บทท 5

สรป อภปรายผลการศกษาและขอเสนอแนะ สรปผลการศกษา

การศกษาครงน เปนการศกษาเชงพรรณนา (Descriptive Study) เกบขอมลเชงคณภาพ โดยมวตถประสงค เพอศกษาปจจยทมผลตอความส าเรจในการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม เกบรวบรวมขอมลจากอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ทมความพรอมและยนดใหความรวมมอในการใหขอมล วธการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) เพอสอบถามความเหนตอปจจยทมผลตอความส าเรจในการท างานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมล ตงแตเดอน มกราคม - มนาคม พ.ศ. 2554 วเคราะหขอมลโดยดดแปลงขนตอนการวเคราะหขอมลเชงอปนยไปพรอมกบการเกบรวบรวมขอมล เพอตรวจสอบความครอบคลมของขอมล และแปลความหมายของค าอธบายตามกรอบการศกษา

ความคดเหนเกยวกบปจจยทเกยวของตอความส าเรจในการปฏบตงานของ อสม. ซงไดแก ความส าเรจในงานทท าของบคคล การไดรบการยอมรบนบถอ ลกษณะของงานทปฏบต ผลประโยชนตอบแทนความสมพนธระหวาง อสม.กบผทเกยวของ ความเปนอยสวนตวและครอบครว การชอบท างานทไมยากหรองายเกนไป การชอบไดรบผลสะทอนกลบทนท การชอบท างานทตอบสนองความตองการภายใน และการชอบทมเททงกายและใจในการท างาน เพอใหบรรลผลส าเรจ มดงน

1. ดานความส าเรจในงานทท าของบคคล อสม. ทง 2 กลม มความเหนวา งานในหนาทของอสม.สามารถชวยใหประชาชนมความ

สนใจในการดแลสขภาพตวเองได โดยการทตว อสม. ตองเปนแบบอยาง การกระตน ชกชวน บอกขาวสารแกประชาชน และการเขาถงประชาชน โดยวธการจดการกบงานทไดรบมอบหมายใหส าเรจ ไดแก มทมงาน ประชมชแจง ปรกษาหาวธการท างาน วางแผนรวมกน แบงหนาทรบผดชอบ และการขอความรวมมอจากกลมองคกรในชมชน และเมอ อสม. ไดรบงานกจะมวางแผนการ

121

ท างาน และจะท างานทนททไดรบมอบหมายเพอใหงานส าเรจ และการแกไขปญหาหากไมสามารถปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมายนน เชน การประชมเพอหาสาเหต เสนอความคดเหนและหาวธการแกไขปญหารวมกน ตลอดจนการขอความรวมมอจากผน าชมชน เทศบาล และคนในชมชน รวมทงการหาวธการท างานแนวใหมหรอปรบเปลยนวธการท างาน และการขอค าปรกษาจากเจาหนาทสาธารณสข

2. ดานการไดรบการยอมรบนบถอ อสม. ทง 2 กลมสวนใหญมความเหนวา การท างานในบทบาทของ อสม. มสวนชวยท าให

การไดรบการยอมรบนบถอจากประชาชน การด าเนนชวต และการอยในสงคม เปลยนไป เชน ท าใหกลายเปนทรจก เปนคนส าคญ เปนทยอมรบนบถอ ไดรบการเลอนสถานะเปนผน าเปนตวแทนเจาหนาทสาธารณสข การไดรบความรวมมอ และการไดรบความไววางใจจากชมชนมากขน การไดรบความสะดวกและการดแลทดในการไปรบบรการรกษาพยาบาลในสถานบรการของรฐ ท าใหมโอกาสเขาสงคมทใหญขน รจกการท างานรวมกบผอน ท าให อสม.ตองเปนแบบอยางทดในดานสขภาพ และสามารถชวยปรบเปลยนนสย จตใจได ทงยงท าใหมความกลา พรอมทจะเขารวมท างานกบชมชน ซงเหตผลดงกลาวสงผลให อสม. มความภาคภมใจในความเปน อสม. ทไดท าประโยชนแกคนในชมชน เชน การไดมความร มสวนชวยดแลสขภาพคนในชมชน การไดเปนสอกลางประสานงาน อสม. บางคนมความภมใจมาจนถงทกวนนและยงคดทจะท างานเปน อสม.ตอไป

และพบวาม อสม.ทวไปบางคนมความเหนวา มชาวบานเพยงบางสวนเทานนทใหการยอมรบนบถอ แตไมไดใหความเชอถอในค าพดหรอค าแนะน าของ อสม. เพราะ อสม.ถกมองวาเปนเพยงผทไดผานการอบรมมาเทานน

ผลการปฏบตงานของอสม.ทไดด าเนนงานในชมชน พบวาสวนใหญเปนทยอมรบของประชาชน ชมชน โดยใหการตอนรบ อสม. ไดรบความสนใจในการท างาน ไดรบค าชม ค าขอบคณ ตลอดจนความรวมมอในท างาน และชมชนรวมแสดงความยนดเมอไดรบรางวล อสม.ดเดน ซงกลม อสม. ดเดน สวนใหญไดรบการยอมรบจากเจาหนาทสาธารณสข จากการไดรบรางวล อสม.ดเดน ซงถอวาเปนการสรางชอเสยง และไดรบความไววางใจใหรบผดชอบงานทงจากหนวยงานภายในและนอกชมชน และการไดรบเชญใหเปนวทยากร แตกลม อสม.ทวไปบางคนมความเหนวา ตนเองนาจะไดรบการยอมรบเชนกน เพราะ อสม. ไดท าตามบทบาทหนาทของ อสม. ทงยงชวยแบงเบาภาระหนาทของเจาหนาทสาธารณสข

122

งานสวนใหญทไดรบการยอมรบนบถอจากคนในชมชนนน ในกลม อสม. ดเดน จะเปนงานท อสม. มความถนด สามารถท าไดด เพราะ อสม. มความมนใจ ซงแตกตางจากกลม อสม. ทวไป ทเปนงานทมองเหนการท างานของอสม.ไดชดเจน เปนงานลกษณะทตองท าทงหมบาน ต าบล และเปนกลม

3. ลกษณะของงานทปฏบต อสม. ทง 2 กลม มความเหนวา ลกษณะงานทปฏบตสวนใหญ จ าเปนตองใชความรในการ

ปฏบตงาน และตองมการแสวงหาศกษาความรโรคใหมๆ มความกระตอรอรน ตองมความจ าทดสามารถใหความรแกคนในชมชนได เหนการท างานดานสาธารณสขมความทาทาย สวนดานทกษะความสามารถท อสม. ตองม ไดแก การวดความดนโลหต การคดคาดชนมวลกาย ลกน ายงลาย และแปลผลไดอยางถกตอง การเขยนแผนงานโครงการ และความสามารถพเศษอนๆ ไดแก การพด และความกลาแสดงออก แต อสม. ทวไปบางคน ไมมความมนใจในความรของตนเอง ไมสามารถใหค าแนะน าแกคนอนได และบอกไมไดวาอะไรคอทกษะความสามารถในการท างานเปน อสม.

ลกษณะการท างานของ อสม. ในอดตและปจจบน มความแตกตางกนชดเจนในเรองจ านวน รายละเอยด ความยากของงาน และความรบผดชอบมากขน อสม. มการเปลยนบทบาทการท างานของตนเอง และยงใหความเหนเพมวา ลกษณะงานทเปลยนไปสาเหตสวนหนงอาจมาจากการไดรบคาปวยการทตองท างานเพอแลกกบเงน อกทงยงตองเพมการดแลชาวบานขนอก

งานทปฏบตสวนใหญจะเปนงานควบคมปองกนโรค เชน โรคไขเลอดออก ไขหวดนก อจจาระรวง โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง รองมาคอ งานสงเสรมสขภาพ เชน การออกก าลงกาย งานนมแมสายใยรกแหงครอบครว อาหารปลอดภย และงานเยยมบาน และการท างานสวนใหญจะท าตามทไดรบมอบหมาย และตามชวงปฏทนการรณรงคของกระทรวงสาธารณสข

และงานทท านนมความเหมาะสมกบชมชน เพราะเปนงานทเกยวกบสขภาพของประชาชนโดยตรง ทงยงพบวาเปนปญหาของคนในชมชน เชน การออกใหบรการคดกรองในหมบาน คนหาผปวยและกลมเสยงโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง การปองกนและควบคมโรค เชน ไขเลอดออก งานนมแม สายใยรกแหงครอบครว ทมเพมกน ามาปฏบตไดในชมชน ซงถาไมม อสม. เปนตวกลางประสาน งานดานสาธารณสขกไมสามารถพฒนาไปได แตมงานบางงานท อสม. บางคนมความเหนวาไมคอยเหมาะสม เชน โรคไขหวดนก ไขหวด 2009 ซงชาวบานมความเชอวาเปนเรองไกลตว จงท าใหไมคอยไดรบความสนใจและความรวมมอจากชมชน

ซง อสม. สวนใหญจะใชวธการสอสาร เผยแพรความรขอมลขาวสารแกประชาชน โดยการพด ทงตวตอตว และเปนกลมในงานตางๆ เชน งานขนบานใหม งานศพ งานปอย รองลงมา คอ

123

การประกาศเสยงตามสาย แจกแผนพบความร และการแจงในทประชมประจ าเดอนของหมบาน โดยเฉพาะการพด จะตองใชค าพดทด เหมาะสม รวมถงการมอธยาศยทดของ อสม. ดวย

4. ผลประโยชนตอบแทน อสม. ทง 2 กลมมความเหนวา การไดรบการรกษาพยาบาลฟรทงครอบครวมประโยชนตอ

ครอบครวอยางมาก เชน ชวยลดภาระคาใชจายของครอบครว ลดความกงวลเรองคาใชจายเวลาเจบปวย ความหวงใยของลกหลาน และเหมาะสมกบผทปวยเปนโรคเรอรง ซงมรายไดไมแนนอน การไดรบความสะดวกและการบรการทดจากโรงพยาบาลของรฐ ถงแมบางคนไมเคยไดใชสทธรกษาพยาบาลฟร แตไดเหนตวอยางสามของเพอน อสม. ทเจบปวยกไดรบบรการและนอนรกษาหองพเศษฟร และการไดรบสทธการรกษาพยาบาลฟร ถอวาเปนก าลงใจอยางหนงทรฐตอบแทนใหแก อสม.

ทงยงสามารถน าความร ความสามารถ ประสบการณจากการเปน อสม.ไปใชเปนพนฐานในการด ารงต าแหนงอนๆ ในสงคมอนาคตได เพราะ อสม. มความเสยสละ ไดรบความไววางใจจากชาวบาน มคนรจก และการเขาหาชาวบานนนไมไดหวงผลตอบแทน แตบางคนมความเหนวา สามารถน าไปใชไดแคบางสวนเทานน หรอไมสามารถน าไปใชไดเลย เพราะการเมองปจจบนการเปนคนดอยางเดยวนนไมเพยงพอจะตองมปจจยดานการเงนรวมดวย

การไดรบคาปวยการนน ไมมผลตอการท างานในกลม อสม.ดเดน การท างานของ อสม. ไมไดค านงความคมทนกบเงนทได และเงนไมไดเปนตวแปรทท าให อสม.ตองเรงท างานและท าใหปรมาณงานมมากขน หรอแมมงานเพมขนกไมไดเปนอปสรรคในการท างานแตอยางใด การไดรบคาปวยการ ท าให อสม. รสกดใจทรฐบาลมองเหนความส าคญของคนทเสยสละ ถอวาเปนการเพมขวญก าลงใจ แรงจงใจในการท างาน ถงแมวารฐบาลจะไมใหคาปวยการแลวกตาม อสม.กยงคงตองท างานตอไปเหมอนเดม

แตการไดรบคาปวยการเดอนละ 600 บาทนน มสวนท าใหการท างานของ อสม.เปลยนไปจากท างานดวยใจเปนการท าเพอหวงคาตอบแทน กระตอรอรนรวมกจกรรมเพอหวงเงนคาปวยการ มการเกยงกนท างานมากขน การไดรบความรวมมอจากชมชนนอยลง เพราะไดเงนแลวกควรเปนหนาทของ อสม. ท าให อสม. ปรบเปลยนตวเองในการท างาน และยงมผลตอการคดเลอก อสม. ใหม ทจะตองเหมาะสมกบการท างาน นอกจากนยงเปนการสรางแรงจงใจใหคนหนมาสนใจในการเปน อสม.เพมอกดวย

การประกวดคดเลอก อสม. ดเดนนน อสม.สวนใหญมความเหนวา เปนการสรางความภาคภมใจ เปนเกยรต และใหก าลงใจกบคนทมความตงใจท างาน และมผลงานด ทงยงเปนแรง

124

กระตนใหเกดความตงใจทจะการท างานใหด เปนการเปดโอกาสใหกบ อสม.ทมผลงานด ใหมความกลา สนใจทจะเขารวมประกวด นอกจากนยงเปนโอกาสทจะไดมความรมประสบการณมากขน

แตกลม อสม. ทวไปบางคนมความเหนวา อสม. ทเขารวมคดเลอก อสม. ดเดนนนตองเปนคนทมความพรอม ขยน กลาแสดงออก และยงตองไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทสาธารณสข นอกจากนยงเหนวาการคดเลอก อสม. ดเดนสงผลท าใหเกดการแขงขนระหวาง อสม. ท าให อสม. ทตงใจท างานมผลงานด ไมมโอกาสไดเปน อสม. ดเดน เพราะไมมความกลาแสดงออก

ซงรางวลทไดรบจากการประกวด อสม. ดเดนนน มผลตอการปฏบตงาน ท าใหเกดความภมใจ เปนรางวลชวต เปนแรงยดเหนยวจตใจ และแรงบนดาลใจในการท างาน ตองท าใหส าเรจ ใหดกวาเดม เพอพฒนางานของตนเอง และเปนตวอยางแกเพอน อสม. ทงยงท าใหเปนทรจกและยอมรบจากคนอนๆมากขน กลม อสม.ทวไปบางคนมความเหนเพมเตมวา การไดรบรางวลนนอาจสงผลในดานอนๆ เชน การลงสมครแขงขนเลอกตงสมาชกเทศบาล หรอเพอหนาทการงานของตนเอง และการไดรบรางวลไมมผลตอการปฏบตงาน การไดรบรางวลตางจากการไดขนเงนเดอน

5. ความสมพนธระหวาง อสม. และผทเกยวของ ( เจาหนาทสาธารณสข , อสม.,เทศบาล

หรอ อบต.) ความสมพนธระหวาง อสม. กบผทเกยวของทใหการสนบสนนการท างานของ อสม.

โดยเฉพาะเจาหนาทสาธารณสข สามารถชวยใหการท างานบรรลความส าเรจได การมความสมพนธทดตอกน มผลท าใหงายตอการท างานหรอขอความชวยเหลอ นอกจากนยงตองมความสมพนธทดกบผทเกยวของคนอนๆดวย เชน อสม. ผน าชมชน และเทศบาลหรอ อบต. ซงจะท าใหงานส าเรจตามเปาหมายและเสรจไดเรวขนดวย

ในการท างานของ อสม. จะไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทสาธารณสขประจ าต าบลในดานตางๆ เชน ความร ค าแนะน า เปนทปรกษา การความเอาใจใสดแลในการท างาน สวนผน าชมชนชวยสนบสนนในดานการประสานงานและความรวมมอ ในสวนของเทศบาลหรออบต.ใหการสนบสนนดานงบประมาณโครงการ และอปกรณตางๆในการควบคมโรค

แตมกลม อสม.ทวไปบางคนมความเหนวา ความสมพนธระหวาง อสม.กบเทศบาลนนอาจมปญหาอยบาง โดยเฉพาะขนตอนการท างานทยงยาก ตามระเบยบทกขนตอน และบางครงกไมไดรบการสนบสนนงบประมาณดานสขภาพ

นอกจากนยงพบวา การท างานรวมกนในกจกรรมตางๆน น มสวนชวยในการสรางความสมพนธทดระหวาง อสม. กบเจาหนาทสาธารณสข และระหวาง อสม. กบ อสม. ดวยกน ตลอดจนผน าชมชน และผน าทองถน

125

6. ความเปนอยสวนตวและครอบครว อสม. ทง 2 กลมสวนใหญไดรบการสนบสนนจากคนในครอบครวในการท างาน อสม.

เชน มารดาของ อสม. ปวยมโรคประจ าตว จงชอบใหลกดแลคนอนดวย และการไดรบการปลกฝงมาจากครอบครวใหมความเสยสละ สามของ อสม. ไปรบสงท ากจกรรมตางๆ ท างานบานแทน ใหค าแนะน า และชวยกจกรรมของ อสม. สวนลกไมไดขดแยงหรอคดคาน และใหการยอมรบเมอเหนพอ แม ท างานเพอชมชนแลวมความสข รวมถงการท าตนเปนตวอยางใหครอบครวเหนถงการมาเปน อสม. นนไมเคยท าอะไรเสยหาย หรอใหเกดปญหาในครอบครว

ซงการท างานของ อสม. นนไมเปนอปสรรคและไมไดสงผลกระทบตอการประกอบอาชพหลก เนองจากการแบงเวลา มการวางแผนการท างาน อสม. บางคนท างานสวนตวงานไมมความเรงรบ สามารถเลอน และเสยสละเวลาได การมองงาน อสม. เปนงานหลก การรจกหนาทของตนเอง และงานบางอยางนนสามารถใชเวลาวางท า หรอตวแทนท าได แตบางครงกเปนอปสรรคตอการประกอบอาชพหลก แตดวยความเตมใจ ยอมเหนอย เพราะใจรก และดวยความคดทวาการท างานเปน อสม. ถอเปนการท าบญทสงผลใหสามารถผานพนกบปญหาไปไดดวยด

7. การชอบท างานทไมยากหรองายเกนไป อสม. ท ง 2 กลมเหนวา ความสามารถของตนเองมความเหมาะสมกบงานของ อสม.

สามารถท าได งานไมยากเกนไป เนองจากการมใจรก รวมกบการไดรบการอบรมใหความรอยางตอเนองสม าเสมอ รวมทงไดรบการสอน อธบายจากเจาหนาทสาธารณสขกอนลงมอท า ประกอบความพยายามทจะท าใหงานเสรจ แตถางานนนเกนความสามารถ เจอปญหากจะปรกษาภายในกลม อสม. และปรกษาเจาหนาทสาธารณสข นอกจากนงานบางงานตองมการฝกปฏบตหลายครง ประกอบกบการมความร ความจ า ความแมน แลวตองมการพฒนา หาความรใหกบตวเองอยตลอดเวลา

อสม. สามารถทจะหาวธการจดการเพอแกไขอปสรรคในการท างานใหส าเรจลลวงได โดยการแกไขดวยตนเอง การประชมกลม อสม. เพอปรกษาหาทางแกไข หรอการปรกษาเจาหนาทสาธารณสข

8. การชอบไดรบผลสะทอนกลบจากงานทนท การไดรบค าตชมจากการท างานนน อสม. จะมความรสกยนด ดใจทการท างานประสบ

ความส าเรจ ท าใหมก าลงใจท างานตอไป สวนการไดรบค าตเตยนนน ใหถอวาผดเปนคร ไมโกรธ กลบมาทบทวนหาขอผดพลาด หาสาเหต แลวน ามาพฒนาปรบปรงตอไป แตบางคนมความรสก

126

เครยด ทอแท แตบางคนมจดยนในการท างานถาท าถกตองแลวเชอวาอกไมนานชาวบานคงจะเขาใจในการท างาน และถาเปนค าต าหนทไมเปนความจรงหรอไมถกตอง จะมทงความรสกไมพอใจ และเฉยๆ บางสวนใหความเหนวารสกไมชอบกบค าชม เพราะการชมไมไดชมมาจากใจ

และสวนใหญ อสม. จะมการตดตามผลการท างานทท าไป เพอจะไดทราบผลการด าเนนงาน และความส าเรจของงานวาตรงกบเปาหมายทตงไวมากนอย อยางไร งานสวนใหญทมการตดตาม ไดแก งานปองกนและควบคมโรคควบคมทงโรคตดตอและไมตดตอ งานสงเสรมสขภาพ งานเยยมบาน และการส ารวจเกบขอมลงาน ตามล าดบ และถามปญหาในการท างานจะมการพดคย และหาวธแกปญหารวมกบเจาหนาทสาธารณสขทรบผดชอบ เพอใหงานส าเรจตามเปาหมาย

9. การชอบท างานทตอบสนองความตองการภายใน ในการท างานทมความถนดและไมถนด อสม. จะมวธการท างานทแตกตางกน งานทตนเอง

มความถนดจะสามารถท าไดเอง เพราะมความมนใจ และสามารถทจะใหค าแนะน าแกคนอนๆได แตส าหรบงานทไมมความถนด จะใชวธการท า ไดแก การพยายามท าดวยตวเอง การแบงหนาทรบผดชอบ การปรกษาขอค าแนะน าจากเจาหนาทสาธารณสข รวมถงการประสานงาน ขอความรวมมอจากคนทมประสบการณ และหากตองเขารวมกจกรรมงานทไมมความถนด จะใหความรวมมอชวยงานเลกๆนอยๆ ใหคนทความถนด หรอมประสบการณท าดกวา เพราะไมมความมนใจ

อสม. มการความคาดหวงในผลของการท างาน ซงผลของการท างานบางงานยงไดผลการท างานยงไมเปนทนาพอใจ ไมตรงกบความคาดหวงทตงไว เชน พฤตกรรมการกน การออกก าลงกาย ซงไมคอยไดรบความรวมมอ คดวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมนนตองใชเวลา สงผลใหการท างานของ อสม.ตองมการพฒนาการท างานอยางตอเนอง ประกอบกบการทยงมโรคอบตใหมเกดขนอก

ในบางงานสามารถท าไดตรงกบความคามหวงทตงไว เชน การไดท าตามหนาทของ อสม. ไดใหความรแกชาวบาน ชาวบานบางคนไดเปลยนแปลงพฤตกรรมทดขนตามค าแนะน า ชาวบานใหความสนใจและใหความรวมมอมากขน เชน การควบคมโรคไขเลอดออก งานหญงตงครรภและเดกหลงคลอด การจดตงกลมออกก าลงกาย นอกจากนยงมงานบางงานทชาวบานเรมใหความสนใจมากขน เชน การตรวจสขภาพเบองตน จากการทไดเหนตวอยางคนในชมชนเปนโรคเรอรงกนมากขน

127

10. การชอบทมเททงกายและใจในการท างาน อสม.ทง 2 กลมมความเหนวา การท างานตองมการทมเททงแรงกาย ใจ ในการท างาน

เพอใหบรรลผลส าเรจ ตองมความเสยสละเปนส าคญ นอกจากนยงตองใชความอดทน จากลกษณะของงานทตองท ารวมกน มการประสานงานกน ประกอบกบระยะเวลาทใชในการท างาน และทส าคญ อสม. จะตองมใจรก ความตงใจ ใสใจท างาน เพอใหผลการท างานทไดตรงกบเปาหมาย และบรรลความส าเรจได

และในการขอความรวมมอจาก อสม. เพอท ากจกรรมตางๆ อสม. จะใหใหความรวมมอทกครง จะใหความส าคญกบงานในหนาทของ อสม. การรจกหนาทของการเปน อสม. สามารถแบงเวลา และพรอมทจะใหความรวมมอทนททมการขอมา บางคนทมอาชพรบจางกตองพจารณาถงความส าคญของงาน การลางาน และการหาตวแทน อสม. เพอเขารวมกจกรรมแทน

จากผลการศกษาความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอความส าเรจในการท างานของ อสม.ทกลาวมาขางตน พบวา ปจจยทส าคญทสดทมผลตอความส าเรจในการท างาน 3 อนดบแรก คอ ปจจยการชอบทมเททงกาย ใจในการท างาน รองลงมาคอ ปจจยการไดรบการสนบสนนจากครอบครว และความสมพนธระหวาง อสม. และผทเกยวของ และสดทาย คอ ปจจยการไดรบการยอมรบนบถอจากคนในชมชม การอภปรายผลการศกษา

ในการศกษาปจจยทมผลตอความส าเรจในการปฏบตงานของ อสม.ครงนไดใชแนวคดทฤษฎแรงจงใจของเฟรดเดอรก เฮอรซเบรก (อางใน สมยศ นาวการ. 2522 : 376-378) และแนวคดเกยวกบลกษณะของบคคลทมแรงจงใจในความส าเรจสงของแมคเคลแลนด (McClelland, 1961) มาเปนกรอบในการศกษาซงพบวา ทฤษฎแรงจงใจของเฟรดเดอรก เฮอรซเบรก และแนวคดของ แมคเคลแลนด สามารถใชอธบายปจจยทมผลตอความส าเรจในการท างานของ อสม. ไดในบางปจจย คอ ปจจยจงใจ ไดแก ความส าเรจในงานทท าของบคคล การไดรบการยอมรบนบถอ ลกษณะของงานทปฏบต ปจจยค าจน ไดแก ผลประโยชนทไดรบ ความสมพนธระหวาง อสม. กบผทเกยวของ ความเปนอยสวนตวและครอบครว และลกษณะบคคลทมแรงจงใจในความส าเรจสง ไดแก การชอบท างานทไมยากไมงายเกนไป การชอบไดรบผลสะทอนกลบจากงานทนท การชอบท างานทตอบสนองความตองการภายใน และการชอบทมเททงแรงกายและใจ เพอบรรลผลส าเรจ การอภปรายผลการศกษาน ผศกษาขออภปรายผลปจจยทมผลตอความส าเรจในการท างานของ อสม. ในบางปจจยทนาสนใจ ซงมรายละเอยดดงตอไปน

128

การไดรบการยอมรบนบถอ จากผลการศกษาพบวา อสม. ทง 2 กลมสวนใหญ มความเหนวา การเปน อสม. ท าใหการ

ไดรบการยอมรบนบถอจากประชาชนในชมชน และการด าเนนชวตเปลยนไป เชน กลายเปนทรจกมากขน เปนคนส าคญของชมชน ถกมองและยกสถานะใหเปนตวแทนของเจาหนาทสาธารณสข การไดรบความรวมมอในการท างานมากขน ตลอดจนการไดรบความไววางใจจากคนในชมชนใหท างานในต าแหนงตางๆ ในชมชน เชน สมาชกเทศบาลต าบล ประธานกลมออมทรพย เลขานการกองทนหมบาน และอนๆ ซงโกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ (2550) ไดกลาว กระบวนการ อสม. มผน าในระดบชมชนทไดรบการยอมรบจากชมชนสง และมการขยายบทบาทไปสงานทไมใชงานสาธารณสขโดยตรง เชน งานประชาคม การไดรบเลอกเปนกรรมการตางๆ หรอเปนผแทนในองคกรปกครองสวนทองถน นอกจากนยงท าใหเกดการปรบเปลยนนสย จตใจไปไดมาก ซง ศภรตน รตนมขย (2544) ไดกลาววา หนงในประโยชนทตวอาสาสมครจะไดรบจากการเปนอาสาสมคร คอ กอใหเกดการพฒนาสภาวะจตใจและอารมณใหมความมนคงสงขน

ซงสงผลท าใหเกดความภาคภมใจในความเปน อสม. ทไดท าประโยชนเพอคนในชมชน เชน การไดรบการอบรมใหความรดานสขภาพเพมขน ไดเรยนรสงใหมๆไดพฒนาตนเอง สามารถน าความรทไดไปแนะน าชวยเหลอ ใหค าปรกษาแกชมชนได และไดมสวนรวมในการดแลสขภาพของคนในชมชน ซงสอดคลองกบการศกษาของ โกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ(2550) ซงพบวา อสม. มความพงพอใจคอนขางมากกบความรทไดเพมขน และถอวาเปนผลตอบแทนทไดรบจากการเปน อสม. และ ฉตรวรญ องคสงห (2550) ไดกลาวไววา หนงในประโยชนทตวอาสาสมครจะไดรบการเปนอาสาสมคร ไ การไดเรยนร ความรและทกษะการท างานใหมๆ ไดพฒนาตนเอง

แตมกลม อสม.ทวไป บางคนมความเหนวา มชาวบานเพยงบางสวนเทาน นทใหการยอมรบนบถอ อสม. แตไมไดใหความเชอถอในค าพดหรอค าแนะน าของ อสม. เพราะ อสม. ถกมองวาเปนเพยงผทไดผานการอบรมมาเทานน ซงโกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ (2550) ไดกลาววา ทศนะพนฐานของคนในสงคมทมตอสขภาพ ทมองวาแพทย คอ ผทรเรองสขภาพดทสด โรงพยาบาลททนสมย ยาทดและแพง คอ สถานทและวธการรกษาโรคทดทสด ซงท าใหชาวบานจ านวนมากรสกวาตวเองไมมความรอะไรเลยเกยวกบโรคและการดแลสขภาพ ความรทงหมดเกยวกบสขภาพตองไดรบการถายทอดจากเจาหนาทสาธารณสขทเรยนมาโดยเฉพาะ ดงนนการรบฟงและท าตามสงทเจาหนาทบอกจงเปนสงเดยวทชาวบานควรปฏบต

และการไดรบการยอมรบจากเจาหนาทสาธารณสขนน อสม. กลมดเดน ไดรบการยอมรบจากการมผลงานดเดนจนไดรบรางวล อสม.ดเดนในระดบตางๆ ซงสงผลตอชอเสยงท งของ

129

เจาหนาทสาธารณสข ระดบต าบล อ าเภอ และจงหวด ตลอดจนไดรบความไววางใจใหรบผดชอบงานตางๆทงจากหนวยงานภายในและนอกชมชน แตในสวนของ อสม. ทวไปบางคนใหความเหนวา ผลการท างานของตนเองนาจะไดรบการยอมรบเชนกน เพราะไดท างานตามบทบาทหนาทของ อสม. แลวทงยงชวยแบงเบาภาระหนาทเจาหนาทสาธารณสข และเชอวาถา อสม. ท างานเสรจกเทากบเปนผลงานของเจาหนาทสาธารณสขดวย ซงโกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ(2550) ไดกลาววา ทศนะพนฐานในการมองสขภาพ ถกมองวาความรดานสขภาพตองไดรบการถายทอดจากเจาหนาทสาธารณสขทเรยนมาโดยเฉพาะ ทสงผลใหมองเหน อสม. เปนเพยงเครองมอในการท างาน ใหบรรลนโยบายทสงได เปนลกนองทคอยรบค าสง เปนแรงงานในการส ารวจขอมลและท างานแทนเจาหนาท

ลกษณะของงานทปฏบต ลกษณะงานทปฏบตของ อสม. ในชมชนสวนใหญมความเหนวา จ าเปนตองใชความรใน

การปฏบต และยงตองแสวงหาศกษาโรคใหมๆ มความกระตอรอรน มความจ าสามารถใหค าแนะน าแกคนอนได และมองเหนวาการท างานสาธารณสขเปนงานทนาสนใจและทาทาย สวนทกษะความสามารถท อสม. ตองม ไดแก การวดความดนโลหต การคดคาดชนมวลกาย ลกน ายงลาย และแปลผลไดอยางถกตอง และการเขยนแผนงานโครงการ รวมถงการมความสามารถพเศษอนๆ ไดแก การพด และความกลาแสดงออก ซงสอดคลองกบการศกษาของ โกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ เรอง อาสาสมครสาธารณสข : จตอาสากบสขภาวะไทย (2550) ซงพบวา ทกษะความสามารถการท างาน อสม. ทพบคอนขางมาก คอ การจดการเฝาระวงโรคทองถนเปนสวนใหญ และทพบคอนขางนอยคอ การเขยนโครงการ การเปนผน ากระบวนการ การเปนวทยากรอบรม/ประชม และการเจรจาตอรอง แตในกลม อสม.ทวไปบางคน กลบไมมความมนใจในความรของตนเอง ไมสามารถใหค าแนะน าแกคนอนได และบอกไมไดวาอะไรคอทกษะความสามารถในการท างานเปน อสม.

ลกษณะการท างานในอดตและปจจบนมความแตกตางกนชดเจนในเรองของ จ านวน รายละเอยด ความยาก และการมความรบผดชอบมากขน รวมทงมการปรบเปลยนบทบาทการท างาน และลกษณะงานสวนใหญทท าในชมชน จะเปนงานปองกนและควบคมโรค เชน โรคไขเลอดออก โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง รองลงมา คอ งานสงเสรมสขภาพ เชน การออกก าลงกาย งานนมแม สายใยรกแหงครอบครว อาหารปลอดภย และงานเยยมบาน ซงสอดคลองกบการศกษาของ ศภชย จนทสงข และ เบญญา ลวกไธสง (2551) เรอง ทศทางการพฒนาระบบและกระบวนการ พฒนาศกยภาพอาสาสมครสาธารณสข ซงพบวา บทบาทหนาทสวนใหญท อสม.ได

130

ปฏบต คอ ดานการปองกนควบคมโรค และการคดกรองผปวยโรคไมตดตอ และ โกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ (2550) ไดกลาววา อสม. ทด ารงอยมศกยภาพสงในดานการท างานทส าเรจเสรจสนเปนครงคราว เชน การส ารวจขอมล การรณรงคดานการควบคมโรคระบาด ซงเปนงานทไมยดเยอ

ซง อสม. สวนใหญจะใชวธการสอสาร เผยแพรความร ขอมลขาวสารแกประชาชน โดยการพด ทงตวตอตว และเปนกลมในงานตางๆ เชน งานขนบานใหม งานศพ งานปอย รองลงมา คอ การประกาศเสยงตามสาย แจกแผนพบความร และการแจงในทประชมประจ าเดอนของหมบาน และใหความส าคญกบใชการพด ทตองพดด เหมาะสม และการมอธยาศยทด

อสม. ทง 2 กลมมความเหนวา งานท อสม. ปฏบตในชมชนนนมความเหมาะสมกบชมชนตนเอง เพราะเปนงานทเกยวกบสขภาพของประชาชนโดยตรง และยงพบวาเปนปญหาของคนในชมชน ซง อสม. ใหความเหนวา ถาไมมบคคลทท างาน อสม. เปนตวกลางประสานระหวางชมชนกบเจาหนาทสาธารณสข งานดานสาธารณสขคงไมสามารถพฒนาไปได ซงโกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ (2550) ไดกลาววา อสม. มบทบาททมความหมายชวยใหงานสาธารณสขสามารถพฒนาไปไดถงจดทไมสามรถด าเนนการไดหากอาศยเพยงแตเจาหนาทสาธารณสขของรฐเทานน จนกลาวไดวา อสม. เปนเสมอนทตทเชอมความสมพนธระหวางระบบสาธารณสขของรฐกบชมชนใหดอยเสมอ

ผลประโยชนตอบแทน ดานการไดรบคาปวยการ 600 บาท ซงกลม อสม. ดเดน ใหความเหนวา ไมมผลตอการ

ท างาน การท างานของ อสม. ไมไดค านงถงความคมทนกบเงนทได และการไดรบเงนไมไดเปนตวแปรทท าให อสม. ตองเรงท างาน หรอท าใหปรมาณงานมากขน ถงแมมงานเพมขนกไมเปนอปสรรคในการท างานแตอยางใด เพราะ อสม. ไดอาสาเขามาท างานตรงจดนแลว นอกจากนการไดรบคาปวยการ ท าให อสม.รสกดใจทรฐบาลมองเหนความส าคญของคนทเสยสละ ถอวาเปนการเพมขวญก าลงใจ แรงจงใจในการท างาน แตถงแมวารฐบาลจะไมใหคาปวยการแลวกตาม อสม.กยงคงตองท างานตอไปเหมอนเดม ซง ปานศกด ชนพรมราช (อางใน สกณา บณฑรตน และคณะ, 2550) ไดใหความหมายค าวา “อาสาสมคร” คอ การใหผอนโดยไมหวงผลตอบแทน ซงการใหนนไมไดระบวาเปนแรงงาน เปนเงน เปนสงของ แตการใหทถองแทจะสงผลใหเกดความสขทางจตใจทงผใหและผรบ

แต อสม. บางคนใหความเหนวา ท าใหการท างานของ อสม. เปลยนไป จากทเคยท างานดวยใจกลบเปนการท างานเพอหวงคาตอบแทน มความกระตอรอรนเขารวมกจกรรม เพอหวงรบคา

131

ปวยการ เกดการเกยงกนในท างานมากขน การไดรบความรวมมอจากชมชนลดลง เพราะ อสม. ไดคาปวยการเปนคาตอบแทนกควรเปนหนาทของ อสม. และยงมผลตอการคดเลอก อสม. ใหม ทจะตองเหมาะสมกบการท างาน นอกจากนยงเปนการสรางแรงจงใจใหคนหนมาสนใจในการเปน อสม.เพมอกดวย ซง ลอชย ศรเงนยวง และคณะ (2552) ไดกลาว การจายเงนคาตอบแทน 600 บาทแก อสม. มความเสยงสงมาก ทจะเกดผลเสยมากวาผลด การสนบสนนทางการเงน แมหลายฝายจะเหนเปนการสรางขวญและก าลงใจใหกบคนท างาน แตกยากมากทจะไมท าใหเกดผลกระทบเชงลบ ดวยการสรางความขดแยงในหมคณะ และ อสม.กบเจาหนาทสาธารณสข ทส าคญคอ การตอบแทนเปนตวเงนกบปจเจกบคคล สามารถเปนตวท าลายจตวญญาณของการเปนอาสาสมครทงในระดบบคคล และระบบอาสาสมครโดยรวม นอกจากนการมเงนตอบแทนประจ า อาจมผลตอกระบวนการเขาสอาสาสมครในชมชนในระยะยาว เชน ผน าหรอนกการเมองทองถน อาจใชต าแหนง อสม. ทมเงนตอบแทนรายเดอน คดเลอกคนทใกลชดหรอในกลม เพอเปนการตอบแทน หรอแลกเปลยนผลประโยชนทางการเมอง

นอกจากนการไดรบคาปวยการมผลท าให อสม. มการปรบเปลยนตวเอง ใหมความรบผดชอบตอการท างานมากขน และการทมเงนเขามาสงผลใหปรมาณงานเพมตามไปดวย ประกอบกบเงอนไขการไดรบคาปวยการของ อสม. (ศนยฝกอบรมและพฒนาสขภาพภาคประชาชนภาคเหนอ, 2552) ระบวา อสม.ตองมการอบรมและปฏบตหนาทจรงในหมบานหรอชมชน มการรายงานของอสม. อยางเปนระบบเปนประจ าทกเดอน และมการลงชอปฏบตงานในการเขารวมด าเนนกจกรรมทกครงเพอเปนหลกฐาน ซงสอดคลองกบการศกษาของ Wayne, liden, Kraimer and graff (1999) ไดศกษาบทบาทของมนษย แรงจงใจ และการสนบสนนจากผบงคบบญชา ซงพบวาการไดรบคาตอบแทนหรอคาจาง มผลตอความส าเรจในอาชพ และจากการศกษาของ วรจตร หนองแก (2548) ไดศกษาปจจยทมอทธพลตอการปฏบตงานสาธารณสขมลฐานตามบทบาท อสม. ซงพบวา อสม. บางสวนมความตองการคาตอบแทนในการท างานเปนรายเดอน

ในการสรางขวญและก าลงโดยการประกวด อสม.ดเดน อสม. สวนใหญใหความเหนวา เปนการสรางความภาคภมใจ เปนเกยรต ใหก าลงกบ อสม. ทตงใจท างาน เสยสละ ทมเท และมผลงานดเดน อกทงยงเปนแรงกระตนใหเกดความตงใจทจะท างาน เปดโอกาสใหกบ อสม. ทมผลงานด ใหมความกลา สนใจทจะเขารวมประกวด อสม. ดเดนดวย ซงสอดคลองกบการศกษาของ อบลรตน ณ บางชาง (2536) เรอง ความสมพนธระหวางขวญในการปฏบตงานกบรปแบบพฤตกรรมของผบ งคบใตบญชา ตามการรบรของผใตบงคบบญชาของพนกงานธนาคารเพอการเกษตร และสหกรณ ส านกงานใหญ พบวา หากพนกงานมขวญและก าลงใจทดในการ

132

ปฏบตงานยอมมผลใหเกดความพงพอใจในการท างาน และน ามาซงความส าเรจสวนบคคลและองคกรตอไป นอกจากนยงเปนโอกาสท อสม. จะไดรบความร และประสบการณมากขน

แตกลม อสม.ทวไปบางคนมความเหนวา อสม.ทเขารวมคดเลอก อสม.ดเดนนนตองเปนคนทมความพรอม มความสนใจ ขยน และกลาแสดงออก นอกจากนยงตองไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทสาธารณสข ซงสอดคลองกบการศกษาของ Wayne, liden, Kraimer and graff (1999) ไดศกษาบทบาทของมนษย แรงจงใจ และการสนบสนนจากผบงคบบญชา ซงพบวาการไดรบการสนบสนนจากผบงคบบญชา มผลตอความส าเรจในอาชพของบคคล นอกจากนยงเหนวาการคดเลอก อสม. สงผลท าใหเกดการแขงขนระหวาง อสม. ซงยงม อสม. บางคนทท างาน มผลงานด แตตางกนเพยงแคไมมความกลาแสดงออก ซง ฉตรวรญ องคสงห (2550) ไดกลาววา การท างานอาสาสมคร จงเปนการท างานเพราะมความรก มความสขในงาน ไดมโอกาสสรางสรรคงานอยางทตองการ หากจะมการยอมรบในผลงานกนอมรบมนอยางมสต แตเมอไมมาหรอไมมกอยาคดถง ความตองการทงหมดอยทตวงาน ทกคนทไดท างานจะตองเรยนรถงศลปะความรกในการท างานมความสขในงานโดยไมตองการการยอมรบนบถอ

ความสมพนธระหวาง อสม. และผทเกยวของ ( เจาหนาทสาธารณสข, อสม. , เทศบาลหรอ

อบต.) ความสมพนธระหวาง อสม. กบผทเกยวของทใหการสนบสนนการท างานของ อสม.

โดยเฉพาะเจาหนาทสาธารณสข อสม. สวนใหญมความเหนเหมอนกนวา สามารถชวยใหการท างานบรรลความส าเรจได การมความสมพนธทดตอกน มความสนทสนมกน มผลท าใหงายตอการท างานหรอขอความชวยเหลอ มคนใหค าปรกษาและสนบสนนการท างาน ซง เจดหลา สนทรวภาต (2522) ไดกลาววา บคคลใดกตามทตองการประสบความส าเรจในชวตการท างาน ควรระลกไวเสมอวาความส าเรจสงสดในชวตการท างานขนอยกบความสมพนธระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบ บญชา ดงน นความมมนษยสมพนธจงมผลตอความส าเรจดวย นอกจากนยงตองมความสมพนธทดกบผทเกยวของคนอนๆดวย เชน อสม. ผน าชมชน และเทศบาลหรอองคการปกครองสวนทองถน ซงจะท าใหงานส าเรจตามเปาหมายและเสรจไดเรวขนดวย ซงการศกษาของ ศภชย จนทสงข และ เบญญา ลวกไธสง (2551) เรอง ทศทางการพฒนาระบบและกระบวนการพฒนาศกยภาพอาสาสมครสาธารณสข ซงพบวา ปจจยส าคญทสงผลตอความส าเรจของการท างาน อสม. คอ การสนบสนนจากลมเครอขายทเกยวของทส าคญ เชน อบต. ผ น าชมชน และประชาชน นอกจากนยงพบวากลม อสม. ทวไปบางคนนน ความสมพนธระหวาง อสม. กบเทศบาลนนอาจมปญหาอยบาง โดยเฉพาะขนตอนการท างานทยงยาก ตามระเบยบทกขนตอน และบางครงกไมได

133

รบการสนบสนนงบประมาณดานสขภาพ ซงสอดคลองกบการศกษาของ ชาตร จนทรตา (2552) ศกษาปจจยทมผลตอการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน เทศบาลต าบลหางดง จงหวดเชยงใหม การศกษาพบวาปญหาอปสรรคของการปฏบตงานสาธารณสขมลฐานของ อสม. ไดแก ปญหาดานการประสานงานกบแตละหนวยงาน มความยงยากมาก ตองเสยเวลา ท าใหการด าเนนงานตางๆ ลาชา

และการท ากจกรรมตางๆ รวมกนมสวนชวยในการสรางความสมพนธทดระหวาง อสม. กบเจาหนาทสาธารณสข และระหวาง อสม. ดวยกน ท าใหเกดการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน มความสนทสนม การประสานงาน การท างานเหมอนพนอง เกดความรวมมอในการท างานมากขน การท างานไมมอปสรรค และบางกจกรรมไดเชญผน าชมชน ผน าทองถนเขามามสวนรวมดวย เพราะการท างานของ อสม. ตองอาศยความรวมมอจากคนกลมนในการท างานตอไป ซงโกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ (2550) ไดกลาววา ผลจากกระบวนการท างานของ อสม. กบเจาหนาทสาธารณสขทผานมา เปนความผกพนสนมสนม นอกจากการไดรบการอบรมใหความรเบองตนในการท างาน การจดกจกรรมตางๆดวยกน ทศทางการท างานทเปนนโยบายจากกระทรวงสาธารณสขรวมกน มสวนส าคญตอการท าให อสม. ท างานควบคกบเจาหนาทสาธารณสขอยางกลมกลน

ความเปนอยสวนตวและครอบครว อสม. สวนใหญไดรบการสนบสนนจากคนในครอบครวในการท างาน อสม. เชน มารดา

ของ อสม. ปวยมโรคประจ าตว จงชอบใหลกดแลคนอนดวย และการไดรบการปลกฝงตงแตบรรพบรษทชอบท างานเพอสงคม มความเสยสละ ซง ฉตรวรญ องคสงห (2550) ไดกลาวไววา ปจจยหลกของการมาเปนอาสาสมคร คอ การหลอหลอมหรอการมพนฐานมากจากครอบครว จตวญญาณการอทศตนเพอผอน และสามของ อสม. ทรบสงท ากจกรรม ท างานบานแทน ใหแนะน าการท างาน และชวยกจกรรมของอสม. สวนลกจะไมขดแยงหรอคดคาน และใหการยอมรบเมอเหนพอ แม ท างานเพอชมชนแลวมความสข รวมถงการไดรบการสนบสนน จากการทท าตนเปนตวอยางใหครอบครวเหนถงการมาเปน อสม. นนไมเคยท าอะไรเสยหาย หรอใหเกดปญหาในครอบครว

ความส าคญของปจจยทมผลตอความส าเรจในการท างานของ อสม. จากผลการศกษาพบวา ปจจยทส าคญทสดทมผลตอความส าเรจในการปฏบตงาน 3 อนดบ

แรก คอ ปจจยดานการทมเททงกาย ใจในการท างาน โดยตองมความเสยสละ การท างานตองมมงมนในการท างาน ไมทอ งานทไดรบมอบหมายกจะบรรลความส าเรจได ซง โกมาตร จงเสถยร

134

ทรพย และปารณฐ สขสทธ (2550) ไดกลาวไววา ปจจยทมผลตอความส าเรจตอการท างานของ อสม. คอ อสม.ตองมความมงมน จรงใจ มอดมการณตอการเปน อสม. เพอสงคม รองลงมาคอ ปจจยการไดรบการสนบสนนจากครอบครว และปจจยความสมพนธระหวาง อสม.และผทเกยวของ และสดทาย คอ ปจจยการไดรบการยอมรบนบถอจากคนในชมชม ซงมสวนชวยท าให อสม. มก าลงใจในการท างานใหส าเรจ นอกจากนผลการศกษายงพบวา ยงมปจจยหรอประเดนอนอกทมผลตอความส าเรจในการปฏบตของ อสม. ใหบรรลตามเปาหมาย ซงไดแก

1. การรวมมอของประชาชน และกลมองคกรตางๆในชมชน เพราะถงแมวา อสม.จะท างานเชงรก ทมเทกบการท างานมากแคไหน แตถาขาดความรวมมอรวมใจของอสม. ชมชน และเทศบาลแลว การท างานของอสม.ในทกเรองกจะไมส าเรจลงได ซงสอดคลองกบการศกษาทผานทพบวา ปญหาอปสรรคทสงผลตอการปฏบตงานและความส าเรจในการท างานของ อสม. คอ ปญหาความรวมมอจากชมชน เชน ผน าทองถนไมใหการสนบสนน ชาวบานไมมเขาใจการท างานท าใหไมใหความรวมมอ (วรจตร หนองแก, 2548 ; อจฉรา ชาตกานนท, 2541 ; โกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ, 2550 ; ชาตร จนทรตา, 2552)

2. การไดรบการอบรมใหความรทง อสม.เกาและใหมอยางตอเนอง ท าให อสม. เกดความเชอมนในการท างานของตนเองมากขน ซง โกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ (2550) ไดกลาววา แนวทางการพฒนา อสม. ไดแก การใหความร โดยจ าแนกเปนกลม อสม. เกา และ อสม. ใหม ซงสอดคลองกบการศกษาของ ชาตร จนทรตา (2552) ศกษาปจจยทมผลตอการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน เทศบาลต าบลหางดง จงหวดเชยงใหม การศกษาพบวาการไดรบการอบรมอยางตอเนอง มผลตอการการปฏบตงานสาธารณสขมลฐานของ อสม. และการศกษาของ ศภชย จนทสงข และ เบญญา ลวกไธสง (2551) เรองทศทางการพฒนาระบบและกระบวนการ พฒนาศกยภาพอาสาสมครสาธารณสข ซงพบวา สงส าคญทจะสงผลตอความส าเรจของการท างาน อสม. นนขนอยกบ ความร และความสามารถของ อสม.

3. ดานงบประมาณการสนบสนนการท างาน ซงถางบประมาณพรอมการด าเนนงานสาธารณสขกสามารถขบเคลอนไปตามแผน ส าเรจตามเปาหมายทก าหนดไวได สอดคลองกบการศกษาทผานมาทพบวา อปสรรคตอการท างานดานสขภาพในชมชนของ อสม. ไดแก งบประมาณไมชดเจน ไมเพยงพอตอการด าเนนงาน การสนบสนนลาชา และการตดขดในการใช (วรจตร หนองแก, 2548 ; โกมาตร จงเสถยรทรพย และปารณฐ สขสทธ, 2550 ; ชาตร จนทรตา, 2552)

135

นอกจากนยงพบวาสงทมผลตอความส าเรจในการปฏบตงานของ อสม. ซงทฤษฎของเฟรดเดอรก เฮอรซเบรก และแมคเคลแลนด ไมไดกลาวหรออธบายไว คอ การท อสม.มความเชอทวาการท างานในหนาทของ อสม. ถอเปนการท าบญทสงผลใหสามารถผานพนปญหาอปสรรคตางๆ ได ขอจ ากดของการศกษา

ขอจ ากดของการศกษา คอ ผศกษาเองเปนเจาหนาทสาธารณสข ดงนนในการสมภาษณอาจมผลตอการใหขอมลของผถกสมภาษณ ขอเสนอแนะจากการศกษา

ผลการศกษาครงน ท าใหทราบปจจยทส าคญทสด และปจจยอนๆทมผลตอความส าเรจในการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ไดแก การชอบทมเทแรงกายแรงใจ การไดรบการสนบสนนจากครอบครวและความสมพนธระหวาง อสม.และผทเกยวของ การไดรบการยอมรบ การไดรบความรวมมอจากอสม. ประชาชน และกลมองคกรตางๆในชมชน การมใจรกในงานทท า การสอสารใชค าพดทเหมาะสม และงบประมาณการด าเนนงาน ซงผวจยมขอเสนอแนะทคาดวานาจะมประโยชนในการน ามาใชดงน

1. ภาครฐหรอหนวยงานทเกยวของ ควรตระหนกและใหความส าคญของการพฒนาสงเสรมปจจยตางๆเหลาน เพอใหการท างานของ อสม. มประสทธภาพและประสบความส าเรจ

2. ภาครฐหรอหนวยงานทเกยวของ ควรใหความส าคญกบการสรางแรงจงใจในรปแบบตางๆ เพอประสทธภาพของการท างานของ อสม.

3. ควรมการพฒนารปแบบและการกระบวนการพฒนาศกยภาพ อสม. เพอเพมศกยภาพในการท างานของ อสม.

4. ภาครฐและหนวยงานทเกยวของ ควรใหการสนบสนนทรพยากรสาธารณสขใหเพยงพอส าหรบการปฏบตงานของ อสม.

5. เจาหนาทของรฐ ควรใหความส าคญกบการพฒนาศกยภาพ อสม. ใหมความร ความสามารถอยางตอเนอง ทนกบสถานการณปจจบน เพอเพมศกยภาพและความมนใจในการท างานของ อสม.

136

6. ควรมการประชาสมพนธ ชแจงใหแกประชาชนรบทราบบทบาทหนาท ความร ความสามารถท อสม. มและพรอมทจะใหบรการแกประชาชน ชมชน สงคม รวมทงชใหเหนถงความส าคญของการม อสม. ในชมชน เพอใหประชาชนเขาใจในบทบาทหนาทของ อสม. เกดการยอมรบนบถอและพรอมทจะใหความรวมมอ ซงสงผลตอความส าเรจในการท างานของ อสม.

7. ภาครฐและหนวยงานทเกยวของ ควรมการเสรมแนวคดการท างานดานสขภาพใหกบองคกรปกครองสวนทองถนซงมบทบาทตอการท างานของ อสม.ในดานการสนบสนนงบประมาณ ควรชแจงใหสมาชกองคกรปกครองสวนทองถนไดเหนบทบาทและความส าคญของ อสม. เพอการสนบสนนการท างานดานสขภาพของ อสม. ใหส าเรจตอไป

8. หนวยงานทเกยวของหรอเจาหนาทของรฐ ควรรกษารปแบบการท างานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ทมความเสยสละ ไมใชการท างานทมงหวงคาตอบแทน ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

1. การศกษาครงนเปนศกษาโดยใชผลการศกษาปจจยทมผลตอการปฏบตงานจากผลงานการวจยในอดต จงควรท าการศกษาในปจจยอนเพม เชน บคลกภาพสวนบคคล ระดบสมรรถนะ เพอเปนขอมลประกอบในการพฒนา สงเสรมการท างานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานใหส าเรจตอไป

2. ควรมการศกษาความเหนของเจาหนาทสาธารณสขตอปจจยความส าเรจในการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน เพอทราบความคดเหนของบคลากรทเกยวของ ใหครอบคลมและเพอสามารถน ามาเปนแนวทางในการพฒนา ปรบปรงตอไป