เอกสารประกอบการสอน วชา มอเตอรไฟฟากระแสสลบ

รหสวชา 2104-2008

โดย นายสวสด ปาปะเก

ต าแหนงครช านาญการ

วทยาลยเทคนครอยเอด ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

กระทรวงศกษาธการ

ค าน า

เอกสารประกอบการสอนวชา มอเตอรไฟฟากระแสสลบรหสวชา 2104-2008 ผเรยบเรยงไดจดท าขนตรงตามจดประสงครายวชา มาตรฐานรายวชา ค าอธบายรายวชา หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพพทธศกราช 2556 ของส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษากระทรวงศกษาธการ การเรยบเรยงเอกสารประกอบการเรยนการสอน รายวชามอเตอรไฟฟาระแสสลบเลมน ผเรยบเรยงไดศกษาขอมลเนอหาวชาใหเหมาะสมกบผเรยน ในเลมประกอบดวยเนอหา 9 หนวยเรมจาก ความรเบองตนเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ สปลตเฟสมอเตอร คาปาซเตอรมอเตอร รพลชนมอเตอร ยนเวอรแซลมอเตอร เชดเดดโพลมอเตอร มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส และการพนขดลวดมอเตอรและทดสอบการบ ารงรกษามอเตอรไฟฟา ส าหรบประโยชนและความดทเกดขน ขอมอบแดคณบดามารดา ครอาจารย ผมพระคณรวมทงเจาของต าราและเอกสารตาง ๆ ทใชประกอบการเรยบเรยง หากมขอผดพลาดประการใดผเรยบเรยงขอนอมรบค าแนะน าจากทานเพอเปนแนวทางในการปรบปรงใหดยงขนในโอกาสตอไป

นายสวสด ปาปะเก ผจดท า

สารบญ

เรอง หนา ค าน า………………………………………………………………………………………………. ก สารบญ……………………………………………………………………….…………………… ข จดประสงครายวชา……………………………………………………………………………..… จ มาตรฐานรายวชา…………………………………………………………….…………………… จ ค าอธบายรายวชา…………………………………………………..…………..………………… จ โครงการจดการเรยนร…………………………………………………….………….…………… ฉ ตารางวเคราะหหลกสตร………………………………………………….………….…………… ช หนวยท 1 ความรเบองตนเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ……..……………………………… 1 ผงมโนทศนหนวยท 1………………..…..……………………………………….…….. 1 1.1 แทงแมเหลก..……………………………………….…….. ..……………………… 3 1.2 สนามแมเหลกรอบตวน า..…………….………………………….…….. ..………… 5 1.3 แรงกระท าตอสนามแมเหลกรอบตวน า..……………………………………….…… 7 1.4 หลกการเบองตนของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ..……………………..…….……… 8 1.5 ชนดและสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ..…………….……………… 9 แบบฝกหดหนวยท 1………………………………..………………….……..………… 19 แบบทดสอบกอนเรยนหนวยท 1 ……….……………………………………………… 20 แบบทดสอบหลงเรยนหนวยท 1 ……….…………….………………………………… 22 เอกสารอางองหนวยท 1 …………….….…………….………………………………… 24

จดประสงครายวชาและค าอธบายรายวชา มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 2104 - 2008

หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2556 ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

จดประสงครายวชา

1. เพอใหมความเขาใจชนด โครงสราง สวนประกอบของมอเตอร 1 เฟส และ 3 เฟส 2. เพอใหมความเขาใจหลกการท างาน คณลกษณะของมอเตอร 1 เฟสและ 3 เฟส 3. เพอใหมความเขาใจการเรมเดน การกลบทศทางการหมน การหยดมอเตอร การน าไปใชงานและการบ ารงรกษา 4. เพอใหมทกษะในการตรวจซอม พนมอเตอร บ ารงรกษามอเตอร 1 เฟสและ 3 เฟส 5. เพอใหมกจนสยในการท างาน

มาตรฐานรายวชา

1. เขาใจหลกการท างานของมอเตอรไฟฟากระแสสลบชนดตาง ๆ 2. เลอกชนดของมอเตอรไฟฟากระแสสลบตรงตามลกษณะงาน 3. ซอมบ ารงรกษาและทดสอบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ

ค าอธบายรายวชา

ศกษาและปฏบต หลกการท างาน ชนดโครงสรางและสวนประกอบของมอเตอร 1 เฟสและ 3 เฟส คณลกษณะการเรมเดน การกลบทศทางการหมน การหยดมอเตอร การน าไปใชงานและการบ ารงรกษา การพนและการทดสอบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ

โครงการจดการเรยนร รหสวชา 2104-2008 ชอวชา มอเตอรไฟฟากระแสสลบ หนวยกต 3 (5) ระดบชน ปวช. สาขาวชา ชางไฟฟาก าลง

หนวยท

สปดาหท

ทฤษฎ ปฏบต จ านวนชวโมง

ทฤษฎ ปฏบต

1 1 ความรเบองตนเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ

ใบงานท 1 2 3

2 2 - 6 สปลตเฟสมอเตอร ใบงานท 1(ตอ) ใบงานท 2 ใบงานท 3

10

3 3 9

3 7 คาปาซเตอรมอเตอร ใบงานท 4 2 3

4 8 รพลชนมอเตอร ใบงานท 4(ตอ) 2 3

5 9 ยนเวอรแซลมอเตอร ใบงานท 5 2 3

6 10 เชดเดดโพลมอเตอร ใบงานท 6 2 3

7 11 – 15 มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส ใบงานท 6(ตอ) ใบงานท 7 ใบงานท 8

10 3 3 9

8 16 – 17 การพนขดลวดมอเตอรและทดสอบ ใบงานท 9 4 6

9 18 การบ ารงรกษามอเตอรไฟฟา ใบงานท 10 2 3

รวม 36 54

รวมทงสน 90

โครงการจดการเรยนรภาคทฤษฎ รหสวชา 2104-2008 ชอวชา มอเตอรไฟฟากระแสสลบ หนวยกต 3 (5) ระดบชน ปวช. สาขาวชา ไฟฟาและอเลกทรอนกส

หนวยท

สปดาหท

ทฤษฎ จ านวนชวโมง

1 1 ความรเบองตนเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 2

2 2 – 6 สปลตเฟสมอเตอร 10

3 7 คาปาซเตอรมอเตอร 2

4 8 รพลชนมอเตอร 2

5 9 ยนเวอรแซลมอเตอร 2

6 10 เชดเดดโพลมอเตอร 2

7 11 – 15 มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส 10

8 16 – 17 การพนขดลวดมอเตอรและทดสอบ 4

9 18 การบ ารงรกษามอเตอรไฟฟา 2

รวม 36

ตารางวเคราะหหลกสตร รหสวชา 2104-2008 ชอวชา มอเตอรไฟฟากระแสสลบ หนวยกต 3 (5) ระดบชน ปวช. สาขาวชา ไฟฟาและอเลกทรอนกส

พฤตกรรมการเรยนร ชอหนวยการสอน/การเรยนร

ดานพทธพสย

ดานทก

ษะพส

ย(5)

ดานจต

พสย(

5)

รวม

(40)

ล าดบค

วามส

าคญ

จ านว

นชวโมง

ความร

(5)

ความข

าใจ(5)

น าไปใช(

5)

วเคร

าะห(

5)

สงเค

ราะห

(5)

ประเมนค

า(5)

ความรเบองตนเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ

5 5 5 4 4 4 5 5 37 4 2

สปลตเฟสมอเตอร 5 5 5 5 5 5 5 5 40 1 10

คาปาซเตอรมอเตอร 5 5 5 4 4 4 5 5 37 4 2

รพลชนมอเตอร 5 5 5 4 4 4 5 5 37 4 2

ยนเวอรแซลมอเตอร 5 5 5 4 4 4 5 5 37 4 2

เชดเดดโพลมอเตอร 5 5 5 4 4 4 5 5 37 4 2

มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส 5 5 5 5 4 5 5 5 39 2 10

การพนขดลวดมอเตอรและทดสอบ 5 5 5 4 4 5 5 5 38 3 4

การบ ารงรกษามอเตอรไฟฟา 5 5 5 4 4 4 5 5 37 4 2

รวมคะแนน 45 45 45 38 37 39 45 45 ล าดบความส าคญ 1 1 1 3 4 2 1 1

ค าอธบาย5 หมายถง ระดบความส าคญของแตละรายการม 5 ระดบ คอ 1, 2, 3, 4, 5

ผงมโนทศน

1. แทงแมเหลก

2. สนามแมเหลกรอบตวน า 5. ชนดและสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ

ความรเบองตนเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ

3. แรงกระท าตอขดลวดสนามแมเหลกรอบตวน า 4. หลกการเบองตนของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ

หนวยท 1 ความรเบองตนเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ

สาระการเรยนร 1. แทงแมเหลก 2. สนามแมเหลกรอบตวน า 3. แรงกระท าตอขดลวดสนามแมเหลกรอบตวน า 4. หลกการเบองตนของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 5. ชนดและสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ จดประสงคการเรยนร

1. อธบายคณลกษณะของแทงแมเหลกและสนามแมเหลกได 2. อธบายแรงกระท าตอขดลวดทอยในบรเวณทมสนามแมเหลกได 3. บอกหลกการเบองตนของมอเตอรไฟฟากระแสสลบได 4. บอกสวนประกอบและจ าแนกชนดของมอเตอรไฟฟากระแสสลบได 5. บอกโครงสรางและสวนประกอบพรอมหลกการท างานของซงโครนสมอเตอรได

หนวยท 1 ความรเบองตนเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ

1.1 แทงแมเหลก แทงแมเหลกทสามารถดดหรอผลกกนไดปกตม 2 ขวคอ ขวแมเหลกเหนอ (N) กบขวแมเหลกใต (S) คณสมบตของแทงแมเหลก มดงน 1.1.1 ขวแมเหลก เมอน าผงเหลก (ผงตะไบเหลก) มาเทใสแทงแมเหลก ผงเหลกจะถกดดใหมารวมกนแนนทงสองขางแทงแมเหลก แสดงใหเหนถงแนวของเสนแรงแมเหลกในสนามแมเหลกนนอยางชดเจนดงรปท 1.1

รปท 1.1 ผงเหลกแสดงเสนแรงแมเหลกรอบแทงแมเหลก ทมา (GTZ GmbH. Technical cooperationin the field of vocational training. 1986: 179)

1.1.2 ขวแมเหลกทตางกนจะดดกน ถาวางแทงแมเหลก 2 แทง ทมขวตางกนเขาหากนจะท าใหขวแมเหลกดดกน เสนแรงแมเหลกจะโคงเลกนอยจากขวเหนอสขวใตเพราะเสนแรงแมเหลกแตละเสนมแรงผลกกนดงรปท 1.2

รปท 1.2 แรงระหวางขวแมเหลกตางกน

ทมา (ไชยชาญ หนเกด. เครองกลไฟฟากระแสตรง. 2555: 6)

1.1.3 ขวแมเหลกทเหมอนกนจะผลกกนถาวางแทงแมเหลก 2 แทงทมขวเหมอนกนเขาหากนจะท าใหขวแมเหลกผลกกนดงรปท 1.3 ซงสามารถรสกได

รปท 1.3 แรงระหวางขวแมเหลกเหมอนกน

ทมา (ไชยชาญ หนเกด. เครองกลไฟฟากระแสตรง. 2555: 7)

1.1.4 เสนแรงแมเหลกจะพงเขาตรงบรเวณทมความตานทานตอเสนแรงแมเหลกนอยทสดเชน แทงเหลกออนทวางอยในสนามแมเหลก แรงทเกดในแทงเหลกออนจะมคามากกวาแทงวตถทไมเปนสารแมเหลกดงรปท 1.4

รปท 1.4 เสนแรงแมเหลกทพยายามพงเขาวตถทเปนสารแมเหลก

ทมา (GTZ GmbH. Technical cooperationin the field of vocational training. 1986: 182)

1.1.5 เสนแรงแมเหลกทพยายามพงไปบรเวณทวาง เสนแรงแมเหลกจะสามารถพงออกจากขวแมเหลกไปบรเวณทวางหรอตามอากาศไดดงรปท 1.5

รปท 1.5 เสนแรงแมเหลกทพยายามพงไปยงทวาง ทมา (GTZ GmbH. Technical cooperationin the field of vocational training. 1986: 182)

1.2 สนามแมเหลกรอบตวน า เมอป ค.ศ. 1819 แฮนด ครสเตยน เออรสเตด (Hans Christian Oersted) นกฟสกสชาวเดนมารก ไดท าการทดลองการไหลของกระแสไฟฟา โดยการวางเขมทศไว ใกล ๆ ตวน าทกระแสไฟฟาไหลผานปรากฏวาเขมทศเบยงเบนไปจากแนวเดม ถาเปลยนทศทางของกระแสไฟฟาในตวน าเขมทศจะเบยงเบนกลบทางแสดงวากระแสไฟฟาท าใหเกดสนามแมเหลก นอกจากนยงพบวาสนามแมเหลกเกดขนรอบ ๆ ตวน าจะมลกษณะเปนวงกลมรอบตวน า ทศทางของสนามแมเหลกทจดใด ๆ จะพงตามแนวเสนสมผสของวงกลม ทศทางสนามแมเหลกหาไดจากกฎมอขวาโดยใชมอขวาก ารอบตวไฟฟา ก าหนดนวหวแมมอชทศทางของกระแสไฟฟาทไหลผานตวน า สวนนวทงสทก ารอบตวน าแทนทศทางของสนามแมเหลกทเกดขนดงรปท 1.6

ทศทางการไหลของกระแสไฟฟา

รปท 1.6 แสดงกฎมอขวาของเสนแรงแมเหลก

ทมา (ไชยชาญ หนเกด. เครองกลไฟฟากระแสตรง. 2555: 10) การเหนยวน าแมเหลกไฟฟา หลกการเหนยวน าแมเหลกไฟฟา (Electromagnetic induction) พจารณาจาก เมอใหสวนทเคลอนทเปนจานตวน ากลมและน าแทงแมเหลกตวยคว าใหขวแมเหลก N คอขวเหนอและขวแมเหลก S คอขวใต หนเขาหาจานตวน าทท าดวยแผนเหลกหรอแผนทองแดง โดยทจานตวน าและแทงแมเหลกมศนยกลางรวมกน เสนแรงแมเหลกจากขวเหนอพงเขาหาจานตวน าและกลบเขาหาขวใต เมอแทงแมเหลกและจานตวน าไมมการเคลอนท กจะไมเกดการเหนยวน าแมเหลกไฟฟาขนทจานตวน า แมวาเสนแรงแมเหลกจะพงผานจานตวน ากตาม เพราะเสนแรงแมเหลกและจานตวน าไมมการเคลอนทดงรปท 1.7

ตวน า

ทศทางแมเหลกเคลอนท

A ทศทางจานตวน าเคลอนท

รปท 1.7 แทงแมเหลกตวยคว าบนจานตวน า ทมา (ณรงค ชอนตะวน. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. 2554: 14)

แทงแมเหลกเคลอนททวนเขมนาฬกาโดยทจานตวน าอยกบท จะเกดการเหนยวน าแมเหลกไฟฟาขนทจานตวน า จะเกดแรงเคลอนไฟฟาเหนยวน าและกระแสไฟฟาเหนยวน า หาทศทางการเคลอนทของกระแสไฟฟาไดจากกฎมอขวาของเฟลมมง และการหาทศทางการไหลของกระแสไฟฟาเหนยวน าภายใตขวแมเหลกเหนอ และไหลออกจากใตขวแมเหลกเหนอไปสขอบจานตวน าเมอมองจากจด A เขาไปหาจาน ดงรปท 1.7 จะพบวาทศทางการไหลของกระแสไฟฟาเหนยวน าภายใตขวแมเหลกจะใตไหลจากขอบจานตวน าเขาสใตขวแมเหลกใต ทศทางการไหลของกระแสไฟฟาเหนยวทขวแมเหลกเหนอ เสนแรงแมเหลกเกดจากระแสไฟฟาเหนยวน าดานซายมอ จะเสรมกบเสนแรงแมเหลกทพงออกจากขวแมเหลกเหนอ เสนแรงแมเหลกทเกดจากกระแสไฟฟาเหนยวน าดานขวามอ จะหกลางกนกบเสนแรงแมเหลกทออกมาจากขวแมเหลกเหนอทขวแมเหลกใตเสนแรงแมเหลกทเกดขนจากกระแสไฟฟาเหนยวน าดานซายมอ จะหกลางกบเสนแรงแมเหลกทพงเขาหาขวแมเหลกใต และเสนแรงแมเหลกทเกดขนจากกระแสไฟฟาเหนยวน าดานขวามอ จะเสรมกบเสนแรงแมเหลกทเขาหาขวแมเหลกใต ทศทางการเคลอนทของเสนแรงแมเหลกจะเกดจากกระแสไฟฟาเหนยวน า ตามกฎมอขวาของเฟลมมง ลกษณะเปนเสนแรงแมเหลกรวมรอบตวน าภายใตขวแมเหลกเหนอดงรปท 1.8

รปท 1.8 เสนแรงแมเหลกรวมรอบตวน าภายใตขวแมเหลกเหนอ ทมา (ณรงค ชอนตะวน. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. 2554: 14)

N

ทศทางของแมเหลกเคลอนท

ทศทางของแรง

เมอสวนทเคลอนอยภายในโครงเหลกทรงกระบอก ทมขวแมเหลกเหนอและใตยดตดอย 2 คหรอ 4 ขวแมเหลก สมมตวาถาท าใหตวน าทรงกระบอกอยกบทแลวใหขวแมเหลกยดตดกบโครงเหลก เคลอนททวนเขมนาฬกา เหมอนกบวาถาใหขวแมเหลกอยกบทแลวท าใหตวน าทรงกระบอกเคลอนทตามเขมนาฬกา จะเกดการเหนยวน าแมเหลกไฟฟาขนทตวน าทรงกระบอก โดยจะเกดแรงเคลอนไฟฟาเหนยวน าและกระแสไฟฟาเหนยวน า ทศทางการเคลอนทหรอการไหลของกระแสไฟฟาเหนยวน าหาไดจากกฎมอขวาของเฟลมมง กระแสไฟฟาเหนยวน าภายใตขวแมเหลกเหนอไหลจากขอบแกนโครงเหลกทรงกระบอกเขาสภายใตขวแมเหลกเหนอ และกระแสไฟฟาเหนยวน าภายใตขวแมเหลกใตจะไหลจากแกนโครงเหลกทรงกระบอก ผานภายใตขวแมเหลกใตไปยงขอบแกนซายมอดานนอก ดงนนทศทางของกระแสไฟฟาเหนยวน าภายใตขวแมเหลกเหนอทงสองขวน มทศทางทเหมอนกนคอไหลจากขอบดานนอกขอบแกนน าซ ายมอ ผ านภายใตขว เหนอไปสขอบแกนตวน าขวามอ และทศทางของกระแสไฟฟาเหนยวน า ภายใตขวแมเหลกใตทงสองขวมทศทางเหมอนกนคอ ไหลจากขอบแกนตวน าดานในขวามอ ผานภายใตขวใตออกมาสขอบแกนตวน าดานซายมอดงรปท 1.9 ทศทางการเคลอนทของสนามแมเหลก

กระแสไฟฟาเหนยวน า

รปท 1.9 การเคลอนทของโรเตอร ทมา (ณรงค ชอนตะวน. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. 2554: 16)

1.3 แรงทกระท าตอขดลวดสนามแมเหลกรอบตวน า ลวดตวน ามกระแสไฟฟาไหลผาน (I) เมอน าขดลวดวางในสนามแมเหลกจะมแรงกระท าในแตละดานของลวดมขนาดเทากน แตอยในทศทางตรงขามกนดงรปท 1.10 เปนผลท าใหเกดแรงบดขบลวดใหหมนรอบแกน XY

ทศทางการเคลอนทของโรเตอร

X

รปท 1.10 แรงกระท าของขดลวดทอยในบรเวณสนามแมเหลก

ทมา (วรตน สนท. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. 2551: 5)

1.4 หลกการเบองตนของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ ผคนพบหลกการของมอเตอรคอ นโคลา เทสลา (Nikola Tesla) เปนชาวโครเอเชย วธการท าใหมอเตอรหมนเกดจากแนวคดพนฐานเกยวกบแมเหลกคอ ขวแมเหลกตางกนจะดดกนและขวทเหมอนกนจะผลกกน ดงนนการท าใหเกดขวแมเหลกเหนอกบขวแมเหลกใตสลบกนไปมาบนสเตเตอรตามความถของไฟฟากระแสสลบรปคลนไซน จะท าใหเกดสนามแมเหลกหมนรอบ ๆ ผวของโรเตอร นนคอ จะเกดการผลกและดดกบโรเตอรซงอยกบทท าใหเกดการหมนอยางตอเนองของโรเตอรดงรปท 1.11

รปท 1.11 หลกการเบองตนของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ ทมา (คารม สนธระหส. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. 2557: 41)

I

YI

เสนแรงแมเหลกทโรเตอร โรเตอรกรงกระรอก

เสนแรงแมเหลก

ทศการไหลของกระแสไฟฟา

1.5 ชนดและสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 1.5.1 ชนดของมอเตอรไฟฟากระแสสลบแบงออกเปน 3 ชนด คอ 1. มอเตอรไฟฟาเหนยวน า (Induction motor) มอเตอรไฟฟากระแสสลบชนดเหนยวน าหรอจะเรยกชออกอยางหนงคออนดกชนมอเตอร เนองจากการทสวนทเคลอนทหรอโรเตอร (Rotor) ไดรบการถายทอดพลงงานไฟฟาทเกดจากการเหนยวน าของแมเหลกไฟฟาจากสวนทอยกบทหรอสเตเตอร (Stator) นนเอง มอเตอรไฟฟาเหนยวน าเมอแบงตามชนดของแหลงจายแรงเคลอนไฟฟาม 2 ชนด คอ (1) มอเตอรไฟฟาเหนยวน าเฟสเดยว (Single phase induction motor) เปนมอเตอรไฟฟากระแสสลบทใชกบแรงเคลอนไฟฟาในระบบ 1 เฟส ไดแก คาปาซเตอรมอเตอร เชดเดดโพลมอเตอร และ สปลตเฟสมอเตอร (2) มอเตอรไฟฟาเหนยวน าสามเฟส (Three phase induction motor) เปนมอเตอรไฟฟากระแสสลบทใชกบแรงเคลอนไฟฟาระบบ 3 เฟส ม 2 แบบ (ก) มอเตอรไฟฟาเหนยวน าสามเฟสชนดกรงกระรอก (Squirrel cage rotor) โรเตอรของมอเตอรเปนแบบกรงกระรอก สามารถเรมหมนโดยการจายกระแสไฟฟาเขาไปยงมอเตอรไดโดยตรงหรอใชอปกรณโซลดสเตต (Solid state) หรอลดแรงเคลอนไฟฟาดวยหมอแปลงออโต (Auto transformer) (ข) มอเตอรไฟฟาเหนยวน าสามเฟสชนดพนขดลวดหรอชนดวาวดโรเตอร (Wound rotor) และมวงแหวนทองแดงหรอสลปรง (Slip ring) ตดอยกบเพลาดานหนง มอเตอรแบบนจะสามารถควบคมแรงบดขณะเรมหมนไดโดยการเพมความตานทานภายนอกใหกบมอเตอรผานทางสลปรง 2. มอเตอรไฟฟาแบบซงโครนส (Synchronous motor) มอเตอรไฟฟาแบบซงโครนสเรยกอกอยางหนงวาซงโครนสมอเตอร เปนมอเตอร 3 เฟส ทมขนาดตงแต 20 แรงมาขนไปจนถงหลายรอยแรงมา มอเตอรชนดนการหมนของโรเตอรสามารถหมนไดความเรวรอบเทากบความเรวรอบสนามแมเหลกหมน(Rotating field) ความเรวรอบสนามแมเหลกหมนนเรยกวา ความเรวซงโครนส (Synchronous speed) ซงโครนสมอเตอรมคณลกษณะทแตกตางจากมอเตอร 3 เฟส ดงน (1) ซงโครนสมอเตอรมความเรวรอบคงท ไมวาจะมโหลดหรอไมมโหลด (2) ซงโครนสมอเตอรไมขนอยกบการเหนยวน ากระแสไฟฟาในโรเตอร ทจะท าใหเกดแรงบด (3) ซงโครนสมอเตอรขณะท างานจะตองมไฟฟากระแสตรงจากภายนอกเปนตวกระตน (4) ซงโครนสมอเตอรจะท างานทความเรวรอบของสนามแมเหลกทหมน (5) ซงโครนสมอเตอรใชแกเพาเวอรแฟกเตอรได

โครงสรางของโรเตอร ซงโครนสมอเตอรจะมขดลวดสเตเตอรเหมอนกนกบมอเตอรไฟฟา 3 เฟส แตโรเตอรจะมขดลวดพนเหมอนกนกบโรเตอรของเครองก าเนดไฟฟากระแสสลบดงรปท 1.12

รปท 1.12 โรเตอรของซงโครนสมอเตอร

ทมา (ไชยชาญ หนเกด. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. 2555: 153)

ขดลวดโรเตอรของซงโครนสมอเตอรจะเปนขวและตออนกรมกน โดยน าปลายทงสองตอเขากบสลปรงทยดตดกบเพลาอนเดยวกบโรเตอรและขดลวดทโรเตอรนจะมการกระตนใหเกดแมเหลกไดโดยการจายไฟฟากระแสตรงผานสลปรงหรอตวกระตนไรแปรงถาน (Brushless exciter) สวนประกอบของซงโครนสมอเตอร (1) สเตเตอร ท าจากแผนเหลกบาง ๆ วางอดซอนกนท าเปนชองสลอตส าหรบพนขดลวด โดยพนเปนแบบ 3 เฟส และพนแบบแลป (2) โรเตอร เปนแบบขวยนออกมา (Salient pole) ขวแมเหลกจะพนขดลวดฟลดคอยลไวซงขดลวดฟลดคอยลจะตออนกรมกนและใชไฟฟากระแสตรงจากภายนอก จายใหกบขดลวดจะท าใหเกดขวแมเหลกคงท ขดลวดฟลดคอยลทโรเตอรจะตอเขากบวงแหวนรวบรวมหรอทเรยกวาสลปรงมจ านวน 2 วง และทโรเตอรจะฝงแทงตวน าทเปนกรงกระรอกเหมอนกนกบโรเตอรของมอเตอร 3 เฟส แทงตวน านเรยกวาขดลวดแดมเปอร(Damper winding) เพอใชสตารตมอเตอร หลกการท างานของซงโครนสมอเตอร เมอจายแรงเคลอนไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสใหกบขดลวดทสเตเตอรของซงโครนสมอเตอร จะท าใหเกดสนามแมเหลกขนทสเตเตอรสนามแมเหลกนจะเกดการหมนทความเรวซงโครนส ท าใหเกดการเหนยวน าแรงเคลอนไฟฟาขนทโรเตอร และจะมกระแสไฟฟาไหลในขดลวดแดมเปอรนนท าใหเกดขวแมเหลกชวขณะขนทโรเตอร และถาสมมตใหต าแหนงทขวแมเหลกทเกดขนชวขณะนนมขวลกษณะเชนเดยวกบขวแมเหลกทเกดขนทสเตเตอร จะท าใหขวแมเหลกทสเตเตอรและโรเตอรเกดแรงผลกซงกน และกน โดยแรงผลกนจะท าใหโรเตอรเรมเคลอนทหรอหมนไปได ทศทางการเคลอนทจะเปนทศเดยวกนกบสนามแมเหลกทเคลอนทบนสเตเตอร การสตารตของซงโครนสมอเตอร

สลปรง

ขวแมเหลก

เมอจายไฟฟากระแสสลบใหกบขดลวดสเตเตอรจะเกดสนามแมเหลกหมนขนทสเตเตอร โดยทสนามเหลกหมนนจะตดกบแทงตวน ากรงกระรอกของโรเตอร จะท าใหกระแสไฟฟาเหนยวน าขนในแทงตวน านน กระแสไฟฟาทไหลในตวน ากรงกระรอกจะท าใหเกดสนามแมเหลกขน และจะท าปฏกรยากบสนามแมเหลกทสเตเตอร เปนเหตใหโรเตอรเรมหมนไดในทศทางเดยวกบสนามแมเหลกหมนทสเตเตอรเมอโรเตอรเรงความเรวขนถงความเรวเดยวกนกบสนามแมเหลกทหมนสเตเตอร โรเตอรจะถกตอเขากบแหลงจายไฟฟากระแสตรงโดยจะตอผานเขาทางสลปรงบนเพลาของโรเตอรดงรปท 1.13 ในโรเตอรของซงโครนสมอเตอรจะมขดลวดพนอยและยงมกรงกระรอก แทงตวน ากรงกระรอกนจะใชประโยชนในการสตารตมอเตอรและเรยกวา ชดขดลวดหนวง (Amortisseur winding)

รปท 1.13 การกระตนดวยไฟฟากระแสตรงใหกบซงโครนสมอเตอร ทมา (ไชยชาญ หนเกด. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. 2555: 155)

เมอจายไฟฟากระแสตรงใหกบโรเตอร ขดลวดทโรเตอรจะเกดสนามแมเหลกขน สนามแมเหลกจะลอกกบสนามแมเหลกหมนของสเตเตอร จงท าใหโรเตอรหมนดวยความเรวเดยวกบสนามแมเหลกหมนของสเตเตอร เมอโรเตอรหมนดวยความเรวเดยวกนกบสนามแมเหลกหมนของสแตอร จงไมมการตดกนระหวางสนามแมเหลกของสเตเตอรกบตวน ากรงกระรอก ท าใหกระแสไฟฟาทไหลในชดขดลวดหนวงนนสนสดลง ซงโครนสมอเตอรสตารตเชนเดยวกบมอเตอรเหนยวน าทมโรเตอรแบบกรงกระรอก ดงนน โรเตอรของซงโครนสมอเตอรจงตองมแทงตวน าฝงอยเชนเดยวกบมอเตอรทมโรเตอรแบบกรงกระรอก ซงโครนสมอเตอรใหแรงบดขณะเรมหมนดกระแสไฟฟาขณะเรมหมนต า แตจะตองตอความตานทานทมคาสงเขากบโรเตอร ซงโครนสมอเตอรจะไมสามารถเรมหมนได ถาจายไฟฟากระแสตรงใหกบโรเตอรขณะสตารตจะท าใหเกดขวแมเหลกขนทโรเตอร สเตเตอรถกกระตนดวยการจายไฟฟากระแสสลบเขาไปกจะท าใหเกดสนามแมเหลกหมนขนทสเตเตอรทความเรวซงโครนส สนามแมเหลกทเกดขนทโรเตอรจะเกดการดดและผลกกบสนามแมเหลกทสเตเตอร ท าใหโรเตอรไมหมนแหลงจายไฟฟากระแสตรงอาจไดรบความเสยหายได เ นองจากแรงเคลอนไฟฟาเหนยวน าท เกดขนมคาสงมาก เพอเปนการปองกนผลของ

แรงเคลอนไฟฟาเหนยวน าทเกดขนนตองตอความตานทานครอมเขากบขดลวดโรเตอร เรยกวาตวตานทานถายเทกระแสไฟฟาดงรปท 1.14

รปท 1.14 การตอตวตานทานถายเทกระแสไฟฟาครอมขดลวดโรเตอร ทมา (ไชยชาญ หนเกด. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. 2555: 156)

การน าซงโครนสมอเตอรไปใชงาน ซงโครนสมอเตอรนยมใชงานกนมากในโรงงานอตสาหกรรม โดยเฉพาะในโรงงานทมความตองการใชมอเตอรไฟฟาขนาดใหญตงแต 500 แรงมาขนไป โดยจะน าซงโครนสมอเตอรตอเขากบสายทจายไฟฟาใหกบมอเตอรเหลานนดงรปท 1.15 และใหซงโครนสมอเตอรท างานสภาวะไมมโหลด เพอใช ซงโครนสมอเตอรแกเพาเวอรแฟกเตอรใหกบวงจรไฟฟานนเพยงอยางเดยว เรยกวาซงโครนสคาปาซเตอร (Synchronous capaciter) เพราะท าหนาทเหมอนคาปาซเตอร

รปท 1.15 การใชซงโครนสมอเตอรแกเพาเวอรแฟกเตอร

ทมา (ไชยชาญ หนเกด. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. 2555: 159)

ซงโครนสมอเตอรมความเรวรอบคงทตลอดเวลา (Constant speed) หากมการใชงานโหลดเกนพกดความเรวโรเตอรจะหลดออกจากความเรวซงโครนสและจะหยดหมน การเปลยนความเรวรอบท าไดโดยการเปลยนความถของแหลงจายไฟฟา ตามสมการ

NS = 120f

P ………...………..…1.1

NS = ความเรวซงโครนส (rpm.)

f = ความถ (Hz)

P = จ านวนขวแมเหลก (Pole)

ความเรวซงโครนสของมอเตอรไฟฟากระแสสลบสลบทความถตาง ๆ คาความเรวซงโครนสจะขนอยกบความถและจ านวนขวแมเหลก ถาความถมากความเรวซงโครนสจะมากตามไปดวย แตในทางกลบกน ถามจ านวนขวแมเหลกนอยความเรวซงโครนสจะมากดงตารางท 1.1 ตารางท 1.1 ความเรวซงโครนสของมอเตอร

ความเรวซงโครนส NS (rpm.) จ านวนขวแมเหลก f = 25 Hz f = 50 Hz f = 60 Hz

2 1,500 3,000 3,600 4 750 1,500 1,800 6 500 1,000 1,200 8 375 750 900

ความเรวโรเตอรและสลป (Slip) ในความเปนจรงแลวโรเตอรของมอเตอรจะหมนดวยความเรวทต ากวาความเรวซงโครนส ถาโรเตอรหมนดวยความเรวเทากบความเรวซงโครนสแลวจะไมเกดการเหนยวน าแมเหลกไฟฟาทโรเตอร จะไมเกดกระแสไฟฟาเหนยวน าและจะไมเกดแรงบดขนทตวมอเตอรไฟฟา หมายถงตวโรเตอรจะไมหมน และเมอโรเตอรหมนดวยความเรวต ากวาความเรวซงโครนส ความแตกตางระหวางความเรวซงโครนสและความเรวโรเตอรเรยกวาสลปหรอความเรวสลป

ดงนน ความเรวสลป = N - NS รอบตอนาท…………..….…1.2 เมอจะแสดงคาสลปอยในรปเปอรเซนต กหาไดดงน

สลป, S = N - NS

NS ……….….…………1.3

หรอ % S = N - NS ×100 NS % ……….….…………1.4

เมอ NS = ความเรวซงโครนส รอบตอนาท

N = ความเรวโรเตอร รอบตอนาท

N = 120f 1 - SP ………….….………1.5

หรอ N = NS (1-S) ………..……....……1.6

แรงเคลอนไฟฟาเหนยวน าและความถโรเตอร ถาโรเตอรหมนดวยความเรวเทากบความเรวซงโครนสจะไมเกดการเหนยวน าแมเหลกไฟฟาขนทโรเตอร จะไมเกดกระแสไฟฟาเหนยวน าและจะไมเกดความถทโรเตอร แตถาโรเตอรอยกบทจะเกดแรงเคลอนไฟฟาเหนยวน าและเกดความถขนทโรเตอร คาความถมคาเทากบความถของระบบไฟฟาทปอนใหกบมอเตอรและมอเตอรจะมสลปเทากบ 1 ถามอเตอรมสลปเทากบ 0.5 ความถของโรเตอรจะมคาเทากบครงหนงของความถทปอนใหกบมอเตอร ความถโรเตอรขนอยกบผลตางความเรวซงโครนสและความเรวโรเตอร ดงน NS = 120f

P

f = N -PS120 ……….….…………1.7

rf = N - PS120 ………….…….……1.8

frfr =

N - NSNS ………….….………1.9

fr = Sf ………….….………1.10

f = ความถโรเตอร ไซเกลตอวนาท

ดงนนความถของโรเตอร rf มคาเทากบ คาสลปคณกบความถของระบบไฟฟาทปอนใหมอเตอร

ตวอยางท 1.1 อนดกชนมอเตอรขนาด 40 แรงมา ระบบ 3 เฟส แรงเคลอนไฟฟา 380 โวลต ความถ 50 ไซเกลตอวนาท จ านวนขวแมเหลก 6 โพล ความเรวโหลดเตมพกด 850 รอบตอนาท จงหาคา 1. ความเรวซงโครนส 2. ความเรวสลป 3. %S วธท า จากสตร 1. NS = 120f

P

NS = 120×506

NS = 1,000 รอบตอนาท ตอบ

2. ความเรวสลป = N - NS

= 1000 -850

ความเรวสลป = 150 รอบตอนาท ตอบ

3. %S = 1,000-850 ×1001,000 %

%S = 15 % ตอบ

ตวอยางท 1.2 อนดกชนมอเตอรมจ านวนขวแมเหลก 4 โพล ความเรวโหลดเตมพกด 750 รอบตอนาท ความถ 50 ไซเกลตอวนาท จงหาเปอรเซนตสลป วธท า จากสตร NS = 120f

P

SN = 120×504

SN = 1,500 รอบตอนาท

%S = 1,500-750 ×1001,500 %

%S = 50 % ตอบ

3. มอเตอรไฟฟาแบบคอมมวเตเตอร (Commutator type motor) โรเตอรของมอเตอรแบบนมลกษณะคลายกบอารเมเจอรของเครองก าเนดไฟฟากระแสตรงเพราะมขดลวดพนอยในรองของแกนอารเมเจอรปลายของขดลวดตอเขากบคอมมวเตเตอร ม 2 แบบ คอรพลชนมอเตอรและยนเวอรแซลมอเตอร

1.5.2 สวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 1. สวนทอยกบท เปนสวนทอยกบท ประกอบดวย (1) โครงมอเตอร (Frame or yoke) ท าดวยเหลกหลอรปทรงกระบอกกลวงฐานสวนลางจะเปนขาตงมกลองส าหรบตอสายไฟอยดานบนหรอดานขาง โครงจะท าหนาทยดแกนเหลกสเตเตอรใหแนนอยกบทผวดานนอกของโครงมอเตอรจะออกแบบมลกษณะเปนครบเพอชวยในการระบายความรอนดงรปท 1.16 (ก)

(ก) โครงแบบมครบระบายความรอน (ข) โครงแบบเหลกหลอเหนยวมวน

รปท 1.16 โครงมอเตอร

ในกรณทเปนมอเตอรขนาดเลก ๆ โครงจะท าดวยเหลกหลอแตถาเปนมอเตอรขนาดใหญ โครงจะท าดวยเหลกหลอเหนยวซงจะท าใหมอเตอรมขนาดเลกกะทดรดมากขน แตถาใชเหลกหลอจะมขนาดใหญน าหนกมากนอกจากนแลวโครงของมอเตอรยงอาจท าดวยเหลกหลอเหนยว มวนใหเปนแผนรปทรงกระบอกดงรปท 1.16 (ข) แลวเชอมตดกนใหมความแขงแรง (2) แกนเหลกสเตเตอร (Stator core) ท าดวยแผนเหลกบาง ๆ ลกษณะกลมเจาะตรงกลางและเซาะรองภายในโดยรอบเพอใสขดลวดแผนเหลกชนดนเรยกวาลามเนต (Laminate iron core) ซงจะถกเคลอบดวยซลกอน เหลกแตละแผนจะมความหนาประมาณ 0.025 นว หลงจากนนจงน าไปอดเขาดวยกนจนมความหนาทเหมาะสมเรยกวาแกนเหลกสเตเตอรดงรปท 1.17

ครบระบายความรอน

รปท 1.17 แกนเหลกสเตเตอร

ในรองแกนเหลกสเตเตอรมขดลวด (Stator winding) จะมลกษณะเปนเสนลวดทองแดงเคลอบดวยฉนวนไฟฟาอยางดดงรปท 1.18 (ก) ฉนวนทใชเคลอบคอน ามนวานชเมอแหงสนทแลวจะเปนฉนวนไฟฟาอยางด ขนาดขดลวดทพนในรองสลอตของแกนขดลวดจะแตกตางกนตามชนดของมอเตอร ดงรปท 1.18 (ข)

(ก) ขดลวดทองแดง (ข) ขดลวดทพนลงในสลอต

รปท 1.18 ขดลวดของมอเตอร

(3) ฝาปดหวทาย (End plates) ท าหนาทปดหวทายของมอเตอรโดยจะยดตดกบสเตเตอร ดวยนอตหรอสกรตามชนดของมอเตอรดงรปท 1.19 (ก) และ (ข) และท าหนาทรองรบโรเตอรดวยซงจะมตลบลกปน(Bearing) ส าหรบรองรบโรเตอร

(ก) ฝาปดหวทายมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส (ข) ฝาปดหวทายมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 1 เฟส

รปท 1.19 ฝาปดหวทาย

แกนเหลกสเตเตอร

2. สวนทเคลอนท เปนสวนทเคลอนทของมอเตอร ประกอบดวย โรเตอรหรอตวหมน มอเตอรไฟฟากระแสสลบชนดเหนยวน ามโรเตอร 2 ชนด คอโรเตอร ชนดกรงกระรอกดงรปท 1.20 (ก) (ข) และโรเตอรชนดพนขดลวดดงรปท 1.20 (ค)(ง) ซงชนดพนขดลวด จะม 2 แบบ คอ แบบคอมมวเตเตอรกบแบบสลปรง

(ก) โรเตอรชนดกรงกระรอกของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 1 เฟส

(ข)โรเตอรชนดกรงกระรอกของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส

(ค)โรเตอรชนดพนขดลวดแบบคอมมวเตเตอร

�

(ง)โรเตอรชนดพนขดลวดแบบสลปรง

รปท 1.20 โรเตอรของมอเตอรไฟฟา

แบบฝกหดหนวยท 1 ความรเบองตนเกยวกบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ จงตอบค าถามตอไปน 1. จงอธบายคณสมบตของแทงแมเหลก (3 คะแนน) ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 2. จงอธบายการเกดสนามแมเหลกเมอมกระแสไฟฟาไหลผาน (3 คะแนน) ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 3. จงอธบายหลกการท างานของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ (2 คะแนน) ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 4. จงบอกสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ (2 คะแนน) ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................

แบบทดสอบกอนเรยน

ค าชแจง

1. แบบทดสอบมทงหมด 10 ขอ เปนแบบปรนยเลอกตอบ (ก – ง) 2. ใหท าเครองหมาย เลอกขอทถกทสดเพยงขอเดยว

1. แทงแมเหลกไฟฟาทมขวเหมอนกนวางไวใกลกนจะเปนอยางไร ก. แทงแมเหลกจะผลกกน ข. แทงแมเหลกจะดด – ผลก สลบกน ค. แทงแมเหลกจะดดกน ง. แทงแมเหลกจะหยดนง 2. ขอใด ไมใช คณสมบตสนามแมเหลก ก. เสนแรงแมเหลกจะไมตดกน ข. สนามแมเหลกเขมมากทขว ค. เสนแรงแมเหลกเคลอนทผานอากาศไดงายทสด ง. เสนแรงแมเหลกเคลอนทผานเหลกไดงายทสด 3. การคนพบของเออรสเตด ขอใดกลาวถกตอง ก. เขมทศท าใหเกดสนามแมเหลก ข. กระแสไฟฟาท าใหเกดสนามแมเหลก ค. สนามแมเหลกจะเปนวงร ง. เขมทศท าใหสนามแมเหลกเปลยนทศทางได 4. ทศทางเสนแรงแมเหลกรอบตวน าอธบายไดตามขอใด ก. กฎมอขวาของเฟลมมง ข. กฎมอซายของเฟลมมง ค. กฎมอขวาของตวน า ง. กฎมอซายของตวน า

5. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบแรงทกระท าตอขดลวด ก. เมอมกระแสไฟฟาไหลผานขดลวดจะเกดสนามแมเหลก ข. แรงแตละดานของขดลวดมขนาดเทากน ค. มทศทางสนามแมเหลกตรงกนขามกน ง. มทศทางสนามแมเหลกขนานกน 6. ใครคอผคนพบหลกการเบองตนของมอเตอร ก. โทมสเอดสน ข. นโคลา เทสลา ค. แมกซเวลล ง. เจมส วตต 7. ทเรยกวา Squirrel cage rotor หมายถงอะไร ก. โรเตอรพนขดลวด ข. โรเตอรวงแหวน ค. โรเตอรกรงกระรอก ง. โรเตอรแบบยน 8. มอเตอรเหนยวน า หมายถงอะไร ก. อนดกชนมอเตอร ข. ซงโครนสมอเตอร ค. มอเตอรขนาด 20 แรงมาขนไป ง. เครองกลไฟฟาทท าหนาทเปลยนระดบแรงเคลอนไฟฟา 9. สวนทหมนไดของมอเตอรเรยกวาอะไร ก. สเตเตอร ข. โครง ค. โรเตอร ง. คอยล 10. ขอใด ไมใช ชนดของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ ก. มอเตอรเหนยวน า ข. มอเตอรแบบคอมมวเตเตอร ค. ซงโครนสมอเตอร ง. ไดนาโม

แบบทดสอบหลงเรยน

ค าชแจง

1. แบบทดสอบมทงหมด 10 ขอ เปนแบบปรนยเลอกตอบ (ก – ง) 2. ใหท าเครองหมาย เลอกขอทถกทสดเพยงขอเดยว

1. ขอใด ไมใช ชนดของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ ก. มอเตอรเหนยวน า ข. มอเตอรแบบคอมมวเตเตอร ค. ซงโครนสมอเตอร ง. ไดนาโม 2. สวนทหมนไดของมอเตอรเรยกวาอะไร ก. สเตเตอร ข. โครง ค. โรเตอร ง. คอยล 3. มอเตอรเหนยวน าหมายถงอะไร ก. อนดกชนมอเตอร ข. ซงโครนสมอเตอร ค. มอเตอรขนาด 20 แรงมาขนไป ง. เครองกลไฟฟาทท าหนาทเปลยนระดบแรงเคลอนไฟฟา 4. ทเรยกวา Squirrel cage rotor หมายถงอะไร ก. โรเตอรพนขดลวด ข. โรเตอรวงแหวน ค. โรเตอรกรงกระรอก ง. โรเตอรแบบยน

5. ใครคอผคนพบหลกการเบองตนของมอเตอร ก. โทมสเอดสน ข. นโคลา เทสลา ค. แมกซเวลล ง. เจมส วตต 6. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบแรงทกระท าตอขดลวด ก. เมอมกระแสไฟฟาไหลผานขดลวดจะเกดสนามแมเหลก ข. แรงแตละดานของขดลวดมขนาดเทากน ค. มทศทางสนามแมเหลกตรงกนขามกน ง. มทศทางสนามแมเหลกขนานกน 7. ทศทางเสนแรงแมเหลกรอบตวน าอธบายไดตามขอใด ก. กฎมอขวาของเฟลมมง ข. กฎมอซายของเฟลมมง ค. กฎมอขวาของตวน า ง. กฎมอซายของตวน า 8. การคนพบของเออรสเตด ขอใดกลาวถกตอง ก. เขมทศท าใหเกดสนามแมเหลก ข. กระแสไฟฟาท าใหเกดสนามแมเหลก ค. สนามแมเหลกจะเปนวงร ง. เขมทศท าใหสนามแมเหลกเปลยนทศทางได 9. ขอใด ไมใช คณสมบตสนามแมเหลก ก. เสนแรงแมเหลกจะไมตดกน ข. สนามแมเหลกเขมมากทขว ค. เสนแรงแมเหลกเคลอนทผานอากาศไดงายทสด ง. เสนแรงแมเหลกเคลอนทผานเหลกไดงายทสด 10. แทงแมเหลกไฟฟาทมขวเหมอนกนวางไวใกลกนจะเปนอยางไร ก. แทงแมเหลกจะผลกกน ข. แทงแมเหลกจะดด – ผลก สลบกน ค. แทงแมเหลกจะดดกน ง. แทงแมเหลกจะหยดนง

เอกสารอางอง

คารม สนธระหฐ. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอเมองไทย, 2557. ไชยชาญ หนเกด. เครองกลไฟฟากระแสตรง. พมพครงท 19. กรงเทพฯ: สมาคม สงเสรมเทคโนโลย (ไทย - ญปน), 2555. ไชยชาญ หนเกด. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. กรงเทพฯ: บรษท พฒนาวชาการ (2535) จ ากด , 2555. ณรงค ชอนตะวน. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. กรงเทพฯ: ศนยสงเสรมอาชวะ, 2554. วรตน สนท. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ. กรงเทพฯ: ส านกพมพแมค, 2551. Deutsche Gesellschaftfur Technische Zusammenarbeit (GTZ) GmbH.Specialedition within the scope of Technical Cooperationin the field of Vocational Training.Germany:Wiley Eastern Ltd., 1986.