การใชสอการสอนคอมพวเตอรชวยสอน

เรอง ดน หน แร เพอการพฒนาการเรยนร

รายวชาวทยาศาสตรของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 2

มสชฎามาศ ศรชนะวฒน

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2554โรงเรยนเซนตหลยส ฉะเชงเทรามลนธคณะเซนตคาเบรยลแหง

ประเทศไทยงานวจยในชนเรยน

การใชสอการสอนคอมพวเตอรชวยสอน เรอง ดน หน แร

เพอการพฒนาการเรยนรรายวชาวทยาศาสตรของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 2

ผวจย

มสชฎามาศ ศรชนะวฒนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

ระดบชนมธยมศกษาปท 2 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2554

โดยไดรบความเหนชอบ

…………………………………. หวหนาฝายวชาการและผอำานวยการโรงเรยนเซนตหลยส (ภราดามณฑล ประทมราช)

ประกาศคณปการ

รายงานการวจยการใชสอการสอนคอมพวเตอร เรอง ดน หน แร เพอการพฒนาการเรยนรรายวชาวทยาศาสตรของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 2 น จดทำาขนเพอพฒนานกเรยนใหมทกษะ ความร และความเขาใจในดานการคนควาหาขอมลใหมๆ จากคอมพวเตอรหรอสามารถประดษฐสอการสอนทางอเลกทรอนกสทเปนปจจบนและเปนประโยชนตอการเรยนวทยาศาสตรดยงขน ทงนผวจยขอขอบพระคณทานผอำานวยการ ภราดามณฑล ประทมราช ภราดาเศกสรร สกนธวฒน รองผอำานวยการ ภราดาวทยา เทพกอม รองหวหนาฝายวชาการ มสสพตรา แกวแสนสข หวหนากลมสาระวทยาศาสตร และ มสรำาพง ศรสวสด หวหนาระดบชนมธยมศกษาปท 2 ทไดใหการสนบสนนอยางมากในการทำางานวจยฉบบน ใหออกมาอยางสมบรณโดยกรณาใหคำาปรกษาแนะนำา แนวความคด และชวยใหกำาลงใจตลอดระยะเวลาททำางานวจยฉบบน และสดทายนตองขอขอบใจนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 2 ทกคน ทใหความรวมมอในการทำาวจยครงน ใหสำาเรจลลวงไปดวยด

ผวจยหวงเปนอยางยงวา การวจยเรองนจะเปนประโยชนตอผอานเพอเปนแนวทางในการพฒนาการเรยนการสอนดานวทยาศาสตร ใหมประสทธภาพมากยงขน หากงานวจยฉบบนมขอบกพรองประการใดผวจยขออภยมา ณ ทน

...................................................................... (มสชฎามาศ ศรชนะวฒน)

ผวจยกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนเซนตหลยส ฉะเชงเทรา

สารบญ

เรอง หนา

บทคดยอ กความสำาคญและทมา 1วธการดำาเนนการวจย 4วธรวบรวมขอมล 44ผลการวเคราะหขอมล 47สรปผลการวจย 45

ภาคผนวกเคาโครงงานวจยในชนเรยน

ชองานวจย การใชสอการสอนคอมพวเตอรชวยสอน เรอง ดน หน แร เพอการพฒนาการเรยนร

รายวชาวทยาศาสตรของนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปท 2

ชอผวจย มสชฎามาศ ศรชนะวฒน กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร โรงเรยนเซนตหลยส ฉะเชงเทรา

บทคดยอ

ในปจจบนสอคอมพวเตอรมความสมพนธในการดำาเนนชวตของมนษยในทกทกดาน ดงเชนดานการศกษาคอมพวเตอรมสวนชวยในการนำาเสนอสงตาง ๆ ไดอยางนาสนใจเปนระบบ และระบบมลตมเดย ทำาใหเกดความเพลดเพลนจากสสน เสยง และรปแบบในการนำาเสนอ ทำาใหผททำาการเรยนรเกดประสบการณและมกระบวนการในการเรยนรทเปนระบบและเกดความเขาใจไดงายขน อกทงยงสามารถใชในการทบทวนซำาแลวซำาเลาไดอกเปนอยางด เมอตองการศกษาเพมเตม มขอสอบเพอใชทดสอบความสามารถในการเรยนรของผเรยนไดเปนอยางด เพราะเมอผเรยนไดหดทำาขอสอบมากเทาไรกตามผเรยนกจะเกดการเรยนรและมความชำานาญและเกดเปนประสบการณทางการเรยนรในสาขาวชานนตอไป มการประมวลผลการเรยนรของนกเรยน จงไดทำาการวางแผนการดำาเนนการและจดทำาสอการสอนคอมพวเตอรชวยสอนโดยใชโปรแกรม Power Point เพอเพมผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน

ก

ผลจากการใชสอการสอนดงกลาวโดยใชแบบทดสอบและแบบสอบถาม และการประเมนสภาพ

จรงปรากฏวา นกเรยนสามารถเรยนรไดเรวและเขาใจเนอหาไดเปนอยางด รวดเรวและมความสขในการเรยนร อกทงยงสามารถพฒนาความคดสรางสรรคในการเรยนรอกดวย

จากการจดทำาการประเมนโดยใชแบบสอบถามผลปรากฏวา ผลการใชสอการเรยนการสอนทจดทำาขน จากการประเมนแบบสมตวอยางนกเรยนทใชสอการเรยนรทจดทำาขนจำานวน 100 คน ในการประเมนทงหมด 6 หวขอหลก 35 ขอยอย ซงจะเปนหวขอประเมนในทก ๆ ดานตามแบบประเมน ปรากฏวาผลการประเมนมคะแนนรวมอยทระดบด คอม คะแนนมากทสด 2,7 คะแนน คดเปน 76.20 %

จากการประเมนดวยแบบทดสอบทจดขนเพอทำาการทดสอบหลงจากทใชสอคอมพวเตอรชวยสอน ปรากฏวานกเรยนมผลการเรยนดขนอยใน ระดบดมาก 30 คน ระดบด 5 คน และในระดบพอใช 5 คน

บทท 1บทนำา

ชองานวจย การใชสอการสอนคอมพวเตอรชวยสอน เรอง ดน หน แร เพอการพฒนาการเรยนรรายวชาวทยาศาสตรของนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปท 2

ความเปนมาและความสำาคญของปญหา

ในปจจบนนคอมพวเตอรถอเปนสงสำาคญอกอยางในการดำาเนนชวตของมนษยในทกทกดาน ดงเชนดานการศกษาคอมพวเตอรมสวนชวยในการนำาเสนอสงตาง ๆ ไดอยางนาสนใจและเปนระบบ และเปนระบบ

มลตมเดย ทำาใหเกดความเพลดเพลนจากสสน เสยงและรปแบบในการนำาเสนอ ทำาใหผททำาการเรยนร เกดประสบการณและมกระบวนการในการเรยนรทเปนระบบและเกดความเขาใจไดงายขน อกทงยงสามารถใชในการทบทวนซำาแลวซำาเลาไดอกเปนอยางดเมอตองการศกษาเพมเตม มขอสอบเพอใชทดสอบความสามารถในการเรยนรของผเรยนไดเปนอยางด เพราะเมอผเรยนไดหดทำาขอสอบมากเทาไรกตามผเรยนกจะเกดการเรยนร และมความชำานาญและเกดเปนประสบการณทางการเรยนรในสาขาวชานนตอไป มการประมวลผลการเรยนรของนกเรยน เพราะฉะนนสอการสอนคอมพวเตอรชวยสอน (Power Point ) จงมความจำาเปนในการเรยนรของนกเรยนในยคปจจบน เพอเพมผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนตอไป

โปรแกรมทใชในการจดทำา โปรแกรม Power Point

วตถประสงคในการจด

1. เพอใชเปนสอการเรยนการสอนและใชในการทบทวนรายวชาวทยาศาสตร เพอพฒนาการเรยนรของนกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 2 เรอง ดน หน แร

2. เพอพฒนากระบวนการเรยนรของนกเรยนใหเกดผลสมฤทธและมความคดสรางสรรคมากยงขน

3. เพอใหนกเรยนใชในการทบทวนเนอหาและทำาขอสอบเพมเตม4. เพอเผยแพรและพฒนาสอการเรยนการสอนทจดทำาใหเกด

ประโยชนตอคณะครอาจารยตอไป

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

2

1. นกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนเรอง ดน หน แร สงขน2. นกเรยนสามารถใชสอคอมพวเตอรชวยสอน ในการเรยนซอม

เสรม หรอในเวลาทครไมสามารถทจะมาเขาสอนตามปกตได โดยนกเรยนเปนผศกษาดวยตนเอง

3. เปนประโยชนแกครผสอนรายวชาวทยาศาสตร ในเรองทเกยวของโดยนำาสอคอมพวเตอรชวยสอนนไปใชในโรงเรยนอน ๆ ได

สมมตฐานสำาหรบการวจย

เมอนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทดลองใชสอการสอนคอมพวเตอร เรอง ดน หน แร จะมผลสมฤทธทางการเรยนหลงการใชสงกวากอนใชสอการสอนคอมพวเตอร

ขอบเขตของการวจย

1.การวจยพฒนาครงนเปนการสรางและพฒนาสอการสอนคอมพวเตอร เรอง ดน หน แร รายวชาวทยาศาสตร ระดบชนมธยมศกษาปท 2

2.ประชากรในการวจยครงน คอ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนเซนตหลยส ฉะเชงเทรา ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2554

นยามศพทในการวจย

1.สอการสอนคอมพวเตอรชวยสอน หมายถง สอการสอนคอมพวเตอร เรอง ดน หน แร วชาวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2

2.ประสทธภาพของสอ หมายถง ผลการประเมนจากแบบสอบถามเกยวกบประสทธภาพของสอการสอนคอมพวเตอรชวยสอน

วธดำาเนนการวจย1.วางแผนการจดทำาสอการสอนคอมพวเตอรชวยสอน2. ศกษาหลกสตรและวเคราะหเนอหารายวชาวทยาศาสตร ในระดบ

ชนมธยมศกษาปท 2 เรอง ดน หน แร จากหลกสตรสถานศกษา หลกสตรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร คมอคร หนงสอตำาราตาง ๆ

3.รวบรวมขอมลการจดทำาสอการเรยนการสอน4.วางแบบขนตอนการทำางานของโปรแกรมระบบ5.จดทำาสอคอมพวเตอรชวยสอน6.จดทำาแบบทดสอบและแบบสอบถาม7. ใชสอการสอนคอมพวเตอรกบกลมทดลอง8.ประเมนผลโดยแบบสอบถามและแบบทดสอบเพอหาผลสมฤทธ

และประสทธภาพของสอการเรยนการสอน9.สรปผลการจดทำาสอคอมพวเตอรชวยสอน10. ปรบปรงและพฒนาสอการเรยนการสอนใหมคณภาพมากยง

ขน

กลมตวอยาง

กลมตวอยางในการวจยครงนคอ นกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 2 จำานวน 40 คน โรงเรยนเซนตหลยส ฉะเชงเทรา ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2554

3

บทท 2เอกสารและทฤษฎทเกยวของ

การจดการเรยนรทเนนนกเรยนเปนสำาคญ : ยทธศาสตรสำาคญของการปฏรปการศกษา

ความสำาคญของแนวคด การจดการเรยนรทเนนนกเรยนเปนสำาคญปรากฏเปนรปธรรม ชดเจนเมอกระทรวงศกษาธการไดกำาหนดใหเปนยทธศาสตรหลกของการปฏรปการศกษาอกทงแนวคดนยงสนองตอบและสอดคลองกบ พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพทธศกราช 2542 ดงสาระท กำาหนดไวในหมวด 1

หมวด 1 ความมงหมายและหลกการของการศกษาทวาการศกษามความสำาคญสงสด และมบทบาทตอการพฒนาทยงยนของ

ประเทศ ฉะนนตองจดการศกษาเพอพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณทงทางรางกายและจตใจ สตปญญาความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดำารงชวต สามารถอยรวมกบผอนอยางมความสข (มาตรา 5)

และสาระในหมวด 4 แนวการจดการศกษา ซงแสดงใหเหนถงความสำาคญของการพฒนา ผเรยนวา ผเรยนทกคนมความสามารถในการเรยนร และพฒนาตนเองได

ผเรยนมความสำาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาต และเตมศกยภาพ (มาตรา 22)

สถานศกษาตองพฒนากระบวนการเรยนการสอนทมประสทธภาพ (มาตรา 21) และ จดกระบวนการเรยนร โดยจดเนอหาสาระ และกจกรรมใหสอดคลอง กบความสนใจ และความถนดของผเรยน โดยคำานงถงความแตกตางระหวางบคคล ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชเพอปองกน และแกไขปญหาโดยจดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนร จากประสบการณจรง ฝกการปฏบตใหทำาได ทำาเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนอง (มาตรา 24)

จากความสำาคญของแนวคดในการจดการเรยนร ทเนนผเรยนเปนสำาคญแนวทางการปฏรปของกระทรวงศกษาธการและสาระสำาคญของพระราชบญญตการศกษาแหงชาตดงกลาว กรมสามญศกษาจงไดกำาหนดใหการพฒนากระบวนการเรยนร โดยเนนผเรยนเปนสำาคญเปน ยทธศาสตรหลกในการปฏรปการศกษา ของโรงเรยนมธยมศกษาใน สงกดกรมสามญศกษา เพอใหการดำาเนนงานปฏรปการศกษาของโรงเรยน บรรลผลตามจดมงหมายของการจดการศกษา ทมงพฒนาผเรยนทงดานจตใจ รางกาย สตปญญา และสงคม ใหเปน คนเกง คนด และเรยนรอยางมความสข“ ” เพอใหสามารถพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม ไดอยางมคณภาพตอไป

ความจำาเปนทตองมการปฏรปการศกษาและการวจยในชนเรยนการศกษาเปนหวใจสำาคญของการพฒนา คน อนเปนทรพยากรททรงคณคา“ ”ของสงคมใหมคณภาพและลกษณะทพงประสงค สามารถดำารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข ทนตอการเปลยนแปลงทเกดขนตามยคสมยการศกษาจงตองเปนพลวต นนคอตองปรบเปลยนใหทนสมยและสอดคลองกบกระแสการเปลยนแปลงขอประเทศชาตและสงคมโลกอยตลอดเวลาดวยเหตผลและความจำาเปนดงน

1. กระแสของโลกาภวฒนในสถานการณปจจบนของสงคมไทย กระแสการเปลยนแปลงดานตางๆ

เกดขนอยางรวดเรว ไมวาจะเปนความกาวหนาดานเทคโนโลย การสอสารการคมนาคม การรบสงขอมลและวทยาการตางๆ การแพรขยายของวฒนธรรมขามชาต รวมถงการแขงขนอยางรนแรงทางเศรษฐกจและการคาระดบโลกใน

5

ระบบการคาเสร จากการทประเทศพฒนาปจจยพนฐานตางๆไมทนตอการเปลยนแปลงดงกลาวไมวาจะเปนโครงสรางพนฐานทจะรองรบการขยายตวของเศรษฐกจความสามารถทจะแขงขนในตลาดโลกความสามารถทจะรบถายทอดและพฒนาเทคโนโลย การพฒนาความรความสามารถ และทกษะฝมอแรงงาน หรอการเตรยมคน ใหมคณภาพทนตอการเปลยนแปลงทเกดขนในยคโลกาภวฒนลวนแตสงผลใหเกดวกฤตการณขนในสงคมอยางรนแรง ทงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรมและสงแวดลอม (กรมสามญศกษา 2540 :2)สภาพการณดงกลาวทำาใหสงคมไทยตองหนมาทบทวนการจดการศกษากนใหม เพอใหการศกษาเปนเครองมอในการพฒนาคน ใหไปพฒนาเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม และการเมองการปกครองของประเทศอยางแทจรงทำาใหคนในชาตเปนคนดคนเกง มความสข และมความเปนไทย สามารถนำาพาชาตบานเมองรอดพนจากวกฤตการณไปสความเจรญกาวหนาได การศกษาทชวยพฒนาคน ใหมความรยคโลกาภวฒน จงมเปาหมายของการจดการศกษาจะตองมงสรางคน หรอผเรยน ซงเปนผลผลตโดยตรงของการศกษาใหมคณลกษณะทมศกยภาพ และความสามารถทจะพฒนาตนเอง และสงคมไปสความสำาเรจได คณลกษณะ ดงกลาวประกอบดวย

1. เปนบคคลแหงการเรยนรมคณลกษณะใฝร ใฝเรยน และรจกแสวงหาความรดวยตวเอง

2. การมความสามารถในการคด วเคราะห สงเคราะห ประเมนคา และคดรเรมสรางสรรค

3. มความสามารถทจะรบถายทอดและพฒนาเทคโนโลยไดอยางสรางสรรคและเหมาะสม

4. การมความสามารถในการแกปญหา และเผชหนากบสถานการณใหม ๆ

5. การรจกการทำางานเปนหมคณะ6. ความตระหนกในการมสวนรวมทจะรกษาวฒนธรรม สงแวดลอม การ

ปกครองระบอบประชาธปไตย และคณธรรมตามหลกศาสนา

2. การจดการศกษาเพอพฒนาผเรยน : ผเรยนเปนศนยกลางของการเรยนร

การพฒนาประชากรไทยใหมคณลกษณะดงกลาวขางตน จะตองใชยทธศาสตรการจดการศกษาทม ประสทธภาพ ทงนเปนทยอมรบกนวา การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ คอ วธการสำาคญทสามารถสรางและพฒนา ผเรยน “ ” ใหเกดคณลกษณะตาง ๆ ทตองการในยคโลกาภวฒน เนองจากเปนการจดการเรยนการสอนทใหความสำาคญกบผเรยน สงเสรมใหผเรยนรจกเรยนรดวยตนเอง เรยนเรองทสอดคลองกบความสามารถ และความตองการของตนเอง และไดพฒนาศกยภาพของตนเองอยางเตมท ซงแนวคดการจดการศกษาน เปนแนวคด ทมรากฐานจากปรชญาการศกษาและทฤษฎการเรยนรตาง ๆ ทไดพฒนามาอยางตอเนองยาวนาน และเปนแนวทางทไดรบการพสจนวาสามารถพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะเฉพาะดงกลาวขางตนไดผล

3. การจดการเรยนรทเนนนกเรยนเปนสำาคญ : ยทธศาสตรสำาคญของการปฏรปการศกษา

ความสำาคญของแนวคด การจดการเรยนรทเนนนกเรยนเปนสำาคญ ไดปรากฏเปนรปธรรมชดเจนเมอกระทรวงศกษาธการไดกำาหนด ใหเปนยทธศาสตรหลกของการปฏรปการศกษา อกทงแนวคดนยงสนองตอบและสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพทธศกราช 2542 ดงสาระทกำาหนดไวในหมวด 1 ความมงหมายและหลกการของการศกษาทวา การ“ศกษามความสำาคญสงสด และมบทบาทตอการพฒนาทยงยนของประเทศ ฉะนนตองจดการศกษาเพอพฒนาคนใหมาเปนมนษยทสมบรณ ทงทาง รางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม ม จรยธรรม และวฒนธรรมในการดำารงชวต สามารถอยรวมกบผอนอยางมความสข ” (มาตรา 5 ) และสาระในหมวด 4 แนวการจดการศกษาซงแสดงใหเหนถงความสำาคญของการพฒนาผเรยนวา ผเรยนทกคนมความสามารถในการเรยนร และพฒนา“ตนเองได ผเรยนมความสำาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาต และเตมศกยภาพ” (มาตรา 22)

6

สถานศกษาตองพฒนากระบวนการเรยนการสอนทมประสทธภาพ (มาตรา 21) และจดกระบวนการเรยนร โดยเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน โดยคำานงถงความแตกตางระหวางบคคล ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาเพอใชปองกนและการแกไขปญหา โดยจดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกการปฏบตใหทำาได ทำาเปน รกการอานและเกดการใฝรอยางตอเนอง (มาตรา 24)

4. เกณฑมาตรฐานวชาชพคร เกณฑมาตรฐานวชาชพครกำาหนดใหครตองพฒนาวชาชพคร เขาสเกณฑ

มาตรฐาน 11 มาตรฐาน จงมความจำาเปนอยางยงทครตองปรบพฤตกรรมการสอนจากเดมใหสอดคลองกบเกณฑมาตรฐาน

5. มาตรฐานคณภาพการศกษาในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษาดานผลผลต (Output)

แนวคดการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยน สงกดกรมสามญศกษา ทยดนกเรยนเปนสำาคญของการพฒนา การดำาเนนงานตาง ๆ ของโรงเรยน รวมทงการจดการเรยนการสอนของคร-อาจารย ตองเปนไปเพอพฒนาคณภาพการเรยนรของนกเรยน อยางมดลยภาพ และ นำาไปสการพฒนาทยงยน โดยกำาหนดมาตรฐานคณภาพการศกษาดานผลผลต (Output)ไวจำานวน 10 มาตรฐาน ทกมาตรฐานเปนหนาทของคร-อาจารยตองมสวนรบผดชอบจากความสำาคญของ แนวคด ในการจดการเรยนร ทเนนผเรยนเปนสำาคญ แนวทางการปฏรปของกระทรวงศกษาธการ และสาระสำาคญของพระราชบญญตการศกษาแหงชาตดงกลาว กรมสามญศกษาจงไดกำาหนดใหการพฒนากระบวนการเรยนร โดยเนนผเรยนเปนสำาคญเปนยทธศาสตรหลก ในการปฏรปการศกษาของโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เพอใหการดำาเนนงานปฏรปการศกษาของโรงเรยน บรรลผลตามจดมงหมายของการจดการศกษา ทมงพฒนาผเรยนทงดาน จตใจ รางกาย สต

ปญญาและสงคม ใหเปน คนด คนเกง และเรยนรอยางมความสข “ ” เพอใหสามารถพฒนาตนเองครอบครว ชมชน และสงคม ไดอยางมคณภาพตอไป งานวจยทเกยวของกบงานวจยในชนเรยน

การวจยจะเปนเสนทางสความสำาเรจของการปฏรปของการศกษา ในปจจบนไดเกดกระแสปฏรป การศกษาทมการกลาวถงกนอยางกวางขวาง โดยมการระบถงสงทตองปฏรปกนหลายประการดวยกน เชนการปฏรปเพอการบรหารและการจดการ การปฏรปคร คณาจารยและบคลากร ทางการศกษา การปฏรปทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา การปฏรปเพอเทคโนโลยทางการศกษา เปนตน แตการปฏรปทงหลายทกลาวมานจะมเปาหมายเดยวกนกคอ เพอการปฏรปการเรยนรของผเรยน ซงผทจะทำาการปฏรปทางการศกษาโดยเฉพาะในสวนของการปฏรปการเรยนรของผเรยนใหประสบความสำาเรจกคอ คร ผ.ศ.ดร. ไสว ฟกขาว (การวจยในชนเรยน . 2547 : 2-3 ) ยทธศาสตรทจะทำาใหครทเปนผนำาในการปฏรปการเรยนรนอกจากจะใชการอบรมครในรปแบบตางๆ ยงสามารถทจะใชการวจยในการจดการเรยนการสอน หรอทเรยกวา การวจยในชนเรยน ซงในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตราท 24 (5) ไดระบไววา ใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของสง“เสรม และสนบสนนใหผสอนจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยน และเครองอำานวยความสะดวก เพอใหผเรยนเกดการเรยนรและมความรอบร รวมทงสามารถทจะใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร ทงนผสอนและผเรยนอาจเรยนรไปพรอมกนจากสอการเรยนการสอนและแหลงวทยาการประเภทตางๆ ” การทผสอนจะกระทำาในสงทระบไวไดอยางมประสทธภาพนนผสอนจะตองมการใชงานวจยเพอคนคำาตอบ ตอไปน

1. การจดบรรยากาศและสงแวดลอมอยางไรเพอจะใหเออตอการเรยนรของผเรยนในวชาทตนเองรบผดชอบ

2. จะเลอกใชสอการสอนอยางไรจงจะทำาใหผเรยนเกดความสนใจในการพฒนาการเรยนรและรอบร อยางทระบไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตราท 24 (5)

7

3. การใชเทคนคการจดการเรยนการสอนอยางไร จงจะทำาใหผเรยนเกดการเรยนรทด และมความรอบร

4. จะสงเสรมนกเรยนอยางไรใหนกเรยนเกดความคดสรางสรรคในการประยกตการเรยนรในชนเรยนกบการดำาเนนชวตในสงคม

กระบวนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญกระบวนการสอนทนาสนใจนำาไปประยกตใชมหลายกระบวนการครควร

ศกษากระบวนการอยางละเอยด เพราะถอเปนนวตกรรมในการสอนเลอกกระบวนการทเหมาะสมกบจดประสงคการเรยนรกระบวนการตางๆมดงน

3.1 กระบวนการแบบศนยการเรยน (Learning Center ) การเรยนการสอนแบบศนยการเรยนเปนวธการสอนทจดบรรยายในชน

เรยนใหเปนแหลงการศกษา นกเรยนสามารถศกษาหาความร ดวยการเรยนจากโปรแกรมการสอน ซงจดในรปของชดการสอน นกเรยนจะหาประสบการณการเรยนร โดยการทำากจกรรมใหครบทกศนย ภายใตการดแลของครซงทำาหนาทผประสานงานการจดชนเรยนแบบศนยการเรยนนสามารถจดไดในชนเรยนธรรมดา เปนการเปลยนแปลงชนเรยนธรรมดาใหเปนศนยการเรยน ใหนกเรยนไดปฏบตกจกรรมโดยจดโตะออกเปนกลมๆ ทนยมจดมกประมาณ 4-6 กลม ทงนขนอยกบเนอหาทแบงออกเปนตอนๆ และจะแบงเดกใหเทากบจำานวนตอนของเนอหา ในแตละกลมจะมเนอหา สอการสอน และบตรคำาสงในการทำากจกรรมทแตกตางกนไป นกเรยนในโรงเรยนจะผลดเปลยนกนเรยนรและ ทำากจกรรมในแตละศนยจนครบทกศนย (จะมอกศนยหนงเรยนวาศนยพเศษ หรอศนยสำารอง สำาหรบกลมทเรยนเรวกวากลมอนๆ) นกเรยนจะเรยนโดยปรกษากนเปนกลมๆ ซงแตละกลมจะมหวหนากลม 1 คนเพอทำาหนาทประสานงาน ระหวางกลมเพอนนกเรยนและครขนตอนการสอน

1) ครควรทำาความเขาใจกบนกเรยนทงชนเสยกอน ในลกษณะของวธเรยนและการปฏบตเกยวกบเวลาและความรบผดชอบ

8

2) แตละกลมเขาศกษาประจำาศนย ใหหวหนากลมอานบตรคำาสงและนกเรยนแตละคนหยบเครองเขยนแลวคอยปฏบตรกจกรรมตามบตรคำาสง

3) เมอครบ 1 หนวย เวลา ครควรบอกใหสบเปลยนศนยตามลำาดบทไมสบสน ซงตกลงกนไวแตแรกแลวสำาหรบแลวสำาหรบพวกทมเวลาเหลออาจเขาศนยสำารองกอนโดยไมตองคอย เพอเพมพนความพเศษทไดจดเตรยมไวให

เมอศกษาจนครบทกศนยแลว กจดการสอนโดยพบปะกนหมด เหมอนตอนแรกแลวมการอภปรายซกถาม หรอเสนอรายงาน แลวแตจะกำาหนดใหเหมาะสม สำาหรบเครองมอทใชเขยน (ยกเวนกระดาษทแตละคนใชจดบนทก) เมอเสรจกระบวนการเรยนแลวตองเกบเขาประจำาทศนย

3.2 กระบวนการสอนแบบสำารวจความรสกและการแกปญหาความขดแยง (Exploration of feelings and Resolution of Conflict)

การจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบน เหมาะสำาหรบสอนในเนอหาทมความขดแยงทางความคด หรอสภาพทตองการความคด เหนทแตกตางออกเปนยทธวธในการจดกจกรรมแบงไดเปน 2 ยทธวธ คอ การสำารวจความรสกและ การแกปญหาความขดแยง ทงสองยทธวธมวธการนำาเขาสกระบวนการเรยนการสอนเหมอนกน คอการนำาเอาสถานการณทมความขดแยงกนเขาสการอภปรายในชนเรยนซงสถานการณดงกลาว อาจจะมาจากหลกสตร/รายวชาตางๆ หรอจากเหตการณทวไปยงไมมขอยต

3.2.1 ขนตอนของยทธวธการสำารวจความรสก ( Exploration of Feeling Strategy )เรมจากครนำาเสนอสถานการณทมความขดแยง (อาจเปนการเลาเรอง จดทำาเอกสารใหนกเรยนอาน หรอใหนกเรยนดจากวดทศน ฯลฯ) จากนนครตงประเดนถาม (หรอแจกใบงาน) ใหนกเรยนดำาเนนการอยาง เปนขนตอนดงน

1. ระบขอเทจจรงในเหตการณวามอะไรเกดขนบาง (ตามลำาดบ)2. วนจฉย/ลงความเหนเกยวกบความรสกของบคคลในเหตการณ

9

3. อธบายความรสก หรอพฤตกรรมของบคคลในเหตการณวาเปนเพราะเหตใด

4. บรรยายประสบการณเดมของตนทคลายคลงกบเหตการณ5. เปรยบเทยบความรสกของตนเองกบความรสกของบคคลใน

เหตการณ

3.2.2 ขนตอนของยทธวธการแกไขปญหาความขดแยง (Resolution of Conflict Strategy)เรมตนเชนเดยวกบการสำารวจความรสก จากนนครตงประเดนคำาถาม (หรอแจกใบงาน) ใหนกเรยน ดำาเนนการอยางเปนขนตอน ดงน

1. ระบขอเทจจรงทเกดขนในเหตการณวามอะไรเกดขนบาง2. วนจฉย/ลงความเหนเกยวกบความรสกของบคคลในเหตการณ3. เสนอวธการแกปญหาความขดแยงของตน4. เลอกวธการแกปญหาทคดวาดทสด พรอมทงใหเหตผล5. บรรยายประสบการณเดมของตน (หรอทเคยพบเหน) ทคลายคลงกบเหตการณ6. บรรยายความรสกอนๆ7. ประเมนสถานการณ8. พจารณาทางเลอกในการแกไขปญหาในสถานการณของตนเอง9. หาขอสรปเปนหลกการทวไป

3.3 กระบวนการสบสวนสอบสวน ( Inquiry Method )กระบวนการสบสวนสอบสวน เหมาะสำาหรบการเรยนการสอนทเกยวกบ

การคนหาขอเทจจรง มขนตอนและรายละเอยดดงน1. กำาหนดปญหาจดสถานการณหรอเรองราวทนาสนใจ เพอกระตนใหนกเรยนสงเกต

สงสยในเหตการณ หรอเรองราวนนกระตนใหนกเรยนระบปญหาจากการสงเกตวาอะไรคอปญหา

2. กำาหนดสมมตฐาน

ตงคำาถามใหนกเรยนรวมกนระดมความคด ใหนกเรยน สรปสงทคาดวาจะเปนคำาตอบของปญหานน

3. รวบรวมขอมลมอบหมายใหนกเรยนไปคนควาหาขอมลจากเอกสาร หรอแหลงขอมล

ตางๆใหนกเรยนวเคราะหและประเมนวาขอมลเหลานนมความเกยวของกบปญหาหรอไม มความถกตองนา เชอถอเพยงไร

4. ทดสอบสมมตฐานใหนกเรยนนำาขอมลทไดมารวมกนอภปราย เพอหาขอยตวาขอมลนนสนบสนนหรอปฏเสธสมมตฐาน5. สรางขอสรปใหนกเรยนสรปวา ปญหานนมคำาตอบหรอขอสรปอยางไร อาจสรปในรป

ของรายงานหรอเอกสาร

3.4 กระบวนการสอนแบบอปนย ( Inductive Method )เปนการจดกจกรรมการเรยนการสอน จากรายละเอยดปลกยอย ไปหากฎ

เกณฑ กลาวคอเปนการสอนจากสวนยอยไปหาสวนรวม หรอสอนจากตวอยางไปหากฎเกณฑ หลกการ ขอเทจจรง หรอขอสรป โดยใหนกเรยนทำาการศกษาสงเกต ทดลอง เปรยบเทยบ แลวพจารณาคนหาองคประกอบทเหมอนกนหรอคลายคลงกนจากตวอยางตางๆ เพอนำามาเปนขอสรปขนตอนในการสอน

1. ขนเตรยม คอการเตรยมตวนกเรยน เปนการทบทวนความรเดมกำาหนดจดมงหมาย และอธบายความมงหมายใหนกเรยนไดเขาใจแจมแจง

2. ขนสอนหรอขนแสดง คอการเสนอตวอยางหรอกรณตางๆใหนกเรยนไดพจารณา เพอใหนกเรยนสามารถเปรยบเทยบ สรปกฎเกณฑได การเสนอตวอยางควรเสนอหลายๆตวอยาง ใหมากพอทจะสรปกฎเกณฑได

3. ขนเปรยบเทยบและรวบรวม เปนขนหาองคประกอบรวม คอการทนกเรยนไดมโอกาสพจารณาความคลายคลงกนขององคประกอบในตวอยางเพอเตรยมสรปกฎเกณฑ ไมควรรบรอนหรอเรงเราเดกจนเกนไป

1

4. ขนสรป คอการนำาขอสงเกตตางๆจากตวอยางมาสรปเปนกฎเกณฑ นยาม หลกการ หรอสตรดวยตวนกเรยนเอง

5.ขนนำาไปใช คอขนทดลองความเขาใจของเดกนกเรยน เกยวกบกฎเกณฑหรอสรปทไดทำามาแลววาสามารถจะนำาไปใชในปญหาหรอแบบฝกหดอนๆ ไดหรอไม

3.5 กระบวนการสอนแบบนรนย (Deductive Method)วธการสอนแบบนเปนการสอนทเรมตนจากกฎ หรอหลกการตางๆ แลว

ใหนกเรยนหาหลกฐาน เหตผลมาพสจนยนยน เพอฝกหดใหนกเรยนเปนคนมเหตผล ไมเชออะไรงายๆ จนกวาจะไดมการพสจนใหเหนจรงกอนขนตอนการสอน

1. ขนอธบายปญหา ระบสงทจะสอนในแงของปญหา เพอยวยใหนกเรยนเกดความสนใจทจะหาคำาตอบ(เชน เราจะหาพนทของวงกลมไดอยางไร) ปญหาทจะเสนอจะตองเกยวของกบสถานการณจรงของชวต และเหมาะสมกบวฒภาวะของเดก

2. ขนอธบายขอสรป ไดแก การนำาเอาขอสรป กฎ หรอนยามมากกวา 1 อยาง มาอธบายเพอใหนกเรยนไดเลอกใชในการแกไขปญหา

3. ขนตกลงใจเปนขนทนกเรยนเลอกขอสรปกฎหรอนยามทจะนำามาใชในการแกปญหาขนพสจนหรออาจเรยกวาขนตรวจสอบ เปนขนทสรปกฎหรอนยามวาเปนจรงหรอไม โดยการปรกษาคร คนควาจากเอกสาร ตำาราตางๆ และจากการทดลองขอสรปทไดพสจนวาเปนความจรงจงเปนความรทถกตอง

3.6 กระบวนการสอนแบบอภปราย (The Classroom Discussion Method)

วธการนครจะเปนผใชคำาถาม ยวยใหนกเรยนแสดงความคดเหนและเกดการหยงเหน (Insight) ซงสามารถใชไดกบทกระดบชนและทกวชาขนตอนการสอน

1.) ครเลอกและเตรยมเอกสาร (Material) สำาหรบการอภปรายโดยการอานอยางพนจพเคราะหและตงคำาถามทจะนำาไปสความคดเหนทเปน

1

ประโยชน ทงคำาถามเกยวกบขอเทจจรง คำาถามทอาศยการตความและคำาถามเชงประเมน

2) วางแผนรวมกบผนำารวม (CO - Leader) และการจดกลมคำาถาม โดยผนำารวมอาจจะเปนผปกครองทยนดใหความรวมมอ ครคนอนๆ หรอนกเรยนคนใดคนหนงในชนเรยน

3) แนะนำารปแบบของการอภปราย ใหนกเรยนรวาเขาจะตองทำาอะไร และทำาไมตองทำารวมทงการกำาหนดเอกสารใหนกเรยนอานมาลวงหนา และเตรยมคำาถามมารวมอภปราย

4) ดำาเนนการอภปราย โดยสรางบรรยากาศใหนกเรยนรสกวามอสระในการแสดงความคดเหน สนบสนนใหนกเรยนรบฟงความคดเหนของผอนอยางตงใจ มการจดบนทกความคดเหนของแตละคนและรวมอภปราย

5) ทบทวนกระบวนการและสรป ใหนกเรยนทบทวนประเดนหลกของการอภปราย หาขอสรป และแลกเปลยนวธการในการเรยนร ตลอดจนวธการในการตงประเดนคำาถาม

3.7 กระบวนการสอนแบบรวมมอ ( CO - operative Learning ) การเรยนแบบกระบวนการรวมมอเปนวธการจดกจกรรมการเรยน ท

เปนการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนใหแกนกเรยนไดเรยนรรวมกนเปนกลมเลกๆ แตละกลมประกอบดวยสมาชก ทมความรความสามารถแตกตางกน โดยทแตละคนมสวนรวมอยางแทจรง ในการเรยนรและในความสำาเรจของกลม ทงโดยการแลกเปลยนความคดเหน การแบงปนทรพยากรการเรยนร รวมทงการเปนกำาลงใจแกกนและกน คนทเรยนเกงจะชวยเหลอคนทออนกวา สมาชกในกลมไมเพยงแตรบผดชอบการเรยนของตนเทานน หากแตจะตองรวมรบผดชอบการเรยนของรของเพอนสมาชกในกลมอกดวย ความสำาเรจของแตละบคคลถอเปนความสำาเรจของกลม

ขนตอนในการสอน 1) ขนเตรยม กจกรรมในขนเตรยมประกอบดวยครแนะนำาทกษะในการ

เรยนรรวมกน และจดกลมนกเรยนเปนกลมยอยๆ ประมาณ 2- 6 คน ครควร

1

แนะนำาเกยวกบระเบยบของกลม บทบาท และหนาทของสมาชกในกลม แจงวตถประสงค ของบทเรยนในการทำากจกรรมรวมกน และการฝกฝนทกษะพนฐานทจำาเปนสำาหรบการทำากจกรรมกลม

2) ขนสอน ครควรนำาเขาสบทเรยน แนะนำาเนอหา แหลงขอมล และมอบหมายงานใหนกเรยนแตละกลม

3) ขนทำากจกรรมกลม นกเรยนเรยนรดวยกนในกลมยอย โดยทแตละคนมบทบาทและหนาทตามทไดรบมอบหมาย เปนขนตอนทสมาชกในกลมจะไดรวมกน รบผดชอบตอผลงานของกลม ในขนนครจะกำาหนดใหนกเรยนใชเทคนคตางๆ กนเชน Jigsaw ; TGT ; STAD ; TAI ; GI ; CIRC ; NHT ; CO - OP CO - OP, เปนตน ในการทำากจกรรมแตละครง เทคนคทใช จะตองเหมาะสมกบวตถประสงคในการเรยนร และอาจตองใชเทคนคในการเรยนแบบรวมมอหลายๆ เทคนคประกอบกน เพอใหเกดประสทธผลในการเรยนการสอนมากยงขน

4) ขนตรวจสอบผลงานและทดสอบ ในขนนเปนการตรวจสอบวา นกเรยนไดปฏบตหนาทไดครบถวนหรอยง ผลการปฏบตเปนอยางไร เนนการตรวจสอบผลงานกลมและรายบคคล ในบางกรณ นกเรยนอาจตองซอมเสรมสวนทยงขาดตกบกพรอง ตอจากนนเปนการทดสอบ

5) ขนสรปบทเรยน และประเมนผล การทำางานกลม ครและนกเรยนชวยกน สรปบทเรยน ถามสงท นกเรยนไมเขาใจครควรอธบายเพมเตม ครและนกเรยนรวมกนประเมนผลการทำางานกลม และพจารณาวา อะไร คอจดเดนของงาน อะไรคอสงทควรปรบปรง

3.8 กระบวนการสอนกจกรรมแบบ TGT ( Team - Games - Tournament )

กจกรรมแบบ TGT เปนกจกรรมทเหมาะกบการเรยนการสอนในจดประสงคทมคำาตอบถกเพยงคำาตอบเดยว หรอมคำาตอบถกทชดเจน เชน การคำานวณ ทางคณตศาสตร การใชภาษา ภมศาสตร และทกษะการใชแผนท และความคดรวบยอดทางวทยาศาสตร กจกรรมแบบ TGT แบงออกไดเปน 4 สวนดงน

1) การสอน (ClassPresentations ) เปนการสอนความคฃดรวบยอดใหม หรอบทเรยนใหม อาจเปนการสอนโดยตรง หรอเปนการอภปรายโดยมครเปนผดำาเนนการ รวมทงการนำาเสนอดวยสอวดทศน และ/ หรอสออนๆ แตกตางจากการเรยนปกต ตรงทนกเรยนจะตองสนใจเปนพเศษ เพอทจะนำาความรไปใชแขงขนในภายหนา

2) การจดทม (Team ) เปนขนตอนของการจดทม โดยแบงนกเรยน ออกเปนกลมแบบคละ (เพศ ,ความสามารถ) เพอใหรวมกนศกษา และปฏบต (ทำาแบบฝกหด) เรยกวา StudyTeam;Study group แตละทมประกอบดวยสมาชก 4 - 5 คน หนาทของทมคอ การเตรยมความพรอมของสมาชกสำาหรบการแขงขน หลงจากทผานขนตอน การสอนมาแลว อาจมการอภปรายรวมกน ทบทวน เปรยบเทยบคำาตอบ และแกไขขอบกพรอง จดออนของเพอนรวมทม (ถาม) เพอฝกใหทกคนเรยนรและชวยเหลอกน สมาชกทกคนจะตองพยายามทำาใหดทสด เพอความสำาเรจรวมกนของทม เพอควาสมพนธอนดตอกนเพอความภาคภมใจ และเพอการยอมรบ

3) การแขงขน (Games -Tournament ) การแขงขนนมกจดขนในชวงทายสปดาหหรอทายบทเรยน เชน การเลนเกม ,การแขงขน จะใชคำาถามเกยวกบ เนอหาทเรยนมาแลวโดยการจดโตะแขงขนทมตวแทนของแตละทม ทมความสามารถใกลเคยงกน มารวมแขงขนตามรปแบบและกตกาทครกำาหนดและควรใหทกโตะการแขงขนเรมดำาเนนพรอมกน เมอจบการแขงขนแลว ใหจดลำาดบการแขงขนในแตละโตะ เพอใหคาคะแนน จากการแขงขน(Tournament Point หรอ Bonus Point) ตามเกณฑ และวธการทกำาหนดไว จากนนผเลน,ผแขงขน จะกลบไปเขากลมเดมของตน (Study team)

4) การยอมรบความสำาเรจของทม(Team Recognition)ใหนำา Tournament point มารวมกนเปนคะแนนของทม (Team score ) และหาคาเฉลยของทมหรอคาเฉลยสงทสดจะไดรบใหเปนทมชนะเลศ อาจกำาหนดคำาเรยกทมชนะเลศ และทมทไดอนดบรองลงมาเปนอยางอนกได โดยใหเปนระดบความแตกตาง คลายกบการเรยกชอเหรยญรางวล ในการแขงขนกฬา

1

และควรประกาศผลการแขงขน ในทสาธารณะ เชน ปายนเทศรวมหนาหองเรยน ปายนเทศรวมของโรงเรยน

3.9 กระบวนการสอนกจกรรมแบบ STAD (StudentTeams- Achievement Division)

เทคนค STAD เปนกจกรรม ทมลกษณะและมวธดำาเนนการคลายกบ TGT แตจะมความแตกตางกนตรงท ใชการทดสอบยอยแทนการแขงขน โดยมขนตอนดงน

1) มการสอนความคดรวบยอดใหมหรอ บทเรยนใหม และทบทวนบทเรยนทเรยนมาแลว

2) จดนกเรยนเปนกลมๆละประมาณ 4 คนเรยกวา Study team หรอ Study group โดยสมาชกของกลมมความสามารถคละกน ใหแตละกลมศกษาเนอหา ทำาแบบฝกหดทบทวนจากใบงาน แบงใหสมาชกแตละคนทำาหนาท และ ปฏบตตามกตกาของการเรยน แบบรวมมอ เชน เปนผอาน เปนผหาคำาตอบ เปนผสนบสนน เปนผจดบนทกเปนตน เมอสมาชกทกคนเขาใจ และสามารถทำาแบบฝกหดไดถกตอง แลวจะทำาการทดสอบวดความร ตอไป

3) นกเรยนทกคนทำาแบบทดสอบยอย (QuiZ)เพอวดความรความเขาใจทเรยนมาแลว เปนการสอบเดยว 4) ดำาเนนการตรวจคำาตอบตามวธ ทครเหนวาเหมาะสม แลวนำาคะแนนของสมาชก มารวมกนเปน "คะแนนของกลม"กลมทไดคะแนนรวมสงสด (ในกรณทกลมมสมาชกไมเทากน ใหใชคะแนนเฉลยแทนคะแนนรวม) จะไดรบการยกยองชมเชย อาจเขยนตดประกาศ ไวทบอรดของหอง และบนทกสถตไวมอบรางวลเปนระยะๆ

3.10 กระบวนการสอนแบบคนพบ (Discovery Learning) การจดการเรยนการสอนทางออม จะสงเสรมการเรยน แบบคนพบดวย

การฝกทกษะ การสงเกต การสบคน การใหเหตผล การอางอง การสรางสมมตฐาน ซงพฒนาไปจากขอมลทมอยเดมขนตอนในการชวยเหลอนกเรยนใหเกดการ " คนพบ "

1) กำาหนดประเดนหรอขอมลทจะใหนกเรยนศกษา และขอสรป ทตองการใหเขาสรางขน จากประสบการณการเรยนรของเขา

2) จดสอและกจกรรมทจะชวยใหนกเรยนไดใชในการสรปขอความร 3) ใหนกเรยนเขยนขอสรปของเนอหา4) ใหนกเรยนระบลำาดบของรปแบบเหตการณทประกอบเปนเนอหา5) ใหนกเรยนวเคราะหสวนตางๆ ของรปแบบเหตการณ และสรปเปน

ประโยคทสมบรณ หนงประโยค6) ใหนกเรยนพสจนวาการสรปนนถกตอง

3.11 กระบวนการสอนแบบแกปญหา (Problem - Solving)เปนวธการจดเตรยมการสอนทเนนใหนกเรยน ไดคดแกปญหาอยาง

เปนกระบวนการ โดยอาศยแนวคดแกปญหาดวยการนำาเอาวธการสอน แบบนรนย (Deductive) ซงเปนการสอนจากกฏเกณฑไปหาความจรงยอยมาผสมผสานกบวธการรวมกระบวนการคด ทง 2 แบบเขาดวยกน ทำาใหเกดรปแบบวธสอนแบบแกปญหาขนตอนการแกปญหา

1) ศกษาและสรปวา " ปญหา " คออะไร2) กำาหนดขอบเขตของปญหา3) วเคราะหงานเพอแบงปญหาเปนเรองยอยๆ สำาหรบศกษาคนควา4) รวบรวมขอมลในแตละเรอง5) ประเมนขอมลเพอขจดความลำาเอยง และขอผดพลาด6) สงเคราะหขอมลเพอใหเกดความสมพนธทมความหมาย7) หาขอสรปและเสนอแนะทางเลอกเพอแกปญหา8) นำาเสนอผลการศกษาหรอการแกปญหา

3.12 กระบวนการสอนแบบสรางผงความคด (Concept Mapping) เปนการฝกใหนกเรยน จดกลมความคดรวบยอดของตน เพอใหเหนภาพรวมของความคดเหน ความสมพนธของความคดรวบยอด เปนภาพ

1

สามารถเกบไวในหนวยความจำาไดงาย การเขยนแผนผงสามารถทำาไดหลายลกษณะดงน

1) แผนผงความคดรวบยอด ( a concept map) ทำาไดโดยการเขยนความคดรวบยอดไวขางบน หรอตรงกลาง แลวลากเสนใหสมพนธกบความคดรวบยอดอนๆ ทสำาคญรองลงไป หรอความคดท ละเอยดซบซอนยงขน ดงน

2) แผนผงใยแมงมม (a sprite map ) ทำาไดโดยเขยนความคดรวบยอดทสำาคญไวกงกลางแลวเขยนคำาอธบายบอกลกษณะ ของความคดรวบยอดอนๆไวดวยดงน

3) แผนผงรปวงกลมทบเหลอม (overlapping circles map) เปนการเขยนเพอนำาเสนอสงท เหมอนกน และตางกน

สงทตางกน สงทเหมอนกน สงทตางกน

4) แผนผงวงจร (a circle map) เปนการเขยนแผนผงเพอเสนอขนตอนตางๆทสมพนธเรยงตามลำาดบเปนวงกลม

1

5) แผนผงกางปลา ( a fishbone map) เปนการเขยนแผนผงโดยกำาหนดประเดนหรอเรองแลวเสนอสาเหตและผลตางๆในแตละดาน

6) แผนผงแสดงปฏสมพนธ ระหวางสองกลม (a two-group interaction map) เปนการเขยนเพอเสนอวตถประสงค การกระทำาและการตอบสนองของกลมสองกลม ทขดแยงหรอแตกตางกน

7) แผนผงตารางเปรยบเทยบ (a compare table map) เปนการเขยนตารางเพอเปรยบเทยบสองสงในประเดนทกำาหนด

แบบท 1 แบบท 2

3.13 กระบวนการสอนแบบ Team assisted individualization (TAI)

กจกรรมนเนนการเรยนรของนกเรยนแตละบคคล มากกวาการเรยนรในลกษณะกลมเหมาะสำาหรบการสอนคณตศาสตร การจดกลมนกเรยน จะคลาย

1

กบเทคนค STAD และ TGT แตในเทคนคน นกเรยนแตละคนจะเรยนรและทำางานตามระดบความสามารถของตน เมอทำางานในสวนของตนเสรจแลวจงจะไปจบคหรอเขากลมทำางาน ขนตอนของกจกรรมประกอบดวย

1) จดนกเรยนเปนกลมเลกๆแบบคละความสามารถกลมละ 2 - 4 คน2) นกเรยนทบทวนสงทเรยนมาแลว หรอศกษาประเดน เนอหาใหมโดย

การอภปรายสรปขอความรหรอถามตอบ3) นกเรยนแตละคนทำาใบงานท 1 แลวจบคกนภายในกลมของตนเพอ - แลกเปลยนกนตรวจใบงานท 1 เพอตรวจสอบความถกตอง- อธบายขอสงสยและขอผดพลาดคของตน

หากนกเรยนคใดทำาใบงานท 1 ไดถกตองรอยละ 75 ขนไปใหนกเรยนทำาใบงานชดท 2 แตหากคนใดคนหนงหรอทงคไดคะแนนนอยกวารอยละ 75 ใหนกเรยนทงคทำาใบงานชดท 3 หรอ 4 จนกวาจะไดรอยละ 75 ขนไปจงจะผานได

4) นกเรยนทกคนทำาการทดสอบ( Quiz)5) นำาคะแนนผลการทดสอบของแตละคนมารวมกนเปนคะแนนกลมหรอ

ใชคะแนนเฉลย (กรณจำานวนคนแตละกลมไมเทากน)6) กลมทไดคะแนนสงสดไดรบรางวลหรอตดประกาศชมเชย

3.14 กระบวนการสอนแบบ Group investigation (GI)เปนเทคนคการเรยนแบบรวมมอทสำาคญอกเทคนคหนง เปนการจดกลม

นกเรยนเพอเตรยมทำาโครงงานกลมหรอทำางานทครมอบหมาย กอนใชเทคนคนครควรฝกทกษะ การสอสาร และทกษะทางสงคมใหแกนกเรยนกอน เทคนคนเหมาะสำาหรบการสบคนหาความรหรอแกปญหาเพอหาคำาตอบในประเดนหรอหวขอทสนใจ เชนการเรยนวชาชววทยา หรอสงแวดลอม ขนตอนการเรยนประกอบดวย

1) ครและนกเรยนรวมกนอภปราย ทบทวนเนอหาหรอประเดนทกำาหนด2) แบงนกเรยนออกเปนกลมเลกๆ คละความสามารถกลมละ 2 - 4 คน3) แบงเรองทจะศกษาเปนหวขอยอยแตละหวขอจะเปนใบงานท 1 ใบ

งานท 2 ใบงานท 3

1

4) นกเรยนแตละกลมเลอกทำา หนงหวขอ (ใบงานเพยงใบเดยว) โดยใหนกเรยนทเรยนออนในกลมเลอกขอยอยทจะศกษากอน หรออาจใหนกเรยนในกลมแบงกนหาคำาตอบตามใบงาน แลวนำาคำาตอบทงหมดมารวมกนเปนคำาตอบทสมบรณ

5) นกเรยนแตละกลมรวมอภปราย จากใบงานทศกษา จนเปนทเขาใจของทกคนในกลม

6) ใหแตละกลมรายงานผลการศกษา โดยเรมจากกลมททำาใบงานท 1 จนถงใบงานสดทายแลวชมเชยกลมททำางานไดถกตองทสด

3.15 กระบวนการสอนแบบทกษะกระบวนการ TOTET- Test คอ การวเคราะหนกเรยนเพอหาความสามารถ สภาพปญหา

เพอหาจดพฒนาO - Operation คอ การจดหา นวตกรรม กจกรรม การจดการเรยน

การสอนT - Test คอ การวเคราะหนกเรยนเพอเปรยบเทยบกบการวเคราะห

ครงแรกE - Exit คอ ความภมใจในการจดการเรยนการสอน

3.16 กระบวนการสอนแบบ Number Heads Together (NHT)เปนกจกรรมทเหมาะสำาหรบการทบทวน หรอตรวจสอบความเขาใจขน

ตอนการเรยนประกอบดวย 1) เตรยมประเดนปญหา หรอขอคำาถามทจะใหนกเรยนศกษา2) แบงนกเรยนออกเปนกลมๆ กลมละ 4 คน ประกอบดวยผทเรยนเกง

หนงคน เรยนปานกลางสองคน ผทเรยนออนหนงคนแตละคนมหมายเลขประจำาตว

3) ถามคำาถาม , มอบหมายงานใหทำา

1

4) ใหนกเรยนอภปรายในกลมยอย จนมนใจวาสมาชกในกลมทกคนเขาใจคำาตอบ

5) ครถามคำาถามในประเดนทกำาหนดโดยเรยกหมายเลขประจำาตวนกเรยนคนใดคนหนงในกลมตอบ

6) ใหคำาชมเชยกลมทสมาชกในกลมตอบคำาถามไดถกตองมากทสด นกเรยนทกคนตรวจสอบความ ถกตองของขอคำาตอบทตนและกลมรวมกนศกษา ซกถาม ทำาความเขาใจขอคำาตอบจนกระจางชดเจน

3.17 กระบวนการสอนแบบ CO - OP CO - OPเปนเทคนคทเนนการรวมกนทำางาน โดยสมาชกของกลมทมความ

สามารถ และความถนดตางกนไดแสดงบทบาท หนาททตนถนดเตมท นกเรยนเกงไดชวยเหลอเพอนทเรยนออนเปนกจกรรมเกยวกบการคดระดบสงทงการวเคราะหและสงเคราะห และเปนวธการทสามารถนำาไปใชสอนในวชาใดกไดขนตอนการทำากจกรรมดงน

1) กำาหนดขอบขายประเดน หรอเนอหาตามจดประสงคทจะใหนกเรยนไดศกษา

2) นกเรยนทงชนเรยนรวมกนอภปรายเพอกำาหนดประเดนหรอหวขอทจะศกษา

3) กำาหนดกลมยอยโดยใหสมาชกกลมมความสามารถคละกน4) แตละกลมเลอกหวขอทจะศกษา5) สมาชกแตละกลมชวยกนกำาหนดหวขอยอย แลวแบงหนาทรบผด

ชอบโดยใหสมาชกแตละคนเลอกศกษาหวขอยอยคนละหนงหวขอ6) สมาชกนำาผลงานมารวมกนเปนงานกลม อาจมการอานทบทวนและ

ปรบแตงภาษาใหผลงานกลมททำารวมกนมความสละสลวยตอเนอง เตรยมผมจะนำาเสนอผลงานกลม

7) นำาผลงานกลมเสนอตอชนเรยน 8) ทกกลมชวยกนประเมนผล โดยประเมนทงกระบวนการทำางานกลม

และผลงานกลม (วฒนาพร ระงบทกข 2542 : 15 - 48)

3.18 กระบวนการสอนแบบ กลยทธสรางลกษณะนสยการสรางลกษณะนสยตามแนวทางน จำาเปนตองมการปฏรปวธการไป

มาก การปลกฝงคณธรรมจรยธรรมเชนทวาน ไมใชการปลกฝงดวยการ "จดทครสง ฟงทครพด" อกตอไป แตจะตองไดมาดวยกลยทธการสอนแบบใหมๆ เชน

1) เทคนคการฝกสต และสมาธแบบใหมๆ ทเขาถงรสนยมของเดก2) การเรยนรดวยการเลน การใชเกม ละคร และกจกรรมสนกๆทแฝง

สาระและแงคดทางคณธรรม จรยธรรม3) การเรยนรจากชวตจรง ดวยกจกรรมชมชน กรณตวอยาง การโตวาท

ในหวขอทเปนปญหาทางคณธรรมในชวตจรงของเดก เชน เรองพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศเปนตน

4) การแนะแนวดวยครทกคน มใชปลอยแตเปนหนาทของครแนะแนว ครทกคนตองถอคตนยมของการเปนพอแมคนทสองทตองดแลเอาใจใสนำาทางชวตทดใหเดกทกคน

5) การประเมนผลอยางตอเนอง ดวยการเอาใจใสเดกเปนรายบคคล การพฒนา "สมดรายงานลกษณะนสย " ทจะชวยใหครจบรายละเอยด เกยวกบพฤตกรรมของเดกและสามารถรวมมอกบผปกครองในการปองกนแกไขปญหาลกษณะนสยของเดกแตละคนไดอยางถกตองเหมาะสม และทนเวลา โดยแนวทางนจำาเปนทครทกคน ตองตระหนก และเขาใจในบทบาท ของตนในฐานะ "ผนำาทางจตวญญาณ " ของเดกๆ สามารถหากลยทธใหมๆ ทเหมาะสมกบวยและรสนยมของเดก เพอการปลกฝงลกษณะนสยและคณธรรมจรยธรรมไดอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะอยางยง ครตองเอาใจใสพฒนาลกษณะนสยเดกอยางจรงจง จงจะเปนปจจยในการสรางเดกรนใหมทมความพรอมทางกาย วาจา ใจ ทจะเผชญโลกไดอยางมนคงและผาสก

3.19 กระบวนการสอนแบบ CIPPA

1

C - Construct คอ การใหนกเรยนสรางความรดวยตนเอง โดยการศกษาหาขอมลทำาความเขาใจ คดวเคราะห แปลความ ตความ สรางความหมาย สงเคราะห

I -Interaction คอการใหนกเรยนมปฏสมพนธตอกน แลกเปลยนและเรยนรขอมล ความคดประสบการณซงกนและกน

P - Participation คอ การใหนกเรยนมสวนรวมทงในดานรางกายอารมณ ปญญาและสงคมในการเรยนรใหมากทสด

P - Process and Product คอการใหนกเรยนไดเรยนรกระบวนการ มผลงานจากการเรยนร

A - Application คอ การใหนกเรยนนำาความรทไดไปประยกต หรอใชในชวตประจำาวนCIPPA MODEL นอกจากจะเปนรปแบบการจดการเรยนการสอนแลว ยงสามารถนำาไปใชเปนตวชวดหรอเปนเครองตรวจสอบการจดกจกรรมการเรยนการสอน ไดวากจกรรมนนเนนนกเรยนเปน สำาคญหรอไม โดยนำาเอากจกรรมในแผนการสอนมาตรวจตามหลก CIPPA

3.20 กระบวนการสอนแบบคดรเรมสรางสรรคความคดรเรมสรางสรรค หมายถง ลกษณะความคดทมหลายแงหลาย

มม มความหลากหลายและกวางขวาง ในเชงความหลากหลายของความคดนทำาใหเกดสงตางๆทแปลกใหม และทสำาคญคอ การแสดงออกทางพฤตกรรม 3.20.1 องคประกอบของความคดรเรมสรางสรรค

1) ความคดรเรม หมายถง ความคดทมความแตกตางไปจากความคดของคนอน เปนความคดงายๆ เชน คนอนคดสะสมแสตมป เราคดเปนนกวายนำา

2) ความคดคลองแคลว หมายถง ความคดทไมซำากนในเรองเดยวกน ความคดทคดออกมามความหลากหลาย ยงด เชน คนอนคดสะสมตกตา เราคดสะสมแสตมปสะสมแกว

2

3) ความคดยดหยน หมายถง ความคดทออกมาเปนแบบของความคดหรอเปนประเภทของความคด เชน หนงสอพมพรายวนทครถออยนใชทำาอะไรไดบาง

4) ความคดละเอยดละออ หมายถง ความคดในรายละเอยดเพอการตอเตมเสรมแตงสงใดทไดรเรมไวแลวใหดสวยงามแปลกตาจากทเคยเหนทวๆไป เชนมหลอดกาแฟทใชแลวครกมอบใหนกเรยนประมาณ 7 คน ไปคดทำาสงหนงสงใดโดยไมซำากนแตจะมบางคนทำาออกมาไดสวยงาม ผดจากคนอนๆ

3.20.2 ลกษณะของคนทมความคดรเรมสรางสรรค1) มความคดรเรมสรางสรรค2) เปนคนอยากรอยากเหน3) มความเชอมนในตนเอง4) มอารมณขน5) มความชางคดชางฝน6) รจกตดสนใจดวยตนเอง7 ) รจกคดและยดหยนไดดวยตนเอง8) มความคดกวางขวางและหลากหลาย9) ไมชอบคลอยตามผอน 10) รจกแกไขดดแปลงและแกปญหาไดสำาเรจ

3.20.3 จดประสงคของการสงเสรมใหเดกมความคดรเรมสรางสรรค1) เพอเปดโอกาสใหเดกไดแสดงความสามารถของตน2) เพอใหเดกไดมอสระในการคดหลากหลาย3) เพอใหเดกรจกตดสนใจดวยตนเอง4) เพอใหเดกรจกเลอกทำาในสงทตนมความสามารถ5) เพอใหเดกไดฝกแกปญหาดวยตนเองไดสำาเรจ

3.20.4 กจกรรมทสงเสรมใหเดกมความคดรเรมสรางสรรค

2

1) กจกรรมทางดานศลป ใหวาดภาพตางๆ2) กจกรรมทางดานภาษาใหแตงเรองตางๆ3) กจกรรมทางดานสงคม ใหคดหาทางแกปญหาหลายๆทางเลอก

3.21 กระบวนการสอนขาวและเหตการณวธสอนขาวและเหตการณ หมายถง การจดการเรยนการสอนใหนกเรยน

ไดเรยนร มความรรอบตวกบขาวและเหตการณ ทเกดขนทงใกลตว และไกลตว จะไดทนตอเหตการณ และสามารถปรบตวใหทนตอเหตการณ เพอจะไดนำาไปใชใหเกดประโยชนในการดำาเนนชวตไดอยางปลอดภย ขาวและเหตการณจงเปนสงทเกยวของในการดำาเนนชวตของคนเราซงทกคนควรร เพอใหทนตอเหตการณ

3.21.1 จดประสงคของการสอนขาวและเหตการณ 1) เพอใหเดกไดมความรทนตอขาวสาร และเหตการณตางๆทเกดขนทง

ใกลตวและไกลตว2) เพอใหเดกรจกตดตามขาวสาร เหตการณตางๆ ทเกดขนเพอใหเปน

คนทนตอเหตการณ3) เพอใหเดกไดนำาความรจากขาวสารและเหตการณ ไปใชใหเปน

ประโยชนในการดำาเนนชวตประจำาวนใหมความปลอดภย4) เพอฝกใหเดกไดมการวเคราะห วจารณขอมลของขาวเพอจะไดเปน

ประโยชนในการพจารณาเรองตางๆอยางมเหตผล5) เพอฝกใหเดกไดรจกหาความรดวยตนเอง6) เพอใหรจกทำางานรวมกบผอนอยางเปนประชาธปไตย7) เพอฝกใหเดกกลาแสดงความคดเหนอยางมเหตผล8) เพอฝกใหเดกมความรบผดชอบตอตนเองและสวนรวม9) เพอสงเสรมความสนใจของเดกใหรจกการใชเวลาวางใหเปนประโยชน 10) เพอฝกใหเดกแสดงความกลาในสงทถกตอง

3.21.2 การดำาเนนการเรยนการสอน

1) หาขาว ครหามา หรอใหนกเรยนหาเปนรายบคคลแลวจดกลมนกเรยนกลมละ 4 - 5 คนแบงหนาทกนไปหาขาวจากหนงสอพมพ หรอแหลงขาวจากสอตางๆ หรอหองสมด

2) นำาเสนอขาว โดยวธวเคราะหขาว วจารณขาว เจาะประเดนขาว เนอหาขาว ใคร ทำาอะไร ทไหน อยางไร และทำาไม แทรกคณธรรมในการเรยนการสอน ขอด ขอเสย ขาวนอยางไร

3) ครและนกเรยนชวยกนสรปใหขอคดเหนดานคณธรรมจากประเดนของขาว

4) นกเรยนจดบนทกลงในสมดจากขอคดเหนดานคณธรรม3.21.3 ขอด และขอจำากด 1) ขอด

- ฝกใหนกเรยนเปนคนมเหตผลไมเชออะไรงายๆจนกวาจะพสจนแลววาจรง

- วธสอนแบบนไมยอกยอนมากนกอภปรายใหนกเรยนเขาใจไดงาย2) ขอจำากด

- นกเรยนไมไดเกดความคดรวบยอดดวยตนเองเพราะผสอนเปนผบอกให

- เปนการสอนทไมสรางใหนกเรยนไดฝกกระบวนการคดมาก เนองจากครเปนผกำาหนดให

3.22 กระบวนการสอนแบบใชสถานการณจำาลอง (Simulation Method) ทศนา แขมมณ และคณะ (2522 : 202 ) ใหความหมายของสถานการณจำาลองไววา สถานการณจำาลอง หมายถงการจำาลองสถานการณหรอสรางสถานการณใหใกลเคยงกบความเปนจรงแลวใหนกเรยนลงไปอยในสถานการณนน และใหมปฏกรยาโตตอบเหมอนกน วธการนจะชวยใหนกเรยนไดมโอกาสทดลองแสดงพฤตกรรมตางๆซงในสถานการณจรง นกเรยนอาจไมกลาแสดงเพราะเปนการเสยงตอผลทจะไดรบเกนไป

2

วธสอนแบบใชสถานการณจำาลอง หมายถง การจดการเรยนการสอนโดยการสรางสถานการณใหเหมอน หรอใกลเคยงกบเหตการณทเกดขนจรง มากทสดเทาทจะมากได เพอใหนกเรยนไดมประสบการณเหมอนเขาไปอยในเหตการณ ทเกดขนจรงๆดวยการไดปฏบตจรง ซงนกเรยนตองแสดงบทบาทดวยการแสดงออกเปนพฤตกรรมภายใตการตกลง ตดสนใจในการเลอกแนวทางแกไขปญหาขนตอนของการดำาเนนการใชสถานการณจำาลองในการเรยน

1) ผสอนเสนอสถานการณทจะนำามาซงปญหา2) นกเรยนศกษาปญหา และหาแนวทางทจะตดสนใจในปญหาตามขน

ตอนจนไดขอสรปของการแกปญหา การแกปญหานอาจจะแบงนกเรยนเปนกลมยอยๆ เพอใหไดรวมกนแสดงความคดเหน หรออาจทำาใหแตละบคคลคดแกปญหาเอง แลวแตจดประสงคทผเสนอตองการ

3) นกเรยนทงหมดรวมกนแสดงความคดเหนเสนอแนวทางในการแกไขปญหา ซงอาจเปนตวแทนของกลมหรอของคณะ

4) ผสอนและนกเรยนรวมกนสรปแนวคดตางๆ

3.23 กระบวนการสอนแบบโครงการ ( Project Method )ความหมาย วธสอนแบบโครงการ หมายถง การสอนทมงใหนกเรยนได

ทำากจกรรมทเปนปญหาตามสภาพความเปนจรงในชวตประจำาวน และใชวสดในการสรางสงหนงสงใดขนมา เปนผลงานของนกเรยนทสามารถกระทำาออกมาได เปนผลสำาเรจซงเปนประโยชนในทางสรางสรรคตอตนเอง และสวนรวมโดยนกเรยนจะตองเปนผวางแผนโครงการ และกระทำากจกรรมดวยตนเอง อาจเปนโครงการเลกๆซงนกเรยนทำาเพยงคนเดยว หรอโครงการทนกเรยน ตองทำารวมกบผอนเปนหมคณะกได เชนโครงการรกษาความสะอาดในโรงเรยนของเราจดประสงคของการสอนแบบโครงการ

1) เพอกระตนความอยากรอยากเหนของนกเรยน เพราะการสอนแบบโครงการผสอนจะใหนกเรยนไดเลอกโครงการดวยตนเองกอน แตกอนทนกเรยนจะเลอกได ผสอนตองจดสถานการณใหนกเรยนเกดความอยากร

2

อยากเหนกอน จงจะสามารถเลอกโครงการไดดงนนการทนกเรยนตองการทจะทำาโครงการใดโครงการหนง แสดงวานกเรยนมความอยากรอยากเหนในเรองนนๆ

2) เพอใหนกเรยนเหนคณคาของ การกระทำากจกรรมตางๆในสถานการณจรง จะชวยใหนกเรยนเหนคณคาของการทำางานไดดทสด

3) เพอใหนกเรยนไดพฒนาความเปนตวของตวเอง ทจะเกบรวบรวมสะสมและหาความรอยางมประสทธภาพ

4) เพอพฒนาศกยภาพของบคคลในสถานการณสงแวดลอม โดยใชประสบการณตนเอง

5) เพอใหนกเรยนพฒนาความรบผดชอบ ทจะใชเสรภาพในการแสดงออกดวยความคดการกระทำา

6) เพอพฒนานกเรยนใหมความสามารถ ในการสรางแผนและดำาเนนการใหบรรลเปาหมาย

7) เพอกระตนใหนกเรยนไดมความคดรเรมสรางสรรค สามารถสรางสรรคงาน และทำางานไดอยางมประสทธภาพ

ประเภทของโครงการ แบงออกไดเปน 4 ประเภท 1) โครงการเกยวกบการศกษาหาความร และฝกทกษะตางๆ เชน

โครงการฝกเลนดนตรไทย โครงการฝกพดภาษาตางๆ2) โครงการทเกยวกบการทจะแกปญหา เชนโครงการแกไขความ

ประพฤตของนกเรยน3) โครงการเกยวกบการสำารวจ เชน โครงการสำารวจโรงเรยนท

ขาดแคลนหองสมดโครงการสำารวจแหลงวทยาตางๆ4) โครงการเกยวกบการสรางวสด เชน โครงการสรางอปกรณการสอน

โครงการปลกตนไม โครงการสรางหอประชม

ขนตอนในการสอนแบบโครงการมดงน

1) ขนนำาเสนอ (Presenting) เปนขนผสอนจดสภาพการตางๆ เพอเราความสนใจใหนกเรยนอยากรอยากเหน และตองการศกษาในเรองใดเรองหนง

2) ขนกำาหนดความมงหมาย (Purposing) เปนขนตอนทผสอนเปดโอกาสใหนกเรยนไดตดสนใจเลอกทำาโครงการและกำาหนดจดประสงคในการทำาโครงการนนๆ

3) ขนวางแผน (Planing) เปนขนทนกเรยน วางลำาดบขนตอนในการปฏบตกจกรรมตาง ๆ เพอใหงานสำาเรจลลวงไปดวยด

4) ขนดำาเนนงานตามแผน (Executing) เปนขนทนกเรยนปฏบตกจกรรมตามแผนทกำาหนดไวดวยความรอบคอบ

5) ขนประเมน (Evaluation) เปนขนทนกเรยนประเมนผลงานของตน โดยการประเมนคณคา และผลงานวามประโยชนในทางสรางสรรค ตามจดประสงคทวางไวเพยงใดประโยชนของการสอนแบบโครงการ

1) สงเสรมใหนกเรยนไดรจกมความคดรเรมสรางสรรค2) สงเสรมใหนกเรยนรจกมความรบผดชอบ3) สงเสรมใหนกเรยนรจกการทำางานอยางมแบบแผน4) สงเสรมใหนกเรยนรจกการแกปญหา5) สงเสรมใหนกเรยนประเมนผลงานของตนเอง

(ญาดาพนต พญกล 2539 : 256-258 , 282-284, 318-320, 418-420)

3.24 กระบวนการสอนแบบสรางความตระหนก (กระบวนการแสวงหาความร )

1) สงเกต2) วเคราะห3) สรป4) เสรมแรง

2

3.25 กระบวนการเรยนรความเขาใจ 1) สงเกต / ตระหนก2) วางแผนปฏบต3) ลงมอปฏบต4) พฒนาความรความเขาใจ5) สรป

3.26 กระบวนการปฏบต ( กระบวนการฝกทกษะ / กระบวนการทำางาน )1) สงเกต / รบร 2) ทำาตามแบบ3) ทำาเองโดยไมมแบบ4) ฝกจนชำานาญ5) เสรมแรง

3.27 กระบวนการสรางเจตคต 1) ศกษาใหเขาใจสงทพบเหน2) รายงานตามความเขาใจ3) รวมกนปฏบต4) สรปเปนความคดรวบยอด

3.28 กระบวนการจดการ 1) วางแผน2) กำาหนดขนตอน3) แบงงาน4) ปฏบต5) ตดตามพฒนา6) สรปประเมนผล

3.29 กระบวนการกลม

2

1) ระดมความคด2) กำาหนดขนตอน3) แบงงาน4) ลงมอปฏบต5) รบฟงวจารณ6) ความสามคค

3.30 กระบวนการศกษาคนควา1) กำาหนดเรองราวทจะศกษา2) รแหลงทจะศกษาขอมล ศกษาขอมล3) บนทกขอมล ประเมนคาและ จดเกบ4) นำาขอมลมาใช

3.31 กระบวนการสรางคานยม 1) สงเกต / ตระหนก2) ประเมนเชงเหตผล3) กำาหนดคานยม4) วางแนวปฏบต5) ปฏบตดวยความชนชม

3.32 กระบวนการสรางความคดรวบยอด 1) สงเกต2) จำาแนกความแตกตาง3) หาลกษณะรวม4) ระบชอ / ความคดรวบยอด5) ทดสอบและนำาไปใช

3.33 กระบวนการคดวจารณญาณ

2

1) จำาแนกสาเหต2) จดลำาดบความสำาคญ3) โยงเหตและผล4) วจารณ5) สรป

3.34 กระบวนการทางวทยาศาสตร1) ศกษาปญหา2) ตงสมมตฐาน3) รวบรวมขอมล4) วเคราะหขอมล5) สรปผล

3.35 ทกษะกระบวนการ1) ตระหนกในปญหา และความจำาเปน2) คดวเคราะห วจารณ3) สรางทางเลอกอยางหลากหลาย4) ประเมน และเลอกทางเลอก5) กำาหนด และลำาดบขนตอนการปฏบต6) ปฏบตดวยความชนชม7) ประเมนระหวางปฏบต8) ปรบปรงใหดขนอยเสมอๆ9) ประเมนผลรวมเพอใหเกดความภมใจกระบวนการสอนตางๆ ทไดกลาวมาแลวขางตน เปนการกลาวไวรวมๆ

การทครผสอน จะเลอกใช กระบวนการสอนวธใดนน - ขนอยกบจดประสงคการเรยนรของแตละเรอง - ขนอยกบลกษณะของเนอเรอง แตละตอน - และขนอยกบกจกรรมทควรจะเปน

2

แตเมอครจดกจกรรมการเรยนการสอนจนครบเนอหารายวชา หรอหลกสตรแลว นกเรยนจะไดมนสยการทำางานทมความรบผดชอบ มระบบครบวงจรใหญๆ รจกวางแผน และเตรยมการ ดำาเนนการตามแผนประเมนผลสำาเรจของงานจะเหนไดวากระบวนการมมากมาย หลากหลาย และยงมไดหมดเพยงเทาน การทครจะนำากระบวนการใดมาใช ครจะตองแนะนำานกเรยนใหแสวงหาความรดวยวธการตางๆดงน

1) รจกฟง (HOW TO LISTEN) เพราะการฟง คอการเตมความร ไมทำาตวเปนนำาเตมแกว

2) รจกคด (HOW TO THINK) คดอยางมเหตผล ไมเชอสงใดโดยงาย

3) รจกถาม (HOW TO ASK) เมอมขอสงสย ไมกระดากอายทจะถามเพอความร

4) รจกเขยน (HOW TO WRITE) รจกการจดบนทกกนลม และสามารถเขยนสอสารใหผอนสามารถเขาใจความคดของตน

5) รจกอาน (HOW TO READ) มนสยรกการอานเพอแสวงหาความรอยเสมอ

6) รจกพด ( HOW TO TALK) พดแสดงความคดเหนอยางมคารวะธรรม

7) รจกวเคราะห ( HOW TO ANALYSE) เพอเลอกสงทดมาปรบใชเชน

7.1 บางอยางไมด แตถานำามาปรบใช จะไดผลด7.2 บางอยางไมด ควรตดทงไปเลย7.3 บางอยางดแตไมปรบใชจงกลายเปน ไมด 7.4 บางอยางด แตเพราะนำาไปปรบใชจงกลายเปนไมด

8) รจกเรยน ( HOW TO LEARN) เพอพฒนาตนเองใหทนสมยอยตลอดเวลา

9) รจกทำาความด (HOW TO DO GOOD) ไมละอายทจะกระทำาความด แตละอาย ทกระทำาความชว

( หนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา 2542 : 32)ตอนท 4 คณลกษณะ ด เกง มสขกบการศกษาทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง

แนวความคดเรองนกเรยนเปนสำาคญของการเรยนรมรากฐานมาจาก ปรชญาการศกษาแนวพพฒนการนยม (Progressivism) ซงมความเชอโดยรวมวาความจรงเปนสงทเปลยนแปลงได ไมใชสงทแนนอนตายตวหรอมรปแบบเดยว ความจรงทคนพบโดยคนคนหนงไมจำาเปนตองเหมอนกบคนทคนพบโดยคนคนหนง แมคนทงสองกำาลงศกษาเรองเดยวกน ดงนนจงไมใชเปนปญหาถานกเรยนกบครจะมองเหนความจรงแตกตางกน แตประเดนสำาคญอยทนกเรยนจะตองเปนผนำาความรทไดจากการเรยนไปใชประโยชนแตกตางกนไปตามความจำาเปน ความตองการของนกเรยนแตละคน

กจกรรมทเกดขนในชนเรยน จงควรเปนกจกรรมการเรยนของนกเรยนไมใชกจกรรมการสอนทกำาหนดขนโดยครแตเพยงอยางเดยว แตสงทดทสดควรจะตองเกดขนจากการกำาหนดรวมกน ทงนกเรยนและครบนพนฐานการเรยนรตามสภาพ ความเปนจรงของชวตโดยธรรมชาต ถามนษยถกบงคบหรอถกสงใหทำากจกรรมอนใด โดยตนเองไมรทมาทไปของกจกรรมนน เขาผนนยอมไมมความสขทจะทำากจกรรมนน จงทำากจกรรมอยางเสยไมได ขาดความเอาใจใส ขาดความใชความคด ใชเหตผล และถาถกสงใหทำา หรอถกบงคบใหรบฟงแตเพยงอยางเดยวเปนระยะเวลานานกจะขาดความสามารถทจะคดไดดวยตนเอง ขาดความสามารถและความมนใจทจะทำากจการงานของตนเอง การเรยนรจะกลายเปนการเรยนแบบทองจำา เพยงเพอนำาไปตอบขอสอบเทานน

ด เกง มสข คอ คณลกษณะทพงประสงค

ปฏรปการศกษาและปรบการเรยนการสอนใหเนนนกเรยน

เปนศนยกลางพฒนาเพอ

คดเปนทำาเปน

มองการพฒนาเปนองครวม

คนศนยกลางของการพฒนา

พฒนาเพอคดชอบ ทำาชอบ

พ

ฒนาใหเต

มศ

กยภาพ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบท

8

2

แผนภมท 5 คณลกษณะด เกง มสข กบแนวความคดในการพฒนาคน4.1 นยามของคณลกษณะด เกง มสข4.1.1 ศ. สมน อมรววฒน (อางในกรมวชาการ 2543 : 10 - 11) และคณะไดนยามความหมายของคณลกษณะ ด เกง มสข ไววา ด หมายถง การมวนย และการมคานยมประชาธปไตย1. มวนย ประกอบดวย

- สนใจใฝร - มสตควบคมตนเอง- รบผดชอบ- มเหตผล- ซอสตย ขยน

2. มคานยมประชาธปไตย ประกอบดวย- เหนคณคาตนเอง และคณคาของผอน- ทำาหนาทของตนเองอยางสมบรณ- ยอมรบความคดเหนของผอน- เคารพกตกาของสงคม- ทำางานรวมกบผอนเปน มเหตผล และเสยสละ

เกง หมายถง การมคณสมบตดงตอไปน- มความสามารถในการใชภาษา ทงการฟง พด อาน และเขยน- มตรรกะคณตศาสตรและวทยาศาสตรทชวยใหเกด- การสงเกต ประมวล จดกลม เชอมโยง ตงสมมตฐานและทดลอง

2

- มทกษะทางดนตร และจงหวะการเคลอนไหว- สอสารสมพนธระหวางบคคลได- มความลกซงภายในจตใจ และเอออาทรตอสงแวดลอม

ความสข หมายถง คณสมบตตอไปน- มความรก และการแบงปน- เขาใจความสมพนธระหวางความจรง ความงามและความเปนธรรม- ประพฤตชอบ มความสข สนต และไมเบยดเบยน- บรโภคสงตางๆ ดวยปญญา ไมตกอยในอทธพลของกระแส

4.1.2 รศ. ดร. วชย วงษใหญ (2542 : 5-12) ไดกลาวถง คณลกษณะคนดคนเกง และคนมความสขไวในลกษณะเดยวกน คอคนด ตองมวนย มคานยมประชาธปไตย1. มวนย คอ คนทมลกษณะเหลาน

- สนใจใฝร - การควบคมตนเอง- ความรบผดชอบ- ความมเหตผล- ความซอสตย- ความขยน- ตงเปาหมายเพออนาคต

2. มคานยมประชาธปไตย ตองมลกษณะ ดงน- เหนคณคาตนเอง และเหนคณคาผอน- ทำาหนาทตนเองอยางสมบรณ- ยอมรบฟงความคดเหนของผอน- เคารพกตกาของสงคม- ทำางานรวมกบผอนเปน- มเหตผลและเสยสละ

คนเกง ตองเกง 8 ดาน คอ- ภาษา

3

- ตรรกะ / คณตศาสตร- ดนตร / จงหวะ- การเคลอนไหว- ศลปะ / มตสมพนธ- การสอสาร / ความสมพนธระหวางบคคล- ความรสก / ความลกซงภายในจตใจ- ธรรมชาตสงแวดลอมคนมความสข คอ คนมความสขจากการเรยนร โดยการไดตอบสนอง

การใฝร ตอบสนองการกระทำาและการสรางสรรค ตลอดจนการบรโภคดวย ปญญา / ความคด4.1.3 กรมวชาการ (2541 : 56 - 63) ไดสงเคราะหกรอบความหมายคณลกษณะ ด เกง มสข เพอใชในการประชมปฏบตการเพอพฒนาแผนการสอนระดบประถมศกษา และมธยมศกษาเมอเดอนกรกฎาคม 2541 ดงน

เปนคนด หมายถง คณลกษณะทางจตใจ และพฤตกรรมของความมวนยและคานยมประชาธปไตย ความมวนย คอ คณลกษณะทางจตใจ และพฤตกรรมทชวยใหบคคลนนสามารถควบคมตนเองและปฏบตตนตามระเบยบ กฎ กตกาของสงคมเพอประโยชนสขของตนเอง และของสวนรวม พฤตกรรมทบงชถงความมวนย

- สนใจใฝร - ควบคมตนเอง- รบผดชอบ- มเหตผล- ซอสตย- ขยน- ตรงตอเวลา- เชอมนในตนเอง- อดทน- เปนผนำา

3

- ความรวมมอ- การรบฟง / เคารพความคดเหนผอน- การเคารพในสทธของผอน- การชวยเหลอพงพาตนเอง- การรจกเสยสละและเหนอกเหนใจผอน- การชวยเหลอผอนและสวนรวม- การทำาตามขอตกลง- ความเชอมนในตนเองและผอน- การมวนยในการเรยนร

2. คานยมประชาธปไตย คอคณลกษณะทางจตใจและพฤตกรรมของบคคลทเหนคณคาของตนเองและคณคาของผอน เคารพสทธและปองกนสทธของตนเองและผอน ดวยนำาใจทเคารพ ตอคณคาและเสยงสวนใหญ ดวยความเขาใจระหวางกนและกนดวยความสนตพฤตกรรมบงชถงความมประชาธปไตย

- เหนคณคาของตนเองและผอน- การยอมรบฟงความคดเหนของผอน- การเคารพสทธ ปองกนสทธของตนเอง- การเคารพสทธผอน- ความมเหตผล - การเคารพกตกาของสงคม- มความเสยสละ- มองโลกในแงด มความไววางใจผอน

เปนคนเกง หมายถง เกงในการเรยนรทจะเรยนรดวยตนเองเรยนรทจะอยรวมกบผอนและ เรยนรทจะทำางานรวมกบผอน1.การเรยนรทจะเรยนรดวยตนเอง โดยการพฒนาทกษะการคด (วเคราะห สงเคราะห จำาแนก จดลำาดบความสำาคญ) และทกษะการแกปญหา พฤตกรรมบงช ประกอบดวย- รแหลงขอมล และวธการแสวงหาความรทหลากหลาย

3

- สามารถรวบรวมขอมล- สามารถสรปความ แปลความขอมล- สามารถนำาขอมลไปใชในการกำาหนดวธแกปญหาได- สามารถจดลำาดบความสำาคญของเรองได- สามารถกำาหนดขนตอนในการแกปญหาในรปของยทธวธ- สามารถใชขอมลในการตดสนใจ- สามารถประยกตใชและพฒนาความร2.การเรยนรทจะทำางานและอยรวมกบผอนดวยการพฒนาทกษะการจดการ ทกษะการวเคราะหตนเอง และการพฒนาความเขาใจและความรสกของผอน2.1 ทกษะการจดการ พฤตกรรมทบงช ประกอบดวย

1) ความสามารถในการวางแผน พฤตกรรมทบงช ประกอบดวย- วเคราะหงาน- ใชขอมลในการตดสนใจ- กำาหนดขนตอนการทำางาน

2) ความสามารถในการปฏบตงาน พฤตกรรมทแสดงไดแก- วเคราะหงาน- ทำางานเปนระเบยบตามแผน- บรหารเวลาและใชทรพยากรอยางคมคา

3)ความสามารถในการตดตามประเมนผล สรปรายงานพฤตกรรมทแสดงไดแก

- ตดตามงานอยางเปนระบบ- ประเมนผลและปรบปรงงาน- สรปผลงาน

4)มประสทธภาพและประสทธผลในการจดการพฤตกรรมในการแสดงไดแก

- เลอกใชวธการแกปญหาทเหมาะสม- เลอกใชวธการตดสนใจไดอยางเหมาะสม- ปรบตวไดเหมาะสมกบสถานการณ

2.2 ทกษะการวเคราะหตนเอง พฤตกรรมทบงชประกอบดวย1) มองเหนจดเดน และจดดอยของตนเอง2) สามารถรและเขาใจความรสกและอารมณของตนเอง3) เหนคณคาและความสำาเรจของตนเอง4) รจกประมาณตน

2.3 การเขาใจผอน พฤตกรรมทบงชไดแก1) รจกเหนอกเหนใจบคคลอน2) มความไวตอความรสกของผอน3) รจกการรกษาสมพนธภาพกบบคคลอน

สขกาย สขใจ สขกาย หมายถง ภาวะทปราศจากโรคภยไขเจบ ทงทางรางกาย จตใจ และสามารถอยในสงคมไดอยางมความสขพฤตกรรมทบงช ประกอบดวย

- เหนคณคาของการออกกำาลงกาย- ออกกำาลงกายสมำาเสมอ เหมาะสมกบวย- พกผอนอยางเพยงพอ- รจกเลอกรบประทานอาหารทมประโยชน และสะอาด- รจกรกษาสขภาพ ทงรางกาย และจตใจ- รจกรกษาความสะอาดรางกาย เสอผา เครองนงหมและทอยอาศย- รจกปฏบตตนเพอปองกนโรคภยไขเจบ- รจกการปองกนอนตรายจากอบตภยตางๆ- ละเวนสงเสพตดสขใจ (สขภาพจตด) หมายถง การทบคคลรจกตนเองเปนอยางด

ยอมรบขอบกพรองทตนม ภาคภมใจในขอดของตน มอารมณ แจมใส มจตใจทมนคง ไมมความกงวลและความตงเครยด มองโลกในแงด สามารถจะปรบตนใหเขากบสถานการณตางๆ รวมทงสามารถทจะหาความสขจากสงแวดลอมของตนเองไดด

- พฤตกรรมทบงช ประกอบดวย- มความคดด มเหตผล

3

- ไมมความขดแยงในจตใจ- มความเชอมนและความเขาใจตนเองอยางด- สามารถเผชญกบสถานการณตางๆ ทมากระทบไดดวยจตใจทมนคง- ปราศจากการเจบปวยทงทางดานรางกาย และจตใจ- พงพอใจในการกระทำาทพจารณาวาดถกตอง- รจกตน และเขาใจตนเองด- รบฟงความคดเหนของผอน- มความรก และไววางใจผอนอยางจรงใจ- ทำาประโยชนใหแกหมคณะนยามของทง 3 แหลงทยกมาขางตน กลาวถง ลกษณะเกง ด ในทำานอง

เดยวกนโดยดานความเกง นยามบนพนฐานความคดของทฤษฎพหปญญา (Multiple Intelligence) และ 4 เสาหลกของการเรยนร คอ เรยนรวธการเรยนรเพอสามารถเรยนรไดตลอดไป เรยนรเพอการทำางานได เรยนรเพอเขาใจตนเอง และเรยนรเพอการอยรวมกบผอนได ประเดนทแตกตาง คอ ความสข เอกสารของกรมวชาการใหความสำาคญแกความสขอนเปนผลสำาเรจของการศกษา คอ สขกาย อนไดแก ความมสขภาพดและสขใจ ซงหมายถงความมสขภาพจตด แตอก 2 แหลง ใหความสำาคญแก ความสขอนเกดจากการไดเรยนรสงทตนตองการร ความสขจากการเขาถงความจรง ความงามและความดดวยภมปญญาของตนเองซงสอดคลองกบแนวคดของทานพระธรรมปฎก4.2 ตวบงชการเรยนของนกเรยนและการสอนของครศนยพฒนาบคคลการเรยนการสอน ของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ไดพฒนาตวบงชลกษณะการเรยนการสอนทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง ไว ทง 2 ฝาย คอ ฝายนกเรยน และฝายครไวดงน4.2.1 ตวบงชการเรยนของนกเรยน1)นกเรยนมประสบการณตรงสมพนธกบธรรมชาตและสงแวดลอม

1) นกเรยนฝกปฏบตจนคนพบความถนดและวธการของตนเอง

3

2) นกเรยนทำากจกรรมแลกเปลยนการเรยนรจากกลม3) นกเรยนฝกคดอยางหลากหลายและสรางสรรคจนตนาการตลอดจนไดแสดงออกอยางชดเจนและมเหตผล4) นกเรยนไดรบการเสรมแรงใหคนหาคำาตอบ แกปญหาทงดวยตนเองและรวมดวยชวยกน5) นกเรยนไดฝกคน รวบรวมขอมลและสรางสรรคความรดวยตนเอง6) นกเรยนเลอกทำากจกรรมตามความสามารถ ความถนด และความสนใจของตนเองอยางมความสข7) นกเรยนฝกตนเองใหมวนยและรบผดชอบในการทำางาน8) นกเรยนฝกประเมน ปรบปรงตนเองและยอมรบผอน ตลอดจนสนใจใฝหาความรอยางตอเนอง

4.2.2 ตวบงชการสอนของคร1) ครเตรยมการสอนทงเนอหาและวชาการ2) ครจดสงแวดลอมและบรรยากาศทปลกเรา จงใจและเสรมแรงใหนกเรยนเกดการเรยนร3)ครเอาใจใสนกเรยนเปนรายบคคลและแสดงความเมตตาตอนกเรยนอยางทวถง4)ครจดกจกรรมและสถานการณใหนกเรยนไดแสดงออก และคดอยางสรางสรรค5)ครสงเสรมใหนกเรยนฝกหด ฝกทำา และฝกปรบปรงตนเอง6)ครสงเสรมกจกรรมแลกเปลยนการเรยนรจากกลม พรอมทงสงเกตสวนดและปรบปรงสวนดอยของนกเรยน7) ครใชสอการสอนเพอฝกการคด การแกปญหา และการคนพบความร8) ครใชแหลงเรยนรทหลากหลายและเชอมโยงประสบการณกบชวตจรง9) ครฝกฝนกรยามารยาทและวนยตามวถวฒนธรรมไทย10) ครสงเกตและประเมนพฒนาการของนกเรยนอยางตอเนอง

3

ตวบงชการเรยนของนกเรยน และการสอนของครทจำาแนก ไวน แสดงใหเหนวา พฤตกรรมการ เรยนและพฤตกรรม การสอนของครนนมลกษณะตอเนองผสมผสาน กลมกลนกนเกนกวาทจะแยกตามชวงเวลาของการเรยนการสอนไดตวบงชหลายขออาจเกดขนไดทงกอนการเรยนการสอน ระหวางการเรยนการสอน และหลงการเรยนการสอนการประเมนคณภาพสอการสอน

คณภาพเปนคณสมบตทดของสงตาง ๆ ทมนษยรบรได และเปนสงทปรารถนาของทกคนทตองรบรในสงใด ๆ กตองการสงทมคณภาพทสด สอการสอนทใชเพอการเรยนการสอนกเปนสงหนงทครผสอนตองการคณภาพสงสด เพราะสอดงกลาวนจะสงผลไปถงการเรยนรทมประสทธภาพสงดวยเชนกน การประเมนคณภาพของสอการสอนทำาไดใน 2 รปแบบ ไดแก การประเมนคณภาพของสอทเปนระบบ ไดแก สอสำาเรจรปทเปนบทเรยนโปรแกรม (PI) คอมพวเตอรชวยสอน (CAI) สไลด เทป วดทศน การศกษา เปนตน สวนการ–ประเมนอกรปแบบหนงไดแก สอการสอนทไมเปนระบบ กลาวคอ เปนสอทใชรวมกบสออน ๆ ดวยเชน การใชรปภาพประกอบการบรรยาย หรอใชวดทศนประกอบการสอน เปนตน ตวแปรสำาคญกคอ การบรรยาย สอเปนเพยงสวนประกอบ การประเมนคณภาพสอประเภทนจะเปนการประเมนกวาง ๆ เพอดคาเฉลยวาโดยรวมแลวสอนนๆ มคณภาพและความเหมาะสมเพยงใด

สำาหรบแบบประเมนทยกมาเปนตวอยาง แนวทางในการประเมนคณภาพ ขางทายนมลกษณะกวาง ๆ และใชกบสอหลายชนดแลวแตวาผประเมนจะเลอกใชกบสอใด และในบางกรณอาจจะตองประยกตใชในกรณทไมมหวขอระบไวใหชดเจน อยางไรกตาม สอการสอนทงหลายกอาจจะอยในประเดนหลก 3 ประการ ดงน

1. คณภาพดานโครงสราง 2. คณภาพดานเนอหา 3. คณภาพการนำาไปใช สำาหรบแบบประเมนขางทายนกเปนอกรปแบบหนงทประยกตใหมขอยอย

ๆ ครอบคลมสาระสำาคญของสอการสอนเพอใหไดพจารณานำาไปใชตอไปได

องคการเออการเรยนรสงคมโลกในปจจบนกำาลงอยในยคสารสนเทศ เปนโลกทไรพรมแดน หรอ

โลกแหงขอมลขาวสาร องคการ รวมทงสมาชกขององคการ ทงภาครฐ ภาคธรกจเอกชน ตางตองเผชญกบการเปลยนแปลงนอยางหลกเลยงไมได องคการและคนในองคการจงตองปรบตวเองเพอการอยรอด และเพอเอาชนะการเปลยนแปลงตางๆ ดวยเหตนเององคการตองเปลยนยทธศาสตรของตนเอง จากการสะสมทนหรอวตถดบ มาเปนการสะสมบคลากรทมความร และสะสมขอมลขาวสาร เพอใหองคการสามารถใชความร และขอมลนนจดการกบการเปลยนแปลงไดอยางมคณภาพ

การพฒนาบคลากรขององคการทกประเภทและทกระดบใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงดวยการฝกอบรมเปนระยะ ๆ แตเพยงอยางเดยว ไมเพยงพอและไมทนตอการเปลยนแปลงอกตอไปแลว จากแนวคดแบบเดมทสงเสรมการเรยนรของบคลากรตามนโยบายขององคการ และเพอแกปญหาการปฏบตงานดวยการฝกอบรมเปนครงคราวกำาลงถกแนวคดใหมของการพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource Development) ดวยการพฒนาองคการใหเปน องคการเออการเรยนร “ ” (Learning Organization) เขามาแทนท

ความหมายขององคการเออการเรยนร นกพฒนาทรพยากรมนษยทใหความสำาคญกบการพฒนาผปฏบตงานในองคการตางๆ ไดใหความหมายขององคการเออการเรยนรไวมากมาย ในบรรดาความหมายเหลานมทงความหมายทใกลเคยงกน และแตกตางกนตามมมมองหรอจดเนนของแตละคน พอประมวลเปนสงเขปเพอเปนตวอยางได ดงน Peter Senge (1990) กลาวไววา องคการเออการเรยนรคอ สถานทซงทกคนสามารถขยายศกยภาพของตนเองไดอยางตอเนอง สามารถสรางผลงานตามทตงเปาหมายไว เปนทซงเกดรปแบบการคดใหม ๆ หลากหลายมากมาย ทซงแตละคนมอสระทจะสรางแรงบนดาลใด และเปนทซงทกคนตางเรยนรวธการเรยนรรวมกน

3

Karen Watkins และ Victoria Marsick (1991) ใหความหมายวา หมายถง องคการทใหอำานาจแกคนของตนเอง มการบรณาการคณภาพเขากบชวตการทำางาน ใหอสระสำาหรบการเรยนร กระตนความรวมมอ แบงปนผลงาน เสรมสรางการใฝร และสรางโอกาสการเรยนรอยางตอเนอง Michael Beck (1992) อธบายวา องคการเออการเรยนร คอ องคการทเอออำานวยการเรยนร และพฒนาบคลากรทกคน ขณะเดยวกนกมการปฏรปองคการอยางตอเนอง

David A. Gavin (1993) กลาววา คอองคกรทมลกษณะในการสราง แสวงหา และถายโยงความรและมการเปลยนแปลงพฤตกรรมอนเปนผลมาจากความรใหมและการเขาใจในสงตาง ๆ อยางถองแท

Michael Marquardt (1994) ใหความหมายวา คอทซงมบรรยากาศของการเรยนรรายบคคลและกลม มการสอนคนของตนเองใหมกระบวนการคดวเคราะห เพอชวยใหเขาใจในสรรพสง ขณะเดยวกนทกคนกชวยองคการเรยนจากความผดพลาดและความสำาเรจ ซงผลใหทกคนตระหนกในการเปลยนแปลงและปรบตวไดอยางมประสทธภาพ

จากความหมายตาง ๆ ดงกลาวนจะเหนไดวามคำาหลกทเปนจดเนนขององคการเออการเรยนร คอ อสระ สรางความร แบงปน หลากหลาย และอยาง“ตอเนอง ดงนนอาจสรปความหมายขององคการเออการเรยนรไดวา หมายถง” ทซงบคลากรแตละคน แตละกลมทวทงองคการมอสระในการเรยนร สรางความรทหลากหลาย รวมกนแบงปนความรเพอเพมพนสมรรถนะและศกยภาพทจะกอใหเกดความกาวหนาในการดำาเนนกจการไปสเปาหมายอยางตอเนอง

ความสำาคญขององคการเออการเรยนร องคการเออการเรยนร เปนองคการรปแบบใหมทใชทศนะการมององคการแบบองครวม คอ ปรบเปลยนกระบวนทศนของการพฒนาทรพยากรมนษยในองคการทกระดบ ทงระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคการ ใหเกดขนพรอม ๆ กน และเปนการพฒนาแบบยงยน เพราะใหความสำาคญกบการ

3

เรยนรตลอดชวตการทำางานของบคคล และใชทกสงจากการทำางานเปนฐานความรทสำาคญ ประกอบกบใชกลยทธการแสวงหาความร การแบงปนความร การสรางองคความร และการใชความรรวมกนอยางตอเนอง ดวยเหตน การพฒนาทรพยากรมนษยในองคการจงตองเปลยนรปแบบ และวธจากแบบดงเดม คอ จากการฝกอบรมเพอแกปญหาการทำางานเปนครงคราว หรอการสงบคลากรไปศกษาเพมเตมเปนราย ๆ กลายเปนการเรยนรตลอดเวลาอยางตอเนอง และเนอหาของการเรยนรกไมเนนเนอหาทเกยวกบงานในความรบผดชอบเทานนแตยงตองเรยนรขามสายงาน เรยนรเรองภายในองคการ เรยนรภาวะแทจรงภายนอกองคการ เรยนรแนวโนมและโอกาส และเรยนรวธการนำาความรไปใชใหเกดผล เปนตน องคการไมวาประเภทใด ระดบใด หากตองการอยรอดในสงคมโลกยคน ยอมปฏเสธกระแสการพฒนาองคการนไมได เพราะทกองคการทตองการกาวทนคแขงขน และกาวลำาคแขงขนตองพฒนาศกยภาพของตนเองใหเปนองคการเรยนร องคการทสามารถพฒนาบคลากรของตนเองไดอยางถกตอง เหมาะสม และรวดเรวกวา ยอมไดเปรยบคแขงขน ยอมมความพรอมทจะใชความรและความสามารถของบคลากรทกระดบ ทงระดบผบรหาร ระดบผปฏบตงาน รวมทงลกคาของตนเอง รวมกนไดอยางมประสทธภาพ และมประสทธผลการตระหนกในความสำาคญขององคการเออการเรยนรจงเปนฐานความคดทสำาคญสำาหรบทกคนในองคการทจะยดถอเปนกลยทธของการพฒนาทรพยากรมนษยสบไประดบของการเรยนร องคการทมการเรยนรจะตองมการเรยนรเกดขน 3 ระดบ อาจจะทละระดบ หรอพรอม ๆ กนทง 3 ระดบ ไดแก

1. การเรยนรระดบบคคล ไดแก การทบคคลมศกยภาพทจะแสวงหาความร พฒนาลกษณะ เชาวปญญา ทศนคต โดยการศกษาคนควาดวยตนเอง และแลกเปลยนสงทเรยนรกบผอนได การเรยนรระดบนเนนการกระตนใหแตละคนใฝรและสรางโอกาสการเรยนรไดอยางตอเนอง

2. การเรยนรระดบกลม ไดแก การเพมพนความร ลกษณะความสามารถของกลมจากการใหทกคนมสวนรวม และไดแลกเปลยนสงทตนมระหวางกน ดวยเหตนการเรยนรระดบกลมจงมกเกดขน จากผลของการเรยนรระดบบคคล นนคอสวนหนงทกคนนำาสงทตนเรยนรมาสกลม การเรยนรระดบกลมจะเกดขนไดโดยกจกรรมหรอกระบวนการทเออตอกระบวนการกลมหรอปฏสมพนธของสมาชกในกลม

3. การเรยนรระดบองคการ ไดแก การนำาความร ลกษณะความสามารถและทกอยางทแตละบคคลแตละกลมมมาใชรวมกนเพอเปาหมายขององคการ ทงนการเรยนรระดบนจะเกดขนไดโดยองคการตองใหอำานาจคนของตนเองในการใชความรทมเพอองคการ ตองมการบรณาการคณภาพเขากบคณภาพชวตการทำางาน และตองสรางชองวางสำาหรบการเรยนรทงทเปนสถานท สงอำานวยความสะดวก และเวลา การเรยนรระดบบคคลอยดานในสดของวงกลมเปรยบเสมอนกลไกภายในสดทตองทำางานตามบทบาทหนาทของตนเอง ขณะเดยวกนกจะเกดการเรยนรระดบกลมไปพรอม ๆ กน ประสทธภาพของการเรยนรระดบบคคลจะมผลตอประสทธภาพของการเรยนรระดบกลม ถากลไกภายในดกลไกระดบถดมากมแนวโนมทจะดตามไปดวย สดทายทงระบบกจะเกดเปนการเรยนรระดบองคการ ถากลไกระดบท 1 และท 2 ดแลวกยอมเปนเครองทำานายประสทธภาพของกลไกทงระบบไดเปนอยางด

การเกดระดบการเรยนรในองคการทกวนนนน องคการสวนใหญมการเรยนรระดบบคคลมากทสด เพราะบคลากรตางคนตางเรยนรเพอเปาหมายของตนเอง การเรยนรระดบกลมทเกดขนมกมลกษณะของการเรยนร ทปดกนตวเองจากกลมอน (ดภาพท 2.1) โดยไมสนใจกลมใด ๆ นอกจากการเรยนรของคนในกลมของตนเอง ขณะท (ภาพท 2.2) บคลากรบางคนมปฏสมพนธกบเพอน รวมตวกนเปนกลมหลวม ๆ ไมเหนยวแนน และบางครง (ภาพท 2.3) บคลากรรวมกลมกน และแตละกลมกมปฏสมพนธกนทวทงองคการ ดวยเหตน องคการเออการเรยนรจงเนนวาตองมการเรยนรเกดขนทง 3 ระดบ และตองมลกษณะของกลมแบบ 2.3 ไมวาจะเปนการเรยนรระดบบคล ระดบ

3

กลม หรอระดบองคการ และสงทตองสรางใหเกดขนในตวบคคลและในกลม ประกอบดวยความรความเขาใจ ทศนคต และความสามารถ ดงน

ระดบบคคล ระดบกลม ระดบองคการความรความเขาใจ

ความสำาคญของการเรยนรตลอดชวตการทำางาน

วธการเรยนรดวยตนเอง

เครองมอการเรยนร

แหลงการเรยนร ฯลฯ

ความสำาคญของกลม

จตวทยาการทำางานเปนทม

วธการทำางานเปนทม

ลกษณะการสอสาร ฯลฯ

การพฒนาองคการ

วสยทศนองคการ ลกคาของ

องคการ

ทศนคต

สนใจ/เตมจะพฒนาตนเอง

ยอมรบการเปลยนแปลง ฯลฯ

สนใจ/เตมใจ ทจะพฒนากลม

รก ผกพนตอกลม

แบงปนผอน ฯลฯ

เตมใจทจะพฒนาองคกร

รก ผกพนตอองคการ

ยอมรบวฒนธรรมองคการ ฯลฯ

ความสามาร

ถ

ศกษาคนควาดวยตนเอง

คดอยางมวจารณญาณ

การประยกตใชความร ฯลฯ

ศกษา/ทำางานเปนทม ในกลม

การประเมนกลม ฯลฯ

ศกษา/ทำางานเปนทมทงองคการ

การประเมน การปฏบตงาน ฯลฯ

ลกษณะขององคการเออการเรยนร องคการเออการเรยนรจะมลกษณะหลาย ๆ ประการทแตกตางไปจาก

3

องคการทวไป จากการประมวลหนงสอ บทความ เอกสารตาง ๆ พบวา ปจจบนนมการอางองแนวคดเกยวกบองคการเออการเรยนรของนกพฒนาทรพยากรมนษยทมชอเสยง 3 ทานมากทสด คอ Peter Senge, Michael Marquardt และ David A. Gavin ซงแนวคดเกยวกบลกษณะขององคการเออการเรยนรของทง 3 ทานนมบางลกษณะทคลายคลงกน และบางลกษณะมความแตกตางกนอยางชดเจน แตไมวาจะเปนลกษณะทกำาหนดโดยทานใด จะชใหองคการทงหลายเหนวาการพฒนาองคการใหเปนองคการเออการเรยนรจำาเปนตองพฒนาลกษณะเหลานใหเกดขนอยางเปนรปธรรม การสรางองคการเออการเรยนร องคการใดกตามทตองการปรบเปลยนตนเองใหเปนองคการเออการเรยนร ยอมตองมแนวทางหรอขนตอนการสรางองคการเออการเรยนรทเหมาะสมกบองคการของตนเอง วธการหนงทจะชวยทำาใหมขนตอนการดำาเนนงานกโดยการศกษาขนตอนทมผเสนอแนะไว แลวจงออกแบบขนตอนทเหมาะสมสำาหรบองคการของ ตนเองตอไป

องคการจำานวนมาก โดยเฉพาะองคการเอกชนในตางประเทศ ประสบความสำาเรจในการพฒนาตนเองใหเปนองคการเออการเรยนรแลว หลายองคการจงไดเผยแพรขนตอนไวใหผอนไดศกษาเปนแนวทาง ซงพอประมวลไดดงตอไปน

1. ขนตอนของสมต สชฌกร (2541) ซงผเขยนจะขอนำาเสนอแนวคดของสมตร สชฌกร ดวย 2. ขนตอนของ Marsick และ Watkins

Marsick และ Watkins (1996) นำาเสนอกระบวนการการเรยนรทตอเนอง เปนกลยทธทบรณาการเขากบการทำางานไว รวม 7 ขน ดงน 1. สรางโอกาสการเรยนรอยางตอเนอง 2. เสรมสรางการสนทนาและใฝร 3. กระตนการมสวนรวม และการเรยนรเปนทม 4. สรางความสนใจและทำาใหเกดการแบงปนการเรยนร 5. ใหอำานาจแกบคลากรผานวสยทศน

6. เชอมโยงองคกรเขากบสภาพแวดลอม 7. สนบสนนการเรยนระดบบคคล กลม และองคการ

3. แบบจำาลองบรษทการเรยนร Michael Pedler, J. Burgoyne และ Tom Boydell (อางถงใน

Michael Marquardt และ Angus Reynolds, 1994) ไดเสนอแบบจำาลองบรษทการเรยนร (The Learning Company Model) ไววา ตองประกอบดวย (1) กลยทธ (2) การมองภายใน (3) โอกาสการเรยนร (4) การมองภายนอก และ (5) การสรางโครงสรางทจำาเปน ซงทง 5 ขนดงกลาวนนำาเสนอเปนแบบจำาลองได ดงน

- ขอมล - กวาดตามองพรมแดนของ - การตรวจสอบและควบคม องคการ เปนระยะอยางตอเนอง - การเรยนรระหวางองคการ - การแลกเปลยนภายใน - การใหรางวล - กลยทธ/วธการเรยนร - บรรยากาศ - การมสวนรวมในการกำาหนดนโยบาย - การพฒนาตนเองเพอทกคน

4. แบบจำาลองการเรยนรอยางตอเนองในสถานททำางาน แบบจำาลองการเรยนรอยางตอเนองในสถานททำางาน (The

Continuous Workplace Learning Model) ถกพฒนาขนโดย Katie Weldon ผจดการดานการศกษาของบรษท Ernst & Young และคณะ แบบจำาลองทพฒนาขนม 2 แบบ คอ (1) สำาหรบการเรยนรดวยตนเอง และ (2) สำาหรบการชวยผอนเรยนร ทง 2 แบบมขนตอนหลกสำาคญ 4 ขน คอ (1) วางแผน (2) วเคราะห (3) ลงมอทำา และ (4) บนทกขอมล 5. แบบจำาลองกระบวนการเรยนรของ Rover Corporate จากแบบจำาลองน จะเหนไดวา

(1) กระบวนการเรยนรตองเกดขนจากความตองการจำาเปนทางธรกจของบรษท Rover ใชปรากฏการณนเปนโอกาสของการเรยนร เปนตวกระตนใหทกคนตระหนกในความจำาเปนทตองเรยนร และ Rover

4

ยงเนนดวยวา การเรยนรทเกดขนตองสงผลโดยตรงตอการปฏบตงาน

(2) ผรเกยวกบองคการ รวมทงลกคาขององคการ ตองรวมกนกำาหนดเปาหมายของโครงการ กำาหนดเกณฑมาตรฐานทจะใชตดสนคณภาพการเรยนรและประสานงานกบคนกลมตาง ๆ

(3) บคคลทเปนหลกสำาคญของโครงการ ประกอบดวย ผเชยวชาญดานเนอหา ผปฏบตงานทชำานาญการ ผเชยวชาญการเรยนรทงภายในและภายนอกองคการ ประชมรวมทมทำางาน

(4) เมอบคคลทเกยวของทงหมดมารวมกนไดแลว ตางกจะตองชวยกนพฒนารายละเอยด ซงประกอบดวยเปาหมายของโครงการ วตถประสงค กระบวนการเรยนรอยางละเอยด

(5) เมอไดรายละเอยดแลว กนำามาออกแบบขนตอน และแผนงานททำาใหมนใจไดวาจะประสบผลสำาเรจ

(6) เตรยมบคคลทจะเปนผนำาการเปลยนแปลง เชน หวหนางาน ผนำาทางความคดของบคลากรแตละกลม รวมทงบคลากรทตองเปนผเรยนร

(7) ผลตเอกสาร และสอการเรยนรทเออใหเกดการเรยนรทงรายบคคลและกลม Rover เนนวาตองเปนเอกสารหรอสอการเรยนรทมคณภาพสง

(8) จดสภาพแวดลอมทเออใหเกดการเรยนร สภาพแวดลอมนตองจดในสถานทปฏบตงานเทานน

(9) จดกจกรรมการเรยนรใหแกบคลากรทงระดบรายบคคลและกลม ตามโครงการตาง ๆ ทวางแผนไว

(10) การเรยนรจะเกดขนหรอไมมากนอยเพยงใด กตองมผประเมนผลการเรยนร

(11)การเรยนรของแตละคนตองถกบนทกเกบไวในระบบคอมพวเตอรของบรษทและจะตองปรากฏอยในแฟมประวตของแตละคนดวย

(12) เพอการเรยนรในอนาคต เอกสารการเรยนรจะตองถกออกแบบและสรางขน (13) จะตองมการทบทวนวธการปฏบตทผานมา เพอใหไดวธการเรยนร ทดทสดทสามารถประกาศใหทกคนในบรษทรบทราบและปฏบต (14) เมอบรษทไดวธทดทสดแลว จะตองมการทดสอบและเปรยบเทยบประสทธภาพ และใหทกคนในบรษทมสวนรวมในการเรยนร

การวดและการประเมนสอการเรยนการสอน ในทน จะกลาวถงการวดและการประเมนผลสอการเรยนการสอนทมขนตอนการตรวจสอบทพถพถนเพอใหไดสอทมคณภาพอยางแทจรง ในเบองแรก การตรวจสอบแบงออกไดเปนสองสวนใหญ คอ การตรวจสอบโครงสรางภายในสอ (Structural) และการตรวจสอบคณภาพสอ (Qualitative) ดงจะไดกลาวถงรายละเอยดการตรวจสอบทงสองสวนตามลำาดบตอไปน ขน ๑ การตรวจสอบโครงสรางภายในสอ (Structural basis) การตรวจสอบในขนนเปนการตรวจสอบสงทปรากฏในสอ ซงสามารถสมผสไดดวยประสาทสมผส ตา ห จมก ลน และกาย ถาสวนทปรากฏภายในมลกษณะชดเจน งาย และสะดวกแกการรบร สอนนเปนสอทมศกยภาพสงในการสอสาร การตรวจสอบทสำาคญในขนนประกอบดวยสองสวนคอ ลกษณะสอและเนอหาสาระในสอ ๑. ลกษณะสอ ปจจยหลกทมผลตอการผลตสอใหมลกษณะตางๆ คอ ลกษณะเฉพาะตามประเภทของสอ การออกแบบ เทคนควธ และความงาม ดงนนในการตรวจสอบลกษณะสอ ผตรวจสอบจะมงตรวจสอบทงสประเดนขางตนเปนหลก ๑.๑ ลกษณะเฉพาะตามประเภทของสอ สอแตละประเภทมลกษณะและคณสมบตเฉพาะ สอการเรยนการสอนบางประเภทจะทำาหนาทเพยงใหสาระ

4

ขอมล บางประเภทจะใหทงสาระและกำาหนดใหผเรยนตอบสนองดวยในสอบางประเภท เชน สอสำาหรบการศกษารายบคคล สอทเสนอเนอหาสาระขอมลอาจจะเสนอไดหลายรปแบบ ซงอาจจะใหความเปนรปธรรมหรอนามธรรมมากนอยแตกตางกน ทเปนรปธรรมมากทสดคอของจรง ซงเปดโอกาสใหบคคลใชประสาทสมผสไดมากชองรบสมผสกวาสออน ทมความเปนรปแบบรองลงมา ไดแก ของตวอยาง ของจำาลอง เปนตน สอบางชนด ใหสาระเปนรายละเอยดมาก บางชนดใหนอย บางชนดใหแตหวขอ เชน แผนโปรงใส สอบางประเภทสอสารดวยการด บางประเภทสอสารทางเสยง หรอบางประเภทสอสารดวยการสมผส ดมกลน หรอลมรส เชน การสอสารดวยภาพ ซงมหลายชนด ตงแตสอประเภทกราฟกอยางงายไปจนถงภาพเหมอนจรง สอประเภทกราฟกนน ตองเสนอความคดหลกเพยงความคดเดยว ภาพกมหลายชนด ภาพ ๒ มต หรอภาพ ๓ มต ภาพอาจจะอยนงหรอเคลอนไหวเรว บางชนดเปนลายเสน รายละเอยดนอย เชน ภาพการตน ซงตางจากภาพเหมอนจรงทใหรายละเอยดมาก เปนตน รปแบบของการเสนอภาพนน อาจจะเสนอภาพหลายภาพพรอมกน (Simultaneous Images หรอ Multi-Images) หรออาจจะเสนอภาพทละภาพตอเนองกน (Sequential Images) เหลานเปนตน ลกษณะทแตกตางกนนยอมใหคณคาแตกตางกน จะเหนวา ในปจจบนสอแตละประเภทมความหลากหลายในรปแบบ สวนหนงเนองจากความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยและวธการสอน การประยกตใชเทคโนโลยใหมและทฤษฎการเรยนการสอนทนำามาเนนใหม เชน การประยกตใชทฤษฎจตวทยาพทธปญญา (Cognitive Psychology) ในการเรยนการสอน ทำาใหสอการเรยนการสอนแตละประเภทมมากรปแบบอนนำามาซงประโยชนตอการสอสาร เชน บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน (CAI) ซงแตเดมไดประยกตใชทฤษฎจตวทยาพฤตกรรมในการสรางบทเรยน (Behavioral Psychology) CAI นนมลกษณะเปนบทเรยนสำาเรจรป แตในปจจบนการประยกตใชทฤษฎจตวทยาพทธปญญา (Cognitive Psychology) ทำาใหเกด CAI ในลกษณะของเกมส (Games) สถานการณจำาลอง (Simulation) และโปรแกรมปญญาประดษฐตางๆ (Artificial

4

Intelligence) แตอยางไรกตามถงแมสอการเรยนการสอนจะมรปแบบทหลากหลาย สอทผลตกจะตองคงลกษณะเฉพาะตามประเภทสอไวได ดงนนในการตรวจสอบสอ ผตรวจสอบจะตองพจารณาความถกตองของลกษณะสอ ทงแตละองคประกอบและโดยสวนรวมในอนทจะนำาไปสการทำางานทสมบรณตามศกยภาพของสอแตละประเภท และตามวตถประสงคของการผลตสอ (ดตวอยางแบบฟอรมการตรวจสอบสอ ๑, ๒, ๓ และ ๔)

๑.๒ มาตรฐานการออกแบบ (Design Standards) การออกแบบสอการเรยนการสอนเปนการสรางสรรคสงใหมดวยการนำาสวนประกอบตางๆ ตามประเภทของสอและองคประกอบการเรยนการสอนทเกยงของมาพจารณา เพอประโยชนของการสอสาระตามความคาดหมาย องคประกอบการเรยนการสอนทเกยวของในทนไดแก จตวทยาการเรยนรเฉพาะกลมเปาหมาย หลกการสอน กระบวนการสอสารและลกษณะเฉพาะเรอง เปนตน การออกแบบสอทดจะตองชวยทำาใหการสอสาระชดเจนและเปนทเขาใจงายสำาหรบกลมเปาหมาย กลาวคอ ตองไมเปนการออกแบบททำาใหการสอสารคลมเครอ และสบสนจนเปนอปสรรคตอการสอความเขาใจ ดงนนในการตรวจสอบสอในขนน สงทผตรวจสอบสอจะตองพจารณา คอ การชหรอแสดงสาระสำาคญตามทตองการไดอยางนาสนใจ กระชบและไดใจความครบถวน มความเหมาะสมกบการจดการเรยนการสอนหรอการฝกอบรม เชน จำานวนเวลาเรยน จำานวนบคคลผใชสอ วธการใชสอ เปนตน มความนาสนใจ ตนห ตนตา เราใจ และนาเชอถอ อนง หากสอนนมกจกรรมหรอตวอยางประกอบ กจกรรมจะตองสอดคลองกบวตถประสงคและเนอหาสาระ ทงกจกรรมและตวอยางตองสามารถจและตรงความสนใจของกลมเปาหมายไดตลอดเวลา และนำาไปสการขยายหรอเสรมสาระทตองการเรยนรใหกระจางชด แตถาสอนนเปนวสดกราฟก กจะตองเปนการออกแบบทลงตว มความสมดลในตว

นอกจากนในบางครงอาจใชการออกแบบแกขอจำากดหรอขอเสยเปรยบของลกษณะเฉพาะบางประการของสอ แตการกระทำาเชนน จำาเปนตองมผลงานวจยรองรบ ตวอยางเชนโปรแกรมการสอนดวยไมโครคอมพวเตอร (Microcomputer-based instructional programs) ซงเปนบทเรยนสำาเรจรปรายบคคล ตามปกตบทเรยนลกษณะน เปดโอกาสใหผเรยนใชเวลาเรยนนานเทาไรกได แตนกวจยกลมหนง อนประกอบดวย Belland, Taylor, Canelos, Dwyer และ Baker (๑๙๘๕) ตงประเดนสงสยวา การใหผเรยนมโอกาสใชเวลาเรยนนานเทาใดกไดนน อาจจะเปนผลทำาใหผเรยนไมตงใจเรยน ซงเปนทยอมรบกนโดยทวไปแลววา ความตงใจเรยนเปนปจจยสำาคญในการเรยนร คณะวจยจงไดทำาการวจยโดยกำาหนดเวลาเรยนในโปรแกรมกรสอนดวยไมโครคอมพวเตอร ซงการกำาหนดเวลาเรยนนกระทำาได เพราะอยในสมรรถวสยตามศกยภาพคอมพวเตอร ผลการวจยพบวา โปรแกรมทกำาหนดเวลาเรยน ผนวกกบใหเวลาสำาหรบกระบวนการคด ชวยใหผลการเรยนสงขนอยางมนยสำาคญดวย ตวอยางงานวจยทยกมาขางบนน ชใหเหนวา กรออกแบบโดยการกำาหนดเวลาเรยนในบทเรยน และการประยกตใชเทคโนโลยคอมพวเตอรทสามารถกำาหนดเวลาเรยนในบทเรยนได ชวยแกจดออนหรอขอจำากดของลกษณะเฉพาะบทเรยนสำาเรจรปรายบคคลไดเปนอยางด งานวจยในลกษณะนจะชวยนกออกแบบสอใหมความมนใจในการตดสนใจเลอกใชสอทพสจนแลววามประสทธภาพในการออกแบบ ๑.๓ มาตรฐานทางเทคนควธ (Technical standards) เทคนควธการเสนอสอ เปนปจจยสำาคญอกปจจยหนงทชวยใหสอมความนาสนใจและสามารถสอสารไดอยางมประสทธภาพ ทสำาคญประการหนงทควรเนนในทนคอ เทคนควธทใชในสอการเรยนการสอน ตองเปนเทคนควธการทางการศกษา กลาวคอ เปนเทคนควธการทชวยใหการเสนอสาระเปนไปอยางชดเจน ไมคลมเครอหรอไมซอนเรนสาระเพอใหมการเดา ในดานการนำาเสนอตองนาสนใจ ตนห ตนตา ในกรณทมการเปรยบเทยบตองสามารถชใหเหนถงความแตกตางและความเหมอน กอใหเกดความเขาใจงาย มความกระชบและสามารถสรปกนความไดครบถวนถก

4

ตองตามทวตถประสงคกำาหนด อกทงเปนเทคนควธทชวยใหผเรยนเกดความรสกเปนจรงเปนจงสวนในดานการใชสอ ควรเปนเทคนควธทชวยใหความคลองตวในการใช ใชงาย และมความปลอดภย

บทท 3 วธการดำาเนนการ

ขนตอนดำาเนนการวจย1. ขนการวจย (ธนวาคม 2554 – กมภาพนธ 2555 )

1. วางแผนการจดทำาสอการสอนคอมพวเตอรศกษาหลกสตรและวเคราะหเนอหารายวชาวทยาศาสตร ในระดบชนมธยมศกษาปท 2 เรอง ดน หน แร เพอการพฒนาการเรยนรรายวชาวทยาศาสตรของนกเรยน ระดบชนมธยมศกษาปท 2

2. จากหลกสตรสถานศกษา หลกสตรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร คมอคร หนงสอตาง ๆ

3. รวบรวมขอมลการจดทำาสอการเรยนการสอน4. วางแบบขนตอนการทำางานของโปรแกรมระบบ5. จดทำาสอคอมพวเตอรชวยสอน6. จดทำาคมอประกอบการใชสอการสอน7. จดทำาแบบทดสอบและแบบสอบถาม

2. ขนการใชสอการสอน ( ธนวาคม และ มกราคม 2554 )3. ขนประเมนผลโดยแบบสอบถามและแบบทดสอบ สรปผลการจดทำาสอ

คอมพวเตอร ชวยสอน ( มกราคม 2555 )4. ขนปรบปรงและพฒนาสอการเรยนการสอนใหมคณภาพมากยงขน

(กมภาพนธ 2555 )

การวเคราะหและประเมนผลการเรยนร1. การสงเกต2. แบบทดสอบ เกณฑการประเมน

ทำาถก 25-30 ขอ ดมากทำาถก 24- 20 ขอ ดทำาถก 19-15 ขอ พอใชทำาถก นอยกวา 15 ขอ ปรบปรง

3. แบบสอบถามเกณฑการประเมน ม 4 ระดบ คอ ดมาก ด พอใช ปรบปรง

4. การประเมนผลสภาพจรงพฤตกรรมการเรยนร การตอบคำาถาม การทำาแบบฝกหด การ

อธบายเชงวเคราะหและสงเคราะห

แบบประเมนสอการเรยนการสอน

รายการประเมน ระดบการประเมนด

มากด พอใ

ชปรบปรง

1. วธการนำาเสนอ1.1 เหมาะสมกบผเรยนรายบคคล …………………………………….

……..

…..

……..

………..

1.2 เหมาะสมกบผเรยน ( ) กลมเลก ( ) กลมใหญ ( ) รายบคคล …..

……..

…..

……..

………..

1.3 ความเหมาะสมของเวลาในการนำาเสนอ ………………………….

……..

…..

……..

………..

1.4 การนำาเขาสเรอง …………………………………………………..

……..

…..

……..

………..

2. การนำาเสนอเนอหาของสอ2.1 สอดคลองกบวตถประสงคของบทเรยน ………………………….

……..

…..

……..

………..

2.2 สอดคลองกบกลมวชาทกำาหนด …………………………………..

……..

…..

……..

………..

2.3 ถกตอง/มคณคาทางวชาการ ……………………………………..

……..

…..

……..

………..

2.4 มความยาก-งาย เหมาะสมกบผเรยน …………………………….

……..

…..

……..

………..

2.5 เสรมสรางทกษะประสบการณการเรยนร ………………………..

……..

…..

……..

………..

2.6 สงเสรมจรยธรรม/วฒนธรรม/ไมขดตอกฎหมายและศลธรรมขนบธรรมเนยมอนดงาม ………………………………………….

……..

…..

……..

………..

3. การใชภาษา3.1 ใชภาษาถกตอง ชดเจน ………………………………………….

……..

…..

……..

………..

3.2 เหมาะสมกบระดบ/วยวฒ/วฒภาวะ ของผเรยน ………………..

……..

…..

……..

………..

3.3 ใชคำาศพทเหมาะสม ……………………………………………..

……..

…..

……..

………..

4. สงเสรมกจกรรมการเรยนการสอน4.1 สงเสรมการตอบสนองของผเรยน ……………………………….

……..

…..

……..

………..

4.2 สงเสรมใหผเรยนมสวนรวม ………………………………………

……..

…..

……..

………..

4

รายการประเมน ระดบการประเมน

ดมาก

ด พอใช

ปรบปรง

5. เทคนคในการผลต5.1 ตวอกษร (แบบ/ ขนาด/ ส) ………………………………………..

……..

…..

……..

………..

5.2 ขนาด/ ขนาดของภาพ …………………………………………….

……..

…..

……..

………..

5.3 รายละเอยด ……………………………………………………….

……..

…..

……..

………..

5.4 ความประณต …………………………………………………….

……..

…..

……..

………..

5.5 การจดองคประกอบศลปะ ……………………………………….

……..

…..

……..

………..

5.6 การลำาดบภาพ ……………………………………………………

……..

…..

……..

………..

5.7 การสอความหมาย ……………………………………………….

……..

…..

……..

………..

5.8 การนำาเสนอ ………………………………………………………

……..

…..

……..

………..

5.9 ความยาก-งายในการใชงาน ……………………………………..

……..

…..

……..

………..

5.10 ขนาด/นำาหนกเหมาะสม ………………………………………….

……..

…..

……..

………..

5.11 เสยงบรรยาย การออกเสยงอกขระ/จงหวะการอาน/นำาเสยง …….

……..

…..

……..

………..

5.12 เสยงประกอบสมพนธกบภาพและเรอง …………………………..

……..

…..

……..

………..

5.13 เสยงดนตร ชดเจน/ดง-เบา พอด / เขากบเนอหาและภาพ ……….

……..

…..

……..

………..

6. อน ๆ

46

6.1 ใชในการสอนไดงาย ………………………………………………

……..

…..

……..

………..

6.2 ราคาเหมาะสม ……………………………………………………

……..

…..

……..

………..

6.3 ความแปลกใหม …………………………………………………..

……..

…..

……..

………..

6.4 จดหางาย ………………………………………………………….

……..

…..

……..

………..

6.5 ดแลบำารงรกษา/จดเกบ/ หาอะไหลทดแทนงาย ………………….

……..

…..

……..

………..

รวม

บทท 4 ผลการดำาเนนการ

ทำาการประเมนจากนกเรยนโดยสมมาจำานวน 100 คน จากนกเรยนทเขาใชสอทผลตขนเพอตอบแบบสอบถาม

รายการประเมน ระดบการประเมนด

มากด พอใ

ชปรบปรง

1. วธการนำาเสนอ1.1 เหมาะสมกบผเรยนรายบคคล …………………………………….

25 70 5 ………..

1.2 เหมาะสมกบผเรยน ( ) กลมเลก ( ) กลมใหญ ( ) รายบคคล …..

9 91 ……..

………..

1.3 ความเหมาะสมของเวลาในการนำาเสนอ ………………………….

……..

100

……..

………..

1.4 การนำาเขาสเรอง …………………………………………………..

20 80 ……..

………..

2. การนำาเสนอเนอหาของสอ2.1 สอดคลองกบวตถประสงคของบทเรยน ………………………….

17 83 ……..

………..

2.2 สอดคลองกบกลมวชาทกำาหนด …………………………………..

8 92 ……..

………..

2.3 ถกตอง/มคณคาทางวชาการ ……………………………………..

100

…..

……..

………..

2.4 มความยาก-งาย เหมาะสมกบผเรยน …………………………….

……..

100

……..

………..

2.5 เสรมสรางทกษะประสบการณการเรยนร ………………………..

97 3 ……..

………..

2.6 สงเสรมจรยธรรม/วฒนธรรม/ไมขดตอกฎหมายและศลธรรมขนบธรรมเนยมอนดงาม …………………………

……..

100

……..

………..

……………….3. การใชภาษา3.1 ใชภาษาถกตอง ชดเจน ………………………………………….

20 80 ……..

………..

3.2 เหมาะสมกบระดบ/วยวฒ/วฒภาวะ ของผเรยน ………………..

11 89 ……..

………..

3.3 ใชคำาศพทเหมาะสม ……………………………………………..

……..

97 3 ………..

4. สงเสรมกจกรรมการเรยนการสอน4.1 สงเสรมการตอบสนองของผเรยน ……………………………….

……..

100

……..

………..

4.2 สงเสรมใหผเรยนมสวนรวม ………………………………………

……..

100

……..

………..

4.3 สงเสรมกระบวนการคดของผเรยน ……………………………….

3 97 ……..

………..

4.4 สงเสรมใหผเรยนมวสยทศน ………………………………………

13 87 ……..

………..

รายการประเมน ระดบการประเมนด

มากด พอใ

ชปรบปรง

5. เทคนคในการผลต5.1 ตวอกษร (แบบ/ ขนาด/ ส) ………………………………………..

……..

100

……..

………..

5.2 ขนาด/ ขนาดของภาพ …………………………………………….

10 90 ……..

………..

5.3 รายละเอยด ……………………………………………………….

……..

100

……..

………..

5.4 ความประณต …………………………………………………….

……..

80 20 ………..

5.5 การจดองคประกอบศลปะ ……………………………………….

12 78 10 ………..

5.6 การลำาดบภาพ ……………………………………………………

2 98 ……..

………..

5.7 การสอความหมาย ……………………………………………….

100

…..

……..

………..

5.8 การนำาเสนอ ………………………………………………………

100

…..

……..

………..

5.9 ความยาก-งายในการใชงาน ……………………………………..

11 89 ……..

………..

5.10 ขนาด/นำาหนกเหมาะสม ………………………………………….

……..

100

……..

………..

5.11 เสยงบรรยาย การออกเสยงอกขระ/จงหวะการอาน/นำาเสยง …….

10 89 1 ………..

5.12 เสยงประกอบสมพนธกบภาพและเรอง …………………………..

10 90 ……..

………..

5.13 เสยงดนตร ชดเจน/ดง-เบา พอด / เขากบเนอหาและภาพ ……….

8 92 ……..

………..

6. อน ๆ

4

6.1 ใชในการสอนไดงาย ………………………………………………

……..

100

……..

………..

6.2 ราคาเหมาะสม ……………………………………………………

100

…..

……..

………..

6.3 ความแปลกใหม …………………………………………………..

100

…..

……..

………..

6.4 จดหางาย ………………………………………………………….

2 98 ……..

………..

6.5 ดแลบำารงรกษา/จดเกบ/ หาอะไหลทดแทนงาย ………………….

……..

100

……..

………..

รวม 798

2673

39 0

บทท 5 สรปผลการดำาเนนการ

ผลจากการใชสอการสอนดงกลาวโดยใชแบบทดสอบและแบบสอบถาม และการประเมนสภาพ

จรงปรากฎวานกเรยนสามารถเรยนรไดเรวและเขาใจเนอหาไดเปนอยางด รวดเรวและมความสขในการเรยนร อกทงยงสามารถพฒนาความคดสรางสรรคในการเรยนรอกดวย

จากการจดทำาการประเมนโดยใชแบบสอบถามผลปรากฎวาผลการใชสอการเรยนการสอนทจดทำา

ขน จากการประเมนแบบสมตวอยางนกเรยนทใชสอการเรยนรทจดทำาขนจำานวน 100 คน ในการประเมนทงหมด 6 หวขอหลก 35 ขอยอย ซงจะเปนหวขอประเมนในทก ๆ ดานตามแบบประเมน ปรากฏวาผลการประเมนมคะแนนรวมอยทระดบด คอมคะแนนมากทสด 2,673 คะแนน

จากการประเมนดวยแบบทดสอบทจดขนเพอทำาการทดสอบหลงจากทใชสอคอมพวเตอรชวยสอน ( CAI ) ปรากฏวานกเรยนมผลการเรยนดขนอยใน ระดบดมาก 30 คน และในระดบด 5 คน ระดบพอใช 5 คน

บรรณานกรม

กรมวชาการ. กระทรวงศกษาธการ. การสอนทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง.กรงเทพมหานคร:กรมวชาการ , 2539กองวจยทางการศกษา กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. การวจยเพอพฒนาการเรยนรตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน , 2544 . เอกสารอดสำาเนา .โกวทย ประวาฬพฤกษ และ สมศกด สนธรเวชญ . “การประเมนในชนเรยน”.กรงเทพมหานคร : 2527.

เลมท 1 หนวยท 5. นนทบร : โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2539. สมต สชฌกร. 2541. การพฒนาหนวยงานใหเปนองคกรแหงการเรยนร. For Quality Journal. 28

(พฤศจกายน-ธนวาคม) : 111-114. ธระพฒน ฤทธทอง, การเขยนแผนการสอนทเนนกระบวนการ.เอกสารอดสำาเนา,2538.นภดล เจนอกษร , ACTION RESEARCH : การวจยของคร. เอกสารอดสำาเนา. 2542 .สมศกด สนธรเวชญ , ยทธศาสตรการสอน . เอกสารอดสำาเนา . มปป.อรจรย ณ ตะกวทง. การพฒนาหลกสตรในเอกสารการสอนชดวชาเทคโนโลยการสอน. Beck, Michael. 1992. Learning Organizations-How to Create Them. Industrial & Commercial Training.

21 (Spring) : 21-28. Business Review. (July-August) : 78-91. Gavin, D. A. 1993. Building a Learning Organization. Harvard Kemp, J. E. Instructional Design : A Plan for Unit and Course Development.

Belmont : Fearon Pitman Publishers, Inc, 1977. Marquardt, M. & Reynolds, A. The Global Learning Organization. Burr Ridge, Ill : Richard D. Irwin, Inc.,1994. Senge, P. M. The Fifth Disciplines. London : Century Business, 1990.

----------------------------------------