บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

งานวจยเรอง การพฒนาชดการเรยนรแบบกลวธสบสอบรวมกบหลกอรยสจ 4

ทมผลตอความรบผดชอบ ความสามารถในการแกโจทยปญหา และผลสมฤทธทาง

การเรยน วชาคณตศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ผวจยไดศกษาคนควา

งานวจยทเกยวของ ซงแบงออกเปนหวขอ ดงตอไปน

1. หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กลมสาระ

การเรยนรคณตศาสตร

1.1 ความสาคญของคณตศาสตร

1.2 วสยทศนการเรยนรคณตศาสตร

1.3 คณภาพของผเรยน

1.4 การเรยนรคณตศาสตร

1.5 มาตรฐานการเรยนรและตวชวด

1.6 การวดและประเมนผล

2. ชดการจดการเรยนร

2.1 ความหมายของชดการจดการเรยนร

2.2 ความสาคญของชดการจดการเรยนร

2.3 ขนตอนการจดทาชดการเรยนร

2.4 องคประกอบของชดการจดการเรยนร

2.5 ชดการจดการเรยนรทด

3. กลวธสบสอบ

3.1 ความเปนมาและความหมายของกลวธสบสอบ

3.2 แนวทางการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

3.3 ขนตอนการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

3.4 การเลอกแหลงเรยนรในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

3.5 การใชคาถามในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

3.6 บทบาทของครในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

3.7 บทบาทของนกเรยนในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

20

3.8 การตรวจสอบความกาวหนาของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนการ

สอนดวยกลวธสบสอบ

4. หลกอรยสจ 4

4.1 ความหมายของหลกอรยสจ 4

4.2 ประวตการสอนแบบอรยสจ 4

4.3 องคประกอบของอรยสจ 4

4.4 กระบวนการคดแกปญหาตามขนทง 4 ของอรยสจ

4.5 ทฤษฎทเกยวของกบการสอนอรยสจ 4

4.6 ขอดของการจดการเรยนการสอนแบบอรยสจ 4

4.7 ขอจากดของการจดการเรยนการสอนแบบอรยสจ 4

5. ชดการเรยนรแบบกลวธสบสอบรวมกบหลกอรยสจ 4

5.1 หลกการและเปาหมาย

5.2 ขนตอนของชดการเรยนรแบบกลวธสบสอบรวมกบหลกอรยสจ 4

5.3 แผนการจดการเรยนร

5.4 ความสาคญของแผนการจดการเรยนร

5.5 ประสทธภาพของชดการเรยนร

6. ความฉลาดทางดานอารมณ

6.1 ความหมายของความฉลาดทางอารมณ

6.2 องคประกอบของความฉลาดทางอารมณ

6.3 เครองมอวดความฉลาดทางอารมณตามแนวคดของกรมสขภาพจต

6.4 ลกษณะของผทมความฉลาดทางอารมณ

6.5 การพฒนาและเทคนคความฉลาดทางอารมณ

7. ความรบผดชอบทางการเรยน

7.1 ความหมายของความรบผดชอบ

7.2 ความสาคญหรอประโยชนของความรบผดชอบ

7.3 แนวคดเกยวกบความรบผดชอบในการเรยน

7.4 ประเภทหรอองคประกอบของความรบผดชอบ

7.5 คณลกษณะของบคคลทมความรบผดชอบ

7.6 การปลกฝงความรบผดชอบ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

21

7.7 การวดความรบผดชอบ

8. ความสามารถในการแกโจทยปญหา

8.1 ความหมายของโจทยปญหา

8.2 ประเภทของโจทยปญหา

8.3 ลกษณะของโจทยปญหา

8.4 การแกโจทยปญหา

8.5 องคประกอบทมสวนชวยในการแกโจทยปญหา

8.6 การพฒนาความสามารถในการแกโจทยปญหา

8.7 การประเมนความสามารถในการแกโจทยปญหา

9. ผลสมฤทธทางการเรยน

9.1 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน

9.2 องคประกอบทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยน

9.3 ผลสมฤทธทางการเรยนรคณตศาสตร

9.4 แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

9.5 กรอบแนวคดในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

9.6 ขนตอนในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

9.7 คณภาพของเครองมอวดผลสมฤทธทางการเรยน

10. งานวจยทเกยวของ

10.1 งานวจยในประเทศ

10.2 งานวจยตางประเทศ

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กลมสาระ

การเรยนรคณตศาสตร

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดวางไวโดยให

ทองถนไดมสวนรวม ในการกาหนดทศทางการพฒนาหลกสตรรวมกน เพอสนอง

เจตนารมณ ของหลกสตรแกนกลาง ทมงเนนใหเดกและเยาวชนไทยทกคนในระดบ

การศกษาขนพนฐาน มคณภาพดานความร และทกษะทจาเปนสาหรบการดารงชวตใน

สงคม ทมการเปลยนแปลง และแสวงหาความร เพอพฒนาตนเองอยางตอเนองตลอดชวต

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

22

1. ความสาคญของคณตศาสตร

คณตศาสตรมบทบาทสาคญยงตอการพฒนาความคดมนษย ทาใหมนษยม

ความคดสรางสรรค คดอยางมเหตผล เปนระบบ มแบบแผน สามารถวเคราะหปญหาหรอ

สถานการณไดอยางถถวนรอบคอบ ชวยใหคาดการณ วางแผน ตดสนใจแกปญหา และ

นาไปใชในชวตประจาวนไดอยางถกตองเหมาะสม และยงเปนเครองมอในการศกษา

ทางดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและศาสตรอนๆ ดงนน คณตศาสตรจงมประโยชนตอการ

ดาเนนชวต ชวยพฒนาคณภาพชวตใหดขน และสามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข

2. วสยทศนการเรยนรคณตศาสตร

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มงพฒนาผเรยน

ทกคน ซงเปนกาลงของชาตใหเปนมนษยทมความสมดลทงดานรางกาย ความร คณธรรม

มจตสานกในความเปนพลเมองไทยและเปนพลโลก ยดมนในการปกครองตามระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความร และทกษะพนฐาน รวมทง

เจตคต ทจาเปนตอการศกษาตอ การประกอบอาชพ และการศกษาตลอดชวต โดยมงเนน

ผเรยนเปนสาคญบนพนฐานความเชอวา ทกคนสามารถเรยนร และพฒนาตนเองไดเตม

ตามศกยภาพ

3. คณภาพของผเรยน

3.1 คณภาพของผเรยนเมอจบการศกษากลมสาระการเรยนรคณตศาสตร

คณภาพผเรยนเมอผเรยนจบการศกษาขนพนฐาน 12 ปแลว ผเรยนจะตองมความรความ

เขาใจในเนอหาสาระคณตศาสตร มทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร มเจตคตทดตอ

คณตศาสตร ตระหนกในคณคาของคณตศาสตร และสามารถนาความรทางคณตศาสตร

ไปพฒนาคณภาพชวต ตลอดจนสามารถนาความรทางคณตศาสตรไปเปนเครองมอในการ

เรยนรสงตางๆ และเปนพนฐานในการศกษาในระดบทสงขน การทผเรยนจะเกดการเรยนร

คณตศาสตรอยางมคณภาพนนจะตองมความสมดลระหวางสาระทางดานความร ทกษะ

กระบวนการควบคไปกบคณธรรมจรยธรรม และคานยม ดงน

1) มความรความเขาใจในคณตศาสตรพนฐานเกยวกบจานวน และการ

ดาเนนการ การวด เรขาคณต พชคณต การวเคราะหขอมลและความนาจะเปน พรอมทง

สามารถนาความรนนไปประยกต

2) มทกษะกระบวนการทางคณตศาสตรทจาเปน ไดแก ความสามารถ

ในการแกปญหาดวยวธการทหลากหลาย การใหเหตผล การสอสาร สอความหมายทาง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

23

คณตศาสตร และการนาเสนอ การมความคดรเรมสรางสรรค การเชอมโยงความรตางๆ

ทางคณตศาสตรและเชอมโยงคณตศาสตรกบศาสตรอนๆ

3) มความสามารถในการทางานอยางเปนระบบ มระเบยบวนยมความ

รอบคอบ มความรบผดชอบมวจารณญาณ มความเชอมนในตนเอง พรอมทงตระหนกใน

คณคาและมเจตคตทดตอคณตศาสตร

3.2 คณภาพของนกเรยนเมอจบชนมธยมศกษาปท 3 เมอผเรยนจบการ

เรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 3 แลว ผเรยนควรจะมความสามารถดงน

1) มความคดรวบยอดเกยวกบจานวนจรง มความเขาใจเกยวกบ

อตราสวน สดสวน รอยละ เลขยกกาลงทมเลขชกาลงเปนจานวนเตมบวก รากทสองและ

รากทสามของจานวนจรง สามารถดาเนนการเกยวกบจานวนเตม เศษสวน ทศนยม

เลขยกกาลง รากทสองและรากทสามของจานวนจรง ใชการประมาณคาในการดาเนนการ

และแกปญหา และนาความรเกยวกบจานวนไปใชในชวตจรงได

2) มความรความเขาใจเกยวกบพนทผวของปรซม ทรงกระบอก และ

ปรมาตรของปรซม ทรงกระบอก พระมด กรวย และทรงกลม เลอกใชหนวยการวดใน

ระบบตางๆ เกยวกบความยาว พนท และปรมาตรไดอยางเหมาะสม พรอมทงสามารถนา

ความรเกยวกบการวดไปใชในชวตจรงได

3) สามารถสรางและอธบายขนตอนการสรางรปเรขาคณตสองมตโดยใช

วงเวยนและสนตรง อธบายลกษณะและสมบตของรปเรขาคณตสามมตซงไดแก ปรซม

พระมด ทรงกระบอก กรวย และทรงกลมได

4) มความเขาใจเกยวกบสมบตของความเทากนทกประการและความ

คลายของรปสามเหลยม เสนขนาน ทฤษฎบทพทาโกรสและบทกลบ และสามารถนาสมบต

เหลานนไปใชในการใหเหตผลและแกปญหาได มความเขาใจเกยวกบการแปลงทาง

เรขาคณต (geometric transformation) ในเรองการเลอนขนาน (translation) การสะทอน

(reflection) และการหมน (rotation) และนาไปใชได

5) สามารถนกภาพและอธบายลกษณะของรปเรขาคณตสองมตและ

สามมต

6) สามารถวเคราะหและอธบายความสมพนธของแบบรป สถานการณ

หรอปญหา และสามารถใชสมการเชงเสนตวแปรเดยว ระบบสมการเชงเสนสองตวแปร

อสมการเชงเสนตวแปรเดยว และกราฟในการแกปญหาได

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

24

7) สามารถกาหนดประเดน เขยนขอคาถามเกยวกบปญหาหรอ

สถานการณ กาหนดวธการศกษา เกบรวบรวมขอมลและนาเสนอขอมลโดยใชแผนภมรป

วงกลม หรอรปแบบอนทเหมาะสมได

8) เขาใจคากลางของขอมลในเรองคาเฉลยเลขคณต มธยฐาน และฐาน

นยมของขอมลทยงไมไดแจกแจงความถ และเลอกใชไดอยางเหมาะสม รวมทงใชความร

ในการพจารณาขอมลขาวสารทางสถต

9) เขาใจเกยวกบการทดลองสม เหตการณ และความนาจะเปนของ

เหตการณ สามารถใชความรเกยวกบความนาจะเปนในการคาดการณและประกอบการ

ตดสนใจในสถานการณตางๆ ได

10) ใชวธการทหลากหลายในการแกปญหา ใชความร ทกษะและ

กระบวนการทางคณตศาสตร และเทคโนโลยในการแกปญหาในสถานการณตางๆ ไดอยาง

เหมาะสม ใชเหตผลประกอบการตดสนใจ และสรปผลไดอยางเหมาะสม ใชภาษาและ

สญลกษณทางคณตศาสตรในการสอสาร การสอความหมาย และการนาเสนอ ไดอยาง

ถกตองและชดเจน เชอมโยงความรตางๆ ในคณตศาสตร และนาความร หลกการ

กระบวนการทางคณตศาสตรไปเชอมโยงกบศาสตรอนๆ และมความคดรเรมสรางสรรค

4. การเรยนรคณตศาสตร

กลมสาระการเรยนรคณตศาสตรเปดโอกาสใหเยาวชนทกคนไดเรยนร

คณตศาสตรอยางตอเนอง ตามศกยภาพ โดยกาหนดสาระหลกทจาเปนสาหรบผเรยน

ทกคน ดงน

สาระท 1 จานวนและการดาเนนการ : ความคดรวบยอดและความรสก

เชงจานวน ระบบจานวนจรง สมบตเกยวกบจานวนจรง การดาเนนการของจานวน

อตราสวน รอยละการแกปญหาเกยวกบจานวน และการใชจานวนในชวตจรง

สาระท 2 การวด : ความยาว ระยะทาง นาหนก พนท ปรมาตรและ

ความจ เงนและเวลา หนวยวดระบบตางๆ การคาดคะเนเกยวกบการวด อตราสวน

ตรโกณมต การแกปญหาเกยวกบการวด และการนาความรเกยวกบการวดไปใชใน

สถานการณตางๆ

สาระท 3 เรขาคณต : รปเรขาคณตและสมบตของรปเรขาคณตหนงมต

สองมตและสามมต การนกภาพ แบบจาลองทางเรขาคณต ทฤษฎบททางเรขาคณต

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

25

การแปลงทางเรขาคณต (Geometric Transformation) ในเรองการเลอนขนาน (Translation)

การสะทอน (Reflection) และการหมน (Rotation)

สาระท 4 พชคณต : แบบรป (Pattern) ความสมพนธ ฟงกชน เซตและ

การดาเนนการของเซต การใหเหตผล นพจน สมการ ระบบสมการ อสมการ กราฟ ลาดบ

เลขคณต ลาดบเรขาคณต อนกรมเลขคณต และอนกรมเรขาคณต

สาระท 5 การวเคราะหขอมลและความนาจะเปน : การกาหนดประเดน

การเขยนขอคาถาม การกาหนดวธการศกษา การเกบรวบรวมขอมล การจดระบบขอมล

การนาเสนอขอมล คากลางและการกระจายของขอมล การวเคราะหและการแปลความ

ขอมล การสารวจความคดเหน ความนาจะเปน การใชความรเกยวกบสถตและความนาจะ

เปนในการอธบายเหตการณตางๆ และชวยในการตดสนใจในการดาเนนชวตประจาวน

สาระท 6 ทกษะและกระบวนการทางคณตศาสตร: การแกปญหาดวย

วธการทหลากหลาย การใหเหตผล การสอสาร การสอความหมายทางคณตศาสตรและ

การนาเสนอ การเชอมโยงความรตางๆ ทางคณตศาสตร และการเชอมโยงคณตศาสตร

กบศาสตรอนๆ และความคดรเรมสรางสรรค

ในสาระท 6 ทกษะและกระบวนการทางคณตศาสตรนนหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มระบไวในทกระดบชนตงแตประถมศกษาชนปท 1

ถงชนมธยมศกษาปท 6 ซงการจดกจกรรมการเรยนร ผสอนจะตองจดกจกรรม กาหนด

สถานการณหรอปญหาเพอพฒนาผเรยนใหบรรลมาตรฐานดานทกษะกระบวนการทาง

คณตศาสตรทง 5 ทกษะ ซงมรายละเอยดของแตละทกษะดงน

1) ทกษะการแกปญหา ผเรยนใชความรและทกษะทางคณตศาสตร

ชวยคนพบผลการแกปญหาในชวตประจาวน การแกปญหาควรเปนจดเนนหลกของ

หลกสตรคณตศาสตรเปนกระบวนการททาใหผเรยนไดรบประสบการณ เปนวธการสบ

เสาะหาความรและการนาไปใช

2) การสอสาร คณตศาสตรเปนภาษาทตองทาใหมความหมายแก

ผเรยน ถาผเรยนตองการสอสารความคดเกยวกบคณตศาสตรและสามารถนาความรทาง

คณตศาสตรไปใชอยางมประสทธผล ความสามารถในการสอสารทวๆ ไป จะชวยใหผเรยน

เขาใจภาษาคณตศาสตร และเปนเหมอนสะพานทชวยใหผเรยนแปลขอความตางๆ ใหเปน

ภาษาเชงนามธรรมและสญลกษณทางคณตศาสตร การสอสารมบทบาทสาคญในการชวย

ใหผเรยนสามารถเชอมโยงสงทใชแทนความคดทางคณตศาสตรในดานกายภาพ รปภาพ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

26

กราฟ สญลกษณ คาพด และสมองเขาดวยกน เมอผเรยนเขาใจไดวาตวแทนสงหนง

สามารถอธบายสถานการณตางๆ ไดมาก และวธการในการแทนทปญหา วธหนงอาจชวย

ไดมากเทาวธอนๆ แลวผเรยนกจะเรมเขาใจพลงความยดหยน และประโยชนของ

วชาคณตศาสตร

3) การใหเหตผล ผเรยนจาเปนตองไดรบการพฒนาใหเกดความ

เชอมนในความสามารถดานเหตผล และทาการคด ตดสนใจ ทงในเรองทเกยวกบ

คณตศาสตรและในชวตอนๆ ความสามารถในดานเหตผลจะชวยใหผเรยนมสมรรถนะของ

การรบรในทางคณตศาสตรมตรรกะในการคดและสามารถอธบายใหเหตผลตางๆ ใหผอน

รบรขอเทจจรงได

4) การเชอมโยง ผเรยนควรรวาความคดเชงคณตศาสตรม

ความสมพนธอยางไรกบสาระนนและกบชวตประจาวน หลกสตรวชาคณตศาสตรตองสอน

แบบบรณาการ ใหเหนความเชอมโยงในเนอหาตางๆ ไมแยกออกจากกนเดยวๆ และสอนให

เกดความตระหนกในประโยชนของวชาคณตศาสตรทงในและนอกโรงเรยน

5) ความคดรเรมสรางสรรค ลกษณะและกระบวนการเรยนรอยาง

สรางสรรคเกดจากการรวบรวมผสมผสานและเชอมโยงความสมพนธใหมจากความรและ

ประสบการณทมอยเดม เพอมองหาแนวทางในการแกปญหา ความบกพรอง ความขาด

หาย ดวยการตงสมมตฐานเกยวกบปญหา ขอบกพรองและทดสอบสมมตฐานทตงขน เพอ

จะทาใหผลกระจางชดสมบรณ และขนสดทายกเปนการแจงและสอสารผลทเกดขนจาก

การคนพบสถานศกษาตองจดกระบวนการเรยนรเพอใหผเรยนบรรลมาตรฐานการเรยน

และมาตรฐานการเรยนรชวงชนทกาหนดไวในหลกสตร

5. มาตรฐานการเรยนรและตวชวด

สาระท 1 จานวนและการดาเนนการ

มาตรฐาน ค 1.1 เขาใจถงความหลากหลายของการแสดงจานวนและการ

ใชจานวนในชวตจรง

ตวชวด

1) ระบหรอยกตวอยาง และเปรยบเทยบจานวนเตมบวก จานวน

เตมลบ ศนย เศษสวนและทศนยม

2) เขาใจเกยวกบเลขยกกาลงทมเลขชกาลงเปนจานวนเตม และเขยน

แสดงจานวนใหอยในรปสญกรณวทยาศาสตร (Scientific Notation)

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

27

มาตรฐาน ค 1.2 เขาใจถงผลทเกดขนจากการดาเนนการของจานวนและ

ความสมพนธระหวาง การดาเนนการตางๆ และสามารถใชการดาเนนการในการแกปญหา

ตวชวด

1) บวก ลบ คณหารจานวนเตมและนาไปใชแกปญหา ตระหนกถง

ความสมเหตสมผลของคาตอบ อธบายผลทเกดขนจากการบวก การลบ การคณ การหาร

และบอกความสมพนธของการบวกกบการลบ การคณกบการหารของจานวนเตม

2) บวก ลบ คณ หาร เศษสวนและทศนยม และนาไปใชแกปญหา

ตระหนกถงความสมเหตสมผลของคาตอบ อธบายผลทเกดขนจากการบวก การลบ

การคณ การหาร และบอกความสมพนธ ของการบวก กบการลบ การคณกบการหาร

ของเศษสวนและทศนยม

มาตรฐาน ค 1.3 ใชการประมาณคาในการคานวณและแกปญหา

ตวชวด

1) ใชการประมาณคาในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสมรวมถงใช

ในการพจารณาความสมเหตสมผลของคาตอบทไดจากการคานวณ

มาตรฐาน ค 1.4 เขาใจระบบจานวนและนาสมบตเกยวกบจานวนไปใช

ตวชวด

1) นาความรและสมบต เกยวกบจานวนเตมไปใชในการแกปญหา

สาระท 2 การวด

มาตรฐาน ค 2.1 เขาใจพนฐานเกยวกบการวด วดและคาดคะเนขนาด

ของสงทตองการวด

มาตรฐาน ค 2.2 แกปญหาเกยวกบการวด

สาระท 3 เรขาคณต

มาตรฐาน ค 3.1 อธบายและวเคราะหรปเรขาคณตสองมตและสามมต

ตวชวด

1) สรางและบอกขนตอนการสรางพนฐานทางเรขาคณต

2) สรางรปเรขาคณตสองมตโดยใชการสรางพนฐานทางเรขาคณตและ

บอกขนตอนการสรางโดยไมเนนการพสจน

3) สบเสาะ สงเกต และคาดการณเกยวกบสมบตทางเรขาคณต

4) อธบายลกษณะของ รปเรขาคณตสามมตจากภาพทกาหนดให

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

28

5) ระบภาพสองมตทไดจากการมองดานหนา (Front View) ดานขาง

(Side View) หรอดานบน (Top View) ของรป เรขาคณตสามมตทกาหนดให

6) วาดหรอประดษฐรปเรขาคณตสามมตทประกอบขนจากลกบาศก

เมอกาหนดภาพสองมตทไดจากการมองดานหนา ดานขางและดานบนให

มาตรฐาน ค 3.2 ใชการนกภาพ (Visualization) ใชเหตผลเกยวกบปรภม

(Spatial Reasoning) และใชแบบจาลองทางเรขาคณต (Geometric Model) ในการแกปญหา

สาระท 4 พชคณต

มาตรฐาน ค 4.1 เขาใจและวเคราะหแบบรป (Pattern) ความสมพนธ

และฟงกชน

ตวชวด

1) วเคราะหและอธบายความสมพนธของแบบรปทกาหนดให

มาตรฐาน ค 4.2 ใชนพจน สมการ อสมการ กราฟ และตวแบบเชง

คณตศาสตร (Mathematical Model) อนๆ แทนสถานการณตางๆ ตลอดจนแปล

ความหมายและนาไปใชแกปญหา

ตวชวด

1) แกสมการเชงเสนตวแปรเดยวอยางงาย

2) เขยนสมการ เชงเสน ตวแปรเดยวจากสถานการณ หรอปญหา

อยางงาย

3) แกโจทย ปญหาเกยวกบสมการเชงเสนตวแปรเดยวอยางงาย

พรอมทงตระหนกถงความสมเหตสมผลของคาตอบ

4) เขยนกราฟบนระนาบในระบบพกดฉาก แสดงความเกยวของของ

ปรมาณสองชดทกาหนดให

5) อานและแปลความหมายของกราฟบนระนาบในระบบพกดฉากท

กาหนดให

สาระท 5 การวเคราะหขอมลและความนาจะเปน

มาตรฐาน ค 5.1 เขาใจและใชวธการทางสถตในการวเคราะหขอมล

มาตรฐาน ค 5.2 ใชวธการทางสถตและความรเกยวกบความนาจะเปน

ในการคาดการณไดอยางสมเหตสมผล

ตวชวด

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

29

1) อธบายไดวาเหตการณทกาหนดให เหตการณใดจะมโอกาสเกดขน

ไดมากกวากน

มาตรฐาน ค 5.3 ใชความรเกยวกบสถตและความนาจะเปนชวยในการ

ตดสนใจและแกปญหา

สาระท 6 ทกษะและกระบวนการทางคณตศาสตร

มาตรฐาน ค 6.1 มความสามารถในการแกปญหา การใหเหตผล

การสอสาร การสอความหมายทางคณตศาสตรและการนาเสนอ การเชอมโยงความร

ตางๆ ทางคณตศาสตรและเชอมโยงคณตศาสตรกบศาสตรอนๆ และมความคดรเรม

สรางสรรค

ตวชวด

1) ใชวธการทหลากหลายแกปญหา

2) ใชความร ทกษะและกระบวนการทางคณตศาสตร และเทคโนโลย

ในการแกปญหาในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม

3) ใหเหตผลประกอบการตดสนใจ และสรปผลไดอยางเหมาะสม

6. การวดและประเมนผล

การวดและประเมนผล การเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ควรจด

ใหครอบคลมทงดานความร ดานทกษะ/กระบวนการ ดานคณลกษณะอนพงประสงค และ

สอดคลองกบตวชวดรายป และมาตรฐานการเรยนรทกาหนดในหลกสตร สถานศกษา

ควรมงเนนการวดสมรรถภาพโดยรวมของผเรยนเปนหลก จดประสงคหลกของการวดและ

ประเมนผลไมใชอยทการวดผลเพอตดสนผลการเรยนของผเรยนเพยงอยางเดยว แตเปน

การวดและประเมนผลเพอนาผลการประเมนไปใชในการปรบปรงการเรยนการสอน

เพอชวยพฒนาใหผเรยนสามารถเรยนรคณตศาสตร ไดอยางมประสทธภาพและเตมตาม

ศกยภาพ

จากขอความขางตนสรปไดวา การศกษาหลกสตรแกนกลางการศกษาขน

พนฐาน พทธศกราช 2551 ไดกาหนดสาระและมาตรฐานการศกษาในการเรยนรกลมสาระ

การเรยนรคณตศาสตร เพอเปนการกาหนดคณภาพของผเรยน เมอเรยนจบการศกษาขน

พนฐาน สรปไดวาวชาคณตศาสตรมความสาคญตอการดาเนนชวตของคนเราเปนอยาง

มาก เพราะคณตศาสตรเปนเครองมอในการเรยนรสงตางๆ และเปนปจจยในการพฒนา

คณภาพของมนษย ทงนเปนเพราะวาคณตศาสตรชวยพฒนาความคดของผเรยนให

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

30

สามารถคดไดอยางเปนระบบ ปลกฝงใหเปนคนชางสงเกตมความละเอยดถถวนม

ความสามารถในการแกโจทยปญหาไดอยางมประสทธภาพ จงเปนหนาทของสถานศกษา

ทจะตองสรางหลกสตรคณตศาสตรของสถานศกษา เพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพเปนไป

ตามความตองการของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ชดการจดการเรยนร

1. ความหมายของชดการจดการเรยนร

ชดการจดการเรยนรเดมครมกเรยกวา “แผนการสอน” เนองจากเปน

เอกสารทครจดเตรยมไวเปนเครองมอสาหรบ “การสอน” กจกรรมทกาหนดไวในแผนการ

สอน สวนใหญมกเนนทครเปนผกระทา หรอครบทบาทคอนขางมาก แตเมอเขาสยคปฏรป

การศกษาไดมจดมงเนนทตวผเรยนเปนสาคญ เรยนตามความสนใจของผเรยน ตามความ

ถนด ตามความสามารถ ตามธรรมชาตตลอดทงคานงถงความแตกตางระหวางบคคลเปน

สาคญในบางสาระการเรยนร ครและนกเรยนเรยนรไปพรอมกน ดงนนคาวา “คมอการ

จดการเรยนร” จงใหความหมายไดสอดคลองกบการจดการเรยนรในลกษณะดงกลาวได

ดกวา และมผใหความหมายถงแผนการสอน หรอ คมอการจดการเรยนร ดงน

สถาบนพฒนาความกาวหนา (2545, หนา 69) อธบายความหมายของ ชด

การจดการเรยนรไววา เปนแผนงานหรอโครงงานทครผสอนไดเตรยมการจดการเรยนรไว

ลวงหนาเปนลายลกษณอกษร เพอใชปฏบตการเรยนรในรายวชาใด รายวชาหนงอยางเปน

ระบบระเบยบโดยใชเปนเครองมอสาหรบการจดการเรยนรเพอนาผเรยนไปสจดประสงค

การเรยนรและจดหมายของหลกสตรอยางมประสทธภาพ

อาภรณ ใจเทยง (2540, หนา 213) ชดการจดการเรยนร หรอแผนการ

เรยนร เปนคาใหมทนามาใชในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 เหตทใชคา

“ชดการจดการเรยนร”แทนคา “แผนการสอน” เพราะตองการใหผสอนมงจดกจกรรมการ

เรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนสาคญ เพอใหสอดคลองกบเปาหมายของการจด

การศกษาทบงไวในมาตรา 22 ของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2544

ทกลาวไววา “การจดการศกษาตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและ

พฒนาตนเองได และถอวาผเรยนสาคญทสด”

วมลรตน สนทรโรจน (2549, หนา 297) ชดการจดการเรยนร คอการนา

วชาหรอกลมประสบการณ ทจะตองทาแผนการสอนตลอดภาคเรยนมาสรางเปนแผนการ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

31

จดกจกรรมการเรยนการสอน การใชสอ อปกรณการสอน และการวดผลประเมนผล โดย

จดเนอหาสาระและจดประสงคการเรยนยอยๆ ใหสอดคลองกบวตถประสงคหรอจดเนน

ของหลกสตร สภาพของผเรยนความพรอมของโรงเรยนในดานวสดอปกรณและตรงกบ

ชวตจรงในโรงเรยน

สวทย มลคา (2549, หนา 58) ชดการจดการเรยนร คอ แผนการเตรยม

การสอนหรอกาหนดกจกรรมการเรยนรไวลวงหนาอยางเปนระบบและจดทาไวเปนลาย

ลกษณอกษรโดยมการรวบรวมขอมลตางๆ มากาหนดกจกรรมการเรยนการสอน เพอให

ผเรยนบรรลจดมงหมายทกาหนดไว

เนาวรตน จนทรววฒน (2551, หนา 19) ชดการจดการเรยนร หมายถง

แผนการจดการเรยนการสอนทผสอนจดทาขนจากคมอครทาใหทราบวาจะสอนเนอหาใด

อยางไร ใชสอการเรยนอยางไรมการประเมนอยางไร

จรญญา ปะวะภชะโก (2553, หนา 28) ชดการจดการเรยนร หมายถง การ

วางแผนการจดกจกรรมการเรยนการสอนไวลวงหนาเปนลายลกษณอกษร เพอการปฏบต

การสอนในวชาหนง เปนการเตรยมการสอนอยางมระบบ โดยกาหนดสาระสาคญ

จดประสงค เนอหาสาระ กจกรรมการเรยนการสอน รวมทงการใชสอและการวดผล

ประเมนผล แผนการเรยนรเปนเครองมอทชวยใหครพฒนาการจดการเรยนการสอนไปส

จดมงหมาย การเรยนรและจดมงหมายของหลกสตรอยางมประสทธภาพ

จากขอความขางตนสรปไดวา ความหมายของ ชดการจดการเรยนร

หมายถง การวางแผนการจดกจกรรมการเรยนการสอนไวลวงหนาเปนลายลกษณอกษร

เพอการปฏบตการสอนในวชาหนง เปนการเตรยมการสอนอยางมระบบ ขนตอน

กระบวนการเรยนร โดยการนาวชาหรอกลมประสบการณ ทจะตองทาแผนการสอนตลอด

ภาคเรยนมาสรางเปนแผนการจดกจกรรมการเรยนการสอน การใชสอ อปกรณการสอน

และการวดผลประเมนผล ใหนกเรยนไดรบประสบการณอยางเปนลาดบขนตอน เพอให

กระบวนการเรยนการสอนบรรลจดประสงคทตงไว

2. ความสาคญของชดการจดการเรยนร

เดมครมกเรยกวา “แผนการสอน” เนองจากเปนเอกสารทครจดเตรยมไว

เปนเครองมอสาหรบ “การสอน” กจกรรมทกาหนดไวในแผนการสอน สวนใหญมกเนนท

ครเปนผกระทา หรอครบทบาทคอนขางมาก แตเมอเขาสยคปฏรปการศกษาไดมจดมงเนน

ทตวผเรยนเปนสาคญ เรยนตามความสนใจของผเรยน ตามความถนด ตามความสามารถ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

32

ตามธรรมชาตตลอดทงคานงถงความแตกตางระหวางบคคลเปนสาคญในบางสาระการ

เรยนร ครและนกเรยนเรยนรไปพรอมกน ดงนนคาวา “คมอการจดการเรยนร” จงให

ความหมายไดสอดคลองกบการจดการเรยนรในลกษณะดงกลาวไดดกวา ซงมความ

สาคญและมประโยชนตอครผสอนและผเรยนหลายประการ (สถาบนพฒนาความกาวหนา,

2545, หนา 69-70) ดงน

2.1 เปนการเตรยมความพรอมของการจดการเรยนรไวลวงหนา

ซงมกจะทาใหมทศทางการเรยนทชดเจนและสงผลดตอประสทธภาพการเรยนรไดเปน

อยางด

2.2 ชวยใหผสอนเลอกเทคนควธสอนทด สอ การวดผลประเมนผล

ตรงจดประสงคการเรยนรทไดกาหนดไวและสอดคลองกบจดมงหมายของหลกสตร

2.3 ทาใหการจดกจกรรมการเรยนรมความสะดวก สบาย และ

ดาเนนการไดอยางมคณภาพและมประสทธภาพ และสะดวกแกผทมสอนแทนกรณท

ครผสอนประจารายวชาไมสามารถมาทาการสอนได ใชเปนหลกฐานแสดงการเรยนร เชง

ประจกษ หากมขอบกพรองสามารถปรบปรงแกไขไดงาย

2.4 เปนเอกสารสาคญในการแสดงความชานาญการ หรอความ

เชยวชาญของครผสอน ซงสามารถนาเสนอเปนผลงานทางวชาการ หรอหลกฐานอางอง

เพอขอปรบวทยฐานะ หรอสงผลงานเขาประกวดเปนครดเดน ครแกนนาครแหงชาต หรอ

ใชเปนหลกฐานแสดงผลงานเพอการประเมนพจารณาความด ความชอบ

สรปไดวา ชดการจดการเรยนรมความสาคญ คอ เปนการเตรยมความ

พรอมของการจดการเรยนรไวลวงหนา ซงมกจะทาใหมทศทางการเรยนทชดเจนและสงผล

ดตอประสทธภาพการเรยนร ชวยใหผสอนเลอกเทคนควธสอนทด สอ การวดผล

ประเมนผล ตรงจดประสงคการเรยนรทไดกาหนดไวและสอดคลองกบจดมงหมายของ

หลกสตร ทาใหการจดกจกรรมการเรยนรมความสะดวก สบาย และดาเนนการไดอยางม

คณภาพและมประสทธภาพและสะดวกแกผทมสอนแทนกรณทครผสอนประจารายวชา

ไมสามารถมาทาการสอนได อกทงเปนเอกสารสาคญในการแสดงความชานาญการ หรอ

ความเชยวชาญของครผสอน ซงสามารถนาเสนอเปนผลงานทางวชาการได

3. ขนตอนการจดการทาชดการจดการเรยนร

ขนตอนการจดทาชดการจดการเรยนรประกอบดวยหวขอสาคญดงตอไปน

(อาภรณ ใจเทยง, 2548, หนา 213-216)

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

33

1. วเคราะหคาอธบายรายวชา เพอประโยชนในการกาหนดหนวยการ

เรยนรและรายละเอยดของแตละหวขอของแผนกการจดเรยนร

2. วเคราะหจดประสงครายวชาและมาตรฐานรายวชา เพอนามาเขยน

เปนจดประสงคการเรยนร โดยใหครอบคลมพฤตกรรมทงดานความร ทกษะ/กระบวนการ

เจตคตและคานยม

3. วเคราะหสาระการเรยนร โดยเลอกและขยายสาระทเรยนรให

สอดคลองกบผเรยน ชมชน และทองถน รวมทงวทยาการและเทคโนโลยใหมๆ ทจะเปน

ประโยชนตอผเรยน

4. วเคราะหกระบวนการจดการเรยนร (กจกรรมการเรยนร) โดยเลอก

รปแบบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ

5. วเคราะหกระบวนการประเมนผล โดยเลอกใชวธการวดและ

ประเมนผลทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

6. วเคราะหแหลงการเรยนร โดยคดเลอกสอการเรยนรและแหลงการ

เรยนร ทงในและนอกหองเรยนใหเหมาะสมสอดคลองกบกระบวนการเรยนร ขนตอนการ

จดทาแผนการเรยนรแสดงไดดงภาพประกอบ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

34

ภาพประกอบ 3 แผนภมแสดงลาดบการจดทาชดการจดการเรยนร

ทมา : อาภรณ ใจเทยง, 2548, หนา 216

วเคราะหคาอธบายรายวชา เพอกาหนดหนวยการเรยนร หวขอการเรยนร และเวลาทจะใช

วเคราะหจดประสงครายวชา

และมาตรฐานรายวชา

เพอกาหนดผลการเรยนรทคาดหวงใหเกดขนกบผเรยน ทงดาน ความร

ทกษะกระบวนการ เจตคตและพฤตกรรมลกษณะนสย ทพงประสงค

โดยการเขยนในรปจดประสงคทวไปและเชงพฤตกรรม

วเคราะหสาระการเรยนร

จากผลการเรยนร

- เลอกและขยายสาระการเรยนรใหสอดคลองกบผเรยน ชมชน ทองถน

- สาระการเรยนรตองมความเทยงตรง ปฏบตไดจรง ทนสมยและ เปน

ตวแทนของความร

- มความสาคญทงในแนวกวางและแนวลก

- จดสาระการเรยนรใหเรยงลาดบจากงายไปหายากและตอเนอง

- จดสาระทเรยนรใหสมพนธกบรายวชา/กลมวชาอน ๆ

วเคราะหกระบวน

จดการเรยนร

- เลอกรปแบบการจดการเรยนรใหสอดคลองกบจดประสงคการเรยนรวา

มงไปในทศทางใด

- มความสนใจสาหรบผเรยน

- สามารถเรยนรไดงาย เหมาะสมกบวย ธรรมชาตของผเรยนและสถานท

- เลอกวธการนาเขาสการเรยน

- ใหผเรยนทากจกรรมตามขนตอนของรปแบบการเรยนร ผเรยนทม

ความสามารถแตกตางกนไมจาเปนตองทากจกรรมเหมอนกน

- ควรเนนกจกรรมททางานเปนทมมากวารายบคคล

- กจกรรมทใหผเรยนปฏบตตองนาเทคนคและวธการตาง ๆ มาเปน

เครองมอใหผเรยนบรรลตามจดประสงคการเรยนร

- กจกรรมทปฏบตควรสอดคลองกบชวตประจาวนและชวตจรง

- กจกรรมทปฏบตมทงในหองเรยนและนอกหองเรยน

- เปดโอกาสใหผเรยนฝกฝนและถายทอดการเรยนรไปสสถานการณ

ใหมๆ พรอมทงทาใหเกดความจาระยะยาว

- ตรวจสอบความเขาใจโดยใหผเรยนสรป รวมทงสงเสรมใหเชอมโยง

สงทเรยนรและทจะเรยนตอไป

วเคราะหกระบวน

ประเมนผล

- วธการวดและประเมนผลตองสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

- ใชวธการวดทหลากหลาย

- เลอกใชเครองมอวดทมความเชอมน

- แปลผลการวดและการประเมนเพอนาไปสการพฒนาและปรบปรง

วเคราะหแหลงการเรยนร ใหเรยนรจากแหลงความรหลากหลาย ทงในและนอกหองเรยน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

35

4. องคประกอบของชดการจดการเรยนร คมอการจดการเรยนร

ประกอบดวยหวขอสาคญ ดงตอไปน (อาภรณ ใจเทยง, 2540, หนา 213-216)

1. สวนนา : รายวชา/กลม ชน ชอหนวยการเรยนร หรอชอคมอการจดการ

เรยนร จานวนเวลาทสอน

2. จดประสงคการเรยนร/ผลการเรยนรทคาดหวง

3. สาระการเรยนร

4. กระบวนการจดการเรยนร

5. การวดผล ประเมนผลการเรยนร

6. แหลงการเรยนร

คณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2546, หนา 21) ไดกาหนด

องคประกอบของคมอการจดกจกรรมการเรยนรไวดงน

1. สาระสาคญ

2. จดประสงคการเรยนร

3. สาระการเรยนร

4. กจกรรมการเรยนร

5. สอ/แหลงเรยนร

6. การวดและประเมนผล

7. บนทกผลหลงสอน

รายละเอยดการเขยนแตละองคประกอบของแผนการจดกจกรรมการ

เรยนร มดงน

1. สาระสาคญ หมายถง ขอความทเปนแกนเนอหาสาระ หลกการ

ขอเทจจรงและแนวคดตางๆ ของเนอหา สาระในแผนการเรยนรนน ตองเขยนใหสรป

กระชบ อาจเปนความเรยงหรอแยกเปนขอๆ กได วธเขยนตองเรมดวยสวนทจาเปนและ

สาคญทสดของเนอหากอน แลวจงตามดวยรายละเอยดทสาคญของเรอง

2. จดประสงคการเรยนร หมายถง พฤตกรรมทคาดหวงของผเรยน

หลงการสอนอาจเขยนแยกเปนจดประสงคปลายทางและจดประสงคนาทางกได

3. สาระการเรยนร เปนสวนทใหรายละเอยดทเชอมโยงกบสาระ

สาคญและสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

36

4. กจกรรมการเรยนร เปนกจกรรมหรอประสบการณตางๆ ทผสอน

จดใหผเรยนเกดการเรยนรตามจดประสงคทกาหนดไวการจดกจกรรมการเรยนรนอกจาก

จะเนนผเรยนเปนสาคญแลวยงตองคานงถงวธจดการเรยนรตามธรรมชาตของแตละกลม

สาระการเรยนรนนๆ รวมทงทกษะกระบวนการและคณลกษณะอนพงประสงคดวย

5. สอ/แหลงเรยนร หมายถง วสด อปกรณ วธการ และแหลงเรยนร

ตางๆ ทผสอนนามาเปนเครองมอชวยใหความรแกนกเรยน

6. การวดและการประเมนผล เปนการตรวจสอบวาผเรยนบรรล

จดประสงคการเรยนรทกาหนดไวในแผนการจดกจกรรมการเรยนร การประเมน วธการใช

เครองมอ และเกณฑทหลากหลายครอบคลมดานความร ทกษะกระบวนการ คณลกษณะ

ทพงประสงค ทงนใหวดตรงตามสภาพจรงทเกดขนดวยความเทยงตรง นาเชอถอได และ

ตรวจสอบได

7. บนทกผลหลงการสอน เปนการบนทกผลการจดกจกรรมการ

เรยนรตามแผนการจดกจกรรมการเรยนร ควรบนทกในประเดนตอไปน

7.1 ปญหา/วธการแกปญหา

7.2 ขอเสนอแนะเปนกจกรรมทไมสามารถปฏบตไดในเวลาปกต

เชน แบบฝกหดเพมเตม หรองานทมอบหมายเพมเตมอาจเปนงานทเกยวกบงานกลม โดย

เนนทกษะทผเรยนไดเรยนรในชนเรยนจะชวยใหผเรยนไดมโอกาสฝกฝนไดอยางตอเนอง

สรป องคประกอบของชดการจดกจกรรมเรยนร มรปแบบในการ

เขยนหลายรปแบบครผสอนสามารถเลอกใชไดตามความถนด คมอการเรยนรมองค

ประกอบดงน สาระสาคญ จดประสงคการเรยนร สาระการเรยนร กจกรรมการเรยนรสอ/

แหลงการเรยนร การวดและประเมนผล และบนทกผลหลงสอน

5. ชดการจดการเรยนรทด

วมลรตน สนทรโรจน (2545, หนา 321) กลาววา ชดการจดการเรยนรทด

ควรเปนแผนการสอนทใหแนวทางการสอนแกผสอนอยางชดเจน ทงดานจดประสงคการ

สอน เนอหาการจดกจกรรมการเรยนการสอน การใชสอการสอน และการวดผล

ประเมนผล โดยเฉพาะแนวทางการจดกจกรรม ควรเปนกจกรรมทเนนใหผเรยนไดปฏบต

ไดคด ไดทา ไดแกปญหา ไดเกดทกษะกระบวนการสามารถนาไปใชในชวตประจาวนได

คมอการจดการเรยนรทดตองชวยใหการเรยนการสอนประสบผลสาเรจไดด ดงนนผสอน

จงควรทราบถงลกษณะของแผนการสอนทด ซงมดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

37

1. สอดคลองกบหลกสตรและแนวการสอนของกรมวชาการ

กระทรวงศกษาธการ

2. นาไปใชไดจรงและมประสทธภาพ

3. เขยนอยางถกตองตามหลกวชา เหมาะสมกบผเรยนและเวลา

ทกาหนด

4. มความกระจางชดเจน ทาใหผอานเขาใจงายและเขาใจไดตรงกน

5. มรายละเอยดมากพอททาใหผอานสามารถนาไปใชสอนได

จากขอความขางตนสรปไดวา ชดการจดการเรยนรทดเปนคมอการสอนทให

แนวทางการสอนแกผสอนอยางชดเจนทงดานจดประสงคการสอน เนอหาการจดกจกรรม

การเรยนการสอน การใชสอการสอนและการวดผลประเมนผล โดยเฉพาะแนวทางการจด

กจกรรม ควรเปนกจกรรมทเนนใหผเรยนไดปฏบต ไดคด ไดทา ไดแกปญหา และใหเกด

ทกษะกระบวนการสามารถนาไปใชในชวตได

กลวธสบสอบ

กลวธสบสอบ มาจากคาวา Inquiry โดยคาวา อนไควร (Inquiry) นกการศกษา

ไทยเรยกชอตางๆ กนออกไป ทกชอมความหมายในทานองเดยวกน เพราะมหลกการ

ใหญๆ เหมอนกนคอ เปนการจดการเรยนการสอนทเนนการคด การคนควา (พรพมล

ชาญชยเชาวววฒน, 2544, หนา 23)

สาหรบการวจยครงนผวจยใชคาวา กลวธสบสอบ ตามนกการศกษาของคณะ

ครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย คาวา กลวธสบสอบ มาจากคาวา กลวธ (Strategies)

กบคาวาสบสอบ (Inquiry) สาเหตทใชคาวา “กลวธ” เพราะผวจยไดศกษาการจดการเรยน

การสอนดวยกลวธสบสอบ จากผลงานการวจยของนกการศกษา นกปราชญ นกคด

นกจตวทยา ทงชาวไทยและชาวตางประเทศ พบวา ขนตอนในการจดการเรยนการสอนม

ลกษณะคลายคลงกน คอ จดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมการคดทงสน เชน

การตงประเดนปญหา ระบประเดนปญหา อธบายปญหา วเคราะหกระบวนการ

ตงสมมตฐาน รวบรวมขอมล ทดสอบสมมตฐาน การประเมนขอมล การนาไปประยกตใช

และผวจยพบวา ในการจดการเรยนการสอนจะดาเนนการขนตอนใดกอนกได ไมมรปแบบ

แนนอน ขนอยกบวตถประสงคและขนตอนการจดกจกรรมการเรยนการสอน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

38

1. ความเปนมาและความหมายของกลวธสบสอบ

การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ เรมตนราวป ค.ศ. 1957 ซงเปน

ระยะทสหรฐอเมรกากาลงตนตว เนองจากรฐเซยสามารถสงจรวดขนสอวกาศไดสาเรจ

สหรฐอเมรกา จงพฒนางานดานวชาการ โดยการจดการเรยนการสอนดานคณตศาสตร

และวทยาศาสตรอยางกวางขวาง และไดมผวจยเกยวกบการจดการเรยนการสอนดวย

กลวธสบสอบกนมาตลอด การวจยทสาคญ ไดแก การวจยของ Such man ในป ค.ศ. 1961

ไดตงโครงการวจยเกยวกบการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ (Inquiry) ท

มหาวทยาลยอลลนอยส โดยเนนการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรดวยวธใหนกเรยน

ตงคาถาม เพอใหนกเรยนคนพบหลกการ และกฎเกณฑทางวทยาศาสตร ดวยตนเอง

สาหรบประเทศไทยในป พ.ศ. 2513 วรยทธ วเชยรโชต (2521, หนา 45-46)

ไดนากลวธสบสอบ (Inquiry) มาปรบใชกบนกเรยนไทย เพราะเหนวาระบบการศกษาของ

ประเทศไทยในขณะนน เนนการทองจามากกวาการใชความคดอยางมวจารณญาณ ในการ

คดวเคราะห สงเคราะห ประเมนคา และแกปญหา ดงนน จงจดตงโครงการวจย การเรยน

แบบสบสวนสอบสวนขน โดยไดรบทนจากทนมลนธเอเชยในป พ.ศ. 2513-2514 และเรยก

การเรยนรทปรบมาจาก Such man วา “การสบสวนสอบสวน” (Investigation) ในป พ.ศ.

2515 รฐบาลไทยไดนากลวธสบสอบมาใชในกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยนา

กลวธสบสอบมาพฒนากลมสาระการเรยนการสอนวทยาศาสตร และคณตศาสตร

หลงจากนนกลวธสบสอบจงเปนทรจกกนอยางกวางขวาง

การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบเปนทนยมและยอมรบกนมาก

วามประสทธภาพ เนองจากการจดการเรยนการสอนดวยกลวธน เนนการกาหนดประเดน

ปญหา การสงเกต การจาแนกสงตางๆ การทานายหรอตงสมมตฐาน การคนควาอยางม

ความหมาย การวเคราะหขอมล การรวบรวมขอมล การทดสอบสมมตฐาน การนาความร

ทไดรบไปประยกตใช ดงนน จงมนกการศกษาไดใหความหมายของกลวธการสอนไว

หลายทาน ดงน

กมลทพย ตดตอ (2544, หนา 12) ไดอธบายความหมายของ การสบสอบวา

เปนวธทผเรยนคนควาแสวงหาความรโดยอาศยการซกถามเมอเผชญกบสถานการณหรอ

ปญหาททาใหเกดความสงสยแลวลงมอปฏบต เพอคนหาคาตอบและขอสรปของปญหา

ซงนาไปสการแกปญหาไดดวยตนเอง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

39

ปทป เมธาคณวฒ (2544, หนา 34-35) ไดกลาวถง กลวธสบสอบไววา

เปนการเนนกระบวนการคนหาและตรวจสอบความร ทาใหนกเรยนมความใฝร สามารถคด

วเคราะหและมวจารณญาณ จดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบตองการใหนกเรยน

เรยนรโดยใชปญหาหรอขอสงสยเปนตวกระตนใหผเรยนเกดความตองการทจะคนควา

ขอมลมาชวยแกปญหานกเรยนตองเรยนรโดยใชตนเองเปนหลกในการเรยนรเพยงคนเดยว

หรอเรยนรวมกบเพอนในกลมยอย เปนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ

ครเปนผจดประสบการณ กระตนใหคดเชงวเคราะห กรณศกษา การแกปญหา การทดลอง

การทาโครงงาน และทางานวจยโดยทครเปนผแนะนาดแล นกเรยนเปนผปฏบต

สวทย มลคา และ อรทย มลคา (2546, หนา 136) กลาวถง กลวธสบสอบ

ไววาเปนกระบวนการเรยนการสอนทเนนการพฒนาความสามารถในการแกปญหา ดวย

วธการฝกใหนกเรยนรจกศกษาคนควาหาความร โดยครตงคาถามกระตนใหนกเรยนใช

กระบวนการทางความคดหาเหตผลจนพบความร หรอแนวทางในการแกปญหาทถกตอง

ดวยตนเอง สรปเปนหลกการนาไปประยกตใช

กรกช รงหวไผ (2547, หนา 60) ไดกลาววา การจดการเรยนรแบบสบสวน

สอบสวน หมายถง กระบวนการเรยนรทมงเนนการพฒนาความสามารถในการแกปญหา

ของนกเรยน ดวยการฝกใหนกเรยนรจกคนควาหาความร โดยในกระบวนการคดหาเหตผล

จนคนพบความรหรอแนวทางในการแกปญหา ทถกตองดวยตนเอง และสามารถนาวธการ

แกปญหานนไปประยกตใชได

ทศนา แขมมณ (2547, หนา 141) กลาวถง กลวธสบสอบไววาครตอง

กระตนใหนกเรยนเกดคาถาม เกดความคด และลงมอแสวงหาความร เพอนามาประมวล

หาคาตอบหรอสรปดวยตนเอง โดยทครชวยอานวยความสะดวกในการเรยนรในดานตางๆ

ใหแกนกเรยนเปนการจดการเรยนการสอนทกระตนใหนกเรยนเกดความคด วเคราะหใน

เรองทเรยน จนเกดคาถามทจะสบเสาะหาคาตอบดวยตนเองได

ทศนา แขมมณ (2550, หนา 141) ไดใหความหมายของ การสอนทเนนการ

สบสอบ หมายถง การดาเนนการเรยนการสอนทผสอนกระตนใหผเรยนเกดคาถาม

เกดความคด ลงมอแสวงหาความร เพอนามาประมวลคาตอบหรอขอสรปดวยตนเอง

ผสอนชวยอานวยความสะดวกในการเรยนรตางๆ ใหแกผเรยน เชน ในดานการสบคนหา

แหลงความร ศกษาขอมล วเคราะห การสรปขอมล การอภปรายโตแยงทางวชาการ และ

การทางานรวมกบผอน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

40

พมพนธ เดชะคปต (2554, หนา 56) ใหความหมาย วธสอนแบบสบสอบ

หมายถง การจดการเรยนการสอนโดยวธใหนกเรยนเปนผคนควาหาความรดวยตนเอง

หรอสรางความรดวยตนเอง โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร ครเปนผอานวยความ

สะดวก เพอใหนกเรยนบรรลเปาหมาย วธสบสอบความรจะเนนผเรยนเปนสาคญของ

การเรยน

Wilks (1995, pp. 8-13) อธบายการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบไววา

ครมบทบาทเปนผกระตนใหนกเรยนเกดความสงสยใครร และการตงคาถามระหวาง

นกเรยนกบนกเรยน เปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหน กระตนใหนกเรยนเชอมโยง

สงทกาลงอภปรายกบสถานการณตางๆ ทนกเรยนเคยพบเหนหรอเคยมประสบการณ

มาแลว ดวยการใหนกเรยนแสดงความคดเหนโดยตงคาถาม แลกเปลยนเรยนรขอคดเหน

ทาใหนกเรยนไดพฒนาความสามารถในการคด โดยการแสดงความคดเหนตอประเดนใน

การอภปรายในแงมมตางๆ กน นกเรยนมทกษะการใชเหตผล การคดวเคราะห การจา

และการฟงดขน

Joyce and Weil (2000, pp. 62-63) ไดใหความหมายของ การสบสอบวา

เปนกระบวนทผเรยนเรยนรจากการแสวงหาคาตอบเพออธบายความเปนไปของสงตางๆ

อยางมระบบระเบยบ มหลกเกณฑ มระบบขนตอนโดยเรมตนจากการเลอกสนใจปญหา

บางอยางททาทาย ใหแสวงหาคาตอบ เพราะรวบรวมขอมล การตงสมมตฐานและการสรป

ความอยางสมเหตสมผล เพออธบายเหตการณทเปนปญหานน และทกษะการคดทผเรยน

จะไดฝกคอ การนาเนอหาความรทกาลงเรยนไปเชอมโยงกนอยางสมเหตสมผล การคด

สรปความและนาขอสรปทไดนนไปใชในการอธบาย

Quintana (2004, p.34) ใหความหมายของการสบสอบวา เปนกระบวนการ

ตงปญหาและสบสวนปญหา โดยอาศยขอมลเชงประจกษ ทงจากการจดกระทากบตวแปร

ตางๆ โดยตรง โดยไดทดลองหรอโดยการเปรยบเทยบโดยใหขอมลทมอย

จากขอความขางตนสรปไดวา ความหมายของ การจดการเรยนการสอน

ดวยกลวธสบสอบ เปนทนยมและยอมรบกนมากวามประสทธภาพ ไดวาเปนการจดการ

เรยนการสอนดวยกลวธทเนนการกาหนดประเดนปญหา การสงเกต การจาแนกสงตางๆ

การทานายหรอตงสมมตฐาน การคนควาอยางมความหมาย การวเคราะหขอมล การ

รวบรวมขอมล การทดสอบสมมตฐาน การนาความรทไดรบไปประยกตใช ครมบทบาทเปน

ผกระตนใหนกเรยนเกดความสงสยใครร และการตงคาถามระหวางนกเรยนกบนกเรยน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

41

เปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหน กระตนใหนกเรยนเชอมโยงสงทกาลงอภปรายกบ

สถานการณตางๆ ทนกเรยนเคยพบเหนหรอเคยมประสบการณมาแลว ดวยการใหนกเรยน

แสดงความคดเหนโดยตงคาถาม แลกเปลยนเรยนรขอคดเหน ทาใหนกเรยนไดพฒนา

ความสามารถในการคด

2. แนวทางการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ เปนการจดการเรยนการสอนท

เนนกระบวนการแสวงหาความรดวยการตงคาถาม เพอใหผเรยนคดหาคาตอบ และคนพบ

ขอสรปดวยตนเอง กระบวนการตางๆ มทง Passive Inquiry, Combined Inquiry และ

Active Inquiry (สรางค สากร, 2547, หนา 1) ซงสอดคลองกบความคดเหนของพรพมล

ชาญชยววฒน (2544, หนา 3 อางถงจาก รพพรรณ เอกสภาพนธ, 2518, หนา 37) กลาว

ไววา การใชคาถามในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ แบงออกเปน 3 แนวทาง

เชนกน คอ Passive Inquiry, Combined Inquiry และ Active Inquiry จากการศกษาคนควา

งานวจยทจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ พบวา ครจานวนมากนยมจดการเรยน

การสอนแนวทางทครเปนผตงคาถาม (Passive Inquiry) ไดแก งานวจยของ กมลทพย

ตดตอ (2544, หนา 44) และพชร แพนลนฟา (2549, หนา 18 อางถงใน สมจต บญคงเสน,

2546, หนา 21) งานวจยทจดการเรยนการสอนแนวทางครและนกเรยนชวยกนตงคาถาม

(Combined Inquiry) ไดแก งานวจยของ Wilks (1995)

จากขอความทกลาวมาขางตน แนวทางการจดการเรยนการสอนดวยกลวธ

สบสอบม 3 แนวทาง คอ

แนวทางท 1 การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบทครเปนผตง

คาถาม (Passive Inquiry) นกเรยนเปนฝายตอบเปนสวนใหญ แตครกพยายามกระตนเตอน

ใหนกเรยนไดตงคาถามอยเสมอ สรป คอ ครเปนผตงคาถาม 90% นกเรยนเปนผตงคาถาม

10% การจดการเรยนการสอนแนวทางนเหมาะสมสาหรบการเรมสอนในระยะเรมแรก

เพราะนกเรยนในระบบการศกษาไทยยงไมคนเคยกบการเปนผซกถามคร

แนวทางท 2 การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบทครและ

นกเรยนชวยกนตงคาถาม (Combined Inquiry) คอ ครจะเปนผตงคาถาม 50% และ

นกเรยนเปนผตงคาถาม 50% การจดการเรยนการสอนแนวนใชในโอกาสทนกเรยนเรม

คนเคยกบการซกถามครมากขน ขอควรระวงในการสงเสรมใหนกเรยนตงคาถามคอ ให

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

42

นกเรยนคดกอนถามคร และหลกสาคญคอ ครพยายามไมใหคาตอบแตจะสงเสรมหรอ

ถามตอ เพอใหนกเรยนคนพบคาตอบดวยตนเองเปนสวนใหญ

แนวทางท 3 การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบทนกเรยนเปนผ

ถาม (Active Inquiry) เปนการจดการเรยนการสอนทนกเรยนจะตงคาถามและตอบคาถาม

ดวยตนเองเปนสวนใหญ ครมหนาทแนะแนวหรอเนนจดสาคญทนกเรยนมองขามไปและ

ไมไดอธบายอยางเพยงพอ สรปคอ ครเปนผตงคาถาม 10% และนกเรยนเปนผตงคาถาม

90% การจดการเรยนการสอนแนวทางนเหมาะสาหรบนกเรยนทสามารถตงคาถาม และ

หาคาตอบดวยตนเองได ครเปนทปรกษา เปนผอานวยความสะดวก และเปนผกระตนให

นกเรยนสนทนากนเองระหวางนกเรยนดวยกน เปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงความคดเหน

มากทสด

จากขอความขางตนสรปไดวา การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

ม 3 แนวทาง คอ ครตงคาถาม ครและนกเรยนตงคาถาม และนกเรยนตงคาถาม ซงในการ

วจยในครงน ผวจยนามาประยกตใชในการสอนอานภาษาไทยอยางมวจารณญาณ คอ

ระยะแรกนกเรยนยงไมคนเคย ครจะตองเปนผตงคาถามกอน เปนระยะเวลา 4 สปดาห

(8 ชวโมง) ตอมานกเรยนคนเคยกบการตงคาถามมากขน ใหนกเรยนชวยครตงคาถามเปน

ระยะเวลา 5 สปดาห (10 ชวโมง) และเมอนกเรยนคนเคยกบการตงคาถามและตอบ

คาถามรวมทงมความเขาใจและสามารถปฏบตตามขนตอนของการเรยนการสอนปฏบต

การดวยกลวธสบสอบเปนอยางดแลว จงนาแนวทางทนกเรยนเปนผตงคาถาม และตอบ

คาถามดวยตนเองมาจดการเรยนการสอนเปนระยะเวลา 6 สปดาห (12 ชวโมง)

3. ขนตอนการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ ประกอบไปดวยขนตอนตางๆ

ทสงเสรมใหผเรยนเกดความสามารถในการคดขน ดงแนวการจดการเรยนการสอนดวย

กลวธสบสอบของนกการศกษาทงในและตางประเทศ ดงตอไปน

กระทรวงศกษาธการ (2542, หนา 35, อางถงใน สมจต บญคงเสน, 2546,

หนา 22) กลาวถง ขนตอนของการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบไวดงน

1. ครเตรยมประเดนปญหาเพอกระตนใหนกเรยนอภปรายหาคาตอบ

2. ครและนกเรยนรวมกนตกลงในการทากจกรรมเพอรบขอมลจาก

คาถาม และคาตอบเพอใชในการแสวงหาคาตอบ

3. ครเสนอประเดนปญหาดวยเทคนคทนาสนใจ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

43

4. นกเรยนตงสมมตฐานไวในใจ แลวตงคาถามเพอตรวจสอบและ

รวบรวมขอมล

5. นกเรยนตรวจสอบสมมตฐานทตงไวดวยขอมลทมอย

6. นกเรยนสรปความและอธบาย

การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบตามแนวคดของกระทรวง

ศกษาธการ ประกอบไปดวยการกระตนใหนกเรยนวเคราะหปญหา นกเรยนตงสมมตฐาน

และรวบรวมขอมล ทดสอบสมมตฐานแลวจงสรป

Such man, cited in Joyce and Wilks, (1980, อางถงใน สมจต บญคงเสน,

2549, หนา 23) อธบาย การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบประกอบดวยขนตอน

5 ขนตอน ดงน

1. ขนเสนอสถานการณปญหา

2. ขนรวบรวมขอมลเกยวกบสภาพปญหา

3. ขนรวบรวมขอมลเพอทดสอบหรอพสจน

4. ขนสรปเปนหลกการเพออธบายปญหา

5. ขนวเคราะหกระบวนการ

การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบของ Such man เรมจากการ

เสนอปญหา การรวบรวมขอมล ทดสอบสมมตฐาน อธบายปญหา และเพมขนสดทายเปน

การวเคราะหกระบวนการเพอตรวจสอบอกครง

Martin and others (1988, อางถงใน สมจต บญคงเสน, 2549, หนา 24)

อธบายขนตอนของการวจยการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบไวดงน

1. ขนสารวจและรวบรวมขอเทจจรง

2. ขนตงปญหาและตงสมมตฐาน

3. ขนทดสอบสมมตฐาน

4. ขนสรปวธแกปญหา หรอยอนกลบไปดาเนนการใหม

สรปไดวา การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบของ Martin and

others จะยอนกลบไปเรมตนใหม จากขนแรกอกครง เมอนกเรยนไมสามารถสรปได จะ

ทาซาจนกวาจะไดขอสรป

Jacobsen and others (1989, อางถงในสมจต บญคงเสน, 2549, หนา 24)

กลาวถงขนตอนการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ ไวดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

44

1. ขนเสนอปญหา

2. ขนตงสมมตฐาน

3. ขนรวบรวมขอมล

4. ขนวเคราะหขอมลและสรปผล

จากขอความขางตนสรปไดวา การจดการเรยนการสอน ดวยกลวธสบสอบ

ของ Jacobsen and others แตกตางจาก Martin and others โดยท Martin and others เรม

จากการสารวจขอมลและรวบรวมขอมลกอนแลวจงตงปญหาและสมมตฐาน สวนจาคอบ

สนและคณะเรมตนสอนจากการตงปญหาและสมมตฐานกอนและจงรวบรวมขอมล และใน

ขนตอนสดทายเปนการสรปขอมลเหมอนกน

Wilks (1995, pp. 1-10, อางถงใน สมจต บญคงเสน, 2549, หนา 25)

อธบายขนตอน การจดการเรยนการสอน ดวยกลวธสบสอบ ไวดงน

1. ขนเสนอปญหา

2. ขนตงสมมตฐาน

3. ขนรวบรวมขอมลและทดสอบสมมตฐาน

4. ขนนาความรทไดรบไปปรบใช

การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบของ Wilks เรมตนจากการเสนอ

ปญหาเชนเดยวกบ Jacobsen and Such man ตงสมมตฐานเชนเดยวกบ Martin and

Jacobsen รวบรวมขอมลและทดสอบสมมตฐานเชนเดยวกบทกคนทกลาวมา แตขนตอน

สดทายเปนการวเคราะห สงเคราะห ประเมนขอมลเพอนาไปปรบใช

แนวคดเกยวกบขนตอนของการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

ทกลาวมาสรปไดวา การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ เปนการจดกจกรรม

การเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ มลาดบขนตอนในการฝกความสามารถในการ

คด การตงคาถาม การหาคาตอบ การแสดงความคดเหนในประเดนตางๆ ตลอดจนการ

คนควาหาความร การตดสนใจ ซงนบไดวาการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบม

สวนสงเสรมพฒนาความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของผเรยนใหเกดขนได

ซงผวจยไดนารปแบบการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบของ Wilks (1995, อางถง

ใน สมจต บญคงเสน, 2549, หนา 25) มาใชในการจดการเรยนการสอนอานภาษาไทย

อยางมวจารณญาณ เพราะวา Wilks ไดนาวรรณคด และวรรณกรรมมาเปนสอในการ

จดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบมาแลว และผลการทดลองพบวา สามารถพฒนา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

45

ทกษะ การฟง การพด การอานการเขยน และการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนได

ซงสอดคลองกบงานวจยของผวจยทใชวรรณกรรมเปนสอเชนกน ดวยเหตผลทกลาวมา

ผวจยจงนาขนตอนการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบของ Wilks มาใชในการสอน

ภาษาไทย ซงประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน

ขนท 1 การเสนอปญหา คอขนทนกเรยนตงประเดนปญหาโดยการ

ตงคาถามหรอคดวเคราะหประเดนทนกเรยนสงสยจากชอเรอง เปนการกระตนใหนกเรยน

คดวเคราะหสถานการณเกยวกบเรองทอาน นกเรยนสารวจความรและประสบการณเดม

เกยวกบเรองทอาน เพอเตรยมความพรอมทจะเรยน ซงนกเรยนสารวจตนเองวารอะไรมา

บางและยงไมรอะไรบาง แลวบนทกลงในใบบนทกการสบสอบ (การเสนอปญหาตรงกบ

ขนนาเขาสบทเรยนของการสอนปกต)

ขนท 2 การตงสมมตฐาน คอ ขนทนกเรยนอานบทอานทครกาหนดให

แลวตงสมมตฐาน ตงประเดนคาถาม และคาดเดาคาตอบทเปนไปไดจากเรองทอาน

ขนท 3 การรวบรวมขอมลและทดสอบสมมตฐาน คอ ขนทนกเรยน

รวบรวมขอมล โดยการศกษาใบความร และอภปรายกลม แสดงความคดเหน วเคราะห

สงเคราะห ประเมนคาขอมลทงหมด แลวรวบรวมขอมลทสมเหตสมผล บนทกลงในใบ

บนทกการสบสอบ

ขนท 4 การนาความรทไดไปปรบใช คอ ขนทนกเรยนวเคราะห

สงเคราะห ประเมนคา เรองทอานและสามารถการเรยนรทไดเรยน แลวสรปสาระสาคญท

ไดเรยนไปแลวและมการเชอมโยงความรทไดรบไปประยกตใชในสถานการณตางๆ ไดอยาง

ถกตองตามหลกการทไดเรยนไปแลว นกเรยนสามารถบอกเหตผลในการเลอกแนวทางใน

การปฏบตแกปญหานนได โดยบนทกลงในแบบบนทกการสบสอบรายบคคล

4. การเลอกแหลงเรยนรในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

การเลอกแหลงเรยนรในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ ม

ความจาเปนและสาคญมาก ดงนนกระทรวงศกษาธการ (2545, หนา 28-29) ไดกลาวถง

ความสาคญของแหลงการเรยนรวาสามารถนามาเปนสอกลางในการทาหนาทถายทอด

และแลกเปลยนเนอหา ประสบการณ แนวคด ทกษะ และเจตคตระหวางครกบนกเรยน

โดยเนนบทบาทของนกเรยนทเปนผกระทาหรอใชสอ เพอใหเกดการเรยนร เกดทกษะ

กระบวนการ และมความสามารถในการคดดานตางๆ รวมทงใหบรรลมาตรฐานของการ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

46

เรยนร ดงนน จงมนกการศกษาทงในและตางประเทศไดรวบรวมแนวคดในการเลอก

แหลงเรยนร เพอนามาจดการเรยนการสอน ดงน

กระทรวงศกษาธการ (2545, หนา 28-29) ไดแนะนาแหลงเรยนรกลมสาระ

การเรยนรภาษาไทยทนกเรยนสามารถหาความรเพมเตมได ดงน

1. หองสมด เปนแหลงเรยนรและหวใจสาคญของสถานศกษาทนกเรยน

จะใชศกษาคนควา ใชในการอานเพอเพมพนความร รวมทงนกเรยนสามารถศกษาคนควา

จากอนเตอรเนตทจดบรการในหองสมดดวย

2. ทรพยากรบคคล เชน ผปกครอง และคนในชมชนทมความรความ

สามารถดานภาษาไทยและภมปญญาทางภาษา ภาษาถน เพลงพนบาน พธกรรมตางๆ

3. สอทนามาใชในการจดกจกรรมการเรยนร จาแนกตามลกษณะของสอ

ทนาไปใชม 5 ประเภท

3.1 สอสงพมพ เปนสอทใชระบบการพมพ เชน หนงสอเรยน คมอ

3.2 สอวสดอปกรณ เปนสอสงของตางๆ เชน ของจรง หนจาลอง

แผนภม แผนท ฯลฯ

3.3 สอโสตทศนปกรณ เปนสอทนาเสนอดวยเครองมออปกรณตางๆ

เชน ภาพเลอน (Slide) แถบเสยง ฯลฯ

3.4 สอกจกรรม เปนสอประเภทวธการทใชในการฝกปฏบตฝกทกษะ

ซงตองใชในกระบวนการคด การปฏบต การเผชญสถานการณ และการประยกตใชความร

ของผเรยน เชน เกม เพลง บทบาทสมมต แบบทดสอบ แผนการจดการเรยนรแบบทดสอบ

ใบความร ใบงาน ฯลฯ

3.5 สอบรบท เปนสอทสงเสรมการจดการเรยนการสอน ไดแก

สภาพแวดลอมตางๆ เชน หองเรยน ชมชน สงคม วฒนธรรม ฯลฯ

แหลงการเรยนรทนกเรยนสามารถศกษาคนควาดวยตนเอง ประกอบดวย

หองสมด มอนเตอรเนตทนกเรยนสามารถหาอานไดดวยตนเอง ทรพยากรบคคล คอ

บคคลทมความรความสามารถดานตางๆ นกเรยนสามารถสอบถามเพอหาความรได

เชนกน และสอทใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอน นกเรยนสามารถสอบถามเพอหา

ความรไดเชนกน และสอทใชในการจดการเรยนการสอน นกเรยนสามารถคนควาเพมเตม

ไดดวยตนเอง เชน หนงสอคมอคร แถบบนทกภาพ หนจาลอง เปนตน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

47

Wilks (1995, pp. 35-37) ไดเสนอแนะการเลอกแหลงเรยนรเพอนามาจด

กจกรรมการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบไวดงน

1. บทความจากหนงสอพมพ การวพากษวจารณเกยวกบภาพยนตรหรอ

วพากษวจารณเกยวกบวดทศน วซด โดยการเตรยมคาถามทจะถามใหเหมาะสมถง

ลกษณะเดนๆ ไปตงคาถาม เชน นกเรยนอานบทวจารณภาพยนตรเกยวกบการเสนอภาพท

ไมสมควร เชน ภาพทรนแรง ภาพโป หลงจากนนครตงคาถามนกเรยนดงตวอยาง ใครเปน

ผตดสนวาอะไรด อะไรไมด อะไรถกตอง อะไรผด ใชหลกเกณฑอะไรในการตดสน

2. วดทศน ภาพยนตร สารคด โดยการใหนกเรยนไดดสอ แลวครตง

คาถาม หรอใหผเรยนตงคาถาม เชน นกเรยนดสารคดเรองจระเข เมอนกเรยนดสารคด

เสรจแลวครตงคาถามดงตวอยาง สตวดวยกนเองแตกตางกนจากการลาเหยอของมนษย

หรอไม สถานการณไหนทถกตองถานกเรยนจะฆาสตว ถาหากมนษยฆากนเองจะเปน

อยางไร อาณาเขตหมายถงอะไร นกเรยนรไดอยางไร วาใครจะครอบครอง จระเขมอาณา

เขตของมนแลวคนมอาณาเขตหรอมสทธแคไหน อยางไร

3. เรองสน เกรดประวต เรองเลาตางๆ เชนเรองสนทมเนอหาเกยวกบ

ความภมใจ ความไมยตธรรมในสงคม และคนทชอบลอเลยนผอานใหอบอาย เชน เขาให

นกเรยนอานเรองสน ซงนกเรยนคนหนงในหองเรยนทาผดระเบยบ นกเรยนคนอนๆ ทม

สวนรวมและไมมสวนรวมถกลงโทษไปดวย หลงจากนนครจงใหนกเรยนตงคาถามโดยการ

เขยนสงคร ตวอยางการตงคาถามของนกเรยน ดงน บางคนไมไดทาผด ทาไมจงถกลงโทษ

4. นวนยาย นวนยายเปนสอทเหมาะสมทสดทจะนามาใชในการอภปราย

เชน เขาใหนกเรยนอานเรอง Babbit’s Book Tuck Evertasting แลวแบงกลมเปนเรองๆ

พรอมทงตงคาถามทจะนามาอภปรายกน ตวอยางคาถามในการอภปราย การลกพาตวด

หรอไม อยางไร ทาไมเขาไวใจคนแปลกหนา ทาไมคนถงชอบจาแตเรองอดตของตนเอง

การเรยกคาไถเปนการแกปญหาทกอยางไดจรงหรอไม

แหลงการเรยนรตามแนวคดของ Wilks มรปแบบหลากหลาย เชน วดทศน

ภาพยนตร สารคด บทความ หนงสอพมพ เรองสน นวนยาย การเลอกแหลงเรยนรขนอย

กบกระบวนการจดการเรยนการสอน มาตรฐานการเรยนรทตองการใหเกดขนในตวผเรยน

ดงนนจงจาเปนตองเลอกสอททาใหผเรยนเรยนรดวยตนเอง มโอกาสเรยนรกบผอน และม

ความรบผดชอบทจะสรางองคความรดวยตนเอง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

48

จากขอความขางตนสรปไดวา แหลงการเรยนรม 3 ลกษณะ ดงน

1. แหลงเรยนรจากทรพยากรบคคล คอ บคคลทมความรความชานาญ

หรอมประสบการณในเรองใดเรองหนงเปนพเศษ สามารถถายทอดความรและ

ประสบการณใหแกผอนได เชน ปราชญชาวบานในดานการขบเสภา นกเรยนทชนะเลศการ

แขงขนสนทรพจน เปนตน

2. แหลงการเรยนรทไดจากสอสงพมพประเภทตางๆ แหลงการเรยนรท

นกเรยนสามารถศกษาคนควาหาความรไดจากการอาน และครสามารถนาไปเปนสอกลาง

ในการจดการเรยนการสอนได เชน บทความ หนงสอพมพ วารสาร เรองสน นวนยาย

เปนตน

3. แหลงการเรยนรทไดจากโสตทศนปกรณ คอ สงทนาเสนอดวย

เครองมออปกรณตางๆ หรอสงทมนษยประดษฐขน นกเรยนสามารถศกษาคนควาหา

ความรไดดวยประสาทสมผสทงหก เชน อนเตอรเนต ภาพยนตร รปภาพ หนจาลอง

5. การใชคาถามในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

คาถาม มความสาคญและจาเปนมาก คาถามเปนเสมอนหนงคลงสนคา

ของคร ดงท Sanders (1966, อางถงใน สมจต บญคงเสน, 2549, หนา 29) ไดสารวจ

การใชคาถามของคร พบวา ครใชเวลารอยละ 70-80 ในการถามคาถามและ Bossing,

(1942, pp. 329) ชใหเหนวาคาถามสามารถกระตนความอยากรอยากเหนและความคด

ของนกเรยน และ Roger T. Cunningham (1971, pp. 83-84) มความเหนวาคาถามเปนสง

แรกทกระตน ความอยากรอยากเหนและความนกคดของผเรยน สงสาคญทสดและมคา

มากทสดของคาถามคอ ชวยกระตนความคดและควบคมการคดของนกเรยน นอกจากน

คาถามมบทบาทในการจดกจกรรมการเรยนการสอนและประเมนผลการเรยนการสอน

เปนเครองมอในการกระตนผตอบใหใชความคดเพอนาไปสการคนพบความร และ

ตรวจสอบความรของผตอบกระบวนการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ นกเรยน

ไดฝกตงคาถามและหาคาตอบดวยตนเอง เปนการกระตนความคดของนกเรยนในเรอง

ทจะเรยน มนกการศกษาทงในและตางประเทศไดกลาวถงความสาคญของคาถามไว ดงน

1. ความสาคญของการตงคาถาม

คาถาม มความสาคญสาหรบครและนกเรยน การตงคาถามชวยกาหนด

ทศทางในการคด ชวยกระตนความคดได ดงทนกการศกษาไทยและนกการศกษา

ตางประเทศไดกลาวถงความสาคญของคาถาม ดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

49

จนทรเพญ เชอพานช (2547, หนา 70) กลาวไววา คาถามชวยใหคร

ประเมนผลการเรยนร ทบทวนพนฐานความรและประสบการณเดมของนกเรยน ชวยให

นกเรยนเกดความสนใจโดยนกเรยนมสวนรวมในการตอบคาถาม นาไปสขอสรป และการ

ฝกทกษะการฟงดวยเหตผล ฝกใหคดและแสวงหาความรดวยตนเอง รจกลาดบขนตอนใน

การคด

Bean, (1985, p. 335, อางถงใน สมจต บญคงเสน, 2549, หนา 30)

ไดกลาวถงความสาคญของการใหนกเรยนตงคาถามในการเรยนการสอน สรปไดวา

นกเรยนทตงฝกคาถามจะมความรความจาในเนอหามากขน มความจาทด

Woodward, (1992, pp. 146-152 อางถงใน สมจต บญคงเสน, 2549,

หนา 31) กลาวถง ความสาคญของการใหนกเรยนตงคาถามสรปไดวา คาถามของนกเรยน

จะเปนตวนาไปสคาตอบ ในการตงคาถามจะตองรวบรวมความคด และแสดงความคดผาน

ออกมาทางคาถาม ดงนนจงเปนโอกาสของครทจะไดรบความร ความคด ความเขาใจของ

นกเรยน

จากขอความขางตนสรปไดวา การตงคาถามมความสาคญ นกเรยนท

สามารถตงคาถามดวยตนเองจะไดรบประโยชนจากการตงคาถามนนๆ เชน การฝก

กระบวนการคด การประมวลความรดวยตนเอง มความรและความจาในเนอหามากขน

สวนครสามารถใชคาถามในการกาหนดทศทางในการคดของนกเรยน และการจดการเรยน

การสอนใชคาถามทบทวนพนฐานความรและประเมนผลการเรยนร

2. ประเภทของคาถาม

ประเภทของคาถามมความสาคญมาก ครสามารถนาคาถามแตละ

ประเภทไปใชถามคาถามใหสอดคลองกบพฤตกรรมทตองการวด การใชคาถามของคร

สงผลตอพฤตกรรมและการคดของนกเรยน การจดประเภทของคาถามนนมหลายประเภท

แตกตางกนไปขนอยกบวาจะใชอะไรเปนเกณฑ ดงทนกการศกษาไดจดประเภทตางๆ

ของคาถาม ไวดงน

พมพนธ เดชะคปต (2544, หนา 82-94) ไดจดประเภท คาถามตาม

แนวคดของ32 Bloom และไดแสดงใหเหนความสอดคลองของการตงคาถามกบระดบขนของ

การคด ดงแสดงในตาราง 1

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

50

ตาราง 1 แสดงประเภทของคาถามซงสอดคลองกบระดบขนการคด และคานยามของ

คาถามประเภทตางๆ

ระดบขนของการคด ประเภทของคาถาม คานยาม

1. ความจา

2. ความเขาใจ

3. การนาไปใช

4. การวเคราะห

5. การประเมนคา

1. ความจา

2. ความเขาใจ

3. การนาไปใช

4. การวเคราะห

5. การประเมนคา

- คาถามทมคาตอบแนนอน ถามเนอหา

เกยวกบขอเทจจรง คาจากดความ คานยาม

คาศพท กฎ ทฤษฎ ถามเกยวกบ ใคร อะไร

เมอไหร ทไหน รวมทงใชหรอไมใช

- คาถามทตองใชความร ความจา มา

ประกอบเพออธบายดวยคาพดของตนเอง เปน

คาถามทสงกวาคาถามความจา

- คาถามทนาความรและความเขาใจไปใช

แกปญหาในสถานการณใหม

- คาถามทใหจาแนกแยกแยะเรองราวตางๆ

วาประกอบดวยสวนยอยอะไรบาง โดยอาศย

หลกการ กฎ ทฤษฎ ทมาของเรองราวหรอ

เหตการณนน

- คาถามทใชกระบวนการคดเพอสรป

ความสมพนธระหวางขอมลยอยๆ ขนไปเปน

หลกการหรอแนวคดใหม

- คาถามทใหนกเรยนตคณคา โดยใชความร

ความรสก ความคดเหนในเหตการณกาหนด

กฎเกณฑ เพอประเมนคาสงเหลานน

R.T. Cunningham, (1971, pp. 86-103 อางถงใน สมจต บญคงเสน,

2549, หนา 32) ไดแบงลกษณะของคาถามไว 2 ประเภทคอ

1. คาถามประเภทแคบ (Narrow question) เปนคาถามสบสอบระดบ

ตา เปนคาถามทมคาตอบแนนอนอยแลว ผตอบใชความคดเลกนอยกระลกได คาถามน

เปนพนฐานของความคดระดบสงขน

2. คาถามประเภทกวาง (Broad question) เปนคาถามสบสอบ

ระดบสงเปนคาถามทมคาตอบไดหลายคาตอบ ผตอบไมสามารถเดาไดตองคนควาหา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

51

ขอมลมการเชอมโยงความรความรเดมกบความรใหม ผตอบตองอาศยความรความจา

พนฐาน ในการทานายตงสมมตฐาน ประเมนคา หรอแสดงความคดเหน คาถามลกษณะน

สามารถพฒนาความคดไดอยางลกซง

Guilford in Anderson and Kourtney, (1972, pp. 91-92, อางถงใน

สมจต บญคงเสน, 2549, หนา 32) จาแนกลกษณะคาถามตามลาดบขนของความคดไว

5 ประเภท คอ

1. คาถามประเภทการฝกสตปญญาในดานความจา (cognitive

memory question) เปนคาถามในดานความจาเกยวกบความจรง สตรขอความหรอเนอหา

ทนกเรยนทองจา หรอราลกถง ตวอยางคาถามประเภทน เชน ใครคนพบออกซเจน

2. คาถามประเภทการฝกความคดรวบยอด (convergent-thought

question) จะเปนคาถามทบงคบใหนกเรยนวเคราะห และสงเคราะหขอเทจจรงตางๆ เขา

ดวยกน รวมทงการแกปญหา การสรปเนอหาความรการพรรณนาลาดบขนตอนของ

เทคนค ความคดหรอหลกฐาน คาถามทถกสรางอยางกะทดรดจะนานกเรยนไปสคาตอบ

ทคาดหวง ตวอยางคาถามฝกใหคดอยางรอบคอบอยางหลกแหลม ไดแก นกเรยนลองสรป

ลาดบขนตอนทตดสนใจจะทาการรกษาอวยวะสวนน

3. คาถามประเภทฝกใหคดอยางแตกฉาน (divergent-thought

question) เปนคาถามทนกเรยนตความ ลงความเหนขอมลอยางอสระภายในขอบเขตท

กาหนด ตวอยางคาถามฝกใหคดอยางแตกฉาน ไดแก ถานกเรยนถกคดเลอกใหเปนคน

แรกทจะเยยมดาวเทยม Jupiter นกเรยนจะนาสงจาเปนอะไรไปบาง

4. คาถามประเภทคาถามใหคดประเมนผล (evaluative-thought

question) จะเปนคาถามทบงคบใหนกเรยนเกยวของกบการตดสนใจ ตคา และเลอก

ตวอยางคาถามน เชน อากาศสปดาหหนาจะเปนอยางไร

5. คาถามประเภทสงทเกดขนเปนประจา (routine question) เปน

คาถามทครกาหนดระเบยบแบบแผน หรอสงททาเปนประจา ตวอยางคาถามประเภทน

เชน นกเรยนอาน บทท 11 หรอยง

จากขอความขางตนสรปไดวา การจาแนกประเภทคาถามของ Guildford

มลกษณะใกลเคยงกบการจาแนกประเภทการถามของ R.T. Cunningham แตเปนพนฐานท

ฝกการคดขนพนฐานกบการคดขนสง และการจาแนกลกษณะคาถามตามลาดบขนของ

การคด โดยแบงลกษณะคาถามเปน 2 ลกษณะ คอ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

52

1. คาถามประเภทการฝกความคดขนพนฐาน ไดแก คาถามประเภท

ฝกสตปญญาในดานความจา คาถามประเภทถามสงทเกดขนเปนประจา คาถามเหลาน

เปนการทบทวนความคดในดานความร ความจา และคาถามทงหมดนสามารถหาคาตอบ

ไดจากคลงความจาในสมอง

2. คาถามประเภทฝกการคดขนสง ไดแก คาถามฝกใหความคด

รวบยอดถามใหฝกคดอยางแตกฉาน และถามใหคดประเมนผล เปนการถามทสงเสรม

ใหคดอยางมเหตผล คาถามเหลานไดคาตอบจากผลผลตของความคด นกเรยนตองม

ความสามารถในการประมวลความรในสมอง และเชอมโยงขอเทจจรงตางๆ เขาดวยกน

จากขอความขางตนทกลาวมาเกยวกบแนวคดและการจดประเภทของ

คาถาม สรปไดวา ควรฝกนกเรยนใหตงคาถามดวยตนเองได เพราะเปนการสงเสรม

ความสามารถในการคดของนกเรยน การจาแนกประเภทคาถามแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

คาถามขนพนฐาน นกเรยนสามารถตอบไดจากความรความจาในคลงสมองของตนเอง

คาถามขนสงนกเรยนจะตอบคาถามไดจากการเชอมโยงความร ขอมลตางๆ เขาดวยกน

แลว วเคราะห สงเคราะห ประเมน ขอมล ดงนน นกเรยนทไดรบการฝกตงคาถามขนสงจะ

ไดพฒนาความสามารถในการคดควบคไปดวย

3. การใชคาถามสงเสรมใหนกเรยนมสวนรวมในการอภปราย

การใชคาถามในการอภปราย เปนขนตอนหนงของการจดกจกรรมการ

เรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ การอภปรายเปนการเปดโอกาสใหนกเรยนแสดงความ

คดเหนอยางมเหตผล และเปนกระบวนการแลกเปลยนความร ความคดเหนของครและ

นกเรยนในระหวางการอภปราย มการตงคาถามเพอคนหาคาตอบ

ดงนน การตงคาถามในการอภปรายจงสามารถชวยใหการจดกจกรรม

การเรยนการสอน บรรลวตถประสงคทกาหนดไว ดงทนกการศกษาไดเสนอแนวคดไวดงน

Lipman (1986, p. 36 cited in Wiks, 1995, p. 52) กลาวไววา การ

อภปรายทดตองมการวางแผนในการตงคาถามทด คาถามทดสงผลตอการเรยนรของ

นกเรยน ลกษณะของคาถามทดมลกษณะ ดงน

1. เปนคาถามทนกเรยนสามารถรวบรวมเนอหาใหไดมากทสด

2. เปนคาถามทนกเรยนไดรบการกระตนใหเกดความกระตอรอรน

มากขน

3. เปนคาถามทนกเรยนไดมปฏสมพนธกบความคดเหนของผอน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

53

4. เปนคาถามทนกเรยนไดรบการกระตนความคดในเชงตรรกะ

Jackson, (1989 cited in Wilk, 1995, p. 34) ไดใหขอเสนอแนะแนว

ทางการตงคาถามอภปราย ในการจดการเรยนรดวยกลวธสบสอบ ดงน

1. เปนคาถามทนาสนใจ ครและนกเรยนสนใจฟง

2. เปนคาถามทผเขารวมอภปรายกระตอรอรนทจะเขารวมอภปราย

3. เปนคาถามทใหการอภปรายดาเนนไปอยางลกซง

4. เปนคาถามททาใหหวขอทอภปรายนาสนใจ

5. เปนคาถามททาทายความคดของผอภปราย

Wilks, 1995, pp. 19-12 cited in Paul, 1993 : Lipman, Sharp &

Oscouyan, 1980) ไดนาเสนอรปแบคาถามมชอวา Socratic questioning เปนคาถามทผาน

การตรวจสอบโครงสรางทางความคดอยางละเอยดแลว คาถามนครใชถามนกเรยน

ระหวางการอภปราย เพอใหนกเรยนไดมสวนรวมแสดงความคดเหน เชน

1. ใครมความเหนแตกตางจากคนอนบางไหม

2. ใครสามารถชวย Eliana สรปไดไหม

3. คณพดเชนนนมความหมายวาอยางไร

4. คณสามารถใหขอมลมากกวานไดไหม เพอจะไดตอบคาถามนนได

5. คณมเหตผลอะไรทคณพดเชนนน

6. แซมกบลกาลงพดเชนเดยวกนหรอเปลา

7. คากลาวสองประโยคนนสอดคลองกบของคณไหม

8. ใครยงสบสนอย

9. ใครสามารถสรปการอภปรายไดครอบคลมมากทสด

4. การใชคาถามสาหรบนกเรยนทไมตอบคาถามในการอภปราย

Wilks, (1995, pp. 19-21) ไดแนะนาครทจดการเรยนการสอนดวยกลวธ

สบสอบใหใชคาถามชวยเหลอนกเรยนทไมใหความรวมมอในการทากจกรรมการเรยนการ

สอน เชน นกเรยนไมตอบคาถามในการอภปราย ครควรถามคาถามพนฐาน เพอชวยเหลอ

ใหนกเรยนตอบคาถามได เชนการตอบคาถามจากความรสกนกคด และประสบการณของ

ตนเอง ดงน

1. ถามคาถามเกยวกบเหตการณเพอทบทวนความจา เชน นกเรยน

ชอบเหตการณไหนเปนพเศษ คนอนเหนดวยหรอไมเหนดวย อยางไร มใครเปลยนความคด

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

54

เหนไหม หลงจากทฟงความคดเหนของคนอน (Based on Lipman, 1974, pp. 45)

2. ถามคาถามทบทวนเนอเรอง ครตงคาถามจากเรองทนกเรยน

อภปรายเพอทบทวนเนอเรอง เชน อะไรทาใหคณพดเชนนน คณรไดอยางไร คณมเหตผล

อะไรทพดเชนนน

3. ถามคาถามใหนกเรยนอธบายความคดออกมาเปนคาพด โดยถาม

คาถามงายๆ หรอถามคาถามทนกเรยนชอบ แลวใหนกเรยนเขยนสงทตนเองคดบน

กระดานเปนการกระตนใหนกเรยนคดโดยการเขยน หรอนกเรยนบางคนไมกลาพดแสดง

ความคดออกมา แตสามารถแสดงความคดโดยการเขยนเปนคาหรอขอความสนๆ ได ซง

จะทาใหนกเรยนสนกสนาน เปนคาถามทาทาย ไดพฒนาทกษะการฟง การคด การสนทนา

4. ถามคาถามทสงเสรมความคดสรางสรรค ทาทายความคดของ

นกเรยน เชน ถาหากความฝนกลายเปนความจรงจะเปนอยางไร

จากขอความทกลาวมาขางตนสรปไดวา การใชคาถามสงเสรมให

นกเรยนมสวนรวมในการอภปรายของ Lipman (1986, p. 36) ตองเปนคาถามทนกเรยน

สามารถรวบรวมเนอหาใหไดมากทสด เปนคาถามทนกเรยนไดรบการกระตนใหเกดความ

กระตอรอรน นกเรยนไดมปฏสมพนธกบความคดเหนของผอน นกเรยนไดใชความคดในเชง

ตรรกะ ซงสอดคลองกบ Jackson, (1989 cited in Wilk, 1995, p. 34) สวนคาถามท

นาสนใจ คาถามทใหการอภปรายดาเนนไปอยางลกซง คาถามททาใหหวขอทอภปราย

นาสนใจ คาถามททาทายความคดของผอภปรายของ Jackson ซงสอดคลองกบหลกการใช

คาถามของ Wilks, (1995, pp. 19-12) ในการถามคาถามนน ครคอยคาตอบของนกเรยน

ถงแมจะตองใชเวลานานกตามเมอนกเรยนตอบครงแรกไดแลวจะเกดกาลงใจ แลวกลาท

ถามคาถามตอไป

6. บทบาทของครในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

ครมบทบาทสาคญในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ ครเปน

ผกระตนใหนกเรยนเกดความสงสยใครร กระตนใหนกเรยนตงคาถามระหวางนกเรยนกบ

นกเรยน เปดโอกาสใหทกคนแสดงความคดเหน กระตนใหนกเรยนเชอมโยงสงทกาลง

อภปรายกบสถานการณตางๆ ทนกเรยนเคยพบเหนหรอเคยมประสบการณมาแลว โดย

กระตนใหนกเรยนแสดงความคดเหนโดยการตงคาถาม อภปรายแลกเปลยนความคดเหน

ซงกนและกน ทาใหนกเรยนไดพฒนาทกษะการคด การใหเหตผล การคดวเคราะห มทกษะ

การจา และการฟงดขน (Wilks, 1995, pp. 8-13)

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

55

พมพนธ เดชะคปต (2544, หนา 65) ไดกลาวถงบทบาทของครในการจด

การเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบไววา เปนผกระตนใหนกเรยนคด (Catalyst) เปนผให

การเสรมแรง (Reinforce) เปนผใหขอมลยอนกลบ (Feedback Action) เปนผแนะนา และ

กากบ (Guide and Director) เปนผจดระเบยบ (Organizer)

ทศนา แขมมณ (2547, หนา 141) อธบายบทบาทของครวาเปนผกระตน

ความคดของนกเรยน ใหนกเรยนแสวงหาความร เพอนามาประมวลหาคาตอบหรอสรป

ดวยตนเอง โดยทครอานวยความสะดวกในการเรยนการสอน ในดานตางๆ ใหแกนกเรยน

เปนการจดการเรยนการสอนทกระตนใหนกเรยนเกดความคดวเคราะหในเรองทเรยน

สามารถตงคาถามและสบเสาะหาคาตอบดวยตนเองได

Lipman and others (1980, pp. 90-91 อางถงใน สมจต บญคงเสน, 2549,

หนา 32) กลาวถงบทบาทของครในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบไว ดงน

1. ครเปนแบบอยางทดใหแกนกเรยนในดานการแสดงความคดเหนอยาง

มเหตผลและความคดสรางสรรค ใหนกเรยนเหนคณคาและความสาคญของการสนทนา

ดวยกลวธสบสอบ

2. ครหลกเลยงการปลกฝงความคดดานใดดานหนงแกนกเรยน เพราะ

เดกแตละคนมพนฐานความคดแตกตางกน ควรระวงในการนาเสนอความคดของครเพอ

ไมใหเดกสรปตามแนวคดของคร

3. ครควรยอมรบและเหนความสาคญ เมอนกเรยนแสดงความคดเหน

เพราะครไมไดรทกคาตอบ และคาตอบของครไมไดเปนความจรงเสมอไป ครและนกเรยน

ควรตระหนกรวมกนวาคนเราสามารถเรยนรไดตลอดชวต การทครยอมรบความคดเหนทา

ใหนกเรยนกลาแสดงความคดเหนอยางอสระ

4. ครควรสรางบรรยากาศทเปนมตรภาพตอกนในหองเรยน โดยทคร

ตระหนกอยเสมอวาการวจารณของครมผลตอความคดของนกเรยน ดงนนครควรเปด

โอกาสใหนกเรยนไดวจารณความคดเหนของครไดเพราะเปนการกระตนความคดของ

นกเรยนได

Splitter and Sharp (1995, p. 144, อางถงใน พรณ ศรศกด, 2547, หนา 33)

ระบบทบาทและหนาทของครในแตละขนตอนของการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบ

สอบไวดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

56

1. การคดเลอกเนอหาสาระและสอการเรยนรตางๆ ทเหมาะสมตอการ

สอนแบบชมชนแหงการสบสอบเชงปรชญา ชวงวย และความสนใจของนกเรยน

2. การจดบรรยากาศการเรยนรในหองเรยนทมระเบยบ ความรสก

ไววางใจ ความยตธรรม ความปลอดภยและการยอมรบฟงและเคารพตอความคดเหนของ

เพอนในหองเรยน

3. การนาแบบฝกหดและกจกรรมทเหมาะสมใหกบนกเรยนไดพจารณา

4. การถามและสนบสนนใหนกเรยนแสดงความคดเหนมมมองของ

ตนเอง กลาวอางเหตผล เพอใหสามารถสรปและประเมนความกาวหนาของชมชนแหงการ

สบสอบเชงปรชญาได

Perrott, cited in Wilks, (1995, pp. 8-9) ไดระบบทบาทของครวา คร

เปลยนบทบาทจากผใหขอมลมาเปนผฟง คาถามของครไมจาเปนตองมคาตอบทถกตอง

เสมอไป มไดหลายคาตอบ แตละคาตอบอาจถกตองในแงมมตางๆ กน นกเรยนไดพดคย

กนเองมากขน ทาลายวงจรการพดในรปแบบครพดกบนกเรยนหรอนกเรยนพดกบคร

(คร-นกเรยน-คร) นกเรยนมโอกาสพดกบเพอนมากขน ทาใหนกเรยนสามารถตงคาถามท

มวจารณญาณมากขน กระบวนการคดของนกเรยนไดพฒนา หลงจากนกเรยนไดอภปราย

ในชนเรยนเปนประจา ระยะแรกนกเรยนจะโตเถยงกนดวยความคดทยงไมพฒนา นกเรยน

ทไมเกงทางวชาการจะไมใหเหตผลระหวางการอภปราย ตอมานกเรยนเรมใหเหตผลได นก

เรยนรเนอหามากขน และมศลธรรม นกเรยนสามารถวเคราะหได นกเรยนมทกษะการคด

สงขน และสามารถอภปรายไดรวมทงทกษะการฟงดขน

Ronald Reed, (1992 cited in Wilks, 1995, pp. 5-6) กลาวถง บทบาทของ

ครในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบวา ครคอ ผอานวยความสะดวก นกเรยน

จะเปนผตงวาระการประชมในการอภปราย การพฒนาทกษะการคดและการสนทนามา

จากการทนกเรยนไดอภปรายกน ครตองฝกใหนกเรยนตงคาถามและตอบคาถาม และคร

ตงคาถามกระตนใหนกเรยนไดแสดงความคดเหน จะเหนไดวากลวธสบสอบซงนกเรยนได

รวมอภปรายนนมการเชอมโยงการอาน การพด การฟง การสนทนาโตตอบ และการเขยน

เขาดวยกน นบไดวาเปนการจดการเรยนการสอนใหสมพนธกนครบทกทกษะ

Wilks, (1995, pp. 32-33) ไดกลาวถงบทบาทของครในการเตรยมการ

จดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ ดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

57

1. ครจะตองเขาใจเรองทตนจะสอนเปนอยางด มสอการสอนทจะไป

กระตนใหนกเรยนสนใจ มแบบฝกหด

2. ครควรเตรยมคาถามเผอไวดวย ในกรณทนกเรยนไดขอสรปเรว คร

ควรแทรกคาถามทเตรยมไว

3. ครใชคาถามกระตนใหนกเรยนไดพดคยกนในหองเรยน โดยให

นกเรยนกบนกเรยนไดพดคยกนมากทสด

4. ครควรจดบนทกในระหวางการอภปราย (Keep Notes) และจดทา

แผนการสอนไวลวงหนา

5. ครใชคาถามหลากหลาย เพอใหนกเรยนไดพดออกมา เชน เวลาท

นกเรยนถาม ใหนกเรยนใชชอลกเขยนบนกระดานหรอเขยนบนแผนใส และถานกเรยนตอบ

ไดกใหตอบไปเลย ถานกเรยนตอบไมไดครอาจตองชวยเหลอ

6. ครควรใชแหลงขอมลหลากหลายในการสอน เชน หนงสอพมพ

บทความ ภาพยนตร วรรณคด

7. ครควบคมดแลไมใหนกเรยนอภปรายออกนอกประเดน เชน เดกคยถง

เรองอนทไมไดอยในประเดนสนทนา ใหพยายามดงเขามาในประเดนทอภปรายกน

8. ครแสดงใหนกเรยนเหนความสาคญของเรองทเรยนอยโดยการเนนวา

เราจะเรยนเรองอะไรใหพดคานนบอยๆ เปนการเนนยาความสาคญ

9. ครแบงนกเรยนเปนกลมยอย ถาสมาชกในหองมมากเกนไปใหแบงเปน

กลมยอยๆ เชน ใหแตละกลมทางานเกยวกบประเดนทเรากาลงจะนามาพดคยกน โดยการ

เขยนหรอแนะนาใหเดกออกมารายงานหรอธบาย แตละกลมทางานแตกตางกนไป บาง

กลมเขยน บางกลมอาน ครเดนดใหทวถง กลมนกเรยนทใหการสนบสนนเพอนๆ อาจจะไม

เปนผฟงทด หรอกลมพดรายงานไมเกงอาจจะมคาตอบดได

10. ครตองอดทนรอคาตอบของนกเรยน ครตองรอคาตอบจากเดกท

อาจจะคดชา เพราะนกเรยนทตอบชาอาจจะมคาตอบดๆ กได

จากแนวคดของการศกษาดงกลาว สรปไดวา บทบาทของครในการจดการ

เรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ ครเปนเพยงอานวยความสะดวกและใหคาปรกษายอมรบ

และเหนความสาคญในความคดเหนของนกเรยน สรางบรรยากาศในการเรยนรใหเปนมตร

กระตนใหนกเรยนเกดความสงสยใครร กระตนใหนกเรยนเชอมโยงสงทกาลงอภปรายกบ

ประสบการณเดม กระตนใหนกเรยนไดแสดงความคดเหน ตงคาถามและตอบคาถาม เพอ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

58

หาคาตอบและขอสรปดวยตนเองรวมทงเปนการฝกทกษะการใหเหตผล การคดวเคราะห

แกนกเรยน นอกจากนครควรเปนแบบอยางทดในดานการสอสาร เชน การตงคาถาม การ

มมารยาทในการฟง

7. บทบาทของนกเรยนในการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ นกเรยนมบทบาทสาคญมากท

จะทาใหการจดการเรยนการสอนบรรลวตถประสงค และนกเรยนเกดการเรยนรอยางม

ประสทธภาพ ดงทนกการศกษากลาวไววา ดงน

พรพรรณ พงประยรพงศ (2547, หนา 59) ไดกลาวถงบทบาทของนกเรยนใน

การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ สรปไดวา นกเรยนกาหนดปญหาไดอยาง

ชดเจน กาหนดสมมตฐาน เพอหาทางเลอกในการแกปญหา เลอกปญหาทเกยวของได

ตความและจาแนกขอมลได สรปยอหรออธบายใจความทคนความาดวยสานวนของตนเอง

ใชตรรกะในการตดสนขอมล ประเมนสงตางๆ โดยใชเกณฑเปนเครองมอ ทานายผล

ตอเนองจากการสรปปญหาได และใชกระบวนการสบสอบในการเผชญกบปญหาใหมได

พรณ ศรศกด (2547, หนา 40) สรปบทบาทของนกเรยนไววา มทกษะใน

การสอสารทด สามารถใชคาถามได มเหตผล ยตธรรมและมจรยธรรมในการแสดงความ

คดเหน

Anih cited in Lipman, (1993, p. 365 อางถงใน สมจต บญคงเสน, 2549,

หนา 40) กลาวถงบทบาทของนกเรยนไวดงน คอ 1) เปนผฟงทด คอ ตงใจ อดทน และ

เคารพความคดเหนของผอน 2) เปนผสนบสนนความคดทมเหตผลของสมาชก เพอนามา

ทบทวนปรบปรงแนวคดของตนได 3) เปนผทนาเสนอความคดเหนทมเหตผลและจรยธรรม

ได 4) เปนผใชคาถามทด มหลกเกณฑและเหตผล 5) เปนผอภปรายทดและอภปรายไดตรง

ประเดน

Wilks, (1995, p. 11) ไดกลาวถงบทบาทของนกเรยนในการมสวนรวมในการ

จดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบไว 4 ประการ ดงน

1. สามารถคดและพดใหตรงประเดน

2. สามารถใชคาพดทเหมาะสม

3. สามารถแสดงความคดเหนเรองทอภปราย

4. สามารถฟงดวยความอดทนและมสมาธในการฟง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

59

แนวคดขางตน สรปไดวาบทบาทของนกเรยนในการจดกจการเรยนการสอน

ดวยกลวธสบสอบม 5 ประการ ดงน

1. นกเรยนรจกสงเกต และสารวจสอในการเรยนการสอน

2. นกเรยนตงคาถามไดตรงประเดน ตงสมมตฐานได

3. นกเรยนรวบรวมขอมล จาแนกขอมล และประเมนขอมลได

4. นกเรยนมคณธรรม จรยธรรม และมเหตผล

5. นกเรยนยอมรบฟงความคดเหนทด และมขอมลทนาเชอถอมา

สนบสนน

จากขอความขางตนสรปไดวา การมสวนรวมในการจดการเรยนการสอน

ดวยกลวธสอนแบบสบสอบ เปนการจดกจกรรมการจดการเรยนร โดยครผสอนจะทา

หนาทสรางสถานการณทนาสนใจและทาทาย เพอทาใหเกดแรงกระตนตอผเรยน ผเรยน

เหนความสาคญของปญหาและเกดการเรยนรดวยการสบสวนสอบสวนจากขอมลทมอย

เพอใหไดพบคาตอบเปนการเรยนรทเกดจากการสงเกต อธบาย พยากรณ และนาไปใช

เปนแนวทางในการแกปญหาดวยตนเอง และสามารถนาไปประยกตใชกบกจกรรมทใช

ในชวตประจาวนไดอยางหลากหลาย

8. การตรวจสอบความกาวหนาของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนการ

สอนดวยกลวธสบสอบ

การจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ สามารถตรวจสอบความ

กาวหนาของนกเรยน (Monitoring Progress) หลงจากทนกเรยนไดรบการจดการเรยนการ

สอนดวยกลวธสบสอบ และมการอภปรายในชนเรยน ซง Wilks, (1995, pp. 55-61) ได

รวบรวมมาจากผลการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบของครและนกวจย ดงน

8.1 การใชแบบสารวจรายการ (Check Lists)

เปนการตรวจสอบวา ในขณะทนกเรยนอภปรายโดยใชกลวธสบสอบ

หรอไมและแสดงใหเหนวานกเรยนไดแสดงความคด มการใชเหตผล พฒนาทกษะการ

สนทนา และมเจตคตทดในการอภปราย ซงจะสงผลใหการจดการเรยนการสอนดวยกลวธ

สบสอบมประสทธภาพมากขน (Wilks, 1995, p. 55) และแบบสารวจนสามารถนาไป

รายงานใหผปกครองได (Wilks, 1995, p. 57) ดงแสดงในตาราง 2

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

60

ตาราง 2 แสดงการสารวจทกษะความคดเหนของนกเรยน

ทกษะ ความคดเหน

ใช ไมใช

ทกษะการสบสอบ

สามารถถามไดตรงประเดน............................................................

สามารถยอมรบความคดเหนใหมๆ ................................................

สามารถยอมรบความคดเหนอยางมเหตผล....................................

สามารถสาธตและยกตวอยางไดตรงประเดน..................................

สามารถอภปรายไดอยางมเหตผลและรวดเรว................................

..........

..........

..........

..........

..........

...........

...........

...........

...........

..........

ทกษะของการใหเหตผล

สามารถตงสมมตฐาน......................................................................

สามารถทดสอบสมมตฐาน..............................................................

สามารถแสดงความคดเหนไดอยางตอเนอง.....................................

สามารถใหเหตผลไดอยางสมาเสมอเมอมการเปลยนประเดน...........

..........

..........

..........

..........

...........

...........

...........

...........

สามารถแยกแยะไดระหวางคาจากดความและตวอยาง....................

ทกษะการสนทนา

สามารถขยายความคดของผอน.......................................................

สามารถถายทอดความคดของผอน.................................................

สามารถรบฟงความคดเหนของผอน....................................................

สามารถอภปรายไดอยางรวดเรวและมเหตผล.................................

สามารถฟงอยางตงใจและมมารยาทในการฟง.................................

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

สามารถยอมรบและแกไขขอบกพรองของตนเอง..............................

สามารถปฏบตงานดวยความอดทนและมองโลกในแงด....................

..........

..........

...........

...........

8.2 การสารวจความชวยเหลอ (Monitoring Contributions)

การตรวจสอบการชวยเหลอเปนการประเมนความกาวหนาของนกเรยน

หลงจากไดดาเนนการจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ (Wilks, 1995, p. 57) โดยท

ครสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน และใหความชวยเหลอตงแตแรก โดยการเอาใจใส

นกเรยนระหวางการอภปราย เชน การรอคอยคาตอบของนกเรยน ปอนคาถามเพมเตม

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

61

เพอชวยใหนกเรยนตอบได รบฟงความคดเหนแมจะไมตรงประเดนในการอภปราย

ซง Wilks พบวา หลงการจดกจกรรมการเรยนการสอนนกเรยนดขนในทกๆ ดาน

8.3 ใชแบบประเมนความกาวหนาของนกเรยน (Evaluation of Student

Progress)

Matthew Lipman, (1980 cited in Wilks, 1995, p. 58) ไดสรางแบบ

ประเมนความกาวหนาของนกเรยน ซงครผสอนทกระดบชนสามารถนาไปใชประโยชนได

เชน

1. นกเรยนแตละคนสามารถรขอแตกตางระหวางเหตผล

2. นกเรยนตงคาถามไดเหมะสมในระหวางการอภปราย

3. นกเรยนทไมคอยพด ครพยายามใหนกเรยนไดมโอกาสพดแสดง

ความคดเหน

4. นกเรยนแสดงความคดเหนตรงไปตรงมาในขณะอภปราย

5. นกเรยนมเหตผล และไมมเหตผลในระหวางการอภปราย

6. นกเรยนไมพด ไมแสดงความคดเหนระหวางการอภปราย

7. นกเรยนไมมเหตผล และไมมเหตผลในระหวางการอภปราย

8. นกเรยนตองการเสรมแรง การสนบสนน จากครเพอเพมเตม

ความคดของเขา โดยเฉพาะอยางยงการใชถอยคาปะตดปะตอสงทเขากาลงพดอย

9. นกเรยนไดจดบนทกความคดทดเอาไว

8.4 การบนทกการสนทนานอกชนเรยน (Recording Non-classroom

Conversation)

Eugenio Echeverria,( 1990 cited in Wilks, 1995, pp. 59-60) ได

จดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ พบวาความสามารถในการสนทนาของนกเรยนด

ขน นกเรยนรจกเลอกใชคาทแสดงถงเหตผลในสถานการณตางๆ นกเรยนนาเรองท

อภปรายในชนเรยนไปสนทนาตอนอกหองเรยนและนาความสามารถในการคดไปใชใน

สถานการณตางๆ

8.5 การรายงานผลการจดการเรยนการสอนของคร (Teachers’

Reflections)

การรายงานตงขอสงเกตของครทจดการเรยนการสอนดวยกลวธสบสอบ

ในโรงเรยนเมลเบอรน ประเทศออสเตรเลย (Wilks, 1995, p. 60) กลาวถง การจดการเรยน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

62

การสอนดวยกลวธสบสอบวา เปนโครงสรางในการอภปรายทด มการจดเตรยมเวลา

สาหรบคด การถาม การฟง และการพดในสถานการณกลมใหญและสถานการณกลมเลก

ครไดเปลยนวธการสอนโดยพดนอยลง ฟงมากขน และทายทายมากขน มการสนบสนน

และใหกาลงใจ นกเรยน เพอทายทายความคดเหน เดกมสวนรวมมากขน แมแตคนทเงยบๆ

ไมพด กกลาพดมากขน นกเรยนเขาใจศพทมากขน ครชวยเพมความมนใจใหกบผเรยนมาก

ขน

สรปไดวาการจดกจกรรมการสอนดวยกลวธสบสอบ หมายถง การจดการ

เรยนการสอนทมงใหนกเรยนไดศกษาหาความร จากบทอานทกาหนดขนดวยตนเองกอน

แลวนามาอภปรายผล แลกเปลยนความคดเหนกบเพอน โดยการตงประเดนปญหาทตน

สงสย ตงสมมตฐานรวบรวมขอมล และทดสอบสมมตฐาน รวมทงการวเคราะห สงเคราะห

และประเมนคาความรทไดรบ วาสามารถนาไปประยกตใชในชวตจรงได

หลกอรยสจ 4

อรยสจ ๔ ประการน เปนหลกคาสอนทสาคญของพระพทธเจา ซงพระองค

ทรงแสดงไวอยางชดเจนใน ธรรมจกรกปปวตนสตรโปรดปญจวคคยทง ๕ ณ ปาอสปตน

มฤคทายวน คาวา “สจจะ” แปลวา ความจรง ม ๔ ประการ ซงมนกการศกษาและนกวจย

หลายทานไดใหความหมาย ไวดงน

1. ความหมายของอรยสจ 4

คา วา “อรยสจ” ไดมผใหความหมายไวดงน พจนานกรมฉบบเฉลมพระ

เกยรต 2530 (2531, หนา 526–539 อางถงใน สจตรา วภกดเพชร, 2555, หนา 54 ) ได

ใหความหมายไววา อรยะ หมายถง บคคลผบรรลธรรมวเศษ สจ หมายถง ความรแหง

ความจรง ดงนน อรยสจ หมายถง ความจรงของอรยะหรอ ความจรงอนประเสรฐเปนชอ

ธรรมทสาคญหมวดหนงในพระพทธศาสนา 4 ประกอบดวย 1) ทกข 2) สมทย 3) นโรธ

และ 4) มรรค

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) (2538, หนา 9 – 986 อางถงใน สจตรา

วภกดเพชร, 2555, หนา 54 ) ไดกลาวในคมภรวสทธมคค อางความในบาลแสดง

ความหมายของอรยสจ รวมได 4 นย คอ 1) สจจะทพระอรยตรสร 2) สจจะของพระอรยะ

3) สจจะททาใหเปนอรยะ และ 4) สจจะอยางอรยะคอแทแนนอน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

63

ปญญานนทภกข (2538, หนา 9-12, อางถงใน ประพนธศร สเสารจ

2553, หนา 349) ไดใหความหมายของอรยสจ หมายถง ของจรงอนประเสรฐ หรอของจรง

ททาใหเปนผประเสรฐขน ใครรแจงเหนจรงใน 4 ประการนกกลายเปนอรยบคคล แปลวา ผ

ประเสรฐอรยสจ 4 นยไดแก 1. สจจะทพระอรยะตรสร 2. สจจะของพระอรยะ 3. สจจะ

ททาใหเปนอรยะ 4. สจจะอยางอรยะ คอ แทแนนอน ซงสรปแลวกคอ “ สจจะอยาง

ประเสรฐของอรยะ”

อรยสจเปนเรองของความจรงอนประเสรฐ เปนหลกแหงเหตและผลทมนษย

จะตองนาไปแกปญหา โดยใชความสามารถทางสตปญญาคด วเคราะห พจารณา

ไตรตรองอยางรอบคอบ เปนหลกธรรมแหงความจรงทไมอาจเปลยนแปลงได

อรยสจ 4 เปนหลกคาสอนทสาคญอยางยงหวขอหนง ถอไดวาเปนหวใจของ

พทธศาสนา อรยสจ 4 เปนเรองเกยวกบปญหาชวต และการแกปญหานนๆ ความทกขเปน

ปญหาชวตทเผชญหนาคนทกคน การแกปญหาตองดาเนนไปตามหลกเหตผลและ

สตปญญา หรอดาเนนการใหถกตองตามเหตของปญหานนๆ แลวดบทเหตของปญหาจงจะ

ทาใหปญหาคลคลายลง วธของอรยสจจงเปนแนวทางแหงการแกปญหาชวตทกอยาง

(ประพนธศร สเสารจ 2553, หนา 349)

พระเทพวสทธเมธ (ปญญานนทขภกข) (มปป. 4–5) ไดกลาวคอ อรย

แปลวา ประเสรฐและสจ แปลวา ของจรง อรยสจ จงแปลวา ของจรงอนประเสรฐ หรอ

แปลอกอยางหนงวาของจรงททาใหเปนผประเสรฐขน ใครรแจงเหนจรงในสง 4 ประการน

กกลายเปน “อรยบคคล” แปลวา “ผประเสรฐ”

สวทย มลคา (2547, หนา 57-58 อางถงใน สจตรา วภกดเพชร, 2555,

หนา 56) ไดใหความหมาย การคดแบบอรยสจ 4 ไววา การคดแบบสบสาวจากผลไปหา

เหตแลวหาวธการแกไขทเหต แลวสบคนหาสาเหตเพอเตรยมแกไข ในเวลาเดยวกนก

กาหนดเปาหมายใหแนชด พรอมกนนนจงคดวธปฏบตทจะกาจดสาเหตของปญหาและ

ดาเนนการแกไขปญหาตามแนวทางทวางไว วธคดแบบอรยสจ 4 ประกอบดวยขนตอน

สาคญ คอ ทกข สมทย นโรธ และมรรค เปนวธคดทใชแกปญหาซงตรงตามกระบวนการ

แกปญหาตามหลกวทยาศาสตร

จากความหมายของการคดแบบอรยสจ 4 สรปไดวา การคดแบบอรยสจ 4

เปนการคดแบบสบสาว จากผลไปหาเหตแลว หาวธการแกไขทเหต เปนการคดทม

หลกการสาคญ โดยการนาเอาหลกธรรม ในพทธศาสนามา เปนแนวทางในการแกปญหา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

64

โดยเรมตนจากปญหา ทาความเขาใจกบปญหาใหชดเจน แลวสบคนหาสาเหตเพอเตรยม

แกไข ในเวลาเดยวกนกกาหนดเปาหมายใหแนชด พรอมกนนนจงคดวธปฏบตทจะกาจด

สาเหตของปญหาและดาเนนการแกไขปญหาตามแนวทางทวางไว ซงประกอบดวยขนตอน

สาคญ คอ ทกข สมทย นโรธ และมรรค เปนวธคดทใชแกปญหาตามหลกวทยาศาสตร

2. ประวตการสอนแบบอรยสจ

ในการจดการเรยนการสอนแบบอรยสจ มประวตความเปนมาดงน คอ

พนม พงษไพบลย และคนอนๆ (2528, หนา 42–46, อางถงใน บงกช

รตน สมานสนธ, 2551, หนา 8–10) กลาวคอ ในหมของผทเปนครยอมเปนททราบกนมา

นานแลววา เรองอะไรกตามถาเราไดคดของเราเอง หรอไดกระทาดวยตวเองแลว เรามกจะ

เขาใจหรอเรยนรไดอยางแจมชดในดานพทธประวตกปรากฏชดวาในการแกปญหาชวตของ

พระพทธองคกไดทรงคดแกปญหาดวยพระองคเอง ทรงทดลอง และทรงปฏบตหรอกระทา

ดวยพระองคเองทงสน ผลกคอทรงตรสรคอไดทรงเรยนรอยางแจมชดหรอรแจง ซงเปนการ

ยนยนวา การคดหรอปญหาดวยตนเองนน ทาใหรแจง หรอเกดการเรยนรขนเปนอยางด

เมอเปนเชนน ครทงหลายกเกดมองเหนวา ถาจะใหศษยไดเกดการเรยนร

หรอไดรและเขาใจอยางชดเจนแลว กจะตองใหศษยไดคดดวยตนเอง หรอคดแกปญหาดวย

ตนเองใหมากทสดเทาทจะทาได ความคดอนนยอมถอเปนรากฐานสาคญของการคด

เกยวกบการสรางวธสอน ถาหนไปดในดานพทธประวตหรอในดานพทธศาสนาอกครงหนง

กจะสงเกตเหนการคดแกปญหาและการกระทาควบกนไปนน ไดปรากฏอยชดเจนในขน

อรยสจ โดยเฉพาะในเรอง “กจของอรยสจ” แลว (บงกชรตน สมานสนธ, 2551, หนา 8)

จะเหนไดวาขนตอนของอรยสจส ในหลกพทธศาสนา นแหละคอ ขนของ

การสอนอนเปนแมบท และเรยกวธสอนแมบทแบบนไดวา “วธสอนตามขนทงส ของ

อรยสจ”

3. องคประกอบของอรยสจ

องคประกอบของอรยสจ 4 ซง ปญญานนทภกข (2538, หนา 9-12, อางถง

ใน ประพนธศร สเสารจ 2553, หนา 349-350) ไดสรปไวดงน

1. ทกข หมายถง สภาพทไมพงพอใจ สภาพทคบของใจ สภาพททนได

ยากทงกายและใจอนไดแก ปญหาตางๆ ของมนษยเชน ภาวะบบคน ขดแยง มความ

อดอดใจ ไมสามารถหาทางออกใหกบตนเองได ความทกขเปนสงทปรากฏไดอยางชดเจน

ในชวตประจาวนของมนษย และเปนปญหาอนยงใหญของสตวโลกทกชนด

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

65

2. สมทย หมายถง การเกดขนของทกข หรอเหตแหงทกข เหตททาให

ชวตถกบบคนดวยความเรารอน กระวนกระวาย ความหวงแหน เกลยดชงหวาดระแวง

ความเบอหนาย อนเนองมาจากความจน ความเจบ ความโงเขลา ซงหมายถงตณหานนเอง

3. นโรธ หมายถง แนวทางทนาไปสความดบทกข ขอปฏบตใหถงความ

ดบทกข

4. มรรค คอแนวทาง การดาเนนการเพอนาไปสการดบทกข หมายถง

อรยมรรค (ทางอนประเสรฐเปนวธทางแหงความดบทกข) (ประพนธศร สเสารจ. 2553,

หนา 349-350)

4. กระบวนการคดแกปญหาตามขนทง 4 ของอรยสจ

การสอนแบบอรยสจ 4 เปนวธการทผเรยนไดประสบและทราบวธแกปญหา

ชวยใหผเรยนคดเปน ทาเปนดวยตนเองในปจจบนและอนาคต หากมการใชวธการสอน

เชนนบอยๆ จะทาใหผเรยนคดเปน แกปญหาเปน เมอมปญหาอะไรเกดขนในชวตกไม

ตระหนกตกใจสามารถแกปญหาไดโดยทนท และการแกปญหาทดนนจาเปนตองอาศย

การตดสนใจทดดวยตามแนวทาง (สาโรจ บวศร (2528, หนา 8-10 อางถงใน ประพนธศร

สเสารจ, 2553, หนา 350) ดงน

1. พจารณาปญหาทเกดขนใหแนใจวาเปนปญหาทแทจรงหรอเปนเพยง

ผลของปญหา

2. พยายามแสวงหาขอเทจจรงทเกยวกบปญหานน

3. ใหขอเทจจรงทหาได พจารณาตวปญหาอกครงหนง ทาใหมองเหน

ปญหาชดเจนขน

4. กาหนดวธแกปญหาหลายๆรปแบบทงในระยาวและระยะสน

5. เลอกวธการแกปญหาทเหมาะสมทสด

6. วางแนวปฏบตเกยวกบวธการแกปญหาทตกลงใจเลอก

สาโรจ บวศร ไดยาวาวธการสอนแบบอรยสจเปนการประยกตปรงแตงเพอ

สะดวกแกการปฏบต หรอเพอใหเหมาะสมทนาไปใชในโรงเรยนหรอในสถานศกษาสงขนไป

และเปนการประยกตจากภารกจหรอขอปฏบตในขนตางๆ ของอรยสจ 4 ดวยการปฏบต

เปนสวนใหญมไดประยกตโดยตรงจากตวอรยสจ เรยกไดวาประยกตจากสวนหนงของ

อรยสจเทานน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

66

การสอนแบบอรยสจ 4 คอวธสอนตามขนทง 4 ของอรยสจเปนวธเดยวกบ

การแกปญหาเปนขนตอน เปนการคดอยางมระบบและเปนกระบวนการใชความคด

แกปญหาอยางมเหตผล หรอเรยกอกอยางหนงวา “วธการแหงปญญา” หรอทาง

วทยาศาสตร (สาโรจ บวศร, 2528, หนา 8-10 อางถงใน ประพนธศร สเสารจ, 2553,

หนา 350) มขนตอนดงน

1. ทกข ขนการกาหนดปญหา

2. สมทย ขนตงสมมตฐาน (หาสาเหตของปญหา)

3. นโรธ ขนหาแนวทางในการแกปญหาดวยวธการคนควา

4. มรรค ขนดาเนนการแกปญหาตามแนวทาง

ทศนา แขมมณ (2552, หนา 108-109) ไดกลาวถงกระบวนการแกปญหา

ตามหลกอรยสจ 4 โดย สาโรช บวศร เปนผรเรมจดประกายความคดในการนาหลกพทธ

ธรรมมาใชในการเรยน การสอน โดยการประยกตหลกธรรมอรยสจ 4 อนไดแก ทกข

สมทย นโรธ และมรรค มาใชในกระบวนการแกปญหา โดยใชควบคกบแนวทางปฏบตท

เรยกวา “กจในอรยสจ 4” อนประกอบดวย ปรญญา (การกาหนดร) ปหานะ (การละ)

สจฉกรยา (การทาใหแจง) และภาวนา (การเจรญหรอลงมอปฏบต) จากหลกทงสอง ทาน

ไดเสนอแนะการสอนกระบวนการแกปญหาไวเปนขนตอน ดงน

1. ขนกาหนดปญหา (ขนทกข) คอการใหผเรยนระบปญหาทตองการ

2. ขนตงสมมตฐาน (ขนสมทย) คอการใหผเรยนวเคราะหหาสาเหตของ

ปญหา และตงสมมตฐาน

3. ขนทดลองและเกบขอมล (ขนนโรธ) คอการใหผเรยนกาหนด

วตถประสงคและวธการทดลองเพอพสจนสมมตฐานและเกบรวบรวมขอมล

4. ขนวเคราะหขอมลและสรปผล (ขนมรรค) คอการนาขอมลมา

วเคราะหและสรปทงน พระราชวรมณ ไดอธบายอรยสจ 4 เพอเปนพนฐานในการ

ประยกตใชเปนวธสอนโดยจดไวเปนคๆ (ประพนธศร สเสารจ, 2553, หนา 351-353)

ดงตารางตอไปน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

67

ตาราง 3 แสดงขนตอนทง 4 และ กจในอรยสจ 4

ขนตอนทง 4 ของอรยสจ กจในอรยสจ 4

1. ทกข : ความทกข สภาวะทบบคน

ความปรารถนาทไมสมหวง

2. สมทย : สาเหตททาใหเกดทกข ไดแก

ตณหาทง 3

3. นโรธ : ภาวะทตณหาดบสนไปหลด

พนเปนอสระ คอ นพพาน

4. มรรค : ขอปฏบตใหถงความดบทกข

เรยกอกอยางหนงวา ทางสายกลาง หรอ

มชฌมาปฏปทา

1. ปรญญา การศกษาใหรจกเขาใจชดเจนแจง

ตามสภาพทเปนจรง ไดแกการทาความเขาใจ

และกาหนดขอบเขตของปญหาหรอความทกข

2. ปหานะ การกาจด ทาใหหมดสนไป ไดแก

การแกไข กาจดตนตอของปญหา คอ กาจด

ตณหาใหสนไป

3. สจฉกรยา การทาใหแจง คอ เขาถงบรรล

เปาหมายทตองการ ไดแก การเขาถงภาวะท

ปราศจากปญหาแจงในวธ

4. ภาวนา การกระทาตามวธทจะนาไปส

เปาหมาย ไดแก การลงมอแกไขปญหาตาม

แนวทางของขอปฏบต เพอจะไดบรรลถง

ความดบทกข

ขนของอรยสจ 4 กจในอรยสจ 4 และวธสอนตามขนของอรยสจ 4

(ประพนธศร สเสารจ, 2553, หนา 352-353)

ตาราง 4 แสดงขนของอรยสจ 4 กจในอรยสจ 4 และวธสอนตามขนของอรยสจ 4

ขนของอรยสจ 4 กจในอรยสจ 4 วธสอนตามขนทง 4 ของอรยสจ 4

1. ทกข

1. ปรญญา

(การรเขาใจใน

สภาพการณ)

1. ขนกาหนดปญหา (ขนทกข)

ครชวยใหนกเรยนไดศกษาพจารณาดปญหา

ทเกดขนดวยตนเอง ดวยความรอบคอบและ

พยายามกาหนดขอบเขตของปญหาทนกเรยน

ตองคดแกไขใหได

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

68

ตาราง 4 (ตอ)

ขนของอรยสจ 4 กจในอรยสจ 4 วธสอนตามขนทง 4 ของอรยสจ 4

2. สมทย

2. ปหานะ

(การกาจดการ

แกปญหา)

2. ขนตงสมมตฐาน (ขนสมทย)

ก. ครนกเรยนใหไดพจารณาดวยตนเองวา

สาเหตของปญหาทยกมากลาวในขอ 1 นนมอะไรบาง

ข. ครชวยใหนกเรยนเกดความเขาใจวา

ในการแกปญหานนๆ ตองกาจดหรอขจดทตนตอหรอ

แกทสาเหตของปญหาเหลานน

ค. ครชวยนกเรยนใหคดวาในการแกปญหาทสาเหต

นน อาจกระทาอะไรไดบาง คอใหกาหนดสงทกระทาน

เปนขอๆ ไป

3. นโรธ

3. สจฉกรยา

(การทาใหแจง

การหาวธการ

ทดทสด)

3. ขนคนหาเกบขอมล

สจฉกรยา หมายถง การกระทาใหแจงหรอทาใหบรรล

จดมงหมายทตองการโดยกระทาอยางไรใหเกดความร

แจงได อะไรคอหนทางทดทสด อาจตองทดลอง

หลายๆ วธ เพอคนหาวธการ ถาเจรญรอยตามพระ

พทธองค ตองดวยตนเอง ทรงทดลองวธตางๆ ดวย

พระองคเอง เชนการฝกโยคะ ตบะ ทรงอดพระกระยา

หาร เปนตน เมอเหนวาวธการดงกลาวไมบรรลผล จง

ทรงใชวธสมถะและวปสสนากรรมฐาน การสอนในขน

นครตองชวยใหนกเรยนไดทดลองทา

4. มรรค

4. ภาวนา การ

ปฏบต (การ

กระทาเพอให

บรรลเปาหมาย)

4. ขนดาเนนการแกปญหาตามวธทไดเลอกสรรแลว

ขนนใหนกเรยนไดทาการวางแผนและปฏบตตามแผน

เพอแกปญหาอยางเปนขนตอน โดยครชวยใหนกเรยน

รจกวธการวางแผนและมวธการอยางไรทจะใหการ

ปฏบตการตามแผนประสบความสาเรจตลอดจนการ

วเคราะหและประเมนผลงานของตนเองและการ

สรปผลการดาเนนงาน

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) (2544, หนา 52 อางถงใน โสภดา ศรโพธชย,

2556, หนา 43) วธคดแบบอรยสจ หรอคดแบบแกปญหาเรยกตามโวหารทางธรรมไดวา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

69

วธแกความดบทกขจดเปนวธคดแบบหลกอยางหนง เพราะสามารถขยายใหครอบคลมวธ

คดคดแบบอนๆ ไดทงหมด บาลทพงอางในขอนสนๆ ดงน

“ภกษนนยอมมนสการโดยแยบคาย (โยนโสมนสการ) วา ทกข คอดงน

ยอมมนสการโดยแยบคายวา เหตเกดแหงทกข คอดงน ยอมมนสการโดยแยบคายวา ขอ

ปฏบตทใหถงความดบทกข คอดงน เมอเธอมนสการ โดยแยบคายอยอยางน สงโยชน 3

อยาง คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา และลลพตปรามาส ยอมถกละเสยได”

วธคดแบบอรยสจน มลกษณะทวไป 2 ประการ คอ

1. เปนวธคดตามเหตและผล หรอเปนไปตามเหตและผล สบสาวจากผล

ไปหาเหต แลวแกไขและทาการทตนเหต จดเปน 2 ค คอ

คท 1 : ทกข เปนผล เปนตวปญหา เปนสถานการณทประสบ ซงไม

ตองการสมทยเปนเหต เปนทมาของปญหา เปนจดทตองกาจดหรอแกไข จงจะพนจาก

ปญหาได

คท 2 : นโรธเปนผล เปนภาวะสนปญหา เปนเปาหมายซงตองการจะ

เขาถง

2. เปนวธทตรงจดตรงเรอง ตรงไปตรงมา มงตรงตอสงทจะตองทาตอง

ปฏบต ตองเกยวของของชวต ใชแกปญหา ไมฟงซานออกไป ในเรองฟงเฟอ ทสกวาคดเพอ

สนองตณหา มานะทฎฐ ซงไมอาจนามาใชปฏบต ไมเกยวกบการแกปญหา หลกการหรอ

สาระสาคญของชวตแบบอรยสจ กคอการเรมตนจากปญหาหรอความดบทกขทประสบ

โดยกาหนดรทาความเขาใจกบปญหา คอความทกขนนใหชดเจนแลวสบคนหาสาเหตเพอ

เตรยมแกไข ในเวลาเดยวกนกกาหนดเปาหมายของตนใหแนชดวาคออะไร จะเปนไปได

หรอไม และเปนไปไดอยางไร แลวคดวางวธปฏบตทจะกาจดสาเหตของปญหา โดย

สอดคลองกบการทจะบรรลประสงคทกาหนดไวนน ในการคดตามวธนจะตองตระหนกถง

กจ หรอหนาททพงปฏบตตออรยสจแตละขออยางถกตองดวย เพอใหมองเหนเคาความใน

เรองน จะกลาวถงหลกอรยสจและวธปฏบตโดยยอดงน

ขนท 1 ทกข คอ สภาพปญหา ความคบของ ตดขด กดดน บบครน

บกพรอง ทเกดมแกชวตหรอทคนไดประสบ ซงเมอวาอยางกวางทสดคอ ภาวะทสงขาร

หรอนามรป หรอขนธ 5 หรอ โลกและชวตตกอยในอานาจของกฎธรรมดา เปนของ

ไมเทยงแทคงท ถกเหตปจจยตางๆ กดดน บบคน และขนตอเหตปจจย ไมมตวตนทจะอยใน

อานาจครอบครองบงคบไดจรง นนเอง สาหรบทกขนเรามหนาทเพยงกาหนดร คอทา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

70

ความเขาใจและกาหนดขอบเขตใหชด เหมอนอยางแพทยกาหนดรหรอตรวจใหรวาเปน

อาการของโรคอะไร เปนทไหน หนาทนเรยกวาปรญญา เราไมมหนาทเอาทกขมาครนคด

มาแบกไว หรอคดขดเคองเปนปฏปกษกบความทกข หรอหวงกบกลอยากหายทกข เพราะ

คดอยางนนมแตจะทาใหทกขเพมขน เราอยากแกทกขได แตเรากแกทกขดวยความอยาก

ไมได เราตองแกดวยรมน และกาจดเหตของมน ดงนนจะอยากไปกไมมประโยชนมแตทา

เพมขน ขนนนอกจากกาหนดรแลว กเพยงวางใจวางทาทแบบรเทาทนคตธรรมดาอยางท

กลาวแลวในขนท 1 ของวธทสาม เมอกาหนดรทกขหรอตอปญหาเสรจสน พงกาวไปส

ขนทสองทนท

ขนท 2 สมทย คอเหตเกดแหงทกข หรอสาเหตของปญหาไดแก เหต

ปจจยตางๆ ทเขาสมพนธขดแยงสงผลสบทอดกนมาจนปรากฏเปนสภาพบบคน กดดน คบ

ของ ตดขด อดอด บกพรอง ในรปตางๆ แปลกๆ กนไป อนจะตองคนหาใหพบ แลวทา

หนาทตอมนใหถกคอปหาน ไดแก กาจดหรอละเสย ตวเหตแกนกลางทยนพนหรอยนโรง

กากบชวตอยควบคกบความทกขพนฐานของมนษย พระพทธเจาไดทรงแสดงไวทงระดบตว

แสดงหนาโรงคอตณหา และระดบเตมกระบวนหรอเตมโรงคอการสมพนธสบทอดกนแกง

เหตปจจยเรมแตอวชชาตามหลกปฎจจสมปบาท เมอประสบทกขหรอปญหาจาเพราะแต

ละกรณกตองพจารณาสบสาวหาสาเหตและปจจยทเกยวของ ไดแกใชวธคดแบบท 1 ถา

เปนปญหาเกยวของกบปจจยดานมนษย กพงนาเอาตวเหตแกนกลางหรอเหตยนโรงมา

พจารณากบเหตปจจยเฉพาะกรณดวย เมอสบคนวเคราะหและวนจฉยจบมลเหตของ

ปญหา ซงจะตองกาจดหรอแกไขไดแลวกเปนอนเสรจสนการคดขนท 2

ขนท 3 นโรธ คอความดบทกข ความพนทกข ภาวะไรทกข ภาวะพน

ปญหาหมด หรอปราศจากปญหา เปนเปาหมายทตองการ ซงเรามหนาท สจฉกรยา หรอ

ประจกษแจงทาใหเปนจรง ทาใหสาเรจหรอบรรลถงในขนนจะตองกาหนดไดวาเปาหมายท

ตองการคออะไร การทปฏบตอยนหรอจะปฏบตเพออะไร จะทากนไปไหน เปาหมายนน

เปนไปไดหรอไม เปนไปไดอยางไร มหลกการในการเขาถงอยางไร มเปาหมายรองหรอ

เปาหมายลดหลนแบงเปนขนตอนในระหวางไดอยางไรบาง

ขนท 4 มรรค คอ ทางดบทกข ขอปฏบตใหถงความดบทกขหรอวธแกไข

ปญหา ไดแก วธการและรายละเอยดสงทจะตองปฏบต เพอกาจดเหตปจจยของปญหาให

เขาถงเปาหมายทตองการ ซงเรามหนาท ภาวนาคอปฏบตหรอลงมอทา สงทพงทาในขน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

71

ของความคดกคอกาหนดวางวธการ แผนการและรายการสงทจะตองทา ซงจะชวยใหแกไข

สาเหตของปญหาไดสาเรจ โดยสอดคลองกบเปาหมายทตองการ

จะเหนไดวา วธการสอนตามขนทงสของอรยสจ ซงถอวาเปนวธสอนแมบท

แทจรงกคอวธการแกปญหา ทเปนขนตอนในการดาเนนการของพทธองคในการแกปญหา

อนยงใหญของชวต กลาวคอ การดบทกข เปนขนตอนของการคดขนสง และการคดอยางม

ระบบระเบยบ อาจกลาวไดวาเปนขวนการของการใชความคด หรอการใชปญญานนเอง

หรอบางครงอาจเรยกวา “วธการแหงปญญา”

ภาษต สขวรรณด (2549, หนา 1 อางถงใน โสภดา ศรโพธชย, 2556, หนา

47) ไดแสดงความคดเหนเกยวกบการสอนตามแนวพทธศาสตร กลาวคอ เปนทประจกษ

ชดในปจจบนวา นกการศกษาเกอบทวโลก ตางยอมรบนบถอ คาสอนของพระพทธเจาวา

ประเสรฐและยอดเยยมจรง ทงยงมวธการสอนททนสมยอยเสมอ และใชไดผลดมาตงแต

โบราณกาล ดงนนนกวชาการและนกการศกษาหลายทานไดใหความเหนเกยวกบวธสอน

ตามแนวพทธศาสตรไวอยางหลากหลาย ซงลวนแตเปนวธการทนาสนใจยง ในทนจะขอ

เสนอความคดเหนเฉพาะการสอนแบบอรยสจ 4 ดงน

การสอนแบบอรยสจ คอ สอนแบบตงปญหา และแกปญหา 4 ประการ คอ

1. ทกข คอ สอนใหรจกปญหา คอตวทกข

2. สมทย คอ สอนใหรจกสาเหตของปญหา คอเหตเกดทกข

3. นโรธ คอ สอนใหรจกวธการแกปญหาดวยการทดลอง เกบขอมลเพอ

นามาแกปญหาใหไดจนหมดปญหา

4. มรรค สอนใหรจกสรปผลทเปนแนวทางในการแกปญหา แลวสามารถ

นาไปใชในชวตประจาวนได

สาโรช บวศร (2537, หนา 87-88 อางถงใน สจตรา วภกดเพชร, 2555,

หนา 60) ไดกลาวถงวธการสอนตามขนทง 4 ของอรยสจไววาดานพทธประวต ไดปรากฏ

ชดวาในการแกปญหาชวตของพระพทธองคนน ไดทรงคดแกปญหาดวยพระองคเองทงสน

ผลกคอทรงตรสรไดเรยนรอยางแจมชด หรอรแจงซงเปนการยนยนวาการคด หรอคด

แกปญหาดวยตนเองนน ทาใหรแจงหรอเกดการเรยนรขนเปนอยางด 4

พระราชวรมน ไดกลาวถงเรองวธการสอนตามขนทง 4 ของอรยสจ นวา

การคดแกปญหาและการกระทาควบคกนไปนน ไดปรากฏอยางชดเจนในขนตอนของ

อรยสจ 4 โดยเฉพาะในกจของอรยสจ ซงเปนหนาททจะพงกระทาตออรยสจ 4 แตละอยาง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

72

ทจะตองปฏบตใหถกตองและเสรจสนในอรยสจ 4 แตละอยางดวย จงจะไดชอวารอรยสจ

หรอเปนผตรสรแลว

วธการสอนนน เปนการกระทาอยางหนงทจะทาอยางไร ผเรยนจงจะเกด

ความเขาใจหรอเกดการเรยนรมาได ดงนนวธการสอนจะตองประยกตจากกจในอรยสจ 4

โดยเปนสวนใหญเพราะเปนเรองของการปฏบตหรอการกระทา มไดประยกตจากตว

อรยสจ 4 จงเปนวธสอนทเรยกวา “วธสอนทง 4 ขนของอรยสจ”

1. ขนกาหนดปญหา (ขนทกข) ครชวยใหนกเรยนไดศกษาพจารณาด

ปญหาทเกดขนดวยตนเอง ดวยความรอบคอบ และพยายามกาหนดขอบเขตของปญหา

ซงนกเรยนจะตองคดแกไขใหจงได

2. ขนตงสมมตฐาน (ขนสมทย)

2.1 ครชวยใหนกเรยนไดพจารณาดวยตนเองวา สาเหตของปญหาท

ยกมานกลาวในขนท 1 มอะไรบาง

2.2 ครชวยนกเรยนใหไดเกดความเขาใจวาในการแกปญหาใดๆ นน

จะตองกาจดหรอดบทตนตอ หรอแกทสาเหตของปญหาเหลานน

2.3 ครชวยใหนกเรยนไดคดวา ในการแกทสาเหตนน อาจกระทา

อะไรไดบาง คอกาหนดสงจะกระทาเปนขอๆ ไป

3. ขนทดลองและเกบขอมล (ขนนโรธ) เปนขนการทดลองและรวบรวม

ขอมลหรอขนนโรธ มวธการขนตอน ดงตอไปน

3.1 สจฉกรยา หมายถง การทาใหแจงหรอใหบรรลเปาหมายท

ตองการ ทาอยางไรจงจะทาใหแจงได ถาเจรญรอยตามพระพทธองคตองกระทาดวย

ตนเอง จะเหนวาพระพทธองคทรงทดลองวธการตางๆ ดวยพระองคเอง เชนโยคะ ตะบะ

และทรงอดพระกระยาหาร เปนตน เมอทรงเหนวาไมสามารถบรรลเปาหมายปลายทางท

ตองการได จงใชวธการของสมถะและวปสสนากรรมฐาน ดงนนในการสอนขนน ครตอง

ชวยใหนกเรยนไดกระทาหรอทาการทดลองดวยตนเองตามหวขอตางๆ ทไดกาหนดไววาจะ

กระทาดงขอท 2 ขอท 3

3.2 เมอทดลองไดผลประการใด ตองบนทกผลของการทดลองแตละ

อยางหรอทเรยกวา “ขอมล” ไวเพอพจารณาในขนตอไป

4. ขนวเคราะหขอมลและสรป (ขนมรรค) ขนวเคราะหขอมลและสรปผล

หรอขนมรรค มวธการและขนตอน ดงตอไปน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

73

4.1 จากการทดลองกระทาดวยตนเองหลายๆ อยางนน ยอมจะไดผล

ออกมาใหเหนชด ผลบางประการชใหเหนวา แกปญหาไดบางประการ แตไมคอยชดเจนนก

ผลทถกตองจะชใหเหนวา แกปญหาไดแนนอนแลวและไดบรรลเปาหมายแลว ไดแนวทาง

หรอขอปฏบตทเราตองการแลว เหลานหมายความวาจะตองวเคราะหและเปรยบเทยบ

ขอมลทไดบนทกไวในขนท 3 ขอ 2 นนจะเหนแจมแจงวาทาอยางไรจงจะแกปญหาท

กาหนดในขนท 1 ไดสาเรจ

4.2 จากการวเคราะหดงกลาวแลวนน จะทาใหเหนวาสงใดแกปญหา

ไดจรง ตอไปกใหสรปการกระทาทไดผลนนๆ ไวเปนขอๆ หรอเปนระบบ หรอเปนแนวทาง

ปฏบตแลวใหลงมอกระทา หรอปฏบตอยางเตมทตามแนวทางนนโดยทวกน

วธการสอนตามขนทง 4 ของอรยสจนน ถอวาเปนแมบท แตโดยแทจรง

แลวเปนวธการแกปญหานนเอง จงกลาวไดวาเปนวธการทสาคญยงและเปนเครองมอทม

ศกยภาพสงในวชาชพครดวย สมควรทครไทยทงหลายจงไดตระหนกและภาคภมใจวา เรา

มวธสอนแมบทของเราเอง และเปนวธการสอนทไดยดแนวคดและวธการสอนของ

พระพทธศาสนาเปนหลก

สมน อมรววฒน (2531, หนา 47–55 อางองใน โสภดา ศรโพธชย, 2556,

หนา 49) ไดนาเสนอแนวคดจากหนงสอพทธธรรมของพระราชวรมน ซงไดเขยนเกยวกบ

การสรางศรทธา และโยนโสมนสการมาสรางเปนหลกการและขนตอนการสอนตามแนว

พทธวธขน เรยกหลกการและขนตอนการสอนนวา การสรางศรทธาและโยนโสมนสการ ม

วธการดงตอไปน

1. หลกการ

ครเปนบคคลสาคญทสามารถจดสภาพแวดลอม แรงจงใจและวธการ

สอนใหศษยเกดศรทธาทจะเรยนร และไดฝกฝนวธการคดโดยแยบคาย นาไปปฏบตจน

ประจกษจรงการสอนโดยการสรางศรทธาและโยนโสมนสการนใชสอนไดทกระดบ

การศกษา มงใหครเปนกลปยานมตรของศษย ครและศษยมความสมพนธอนดตอกน และ

ศษยไดมโอกาสคดแสดงออกปฏบตอยางถกวธจนสามารถใชปญญาแกปญหาไดอยาง

เหมาะสม

2. ขนตอนการสอน

2.1 ขนนา การสรางเจตคตทดตอคร วธการเรยนและบทเรยน

2.1.1 เหมาะกบระดบชนเรยน

2.1.2 เหมาะกบวยและภมของผเรยน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

74

2.1.3 เหมาะกบวธการเรยนการสอน

2.1.4 เหมาะกบบทเรยนทสอนและเนอหาวชา

2.2 บคลกภาพของครและการสรางความสมพนธทดระหวางครกบ

ลกศษยในการสอนและสรางศรทธาน ครควรคงบคลกภาพของการเปนครไว ซงพอสรปได

ดงน

2.2.1 บคลกภาพทางกาย มความสะอาด แจมใส สงบและสารวม

2.2.2 เปนผมสขภาพจตด กลาวคอ มจตใจเปนอสระ ไมตกเปน

ทาสของปญหาและอามส เพราะผทมจตใจเปนอสระ ปลอดโปรงจากปญหาเทานนทจะ

ชแนะ ชวยเหลอผอนได

2.2.3 มความมนใจในตนเอง เนองจากเปนผทรจรงและปฏบตจรง

ในสงทสอนผอน ครทดจงไมมปมดวยหรอปมเดน เปนผทมความเรยบงายฉนคนธรรมดา

2.3 การเสนอสงเราและแรงจงใจ พระพทธเจาไดทรงใชวธการ

ตรวจสอบความคดและความสามารถของผเรยนกอนทจะทรงสอนเพอใหเหมาะกบบคคล

ทรงใชเทคนควธการ อปกรณจากธรรมชาตและเหตการณตางๆ มาเราใหเกดความมานะ

พากเพยร ฝกหด อบรมตน การสอนโดยสรางศรทธาไดจดขนในการเสนอสงเราและสราง

แรงจงใจ ดงน

2.3.1 ใชสอการเรยนการสอนและอปกรณ และวธการตางๆ เพอ

เราความสนใจ

2.3.2 จดกจกรรมขนนาทสนกนาสนใจ

2.3.3 ใหนกเรยนไดตรวจสอบความรความสามารถของตนและได

ทราบผลทนทวงทเปนการเสรมแรงกระตนใหนาสนใจ

3. ขนสอน

3.1 ครเสนอปญหาทเปนสาระสาคญของบทเรยน หรอเสนอหวขอ

เรองประเดนสาคญของบทเรยนดวยวธการตางๆ

3.2 ครแนะนาแหลงวทยาการแหละแหลงขอมล

3.3 ใหนกเรยนฝกรวบรวมขอมล ขอเทจจรง ความร และหลกการ

3.4 จดกจกรรมทเราใหเกดความคดวธตางๆ ตองเปนกจกรรมท

นกศกษาไดมสวนรวม ไดลงมอคนควาไดพบสงเรา สนใจทจะคดตอไป จนสามารถสรป

ความคดได

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

75

3.5 ฝกการสรปประเดนของขอมลความร และเปรยบเทยบ ประเมน

คาโดยวธการแลกเปลยนความคดเหน ทดลอง ทดสอบ จดเปนทางเลอกและทางออกของ

การแกปญหา

3.6 ดาเนนการเลอกและตดสนใจ

3.7 กจกรรมฝกปฏบต เพอพสจนผลการเลอกและตดสนใจนนได

ประจกษจรง

4. ขนสรป

4.1 ครและนกเรยนสงเกตวธการปฏบต ตรวจสอบและปรบปรงแกไข

ใหปฏบตถกตอง

4.2 อภปรายผลและสอบขอสงสย

4.3 สรปผลการปฏบต

4.4 สรปบทเรยน

4.5 วดและประเมนผล

วธการสอนของพระพทธเจา ไมวาจะเปนการแกปญหาตามขนตอนของ

อรยสจ 4 การใชหลกการคดอยางแยบคายทเรยกวา โยนโสมนสการ และการใชลลาการ

สอนของพระพทธเจานน มคณลกษณะ 4 ประการดงน คอ

1. สนทสนา อธบายใหเหนชดเจนจนแจมแจง เหมอนจงมอไปดใหเหน

กบตา

2. สมทปนา ชกจงใหเหนจรงดวยชวนใหคลอยตามจนตองยอมรบและ

นาไปปฏบต

3. สมตเตชนา เราใจใหแกลวกลา บงเกดกาลงใจ ปลกใหมอตสาหะ

นาไปปฏบต

4. สมตเตชนา เราใจใหแกลวกลา บงเกดกาลงใจ ปลกใหมอตสาหะ

นาไปปฏบต

สรปไดวา วธการสอนตามแนวทางแหงพทธศาสนาเปนวธการสอนทเนนให

ผเรยนไดฝกทกษะกระบวนการคดแกปญหาดวยตนเองอยางแทจรง และสอดคลองกบ

หลกวธคดของพระพทธเจาทเรยกวา “โยนโสมนสการ” ซงเปนวธคดชนสงและแยบยล”

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

76

5. หลกการทเกยวของกบการสอนอรยสจ

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) (2544, หนา 4–44 อางองใน โสภดา

ศรโพธชย, 2556, หนา 52) กลาวถง หลกการสอน และวธสอน ซงสรปดงน

1. ปญญา เปนสงสรางสรรคขนภายในตวผเรยนเอง เปนความรความ

เขาใจทพฒนาเกดขนในตวผเรยนเอง ผอนจะบงคบหรอยดเยยดใหไมได

2. ผสอน ทาหนาททเปนกลยาณมตร ชวยชนาทางการเรยน โดยการ

อานวยโอกาสทจะชวยใหผเรยนเขาถงปญญา

3. วธสอน อบาย และกลวธตางๆ เปนสอหรอเครองผอนแรงการเรยน

การสอน

4. อสรภาพในทางความคดเหนอปกรณสาคญในการสรางปญญา

(ปญญาเปนมากกวาความร)

เนอหาทใชสอน

1. สอนจากสงทรเหนเขาใจงาย หรอรเหนเขาใจอยแลว ไปหาสงทเหน

เขาใจไดยาก หรอยงไมรไมเหนไมเขาใจ

2. สอนเนอเรองทคอยลมลกยากลงไปตามลาดบขน และความ

ตอเนองกนเปนสายลงไป

3. ถาสงทสอนเปนสงทแสดงได กสอนดวยของจรง ใหผเรยนไดด ได

เหน ไดฟงเอง อยางทเรยกวาประสบการณตรง

4. สอนตรงเนอหา ตรงเรอง คมอยในเรอง มจดไมวกวน ไมไขวเขว

ไมออกนอกเรองโดยไมมอะไรเกยวของในเนอหา

5. สอนมเหตผล ตรงตามเหนจรงได

6. สอนเทาทจาเปนพอดสาหรบใหเกดความเขาใจ ใหการเรยนร

ไดผล ไมใชสอนเทาทตนร หรอสอนแสดงภมวาผสอนมความรมาก

7. สอนสงทมความหมายควรทเขาจะเรยนรและเขาใจ เปนประโยชน

แกตวเขาเอง

เกยวกบตวผเรยน

1. ร คานงถง และสอนใหเหมาะตามความแตกตางระหวางบคคล

2. ปรบวธสอนผอนใหเหมาะกบบคคล แมสอนเรองเดยวกนแตตาง

บคคลอาจใชตางวธ ขอนเกยวโยงตอเนองมาจากขอ 1

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

77

3. นอกจากคานงถงความแตกตางระหวางบคคลแลว ผสอนยง

จะตองคานงถงความพรอม ความสกงอม ความแกรอบแหงอนทรยหรอญาณของผเรยน

แตบคคลเปนรายๆ ไปดวย วาในแตละคราว หรอเมอถงเวลานนๆ เขาควรจะเรยนอะไร

และเรยนไดแตไหนเพยงไร หรอวาสงทตองการใหเขารนนควรใหเขาเรยนไดหรอยง

4. สอนโดยใหผเรยนลงมอทาดวยตนเอง ซงผชวยใหเกดความรความ

เขาใจชดเจน แมนยา และไดผลจรง

5. การสอนดาเนนไปในรปทรสกวาผเรยนกบผสอนมบทบาทรวมกน

ในการแสวงหาความจรง ใหมการแสดงความคดเหน โตตอบเสร หลกนเปนขอสาคญใน

วธการแหงปญญา ซงตองการอสรภาพในทางความคด และโดยวธนเมอเขาถงความจรง

ผเรยนจะรสกวาตนไดมองเหนความจรงดวยตนเอง และมความชดเจนมนใจ หลกนเปน

หลกทพระพทธเจาทรงใชประจา และมกมาในรปการถามตอบ ซงอาจแยกลกษณะการ

สอนแบบนไดเปน

5.1 ลอใหผเรยนแสดงความคดเหนของตนออกมา ชขอคดเหน

ใหแกเขา สงเสรมใหเขาคด และใหผเรยนเปนผวนจฉยความรนนเอง ผสอนเปนเพยงนาช

ชองทางเขาสความรในการนผสอนมกกลายเปนผถามแทนทจะเปนผตอบ

5.2 มการแสดงความคดเหน โตตอบอยางเสร แตมงหาความร

ไมใชมงแสดงภม หรอขมกน

6. เอาใจใสบคคลทควรไดรบความสนใจพเศษเปนรายๆ ไปตามควร

แกกาลเทศะและเหตการณ

7. ชวยเหลอเอาใจใสคนทดอย ทมปญหาเกยวกบการดาเนนการสอน

8. ในการสอนนน การเรมตนเปนจดสาคญมากอยางหนง การเรมตน

ทดมสวนชวยใหการสอนสาเรจผลดเปนอยางมาก อยางนอยกเปนเครองดงความสนใจ

และนาเขาสเนอหาไดพระพทธเจาทรงมวธเรมตนทนาสนใจมาก ทรงเรมสนทนากบผทรง

พบหรอผมาเฝาดวยเรองทเขาร เขาใจด หรอสนใจอย

9. สรางบรรยากาศในการสอนใหปลอดโปรง เพลดเพลน ไมให

ตงเครยด ไมใหเกดความอดอด และใหเกยรตแกผเรยน ใหเขามความภมใจในตวเอง

10. สอนมงเนอหา มงใหเกดความรความเขาใจในสงทสอนเปนสาคญ

ไมกระทบตนและผอน ไมมงยกตน ไมมงเสยดสใครๆ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

78

11. สอนโดยเคารพ คอตงใจสอน ทาจรง ดวยความรสกวาเปนสงทม

คามองเหนความสาคญของผเรยน และงานสงสอนนนไมใชสกวาทา หรอเหนผเรยนโงเขลา

12. ใชภาษาสภาพ นมนวล ไมหยาบคาย ชวนใหสบายใจและสลวย

เขาใจงาย

6. ขอดของการจดการเรยนการสอนแบบอรยสจ 4

หลกอรยสจ นอกจากเปนคาสอนทครอบคลมหลกธรรมทงหมดใน

พระพทธศาสนาซงพระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) (ป.อ. ปยตโต, 2538, หนา 920,

อางถงใน ประพนธศร สเสารจ, 2553, หนา 350) ไดสรปไวดงน

1. เปนวธการแหงปญญา ซงดาเนนการแกปญหาตามระบบแหงเหตผล

เปนระบบวธการแบบอยางซงแกปญหาใดๆ กตาม ทจะมคณคาและสมเหตสมผลจะตอง

ดาเนนไปในแนวเดยวกนเชนน

2. เปนการแกปญหาและจดการกบชวตของคนดวยปญญาของมนษยเอง

โดยนาเอาหลกความจรงทมอยตามธรรมชาตมาใชประโยชน ไมตองอางอานาจดลบนดาล

ของตวการพเศษเหนอธรรมชาตหรอสงศกดสทธใดๆ

3. เปนความจรงทเกยวของกบชวตของคนไมวามนษยจะเตลดออกไป

เกยวของสมพนธกบสงทอยหางไกลตวกวางขวางมากมายเพยงใดกตามแต ถาเขายง

จะตองมชวตของตนเอง (ประพนธศร สเสารจ, 2553, หนา 350)

7. ขอดของวธสอนแบบอรยสจ 4

1. นกเรยนไดศกษาคนควาหาความร และแกปญหาดวยตนเอง

2. สงเสรมการทางานรวมกนเปนหม และใหมความรบผดชอบ

3. สงเสรมใหนกเรยนไดใชความคดหาเหตผล

8. ขอจากดของวธสอนแบบอรยสจ 4

1. ตองระบปญหาใหไดอยางชดเจน

2. ในการทากจกรรมตองใชเวลามาก

จากการศกษาคนควาสรปไดวา การจดการเรยนการสอนตามหลกกระบวน

การคดแบบอรยสจ 4 เปนการคดทตองดาเนนการไปเปนลาดบขนตอน ทจะชวยใหการคด

นนประสบความสาเรจตามจดมงหมายของการคดนนๆ ซงในแตละลาดบขนตอนตองอาศย

ทกษะการคด หรอลกษณะการคดจานวนมาก กระบวนการทสาคญทหลายกระบวนการ

กระบวนการคดปญหา ไดแก ลาดบขนตอนของการคดและการดาเนนการแกปญหา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

79

เพอใหสามารถแกปญหาไดอยางมประสทธภาพ วธคดแบบอรยสจ 4 แกปญหาเรยกตาม

ทางธรรมะไดวา วธแหงความดบทกข โดยเรมจากตวปญหา หรอทกข ทาความเขาใจให

ชดเจน สบคนหาสาเหตเตรยมไข วางแผนกาจดสาเหตปญหา มวธการปฏบต 4 ขนตอน

คอ 1) ทกข 2) สมทย 3) นโรธ 4) มรรค

ชดการเรยนรแบบกลวธสบสอบรวมกบหลกอรยสจ 4

ชดการเรยนรแบบกลวธสบสอบรวมกบหลกอรยสจ 4 เปนชดการศกษาทผวจย

สรางขนมา โดยการนาเอาหลกการจดการเรยนการสอนแบบกลวธสบสอบ ทมงเนนให

นกเรยนไดเกดทกษะการเรยนร คอ การใชคาถามหรอ การระบปญหา ผสอนตองฝกทกษะ

การตงคาถามจนเกดความชานาญ จงจะนาผเรยนใหผเรยน คดหาคาตอบรวมถงสามารถ

ทจะสรางความคดรวบยอดไดดวยตนเอง สถาบนสงเสรมการสอน วทยาศาสตรและ

เทคโนโลย จาแนกประเภทของคาถามออกเปนประเภทตางๆ และหลกการสอนแบบ

อรยสจ 4 ซงเปนการนาหลกพระพทธธรรม มาจดเปนกระบวนการเรยนการสอน เพอให

ผเรยนไดมการพฒนาการทางความคด นาไปสการตดสนใจทถกตองเหมาะสม เรยนร

โดยการกระทาทนอกเหนอไป จากสภาพการณในชนเรยนปกต ทปฏบตอยเปนประจา เนน

กระบวนการแสวงหาความรมากกวาเนอหา ซงมรายละเอยดของชดกจกรรม ดงตอไปน

1. หลกการและเปาหมาย

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ชดการเรยนรแบบกลวธ

สบสอบรวมกบหลกอรยสจ 4 เปนการจดการเรยนรทนาเอาลกษณะของการเรยนรแบบ

กลวธสบสวนเปนรปแบบการเรยนรทการจดการเรยนการสอนทมงใหนกเรยนไดศกษาหา

ความร จากบทเรยนทกาหนดขนดวยตนเองกอน แลวนามาอภปรายผล แลกเปลยนความ

คดเหนกบเพอน โดยการตงประเดนปญหาทตนสงสย ตงสมมตฐานรวบรวมขอมล และ

ทดสอบสมมตฐาน รวมทงการวเคราะห สงเคราะห และประเมนคาความรทไดรบ วา

สามารถนาไปประยกตใชในชวตจรงไดอยางไร ผวจยไดนาแนวทางการจดการเรยนการ

สอนดวยกลวธสบสอบ 3 แนวทาง คอ มาใชในการจดการเรยนการสอนวชาคณตศาสตร

คอ ระยะแรกนกเรยนยงไมคนเคย ครจะตองเปนผตงคาถามกอน ตอมานกเรยนคนเคยกบ

การตงคาถามมากขน ใหนกเรยนชวยครตงคาถาม และเมอนกเรยนคนเคยกบการตง

คาถามและตอบคาถามรวมทงมความเขาใจและสามารถปฏบตตามขนตอนของการเรยน

การสอนปฏบตการดวยกลวธสบสอบเปนอยางดแลว

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

80

จงนาแนวทางทนกเรยนเปนผตงคาถาม และตอบคาถามดวยตนเองมา

จดการเรยนการสอน และการเรยนรตามหลกอรยสจ 4 มาบรณาการรวมกน ซงการ

จดการเรยนรตามรปแบบการเรยนตามหลกอรยสจ 4 เปนกระบวนการแสวงหาความรท

ครจดเงอนไขใหผเรยนพยายามคดคนวธการแกปญหาตางๆ โดยใชลาดบขนตอนทง 4 ขน

ของอรยสจ 4 เปนแนวทางแกปญหาดวยตนเองอยางเปนระบบ ในการศกษาวจยครงน

ผวจยไดกาหนดขนตอนการสอนแบบอรสจ 4 คอ ขนทกข ขนสมทย ขนนโรธ และขน

มรรค เพอพฒนาความรบผดชอบ ความสามารถในการแกโจทยปญหา และผลสมฤทธ

ทางการเรยนรายวชาคณตศาสตร

มงพฒนาผเรยนจะตองมความรความเขาใจในเนอหาสาระคณตศาสตร ม

ทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร มความรบผดชอบตอการเรยนวชาคณตศาสตร

ตระหนกในคณคาของคณตศาสตร และสามารถนาความรทางคณตศาสตรไปพฒนา

คณภาพชวต ตลอดจนสามารถนาความรทางคณตศาสตรไปเปนเครองมอในการเรยนรสง

ตางๆ และเปนพนฐานในการศกษาในระดบทสงขน การทผเรยนจะเกดการเรยนร

คณตศาสตรอยางมคณภาพนน จะตองมความสมดลระหวางสาระทางดานความร ทกษะ

กระบวนการควบคไปกบคณธรรมจรยธรรม และการมงพฒนาความคดของผเรยน จะทา

ใหผเรยนมความคดสรางสรรค คดอยางมเหตผล เปนระบบมแบบแผน สามารถวเคราะห

ปญหาหรอสถานการณไดอยางถถวนรอบคอบ ชวยใหคาดการณ วางแผน ตดสนใจ

แกปญหา และนาไปใชในชวตประจาวนไดอยางถกตองเหมาะสม และยงเปนเครองมอใน

การศกษาทางดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและศาสตรอนๆ ซงผเรยนทกคนจะมความ

สมดลทงดานรางกาย มความร และทกษะพนฐาน รวมทงความรบผดชอบ มความสามารถ

ในการแกโจทยปญหา และผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตร โดยมงเนนผเรยนเปน

สาคญบนพนฐานความเชอวา ทกคนสามารถเรยนร และพฒนาตนเองไดเตมตามศกยภาพ

2. ขนตอนของชดการเรยนรแบบกลวธสบสอบรวมกบหลกอรยสจ 4

การจดกจกรรมการเรยนรโดยใชสถานการณปญหาเพอเนนใหนกเรยนคด

แสวงหาการแกปญหา โดยครจะนาเสนอปญหา นกเรยนจะแสดงวธการแกปญหาทเกดขน

อยางเปนระบบ มการเชอมโยงความร การใชประสบการณเดม เพอนาไปสขอสรปอยาง

สมเหตสมผล ในการวจยครงนผวจยจดกจกรรมการเรยนร โดยไดบรณาการการเรยนร

แบบกลวธสบสอบตามแนวคดของ Wilks (1995, pp. 8-13) การเรยนการสอนดวยกลวธ

สบสอบไววา ครมบทบาทเปนผกระตนใหนกเรยนเกดความสงสยใครร และการตงคาถาม

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

81

ระหวางนกเรยนกบนกเรยน เปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหน กระตนใหนกเรยน

เชอมโยงสงทกาลงอภปรายกบสถานการณตางๆ ทนกเรยนเคยพบเหนหรอเคยม

ประสบการณมาแลว ดวยการใหนกเรยนแสดงความคดเหนโดยตงคาถาม แลกเปลยน

เรยนรขอคดเหน ทาใหนกเรยนไดพฒนาความสามารถในการคด โดยการแสดงความ

คดเหนตอประเดนในการอภปรายในแงมมตางๆ กน นกเรยนมทกษะการใชเหตผล การคด

วเคราะห การจา และการฟงดขน รวมกบอรยสจ 4 ตามพระธรรมปฎก (2543, หนา 24)

ไดกลาววา วธคดแบบอรยสจสมหลกการสาคญ คอ การเรมตนปญหาหรอทกขโดย

กาหนดร ทาความเขาใจปญหาหรอความทกขใหชดเจน แลวสบคนหาสาเหตเพอเตรยม

แกไข พรอมกนนนกาหนดเปาหมายของตนใหแนชดวาคออะไร จะเปนไปไดหรอไมจะ

เปนไปไดอยางไร แลวคดวางวธปฏบตทจะกาจดสาเหตของปญหาโดยสอดคลองกบการท

จะบรรลจดหมายทไดกาหนดไวนน โดยมขนตอน 6 ขนตอนดงน

ขนท 1 กาหนดปญหา ผสอนนาเสนอปญหาทเตรยมไวแกผเรยนโดยท

ผเรยนตองพยายามทาความเขาใจเกยวกบปญหา ผสอนจะตองเชอมโยงปญหากบความร

หรอประสบการณเดมของผเรยนในการแกปญหาในชวตประจาวน เพอใหผเรยนเหน

ความสาคญ และคณคาของปญหานนตอการดาเนนชวตประจาวน โดยอาจจะใชการ

พดคยหรอการถามตอบเพอกระตนใหผเรยนทาความเขาใจและเชอมโยงเกยวกบปญหากบ

ชวตประจาวน

ขนท 2 การตงสมมตฐานหาสาเหตปญหาและเกบรวบรวมขอมล

ในขนตอนนผเรยนจะแสวงหาขอมลขอเทจจรงทเกยวของกบปญหา ซงอาจเปนขอมล

ความรทไดจากปญหาหรอขอมลความรเดมของผเรยนหรอขอมลความรทไดจากการ

อภปรายกลม นอกจากนผเรยนจะตองวเคราะหถงขอมลหรอความรทเกยวของกบปญหา

แตผเรยนยงไมรและจาเปนตองรวบรวมขอมล หรอความรเพมเตมจากแหลงการเรยนร

ขนท 3 ตงเปาหมายในการแกปญหา ในขนนผเรยนทาการกาหนด

แนวทางทเปนไปไดในการแกปญหา ผเรยนนาขอมลความรทรวบรวมไดจากขนท 2 มา

กาหนดวธการหรอแนวทางในการหาคาตอบทนาจะเปนไปได และรวมกนคดวาเปาหมาย

ของการแกปญหาทนกเรยนตองการคออะไรแลวรวมกนตงสมมตฐานไวในใจทกคน

ขนท 4 กาหนดแนวทางในการแกปญหา ในขนตอนนผเรยนจะ

วเคราะหหาแนวทางในการปฏบตอยางเปนกระบวนการทเหมาะสมในการแกปญหา

โดยกาหนดแนวทางปฏบตไวเปนขนตอน เพอเลอกเปนแนวทางในการปฏบตทด

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

82

ขนท 5 ดาเนนการแกปญหา ในขนตอนนผเรยนเลอกแนวทาง หรอ

วธการแกปญหาตามแนวทางทเลอกไว

ขนท 6 สรปและนาความรไปปรบใช ในขนตอนนจะประกอบดวยการ

อภปรายและสรปความคดรวบยอดเกยวกบความรทไดรบจากการทากจกรรมในแตละ

แผนการจดการเรยนร นกเรยนจะทาแบบฝกหดในใบงานประจาแผนการจดการเรยนร

จากนนผเรยนนาเสนอขอคนพบรวมทงขอเสนอแนะ โดยการนาเสนอ ประกอบดวย

สถานการณปญหา ขอมลความรทรวบรวมไดไปปรบใชในชวตประจาวน แนวทาง/วธการ

ในการแกปญหาและขอเสนอแนะ

3. แผนการจดการเรยนร

การจดทาแผนการจดการเรยนรเปนภารกจสาคญของคร ททาใหครทราบ

ลวงหนาวาจะสอนอะไร เพอจดประสงคใด สอนอยางไร ใชสออะไร และวดผลอยางไร

เปนการเตรยมตวกอนสอนทาใหผสอนเกดความมนใจในการสอน ดงนน ผสอนจง

จาเปนตองมความรเกยวกบความหมาย ความสาคญ ลกษณะขนตอนการจดทา และ

หลกการวางแผนการจดการเรยนร เพอสงผลใหการเรยนการสอนบรรลตามจดประสงค

ของการเรยนรทกาหนดไว อยางมประสทธภาพ

ความหมายของแผนการจดการเรยนร มนกการศกษาใหความหมาย

ของแผนการจดการเรยนรไวตางๆ ดงน

วมลรตน สนทรโรจน (2549, หนา 278) ใหความหมายของแผนการ

จดการเรยนร หมายถง แผนการจดกจกรรมการเรยนการสอน การใชสอการสอน

การวดผลประเมนผลใหสอดคลองกบเนอหา และจดประสงคทกาหนดไวในหลกสตร

หรอกลาวอกนยหนงไดวาแผนการจดการเรยนร เปนแผนทผสอนจดทาขนจากคมอคร

หรอแนวการสอนจากกรมวชาการ ทาใหผสอนทราบวาจะสอนเนอหาใดเพอจดประสงคใด

สอนอยางไร ใชสออะไรและวดผลประเมนผลโดยวธใด

อาภรณ ใจเทยง (2550, หนา 213) ใหความหมายของแผนการจดการ

เรยนร หมายถง แผนการจดกจกรรมการเรยนร การใชสอการเรยนร การวดผลประเมนผล

ทสอดคลองกบสาระการเรยนร และจดประสงคการเรยนร หรอผลการเรยนร ทคาดหวง

ทกาหนดไวในหลกสตร

ชวลต ชกาแพง (2553, หนา 53) ใหความหมายของแผนการจดการ

เรยนร หมายถง การวางแผนจดกจกรรมการเรยนการสอนลวงหนาอยางเปนลายลกษณ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

83

อกษรของครผสอนเพอเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนรในแตละครง โดยใชสอ

และอปกรณการเรยนการสอนใหสอดคลองกบผลการเรยนรทคาดหวง เนอหา เวลา

เพอพฒนาการเรยนรของผเรยนใหเปนไปอยางเตมศกยภาพ

สรปไดวา แผนการจดการเรยนร หมายถง การวางแผนการจดกจกรรม

การเรยนการสอนไวลวงหนาอยางเปนระบบ ทาใหผสอนทราบวาจะสอนเนอหาใดเพอ

จดประสงคใด สอนอยางไร ใชสออะไรและวดผลประเมนผลโดยวธใด เพอชวยใหการเรยน

การสอนบรรลตามจดประสงคของการเรยนรทกาหนดไวอยางมประสทธภาพ

4. ความสาคญของแผนการจดการเรยนร

มหนวยงานทางการศกษาและนกวชาการไดใหความสาคญของแผน

การจดการเรยนรไวตางๆ ดงน

บรชย ศรมหาสาคร (2547, หนา 14) ไดใหความหมายและความสาคญ

ของแผนการจดการเรยนรวา คอ เอกสารทจดทาขนเพอแจกแจงรายละเอยดของหลกสตร

ทาใหครผสอนสามารถนาไปจดการเรยนรใหแกผเรยนเปนรายคาบหรอรายชวโมง

แผนการจดการเรยนรจะมรายละเอยดเกยวกบสาระสาคญ (บทสรปของเนอหา)

จดประสงคการเรยนร เนอหาวชา สาระการเรยนร กจกรรมการเรยนร การวดและ

ประเมนผล

สวทย มลคาและคณะ (2552, หนา 58) ไดใหความหมายของแผนการ

จดการเรยนรวา คอแผนการเตรยมการสอนหรอการกาหนดกจกรรมการเรยนรไวลวงหนา

อยางเปนระบบและจดทาไวเปนลายลกษณอกษร โดยมการรวบรวมขอมลตางๆมากาหนด

กจกรรมการเรยนการสอน เพอใหผเรยนบรรลจดมงหมายทกาหนดไว โดยเรมจากการ

กาหนดวตถประสงค จะใหผเรยนเกดการเปลยนแปลงดานใด (สตปญญา/เจตคต/ทกษะ)

จะจดกจกรรมการเรยนการสอนวธใด ใชสอการสอนหรอแหลงการเรยนรใด และจะ

ประเมนผลอยางไร

วมลรตน สนทรโรจน (2554, หนา 281) ไดใหความสาคญของแผนการ

จดการเรยนรไวดงน

1. ทาใหเกดการวางแผนวธสอน วธเรยนทมความหมายยงขน เพราะ

เปนการจดทาอยางมหลกการทถกตอง

2. ชวยใหครมสอการสอนททาดวยตนเอง ทาใหเกดความสะดวก

ตอการจดการเรยนการสอน ทาใหสอนไดครบถวนตรงตามหลกสตร และสอนไดทนเวลา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

84

3. เปนผลงานวชาการทสามารถเผยแพรเปนตวอยางได

4. ชวยใหความสะดวกแกครผสอนแทน ในกรณทผสอนไมสามารถ

เขาสอนได

ชวลต ชกาแพง (2553, หนา 55) ไดใหความสาคญของแผนการจดการ

เรยนร ไวดงน

1. ชวยใหครมความร ความเขาใจจดมงหมายของเรองทจะจดกจกรรม

และเลอกจดกจกรรมไดเหมาะสมกบวยของนกเรยน มคณภาพตรงกบเจตนารมณของ

หลกสตร ซงสงเสรมใหนกเรยนเกดการเรยนรตามลาดบขนตอน และทนเวลา

2. ชวยใหครมความเชอมนในตนเองมากยงขน เมอไดเตรยมการสอน

มาอยางดแลวการสอนกจะเปนไปอยางเรยบรอย

3. ทาใหนกเรยนเกดการเรยนรไดเรว เพราะเมอครเตรยมการสอนด

ยอมทาใหการจดกจกรรมเปนไปตามขนตอน จนนกเรยนไดรบความรความเขาใจเรวขน

4. ทาใหผเรยนเกดเจตคตทดตอกลมประสบการณทเรยน การทคร

เตรยมการสอนทาใหครมนใจในการจดกจกรรมการเรยนการสอน และจดกจกรรมได

เหมาะสมกบวยของนกเรยนทาใหนกเรยนเรยนดวยความสนกสนาน และเกดเจตคตทด

ตอเรองทเรยน

5. ทาใหนกเรยนเกดความเลอมใสในตวคร เพราะครมความมนใจ

มการเตรยมการเรยนการสอนมาอยางด กระบวนการเรยนการสอนเปนไปตามขนตอน

อยางมประสทธภาพนกเรยนกเกดความเลอมใสศรทธาในตวครยงขน

6. ถาครมความจาเปนไมไดสอนดวยตนเอง ผมาสอนแทนกจะมา

สอนแทนไดบรรลตามจดประสงคทกาหนด

7. ทาใหการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนเปนไปตามจดประสงค

ทกาหนดไวชวยใหครสามารถวนจฉยจดออนของนกเรยนทจะไดรบการแกไข และทราบ

จดเดนทควรไดรบการสงเสรมตอไป นอกจากนยงชวยสงเสรมใหครเหนภาพการทางาน

ของตนเองไดเดนชดยงขน

8. ครผสอนสามารถใชเปนขอมลทถกตองเทยงตรง เพอเสนอแนะ

แกบคลากรและหนวยงานทเกยวของ ไดแก กรมวชาการ ศกษานเทศก และผบรหาร

เพอปรบปรงหลกสตรใหเหมาะสมยงขน

9. ชวยใหผบรหารหรอผเกยวของไดทราบขนตอน กระบวนการตางๆ

ในการสอนของครเพอการนเทศตดตาม และประเมนผลการสอนไดอยางมประสทธภาพ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

85

10. เปนการพฒนาวชาชพคร ทแสดงวาการสอนตองไดรบการฝกฝน

ทมความเชยวชาญ โดยเฉพาะมเครองมอและเอกสารทจาเปนสาหรบการประกอบอาชพ

11. เปนผลงานทางวชาการอยางหนงทแสดงใหเหนถงความชานาญ

พเศษหรอความเชยวชาญของผจดทาแผนการสอน ซงสามารถนาไปพฒนางานในหนาท

และเสนอเลอนระดบใหสงขน

ดวงกมล สนเพง (2551, หนา 79) ไดใหความหมายของแผนการจดการ

เรยนรวา คอ แผนหรอแนวทางการจดการเรยนการสอน เพอใหผเรยนเกดการเรยนรและ

ไดพฒนาคณภาพตามผลการเรยนรทคาดหวงทครผสอนไดกาหนดไว แผนการจดการ

เรยนรมหลายลกษณะ ไดแก แผนการจดการเรยนรรายป หรอรายภาค แผนการจดการ

เรยนรรายหนวยและแผนการจดการเรยนรรายคาบ

สาล รกสทธ (2551, หนา 18) ไดใหความหมายวา แผนการจดการ

เรยนร หมายถง การนารายวชาหรอกลมประสบการณทจะตองทาการสอนตลอดภาค

เรยน มาสรางเปนแผนการจดกจกรรมการเรยนการสอน การใชสออปกรณการสอนและ

การวดประเมนผลเพอใชสอนในชวงเวลาหนงๆ โดยกาหนดเนอหาสาระ และจดประสงค

ของการเรยนยอยๆ ใหสอดคลองกบจดประสงคหรอจดมงหมายของหลกสตร สภาพ

ผเรยน ความพรอมของโรงเรยนในดานวสดอปกรณและตรงกบชวตจรงในทองถน

ชนาธป พรกล (2551, หนา 54) ไดใหความหมายของ แผนการจดการ

เรยนรวา คอ แผนทผสอนเขยนไวลวงหนากอนการสอนจรง มองคประกอบตางๆ ทชวยให

ผเรยนทากจกรรมการเรยนรจนเกดการเรยนร บรรลตามจดประสงคการเรยนร และ

มาตรฐานการเรยนรของหลกสตร

จากการศกษาขอมลขางตนสรปไดวา แผนการจดการเรยนรมความ

สาคญตอแนวทางในการจดกระบวนการเรยนร เปนการกาหนดรปแบบ รายละเอยดของ

การสอนแตละบท แตละชวโมง เพอใชในการปฏบตการสอนอยางเปนระบบ มการบนทก

เปนลายลกษณอกษรไวลวงหนาอยางละเอยด ประกอบดวยสาระสาคญจดประสงคการ

เรยนร สาระการเรยนร กจกรรรมการเรยนรสอและแหลงการเรยนร วธการวดและ

ประเมนผลทชดเจนเหมาะสมกบเนอหา ซงแผนการจดการเรยนรทสรางขนนครคนอน

สามารถนาไปใชในการจดการเรยนการสอนได ในการวจยครงนผวจยจะใชความรในการ

จดกระบวนการเรยนรไปใชพฒนาชดการเรยนรแบบกลวธสบสอบรวมกบหลกอรยสจ 4

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

86

5. ประสทธภาพของชดการเรยนร

5.1 ความหมายของประสทธภาพของชดการเรยนร

จากการศกษาเอกสารทเกยวของ ไดมผใหความหมายไว ดงน

ชยยงค พรหมวงศ (2547, หนา 16-20) ใหความหมายวา ประสทธภาพ

ของชดการเรยนร จะกาหนดเปนเกณฑทผสอนคาดหมายวาผเรยนจะเปลยนพฤตกรรม

เปนทพงพอใจ โดยกาหนดใหเปนเปอรเซนตของคะแนนเฉลยของการทางาน และการ

ประกอบกจกรรมของผเรยนทงหมด ตอเปอรเซนตของผลการสอบหลงเรยนของผเรยน

ทงหมด

เผชญ กจระการ (2550, หนา 49-51) ใหความหมายวา การหา

ประสทธภาพของสอ เชน บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน (CAI) บทเรยนหรอแบบทดสอบ

ยอย โดยแสดงเปนคาตวอยาง 80/80 ดงน 80 ตวแรก (E1) คอ นกเรยนทงหมด ทา

แบบฝกหดหรอแบบทดสอบยอยไดคะแนนเฉลยรอยละ 80 ถอเปนประสทธภาพ ของ

กระบวนการ สวนตวเลข 80 ตวหลง (E2) คอ นกเรยนทงหมดททาแบบทดสอบหลงเรยน

(Posttest) ไดคะแนนเฉลยรอยละ 80 ถอเปนประสทธภาพของผลลพธ

ภาควชาวจยและพฒนาสอการสอน (2552, หนา 113-119)

ประสทธภาพของกระบวนการ (E1) เปนคาทบงบอกวาบทเรยนฝกทกษะ นนสามารถ

พฒนาผเรยนใหเกดการเรยนรอยางตอเนองหรอไมภายในกจกรรมทกาหนดให โดยมการ

เกบขอมลของผลการเรยนร ซงสามารถสะทอนใหเหนถงพฒนาการและความงอกงาม

ของผเรยนได สวนประสทธภาพ (E2) เปนคาทบงบอกวาบทเรยนฝกทกษะ นนสงผลให

ผเรยนเกดสมฤทธผลไดหรอไม บรรลวตถประสงคหรอเปนไปตามกาหนดไวมากนอย

เพยงใด

สรปไดวา การหาประสทธภาพของชดการเรยนร หมายถง คณภาพของชดค

การเรยนรแบบกลวธสบสอบรวมกบหลกอรยสจ 4 เมอนาไปใชแลวทาใหผเรยนบรรล

จดประสงคการเรยนรทกาหนด

5.2 การหาประสทธภาพของชดการเรยนร โดยใชสตร E1 / E2

เผชญ กจระการ (2547, หนา 50) กลาววา การหาประสทธภาพ ของ

ชดการเรยนร เมอพจารณาชดกขนเปนตนฉบบแลวตองนาไปหาประสทธภาพ เสรจแลว

นาไปปรบปรงแกไขตามขนตอน ดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

87

1. ขน 1 : 1 (แบบเดยว) คอ การนาชดการเรยนร ไปทดลองใช

กบนกเรยน 1 คน คานวณหาประสทธภาพแลวปรบปรงใหดขน

2. ขน 1 : 10 (แบบกลม) คอ การนาชดการเรยนร ไปทดลองใช

กบนกเรยน 6 - 10 คน คานวณหาประสทธภาพแลวปรบปรงใหดขน

3. ขน 1 : 100 (แบบภาคสนามหรอกลมใหญ) คอ การนาชดการ

เรยนร ใชกบนกเรยน 30 - 100 คน คานวณหาประสทธภาพแลวปรบปรงใหดขน

บญชม ศรสะอาด (2547, หนา 153-156) ไดกลาวถงการพฒนาสอ

การสอน หรอวธสอน หรอนวตกรรม จาเปนอยางยงทจะตองทาการทดลองใช และหา

ประสทธภาพของสงพฒนา เพอจะมนใจในการนาไปใชตอไป การหาประสทธภาพ นยมใช

เกณฑ 80/80 ซงมวธการ 2 แนวทาง ดงน

แนวทางท 1 พจารณาจานวนผเรยน (รอยละ 80) สามารถบรรลผล

ในระดบสง (รอยละ 80) ในกรณนเปนนวตกรรมสนๆ ใชเวลานอย เนอหาทสอนมเรอง

เดยว เชน การสอน 1 บท ใชเวลา 1 ชวโมง เปนตน เกณฑ 80/80 หมายถง มคะแนนไมตา

กวา 80% ของผเรยน ททาไดไมตากวา 80% ของคะแนนเตม

แนวทางท 2 พจารณาจากผลระหวางดาเนนการและเมอสนสด

ดาเนนการโดยเฉลยอยในระดบสง (เชนรอยละ 80%) ในกรณนใชการสอนหลายครง ม

เนอหาสาระมาก เชน สอน 3 บทขนไปมการวดผลระหวางเรยน (Formative) หลายครง

เกณฑ 80/80 มความหมาย ดงน

80 ตวแรก เปนประสทธภาพของกระบวนการ (E1)

80 ตวหลง เปนประสทธภาพของผลโดยรวม (E2)

ประสทธภาพจงเปนรอยละของคาเฉลย เมอเทยบกบคะแนนเตม

ซงตองมคาสงจงจะชถงประสทธภาพได กรณนใชรอยละ 80

80 ตวแรก ซงเปนประสทธภาพของกระบวนการ เกดจากการนา

คะแนนทสอบไดระหวางดาเนนการ (นนคอ ระหวางเรยน หรอระหวางการทดลอง) มาหา

คาเฉลย แลวเทยบเปนรอยละ ซงตองไดไมตากวารอยละ 80

80 ตวหลง ซงเปนประสทธภาพของผลโดยรวม เกดจากการนา

คะแนนจากการวดโดยรวมเมอสนสดการสอนหรอสนสดการทดลอง มาหาคาเฉลยแลว

เทยบเปนรอยละ ซงตองไดไมตากวารอยละ 80

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

88

ภาควชาวจยและพฒนาการศกษา (2552, หนา 113-119) การหา

ประสทธภาพของแผนการจดการเรยนรทงแผนการจดการเรยนร โดยใชสตร E1/E2 ดงน

1. การหาประสทธภาพของกระบวนการ (E1) เปนคาทบงบอกวา

การจดการเรยนรนนสามารถพฒนาผเรยนใหเกดการเรยนรอยางตอเนองหรอไม ภายใน

กจกรรมทกาหนดให โดยมการเกบขอมลของผลการเรยนร ซงสามารถสะทอนใหเหนถง

พฒนาการและความงอกงามของผเรยนได โดยทวไปมกจะคานวณจากคะแนนทไดจาก

การทาแบบทดสอบยอย หรอคะแนนจากพฤตกรรมการเรยนหรอคะแนนจากกจกรรมการ

เขากลม ซงคานวณจากสตร

1001 ×

∑Χ

=ANE

เมอ E1 แทน ประสทธภาพของกระบวนการ

∑ X แทน ผลรวมของคะแนนทกสวน

N แทน จานวนนกเรยน

A แทน คะแนนเตมของทงหมด

2. ประสทธภาพของผลลพธ (E2) เปนคาทบงบอกวาการจดการ

เรยนรนนสงผลใหผเรยนเกดสมฤทธผลไดหรอไม บรรลวตถประสงคหรอเปนไปตามท

กาหนดไวในการจดการเรยนรมากนอยเพยงใด ซงคานวณจากคะแนนทไดจากการทา

แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน (ทดสอบหลงเรยน) ของผเรยนทกคน ซงคานวณ

ไดจาก

1002 ×

∑

=BN

y

E

เมอ E2 แทน ประสทธภาพของของผลลพธ

∑ y แทน ผลรวมของคะแนนจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธ

ทางการเรยน

N แทน จานวนผเรยน

B แทน คะแนนเตมของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

89

จากขอความขางตน สรปไดวา การหาประสทธภาพของชดการเรยนร

หมายถง การนาเอาบทเรยน ไปทดลองใชตามขนตอนทกาหนดไว หาคณภาพของชดการ

เรยนร ดานกระบวน การและผลลพธ แลวนาผลทไดมาปรบปรง เพอความมนใจในการ

นาไปใชสอนจรง ใหไดประสทธภาพตามเกณฑทกาหนดไว ซงในการวจยครงน ผวจย

กาหนดประสทธภาพของชดการเรยนรแบบกลวธสบสอบรวมกบหลกอรยสจ 4 ตามเกณฑ

80/80 อธบายได ดงน

80 ตวแรก หมายถง ประสทธภาพของกระบวนการ โดยประเมนจาก

คะแนนทไดจากการทาทดสอบหลงเรยนในแตละบทเรยนของนกเรยนทงหมด ประกอบดวย

การทดสอบภาคทฤษฏและการทดสอบภาคปฏบต คดเปน คาเฉลยรอยละ 80

80 ตวหลง หมายถง ประสทธภาพของผลโดยรวม ประเมนจาก

คะแนนความรบผดชอบหลงเรยน คะแนนทดสอบความสามารถในการแกโจทยปญหา

หลงเรยน คะแนนทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยน ของนกเรยนทงหมด คดเปน

คาเฉลยรอยละ 80

1) ความรบผดชอบหลงเรยน ผานเกณฑรอยละ 80

2) ความสามารถในการแกโจทยปญหาหลงเรยน ผานเกณฑ

รอยละ 80

3) ผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยน ผานเกณฑรอยละ 80

ความฉลาดทางดานอารมณ

อคว (E.Q.) มาจากคาวา Emotional Quotient หมายถง ความฉลาดทางอารมณ

ความฉลาดทางอารมณ คอ ความสามารถทางอารมณทจะชวยใหการดาเนนชวตเปนไป

อยางสรางสรรคและมความสข อคว ถอเปนเรองใหมในแวดวงการศกษาและจตวทยา

เพราะเพงไดรบความสนใจและยอมรบในความสาคญอยางจรงจงเมอ10 กวาปมาน เดม

เคยเชอกนวา ความสามารถทางเชาวนปญญาหรอไอคว คอปจจยสาคญททาใหมนษย

ประสบความสาเรจ มชวตทดและมความสขตอมา นกจตวทยา เรมตงขอสงสยตอความ

เชอความเขาใจดงกลาว เพราะไมเชอวาความสาเรจและความสขในชวตจะขนอยกบ

ความสามารถทางเชาวนปญญาแตเพยงอยางเดยว แตเนองจากในระยะนนยงไมมขอมล

จากการศกษาวจยทเพยงพอ ความคดนจงถกละเลยไปอยางนาเสยดายจนกระทง ในป

ค.ศ. 1990 Salovey & Mayer สองนกจตวทยาไดนาความคดนมาพดถงอกครง โดยเอยถง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

90

ความฉลาดทางอารมณ เปนครงแรกวา "เปนรปแบบหนงของความฉลาดทางสงคมท

ประกอบดวยความสามารถในการรอารมณและความรสกของตนเอง และผอนสามารถ

แยกความแตกตางของอารมณทเกดขน และใชขอมลนเปนเครองชนาในการคดและกระทา

สงตางๆ

จากนน Daniel Goleman นกจตวทยาจาก Harvard University กสานตอแนวคด

นอยางจรงจงโดยไดเขยนเปนหนงสอเรอง ความฉลาดทางอารมณ (Emotional Intelligence)

และไดใหความหมายของอคววา "เปนความสามารถหลายดาน ไดแก การเรงเราตวเองให

ไปสเปาหมาย มความสามารถควบคมความขดแยงของตนเอง รอคอยเพอใหไดผลลพธท

ดกวา มความเหนอกเหนใจผอน สามารถจดการกบอารมณไมสบายตางๆ มชวตอยดวย

ความหวง

หลงจาก หนงสอความฉลาดทางอารมณ (Emotional Intelligence) ของ Daniel

Goleman ออกสสาธารณชน ผคนกเรมใหความสนใจกบความฉลาดทางอารมณมากขน

ประกอบกบระยะหลงมงานวจยหลายชนยนยนถงความสาคญของความฉลาดทางอารมณ

อควหรอความฉลาดทางอารมณ จงไดรบการยอมรบวามความสาคญตอความสาเรจและ

ความสขในชวตมนษย กลายเปนเรองฮตทมาแรงแซงหนาไอควไปในระยะหลง

นอกจากคาวา Emotional Quotient ทเราเรยกวา อควแลว ยงมคาอนๆ อก

หลายคาทนกวชาการใชในความหมายใกลเคยงกน เชน Emotional Intelligence, Emotional

Ability, Interpersonal Intelligence and Multiple Intelligence

ความฉลาดทางอารมณ เปนความสามารถในการควบคมอารมณรจกตนเองท

จะชวยใหการดารงชวตอยในครอบครว การงาน และสามารถอยในสงคมอยางสรางสรรค

และมความสข ซงมสงทตองคานงถง ดงน

1. ความหมายของความฉลาดทางอารมณ

ความฉลาดทางอารมณแปลจากภาษาองกฤษวา Emotional Intelligence

หรอ Emotional Quotient ในภาษาไทยมคาทใชเรยกหลายคา เชน เชาวนอารมณปรชา

เชงอารมณวฒภาวะทางอารมณในปจจบนมนกจตวทยาและนกวชาการใหความสนใจ

เกยวกบความฉลาดทางอารมณเปนอนมากอนเนองมาจากมความสาคญตอการดารง

ชวตประจาวนนนเองความฉลาดทางอารมณมผใหความหมายไวดงน

กรมสขภาพจต (2544, หนา 1) ไดใหความหมายความฉลาดทางอารมณไว

คอความสามารถทางอารมณในการดาเนนชวตอยางสรางสรรคและมความสข

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

91

ลกขณา สรวฒน (2550, หนา 94) ไดสรปความหมายของคาวา ความ

ฉลาดทางอารมณหมายถงการทบคคลมความสามารถหรอศกยภาพทางอารมณดวยการ

ควบคมอารมณของตนเองมการรบรและเขาใจผอนเหนใจผอนรจกจดการกบอารมณของ

ตนเองและความเครยดของตนเองจนสามารถทางานรวมกบผอนอยรวมกบผอนและดาเนน

ชวตไดอยางมความสข

ดารา คนขยน (2553, หนา 13) กลาววา ความฉลาดทางอารมณหมายถง

ความสามารถรบรเขาใจและควบคมพฤตกรรมการแสดงออกทางกายวาจาและความรสก

อารมณของตนรวมทงความสามารถในการรบรความรสกอารมณของบคคลอนและ

สามารถแสดงออกในสถานการณนนๆ ไดอยางเหมาะสมและเปนทยอมรบของบคคลทวไป

ระพพรรณ ไสยาสน (2554, หนา 44) กลาววา ความฉลาดทางอารมณ

(Emotional Intelligence) หมายถงความสามารถของบคคลในการตระหนกรถงความคด

และอารมณของตนเองและผอนสามารถบรหารจดการกบอารมณเพอใหแสดงพฤตกรรม

อยางเหมาะสมและใหอยรวมกบผอนไดอยางมความสขตลอดจนสามารถสรางแรงจงใจ

ไปสเปาหมายองคประกอบของความฉลาดทางอารมณ

สรปไดวา ความฉลาดทางอารมณ หมายถง สงทชใหเหนถงความรเทาทน

ในทวงทและความเปลยนแปลงในอารมณของตนเองและผอนทสามารถประเมนเปนชวงคา

ของตวเลขไดอารมณสามารถชวยเหลอเกอกลใหการกระทาของมนษยใหมเหตผลมากขน

ผดพลาดนอยลง ในความเปนจรงของชวตจะเปนสขไดสาเรจ

2. องคประกอบของความฉลาดทางอารมณ

มผใหองคประกอบของความฉลาดทางอารมณ ไวดงน

กรมสขภาพจต (2544, หนา 2-3) ไดเสนอองคประกอบของความฉลาด

ทางอารมณไว 3 ดานคอความดความเกงและความสขซงประกอบดวยความสามารถตางๆ

ดงน

1. ด หมายถง ความสามารถในการควบคมอารมณ และความตองการ

ของตนเองรจกเหนใจผอน และมความรบผดชอบตอสวนรวม ประกอบดวยความสามารถ

ดงน

1.1 มความสามารถในการควบคมอารมณและความตองการของ

ตนเอง

1.1.1 รอารมณและความตองการของตนเอง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

92

1.1.2 ควบคมอารมณและความตองการได

1.1.3 แสดงออกอยางเหมาะสม

1.2 มความสามารถในการเหนใจผอน

1.2.1 ใสใจผอน

1.2.2 เขาใจและยอมรบผอน

1.2.3 แสดงความเหนใจอยางเหมาะสม

1.3 มความสามารถในความรบผดชอบ

1.3.1 รจกการใหรจกการรบ

1.3.2 รจกรบผดรจกใหอภย

1.3.3 เหนแกประโยชนสวนรวม

2. เกง หมายถง ความสามารถในการรจกตนเองมแรงจงใจ สามารถตด

สนใจแกปญหา และแสดงออกไดอยางมประสทธภาพ รวมทงมสมพนธภาพทดกบผอน

ประกอบดวยความสามารถ ดงน

2.1 มความสามารถในการรจกและสรางแรงจงใจใหตนเอง

2.1.1 รจกศกยภาพของตนเอง

2.1.2 สรางขวญและกาลงใจใหตนเองได

2.1.3 มความมงหมายทจะไปถงเปาหมาย

2.2 มความสามารถในการตดสนใจและแกปญหา

2.2.1 รบรและเขาใจปญหา

2.2.2 มขนตอนในการแกปญหาไดอยางเหมาะสม

2.2.3 มความยดหยน

2.3 มความสามารถในการมสมพนธภาพกบผอน

2.3.1 รจกการสรางสมพนธภาพทดกบผอน

2.3.2 กลาแสดงออกอยางเหมาะสม

2.3.3 แสดงความเหนทขดแยงไดอยางสรางสรรค

3. สข หมายถง ความสามารถในการดาเนนชวตอยางมสขมความ

ภาคภมใจในตนเองพอใจในชวต และมความสงบสขทางใจ ประกอบดวยความสามารถ ดงน

3.1 ภมใจในตนเอง

3.1.1 เหนคณคาตนเอง

3.1.2 เชอมนในตนเอง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

93

3.2 พงพอใจในชวต

3.2.1 รจกมองโลกในแงด

3.2.2 มอารมณขน

3.2.3 พอใจในสงทตนมอย

3.3 มความสงบทางใจ

3.3.1 มกจกรรมทเสรมสรางความสข

3.3.2 รจกผอนคลาย

3.3.3 มความสงบทางจตใจ

Salovey and Mayer (1990, อางถงใน ลกขณา สรวฒน, 2550, หนา 97)

ไดกลาวถง องคประกอบของความฉลาดทางอารมณวาประกอบดวย

1. ความตระหนกในอารมณของตนเองไดแกการรบรอารมณของตนเอง

ตามความเปนจรง

2. การบรหารจดการอารมณตนเองไดอยางเหมาะสม

3. การสรางแรงจงใจใหตนเองโดยใหกาลงใจและกระตนตนเอง

มความคดรเรมสรางสรรค

4. การตระหนกรอารมณผอนรถงความตองการผอนเหนอกเหนใจผอน

5. การสรางและรกษาสมพนธภาพกบผอนไดแกการมทกษะในการ

จดการอารมณผอนมทกษะทางสงคมและการแกไขขอขดแยง

Bar-on (1992, อางถงใน ลกขณา สรวฒน, 2550, หนา 98) กลาววา

ความฉลาดทางอารมณประกอบดวยปจจยตางๆ ดงตอไปน

1. ความสามารถภายในตนหมายถงความตระหนกรจกตนเขาใจอารมณ

และการกลาแสดงออก

2. ความสามารถในการปรบตวไดแกตรวจสอบความเปนจรงมความ

ยดหยนและการแกปญหา

3. ปจจยดานแรงจงใจและสภาวะอารมณคอมองโลกในแงดสามารถ

สนกสนานและมความสข

4. กลยทธในการบรหารความเครยดคอความอดทนตอความเครยดและ

มการควบคมตนเอง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

94

5. ทกษะของความเกงไดแกการรบรเขาใจความรสกผอนความสามารถ

ดานสมพนธภาพและความรบผดชอบตอสงคม

Goleman (1995, อางถงใน ลกขณา สรวฒน, 2550, หนา 98) ไดเสนอ

แนวคดเกยวกบองคประกอบของเชาวอารมณหรอความฉลาดทางอารมณ ดงน

1. สมรรถนะสวนบคคลไดแกการบรหารจดการตนเอง

2. การตระหนกรตนเองหมายถงการรเทาทนอารมณประเมนตนเองและ

มนใจในคณคาของตนเอง

3. การควบคมตนเองสมรรถนะทางสงคมหรอการสรางและรกษาความ

สมพนธ

3.1 การรจกเอาใจเขามาใสใจเราโดยตระหนกรถงความรสกและ

ความตองการของผอนและมความหวงใย

3.2 ทกษะทางสงคมโดยมความสามารถในการเปลยนแปลงผอน

เพอใหเกดความรวมมอและการสรางสายสมพนธ

จากขอความขางตนสรปไดวา กรมสขภาพจตไดสรปและแบงองคประกอบ

ของความฉลาดทางอารมณไว 3 ดาน คอ ดานด หมายถง ความสามารถในการควบคม

อารมณ และความตองการ ของตนเองรจกเหนใจผอน และมความรบผดชอบตอสวนรวม

ดานเกง หมายถง ความสามารถในการรจกตนเองมแรงจงใจ สามารถตด สนใจแกปญหา

และแสดงออกไดอยางมประสทธภาพ รวมทงมสมพนธภาพทดกบผอน และดานสข

หมายถง ความสามารถในการดาเนนชวตอยางมสขมความภาคภมใจในตนเองพอใจในชวต

และมความสงบสขทางใจ สาหรบงานวจยนไดยดแนวคดของกระทรวงสาธารณสข

กรมสขภาพจต มาเปนแนวทางในการประเมนความฉลาดทางอารมณ

3. เครองมอวดความฉลาดทางอารมณตามแนวคดของกรมสขภาพจต

แบบประเมนความฉลาดทางอารมณของกระทรวงสาธารณสข, กรม

สขภาพจต ไดสารวจความคดเหน จากนกวชาการกาหนดโครงสรางและองคประกอบ ท

ตองการประเมนออกเปน 3 ดานไดแก

ดานด หมายถง ความสามารถในการควบคมอารมณและความตองการ

ของตนเองรอารมณ และความตองการของตนเองควบคมอารมณ และ ความตองการได

แสดงออกอยางเหมาะสม เหนใจผอนใสใจผอนเขาใจ และยอมรบผอนแสดงความเหนใจ

อยางเหมาะสม มความรบผดชอบรจกให รจกรบผด การใหอภยเหนประโยชนแกสวนรวม

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

95

ดานเกง หมายถง ความสามารถในการรจก และมแรงจงใจในตนเองร

ศกยภาพตนเองสรางขวญ และกาลงใจใหตนเองได มความมมานะไปสเปาหมายตดสนใจ

และแกปญหารบร และเขาใจปญหามความยดหยน มขนตอนในการแกปญหาสราง

สมพนธภาพทดกบผอน กลาแสดงออกอยางเหมาะสม แสดงความเหนขดแยงอยาง

สรางสรรค

ดานสข หมายถง ความสามารถในการดาเนนชวตอยางเปนสขมความ

ภมใจในตนเองเหนคณคาเชอมนในตนเอง มความพงพอใจในชวตมองโลกในแงด มอารมณ

ขนพอใจในสงทตนมอย มกจกรรมทเสรมสรางความสข รจกผอนคลายและมความสขสงบ

ทางใจ ทงน ไดศกษาแบบประเมนความฉลาดทางอารมณของตางประเทศ และของไทย

โดยใหผตอบวาเหนดวย กบขอความนนในระดบใด 4 ชวงคาคอ ไมจรงจรงบางครง

คอนขางจรงจรงมากและใหคะแนนตามเกณฑทกาหนดนาคะแนนไปเปรยบเทยบกบเกณฑ

ปกตของคะแนนความฉลาดทางอารมณทกาหนดไว

จากขอความขางตนสรปไดวา แบบประเมนความฉลาดทางอารมณของ

กระทรวงสาธารณสข, กรมสขภาพจต ไดสารวจความคดเหน จากนกวชาการกาหนด

โครงสรางและองคประกอบ ทตองการ ดานด ดานเกง และดานสข สาหรบแบบวดความ

ฉลาดทางอารมณทใชในงานวจยฉบบน ผวจย ใชแบบวดความฉลาดทางอารมณ ของกรม

สขภาพจต กระทรวงสาธารณสข (2545, หนา 29-36) ซงแบบวดความฉลาดทางอารมณ

เพอจดกลมนกเรยนออกเปน 3 กลม คอ กลมสง กลมปานกลาง และกลมตา

4. ลกษณะของผทมความฉลาดทางอารมณ

ความฉลาดทางอารมณนน มหลายดาน หลายรปแบบตามลกษณะ

องคประกอบ ซง Cooper and Sawaf (1997, p.125) ไดเสนอรปแบบของความฉลาดทาง

อารมณทเรยกวา E.Q. Map ซงประกอบดวยองคประกอบหลก 4 องคประกอบ ดงตอไปน

1. ความรรอบทางดานอารมณ (emotional literacy) เปนลกษณะททาให

เกดการรบร การควบคมตวเอง และมความเชอมนในตน ประกอบดวย ความซอสตยทาง

อารมณซงเปนการรบรอารมณ ความรสกตรงตามความเปนจรง การสรางพลงอารมณ

ซงเปนการรวบรวมอารมณทาใหเกดพลงในการสรางสรรค การตระหนกรในอารมณ

การรบทราบผลยอนกลบของอารมณ การหยงรดวยตน ความรบผดชอบ และการสราง

สมพนธเชอมโยง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

96

2. ความเหมาะเจาะทางอารมณ (emotional fitness) เปนลกษณะของผท

มสขภาพจตทด และใชศกยภาพของตนไดอยางเตมท ประกอบดวย การรบรสงทเกดขน

ตามความเปนจรง มความเชอ ศรทธาและมความยดหยน มการสรางสรรคอยตลอดเวลา

ไมพอใจทจะอยกบท และมความสามารถในการกลบสสภาพปกต

3. ความลกซงทางอารมณ (emotional depth) เปนการสารวจแนวทาง

ทจะปรบชวตและการงานใหเขากบศกยภาพและเปาหมายของตวเอง ประกอบดวย

ความผกพนในงาน รบผดชอบและมสต การมเปาหมายและศกยภาพทชดเจน การมความ

ซอตรง ซอสตย ยดหลกจรยธรรม รกษาคาพด และรกษามาตรฐานของตน ยอมรบ

ขอผดพลาดของตนอยางเปดเผย มความสามารถโนมนาวจงใจบคคลอน โดยปราศจาก

การใชอานาจ

4. ความกลมกลนและความไปกนไดทางอารมณ (emotional alchemy)

เปนการใชอารมณเพอความคดรเรมสรางสรรค และสามารถเผชญปญหาและความกดดน

ประกอบดวย การแสดงออกดานการหยงร การคดใครครวญ การเลงเหนโอกาส และการ

สรางอนาคต

กรมสขภาพจต (2544 ก, หนา 15) กลาววา ผทมความฉลาดทางอารมณ

จะมลกษณะนสย ดงน รบรอารมณของตนมากกวา กลาวโทษบคคลหรอสถานการณอน

สามารถแยกแยะ ความคดและความรสกได มความรบผดชอบตอความรสกของตนเอง

ใชความรสกเพอชวยในการตดสนใจ แสดงความนบถอในความรสกของบคคลอน ไมรสก

โกรธออกมาเมอถกกระตน เขาใจความรสกของบคคลอน ฝกการหาคณคาทางบวกจาก

อารมณในทางลบ ไมแนะนา สง ควบคม วพากษวจารณ ตดสนหรอสอนบคคลอน

หลกเลยงบคคลทไมยอมรบหรอไม เคารพความรสกของบคคลอน สามารถรบรเขาใจและ

จดการกบความรสกของตนเองได เขาใจความรสกของผอน มกจะประสบความสาเรจและ

มความพงพอใจในชวต สามารถสรางสรรคงานใหมๆ ออกมาไดเสมอ สามารถรจกตนเอง

และอยรวมกบผอนได สามารถปรบตวแกไขปญหาไดแตไมใชเพอชยชนะรจกหาความสข

และสามารถแกทกขใหตนเองได และผทมความฉลาดทางอารมณตาจะไมสามารถควบคม

อารมณได มกเตมไปดวยความขดแยงภายในจตใจ ขาดสมาธในการทางาน มความคด

หมกมนกงวล ไมปลอดโปรง

กมลวรรณ ไชยศร และคณะ (2547, หนา 10) ไดเสนอวา ผทมความฉลาด

ทางอารมณสง มความสามารถแสดงความรสกของตนไดอยางตรงไปตรงมา ไมถก

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

97

ครอบงาจากความรสกในแงลบตางๆ สามารถอานภาษาทาทางในการตดตอสอสารไดด

สามารถผสมผสานเหตผล ความเปนจรง ความรสก สามญสานกไดอยางสมดล สามารถ

ปรบอารมณกลบสภาวะปกตไดมองโลกในแงดไมยอมแพกบอปสรรคหรอปญหาสนใจให

ความสาคญกบความรสกของผอน ไมถกครอบงาโดยความกลวหรอความวตกกงวล

สามารถบอกความรสก หรออารมณทางลบทเกดขนกบตนเองไดรสกเปนธรรมชาต เมอ

พดถงความรสกนกคดตางๆ มอสระ ชวตไมถกชนาโดยอานาจ เกยรตยศ ศกดศร ตาแหนง

ชอเสยง หรอการไดรบการยอมรบ การเปดเผยความรสกนกคด มองหาสงทดใน

สถานการณทางลบหรอสถานการณทเลวราย แยกความรสกจากความคดได ดงท Heinz

ไดเสนอลกษณะผทมความฉลาดทางอารมณตาวา เปนผทไมรบผดชอบตอความรสกของ

ตนเองแตตาหนวพากษวจารณผอน บอกไมไดถงเหตผลทตนเองคดหรอรสกอยางนน

ทาลายขวญและกาลงใจผอน มงวเคราะหผอนมากกวาการแสดงความเขาใจ มกคดแทน

ผอน มงวเคราะหผอนมากกวาการแสดงความเขาใจ ไมซอตรงกบความรสกของตนเอง

พดสะทอนความรสกของตนเองสงหรอตากวาความเปนจรง แสดงปฏกรยากบสงเลกนอย

อยางเกนเหต สงทพดกบสงททาไมตรงกน ผกใจเจบ อาฆาต แคน ใหอภยบคคลอนไมได

ยดเหยยดความรสกนกคดใหผอน ไมใสใจความรสกนกคดของผอน ยดมนในความคด

ความเชอของตนเอง รจกและเขาใจความรสกของตนเองและผอนรจดเดน จดดอยของ

ตนเอง สามารถควบคมจดการและแสดงอารมณไดอยางเหมาะสมมสตทสามารถรบรและ

ตระหนกไดวา ขณะนกาลงทาอะไรและรสกอยางไร สามารถรบรสภาพแวดลอมไดอยาง

เหมาะสม มพลงใจ มแรงบนดาลใจทจะกระทาสงหนงสงใดใหบรรลเปาหมาย สามารถ

อดทนตอสภาพตางๆ ทเกดขน ตลอดจนสามารถเผชญตอสภาพแวดลอมตางๆ ทสามารถ

กอใหเกดความเครยดได มความยดหยน ไมยดมนจนปรบตวไมได สามารถทจะควบคม

แรงกดดนภายในได มความเหนอกเหนใจผอนมสมพนธภาพทบอกถงความไววางใจผอน

มความจรงใจ มความซอสตย มความคดรเรมสรางสรรคและมองโลกในแงด

กลาวโดยสรป ผทมความฉลาดทางอารมณสง ควรรจกและเขาใจความรสก

ของตนเอง และผอนแยกแยะความคดกบความรสกได สามารถควบคมอารมณความ

ตองการของตนเองและแสดงออกไดอยางเหมาะสม มความเหนอกเหนใจผอนไมควบคม

บงคบ ตดสน วพากษวจารณคนอนมสมพนธภาพทดกบผอน สามารถรบรสภาพแวดลอม

ไดอยางเหมาะสมมแรงจงใจ ในการกระทาสงหนงสงใดใหบรรลเปาหมาย มความอดทนไม

ยอทอหรอยอมแพงาย สามารถควบคมและจดการกบความเครยดไดอยางเหมาะสม

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

98

สามารถตดสนใจแกไขปญหาไดอยางมประสทธภาพ มความคดรเรมสรางสรรค มองโลก

ในแงด รจกหาความสขและสามารถแกทกขใหตนเองได ผทมความฉลาดทางอารมณตาม

ลกษณะตอไปน ไมรบผดชอบตอความรสกของตนเอง ตอคาตาหนวพากษวจารณคนอนมง

วเคราะหผอนมากกวาการแสดงความเขาใจ พดแสดงความรสกสงหรอตากวาทเปนจรง

ไมสามารถควบคมอารมณ และความตองการของตนเองได มกเตมไปดวยความขดแยง

ภายในจตใจ ผกใจเจบ อาฆาต แคน ใหอภยบคคลอนไมได มความยดมนในความคดและ

ความเชอของตนเอง ไมเปดใจกวาง ไมเปนผฟงทด มความคดหมกมน มความรสกกงวล

ไมปลอดโปรง ไมมสมาธในการทางาน

5. การพฒนาและเทคนคความฉลาดทางอารมณ

การพฒนาความฉลาดทางอารมณ Goleman, D. (1998, p. 125) ไดเสนอ

แนวทางการพฒนาความฉลาดทางอารมณไว 5 ประการ ดงน

5.1 แนวทางการพฒนาความสามารถตระหนกรอารมณของตน ดงน

5.1.1 ใหเวลาแกตนเองในการทบทวนอารมณของตนเองพจารณาวา

เปนคนมลกษณะอารมณอยางไรเราแสดงอาการใดออกไปทบทวนผลยอนกลบจากการ

แสดงอารมณ เชน พอใจ ไมพอใจ คดอยางไรกบผลยอนกลบนน

5.1.2 ฝกการมสตรตวบอยๆ เชน ในขณะนกาลงรสกอยางไรกบ

ตนเองและสงทเกดขนรอบๆ ตว คดอยางไรกบความรสกนน ความคดการรสกนนมผล

ตอการแสดงออกของตนเองหรอไม

5.2 แนวทางการพฒนา การบรหารจดการอารมณของตน ดงน

5.2.1 ทบทวนวามอะไรบางททาลงไปเพอตอบสนองอารมณของ

ตนเองและดผลทเกดตามมาดวยวาเปน เชน ไร

5.2.2 เตรยมการแสดงอารมณ ฝกการสงตนเองวาจะทาอะไรและจะ

ไมทาอะไร

5.2.3 ฝกการรบรสงตางๆ ทเกดขนหรอทเราจะเกยวของดวยในดาน

ทด

5.2.4 ฝกการสรางความรสกทดตอตนเอง ผอนและสงอนรอบๆ ตว

5.2.5 ฝกการมองหาประโยชนและโอกาสจากสงทเปนอปสรรคและท

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

99

เปนปญหาฝกการมองในแงด โดยคดวาปญหาหรออปสรรคเปนสงทาทายใหไดแสดง

ความสามารถ ทกอยางมทางออก มากกวาหนงทาง จงเลอกทางทมประโยชนสง

ทสดเสมอ

5.2.6 ฝกการผอนคลายความเครยด โดยเลอกวธทเหมาะสมกบ

ตนเอง

5.3 แนวทางการพฒนาการสรางแรงจงใจทดใหกบตนเอง

5.3.1 ทบทวนสงสาคญในชวตวามอะไรบาง ทเราตองการอยากได

อยากม อยากเปน จดระดบความสาคญ และพจารณาวาเปนไปไดหรอไม จะเกดผลด

ผลเสยอยางไรบาง

5.3.2 นาความตองการ มาทบทวนสงสาคญในชวตวามอะไรบาง ท

เปนไปไดและมประโยชนมาตงเปาหมายทชดเจน วางขนตอนในการทจะไปสเปาหมายนน

แลวปฏบตตามขนตอนนน

5.3.3 ถาทานเปนบคคลประเภทสมบรณแบบ คอ ทกอยางตองด

ตองสมบรณแบบ ตองพยายามลดความสมบรณแบบลง ฝกสรางความยดหยนจะไดไม

เครยด ผดหวงหรอเสยกาลงใจ เมอเกดความผดพลาดขน

5.3.4 ฝกการมองหลายมม มองหาประโยชนจากปญหาและอปสรรค

5.3.5 ฝกการสรางทศนคตทด การคดในแงดจะทาใหรสกด

5.3.6 หมนสรางความหมายใหกบชวต มองสงทดในตนเอง นกถงสง

ทสรางความภาคภมใจ และพยายามใชสงทดในตนเอง สรางประโยชนแกตนเองและผอน

5.3.7 ใหกาลงใจตนเอง

5.4 แนวทางการพฒนาการรบรและเขาใจอารมณของผอน ดงน

5.4.1 ใหความสนใจการแสดงออกของผอน โดยการสงเกตสหนา

แววตา ทาทาง การพด นาเสยง ตลอดจนการแสดงออกอยางอน ฝกสงเกตบอยๆ จะเหน

อารมณของผอน

5.4.2 อานอารมณ ความรสกของผอน จากสงทสงเกตเหนวาเขา

กาลงมความรสก เชน ไร อาจตรวจสอบความรสกของเขา แตตองดความเหมาะสมดวย

5.4.3 ทาความเขาใจกบความรสกของบคคลตามสภาพทเขาเผชญอย

หรอเรยกวาเอาใจเขามาใสใจเรา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

100

5.4.4 สงเกตการณตอบสนองความรสกของบคคลอนทเปนการแสดง

ถงความเขาใจเหนใจ จะทาใหเกดความรสกทดตอกน

5.5 แนวทางการพฒนาการสรางความสมพนธกบผอน ดงน

5.5.1 มองตนเองและผอนในแงด ฝกการสรางความรสกทดตอผอนม

ความเขาใจเหนใจผอน

5.5.2 ฝกการสอสารอยางมประสทธภาพ สรางความเขาใจตรงกน

ชดเจนฝกการเปนผพดและผฟงทดตองคานงถงความรสกของผรบสารดวย

5.5.3 ฝกการสรางนาใจ ความเออเฟอ รจกการให การรบการ

แลกเปลยนใหเกดคณคาแกตนเองและผอน

5.5.4 ฝกการใหเกยรตผอนอยางเตมใจ ใหการยอมรบผอน

5.5.5 ฝกการแสดงการชนชอบ ชนชม ใหกาลงใจแกกนและกนตาม

ความเหมาะสม

ความรบผดชอบ

การปลกฝงความรบผดชอบควรปลกฝงตงแตวยเดกทงทบานและโรงเรยน

โดยใหเดกไดมโอกาสฝกทาบอยๆ จนกลายเปนกจนสยเกดความเชอมนในตนเองและม

ประสบการณในการทางานดวยตนเองซงเปนสวนสาคญททาใหเดกมความรบผดชอบ

สงทตองคานงถงมดงตอไปน

1. ความหมายของความรบผดชอบ

มนกการศกษาหลายทานไดกลาวถงความหมายของ ความรบผดชอบไว

ดงตอไปน

อนวต คณแกว (2538, หนา 52 อางถงใน รงรอง วภกดเพชร, 2557,

หนา 86) กลาววา ความรบผดชอบ เปนลกษณะหนงของคนทมความสาคญมาก เพราะจะ

ทาใหหนาทหรองาน ซงไดรบมอบหมายประสบความสาเรจ และเสรจตามเวลาทกาหนด

ซงมผลทาใหเปนคนทมคณภาพ ดงนน หลกสตรในปจจบน จงกาหนดใหมการปลกฝงและ

พฒนาใหนกเรยน นกศกษามความรบผดชอบ พรอมทงยงกาหนดใหมการวดในแตละ

รายวชาดวย

สาเนยง ศลปประกอบ (2540, หนา 9) ใหความหมายของ ความรบผดชอบ

วา หมายถง ความตงใจในการปฏบตหนาทของนกเรยนทดดวยการแสดงออกในลกษณะ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

101

ของการรหนาทปฏบตหนาททไดรบมอบหมายดวยความเตมใจ เอาใจใสในการศกษาเลา

เรยน ขยนหมนเพยร เขาหองเรยน และสงงานทไดรบมอบหมายตรงตามเวลา เมอมปญหา

ไมเขาใจในบทเรยนกพยายามคนควา และซกถามจากสมาชกในกลม หรอครผสอน ดวย

ความสนใจ เอาใจใสในการแกไขขอบกพรองและผดพลาดดวยความเตมใจ แมถกตาหน

และแกไขหลายครง

ปรยา ชยนยม (2542, หนา 9) กลาววา ความรบผดชอบ หมายถง ความ

มงมนตงใจทจะปฏบตหนาทดวยความผกพนพากเพยร และความละเอยดรอบคอบ ตงใจท

จะทางานในหนาททมตอตนเองและสงคม เพอใหบรรลผลสาเรจตามความมงหมาย ไมยอ

ทอตออปสรรค ยอมรบผลการกระทาในการปฏบตหนาทดวยความเตมใจ โดยมความ

รบผดชอบในการกระทาของตนเอง ทงพยายามทจะปรบปรงการปฏบตหนาทใหดยงขน

กรมวชาการ (2542, หนา 8) ใหความหมายของ ความรบผดชอบวา หมายถง ความสนใจ

ความตงใจทจะปฏบตหนาทดวยความเพยรพยายาม ละเอยดรอบคอบเพอใหสาเรจตาม

เปาหมาย ยอมรบผลการกระทาของตน ทงในดานทเปนผลด และผลเสย ทงพยายาม

ปรบปรงการปฏบตหนาทใหดยงขน

วาสนา ไตรวฒนธงไชย (2543, หนา 56 – 57) ไดใหความหมาย ของความ

รบผดชอบไววา หมายถง ลกษณะพฤตกรรมของบคคลทแสดงออกดวยการปฏบตหนาท

การงานของตนเองดวยความสนใจ เอาใจใส ไมละเลยหลกเลยงทอดทงงานมความเพยร

พยายามทางานใหบรรลเปาหมาย มความละเอยดรอบคอบ ตรงตอเวลายอมรบผลการ

กระทาของตน และพยายามปรบปรงงานของตนใหดยงขน โดยไมตองมการบงคบเขมงวด

จากบคคลอน

จนทรา พวงยอด (2543, หนา 3) ใหความหมายของ ความรบผดชอบวา

หมายถง พฤตกรรมหรอการกระทาของนกเรยนทแสดงออก ความมงมนตงใจปฏบตตน

ตามกฎระเบยบของโรงเรยน การปฏบตตนในการเรยน และการยอมรบผลการกระทา

ของตนเอง

ศศวมล เนองนตย (2543, หนา 39) ใหความหมายของ ความรบผดชอบวา

หมายถง ลกษณะของบคคลทแสดงออกดวยการปฏบตหนาทการงานทไดรบมอบหมาย

ดวยความเอาใจใส ไมหลกเลยง มความพากเพยรเพอสเปาหมาย มความละเอยดรอบคอบ

ตรงตอเวลา และพยายามปรบปรงแกไขใหสาเรจลลวงไปดวยด ยอมรบผลการกระทาของ

ตนเองดวยความเตมใจ ทงในดานทเปนผลดและผลเสย

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

102

พชรา สนทรนนท (2544, หนา 32) ใหความหมายของ ความรบผดชอบวา

หมายถง ลกษณะทเปนคณลกษณะของบคคลทแสดงใหเหนถงความกระตอรอรน มงมนท

จะทางานใหสาเรจอยางดตามความสามารถของบคคลนนเมอไดรบมอบหมายใหทางาน

ตางๆ จะแสดงพฤตกรรมใหสงเกตได เชน ความสนใจ ความตงใจ เอาใจใสและขยน

หมนเพยรทจะปฏบตงานใหสาเรจไมเลยงงานตดตามและยอมรบผลจากงานทตนกระทา

โดยมความพรอมในการปรบปรงแกไขงานใหดขนอยเสมอ

จากขอความขางตนสรปไดวา ความรบผดชอบ หมายถง ลกษณะทเปน

คณลกษณะของบคคลทแสดงใหเหนถงความกระตอรอรน มงมนทจะทางานใหสาเรจอยาง

ดตามความสามารถของบคคลนน เมอไดรบมอบหมายใหทางานตางๆ จะแสดงพฤตกรรม

ใหสงเกตไดพฤตกรรมของนกเรยนทแสดงออกถงความตงใจ เอาใจใสในการเรยนวชา

คณตศาสตร ดวยความกระตอรอรน หวงผลเหนความสาเรจ และยนดในความสาเรจนน

2. ความสาคญหรอประโยชนของความรบผดชอบ

มนกการศกษาหลายทานไดกลาวถง ความสาคญหรอประโยชน ของความ

รบผดชอบ ไวดงตอไปน

คะนงรตน ลาโพธ (2535, หนา 44 – 45 อางถงใน รงรอง วภกดเพชร,

2557, หนา 86) กลาวถง ความสาคญหรอประโยชน ของความรบผดชอบไววา ความ

รบผดชอบ เปนปจจยหนงทเปนคณลกษณะทดงามในสงคม ควรปลกฝงใหเกดในตวบคคล

ทกคน ซงถากลาวไปแลว หากบคคลมความรบผดชอบจะมผลดงน

1. คนทมความรบผดชอบยอมทางานทกอยางสาเรจตามเปาหมาย

ไดทนเวลา

2. คนทมความรบผดชอบยอมเปนทนบถอ ไดรบการยกยองสรรเสรญ

และเปนประโยชนทงตอตนเองและตอสงคม

3. ความรบผดชอบเปนสงเกอหนนใหบคคลปฏบตงานสอดคลอง

กบกฎจรยธรรมและหลกเกณฑของสงคม โดยไมตองการบงคบจากผอน

4. ไมทาใหเปนเหตของความเสอมและความเสยหายแกสวนรวม

5. ทาใหเกดความกาวหนา สงบสข เรยบรอยแกสงคม

อนวต คณแกว (2538, หนา 52 อางถงใน รงรอง วภกดเพชร, 2557,

หนา 86) กลาวถง ความสาคญหรอประโยชน ของความรบผดชอบไววา ความรบผดชอบ

เปนลกษณะหนงของคนทมความสาคญมากเพราะจะทาใหหนาทหรองานซงไดรบ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

103

มอบหมายประสบความสาเรจและเสรจตามเวลาทกาหนดซงมผลทาใหเปนคนทมคณภาพ

ดงนน หลกสตรในปจจบน จงกาหนดใหมการปลกฝงและพฒนาใหนกเรยน นกศกษาม

ความรบผดชอบ พรอมทงยงกาหนดใหมการวดในแตละรายวชาดวย

สมศกด ชนพนธ (2543, หนา 9 อางถงใน รงรอง วภกดเพชร, 2557,

หนา 86) กลาวถง ความสาคญหรอประโยชน ของความรบผดชอบไววา ความรบผดชอบ

เปนลกษณะหนงซงแสดงวฒภาวะทางดานอปนสย และเปนสวนประกอบสาคญยงในการ

ดารงชวตในสงคม เนองจากสงคมแตละแหง บคคลแตละบคคลมบทบาทหนาททจะกระทา

หลายอยางมากมายดวยกน ถาทกคนในสงคมรจกรบผดชอบในบทบาทและหนาทของ

ตนเองเปนอยางด กยอมทาใหเกดสนต ตลอดจนความงอกงามในสงคมนน

จากขอความขางตนสรปไดวา ความสาคญของความรบผดชอบ เปนสงทม

ความสาคญอยางยงและจาเปนทตองปลกฝงหรอเสรมสรางใหเกดกบทกคน เพราะเปน

ปจจยสาคญในการทจะทาใหสงคมเกดความเปนระเบยบเรยบรอยสงบสข และพฒนา

ประเทศใหมความเจรญกาวหนา นอกจากนความรบผดชอบเปนลกษณะของความเปน

พลเมองดทสาคญอยางหนงนอกจากความมวนยทางสงคม ความเออเฟอและความเกรงใจ

ซงลกษณะของความเปนพลเมองดน คอนสยและการกระทาของบคคลซงสอดคลองกบ

มาตรฐานและกฎเกณฑของศาสนาและกฎหมายบานเมอง รวมถงลกษณะซงเปนประโยชน

ตอสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตว เนองจากวาความรสกรบผดชอบนเปนลกษณะนสย

และทศนคตของบคคล ซงเปนเครองผลกดนใหปฏบตตามระเบยบ เคารพสทธของผอน

ทาตามหนาทของตนเองและมความซอสตยสจรต ความเปนคนม ความรบผดชอบนเปน

ลกษณะทจะชวยใหการอยรวมกนในสงคมเปนไปดวยความราบรนสงบสข นอกจากนน

ความรบผดชอบยงเปนคณธรรมทสาคญในการพฒนาประเทศดวย

3. แนวคดเกยวกบความรบผดชอบ

มนกการศกษาหลายทานไดกลาวถง แนวคดเกยวกบความรบผดชอบ

ในการเรยนไวดงตอไปน

Dickinson (1987, pp. 9 - 10) กลาววา ความรบผดชอบในการศกษา

เลาเรยน หมายถง การทนกเรยนสามารถตดสนใจ ในกระบวนการเรยนของตนเองได เชน

การตงจดประสงคการเรยนร การเลอกและการใชวสดอปกรณ การเรยนการแบงเวลา

การเรยนการประเมนผล การเรยนการเลอกทากจกรรม การเลอกพบบคคลทสามารถ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

104

ใหความชวยเหลอไดการเขารวมกจกรรมกลมเปนตน ซงจะเปนการตดสนใจในพฤตกรรม

ดงกลาวเปนบางสวนหรอทงหมดกได

คะนงนจ พมพวง (2546, หนา 14) กลาววา ความรบผดชอบในการเรยน

หมายถง การทนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของสถานศกษาชวยกนรกษาความ

สะอาดของสถานศกษา ไมขดเขยนผนงหองเรยนหองนา แตงเครองแบบนกเรยนเรยบรอย

ไมทะเลาะววาทกบนกเรยนโรงเรยนอน คอยตกเตอนเพอนนกเรยนทจะหลงผด อนทาให

โรงเรยนเสยชอเสยง เมอโรงเรยนตองการความรวมมอ หรอความชวยเหลอกเตมใจให

ความรวมมออยางเตมทเขารวมกจกรรมตางๆ ของโรงเรยนตามความสนใจและความ

สามารถของตนเพอสรางชอเสยงใหแกโรงเรยน เชน เปนนกกฬานกแตงคาขวญเรยง

ความและอนๆ

องคณา ถรศลาเวทย (2548, หนา 12) กลาววา ความรบผดชอบในการ

เรยน หมายถง การทนกเรยนศกษาเลาเรยนจนประสบความสาเรจตามความมงหมายดวย

ความขยนหมนเพยร อดทนเขาหองเรยนและสงงานตรงตามเวลาทไดรบมอบหมายเมอม

ปญหาหรอไมเขาใจบทเรยนกพยายามศกษาคนควา ซกถามเพอนหรอครอาจารย ใหเขาใจ

เมอทาแบบฝกหดผดกพยายามแกไขปรบปรงใหถกตองดวยตนเองเสมอ

องคณา บญสสด (2551, หนา 5) ความรบผดชอบ หมายถง พฤตกรรมของ

นกเรยนทแสดงออกถงการปฏบตงาน และหนาททไดรบมอบหมายใหดทสดดวยตนเองม

ความยดมนในกฎเกณฑของสงคมทตนเองสงกดอย มความเพยรพยายามในการปฏบตงาน

และทาสงทยากลาบากอยางไมยอทอ และมความตรงตอเวลา

สรปไดวา ความรบผดชอบในการเรยน หมายถง พฤตกรรมของนกเรยนท

แสดงถงการปฏบตหนาทในการเรยนดวยความตงใจ และเอาใจใสยดมนในกฎระเบยบ

มความเพยรพยามยาม และทาสงทยากอยางไมยอทอ เชน การเขาหองเรยนสมาเสมอ

ตรงตอเวลารหนาท และทาหนาทจนสดความสามารถ สงงานทไดรบมอบหมายตรงตาม

เวลาทกาหนด และปรกษาครเมอมปญหาหรอไมเขาใจบทเรยนกพยายามศกษาคนควาเขา

รวมกจกรรมกลมศกษาคนควาหาความรเพมเตมจากแหลงเรยนรตางๆ แกไขขอบกพรอง

ในการเรยนและปรบปรงการเรยนใหดขนเพอใหประสบผลสาเรจในการเรยน ซงการวจย

ครงนแบงความรบผดชอบเปน 4 องคประกอบไดแก

1. การทาตามหนาททไดรบมอบหมาย หมายถง พฤตกรรมของนกเรยน

ทแสดงออกถงการรหนาทของตนเองเอาใจใสและตงใจศกษาเลาเรยนดแลตนเองและ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

105

พงพาตนเองไดไมตองใหผอนคอยบอกหรอตกเตอนมการวางแผนและควบคมตนเองเพอให

ทางานทตนเองไดรบมอบหมายใหสาเรจอยางมคณภาพและในขณะเดยวกนสามารถ

ปรบตวเขากบผอนเพอทางานกลมทไดรบมอบหมายใหสาเรจไมใหละทงงานหรอ

มอบหมายงานของตนใหผอนทาแทน เพอเหนแกความสะดวกสบายเปนครงคราว

2. การยดมนในกฎเกณฑ หมายถง พฤตกรรมของนกเรยนทแสดงออก

ถงการปฏบตตามกฎและขอบงคบของสงคมทตนเองสงกดอยปฏบตตนเปนพลเมองทด

รกษาสาธารณะสมบตและเคารพสทธของผอนเปนสวนหนงของการดแลรกษาความ

สะอาดของโรงเรยนหองเรยนหรอสถานทตางๆ ภายในโรงเรยน

3. ความเพยรพยายาม หมายถง พฤตกรรมของนกเรยนทแสดงออกถง

ความขยนหมนเพยรมมานะทงในดานการเรยนและการทาสงทยากลาบากดวยวธการ

ตางๆ จนกระทงสงนนสาเรจบรรลตามเปาหมายทตงไวไมยอทอตออปสรรค และให

กาลงใจตนเองยอมรบผลการกระทาของตนทเกดขนทงทเปนผลดและผลเสยพรอมทง

พยายามปรบปรงสงททาผดพลาดใหดยงขน

4. ความตรงตอเวลา หมายถง พฤตกรรมของนกเรยนทแสดงออกถง

การทางานหรอสงใดๆ เสรจภายในเวลาทกาหนดดวยตนเองการปฏบตตามตารางเวลาใน

ชวตประจาวนอยางเหมาะสมโดยทราบวาอะไรควรกระทาหรอไมควรกระทาและปฏบต

สงนนเปนประจาจนกระทงสงนนเปนวถชวตประจา

4. ประเภทหรอองคประกอบของความรบผดชอบ

นกการศกษาไดแบงประเภทหรอองคประกอบของความรบผดชอบไวดงน

จรรตน นนทยทวกล (2538, หนา 5อางถงใน รงรอง วภกดเพชร, 2557,

หนา 89) ไดแบงประเภทของความรบผดชอบออกเปน 8 ดาน ดงน

1. ความรบผดชอบตอตนเอง หมายถง การรกษาปองกนตนเองให

ปลอดภยจากอนตรายของโรคภยไขเจบ รกษารางกายใหแขงแรง บงคบควบคมจตใจ ไมให

ตกเปนทาสของกเลส ประพฤตตนอยในศลธรรมและละเวนความชว รจกประมาณการใช

จายตามควรแกฐานะ จดหาเครองอปโภคบรโภคทเหมาะสม

2. ความรบผดชอบตอการศกษาเลาเรยน หมายถง การทนกเรยนศกษา

เลาเรยนจนประสบความสาเรจ ตามความมงหมายดวยความขยนหมนเพยร อดทนเขา

หองเรยน และสงงานทไดรบมอบหมายตรงตามเวลาทไดรบมอบหมาย เมอมปญหาหรอไม

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

106

เขาใจ บทเรยนกพยายามศกษาคนควาซกถามอาจารยใหเขาใจเมอทาแบบฝกหดผดก

ยอมรบวาทาผด แลวพยายามแกไขปรบปรงใหถกตอง

3. ความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมาย หมายถง การปฏบตหนาท

ทไดรบมอบหมายดวยความเอาใจใส อดทน ขยน หมนเพยร อดทนตอสอปสรรคโดยไม

ยอทอ มความละเอยด รอบคอบ ซอสตย ตรงเวลา ไมละเลยทอดทงหรอหลกเลยง

พยายามปรบปรงงานของตนใหดยงขน รจกวางแผน และปองกนความบกพรองเสอมเสย

ของงานทตนรบผดชอบ

4. ความรบผดชอบตอการกระทาของตน หมายถง การยอมรบ

การกระทาของตน ทงทเปนผลดและผลเสย ไมปดความรบผดชอบในหนาทของตนใหผอน

พรอมทจะปรบปรงแกไขไดผลดยงขน ไตรตรองใหรอบคอบวาสงทตนทาลงไปนนจะเกด

ผลเสยขนหรอไม ปฏบตแตสงททาใหเกดผลด และกลาเผชญตอความจรง

5. ความรบผดชอบตอครอบครว หมายถง การตงใจชวยเหลองานตางๆ

ภายในบาน เพอแบงเบาภาระซงกนและกนตามความสามารถของตน รจกแสดงความ

คดเหนและปฏบตตนเพอความสขและชอเสยงของครอบครว ชวยแกปญหาเมอสมาชกใน

ครอบครวไมเขาใจกน เมอมปญหากปรกษาและใหพอแมรบทราบปญหาของตนทกเรอง

ชวยครอบครวประหยดไฟฟา นา อาหาร สงของเครองใชภายในบานและอนๆ

6. ความรบผดชอบตอเพอน หมายถง การทนกเรยนชวยตกเตอนและ

แนะนาเมอเหนเพอนทาผด ชวยเหลอเพอนตามความถกตองเหมาะสม ใหอภยเมอเพอนทา

ผด ไมเอาเปรยบเพอน เคารพสทธซงกนและกน

7. ความรบผดชอบตอโรงเรยน หมายถง การมสวนรวมในกจกรรม

ตางๆ ของโรงเรยน รกษาผลประโยชน เกยรตยศชอเสยงของโรงเรยน ชวยกนรกษาความ

สะอาดของโรงเรยน ไมขดเขยนผนงหองเรยน หองนา หองสวม แตงเครองแบบนกเรยน

เรยบรอย ไมทะเลาะววาทกบนกเรยนโรงเรยนอน เมอโรงเรยนตองการความรวมมอหรอ

ความชวยเหลอกเตมใจใหความรวมมออยางเตมท เขารวมกจกรรมตางๆ ตามความสนใจ

และความสามารถของตนเพอสรางชอเสยงใหแกโรงเรยน

8. ความรบผดชอบตอสงคม หมายถง การมสวนรวมในกจกรรมตางๆ

เชน การไปรวมงานประเพณ การรวมกนทาความสะอาดสถานทสาธารณะของชมชนและ

สงคม บาเพญประโยชนและสรางสรรค ความเจรญใหกบชมชนและสงคมอยางเตม

ความสามารถ ชวยสอดสองพฤตกรรมของบคคลทจะเปนภยตอสงคม ใหความร ความ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

107

สนกเพลดเพลนแกประชาชนตามความสามารถของตน ชวยคดและแกปญหาตางๆ ของ

สงคม เชน การรกษาสาธารณสมบตตางๆ

วลภา ดวงชาทม (2539, หนา 6 อางถงใน รงรอง วภกดเพชร, 2557,

หนา 90) ไดกลาวถง ประเภทขององคประกอบลกษณะของความรบผดชอบ ในสวนทไมใช

ความรบผดชอบสวนตน วาเปนความรบผดชอบตอสวนรวม โดยใหรายละเอยดไวดงน

1. ความรบผดชอบตอสวนรวมทเกยวกบครอบครว หมายถง การท

บคคลมความร ความเขาใจ สนใจ และตงใจทจะปฏบตตนดวยการเชอฟงคาแนะนาของ

บดามารดา ชวยเหลอกจกรรมในบานตามโอกาสอนควรไมนาความเดอดรอนมาสครอบครว

เปนคนสภาพออนนอมตอบดามารดาและผอาวโส ชวยรกษาและเชดชชอเสยงวงศตระกล

2. ความรบผดชอบตอสวนรวมทเกยวกบเพอน หมายถง การทบคคลม

ความร ความเขาใจ สนใจ และตงใจทจะปฏบตตนในการใหความชวยเหลอ ใหคาแนะนา

แกเพอน ใหเขากระทาความด มความรกและความจรงใจตอกน มความเสยสละไมเอา

เปรยบเพอน มความเคารพในสทธซงกนและกน

3. ความรบผดชอบตอสวนรวมทเกยวกบโรงเรยน หมายถง การทบคคล

มความร ความเขาใจ สนใจ และตงใจทจะปฏบตตนตามระเบยบขอบงคบของโรงเรยนม

ความใสใจ ขยนหมนเพยรทจะศกษาเลาเรยน รจกรกษาทรพยสมบตของโรงเรยน รจก

ชวยเหลองานหรอกจกรรมของโรงเรยน รกษาและเชดชชอเสยงของโรงเรยนตาม

ความสามารถ

4. ความรบผดชอบตอสวนรวมทเกยวกบชมชน หมายถง การทบคคลม

ความร ความเขาใจ สนใจ และตงใจทจะปฏบตตนใหอยในกรอบของกฎเกณฑของสงคม

รจกรบผดชอบทรพยสมบตของสวนรวม มความซอสตย ตรงตอเวลา รจกประพฤตตนเปน

พลเมองด และสามารถชวยเหลอผอนดวยความเตมใจ

ภาวนา เทยนขาว (2540, หนา 11 อางถงใน ศรนนท วรรตนกจ, 2545,

หนา 19) ไดใหความหมายของ ความรบผดชอบตอสวนรวม ทเกยวกบสงคมไวสอดคลอง

กนวา หมายถง การรจกบทบาท และหนาทของตนเองทมตอสวนรวมในการรกษาคณภาพ

ชวตและสงแวดลอมใหคงอยในสภาพสมดลทระบบนเวศรองรบไดโดยนกเรยนมสวนรวม

ในกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของ

ชมชนและสงคมปองกนและแกไขปญหาตางๆ ของสงคม คอ ปญหาทรพยากรธรรมชาต

และสภาวะแวดลอมเปนพษ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

108

สรปไดวา ความรบผดชอบแบงออกเปน 1) ความรบผดชอบตอตนเอง

อนไดแก การทบคคลประพฤตปฏบตในดานการรกษาสขภาพของตนใหแขงแรง สามารถ

จดหาเครองอปโภคบรโภคใหกบตนเองไดเหมาะสม เขาหองเรยนและสงงานตรงตามเวลา

ทไดรบมอบหมายตงใจศกษาเลาเรยน ยอมรบในสงทตนเองกระทาลงไปทงในดานทเปน

ผลดและผลเสย ตลอดจนรกษาสทธของตน และ 2) ความรบผดชอบตอสงคม หมายถง

การปฏบตกจกรรมตางๆ ของหมคณะ ครอบครว โรงเรยนและชมชนอยางเตมกาลง

ความสามารถ ชวยดแลรกษาทรพยสมบตของสวนรวม ชวยเหลอและแกไขปญหาของผอน

งดเวนการกระทาอนเปนผลเสยหายแกครอบครวและชมชน ตลอดจนรกษาชอเสยงของ

สถาบนตางๆ ในสงคม ซงทงความรบผดชอบตอตนเองและความรบผดชอบตอสงคมนน

ผวจยสรปเปนหวขอตางๆ ไดดงน

1. ความรบผดชอบตอตนเอง หมายถง การรบรฐานะบทบาทของตนท

เปนสวนหนงของสงคม จะตองดารงตนใหอยในฐานะทสามารถชวยตนเองไดรจกวาอะไร

ผดอะไรถก ยอมรบผลการกระทาของตนเอง ทงทเปนผลดและผลเสย เพราะฉะนนบคคล

ทมความรบผดชอบในตนเอง ยอมจะไตรตรองดใหรอบคอบกอนวา สงทตนกระทาลงไปนน

จะมผลเสยเกดขนหรอไม และจะเลอกปฏบตแตสงทจะทาใหเกดผลดเทานน

2. ความรบผดชอบตอสงคม หมายถง ภาระหนาทของบคคลทจะตอง

เกยวของ และมสวนรวมตอสวสดภาพของสงคม ทตนดารงอย ซงเปนเรองทผกพน

เกยวของกบหลายสงหลายอยาง ตงแตสงคมขนาดเลกๆ จนถงสงคมขนาดใหญความ

รบผดชอบตอสงคม บคคลทกคนจะตองดารงอยในสงคม เรมตงแตสงคมเลกทสดคอ

ครอบครว จนถงสงคมระดบใหญ คอ ประเทศชาต การกระทาของบคคลใดบคคลหนง

ยอม มผลกระทบตอสงคมไมมากกนอย บคคลทกคนจงตองมภาระหนาท ทจะตอง

เกยวของกบสวสดภาพ ของสงคมทตนดารงอย บคคลมหนาท และความรบผดชอบทจะ

ปฏบตตอสงคม ดงตอไปน

2.1 ความรบผดชอบตอหนาทพลเมอง ไดแก

2.1.1 ปฏบตตามระเบยบของสงคม

2.1.2 รกษาทรพยสมบตของสงคม

2.1.3 ชวยเหลอผอน

2.1.4 มความรวมมอกบผอน

2.2 ความรบผดชอบตอครอบครว ไดแก

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

109

2.2.1 เคารพเชอฟงผปกครอง

2.2.2 ชวยเหลองานบาน

2.2.3 รกษาชอเสยงของครอบครว

2.3 ความรบผดชอบตอโรงเรยน คร อาจารย ไดแก

2.3.1 ตงใจเลาเรยน

2.3.2 ชอฟง คร อาจารย

2.3.3 ปฏบตตามระเบยบของโรงเรยน

2.3.4 รกษาทรพยสมบตของโรงเรยน

2.4 ความรบผดชอบตอเพอน ไดแก

2.4.1 ชวยตกเตอนแนะนาเมอเพอนทาผด

2.4.2 ชวยเหลอเพอนอยางเหมาะสม

2.4.3 ใหอภยเมอเพอนทาผด

2.4.4 ไมทะเลาะกน ไมเอาเปรยบ

2.4.5 เคารพสทธซงกนและกน

5. คณลกษณะของบคคลทมความรบผดชอบ

มนกการศกษาไดกลาวถงลกษณะของบคคลทมความรบผดชอบ ไวดงน

Cattell (1905, p. 49 อางถงใน สจตรา ธนะสตร, 2552, หนา 14)

ไดกลาววา ลกษณะของผรบผดชอบ คอการตรงตอเวลาพยายามทางานใหสาเรจตดตาม

ผลงานเสมอยอมรบความผดพลาดรกษาชอเสยงของตนเหนแกประโยชนสวนตนชอบ

ทางานรวมกบผอน มความซอสตยรกษาคาพดตงใจทางานพถพถนชอบความเปนระเบยบ

เรยบรอย มความอดทนอดกลนไมชอบความโลเลพยายามทางานใหดมการวางแผน

การทางานรจกตงจดหมายในการทางาน

Browne and Cohn (1968, p. 58) กลาวถง ลกษณะของบคคลทม

ความรบผดชอบไววา เปนผทไวใจไดมความคดรเรม มความไมยอทอตออปสรรคทางาน

แขงขนมความเชอมนในตนเอง มความปรารถนาทจะทางานดขนกวาเดมสามารถ

ปฏบตงานใหสาเรจลลวงตามเปาหมายมความซอสตยสจรตและตรงตอเวลา

Sanford (1970, p. 65) อธบายลกษณะของ ผมความรบผดชอบวา

สามารถปฏบตหนาทการงานหนาททางสงคม หนาทอนพงปฏบตตอตนเองตอบดามารดา

ญาตพนองบคคลทวไป และตอประเทศชาตอยางดทสดเตมความสามารถ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

110

องคณา ถรศลาเวทย (2548, หนา 16) คณลกษณะของความรบผดชอบ

มลกษณะดงน

1. เอาใจใสการงานและการเรยน

2. มความพากเพยร

3. ใชความสามารถของตนเตมท

4. กลาเผชญความจรงและยอมรบผลของการกระทาของตน

5. รจกหนาทและกระทาตามหนาทอยางด

6. รกษาสทธและหนาทของตนเองโดยไมละเมดสทธและหนาท

ของผอน

7. ตดตามผลงานทไดกระทาไป

8. มความมงมนในการทางานไมยอทอตออปสรรค

9. ไมปดความรบผดชอบไปใหผอน

10. ยอมรบผลของการกระทา

จากขอความขางตนสรปไดวา ความรบผดชอบ เปนคณลกษณะทสาคญท

จะทาใหสามารถปฏบตงานได สาเรจลลวงตามเปาหมายบคคลทมความรบผดชอบ จะม

ความเอาใจใสในการงาน และการเรยนมความขยนหมนเพยร รสกวาหนาทของตนเปนสง

สาคญมการวางแผนการทางานไมยอทอ ตออปสรรคปรบปรงงานในหนาทใหดยงขนและ

ยอมรบผลของการกระทาของตน

6. การปลกฝงความรบผดชอบ

มนกการศกษาไดกลาวถงการปลกฝงความรบผดชอบ ไวดงน

Sideman (1960 อางถงใน สนนท พรมประกอบ, 2547, หนา 15) ไดสรป

ความเหนเกยวกบ การฝกความรบผดชอบ ไวดงน

1. การฝกความรบผดชอบควรเรมตงแตเดกอายยงนอย

2. เดกทกคนควรไดมโอกาสรบการฝกใหมความรบผดชอบ

3. การฝกและการจดประสบการณความรบผดชอบนนควรกระทาให

เหมาะสมกบแตละบคคล

4. ควรใหเดกไดรบทราบวาผใหญหวงอะไรจากตวเขา

5. ในการฝกผใหญตองรจกยดหยนไมเรงรดเดกจนเกนไป

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

111

6. เดกตองการไดรบความไววางใจเพอสามารถเรยนรวาสวนใดอยใน

ความรบผดชอบของเขา

7. ทศนคตและพฤตกรรมทแสดงถงความรบผดชอบของผใหญม

อทธพลตอพฒนาการดานความรบผดชอบของเดก

Hurlock (1967, p. 224 อางถงใน กมลวทน วนวชย, 2545, หนา 17)

กลาววา ความรบผดชอบ เปนสงทเกดจากการฝกอบรมตงแตวยเดก คณลกษณะนจะ

พฒนาขน เรอยๆ จากเดกไปสวยรน และจากวยเดกจนกระทงเปนผใหญในระยะแรกๆ

ของชวตเดกยงชวยตวเองไมได ตองอาศยผอนตลอดเวลาแตเมอโตขน จะมความสามารถ

ดานตางๆ เพมขนและชวยตวเองไดมากขนทละนอยจะคอยๆ เรยนรเกยวกบความ

รบผดชอบทงตนเอง และตอผอนการพฒนาความรบผดชอบ ใหกบเดกควรจะเรมอยาง

คอยเปนคอยไป เรมดวยการใหทางานทงายกอน เพอใหเกดความเชอมนในตนเอง ม

ประสบการณในการทางานดวยตนเอง

จากการศกษาสรปไดวา การปลกฝงความรบผดชอบ ควรปลกฝงตงแต

วยเดกทงทบาน และโรงเรยนโดยใหเดกไดมโอกาสฝกทาบอยๆ จนกลายเปนกจนสย เกด

ความเชอมนในตนเอง และมประสบการณในการทางานดวยตนเอง ซงเปนสวนสาคญททา

ใหเดกมความรบผดชอบ

7. การวดความรบผดชอบ

การเรยนการสอนทางดานความรสก ยงไมประสบผลสาเรจ ดงทหลกสตร

ไดตงเปาหมายไว ครผสอนจงตองหนมาใหความสนใจในเรองนมากขน โดยเฉพาะ

ในดานจตใจ หรอความรสกในดานคานยม จงตองมการประเมนในดานความรสก

ในการเรยน ซงคณลกษณะดานจตพสยพอสรปไดดงน

ลวน สายยศและองคณา สายยศ (2548, หนา 184) กลาววาการวดความ

รบผดชอบโดยใชวธการหลายรปแบบ เพอการวดทครอบคลมและชดเจนแนนอน ควรจด

ออกแบบเครองมอการวดใหได 3 สวน คอ

1. ความรในเนอหาทางจรยธรรม

2. ความรสกเกยวกบจรยธรรม

3. พฤตกรรมทางจรยธรรม

การวดทง 3 ดานนมขนตอนการสรางเครองมอ ดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

112

1. กาหนดจรยธรรมทจะวด ในขนนเปนเหมอนจดประสงควา ตองการวด

จรยธรรมอะไร โดยเปนแบบรวมๆ หรอแบบเดยวเฉพาะอยาง

2. ศกษาเอกสารทเกยวของเพอใหเขาใจจรยธรรมนนใหดขนเพอนยาม

ใหชดเจน

3. เลอกรปแบบของเครองมอในการสรางเครองมอการวดจรยธรรมม

หลายรปแบบ โดยจะตองมการเลอกตามความเหมาะสมใหสอดคลองกบจดมงหมายใน

รปแบบดงน

3.1 แบบสมภาษณ

3.2 แบบสงเกต

3.3 แบบเขยนตอบ

3.4 แบบสรางจนตนาการ

4. เขยนขอความ ภาพ หรอสถานการณ และขอคาถามใหสามารถวด

จรยธรรมทตองการวดโดยจะตองมความเหมาะสมกบรปแบบของเครองมอ

5. ตรวจสอบเครองมอโดยผเชยวชาญทางจรยธรรมดานนน และ

ผชานาญการทางการวดผลเขามาตรวจสอบ

6. ตรวจสอบคณภาพรายขอ โดยนาไปทดลองกบกลมทเปนเปาหมาย

เพอดวาแตละขอจะทาการวดจรยธรรมไดจรงหรอไม และคดเลอกเฉพาะขอทมคณภาพด

7. จดขอสอบเปนชด โดยจะตองมขอสอบทมคณภาพตรงตาม

จดมงหมาย ในการวดจรยธรรมมการสรางคาชแจงการสอบ จดวางแบบขอสอบพรอม

กาหนดเวลาในการสอบ

8. ศกษาคณภาพของเครองมอ โดยดความเทยง (Validity) และความ

เชอมน (Reliability) วาถงเกณฑทดของขอสอบตามทฤษฎการวดผลทกาหนดไวหรอไม

9. สรางเกณฑปกต ของเครองมอวดจรยธรรมฉบบนน

วเชยร เกตสงห (2528, หนา 19 อางถงใน สรรกษ บตรสงห, 2551,

หนา 79) กลาววา เครองมอทใชในการวดความรบผดชอบ มดงน

1. เครองมอทใชวดเนอหาของความรบผดชอบสวนใหญนยมใชแบบการ

วดผลสมฤทธทางการเรยน ซงขอสอบอาจจะเปนการอธบาย เตมคา จบค และเลอกตอบ

แลวแตจดประสงคการสอบดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

113

1.1 แบบทดสอบแบบเลอกตอบ

1.2 แบบทดสอบแบบอภปราย

2. เครองมอทใชวดความรสกเกยวกบความรบผดชอบ เครองมอทใชบาง

กรณทเรยกวาเจตคตตอความรบผดชอบ โดยลกษณะของแบบวดเจตคตนอาจใชวธของ

Thurstone ของ Likert หรอของ Osgood ตามความเหมาะสมดงน

2.1 แบบมาตราสวนประมาณคา

2.2 แบบเตมคา

2.3 แบบสถานการณบงคบใหเลอกตอบ

3. เครองมอทใชวดพฤตกรรมการแสดงออกทางดานความรบผดชอบ

การวดและประเมนผลทางดานพฤตกรรมถาจะวดใหปรากฏแนชดวาใครม หรอไมมหรอวา

มมากนอยเพยงไรจะตองสงเกตจากพฤตกรรมทแสดงออกมา และจะตองใชเวลานาน

ซงในทางปฏบต หรอในสถานการณจรงคอนขางเปนไปไดยาก ดงนน นกวจยจงพยายาม

ทจะวดดวยแบบสอบถาม หรอแบบทดสอบซงถอวาเปนเปนการวดทางออม แมวาจะไมได

วดพฤตกรรมทแสดงออกจรงๆ แตผลทไดกสามารถชพฤตกรรมดงกลาวไดพอควร ดงนน

จงสรปไดวาเครองมอทใชวดพฤตกรรมดานความรบผดชอบ มดงน

3.1 แบบสงเกต

3.2 แบบทดสอบ โดยใชสถานการณยอยๆ แลวใหเลอกตอบ

3.3 แบบสอบถาม โดยใชขอความแสดงและใหเลอกตอบ

จากการทกลาวมาขางตน สามารถสรปไดวาการวดความรบผดชอบจะใช

เครองมอวดความรบผดชอบ ไดแก แบบวด แบบทดสอบ แบบสงเกต แบบสอบถาม และ

แบบสมภาษณ ซงในการศกษาครงนผวจยไดเลอกใชเครองมอ การวดความรบผดชอบทาง

การเรยนในวชาคณตศาสตร ประเภทแบบสอบถามชนดขอความใหเลอกตอบมาเปน

เครองมอ วดความรบผดชอบทางการเรยน และแบบสงเกตพฤตกรรมดานความรบผดชอบ

ของนกเรยน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

114

ความสามารถในการแกโจทยปญหา

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเกยวกบโจทยปญหาคณตศาสตร

ผวจยไดขอสรปเกยวกบโจทยปญหาคณตศาสตร ไวดงน

1. ความหมายของโจทยปญหาคณตศาสตร

นกการศกษาหลายทานไดใหความหมายของโจทยปญหาคณตศาสตร ซงม

ผรวบรวมไวดงน

อารสา รตนเพชร และจราพร ชมพกล (2544, หนา 17) ศกษาทกษะการ

เรยนวชาคณตศาสตรขนพนฐานและไดสรปไดวาการแกโจทยปญหาคณตศาสตรเปน

กระบวนในการแกปญหาเปนสวนหนงของความสามารถของมนษยไดมนกจตวทยาและ

นกศกษาไดอธบายขนตอนและวธการตางๆ ในการแกปญหาไดมากมายหลายลกษณะ

สาหรบกระบวนการแกปญหาทเหมาะสมกบโจทยปญหาคณตศาสตร สรปไดดงน

ขนตอนท 1 ทาความเขาใจปญหา พยายามเขาใจในสญลกษณตางๆ

ในปญหา สรป วเคราะห แปลความ ทาความเขาใจใหไดวาโจทยถามอะไร ขอมลทโจทยให

มามอะไรบางขอมลเพยงพอหรอไม

ขนตอนท 2 วางแผนในการแกปญหา และวางวาจะใชวธใดในการ

แกปญหา เชน การลองผดลองถก การหารปแบบการหาความสมพนธของขอมล ตลอดจน

ความคลายของปญหาเดมทเคยทามา

ขนตอนท 3 การลงมอทาตามแผน เปนขนทดาเนนการแกปญหาตาม

แผนทวางไวถาขาดทกษะใดจะตองเพมเตมเพอนาไปใชใหเกดผลด ขนนจะถามถงวธการ

แกปญหาดวย

ขนตอนท 4 การตรวจสอบวธการและคาตอบ เพอใหแนใจวาถกตอง

สงทควรจะเนนยาในการแกปญหาคออะไร และขนตอนในการแกปญหาทดควรเปนวธการ

นาไปประยกตใชในสถานการณอนๆ ดวยกระบวนการทสาคญอนหนง คอ การทาความ

เขาใจกบโจทยปญหานน โดยวธการใชอปกรณประกอบเรองราวของโจทยใชสญลกษณ

ตางๆ แยกออกมาใหไดวาโจทยปญหาถามอะไร บอกอะไรและวธการทาทาอยางไร กอนท

จะถงขนวางแผนในการแกปญหาและการหาคาตอบใหถกตอง

วชย พาณชยสวย (2546, หนา 9) กลาววาโจทยปญหาคณตศาสตร คอ

ปญหาหรอสถานการณทเกยวของกบปรมาณซงสามารถหาคาตอบไดโดยใชความร

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

115

ความเขาใจ และทกษะตางๆ ทมอยเปนเครองมอในการแกปญหาหรอสถานการณนน

อยางเปนกระบวนการ

วชร บรณสงห (2546, หนา 178) ไดใหความหมายของโจทยปญหา

คณตศาสตรไววา โจทยปญหาคณตศาสตร หมายถง ปญหาทางคณตศาสตรทอยในรป

ของปญหาทเปนคาพด หรอปญหาทเปนสถานการณ หรอเรองราว ซงตองการคาตอบ

ออกมาในรปแบบตางๆ เชน ปรมาณ จานวน หรอเหตผล

ฉววรรณ รตนประเสรฐ (2548, หนา 2) ไดใหความหมายของโจทยปญหา

คณตศาสตรไววา โจทยปญหาคณตศาสตร หมายถง คาถามทางคณตศาสตรทตองการ

หรออาศยเชาวปญญา ไหวพรบ ปฏภาณ ความชางสงเกต และความชางคดจากผตอบใน

การวเคราะหเพอคนหาวธการหรอเทคนคสาหรบใชตอบคาถาม

สมทรง สวพานช (2549, หนา 5) ใหความหมายโจทยปญหาคณตศาสตร

ไววา หมายถง สถานการณทางคณตศาสตรทตองการคาตอบ ซงอาจอยในรปปรมาณ

หรอจานวนหรอคาอธบายใหเหตผล การหาคาตอบนนตองใชความร ทกษะ และ

ประสบการณหลายๆ อยาง ประมวลเขาดวยกนจงจะหาคาตอบได

ดวงเดอน ออนนวม และคณะ (2550, หนา 263) ไดใหความหมายของ

โจทยปญหาคณตศาสตรไววา โจทยปญหาคณตศาสตร หมายถง คาถามทางคณตศาสตร

ทใชภาษาอธบายเปนเรองราว

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2551, หนา 7) ไดให

ความหมายของโจทยปญหาคณตศาสตรไววา โจทยปญหาคณตศาสตร หมายถง

สถานการณทเกยวกบคณตศาสตรทเผชญอยและตองการคนหาคาตอบโดยทยงไมร

วธการหรอขนตอนทจะไดคาตอบของสถานการณนนในทนท

Anderson & Pingry (1973, p.228) ไดใหความหมายของโจทยปญหา

คณตศาสตรไววา โจทยปญหาคณตศาสตร หมายถง สถานการณหรอคาถามทตองการ

วธการแกปญหา หรอหาคาตอบซงผตอบจะทาไดดตองมวธการทเหมาะสม ใชความร

ประสบการณ และการตดสนใจโดยพรอมมล

จากทกลาวมาขางตนสรปไดวา โจทยปญหาคณตศาสตร หมายถง

สถานการณ หรอคาถามทประกอบไปดวย ภาษา และตวเลข ซงตองการหาคาตอบออกมา

ในรปแบบตางๆ เชนปรมาณ จานวน หรอเหตผล โดยผทแกโจทยปญหาคณตศาสตร

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

116

จะตองอาศย ความร ความเขาใจ ทกษะ และประสบการณทมอยเปนเครองมอในการ

ตดสนใจแกโจทยปญหาคณตศาสตรนนอยางมกระบวนการ

2. ประเภทของโจทยปญหาคณตศาสตร

นกการศกษาหลายทานไดแบงประเภทโจทยปญหาคณตศาสตรไว ซงได

รวบรวมไวดงตอไปน

วชย พาณชยสวย (2546, หนา 10-11) แบงประเภทของโจทยปญหา

คณตศาสตรเปน 2 ประเภท ดงน

1. โจทยปญหาในชนเรยน (Standard Textbook Problems) เปนโจทย

ปญหาทพบเหนอยทวไปในหนงสอเรยน ซงใชในการเรยนการสอนคณตศาสตร ลกษณะ

เดนของโจทยปญหาประเภทน คอสามารถหาคาตอบดวยวธและลาดบขนตอนทใชอยเปน

ประจาโจทยปญหาในชนเรยนเกอบทงหมดเปนโจทยปญหาจาเจ (Routine Problems)

ซงเปนโจทยปญหาทผเรยนเคยเหนเคยเรยนจนคนเคย สามารถหาคาตอบดวยวธทเปน

ขอกาหนดกฎเกณฑเดมๆ โดยผเรยนจะแปลเรองราวของโจทยเปนประโยคสญลกษณและ

คานวณหาคาตอบไดทนท โจทยปญหาจาเจนอาจเปนโจทยปญหาชนเดยวหรอโจทย

ปญหาหลายขนตอนกได

2. โจทยปญหาทเนนกระบวนการแกปญหา (Process Problems) เปน

โจทยปญหาทไมจาเจ (Nonroutine Problems) ผเรยนไมสามารถหาคาตอบไดโดยการแปล

เรองราวของโจทยเปนประโยคสญลกษณ และคดคานวณหาคาตอบตามวธทใชอยเดมๆ

แตผเรยนจะตองวางแผนคดหากลวธ(Strategies) มาใชในการแกปญหา โจทยปญหา

ประเภทนอาจเกยวของกบเหตการณในชวตประจาวนของบคคลหรอเปนปญหาทเกยวโยง

กบเนอหาวชาอน และบางครงคาตอบของโจทยปญหาอาจมมากกวา 1 คาตอบ

Kutz (1991, pp.91–93) ไดแบงโจทยปญหาคณตศาสตรออกเปน 2 ประเภท

ซงสรปไดดงน

1. โจทยปญหาคณตศาสตรปกต หรอโจทยปญหาคณตศาสตรทเปน

ภาษา ซงสวนใหญเปนปญหาทนกเรยนพบในหนงสอเรยน

2. โจทยปญหาคณตศาสตรไมปกต ซงอาจแบงไดเปนโจทยปญหา

คณตศาสตรทแสดงขบวนการ และปญหาทเปนปรศนา

Baroody (1993, pp.91–93) ไดแบงโจทยปญหาคณตศาสตรออกเปน

2 ประเภท ซงสรปไดดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

117

1. โจทยปญหาคณตศาสตรปกต คอ โจทยปญหาคณตศาสตรในหนงสอ

เรยนทวๆ ไปซงมงเนนการฝกทกษะใดทกษะหนงมขอมลทจาเปน และมคาตอบถกเพยง

คาตอบเดยว

2. โจทยปญหาคณตศาสตรไมปกต คอ โจทยปญหาคณตศาสตรทม

ลกษณะสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของชวตมากกวาโจทยปญหาคณตศาสตรปกต

คอ มขอมลมากทงทจาเปน และไมจาเปน หรอมขอมลไมเพยงพอ ซงอาจมคาตอบ

มากกวา 1 คาตอบ โดยเนนการคดวเคราะหอยางสมเหตสมผล

จากประเภทของปญหาทางคณตศาสตร สรปไดวา ประเภทของปญหาทาง

คณตศาสตรขนอยกบหลกเกณฑทใชแบง ซงทาใหประเภทของปญหาทางคณตศาสตร

แตกตางกนออกไปสวนใหญจะเปนเปน 2 ประเภท คอ ปญหาปกตทพบในหนงสอเรยน

หรอหนงสอทวไป และปญหา ซงไมปกตซงเปนปญหาทเกยวกบกระบวนการคด ปญหา

ประเภททสองน นกเรยนจะมขอสงสยมากในการคดแกปญหาทางคณตศาสตร แตอยางไร

กตามปญหาทกประเภทนนจาเปนตองอาศยลาดบขนตอนในการแกปญหาดวยกนทงสน

3. ลกษณะของโจทยปญหาคณตศาสตร

ลกษณะของโจทยปญหาคณตศาสตรจะมสวนสมพนธกบความสามารถใน

การโจทยปญหาคณตศาสตรของนกเรยนอยางมาก ดงนนในการเลอกโจทยปญหา

คณตศาสตรไปจดการเรยนการสอนใหกบนกเรยนครควรพจารณาถงสงจาเปนของ

ลกษณะของโจทยปญหาคณตศาสตร ซงมนกการศกษาหลายทานไดกลาวถงลกษณะของ

โจทยปญหาคณตศาสตรทดซงไดรวบรวมไวดงตอไปน

สรพร ทพยคง (2544, หนา 18) ไดกลาวถงลกษณะของโจทยปญหา

คณตศาสตร ทดควรมลกษณะดงน

1. ภาษาทใชกระชบ รดกม ถกตอง สามารถเขาใจงาย

2. แปลกใหม สาหรบนกเรยน ชวยกระตน และพฒนาความคดทาทาย

ความสามารถของนกเรยน

3. ไมสนหรอยาวเกนไป

4. ไมยากหรองายเกนไป สาหรบความสามารถของนกเรยนในวยนนๆ

5. สถานการณของปญหาเหมาะสมกบวยของนกเรยน

6. ใหขอมลเพยงพอ ทจะนาไปประกอบการพจารณาแกปญหาได

7. เกยวของกบชวตประจาวน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

118

8. ขอมลทมอยจะตองทนสมย และเหตการณทเปนไปไดจรง

9. มวธการหาคาตอบไดมากกวา 1 วธ

10. นกเรยนสามารถใชการวาดภาพลายเสน แผนภาพ ไดอะแกรม หรอ

แผนภม ชวยในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

วระศกด เลศโสภา (2544, หนา 23) ไดกลาวถงลกษณะของโจทยปญหา

คณตศาสตรทดควรมลกษณะดงตอไปน

1. นาสนใจ และเกยวของกบชวตประจาวน

2. ใชภาษาทเขาใจงาย

3. เหมาะสมกบระดบความร และพนฐานของนกเรยน

4. นกเรยนควรมสวนชวยสรางปญหาขน

วชย พาณชยสวย (2546, หนา 94–113) ไดกลาวถง โจทยปญหา

คณตศาสตรทมลกษณะทดม 4 ประการซงสรปไดดงตอไปน

1. ปญหาทนาสนใจ

2. ปญหาททาทาย

3. ปญหาทสอดคลองกบชวตจรง

4. ปญหาทสงเสรมใหนกเรยนนาความรทางคณตศาสตรไปประยกตใช

สรช อนทสงข (2545, หนา 35) ไดกลาวถงลกษณะของโจทยปญหา

คณตศาสตรทดควรมลกษณะ คอ ตองกระตนใหนกเรยนกระหายทจะคด ตองทาทายให

นกเรยนเกดความพยายามทจะแกเพอหาคาตอบ

จากลกษณะของโจทยปญหาคณตศาสตรทดท กลาวมาขางตนนน จะเหน

ไดวาลกษณะของโจทยปญหาคณตศาสตรมสวนสมพนธกบความสามารถในการแกโจทย

ปญหาคณตศาสตรของนกเรยน ครผสอนควรจะสรางโจทยปญหาคณตศาสตรใหม

ลกษณะดงน

1. นาสนใจ

2. สอดคลองกบชวตจรง

3. ภาษาทใชควรมความกระชบ รดกม และเขาใจงาย

4. ความยากงายตองเหมาะสมกบวยของผเรยน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

119

5. ควรใหนกเรยนมสวนชวยในการสรางโจทยปญหาคณตศาสตรขน

ซงนาจะเปนการกระตนความทาทายใหนกเรยนกระหายทจะคด และพยายามทจะแกโจทย

ปญหาคณตศาสตรเพอหาคาตอบทตนเองสรางขน

4. การแกโจทยปญหาคณตศาสตร

การแกโจทยปญหาคณตศาสตรเปนกระบวนการ หรอวธการในการหา

คาตอบของโจทยปญหาคณตศาสตรซงตองอาศยความรความเขาใจในมโนมต หลกเกณฑ

กระบวนการทางคณตศาสตรประสบการณ และทกษะการแกโจทยปญหาคณตศาสตรของ

นกเรยนเขามาชวย การแกโจทยปญหาคณตศาสตรเปนสวนทสาคญในการเรยนการสอน

คณตศาสตรในทกระดบ การเรยนรการแกโจทยปญหาคณตศาสตรเปนเหตผลทสาคญใน

การศกษาคณตศาสตร ดงนนครคณตศาสตรจงควรหาวธการตางๆ ทจะชวยใหนกเรยน

สามารถแกโจทยปญหาคณตศาสตรไดอยางมประสทธภาพซงมนกการศกษาหลายทานได

เสนอขนตอนการสอนการแกโจทยปญหาคณตศาสตรซงไดรวบรวมไวดงตอไปน

วระศกด เลศโสภา (2544, หนา 30) ไดกลาวถงขนตอนการสอนแกโจทย

ปญหาคณตศาสตรจะประกอบไปดวยขนตอนดงตอไปน

1. ขนการวเคราะหโจทยปญหาคณตศาสตร

2. ขนการหาวธการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

3. ขนการดาเนนการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

4. ขนการตรวจสอบความถกตองของคาตอบ

Polya, (1957, pp.16-17 อางถงใน สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร

และเทคโนโลย, 2550, หนา 180) ไดกลาวถงขนตอนหรอกระบวนการแกโจทยปญหา

คณตศาสตรไว 4 ขนตอน คอ

ขนท 1 การทาความเขาใจปญหา (Understanding the problem) เปนการ

มองไปทตวปญหา โดยพจารณาวาโจทยถามอะไร โจทยกาหนดอะไรมาใหบาง มสาระ

ความรใดทเกยวของบาง มความเพยงพอสาหรบการแกปญหานนหรอไมและคาตอบของ

ปญหาจะอยในรปแบบใด จนกระทงสามารถสรปปญหาออกมาเปนภาษาของตนเองได

ถาหากยงไมชดเจนในโจทยอาจใชวธการตางๆ ชวย เชน การวาดรป เขยนแผนภม หรอ

แยกแยะสถานการณโดยเขยนสาระของปญหาดวยถอยคาของผเรยนเองแลวแบงเงอนไข

ในโจทยออกเปนสวนๆ ซงจะชวยทาใหเขาใจโจทยปญหามากขน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

120

ขนท 2 การวางแผนการแกปญหา (Devising a plan) เปนขนตอนสาคญ

ทจะตองพจารณาวาจะแกปญหาดวยวธใด จะแกปญหาอยางไร ผเรยนตองมองเหน

ความสาคญของขอมลตางๆ ในโจทยปญหาอยางชดเจนมากขน ซงเปนขนทคนหา

ความสมพนธระหวางสงทโจทยถามกบขอมลหรอสงทโจทยกาหนดให ถาหากไมสามารถ

หาความสมพนธไดกควรอาศยหลกการของการวางแผนการแกปญหา ดงน

1. โจทยปญหาลกษณะนเคยพบมากอนหรอไมและมลกษณะ

คลายคลงกบโจทยปญหาทเคยทามาแลวอยางไร

2. เคยพบโจทยปญหาลกษณะนเมอไรและใชวธการใดในการ

แกปญหา

3. ถาอานโจทยปญหาครงแรกแลวไมเขาใจควรอานโจทยปญหาอก

ครงแลววเคราะหความแตกตางของปญหานกบปญหาทเคยทามากอน

ดงนน การวางแผนการแกปญหาเปนขนตอนทผแกปญหาพจารณา

ความสมพนธของสงตางๆ ในปญหาผสมผสานกบประสบการณในการแกปญหาทผ

แกปญหามอยแลวนามากาหนดแนวทางในการแกปญหาและเลอกยทธวธแกปญหา

ขนท 3 การดาเนนการตามแผน (Carrying out the plan) เปนขนตอนทลง

มอปฏบตการตามแผนทวางไว เพอใหไดคาตอบของปญหาดวยการรจกเลอกวธการคด

คานวณ กฎ หรอสตร ทเหมาะสมมาใชโดยเรมจากการตรวจสอบความเปนไปไดของแผน

เพมเตมรายละเอยดตางๆ ของแผนใหชดเจนแลวลงมอปฏบตจนกระทงสามารถหาคาตอบ

ไดหรอคนพบวธการแกปญหาใหม

ขนท 4 การตรวจสอบผล (Looking back) เปนขนตอนทผแกปญหามอง

ยอนกลบไปทขนตอนตางๆ ทผานมาเปนการตรวจสอบเพอใหแนใจวาผลลพธทไดถกตอง

สมบรณโดยพจารณาและตรวจดวาผลลพธถกตองและมเหตผลทนาเชอถอไดหรอไม

ตลอดจนกระบวนการในการแกปญหา ซงอาจจะใชวธการอกวธหนงตรวจสอบเพอด

ผลลพธทไดตรงกนหรอไมหรออาจใชการประมาณคาของคาตอบอยางคราวๆ แลว

พจารณาปรบปรงแกไขวธการแกปญหาใหกะทดรดชดเจนเหมาะสมขนกวาเดม ขนตอนน

ครอบคลมถงการมองไปขางหนาโดยใชประโยชนจากวธการแกปญหาทผานมาขยาย

แนวคดในการแกปญหาใหกวางขวางขนกวาเดม

วชร บรณสงห (2546, หนา 181-84) ไดเสนอแนะเทคนคทนกเรยนจะ

นาไปใชในแตละขนตอนของการแกโจทยปญหาคณตศาสตรซงมดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

121

1. ฝกการอาน การอานเนอหาหรอโจทยปญหาคณตศาสตรจะแตกตาง

จากการอานเนอหาอนๆ เนอหาทางคณตศาสตรจะมคาศพทเฉพาะและสญลกษณทาง

คณตศาสตร ซงนกเรยนบางคนไมสามารถจะเขาใจได การใหนกเรยนอานโจทยปญหา

คณตศาสตรจงตองฝกใหรกเรยนอานชาๆ และใหคดเกยวกบสงทเขาอานดวย ครไมควร

ถามนกเรยนวา “นกเรยนอานโจทยเรยบรอยแลวหรอยง” ควรใชวา “อานโจทยปญหาให

ครฟงหนอยสสมศร” “ทกคนฟงและตดตามไปดวย” ครตองสงเกตและแกไขวานกเรยน

อานไดถกตองหรอไม หยดตามวรรคตอนทถกตองหรอไม อานสญลกษณถกตองหรอไม

และถามนกเรยนเกยวกบทเขาอาน

2. สอนการใชทกษะทางเครองมอ บางประการเพอชวยใหเขาใจโจทย

ปญหาคณตศาสตรใหดยงขน ทกษะทางเครองมอหมายถงทกษะทจะชวยใหการวางแผนได

ชดเจน ชวยในการจดการขอมลตางๆ หรอชวยใชกลวธการแกปญหาไดถกตอง ครควร

สอนเทคนคบางอยางทจะทาโจทยปญหาคณตศาสตรมความเปนรปธรรม และมองเหน

ความสมพนธของขอมล เชน การทาตาราง การเขยนสมการ การใชสตร การใชการ

ประมาณ การเขยนประโยคสญลกษณ การเขยนภาพ และการวาดรปจาลอง การเขยน

โครงสราง ฯลฯ เทคนคตางๆเหลานครควรใชระกอบการสอนอยเสมอ และชใหนกเรยนเหน

วาจะชวยใหเขาใจโจทยปญหาคณตศาสตรอยางไร และฝกใหนกเรยนนาไปใช

3. การเปรยบเทยบ โดยใชการเปรยบเทยบสถานการณทอยไกลตว

นกเรยนใหใกลตวทนกเรยนเคยประสบการณมากอน หรอขอมลมากๆ ซงจะทาใหนกเรยน

งนงงมาเปนขอมลนอย เมอนกเรยนเขาใจขนตอนกระบวนการแลว จงกลบไปฝกฝนตาม

สถานการณหรอขอมลทแทจรงในโจทยปญหาคณตศาสตรตอไป

4. การฝกใหนกเรยนระลกถง ขอมลในโจทยปญหาคณตศาสตรทม

ความสมพนธกน หรออยในแวดวงเดยวกน

5. ฝกใหนกเรยนสรางโจทยปญหาคณตศาสตร เปนการฝกใหนกเรยน

รจกใชภาษาความร และสญลกษณทางคณตศาสตร ซงจะชวยใหนกเรยนคนเคยและเขาใจ

โจทยปญหาคณตศาสตรไดมากขน การสอนอาจเรมจากใหนกเรยนแปลงประโยค

สญลกษณใหเปนประโยคภาษา สรางโจทยปญหาคณตศาสตรทมการกระทางายกอนทจะ

สรางปญหาทมความยงยากซบซอนขน หรออาจจะใหนกเรยนเตมปญหาทครกาหนดให

บางสวนใหสมบรณขน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

122

6. ใหนกเรยนฝกฝนทาโจทยปญหาคณตศาสตรไดจากทนกเรยนพบจรงๆ

ในชวตประจาวน หรอไมหากไมไดมาจากสภาพทนกเรยนพบจรงกตองเปนสภาพทนกเรยน

นกถงได

7. กระตนใหนกเรยนคดดวยตนเอง

8. แนะนาหรอกระตนใหนกเรยนแกโจทยปญหาคณตศาสตรใหมๆ

โดยใชวธการเดม หรอใชเทคนควธการใหมๆ ในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรเดยวกน

เพอใหนกเรยนไดฝกการแกปญหาไดหลายวธไมยดตดรปแบบใดแบบหนงโดยเฉพาะ

9. แกไขความผดหรอขอบกพรองตางๆ ทเกดขนเมอนกเรยนแกโจทย

ปญหาคณตศาสตร ไมควรแกไขเพยงใหไดคาตอบทถกตองเทานน ครควรไดอธบาย

เทคนคทไมถกตองทนกเรยนใชในการแกปญหาหรออธบายความหมายหรอสงทนกเรยนยง

ไมเขาใจดวย

10. กระตนใหนกเรยนคด ตรวจสอบ และพจารณาขอบกพรองหรอแกไข

ขอทผดใหนกเรยนอธบายขอผดพลาดและใหหาวาทาไมถงผด หากนกเรยนหาพบและ

อธบายขอผดพลาดไดนกเรยนจะเขาใจไดมากขนและจะไมทาสงทผดพลาดนนๆ อก

11. ฝกนสยนกเรยนใหวางแผนทงหมดกอนลงมอทา การวางวางแผนนน

อาจทาไดโดยใชการเขยนแผนภาพ การวาดภาพหรอการเขยนความสมพนธของสงทโจทย

กาหนด และเนนใหนกเรยนเหนวา กระบวนการทนกเรยนใชในการแกโจทยปญหา

คณตศาสตรนนสาคญกวาคาตอบ

12. จดหาโจทยปญหาคณตศาสตรทนาสนใจททาทายความคด และให

เหมาะสมกบความสามารถของนกเรยนมาใหนกเรยนคดบอยๆ โดยใหนกเรยนใชวธการ

แกโจทยปญหาคณตศาสตรหลายๆ แบบ

13. กอนลงมอทาตามแผน ครควรฝกใหนกเรยนตรวจสอบความเปนไป

ไดของแผนเสยกอนวาถกตองหรอไม

14. ฝกใหนกเรยนประมาณคาตอบหรอหาคาโดยประมาณ

15. ฝกใหนกเรยนตรวจสอบคาตอบทหาไดวาถกตองหรอไม และ

ตรวจสอบความเปนไปไดของคาตอบเหลานนดวย

16. ฝกใหนกเรยนสรางโจทยปญหาคณตศาสตรทเกยวของกบเรองท

เรยนจากขอมลทเปนจรงในชวตประจาวน หรอโจทยปญหาคณตศาสตรแปลกๆ และอาจม

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

123

การประกวดการสรางโจทยหรอการแกโจทยปญหาคณตศาสตรโจทยเพอสงเสรมใหรก

เรยนใหความสนใจมากขน

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวา การแกโจทยปญหาคณตศาสตร หมายถง

รปประโยคทนาเสนอดวยการแสดงกระบวนการคดและทกษะการคดคานวณใหไดมาซง

คาตอบทถกตอง และการเรยนการสอนแกโจทยปญหาคณตศาสตรนนมขนตอนการสอนท

คลายๆ กน แตเทคนควธการทใชอาจแตกตางกน ซงเทคนควธการทนกการศกษาหลายๆ

ทานไดเสนอแนะไวนนถาครผสอนนามาประยกตใชใหเหมาะสมกจะเปนปจจยทสาคญททา

ใหนกเรยนประสบความสาเรจในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร นอกจากน ครจะตอง

ตระหนกวาการแกโจทยปญหาคณตศาสตรนนเปนกจกรรมทสาคญ และครจะตองใชการ

แกโจทยเปนสวนหนงของการสอนคณตศาสตรดวยตลอดเวลา

5. องคประกอบทมสวนชวยในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงองคประกอบทมสวนชวยในการแกโจทย

ปญหาคณตศาสตรไวซงไดรวบรวมไวดงตอไปน

สจตรา กาญจนนวาสน (2544, หนา 19) ไดกลาววาองคประกอบทม

สวนชวยในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรไววา นกเรยนจะตองมทกษะในการอานโจทย

วเคราะหโจทย หาความสมพนธ คดคานวณ และตรวจสอบ

สวร กาญจนมยร (2545, หนา 50-52) ไดกลาววาการทนกเรยนจะ

สามารถนาความร และประสบการณทงหมดทตนมอยไปใชวเคราะหหาคาตอบของโจทย

ปญหาคณตศาสตรนนไดโดยวธใดจะตองอาศยองคประกอบหลายประการดงน

1. องคประกอบเกยวกบภาษา ครผสอนตองฝกนกเรยนใหมความ

สามารถในเรองตางๆ ดงตอไปน

1.1 มทกษะการอาน หมายถง อานไดคลอง ชดเจน แบงวรรคตอน

ถกตอง ไมวาจะเปนอานในใจ หรออานออกเสยง

1.2 มทกษะในการเกบใจความ หมายถง เมออานขอความของโจทย

ปญหาคณตศาสตรแลวสามารถแบงขอความของโจทยปญหาคณตศาสตรไดวา ขอความ

ทงหมดมกตอนตอนใดเปนขอความของสงกาหนดใหหรอเปนสงทโจทยบอก และขอความ

ตอนใดเปนสงทโจทยตองการทราบหรอสงทโจทยถาม

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

124

2. องคประกอบเกยวกบความเขาใจ เปนขนตความและแปลความจาก

ขอความทงหมดของโจทยปญหาคณตศาสตรครผสอนจะตองฝกนกเรยนใหมความ

สามารถในเรองตอไปน

2.1 มทกษะจบใจความ หมายถง เมออานโจทยปญหาคณตศาสตร

แลวนกเรยนสามารถบอกไดวา โจทยปญหาคณตศาสตรนกลาวถงอะไร บอกอะไร และ

ถามอะไร

2.2 มทกษะตความและแปลความ หมายถง อานโจทยปญหา

คณตศาสตรแลวนกเรยนสามารถตความ และแปลความจากโจทยปญหาคณตศาสตรมา

เปนประโยคสญลกษณไดถกตอง

2.3 มทกษะในการแตงหรอสรางโจทยปญหาคณตศาสตร หมายถง

จากประโยคสญลกษณทตความและแปลความ นกเรยนแตละคนสามารถแตงโจทยปญหา

คณตศาสตร หรอสรางโจทยปญหาคณตศาสตรใหมในลกษณะคลายกนได

3. องคประกอบเกยวกบการคานวณ ขนนนกเรยนแตละคนตองมความ

สามารถในเรองตอไปน

3.1 มทกษะการบวก ลบ คณ และหารจานวน

3.2 มทกษะการยกกาลงและการหารากทสอง รากทสามของจานวน

3.3 มทกษะการแกสมการ

4. องคประกอบเกยวกบการยอความ และสรปความไวครบถวนชดเจน

ในขนแสดงวธทา

5. องคประกอบเกยวกบการฝกการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

การเรยนร การแกไขโจทยปญหาคณตศาสตรเปนกระบวนการทเกดขนภายในสมองของ

บคคล นกเรยนแตละคนมกระบวนการเรยนรและสรางความร ความเขาใจในความคด

รวบยอด หลกการไดแตกตางกน บางคนเรยนรไดด ถาเรยนรจากสอทเปนรปธรรม

บางคนเรยนรไดดในลกษณะนามธรรม บางคนคนเรยนรสงตางๆ ไดอยางรวดเรว ทงน

เพราะวา วธการเรยนรของแตละคนมกระบวนการ และพลงความสามารถของสมองม

ประสทธภาพทแตกตางกน การฝกการแกโจทยปญหาคณตศาสตรนบวาเปนขนตอนท

สาคญมากครผสอนตองเรมในลกษณะทวาคอยๆ เปนคอยๆ ไปตามความสามารถของ

นกเรยนแตละคน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

125

วชร บรณสงห (2546, หนา 178-179) ไดกลาววาองคประกอบทมผลตอ

ความสาเรจสาเรจในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรของนกเรยนแตละคนนนจะประสบ

ผลสาเรจหรอไมเพยงใดจะขนอยกบองคประกอบทสาคญหลายประการ ไดแก

1. โจทยปญหาคณตศาสตร ธรรมชาตของโจทยปญหาคณตศาสตรจะ

เปนสงททาใหนกเรยนแกโจทยปญหาคณตศาสตรไดสาเรจหรอไมสาเรจ เนอหาทสาคญ

ในโจทยปญหาคณตศาสตร ไดแก รปแบบของโจทยปญหาคณตศาสตรซงไดแกวธการท

นาเสนอขอมลตางๆ และโครงสรางของโจทยปญหาคณตศาสตรซบซอนหรอไมซบซอน

ทงในดานเนอหา ภาษาทใชรปประโยคหรอความเปนเหตเปนผล

2. นกเรยน ลกษณะตางๆ ในตวของนกเรยนแตละคนจะมบทบาทอยาง

มากในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรลกษณะตางๆ เหลานน ไดแก ความรพนฐาน

ทางดานคณตศาสตร และความชานาญในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ประสบการณ

ในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรทคลายคลงกบโจทยปญหาน ความสามารถในการอาน

การฟง และความเขาใจในดานภาษา และภาษาคณตศาสตร ความสามารถในการทาความ

เขาใจในโจทยปญหาคณตศาสตร ซงตองอาศยความรเกยวกบศพท นยาม มโนมต และ

ขอเทจจรงตางๆ ทางคณตศาสตรทเกยวของ ความมานะบากบน และการทางานของ

ผเรยน ความพยายามในการทาใหโจทยปญหาคณตศาสตรกระจางชดเจน และความ

กดดนของผเรยนในสภาพการณตางๆ

3. กระบวนการในโจทยปญหาคณตศาสตร องคประกอบในดาน

กระบวนการนเกยวของอยางใกลชดกบโจทยปญหาคณตศาสตร และนกเรยนผจะแกโจทย

ปญหาคณตศาสตร กระบวนการแกโจทยปญหาคณตศาสตรจะเกยวของกบพฤตกรรม

ของนกเรยนแตละคนในขณะทแกโจทยปญหาคณตศาสตรนนๆ เชน การจดการแยกแยะ

ขอมลตางๆ วธการวเคราะห (กาหนดอะไรบาง ตองการใหหาอะไร ขอมลอะไรบางทจาเปน

และไมจาเปนตองใชในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร) ยทธวธตางๆ ทสามารถนามาใชใน

การแกโจทยปญหาคณตศาสตร และวธการในการตรวจคาตอบ

4. สภาพแวดลอมในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร หมายถง สงตางๆ

ทนอกเหนอจากตวของนกเรยนโจทยปญหาคณตศาสตร และกระบวนการในการแกโจทย

ปญหาคณตศาสตร

จากองคประกอบทกลาวมาขางตนสรปไดวา การแกโจทยปญหา

คณตศาสตร นนขนอยกบองคประกอบทสาคญ ไดแก

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

126

1. ลกษณะและความสามารถของนกเรยน กลาวคอ ถานกเรยนมความร

พนฐานทางดานคณตศาสตร มความสามารถการอาน การฟง วเคราะห การตความ

การคดการคานวณ มความอดทน มความรอบคอบ และเขาใจถงกระบวนการในการแก

โจทยปญหาคณตศาสตรกจะทาใหนกเรยนแกโจทยปญหาคณตศาสตรไดงายขน

2. ลกษณะของโจทยปญหาคณตศาสตร และการจดการเรยนการสอน

ในโรงเรยน มสวนสมพนธกบความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรของนกเรยน

กลาวคอ ถาครสามารถจดกจกรรมการเรยนการสอน จดสภาพแวดลอมทเออตอการแก

โจทยปญหาคณตศาสตร และเลอกโจทยปญหาคณตศาสตรทนาสนใจ มความยากงายตอ

ความสามารถของผเรยน ใชภาษากระชบรดกมรวมทงควรจะเปนปญหาทเกยวของกบ

ชวตประจาวนนาจะทาใหนกเรยนสามารถแกโจทยปญหาคณตศาสตรไดดกวาการเลอก

โจทยปญหาคณตศาสตรและการเรยนการสอนทไมเอออานวยตอการแกโจทยปญหา

คณตศาสตร ดงนนครควรจดองคประกอบตางๆ เหลานเปนทกษะยอยในการฝกแกโจทย

ปญหาคณตศาสตร

6. การพฒนาความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

เนองจากทกษะการแกโจทยปญหาคณตศาสตรเปนทกษะระดบสง ซงตอง

อาศยทงความรความเขาใจ ทกษะทางคณตศาสตร และทกษะดานอนๆ อกหลายอยางเขา

ดวยกน จงมนกเรยนจานวนมากทมขอบกพรองในเรองน การแกไขขอบกพรองรวมทงหา

แนวทางการพฒนาความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรนน จงเปนเรองทม

ความสาคญเปนอยางมาก มนกการศกษาหลายทานไดเสนอแนะแนวทางการพฒนา

ความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ซงไดรวบรวมไวดงตอไปน

สมาคมคณตศาสตรแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ (2544,

หนา 66-67) กลาวถง การพฒนาความสามารถในการแกปญหาทางคณตศาสตร

เมอพจารณาตามขนตอนการแกปญหา 4 ขนของโพลยา มแนวทางในการนาเสนอ ดงน

1. การพฒนาความสามารถในการเขาใจปญหา นกเรยนควรไดรบการ

ฝกฝนใหอานขอความ อานปญหา แลวทาความเขาใจ โดยอาจเรมจากการตงคาถามให

นกเรยนตอบ ตอไปใหนกเรยนฝกทาความเขาใจเอง โดยอาจเรมจากการตงคาถามให

นกเรยนตอบ โดยอาจใชกลวธชวยเพมพนความเขาใจ เชน การเขยนภาพ สรางแบบจาลอง

การปรบเปลยนขนาดของปรมาณตางๆ ของตวปญหา การยกตวอยางทสอดคลองกบ

ปญหา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

127

2. การพฒนาความสามารถในการวางแผนแกปญหา ในการทากจกรรม

ตางๆ ฝกใหนกเรยนคดวางเปนกอนลงมอทาเสมอ เชน ในการทาแบบฝกหด ควรฝกให

นกเรยนแบบแผนการคดอยางคราวๆ กอนทจะลงมอทาอยางละเอยดชดเจน ครตองไม

บอกวธการแกปญหากบนกเรยนโดยตรง แตควรใชคาถามเพอกระตนนกเรยนไดคดดวย

ตนเอง นอกจากนควรจดปญหาทแปลกใหมมาใหนกเรยนฝกคดอยเสมอ

3. การพฒนาความสามารถในการดาเนนการตามแผน การวางแผนเปน

การจดลาดบแนวความคดหลกในการแกปญหา เมอจะลงมอการดาเนนการตามแผน

นกเรยนตองตความขยายความ นาแผนไปสการปฏบตอยางละเอยดชดเจน ตามลาดบ

ขนตอนซง ครสามารถฝกฝนนกเรยนไดจากการทาแบบฝกนนเอง โดยฝกใหนกเรยน

วางแผนจดลาดบความคดกอน แลวจงคอยลงมอแสดงวธการหาคาตอบตามลาดบ

ความคดนน นอกจากน ควรใหนกเรยนฝกการตรวจสอบความถกตอง ความเปนไปไดของ

แผนทวางไว กอนทจะลงมอดาเนนการตามแผน

4. การพฒนาความสามารถในการหาคาตอบ ขนตอนตรวจสอบของการ

แกปญหาทางคณตศาสตรครอบคลมประเดนสาคญ 2 ประเดน คอ การมองยอนกลบไปท

ขนตอนการแกปญหา เพอขอพจารณาความถกตองของกระบวนการและผลลพธปรบปรง

และพฒนาใหเหมาะยงขน อกประเดนหนงคอ การมองไปขางหนาเปนการใชประโยชน

จากกระบวนการแกปญหาทเพงสนสดลง การพฒนาความสามารถในการตรวจสอบ

กระบวนการแกปญหาทางคณตศาสตรมแนวทาง ดงน

4.1 กระตนใหนกเรยนเหนความสาคญของการตรวจสอบคาตอบท

ไดใหเคยชนจนเปนนสย

4.2 ฝกใหนกเรยนคาดคะเนคาตอบ

4.3 ฝกการตความหมายของคาตอบ

4.4 สนบสนนใหนกเรยนทาแบบฝกหด โดยใชวธการหาคาตอบ

มากกวา 1 วธ

4.5 ใหนกเรยนฝกหดสรางโจทยปญหาเกยวกบปญหาทเรยน

วชย พาณชยสวย (2546, หนา 94 -113) ไดกลาววา แนวทางการพฒนา

ความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ของนกเรยนโดยสรปไดดงตอไปน

แนวทางการพฒนาความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรทสาคญทสด คอ

ครตองพฒนาโจทยปญหาคณตศาสตรใหเปนโจทยปญหาคณตศาสตรทนาสนใจทาทาย

และสอดคลองกบชวตจรงโจทยปญหาคณตศาสตรทสงเสรมใหนกเรยนนาความรทาง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

128

คณตศาสตรไปประยกตใชโดยแทรกเขาไปในการเรยนการสอนคณตศาสตรในชวงเวลา

และสถานการณทเหมาะสม เมอโจทยปญหาคณตศาสตรไดรบการพฒนากระบวนการ

เรยนการสอนกจะพฒนาไปดวยไมวาจะเปนพฤตกรรมการสอนของครรวมทงการวดและ

การประเมนผลจะมความหลากหลายมากยงขน

จรนทร ขนตพพฒน (2548, หนา 38) ไดกลาววา การพฒนาศกยภาพใน

การแกโจทยปญหาคณตศาสตรจะตองพฒนาความสามารถดานตางๆ ดงตอไปน

1. ความสามารถในการอาน และความเขาใจโจทยปญหาคณตศาสตร

2. ความสามารถในการคดคานวณ

3. ความสามารถในการวางแผนแกโจทยปญหาคณตศาสตร และ

ความสามารถในการตรวจสอบคาตอบ

จากการพฒนาสามารถในการแกโจทยปญหาทกลาวมาขางตน สรปไดวา

การพฒนาสามารถในการแกโจทยปญหา หมายถง การจดกจกรรมการเรยนการสอนทจะ

ชวยใหนกเรยนไดมทกษะ ความสามารถในดานการอาน การตความ การคดวเคราะห

การคำนวณและความสามารถในการตรวจสอบคำตอบ และชวยใหมความสามารถในการ

แกโจทยปญหา ดวยการจดการเรยนรโดยกจกรรมทหลากหลาย ใหนกเรยนไดคดโจทย

ปญหาตามสถานการณของกจกรรมนนๆ เปนการสอนแบบรปธรรมไปหานามธรรม ซงจะ

เหนไดวาการพฒนาความสามารถในการแกโจทยปญหา สามารถทำไดจากการสอน

โดยตรงและจากการศกษาเอกสารทเกยวกบโจทยปญหาคณตศาสตร สาเหตทนกเรยน

ไมสามารถแกโจทยปญหาคณตศาสตรนน พบวาดานผเรยนจะมความบกพรองพนฐาน

ทางคณตศาสตร ความสามารถในการคด การวเคราะหโจทยปญหาคณตศาสตร และดาน

ผสอนสวนใหญยงขาดขนตอนวธการสอนทเปนทสนใจของผเรยน ดงนนในการพฒนา

ความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ครผสอนควรศกษาวธการ หรอเทคนค

ตางๆ ในการทจะถายทอดความรประสบการณ และทกษะใหแกนกเรยนเพอทนกเรยนจะ

ไดพฒนาทกษะพนฐานทจาเปนในการแกปญหา มประสบการณทด และสามารถพฒนา

วธการแกปญหาตามระดบความสามารถของแตละคนได โดยตองเปดโอกาสและจด

สถานการณใหนกเรยนไดพบปญหา ทงนเพราะวชาคณตศาสตรเปนวชาทสงเสรมให

นกเรยนไดพฒนาความคดอยางมระบบและมเหตผล เพอใหนกเรยนเขาใจถงความสมพนธ

ระหวางคณตศาสตรกบชวตจรงทเกยวของกบการแกปญหาตางๆ ในชวตประจาวน

การฝกแกปญหาจะชวยใหรจกวธการแกปญหาในชวตประจาวนได

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

129

7. การประเมนความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

1. วธการประเมนความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงวธการประเมนความสามารถในการ

แกโจทยปญหาคณตศาสตร ไวดงน

กรมวชาการ (2544, หนา 150) ไดสรปไววา ในการประเมนความสามารถ

ของนกเรยนสวนมากทาโดยใหนกเรยนทาแบบทดสอบแบบเลอกตอบ และใชดนสอทา

เครองหมายขอทตนเองเลอกบนกระดาษคาตอบ ซงเปนวธการทเนนการไดคาตอบท

ถกตอง แตขาดการแสดงกระบวนการคด และการแสดงวธการคดของนกเรยน ดงนนการ

ประเมนความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรของนกเรยน นอกจากใช

แบบทดสอบแบบเลอกตอบ ครอาจใหนกเรยนทาแบบทดสอบทมทงแบบเลอกตอบ แบบ

เตมคาตอบ และแบบแสดงวธทา ตลอดจนใชการสมภาษณและการใชคาถามกระตนให

นกเรยนคดไดอยางหลากหลาย

สรพร ทพยคง (2545, หนา 210) ไดเสนอแนะวาการวดผลการเรยนวชา

คณตศาสตรของนกเรยนควรเปนการชแนะใหนกเรยนไดเหนพฒนาการในดานการเรยน

ของตนเอง โดยครใชการวดผลแบบองเกณฑ ซงเปนการวดทแสดงใหเหนความสามารถใน

การเรยนรในวชาคณตศาสตรมากนอยเพยงใดโดยไมนาไปเปรยบเทยบกบความสามารถ

ของกลม แตอาจจะมเกณฑมาตรฐานกาหนดอยางชดเจนวา ตองการใหนกเรยนม

ความสามารถมากนอยเพยงใด สวนการประเมนผลนอกจากดคะแนนสอบของนกเรยน

แลว ครควรดผลจากการทาแบบฝกหดของนกเรยนระหวางการเรยน การสงเกต ทงน

เพราะคะแนนสอบอยางเดยวไมควรบงชถงความสาเรจในการเรยนคณตศาสตรของ

นกเรยน ดงนน แนวโนมการวดผลประเมนผลการเรยนของนกเรยนควรมลกษณะดงน

1. แบบทดสอบ ควรเนนกระบวนการคด การไดมาซงคาตอบมากกวา

คาตอบทนกเรยนคดได

2. แบบทดสอบทใชควรเปนแบบอตนยทเนนกระบวนการแกปญหา

3. ครควรจะมการวนจฉยความรพนฐานของนกเรยนกอนการสอน

เนอหาใหม

4. การประเมนผลงานทนกเรยนทา โดยครมอบหมายโครงการ

เกยวกบคณตศาสตร ใหนกเรยนรวมรบผดชอบทางานเปนกลม เมอนกเรยนทาเสรจแลว

ครควรใหนกเรยนในกลมประเมนผลการทางานของตนเองและสมาชกภายในกลม โดยการ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

130

ใหคะแนนและครประเมนผลงานทนกเรยนทาดวย แลวนาผลการประเมนของแตละกลมมา

สรป โดยพจารณาจากคะแนนทนกเรยนประเมนตนเอง คะแนนทนกเรยนแตละคนในกลม

ประเมนใหเพอนสมาชกและการประเมนของคร ซงนกเรยนแตละคนอาจจะไดคะแนนไม

เทากนทงนขนอยกบผลงานของตน

นอกจากน Randall and O’ Daffer (1987, อางถงใน อนรกษ สวรณสนธ,

2550, หนา 25-26) ไดเสนอแนะวธการประเมนผลในชนเรยนวาสามารถประเมนผเรยน

ไดหลายวธการดงน

1. การสงเกตและการสอบถามนกเรยน วธการนครสงเกตขณะท

นกเรยนกาลงทากจกรรมทางคณตศาสตร จะไดขอมลเกยวกบการปฏบต เจตคต และ

ความตระหนกตอการแกโจทยปญหา ซงวธการนอาจจะเปนการสงเกต การสอบถามอยาง

ไมเปนทางการจากนกเรยนเปนรายบคคล เปนกลมเลกๆ หรอทงชน หรอจะใชวธการ

สมภาษณแบบมโครงสรางเปนตน

2. การตรวจผลงาน พจารณาถงกระบวนการแกปญหา โดยพจารณา

วานกเรยนดาเนนการแกปญหาอยางไร ไมไดใหความสาคญของผลลพธทไดเปนหลก มวธ

การตรวจผลงานนกเรยนทสาคญ 2 วธ คอการตรวจใหคะแนนแตละขนตอนของปญหา

และการตรวจใหคะแนนภาพรวม

3. การประเมนผลงานของนกเรยน พจารณาได 3 ลกษณะ คอ

3.1 การเขยนรายงานผลของตนเอง เหมาะสาหรบใชประเมน

ความรสกและความเชอเกยวกบคณตศาสตรมากกวาจะใชวดพฤตกรรมการแสดงออก

ควรใชการเขยนรายงานผลตนเองประกอบการประเมนแบบอนๆ

3.2 การเขยนรายงานในชนหรอในบาน เหมาะทจะใชประเมน

ความเขาใจในมโนมตทางคณตศาสตรและใชเปนขอมลในการวางแผนบทเรยนตอไป

3.3 การเขยนในการสอบ การเขยนเกยวกบคณตศาสตรมกเปน

การเขยนในการทดสอบ

4. การประเมนจากผลงานทเกบรวบรวมไวในแฟมขอมลรายบคคลจะ

รวบรวมขอมลทงการสอบ การทาการบาน ผลงานอนๆ ทเปนจดสาคญทจะมาประเมน

ผลรวมสดทายเพอใหเกรด แบบทดสอบโดยทวๆ ไปจะเนนใหนกเรยนหาคาตอบทถกตอง

ของปญหา ไมไดเนนกระบวนการคดแกปญหา ดงนนในการสรางแบบทดสอบเพอวดผล

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

131

ประเมนผลการเรยนรของนกเรยน จงควรกาหนดขอคาถามทมงประเมนกระบวนการคด

แกปญหาของนกเรยน

สมทรง สวพานช (2549, หนา 271–280) ไดเสนอวธการวดและ

ประเมนผลการแกโจทยปญหาคณตศาสตรไวซงสามารถสรปไดดงน

1. การสงเกต (Observation) การสงเกตจะชวยใหครศกษา

พฤตกรรมการแกปญหาของนกเรยนไดอยางชดเจน ซงครควรพจารณานกเรยนในประเดน

ตอไปน

1.1 ไดอานปญหาอยางระมดระวงหรอไม

1.2 แตละคนเรมตนแกปญหาอยางไร

1.3 ไดนายทธวธหรอพยายามทจะใชเทคนคกระบวนการทคร

สอนไวมาใชหรอไม

1.4 ไดพยายามใชวธอนหรอไมเมอวธแรกลมเหลว

1.5 มจตใจแนวแนมนคงในการประยกตใชวธตางๆ ในการ

แกปญหา

1.6 มความคลาดเคลอนทเกดจากการขาดความระมดระวง

เกดขนหรอไม ถามเกดเมอไรและทาไม

1.7 มความอดทนตงใจในการพยายามแกปญหานานเทาใด

1.8 ขอความชวยเหลอเรวขนาดไหน

1.9 ใชยทธวธการแกปญหาแบบไหนบอยทสด

1.10 ใชสอของจรงชวยหรอไม

2. การสมภาษณ (Interviews) เปนวธการทไดรบการยอมรบมากวธ

หนงในการประเมนผลการแกโจทยปญหา เพราะจะทาใหครสามารถทราบกระบวนการคด

รปแบบการคดวธการแกปญหา ความเขาใจในกระบวนการแกปญหา ตลอดจน

รายละเอยดอนๆ ทแบบทดสอบไมสามารถวดได การสมภาษณชวยลดขอจากดในการ

เขยนตอบของนกเรยน และขอจากดของครในการพฒนาแบบทดสอบแบบเขยนตอบ

3. การตรวจสอบรายการ (Inventories and Checklist) เปนรายการให

นกเรยนสารวจพฤตกรรมการแสดงออก และเจตคตของตนเองเกยวกบการแกโจทยปญหา

แบบตรวจสอบรายการมหลายประเภท เชน ตารางตรวจสอบเจตคต ตารางตรวจสอบ

ยทธวธทใชในการแกปญหา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

132

4. ขอสอบ (Paper and Pencil test) เปนแบบของการวดทแพรหลาย

ทสดในการประเมนความสามารถในการแกปญหาของนกเรยน ครจะตองแนใจวา

แบบทดสอบเหลานนไดพฒนาตามแนวการสอนโจทยปญหาอยางดแลว และทแนนอนทสด

คอปญหาทนามาจะตองนาสนใจและทาทาย ตลอดจนการใหเวลาในการทาแบบทดสอบท

พอเพยงในการประเมนความสามารถของนกเรยนนน นอกจากจะประเมนจากการทา

แบบทดสอบแลว ครควรประเมนจากวธคดและกระบวนการคดของนกเรยนดวย โดย

ประเมนไดจากการทาแบบทดสอบทเนนกระบวนการคด หรอใชการสงเกต การสมภาษณ

การตรวจแบบฝกหดของนกเรยน การเกบจากแฟมเกบรวบรวมขอมล เปนตน

2. เกณฑการใหคะแนนความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

Randall (1987, อางถงใน กรมวชาการ, 2544, หนา 170 -171) ไดให

คาแนะนาถงเกณฑการใหคะแนน ม 3 รปแบบ คอ การใหคะแนนแบบแยกสวน การให

คะแนนในภาพรวมและการใหคะแนนแบบประมาณคา มวธการใหคะแนน ดงน

2.1 การใหคะแนนแบบแยกสวน หมายถง การแบงการใหคะแนนการ

แกปญหาออกเปนสวนยอย 3 สวน คอ ขนทาความเขาใจปญหา ขนวางแผนการแกปญหา

และขนดาเนนการตามแผน คะแนนในแตละระดบม 0-2 คะแนน ซงมรายละเอยดดงน

ขนทาความเขาใจปญหา

ให 0 คะแนน ถาเขาใจผดพลาด

ให 1 คะแนน ถามบางสวนเขาใจผดพลาด แตมบางสวนเขาใจ

ถกตอง

ให 2 คะแนน ถาเขาใจปญหาอยางถกตองขนวางแผนการ

แกปญหา

ให 0 คะแนน ถาไมมการวางแผนในการแกปญหาหรอม

แผนการแกปญหาไมเหมาะสม

ให 1 คะแนน ถามแผนการแกปญหาทถกตองบางสวนแตม

บางสวนไมถกตอง

ให 2 คะแนน ถามแผนการแกปญหาทสามารถนาไปใช

แกปญหาไดอยางเหมาะสม

ขนดาเนนการตามแผน

ให 0 คะแนน ถาไมมคาตอบหรอคาตอบผด

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

133

ให 1 คะแนน ถาคดลอกขอมลบางสวนผดพลาดจงทาใหการ

คดคานวณผดพลาดแตมบางสวนคานวณถกตอง

ให 2 คะแนน ถาไดคาตอบถกตอง

2.2 การใหคะแนนในภาพรวม หมายถง การมองผลผลตการ

แกปญหาทงหมดโดยกาหนดคะแนนในชวย 0–4 ดงน

ให 0 คะแนน ถากระดาษวางเปลา หรอมขอมลงายๆ แตไม

ปรากฏหลกฐานการคดคานวณ หรอการคดคานวณจากการกระทาทไมเขาใจปญหาม

คาตอบทไมถกตองและไมมการแสดงวธหาคาตอบ

ให 1 คะแนน ถามรองรอยปรากฏวาพบวธการแกปญหาท

ถกตองและคดลอกขอมลทจาเปนในการแกปญหาแสดงใหเหนวามความเขาใจในปญหา ม

รองรอยการแสดงยทธวธในการหาคาตอบอยางเหมาะสมแตทาไมสาเรจ

ให 2 คะแนน ถาแสดงยทธวธแกปญหาไดถกตองแตการ

คานวณผดพลาดและมรองรอย ปรากฏวามความเขาใจในปญหา แตไมไดแสดงการ

แกปญหาเพยงพอทจะคนพบคาตอบไดหรอใชวธการคานวณ ผดพลาดในบางสวนจงทาให

คาตอบผด นกเรยนคนพบคาตอบของปญหายอย แสดงวธการทาไดถกตองแต

กระบวนการทางานไมถกตองหรอไมไดแสดงใหเหนกระบวนการทางาน

ให 3 คะแนน ถามเครองมอทจะนาไปใชแกปญหา สามารถ

แสดงวธแกปญหาไดถกตองแตเขาใจผดพลาดในบางสวนจงทาใหคาตอบผด มยทธวธ

แกปญหาทเหมาะสมแตคาตอบผดโดยไมปรากฏเหตผล หรอมคาตอบบางสวนถกตอง

แสดงวธการแกปญหาไดถกตอง เลอกยทธวธแกปญหาไดถกตองแตการแกปญหาไม

สมบรณ

ให 4 คะแนน ถานกเรยนแกปญหาผดพลาดเลกนอย และความ

ผดพลาดนนไมสงผลกระทบตอขอมลอนๆ นกเรยนแกปญหาไดถกตองสมบรณ ไดคาตอบ

ถกตอง

2.3 การใหคะแนนแบบมาตราประมาณคา เปนวธการประเมนผลการ

แกปญหาของนกเรยนทแสดงการคดคานวณ โดยการใหคะแนนตามอตราสวนของการคด

คานวณ คะแนนอยในชวง 0–4 คะแนน มหลกเกณฑคอ ถาคดคานวณไดถกตองสมบรณ

ได 4 คะแนน ถาการคดคานวณไมถกตองสมบรณคะแนนทไดจะลดลงตามลาดบ กอนการ

ใหคะแนนดวยวธการนจะตองกาหนดเกณฑการใหคะแนนไวกอนจงจะยตธรรม

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

134

นอกจากน กรมวชาการ (2544, หนา 172) ไดเสนอแนะวา การประเมน

ความสามารถในการแกปญหา ควรจะมวธการทมากกวาการไดคาตอบทถกตอง และ

เกณฑการประเมนการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ควรมดงน

1. ทาความเขาใจปญหา

2 คะแนน สาหรบความเขาใจปญหาไดถกตอง

1 คะแนน สาหรบการเขาใจโจทยบางสวนไมถกตอง

0 คะแนน เมอมหลกฐานทแสดงวาเขาใจนอยมากหรอไมเขาใจเลย

2. การเลอกยทธวธการเลอกปญหา

2 คะแนน สาหรบการเลอกวธการแกปญหาไดถกตองและเขยน

ประโยคคณตศาสตรถก

1 คะแนน สาหรบการเลอกวธการแกปญหา ซงอาจจะนาไปส

คาตอบทถก แตยงมบางสวนผดโดยอาจเขยนประโยคคณตศาสตรไมถกตอง

0 คะแนน สาหรบการเลอกวธการแกปญหาไมถกตอง

3. การใชยทธวธการแกปญหา

2 คะแนน สาหรบการนายทธวธการแกปญหาไปใชไดถกตอง

1 คะแนน สาหรบการนาวธการแกปญหาบางสวนไปใชไดถกตอง

0 คะแนน สาหรบการใชวธการแกปญหาไมถกตอง

4. การตอบ

2 คะแนน สาหรบการตอบคาถามไดถกตอง สมบรณ

1 คะแนน สาหรบการตอบคาถามทไมสมบรณหรอใชสญลกษณผด

0 คะแนน เมอไมไดระบคาตอบ

สาหรบการวจยในครงน ผวจยไดนาเกณฑการประเมนการแกโจทย

ปญหาคณตศาสตร ตามกระบวนการคดแบบอรยสจ4 วดความสามารถในการแกโจทย

ปญหาคณตศาสตร ซงกาหนดเกณฑการใหคะแนนดงน

1. ขนทกข (การกาหนดรเกยวกบปญหาทเกดขน)

สงทโจทยกาหนดให (2 คะแนน)

2 คะแนน เมอเขยนสงทโจทยกาหนดใหไดครบถกตอง

1 คะแนน เมอเขยนสงทโจทยกาหนดใหได 2 ใน 3 สวน

0 คะแนน เมอเขยนไมตรงกบสงทโจทยกาหนดให

หรอไมเขยนสงใดๆ เลย

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

135

สงทโจทยตองการทราบ (1 คะแนน)

1 คะแนน เมอเขยนสงทโจทยตองการทราบไดครบถกตอง

0 คะแนน เมอเขยนไมตรงกบสงทโจทยตองการทราบ

หรอไมเขยนสงใดๆ เลย

2. ขนสมทย (การคนหาสาเหตของปญหา)

คนหาวางแผนการแกปญหา (2 คะแนน)

2 คะแนน เมอวางแผนการคานวณและเขยนประโยค

สญลกษณไดถกตองทงหมด

1 คะแนน เมอวางแผนการคานวณและเขยนประโยค

สญลกษณไดถกตองบางสวน

0 คะแนน เมอวางแผนการคานวณและเขยนประโยค

สญลกษณได ไมถกตองหรอไมเขยนสงใดๆ เลย

3. ขนนโรธ (ตงเปาหมายในการแกปญหาเพอใหปญหาสนไป)

ดาเนนการแกปญหา (3 คะแนน)

3 คะแนน เมอเขยนแสดงการแกปญหา เขยนหนวยในการ

คานวณและคานวณไดถกตองทงหมด

2 คะแนน เมอเขยนแสดงการแกปญหา เขยนหนวยในการ

คานวณ และคานวณไดในบางสวน

1 คะแนน เมอเขยนแสดงการแกปญหา หรอเขยนหนวยใน

การคานวณอยางใดอยางหนง และคานวณผดพลาด หรอไมแสดงวธทาใดๆ เลย

0 คะแนน เมอเขยนแสดงการแกปญหาไมถกตอง ไมเขยน

หนวยในการคานวณ และคานวณผดพลาด หรอไมแสดงวธทาใดๆ เลย

4. ขนมรรค (คนหาวธการแกปญหาและตดสนใจ ดาเนนการ

แกปญหาตามวธทเลอก)

ตรวจสอบคาตอบหรอผลลพธทได (2 คะแนน)

2 คะแนน เมอแสดงวธการตรวจสอบคาตอบและผลลพธ

ไดถกตองทงหมด

1 คะแนน เมอเมอแสดงวธการตรวจสอบคาตอบและผลลพธ

ไดถกตองบางสวน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

136

0 คะแนน เมอแสดงวธการตรวจสอบคาตอบและผลลพธ

ไมถกตองหรอไมแสดงวธใดๆ เลย

สรปไดวา การประเมนความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรนน

เนองจากเปนการเรยนการสอนทเนนกระบวนการแกปญหาทงกระบวนการ ไมเนนเฉพาะ

ผลผลต การประเมนจงควรทาทงกระบวนการมากกวาประเมนเฉพาะคาตอบ โดยเนนให

นกเรยนไดนาความรความเขาใจมาใชในการแกโจทยปญหาโดยใชทกษะการคดทซบซอน

มากกวาทจะถามเฉพาะความรความเขาใจ ความสามารถขนตนหรอความสามารถยอยๆ

เปนการวดนกเรยนโดยรวม บางครงอาจวดไดทงความคด เจตคตและการกระทาพรอมๆ

กน อยางไรกตามการวดความสามารถขนตน หรอทกษะเบองตน มความจาเปนเมออยใน

ขนการเรยนการสอนในแตละหนวยการเรยนร แตจดมงหมายปลายทางของการศกษาคอ

ความสามารถขนสงคอความสามารถประยกตไปใชในการแกปญหาชวตประจาวนโดยเนน

กระบวนการตางๆ ตามเปาหมายของหลกสตร ดงนนการสรางขอคาถามในการวด

ความสามารถในการแกปญหาทางคณตศาสตร จะตองแสดงกระบวนการในการไดมาซง

คาตอบ โดยจะตองประยกตความรจากแหลงตางๆ มาวางแผนเพอแกปญหา ลกษณะ

ปญหาจะเปนปญหาทเลยนแบบปญหาทพบในชวตประจาวน คอจะตองมความสมจรงและ

เปนไปไดเพอเปนการฝกฝนทมสภาพคลายชวตจรงอนเปนแนวทางการวดทเรยกวา

Authentic Performance Assessment ซงในการวจยครงน ผวจยเลอกใชวธการประเมนผล

ความสามารถในการแกโจทยปญหาของนกเรยนกลมตวอยางโดยใชแบบทดสอบวด

ความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรแบบอตนย ตามขนตอนการแกปญหา

ของการสอนแบบอรนสจ 4 โดยมทงหมด 4 ขนตอน ไดแก ความสามารถในการทาความ

เขาใจโจทย ความสามารถในการวางแผนการแกโจทยปญหา ความสามารถในการ

ดาเนนการตามแผนเพอใหไดคาตอบ และความสามารถในการตรวจสอบกลบ

ผลสมฤทธทางการเรยน

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยน

ซงผวจยไดสรปผลสมฤทธทางการเรยน ไวดงน

1. ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน

ผลสมฤทธทางการเรยน (Learning achievement) เปนสมรรถภาพในดาน

ตางๆ ทนกเรยนไดจากประสบการณทงทางตรงและทางออมจากคร สาหรบความหมาย

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

137

ของผลสมฤทธทางการเรยนคณตศาสตรมนกการศกษาไดใหความหมายไวหลายทาน

สรปไดดงน

ศรพร มาวรรณา (2546, หนา 35) กลาววา ผลสมฤทธทางการเรยน

หมายถง ผลของการเรยนการสอนหรอความสามารถของบคคลอนเกดจากการไดรบการ

ฝกฝนสงสอนในดานความร ทกษะ และเจตคตทไดพฒนาขนตามลาดบในวชาตางๆ

นลรตน ทศชวย (2547, หนา 58) ใหความหมายของผลสมฤทธทางการ

เรยนวา ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ผลการเรยนรดานเนอหาวชา และทกษะตางๆ

ของแตละวชาทนกเรยนไดรบการเรยนรผานมาแลว เปนความสามารถในการเขาถงความร

(Knowledge Attained) การพฒนาทกษะในการเรยนโดยอาศยความพยายามจานวนหนง

และแสดงออกในรปความสาเรจ ซงสามารถสงเกตและวดไดโดยอาศยเครองมอทาง

จตวทยา หรอแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทวไป

Good (1973, p.7) กลาววา ผลสมฤทธ คอ การทาใหสาเรจ (Accomplish)

หรอประสทธภาพทางดานการกระทาในทกษะทกาหนดใหหรอในดานความร สวน

ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความสามารถในการเขาถงความร (Knowledge

Attained) การพฒนาทกษะในการเรยนโดยอาศยความพยายามจานวนหนงและแสดงออก

ในรปความสาเรจ ซงสามารถสงเกตไดและวดไดดวยเครองมอทางจตวทยาหรอแบบ

ทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทวไป

Wolman (1973, p.5) ไดใหความหมายของผลสมฤทธทางการเรยนวา

หมายถง ระดบของความสาเรจในเรองเฉพาะหรอเรองทวไป หรอระดบของความชานาญ

อนเนองมาจากการไดรบความรทางวชาการ

Reber (1985, p.5) ไดใหความหมายของผลสมฤทธทางการเรยนวา

หมายถง ระดบความสามารถทางวชาการของบคคล ซงสามารถวดไดโดยใชแบบทดสอบ

มาตรฐาน

จากความหมายทกลาวมาสรปไดวา ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง

ความสามารถทางการเรยนในดานความร ทกษะ และสมรรถภาพดานตางๆ ของสมองหรอ

ประสบการณทไดจากการเรยนรอนเปนผลมาจากการเรยนการสอน การฝกฝน หรอ

ประสบการณตางๆ ของแตละบคคลสามารถวดไดดวยการทดสอบดวยวธตางๆ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

138

2. องคประกอบทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยน

นกการศกษาไดศกษาองคประกอบทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยนไว

ดงน

Prescott (1961, p.14-16) ไดใชความรทางชววทยา สงคมวทยา จตวทยา

และการแพทย ศกษาเกยวกบการเรยนของนกเรยนและสรปผลการศกษาวา องคประกอบ

ทมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนทงในและนอกหองเรยน มดงตอไปน

2.1 องคประกอบทางดานรางกาย ไดแก อตราการเจรญเตบโตของ

รางกาย สขภาพทางกาย ขอบกพรองทางรางกายและบคลกทาทาง

2.2 องคประกอบทางความรก ไดแก ความสมพนธของบดามารดา

ความสมพนธของบดามารดากบลก ความสมพนธระหวางลกๆ ดวยกน และความสมพนธ

ระหวางสมาชกทงหมดในครอบครว

2.3 องคประกอบทางวฒนธรรมและสงคม ไดแก ขนบธรรมเนยม

ประเพณความเปนอยของครอบครว สภาพแวดลอมทางบาน การอบรมทางบาน และ

ฐานะทางบาน

2.4 องคประกอบทางความสมพนธในเพอนวยเดยวกน ไดแก

ความสมพนธของนกเรยนกบเพอนวยเดยวกน ทงทบานและทโรงเรยน

2.5 องคประกอบทางการพฒนาแหงตน ไดแก สตปญญา ความสนใจ

เจตคตของนกเรยนตอการเรยน

2.6 องคประกอบทางการปรบตว ไดแกปญหาการปรบตน การ

แสดงออกทางอารมณ

Carroll (1963, p.723-733) ไดเสนอแนวคดเกยวกบอทธพลของ

องคประกอบตางๆ ทมตอระดบผลสมฤทธของนกเรยน โดยการนาเอาคร นกเรยน และ

หลกสตรมาเปนองคประกอบทสาคญ โดยเชอวาเวลาและคณภาพของการสอนมอทธพล

โดยตรงตอปรมาณความรทนกเรยนจะไดรบ

Maddox (1963, p.9) ไดทาการศกษาพบวาผลสมฤทธทางการเรยนของ

แตละบคคลขนอยกบองคประกอบทางสตปญญาและความสามารถทางสมอง รอยละ

50-60 ขนอยกบโอกาสและสงแวดลอม รอยละ 10-15

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

139

ดงนน จะเหนไดวา มองคประกอบหลายประการททาใหเกดผลกระทบ

ตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน แตจะเหนไดวาผลกระทบโดยตรงตอผลสมฤทธ

ทางการเรยนนนคอการสอนของครนนเอง

3. ผลสมฤทธทางการเรยนรวชาคณตศาสตร

มนกการศกษาไดศกษาเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยนรวชาคณตศาสตร

ไวดงน

Wilson, (1971, p.643-696 อางถงใน ณชนก มณเฑยร, 2553,หนา 27)

กลาววา ผลสมฤทธทางการเรยนคณตศาสตร หมายถง ความสามารถทางสตปญญา

(Cognitive domain) ในการเรยนรวชาคณตศาสตร จากแนวคดของวลสนพอจะกลาวไดวา

ผลสมฤทธทางการเรยนคณตศาสตรกคอ ผลสาเรจของการเรยนรในกลมสาระการเรยนร

คณตศาสตรทประเมนเปนระดบความสามารถนนเอง

Good (1973, p.7 อางถงใน เอกลกษณ ธนเจรญพศาล, 2554, หนา 36)

ใหความหมายผลสมฤทธทางการเรยน คอ ผลการสะสมความรความสามารถในการ

เรยนรทกดานเขาดวยกน

ดวงทพย เพชรนล (2544, หนา 63-68) ไดกลาวเกยวกบผลสมฤทธ

ทางการเรยนรวชาคณตศาสตร ไววา ผลสมฤทธทางการเรยนรวชาคณตศาสตร เปน

ความสามารถในการแสดงออกซงทกษะ ความรวชาคณตศาสตรทไดเรยนไปแลว และ

สามารถวดไดจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธการเรยนรวชาคณตศาสตร หรอคณลกษณะ

และความสามารถของบคคลทเกดขนจากการเรยนรในชนเรยน ทาใหเกดการเปลยนแปลง

พฤตกรรมและมประสบการณการเรยนร ซงผลสะทอนของความรอบร การเปลยนแปลง

และประสบการณ จะแสดงออกทางการวดผลและประเมนผลจากคะแนนทดสอบวด

ผลสมฤทธการเรยนรวชาคณตศาสตร ซงมปจจยทเกยวของ ดงน

1. พฤตกรรมการเรยนรวชาคณตศาสตร พฤตกรรมการเรยนรวชา

คณตศาสตรทางดานปญญา (Cognitive Domain) แบงออกเปน 4 ระดบ

1.1 ความรเกยวกบการคดคานวณ (Computation) เปนระดบตาสด

แบงออกเปน 3 ขน คอ

1.1.1 ความรเกยวกบขอเทจจรง เปนความรความจาเกยวกบเนอหา

วชาในรปแบบทนกเรยนไดรบการเรยนรมาแลว นอกจากนยงรวมถงความรพนฐาน

ซงผเรยนตองนามาใชเสมอ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

140

1.1.2 ความรเกยวกบศพทและนยาม เปนความสามารถในการราลก

หรอจาศพทและบอกความหมายของคาศพท นยามตางๆ ตามทเคยเรยนรมา โดยไมตอง

อาศยการคดคานวณแตอยางใด และไมตองการหาความรอนมาชวย

1.1.3 ความรเกยวกบการใชกระบวนการคดคานวณ เปนความ

สามารถ ทจะนาสงทโจทยกาหนดใหมาดาเนนการตามกระบวนการคดคานวณ มงให

นกเรยนคดตามกระบวนการคดคานวณดวยตนเอง

1.2 ความเขาใจ (Comprehension) เปนความสามารถในการนา

ความรทเรยนรมาสมพนธกบโจทยหรอปญหาใหม ตลอดจนสามารถตความ แปลความ

สรปความ และขยายความได การวดพฤตกรรมระดบนแบงออกเปน 6 ขนตอน คอ

1.2.1 ความเขาใจเกยวกบมโนทศน ความสามารถในการสรป

ความหมายของสงทเรยนรมาตามความเขาใจของตนเอง รจกนาขอเทจจรงของเนอหา

ตางๆ ทเรยนรมาสมพนธกน โดยการนามาสรปความหมายของสงนนอกครงหนง หรออาจ

กลาวไดวามโนทศนเปนกลม หรอประเภทของสงทเกยวของกบความรหรอขอเทจจรง

1.2.2 ความเขาใจเกยวกบหลกการ กฎ และการสรปความ เปนความ

สมพนธระหวางมโนทศนและตวปญหา ซงนกเรยนควรจะรหลงจากทเรยนรจบแลว

คาถามในระดบน บางครงอาจเปนการวดพฤตกรรมในขนวเคราะหกได ถาหากคาถามนน

เปนขอความเกยวกบหลกการและกฎทนกเรยนเพงเคยพบเปนครงแรก

1.2.3 ความเขาใจเกยวกบโครงสรางทางคณตศาสตร การถามเพอวด

ความสามารถในการมองเหนสวนประกอบของขอความทางคณตศาสตรตามลกษณะท

มงหวง สวนใหญจะเปนคาถามเกยวกบศพทและนยามในคณตศาสตรทเกยวกบโครงสราง

ของคณตศาสตร

1.2.4 ความสามารถในการแปลงสวนประกอบของปญหา จากแบบ

หนงไปอกแบบหนง ความสามารถในการเปลยนขอความใหเปนสญลกษณ หรอสมการใน

ขนนมไดรวมถงการคดคานวณหาคาตอบของสมการนน

1.2.5 ความสามรถในการดาเนนตามเหตผล คณตศาสตรสวนมากอย

ในรปของการนรนย (Deductive Format) ดงนน การทจะเขาใจบทความหรอผลงานทาง

คณตศาสตร จงตองอาศยความสามารถในการดาเนนการตามแนวเหตผลขณะทอาน

1.2.6 ความสามารถในการอานและตความโจทยปญหาทาง

คณตศาสตร เปนความสามารถในการอานและตความจากโจทย ความสามารถระดบน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

141

รวมทงการแปลความหมายจากกราฟหรอขอมลทางสถต ตลอดจนการแปลสมการหรอ

ตวเลขใหเปนรปภาพ

1.3 การนาไปใช (Application) เปนการนาความร กฎ หลกการ

ขอเทจจรง ทฤษฎ ฯลฯ ทเรยนรแลวไปแกปญหาใหมใหสาเรจ ทงน โจทยปญหาทใชวด

ระดบน จะตองไมใชโจทยขอเดมทอยในแบบฝกหดทเคยทามาแลว การวดพฤตกรรมระดบ

นแบงออกเปน 4 ขนตอน ดงน

1.3.1 ความสามารถในการแกปญหาธรรมดา ปญหาคลายกบปญหา

ทเคยเรยนรมาแลวในหองเรยน โดยนกเรยนจะตองจดรปของพฤตกรรมขนความเขาใจและ

การใชกระบวนการเพอทจะแกปญหา

1.3.2 ความสามารถในการเปรยบเทยบ การถามทคาดหวงให

นกเรยนนกถงรายละเอยดทเกยวของตางๆ เชน มโนทศน กฎ ศพท นยามของขอมล 2 ชด

เพอคนพบความสมพนธเปรยบเทยบและนามาสรปในการตดสนใจ

1.3.3 ความสามารถในการวเคราะหขอมล เปนความสามารถ

ในการแยกแยะจาแนกปญหาโจทยออกเปนสวนยอย วามความจาเปนหรอไมในการนาไป

แกปญหาโจทย

1.3.4 ความสามารถในการมองเหนรปแบบลกษณะโครงสราง

ทเหมอนกนและการสมมาตร พฤตกรรมในขนนจะเกยวกบการราลกถงขอมล แปลงปญหา

การจดกระทากบขอมลระลกถงความสมพนธ จะเปนการถามคาถามใหนกเรยนหาสงท

คนเคยกบขอมลทกาหนดให หรอจากปญหาทเกดขน

1.4 การวเคราะห (Analysis) พฤตกรรมขนนถอวาเปนพฤตกรรมขน

สงสดของการเรยนรคณตศาสตร ในดานปญหา นกเรยนทตอบปญหาทวดพฤตกรรม

ขนนได ตองมความสามารถระดบสง จะเปนการแกปญหาทแปลกกวาธรรมดาหรอ

โจทยปญหาทไมคนเคยกบทรมากอน โดยไมเคยฝกทามากอน แตทงน ไมไดใหหมายความ

วาโจทยปญหานนจะอยนอกขอบขายเนอหาวชาทเคยเรยนรมา ดงนน การแกปญหาจง

ครอบคลมความรความสามารถในการแกโจทยปญหานนๆ ได พฤตกรรมในขนนแบง

ออกเปน 5 ขนตอน

1.4.1 ความสามารถในการแกปญหาทแปลกกวาธรรมดา เปนความ

สามารถในการถายโยงความรทางคณตศาสตรทเรยนรมาแลวไปสเนอหาใหม ซงนกเรยน

ตองแยกปญหาออกเปนสวนยอยๆ สารวจวารอะไรบางในแตละตอน รวมทงการเรยน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

142

สญลกษณใหมเพอนาไปสคาตอบ การแกปญหาลกษณะนสวนมากเปนปญหาสถานการณ

ดวยจะนากระบวนการคดคานวณมาใชโดยตรงไมไดตองพยายามหาวธใหม

1.4.2 ความสามารถในการคนพบความสมพนธ เปนความสามารถ

ในการคนพบความสมพนธใหม หรอนาสญลกษณจากสงทกาหนดใหมาสรางสตรใหมดวย

ตนเอง หรอนามาเพอใชประโยชนในการหาคาตอบ

1.4.3 ความสามารถในการแสดงขอพสจน เปนความสามารถในการ

พสจนดวยตนเอง ซงไมเหมอนกบความสามารถในการพสจนขนนาไปใช โดยผตอบคาถาม

จะตองอาศย นยามและทฤษฎตางๆ เขามาชวยแกปญหา

1.4.4 ความสามารถในการวพากษวจารณเปนความสามารถในการ

วพากษวจารณการพสจนเปนการใชเหตผลทควบคมกบความสามารถในการเขยนพสจน

แตเปนความสามารถทยงยาก ซบซอนกวาการเขยนพสจน เพราะจะตองใชเหตผลวาการ

พสจนนนถกตองหรอไม มขนตอนใดผดพลาดบาง

1.4.5 ความสามารถในการสรางและแสดงความสมเหตสมผลของ

การดาเนนกรณทวไป เปนความสามารถในการคนพบความสมพนธและเขยนพสจน

ความสมพนธทคนพบ ขอคาถามจะใหแสดงความสมเหตสมผล

สมพร เชอพนธ (2547, หนา 53) สรปวาผลสมฤทธทางการเรยน

คณตศาสตร หมายถง ความสามารถ ความสาเรจและสมรรถภาพดานตางๆ ของนกเรยน

ทไดจากการเรยนเรยนร อนเปนผลมาจากการเรยนการสอน การฝกฝนหรอประสบการณ

ของแตละบคคลซงสามารถวดไดจากการทดสอบดวยวธการตางๆ

จากการศกษาเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยนรวชาคณตศาสตร สรปไดวา

ความสามารถในการแสดงออกซงทกษะ ความรวชาคณตศาสตรทไดเรยนไป หรอ

ความสามารถของบคคลทเกดขนจากการเรยนรอนเปนผลมาจากการเรยนการสอนในชน

เรยน ทาใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมและมประสบการณการเรยนร จะแสดงออก

ทางการวดผลและประเมนผลจากคะแนนทดสอบวดผลสมฤทธการเรยนรวชาคณตศาสตร

โดยมปจจยทเกยวของ ไดแก พฤตกรรมการเรยนรวชาคณตศาสตร เปนความรเกยวกบ

การคดคานวณ ความเขาใจ และการวเคราะห ซงสามารถวดไดจากการทดสอบดวย

วธการตางๆ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

143

4. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน (Achievement Test) นกวดผลและ

นกการศกษามการเรยกชอแตกตางกนไป เชน แบบทดสอบความสมฤทธ แบบทดสอบ

ผลสมฤทธ หรอแบบสอบผลสมฤทธ และไดใหความหมายในแนวทางเดยวกนดงน

บญชม ศรสะอาด (2553, หนา 53) กลาววา แบบทดสอบวดผลสมฤทธ

(Achievement Test) หมายถง แบบทดสอบทวดความรความสามารถของบคคลในดาน

วชาการ ซงเปนผลจากการเรยนรในเนอหาสารและตามจดประสงคของวชาหรอเนอหาท

สอบนน โดยทวไปจะวดผลสมฤทธในวชาตางๆ ทเรยนในโรงเรยน วทยาลย มหาวทยาลย

หรอสถาบนการศกษาตางๆ อาจจาแนกออกเปน 2 ประเภท คอ

1. แบบทดสอบองเกณฑ (Criterion Referenced Test) หมายถง

แบบทดสอบทมงสรางขนตามจดประสงคเชงพฤตกรรม มคะแนนจดตดหรอคะแนนเกณฑ

สาหรบใชตดสนวาผสอบมความรตามเกณฑทกาหนดไวหรอไม การวดตรงตามจดประสงค

เปนหวใจของขอสอบในแบบทดสอบประเภทน

2. แบบทดสอบองกลม (Non Referenced Test) หมายถง แบบทดสอบท

สรางเพอวดใหครอบคลมหลกสตร จงสรางตารางวเคราะหหลกสตร ความสามารถในการ

จาแนกผสอบตามความเกงออนไดดเปนหวใจสาคญของแบบทดสอบประเภทน การ

รายงานผลการสอบอาศยคะแนนมาตรฐานซงเปนคะแนนทสามารถใหความหมายแสดงถง

สถานภาพความสามารถของบคคลนน เมอเปรยบเทยบกบบคคลอนๆ ทใชเปนกลม

เปรยบเทยบนน

สมพร เชอพนธ (2547, หนา 59) ไดใหความหมายของแบบทดสอบวดผล

สมฤทธทางการเรยนวา เปนแบบทดสอบหรอชดของขอสอบทใชวดความสาเรจหรอ

ความสามารถในการทากจกรรม การเรยนรของนกเรยนทเปนผลมาจากการจดกจกรรม

การเรยนรของครผสอนวาผานจดประสงคการเรยนรทตงไวเพยงใด

พชต ฤทธจรญ (2548, หนา 95–96) สรปความหมายของแบบทดสอบ

วดผลสมฤทธวาเปนแบบทดสอบทใชวดความรทกษะ และความสามารถทางวชาการท

ผเรยนไดเรยนรมาแลววาบรรลความสาเรจตามจดประสงคทกาหนดไวเพยงใด

สมนก ภทธยทน (2549, หนา 73-97) ไดใหความหมายของแบบทดสอบ

วดผลสมฤทธทางการเรยนไววา หมายถง แบบทดสอบทวดสมรรถภาพสมองดานตางๆ ท

นกเรยนไดรบการเรยนรผานมาแลว แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน อาจแบงได

เปน 2 ประเภท คอ แบบทดสอบทครสรางขน และแบบทดสอบมาตรฐาน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

144

1. แบบทดสอบทครสรางขน ทนยมใชม 6 แบบ ดงน

1.1 ขอสอบแบบอตนยหรอความเรยง (Subjective or Essay Test)

เปนขอสอบทมเฉพาะคาถาม แลวใหนกเรยนเขยนตอบอยางเสร เขยนบรรยายตามความร

และขอคดเหนของแตละคน

1.2 ขอสอบแบบกาถก-ผด (True-false Test) เปนขอสอบแบบ

เลอกตอบทม 2 ตวเลอก แตตวเลอกดงกลาวเปนแบบคงทและมความหมายตรงกนขาม

เชน ถก-ผด ใช-ไมใช จรง-ไมจรง เหมอนกน-ตางกน เปนตน

1.3 ขอสอบแบบเตมคา (Completion Test) เปนขอสอบทประกอบดวย

ประโยคหรอขอความทยงไมสมบรณ แลวใหเตมคา หรอประโยค หรอขอความลงใน

ชองวาง ทเวนไวนนเพอใหมใจความสมบรณและถกตอง

1.4 ขอสอบแบบตอบสนๆ (Short Answer Test) ขอสอบประเภทน

คลายกบขอสอบแบบเตมคา แตแตกตางกนทขอสอบแบบตอบสนๆ เขยนเปนประโยค

คาถามสมบรณ (ขอสอบเตมคาเปนประโยคหรอขอความทยงไมสมบรณ) แลวใหผตอบ

เปนคนเขยนตอบคาตอบทตองการจะสนและกะทดรดไดใจความสมบรณ ไมใชเปนการ

บรรยายแบบขอสอบอตนยหรอความเรยง

1.5 ขอสอบแบบจบค (Matching Test) เปนขอสอบเลอกตอบชนด

หนงโดยมคาหรอขอความแยกออกจากกนเปน 2 ชด แลวใหผตอบเลอกจบควา แตละ

ขอความในชดหนง (ตวยน) จะคกบคา หรอขอความใดในอกชดหนง (ตวเลอก) ซงม

ความสมพนธอยางใดอยางหนงตามทผออกขอสอบกาหนดไว

1.6 ขอสอบแบบเลอกตอบ (Multiple Choice Test) คาถามแบบ

เลอกตอบ โดยทวไปจะประกอบดวย 2 ตอน คอ ตอนนาหรอคาถาม (Stem) กบตอนเลอก

(Choice) ในตอนเลอกนจะประกอบดวยตวเลอกทเปนคาตอบถกและตวเลอกทเปนตวลวง

ปกตจะมคาถามทกาหนดใหนกเรยนพจารณา แลวหาตวเลอกทถกตองมากทสดเพยง

ตวเลอกเดยวจากตวเลอกอนๆ และคาถามแบบเลอกตอบทดนยมใชตวเลอกทใกลเคยงกน

ดเผนๆ จะเหนวาทกตวเลอกถกหมดแตความจรงมนาหนกถกมากนอยตางกน

2. แบบทดสอบมาตรฐาน เปนแบบทดสอบทมคณลกษณะความเปน

มาตรฐาน 2 ประเภท คอ

2.1 มาตรฐานในวธดาเนนการสอบ หมายถง ไมวาจะนาแบบสอบน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

145

ไปใชทไหน เมอไร ตองดาเนนการในการสอบเหมอนกนหมด แบบสอบนจะมคมอ ซงจะ

บอกวาในการใชแบบสอบนตองทาอยางไรบาง

2.2 มาตรฐานการใหคะแนน แบบสอบประเภทนมเกณฑปกตไว

สาหรบใชในการเปรยบเทยบคะแนน เพอจะบอกวา การทผสอบไดคะแนนอยางหนงอยาง

ใด หมายถงวามความสามารถอยางไร

เยาวด วบลยศร (2551, หนา 16) กลาววา แบบทดสอบวดผลสมฤทธสวน

ใหญทสรางขน มกจะมความมงหมายทสาคญคอ เพอใชวดผลการเรยนรดานเนอหาวชา

และทกษะตางๆ ของแตละโรงเรยน ลกษณะของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทงทเปน

ขอเขยน (paper and pencil test) และทเปนภาคปฏบตจรง (Performance Test)

สรปไดวา แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน เปนเครองมอทใชวด

ความรความสามารถ ทกษะ/กระบวนการของนกเรยน ทงดานความรและทกษะจากการ

เรยนรทเรยนมาแลว ซงเปนผลมาจากการจดกจกรรมการเรยนรของครผสอน ทมทง

แบบทดสอบแบบปรนยและแบบทดสอบแบบอตนย เพอใหทราบผลการเรยนรของผเรยน

โดยผวจยไดสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน เรอง โจทยปญหาเศษสวนและ

ทศนยม ชนมธยมศกษาปท 1 ซงเปนแบบปรนยชนดเลอกตอบ 4 ตวเลอก จานวน 40 ขอ

เพอใชเปนเครองมอในการวจยครงน

5. กรอบแนวคดในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

ในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน มผทไดใหกรอบ

แนวคดในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน ดงน

บญชม ศรสะอาด (2553, หนา 122-123) กลาววา ในการสราง

แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน เพอนาไปใชเกบรวบรวมขอมลนน นยมสราง

โดยยดตามการจาแนกจดประสงคทางการศกษา ดานพทธพสยของ Bloom (Benjamin S.

Bloom) และคณะ ทจาแนกจดประสงคทางการศกษาดานพทธพสยออกเปน 6 ประเภท

ไดแก ความร (Knowledge) ความเขาใจ (Comprehension) การนาไปใช (Application) การ

วเคราะห (Analysis) การสงเคราะห (Synthesis) และการประเมนคา (Evaluation) การสราง

ขอสอบถาวดตาม 6 ประเภทเหลาน กจะมความครอบคลมพฤตกรรมตางๆ กรอบแนวคด

ทใชกนมากเชนกนในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธ คอ วดตามจดประสงคการ

เรยนรทกาหนดไว ซงจะกาหนดในรปจดประสงคเชงพฤตกรรม (Behavioral Objective)

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

146

ครผวจยจะออกขอสอบตามจดประสงคเชงพฤตกรรม ลกษณะน เปนการวดผลแบบ

องเกณฑ (Criterion Referenced Measurement ตวยอ CRM)

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2546, หนา 31-37)

ไดกลาวถง แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนแบบเลอกตอบ (Multiple Choice) ใชวด

ไดครอบคลมทงดานความรความคด หลกการ ทฤษฎ การตดสนใจ การประเมนตวแปร

การแปลความหมาย ขอมลตลอดจนความสามารถดานทกษะกระบวนการทาง

คณตศาสตร มสวนประกอบสาคญ 2 สวน คอ (1) สวนของคาถาม (2) สวนของคาตอบ

เรยกวา ตวเลอก ซงเปนตวเลอกทเปนคาตอบถก และตวเลอกทเปนคาตอบผด เรยกวา

ตวลวง การสรางแบบทดสอบแบบเลอกตอบใหมคณภาพมหลกการดงน

1. การสรางคาถาม คาถามทดควรมลกษณะดงน

1.1 สน ชดเจน และใชภาษาทเขาใจงาย

1.2 เขยนเปนประโยคบอกเลา ถาจาเปนตองใชประโยคปฏเสธกควร

เนนขอความหรอขดเสนใตขอความทแสดงการปฏเสธ

1.3 คาถามแตละขอตองเปนอสระแกกน โดยไมใหการตอบคาถาม

ของขอหนงชนาหรอขนอยกบอกขอหนง

1.4 หลกเลยงการใชภาษาทชนาหรอสอความไปถงคาตอบถกหรอ

คาตอบผด

1.5 แตละคาถามตองมคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว

2. การสรางตวเลอก ตวเลอกทดควรมลกษณะดงน

2.1 ตวเลอกควรเปนเรองหรอประเดนเดยวกน มความยาวใกลเคยงกน

2.2 ตองกระจายคาตอบถกของแบบทดสอบทงฉบบ ใหมสดสวน

ของแตละตวเลอกใกลเคยงกน

2.3 ใชคาใหสนทสดเทาทจะทาไดและหลกเลยงการใชคาศพทหรอ

ขอความทเขาใจยาก

2.4 ไมควรใชตวเลอก “ถกทกขอ” หรอ “ไมมขอใดถก” (อาจเปน

การสอความหมายไมแนใจในคาถามหรอการเลอกตอบดวยความมนใจกได)

3. เกณฑการใหคะแนนแบบทดสอบแบบเลอกตอบ การใหคะแนน

แบบทดสอบแบบเลอกตอบ โดยสวนใหญจะพจารณาจากความถกผดของการเลอก

คาตอบเปนสาคญ เชน ตอบถกได 1 คะแนน และตอบผดได 0 คะแนน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

147

4. ขอดและขอจากดของแบบทดสอบแบบเลอกตอบ

ขอด

(1) มความเปนปรนยสง ตรวจใหคะแนนไดงายและไดผลตรงกน

(2) ตรวจใหคะแนนไดสะดวกและใชเวลานอย

(3) วเคราะหคณภาพของแบบทดสอบไดจากคาความตรงของ

เนอหาความยากงายและอานาจจาแนก

(4) ปรบปรงหรอแกไขคาถามและตวเลอกเพอนาไปใชในโอกาส

ตอไปได

(5) วดไดทกสาระการเรยนร

(6) ใชเวลาในการทดสอบนอยกวาการทดสอบรปแบบอนๆ

ขอจากด

(1) สรางคาถามทชดเจนเปนปรนย ตรงประเดนหรอมประเดน

เดยวไดยาก

(2) สรางคาถามทวดความคดระดบสงและทกษะกระบวนการได

ยากสวนใหญวดผลการเรยนรในระดบความรความจาและความเขาใจและวดไดเพยงดาน

ใดดานหนงเทานน

จากการศกษากรอบแนวคดในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทาง

การเรยน สรปไดวา กรอบแนวคดทใชกนมากในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธ

คอ วดตามจดประสงคการเรยนรทกาหนดไว ซงจะกาหนดในรปจดประสงคเชงพฤตกรรม

(Behavioral Objective) ครผวจยจะออกขอสอบตามจดประสงคเชงพฤตกรรม ลกษณะน

เปนการวดผลแบบองเกณฑ โดยเลอกใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบ

เลอกตอบ (Multiple choice) ซงวดไดครอบคลมทงดานความรความคด หลกการ ทฤษฎ

การตดสนใจ การประเมนตวแปร การแปลความหมาย ขอมลตลอดจนความสามารถ

ดานทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร

6. ขนตอนในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

นกการศกษาไดสรป ในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

ไวดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

148

พชต ฤทธจรญ (2544, หนา 99-101 อางถงใน พรอมพรรณ อดมสน,

2545, หนา 29–33) ไดกลาวถงขนตอนการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

ซงมความสอดคลองกนพอสรปไดดงน

1. วเคราะหหลกสตรและสรางตารางวเคราะหหลกสตร การสราง

แบบทดสอบ ควรเรมตนดวยการวเคราะหหลกสตรและสรางตารางวเคราะหหลกสตร

เพอวเคราะหเนอหาสาระและพฤตกรรมทตองการจะวด ซงเปนการระบจานวนขอสอบ

และพฤตกรรมทตองการจะวดไว

2. กาหนดจดประสงคการเรยนร ซงเปนพฤตกรรมทเปนผลการเรยนรท

ครมงหวงใหเกดกบนกเรยน ซงครจะตองกาหนดไวลวงหนาสาหรบเปนแนวทางในการ

จดการเรยนการสอนและสรางขอสอบวดผลสมฤทธ

3. กาหนดชนดของขอสอบและศกษาวธสราง โดยการศกษาตาราง

วเคราะหหลกสตรและจดประสงคการเรยนร ผออกขอสอบตองพจารณาและตดสนใจ

เลอกใชชนดของขอสอบทจะใชวดวาจะใชแบบใดโดยตองเลอกใหสอดคลองกบ

วตถประสงคของการเรยนรและเหมาะสมกบวยของนกเรยน แลวศกษาวธเขยนขอสอบ

ชนดนนใหมความรความเขาใจในหลกและวธการเขยนขอสอบ

4. เขยนขอสอบ ผออกขอสอบลงมอเขยนขอสอบตามรายละเอยดท

กาหนดไวในตารางวเคราะหหลกสตรและใหสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร โดยอาศย

หลกและวธการเขยนขอสอบทไดศกษามาแลวในขนท 3

5. ตรวจทานขอสอบ เพอใหขอสอบทเขยนไวแลวในขนท 4 มความถก

ตองตามหลกวชา มความสมบรณครบถวนตามรายละเอยดทกาหนดไวในตารางวเคราะห

หลกสตร ผออกขอสอบตองพจารณาทบทวนตรวจทานขอสอบอกครงกอนทจะจดพมพ

และนาไปใชตอไป

6. จดพมพแบบทดสอบฉบบทดลอง เมอตรวจทางขอสอบเสรจแลวให

พมพขอสอบทงหมด จดทาเปนแบบทดสอบฉบบทดลอง โดยมคาชแจงหรอคาอธบายวธ

ตอบแบบทดสอบ และจดวางรปแบบการพมพใหเหมาะสม

7. ทดสอบและวเคราะหขอสอบ การทดลองสอบและวเคราะหขอสอบ

เปนวธการตรวจคณภาพของแบบทดสอบกอนนาไปใชจรง โดยนาแบบทดสอบไปทดลอง

สอบกบกลมทมลกษณะคลายคลงกนกบกลมทตองการสอนจรง แลวนาผลการสอบมา

วเคราะหและปรบปรงขอสอบใหมคณภาพ โดยสภาพการปฏบตจรงของการทดสอบวด

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

149

ผลสมฤทธในโรงเรยนมกไมคอยมการทดลองสอบและวเคราะหขอสอบ สวนใหญนา

แบบทดสอบไปใชทดสอบแลวจงวเคราะหขอสอบ เพอปรบปรงขอสอบ และนาไปใชใน

ครงตอๆ ไป

8. จดทาแบบทดสอบฉบบจรง จากผลการวเคราะหขอสอบ หากพบวา

ขอสอบขอใดไมมคณภาพหรอมคณภาพไมด อาจจะตองตดทงหรอปรบปรงแกไขขอสอบ

ใหมคณภาพดขน แลวจงจดทาเปนแบบทดสอบฉบบจรงทจะนาไปทดสอบกบลมเปาหมาย

ตอไป

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2546, หนา 29)

กลาวถง ขนตอนในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธมลาดบขนตอนทสาคญ ดงตอไปน

1. ศกษาจดมงหมายของการวดผลประเมนผล สาระการเรยนร

มาตรฐานการเรยนร ผลการเรยนรทคาดหวงและมโนทศนของแตละเรอง

2. กาหนดสาระการเรยนรและผลการเรยนรทคาดหวงทตองการวด

3. เลอกประเภทแบบทดสอบอยางหลากหลาย เพอใหผเรยนไดมโอกาส

แสดงความรความสามารถอยางเตมศกยภาพ

4. กาหนดจานวนขอสอบ การกระจายของเนอหาสาระทตองการ

ทดสอบ และเวลาทใชทดสอบ

5. สรางแบบทดสอบตามคณลกษณะทกาหนด โดยคานงถงเทคนคของ

การสรางแบบทดสอบและความสอดคลองกบจดมงหมาย

6. ตรวจสอบความตรงและความเชอมนของแบบทดสอบ สาหรบ

แบบทดสอบบางแบบอาจตองตรวจสอบความเปนปรนยดวย

สรปไดวาขนตอนการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนนนตอง

วเคราะหหลกสตรและสรางตารางวเคราะหหลกสตร กาหนดชนดของขอสอบและศกษาวธ

สราง กาหนดจดประสงคการเรยนร เขยนขอสอบ ตรวจทานขอสอบ จดพมพแบบทดสอบ

ฉบบทดลองทดลองสอนและวเคราะหขอสอบ และจดทาแบบทดสอบฉบบจรง ซงในการ

วจยครงน ผวจยไดนาหลกการและแนวคดการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการ

เรยนไปสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนคณตศาสตรตามขนตอนดงกลาว

7. คณภาพของเครองมอวดผลสมฤทธทางการเรยน

นกการศกษาไดกลาวถง คณภาพของเครองมอวดผลสมฤทธทางการเรยน

ไวดงน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

150

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2544, หนา 16)

ไดกลาวถงคณภาพของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทด ซงสรปไดดงน

1. ความตรง (Validity) เปนคณภาพของแบบทดสอบทสามารถวดได

อยางถกตองตรงกบสาระและจดประสงคการเรยนรไดแกความตรงเชงเนอหา ความตรง

เชงโครงสราง และความตรงเชงทฤษฎ

2. ความเทยง (Reliability) หมายถง คณสมบตทจะทาใหนกเรยนได

บรรลวตถประสงคของแบบทดสอบทมความเทยงสง คอ แบบทดสอบทสามารถทาหนาท

วดสงทตองการวดไดอยางถกตองตามความมงหมาย

3. ความเปนปรนย (Objectivity) เปนคณสมบตของขอสอบซงตองม

หลกเกณฑถกตองตามหลกวชาและเปนทยอมรบ ซงไดแก ความชดเจนของขอคาถาม

คาถามทดตองอานแลวเขาใจตรงกนการตรวจใหคะแนนตรงกน เฉลยตรงกน และการแปล

ความหมายของคะแนนตรงกน

4. ความยากงายของขอสอบ (Difficulty) ขอสอบในแตละขอจะตอง

ไมยากหรองายเกนไป ขอสอบทมความยากงายปานกลางเปนขอสอบทด เพราะชวยแปล

ความหมายของคะแนนไดด

5. อานาจจาแนก (Discriminating) คอ สามารถแยกเดกออกเปนประเภท

ไดทกระดบตงแตออนสดถงเกงสด

6. ความยตธรรม (Fairness) เปนแบบทดสอบทใหความเสมอภาคเทา

เทยมกนทผสอบจะทาขอสอบไดตามความสามารถจรงของเขาในวชานนๆ ซงลกษณะท

สาคญ คอ ตองไมมความลาเอยงเขาขางกลมใด และไมเปดโอกาสใหคนเกงหรอคนออน

เดาขอสอบได

7. ความลก (Searching) เปนแบบทดสอบทใหผสอบไดคดคนคาตอบ

ดานความสามารถในระดบสตปญญาทอยในขนสง ไมควรถามแตเพยงความรความจา

เทานนควรถาม เพอวดความเขาใจ กระบวนการ และถามลกถงขนการนาไปใช การ

วเคราะหการสงเคราะห และการประเมนผล

8. จาเพาะเจาะจง (Definite) นกเรยนอานคาถามแลวตองเขาใจแจมชด

วา ครถามถงอะไรหรอใหคดอะไร ไมถามคลมเครอ

9. คาถามยวย (Exemplary) เปนขอสอบทมลกษณะทาทายชวนใหคดตอ

นกเรยนสอบแลวมความอยากรเรองราวใหกวางขวางยงขน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

151

10. ประสทธภาพ (Efficiency) สามารถใหคะแนนไดเทยงตรงมากทสด

โดยใชเวลาแรงงาน เงนทองนอยทสด

สมนก ภททยธน (2549, หนา 67 – 71) กลาวถงลกษณะแบบทดสอบท

คณภาพควรมลกษณะทด 10 ประการ ดงน

1. ความเทยงตรง (Validity) หมายถง คณภาพของแบบทดสอบ

ทสามารถวดไดตรงกบจดมงหมายทตองการ หรอวดในสงทตองการวดไดอยางถกตอง

แมนยา ความเทยงตรงจงเปรยบเสมอนหวใจของแบบทดสอบ ลกษณะความเทยงตรงของ

แบบทดสอบ แบงออกเปน 4 ชนด คอ ความเทยงตรงตามเนอหา ความเทยงตรงโครงสราง

ความเทยงตรงตามสภาพและความเทยงตรงตามการพยากรณ

2. ความเชอมน (Reliability) หมายถง ลกษณะของแบบทดสอบทง

ฉบบทสามารถวดไดคงทคงวาไมเปลยนแปลง ไมวาจะทาการทดสอบใหมกครงกตาม

3. ความยตธรรม (Fair) หมายถง ลกษณะของแบบทดสอบทไมเปด

โอกาสใหมความไดเปรยบ เสยบเปรยบในกลมผเขาสอบดวยกน ไมเปดโอกาสใหนกเรยน

ทาขอสอบไดโดยการเดา ไมใหนกเรยนทไมสนใจในการเรยนทาขอสอบไดด ผททาขอสอบ

ไดควรเปนนกเรยนทเรยนเกง และขยน

4. ความลกของคาถาม (Searching) ขอสอบแตละขอจะตองไมถาม

ผวเผนหรอถามประเภทความรความจา แตตองถามใหนกเรยนนาความรความเขาใจไปคด

ดดแปลงแกปญหาจงจะตอบขอสอบได

5. ความยวย (Exemplary) หมายถง แบบทดสอบทนกเรยนทาดวย

ความสนกเพลดเพลนไมเบอหนาย

6. ความจาเพาะเจาะจง (Definition) หมายถง ขอสอบทมแนวทางหรอ

ทศทางการถามการตอบตองชดเจน ไมคลมเครอ ไมแฝงกลเมดใหนกเรยนงง

7. ความเปนปรนย (Objective) แบบทดสอบจะเปนปรนยจะตองม

คณสมบต 3 ประการ คอ

7.1 ตงคาถามใหชดเจน ทาใหผเขาสอบทกคนเขาใจความหมายได

ถกตองและตรงกน

7.2 ตรวจใหคะแนนไดตรงกน แมวาจะตรวจหลายครงหรอหลายคน

กตาม

7.3 แปลความหมายของคะแนนไดเหมอนกน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

152

8. ประสทธภาพ (Efficiency) หมายถง แบบทดสอบทมจานวนขอมาก

พอประมาณ ใชเวลาพอเหมาะ ประหยดคาใชจาย จดทาแบบทดสอบดวยความประณต

สามารถตรวจใหคะแนนไดอยางรวดเรว รวมถงการมสงแวดลอมในการสอนทด

9. อานาจจาแนก (Discrimination) หมายถง ความสามารถของขอสอบ

ในการจาแนกผสอบทมคณลกษณะ หรอความสามารถแตกตางกนออกจากกนได ขอสอบ

ทด จะตองมอานาจจาแนกสง

10. ความยาก (Difficulty) หมายถง จานวนคนตอบขอสอบไดถกมาก

นอยเพยงใด หรออตราสวนของคนตอบถกกบจานวนคนทงหมดทเขาสอบ ขนอยกบทฤษฎ

ทเปนหลกยด เชน ตามทฤษฎการวดแบบองกลม ขอสอบทดคอขอสอบทไมงายหรอวายาก

เกนไป หรอความยากงายพอเหมาะ สวนทฤษฎการวดแบบองเกณฑนน ความยากงาย

ไมใชสงสาคญ สงสาคญอยทขอสอบนนไดวดในจดประสงคทตองการวดไดจรงหรอไม

ถาวดไดจรงกนบวาเปนขอสอบทงายกตาม

สรปไดวา เครองมอวดผลสมฤทธทางการเรยนทด จะตองมคณภาพมความ

เทยงตรง มความเปนปรนย มความยากงาย และอานาจจาแนก มาใชในการวดผล

ประเมนผลในการวจยครงน ผวจยไดหาคณภาพของเครองมอวดผลสมฤทธทางการเรยน

คณตศาสตร เพอใหไดเครองมอทมประสทธภาพ สามารถวดผลประเมนผลไดตรง

วตถประสงค

จากการศกษาหลกการและแนวคดของผลสมฤทธทางการเรยน

คณตศาสตร ทกลาวมาขางตน ในการวดผลสมฤทธทางการเรยนจะตองมเครองมอทใชวด

ความร ความสามารถของนกเรยนหลงจากทไดเรยนผานไปแลว ซงถามเครองมอดและม

คณภาพ จะสงผลใหขอมลทไดตรงตามความเปนจรงมากทสด เพราะสามารถวดในสงท

ตองการวด และสามารถจาแนก นกเรยนเกงและนกเรยนออนออกจากกนได ซงในการ

วจยครงน ผวจยไดนาหลกการและแนวคดของผลสมฤทธทางการเรยนคณตศาสตร ไปใช

เปนแนวทางในการสรางแบบทดสอบวดวดผลสมฤทธทางการเรยนคณตศาสตร แบบปรนย

ชนด 4 ตวเลอก เพอวดผลสมฤทธทางการเรยนคณตศาสตร ของนกเรยนกลมตวอยาง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

153

งานวจยทเกยวของ

ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศซง

ลวนแลวเปนงานวจยทบรรลผลสาเรจ สามารถนามาเปนตวอยางงานวจยทด ซงผวจยขอ

ยกตวอยางดงตอไปน

1. งานวจยในประเทศ

สรลกษณ วงศเพชร (2542, หนา 130-131) ไดทาการวจยเรอง การ

เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน ความสามารถในการคดสรางสรรคทางคณตศาสตร

และเจตคตตอวชาคณตศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทไดรบการสอนแบบ

สบสวนสอบสวนกบการสอนตามคมอคร ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธทางการเรยน

ความสามารถในการคดสรางสรรค และเจตคตตอวชาคณตศาสตรของนกเรยน กลมทได

รบการสอนแบบสบสวนสอบสวนกบการสอนตามคมอคร แตกตางกนอยางมนยสาคญทาง

สถตทระดบ .01 และผลสมฤทธทางการเรยน ความสามารถในการคดสรางสรรค และ

และเจตคตตอวชาคณตศาสตรของนกเรยน กลมทไดรบการสอนแบบสบสวนสอบสวนสง

กวา กอนไดรบการสอน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

ปรมาภรณ อนพนธ (2544, หนา 89) ไดพฒนาชดการสอนคณตศาสตรท

เกยวของกบชวต ประจาวนแบบสบสวนสอบสวน ชนมธยมศกษาปท 4 เรอง ตรรกศาสตร

เบองตน ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตร เรอง ตรรกศาสตร

เบองตน ของผเรยนภายหลงไดรบการ สอนโดยใชชดการสอนคณตศาสตรทเกยวของกบ

ประจาวนแบบสบสวนสอบสวนสงกวากอน ไดรบการสอนอยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ .01

ลดดา เพยรประสพ (2545, หนา 99) ไดพฒนาชดการเรยนดวยตนเองแบบ

สบสวนสอบสวน เรอง อตราสวน ชนมธยมศกษาปท 2 ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธ

ทางการเรยนวชาคณตศาสตร เรอง อตราสวน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ภายหลง

ไดรบการสอนโดยใชชดการเรยนดวยตนเองแบบสบสวนสอบสวนสงกวากอน ไดรบการ

สอนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

กชกร รงหวไผ (2547, หนา 117) ไดทาการวจยผลของการจดการเรยนร

แบบสบสวนสอบสวน ทมตอความสามารถในการคดสรางสรรคทางคณตศาสตรและ

ผลสมฤทธทางการเรยนวชา คณตศาสตร เรอง การประยกต 2 ของนกเรยนชน

มธยมศกษาปท 1 (ชวงชนท3) ผลการวจยพบวา ความสามารถในการคดสรางสรรคทาง

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

154

คณตศาสตรและผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรของ นกเรยนหลงไดรบการ

จดการเรยนรแบบสบสวนสอบสวนสงกวากอน ไดรบการจดการเรยนรแบบสบสวน

สอบสวนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

เสฎฐวฒ มลอามาตย (2549, หนา 78) ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยน

และความสามารถในกรแกโจทยปญหาฟสกส โดยใชชดการเรยนตามแนวอรยสจ 4 ของ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ผลการศกษาคนควา พบวา นกเรยนทไดรบการจดการเรยนร

โดยใชชดการเรยนตามแนวอรยสจ 4 มผลสมฤทธทางการเรยนฟสกสหลงเรยนสงกวากอน

เรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรโดยใชชด

การเรยนตามแนวอรยสจ 4 มความสามารถในการแกโจทยปญหาฟสกสสงกวากอนเรยน

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

กรกฎ วงศไชยเสร (2550, หนา 68) ไดศกษาการเปลยนแปลงเจตคตตอ

วทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทเรยนจากบทเรยนคอมพวเตอรมลตมเดย

ทจดกระบวนการเรยนรแบบอรยสจ 4 ผลการวจยพบวา (1) คะแนนเจตคตของนกเรยน

กอนและหลงเรยนแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยคะแนนเจตคตตอ

วทยาศาสตรหลงเรยนสงกวาคะแนนเจตคตตอวทยาศาสตรกอนเรยนและ (2) นกเรยนทม

ระดบเจตคตตอวทยาศาสตรแตกตางกน มผลสมฤทธทางการเรยนแตกตางกน อยางม

นยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยนกเรยนกลมทมระดบเจตคตตอวทยาศาสตรสงม

ผลสมฤทธทางการเรยนสงทสด

ณชชา โคตรสนธ (2550, หนา 107-108) ไดศกษาผลของการสอนแบบ

อรยสจ 4 โดยใชกรณตวอยางทมตอทกษะการคดแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษา

ปท 5 ผลการวจยพบวา (1) นกเรยนมทกษะการคดแกปญหาหลงจากไดรบการสอนแบบ

อรยสจ 4 โดยใชกรณตวอยางสงกวากอนไดรบการสอนแบบอรยสจ 4 โดยใชกรณตวอยาง

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (2) นกเรยนชนทไดรบการสอนแบบอรยสจ 4 โดยใช

กรณตวอยางสงกวากอนไดรบการสอนแบบอรยสจ 4 โดยใชกรณตวอยางมทกษะการคด

แกปญหาสงกวานกเรยนทไดรบการสอนแบบปกต อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

อรพน ศรวงคแกว (2550, หนา 83) ไดศกษาการเปรยบเทยบ

ความสามารถในการคดวเคราะห ความสามารถในการคดแกปญหา และผลสมฤทธ

ทางการเรยนวชาคณตศาสตรของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 5 สานกงานเขตพนท

การศกษารอยเอด เขต 2 ทมความถนดทางการเรยนแตกตางกน ผลการศกษาพบวา

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

155

(1) นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โดยรวมมความสามารถในการคดวเคราะหความสามารถ

ในการคดแกปญหา และผลสมฤทธทางการเรยน อยในระดบปานกลาง (2) นกเรยนทม

ความถนดทางการเรยนแตกตางกน มความสามารถในการคดวเคราะห ความสามารถ

ในการคดแกปญหา และผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบ .01

วชระ นอยม (2551, หนา 124) ไดทาการวจยการพฒนาชดการเรยน

คณตศาสตรแบบสบสวนสอบสวน เรองการใหเหตผลและการพสจนทางคณตศาสตร เพอ

สงเสรมทกษะการใหเหตผล ของผเรยนชนมธยมศกษาปท4 ผลการวจยพบวา ชดการเรยน

คณตศาสตรแบบสบสวนสอบสวน เรอง การใหเหตผลและการพสจนทางคณตศาสตรเพอ

สงเสรมทกษะการใหเหตผล มประสทธภาพสงกวาเกณฑ 80/80 และผลสมฤทธทางการ

เรยนวชาคณตศาสตรของผเรยนหลงไดรบการสอนโดยใช ชดการเรยนคณตศาสตรแบบ

สบสวนสอบสวนสงกวากอน ไดรบการสอนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

สรเกยรต ไชยนวต (2553, หนา 54-55) ไดศกษาความสามารถในการคด

วเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ดวยกระบวนการแกปญหาตามหลกอรยสจ 4

ผลการศกษาพบวา (1) นกเรยนทไดรบการจดการเรยนร ดวยกระบวนการแกปญหาตาม

หลกอรยสจ 4 มคะแนนเฉลยเมอเปรยบเทยบคะแนนกบเกณฑมาตรฐาน มนยสาคญทาง

สถตทระดบ .05 ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว คอ มความสามารถในการคดวเคราะห

สงกวาเกณฑทกาหนด (2) นกเรยนทไดรบการจดการเรยนร ดวยกระบวนการแกปญหา

ตามหลกอรยสจ 4 มความสามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยน ม

นยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว (3) นกเรยนทไดรบการ

จดการเรยนร ดวยกระบวนการแกปญหาตามหลกอรยสจ 4 มความพงพอใจตอการเรยนร

ดวยกระบวนการแกปญหาตามหลกอรยสจ 4 โดยรวมอยในระดบมาก

พงษลดา สงคพฒน (2553, หนา 110-113) ไดศกษาการวจยและพฒนา

การสอนตามขนตอนของอรยสจเพอพฒนาทกษะกระบวนการคดแกปญหาสาหรบนกเรยน

ชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเบญจะมะมหาราช จงหวดอบลราชธาน ผลการวจยพบวา

นกเรยนกลมทดลองมทกษะกระบวนการคดแกปญหาสงหลงจากการไดรบการสอนตาม

ขนตอนการสอนของอรยสจกอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

ระพพร ชเสน (2553, หนา 78) ไดศกษาการพฒนาชดฝกทกษะการคด

วเคราะห กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ผล

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

156

การศกษาพบวา (1) นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชชดฝกทกษะการคดวเคราะห กลมสาระ

การเรยนรวทยาศาสตร เรองรางกายของเรา มประสทธภาพ 88.17/85.67 ซงสงกวา

เกณฑมาตรฐานทกาหนดไว 80/80 (2) ผลสมฤทธทางการเรยนกลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร เรอง รางกายของเรา ชนมธยมศกษาปท 2 ทเรยนดวยชดฝกทกษะการคด

วเคราะห มคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนสงกวานกเรยนทเรยนโยใชคมอคร

ตามปกต อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

จากการศกษางานวจยทเกยวของกบการสอนแบบสบสวนสอบสวนและการ

เรยนการสอนตามหลกอรยสจ 4 พบวา การสอนแบบสบสวนสอบสวนมสวนใหผลสมฤทธ

ทางการเรยนของนกเรยนสงขน และยงชวยสงเสรมกระบวนการคดและความคดรวบยอด

ของผเรยน ปลกฝงนสยการศกษาคนควาหาขอมลของผเรยน และสาหรบในวชา

คณตศาสตรนน ยงชวยพฒนาทกษะกระบวนการทางคณตศาสตรของนกเรยนอกดวย

2. งานวจยตางประเทศ

Davis (1979, pp. 4164-A อางถงใน ฮซลนดา อลมะอารฟย, 2551,

หนา 39) ไดศกษาเปรยบเทยบผลการสอนแบบสบสวนสอบสวน ทใชการเรยนชแนะ

แนวทางกบการสอนแบบครบอกความรตามตารา ทสงผลสมฤทธทางการเรยนและเจตคต

ตอวทยาศาสตร กลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาตอนปลาย จานวน 103 คน แบ

งออกเปนกลมทดลอง 51 คน ซงไดรบการสอบแบบสบสวนสอบสวนทมการแนะแนวทาง

กลม ควบคม 52 คน ไดรบการสอนแบบครบอกความรตามตารา ผลการทดลองปรากฏวา

นกเรยนกลมทดลองมผลสมฤทธทางการเรยน และเจตคตทางวทยาศาสตรสงกวากลม

ควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

Mason (1997, pp. 58-09A อางถงใน วราภรณ อาภสระวโรจน, 2552,

หนา 49) ไดศกษาการเรยนพชคณตดวยตนเองโดยใชการสบสวน สอบสวนกลมยอยของ

ผเรยนเกรด 9 มความมงหมายเพอแสดงใหเหนถงองคประกอบทมผลตอความสาเรจใน

การเรยนรของผเรยน โดยใชการสบสวนสอบสวนกลมยอย และแสดงใหเหนวา

องคประกอบเหลานน มผลตอกระบวนการเรยนรของผเรยนอยางไร กลมตวอยางเปน

ผเรยนเกรด 9 จานวน 22 คน ทเรยนวชาพชคณต ผวจยเกบรวบรวมขอมลจากการ

สนทนาในกลมผลงานของผเรยน การเขยนและการบานทใหผเรยนเขยนเกยวกบการเรยนร

วชาคณตศาสตรในแตละวน ผวจยไดสรปและตความหมายจากการเรยนรดงกลาว ผลจาก

การวจยพบวา ผเรยนจะเรยนรคณตศาสตร ไดดจากการสอนโดยใชการสบสวนสอบสวน

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

157

กลมยอย ซงสามารถสงเกตไดจากการสรางสรรคความร ของผเรยนผเรยนสามารถเรยนร

การดาเนนการทซบซอน และตความหมายของลกษณะความสมพนธทางคณตศาสตร

ความสมพนธของครกบผเรยน และความสมพนธของการทดลองกบคะแนน การเรยนร

ของแตละบคคลขนอยกบการสรางประสบการณและมมมองของผเรยนแตละคน การเรยน

ระหวางบคคลเกดขนไดดหรอไมขนอยกบการพฒนาความสมพนธระหวางผเรยนแตละคน

กบ[ผเรยนคนอนๆ และความสมพนธระหวางผเรยนกบครผเรยนแตละคนกบครจะม

อทธพลตอกนและกน

Thomson (2000, pp. 61-10B, อางถงใน โสมพร วงษพรหม, 2557,

หนา 76 ) ไดศกษาการสอนแบบสบสวนสอบสวน และการใชตวแทนในการสบสวน

สอบสวนวชาคณตศาสตรในระดบวทยาลย ศกษาโดยการสงเกตจากครและผเรยนจานวน

2 หองเรยน ในขณะทมการเรยนการสอนวชาแคลคลสสาหรบคณตศาสตรในชวต โดยด

จากสภาพทวๆ ไปของหองเรยนและทกษะการใชแบบจาลองทางคณตศาสตรของผเรยน

การเกบรวมรวมขอมลใชการบนทกเทปวดโอ และสมภาษณคร 1 คน กบผเรยน 6 คน และ

ศกษาจากรายงานการทดลองของผเรยน ผลจากการวจยพบวา จดมงหมายของครและ

เวลาเรยน มผลตอการพฒนาการสบสวนสอบสวน การใชแบบจาลองทางคณตศาสตรและ

ความเขาใจของผเรยน ผเรยนมการเชอมโยงคณตศาสตรกบวทยาศาสตรบอยครง แตถาม

เวลานอยการเรยนจะดาเนนไป โดยการใชทางคณตศาสตรและสามารถประยกตวธการได

และมความมนใจทจะบอกคร ในเรองของความสมพนธของคณตศาสตรและวทยาศาสตร

Ashcraft. (2006, pp 85 อางถงใน จารวรรณ หรายเจรญ, 2552, หนา 55)

ไดศกษาเปรยบเทยบความเขาใจของนกเรยน เรองฤดกาล ในวชาฟสกสโดยการใชวธการ

สอนแบบสบสวนสอบสวน และวธการสอนแบบบรรยาย ผลการวจย พบวา คะแนน

ทดสอบกอนเรยนของนกเรยนทง 2 กลมแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต คะแนน

ทดสอบหลงเรยนของนกเรยน ทไดรบการสอนแบบสบสวนสอบสวนสงกวา คะแนน

ทดสอบหลงเรยนของนกเรยนทไดรบการสอนแบบบรรยาย อยางมนยสาคญทางสถต

คะแนนทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนทไดรบการสอนแบบบรรยายแตกตาง

กนอยางไมมนยสาคญทางสถต และคะแนนทดสอบของนกเรยน หลงจากไดรบการสอน

แบบสบสวนสอบสวนสงกวา คะแนนทดสอบกอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถต

McLoughlin. (2008, p. 2 อางถงใน จารวรรณ หรายเจรญ, 2552,

หนา 56) ไดทาการวจยเรอง การเรยนรโดยใชการสบสวน สอบสวนเปนฐานดวยวธการ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

158

สอนแบบ MMM (A Modified Moore Method) เพอสงเสรมการศกษาคนควาของนสตระดบ

ปรญญาตร โดยใช MMM ผานหลกสตรวชาคณตศาสตรและสอนในหลายชนเรยน ไดแก

ชนเรยนคณตศาสตรเบองตนพนฐานของคณตศาสตร 1 และ 2 แคลคลส 1, 2 และ 3

ทฤษฎเซต พชคณตเชงเสน การเชอมโยงไปสคณตศาสตรระดบสง ความนาจะเปนและ

สถต 1 และ 2 การวเคราะหจานวนจรง 1 และ 2 และชนเรยนโทโพโลย ผลการวจยพบวา

การเรยนรโดยใชการสบสวนสอบสวนเปนฐานดวยวธการสอนแบบ MMM เปนวธทชวยหล

อหลอมการศกษาคนควาของนสตในระยะยาว และยงสงเสรมใหนสตศกษาคนควาขอมล

อยางละเอยดถถวนอกดวย

Wang; & Lin (2008, pp. 459-460 อางถงใน จนต จระรยากล, 2556,

หนา 39) ไดศกษาผลของหลกสตรวทยาศาสตร ระดบประถมศกษาทใชการสอนแบบ

สบสวนสอบสวน ทมตอความคดรวบยอดและความเขาใจของนกเรยน ผลการวจยพบวา

อทธพลทางดานวฒนธรรมประสบการณและปจจยดานสถานการณ สงผลตอความคด

รวบยอดและความเขาใจของนกเรยน แหลงขอมลไดจากการเขยนตอบคาถามปญหา

ปลายเปด บนทกประจาวน การวางแผนการสอนของครและการอดวดโอเทปในแตละ

ชวโมง ผลจากการเขยนตอบคาถามปลายเปด และการวางแผนการสอนของคร พบวา

หลกสตรวทยาศาสตรระดบประถมศกษาโดยการใชทฤษฎการสรางความรในชมชน และ

วธการประเมนผลแบบยอนกลบจะพฒนาเกยวกบความคดรวบยอดของนกเรยน สวน

อทธพลทางดานวฒนธรรม สภาวะแวดลอมและการออกแบบหนวยการเรยนรจะสงผลตอ

ความเขาใจของนกเรยนอยางมนยสาคญ และระบดวยวาหลกสตรนจดเตรยมไวสาหรบคร

นกวชาการ เพอเปนแนวทางวาวธททาใหนกเรยนแสดงความคด รวบยอด และความเขาใจ

ของพวกเขาออกมาไดนน ควรใชการสอนแบบสบสวนสอบสวน ยงไปกวานน ผลการวจย

ในครงนอาจจะเปนสญญาณในเรองของกลวธการสอนทเหมาะสมสาหรบหลกสตร

วทยาศาสตรตอไป

Scherer (2003, pp.1974-A อางถงใน ปณธ อาพนพนารตน, 2558,

หนา 78) ศกษาเกยวกบผลการเสรมแรงและการลงโทษใน ระหวางการสอนโดยใชทฤษฏ

การเรยนรแบบอรยสจ 4 ความมงหมายของการศกษา เพอศกษาผลกระทบทเกดขนจาก

การใชแรงเสรม และการลงโทษในการสอนโดยใชทฤษฏการเรยนรแบบอรยสจ 4 กลม

ตวอยาง ไดแก นกเรยนระดบวทยาลย จานวน 4 คน วธดาเนนการทดลองคอการสอน

โดยใชทฤษฏการเรยนรแบบอรยสจ 4 ทปฏบตกจกรรมไดดและลงโทษนกเรยน โดยการคด

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

159

แกปญหาผลการศกษา พบวา การใหการเสรมแรงและการลงโทษทเหมาะสมจะชวยให

การเรยน โดยใชทฤษฏการเรยนรแบบอรยสจ 4 ประสบความสาเรจเรวขน เพราะการ

เสรมแรงและการลงโทษจะทาใหผเรยนเพมความสนใจในการเรยน และประสบ

ความสาเรจในการเรยนมากขน

Lim (2004, pp. 997-A อางถงใน ชภาภทร กตตอครโภคน, 2559, หนา 21)

วจยเพอทดสอบทฤษฎการเรยนรแบบอรยสจ 4 ภาพเคลอนไหวทมความเกยวของกบ

เทคโนโลยทางการศกษาของโรงเรยนครสเตยน การจดการศกษาโดยใชสอแบบเสยงภาพ

และภาพศลปะทางดานวฒนธรรม นอกจากนยงไดสารวจสถาบนทางการศกษา และ

องคกรของกลมครสเตยนอกหลายแหง ซงใชภาพการตนและภาพการตนเคลอนไหวใน

โบสถ ผลการวจยครงนไดวเคราะหและประเมนผลโดยใชคาเฉลยจากแบบทดสอบ

แบบสอบถาม การสมภาษณและการจดกลมอภปรายและขอมลทเกยวของสามารถกลาว

ไดวา การจดการศกษาของโรงเรยนครสเตยนไดใชประโยชนจากการตนและภาพเคลอนไหว

ทมบทบาทสาคญในการ ถายทอดวฒนธรรมและศลปะใหกบผเรยนไดจากการศกษา

ผลการวจยทงในประเทศและตางประเทศสรปไดวา บทเรยนสาเรจรปทสรางขนเมอ

นาไปใชกบการจดการเรยนการสอน และเปรยบเทยบกบการสอนแบบปกตทาใหนกเรยนม

ความรเพมขน มผลสมฤทธทางการเรยนหลง เรยนสงกวากอนเรยน และมประสทธภาพ

ตามเกณฑหรอสงกวา เกณฑทตงไวสามารถนาไปใชไดเกอบทกวชา และทกระดบชนจง

เปนวฒนธรรมทางการศกษาทสมควรนามาเปนสอการสอนของครไดอยางมประสทธภาพ

Dallas (อางถงในชชพ เอยมฉา, 2557, หนา 46) ศกษาวธการสอนสงคม

ศกษา ศาสนาและวฒนธรรมทอาศยแนวคดทฤษฏการเรยนรแบบอรยสจ 4 ซงกาหนดให

นกเรยนคนหามโนมตจากการลงมอทาปฏบตการ และสรางความหมายจากประสบการณ

เหลานน ผลการศกษา พบวา นกเรยนมความมนใจในการเรยนรสงกวากอนเรยน

โดยภาพรวมพบวา นกเรยนมแรงจงใจตอความพงพอใจมากขน

Chang (อางถงใน ชชพ เอยมฉา, 2557, หนา 46) ศกษาเปรยบเทยบ

การสอนระหวาง การสอนทเนน กจกรรมการเรยนรตามแนวคดทฤษฎการเรยนรแบบ

อรยสจ 4 กบการเรยนการสอน ปกตผลการวจยพบวากลมนกเรยนทเรยนตามแนวคด

ทฤษฎการเรยนรแบบอรยสจ 4 มความ พงพอใจตอกาทกษะการคดของผเรยน

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ

จะเหนไดวา นกเรยนโดยใชการเรยนรแบบกลวธสบสวนของ Wilks โดยเรมจากการเสนอ

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

160

ปญหา การรวบรวมขอมล ทดสอบสมมตฐาน อธบายปญหา และเพมขนสดทาย เปนการ

วเคราะหกระบวนการ เพอตรวจสอบอกครง ดงท ทศนา แขมมณ (2550, หนา 141) ไดให

ความหมายของ การดาเนนการเรยนการสอนทผสอนกระตนใหผเรยนเกดคาถาม เกด

ความคด ลงมอแสวงหาความร เพอนามาประมวลคาตอบหรอขอสรปดวยตนเอง ผสอน

ชวยอานวยความสะดวกในการเรยนรตางๆ ใหแกผเรยน เชน ในดานการสบคนหาแหลง

ความร ศกษาขอมล วเคราะห การสรปขอมล การอภปรายโตแยงทางวชาการ และการ

ทางานรวมกบผอน รวมกบการจดการเรยนการสอนแบบอรยสจ 4 ทมงสงเสรมใหนกเรยน

รจกการกาหนดปญหา หาสาเหตของปญหา แลวหาทางแกไข เพอนาไปสการปฏบต

สามารถทาใหนกเรยนเกดความร ความเขาใจตรงตามเปาหมายในการจดการเรยนการ

สอนจะชวยสงเสรมใหนกเรยนรจกคดวเคราะห พจารณาหาเหตผล นาความรของตนมาใช

อยางเตมศกยภาพ โดยทครไมตองคอยบอกใหทาตาม ทาใหนกเรยนแกปญหาดวยความ

เขาใจ ซงจะสงผลตอความสามารถในการแกโจทยปญหาในสถานการณอนๆ อกดวย ม

ความรความเขาใจตอการดาเนนชวตในสงคมไดเปนอยางด มงเนนใหนกเรยนไดมสวนรวม

กจกรรมการเรยนการสอนอยางทวถง เปนการเรยนรดวยตนเอง โดยการลงมอปฏบตและ

นกเรยนมสวนรวมในการศกษาคนความากทสด พรอมกบทาใหนกเรยนเกดความ

เพลดเพลนกบการเรยน และมประสบการณหลากหลายมากขน และชวยใหนกเรยนม

ความรบผดชอบตอการเรยน วชามความสามารถในการแกโจทยปญหาคณตศาสตร และ

มผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรสงขน เนองจากสมาชกในกลมมการพดคยกน

ชวยเหลอซงกนและกน ผเรยนไดเรยนรจากเพอนและเหนคณคาของตนเองเพมขน ทงน

เพราะนกเรยนไดมสวนรวมในการทางานรวมกนจงทาใหกลมประสบผลสาเรจ นอกจากน

จากผลการวจยของดงนน ผวจยจงสนใจทจะนาการเรยนรแบบกลวธสบสวนรวมกบหลก

อรยสจ 4 มาใชในการวจย ครงนเพอพฒนาชดการเรยนรแบบกลวธสบสวนรวมกบหลก

อรยสจ 4 ทมผลตอความรบผดชอบ ความสามารถในการแกโจทยปญหา และผลสมฤทธ

ทางการเรยนวชาคณตศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร