะเวลาในการดำาเนนงาน เปนตน

5. คาใชจาย ประโยชนประการสำาคญของการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศในการดำาเนนงานปจจบน คอ การลดคาใชจายและการเพมประสทธภาพของการดำาเนนงานภายในองคการ เชน การประมวลผลขอมล การตรวจสอบ และการควบคมคาแรงงาน เปนตน โดยเทคโนโลยสารสนเทศจะชวยสงเสรมการใชแรงงานอยางมประสทธภาพ และลดการใชทรพยากรซำาซอน ซงชวยใหเกดการประหยดขนแกองคการ

6. คณภาพ เทคโนโลยสารสนเทศถกนำามาประยกตในการพฒนาคณภาพของผลตภณฑและบรการ เพอใหระบบการผลต หรอการใหบรการสามารถดำาเนนงานไปตามทตองการ ตลอดจนผลตภณฑและบรการมมาตรฐานตามท

104 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

กำาหนด เชน ระบบตรวจสอบคณภาพการผลตภายในโรงงาน ระบบควบคมอณหภมหอง และระบบตรวจสอบ คณภาพสนคาเกษตร เปนตน

7. โอกาส ปจจบนความไดเปรยบดานสารสนเทศไดสรางความแตกตางระหวางองคการ องคการทมศกยภาพดานสารสนเทศสงยอมสามารถนำาความรมาประยกตในการสรางโอกาสในการดำาเนนงานทงโดยทางตรง เชน การนำาสารสนเทศมาประยกตเชงกลยทธ และทางออม เชน การใชเทคโนโลยสารสนเทศประกอบการพฒนานวตกรรมทางธรกจ เปนตน

ในอนาคตเทคโนโลยสารสนเทศ โครงสรางองคการ และการดำาเนนงานขององคการตางจะตองมความสมพนธกนอยางใกลชด โดยผบรหารทมประสทธภาพตองสามารถประยกตเทคโนโลยสารสนเทศใหสอดคลองกบโครงสรางองคการและการทำางานเชงกลยทธขององคการ และในทางกลบกนผบรหารตองสามารถจดโครงสราง และกลยทธขององคการใหเหมาะสมกบพฒนาการของเทคโนโลยสารสนเทศเชนกน ดงท เฮนร ลคส (Lucas, 2000) กลาวถง องคการแบบท (Technology-Form Organization) หรอ T-Form Organization หมายถง องคการทนำาเทคโนโลยดานสารสนเทศมาประยกตในการกำาหนดโครงสรางและการดำาเนนงานขององคการ เพอใหองคการสามารถดำาเนนงานอยางมประสทธภาพและประสทธผล ตลอดจนสอดคลองกบกระแสความตองการของผบรโภคและการเปลยนแปลงของสงคม

4. การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศกบกลยทธเทคโนโลยสารสนเทศทำาใหสงแวดลอมเปลยนแปลงอยางรวดเรว การ

ดำาเนนงานของธรกจมความ ซบซอนขน องคการตองจดวางแนวทางปฏบตทชดเจน ซงทำาใหการจดการเชงกลยทธกลายเปนปจจยสำาคญในการดำาเนนธรกจใหประสบความสำาเรจ ดงท วเลยม คง (King, 1977) กลาววา ระบบการวางแผนเชงกลยทธ คอ ระบบการจดการทการตดสนใจเชงกลยทธถกระทำาอยางเปนระบบ โดยอาศยสารสนเทศภายในขอบเขตขององคการและจากสงแวดลอมดานการจดการ ซงแสดงใหเหนวา สารสนเทศไดกลายเปนทรพยากรทสำาคญในการดำาเนนงานเชงกลยทธขององคการ

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

105

เทคโนโลยสารสนเทศมบทบาททสำาคญตอภาคธรกจมากกวาการเกบรวบรวมการประมวลผลขอมล และการจดทำารายงานเสนอตอผบรหาร ซงเปนความทาทายตอความสามารถของผบรหารทตองสามารถประยกตเทคโนโลยสารสนเทศใหเหมาะสมกบการทำางานของธรกจ เพราะการลงทนดานสารสนเทศทสง มไดหมายความวาองคการจะสามารถสรางความไดเปรยบคแขงขนเสมอไป แตการลงทนดานสารสนเทศกมใชจะประสบความราบรนเสมอไป การนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตอาจกสรางผลกระทบตอบคลากรและการดำาเนนงานองคการ เชน งานบางอยางลาสมย ทำาใหบคลากรบางสวนไมสามารถปรบตวไดทน หรอความไมสมดลของการใชเทคโนโลยสารสนเทศในองคการ ทำาใหคาใชจายในการดำาเนนงานสง เปนตน นอกจากน มหลายกรณทการนำาสารสนเทศมาใชงานในองคการประสบความลมเหลวเพราะบางองคการมขอมลมาก แตมสารสนเทศนอย เทคโนโลยสารสนเทศสรางแรงผลกดนทมตอองคการ 5 ประการ ดงตอไปน

1. เทคโนโลย (Technology) เทคโนโลยสารสนเทศเปลยนแปลงอยางตอเนองและรวดเรว ซงสงผลโดยตรงตอรปแบบการทำางานขององคการ เชน ลดระยะเวลาในการปฏบตงาน ลดขนตอนในการทำางาน กำาหนดโครงสรางและกฎเกณฑใหม รนเวลาและระยะทางในการตดตอลง เปนตน

2. บทบาทของบคคล (Individuals and Roles) พฒนาการของเทคโนโลยสารสนเทศในองคการ ทำาใหบคคลมเครองมอและกระบวนการปฏบตงานใหม ซงสงผลใหบคคลตองผานการฝกอบรมและศกษาใหม เพอทจะสามารถปฏบตงานอยางมประสทธภาพ นอกจากนเทคโนโลยสารสนเทศในองคการยงมผลตอความใกลชดระหวางบคคล ตลอดจนการรบร การเรยนร และความรสกของบคคล

3. โครงสราง (Structure) หลายองคการตองมการปรบโครงสรางใหมใหสอดคลองกบการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชงาน เชน การรอปรบระบบ (Reengineering) การจดองคการแบบเครอขาย (Network Organization) การลดขนาดองคการ (Downsizing) หรอการจดขนาดใหเหมาะสม (Rightsizing) เปนตน เพอใหเกดความคลองตวในการตอบสนองตอโอกาสและการแกปญหาทเกดขนขององคการ

4. กระบวนการจดการ (Management Process) สงคมปจจบนอยในชวงของการเคลอนยายอำานาจ (Power Shift) จากการดำาเนนงาน

106 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

ทอาศยความไดเปรยบดานแรงงาน (Labor Intensive) หรอปจจยพนฐานทางธรกจมาเปนการดำาเนนงานทอาศยความไดเปรยบเชงความร (Knowledge Intensive) ซงตองอาศย บคลากรทมความร (Knowledge Worker) โดยบคลากรกลมนจะมลกษณะทแตกตางจากแรงงานทวไป เชน การศกษาสง รสนยมด มคานยมและทศนคตสมยใหม เปนตน ดงนน ผบรหารตองปรบรปแบบการจดการ เพอใหเหมาะสมและจงใจบคคลเหลานใหทำางานอยางเตมความสามารถ

5. กลยทธ (Strategy) ปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศกลายเปนเครองมอทสำาคญเชงกลยทธในหลายองคการ เนองจากศกยภาพและความคลองตวในการใชงานจงถกนำามาประยกต เพอสรางและธำารงรกษาความไดเปรยบในการแขงขนใหแกองคการ

ปจจบนระบบสารสนเทศเลนบทบาทสำาคญตอการดำารงอยขององคการ หลายครงชยชนะหรอความพายแพของธรกจขนอยกบความสามารถในการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตในการดำาเนนงาน เพอใหธรกจมความไดเปรยบเหนอคแขง ระบบสารสนเทศทำาใหการจดการเชงกลยทธมประสทธภาพ และในทางกลบกนองคการตองมกลยทธในการพฒนาระบบสารสนเทศทเขมแขง โดยทการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตเชงกลยทธเกดจากแรงผลกดน 2 ประการ ดงตอไปน

1. การผลกของเทคโนโลย (Technology Push) เทคโนโลยสารสนเทศเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทำาใหอปกรณดานสารสนเทศมความสามารถสงขน ขณะทคาใชจายในการดำาเนนงานตำาลง นอกจากน การเชอมตอระบบสารสนเทศเขาเปนเครอขาย ทำาใหการใชทรพยากรรวมกน บรหารความเหมาะสม ซงลดคาใชจายในการทำางานทซำาซอน สงผลใหองคการสามารถควบคมคาใชจายอยางมประสทธภาพ

2. การดงของการตลาด (Marketing Pull) เทคโนโลยสารสนเทศถกนำามาประยกตในองคการ ทงโดยทางตรงและทางออม เนองจากการแขงขนททวความรนแรง สงผลใหองคการตองหาเครองมอทสรางความไดเปรยบในการแขงขนหรอพยายามสรางความแตกตางจากคแขงขน โดยการพฒนานวตกรรม (Innovation) ดานผลตภณฑและบรการ

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

107

ปจจบนการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศเชงกลยทธมไดเกยวของกบการจดการเชงกลยทธภายในแตละองคการเทานน แตไดขยายขอบเขตการดำาเนนงานของระบบใหครอบคลมการใชงานของลกคา (Customer) ผขายวตถดบ (Supplier) และพนธมตรทางธรกจ (Business Alliances) ซงทำาใหเกดการใชสารสนเทศรวมกนอยางมประสทธภาพ (Effective Information Interdependence) เชน การสำารองทนงของสายการบน การซอ-ขายหลกทรพย การสงซอสนคา และการแลกเปลยนขอมลทางอเลกทรอนกส (Electronic Data Interchange: EDI) เปนตน เราเรยกระบบในลกษณะนวา ระบบสารสนเทศระหวางองคการ (Inter-organizational Information System) ระบบสารสนเทศระหวางองคการสามารถประยกตใหเปนประโยชนและตอบสนองความตองการของทกฝายทงในดานความสะดวก รวดเรว ถกตอง และลดความซบซอนของขนตอนในการปฏบตงาน ตลอดจนถงนำาสารสนเทศไปประยกตเชงกลยทธ เชน การสรางพนธมตรทางธรกจ (Business Alliance) ระหวางบรษทการบนไทยและสายการบนอน เพอทจะบรการลกคาไดอยางทวถงและใชสารสนเทศเชงกลยทธรวมกน เปนตน แตธรกจตองรอบคอบและระมดระวงในการพฒนาระบบทเกยวของกบผใชภายนอกองคการ (External Users) เพราะถาเกดความผดพลาดขน อาจกอใหเกดความเสยหายอยางรนแรงตอธรกจ กลมผใช อตสาหกรรม และระบบเศรษฐกจ เชน ความผดพลาดทเกดจากการทำางานของระบบสารสนเทศทางดานการเงน อาจสงผลใหบคคล องคการ สถาบนทางการเงน หรอระบบเศรษฐกจ เกดปญหาอยางรนแรง เปนตน

5. ระดบของการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศเชงกลยทธปจจบนระบบสารสนเทศทางธรกจไดรบความสนใจนำาไปใชงานอยาง

แพรหลายในหนวยงานทงภาคเอกชนและภาครฐบาล ซงครอบคลมกจกรรมของธรกจมากกวาการเกบรวบรวมขอมล การประมวลผลขอมล การสงผานขอมล และการควบคมการปฏบตงานเทานน หลายองคการไดนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการดำาเนนการทางธรกจทซบซอน และเกยวของกบการตดสนใจของผบรหารระดบสง เพอศกษาโอกาสทางธรกจและสงเสรมความสามารถในการแขงขน โดยมง

108 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

หวงใหธรกจสามารถธำารงอยและเตบโตอยางตอเนอง ทามกลางกระแสการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม

ปกตองคการจะยงไมนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตในเชงกลยทธในขนตอนเรมตนของการนำาระบบสารสนเทศมาใชงาน แตจะมกระบวนการทคอยเปนคอยไปในการเรยนรถงศกยภาพของเทคโนโลยสารสนเทศ ซงมกจะแปรผนตามความสามารถดานสารสนเทศขององคการ (Organizational Information Capability) ซงจะมความแตกตางกนตามพฒนาการของแตละองคการ โดยเราสามารถจำาแนกการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตกบกลยทธองคการออกเปน 3 ระดบ ดงตอไปน

1. อสระตอกน (Independent) จะเปนระดบเรมตนของการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในองคการ โดยระบบสารสนเทศจะไมเกยวของโดยตรงกบการกำาหนดกลยทธขององคการ เทคโนโลยสารสนเทศถกนำามาใชสนองวตถประสงคเบองตน คอ เพมประสทธภาพในการดำาเนนงานแตละดานขององคการ เชน หนวยปฏบตงาน การเงน การตลาด และทรพยากรบคคล ซงเปนระบบสวนใหญจะประมวลงานประจำาวน เชน รายงานลกคา รายงานประจำาวน เปนตน โดยไมมสวนเกยวของกบการกำาหนดแผนงานหรอการดำาเนนงานของผบรหารระดบสง แตผลทไดรบจากการเรมนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชงานจะชวยการพฒนาความเขาใจของผบรหาร และบคลากรทมตอศกยภาพของระบบสารสนเทศดานการจดการ ทำาใหมองเหนโอกาสในการประยกตใชงานในระดบทสงขน

2. รวมกำาหนดนโยบาย (Policy Formulation) ระบบสารสนเทศถกพฒนาขน เพอสนบสนนการตดสนใจของผบรหาร โดยการนำาขอมลทผานกระบวนการประมวลผลมาใชประกอบการกำาหนดและวางนโยบายขององคการ แตงานสารสนเทศยงไมเกยวของโดยตรงกบการกำาหนดกลยทธ การสรางโอกาสในการดำาเนนธรกจ การพฒนาผลตภณฑหรอบรการของธรกจโดยตรง โดยระบบสารสนเทศจะชวยสรางความมนใจในการตดสนใจของผบรหาร และชวยสรางความเขาใจในการพลวตรของปญหา โดยผบรหารเรมเขาใจศกยภาพของเทคโนโลยสารสนเทศทมมากกวาการเพมประสทธภาพการดำาเนนงานประจำาวนของธรกจ

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

109

3. การกำาหนดนโยบายรวมกน (Policy Execution) กระประยกตเทคโนโลยสารสนเทศในระดบนจะเปนขนสงสดของความสมพนธระหวางเทคโนโลยสารสนเทศกบองคการ โดยเทคโนโลยสารสนเทศจะเปนสวนหนงของการกำาหนดกลยทธองคการและการนำานโยบายไปปฏบต เทคโนโลยสารสนเทศจะมความสมพนธในเชงบรณาการกบกลยทธขององคการ เทคโนโลยสารสนเทศถกนำามาใชชวยสรางโอกาสและความไดเปรยบในการแขงขนของธรกจ การเลอกกลยทธทเหมาะสม การนำาเสนอผลตภณฑและบรการใหม หรอการตดสนใจเปดตลาดใหม เพอใหองคการมศกยภาพในการดำารงอยและการเจรญเตบโตสงผลทไดรบจากการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศในระดบนคอ การปรบปรงกระบวนการตดสนใจ วเคราะหทางเลอก และการประเมนผลการดำาเนนงานขององคการ ซงจะมความสอดคลองและสามารถตอบสนองตอสถานการณอยางเหมาะสม ทำาใหองคการมความตนตวและพรอมตอการเปลยนแปลงทเกดขน

หวใจสำาคญของการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชงานคอ การสรางความไดเปรยบเชงกลยทธใหแก องคการ แตงานสารสนเทศสวนใหญยงอยในระดบปฏบตการ ซงตองอาศยระยะเวลาและความเขาใจจากผบรหารในการพฒนาระบบสารสนเทศใหมความกลมกลนกบองคการ การพฒนาระบบสารสนเทศเชงกลยทธไมสามารถดำาเนนการอยางรวดเรว โดยขาดความรและความเขาใจทแทจรง เพราะวาตองใชเงนลงทนสงและอาจมปญหาทคาดไมถงเกดขน โดยวธการทเหมาะสมในการสรางระบบสารสนเทศเชงกลยทธคอ การตรวจสอบระบบทใชงานในปจจบนวามขดความสามารถเพยงใดและสามารถพฒนาใหสอดคลองกบการดำาเนนงานในระดบสงไดอยางไรโดยไมลมพจารณาความสามารถและศกยภาพในการพฒนาดานสารสนเทศของบคคลเปนสำาคญ

6. ระบบสารสนเทศกบการธำารงรกษาความไดเปรยบในการแขงขนของธรกจอลวน ทอฟเลอร (Toffler, 1990) กลาวในหนงสอ อำานาจใหม (Power

Shift) โดยสรปวา โลกกำาลงเคลอนเขาสงคมอนาคตทมความแตกตางจากอดตอยางชดเจน โดยองคประกอบของอำานาจกำาลงยายมมจากพลงอำานาจของเงนตราและความรนแรงไปสพลงอำานาจของความร ซงประกอบดวยการไดมาของขอมลขาวสารทมคณภาพ และความสามารถในการประยกตขอมลขาวสารใหเกด

110 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

ประสทธภาพสงสด โดยบคคลทสามารถนำาความรทไดรบมาใชในการทำางานอยางถกตองและเหมาะสมจะกอใหเกดประโยชนแกทงตนเองและระบบทเขาเปนสมาชก

ปจจบนเมอองคการสามารถพฒนาผลตภณฑหรอบรการทมคณภาพและเปนทตองการของลกคา ไมนานนกคแขงขนกจะสามารถสรางผลตภณฑหรอบรการทใกลเคยงกน หรอทเรยกวา ผลตภณฑเลยนแบบ (Copycats) ไดในระยะเวลาทรวดเรว โดยอาศยวธการตาง ๆ เชน การซอเทคโนโลย วศวกรรมยอนกลบ (Reverse Engineering) หรอการจารกรรมทางความคด เปนตน นอกจากน ผลตภณฑทออกใหมของคแขงอาจมเทคโนโลยและคณสมบตทดกวาของตนแบบ เนองจากคแขงสามารถเรยนรจากเทคโนโลยและขอมลทไดรบจากธรกจของเรา ซงกอใหเกดปญหาสำาคญของธรกจปจจบน คอ องคการจะรกษาความสามารถในการแขงขนไดอยางตอเนองไดอยางไร โดยเฉพาะสำาหรบผนำาในตลาดทตองการรกษาความเปนทหนงอยางตอเนอง ซงมแนวทางในการธำารงรกษาความไดเปรยบในการแขงขน 4 วธ ดงตอไปน

1. ดำาเนนการกอน (First Mover) ธรกจสามารถสรางความไดเปรยบในการแขงขนจากการผลตสนคาหรอใหบรการใหมแกลกคากอนคแขงขน ตามแนวคดทวา การเปนทหนงในตลาดยอมดกวาการเปนทสองทดกวา ถงธรกจคแขงจะสามารถเขามาในตลาดหรอสรางผลตภณฑและบรการทคลายคลงกบเราได แตธรกจสามารถสรางอทธพลในการกำาหนดโครงสรางของตลาดและการแขงขนสามารถทำากำาไรทสง และถาธรกจสามารถสรางความซอสตยตอสนคาและบรการขององคการขนในกลมลกคากจะทำาใหการดำาเนนงานของธรกจมความมนคง

แตการแขงขนทเปดกวางในหลายอตสาหกรรมอาจทำาใหมผสนใจเขามาดำาเนนการมาก โดยเฉพาะธรกจทกำาลงเจรญเตบโตและสามารถสรางกำาไรไดสง ธรกจตองพยายามพฒนาผลตภณฑและบรการใหเปนทตองการของลกคาอยางสมำาเสมอ ซงตองอาศยความคดสรางสรรค ความละเอยดออน ความมงมน และความอดทน ตลอดจนตองระวงคแขงทมขนาดใหญและมทรพยากรในการแขงขนทางธรกจ ดงคำากลาวทวา การเปนทหนงนนยาก แตการรกษาความเปนทหนงนนยากกวา

2. ผนำาดานเทคโนโลย (Technological Leadership) ปจจบนเทคโนโลยสมยใหม โดยเฉพาะเทคโนโลย สารสนเทศเปนปจจยสำาคญตอการ

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

111

ดำาเนนธรกจ เราจะพบวาเทคโนโลยสารสนเทศเรมมบทบาทสำาคญในการสรางความไดเปรยบในการแขงขนของธรกจ จนไดรบการยอมรบวาเปนทรพยากรทสำาคญเชงกลยทธขององคการ ถาธรกจสามารถเปนผนำาในการนำาเทคโนโลยททนสมยมาประยกตในการทำางานแลว นอกจากการพฒนาผลตภาพแลวธรกจยงสามารถสรางภาพลกษณทดในความรสกของผบรโภค เชน ธนาคารไทยพาณชยทพยายามเปนผนำาในการนำาเทคโนโลยมาใชบรการลกคา เปนตน ปกตการลงทนในเทคโนโลยสมยใหมมกจะมราคาแพง ดงนน ผบรหารตองใหความสนใจพจารณาอยางละเอยดกอนตดสนใจเลอกแนวทางปฏบตทสด เนองจากการตดสนใจผดอาจมผลตอฐานะการเงนและการดำาเนนงานในระยะยาวขององคการ

3. เสรมสรางนวตกรรมอยางตอเนอง (Continuous Innovation) การเปลยนแปลงทรวดเรวในปจจบน สงผลใหธรกจมนวตกรรมของผลตภณฑและบรการทสนองความตองการของลกคาอยางตอเนอง ซงจะทำาให ลกคาเกดความพอใจ นอกจากนพฒนาการทตอเนองยงทำาใหคแขงไมสามารถลอกเลยนแบบไดทน แตการพฒนาทรวดเรวจะมคาใชจายดานการวจยและพฒนา (Research and Development: R&D) สง ซงผบรหารตองพจารณาอยางรอบคอบกบผลไดผลเสยของการเปนผนำาดานนวตกรรมกอนตดสนใจกำาหนดตำาแหนงขององคการ

4. สรางตนทนทสงในการเปลยนแปลง (Create High Switching Cost) บางครงธรกจอาจพยายามสรางความไมสะดวกสบายหรอคาใชจายทสงแกลกคาทงโดยทางตรงหรอทางออม ถาเขาตองการจะเปลยนไปใชผลตภณฑหรอบรการของคแขง ซงจะทำาใหลกคาตองคดอยางรอบคอบกอนตดสนใจใชผลตภณฑหรอบรการของคแขง การแขงขนทรนแรงและการเปลยนแปลงทรวดเรวในปจจบน สงผลใหองคการตองพยายามธำารงรกษาความไดเปรยบในการแขงขน โดยอาจเลอกใชวธการตางๆ รวมกนตามความเหมาะสมของสถานการณ ซงไมจำาเปนตองเลอกใชเพยงวธการเดยว นอกจากนธรกจทมความพรอมดานสารสนเทศสมควรนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาสนบสนนการดำาเนนงานในทกระดบ โดยเฉพาะการกำาหนดและดำาเนนกลยทธขององคการ เพอใหเกดความไดเปรยบในการแขงขนอยางชดเจน โดยองคการสามารถเลอกนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตกบทกแนวปฏบตอยางเหมาะสม

112 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

7. บทบาทของผบรหารทมตอกลยทธดานสารสนเทศขององคการผบรหารเปนบคคลทมความสำาคญตอการดำารงอยขององคการ

เนองจากผบรหารจะเปนผกำาหนดและวางแผนเชงกลยทธ ซงถอเปนการดำาเนนการในระดบสงของธรกจ ความสำาเรจหรอความลมเหลวของกลยทธจะสงผลกระทบโดยตรงตอการคงอยหรอสนสญของธรกจ โดยหวหนาคณะผบรหาร (Chief Executive Officers) หรอ CEOs และคณะผบรหารระดบสง (Top Executives) จะรวมกนกำาหนดภารกจ (Mission) วตถประสงค (Objective) นโยบาย (Policy) และกลยทธ (Strategy) ขององคการ เพอใชเปนแนวทางใหสมาชกในสวนตางๆ ขององคการสามารถปฏบตงานรวมกนอยางราบรนและบรรลวตถประสงคทตองการ โดยขนตอนทผบรหารสมควรปฏบต เพอใหองคการสามารถประยกตเทคโนโลยสารสนเทศในการดำาเนนงานขนสง ดงตอไปน

1. การผลตและการดำาเนนงาน ผบรหารตองหาแนวทางในการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตในการพฒนาผลตภณฑหรอบรการ เชน วศวกรรมคขนาน (Concurrent Engineering) โดยการใชคอมพวเตอรชวยออกแบบ (Computer Aided Design: CAD) ในการออกแบบพฒนาและตรวจสอบผลตภณฑในเวลาเดยวกน เปนตน เพอใหผลตภณฑหรอบรการมคณภาพ มความทนสมยและสอดคลองความตองการของลกคา ตลอดจนสนบสนนการจดโครงสรางองคการใหสามารถใชทรพยากรรวมกนและสอดคลอง

2. การตดตอสอสาร ทมประสทธภาพเปนสงสำาคญในการดำาเนนธรกจปจจบน ผบรหารตองสงเสรมการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการตอเชอมระหวางหนวยงานทงภายในและภายนอกองคการ เพอใหการสอสาร ขอมลมความสะดวก รวดเรว ถกตอง และทวถง ซงจะทำาใหบคคลเกดความเขาใจและสามารถปฏบตงานรวมกนอยางมประสทธภาพและเกดความรสกทดตอเทคโนโลยสารสนเทศ นอกจากนผบรหารตองสงเสรมการตดตอสอสาร เพอสรางความเขาใจทถกตองตอการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตในการทำางาน เนองจากบคคลมแนวโนมทจะตอตานสงทตนไมเขาใจ ไมรจกหรอไมคนเคย

3. กระบวนการ การนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการดำาเนนงานจะสงผลใหหลายองคการตองปรบปรงกระบวนการทำางาน โดยลดขนตอนการทำางานทลาสมยและไมจำาเปนออกเพอใหองคการสามารถดำาเนนงานอยางม

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

113

ประสทธภาพ และสามารถธำารงรกษาความไดเปรยบในการแขงขนเหนอคแขง ปจจบนการปรบขนตอนโครงสราง หรอกระบวนการทำางานอาจมวธการทแตกตางกน ตวอยางเชน การพฒนาการทำางาน การรอปรบระบบ หรอการปรบรปองคการ เปนตน

4. การวางแผน ความสำาเรจของการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศในการดำาเนนงานขององคการธรกจ เกดจากการพฒนาโครงสรางพนฐานของเทคโนโลยสารสนเทศ (IT Infrastructure) ทสอดคลองกบสถานการณและ กลยทธขององคการ ซงการดำาเนนงานในระดบนตองอาศยการสนบสนนจากผบรหารระดบสง โดยผบรหารตองสนบสนนใหองคการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชประโยชนในการวางแผน โดยเฉพาะในระดบกลยทธขององคการ เพอใหการดำาเนนงานสอดประสานกนทงองคการ การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศในระดบนเปนขนตอนทสำาคญทสดในการสรางความกลมกลนระหวางเทคโนโลยสารสนเทศ องคการและกลยทธ

ปจจบนผบรหารระดบสงเรมประยกตเทคโนโลยสารสนเทศในการทำางานมากขน ซงแสดงถงการสงเสรมและการพฒนาศกยภาพดานสารสนเทศขององคการ เพราะการใชเทคโนโลยสารสนเทศในททำางานจะทำาใหผบรหารเกดความเขาใจในความสามารถของเทคโนโลยสารสนเทศและเกดความสนใจทจะนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตในการดำาเนนงานของธรกจมากขนกวาในอดต แตความเปนจรงในธรกจไทยยงไมเปนทพอใจ เนองจากผบรหารระดบสงในปจจบนมความรและประสบการณดานสารสนเทศทจำากด เนองจากชวงเวลาทเขาเตบโตและกาวขนสตำาแหนงบรหารเปนชวงเวลาของยคการแขงขนทอาศยความไดเปรยบจากแรงงาน และประโยชนจากทรพยากรทางธรกจอน เชน ทรพยากรธรรมชาต ทน หรอการสนบสนนจากภาครฐบาล เปนตน ซงเพงจะเปลยนเขาสสงคมทตองแขงขนโดยอาศยความไดเปรยบดานความรเมอไมนานมาน ทำาใหผบรหารหลายคนยงไมสะดวกตอการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชสนบสนนการปฏบตงานโดยตรง ซงจะทำาใหเขามองไมเหนศกยภาพทแทจรงของเทคโนโลยสารสนเทศทมตอองคการ และขาดภาพความเชอมโยงระหวางเทคโนโลยสารสนเทศกบการประยกตเชงกลยทธ

นอกจากนถงแมวาเทคโนโลยสารสนเทศจะไดรบการยอมรบวาเปนทรพยากรทสำาคญขององคการ แตกยงมปญหาในทางปฏบตหลายประการ ซงเปนผลมาจากการขาดประสบการณและความเขาใจทแทจรงตอการประยกตเทคโนโลย

114 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

สารสนเทศ เชน ปญหาคาใชจายในการนำาระบบสารสนเทศมาใชงาน ซงมกจะประเมนราคาตำากวาความเปนจรง ปญหาการพฒนาระบบทไมสอดคลองกบระบบงาน และขาดความตอเนองของการสนบสนนการดำาเนนงาน ปญหาการกำาหนดคาใชจายในการธำารงรกษาตำาเกนไป เนองจากการพจารณาเพยงอปกรณ และชดคำาสงทมราคาแนนอนและเปนคาใชจายทสามารถจบตองไดเทานน เปนตน

8. บทสรปหวใจสำาคญในการดำารงอยขององคการธรกจ คอ ธรกจตองสามารถ

ปรบตวใหอยรวมกบสงคมไดอยางกลมกลน และสามารถดำาเนนการแขงขนกบคแขงอยางมประสทธภาพ แตการเปลยนแปลงทรวดเรวและรนแรงของสงแวดลอมในปจจบน สงผลใหองคการธรกจตองหาวธการทเหมาะสมในการดำาเนนงาน เพอสรางความไดเปรยบในการแขงขน ตลอดจนรกษาพฒนาการอยางตอเนอง และสามารถดำารงอยอยางมนคงในสงคม ซงเราเรยกวธการนวา การดำาเนนการเชงกลยทธ

ปจจบนเราสามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศใหเปนประโยชนตอองคการในหลายระดบ ตงแตการปฏบตงานประจำาวน การจดทำาและนำาเสนอสารสนเทศแกผบรหาร จนกระทงถงการดำาเนนงานในระดบกลยทธขององคการ โดยเทคโนโลยสารสนเทศสามารถนำามาใชในการสรางและธำารงรกษาความสามารถในการแขงขนของธรกจ ตวอยางเชน

- การกำาหนดโครงสรางและการดำาเนนงานขององคการใหม- การสรางความสมพนธทใกลชดระหวางองคการกบลกคา ผขาย

วตถดบ และพนธมตรธรกจ- การพฒนาประสทธภาพในการผลตสนคาและการใหบรการ- การเปลยนรปแบบการแขงขนและการเปนพนธมตร- การสงเสรมศกยภาพในการตดสนใจและการทำางานกลม และ- การสรางความยดหยนในการตอบสนองตอสงแวดลอม เปนตน

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

115

ผบรหารเปนบคคลสำาคญททำาใหองคการประสบความกาวหนาหรอลมเหลว ปจจบนเทคโนโลยสาร-สนเทศจะแสดงบทบาทสำาคญนอกเหนอจากการสนบสนนการดำาเนนงานใหมประสทธภาพ โดยเทคโนโลยสารสนเทศยงมสวนในการกำาหนดกลยทธขององคการ ดงนน ถาผบรหารสามารถนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตในการทำางานอยางเหมาะสมแลว นอกจากจะสามารถสรางผลงานใหแกตนเองแลวยงชวยเพมประสทธภาพแกองคการ

แบบฝกหดทายบทท 6

1. กลยทธธรกจคออะไร และมนกวชาการทานใดทไดกลาวถงกลยทธธรกจบาง

2. ระดบของกลยทธธรกจ มกระดบอะไรบาง จงอธบาย3. จงอธบายกระบวนการจดการเชงกลยทธ มกกระบวนการอะไร

บาง และยกตวอยาง4. การวเคราะหปจจยแวดลอมภายนอก และปจจยแวดลอมภายใน

คออะไร จงอธบาย5. แสดงความสมพนธของเทคโนโลยสารสนเทศกบองคการ และ

ประโยชนทไดรบ

116 ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

6. ระดบของการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศเชงกลยทธ มกระดบอะไรบาง จงอธบาย7. จงอธบายเกยวกบการธำารงรกษาความไดเปรยบในการแขงขนของธรกจ และยกตวอยาง8. บทบาทของผบรหารทมตอกลยทธดานสารสนเทศขององคการ มอยางไรบาง จงอธบาย

ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร

117