บทท 3 การดแลความตองการพนฐานของบคคลดานการทรงตว การเคลอนไหว การจ ากดการเคลอนไหว การเคลอนยาย และการจดทา

ผปวยทไมสามารถชวยเหลอตนเองไดจะมขอจ ากดในการทรงตว การเคลอนไหวรางกาย ไมสามารถตอบสนองความตองการดานการเคลอนไหวรางกายไดดวยตนเอง ผปวยบางรายอาจตองจ ากดการเคลอนไหวเพอประโยชนทางการรกษาพยาบาล เหลานอาจกอใหเกดอบตเหต ภาวะแทรกซอน หรอผลกระทบดานจตใจกบผปวยไดทงสน ดงนนจงเปนหนาทของพยาบาลทจะดแลใหผปวยไดมการเคลอนไหวรางกาย การจ ากดการเคลอนไหว การเคลอนยาย และการจดทาทถกตอง อยางไรกตามพยาบาลเองกตองปฏบตการพยาบาลโดยยดหลกการทรงตวทดและการเคลอนไหวทถกตองเพอปองกนอนตรายจากการบาดเจบขณะปฏบตการพยาบาล การทรงตว

การทรงตวอยางถกตอง หมายถง ความมนคงและความสมดลของรางกายในทกอรยาบถ ไมโอนเอยงหรอลมลง โดยมกระดกสนหลงท าหนาทรองรบสวนตาง ๆ ของรางกาย การทรางกายมการทรงตวอยางถกตองสงผลดตอรางกาย คอ สงเสรมและสนบสนนการท างานของรางกายใหเปนไปตามปกต ปองกนไมใหรางกายเกดอนตรายหรอมความพการของกระดกและกลามเนอ ลดการเมอยลาหรอการใชพลงงานมากเกน การทรงตวของรางกายคงอยไดโดยอาศยความสมพนธระหวางจดศนยกลางของแรงถวง(center of gravity) ฐานทรองรบ (base of support) เสนในแนวดง (line of gravity) ทผานฐานทรองรบและสวนตาง ๆ ของโครงรางของรางกายทอยในแนวทถกตอง ทาทรงตวทด

ทาทรงตวทด (good posture) หมายถง ความสมพนธของสวนตาง ๆ ของรางกายอยางถกตอง มความสมดลของกลามเนอและโครงกระดกท าใหอวยวะสวนตาง ๆ ท างานอยางมประสทธภาพไมวาจะอยในทาทางใด รางกายสามารถทรงตวอยไดอยางสมดล มนคง ซงศนยถวงของรางกายในทายนจะอยทกงกลางของกระดกเชงกรานระดบต ากวาสะดอ 1-2 นว โดยมฐานอยทเทาทง 2 ขาง ดงนนในการยนจงควรยนแยกเทาทง 2 ขาง ท าใหฐานกวาง และรางกายสามารถทรงตวไดอยางมนคงดยงขน ใน ขณะทรางกายมการเคลอนไหวจดศนยถวงจะเคลอนทไปตามทศทางทรางกายเคลอนท การกาวเทาไปขางหนาจะชวยท าใหฐานกวาง และเสนศนยถวงจะตกอยภายในฐานทรองรบ คอ ทเทาทง 2 ขาง รางกายจงสามารถทรงตวไดอยางมนคง ไมหกลม ทาทรงตวทดประกอบดวย 1. ทายนทด คอ การยนตวตรงในทาทสบาย น าหนกตกลงทสวนโคงของเทา เทาทง 2 ขาง วางขนานกนและแยกหางจากกนประมาณ 4-8 นว หรอประมาณ 10-20 เซนตเมตร (cm) (Timby,

2

2009, p. 518) ปลายเทาชไปขางหนา เขางอเลกนอย ขอเทาท ามมฉากกบปลายเทา สะโพกอยในระดบเดยวกน หลงตรง อกผาย แขมวกลามเนอหนาทอง ไหลอยในแนวเดยวกบสะโพก แขนทง 2 ขาง วางขนานกบล าตว ขอศอกและนวมออยในทางอเลกนอย ศรษะยดตรงไมกมหรอเงยหนา กระดกสนหลงโคงเวาถกต าแหนง คอ โคงแรกจะเวาหรอโคงมาดานหนาตรงกระดกสนหลงสวนคอ โคงท 2 จะนนหรอโคงมาดานหลงตรงกระดกสนหลงสวนอก โคงท 3 จะเวาหรอโคงมาดานหนาตรงกระดกสนหลงสวนเอว และโคงสดทายจะนนหรอโคงมาดานหลงตรงกระดกกนกบ 2. ทานงทด คอ ศรษะยดตรงไมกมหรอเงย อกผาย หลงตรง โคงกระดกสนหลงอยในลกษณะเชนเดยวกบทายน น าหนกของรางกายตกลงทกนและตนขาดานบน เทาทง 2 ขาง วางบนพน ขอเทางอในลกษณะท ามมฉากกบขา ขอพบเขางอและอยหางขอบเกาอ ประมาณ 1 นว ตนขาอยในแนวราบบนเกาอ และแขนวางบนทพกแขน 3. ทานอนทด คอ ลกษณะกระดกสนหลงอยในทาทถกตองเชนเดยวกบการยน หลงตรง เขางอเลกนอย แขนวางขางล าตว ขอศอก และนวมองอเลกนอย การเคลอนไหว

การปฏบตกจวตรประจ าวนตองมการเคลอนไหวรางกายในทาทางตาง ๆ เชน การนง การนอน การเดน การดน การกม เปนตน การเคลอนไหวรางกายนกลามเนอมดเลกจะท าหนาทชวยเคลอนไหวในลกษณะโคงงอไปมา ในการท างานหนกตองใชกลามเนอทมความยาว หนา และแขงแรง ไดแก ตนแขน กลามเนอไหล สะโพก ตนขา ทงนตองอยในทาทางและการทรงตวทดเพอปองกนอนตรายทอาจเกดขน กบรางกาย พยาบาลควรปฏบตการพยาบาลโดยยดหลกการเคลอนไหว เพอใหเกดความปลอดภย ปองกนการบาดเจบของกลามเนอขณะปฏบตงานทงการเคลอนยายผปวย การเคลอนยายสงของ และหลกการปฏบตเดยวกนนสามารถน าไปแนะน าผปวยใหมการเคลอนไหวอยางถกตอง ดงน 1. คงไวซงแนวปกตของรางกายและการทรงตวทด

2. ถอสงของทเคลอนยายใหอยใกลกบรางกาย 3. ถอสงของอยกงกลางจดศนยกลางของแรงถวง 4. ใชกลามเนอมดใหญในการท างานทตองใชก าลงมาก 5. ใชน าหนกตนเองในการชวยเคลอนยายวตถ สงของ 6. ใชการดน การดง หรอการหมนผลกสงของแทนการยก 7. ขณะยกสงของควรแยกเทาออก เพอใหมความมนคง 8. หลกเลยงการยดกลามเนอ หรอการบดกลามเนอขณะเคลอนยายสงของ 9. การยกสงของใหอยในทาหลงตรง และยอเขา แทนการกมหลง 10. มการหยดพกเปนชวง ๆ ในระหวางการท ากจกรรม 11. หาผชวยเหลอหรออปกรณผอนแรง 12. เกรงกลามเนอหนาทองและกลามเนอสะโพกกอนยกสงของเพอปองกนการบาดเจบ

ของกลามเนอหลง 13. เคลอนไหวรางกายอยางนมนวล ประสานกน และเปนจงหวะ

3

การตอบสนองดานการเคลอนไหวรางกาย

การปฏบตการพยาบาลเพอตอบสนองความตองการดานการเคลอนไหวรางกาย เปนการพยาบาลส าหรบผปวยทชวยเหลอตนเองไมได ผปวยทชวยเหลอตนเองไดบางสวน ตลอดจนผปวยทสามารถชวยเหลอตนเองได มวตถประสงคเพอชวยเพมประสทธภาพในการท างานของรางกายใหดยงขน สงเสรมความแขงแรงของกระดกและกลามเนอ ปองกนกลามเนอบาดเจบ ปองกนการเกดอบตเหตจากการเคลอนไหวรางกายทไมถกตอง ปองกนไมใหเกดความพการ ปองกนการเกดภาวะแทรกซอนจากการไมไดเคลอนไหวรางกาย เชน กลามเนอลบเลก ขอตดแขง เปนตน ซงโดยทวไปตองกระท าทนทภายหลงภาวะความรนแรงของโรคสนสดลง ทงนตองพจารณาใหเหมาะสมกบภาวะสขภาพของผปวยแตละราย ส าหรบผปวยทไมสามารถลงจากเตยงได พยาบาลตองกระตนหรอชวยเหลอใหผปวยออกก าลงกายตามขอบเขตการเคลอนไหวทสามารถกระท าไดโดยใหมการเคลอนไหวสวนใดสวนหนงหรอทกสวนของรางกาย และสามารถท าไดบอยครงเพอคงไวซงการเคลอนไหวรางกายทปกต ทงนมสงทตองค านงถง คอ การออกก าลงกายนนตองไมท าใหผปวยมอาการเจบปวยรนแรงขนหรอท าใหผปวยเหนอยมากเกนไปหรอเกดความเจบปวดขน การออกก าลงกายเพอคงไวซงการเคลอนไหวรางกาย แบงไดเปน 2 วธ คอ 1. การออกก าลงกายเพอเพมพสยของขอ (range of motion exercise) การออกก าลงกายดวยวธนเปนการเคลอนไหวอยางเตมทของขอตอตาง ๆ ในทศทางเฉพาะของขอตอนน ๆ เพอคงไวซงการเคลอนไหวทปกตของขอ ปองกนการเกดขอตดแขง และเพมการเคลอนไหวของขอ

2. การออกก าลงกายเพอเพมความแขงแรง และความคงทนของกลามเนอ (exercise for strength and endurance) การออกก าลงกายดวยวธนมวตถประสงคเพอเพมความทนทานในการท างานของกลามเนอ ผปวยเปนผออกแรงท าเอง ประกอบดวย การออกก าลงกายแบบไอโซโทนก (Isotonic exercise) การออกก าลงกายแบบไอโซเมตรก (Isometric exercise) และการออกก าลงกายแบบไอโซคเนตก (Isokinetic exercise) ซงเปนการออกก าลงกายตามลกษณะการท างานของกลามเนอ ดงน

2.1 การออกก าลงกายแบบไอโซโทนก เปนการออกก าลงกายแบบมการหดตวของกลามเนอ ความยาวของกลามเนอมการเปลยนแปลง นนคอขณะออกก าลงกายดวยวธนกลามเนอมการคลายตว หดตว และมการเคลอนไหวของขอ อวยวะจงมการเคลอนไหว เชน การยกสงของขนลง การปฏบตกจวตรประจ าวนดวยตนเอง การเดน เปนตน ประโยชนของการออกก าลงกายชนดน คอ เสรมสรางความแขงแรงของกลามเนอ สงเสรมการเคลอนไหวของขอ เพมประสทธภาพการท างานของระบบหวใจและหลอดเลอด ระบบทางเดนหายใจ และเพมมวลกระดก

2.2 การออกก าลงกายแบบไอโซเมตรก การออกก าลงกายดวยมวธนกลามเนอจะม การหดรดตว นนคอความยาวของกลามเนอคงทแตมการเกรงหรอการตงตวของกลามเนอเพอตานกบแรงตานทานโดยไมมการเคลอนไหวของขอ การออกก าลงกายวธนกระท าโดยการเกรงกลามเนอมดทตองการฝกแลวผอนจากนนเกรง ท าสลบกนไป หรอการออกแรงดงวตถทไมเคลอนไหว ดงนนจะไมมการเคลอนไหวสวนใด ๆ ของรางกาย เชน การดนก าแพง การดงเกาอทนงอย การเกรงกลามเนอตนขา การออกแรงบบวตถ เปนตน การออกก าลงกายดวยวธน ชวยเพมความตงตวและความ

4

แขงแรงของกลามเนอ ปองกนกลามเนอลบ เชน ผปวยใสเฝอกทขากใหผปวยเกรงกลามเนอทขา โดยใหผปวยเกรงกลามเนอประมาณ 6 วนาท แลวผอนคลาย เปนตน 2.3 การออกก าลงกายแบบไอโซคเนตก การออกก าลงกายวธนกลามเนอจะท างานอยางสม าเสมอตลอดชวงเวลาทเคลอนไหว โดยกลามเนอมการหดตวพรอมกบมแรงตานดวยความเรวคงท และมการเคลอนไหวขอ เชน การใหผปวยนงหอยเทาแลวยกขาขางทผกถงทรายขน การยกถงทราย การดงลกรอก เปนตน

หากแบงประเภทการออกก าลงกายตามผออกแรง แบงออกเปน 4 ประเภท คอ 1. Active exercise คอ ผปวยออกแรงท าเองทงหมด ใชในกรณทพสยของขอปกต 2. Passive exercise คอ ผปวยไมไดเปนผออกแรง เปนการออกแรงโดยมผมากระท าการเคลอนไหวขอตาง ๆ ใหผปวย ใชส าหรบผทมพสยของขอปกต แตไมสามารถเคลอนไหวรางกายไดดวยตนเองหรอมขอจ ากดในการเคลอนไหว การออกก าลงกายดวยวธนท าใหขอมการเคลอนไหว ปองกนการหดรงของกลามเนอ เชน พยาบาลเปนผยกแขนขาใหผปวย เปนตน 3. Active assistive exercise คอ ใหผปวยออกแรงท าเองมากทสด แลวจงใชแรงจากภายนอกชวยใหเคลอนไหวจนครบพสยของขอ มกใชในกรณทผปวยออนแรง 4. Passive stretching exercise คอ ใหผปวยผอนคลายกลามเนอ แลวใชแรงจากภายนอกดดขอใหยดออก

การชวยเหลอใหผปวยไดเคลอนไหวรางกายตองปฏบตโดยยดหลกการทรงตวทด สวนการออกก าลงกายจะตองพจารณาตามความเหมาะสม และตามวตถประสงคทตองการเปนรายบคคล เพราะการออกก าลงกายแตละวธใหผลทแตกตางกน และพยาบาลตองใหขอมลเกยวกบประโยชนของการเคลอนไหวรางกาย วธการออกก าลงกายทเหมาะสมส าหรบผปวย วธปฏบต อนตรายทอาจเกดขนจากการออกก าลงกายผดวธหรอมากเกนไป การกระตนเตอนใหผปวยปฏบต รวมถงผลกระทบของการไมเคลอนไหวรางกายใหผปวยไดรบทราบ การจ ากดการเคลอนไหว

การเคลอนไหวท าใหมนษยสามารถปฏบตกจกรรมตาง ๆ ได เปนปฏกรยาของบคคลทเกดขนโดยอตโนมตแมในเวลาหลบ บคคลทเคลอนไหวรางกายไดตามปกต ระบบตาง ๆ ของรางกายกจะท าหนาทไดตามปกต สวนการจ ากดการเคลอนไหว คอ สภาพรางกายทไมมการเคลอนไหวหรอเคลอนไหวนอยกวาปกต สาเหตมาจากความเจบปวย จนท าใหไมสามารถเคลอนไหวรางกายได หรอเคลอนไหวรางกายไดอยางจ ากด เชน เสนประสาทไขสนหลงถกท าลาย การใสเฝอก อาการเจบปวดทรนแรง เปนตน ระดบของการจ ากดการเคลอนไหวแบงออกเปน 3 ระดบ คอ 1. การจ ากดการเคลอนไหวอยางสมบรณ นนคอผปวยไมสามารถเคลอนไหวหรอกระท ากจกรรมใด ๆ ได เชน ผปวยหมดสต ผปวยทอยในระยะรนแรงของโรคและแพทยมค าสงการรกษาใหจ ากดการเคลอนไหวอยางสมบรณ (absolute bed rest) เปนตน 2. การจ ากดการเคลอนไหวเพยงบางสวน เชน ผปวยกระดกขาหกไดรบการรกษาดวยการเขาเฝอก ผปวยทใชเครองชวยหายใจ เปนตน

5

3. การจ ากดการเคลอนไหวเพอใหรางกายไดพกผอน เชน ผปวยทมไขสง ผปวยปวดหลง ผปวยภาวะแทงคกคาม เปนตน ระดบความตองการความชวยเหลอจากบคคลอนจะแตกตางกน โดยผปวยทไมสามารถเคลอนไหวรางกายไดอยางสมบรณจะตองการความชวยเหลอจากผอนในการชวยเคลอนไหวรางกาย และการตอบสนองความตองการดานกจวตรประจ าวนตาง ๆ มากกวาผทเคลอนไหวรางกายไดบางสวน ความส าคญของการจ ากดการเคลอนไหว

การจ ากดการเคลอนไหว เพอการรกษามความส าคญตอผปวย ดงน 1. เพอบรรเทาความเจบปวด

2. เพอสงเสรมการหายของแผล ท าใหเนอเยอทบาดเจบไดรบการซอมแซมและหายเรวขน 3. เพอปองกนไมใหรางกายหรออวยวะทไดรบบาดเจบเกดความเสยหายเพมขน 4. เพอใหอวยวะตาง ๆ ท าหนาทนอยลง ท าใหรางกายกลบสสภาวะปกตไดเรวขน

ภาวะแทรกซอนจากการจ ากดการเคลอนไหว และการพยาบาล

การจ ากดการเคลอนไหวเพอประโยชนทางการรกษาแมจะมประโยชนส าหรบผปวย แตกกอใหเกดภาวะแทรกซอนได ดงน

1. ระบบผวหนง ท าใหผวหนงเสยหนาทเกดแผลกดทบ (pressure sore/ bedsore/ pressure ulcer) พบบอยในผสงอาย ผปวยทอวนมากหรอผอมมาก ผปวยทไดรบยาระงบประสาท ผปวยอมพาต ผปวยทไมรสกตว เปนตน สาเหตเกดจาก 1.1 เกดแรงกดทบ เปนแรงกดทบระหวางปมกระดกกบทนอน ท าใหเซลลขาดออกซเจนจนเซลลตายและลกลามกลายเปนแผล 1.2 การเสยดทาน เมอผปวยถกลากหรอเลอนตวอยางผดวธ ท าใหผวหนงครดกบทนอนจนเกดเปนแผล 1.3 แรงดงรง เกดจากแรงกดทบและการเสยดทานทเกดขนพรอมกน เชน ผปวยทนอนหงายศรษะสงแลวล าตวเลอนลงสปลายเตยงจากน าหนกตว โดยทผวหนงยงกดอยกบทนอนท าใหเนอเยอและผวหนงเลอนไปไมพรอมกนจงเกดการดงรงหรอฉกขาดของเสนเลอด และเนอเยอขาดเลอดไปเลยงได

การพยาบาล 1. ประเมนผวหนงและพลกตะแคงตว อยางนอยทก 2 ชวโมง 2. ดแลสภาพผวหนงใหชมชน 3. รกษาความสะอาดของผวหนง อยาใหเปยกชน 4. ดแลใหไดรบอาหารและน าอยางเพยงพอ 5. นวดปมกระดกบอย ๆ

6

2. ระบบกระดกและกลามเนอ สงผลให 2.1 กระดกเปราะบาง พบบอยทกระดกตนขา กระดกสนหลง และกระดกเทา เนองจากมการสลายตวของกระดกมากกวาการสราง ท าใหเสยงตอการเกดผลกระทบ ไดแก กระดกหกงาย ปวดขอ แคลเซยมในกระแสเลอดสง นวในไต และปวดกลามเนอเนองจากแคลเซยมมาเกาะ

การพยาบาล 1. กระตนใหผปวยยนเพอรบน าหนกตวใหเรวทสดเทาทจะท าได 2. กระตนหรอดแลใหมการเคลอนไหวรางกาย โดยไมกระทบตอความเจบปวย 3. บรหารกลามเนอทเนนการเกดแรงตานหรอแรงกดทกระดก

2.2 การประสานงานของกลามเนอแขน-ขาลดลง หรอไมสมพนธกนท าใหกลามเนอบางสวนทชวยในการเคลอนไหวรางกายมอาการออนแรง ความทนตอการท ากจกรรมลดลง

การพยาบาล 1. ใหผปวยเคลอนไหวรางกายทนททสามารถท าได (early ambulation) 2. กระตนใหผปวยท ากจกรรมตาง ๆ ดวยตนเอง

2.3 กลามเนอออนแรง ลบเลก จากการทใยกลามเนอไมมการยดหรอหดตวจะท าใหความตงตวและความแขงแรงของกลามเนอลดลง การเคลอนไหวรางกายบกพรอง

การพยาบาล 1. กระตนใหผปวยเคลอนไหวหรอออกก าลงกลามเนอ 2. การออกก าลงกายเพอเพมพสยของขอ

2.4 ขอตดแขง การเกดขอตดแขงสามารถเกดไดกบทกขอ เชน ขอนว ขอมอ ขอเขา ขอสะโพก ขอเทา เปนตน เหลานเกดจากการหดสนของกลามเนอและเนอเยอรอบ ๆ ขอ มการเพมของคอลลาเจน (collagen) และเรตคลน (reticulin) ในเนอเยอบรเวณนน รวมกบการหลอลนของน าในไขขอ (synovial fluid) ลดลง มการเปลยนแปลงความหนดของขอ ท าใหการเคลอนไหวของขออยในวงจ ากด เกดการผดรปของขอ

การพยาบาล 1. การออกก าลงกายเพอเพมพสยของขอ

2. กระตนใหผปวยออกแรง หรอพยาบาลเปนผชวยเหลอในการเคลอนไหวขอตาง ๆ ใหผปวย

3. ใชแผนกระดานดนปลายเทา เพอปองกนปลายเทาตก 4. ใชผามวนหนนดานขางของขาดานทไมมแรงหรอเคลอนไหวไมได 5. กระตนใหนวมอเคลอนไหวโดยการบบลกยาง

2.5 ปวดหลง สาเหตจากทานอนทไมถกตอง ศรษะหนนหมอนสงเกนไป ทนอนออนนมเกนหรอแขงเกน ทนอนบมตรงกลาง

การพยาบาล 1. เปลยนทานอนอยางนอยทก 2 ชวโมง

7

2. จดทานอนทถกตอง 3. เลอกทนอนใหเหมาะสม 4. นวดหลง

3. ระบบหวใจและหลอดเลอด 3.1 หวใจท างานมากขน จากการอยในทานอนท าใหปรมาณเลอดกลบสหวใจมากกวาปกต ขณะทอตราการเตนของหวใจในทานอนชาลง ระบบประสาทซมพาเทตก (sympathetic nervous system) จงท างานเพมมากขน ซงมผลใหอตราการเตนของหวใจเพมขนเพอรกษาสมดลปรมาณเลอดทเขาออกจากหวใจ

การพยาบาล 1. เปลยนอรยาบถบอย ๆ 2. ปรบระดบหวเตยงสงขนเลกนอย เพอลดปรมาณเลอดด าจากขากลบส

หวใจมากเกนไป

3.2 มการคงของเลอดในหลอดเลอดด าทขา เนองจากกลามเนอคลายตวหรอออนแรงจงเกดเลอดคงในหลอดเลอดด าทขาท าใหหลอดเลอดด าขยายตว และมความดนในหลอดเลอดด าเพมขน นอกจากนเลอดอาจซมผานผนงหลอดเลอดออกสเนอเยอรอบ ๆ ท าใหขาบวมได

การพยาบาล 1. ใชผายดพนขา หรอสวมถงนองปองกนเสนเลอดขอดทขา เพอเพมปรมาณ

เลอดด ากลบเขาสหวใจ 2. กระตนใหผปวยมการเคลอนไหวรางกายบอย ๆ

3.3 เกดลมเลอดในหลอดเลอดด า เนองจากเกดการสลายตวของแคลเซยมในกระดกและมการคงของเลอดด า ท าใหระดบแคลเซยมในกระแสเลอดเพมขน สงผลใหมการแขงตวของเลอดมากขน นอกจากนยงเกดจากการท าลายของผนงหลอดเลอดด าชนในซงอาจเกดจากแรงกดภายนอก ซงมสาเหตมาจากทาทางทไมถกตองท าใหเกดการอดตนของหลอดเลอดอยางสมบรณหรอบางสวน โดยมปจจยเสรม คอ ภาวะขาดน า จากสาเหตดงกลาวท าใหเกดลมเลอด และลมเลอดนนลอยไปอดตนในหลอดเลอดทไปเลยงอวยวะตาง ๆ ของรางกาย

การพยาบาล 1. เปลยนทานอนอยางนอยทก 2 ชวโมง หลกเลยงการกดทบ 2. กระตนใหดมน าบอย ๆ อยางนอย 2 ลตร/ วน เพอลดภาวะเลอดหนด 3. ใชผายดพนขา หรอสวมถงนองปองกนเสนเลอดขอดทขา เพอเพมปรมาณ

เลอดด าไหลกลบเขาสหวใจ 4. ไมควรบบนวดขา เพราะอาจไลกอนเลอดทมอยแลวใหลอยไปในกระแสเลอด

แลวเกดการอดตน

3.4 ความดนโลหตต าขณะเปลยนทา ในการเปลยนทาจากทานงเปนทายน ทานอนเปนทานงหรอทายน ผปวยจะมอาการวงเวยน เปนลม หนามด มสาเหตมาจากระบบไหลเวยนโลหตท

8

ตอบสนองตอการเปลยนทาเสอมลงหรอมความผดปกตของระบบประสาทซมพาเทตก ท าใหไมมการหดตวของหลอดเลอดในอวยวะสวนลางของล าตวโดยเฉพาะบรเวณขาท าใหเกดเลอดคงในอวยวะครงลางของล าตวและชองทอง สงผลใหเลอดไหลกลบเขาสหวใจนอยลงท าใหไปเลยงสมองนอยลง

การพยาบาล 1. กระตนใหผปวยไดเคลอนไหวรางกายเทาทสามารถกระท าได 2. การเปลยนอรยาบถตองเปนไปตามล าดบ เพอใหรางกายไดมการปรบตว

ดงน นอนราบ นอนศรษะสง นงบนเตยง นงหอยเทาขางเตยง ยน เดน 3. พนขาผปวยดวยผายด หรอสวมถงนองปองกนเสนเลอดขอดเพอชวยให

เลอดด าไหลกลบเขาหวใจ

4. ระบบทางเดนหายใจ 4.1 ปอดขยายตวลดลง สาเหตจากการทผปวยอย ในทานอนหงายอวยวะในชองทอง

จะเคลอนมาเบยดกระบงลม และการนอนตดเตยงท าใหปอดขยายตวไดไมเตมท โดยมปจจยเสรม คอ ผปวยทไดรบยากดประสาทหรอยาแกปวดทมฤทธกดศนยควบคมการหายใจ การพนผาทบรเวณทองหรอทรวงอก ภาวะทองมาน แนนทอง มลมในทอง หรอไมถายอจจาระหลายวน เหลานลวนมผลท าใหแบบแผนการหายใจไมมประสทธภาพ ปองกนโดยกระตนใหผปวยท าการบรหารการหายใจ (deep breathing exercise) โดยหายใจเขา ออก ยาว ๆ ลก ๆ หากผปวยพนผาททองใหถอดออกกอนท าการบรหารการหายใจ

4.2 มการคงของเสมหะมากขน เนองจากทางเดนหายใจสวนบนของหลอดลมแหงท าใหขนโบกพด (cilia) พดโบกไดล าบาก ท าใหการขบเสมหะไมมประสทธภาพเปนสาเหตทท าใหทางเดนหายใจไมโลง การแลกเปลยนกาซบกพรอง เกดภาวะปอดแฟบ (atelectasis) การตดเชอทหลอดลมและปอด (hypostatic pneumonia) เกดการคงของกาซคารบอนไดออกไซด และภาวะเลอดเปนกรดจากการหายใจ (respiratory acidosis)

การพยาบาล 1. ดแลใหผปวยไดเคลอนไหว หรอเปลยนทาใหทก 2 ชวโมง 2. กระตนผปวยท าการบรหารการหายใจ และไออยางมประสทธภาพ

(effective cough) อยางนอยทก 1-2 ชวโมง 3. ดแลใหไดรบสารน าอยางเพยงพอ 4. สงเกตอาการและอาการแสดงของการตดเชอทหลอดลมและปอด คอ ไอ

มไข เจบหนาอกเวลาหายใจ เสมหะสเขยวเหลอง ฟงปอดไดยนเสยงสารน าในหลอดลม ลกษณะเสยงคลายขยผม (crepitation) ภาพรงสทรวงอกพบการแทรกซมของน าในปอด ( infiltration) และผลการตรวจนบเมดเลอด (complete blood count) พบเมดเลอดขาวจ านวนมากผดปกต

5. ดดเสมหะเมอจ าเปน

5. ระบบทางเดนอาหาร 5.1 ผลตอการรบประทานอาหาร ท าใหเบออาหาร ออนเพลย มความวตกกงวลจากการนอนอยเฉย ๆ และโรคทเปนอาจท าใหความอยากอาหารลดลง เปนสาเหตใหขาดสารอาหาร

9

การพยาบาล 1. เปดโอกาสใหผปวยไดมสวนรวมในการเลอกชนดอาหาร โดยไมขดตอโรค 2. จดมออาหารใหบอยครง 3. สงเกตแบบแผนการรบประทานอาหาร

5.2 ผลตอการขบถายอจจาระ ท าใหทองผกเนองจากการบบตวของล าไสลดลง กลามเนอหนาทอง กระบงลม และกลามเนอบรเวณองเชงกรานทชวยในการขบถายออนแรงลง และการทผปวยนอนถายอจจาระท าใหเบงถายล าบาก ไมสะดวก เปนสาเหตใหแบบแผนการขบถายอจจาระเปลยนแปลง เกดอาการทองอด อจจาระอดแนน โดยมปจจยเสรม คอ การขาดน า

การพยาบาล 1. สงเกต และประเมนแบบแผนการขบถายอจจาระ 2. ฝกการขบถายอจจาระ โดยจดสภาพแวดลอมใหเปนสวนตว 3. กระตนใหดมน าใหเพยงพอ และรบประทานอาหารทมเสนใยสง 4. ใหเคลอนไหวรางกายเทาทสามารถปฏบตได 5. หลกเลยงการใชยาระบายหรอยาสวนอจจาระ

6. ระบบทางเดนปสสาวะ 6.1 การตดเชอในทางเดนปสสาวะ มสาเหตจากการแชขงของน าปสสาวะเปนนานกวาปกตในกระเพาะปสสาวะท าใหแบคทเรยเจรญเตบโต มกพบในผปวยทไมสามารถเคลอนไหวรางกายไดตามปกต ผปวยคาสายสวนปสสาวะ ผปวยบางรายมขอจ ากดในการเคลอนไหวท าใหไมสามารถเขาหองน าไดตามปกต จะตองถายปสสาวะบนเตยงอาจความอายและไมคนชนทตองนอนขบถายบนเตยง อาจท าใหปสสาวะไมออก ซงเปนอกปจจยหนงทท าใหเกดการตดเชอในทางเดนปสสาวะได การตดเชอในทางเดนปสสาวะ เปนสาเหตใหแบบแผนการขบถายปสสาวะเปลยนแปลง ปสสาวะล าบาก ปสสาวะกะปรดกะปรอย กลนปสสาวะไมได

การพยาบาล 1. ดแลใหผปวยไดเคลอนไหวรางกายบอย ๆ 2. ดแลใหไดรบน าอยางเพยงพอ 3. สงเกตและบนทกเกยวกบการขบถายปสสาวะ 4. สงเสรมการขบถายปสสาวะ 5. ใหการชวยเหลอในการขบถายปสสาวะทนททผปวยตองการ

6.2 เกดนวในไตและนวในกระเพาะปสสาวะ เนองจากมระดบแคลเซยมในเลอดสงจากการสลายตวของแคลเซยมในกระดกรวมกบการมปสสาวะคงจงเกดการตกผลกของแคลเซยม และกลาย เปนนว

การพยาบาล 1. ชวยใหผปวยไดเคลอนไหวรางกาย และพลกตะแคงตวบอย ๆ

2. กระตนใหดมน ามาก ๆ

10

7. ดานจตใจ ผลกระทบดานจตใจจากการไมสามารถเคลอนไหวรางกายไดตามปกต การตองพงพาผอนมากขน เปนสาเหตใหมอตมโนทศนและภาพลกษณตอตนเองในดานลบ ความสนใจในรางกายตนเองลดลง อารมณเปลยนแปลงงาย หงดหงดงาย รสกวาตนเองไรคา

การพยาบาล 1. ใหการพยาบาลอยางสภาพ นมนวล ใหเกยรต 2. กลาวชมเชยในกจกรรมทท าส าเรจ 3. กระตนใหมสวนรวมในการท ากจกรรม การเคลอนยาย

การเคลอนยาย (transferring) หมายถง การเคลอนยายผปวยจากทหนงไปยงอกทหนง เชน การเคลอนยายผปวยจากเตยงไปยงเกาอ รถเขนนง (wheel chair) หรอรถเขนนอน (stretcher) เพอสงผปวยไปท ากจกรรมยงแผนกตรวจวนจฉยโรค สงเขาหองผาตด หรอยายหอผปวย เปนตน โดยมพยาบาล 1 คน หรอมากกวา 1 คน เปนผชวยเหลอในการเคลอนยาย ทงนโดยค านงถงความปลอดภยของผปวย โดยกอนการเคลอนยายพยาบาลตองการประเมน สงตาง ๆ ดงน

1. ความสามารถในการชวยเหลอตนเองของผปวย 2. ทาทเปนขอหามส าหรบผปวย 3. อวยวะสวนทออนแรงหรอพการ 4. ความมนคงในการคงทาของผปวย 5. สวนทตองใหอยนง ๆ 6. อปกรณทตดตวผปวย 7. ความออนเพลยของผปวย

8. ความตองการการเคลอนยาย เปลยนทา และความสขสบายของผปวย แนวทางการปฏบตการเคลอนยาย

การเคลอนยายผปวยทงทใชอปกรณชวยเคลอนยาย และการเคลอนยายโดยปราศจากอปกรณชวยเคลอนยาย ตองปฏบตดวยความปลอดภยทงตอผปวยและพยาบาล มแนวทางปฏบตดงน

1. กรณทผปวยชวยเหลอตนเองไมได ควรหาผชวยเหลอในการเคลอนยาย 2. กรณพยาบาล 1 คน ใหยนดานเดยวกนกบดานทจะเคลอนยายผปวย 3. ยนในทาทรงตวทถกตอง 4. ถาผปวยมอปกรณสวมพยงตว ใหสวมใหเรยบรอยกอนท าการเคลอนยาย 5. ผอนแรงในการยก โดยยนอยใกลผปวยมากทสด 6. ใหขาผปวยดานทออนแรง อยใกลดานรถเขนนง 7. ใชอปกรณชวยเพอผอนแรง 8. ใหสญญาณในการเคลอนยาย

11

9. อธบายใหผปวยทราบขนตอนคราว ๆ และใหชวยออกแรงเทาทสามารถท าได

การปฏบตการเคลอนยาย

การปฏบตการเคลอนยายผปวยม 2 วธ ดงน

1. การเคลอนยายผปวยจากเตยงไปเกาอหรอรถเขนนง

ในการเคลอนยายผปวยจากเตยงไปยงเกาอหรอรถเขนนง กอนอนตองน าเกาอหรอรถเขนนงมาไวขางเตยงผปวย ถาเปนรถเขนนงใหลอกลอ และพบทวางเทาขน แลวปฏบตดงน

1.1 เลอนตวผปวยใหอยรมเตยง จดผปวยใหอยในทานงหอยเทาบนเตยง 1.2 พยาบาลยนอยตรงหนาผ ปวยในทากาวไปขางหนาพรอมกบยอเขาลงให

ผ ปวยใชมอจบท ไหลทงสองขางของพยาบาล มอทงสองขางของพยาบาลสอดเขาใตรกแรหรอบรเวณเอวของผปวย 2 ขาง แลวคอย ๆ พยงผปวยใหลกขนยน 1.3 หมนตวใหหลงผปวยอยหนาเกาอ หรอรถเขนนง 1.4 ใหผปวยวางมอสองขางจบทพกแขน แลวหยอนตวลงนงบนเกาอหรอรถเขนนง 1.5 ใหผปวยนงใหหลงและกนชดพนกพง น าทวางเทาลงเพอใหผปวยวางเทา

2. การเคลอนยายผปวยจากเตยงไปรถเขนนอน

ในการเคลอนยายผปวยจากเตยงไปยงรถเขนนอน จะใชในกรณทผปวยทชวยเหลอตนเองไดนอยหรอชวยเหลอตนเองไมได การเคลอนยายจงตองปฏบตดวยความระมดระวง ไมใหเกดอบตเหต โดยปฏบตตามขนตอน ดงน

2.1 แจงใหผปวยทราบ 2.2 น ารถนอนวางชดกบเตยง ลอกลอเตยงและลอรถเขนนอน 2.3 ปรบความสงของเตยงใหพอดกบความสงของรถเขนนอน 2.4 พลกตะแคงตวผปวยมาทางดานตรงขามกบรถเขนนอน สอดแผนเลอน (pat

slide) เขาใตผาขวางเตยง แลวพลกผปวยใหอยในทานอนหงายทบอยบนผาขวางเตยง และแผนเลอน 2.5 วางแขนผปวยไวบนหนาอก

2.6 จบผาขวางเตยงบรเวณไหลและตะโพกของผปวย จบพยงขา ใหสญญาณกอนเลอน ขณะเลอนตวใหพยาบาลคนหนงยดแผนเลอนใหอยกบท 2.7 พลกตะแคงตวผปวยเลกนอยแลวดงแผนเลอนออก จดใหผปวยนอนหงายอยกลางรถเขนนอนในทาทสขสบาย ปลอดภย ยกราวกนรถเขนนอนขน ส าหรบการเคลอนยายผปวยจากรถเขนนอนไปยงเตยงกปฏบตเชนเดยวกนน การจดทา

12

การจดทา (positioning) หมายถง การจดทาในลกษณะตาง ๆ ทเหมาะสมใหผปวย เพอความสขสบาย ปองกนภาวะแทรกซอน และความพการจากการนอนในทาทไมถกตอง แนวปฏบตในการจดทาม ดงน 1. ผปวยทไมสามารถชวยเหลอตนเองไดตองเปลยนทานอนอยางนอยทก 2 ชวโมง

2. ปรบระดบความสงของเตยงใหเหมาะสม โดยอยระดบขอศอกของพยาบาล 3. น าหมอน และเครองนอนออกกอนการจดทา 4. ตรวจสอบสายตาง ๆ ไมใหตดอยกบทนอน 5. พลกใหล าตวเคลอนพรอมกน เพอปองกนการบดของกระดกสนหลง 6. ขอตาง ๆ อยในทางอเลกนอย 7. จดทานอนใหคงไวซงแนวปกตของรางกาย 8. จดพยงสวนตาง ๆ ของรางกายดวยมวนผา หรอหมอน 9. ตรวจสอบสภาพผวหนง และนวดปมกระดกทรบน าหนกตว 10. ดแลเตยงใหสะอาด เรยบตงหลงการจดทา

การจดทานอนส าหรบผปวย

ผปวยทตองไดรบการจดทานอนจากพยาบาลเปนผปวยทไมสามารถชวยเหลอตนเองได พยาบาลจงตองทราบวธการจดทานอนทถกตอง เหมาะสมกบผปวย เพอปองกนการเกดภาวะแทรกซอนจากการนอนผดทา ทานอนตาง ๆ ไดแก ทานอนหงาย ทานอนศรษะสง ทานอนตะแคง นอกจากนยงมทาทใชส าหรบการตรวจและการรกษา ไดแก ทานอนตะแคงซายกงคว า ทานอนคว า ทานอนหงายชนเขา และทานอนหงายพาดเทาบนขาหยง ทานอนคว าคกเขา และทานอนศรษะต าปลายเทาสง 1. ทานอนหงาย (dorsal position/ supine position) เปนทาส าหรบผปวยทออนเพลยไมรสกตว ไมสามารถเคลอนไหวรางกายได และ เตรยมตรวจอวยวะดานหนาของรางกาย เชน ศรษะ หนา แขน ขา หนาอก ทอง และการตรวจปฏกรยาตอบสนองตาง ๆ การนอนทานจะเสยงตอการเกดปลายเทาตก (foot drop) จงตองใชแผนกระดานหรอผาน ามาพบหรอมวนแลวดนปลายเทาใหตงขน รวมถงเสยงตอการเกดแผลกดทบตามต าแหนงปมกระดกตาง ๆ ทานอนหงาย (ภาพท 3-1) ไมใชในผปวยทหายใจล าบาก และเสยงตอการสดส าลก 2. ทานอนตะแคง (lateral position) ทานชวยใหน าหนกรางกายตกลงบรเวณดานขางของล าตว สะบก และสะโพก รวมทงชวยลดการกดทบบรเวณสวนหลงของรางกาย และยงใชเพอเตรยมตรวจอวยวะดานขางของรางกาย เชน ศรษะ ห แขน ขา และล าตวดานขาง การจดทานใหใชหมอนสอดหนนระหวางไหลและแขน เพอปองกนไหลหบเขาและหมนเขาดานใน สอดหมอนหนนใหขาดานบนอยระดบเดยวกบสะโพกเพอปองกนตนขาหบเขาและหมนเขาดานใน และวางหมอนทหลงผปวยเพอปองกนผปวยพลกหงายมาดานหลง (ภาพท 3-2)

13

ภาพท 3-1 ทานอนหงาย ภาพท 3-2 ทานอนตะแคง 3. ทานอนหงายศรษะสง (Fowler’sposition) เปนทานอนทจดใหผปวยนอนศรษะสง 60 ถง 90 องศา (ภาพท 3-3) หากปรบหวเตยงสง 30-40 องศา เรยกทานอนกงนง (semi-Fowler’sposition) (ภาพท 3-4) การจดทานตองใหสะโพกอยตรงบรเวณรอยพบเตยง เพอปองกนหลงโคงงอ และปรบใหระดบปลายเตยงสง 10-20 องศา ทานชวยใหผปวยหายใจสะดวก ปอดขยายตวไดด ท าใหผนงหนาทองหยอนตว ส าหรบผปวยทไมสามารถลกออกจากเตยงไดทานเปนทาทเหมาะในปฏบตกจกรรมตาง ๆ เชน รบประทานอาหาร ท าความสะอาดปากและฟน เปนตน ส าหรบผปวยทมแผลผาตดบรเวณหนาทองการนอนทานจะชวยใหหนอง สงคดหลงทอยในชองทองไหลออกจากแผลหรอทอระบายไดสะดวก จงชวยลดการอกเสบภายในชองทอง หามใชทานในผปวยหลงผาตดสมองและผาตดกระดกสนหลง

ภาพท 3-3 ทานอนหงายศรษะสง ภาพท 3-4 ทานอนกงนง 4. ทานอนตะแคงซายกงคว า (Sim’sposition) เปนทาทใชส าหรบการเตรยมตรวจ หรอใหการพยาบาลทเกยวของกบระบบขบถายอจจาระ เชน การตรวจทางทวารหนก การสวนอจจาระ การเหนบยาทางทวารหนก เพราะการนอนทานจะเปนทาทล าไสใหญสวนปลายอยดานลาง การจดทาปฏบตโดยใหผปวยนอนตะแคงซาย เลอนกนใหชดรมเตยงเพอสะดวกในการตรวจและใหการพยาบาล เลอนแขนซายอยดานหลงล าตว แขนขวาอยดานหนา งอสะโพกและเขาขวาจนเกอบชดหนาทอง เปดผาเฉพาะสวนทจะท าการตรวจรกษาหรอใหการพยาบาลเทานน (ภาพท 3-5) 5. ทานอนคว า (prone position) ทานเหมาะส าหรบผปวยทไมรสกตว ชวยท าใหน าลาย และเสมหะของผปวยไหลออกจากปาก จมกไดสะดวก ลนไมปดกนทางเดนหายใจ หามจดทานในผปวย

14

หลงผาตดชองทอง ผปวยทมปญหาเกยวกบการหายใจ และไขสนหลง การจดทานอนคว าปฏบตโดยใหนอนคว า แนวล าตวตรง ศรษะหนนหมอนเตยหรอไมหนนหมอน หนหนาไปดานใดดานหนงวางแขนไปทางศรษะในทางอขอไหล ใชหมอนหรอผาหนนปลายขาใหสงจนนวเทาสงพนทนอน หากจดทาเพอเตรยมตรวจบรเวณดานหลง เชน ดานหลงศรษะ หลง เปนตน ผปวยไมตองหนนหมอน เพยงแตชวยใหนอนคว า และหมผาใหเทานน (ภาพท 3-6)

ภาพท 3-5 ทานอนตะแคงซายกงคว า ภาพท 3-6 ทานอนคว า 6. ทานอนคว าคกเขา (knee-chest position) เปนทาเพอเตรยมตรวจ หรอผาตดบรเวณทวารหนก และล าไสใหญสวนปลาย จดทาโดยใหผปวยนอนคว า ยกกนขน ใหตนขาตงฉากกบทนอน วางแขนขางล าตวในทางอขอศอก หนหนาไปดานใดดานหนงใชหมอนหนนใตศรษะ อก และทอง (ภาพท 3-7) 7. ทานอนศรษะต าปลายเทาสง (Trendelenburg position) เปนทานอนส าหรบผปวยทเสยเลอดมากเพอใหเลอดมาเลยงสมองใหมากขน โดยยกเตยงสวนปลายเทาใหสงขน ศรษะไมหนนหมอน (ภาพท 3-8) การจดทาลกษณะนยงสามารถน าไปประยกตใชกบเตยงชนดทสามารถยกเฉพาะปลายเทาและสะโพกใหสงขน เพอน าไปใชประโยชนในการรกษาหรอใหการพยาบาล เชน การสวนลางชองคลอดเพอใหน าไหลเขาไปลกพอ หรอตองการลดอาการบวมทขาโดยการใหเลอดไหลกลบเขาสหวใจไดมากขน

ภาพท 3-7 ทานอนคว าคกเขา ภาพท 3-8 ทานอนศรษะต าปลายเทาสง 8. ทานอนหงายชนเขา (dorsal recumbent position) เปนการจดทาเพอใชส าหรบการรกษาพยาบาลบรเวณอวยวะสบพนธ เชน ตรวจบรเวณชองคลอด ฝเยบ ทวารหนก ท าคลอด และท าความสะอาดอวยวะสบพนธภายนอก เปนตน การจดทาตองใชผาปดคลมขาทง 2 ขาง เปดเฉพาะอวยวะสบพนธภายนอกเพอไมเปดเผยผปวยจนเกนไป (ภาพท 3-9)

15

9. ทานอนหงายพาดเทาบนขาหยง (lithotomy position) เปนการจดทาเตรยมตรวจเฉพาะเหมอนกบทานอนหงายชนเขา ตางกนททานชวยใหผตรวจหรอผใหการรกษาพยาบาลสามารถเขาใกลบรเวณทตองตรวจไดมากขน ท าใหสะดวกและถนด เชน การท าคลอดในกรณทคลอดทารกทอยในทาทผดปกต เปนตน (ภาพท 3-10)

ภาพท 3-9 ทานอนหงายชนเขา ภาพท 3-10 ทานอนหงายพาดเทาบนขาหยง ทมา (Craven & Hirnle, 2009, p. 779) การปฏบตการจดทา

การปฏบตการจดทาผปวย พยาบาลตองท าการเลอนตวผปวยใหมาในต าแหนงทตองการ และพลกตะแคงตวเพอท าการจดทาตามความเหมาะสม ดงน

1. การเลอนตวผปวย

การเลอนตวผปวยมการปฏบต 2 แบบ แบงตามความสามารถในการชวยเหลอตนเองของผปวย คอ

1.1 ผปวยสามารถชวยเลอนได พยาบาลแจงใหผปวยทราบ ปรบระดบเตยงใหอยในแนวราบแลวใหผปวยชวยเลอนตวไปยงต าแหนงทตองการ

1.2 ผปวยไมสามารถชวยเลอนตวได 1) แจงใหผปวยทราบวาจะเลอนตวผปวย 2) ปรบระดบเตยงใหอยในแนวราบ ลอกลอเตยง จดทานอนหงายราบ 3) น าหมอนหนนศรษะพงไวทพนกหวเตยง 4) พยาบาลยนอยขางเตยงในทากาวเทาไปขางหนา หนหนาไปในทศทางทจะเลอนผปวย ยอเขา และตะโพกเพอใหปลายแขนอยในระดบเดยวกบเตยง 5) สอดมอขางหนงเขาใตไหลและอกขางหนงเขาใตตนขา 6) ใหผปวยยกศรษะ กมคอใหคางชดอก และชนเขาขน ใหเทายนทนอน มอจบพนกเตยงหรอออกแรงกดลงบนทนอนเพอชวยดนตนเองขนพรอม ๆ กบทพยาบาลชวยเลอนตว 7) พยาบาลอยในทายน ทงน าหนกตวทขาดานหลง สงสญญาณใหผปวยชวยดนตว พรอมกบพยาบาลถายน าหนกตวมาทขาดานหนาและเลอนตวผปวยขนไปทางหวเตยง

16

8) จดทานอนใหอยในทาทสขสบาย

กรณทเลอนตวผปวยโดยพยาบาล 2 คน ขนตอนตาง ๆ คลายกน แตพยาบาล 2 คนยนอยคนละดาน แลวชวยเลอนตวผปวยตามขนตอน

2. การพลกตะแคงตว

2.1 แจงใหผปวยทราบ 2.2 เลอนตวผปวยมาชดขอบเตยงทางดานตรงขามทจะพลกไป 2.3 พยาบาลยนอยดานทจะพลก โดยพลกผปวยเขาหาตวพยาบาลเสมอ เพอปองกนผปวยตกเตยง 2.4 วางแขนผปวยพาดบนหนาอก 2.5 จดขาผปวยดานไกลตวพยาบาลไขวมาทางทจะพลก 2.6 พยาบาลใชมอขางหนงประคองทไหล และตะโพก พลกตวผปวยใหตะแคงเขาหาพยาบาล จดทาตามตองการ 2.7 ยกราวกนเตยงขน บทสรป

การปฏบตงานของพยาบาลโดยใชหลกการทรงตว การเคลอนไหวรางกาย การเคลอนยาย และการจดทาอยางถกตอง เปนการปฏบตทลดการบาดเจบทงตอตวผปฏบตงานและตวผปวยส าหรบผปวยทมขอจ ากดในการเคลอนไหวรางกายนนจะเสยงตอการเกดภาวะแทรกซอนตาง ๆ ได ดงนนพยาบาลจงตองปฏบตการพยาบาลเพอปองกนไมใหเกดภาวะแทรกซอนจากการจ ากดการเคลอนไหว การเคลอนยาย และการจดทาผปวย หรอลดความรนแรงของภาวะแทรกซอนทเกดขน ค าถามทบทวน

จงตอบค าถามทกขอ 1. จงอธบายลกษณะทานง ทายน ทานอนทถกตอง 2. จงอธบายหลกการเคลอนไหวรางกายทถกตอง 3. จงอธบายความแตกตางของการออกก าลงกายเพอเพมความแขงแรงและความคงทน

ของกลามเนอ กบการออกก าลงกายเพอเพมพสยของขอ 4. จงบอกความแตกตางของการจ ากดการเคลอนไหวอยางสมบรณ การจ ากดการเคลอนไหว

เพยงบางสวน และการจ ากดการเคลอนไหวเพอใหรางกายไดพกผอน 5. จงบอกความส าคญของการจ ากดการเคลอนไหว 6. จงบอกภาวะแทรกซอนจากการจ ากดการเคลอนไหว พรอมการพยาบาลเพอปองกน

การเกดภาวะแทรกซอนนน ๆ 7. จงบอกแนวทางปฏบตเพอใหผปวยปลอดภยจากการเคลอนยาย 8. จงอธบายขนตอนการปฏบตการเคลอนยาย

17

9. จงบอกแนวปฏบตในการจดทา 10. จงบอกวตถประสงคของการจดทานอนแบบตาง ๆ

18

บรรณานกรม

สปาณ เสนาดสย และวรรณา ประไพพานช. (บรรณาธการ). (2551). การพยาบาลพนฐาน: แนวคดและการปฏบต. พมพครงท 12. กรงเทพฯ : โรงพยาบาลรามาธบด.

อจฉรา พมพวง และคณะ. (2549). การพยาบาลพนฐาน: ปฏบตการพยาบาล. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: วทยาลยสภากาชาดไทย.

Craven, R.F., & Hirnle, C. J. (2009). Fundamentals of nursing: human health and function (6 th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

deWit, S. C. 2009. Medical-surgical nursing : Concepts & practice: Student learning guide. St. Louis, Missouri: Saunders Elsevier.

Nettina, S. M. (2006). Lippincott manual of nursing practice. (8th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

Potter, P. A. & Perry, A. G. (2003). Basic nursing: Essentials for practice. (5 th ed.). St. Louis, MO: Mosby.

Taylor, C., Lillis, C., LeMone, P., & Lynn, P. (2008). Fundamentals of nursing: The art and science of nursing care. (6 th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

Timby, B. K. (2009). Fundamental: Nursing skills and concepts. (9th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.