วชา หนสวน

การบรรยายภาคคา ครงท ๗ และ ๘

วนท ๒๖ กรกฎาคม ๒๕๖๒

ดร.พรภทร ตนตกลานนท

ผพพากษาศาลชนตนประจาสานกประธานศาลฎกา

ผอานวยการบรหารสถาบนอนญาโตตลาการ (TAI) ศาลยตธรรม

1

หางหนสวนจ ากด

2

หวขอท ๑ ลกษณะของหางหนสวนจ ากด

หวขอท ๒ การจดตงหางหนสวนจ ากด

หวขอท ๓ หนสวนไมจ ากดความรบผด

หวขอท ๔ หนสวนจ ากดความรบผด

3

หวขอท ๑ ลกษณะของหางหนสวนจ ากด

“มาตรา ๑๐๗๗ อนหางหนสวนจ ากดนน คอหางหนสวนประเภทหนง ซงมผเปนหนสวนสองจ าพวก ดงจะกลาวตอไปน คอ

(๑) ผเปนหนสวนคนเดยวหรอหลายคนซงมจ ากดความรบผดเพยงไมเกนจ านวนเงนทตนรบจะลงหนในหางหนสวนนนจ าพวกหนง และ

(๒) ผเปนหนสวนคนเดยวหรอหลายคนซงตองรบผดรวมกนในบรรดาหนของหางหนสวนไมมจ ากดจ านวนอกจ าพวกหนง”

4

หางหนสวนจ ากดมผเปนหนสวน ๒ จ าพวก

หนสวนไมจ ากดความรบผด หนสวนจ ากดความรบผด

รบผดในหนของหางโดยไมจ ากด มาตรา ๑๐๗๐ และ ๑๐๗๑

รบผดในหนของหางโดยจ ากด เพยงเทาสวนทตนรบจะลงหน

หากช าระคาหนครบแลว ไมตองรบผดอก

การแบงก าไร จะแบงกนตามสดสวนการลงหนของผเปนหนสวน แตในความรบผดในหน จะตองพจารณาเสยกอนวาเปนหนสวนจ าพวกใด

5

ตวอยาง

ก ข ค จดตงหางหนสวนจ ากด ลงหนคนละ ๑๐,๐๐๐ บาท ก และ ข เปนหนสวนไมจ ากดความรบผด ค เปนหนสวนจ ากดความรบผด ทกคนช าระคาหนครบถวนแลว

เมอหางเลกกน มการช าระบญช พบวา มทรพยสน ๕๐,๐๐๐ บาท หนสน ๑๐๐,๐๐๐ บาท หลงจากช าระหนแลวเหลอหนคางช าระ ๕๐,๐๐๐ บาท

เจาหนสามารถเรยกให ก และ ข ช าระหนได แตเรยกให ค ช าระหนไมได เพราะช าระคาหนครบถวนแลว

6

หวขอท ๒ การจดตงหางหนสวนจ ากด การจดตงหางหนสวนจ ากดตองจดทะเบยนเสมอ ตามมาตรา ๑๐๗๘ “อนหางหนสวนจ ากดนน ทานบงคบวาตองจดทะเบยน ...

(๒) ขอแถลงความวาเปนหางหนสวนจ ากด และวตถทประสงค...

(๔) ชอ ... ของผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผด และจ านวนเงนซงเขาเหลานนไดลงหนดวยในหางหนสวน

(๕) ชอ ... ของผเปนหนสวนจ าพวกไมจ ากดความรบผด

(๖) ชอหนสวนผจดการ

(๗) ถามขอจ ากดอ านาจหนสวนผจดการอนจะผกพนหางหนสวนนนประการใดใหลงไวดวย ...”

7

- หางฯ เปนนตบคคลแยกจากผเปนหนสวน มสทธ หนาทและความรบผดของตวเองภายในขอบวตถประสงค อาจฟองหรอถกฟองได การกระท ากจการใดๆผกพนหางหนสวน ไมผกพนหนสวนเปนการสวนตว เหมอนกรณหางฯสามญจดทะเบยน ตามมาตรา ๑๐๑๕ (หางหนสวนหรอบรษทเมอไดจดทะเบยนตามบญญตแหงลกษณะนแลว ทานจดวาเปนนตบคคลตางหาก) และมาตรา ๖๖ (นตบคคลยอมมสทธและหนาทตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนหรอกฎ ห ม า ย อ น ภ า ย ใน ขอ บ แ ห ง อ า น า จ หน า ท ห ร อวตถประสงค)

8

- ฎ.๖๐๖๘/๒๕๕๗ พฤตการณทโจทก จ าเลยท ๒ และ พ. รวมกนยนค ารองขอจดทะเบยนตงหางหนสวนจ ากด ถอวาบคคลดงกลาวยอมผกพนกนตามกฎหมายเพอท ากจการรวมกนดวยจะประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการทท าในฐานะผเปนหนสวนในหางหนสวนจ ากดตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๑๒ แลว ตางจากทบคคลตงแตสองคนขนไปตกลงเขากนเปนหนสวนโดยไมจดทะเบยนซงตองพจารณาดวยวาการตกลงนนมลกษณะเปนสญญาจดตงหางหนสวนสามญไมจดทะเบยนหรอไม

9

- กอนจดทะเบยนจดตงหางฯ การด า เ นนก จก ารอย ใ นฐานะหางหนสวนสามญไมจดทะเบยน ตามมาตรา ๑๐๗๙ เชน หนสวนทกคนตองรบผดรวมกนไมจ ากดจ านวน แมจะมการตกลงกนใหบางคนเปนหนสวนจ ากดความรบผด และการสงมอบหนสามารถท าไดแตเพยงแสดงเจตนา แมเปนอสงหารมทรพย

“ มาตรา ๑๐๗๙ อนหางหนสวนจ ากดนน ถายงมไดจดทะเบยนอยตราบใด ทานใหถอวาเปนหางหนสวนสามญซงผเปนหนสวนทงหมดยอมตองรบผดรวมกนในบรรดาหนของหางหนสวนโดยไมมจ ากดจ านวนจนกวาจะไดจดทะเบยน”

10

- ฎ. ๙๙๒/๒๕๒๑ จ าเลยท ๒ หนสวนผจดการหางหนสวนจ าเลยท ๑ สงซอสนคาจากโจทกในนามของหางหนสวนจ าเลยท ๑ โจทกสงไปใหตงแตหางหนสวนจ าเลยท ๑ ยงมไดจดทะเบยนเปนนตบคคล เมอขอเทจจรงฟงไดวาการตงหางหนสวนจ าเลยท ๑ ไดเกดขนกอนทจะจดทะเบยนเปนนตบคคล ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๐๗๙ ตองถอวาหางหนสวนจ าเลยท ๑ เปนหางหนสวนสามญอยจนกวาจะไดจดทะเบยน ซงผเปนหนสวนทงหมดตองรบผดรวมกนในบรรดาหนของหางหนสวน ดงนนจ าเลยท ๒ ผเปนหนสวนจงตองรบผดในบรรดาหนสนของหางหนสวนจ าเลยท ๑ อนมอยตอโจทกกอนทไดจดทะเบยน

11

- ฎ.๔๑๙๓/๒๕๓๓ ผเปนหนสวนน าทดนพพาทซงเปนทดนมโฉนดมาลงทนเขาหนในหางหนสวนจ ากดซงยงไมไดจดทะเบยนเปนหางหนสวนจ ากด จงไมมสภาพเปนนตบคคล เพยงแตถอวาเปนหางหนสวนสามญ กรรมสทธในทดนพพาทตกเปนของหางหนสวนจ ากดดงกลาวตงแตเวลาทน ามาลงหนแลว แมจะไมมการจดทะเบยนโอนโฉนดทดนพพาทนนกตาม

12

- เมอจดทะเบยนแลว หางหนสวนจ ากดกตองรวมรบผดในหนซงเกดขนกอนจดทะเบยนดวย

ฎ.๓๘๖/๒๕๑๙ จ าเลยท ๓ ท ๔ ไดรวมกบจ าเลยท ๒ ตงโรงงานแกวขนเพอผลตขวดยาและเครองแกวออกจ าหนายหาก าไรในระหวางทโรงงานแหงนยงมไดจดทะเบยนเปนหางหนสวนจ ากด จ าเลยท ๒ ไดซอสนคาจากโจทกเพอน าไปใชในกจการของโรงงานแลวไมช าระราคาจ าเลยท ๓ ท ๔ ตองรบผดหนคาซอสนคานนรวมกบจ าเลยท ๒ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๐๗๙ และตอมาเมอโรงงานนนไดจดทะเบยนเปนหางหนสวนจ ากดจ าเลยท ๑ จ าเลยท ๑ กตองรวมรบผดในหนรายนดวย

13

- แตสทธเรยกรองตอบคคลภายนอกทท าละเมดตอหางกอนจดทะเบยน ไมโอนไปยงหาง เมอจดทะเบยนแลว

ฎ.๒๕๑๐/๒๕๑๖ (ป.) ขณะเกดเหตละเมด หางห นสวนจ ากดยงมไดจดทะเบยน ถอวาเปนหางหนสวนสามญ โจทกผเปนหนสวนมอ านาจฟองจ าเลยใหรบผดในการละเมดตอทรพยสนของหาง และอ านาจฟองหรอสทธเรยกรองของโจทกทมตอผท าละเมดตอทรพยนนเปนบคคลสทธ มใชทรพยสทธทตดตามไปกบตวทรพย เมอสทธดงกลาวเกดมขนแลว แมตอมาหางหนสวนไดจดทะเบยนเปนนตบคคลตางหากจากผเปนหนสวนทงหลายซงรวมเขากนเปนหางหนสวนนนกตาม อ านาจฟองหรอสทธเรยกรองดงกลาวกไมโอนไปยงหางหนสวนจ ากด โจทกจงมอ านาจฟองคดนได

14

หวขอท ๓ หนสวนไมจ ากดความรบผด - สทธ หนาท และความรบผดคลายหนสวนในหางฯ นตบคคล ตามมาตรา ๑๐๗๗ (๒) ซงตองรบผดรวมกนในบรรดาหนของหางไมมจ ากด

- การวนจฉยถงสทธ หนาท และความรบผด จงน ามาตรา ๑๐๘๐ บทบญญตหางฯ สามญมาใชวนจฉย

- ความสมพนธระหวางหนสวนไมจ ากดความรบผดดวยกนเอง และระหวางหนสวนไมจ ากดความรบผดกบหาง กใชบทบญญตหางฯสามญ โดยตองไมขดกบสภาพของหาง

15

ลกษณะของหนสวนไมจ ากดความรบผด

๓.๑ คณสมบตเปนสาระส าคญ

๓.๒ เปนผจดการหาง

๓.๓ ไมมสทธคาขายแขงกบหาง

๓.๔ รวมรบผดในหนของหางไมจ ากดจ านวน

16

๓.๑ คณสมบ ตของ หนส วนไม จ ำก ดควำม รบผ ด เป นสำระส ำคญ - เหตผล เปนหนสวนผจดการได ตามขอ ๓.๒ ตองอาศยความไวเนอเชอใจ ผล ๓ ประการ (๑) หางเลกกนเมอตาย ลมลาย หรอไรความสามารถ มาตรา ๑๐๕๕ (๕) ประกอบมาตรา ๑๐๘๐ (๒) โอนหนใหบคคลภายนอกโดยหนสวนอนทงหมดไมยนยอมไมได มาตรา ๑๐๔๐ ประกอบมาตรา ๑๐๘๐ (๓) โอนเฉพาะสวนก าไรของตนใหบคคลภายนอกไมท าใหเขาเปนหนสวน มาตรา ๑๐๔๑ ประกอบมาตรา ๑๐๘๐

17

๓.๒ เฉพำะหนสวนไมจ ำกดควำมรบผดเปนผจดกำรหำงได มาตรา ๑๐๘๗ อนหางหนสวนจ ากดนน ทานวาตองใหแตเฉพาะผเปนหนสวนจ าพวกไมจ ากดความรบผดเทานนเปนผจดการ - จดการงานไดเหมอนหนสวนในหางหนสวนสามญ - หากบรรดาหนสวนไมจ ากดความรบผดตกลงแตงต งหนสวนผจดการ น ามาตรา ๑๐๓๕ มาใชดวย มาตรา ๑๐๓๕ ถาไดตกลงกนไววาจะใหผเปนหนสวนหลายคนจดการหางหนสวนไซร หนสวนผจดการแตละคนจะจดการหางหนสวนนนกได แตหนสวนผจดการคนหนงคนใดจะท าการอนใดซงหนสวนผจดการอกคนหนงทกทวงนนไมได

18

๓.๓ หนสวนไมจ ำกดควำมรบผดไมมสทธคำขำยแขงกบหำง ตามมาตรา ๑๐๖๖ ๑๐๖๗ ประกอบมาตรา ๑๐๘๐ - เหมอนหนสวนในหางฯนต -รวมถงหามเปนหนสวนในหางหนสวนสามญ หรอหนสวนไมจ ากดความรบผดในหางหนสวนจ ากด - แตไมหามเขาไปเปนหนสวนจ ากดความรบผดในหางหนสวนจ ากด

19

ตวอยาง หางหนสวนจ ากดม ก และ ข เปนหนสวนไมจ ากดความรบผด และ ค เปนหนสวนจ ากดความรบผด หางขายไกยาง ในเวลากลางวน ณ เนตบณฑตยสภา ตอมา ก ประกอบกจการคาขายไกยาง ในเวลากลางวน ณ เนตบณฑตยสภาเชนเดยวกน

หางมสทธเรยกเอาผลก าไรท ก ท ามาหาไดทงหมด หรอเรยกเอาคาสนไหมทดแทนทหางไดรบเนองจากการท ก คาขายแขงกนกบหางหนสวนจ ากดอยางใดอยางหนงกได ตามมาตรา 1067 ประกอบมาตรา 1080

20

อยาลมวา การหามคาขายแขงขนกบหาง หามเขาเปนหนสวนไมจ ากดความรบผดในหางอน มขอยกเวน 2 กรณ

(1) ไดรบค ายนยอมของผเปนหนสวนอนทงหมด

(2) ผเปนหนสวนทงหลายรอยแลวเวลาลงทะเบยนวา ผเปนหนสวนคนหนงไดท ากจการ หรอเขาเปนหนสวนอยในหาง และในสญญาเขาหนสวนทท าไวตอกนนนกไมไดบงคบใหถอนตวออก

มาตรา 1066 วรรคหนง และวรรคสอง

21

๓.๔ หนสวนไมจ ำกดควำมรบผดรวมรบผดในหนของหำงไมจ ำกดจ ำนวน ตามมาตรา ๑๐๗๗ (๒) โดยความรบผดเหมอนหนสวนในหางฯนต จงสงผล ๓ ประการ (๑) รบผดหลงจากหางผดนดช าระหน และมสทธเกยงใหบงคบเอากบทรพยสนของหางได ตามมาตรา ๑๐๗๐ ๑๐๗๑ ประกอบมาตรา ๑๐๘๐ (๒) รบผดในหนของหางทเกดขนกอนออกจากหาง เปนระยะเวลา ๒ ปนบแตออกจากหาง ตามมาตรา ๑๐๖๘ ประกอบมาตรา ๑๐๘๐ 22

(๓) ผเขามาเปนหนสวนไมจ ากดความรบผดคนใหม ตองรบผดในหนของหางทเกดขนกอนตนเขามาเปนหนสวน ตามมาตรา ๑๐๕๒ (หางฯไมจดทะเบยน) ประกอบมาตรา ๑๐๘๐

23

ฎกาท 735/2561 จ าเลยท 1 มจ าเลยท 2 เปนหนสวนผจดการระหวางวนท 8 กนยายน 2547 ถงวนท 23 กนยายน 2556 และมจ าเลยท 3 เปนหนสวนผจดการระหวางวนท 24 กนยายน 2556 จนถงปจจบน เมอวนท 30 มถนายน 2556 จ าเลยท 1 โดยจ าเลยท 2 หนสวนผจดการในขณะนนท าสญญาประนประนอมยอมความกบโจทกรบวาเปนหนคาสนคาโจทกโดยตกลงผอนช าระเปนงวดๆ ตอมาจ าเลยท 1 ผดนด โจทกฟองจ าเลยทงสามใหรบผด จ าเลยท 3 หนสวนผจดการของจ าเลยท 1 เปนหนสวนจ าพวกไมจ ากดความรบผดจงตองรวมรบผดกบจ าเลยท 1 แมหนดงกลาวจะเกดขนกอนทจ าเลยท 3 เขามาเปนหนสวนกตาม ตามมาตรา 1052 ประกอบมาตรา 1077 (2) และมาตรา 1080 วรรคหนง สวนจ าเลยท 2 ตองรวมรบผดกบจ าเลยท 1 เนองจากยงอยในเวลาสองปนบแตวนทจ าเลยท 2 ออกจากการเปนหนสวนผจดการของจ าเลยท 1 ตามมาตรา 1068 ประกอบมาตรา 1080 วรรคหนง และมาตรา 1087

บทบญญตของหำงหนสวนสำมญอนๆ ตำมแนวค ำพพำกษำทน ำมำใชกบหำงหนสวนจ ำกด ตำมมำตรำ ๑๐๘๐ - ล าดบ คอ พจารณาบทบญญตหางฯนตกอน แลวจงพจารณาบทบญญตหางฯไมจดเบยน (๑) เหตทหางตองเลกกนตามค าสงศาล มาตรา ๑๐๕๗ (๑) ละเมดขอบงคบ (๒) เหตทหางตองเลกกนตามค าสงศาล มาตรา ๑๐๕๗ (๓) หางเหลอวสยด ารงตอไปได ฎ.๘๖๘๐/๒๕๕๑

25

ฎ.๘๖๘๐/๒๕๕๑ หางหนสวนจ ากดมผเปนหนสวนสองคน คอโจทกซงเปนหนสวนจ ากดความรบผด และจ าเลยเปนหนสวนไมจ ากดความรบผดและเปนหนสวนผจดการ โจทกกลาวหาวาจ าเลยยกยอกทรพยของหางไมปรองดองกน หากจะเปลยนตวหนสวนผจดการกไมมทางท าได เพราะมจ าเลยคนเดยวทเปนหนสวนไมจ ากดความรบผด จงมเหตท าใหหางเหลอวสยทจะด ารงอยตอไปไดตามมาตรา ๑๐๕๗ (๓) ประกอบมาตรา ๑๐๘๐ ศาลยอมพพากษาใหหางหนสวนจ ากดเลกกนได

26

(๓) สทธออกเสยงลงคะแนนถอดถอนหนสวนผจดการ ตองใหหนสวนไมจ ากดความรบผดออกเสยง หนสวนจ ากดความรบผดไมมสทธ มาตรา ๑๐๓๖ “อนหนสวนผจดการนน จะเอาออกจากต าแหนงไดตอเมอผเปนหนสวนทงหลายอนยนยอมพรอมกน เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน” (๔) สทธไตถามการงานของหางหนสวนจ ากด ตรวจดและคดสมดบญช เอกสารของหางหนสวนจ ากด ตามมาตรา ๑๐๓๗ หนสวนทกประเภทมสทธน แตด ฎ.๑๑๕๕๖/๒๕๕๗ ซงวนจฉยวาการใชสทธของหนสวนจ ากดความรบผด ตองมเหตสมควร

27

ฎ.๑๑๕๕๖/๒๕๕๗ หนสวนจ ากดความรบผดรบผดจ ากดเพยงไมเกนจ านวนเงนทตนรบจะลงหนในหาง และตามมาตรา ๑๐๙๐ จะประกอบกจการคาขายอยางใด เพอประโยชนของตนหรอเพอประโยชนของบคคลภายนอกกได แมวาการงานเชนนนจะมสภาพเปนอยางเดยวกบการคาขายของหาง ดงนน แมหนสวนจ ากดความรบผดอาจไตถามการงานของหางหนสวนจ ากด ตรวจดและคดสมดบญช เอกสารของหางหนสวนจ ากดไดทกเมอ ตาม มาตรา ๑๐๓๗ ประกอบมาตรา ๑๐๘๐ แตกตองอยภายใตเงอนไขวามเหตสมควรหรอไม ซงตองพจารณาเปนรายกรณไป

28

ขอสงเกต มาตรา ๑๐๕๐ (การจดการงานทเปนไปในทางธรรมดาการคาขายของหางผกพนหนสวนทกคนตองรบผดไมจ ากดจ านวน) และมาตรา ๑๐๕๓ (ขอจ ากดอ านาจไมมผลผกพนบคคลภายนอก) ซงใชกบหางหนสวนสามญไมจดทะเบยน ไมน ามาใชกบหางหนสวนจ ากด (และหางหนสวนสามญนตบคคล)

29

หวขอท ๔ หนสวนจ ากดความรบผด

ลกษณะพเศษของหนสวนจ ากดความรบผด

๔.๑ ไมมอ านาจจดการงานของหางหนสวนจ ากด

๔.๒ หามเอาชอเรยกขานระคนเปนชอหาง

๔.๓ ทน (หน) เปนหลกประกนการช าระหน

๔.๔ คณสมบตไมเปนสาระส าคญ

๔.๕ เจาหนของหางจะฟองไดตอเมอหางเลกกน

30

๔.๑ หนสวนจ ำกดควำมรบผดไมมอ ำนำจจดกำรงำนของหำงหนสวนจ ำกด

“มาตรา ๑๐๘๗ อนหางหนสวนจ ากดนน ทานวาตองใหแตเฉพาะผเปนหนสวนจ าพวกไมจ ากดความรบผดเทา นนเปนผจดการ”

เหตผล เพราะรบผดเพยงจ ากด อาจใชความระมดระวงนอย บคคลภายนอกอาจเขาใจผดวาเปนหนสวนไมจ ากดความรบผด

31

- ห า ก ส อ ด เ ข า จ ด ก า ร ง า น จ ะ ต อ ง ร บ ผ ด ต อบคคลภายนอกในบรรดาหนของหางโดยไมจ ากดจ านวน หลงจากหางผดนดช าระหน ตามมาตรา ๑๐๘๘ วรรคหนง ประกอบมาตรา ๑๐๗๐

“มาตรา ๑๐๘๘ วรรคหนง ถาผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดผใดสอดเขาไปเกยวของจดการงานของหางหนสวน ทานวาผนนจะตองรบผดรวมกนในบรรดาหนทงหลายของหางหนสวนนนโดยไมจ ากดจ านวน”

32

- การ “สอด” เขาจดการงานตามแนวของอ.สหธน มเงอนไขทส าคญคอการนนตองผกพนตวหางฯดวย ดงน (๑) การงานทท าตองอยภายในขอบวตถประสงคของหางฯ และ (๒) ไดท าไปโดยพลการ แตมการใหสตยาบนโดยหางฯ ตามมาตรา ๗๗ ประกอบมาตรา ๘๒๓ วรรคหนง หรอ โดยไดรบมอบอ านาจจากหนสวนไมจ ากดความรบผดซงเปนหนสวนผจดการใหท าการ

33

ขอสงเกต แมจะไดรบมอบอ านาจ กถอวาเปนการสอดเขาจดการงาน เพราะขดกบมาตรา ๑๐๘๗ หากอยในขอบอ านาจ การนนกผกพนหางฯ ตามมาตรา ๘๒๐ หากอยนอกขอบอ านาจ หางฯ ตองใหสตยาบน ตามมาตรา ๘๒๓ วรรคหนง - กรณทหางไมอาจใหสตยาบนได เพราะกระท านอกขอบวตถประสงค หรอ กรณทหางไมใหสตยาบน แมอาจใหสตยาบนได (กระท าในขอบวตถประสงคแตท าไปโดยพลการ หรอกระท านอกขอบอ านาจทไดรบมอบอ านาจ แตยงอยในขอบวตถประสงค ) การนนยอมไมผกพนหาง หนสวนฯ ทกระท าการตองรบผดสวนตวตามมาตรา ๗๗ และมาตรา ๘๒๓ วรรคสอง ซงไมใชเรองของมาตรา ๑๐๘๘ วรรคหนง

34

- ความรบผดของหนสวนผสอดเขาจดการงาน ครอบคลมถงบรรดาหนทงปวงของหางทมตอบคคลภายนอกทงหมด ไมจ ากดเฉพาะกจการทสอดเขาจดการ สวนระหวางหนสวนดวยกนเอง หรอกบลกจางของหางความรบผดยงคงเปนไปตามมาตรา ๑๐๗๗ (๑)

35

ตวอยาง ๑ หางหนสวนจ ากด ขายไกยาง ม ก ข เปนหนสวนไมจ ากดความรบผดและเปนผจดการ ค เปนหนสวนจ ากดความรบผด แตไปซอเนอไกจากบคคลภายนอกโดยพลการ ซงอยในขอบวตถประสงคของหาง หากหางใหสตยาบน ตามมาตรา ๗๗ ประกอบมาตรา ๘๒๓ วรรคหนง ผกพนหาง บคคลภายนอกเรยกใหหางรบผด และให ค รบผดไดไมจ ากด หลงจากหางฯ ผดนด ตามมาตรา ๑๐๗๐ เปนกรณมาตรา ๑๐๘๘ วรรคหนง ถาหางฯ ไมใหสตยาบน ไมใชกรณมาตรา ๑๐๘๘ วรรคหนง ไมผกพนหางฯ ตองเรยกให ค รบผดเปนการสวนตว ตามมาตรา ๗๗ ประกอบมาตรา ๘๒๓ วรรคสอง

36

ตวอยาง ๒ ถา ค หนสวนจ ากดความรบผด ไปซอเครองหวายจากบคคลภายนอก มาจ าหนายโดยพลการ หางใหสตยาบนไมได เพราะอยนอกขอบวตถประสงค ตามมาตรา ๖๖ ตองเรยกให ค รบผดเปนการสวนตว ตวอยาง ๓ ถา ค ได รบมอบอ านาจจาก หางเปนตวแทนไปซอเ นอ ไก จากบคคลภายนอก การดงกลาวผกพนหาง ตามหลกตวการตวแทน มาตรา ๘๒๐ แตยงถอวา ค สอดเขาจดการงาน บคคลภายนอกเรยกใหหางรบผด และให ค รบผดไดไมจ ากด หลงจากหางฯ ผดนด ตามมาตรา ๑๐๗๐ เปนกรณมาตรา ๑๐๘๘ วรรคหนง

37

ฎ.๒๐๖๖/๒๕๔๕ จ าเลยท ๒ ซงเปนหนสวนผจดการตองรบผดรวมกบหางหนสวนจ ากดจ าเลยท ๑ สวนจ าเลยท ๓ ซงเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดแตเปนผตดตอสงสนคาไปยงตางประเทศและไดรบมอบอ านาจจากจ าเลยท ๑ ใหสงจายเชคได ทงจ าเลยท ๓ ยงไดท าบนทกความเขาใจ พรอมประทบตราส าคญของจ าเลยท ๑ ดวย โดยท าในนามของจ าเลยท ๑ ถอไดวาจ าเลยท ๓ ซงเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดสอดเขาไปเกยวของจดการงานของจ าเลยท ๑ จ าเลยท ๓ จงตองรบผดรวมกบจ าเลยท ๑ และท ๒ ตอโจทกโดยไมจ ากดจ านวนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๐๘๘ วรรคหนง

38

-หนสวนจ ากดความรบผดไมอาจสอดเขาจดการงานของหางได ดงนน มาตรา ๑๐๘๓ จงไมใหลงหนเปนแรงงาน “การลงหนของผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดนน ทานวาตองใหลงเปนเงนหรอทรพยสนอยางอนๆ” - แตหนสวนจ ากดความรบผดสามารถเปนผช าระบญชของหางได ไมถอวาสอดเขาจดการงานของหาง เพราะการช าระบญชเกดขนหลงจากหางเลกกนแลว ตามมาตรา ๑๐๘๙ “ผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดนนจะตงใหเปนผช าระบญชของหางหนสวนกได”

39

- เนองจากหนสวนจ ากดความรบผดไมมสทธจดการงานของหาง จงยอมไมสามารถทราบถงสภาพหรอลกษณะการประกอบธรกจของหาง ดงนน แมวาจะท าการคาในลกษณะเดยวกนกบหางหนสวนจ ากด กไมท าใหผเปนหนสวนในหางหนสวนจ ากดเสยเปรยบ มสทธคาขายแขงกบหางได ตามมาตรา ๑๐๙๐ “ผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดจะประกอบการคาขายอย าง ใดๆ เพ อประโ ยชนตนหรอ เพ อป ระโ ยช นบคคลภายนอกกได แมวาการงานเชนนนจะมสภาพเปนอยางเดยวกนกบการคาขายของหางหนสวนกไมหาม”

40

๔.๒ หำมเอำชอหนสวนจ ำกดควำมรบผดเรยกขำนระคนเปนชอหำง“มาตรา ๑๐๘๑ หามมใหเอาชอของผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดมาเรยกขานระคนเปนชอหาง”

ชอจรงหรอชอสกล แตไมรวมถงสวนหนงของชอ แมน าใชเปนเพยงสวนหนงของชอหางกมชอบ

- ไมรวมถงชอของบคคลภายนอก และบคคลภายนอกไมตองรบผด โดยมาตรา ๑๐๕๔ ไมน ามาใชกบหางหนสวนจ ากด

41

- ผลของการฝาฝนมาตรา ๑๐๘๑ หนสวนจ ากดความรบผดทยนยอมใหเอาชอมาตงเปนชอหาง ยอมตองรบผดโดยไมจ ากดเสมอนเปนหนสวนไมจ ากดความรบผด ทงนตามมาตรา ๑๐๘๒ “มาตรา ๑๐๘๒ ถาผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดคนใดยนยอมโดยแสดงออกชดหรอโดยปรยายใหใชชอของตนระคนเปนช อ ห า ง ไ ซร ท า นว า ผ เ ป นห น ส ว นค น นน จะต อ ง ร บ ผ ดต อบคคลภายนอกเสมอนดงวาเปนหนสวนจ าพวกไมจ ากดความรบผดฉะนน แตในระหวางผเปนหนสวนกนเองนน ความรบผดของผเปนหนสวนเชนน ทานใหคงบงคบตามสญญาหนสวน”

42

- การยนยอมอาจโดยชดแจงดวยวาจาหรอกรยา หรอโดยปรยาย เชน ไมคดคาน ทตกลงกนใหใชชอตน - ไมจ าเปนวาบคคลภายนอกตองรหรอไมรวาเปนหนสวนจ ากดความรบผด - ระหวางผเปนหนสวนดวยกน คงรบผดไมเกนสวนทตนรบวาจะลงหน ตามมาตรา ๑๐๗๗ (๑) และมาตรา ๑๐๘๒

43

๔.๓ ทน (หน) ของหนสวนจ ำกดควำมรบผดเปนหลกประกนกำรช ำระหน - เหตผล เจาหนตองไดรบช าระหนกอนหนสวนไดรบคนทนเมอหางเลก เพอปองกนไมใหหนสวนท าใหทนของหางลดนอยลง จงตองมกฎหมายบญญตหลกการน สวนหนสวนไมจ ากดความรบผด ไมตองมบทบญญตดงกลาว เพราะตองรบผดโดยไมจ ากดจ านวนเมอหางไมช าระหนอยแลว ตามมาตรา ๑๐๗๗ (๒) ๑๐๗๐ ประกอบมาตรา ๑๐๘๐ - น ามาซง (๑) กรณมาตรา ๑๐๘๔ และ (๒) กรณมาตรา ๑๐๘๕ 44

(๑) การจายเงนปนผลหรอดอกเบยใหแกหนสวนจ ากด ความรบผดตองเปนการจายจากเงนก าไร ดมาตรา ๑๐๘๔ วรรคหนง - “ก าไร” หมายถงก าไรสะสม คอ จ านวนทรพยสนทงหมด หกหนและสวนลงหนทงหมด ซงไมใชเพยงรอบปบญชลาสด แตตองดทกรอบปบญชยอนหลงจนถงปจจบน - “เงนปนผล” หมายถง เงนทบรรดาหนสวนตกลงแบงจากทรพยสนของหางเพอคนแกหนสวน - “ดอกเบย” ขอตกลงพเศษระหวางหนสวนวาในแตละปตองจายดอกเบยใหแกหนสวนทลงหนดวยเงนสด (เปนการสรางแรงจงใจใหลงหนดวยเงนสด)

45

- ดงนน หากหางไมมเงนก าไรสะสม ยอมไมสามารถจายเงนปนผลหรอดอกเบยแกหนสวนจ ากดความรบผดจากเงนสวนอนได เพราะจะท าใหทนของหางซงเปนหลกประกนช าระหนลดนอยลง อนจะท าใหผเปนเจาหนเสยเปรยบ - ถาหางขาดทนจนทนลดนอยลง หามแบงเงนปนผลหรอดอกเบยแกหนสวนจ ากดความรบผด จนกวาทนทขาดไดคนมาเตมจ านวน ดมาตรา ๑๐๘๔ วรรคสอง มฉะนนจะเปนการคนทนทางออมแกหนสวนจ ากดความรบผด ขดกบหลกทวาหนยอมไดคนกอนทน

46

- ถาไดรบเงนปนผลหรอดอกเบยไปตามมาตรา ๑๐๘๔ โดยสจรตไมตองคน ตามมาตรา ๑๐๘๔ วรรคสาม - ถาไดรบเงนปนผลหรอดอกเบยไปตามมาตรา ๑๐๘๔ โดยไมสจรต หางเรยกคนได ถาหางไมเรยก ตอมาหางเลกกน เจาหนเรยกใหหนสวนจ ากดความรบผดเอาเงนนนมาช าระแกเจาหนได ตามมาตรา ๑๐๙๕ วรรคสอง (๓) “ เมอหางหนสวนนนไดเ ลกกนแลว เจาหนของหางมสทธฟองรองผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดไดเพยงจ านวนดงน คอ . . . (๓) จ านวนเงนปนผลและดอกเบยซงผเปนหนสวนไดรบไปแลวโดยทจรตและฝาฝนตอบทมาตรา ๑๐๘๔”

47

- หลกการตามมาตรา ๑๐๘๔ ไมใชกบหนสวนไมจ ากดความรบผด ดงนน ขอตกลงใหจายเงนปนผลหรอดอกเบยแกผเปนหนสวนไมจ ากดความรบผดนนสามารถใชได แมหางจะไมมก าไรกตาม เนองจากหนสวนไมจ ากดความรบผดจะตองรบผดในหนของหางโดยไมจ ากด ดงนน การจายเงนใหกบหนสวนไมจ ากดความรบผดจงไมเปนการท าใหเจาหนเสยเปรยบ

48

ตวอยางท ๑ หางหนสวนจ ากด ก และ ข เปนหนสวนไมจ ากดความรบผด ค เปนหนสวนจ ากดความรบผด เรมกจการ หางมทรพยสน๖๐๐,๐๐๐ บาท ทงสามคนลงหนเปนเงนคนละ ๑๐๐,๐๐๐ บาท และเงนทกจาก ง ๓๐๐,๐๐๐ บาท ปแรก ทรพยสนเพมเปน ๙๐๐,๐๐๐ บาท เมอหกหนและสวนลงทนเทากบวาในปแรกหางมก าไร ๓๐๐,๐๐๐ บาท ทกคนตกลงน าทรพยสนด าเนนกจการในปบญชท ๒ ปทสอง ทรพยสนเพมเปน ๑,๒๐๐,๐๐๐ บาท แสดงวามก าไรสะสมรวม ๖๐๐,๐๐๐ บาท ทกคนตกลงน าทรพยสนด าเนนกจการในปบญชท ๓ 49

ปทสาม หางขาดทน ทรพยสนลดลงเหลอ ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท แมวาจะขาดทน แตหางยงมก าไรสะสมอย ๔๐๐,๐๐๐ บาท ตามมาตรา ๑๐๘๔ วรรคหนงทก าหนดการแบงเงนปนผลหรอดอกเบยจะท าไดตอเมอหางมก าไร (ซงหมายถงก าไรสะสม) หางยงมก าไรสะสมอย ๔๐๐,๐๐๐ บาท สามารถแบงผลก าไรให ค หนสวนจ ากดความรบผดได

50

ตวอยางท ๒ หางหนสวนจ ากด ก และ ข เปนหนสวนไมจ ากดความรบผด ค เปนหนสวนจ ากดความรบผด เมอเรมกจการ หางมทรพย สน๖๐๐,๐๐๐ บาท ทงสามคนลงหนเปนเงนคนละ ๑๐๐,๐๐๐ บาท และเงนทกจาก ง ๓๐๐,๐๐๐ บาท ปแรก ทรพยสนเพมเปน ๗๐๐,๐๐๐ บาท เมอหกหนและสวนลงทนเทากบวาในปแรกหางมก าไร ๑๐๐,๐๐๐ บาท ทกคนตกลงน าทรพยสนด าเนนกจการในปบญชท ๒ ปทสอง ทรพยสนลดลงเหลอ ๔๐๐,๐๐๐ บาท

51

ถาหางช าระบญช ง ยอมมสทธ ไดรบช าระหนกอน ๓๐๐,๐๐๐ บาท สวนทเหลออก ๑๐๐,๐๐๐ บาท จงน าไปเฉลยคนทนแกผเปนหนสวนได เงนดงกลาวไมพอคนทน หนสวนจงตองเฉลยรบสวนทขาดทนตามสวนลงหน ตามมาตรา ๑๐๖๓ ประกอบมาตรา ๑๐๘๐ ดงนน กรณน หางจะจายเงนปนผลแก ค มได ตามมาตรา ๑๐๘๔ วรรคสอง เนองจากถอเปนการคนทนทางออมใหแกหนสวนจ ากดความรบผด อาจท าใหเจาหนเสยหาย

52

- แตถาในปทสอง มการแบงเงนปนผลใหแกหนสวนคนละ ๕๐,๐๐๐ บาท ท าใหทรพยสนของหางลดเหลอเพยง ๒๕๐,๐๐๐ บาท ง เจาหนยอมเสยหายเพราะมไดรบช าระหนเตมจ านวน (๓๐๐,๐๐๐ บาท) การจายเงนปนผลใหแก ค ขดตอมาตรา ๑๐๘๔ วรรคสอง แตหาก ค รบเงนโดยสจรต ไมทราบวาหางขาดทนอย กไมตองคนเงนแกหาง ตามมาตรา ๑๐๘๔ วรรคสาม

53

ค าพพากษาฎกาท ๖๐๖๘/๒๕๕๗

การแบงเงนปนผลก าไรใหผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดตองเปนไปตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๘๔ สวนจะมการแบงกนเมอใด อยางไร ยอมเปนไปตามสญญาหางหนสวน หากสญญาหางหนสวนไมก าหนดไวกยอมเปนไปตามทหนสวนผจดการผมอ านาจเหนสมควร และถาหากผเปนหนสวนตกลงกนไมไดในเรองการจายเงนปนผลและมเหตใหเลกหางหนสวน ผเปนหนสวนนนอาจรองขอตอศาลใหมค าสงเลกหางหนสวนและช าระบญชตอไป

54

(๒ ) ห นส ว นจ าก ดคว า ม รบ ผ ด ต อ ง ร บ ผ ด ต อบคคลภายนอกเทาทแสดงออกวาลงหนมากกวาความเปนจรง ตามมาตรา ๑๐๘๕ “ถาผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดไดแสดงดวยจดหมายห ร อ ใ บ แ จ ง ค ว ามห ร อ ด วย ว ธ อ ย า ง อ น ใ หบคคลภายนอกทราบวาตนไดลงหนไวมากกวาจ านวนซงไดจดทะเบยนเพยงใด ทานวาผนนจะตองรบผดเทาถงจ านวนเพยงนน” ดตวอยาง

55

ตวอยาง หางหนสวนจ ากด ม ก และ ข เปนหนสวนไมจ ากดความรบผด และ ค เปนหนสวนจ ากดความรบผด ทกคนลงหนคนละ 10,000 บาท ตอมา ค แสดงออกอยางชดแจงวาตนถอหนในหาง 20,000 บาท ท าให ง เขาใจผดและตกลงท าสญญากบหาง 40,000 บาท

ง สามารถเรยกให ค ช าระหนใหแกตนไดจ านวน 20,000 บาทตามท ค แสดงออกตามมาตรา 1085 เมอ ค รบผดตอ ง ไปแลว ยอมเขารบชวงสทธ ตามมาตรา 229 (3) และมสทธเรยกรองเอากบ ก และ ข หนสวนไมจ ากดความรบผดคนละ 5,000 บาทได

56

๔.๔ คณสมบ ตของ หนส วนจ ำก ดควำมรบผ ดไม เป นสำระส ำคญ - เหตผล รบผดจ ากด สทธหนาทจ ากด การเปนหนสวนไมเปนการเฉพาะตว สาระส าคญอยทเงนหรอทรพยสนทลงหน น ามาซงผล ๒ ประการ (๑) โอนหนใหบคคลอนไดโดยไมตองรบความยนยอมของหนสวนอน ดมาตรา ๑๐๙๑ “ผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดจะโอนหนของตนปราศจากความยนยอมของผเปนหนสวนอนๆ กโอนได”

57

- เปรยบเทยบกบหนสวนไมจ ากดความรบผด ซงน ามาตรา ๑๐๓๒ และ ๑๐๔๐ ในหางหนสวนสามญมาใช ตามมาตรา ๑๐๘๐ วรรคหนง การโอนหนเปนการเปลยนแปลงขอสญญาจดตงหาง และเปนการชกน าบคคลภายนอกเขามาเปนหนสวน ตองไดรบความยนยอมจากหนสวนอน

58

ฎ.๕๕๖๒/๒๕๓๘ หนสวนไมจ ากดความรบผดโอนหนใหบคคลภายนอกโดยไมไดรบความยนยอมจากผเปนหนสวนอนไมได แตหนสวนจ ากดความรบผดอาจโอนหนใหแกบคคลภายนอกไดโดยล าพง ไมตองไดรบความยนยอมจากผเปนหนสวนคนอน เพราะมสทธ อ านาจหนาทและความรบผดจ ากด คณสมบตของหนสวนจ ากดความรบผดจงมใชสาระส าคญ และการเปนหนสวนจ าพวกดงกลาวไมเป นการ เ ฉพาะต ว ท ง กา ร โ อนห นด ง ก ล าว กห าใช กา รเปลยนแปลงขอสญญาเดมแหงหางหนสวนหรอประเภทแหงกจการตาม ป.พ.พ.มาตรา ๑๐๓๒ ไม

59

- การโอนหนไมมแบบ สมบรณโดยการแสดงเจตนา แตตองเปลยนแปลงทางทะเบยนกอนจงจะใชยนบคคลภายนอกได ตวอยาง หางม ก และ ข เปนหนสวนไมจ ากดความรบผด และ ค เปนหนสวนจ ากดความรบผด ลงหนคนละ ๑๐๐,๐๐๐ บาท แตช าระสวนลงหนเพยง ๕๐,๐๐๐ บาท ตอมา ค ขายหนใหแก ง แตมไดจดทะเบยนเปลยนแปลง เมอหางเลกกน เจาหนของหางมาเรยกให ค ช าระสวนลงหน ๕๐,๐๐๐ บาททคางช าระอยตามมาตรา ๑๐๙๕ วรรคสอง (๑) ค จะไมช าระสวนลงหนโดยเกยงใหเจาหนไปบงคบเอาแก ง อางวาขายหนแก ง ไปแลวมได เพราะการขายหนยงมไดจดทะเบยนเปลยนแปลงตวผเปนหนสวน จงยกขนตอสบคคลภายนอกไมได

60

(๒) หนสวนจ ากดความรบผด ตาย ลมละลาย ไรความสามารถ หางไมเลกกน มาตรา ๑๐๙๒ “การท ผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดตายกด ลมละลายหรอตกเปนคนไรความสามารถกด หาเปนเหตใหหางหนสวนจ ากดตองเลกกนไม เวนแตจะไดมขอสญญากนไวเปนอยางอน” ****เปรยบเทยบกบหนสวนไมจ ำกดควำมรบผด ซงน ำมำตรำ ๑๐๕๕ (๕) ในหำงหนสวนสำมญมำใช ตำมมำตรำ ๑๐๘๐ วรรคหนง หำงเลกกน

61

- กรณตาย ทายาทตองเขาเปนหนสวนแทนท เวนแตมขอสญญาอยางอน ดมาตรา ๑๐๙๓ กรณลมละลาย จพท. น าหนขายทอดตลาด ดมาตรา ๑๐๙๔ ผซอหนเขาเปนผถอหนแทน กรณเปนคนไรความสามารถ ผอนบาลเขาท านตกรรมแทน

62

๔.๕ เจำหนของหำงจะฟองหนสวนจ ำกดควำมรบผดไดตอเมอหำงเลกกน ตำมมำตรำ ๑๐๙๕ วรรคหนง - นอกจากจะฟองไดตอเมอหางเลกแลว เจาหนของหางยงถกจ ากดใหบงคบเอาแกทรพยสนเฉพาะตามมาตรา ๑๐๙๕ วรรคสอง “เจาหนของหางมสทธฟองรองผเปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผดไดเพยงจ านวนดงน คอ (๑) จ านวนลงหนของผเปนหนสวนเทาทยงคางสงแกหางหนสวน (๒) จ านวนลงหนเทาทผเปนหนสวนไดถอนไปจากสนทรพยของหางหนสวน (๓) จ านวนเงนปนผลและดอกเบยซงผเปนหนสวนไดรบไปแลวโดยทจรตและฝาฝนตอบทมาตรา ๑๐๘๔”

63

ตวอยาง หางม ก และ ข เปนหนสวนไมจ ากดความรบผด และ ค เปนหนสวนจ ากดความรบผด ลงหนคนละ ๑๐๐,๐๐๐ บาท ช าระสวนลงหนแลวคนละ ๕๐,๐๐๐ บาท ค ไดถอนทนคน ๒๐,๐๐๐ บาท และ ค ไดรบเงนปนผลทจายขณะหางขาดทนไปโดยทจรตอกจ านวน ๓๐,๐๐๐ บาท ตราบใดทหางยงไมเลกกน เจาหนของหางไมมสทธเรยกให ค หนสวนจ ากดความรบผดตองรบผดในหนของหาง ตามมาตรา ๑๐๙๕ วรรคหนง หากหางเลกเจาหนของหางจะใชสทธเรยกรองให ค รบผดไดเฉพาะทรพยสนตามทบญญตไวในมาตรา ๑๐๙๕ วรรคสองเทานน

64

(๑) บงคบเอาแกสวนลงหนทนาย ค. ยงคางช าระอย ๕๐,๐๐๐ บาท

(๒) หากยงไมพอช าระหนกจะเรยกเงนสวนท ค ถอนทนคนไป ๒๐,๐๐๐ บาท

(๓) หากยงไมพออกกบงคบเอาจากเงนปนผลท ค รบไวโดยทจรตและฝาฝนตอมาตรา ๑๐๘๔ จ านวน ๓๐,๐๐๐ บาท

65

สรป มเพยงบางกรณทหนสวนจ ากดความรบผด ตองรบผดไมจ ากด หรอรบผดเกนสวนทตนลงหน เชน (๑) กอนหนาจดทะเบยนหาง ตามมาตรา ๑๐๗๗ และ ๑๐๗๙ (๒) ยอมใหใชชอระคนชอหาง ตามมาตรา ๑๐๘๑ และ ๑๐๘๒ (๓) แสดงวาลงหนมากกวาเปนจรง ตามมาตรา ๑๐๘๕ (๔) สอดเขาไปจดการงานของหาง ตามมาตรา ๑๐๘๘

66

ฎกาท ๔๔๗๑/25๖๐ เ มอหนสวนจ าพวกไมจ ากดความรบผดตาย หาง

หน สวนจ า กดยอมเลกกนตาม ตามมาตรา 1055(5) ประกอบมาตรา 1080 แตหนสวนทยงคงอยอาจตกลงใหหางยงคงอยตอไป โดยรบทายาทของหนสวนทตายเขามาเปนหนสวนแทนได

67

ฎกาท ๕๓๑๖/๒๕๕๙ จ าเลยท 1 กบบรษทตางประเทศ คอบรษท พ. และบรษท ล. ยนค าขอจดทะเบยนภาษมลคาเพมโดยใชชอประกอบการวา “กจการรวมคา พ . แ ละบร ษท พ . /บร ษ ท ล .” และ เข าท าสญญาก บกรงเทพมหานคร เหนไดวา “กจการรวมคา พ. และบรษท พ. /บรษท ล.” คอหางหนสวนสามญไมจดทะเบยนซงจ าเลยท ๑ กบบรษทตางประเทศอกสองบรษทดงกลาวรวมกนกระท าในประเทศไทยนนเอง แมหลงจากกจการรวมคาฯ ด าเนนการไปไดระยะหนง จ าเลยท ๑ จะโอนสดสวนการลงทนใหแกจ าเลยท ๒ แตพฤตการณจ าเลยท ๑ ตงแตกจการรวมคาฯ ท าสญญากบกรงเทพมหานครและยนค าขอจดทะเบยนภาษมลคาเพมจนกระทงเลกกจการ ....... 68

มการใชชอของจ าเลยท ๑ เปนชอกจการรวมคาฯ มาโดยตลอด ไมปรำกฏวำจ ำเลยท ๑ ด ำเนนกำรอนเปนกำรไมยนยอมหรอคดคำนกำรใชชอเปนชอกจกำรรวมคำฯ และเหตในกำรประเมนภำษคดนเนองจากกจการรวมคาฯ มไดยนแบบแสดงรายการเสยภาษเงนไดนตบคคล ภาษมลคาเพมชวงระยะเวลาทใชชอจ าเลยท ๑ เปนชอกจการ จ าเลยท ๑ ตองรบผดตอโจทกในบรรดาหนของกจการรวมคาฯ ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๕๔

69

ฎกาท 8669/2559

มาตรา ๑๑๒๘ อนวาหนนนยอมโอนกนไดโดยมตองไดรบความยนยอมของบรษท เวนแตเมอเปนหนชนดระบชอลงในใบหนซงมขอบงคบของบรษทก าหนดไวเปนอยางอน

มขอบงคบของบรษท จ ากดการโอนหนไว ตอมาผถอหน ไดโอนหนใหแกผรบโอน โดยไมตรงตามขอบงคบ ผรบโอนไมอาจใชสทธใด ๆ ในฐานะผถอหนได

70

ฎกาท 8592/2559 มาตรา 1175 วรรคแรก (ค ำบอกกลำวเรยกประชมใหญ.ใหลง

พมพโฆษณำในหนงสอพมพแหงทองทอยำงนอยหนงครำวกอนวนนดประชมไมนอยกวำเจดวน และสงทำงไปรษณยตอบรบไปยงผถอหนทกคนทมชอในทะเบยนของบรษทกอนวนนดประชมไมนอยกวำเจดวน) มงประสงคใหมการแจงใหผถอหนของบรษททราบลวงหนากอนวนนดประชมไมนอยกวา 7 วน โดยมไดบงคบวาตองสงทางไปรษณยตอบรบใหถงผถอหนกอนวนนดประชมไมนอยกวา 7 วน ผคดคานสงค าบอกกลาวเชญประชมทางไปรษณยลงทะเบยนตอบรบไปยงตางประเทศใหผรองเปนเวลากอนวนนดประชมไมนอยกวา 7 วน จงเปนการชอบแลว

71

ฎกาท 7876/2559 ค าบอกกลาวเรยกประชมใหญสงทางไปรษณยไปยงผถอหนทกคนทมชอในทะเบยน

ของบรษทกอนวนนดประชมไมนอยกวา 7 วน โดยชอบแลว แมจะลงพมพโฆษณากอนวนนดประชมนอยกวา 7 วน ไมชอบดวยมาตรา 1175 วรรคหนง แตบทบญญตดงกลาวมงใหมการแจงผถอหนทราบลวงหนาวาบรษทจะมการประชมใหญในกจการใด ทใด เมอใด ผถอหนจะไดมโอกาสเตรยมตวสอบถามหรอแสดงความคดเหนไดเตมท เมอผคดคานท 1 ในฐานะผถอหนไดเรยกประชมใหญวสามญผถอหนโดยสงค าบอกกลาวทางไปรษณยแกผถอหนโดยชอบ ผถอหนทกคนทราบกาหนดวนนดประชมใหญแลว ผรองไดมอบฉนทะใหตวแทนผรองเดนทางไปรวมประชมใหญดวย ตองตามวตถประสงคทกาหนดใหแจงนดประชมใหญตาม มาตรา 1175 แลว ยอมถอไดวา การสงคาบอกกลาวเรยกประชมใหญของบรษท ช. ชอบดวยกฎหมายและขอบงคบของบรษทแลว จงไมมเหตทจะเพกถอนมตของทประชมใหญ

72

ฎกาท 3996/2561 แมเรองค าบอกกลาวเรยกประชมใหญจะไมมบทบญญตวาหากกระท าไมชอบจะมผลเปนโมฆะหรอเสยเปลากตาม แตกใหสทธกรรมการหรอผถอหนคนหนงคนใดรองขอใหศาลเพกถอนมตทประชมใหญอนผดระเบยบ หากไมมการรองภายในเดอนหนง มตทประชมดงกลาวกมผลสมบรณ คาบอกกลาวเรยกประชมวสามญผถอหน ไดลงพมพโฆษณาในหนงสอพมพแหงทองท เมอนบถงวนประชมวสามญผถอหน ไดเพยง 6 วน คาบอกกลาวเรยกประชมวสามญผถอหน จงลงพมพโฆษณาในหนงสอพมพแหงทองทกอนวนนดประชมไมครบเจดวน อนเปนการฝาฝนบทบญญตมาตรา ๑๑๗๕ วรรคหนง ท าใหการนดประชมไมชอบเปนผลใหมตทประชมในวนดงกลาวเปนมตอนผดระเบยบ ตามมาตรา ๑๑๙๕ ซงโจทกในฐานะกรรมการและผถอหนของบรษท สามารถรองขอใหศาลเพกถอนเสยได

ฎกาท 3074/2560

การประชมใหญผถอหนเปนการรวมปรกษาหารอซงทประชมจะตองมบคคลอยางนอยสองคนเปนผเขารวมประชม หาใชเพยงคนเดยวจะท าการประชมไดโดยล าพงไม การประชมวสามญผถอหนของบรษทผคดคานม ว. ผรบมอบฉนทะของ ง. เปนผถอหนทมาประชมเพยงคนเดยว แม ง. ถอหนคดเปนรอยละ 40 ของหนทงหมด แตผถอหนเพยงคนเดยวยอมไมอาจด าเนนการประชมและมมตใดๆตามกฎหมายได การประชมวสามญผถอหนและการลงมตจงเปนไปโดยฝาฝนและไมชอบดวยกฎหมาย ผรองในฐานะผถอหน มสทธทจะรองขอใหศาลเพกถอนมตทประชมได ใหดมาตรา ๑๑๗๑ ๑๑๗๘ ๑๑๘๐ ๑๑๙๐

74

ฎกาท 4362/2560

การทจ าเลยท 1 ซงเปนผถอหนของบรษท บ. ลงมตใหสตยาบนสญญาประนประนอมยอมความในหนทจ าเลยท 1 น ามาฟองใหบรษท บ. ใชหนดงกลาวใหแกตน จ าเลยท 1 ไมใชผมสวนไดเสยเปนพเศษในมตขอดงกลาว เพราะแมไมมมตดงกลาว จ าเลยท 1 ซงเปนเจาหนกชอบทจะไดรบช าระหนหรอเรยกรองใหบรษท บ . ช าระหนไดโดยชอบดวยกฎหมาย การออกเสยงลงมตของจ าเลยท 1 ถอวากระท าไดโดยชอบ ไมขดตอบทบญญต มาตรา 1185

ฎกาท ๘๕๓๒/๒๕๕๙

๑. การฝาฝนตอประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๐๖๖ เมอหางหนสวนจ ากดมเพยงจ าเลยทงสองเปนหนสวนผจดการ โจทกทงหาในฐานะหนสวน จงมสทธเรยกใหจ าเลยทงสองใชคาสนไหมทดแทนแกหางหนสวนจ ากดได ตามมาตรา ๑๐๖๗

๒. โจทกทงหาฟองใหจ าเลยทงสองใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหาย มไดฟองบงคบใหจ าเลยทงสองสงมอบเงนก าไรทหาได ดงน แมหางหนสวนจ ากดบรษท ท. จะมผลประกอบการขาดทนหรอจ าเลยทงสองไมไดรบเงนปนผลจากก าไรของบรษท ท. หาท าใหจ าเลยทงสองไมจ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดจากการฝาฝนประกอบกจการอนมสภาพเปนอยางเดยวกนและเปนการแขงขนกบกจการของหนสวนจ ากดไม 76

๓. มาตรา ๑๐๖๖ หามมใหหนสวนคนหนงในหางหนสวนจดทะเบยนประกอบกจการอนมสภาพเปนอยางเดยวกนและเปนการแขงขนกบกจการของหางหนสวน ไมวาท าเพอประโยชนตนหรอเพอประโยชนผอน การฝาฝนคาขายแขงมกฎหมายบญญตความรบผดไวเปนการเฉพาะตามมาตรา ๑๐๖๗ โดยวรรคหนงบญญตใหหางหนสวนเรยกเอาผลก าไรอนผนนหาไดทงหมดหรอเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายซงหางหนสวนไดรบ และวรรคสามบญญตไววา การทหางหนสวนเรยกเอาผลก าไรหรอคาสนไหมทดแทนนนไมลบลางสทธของผเปนหนสวนทงหลายในอนจะเรยกใหเลกหางหนสวน จงไมอาจบงคบผฝาฝนใหหยดประกอบกจการทฝาฝนนน ซงอาจเปนเหตใหบคคลภายนอกผสจรตไดรบความเสยหาย

77

ฎกาท 734/2561 โจทกทงสฟองวาหางหนสวนจ ากด ส. จ าเลยท 1 เปนนตบคคลประเภทหางหนสวนจ ากด มผเปนหนสวน 6 คน คอ โจทกทงส อ. สามจ าเลยท 2 เปนหนสวนจ าพวกจ ากดความรบผด และจ าเลยท 2 เปนหนสวนจ าพวกไมจ ากดความรบผดและเปนหนสวนผจดการ จ าเลยท 2 บรหารกจการหางฯ จ าเลยท 1 ในลกษณะกอใหเกดความเสยหาย ตอมามมตเสยงขางมากใหโจทกท 3 เปนหนสวนผจดการแทนจ าเลยท 2 แตจ าเลยท 2 ไมยนค าขอจดทะเบยนเปลยนแปลงตอนายทะเบยน จ าเลยท 2 ใชอ านาจหนสวนผจดการในการลงมตแตงตง ถอดถอนกรรมการของบรษท ผ. และบรษท ท. ทหางฯ จ าเลยท 1 ถอหนเพอเออประโยชนใหแกตนเองและพวก โจทกทงสและจ าเลยท 2 ตางฟองรองด าเนนคดแพงและอาญาจากมลเหตการบรหารงานของหางฯ จ าเลยท 1 โจทกท 1 ท 2 และท 4 มหนงสอฉบบลงวนท 24 มถนายน 2556 บอกเลกหางฯ เปนเวลามากกวา 6 เดอน

ฎกาท 734/2561 (ตอ)

กอนสนรอบปช าระบญชขอใหเลกหางและจดการช าระบญชนน ตามค าฟองจงเปนการบรรยายสภาพแหงขอหาของโจทกทงสและค าขอบงคบ ทงขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาวา จ าเลยท 2 ในฐานะหนสวนผจดการหางฯ จ าเลยท 1 ไดกระท าลวงละเมดบทบงคบอนเปนขอสาระส าคญซงสญญาหนสวนก าหนดไวแกโจทกทงสโดยจงใจ มเหตท าใหหางหนสวนนนเหลอวสยทจะด ารงอยตอไปได แตเมอบทบญญตในเรองหางหนสวนจากดไมไดกลาวถงวาหนสวนจาพวกจากดความรบผดมสทธขอเลกหางฯ ไดหรอไม จงตองนาบทบญญตในเรองการเลกหางฯ ของหางหนสวนสามญมาใชบงคบตามทมาตรา 1080 บญญตไว และมผลใหหนสวนคนใดอาจรองขอใหศาลสงเลกหางฯ ตามมาตรา 1057 (3) ได ดงนน โจทกทงสเปนหนสวนจาพวกจากดความรบผด ยอมมอานาจฟองขอเลกหางหนสวนจากด ส. จาเลยท 1 และจดการชาระบญชได