108

บทท 4 การวจยและพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

ดานการเหนคณคาในตนเองโดยใชโรงเรยนเปนฐาน บทน า

ทศทางของการปฏรปการศกษาไทย ในสวนทเกยวของกบบคลากรทางการศกษา หากพจารณาจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 (แกไขเพมเตม พ.ศ. 2545) ในมาตราท 52-57 จะเหนไดวา “คร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ” เปนกลมบคคลทไดรบความส าคญวาจะเปนปจจยผลกดนส าคญปจจยหนงทจะสงผลตอความส าเรจในการปฏรปการศกษา อนจะสงผลสบเนองไปถงการปฏรปดานเศรษฐกจ สงคม และการเมองดวยนน เพอใหการพฒนาปจจยผลกดนส าคญปจจยนเปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถสงผลตอความส าเรจในการปฏรปการศกษาในระดบสง (วโรจน สารรตนะ , 2546) การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – 2561) รฐบาลมงเนนใหคนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ โดยมเปาหมายหลกสามประการ คอ พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและเรยนรของคนไทย เพมโอกาสทางการศกษาและเรยนรอยางทวถงและมคณภาพ และสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคมในการบรหารและจดการศกษา โดยมกรอบแนวทางการปฏรปการศกษา 4 ประการ คอ พฒนาคณภาพคนไทยยคใหม พฒนาคณภาพครยคใหม พฒนาคณภาพแหลงเรยนร และสงแวดลอมการเรยนร พฒนาคณภาพสถานศกษา และแหลงเรยนรยคใหม และพฒนาคณภาพการบรหารจดการใหม ซงการพฒนาคณภาพครยคใหม เปนประเดนส าคญทมปญหาและตองเรงใหเกดการปฏรปใหบงเกดผลตอการพฒนาอยางเปนรปธรรม เนองจากปจจยดานการเรยนการสอนในสถานศกษา ครถอวาเปนปจจยทางการบรหารทส าคญทสด การปฏรปการศกษาจะประสบความส าเรจหรอลมเหลวยอมขนกบความรความสามารถของคร โลกยคปจจบนเปนยคโลกาภวตน มความเจรญกาวหนาดานเทคโนโลยสารสนเทศ และการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรว ทามกลางภาวะวกฤตทางเศรษฐกจ ความผนผวน ทางการเมอง ทางวฒนธรรม และศลธรรม เปนเหตส าคญทตองเรยนรในการปรบตวใหทนกบ

การเปลยนแปลงทเกดขนอยตลอดเวลา เตรยมพรอมทจะเผชญกบการทาทายของกระแสโลก และปจจยส าคญทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงคอ คณภาพของคนการจดการศกษาเพอพฒนาคนใหมคณภาพจงเปนเรองทมความจ าเปนอยางยง โดยจะตองเปนการศกษาทมคณภาพเพอท าใหศกยภาพทมอยในตวคน ไดรบการพฒนาอยางเตมท ท าใหเปนคนทรจกคดวเคราะห แกปญห ามความคดรเรมสรางสรรค เรยนรดวยตนเอง สามารถปรบตว ใหทนกบการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรว มจรยธรรม คณธรรม รจกพงตนเอง และสามารถด ารงชวตในสงคมไดอยางเปนสข (กรมสขภาพจต. 2544)

การพฒนานกเรยนใหเปนบคคลทมคณภาพทงดานรางกาย จตใจ สตปญ ญาความสามารถมคณธรรมจรยธรรม และมวถชวตทเปนสขตามทสงคมมงหวง โดยผา นกระบวนการ ทางการศกษานน นอกจากจะด าเนนการดวยการสงเสรม สนบสนนนกเรยนแลว การปองกนและการชวยเหลอแกไขปญหา

109

ตางๆ ทเกดขนกบนกเรยนกเปนสงส าคญประการหนงของการพฒนา เนองจากสภาพสงคมทเปลยนแปลงไปอยางมาก ทงดานการสอสาร เทคโนโลยตางๆ ซงนอกจากจะสงผลกระทบตอผคนในเชงบวกแลว ในเชงลบกมปรากฏเชนกน เปนตนวา ปญหาเศรษฐกจ ปญหาการระบาดของยาเสพตด ปญหาการแขงขนในรปแบบตางๆ ปญหาครอบครว ซงกอเกดความทกข ความวตกกงวล ความเครยด การปรบตวไมเหมาะสม หรออน ๆ ทเปนผลเสยตอสขภาพจต และ สขภาพกาย ของทกคนทเกยวของ ดงนน ภาพความส าเรจทเกดจากการพฒนานกเรยนใหเปนไปตามความมงหวงนน จงตองอาศยความรวมมอจากผเกยวของทกฝาย ทกคนโดยเฉพาะ บคลากรทกคนในโรงเรยน ซงมครทปรกษาเปนหลกส าคญในการด าเนนการตางๆ เพอการดแลชวยเหลอนกเรยนอยางใกลชด ดวยความรกและเมตตาทมตอศษย และภาคภมใจ ในบทบาททมสวนส าคญตอการพฒนาคณภาพชวตของเยาวชนใหเตบโต งอกงาม เปนบคคลทมคณคาของสงคมตอไป

บทบาทของครทกลาวมานนคงมใชเรองใหม เพราะมการปฏบตกนอยางสม าเสมอ และไดด าเนนการมาแลวนบตงแตอดตจนไดรบการยกยองใหเปนปช นยบคคล แตเพอใหทนตอความเปลยนแปลงของยคสมย โดยเฉพาะการท างานอยางมระบบ ทมกระบวนการท างาน ทมหลกฐานการปฏบตงาน มเทคนค วธการ หรอการใชเครองมอตางๆ เพอดแลชวยเหลอนกเรยนแลว ความส าเรจของงานยอมเกดขนอยางรวดเรว มประสทธภาพ ผลดยอมเกดขนกบทกคน ทงทางตรงและทางออมไมวาจะเปนคร นกเรยน ผปกครอง ชมชน หรอสงคม (กรมสามญศกษา. 2544) และขณะเดยวกน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ไดก าหนดความมงหมายและหลกการวา การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณ ทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรม และวฒนธรรมในการด ารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข (มาตรา 6) แนวการจดการศกษาใหความส าคญ แกผเรยนทกคน โดยยดหลกวา ทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความส าคญทสด ตองสงเสรมใหผเรยนพฒนาตามธรรมชาต และเตมศกยภาพ (มาตรา 22) ในการจดการศกษาตองเนนความส าคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนรและบรณาการ ตามความเหมาะสมของระดบการศกษา (มาตรา 23) (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2542)

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 จดท าขนเพอใหเขตพนทการศกษาหนวยงานระดบทองถนและสถานศกษาทกสงกดทจดการศกษาขนพนฐาน ไดน าไปใชเปนกรอบและทศทางในการพฒนาหลกสตรและจดการเรยนการสอนเพอพฒนาเดกและเยาวชนไทยทกคนในระดบการศกษาขนพนฐาน (กระทรวงศกษาธการ. 2551)

ปญหาของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ในเรอง ปญหาความสบสนของผปฏบตระดบสถานศกษาในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา สถานศกษาสวนใหญก าหนดสาระการเรยนรและผลการเรยนรทคาดหวงไวมาก ท าใหเกดปญหาหลกสตรแนน การวดและประเมนผลไมสะทอนมาตรฐาน สงผลตอปญหาการจดท าเอกสารหลกฐานทางการศกษา และ การเทยบโอนผลการเรยน รวมทงปญหาคณภาพของผเรยนในดานความร ทกษะ ความสามารถและคณลกษณะอนพงประสงคยงไมเปนทนาพอใจ (กระทรวงศกษาธการ 2551) หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 นอกเหนอจากการก าหนดวสยทศน หลกการ จดหมาย สมรรถนะส าคญของผเรยน คณลกษณะ

110

อนพงประสงค มาตรฐานการเรยนรแลวยงไดใหรายละเอยดในแตละกลมสาระการเรยนร ไดก าหนดมาตรฐานการเรยนรเปนเปาหมายส าคญของการพฒนาคณภาพผเรยน มาตรฐานการเรยนรระบสงทผเรยนพงรและปฏบตได มคณธรรม จรยธรรมและคานยมทพงประสงค ทตองการใหเกดแกผเรยน เมอจบการศกษาขนพนฐาน นอกจากนน มาตรฐานการเรยนรยงเปนกลไกส าคญในการขบเคลอนพฒนาการศกษาทงระบบ เพราะมาตรฐานการเรยนรจะสะทอนใหทราบวาตองการอะไร ตองสอนอะไร จะสอนอยางไร และประเมนอยางไร รวมทงเปนเครองมอในการตรวจสอบเพอการประกนคณภาพการศกษา รวมถงการก าหนดตวชวดระบสงทผเรยนพงรและปฏบตได รวมทงคณลกษณะของผเรยนในแตละระดบชน ซงสะทอนถงมาตรฐานการเรยนร มความเฉพาะเจาะจงและมความเปนรปธรรม น าไปใชในการก าหนดเนอหา จดท าหนวยการเรยนร จดการเรยนการสอน และเปนเกณฑส าคญส าหรบการวดและประเมนผล เพอตรวจสอบคณภาพผเรยน

ในทางปฏบต สถานศกษาจดกจกรรมในลกษณะของการบรณาการองคความรตางๆทเกอกลสงเสรมการเรยนรใหมความกวางขวางลกซงยงขน อกทงใหผเรยนไดคนพบและใชศกยภาพทมในตนอยางเตมท เลอกตดสนใจไดอยางมเหตผลใหเหมาะสมกบตนเอง สามารถวางแผนชวตและอาชพไดอยางมคณภาพ เนนการเสรมสรางทกษะชวต วฒภาวะทางอารมณ ศลธรรมและจรยธรรม รจกสรางสมพนธภาพทดเพอปรบตวเขากบบคคล และสถานการณตางๆ ไดอยางดและมความสข เชน กจกรรมการสรางเสรมความรสกรกและเหนคณคาในตนเอง กจกรรมพฒนาวฒภาวะทางอารมณ ศลธรรมและจรยธรรม กจกรรมพฒนาทกษะชวต กจกรรมสรางเสรมประสทธภาพการเรยน เปนตน กจกรรมเหลานสามารถหลอมเขาไปกบการจดกจกรรมลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด ผบ าเพญประโยชน โดยมงเปนการฝกระเบยบวนย การอยรวมกนอยางมความสข กจกรรมชมรมวชาการ ชมนมตางๆ เพอการรวมกนคดคนกจกรรมทสรางสรรค กอใหเกดความสนก ความสข และพฒนาทกษะทางสงคม ทงนแมจะแยกจดกจกรรมเฉพาะทาง กสามารถบรณาการกจกรรมแนะแนวเขาไวดวย เพอใหคนพบศกยภาพของตนเอง

กจกรรมพฒนาผเรยนมงใหผเรยนไดพฒนาตนเองตามศกยภาพ พฒนาอยางรอบดานเพอ ความเปนมนษยทสมบรณ ทงรางกาย สตปญญา อารมณ และสงคม เสรมสรางใหเปนผมคณธรรม จรยธรรมมระเบยบวนย ปลกฝงและสรางจตส านกของการท าประโยชนเพอสงคม สามารถจดการตนเองได และอยรวมกบผอนอยางมความสข กจกรรมแบงเปน 3 ลกษณะ คอ กจกรรมแนะแนว กจกรรมนกเรยนและกจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน กจกรรมพฒนาผเรยนเปนกจกรรมทจดอยางเปนกระบวนการดวยรปแบบทหลากหลายเพอใหบรรลตามวตถประสงคทก าหนดไว ดงนน การมตวแบบหรอแนวทางทดจะชวยใหครสามารถจดกจกรรมไดอยางหลากหลายการน าหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 สสถานศกษา

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดด าเนนการมาแลวตงแตป พ.ศ. 2551 และไดมการนเทศการจดกจกรรมพฒนาผเรยนและจากผลการสอบถามครทรบผดชอบการจดกจกรรมพฒนาผเรยน พบวา ครมความตองการรปแบบ แนวทาง และตวอยางการจดกจกรรมพฒนาผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงจะมแนวการจดกจกรรมมหลกการส าคญคอ กจกรรมพฒนาผเรยนตองมเปาหมายของการจดกจกรรมทชดเจน เปนรปธรรม และครอบคลมผเรยนทกคน เปนกจกรรมทผเรยนไดพฒนาตนเองอยางรอบดานเตมตามศกยภาพตามความสนใจ ความถนด ความตองการ

111

เหมาะสมกบวยและวฒภาวะ เปนกจกรรมทปลกฝงและสงเสรมจตส านกในการบ าเพญตนใหเปนประโยชนตอสงคมในลกษณะตางๆ ทสอดคลองกบวถชวต ประเพณ และวฒนธรรมอยางตอเนองและสม าเสมอ และเปนกจกรรมทยดหลกการมสวนรวม โดยเปดโอกาสใหคร พอแม ผปกครอง ผน าชมชน ปราชญชาวบานองคกร และหนวยงานอน มสวนรวมในการจดกจกรรมนอกจากนจากผลการศกษาประสทธภาพการจดกจกรรมพฒนาผเรยน (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา , 2554) พบวา ครขาดความชดเจนในวธการ แนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยเฉพาะในการจดกจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน ครใหความส าคญกจกรรมพฒนาผเรยนนอยมาก สถานศกษาบางแหงขาดครทรบผดชอบ ขาดผรและปฏบตจรงในระดบสถานศกษา ครผสอนสวนใหญยงไมสามารถจดกจกรรมการเรยนการสอนได ขาดทกษะการจดกจกรรมและไมสามารถบรณาการกบกลมสาระอนๆ ได และขาดตวอยางในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนในแตละกจกรรมอยางเปนรปธรรมและจากความคดเหน ของผบรหารโรงเรยน ศกษานเทศก และคร มความตองการการพฒนาการจดกจกรรมพฒนาผเรยน คอจดอบรมสรางความรความเขาใจแนวทางหรอกระบวนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหแกครโดยตรง จดท าตวอยางรปแบบ แนวทางการจดกจกรรมทหลากหลาย สอ และตวอยางโรงเรยนทประสบผลส าเรจในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน จากปญหาและความตองการดงกลาว จงมความจ าเปนอยางยงทจะชวยครใหสามารถจดกจกรรมได ทงนเพราะการจดกจกรรมพฒนาผเรยนเปนกจกรรมทจดอยางเปนกระบวนการดวยรปแบบทหลากหลายเพอใหบรรลตามวตถประสงคทก าหนดไว ดงนน การมตวแบบหรอแนวทางทดจะชวยใหครสามารถจดกจกรรมไดอยางหลากหลาย

การเหนคณคาในตนเองมความส าคญอยางยงในการปรบตวทางอารมณ สงคม และการเรยนรเพราะเปนพนฐานของการมองชวต ความสามารถทางดานสงคมและอารมณเกดจากการเหนคณคาในตนเอง บคคลทเหนคณคาในตนเองสงจะสามารถเผชญกบอปสรรคทผานเขามาในชวตได สามารถยอมรบเหตการณทท าใหตนเองรสกผดหวง ทอแทใจ ความเชอมนในตนเองมความหวงและมความกลาหาญ จะท าใหเปนคนทประสบผลส าเรจ มความสข สามารถด ารงชวตไดอยางมความสขตามทตนปรารถนา บคคลทเหนคณคาในตนเอง รวาตนเองมคณคา มกจะมการประเมนตนเองในดานด แตถาบคคลใดทมความรสกวาไมมใครสนใจ ไมไดรบการยอมรบหรอท าอะไรแลวไมประสบความส าเรจ จะท าใหบคคลนนรสกวาตนเองไรคณคา เมอเกดความรสกเชนนขนกจะท าใหบคคลนนขาดความเชอมนในตนเอง ความรสกเหนคณคาในตนเองทแตกตางกนจงมผลตอความ รสก หรอพฤตกรรมทแตกตางกนของแตละบคคล (Newman, 1986: 281-286) ความรสกทบคคลตองการไดรบตอบสนองทางจตใจท าใหบคคลนนรสกเหนคณคาใน ตนเอง แตถาบคคลนนเกดความรสกทไมพงพอใจในตนเอง เกดความรสกทไมดในตนเองกจะท าใหมปญหาทางสขภาพจต รวมทงบคคลทลมเหลวทางดานการศกษาและดานสงคม จะท าใหมความผดปกตทางจตได บคคลทเปนอาชญากรหรอพวกทมกกอกวน พวกอนธพาลทงหลาย กเปนผลเนองมาจากการขาดการเหนคณคาในตนเองเชนกน การเหนคณคาในตนเองเปนความรสกภายในของบคคล ซงเปนผลมาจากการประเมนคณคาและความสามารถของตน ถาบคคลใดประเมนคาของตนเองสงเกนไปจะท าใหเกดความรสกหลงตนหรอเหนแกตว แตถาบคคลใดทมอคตตอตนเองกจะท าใหปฏเสธไมนบถอตนเอง ท าใหขาดความเชอมนในตนเองได ดงนน การพฒนาความรสกทดตอตนเองใหมนคงยงขน ท า

112

ใหประสบความส าเรจในกจกรรมทท าโดยการใชความสามารถตามทตนตองการและอยในสงคมทดกจะพฒนาได (Memillan & Others, 1995)

การเหนคณคาในตนเองนนมความส าคญตอทกชวงชวต คนทมความนบถอตนเองต าหรอมความรสกทไมดตอตนเอง กเปรยบเสมอนกบเปนคนทพการทางบคลกภาพ การเหนคณคาใน ตนเองจงมความส าคญตอคนเราทก ๆ ชวงชวต ท าใหเกดความเขาใจและตระหนกถงคณคาในตนเอง รวาตนเองมความส าคญ ซงจะมผลตอการวางรากฐานทางบคลกภาพ การเหนคณคาในตนเองเปนการสรางภาพลกษณทดใหกบตนเอง ท าใหคนเรามความเปนตวของตวเองสง ท าใหเกดความเชอมนในตนเอง ท าใหเปนคนทมความมงมนมความมานะพยายามในการท างานใหประสบผลส าเรจ ท าใหเปนคนทมความรสกทดตอตนเองและผอนในดานดไมเหยยบย าความรสกของผอนใหตกต าลง เปนคนทมบคลกลกษณะด มสขภาพจตด เปนคนทมเพอนมาก ในทางตรงกนขาม ถาบคคลใดทขาดการเหนคณคาในตนเองกจะท าใหเปนคนทชอบโยนความผดของตวเองไปใหคนอน เปนคนทชอบหาความผดพลาดของผอน ตองการความเอาใจใสและตองการไดรบการยอมรบจากผอนสง เปนคนทไมคอยมเพอน โดยเฉพาะเพอนสนท เปนคนทชอบเอาชนะและตนเองตองเปนฝายถกตองเสมอ บคคลประเภทนมกจะใชทกวถทางและใชความรนแรงเพอทจะท าใหตนเองชนะ เปนคนทตดสงเสพตด เปนคนทซมเศราสนหวงในชวต ท าใหเปนคนเหนแกตวและมความตองการทางวตถสง ขาดการตดสนใจทด ชอบผลดวนประกนพรง เปนคนทชอบพงพงผอนอยเสมอ เปนคนทชอบคยโออวดเกนจรงและทยงรายไปกวานนคนทขาดการเหนคณคาในตนเองยงเปนคนทพยายามฆาตวตายเนองมาจากวาเหนวาตนเองเปนคนไรคา เมอเกดปญหาอะไรเกดขนมกจะลงโทษตวเอง และรสกเจบปวดกบปญหาทเกดขนอยางมากมาย บคคลเหลานจงมกพยายามฆาตวตายเพอหลกเลยงสงคม ดงจะเหนไดจากสภาพปจจบนทภาวะเศรษฐกจตกต า ผคนเกดความเครยด พยายามหลกหนปญหา พยายามฆาตวตายดงทเหนไดจากทางหนาหนงสอพมพ วทย หรอโทรทศน เปนตน (ประเทน มหาขนธ , 2536 อางใน เกยรตวรรณ อมาตยกล, 2540)

มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม ก าหนดภารกจหลกไวในแผนงานหลกใหมภารกจในการผลตและพฒนาคร โดยก าหนดยทธศาสตรส าคญของมหาวทยาลยในการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ใหครและบคลากรทางการศกษาสามารถจดการเรยนรและจดกจกรรมพฒนาผเรยนไดอยางมคณภาพ ผวจยจงเหนความส าคญของการพฒนาคร โดยการด าเนนโครงการวจยและพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง ( self esteem) โดยใชโรงเรยนเปนฐาน ตามแนวคดการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง ซงมแนวทางในการพฒนาครใหมความรความเขาใจ สามารถคดและจดกจกรรมพฒนาผเรยน เพอสรางเสรมคณลกษณะทพงประสงค ดานการเหนคณคาในตนเองใหกบผเรยน ใหสามรถด ารงตนในสงคมไดอยางมความสขและสรางสรรคตอไป

วตถประสงค

1. เพอศกษาสภาพการพฒนาศกยภาพคร เพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหน คณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน

113

2. เพอศกษาผลการพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนา ผเรยนดานการ เหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน

ขอบเขตของโครงการวจย

ขอบเขตดานกลมเปาหมายการพฒนา วจยครงน เปน การพฒนาครโดยใชโรงเรยนเปนฐานโดยด าเนนการวจยกบกลมเปาหมาย

1 โรงเรยน โดยผรวมวจยไดแก อาจารยมหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม บคลากรทางการศกษาผบรหารและครจากโรงเรยน โรงเรยนครประชาชนทศ อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาพษณโลก เขต 2 จ านวน 15 คน ขอบเขตดานเวลา ในการวจย ตงแต 1 ตลาคม 2554 - 30 กนยายน 2555 นยามศพทเฉพาะ กจกรรมพฒนาผเรยน กจกรรมการเรยนรกจกรรมพฒนาผเรยนเปนกระบวนการพฒนาผเรยนอยางเปนกระบวนการดวยรปแบบและวธการทหลากหลายในการพฒนารางกายทงดานรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณและสงคม มงปลกฝงคณธรรม จรยธรรมและคานยมทพงประสงค และสงเสรมใหผเรยนรจกและเขาใจตนเอง รจกแสวงหาขอมลสารสนเทศ สามารถตดสนใจไดอยางเหมาะสม มงเสรมเจตคต สรางจตส านกในธรรมชาตและสงแวดลอม สามารถปรบตวและปฏบตตนใหเปนประโยชนตอสงคม ประเทศชาต และด ารงชวตไดอยางมความสข การเหนคณคาในตนเอง หมายถง ความรสกทบคคลมตอตนเองในการประเมนความสามารถ ความส าคญ ความมคา และการประสบความส าเรจ โดยแสดงออกมาในรปเจตคตทมตอตนเองมการยอมรบนบถอ และมความเชอมนในตนเอง การทบคคลประเมนสงตางๆ ออกมาเปนการเหนคณคาในตนเองนนเปนขบวนการตดสนคณคาของตนเองโดยเปรยบเทยบกบมาตรฐานและคานยมสวนบคคล ซงแสดงใหบคคลอนเหนดวยลกษณะทาทาง หรอพฤตกรรมการปฏบต ทบทวนวรรณกรรม กจกรรมพฒนาผเรยน ความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรของโลกยคโลกาภว ตนมผลตอการเปลยนแปลงทางสงคมและเศรษฐกจของทกประเทศ รวมทงประเทศไทยดวย จงมความจ าเปนทตองปรบปรงหลกสตรการศกษาของชาต ซงถอเปนกลไกส าคญในการพฒนาคณภาพการศกษาของประเทศ เพอสรางคนไทยใหเปนคนด มปญญา มความสข มศกยภาพพรอมทจะแขงขนและรวมมออยางสรางสรรคในเวทโลก (กระทรวงศกษาธการ. 2545) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ .ศ. 2542 ไดก าหนดแนวการจดการศกษา โดยยดหลกวาผเรยนทกคนมความรและพฒนาตนเองไดและถอวาผเรยนมความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาต และเตมตามศกยภาพ โดยจดเนอหาสาระและ

114

กจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยนค านงถงความแตกตางระหวางบคคล ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชในการปองกน แกปญหาและเรยนรจากประสบการณจรง (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2542: 3) ประกอบกบมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสงคมและเทคโนโลย กอใหเกดทงผลดและผลเสยตอการด าเนนชวตในปจจบนของบคคล ท าใหเกดความยงยากซบซอนมากยงขน จ าเปนตองปรบเปลยนวธการด าเนนชวตใหสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมคณคา มศกดศร และมความสข

หลกสตรการศกษาขนพนฐานก าหนดใหมสาระการเรยนร 8 กลม และกจกรรมพฒนาผเรยน ซงกจกรรมพฒนาผเรยนเปนกจกรรมทจดใหผเรยนไดพฒนาความสามารถของตนเองตาศกยภาพ มงเนนเพมเตมจากกจกรรมทไดจดใหเรยนรทง 8 กลม การเขารวมและปฏบตกจกรรมทเหมาะสมรวมกบคนอนอยางมความสขกบกจกรรมทเลอกดวยตนเอง ตามความถนด และความสนใจอยางแทจรง การพฒนาทส าคญคอ การพฒนาองครวมของความเปนมนษยใหครบทกดาน ทงรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม ใหเปนผมศลธรรม จรยธรรม มระเบยบวนยและมคณภาพ ปลกฝงและสรางจตส านกของการท าประโยชนเพอสงคม (กระทรวงศกษาธการ. 2545: 6) ซงสถานศกษาจะตองด าเนนการอยางมเปาหมาย มรปแบบและวธการทเหมาะสม กจกรรมพฒนาผเรยนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน แบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ 1. กจกรรมแนะแนว เปนกระบวนการชวยเหลอผเรยนใหสามารถบรหารจดการชวตและพฒนาตนเอง ดวยการใหผเรยนรจกรกและเหนคณคาของตนเองและผอน รจกแสวงหาขอมล และใชขอมลสารสนเทศใหเกดประโยชน สามารถเลอกตดสนใจและแกปญหาทเกดขนไดอยางเหมาะสม สามารถเผชญและอดทนตอภาวะวกฤต รจกจดการกบอารมณและความเครยดตลอดจนสามารถปรบตวและด ารงชวตไดอยางมความสข

2. กจกรรมนกเรยน หมายถงการปฏบตงานรวมกนของนกเรยนเปนกลม ๆ ตามความถนดความสนใจ ไมมหนวยการเรยน โดยมครเปนทปรกษา แตไมรวมถงกจกรรมการเรยนการสอนในรายวชาตางๆ ทงนสถานศกษาตองใหความเหนชอบและสนบสนน สงเสรมใหมกจกรรมนกเรยนอยางกวางขวางและหลากหลาย โดยใหผเรยนทกคนตองเลอกเขารวมกจกรรมนกเรยนอยางใดอยางหนงทกภาคเรยน

3. กจกรรมเพอสงคม และสาธารณะประโยชน ส าหรบกจกรรมนกเรยนเปนกจกรรมทเกดจากความสมครใจของผเรยนมงพฒนาคณลกษณะทพงประสงคเพมเตมจากกจกรรมในกลมสาระ เปนกจกรรมทผเรยนชวยกนคดชวยกนท า ชวยกนแกปญหา สงเสรมศกยภาพของผเรยน รวมถงกจกรรมทมงปลกฝงความมระเบยบวนย ความรบผดชอบ รสทธและหนาทของตนเอง แบงตามความแตกตางของกจกรรมไดเปน 2 ลกษณะ คอ

ก. กจกรรมพฒนาความคด ความสนใจ ความตองการของผเรยน เปนกจกรรมทมงเนนการเตมเตมความร ความช านาญและประสบการณของผเรยนใหกวางขวางยงขน เพอคนพบความถนดความสนใจของตนเองและพฒนาตนเองใหเตมศกยภาพ พฒนาทกษะของสงคมและปลกฝงจตส านกของการท าประโยชนเพอสงคม

115

ข. กจกรรมลกเสอ เนตรนาร หรอยวกาชาด หรอผบ าเพญประโยชน หรอกจกรรมรกษาดนแดน เปนกจกรรมทมงปลกฝงระเบยบวนย กฎเกณฑ เพออยรวมกนในสภาพชวตตางๆ น าไปสพนฐานการท าประโยชนใหแกสงคม วถชวตในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ซงกระบวนการจดใหเปนไปตามขอก าหนดของคณะกรรมการลกเสอแหงชาต ยวกาชาด สมาคมผบ าเพญประโยชน และกรมการรกษาดนแดน ในทางปฏบต สถานศกษาจดกจกรรมในลกษณะของการบรณาการองคความรตางๆทเกอกลสงเสรมการเรยนรใหมความกวางขวางลกซงยงขน อกทงใหผเรยนไดคนพบและใชศกยภาพทมในตนอยางเตมท เลอกตดสนใจไดอยางมเหตผลใหเหมาะสมกบตนเอง สามารถวางแผนชวตและอาชพไดอยางมคณภาพ เนนการเสรมสรางทกษะชวต วฒภาวะทางอารมณ ศลธรรมและจรยธรรม รจกสรางสมพนธภาพทดเพอปรบตวเขากบบคคล และสถานการณตางๆ ไดอยางดและมความสข เชน กจกรรมการสรางเสรมความรสกรกและเหนคณคาในตนเอง กจกรรมพฒนาวฒภาวะทางอารมณ ศลธรรมและจรยธรรม กจกรรมพฒนาทกษะชวต กจกรรมลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด ผบ าเพญประโยชน โดยมงเปนการฝกระเบยบวนย การอยรวมกนอยางมความสข กจกรรมชมรมวชาการ ชมนมตางๆ เพอการรวมกนคดคนกจกรรมทสรางสรรค สรางเสรมประสทธภาพการเรยน เปนตน กจกรรมเหลานสามารถหลอมเขาไปกบการจดกจกรรมกอใหเกดความสนก ความสข และพฒนาทกษะทางสงคม ทงนแมจะแยกจดกจกรรมเฉพาะทาง กสามารถบรณาการกจกรรมแนะแนวเขาไวดวย เพอใหคนพบศกยภาพของตนเอง ความหมายกจกรรมพฒนาผเรยน กจกรรมพฒนาผเรยน เปนกระบวนการพฒนาผเรยนอยางเปนกระบวนการดวยรปแบบและวธการทหลากหลายในการพฒนารางกายทงดานรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณและสงคม มงปลกฝงคณธรรม จรยธรรมและคานยมทพงประสงค และสงเสรมใหผเรยนรจกและเขาใจตนเอง รจกแสวงหาขอมลสารสนเทศ สามารถตดสนใจไดอยางเหมาะสม มงเสรมเจตคต สรางจตส านกในธรรมชาต และสงแวดลอม สามารถปรบตวและปฏบตตนใหเปนประโยชนตอสงคม ประเทศชาต และด ารงชวตไดอยางมความสข (กรมวชาการ. 2544) เปาหมาย

การจดกจกรรมพฒนาผเรยนมงพฒนาใหบคคลรจกและเหนคณคาในตนเองและผอน มวฒภาวะทางอารมณ มกระบวนการคด มทกษะในการด าเนนชวตอยางเหมาะสมและมความสข มจตส านกในการรบผดชอบตอตนอง ครอบครว สงคม และประเทศชาต โดยก าหนดเปาหมายในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดงน

1. ผเรยนไดประสบการณทหลากหลาย เกดความร ความช านาญ ทงวชาการและวชาชพอยางกวางขวางมากยงขน

2. ผเรยนคนพบความสนใจ ความถนดและพฒนาความสามารถพเศษเฉพาะตว มองวชาชพอยางกวางขวางมากยงขน

116

3. ผเรยนเหนคณคาองคความรตางๆสามารถน าความรและประสบการณไปใชในกา รพฒนาตนเอง และประกอบสมมาอาชพ

4. ผเรยนพฒนาบคลกภาพ เจตคต คานยมในการด าเนนชวต และเสรมสรางศลธรรม จรยธรรม

5. ผเรยนมจตส านกและท าประโยชนเพอสงคมและประเทศชาต

หลกการจด กจกรรมพฒนาผเรยนมหลกการจดดงน 1. มการก าหนดวตถประสงคและแนวปฏบตทชดเจนและเปนรปธรรม

2. จดใหเหมาะสมกบวย วฒภาวะ ความสนใจ ความถนด และความสามารถของผเรยน 3. บรณาการวชาการกบชวตจรง ใหผเรยนตระหนกถงความส าคญของการเรยนรตลอดชวต

4. ใชกระบวนการกลมในการจดประสบการณการเรยนรฝกใหคดวเคราะหสรางสรรค จนตนาการทเปนประโยชนและสมพนธกบชวต ในแตละชวงวยอยางตอเนอง

5. จ านวนสมาชกมความเหมาะสมกบลกษณะของกจกรรม 6. มการก าหนดเวลาในการจดกจกรรมใหเหมาะสม สอดคลองกบวสยทศนและเปาหมายของสถานศกษา

7. ผเรยนเปนผด าเนนการ มครเปนทปรกษา ถอเปนหนาทและงานประจ า โดยค านงถง ความปลอดภย 8. ยดหลกการมสวนรวม โดยเปดโอกาสใหคร พอแม ผปกครอง ชมชน องคกรทงภาครฐและเอกชน มสวนรวมในการจดกจกรรม 9. มการประเมนผลการจดกจกรรม โดยวธการทหลากหลาย และสอดคลองกบกจกรรมอยางมระบบและตอเนอง โดยใหถอวาเปนเกณฑประเมนผลการผานชวงชนเรยน แนวการจด สถานศกษาตองจดใหผเรยนทกคนเขารวมกจกรรม โดยค านงถงแนวการจด ดงตอไปน 1. การจดกจกรรมตางๆ เพอเกอกลสงเสรมการเรยนรตามกลมสาระการเรยนร เชน การบรณาการโครงการ องคความรจากสาระการเรยนร เปนตน

2. จดกจกรรมตามความสนใจ ความถนดตามธรรมชาต และความสามารถ ความตองการของผเรยนและชมชน เชน ชมรมทางวชาการตางๆ เปนตน 3. จดกจกรรมเพอสรางสรรค และสรางจตส านกในการท าประโยชนตอสงคม เชน กจกรรม ลกเสอ เนตรนาร เปนตน

4. จดกจกรรมประเภทดานบรการดานตางๆ ฝกการท างานทเปนประโยชนตอตนเองและ สวนรวม กจกรรมตอไปนเปนกจกรรมทสถานศกษาอาจเสนอแนะตอผเรยน 4.1 กจกรรมสรางเสรมความรสกรกและเหนคณคาในตนเอง เปนกจกรรมทมงสรางเสรมความความรสกรก และเหนคณคาในตนเอง เพอชวยใหผเรยนส ารวจ วเคราะห ประเมนตนเองตามความ

117

เปนจรง จนกระทงรจก เขาใจ ยอมรบ ควบคมและพฒนาตนเอง มความรสกทดตอตนเองและผอน รวาตนมความสามารถ มคณคา สามารถสรางสงดงามใหแกตนเอง ครอบครว สงคม และด ารงชวตไดอยางมความสข 4.2 กจกรรมพฒนาวฒภาวะทางอารมณ ศลธรรมและจรยธรรม เปนกจกรรมทมงพฒนาวฒ ภาวะทางอารมณ เชาวนปญญาทางดานศลธรรม และจรยธรรม เพอชวยใหผเรยนมความสมดลทงดานรางกาย จตใจ อารมณและสงคม ท าใหด าเนนชวตอยรวมกบผอนอยางสรางสรรค และมความสข และประสบความส าเรจในชวต เปนคนด มปญญา และมความสข

4.3 กจกรรมพฒนาทกษะชวต เปนกจกรรมทมงสรางภมคมกน เพอใหผเรยนมทกษะ ในดานรจกตนเอง ทกษะการแสวงหาและใชขอมล ทกษะการคด การตดสนใจและการแกปญหา ทกษะการวางแผนและการจดการ ทกษะการมวสยทศน ทกษะการกลาเสยงอยางมเปาหมายและคณธรรม ทกษะการสอสารและการสรางความสมพนธกบผอน ทกษะการปรบตว ทกษะการท างานเปนทม เพอสรางเสรมความสามารถในการปรบตวสามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข เพอชวยใหผเรยนแสดงพฤตกรรมไดอยางเหมาะสมกบสถานการณ สามารถจดการกบความขดแยงอปสรรคตางๆ ใหดขนได

4.4 กจกรรมบรการแนะแนวและใหค าปรกษา เปนกจกรรมเสรมสรางใหรกการ ท างานทเปนประโยชนตอตนเอง สวนรวม และมความสามารถในการใหบรการ มทกษะในการใหค าปรกษา เพอชวยใหผเรยนเปนผแนะแนวและใหค าปรกษาเบองตนได และเปนการท าประโยชนใหแกสงคม

4.5 กจกรรมสรางเสรมประสทธภาพในการเรยนเปนกจกรรมทมงเสรมสราง ประสทธภาพในการเรยน เพอชวยใหผเรยนพฒนาการเรยนรของตนไดเตมศกยภาพ มเจตคตทดตอการเรยน มนสยในการเรยนทด เหนคณคาของการแสวงหาความร มเทคนคและวธการเรยนทด รวาปจจยการเรยนทด เหนคณคาของการแสวงหาความร มเทคนคและวธการทด รวาปจจยสงเสรมการเรยนทด และวางแผนการศกษา และอนาคตของตนเองได

4.6 กจกรรมสรางเสรมนสยรกการท างานเพอชวยใหผเรยนรจกและเขาใจตนเอง ปลกฝง คานยม นสยรกการท างาน แสดงถงความพอใจ มงมนทจะท างานใหบรรลผลส าเรจ และมความภาคภมใจในผลงานของตน

4.7 กจกรรมฉลาดกนฉลาดใช เปนกจกรรมทมงเสรมสราง พฒนาความคด วเคราะห ตดสนใจเลอกบรโภค โดยยดหลกประโยชน ประหยด และปลอดภย เพอชวยใหผเรยนสามารถเชอมโยงความรมาใชใหเปนประโยชนตอการบรโภคในชวตประจ าวน

4.8 กจกรรมศลปนนกอานเปนกจกรรมทมงสรางเสรมพฒนา ทกษะการอานออกเสยง รอยแกว หรอรอยกรอง ความสนใจของผเรยน เพอชวยใหผเรยนสามารถอานออกเสยงไดถกตองตามหลกการอาน 4. 9. กจกรรมเพอนทแสนดเปนกจกรรมทมงเสรมพฒนาใหมความสามารถปรบปรงตนเองในการปฏบตตอผอนไดอยางเหมาะสมชวยใหผเรยนไดปฏบตตนชวยเหลอผอนทเดอดรอนได

118

4.10 กจกรรมสรางเสรมนสยการท าประโยชนเพอสงคม เปนกจกรรมทสรางเสรมนสยการท าประโยชนเพอสงคม เพอใหผเรยนรจกและเขาใจตนเอง ปลกฝงลกษณะนสยทเออตอการท าประโยชนเพอสงคม เหนแนวทางทจะท าประโยชนเพอสงคม เหนแนวทางทจะท าประโยชนใหกบสงคมและสามารถน าไปปฏบตในชวตประจ าวนได 4.11 กจกรรมลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด ผบ าเพญประโยชน และรกษาดนแดน เปนกจกรรมทมงจดฝกอบรมบมนสยใหเปนพลเมองดตามจารตประเพณของชาตบานเมองและตามอดมคต อดมการณลก เสอ เนตรนาร ยวกาชาด ผบ าเพญประโยชนและรกษาดนแดน โดยด าเนนการจดกจกรรมใหเปนไปตามขอก าหนดของคณะกรรมการลกเสอแหงชาต ยวกาชาด สมาคมผบ าเพญประโยชน และกรมการรกษาดนแดน 4.12 กจกรรมพทกษปา เปนกจกรรมทมงสรางเสรมกระบวนการอนรกษและพฒนาปา โดยการเขาคายในปา มการออกระเบยบกฎเกณฑของการอยรวมกนในคาย การเดนทางไกล พฒนาทกษะการสงเกต คด ตดสนใจ แกปญหา และคดสรางสรรคในการอนรกษและพฒนาปา

4.13 กจกรรมเรยนรรวมกน เปนกจกรรมทมงสรางเสรมสนบสนนใหเยาวชนให เรยนรรวมกน และฝกทกษะในการชวยเหลอ แสดงความเมตตา กรณา ทกคนรวมกนปฏบตตน เพอปฏบตตามกฎผบ าเพญประโยชนไดเรยนรกระบวนการกลมในการอยรวมกนสามารถคนพบความสามารถ ความสนใจ และเรยนรทกษะใหมๆ นอกจากกจกรรมตางๆ ทเสนอแนะไวขางตน ผเรยนอาจเสนอกจกรรมอนๆ ไดตามความตองการและความสนใจ เชน กจกรรมท าหนงสอรน กจกรรมท าหนงสอโรงเรยน เปนตน บทบาทของบคลากรทเกยวของ ในด าเนนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหมประสทธภาพและประสทธผล จ าเปนอยางยงทจะก าหนดบทบาทหนาทของบคลากรทเกยวของสถานศกษาสามารถน าไปปรบปรงและเลอกปฏบตไดตามความเหมาะสม และความพรอมของแตละสถานศกษา บทบาทของคณะกรรมการสถานศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 หมวด 4 มาตรา 29 ทมงใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษาและหมวด 5 มาตรา 40 ใหมคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เพอท าหนาทก ากบและสงเสรมสนบสนนใหการบรหารการจดการในสถานศกษา (กรมสามญศกษา. 2545: 22-31) คณะกรรมการสถานศกษาควรมบทบาทในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดงน (กระทรวงศกษาธการ. 2543: 4) 1. ใหความเหนชอบและมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย เปาหมายและด าเนนการดงน 1 .1 มสวนรวมในการวางแผน วเคราะหการจดกจกรรมของสถานศกษา 1.2 ใหความเหนชอบแผนการจดกจกรรมในสถานศกษา 1 .3 มสวนรวมในการด าเนนการจดกจกรรมไดเปนไปอยางมประสทธภาพ 1.4 มสวนรวมในการประเมนผล เพอปรบปรงพฒนาในโอกาสตอไป

119

2. สงเสรม สนบสนนการด าเนนการจดกจกรรมของสถานศกษาในดานตางๆ ดงน 2.1. ดานงบประมาณ กรรมการสถานศกษาตองมสวนในการจดหางบประมาณสนบสนนการจดกจกรรม วสด ครภณฑ เครองมออปกรณตางๆ ในการปฏบตกจกรรม 2.2. เปนวทยากรและแนะน าวทยากร คณะกรรมการสถานศกษาสวนใหญประกอบดวย ผทรงคณวฒในสาขาตางๆ ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน ผแทนชมชน ผแทนผปกครอง และศษยเกา ซงลวนแตมศกยภาพในตวเอง ฉะนนจงสามารถเปนวทยากรหรอจดหาวทยากรภายนอกในกรณทขาดผเชยวชาญเฉพาะสาขาทก าหนดในกจกรรมพฒนาผเรยน 2.3.ใหค าปรกษาและสงเสรมการใชภมปญญาทองถน ในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนควรใหสอดคลองกบภมปญญาทองถน เพอใหผเรยนเหนคณคาของวฒนธรรมทองถนและตระหนกในหนาทในการสบทอดมรดกทางวฒนธรรมทองถน และตระหนกในหนาทการสบทอดมรดกทางวฒนธรรมของทองถน 2.4 เปนแหลงศกษาและแหลงขอมล กรรมการสถานศกษาจะตองมการประสานสมพนธกบแหลงเรยนรในทองถน ทเปนโรงงาน สถานประกอบการ แหลงวทยาการตางๆ เพอใหความรวมมอในการใชเปนแหลงปฏบตกจกรรมและเปนแหลงศกษาดงานตามความตองการของผเรยนในแตละกจกรรม บทบาทของผบรหารสถานศกษา บทบาทของผบรหารการศกษาในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนของสถานศกษา ดงน

1. ก าหนดนโยบายและแนวทางปฏบตผบรหารการศกษารวมกบคณะกรรการกจกรรม พฒนาผเรยนหรอหวหนากจกรรมพฒนาผเรยน ก าหนดนโยบายและแนวทางปฏบต ดงน 1.1 ศกษาหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 และคมอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ตามค าสงของกระทรวงศกษาธการ 1.2 ก าหนดระเบยบและหลกเกณฑ การจดกจกรรมพฒนาผเรยนของสถานศกษา 1.3 ศกษาขอมลแหลงวทยาการการเรยนรในชมชน และทองถน 1.4.ก าหนดและมอบหมายบคลากรทเกยวของในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนในสถานศกษา 2. นเทศและตดตามการจดท าแผนงานโครงการ ปฏทนของหวหนากจกรรมพฒนาผเรยนและอนมตใหความเหนชอบ นเทศตดตามการด าเนนงานกจกรรมพฒนาผเรยนอยางตอเนอง ใหเปนไปตามระเบยบขอบงคบของสถานศกษา และเปาหมายของการจดกจกรรมพฒนาผเรยน 3. สงเสรมสนบสนน 3.1 ใหมการจดกจกรรมทหลากหลาย สอดคลองกบความตองการของผเรยน 3.2 สงเสรมการจดกจกรรมทเนนวฒนธรรม หรอภมปญญาทองถน 3.3 สนบสนนทรพยากรทเกยวของในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน 3.4 ใหค าปรกษาแกบคลากรทเกยวของในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

120

4. ประเมนและรายงาน 4.1 รบทราบผลการประเมน พรอมทงเสนอแนะแนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เพอเปนประโยชนในการจดกจกรรมในภาคเรยนตอไป 4.2 รายงานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ใหคณะกรรมการสถานศกษาทราบ เพอเปนประโยชนในการจดกจกรรมในภาคเรยนตอไป บทบาทของหวหนากจกรรมพฒนาผเรยน บทบาทของหวหนากจกรรมพฒนาผเรยนในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนของสถานศกษามดงน

1. ส ารวจขอมลความพรอม ความตองการ และสภาพปญหา ด าเนนการส ารวจขอมล ความพรอม ความตองการ และสภาพปญหาของสถานศกษา ชมชน ทองถน และผเรยน เพอเตรยมความพรอมในการจดกจกรรมใหสอดคลองกบความตองการ และปญหาของผเรยน 2. จดประชมครทปรกษากจกรรมพฒนาผเรยน ประชมครทปรกษากจกรรมพฒนาผเรยน เพอรวมกนก าหนดแนวทางในการจดกจกรรมใหมความเหมาะสมกบสภาพความตองการและปญหาของสถานศกษา ชมชน ทองถน และผเรยน

2. จดท าแผนงาน โครงการและปฏทนงานกจกรรมพฒนาผเรยน จดท าและรวบรวม แผนงาน โครงการและปฏทนงานกจกรรมพฒนาผเรยน โดยก าหนดเปนรายภาคเรยนหรอรายปการศกษาหรอระยะเวลาทก าหนด และเสนอขออนมตตอผบรหารสถานศกษา

3. ใหค าปรกษาแกครทปรกษากจกรรมพฒนาผเรยนเพอใหการด าเนนกจกรรมพฒนาผเรยนใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

4. นเทศ ตดตาม และประสานงานการด าเนนการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ประสานงาน และอ านวยความสะดวก ใหการจดกจกรรมพฒนาผเรยนด าเนนไปดวยความเรยบรอย และนเทศ ตดตามใหเปนไปตามระเบยบ หลกเกณฑการจดกจกรรมพฒนาผเรยนของสถานศกษา

5. รวบรวมผลการจดกจกรรมพฒนาผเรยนรวบรวมผลการประเมนการจดกจกรรม พฒนาผเรยนจากครทปรกษากจกรรมตลอดจนปญหาและอปสรรคในการจดกจกรรมและเสนอแนวทางในการจดกจกรรรมพฒนาผเรยนตอผบรหารสถานศกษา บทบาทของครทปรกษากจกรรมพฒนาผเรยน ครทกคนตองเปนครทปรกษากจกรรมพฒนาผเรยนตามค าขอของผเรยนหรอตามทสถานศกษามอบหมาย ซงจะตองมบทบาทดงตอไปน 1. ปฐมนเทศปฐมนเทศใหผเรยนเขาใจเปาหมายและวธด าเนนการจดกจกรรมพฒนาผเรยน 2. เลอกตงคณะกรรมการ จดใหผเรยนเลอกตงคณะกรรมการด าเนนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนสงเสรมการจดท าแผนงาน / โครงการ 3. สงเสรมใหผเรยนเปนสมาชกของกจกรรมรวมแสดงความคดเหนในการจดท าแผนงาน/ โครงการและปฏทนการปฏบตงานอยางอสระ

121

4. ประสานงาน ประสานงานและอ านวยความสะดวกในดานทรพยากรตามความ เหมาะสม 5. ใหค าปรกษา ดแล ตดตามการจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหเปนไปตามแผนงานดวยความเรยบรอยและปลอดภย 6. ประเมนผลการเขารวมและการปฏบตกจกรรมของผเรยน 7. สรปและรายงานผลสรปและรายงานผลการจดกจกรรมตอหวหนากจกรรมพฒนาผเรยน บทบาทของผเรยน ผเรยนทกคนมบทบาทในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดงน 1. ผเรยนทกคนเขารวมกจกรรม ตามความถนดและความสนใจทกภาคเรยน รวมกลม เสนอกจกรรมตามความตองการ หรออาจเขารวมกจกรรมตามขอเสนอแนะของสถานศกษา 2. รบการปฐมนเทศจากครทปรกษากจกรรมพฒนาผเรยน ผเรยนจะตองพบครทปรกษา กจกรรมเขารบการปฐมนเทศ รบฟงขอเสนอแนะตางๆ เพอเขารวมและด าเนนการจดกจกรรมไดอยางถกตองและเหมาะสม 3. ประชมเลอกตงคณะกรรมการฝายตางๆ ประกอบดวย ประธาน เลขานการ เหรญญก นายทะเบยนและอนๆ ตามความเหมาะสม

4. ประชมวางแผน จดท าแผนงาน โครงการ และปฏทนงาน การด าเนนกจกรรมให บรรล ตามวตถประสงค จ าเปนตองมการวางแผนในการด าเนนงาน ทประชมทกคนควรเปดใหทกคนมสวนรวม ในการวางแผนและท าโครงการ ปฏทนงานทก าหนด วน เวลา ไวอยางชดเจน แลวน าเสนอตอครทปรกษากจกรรม

5. ปฏบตกจกรรมตามแผนงาน โครงการและปฏทนทไดก าหนดไว เมอแผนงานโครงการและปฏทนงานไดรบอนมตจากผบรหารสถานศกษาแลว ผเรยนจงสามารถปฏบตตามแผนงาน โครงการและปฏทนงานทก าหนดในรปแบบของคณะกรรมการทไดรบการเลอกตง โดยใชกระบวนการกลมและใหผเรยนทกคนไดพฒนาตนเองใหเตมศกยภาพ ตามความสนใจ ความถนดและความสามารถ

6. ประเมนผลการปฏบตกจกรรม ประเมนผลการปฏบตกจกรรม สามารถประเมนผลไดดงน 6.1 ประเมนผลเปนระยะอยางตอเนอง

6.2 ประเมนตนเองละประเมนเพอนรวมกจกรรม จากพฤตกรรมและคณภาพของงาน 7. สรปผลการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เมอปฏบตกจกรรมเสรจสนตามโครงการแลว คณะกรรมการด าเนนกจกรรมจะตองประชม เพอสรปผลการปฏบตกจกรรมแลวน าเสนอครทปรกษากจกรรม บทบาทของผปกครองและชมชน 1. รวมมอประสานงาน รวมมอกบสถานศกษาในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน 2. สงเสรมสนบสนน 2.1 ใหโอกาสผเรยนใชสถานประกอบการเปนแหลงเรยนรในลกษณะภมปญญาทองถน

122

2.2 เปนวทยากรใหความร และประสบการณ 2.3 ใหการสนบสนน วสด อปกรณ งบประมาณ ในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน 2.4 ดแลเอาใจใสผเรยน และใหขอมลทเปนประโยชนตอการปองกน แกไข และพฒนาผเรยน 3. ตดตามประเมนผล 3.1 รวมมอกบสถานศกษา เพอตดตามพฒนาการของผเรยน 3.2 บนทก สรป พฒนาการและปฏบตกจกรรมของผเรยน ขนตอนการด าเนนการจด 1. ประชมชแจงคณะคร ผเรยน ผปกครอง เพอสรางความเขาใจเกยวกบการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน 2. ส ารวจ 2.1 ความพรอมของสถานศกษา ชมชน และทองถน 2.2 สภาพปญหาและความตองการของผเรยน 3. รวมกนวางแผนระหวางคณะคร ผเรยน และผเกยวของ จดท าแผนงาน โครงการ ปฏทนปฏบตงานกจกรรมพฒนาผเรยนทกภาคเรยน และเสนอขออนมต 4. ปฏบตกจกรรมตามแผนงาน โครงการ ปฏทนปฏบตงาน กจกรรมพฒนาผเรยนตามทก าหนดไว 5. นเทศ ตดตาม ประเมนผลการปฏบตงาน 6. สรป รายงานผลการปฏบตงาน การประเมนผล การประเมนผลการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เปนเงอนไขส าคญประการหนง ส าหรบการผานชวงชน หรอจบหลกสตร ผเรยนตองเขารวมและจดกจกรรมพฒนาผเรยน ตลอดจนผานเกณฑการประเมนทสถานศกษาก าหนดตามแนวประเมน ดงน 1. ประเมนการรวมกจกรรมพฒนาผเรยนตามวตถประสงค ดวยวธการทหลากหลายตามสภาพจรง ใหไดผลประเมนทถกตอง ครบถวน 2. ครทปรกษากจกรรม ผเรยน ผปกครอง จะมบทบาทในการประเมน ดงน 3. ครทปรกษากจกรรมพฒนาผเรยน

3.1 ตองดแลพฒนาผเรยน ใหเกดคณลกษณะตามวตถประสงคของกจกรรม 3.2 ตองรายงานเวลาและพฤตกรรมการเขารวมกจกรรม 3.3 ตองศกษาตดตาม และพฒนาผเรยนในกรณผเรยนไมเขารวมกจกรรม

4. ผเรยน 4.1 ปฏบตกจกรรมใหบรรลตามวตถประสงค

4.2. มหลกฐานแสดงเขารวมกจกรรมไมนอยกวา 80%หรอตามเกณฑทสถานศกษาก าหนด พรอมทงแสดงผลการปฏบตกจกรรม และพฒนาการดานตางๆ

123

4.3. ถาไมเกดคณลกษณะตามวตถประสงค ตองปฏบตกจกรรมเพมเตมตามทครทปรกษากจกรรมมอบหมาย หรอใหความเหนชอบตามทผเรยนเสนอ 4.4. ประเมนตนเองและเพอนรวมกจกรรม

5. ผปกครอง 5.1 ผปกครองใหความรวมมอในการตดตามพฒนาผเรยนกบสถานศกษาเปนระยะ 5.2 ผปกครองบนทกความเหน สรปพฒนาการและการปฏบตกจกรรมของผเรยน

6. เกณฑการผานกจกรรมพฒนาผเรยน 6.1 ผเรยนเขารวมกจกรรมอยางนอย 80% หรอตามทสถานศกษาก าหนด 6.2 ผเรยนผานจดประสงคทส าคญของแตละกจกรรม

คณลกษณะทพงประสงคของกจกรรมพฒนาผเรยน 1.รกและเหนคณคาในตนเอง

2. วนย 3. ประหยด

4. ซอสตยสจรต 5. พงตนเอง อตสาหะ รกการท างาน 6. อดทน อดกลน 7. กตญญกตเวท

8. กระตอรอรน ใฝร มความคดรเรมสรางสรรค 9. เสยสละเหนประโยชนสวนรวม 10. มความเปนประชาธปไตย 11. รกสามคค รกชาต ศาสน กษตรย 12. มพลานามยสมบรณทงรางกาย จตใจ

การเหนคณคาในตนเอง (Self-Esteem) การตระหนกในคณคาของตนเอง (Self-Esteem) เปนความรสกทบคคลมตอตนเอง เกดจากการเปรยบเทยบตนจรง (real self) กบตนในอดมคต (ideal self) โดยการประเมนคณคาของตนจากลกษณะทางกายภาพ จตใจ ความเชอ ทศนคต คานยม ความสามารถทางสตปญญา และความสามารถในดานตางๆ นอกจากน ความตระหนกในคณคาของตนเอง ยงเกดจากการยอมรบของบคคลรอบขาง การรสกวามคนรก การไดรบการยกยองหรอประสบความส าเรจ บคคลทประเมนตนในดานดจะเหนคณคาของตนเองแตถาประเมนตนออกมาในดานลบจะเกดความรสกวาตนไรคณคา เชน ไมมใครสนใจ ไมไดรบการยอมรบ ถกเหยยดหยาม ท าอะไรไมส าเรจ ซงจะมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคลแตกตางกน (อนรกษ บณฑตยชาต, 2542)

124

ความหมายการเหนคณคาในตนเอง โรเซนเบรก (Rozenberg, 1979: 4) ใหความหมายวา ทศนคตทบคคลมตอตนเองในดานบวก

หรอดานลบ ดงนนการทบคคลมการยอมรบนบถอตนเองสง (high self esteem) หมายถงการทบคคลคดวาตนเองมคณคา มเกยรต มความพอใจในตนเอง ตรงกนขามกบบคคลทมการยอมรบนบถอตนเองต า หมายถงบคคลนนรสกวาตนเองไมเทาเทยมกบคนอน เพราะขาดบางสงบางอยาง

แบนดรา (Bandura, 1986 อางถงใน อภลกษณ รตนสวจน , 2538: 46) ใหความหมายไววา เปนการประเมนตนเองของบคคลวาเปนอยางไร ถาบคคลใดมความรสกทไรคา จะกลาวไดวาบคคลนนเปนผเหนคณคาของตนเองต า ในขณะทบคคลใดไดแสดงความภาคภมใจในตนเอง จะกลาววาบคคลนนมคณคาในตนเองสงการเหนคณคาในตนเองเปนพนฐานในการประเมนตนทไดมาจากความสามารถของบคคลซงสามารถพฒนาไดจากความรสกวาตนเองเปนบคคลทมความสามารถ มความภาคภมใจตนเอง บคคลจะพงพอใจกบมาตรฐานการกระท าท ตนเองไดตงไว ในขณะทบคคลใดประเมนตนเองแลวพบวาตนเองลมเหลวหรอกระท าการใดๆไมไดตามมาตรฐานทตนตงไว บคคลนนจะขาดความรสกพงพอใจในตนเอง

ฟาแชทท (Fawcett, 1995 อางถงใน จงกลน ตยเจรญ, 2541: 38) อธบายวา เปนการรบรของแตละบคคลทรถงคณคาของตนเอง ซงเปนสวนประกอบของความรสกนกคดเกยวกบตนเอง (self- concept) ในสวนของการเหนคณคาในตนเองระดบหนง จะมการแสดงออกจากความรสกนกคดเกยวกบตนเอง และมความเกยวเนองกบพฤตกรรมการปรบตวดวย

ทศนา บญทอง (2527: 287) ไดกลาววา ความตองการความรสกมคณคาในตนเองนน เปนสวนหนงของอตตาในคนทเรยกวา ego needs ซงอธบายไดเปน 2 ลกษณะ คอ ความตองการเปนผเขมแขง ตองการความส าเรจ ความสมบรณ ความมนใจทจะเผชญโลก และมชวตอยอยางอสระเสร กบอกลกษณะหนงคอ ความตองการชอเสยง เกยรตยศ ฐานะ ต าแหนง การยกยองสรรเสรญ ท างานหนก เพอความส าเรจและความมเกยตยศชอเสยง พยายามรกษาศกดศร และคณคาของตนเองอยเสมอนน เพอตอบสนองความตองการในอตตาสวนน

การเหนคณคาในตนเอง หมายถง การประเมนตนเองตามความรสกของตนวาตนเองเปนคนทมคณคา มความสามารถ มความส าคญ มการประสบผลส าเรจในการท างาน รวมทงการยอมรบ การเหนคณคาจากคนในสงคมทมตอตน ตลอดจนการมเจตคตทดตอตนเอง มความเชอมนในตนเอง ซงบคคลทเหนคณคาในตนเองมองตนเองในแงดกจะท าใหเกดความรสกกบบคคลอนในแงดดวย (http://www.correct.go.th/JIT/psychologycharacter2.html)

กลาวโดยสรป การเหนคณคาในตนเองหมายถง ความรสกทบคคลมตอตนเองในการประเมนความสามารถ ความส าคญ ความมคา และการประสบความส าเรจ โดยแสดงออกมาในรปเจตคตทมตอตนเองมการยอมรบนบถอ และมความเชอมนในตนเอง การทบคคลประเมนสงตางๆ ออกมาเปนการเหนคณคาในตนเองนนเปนขบวนการตดสนคณคาของตนเองโดยเปรยบเทยบกบมาตรฐานและคานยมสวนบคคล ซงแสดงใหบคคลอนเหนดวยลกษณะทาทาง หรอพฤตกรรมการปฏบต

125

ความส าคญของการเหนคณคาในตนเอง การเหนคณคาในตนเองมความส าคญอยางยงในการปรบตวทางอารมณ สงคม และการเรยนร

เพราะเปนพนฐานของการมองชวต ความสามารถทางดานสงคมและอารมณเกดจากการเหนคณคาในตนเอง บคคลทเหนคณคาในตนเองสงจะสามารถเผชญกบอปสรรคทผานเขามาในชวตได สามารถยอมรบเหตการณทท าใหตนเองรสกผดหวง ทอแทใจ ความเชอมนในตนเองมความหวงและมความกลาหาญ จะท าใหเปนคนทประสบผลส าเรจ มความสข สามารถด ารงชวตไดอยางมความสขตามทตนปรารถนา บคคลทเหนคณคาในตนเอง รวาตนเองมคณคา มกจะมการประเมนตนเองในดานด แตถาบคคลใดทมความรสกวาไมมใครสนใจ ไมไดรบการยอมรบหรอท าอะไรแลวไมประสบความส าเรจ จะท าใหบคคลนนรสกวาตนเองไรคณคา เมอเกดความรสกเชนนขนกจะท าใหบคคลนนขาดความเชอมนในตนเอง

ดงนน ความรสกเหนคณคาในตนเองทแตกตางกนจงมผลตอความ รสก หรอพฤตกรรมทแตกตางกนของแตละบคคล (Newman, 1986: 281-286)

ความรสกทบคคลตองการไดรบตอบสนองทางจตใจท าใหบคคลนนรสกเหนคณคาใน ตนเอง แตถาบคคลนนเกดความรสกทไมพงพอใจในตนเอง เกดความรสกทไมดในตนเองกจะท าใหมปญหาทางสขภาพจต รวมทงบคคลทลมเหลวทางดานการศกษาและดานสงคม จะท าใหมความผดปกตทางจตได บคคลทเปนอาชญากรหรอพวกทมกกอกวน พวกอนธพาลทงหลาย กเปนผลเนองมาจากการขาดการเหนคณคาในตนเองเชนกน การเหนคณคาในตนเองเปนความรสกภายในของบคคล ซงเปนผลมาจากการประเมนคณคาและความสามารถของตน ถาบคคลใดประเมนคาของตนเองสงเกนไปจะท าใหเกดความรสกหลงตนหรอเหนแกตว แตถาบคคลใดทมอคตตอตนเองกจะท าใหปฏเสธไมนบถอตนเอง ท าใหขาดความเชอมนในตนเองได ดงนน การพฒนาความรสกทดตอตนเองใหมนคงยงขน ท าใหประสบความส าเรจในกจกรรมทท าโดยการใชความสามารถตามทตนตองการและอยในสงคมทดกจะพฒนาได (Memillan & Others, 1995 : 9 -11)

การเหนคณคาในตนเองนนมความส าคญตอทกชวงชวต คนทมความนบถอตนเองต าหรอมความรสกทไมดตอตนเอง กเปรยบเสมอนกบเปนคนทพการทางบคลกภาพ การเหนคณคาใน ตนเองจงมความส าคญตอคนเราทก ๆ ชวงชวต ท าใหเกดความเขาใจและตระหนกถงคณคาในตนเอง รวาตนเองมความส าคญ ซงจะมผลตอการวางรากฐานทางบคลกภาพ การเหนคณคาในตนเองเปนการสรางภาพลกษณทดใหกบตนเอง ท าใหคนเรามความเปนตวของตวเองสง ท าใหเกดความเชอมนในตนเอง ท าใหเปนคนทมความมงมนมความมานะพยายามในการท างานใหประสบผลส าเรจ ท าใหเปนคนทมความรสกทดตอตนเองและผอนในดานดไมเหยยบย าความรสกของผอนใหตกต าลง เปนคนทมบคลกลกษณะด มสขภาพจตด เปนคนทมเพอนมาก ในทางตรงกนขาม ถาบคคลใดทขาดการเหนคณคาในตนเองกจะท าใหเปนคนทชอบโยนความผดของตวเองไปใหคนอน เปนคนทชอบหาความผดพลาดของผอน ตองการความเอาใจใสและตองการไดรบการยอมรบจากผอนสง เปนคนทไมคอยมเพอน โดยเฉพาะเพอนสนท เปนคนทชอบเอาชนะและตนเองตองเปนฝายถกตองเสมอ บคคลประเภทนมกจะใชทกวถทางและใชความรนแรงเพอทจะท าใหตนเองชนะ เปนคนทตดสงเสพตด เปนคนทซมเศราสนหวงในชวต ท าใหเปนคนเหนแกตวและมความตองการทางวตถสง ขาดการตดสนใจทด ชอบผลดวนประกนพรง เปนคนทชอบพงพงผอนอยเสมอ เปนคนทชอบคยโออวดเกนจรงและทยงรายไปกวานนคนทขาดการเหนคณคาในตนเองยงเปนคนท

126

พยายามฆาตวตายเนองมาจากวาเหนวาตนเองเปนคนไรคา เมอเกดปญหาอะไรเกดขนมกจะลงโทษตวเอง และรสกเจบปวดกบปญหาทเกดขนอยางมากมาย บคคลเหลานจงมกพยายามฆาตวตายเพอหลกเลยงสงคม ดงจะเหนไดจากสภาพปจจบนทภาวะเศรษฐกจตกต า ผคนเกดความเครยด พยายามหลกหนปญหา พยายามฆาตวตายดงทเหนไดจากทางหนาหนงสอพมพ วทย หรอโทรทศน เปนตน แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบความรสกเหนคณคาในตนเอง มาสโลว ( Maslow, 1962 : 125) มความเชอวาทกๆคนในสงคมมความปราถนาทจะไดรบความส าเรจในตนเองสงและตองการใหผอนยอมรบนบถอในความส าเรจของตนดวย ถาความตองการนไดรบการตอบสนองจนเปนทพอใจกจะท าใหบคคลนนมความเชอมนในตนเอง รสกวาตนเองมคา มความสามารถ และมประโยชนตอสงคมแตถาความตองการนถกขดขวางกจะท าใหเกดความรสกวามปมดอย สญเสยความรสกเหนคณคาในตนเอง ซงจะเกยวของกบการปรบตวของบคคลนนๆดวย กลาวคอ คนทมความรสกเหนคณคาในตนเองต ามแนวโนมทจะโทษคนอนและเชอวาคนอนๆมความคดเกยวกบตวเขาในทางทดอยกวา บคคลประเภทนมกจะหลกเลยงการทจะตองตกเปนเปาสายตาของผอนหรอการอยในบทบาทเดนๆเสยเพอทจะระงบความวตกกงวลอนเนองมาจากความเชอนน คนทมความรสกเหนคณคาในตนเองต าจงเปนคนทขาดความมนใจในตนเองไปดวย และอาจจะเปนสาเหตใหประสบความส าเรจในชวตไดยาก ไมวาจะเปนดานอาชพการงาน สวนตว และหรอสงคม มาสโลวมแนวคดในการมองมนษยโดยอธบายวา มนษยมธรรมชาตใฝด สรางสรรคความด ปรารถนาความเจรญแหงตน รคณคาในตนเอง รจกรบผด ชอบ ชว ด มความรบผดชอบในชวตและการกระท าของตน มาสโลวพบวาพฤตกรรมของมนษยทกรปแบบเกดจากแรงจงใจของตวเอง แรงจงใจตางกนท าใหบคคลมบคลกภาพไมเหมอนกน แรงจงใจของมนษยมล าดบขนตอนตงแตขนต าจนถงขนสง 5 ขนตอนดวยกน แรงจงใจล าดบตนตองไดรบการตอบสนองกอน แรงจงใจล าดบสงจงพฒนาตามมา ดงน แรงจงใจขนท 1 มนษยตองไดรบการตอบสนองทางรางกายเปนอนดบแรกกอน เชน มอาหารรบประทาน มทอยอาศย มยารกษาโรค มเครองนงหม แรงจงใจขนท 2 คอแรงจงใจเพอความปลอดภยแหงตน และทรพยสน แรงจงใจขนท 3 คอแรงจงใจเพอเปนเจาของ เปนความรสกวาตนเองมชาตตระกล มครอบครว ตองการถกรกและไดรกผอน แรงจงใจขนท 4 คอแรงจงใจแสวงหาและรกษาศกดศรเกยรตยศ เชน ความตองการมเกยรต มหนามตา ความตองการมชอเสยงเปนทยกยองนบถอ ความรสกนบถอตนเอง แรงจงใจขนท 5 คอแรงจงใจเพอตระหนกรความสามารถของตน มความสามารถทจะใชความสามารถของตนใหมประสทธภาพมากทสด ขนท 3 และ ขนท 4 มาสโลวเรยกวา คานยมพนฐานคอ ความรก และการมองเหนคาในตนเอง เมอบคคลไดรบความพงพอใจใน 2 ขนนแลวจงจะพฒนาไปสขนท 5 (นวลศร เปาโรหตย, 2520: 121) โรเจอร กลาวถงภาวะของการมคณคาวา บคคลจะรสกวาตนเองมคณคาเมอเขาสามารถยอมรบตนเองได โดยทมโนภาพแหงตนทเขารบรสอดคลองกบประสบการณทเปนจรง เมอเขามปฏสมพนธกบบคคลอน บคคลจะเกดความวตกกงวล ถาหากมโนภาพแหงตนทเขารบรแตกตางไปจากความเปนจรง การ

127

ปฏเสธไมยอมรบความจรงท าใหบคคลมพฤตกรรมไมสมเหตสมผล ไมสามารถปรบตวได ไมมความสข โดยทวๆไปบคคลทรบเอาคานยมของบคคลอน หรอบรรทดฐานของสงคมมาไวในตนเองมากเกนไป เขาจะไมสามารถยอมรบตนเองได ถาบคคลอนไมยอมรบในตวเขาหรอพฤตกรรมของเขาในภาวะดงกลาวบคคลจะรสกวาตนเองไรคณคา บคคลทมสขภาพจตด ตามแนวคดของโรเจอร คอ บคคลทยอมรบตนเอง เปนผทปรบตวไดเหมาะสมกบสภาพความเปนจรง เปดตนเองออกสประสบการณใหมๆ สามารถน าเอาประสบการณตางๆมาพฒนาตนเอง เกดการเรยนรใหมๆทสรางสรรคทงตอตนเองและสงคม มความเปนตวของตวเองอยางเตมท (อาภา จนทรสกล, 2535:87)

ความตองการทจะเหนคณคาความสามารถของตวเองไดดวยตวเองความตองการนเปนความตองการของคนทมจตใจละเอยดออนลกซง มการพฒนาดานจตใจสงขน รจกศกษาจตใจของตนเอง ควบคมตนเอง รจกใชชวตใหอยเหนออทธพลของความตองการขนต ากวาได สามารถจะเหนวาตวเองมคณคา มความสามารถ มความภมใจในความเปนเอกลกษณของตวเอง มความมนใจในการกระท าตางๆของตวเองโดยไมตองรอพงผอนหรอสงอน ซงความรสกนจะแตกตางไปจากความรสกของคนทคดวาตวเองมคา มความสามารถเหนอกวาคนอน ซงเปนความรสกทเตมไปดวยการเปรยบเทยบวาตวเราเหนอกวาคนอน เราเกงกวาใคร เราเปนยอดเหนอใคร แตความรสกเหนคณคาในตนเองจะเปนความรสกทบคคลเขาใจตนเอง รสกวาตวเองมคณคา มความสามารถทแตกตางไปจากผอน ความรสกสรางสรรค อยากจะคดอะไรเอง ท าอะไรเอง และความรสกเหลานจะน าไปสความเปนตวของตวเอง (เกยรตวรรณ อมาตยกล, 2533: 13-15) ลกษณะการเหนคณคาในตนเอง

มาสโลว (Maslow, 1970: 45-46) ไดแบงความตองการมคณคาในตนเองออกเปน 2 สวนคอ 1. ความรสกภาคภมใจในตนเอง (self respect) เปนการยอมรบนบถอและประเมนคาตนเอง

ซงประกอบดวยความแขงแรง ความสามารถ ในการกระท าสงตางๆ ดวยความส าเรจ ความเชอมน และอสระเสร

2. การไดรบความเหนคณคาจากผอน (esteem from others) เปนเรองของความตองการมชอเสยง เกยรตยศ อ านาจ การยอมรบ ความสนใจ และการใหความส าคญ

แมคเคยและเกว (Makay & Gaw, 1975 อางถงใน เสาวภา วชตวาท, 2534: 43) ไดแบงสวนประกอบของความรสกมคณคาในตนเอง ออกเปน 2 สวน คอ

1. การยอมรบนบถอตนเอง เปนความรสกทมคณคาทไดรบจากการมความเชอมนในตนเอง และเปนผลใหมความเชอมน เปนคนมความสามารถ เพราะฉะนนชวตจงมคา

2. ความเชอมนในตนเอง เปนผลรวมจากการประเมนแตละบคคลทสามารถเผชญและปรบตวใหเขากบสงแวดลอมได

จากการศกษาพฤตกรรมของผมความเหนคณคาในตนเองสง พบวา มลกษณะดงตอไปน คอ เปนคนคลองแคลววองไว ชอบแสดงความคดเหน เปนฝายชกน าผอนมากกวาจะเปนเพยงผตามมองเหนสงตางๆ ในดานด มจตใจทมนคง มความมนใจในการกระท า กลาแสดงออก เปนตวของตวเองยอมใหสงคม

128

ก าหนดการกระท าของตนเองนอยทสด คดแกปญหาตางๆ ใหลลวงไปดวยด มองเหนความดงามของตน ซงสงผลใหมโอกาสประสบความส าเรจในสงทมงหมายไว

ส าหรบผทมคณคาในตนเองต าจะยดมนในความดอยของตนเอง ขาดความเชอถอในตนเองไมกลาแสดงความคดเหน ไมมความมนใจ จะยอมท าตามผอนไดงาย ทงทไมตรงกบความตองการของตนเอง ทงนเพอหลกเลยงการขดแยงกบบคคลอน คดวาตนเองไมมความสามารถเพยงพอ ขาดพลงในการกระท าสงตางๆ ใหส าเรจ

ลกษณะของบคคลทมการเหนคณคาในตนเองสง นาธาน แบรนเดน (Branden,1993: 8-10) ไดกลาวถงพฤตกรรมของบคคลทมความรสกเหน

คณคาในตนเอง ดงน 1. มใบหนา ทาทาง วธการพดและการเคลอนไหวแฝงไวดวยความแจมใส ราเรง มชวตชวา ม

ความปตยนดปรากฎอยในตว 2.สามารถพดถงความส าเรจหรอขอบกพรองของตนไดอยางตรงไปตรงมาและดวยน าใสใจจรง 3. สามารถเปนผให และผรบค าสรรเสรญ การแสดงออกซงความรก ความซาบซงตางๆ 4. สามารถเปดใจรบค าต าหนและไมทกขรอน เมอมผกลาวถงความผดพลาดของตน 5. ค าพดและการเคลอนไหวมลกษณะไมกงวลเปนไปตามธรรมชาต 6. มความกลมกลนกนเปนอยางดระหวางค าพด การกระท า การแสดงออก และการเคลอนไหว 7. มทศนคตทเปดเผย อยากรอยากเหนเกยวกบแนวคดและประสบการณใหม และโอกาสใหมๆ

ของชวต 8. สามารถทจะเหนและสนกสนานกบมมตลกของชวตทงของตนเองและของผอน 9. มทศนคตทยดหยนในการตอบสนองตอสถานการณ และสงทาทาย 10. มพฤตกรรมการแสดงออกในทางทเหมาะสม 11. สามารถเปนตวของตวเอง แมตกอยภายใตสถานการณทมความเครยด ลกษณะของบคคลทมการเหนคณคาในตนเองต า 1.บคคลทมความรสกเหนคณคาในตนเองต า มปญหาทางจตใจมากกวาบคคลทมความรสกเหน

คณคาในตนเองสง ปญหาทางจตใจทพบ คอ มความวตกกงวล นอนไมหลบ ไมมความสขและเกดอาการผดปกตทางรางกาย

2. บคคลทเหนคณคาในตนเองต า จะมความสมพนธกบความสมฤทธผลทางการเรยนต า การท างานไมมประสทธภาพ เพราะบคคลทมความรสกเหนคณคาในตนเองต า มการตงเปาหมายในชวตส าหรบตวเองต า

3. ในความสมพนธทางสงคม บคคลทมความรสกเหนคณคาในตนเองต า มกจะมอาการหมกมนอยกบความคดตวเอง และออนแอตอการถกปฏเสธ ตองการยอมรบจากสงคมมาก

4. บคคลทมภาพพจนเกยวกบตนเองในทางลบ มกจะไดรบการปฏเสธจากคนอนมากกวาบคคลทมภาพพจนเกยวกบตนเองในแงด กลาวคอ เขามกจะมองความผดของผอนแลวท าลายหรอซ าเตม ทงน

129

เพอใหตนเองรสกสบายใจ แตอยางไรกตาม การกระท าเชนนกลบเปนผลเสย เพระเปนการซ าเตมตวเองยงท าใหผอนเกลยดมากขน

เวอรจเนยร สเทยร (Satir, 1991: 28) ไดเปรยบเทยบลกษณะของบคคลทมการเหนคณคาในตนเองสงและต าไวดงน

บคคลทมการเหนคณคาในตนเองสง บคคลทมการเหนคณคาในตนเองต า

แนวคดในการด าเนนชวต ฉนสามารถรกตวเองและผอน

แนวคดในการด าเนนชวต ฉนตองการเปนทรก

วธการด ารงในชวต สอดคลอง เหมาะสม สามารถท าสงตางๆไดอยางเหมาะสม สามารถยอมรบความแตกตางระหวางบคคลและสงแวดลอม

วธการด ารงในชวต ไมสอดคลอง ไมเหมาะสม มพฤตกรรมคอยเอาใจผอน ยอมผอน ต าหนผอน ใชเหตผลมากกวาความรสก หรอการเสแสรงไมแสดงความรสกภายในใจ

มเหตผล มพลงความสามารถ มความเชอมน

ไมยดหยน ตดสนวพากษวจารณ

ตระหนกรในทางเลอกตางๆ ยดความนาจะเปนมากกวาความจรง ยอมรบความแตกตางระหวางคนกบบคคลอน ซอสตย ไววางใจได สามารถเสยงตอสถานการณใหมได

ใชกลวธในการปองกนตนเองเกบกดอารมณ ความรสกอยในสภาพแวดลอมเดมๆ

ตองการเปลยนแปลงไปสสงใหม ไมตองการเปลยนแปลง องคประกอบของความภมใจในตนเอง แบส ( Bass, 1960) และ มเซนสและคณะ ( Mussen et al., 1981 อางใน ประวต เอราวรรณ และ นชวนา เหลององกร, 2544) ไดกลาวถงองคประกอบของความภมใจในตนเองวามดงตอไปน 1. เหนคณคาในตนเอง 2. เชอมนในตนเอง 3. รบรคณคาของตนตามความเปนจรง 4. แสดงพฤตกรรมตางๆไดอยางเหมาะสม 5. มความกระตอรอรน มานะพยายาม 6. เชอมนในตนเองวาตนมความสามารถในการท างานใหประสบความส าเรจ 7. ไมกลว กลาเสยงทจะท าหรอสรางสงใหมๆ 8. ไมเปนทกขมากหากท าสงใดไมส าเรจ 9. เปนผน าในการอภปราย และเปนตวของตวเองในการแสดงความคดเหน

130

10. ไมหวนตอค าวพากษวจารณ 11. มความคดสรางสรรค 12. มองโลกในแงด 13. มความสามารถในการแกปญหาเฉพาะหนาไดด 14. พงพอใจ เคารพและประทบใจตนเอง 15. วตกกงวลนอย 16. กลาท างานททาทายความสามารถ แนวทางการพฒนาและสรางการเหนคณคาในตนเอง

การเหนคณคาในตนเองเปนสงทสามารถเรยนรได สามารถเปลยนแปลงได และพฒนาใหเกดขนไดจากประสบการณทบคคลไดรบ นกจตวทยาไดเสนอแนวทางในการพฒนาการเหนคณคาในตนเอง

จากแนวคดเกยวกบการพฒนาและสรางการเหนคณคาในตนเอง ของนกจตวทยาทกลาวมาแลว จะเหนไดวามความสมพนธสอดคลองกน ซงสามารถน ามาใชเปนแนวทางในการสรางเสรมการเหนคณคาในตนเองได ดงน

1. การจดสภาพแวดลอมและบรรยากาศทผอนคลาย ใหการรบฟงและยอมรบความคดเหน มการเสรมแรงและใหก าลงใจ นอกจากนการสรางบรรยากาศทผอนคลาย อาจสงเสรมไดโดยการจดกจกรรมคลายเครยดตาง ๆ เพอใหเกดความสดใส สงบ และเกดความสมดลระหวางรางกายและจตใจ (เกยรตวรรณ อมาตยกล, 2540: 34–37)

2. จดกจกรรมเพอใหมโอกาสในการแกปญหารวมกน โดยใชกระบวนการกลมและใชวธการแกปญหาแบบปลายเปดเพอใหโอกาสคดดวยเหตผลอยางอสระและสามารถประสบความส าเรจในการคดแกปญหา เพอใหเกดการเหนคณคาในตนเองได (Coopersmith, 1998, Bruno, 1983: 363 อางถงใน ชยรตน วงศอาษา, 2539 : 22)

3. เปดโอกาสใหแตละคนแสดงความคดเหน เปนการสะทอนความคดและคานยมของตน เพอใหเกดการยอมรบความคดเหนของผอนและเขาใจความคดเหนและคานยมของผอน

4.มการตงเปาหมายหรอคาดหวงถงวนขางหนาเพอสรางความภาคภมใจในตนเอง นอกจากนการระลกถงงานทท าเสรจแลวเปนการใหก าลงใจและชนชมในตวเอง (Sasse, 1978: 48)

5. มการวเคราะหและใหขอมลยอนกลบจากการแกปญหารวมกน ชวยใหเกดการเสนอแนะ ท าใหเกดการยอมรบสภาพตามความเปนจรง (Brook, 1992: 544-548) (http://www.correct.go.th/JIT/psychologycharacter2.html) มาสโลว (Maslow, 1970: 243) ไดกลาวถงปจจย 3 ประการทมอทธพลตอความรสกเหนคณคาในตนเองคอ 1. การยอมรบและไดรบความเหนชอบจากบคคลอน 2. ความสามารถทแทจรงในการประสบความส าเรจ 3. การเขาใจ และยอมรบในตนเอง

131

เดนช ลอเรนส ( Lawrence, 1987: 29) ไดกลาวถงรปแบบกจกรรมทชวยเพมความรสกเหนคณคาในตนเอง โดยผใหค าปรกษาจดกจกรรมใหเหมาะสม ดงน 1. กจกรรมสรางเสรมความไววางใจ 2. กจกรรมทเปดเผยหรอแสดงความรสก

3. กจกรรมทใหขอมลปอนกลบในทางบวก 4. กจกรรมทไดรบประสบการณการเสยงในสถานการณใหม

132

กรอบแนวคดในการวจย

ผลการการพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเองโดยใช

โรงเรยนเปนฐาน

ศกยภาพครในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

ดานการเหนคณคาในตนเอง

การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง

การพฒนาครโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

การพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเองโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

กจกรรมพฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเอง

ความรเกยวกบการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

หลกการ แนวคด ทฤษฎ

เกยวกบการเหนคณคาในตนเอง

การจดกจกรรมพฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเอง

คณภาพการจดกจกรรมพฒนา ผเรยนดานการเหนคณคา

ในตนเอง

133

วธการด าเนนการวจย การวจยและพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน มขนตอนการด าเนนงาน ดงน กลมเปาหมายในการศกษา กลมเปาหมายในการศกษาครงนคอ ผบรหาร และคร โรงเรยนครประชาชนทศ อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลกจ านวน 15 คน ไดมาโดยพจารณาจากการมความพรอม มความสมครใจและตามขอเสนอแนะของศกษานเทศก และผบรหารโรงเรยนใน เขตพนทการศกษา ประถมศกษา พษณโลก เขต 2

การเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใช

1. แบบบนทกการสมภาษณ บรบทสถานศกษาและสภาพปจจบนของการพฒนา ศกยภาพครในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง มลกษณะเปนแบบปลายเปดเพอบนทกประเดนทตองการศกษา ใหครอบคลม

2. แบบบนทกการสงเกต บรบทสถานศกษาและสภาพปจจบนของการพฒนา ศกยภาพครในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง มลกษณะเปนแบบปลายเปดเพอบนทกประเดนทตองการศกษา ใหครอบคลม

3. แบบบนทกการนเทศตดตามการด าเนนงานโครงการกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน

4. แบบบนทกผลการสมมนาจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรและน าเสนอผลการ ด าเนนงานตามโครงการ จากการจดนทรรศการทางวชาการ

5. แบบประเมนความพงพอใจ การประชมสมมนาแลกเปลยนเรยนร การหาคณภาพเครองมอ การหาคณภาพเครองมอทง 5 รายการ โดยการใหผเชยวชาญ จ านวน 7 ทานไดพจารณาความเทยงตรงเชงเนอหาไดพจารณาใหขอเสนอแนะและปรบแกตามค าแนะน าของผเชยวชาญ รายชอผเชยวชาญดงน

1. ผชวยศาสตราจารย ดร.เตอนใจ เกยวซ คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 2. รองศาสตราจารย ดร.ชอลดดา ขวญเมอง คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 3. ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรวมล ใจงาม คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 4. อาจารย ดร.อารย ปรดกล คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

134

5. ผชวยศาสตราจารยชญานษฐ ศศวมล คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 6. อาจารย ดร.สวพชร ชางพนจ คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 7. อาจารยสเทพ ธรรมะตระกล คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

การวเคราะหขอมล

1. แบบบนทกการสมภาษณ บรบทสถานศกษาและสภาพปจจบนของการพฒนา

ศกยภาพครในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง มลกษณะเปนแบบปลายเปดเพอบนทกประเดนทตองการศกษา ใหครอบคลม น าเสนอเปนความเรยง

2. แบบบนทกการสงเกต บรบทสถานศกษาและสภาพปจจบนของการพฒนา ศกยภาพครในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง มลกษณะเปนแบบปลายเปดเพอบนทกประเดนทตองการศกษา ใหครอบคลมน าเสนอเปนความเรยง

3. แบบบนทกการนเทศตดตามการด าเนนงานโครงการกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน น าเสนอเปนความเรยง

4. แบบบนทกผลการสมมนาจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรและน าเสนอผลการ ด าเนนงานตามโครงการ จากการจดนทรรศการทางวชาการ น าเสนอเปนความเรยง

5. แบบประเมนความพงพอใจ การประชมสมมนาแลกเปลยนเรยนร วเคราะหดวย คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน ขนตอนการด าเนนงาน

วธการด าเนนการวจย 2 ระยะ 4 ขนตอน ดงน ระยะท 1 การศกษาบรบทการพฒนาศกยภาพคร เพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดาน

การเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน ขนตอนท 1

ขนตอนท 1 สรางความตระหนกร ระยะท 2 การศกษาผลการการพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

ดานการเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน โดยมขนตอนการวจยและวธการด าเนนการวจยขนตอนท 2-4 ดงน

ขนตอนท 2 นอมใจสการพฒนา ขนตอนท 3 มงหนาลงมอปฏบต ขนตอนท 4 เกดผลชดการพฒนา

135

มรายละเอยดการด าเนนงานดงน ระยะท 1 เพอศกษาสภาพการพฒนาศกยภาพคร เพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดาน

การเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน ขนตอนท 1 สรางความตระหนกร สรางความตระหนกร โดยการจดกจกรรมการสรางความเขาใจ สรางความตระหนกรวมกนในการเขารวมโครงการวจย เพอเรมตนการพฒนา 3 กจกรรม

1) จดประชมผบรหารและบคลากรหลกของโรงเรยนทเขารวมโครงการเพอชแจง ความเปนมาและวตถประสงคของโครงการ 1 วน ณ หองประชมโรงเรยนครประชาชนทศ อ.วงทอง จงหวดพษณโลก มผบรหารและครเขารวมประชมจ านวน 5 ทาน ประกอบดวย

1. นายประจวบ จนทร 2. นางทองพน จลพนธ 3. นางพรพมล แชมชอย 4. นางชญานษฐ พกเถอน 5. นายชรนทร ด ารงแกว

2) สมภาษณผบรหารและบคลากรหลกของโรงเรยนทเขารวมโครงการ จ านวน 5 ทานเพอศกษาสภาพและบรบทของโรงเรยนเพอเปนขอมลพนฐานในการพฒนา ประกอบดวย

1. นายประจวบ จนทร 2. นางทองพน จลพนธ 3. นางพรพมล แชมชอย 4. นางชญานษฐ พกเถอน 5. นางล าดวน อนนนล

3) สมมนาเชงปฏบตการ 3 วน เพอจดท าคมอและสอทใชประกอบในการอบรมให ความรเกยวกบการ “อบรมเชงปฏบตการการพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง” ซงการจดท าชดฝกอบรมครงน ผทรงคณวฒไดบรณาการกระบวนการเรยนรดวยกระบวนการจตตปญญาศกษากบกจกรรมการอบรมเชงปฏบตการทกกจกรรม ผทรงคณวฒในการสรางชดฝกอบรม ประกอบดวย รายชอผเชยวชาญดงน

1. ผชวยศาสตราจารย ดร.เตอนใจ เกยวซ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 2. ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรวมล ใจงาม มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 3. ผชวยศาสตราจารยสลกจต ตรรณโอภาส มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 4. อาจารย ดร.อารย ปรดกล มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 5. อาจารย ดร.สวพชร ชางพนจ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 6. อาจารยสเทพ ธรรมะตระกล มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

136

ระยะท 2 เพอศกษาผลการพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดานการเหน คณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน มขนตอนการวจยและวธการด าเนนการวจยดงน

ขนตอนท 2 นอมใจสการพฒนา ขนนอมใจสการพฒนา เปนขนตอนการพฒนาศกยภาพครดวยการจดอบรมเชง

ปฏบตการ 3 วน ณ หองประชม 124 คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม อบรมใหกบครจ านวน 14 คน โดยใชชดฝกอบรมทพฒนาขน ตามขนตอนท 1

วทยากร ม 7 ทาน ดงน 1. ผชวยศาสตราจารย ดร.เตอนใจ เกยวซ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 2. รองศาสตราจารย ดร.ชอลดดา ขวญเมอง มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 3. ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรวมล ใจงาม มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 4. ผชวยศาสตราจารยสลกจต ตรรณโอภาส มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 5. อาจารย ดร.อารย ปรดกล มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 6. อาจารย ดร.สวพชร ชางพนจ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 7. ผชวยศาสตราจารยทพยสดา อนทะพนธ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

ผเขารบการอบรมประกอบดวย ครโรงเรยนครประชาชนทศ จ านวน 15 คน ดงน

1. นายประจวบ จนทร 2. นางละเอยด จตรประสงค 3. นางสวาร จนตะคาด 4. นางอรวรานนท ทองพานเหลก 5. นางพภร วหครตน 6. นางพรพมล แชมชอย 7. นางสมทรง ดวงรอด 8. นางมาเรยม นนตะนะ 9. นางอรพรรณ หาญธญกรรม 10. นางชญานษฐ พกเถอน 11. นายชวนทร ด ารงคแกว 12. นางวารชา วรบตร 13. นางทองพน จลพนธ 14. นางล าดวน อนนนล 15. นางณฏฐกานต วฒเศรษฐกรณ

ขนตอนท 3 มงหนาลงมอปฏบต กจกรรมมงหนาลงมอปฏบต เปนขนตอนทครจะตองน ากจกรรมพฒนาผเรยนตามท

137

ออกแบบ จาการอบรม ลงสผเรยน และมการตดตามผลการด าเนนงานโดยคณะผวจย ขนตอนน ผวจยจดกจกรรมประกอบดวย 2 กจกรรม คอ

1) ประชมวางแผนและเตรยมการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ใหกบนกเรยนในการจดกจกรรมการเรยนรตามโครงสรางหลกสตรของโรงเรยน ในกจกรรม ใหกบ

นกเรยนทกคนในโรงเรยน 138 คน โดยครทกคนในโรงเรยนรวมโครงการบรณาการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เนนการเสรมสรางความรสก “รกและเหนคณคาในตนเอง”ใหกบผเรยนและสอดแทรกกจกรรมการเรยนรแนวคดจตตปญญาศกษา โดยก าหนดทกระดบชนด าเนนกจกรรม 3 กจกรรมคอ

กจกรรม “กายด จตด” เปนกจกรรมพฒนาผเรยน ทจดตามโครงสรางหลกสตรของโรงเรยน มเปาหมายในการเสรมสรางความรสกรกและเหนคณคาของตนเอง ดานกาย จตใจ กจกรรมกายดจตด เปนกจกรรมหนาเสาธงตอนเชาทกเชา ใหนกเรยนพฒนาฐานกาย และจต ดวยการเคลอนไหวรางกายประกอบเพลง “ปาตวนจน” ทาไทเกก 8 ทา ซงเปนทาการเตนทไดพฒนาโดย รองศาสตราจารย ดร.ชอลดดา ขวญเมอง อาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

กจกรรม “คายคณธรรมจรยธรรม เฉลมพระเกยรต ลานธรรม ลานวถไทย” เปนกจกรรมพฒนาผเรยน ทจดตามโครงสรางหลกสตรของโรงเรยน มเปาหมายในการเสรมสรางความรสกรกและเหนคณคาของตนเอง ดานคณธรรม ก าหนดจดวนท 1-2 สงหาคม 2556 ณ ส านกปฏบตธรรม วดสดสวาสด อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก

กจกรรม “จตอาสาพฒนาการเรยนร” เปนกจกรรมพฒนาผเรยน ทจดตามโครงสรางหลกสตรของโรงเรยน มเปาหมายในการเสรมสรางความรสกรกและเหนคณคาของตนเอง ดานสงคม ก าหนดจด วนท 14 สงหาคม 2556 ณ สถานสงเคราะหวงทอง อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก

2) นเทศตดตามผลการด าเนนงานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

เพอเสรมสรางความรกและเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน ขนตอนนเปนการนเทศตดตามผล 1 ครง เพอตดตามและหนนเสรมการด าเนนงานทง 3 กจกรรม ณ โรงเรยนครประชาชนทศ อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก โดยผวจยและทมผชวยคณะผวจย ซงประกอบดวย ผทรงคณวฒ จ านวน 8 ทาน ดงน

1. ผชวยศาสตราจารย ดร.เตอนใจ เกยวซ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 2. ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรวมล ใจงาม มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 3. ผชวยศาสตราจารยสลกจต ตรรณโอภาส มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 4. อาจารย ดร.อารย ปรดกล มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

138

5. อาจารย ดร.สวพชร ชางพนจ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 6. อาจารย ดร.นงลกษณ ใจฉลาด มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 7. อาจารยเอกนรนทร สฝน มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 8. อาจารยธญญาพร กองขนธ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

ขนตอนท 4 เกดผลชดการพฒนา ขนตอน เกดผลชดการพฒนา เปนขนตอนการสมมนาผลการด าเนนงานตลอดโครงการ เพอทราบผลการจดโครงการ โดยจดสมมนาครทเขารวมโครงการ 1 วน ณ โรงเรยนครประชาชนทศ อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก วนท 26 สงหาคม 2556 โดยมผเขารวมสมมนาจ านวน 17 คน ดงน

1. ผชวยศาสตราจารยสลกจต ตรรณโอภาส ผวจย 2. ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรวมล ใจงาม ทมคณะวจย 3. นายประจวบ จนทร ผอ านวยโรงเรยน 4. นางละเอยด จตรประสงค ครในโครงการ 5. นางสวาร จนตะคาด ครในโครงการ 6. นางอรวรานนท ทองพานเหลก ครในโครงการ 7. นางพภร วหครตน ครในโครงการ 8. นางพรพมล แชมชอย ครในโครงการ 9. นางสมทรง ดวงรอด ครในโครงการ 10. นางมาเรยม นนตะนะ ครในโครงการ 11. นางอรพรรณ หาญธญกรรม ครในโครงการ 12. นางชญานษฐ พกเถอน ครในโครงการ 13. นายชวนทร ด ารงคแกว ครในโครงการ 14. นางวารชา วรบตร ครในโครงการ 15. นางทองพน จลพนธ ครในโครงการ 16. นางล าดวน อนนนล ครในโครงการ 17. นางณฏฐกานต วฒเศรษฐกรณ ครในโครงการ

ผลการวจย

การวจยและพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน มผลการวเคราะหขอมล ตามขนตอนการด าเนนงาน ดงน

139

กลมเปาหมายในการศกษา เปาหมายในการศกษาครงนคอ ผบรหาร และคร โรงเรยนครประชาชนทศ อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก จ านวน 14 คน ไดมาโดยพจารณาจาการมความพรอม มความสมครใจและตามขอเสนอแนะของศกษานเทศก และผบรหารโรงเรยนใน เขตพนทการศกษา ประถมศกษา พษณโลกเขต 2

ผลการวเคราะหขอมล

วธการด าเนนการวจยม 4 ขนตอน เพอใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย จงเสนอผลการวเคราะห ตามจดประสงคของการวจย ดงน

วตถประสงค ขอท 1 เพอศกษาสภาพการพฒนาศกยภาพคร เพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

ดานการเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน ผลการวเคราะหขอมล มดงน

ขนตอนท 1 สรางความตระหนกร สรางความตระหนกร โดยการจดกจกรรมการสรางความเขาใจ สรางความตระหนกรวมกนในการเขารวมโครงการวจย เพอเรมตนการพฒนา ดงน

1. จดประชมผบรหารและบคลากรหลกของโรงเรยนทเขารวมโครงการเพอชแจง ความเปนมาและวตถประสงคของโครงการ 1 วน ณ หองประชมโรงเรยนครประชาชนทศ อ.วงทอง จงหวดพษณโลก มผบรหารและครเขารวมประชมจ านวน 5 ทาน ในการประชมครงนไดด าเนนการ สมภาษณผบรหารและบคลากรหลกของโรงเรยนทเขารวมโครงการ จ านวน 5 ทานเพอศกษาสภาพและบรบทของโรงเรยนเพอเปนขอมลพนฐานในการพฒนา เครองมอในการเกบขอมล คอ แบบสมภาษณ ผลการวเคราะหขอมล จากการสมภาษณผบรหารโรงเรยนครประชาชนทศ ซงเปนผอ านวยการโรงเรยน และบคลากรหลกของโรงเรยน พบวา

140

ดานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

1. ครยงขาดความรความเขาใจ ในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เนองจาก ยงเหนวาเปนเรองใหม และยงใชเวลากบวชาพนฐาน 8 สาระหลกมากกวา

2. หนวยงานตนสงกดยงใหความส าคญกบ 8 สาระหลกมากวา โดยเฉพาะ วชาคณตศาสตร วทยาศาสตร ดงนนครจงขาดการพฒนาดานการจดกจกรรมพฒนา ผเรยน และยงสบสนในการจดกจกรรม

3. ครขาดความคดสรางสรรคในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ซงผบรหารม มความคดวาส าคญ เนองจากเทาทพบเหนจากการท างาน ครมความคดเพยงวา กจกรรมพฒนาผเรยนคอ วชาลกเสอ เนตรนาร และยวกาชาด เทานน

ดานการพฒนาการเหนคณคาในตนเอง ดานการเหนคณคาในตนเอง ผบรหารและบคลากรหลกของโรงเรยนมความ เหนตรงกนวา ครไมเคยน ามาใชหรอพฒนา ยงไมมความรและความเขาใจในเรองน

2. สมมนาเชงปฏบตการ 3 วน เพอจดท าคมอและสอทใชประกอบในการอบรมใหความร

เกยวกบการ “อบรมเชงปฏบตการการพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง” ซงการจดท าชดฝกอบรมครงน ผทรงคณวฒไดบรณาการกระบวนการเรยนรดวยกระบวนการจตตปญญาศกษากบกจกรรมการอบรมเชงปฏบตการทกกจกรรม ผทรงคณวฒในการสรางชดฝกอบรม 19-20 กรกฎาคม 2555 การสมมนาเชงปฏบตการชดฝกอบรมครงน ประกอบดวย ผทรงคณวฒจ านวน 6 ทาน ไดจดท าหลกสตรและก าหนดการการฝกอบรมจ านวน 3 วน โดยมขอสรปวา เปนการอบรมเพอพฒนาคร ใหสามารถจดกจกรรมพฒนาผเรยนดาน การเหนคณคาในตนเอง โดย ผชวยศาสตราจารย ดร.เตอนใจ เกยวซ ซงเปนอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม ไดเสนอใหมการใชกระบวนการจตตปญญาศกษาเขามาบรณาการกบกจกรรมการอบรม

เครองมอในการเกบขอมล คอ การบนทกการสงเกต

141

หลกสตรการอบรมเพอพฒนาคร โดยใชกระบวนการจตตปญญาศกษา วนท เชา พก

ทาน ขาว และ กจ

กรรม ผอน พก ตระ หนก

ร

บาย วนแรก

สมาธ

สรางความตระหนก การทบทวนวตถประสงคโครงการ การจดกจกรรมพฒนาผเรยน การสรางการเหนคณคาในตนเอง

การรจกตนเอง กจกรรมท าความรจก “เชคอน” กจกรรม”ตวตน” กจกรรม “ ตอเตม”

วนทสอง

สมาธ

การรจกตนเอง(ตอ) กจกรรม “สายธารชวต” กจกรรม “ผน าสทศ”

การรจกผอน กจกรรม “เสรมสราง” กจกรรม “ ไววางใจ” กจกรรม “คลคลายปญหา”

วนทสาม

สมาธ

การมจตสาธารณะ กจกรรม “สนทนาประสาพนอง” กจกรรม “สามเหลยมสมพนธ”

วางแผนการท างาน ออกแบบการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เพอพฒนาการเหนคณคาในตนเอง

จากการจดการสมมนาเชงปฏบตการ เพอพฒนาหลกสตรและเอกสารการอบรมใหกบคร ผวจยเขารวมกจกรรมดงกลาวดวย มผทรงคณวฒเขารวมกจกรรมจ านวน 6 คน ผวจยใชเครองมอคอแบบสงเกตในการจดบนทกตลอดการท างานของผทรงคณวฒ พบวา

ผรวมประชมรวมกนแสดงความคดเหนเพอเปนแนวทางในการพฒนา หลกสตร โดยเหนตรงกนในการน ากระบวนการจตตปญญาศกษาเขามาบรณาการ ในหลกสตรของการอบรมคร เนองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษาเปน กระบวนการเรยนรจากภายใน ในการทจะเขาใจตนเอง เขาใจผอนและอยรวม กบผอนได อนจะน าไปส”การเหนคณคาในตนเอง”ในทสดนอกจากน ผรวมประชม ยงไดทดสอบความเทยงตรงของหลกสตรและกจกรรมตามหลกสตรทพฒนาขน โดยการทดลองลงมอปฏบตกจกรรมทกกจกรรมตามหลกสตร โดยการจ าลอง สถานการณการเปนวทยากรกนเองในทกกจกรรมและทดดลองท ากจกรรมเสมอนจรง และน าขอบกพรองมาปรบปรงกจกรรม เพอใหไดกจกรรมทสมบรณทสด

ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรวมล ใจงาม ใหขอสงเกตเพมเตมวา……. เมอจดอบรมเพอพฒนาครแลว ควรเนนย า หารครน ากจกรรมตามหลกสตรไปใช ในการพฒนาผเรยน ควรปรบกจกรรมใหเหมาะสมกบวยของผเรยนดวย

142

วตถประสงค ขอท 2 เพอศกษาผลการพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนา ผเรยนดานการ เหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน

ขนตอนท 2 นอมใจสการพฒนา ขนนอมใจสการพฒนา เปนขนตอนการพฒนาศกยภาพครดวยการจดอบรมเชง

ปฏบตการ 3 วน โดยการน าหลกสตรการฝกอบรมทไดพฒนาตามขนตอนท 1 มาจดอบรมเชงปฏบตการ ณ หองประชม 124 คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม อบรมใหกบครจ านวน 14 คน โดยใชชดฝกอบรมทพฒนาขน ตามขนตอนท 1 วนท 24-26 กรกฎาคม 2555

วทยากร ม 7 ทาน ดงน ผชวยศาสตราจารย ดร.เตอนใจ เกยวซ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม รองศาสตราจารย ดร.ชอลดดา ขวญเมอง มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรวมล ใจงาม มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม ผชวยศาสตราจารยสลกจต ตรรณโอภาส มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม อาจารย ดร.อารย ปรดกล มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม อาจารย ดร.สวพชร ชางพนจ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม ผชวยศาสตราจารยทพยสดา อนทะพนธ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

ผเขารบการอบรมประกอบดวย ครโรงเรยนครประชาชนทศ จ านวน 14 คน ดงน นางละเอยด จตรประสงค นางสวาร จนตะคาด นางอรวรานนท ทองพานเหลก นางพภร วหครตน นางพรพมล แชมชอย นางสมทรง ดวงรอด นางมาเรยม นนตะนะ นางอรพรรณ หาญธญกรรม นางชญานษฐ พกเถอน นายชวนทร ด ารงคแกว นางวารชา วรบตร นางทองพน จลพนธ นางล าดวน อนนนล นางณฏฐกานต วฒเศรษฐกรณ

143

ภาพประกอบการอบรม พฒนาศกยภาพคร การจดกจกรรมพฒนาผเรยนเพอพฒนาการเหนคณคาในตนเอง

24-26 กรกฎาคม 2555

เครองมอในการเกบขอมล คอ แบบบนทกการสงเกต ผลการวเคราะหขอมล จากการอบรมเชงปฏบตการ 3 วน ผวจยเกบขอมลดวยวธการสงเกตแบบมสวนรวม โดยการมสวนรวมในการเปนผสงเกตและจดบนทก เปนผรวมอบรม และเปนวทยากร ตลอดหลกสตร และเพอใหการบนทกขอมลมความเชอมนและเชอถอได ผวจยไดจดผชวยนกวจยอก 2 คนชวยจดบนทกการสงเกตในครงนดวย เพอน ามาสรปผลการบนทกการสงเกตทมขอมลตรงกน จากการบนทกการสงเกต โดยก าหนดประเดนในการบนทกการสงเกต ดงน

1. ดานความตระหนกและเหนความส าคญของการจดกจกรรมพฒนาผเรยน 2. ดานการพฒนาการเหนคณคาในตนเอง 2.1 กจกรรมการรจกและเขาใจตนเอง 2.2 กจกรรมการรจกและเขาใจผอน 2.3 กจกรรมจตสาธารณะ 3. ดานการวางแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

144

จากการสรปการบนทกการสงเกต พบวา

1. ดานความตระหนกและเหนความส าคญของการจดกจกรรมพฒนาผเรยน โดยภาพรวมพบวา ครสวนใหญมความรความเขาใจและเหนความส าคญของ การจดกจกรรมพฒนาผเรยนมากขน และคดวาการเสรมสรางความเปนมนษยทสมบรณ ใหกบผเรยนเปนเรองจ าเปนมาก ครบางสวนใหความเหนวา เหนความส าคญแตมกจะมปญหาทท าไดยากคอครม ภาระงานมาก ทงงานโรงเรยนและงานตามนโยบายของเขตพนท ท าใหไมคอยมเวลาลงท า กจกรรมกบนกเรยน

2. ดานการพฒนาการเหนคณคาในตนเอง กจกรรมการรจกและเขาใจตนเอง

โดยภาพรวมพบวา ครมความคดเหนวา เปนกจกรรมทด นาสนใจ และคดวาจะน ากจกรรมดงกลาวไปใชในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดวย กจกรรมการรจกและเขาใจผอน โดยภาพรวมพบวา ครมความพงพอใจ และคดวานอกจากจะน าไปใชกบการจดกจกรรมใหกบผเรยนไดแลว ยงสามารถน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนไดอกดวย กจกรรมจตสาธารณะ โดยภาพรวมพบวา เปนกจกรรมทดเพราะสรางประโยชนตอสวนรวมได เนองจาก ปจจบนนกเรยนบางสวน ยงเหนแกประโยชนสวนตวมากกวาสวนรวมอย กจกรรมนจะชวย หลอหลอมจตใจของผเรยนได

145

3. ดานการวางแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

จากการจดกจกรรมอบรม 3 วน ครทรบการพฒนา พบวา คร ไดวางแผนจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาตนเอง 3 กจกรรม ดงน

กจกรรม “กายด จตด” เปนกจกรรมพฒนาผเรยน ทจดตามโครงสรางหลกสตรของโรงเรยน มเปาหมายในการเสรมสรางความรสกรกและเหนคณคาของตนเอง ดานกาย

จตใจกจกรรมกายดจตด เปนกจกรรมหนาเสาธงตอนเชาทกเชา ใหนกเรยนพฒนาฐานกายและจต ดวยการเคลอนไหวรางกายประกอบเพลง “ปาตวนจน” ทาไทเกก 8 ทาซงเปนทาการเตนทไดพฒนาโดย รองศาสตราจารย ดร.ชอลดดา ขวญเมอง อาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

กจกรรม “คายคณธรรมจรยธรรม เฉลมพระเกยรต ลานธรรม ลานวถไทย” เปนกจกรรมพฒนาผเรยน ทจดตามโครงสรางหลกสตรของโรงเรยน มเปาหมายในการเสรมสรางความรสกรกและเหนคณคาของตนเอง

ดานคณธรรม ก าหนดจดวนท 1-2 สงหาคม 2556 ณ ส านกปฏบตธรรม วดสดสวาสด อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก

กจกรรม “จตอาสาพฒนาการเรยนร” เปนกจกรรมพฒนาผเรยน ทจดตามโครงสรางหลกสตรของโรงเรยน มเปาหมายในการเสรมสรางความรสกรกและเหนคณคาของตนเอง

ดานสงคม ก าหนดจด วนท 14 สงหาคม 2556 ณ สถานสงเคราะหวงทอง อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก

ขนตอนท 3 มงหนาลงมอปฏบต กจกรรมมงหนาลงมอปฏบต เปนขนตอนทครจะตองน ากจกรรมพฒนาผเรยนตามท

ออกแบบไวลงสผเรยน และมการตดตามผลการด าเนนงานโดยคณะผวจย ขนตอนน ประกอบดวย 2 กจกรรม คอ

1. ประชมวางแผนและเตรยมการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ใหกบนกเรยนในการจดกจกรรมการเรยนรตามโครงสรางหลกสตรของโรงเรยน ในกจกรรม ใหกบ

นกเรยนทกคนในโรงเรยน 138 คน โดยครทกคนในโรงเรยนรวมโครงการบรณาการจดกจกรรมพฒนา

146

ผเรยน เนนการเสรมสรางความรสก “รกและเหนคณคาในตนเอง”ใหกบผเรยนและสอดแทรกกจกรรมการเรยนรแนวคดจตตปญญาศกษา โดยก าหนดทกระดบชนด าเนนกจกรรม 3 กจกรรมคอ

กจกรรม “กายด จตด” เปนกจกรรมหนาเสาธงตอนเชา ใหนกเรยนพฒนาฐานกายและจต ดวยการเคลอนไหวรางกายดวยเพลง “ปาตวนจน” ทาไทเกก 8 ทาซงเปนทาการเตนทไดซดจาก รองศาสตราจารย ดร.ชอลดดา ขวญเมอง อาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

กจกรรม “คายคณธรรมจรยธรรม เฉลมพระเกยรต ลานธรรม ลานวถไทย”ก าหนดจดวนท 1-2 สงหาคม 2556 ณ ส านกปฏบตธรรม วดสดสวาสด อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก

กจกรรม “จตอาสาพฒนาการเรยนร” ก าหนดจด วนท 14 สงหาคม 2556 ณ สถานสงเคราะหวงทอง อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก

147

ตวอยางแบบบนทกการรวมกจกรรม “จตอาสา” ของนกเรยน

148

ตวอยางแบบบนทกการวมกจกรรม “จตอาสา”ของคร

149

2. นเทศตดตามผลการด าเนนงานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

การนเทศตดตามผลการด าเนนงานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เปนเพอ เสรมสรางความรกและเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน ขนตอนนเปนการนเทศ ตดตามผล 1 ครง เพอตดตามและหนนเสรมการด าเนนงาน กจกรรมพฒนาผเรยน ณ โรงเรยนครประชาชนทศ อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก 15 กนยายน 2555 โดยผวจยและทมผชวยคณะผวจย จ านวน 8 ทานดงน

1. ผชวยศาสตราจารย ดร.เตอนใจ เกยวซ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 2. ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรวมล ใจงาม มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 3. ผชวยศาสตราจารยสลกจต ตรรณโอภาส มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 4. อาจารย ดร.อารย ปรดกล มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 5. อาจารย ดร.สวพชร ชางพนจ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 6. อาจารย ดร.นงลกษณ ใจฉลาด มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 7. อาจารยเอกนรนทร สฝน มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม 8. อาจารยธญญาพร กองขนธ มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

150

ภาพบรรยากาศการนเทศตดตาม หนนเสรมการจดกจกรรมพฒนาผเรยน โรงเรยนครประชาชนทศ อ.วงทอง จ.พษณโลก

15 กนยายน 2555 เครองมอในการเกบขอมล คอ แบบบนทกการนเทศ

ผลการวเคราะหขอมล

การด าเนนงานการจด “กจกรรมพฒนาผเรยน” ตามแผนซงก าหนดไว 3 กจกรรม คอ 1. กจกรรม “กายด จตด” เปนกจกรรมหนาเสาธงตอนเชา ใหนกเรยนพฒนาฐานกายและ

จต ดวยการเคลอนไหวรางกายดวยเพลง “ปาตวนจน” ทาไทเกก 8 ทา ซงเปนทาการเตนทไดซดจาก รองศาสตราจารย ดร.ชอลดดา ขวญเมอง อาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

2. กจกรรม “คายคณธรรมจรยธรรม เฉลมพระเกยรต ลานธรรม ลานวถไทย” ณ ส านกปฏบตธรรม วดสดสวาสด อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก

3. กจกรรม “จตอาสาพฒนาการเรยนร” ณ สถานสงเคราะหวงทอง อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก จากการนเทศตดตามใน วนท 15 กนยายน 2555 ตามประเดนการนเทศงานทง 3

กจกรรม พบวา

151

1. ดานผลการด าเนนงาน “ กจกรรมพฒนาผเรยน” เดมโรงเรยนก าหนดกจกรรมพฒนาผเรยนไว 3 กจกรรม มการด าเนนการกจกรรมท 1

เพยงกจกรรมเดยว คอ กจกรรม “กายด จตด” เปนกจกรรมหนาเสาธงตอนเชา ใหนกเรยนพฒนาฐานกายและจต ดวยการเคลอนไหวรางกายดวยเพลง “ปาตวนจน” ทาไทเกก 8 ทา นกเรยนและครรวมกจกรรมทกเชาหนาเสาธง ส าหรบอก 2 กจกรรมยงไมไดด าเนนการ เนองจากภารกจของโรงเรยนมมากและเปนงานดวนตามนโยบายจากเขตพนทการศกษา ท าใหตองเลอนกจกรรมออกไปกอน อยางไรกตามจากการบนทกการนเทศตดตามการด าเนนงาน กจกรรม “กายด จตด” พบวา ความเหนของผอ านวยการโรงเรยน มความเหนวา เปนกจกรรมทด เปลยนบรรยากาศหนาเสาธงไปได ท าใหเดกนกเรยนมความสขและสนกสนาน ท าใหมสขภาพรางกายแขงแรงดวย นอกจากนกเรยนไดออกก าลงกายแลว บคลากรในโรงเรยน เชน แมคา นกการ ยงไดเขารวมกจกรรมทกเชาดวย ความเหนของครทเขารบการนเทศ 8 คน ครจ านวน 7 คนมความเหนตรงกนวาเปนกจกรรมทด นาสนใจ เดกนกเรยนชอบ และยงน าไปใชในชวโมงเรยนดวย เนองจากภาคบายเดกนกเรยนจะสนใจการเรยนนอยลง นอกจากเปนกจกรรมพฒนาผเรยนในโรงเรยนแลวยงน าไปเตนออกก าลงกายทบานดวย และครอก 1 คนใหขอคดเหนเพมเตมวา กจกรรมดงกลาวอาจไมสะดวกในการท าทกวน กจกรรมการเตนควรจดเฉพาะในวนทแตงกายชดพลศกษา เนองจากนกเรยนไมไดใสทกวน ในวนทใสชดนกเรยนปกต จะไมสะดวกในการท ากจกรรม

2. ดานปญหาและอปสรรค ปญหาและอปสรรค พบวา ผบรหารและครมความเหนตรงกน 2 ประเดน คอ

- ภารกจของโรงเรยนมเยอะมาก ทงภาระงานสอน งานกจกรรม และงานทตองสรางความสมพนธกบชมชน แตกตระหนกในภารกจของกจกรรมพฒนาผเรยนทตองจด เพราะเปนสวนหนงของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

- มขอจ ากดเรอง งบประมาณในการจดกจกรรม - ความรวมมอในโรงเรยนยงมนอย เนองจากมภารกจการสอนและงานอนๆมาก กจกรรม

พฒนาผเรยนจงมนอยดวยเชนกน 3. ขอเสนอแนะ

-ไมม ขนตอนท 4 เกดผลชดการพฒนา

ขนตอน เกดผลชดการพฒนา เปนขนตอนการสมมนาผลการด าเนนงานตลอดโครงการ เพอทราบผลการจดโครงการ โดยจดสมมนาครทเขารวมโครงการ 1 วน ณ โรงเรยนครประชาชนทศ อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก วนท 26 สงหาคม 2556 โดยมผเขารวมสมมนาจ านวน 17 คน ผวจยเกบขอมลโดยใชแบบประเมนความพงพอใจ เปนแบบประเมนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ เครองมอในการเกบขอมล คอ แบบประเมนความพงพอใจ ผลการวเคราะหขอมล พบวา

152

ตาราง 4.1 ระดบความพงพอใจ การจดโครงการการวจยและพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรม พฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเองโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ดานความรความเขาใจดาน การจดกจกรรมพฒนาผเรยน

รายการ X S.D. แปลผล 1 2 3 4 5 6 7

ความรความเขาใจดานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ความหมายของกจกรรมพฒนาผเรยน ความส าคญของการจดกจกรรมพฒนาผเรยน แนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยน รปแบบการจดกจกรรมพฒนาผเรยน การประเมนผลการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ประเภทของการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เปาหมายการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

4.43 4.85 4.87 4.79 3.41 4.84 4.59

0.45 0.67 0.79 0.56 0.45 0.46 0.43

มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด ปานกลาง มากทสด มากทสด

รวม 4.54 0.54 มากทสด จากตารางท 4.1 ความพงพอใจ ดานความรความเขาใจดานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน พบวา โดย ภาพรวมอยในระดบมากทสด ( X =4.54) เมอพจารณารายขอพบวา รายการทมคาเฉลยสงสดคอ แนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบมากทสด ( X =4.87) รายการทมความพงพอใจ นอยคอการประเมนผลการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบปานกลาง ( X =3.41)

ตาราง 4.2 ระดบความพงพอใจ การจดโครงการการวจยและพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรม พฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเองโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ดานความรความเขาใจดาน การเหนคณคาในตนเอง

ขอ รายการ X S.D. แปลผล 1 2 3 4 5 6 7

ดานความรความเขาใจดานการเหนคณคาในตนเอง ความหมายของการเหนคณคาในตนเอง ความส าคญของการเหนคณคาในตนเอง แนวทางการจดกจกรรมการเหนคณคาในตนเอง รปแบบการจดกจกรรมการเหนคณคาในตนเอง การสรางสรรคกจกรรมดานการเหนคณคาในตนเอง ประเภทของการเหนคณคาในตนเอง เปาหมายการจดกจกรรมการเหนคณคาในตนเอง

4.33 4.35 4.67 4.51 3.81 4.64 4.44

0.35 0.62 0.56 0.46 0.45 0.56 0.61

มาก มาก มากทสด มากทสด มาก มากทสด มาก

รวม 4.39 0.51 มาก

153

จากตารางท 4.2 พบวา โดยภาพรวมความพงพอใจ ดานความรความเขาใจดานการเหนคณคาใน ตนเอง อยในระดบมาก ( X =4.39) เมอพจารณาแตละรายการพบวา รายการทมระดบความพงพอใจมากสดคอแนวทางการจดกจกรรมการเหนคณคาในตนเอง ระดบมากทสด ( X =4.67)รายการทมระดบความพงพอใจนอยคอการสรางสรรคกจกรรมดานการเหนคณคาในตนเอง อยระดบมาก ( X =3.81)

ตาราง 4.3 ระดบความพงพอใจ การจดโครงการการวจยและพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรม พฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเองโดยใชโรงเรยนเปนฐานดานความสามารถในการจด

กจกรรมพฒนาผเรยนเพอการเหนคณคาในตนเอง

ขอ รายการ X S.D. แปลผล 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

ดานความสามารถในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เพอการเหนคณคาในตนเอง การออกแบบกจกรรมพฒนาผเรยน ความคดสรางสรรคในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ความหลากหลายของกจกรรมพฒนาผเรยน การมสวนรวมของครในการรวมกจกรรมพฒนาผเรยน การมสวนรวมของนกเรยนในกจกรรมพฒนาผเรยน การมสวนรวมของชมชนในกจกรรมพฒนาผเรยน กจกรรมพฒนาผเรยนชวยใหนกเรยนรจกและเขาใจตนเอง กจกรรมพฒนาผเรยนชวยใหนกเรยนรจกและเขาใจผอน กจกรรมพฒนาผเรยนชวยใหนกเรยนอยรวมกบผอนได กจกรรมพฒนาผเรยนชวยใหนกเรยนมจตอาสา กจกรรมพฒนาผเรยนชวยใหนกเรยนมสขภาพกายทด กจกรรมพฒนาผเรยนชวยใหนกเรยนมสขภาพจตทด

4.63 4.85 4.44 4.39 4.86 4.15 4.84 4.80 4.67 4.93 4.77 4.55

0.35 0.62 0.56 0.46 0.45 0.56 0.61 0.35 0.34 0.51 0.34 0.41

มากทสด มากทสด มาก มาก มากทสด มาก มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด

รวม 4.65 0.46 มากทสด

จากตารางท 4.3 ระดบความพงพอใจ การจดโครงการการวจยและพฒนาศกยภาพครเพอการจดจกรรมพฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเองโดยใชโรงเรยนเปนฐานดานความสามารถในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนเพอการเหนคณคาในตนเอง พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมากทสด ( X =4.65) เมอพจารณาในแตละรายการพบวา รายการทมคาเฉลยสงสดคอกจกรรมพฒนาผเรยนชวยใหนกเรยนมจตอาสา ระดบมากทสด ( X =4.93) รองลงมาคอ การมสวนรวมของนกเรยนในกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบมากทสด ( X =4.85) และรายการทมคาเฉลยนอยสดคอ การมสวนรวมของชมชนในกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบมาก ( X =4.15)

154

ตาราง 4.4 ระดบความพงพอใจโดยภาพรวม การจดโครงการการวจยและพฒนาศกยภาพคร เพอการจดกจกรรพฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเองโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

ดานความรความเขาใจดานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานความรความเขาใจดานการ เหนคณคาในตนเอง ดานความสามารถในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนเพอการเหนคณคาใน

ตนเอง ดาน รายการ X S.D. แปลผล

1 2 3

ดานความสามารถในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานความรความเขาใจดานการเหนคณคาในตนเอง ดานความสามารถในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เพอการเหนคณคาในตนเอง

4.54 4.39 4.65

0.54 0.51 0.46

มากทสด

มาก มากทสด

รวม 4.53 0.50 มากทสด จากตารางท 4.4 พบวา โดยภาพรวมทงสามดานมระดบความพงพอใจ มากทสด ( X =4.53)

เมอพจารณารายดานพบวา ดานทมความพงพอใจสงสดคอ ดานความสามารถในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนเพอการเหนคณคาในตนเอง ระดบมากทสด ( X =4.65) รองลงมาคอ ดานความสามารถในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบมากทสด ( X =4.54) และระดบความพงพอใจนอยสดคอดานความรความเขาใจดานการเหนคณคาในตนเอง ระดบมาก ( X =4.39) อภปรายผลการวจย

วตถประสงค ขอท 1 เพอศกษาสภาพการพฒนาศกยภาพคร เพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน ผลการวเคราะหขอมล มดงน

ขนตอนท 1 สรางความตระหนกร 1. จดประชมผบรหารและบคลากรหลกของโรงเรยนทเขารวมโครงการเพอชแจง

ความเปนมาและวตถประสงคของโครงการ 1 วน ณ หองประชมโรงเรยนครประชาชนทศ อ.วงทอง จงหวดพษณโลก มผบรหารและครเขารวมประชมจ านวน 5 ทาน ในการประชมครงนไดด าเนนการ สมภาษณผบรหารและบคลากรหลกของโรงเรยนทเขารวมโครงการ จ านวน 5 ทานเพอศกษาสภาพและบรบทของโรงเรยนเพอเปนขอมลพนฐานในการพฒนา โดยการสมภาษณ พบวา

155

ดานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน 1. ครยงขาดความรความเขาใจ ในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เนองจากยงเหนวา

เปนเรองใหม และยงใชเวลากบวชาพนฐาน 8 สาระหลกมากกวา 2. หนวยงานตนสงกดยงใหความส าคญกบ 8 สาระหลกมากวา โดยเฉพาะ

วชาคณตศาสตร วทยาศาสตร ดงนนครจงขาดการพฒนาดานการจดกจกรรมพฒนาผเรยนและครยงสบสนในการจดกจกรรม

3. ครขาดความคดสรางสรรคในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ซงผบรหารม มความคดวาส าคญ เนองจากเทาทพบเหนจากการท างาน ครมความคดเพยงวา กจกรรมพฒนาผเรยนคอ วชาลกเสอ เนตรนาร และยวกาชาด เทานน จากผลการวจย จะเหนไดวาโรงเรยนยงขาดความรความเขาใจในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน และยงตองการการพฒนา ทงนสอดคลองกบงานวจยของ (ปรญญา วรมารษ.2552) ซงไดศกษาเกยวกบ ปญหาและความตองการในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนของผบรหารและครในโรงเรยนสงกด เขตสวนหลวง กรงเทพฯ พบวาผบรหารสถานศกษาและครผสอน มความตองการในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนโดยรวมอยในระดบมาก คอ ดานโครงสรางหลกสตรการจดการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2544 ดานบคลากร ดานอาคารสถานท วสดอปกรณและแหลงการเรยนร ดานเนอหาสาระของหลกสตร ดานงบประมาณ ดานผปกครอง และดานชมชนหรอองคกรอยในระดบมากทกดาน ดานการพฒนาการเหนคณคาในตนเอง ดานการเหนคณคาในตนเอง ผบรหารและบคลากรหลกของโรงเรยนมความ เหนตรงกนวา ครไมเคยน ามาใชหรอพฒนา ยงไมมความรและความเขาใจในเรองน

จากผลการวจยทพบวา ผบรหารและครยงไมเคยจดกจกรรมพฒนาผเรยนดานการเหนคณคา ในตนเอง มความสมพนธและสอดคลองกบความคดเหนจากผบรหารทสรปวายงขาดความรความเขาใจในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน โดยมความคดเพยงวาเปนการจดกจกรรมลกเสอ เนตรนาร และยวกาชาดเทานน จงยงไมรจกหรอเคยจดกจกรรมทเกยวของกบการเหนคณคาในตนเอง อกทงหลกสตรการศกษาขนพนฐาน 2551 ฉบบปรบปรง ยงมการปรบปรงเพมเตมกจกรรมพฒนาผเรยน ภายหลงในเรองของ กจกรรมเพอสงคมและสาธารณะประโยชน จงท าใหครยงไมเขาใจในความเปลยนแปลง(หลกสตรการศกษาขนพนฐาน. 2551)

2. สมมนาเชงปฏบตการ 3 วน เพอจดท าคมอและสอทใชประกอบในการอบรมใหความร เกยวกบการ “อบรมเชงปฏบตการการพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง” ซงการจดท าชดฝกอบรมครงน ผทรงคณวฒไดบรณาการกระบวนการเรยนรดวยกระบวนการจตตปญญาศกษากบกจกรรมการอบรมเชงปฏบตการทกกจกรรม ผทรงคณวฒในการสรางชดฝกอบรม 19-20 กรกฎาคม 2555 การสมมนาเชงปฏบตการชดฝกอบรมครงน ประกอบดวย ผทรงคณวฒจ านวน 6 ทาน ไดจดท าหลกสตรและก าหนดการการฝกอบรมจ านวน 3 วน โดยมขอสรปวา เปนการอบรมเพอพฒนาคร ใหสามารถจดกจกรรมพฒนาผเรยนดาน การเหนคณคาในตนเอง

156

โดย ผชวยศาสตราจารย ดร.เตอนใจ เกยวซ ซงเปนอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม ไดเสนอใหมการใชกระบวนการจตตปญญาศกษาเขามาบรณาการกบกจกรรมการอบรม พบวา

ผรวมประชมรวมกนแสดงความคดเหนเพอเปนแนวทางในการพฒนา หลกสตร โดยเหนตรงกนในการน ากระบวนการจตตปญญาศกษาเขามาบรณาการ ในหลกสตรของการอบรมคร เนองดวยกระบวนการจตตปญญาศกษาเปน กระบวนการเรยนรจากภายใน ในการทจะเขาใจตนเอง เขาใจผอนและอยรวม กบผอนได อนจะน าไปส”การเหนคณคาในตนเอง”ในทสดนอกจากน ผรวมประชม ยงไดทดสอบความเทยงตรงของหลกสตรและกจกรรมตามหลกสตรทพฒนาขน โดยการทดลองลงมอปฏบตกจกรรมทกกจกรรมตามหลกสตร โดยการจ าลอง สถานการณการเปนวทยากรกนเองในทกกจกรรมและทดดลองท ากจกรรมเสมอนจรง และน าขอบกพรองมาปรบปรงกจกรรม เพอใหไดกจกรรมทสมบรณทสด

จากผลการวจยทพบวา ไดมการน ากระบวนการเรยนรแนวจตตปญญาศกษาเขามาบรณาการ

ในหลกสตรการอบรมเพอพฒนาศกยภาพของครดานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เพอพฒนาการเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน โดยมหลกการวากระบวนการจตตปญญาศกษาเปน กระบวนการเรยนรจากภายใน ในการทจะเขาใจตนเอง เขาใจผอนและอยรวมกบผอนได อนจะน าไปส”การเหนคณคาในตนเอง”ไดในทสด จากแนวคดดงกลาว สอดคลองกบงานวจยของ (สลกจต ตรรณโอภาส. 2553) ทไดศกษาเกยวกบการพฒนาความเปนมนษยทสมบรณดวยกระบวนการเรยนรแนวคดจตตปญญาศกษา พบวา นกศกษามความเปนมนษยทสมบรณสงขน จากการบนทกขอคดเหนของนกศกษา พบวา นกศกษามความพงพอใจในรปแบบการสอนแบบจตตปญญาศกษาการท าสมาธกอนและหลงเรยนท าใหเขามสตมากขน ทงดานการเรยน การปรบอารมณ การรจกคด วเคราะหใจเยน มองโลกในแงดมากขน มความสขกบการเรยน ไดเรยนรทจะเขาใจตนเอง ในขณะเดยวกนกเรยนรผอนไปดวย ซงคลายกบผลการวจยของ (อรอนงค แจมผล. 2552)การศกษาผลของกระบวนการจตตปญญาศกษาทมตอการเรยนรในตนของนกศกษา พบวา คณลกษณะทเกดขนกบนกศกษา คอ นกศกษาเปนผท พจารณาดวยใจอยางใครครวญ เกดความรก ความเมตตา กระบวนกร (ผวจย) โอบอม ดแลกลมและจดกระบวนการดวยสงแวดลอมและบรบททเกอกลตอการเรยนร สามารถเชอมโยงประสบการณ และกระบวนการเขากบชวตได น าไปสการท าให กระบวนการเขามาสภายใน บรณาการสวถชวตและเออใหเกดการเชอมโยงระหวางผเขารวมกจกรรมดวยกน เชอมโยงกบชมชน เขาใจถงขอจ ากดและศกยภาพของตนตอการเรยนรและพฒนา น ากระบวนการ ไปใชในชวตอยางตอเนอง เพอน าไปสการเรยนรเพอการ เกดชมชนแหงการเรยนร เกดเครอขายความสมพนธและการแลกเปลยนเรยนรในกลมผลของการเรยนรภายในตน

157

วตถประสงค ขอท 2 เพอศกษาผลการพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนา ผเรยนดานการ เหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน

ขนตอนท 2 นอมใจสการพฒนา

1. ดานความตระหนกและเหนความส าคญของการจดกจกรรมพฒนาผเรยน โดยภาพรวมพบวา ครสวนใหญมความรความเขาใจและเหนความส าคญของ การจดกจกรรมพฒนาผเรยนมากขน และคดวาการเสรมสรางความเปนมนษยทสมบรณ ใหกบผเรยนเปนเรองจ าเปนมาก ครบางสวนใหความเหนวา เหนความส าคญแตมกจะมปญหาทท าไดยากคอครมภาระงานมาก ทงงานโรงเรยนและงานตามนโยบายของเขตพนท ท าใหไมคอยมเวลาลงท า กจกรรมกบนกเรยน

2 ดานการพฒนาการเหนคณคาในตนเอง กจกรรมการรจกและเขาใจตนเอง

โดยภาพรวมพบวา ครมความคดเหนวา เปนกจกรรมทด นาสนใจ และคดวาจะน ากจกรรมดงกลาวไปใชในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดวย

กจกรรมการรจกและเขาใจผอน โดยภาพรวมพบวา ครมความพงพอใจ และคดวานอกจากจะน าไปใชกบการจด

กจกรรมใหกบผเรยนไดแลว ยงสามารถน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนไดอกดวย กจกรรมจตสาธารณะ โดยภาพรวมพบวา เปนกจกรรมทดเพราะสรางประโยชนตอสวนรวมได เนองจาก

ปจจบนนกเรยนบางสวน ยงเหนแกประโยชนสวนตวมากกวาสวนรวมอย กจกรรมนจะชวยหลอหลอมจตใจของผเรยนได จากผลการวจยทพบ สรปไดวา ครมความพงพอใจทไดรบการอบรมใหมความรความเขาใจและพฒนาศกยภาพเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเอง โดยใชกระบวนการ จตตปญญาศกษา นอกจากจะน าไปจดกจกรรมพฒนาผเรยนแลวยงสามารถน าไปใชในการด าเนนชวตประจ าวนของตนเองไดดวย ซงสอดคลองกบผลการวจยของ(เตอนใจ เกยวซ. 2553)ศกษาเกยวกบ ผลการจดกจกรรมการสอนรายวชาความเปนครและการพฒนาวชาชพคร ดวยกระบวนการเรยนการสอนแบบจตตปญญาศกษา พบวา โดยภาพรวมนกศกษามคณลกษณะของความเปนมนษยทสมบรณสงขน ดานความรความเขาใจ และเจตคตทดในวชาชพครของนกศกษา โดยภาพรวมเพมขน มความมงมนในการทจะเปนครทดเพมขน และใหความส าคญเกยวกบความมงมนตงใจเปนครทดเปนล าดบแรก และใหความส าคญในการทจะปรบปรงตนเองเพอการเปนครทดในดาน ความตรงตอเวลา ความรบผดชอบ และการแตงกาย นอกจากนยงมความสอดคลองกบขอเสนอแนะกบงานวจยของ (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. 2555)ทวจย การถอดบทเรยนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน และใหขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางการจดกจกรรมวาการจดกจกรรมพฒนาผเรยนเปนการเรยนรควบคการพฒนาตนของผเรยน ส านกงานเขตพนทการศกษา หนวยงานตนสงกด ผบรหารโรงเรยนควรสงเสรมใหครจดกจกรรมพฒนาผเรยนทหลากหลายและใหเนนผเรยนไดปฏบตจรงและเรยน

158

ผานประสบการณในการเสรมสรางคณลกษณะนสยทดเปนพนฐานของการเปนพลเมองทดของชาตและสงคมโลก

3. ดานการวางแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยน จากการจดกจกรรมอบรม 3 วน ครทรบการพฒนา พบวา คร ไดวางแผนจดกจกรรม

พฒนาผเรยน ดานการเหนคณคาในตนเอง 3 กจกรรม คอ กจกรรม “กายด จตด” กจกรรม “คายคณธรรมจรยธรรม เฉลมพระเกยรต ลานธรรม ลานวถไทย” กจกรรม “จตอาสาพฒนาการเรยนร” จากการวางแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนทง 3 กจกรรม จะเหนไดวาเปนการจด

กจกรรมทหลากหลาย พฒนาทางดานรางกาย ดานจตใจ ดานปญญา และสงคมดวยกจกรรมจตอาสา จงสอดคลองกบงานวจยของ (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. 2555) ทมขอเสนอแนะเกยวกบการจดกจกรรมพฒนาผเรยนไววา ครหรอผรบผดชอบจดกจกรรมควรจดกจกรรมอยางสรางสรรค หลากหลายรปแบบ นาสนใจ เนนการฝกปฏบตอยางจรงจง การมสวนรวมของนกเรยน คร ผปกครอง ชมชน หนวยงาน องคกรในทองถนภาครฐ และภาคเอกชน มการประเมนผล การสะทอนคด การแลกเปลยนความรจนเกดเปนความรส าคญใหมๆ ขน และเปนกจกรรมทสามารถตอยอดขยายผลจากรนพสรนนอง ตลอดจนมการควบคมตดตามผลการจดกจกรรมเพอการพฒนาอยางตอเนอง

ขนตอนท 3 มงหนาลงมอปฏบต กจกรรมมงหนาลงมอปฏบต เปนขนตอนทครจะตองน ากจกรรมพฒนาผเรยนตามท

ออกแบบไวลงสผเรยน และมการตดตามผลการด าเนนงานโดยคณะผวจย ขนตอนน ประกอบดวย 3กจกรรม คอ ใน 1 ภาคเรยน

นเทศตดตามผลการด าเนนงานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

การนเทศตดตามผลการด าเนนงานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เปนเพอ เสรมสรางความรกและ

เหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐาน ขนตอนนเปนการนเทศ ตดตามผล 1 ครง เพอตดตามและหนนเสรมการด าเนนงาน กจกรรมพฒนาผเรยน ณ โรงเรยนครประชาชนทศ อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก 15 กนยายน 2555 โดยผวจยและทมผชวยคณะผวจย จ านวน 8 ทานดงน

จากการนเทศตดตามใน วนท 15 กนยายน 2555 ตามประเดนการนเทศงานทง 3 กจกรรม พบวา

159

ดานผลการด าเนนงาน “ กจกรรมพฒนาผเรยน” เดมโรงเรยนก าหนดกจกรรมพฒนาผเรยนไว 3 กจกรรม มการด าเนนการกจกรรมท 1

เพยงกจกรรมเดยว คอ กจกรรม “กายด จตด” เปนกจกรรมหนาเสาธงตอนเชา ใหนกเรยนพฒนาฐานกายและจต ดวยการเคลอนไหวรางกายดวยเพลง “ปาตวนจน” ทาไทเกก 8 ทา นกเรยนและครรวมกจกรรมทกเชาหนาเสาธง ส าหรบอก 2 กจกรรมยงไมไดด าเนนการ เนองจากภารกจของโรงเรยนมมากและเปนงานดวนตามนโยบายจากเขตพนทการศกษา ท าใหตองเลอนกจกรรมออกไปกอน อยางไรกตามจากการบนทกการนเทศตดตามการด าเนนงาน กจกรรม “กายด จตด” พบวา ความเหนของผอ านวยการโรงเรยน มความเหนวา เปนกจกรรมทด เปลยนบรรยากาศหนาเสาธงไปได ท าใหเดกนกเรยนมความสขและสนกสนาน ท าใหมสขภาพรางกายแขงแรงดวย นอกจากนกเรยนไดออกก าลงกายแลว บคลากรในโรงเรยน เชน แมคา นกการ ยงไดเขารวมกจกรรมทกเชาดวย ความเหนของครทเขารบการนเทศ 8 คน ครจ านวน 7 คนมความเหนตรงกนวาเปนกจกรรมทด นาสนใจ เดกนกเรยนชอบ และยงน าไปใชในชวโมงเรยนดวย เนองจากภาคบายเดกนกเรยนจะสนใจการเรยนนอยลง นอกจากเปนกจกรรมพฒนาผเรยนในโรงเรยนแลวยงน าไปเตนออกก าลงกายทบานดวย และครอก 1 คนใหขอคดเหนเพมเตมวา กจกรรมดงกลาวอาจไมสะดวกในการท าทกวน กจกรรมการเตนควรจดเฉพาะในวนทแตงกายชดพลศกษา เนองจากนกเรยนไมไดใสทกวน ในวนทใสชดนกเรยนปกต จะไมสะดวกในการท ากจกรรม

4. ดานปญหาและอปสรรค ปญหาและอปสรรค พบวา ผบรหารและครมความเหนตรงกน 2 ประเดน คอ

- ภารกจของโรงเรยนมเยอะมาก ทงภาระงานสอน งานกจกรรม และงานทตองสรางความสมพนธกบชมชน แตกตระหนกในภารกจของกจกรรมพฒนาผเรยนทตองจด เพราะเปนสวนหนงของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

- มขอจ ากดเรอง งบประมาณในการจดกจกรรม ความรวมมอในโรงเรยนยงมนอย เนองจากมภารกจการสอนและงานอนๆมาก กจกรรมพฒนาผเรยนจงมนอยดวยเชนกน จากผลการวเคราะหขอมล จะเหนไดวา ระหวางด าเนนกจกรรมครจะพบปญหาระหวางการด าเนนงาน ดงนนการนเทศ ตดตามโดยหนวยงานตนสงกดและผบรหารจงมความ

จ าเปนซง สอดคลองกบ กระทรวงศกษาธการ (2546: 4) กลาววา การจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหประสบผลส าเรจบรรลผลตามเจตนารมณของหลกสตร ผทเกยวของทกฝายจะตองใหความส าคญกบการจดกจกรรมพฒนาผเรยน นอกจากจะตองมการพฒนาหลกสตรของสถานศกษากจกรรมพฒนาผเรยนแลวสถานศกษาจะตองมการก าหนดครผรบผดชอบ มการนเทศ ตดตามผล และประเมนผลการจดกจกรรมพฒนาผเรยนอยางจรงจง

160

ขนตอนท 4 เกดผลชดการพฒนา ขนตอน เกดผลชดการพฒนา เปนขนตอนการสมมนาผลการด าเนนงานตลอดโครงการ เพอทราบผลการจดโครงการ โดยจดสมมนาครทเขารวมโครงการ 1 วน ณ โรงเรยนครประชาชนทศ อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก วนท 26 สงหาคม 2556 โดยมผเขารวมสมมนาจ านวน 17 คน ผวจยเกบขอมลโดยใชแบบประเมนความพงพอใจ เปนแบบประเมนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ดานความรความเขาใจดานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมากทสด ( X =4.54) เมอพจารณารายขอพบวา รายการทมคาเฉลยสงสดคอ แนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบมากทสด ( X =4.87) รายการทมความพงพอใจ นอยคอการประเมนผลการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบปานกลาง ( X =3.41) แสดงใหเหนวาการพฒนาศกยภาพครมผลการพฒนาทด แตรายการทมความพงพอใจต าคอ การวดและประเมนผลการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ซงสอดคลองกบความคดเหนของผบรหารทระบวา โรงเรยนยงขาดความรความเขาใจและยงมงสการท าความเขาใจเฉพาะ 8 สาระหลก

ดานความรความเขาใจดานการเหนคณคาในตนเอง พบวาระดบความพงพอใจ การจดโครงการการวจยและพฒนาศกยภาพครเพอการจดกจกรรมพฒนาผเรยนดานการเหนคณคาในตนเอง โดยใชโรงเรยนเปนฐานพบวา โดยภาพรวมความพงพอใจ ดานความรความเขาใจดานการเหนคณคาในตนเอง อยในระดบมาก ( X =4.39) เมอพจารณาแตละรายการพบวา รายการทมระดบความพงพอใจมากสดคอแนวทางการจดกจกรรมการเหนคณคาในตนเอง ระดบมากทสด ( X =4.67)รายการทมระดบความพงพอใจนอยคอการสรางสรรคกจกรรมดานการเหนคณคาในตนเองอยระดบมาก ( X =3.81) จะเหนไดวา ความพงพอใจสงคอแนวทางการจดกจกรรมการเหนคณคาในตนเอง และรองลงมาคอ การสรางสรรคกจกรรมดานการเหนคณคาในตนเอง และโดยภาพรวมอยในระดบมาก ซงสอดคลองกบผลการวจยของธนา นลชยโกวทย และคณะ (2550 : บทคดยอ) ไดศกษาวจยเรอง การวจยเพอพฒนาชดการเรยนร การอบรมและกระบวนการดานจตตปญญาศกษา มสาระสรปไดวา การอบรมและกระบวนการดานจตตปญญาศกษาเกดขนภายใตแนวความคดและการตระหนกถงความส าคญของการพฒนากระบวนการเรยนรเพอยกระดบจตส านกและจตวญญาณของมนษย ซงมงเนนการสรางกระบวนทศนใหม การปลกฝงความตระหนกถงความส าคญของการพฒนากระบวนการเรยนรเพอยกระดบจตส านกและจตวญญาณของมนษย การปลกฝงความตระหนก ความรกความเมตตา จตส านกตอสวนรวม ตลอดจนการฝกปฏบตพฒนาจต จนผเรยนเกดปญญา และน าไปใชเคลอนไหวผลกดนแนวคดและกระบวนการเรยนรแบบนขนในสงคม

ดานความสามารถในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนเพอการเหนคณคาในตนเอง พบวา โดยภาพรวมอยในระดบมากทสด( X =4.65) เมอพจารณาในแตละรายการพบวา รายการทมคาเฉลยสงสดคอกจกรรมพฒนาผเรยนชวยใหนกเรยนมจตอาสา ระดบมากทสด ( X =4.93) รองลงมาคอ การมสวนรวมของนกเรยนในกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบมากทสด ( X =4.85) และรายการทมคาเฉลยนอยสดคอ การมสวนรวมของชมชนในกจกรรมพฒนาผเรยน ระดบมาก ( X =4.15) ซงพบวาความสามารถในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนมระดบความพงพอใจมากทสดคอกจกรรมจตอาสา ซงสอดคลองกบผลการวจยของ

161

(ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา.2555)จตอาสา เปนการระเบดจากภายใน บนดาลใจจากภายนอก ไดแก ครมความตระหนกและเหนความส าคญในการสรางเดกทมคณลกษณะอนพงประสงคในเรองการมจตอาสาหวงใย ใสใจคนอนและรบผดชอบตอสวนรวม และนกเรยนมความคดรเรมในกจกรรมเพอสาธารณประโยชนทงจากการมองเหนปญหาใกลตว หรอการเหนตวอยางทดจากผอน ขอเสนอแนะ

1. หนวยงานตนสงกดในระดบเขตพนทการศกษาควรใหความส าคญในการพฒนาศกยภาพ ของครใหครบทกสาระตามโครงสรางของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ซงกจกรรมพฒนาผเรยนเปนสวนหนงของหลกสตรทชวยเตมเตมความเปนมนษยใหกบผเรยนใหมความเขาใจตนเอง เขาใจผอนและอยรวมกบผอนได

2. หนวยงานตนสงกดในระดบเขตพนทการศกษาควรจดระบบการนเทศตดตาม การด าเนน งานการจดกจกรรมพฒนาผเรยน เพอสรางขวญและก าลงใจในการท างานกบคร และมกจกรรมสมมนา ประชม หรอประกวดผลงานดานกจกรรมพฒนาผเรยนเพอใหเกดการพฒนาอยางเปนรปธรรม

3. ผบรหารควรใหความส าคญในการพฒนาศกยภาพของครในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ใหการสนบสนนดานสอ อปกรณ และงบประมาณ และควรจดระบบในการนเทศตดตามภายในโรงเรยนเพอหนนเสรมการท างานไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

4. โรงเรยนควรมการประสานความสมพนธกบชมชน หรอองคกรระดบทองถน เพอความม สวนรวมและเครอขายในการพฒนากจกรรมพฒนาผเรยนในโรงเรยน มการบรณาการกจกรรมของชมชนกบการจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหเปนเรองใกลตวและมความส าคญกบครและนกเรยนมากยงขน

5. การพฒนาศกยภาพครเรองจดกจกรรมพฒนาผเรยนควรมการจดทควบคไปกบการ พฒนาจากดานจตใจของครควบคไปดวย เนองจากครเปนบคลากรหลกในการคดและออกแบบกจกรรมการพฒนาผเรยนไดอยางเหมาสมกบความถนด ความสนใจและความสามารถของผเรยน หากครผสอนมความรความเขาใจและเกดความตระหนกกจะสงผลถงผเรยนดวยเชนกน บรรณานกรม กระทรวงศกษาธการ. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม(ฉบบท2)

พ.ศ.2545 พรอมกฎกระทรวงทเกยวของและพระราชบญญตการศกษาภาคบงคบ พ .ศ.2545. กรงเทพฯ : โรงพมพ ร.ส.พ., 2546. กระทรวงศกษาธการ. (2546). คมอการวางแผนการเรยน ชวต และอาชพ ส าหรบชวงชนท 4. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. ________. (2551). ค าสงกระทรวงศกษาธการ ท สพฐ. 297/ 2551 เรอง ใหใชหลกสตร แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : กระทรวงศกษาธการ. _________. (2552). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551.

162

กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย . _________(2553). หนงสอเรยนรายวชาพนฐานหนาทพลเมอง วฒนธรรม และการดาเนนชวตในสงคม ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค. ลาดพราว. กรมสขภาพจต. (2544). คมอครทปรกษาระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน. กรงเทพฯ: บรษทยเรนส อมเมจกรป จ ากด. ________. (2546). คมอวทยากรระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนชวงชนท 3 - 4. กรงเทพฯ: โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก. กรมวชาการ. (2543). คมอพฒนาทกษะการด ารงชวต ระดบประถมศกษา. กรงเทพฯ : การศาสนา. ________. (2544). กรอบความคดเพอสงเสรมและพฒนาคณธรรมจรยธรรมทเนนความมวนย และความเปนประชาธปไตย. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. กรมสามญศกษา. (2544). การประกนคณภาพระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนในโรงเรยนสงกด กรมสามญศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา. เกยรตวรรณ อมาตยกล. (2534). สชวตดวยจตวทยา. กรงเทพมหานคร:หางหนสวนจ ากดภาพพมพ. จนทรฉาย พทกษศรกล. ผลของการจดโปรแกรมการฝกการกลาแสดงออกตอความรสกมคณ

คาในตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3. วทยานพนธ ศศ.ม. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2532. อดส าเนา.

เตอนใจ เกยวซ. (2553). ผลการจดกจกรรมการสอนรายวชาความเปนครและการพฒนาวชาชพคร ดวยกระบวนการจตตปญญาศกษา. คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม.

นวลศร เปาโรหตย. (2520). สขภาพจตและการปรบอารมณ. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลย รามค าแหง. นชจร ฌายเนตร. (2538). ผลของการฝกทกษะการด าเนนชวตทมตอการเหนคณคาในตนเอง ของคนพการ. วทยาศาสตรมหาบณฑต จตวทยาการใหค าปรกษา มหาวทยาลยรามค าแหง. ประเทน มหาขนธ. (2531). เลยงลกใหถกทาง. จตวทยาเดก. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. ประวต เอราวรรณ และ นชวนา เหลององกร. (2544). รายงานการวจยเรอง การสรางแบบ ประเมนทกษะชวตและผลการสงเสรมทกษะชวตโดยใชโรงเรยนเปนฐาน. กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. ปรญญา วรมารษ. (2552). การศกษาปญหาและความตองการในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ของผบรหารสถานศกษาและครผสอนในโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตสวนหลวง , กรงเทพมหานคร. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ,ส านกนายกรฐมนตร .(2542). พระราชบญญตการศกษา

แหงชาต พ.ศ.2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545. เสาวภา วชตวาท. (2534). ความสมพนธระหวางความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนน ทางสงคมกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยทสญเสยแขนขา. ปรญญาวทยาศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

163

สลกจต ตรรณโอภาส. (2553). การศกษาผลการพฒนาความเปนมนษยทสมบรณ ดวยกระบวนการเรยนร แนวจตตปญญาศกษา รายวชาจตวทยาส าหรบคร นกศกษาโปรแกรมวทยาศาสตรทวไป.

คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. (2555) การถอดบทเรยนการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2555, กรงเทพมหานคร. _________. (2555) ชดฝกอบรมวทยากรแกนน าการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ตามหลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2555, กรงเทพมหานคร. _________. (2551) แนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551, กรงเทพมหานคร. อรอนงค แจมผล. (2552). ผลของกระบวนการจตตปญญาศกษาทมตอการเรยนรภายในตนเอง ของนกศกษาทเรยนรายวชาจตวทยาส าหรบคร. คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ ก าแพงเพชร. อนรกษ บณฑตยชาต.(2542).ความตระหนกในคณคาของตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษา ตอนปลาย.วารสารสขภาพจตแหงประเทศไทยปท 7 ฉบบท 2.กรมสขภาพจต กระทรวง สาธารณสข. อาภา จนทรสกล. (2535). ทฤษฎและวธการใหค าปรกษา. กรงเทพมหานคร : คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.