ซอฟตแวร (Software)

ซอฟตแวร (Software) หมายถึง ชุดคําส่ังหรือโปรแกรมท่ีใชส่ังงานใหคอมพิวเตอรทํางาน ซอฟตแวรจึงหมายถึงลําดับข้ันตอนการทํางานท่ีเขียนข้ึนดวยคําส่ังของคอมพิวเตอร คําส่ังเหลานี้เรียงกันเปนโปรแกรมคอมพิวเตอร จากท่ีทราบมาแลววาคอมพิวเตอรทํางานตามคําส่ัง การทํางานพื้นฐานเปนเพียงการกระทํากับขอมูลท่ีเปนตัวเลขฐานสอง ซ่ึงใชแทนขอมูลท่ีเปนตัวเลข ตัวอักษร รูปภาพ หรือแมแตเปนเสียงพูดก็ได โปรแกรมคอมพิวเตอรท่ีใชส่ังงานคอมพิวเตอรจึงเปนซอฟตแวร เพราะเปนลําดับข้ันตอนการทํางานของคอมพิวเตอร คอมพิวเตอรเคร่ืองหน่ึงทํางานแตกตางกันไดมากมายดวยซอฟตแวรท่ีแตกตางกัน ซอฟตแวรจึงหมายรวมถึงโปรแกรมคอมพิวเตอรทุกประเภทท่ีทําใหคอมพิวเตอรทํางานได การท่ีเราเห็นคอมพิวเตอรทํางานใหกับเราไดมากมาย เพราะวามีผูพัฒนาโปรแกรมคอมพิวเตอรมาใหเราส่ังงานคอมพิวเตอร รานคาอาจใชคอมพิวเตอรทําบัญชีท่ียุงยากซับซอน บริษัทขายต๋ัวใชคอมพิวเตอรชวยในระบบการจองต๋ัว คอมพิวเตอรชวยในเร่ืองกิจการงานธนาคารท่ีมีขอมูลตาง ๆ มากมาย คอมพิวเตอรชวยงานพิมพเอกสารใหสวยงาม เปนตน การท่ีคอมพิวเตอรดําเนินการใหประโยชนไดมากมายมหาศาลจะอยูท่ีซอฟตแวร ซอฟตแวรจึงเปนสวนสําคัญของระบบคอมพิวเตอร หากขาดซอฟตแวรคอมพิวเตอรก็ไมสามารถทํางานได ซอฟตแวรจึงเปนส่ิงท่ีจําเปน และมีความสําคัญมาก และเปนสวนประกอบหน่ึงท่ีทําใหระบบสารสนเทศเปนไปไดตามท่ีตองการ

ซอฟตแวรและภาษาคอมพิวเตอร เม่ือมนุษยตองการใชคอมพิวเตอรชวยในการทํางาน มนุษยจะตองบอกข้ันตอนวิธีการใหคอมพิวเตอรทราบ การที่บอกส่ิงท่ีมนุษยเขาใจใหคอมพิวเตอรรับรู และทํางานไดอยางถูกตอง จําเปนตองมีส่ือกลาง ถาเปรียบเทียบกับชีวิตประจําวันแลว เรามีภาษาท่ีใชในการติดตอซ่ึงกันและกัน เชนเดียวกันถามนุษยตองการจะถายทอดความตองการใหคอมพิวเตอรรับรูและปฏิบัติตาม จะตองมีส่ือกลางสําหรับการติดตอเพ่ือใหคอมพิวเตอรรับรู เราเรียกส่ือกลางนี้วาภาษาคอมพิวเตอร

เนื่องจากคอมพิวเตอรทํางานดวยสัญญาณทางไฟฟา ใชแทนดวยตัวเลข 0 และ 1 ได ผูออกแบบคอมพิวเตอรใชตัวเลข 0 และ 1 นี้เปนรหัสแทนคําส่ังในการส่ังงานคอมพิวเตอร รหัสแทนขอมูลและคําส่ังโดยใชระบบเลขฐานสองน้ี คอมพิวเตอรสามารถเขาใจได เราเรียกเลขฐานสองท่ีประกอบกันเปนชุดคําส่ังและใชส่ังงานคอมพิวเตอรวาภาษาเคร่ือง

การใชภาษาเคร่ืองนี้ถึงแมคอมพิวเตอรจะเขาใจไดทันที แตมนุษยผูใชจะมีขอยุงยากมากเพราะเขาใจ และจดจําไดยาก จึงมีผูสรางภาษาคอมพิวเตอรในรูปแบบท่ีเปนตัวอักษร เปนประโยคขอความ ภาษาในลักษณะดังกลาวนี้เรียกวา ภาษาคอมพิวเตอรระดับสูง ภาษาระดับสูงมีอยูมากมาย บางภาษามีความเหมาะสมกับการใชส่ังงานการคํานวณทางคณิตศาสตรและวิทยาศาสตร บางภาษามีความเหมาะสมไวใชส่ังงานทางดานการจัดการขอมูล ในการทํางานของคอมพิวเตอร คอมพิวเตอรจะแปลภาษาระดับสูงใหเปนภาษาเคร่ือง

2

ดังนั้นจึงมีผูพัฒนาโปรแกรมคอมพิวเตอรสําหรับแปลภาษาคอมพิวเตอรระดับสูงใหเปนภาษาเคร่ือง โปรแกรมท่ีใชแปลภาษาคอมพิวเตอรระดับสูงใหเปนภาษาเคร่ืองเรียกวา คอมไพเลอร (compiler)หรืออินเทอรพรีเตอร (interpreter)

คอมไพเลอร จะทําการแปลโปรแกรมท่ีเขียนเปนภาษาระดับสูงท้ังโปรแกรมใหเปนภาษาเคร่ืองกอน แลวจึงใหคอมพิวเตอรทํางานตามภาษาเคร่ืองนั้น การทํางานดังโฟลวชารต

อินเทอรพรีเตอร จะทําการแปลทีละคําส่ัง แลวใหคอมพิวเตอรทําตามคําส่ังนั้น เม่ือทําเสร็จแลวจึงมาทําการแปลคําส่ังลําดับตอไป การทํางานดังโฟลวชารต

ขอแตกตางระหวางคอมไพเลอรกับอินเทอรพรีเตอร จึงอยูท่ีการแปลท้ังโปรแกรมหรือแปลทีละ

คําสั่ง

คอมไพเลอร (Compiler) อินเตอรพรีเตอร (Interpreter) 1. แปลทั้งโปรแกรมแลวจึงทํางานตามคําส่ังในโปรแกรมนั้น

1. แปลโปรแกรมทีละคําส่ังและทํางานตามคําส่ังนั้นทันที

2. ใชเนื้อท่ีในหนวยความจํามาก 2. ใชเนื้อท่ีหนวยความจํานอย 3. มีการสรางออบเจคตโปรแกรม 3. ไมมีการสรางออบเจคตโปรแกรม 4. ถาโปรแกรมมีการทํางานแบบวนซํ้า เคร่ืองจะนํา ออบเจคตโปรแกรมไปใชงานไดเลยโดยไมตองแปลซํ้า ทําใหทํางานไดเร็วกวา

4. ถาโปรแกรมมีการทํางานแบบวนซํ้า จะตองแปลคําส่ังซํ้าแลวซํ้าอีก ทําใหการทํางานชา

3

ซอฟตแวรหรือโปรแกรมคอมพิวเตอรจึงเปนสวนสําคัญท่ีควบคุมการทํางานของคอมพิวเตอรใหดําเนินการตามแนวความคิดท่ีไดกําหนดไวลวงหนาแลว คอมพิวเตอรตองทํางานตามโปรแกรมเทานั้น ไมสามารถทํางานท่ีนอกเหนือจากท่ีกําหนดไวในโปรแกรม

ชนิดของซอฟตแวร ในบรรดาซอฟตแวรหรือโปรแกรมคอมพิวเตอรท่ีมีผูพัฒนาข้ึนเพื่อใชงานกับคอมพิวเตอรมีมากมาย ซอฟตแวรเหลานี้อาจไดรับการพัฒนาโดยผูใชงานเอง หรือผูพัฒนาระบบ หรือผูผลิตจําหนาย หากแบงแยกชนิดของซอฟตแวรตามสภาพการทํางาน พอแบงแยกซอฟตแวรไดเปนสองประเภท

1. ซอฟตแวรระบบ แบงออกเปน 1.1 ระบบปฏิบัติการ 1.2 ตัวแปลภาษา

2. ซอฟตแวรประยุกต 2.1 ซอฟตแวรสําเร็จรูป 2.2 ซอฟตแวรใชงานเฉพาะ

ซอฟตแวรระบบ ซอฟตแวรระบบ คือซอฟตแวรท่ีบริษัทผูผลิตสรางข้ึนมาเพื่อใชจัดการกับระบบ หนาท่ีการทํางาน

ของซอฟตแวรระบบคือดําเนินงานพื้นฐานตาง ๆ ของระบบคอมพิวเตอร เชน รับขอมูลจากแผงแปนอักขระแลวแปลความหมายใหคอมพิวเตอรเขาใจ นําขอมูลไปแสดงผลบนจอภาพหรือนําออกไปยังเครื่องพิมพ จัดการขอมูลในระบบแฟมขอมูลบนหนวยความจํารอง

เม่ือเราเปดเคร่ืองคอมพิวเตอร ทันทีท่ีมีการจายกระแสไฟฟาใหกับคอมพิวเตอร คอมพิวเตอรจะทํางานตามโปรแกรมทันที โปรแกรมแรกท่ีส่ังคอมพิวเตอรทํางานนี้เปนซอฟตแวรระบบ ซอฟตแวรระบบอาจเก็บไวในรอม หรือในแผนจานแมเหล็ก หากไมมีซอฟตแวรระบบ คอมพิวเตอรจะทํางานไมได

4

ซอฟตแวรระบบยังใชเปนเคร่ืองมือในการพัฒนาซอฟตแวรอ่ืน ๆ และยังรวมไปถึงซอฟตแวรท่ีใชในการแปลภาษาตาง ๆ

คอมพิวเตอรประกอบดวย หนวยรับเขา หนวยสงออก หนวยความจํา และหนวยประมวลผล ในการทํางานของคอมพิวเตอรจําเปนตองมีการดําเนินงานกับอุปกรณพื้นฐานท่ีจําเปน ดังนั้นจึงตองมีซอฟตแวรระบบเพื่อใชในการจัดการระบบ หนาท่ีหลักของซอฟตแวรระบบประกอบดวย

1. ใชในการจัดการหนวยรับเขาและหนวยสงออก เชน รับการกดแปนตาง ๆ บนแผงแปนอักขระ สงรหัสตัวอักษรออกทางจอภาพหรือเคร่ืองพิมพ ติดตอกับอุปกรณรับเขา และสงออกอ่ืน ๆ เชน เมาส อุปกรณสังเคราะหเสียง

2. ใชในการจัดการหนวยความจํา เพื่อนําขอมูลจากแผนบันทึกมาบรรจุยังหนวยความจําหลัก หรือในทํานองกลับกัน คือนําขอมูลจากหนวยความจําหลักมาเก็บไวในแผนบันทึก

3. ใชเปนตัวเชื่อมตอระหวางผูใชงานกับคอมพิวเตอร สามารถใชงานไดงายข้ึน เชน การขอดูรายการสาระบบในแผนบันทึก การทําสําเนาแฟมขอมูล ซอฟตแวรระบบพื้นฐานท่ีเห็นกันท่ัวไป แบงออกเปนระบบปฏิบัติการ และตัวแปลภาษา ซอฟตแวรท้ังสองประเภทน้ีทําใหเกิดพัฒนาการประยุกตใชงานไดงายข้ึน

ซอฟตแวรระบบแบงออกเปน 1. ระบบปฏิบัติการ (Operating System) หรือท่ีเรียกยอ ๆ วา โอเอส เปนซอฟตแวรใชในการดูแล

ระบบคอมพิวเตอร เคร่ืองคอมพิวเตอรทุกเครื่องจะตองมีซอฟตแวรระบบปฏิบัติการน้ี ระบบปฏิบัติการท่ีนิยมใชกันมากและเปนท่ีรูจักกันดีเชนดอส (Disk Operating System : DOS) วินโดวส (Windows) โอเอสทู (OS/2) ยูนิกซ (UNIX)

1.1 ดอส เปนซอฟตแวรจัดระบบงานท่ีพัฒนามานานแลว การใชงานจึงใชคําส่ังเปนตัวอักษร ดอสเปนซอฟตแวรท่ีรูจักกันดีในหมูผูใชไมโครคอมพิวเตอร

1.2 วินโดวส เปนระบบปฏิบัติการท่ีพัฒนาตอจากดอส เพื่อเนนการใชงานท่ีงายข้ึน สามารถทํางานหลายงานพรอมกันได โดยงานแตละงานจะอยูในกรอบชองหนาตางท่ีแสดงผลบนจอภาพ การใชงานเนนรูปแบบกราฟก ผูใชงานสามารถใชเมาสเล่ือนตัวช้ีตําแหนงเพื่อเลือกตําแหนงท่ีปรากฏบนจอภาพ ทําใหใชงานคอมพิวเตอรไดงาย วินโดวสจึงไดรับความนิยมในปจจุบัน

1.3 โอเอสทู เปนระบบปฏิบัติการแบบเดียวกับวินโดวส แตบริษัทผูพัฒนา คือ บริษัทไอบีเอ็ม เปนระบบปฏิบัติการท่ีใหผูใชสามารถใชทํางานไดหลายงานพรอมกัน และการใชงานก็เปนแบบกราฟกเชนเดียวกับวินโดวส

1.4 ยูนิกซ เปนระบบปฏิบัติการท่ีพัฒนามา ต้ังแตค ร้ังใชกับ เค ร่ืองมินิคอมพิว เตอร ระบบปฏิบัติการยูนิกซเปนระบบปฏิบัติการที่สามารถใชงานไดหลายงานพรอมกัน และทํางานไดหลาย ๆ งานในเวลาเดียวกัน ยูนิกซจึงใชไดกับเคร่ืองท่ีเช่ือมโยงและตอกับเคร่ืองปลายทางไดหลายเคร่ืองพรอมกัน ระบบปฏิบัติการยังมีอีกมาก โดยเฉพาะระบบปฏิบัติการท่ีใชในเครือขายคอมพิวเตอร เพื่อใหคอมพิวเตอรทํางานรวมกันเปนระบบ เชน ระบบปฏิบัติการเน็ตแวร วินโดวสเอ็นที

5

2. ตัวแปลภาษา ในการพัฒนาซอฟตแวรจําเปนตองมีซอฟตแวรท่ีใชในการแปลภาษาระดับสูงเพื่อแปลภาษาระดับสูงใหเปนภาษาเคร่ือง ภาษาระดับสูงมีหลายภาษา ภาษาระดับสูงเหลานี้สรางข้ึนเพื่อใหผูเขียนโปรแกรมเขียนชุดคําส่ังไดงาย เขาใจได ตลอดจนถึงสามารถปรับปรุงแกไขซอฟตแวรในภายหลังได ภาษาระดับสูงท่ีพัฒนาขึ้นมาทุกภาษาจะตองมีตัวแปลภาษาสําหรับแปลภาษา ภาษาระดับสูง ซ่ึงเปนท่ีรูจักและนิยมกันมากในปจจุบัน เชน ภาษาปาสคาล ภาษาเบสิก ภาษาซี และภาษาโลโก

2.1 ภาษาปาสคาล เปนภาษาส่ังงานคอมพิวเตอรท่ีมีรูปแบบเปนโครงสราง เขียนส่ังงานคอมพิวเตอรเปนกระบวนความ ผูเขียนสามารถแบงแยกงานออกเปน ช้ินเล็ก ๆ แลวมารวมกันเปนโปรแกรมขนาดใหญได

2.2 ภาษาเบสิก เปนภาษาที่มีรูปแบบคําส่ังไมยุงยาก สามารถเรียนรูและเขาใจ ไดงาย มีรูปแบบคําส่ังพื้นฐานท่ีสามารถนํามาเขียนเรียงตอกันเปนโปรแกรมได

2.3 ภาษาซี เปนภาษาท่ีเหมาะสําหรับใชในการพัฒนาซอฟตแวรอ่ืน ๆ ภาษาซี เปนภาษาที่มีโครงสรางคลองตัวสําหรับการเขียนโปรแกรมหรือใหคอมพิวเตอรตดิตอกับอุปกรณตาง ๆ

2.4 ภาษาโลโก เปนภาษาทีเ่หมาะสําหรับการเรียนรูและเขาใจหลักการโปรแกรม ภาษาโลโกไดรับการพัฒนาสําหรับเด็ก

ซอฟตแวรประยุกต ซอฟตแวรประยุกต หรือโปรแกรมประยุกต คือ โปรแกรมที่นักโปรแกรม (Programmer) เขียนข้ึนเพื่อใชงานดานตาง ๆ ตามความตองการของผูใชเฉพาะงานนั้น ๆ เพื่ออํานวยความสะดวก ความรวดเร็ว และความถูกตอง การพัฒนาโปรแกรมเองน้ันเปนงานท่ีคอนขางยาก และใชเวลานานพอสมควร ซ่ึงอยูกับลักษณะของงานบางอยางตองใชเวลาคิดและเขียนโปรแกรมหลายป แตบางงานก็อาจใชเวลาเพียงไมกี่วัน โปรแกรมท่ีสรางข้ึนใชเองนี้จะมีลักษณะตรงกับความตองการของเรามากทีเดียว เชน หัวเร่ืองของรายงานตาง ๆ จะมีขอความท่ีเราตองการ วิธีการคิดงานก็ตรงกับวิธีท่ีเราใช ตองการจะมีขอความใดเปนพิเศษก็จัดทําได แตท่ีไดกลาววาเปนงานยากเพราะการเขียนโปรแกรมนั้นอาจเกิดขอผิดพลาดโดยไมไดจงใจหรือโดยคาดการณไมถึงได ดังนั้นจึงตองเสียเวลานานในการทดสอบและแกไขโปรแกรมใหถูกตอง นอกจากนั้น การเขียนโปรแกรมเองนั้นจะตองทําเอกสารประกอบควบคูไปกับโปรแกรมวาโปรแกรมน้ันๆ มีขอมูลอะไรบาง มีวิธีการทํางานอยางไร ใหรายงานอะไรบาง เอกสารน้ีเปรียบเสมือนบันทึกบอกหนาท่ีและลักษณะของโปรแกรมตางๆ ถาหากในอนาคตเกิดมีความบกพรองข้ึนโดยคาดไมถึง หรือตองขยายงานออกไปอีกก็อาจใชบันทึกนี้เปนคูมือชวยไดเชนกัน การจัดทําโปรแกรมเองโดยไมทําบันทึกประกอบจะเปนผลรายตอการทํางานมากเพราะเปรียบเสมือนกับการเดินเรือโดยไมมีเข็มทิศและแผนท่ี แมมีความชํานาญเพียงใดถาหากเกิดปญหาแลวเรือก็อาจลมได การใชงานคอมพิวเตอรก็เชนกัน ซอฟตแวรประยุกตเปนโปรแกรมท่ีทําใหเกิดการใชงานคอมพิวเตอรกันอยางกวางขวางและทําใหคอมพิวเตอรเปนปจจัยท่ีไมสามารถขาดไดในยุคของสารสนเทศน้ี ซอฟตแวรประยุกตสามารถจําแนกไดเปน 2 ประเภท คือ

6

1. ซอฟตแวรสําหรับงานท่ัวไป (General Purpose Software) ซอฟตแวรสําหรับงานท่ัวไป มีช่ือเรียกอีกอยางหนึ่งวา ซอฟตแวรสําเร็จรูป (Package Software) ซ่ึงเปนโปรแกรมท่ีออกแบบมาสําหรับงานท่ัว ๆ ไป สามารถนํามาประยุกตใชกับงานท่ัว ๆ ไปขององคกรหรืองานสวนตัวไดอยางหลากหลาย แตจะไมสามารถทําการดัดแปลงหรือแกไขโปรแกรมได ผูใชไมจําเปนตองเขียนโปรแกรมข้ึนมาเอง จึงประหยัดเวลา แรงงาน และคาใชจายในการเขียนโปรแกรม นอกจากนี้ ยังไมตองใชเวลามากในการฝกและปฏิบัติอีกดวย ซ่ึงซอฟตแวรสําเร็จรูปนี้มักจะมีการใชงานในหนวยงานท่ีขาดบุคลากรท่ีมีความชํานาญในการเขียนโปรแกรม ดังนั้น การใชซอฟตแวรสําเร็จรูปจึงเปนส่ิงท่ีอํานวยความสะดวกและเปนประโยชนอยางยิ่ง ซอฟตแวรสําเร็จรูปสามารถแบงตามประเภทของงานไดดังนี้

1.1 โปรแกรมตารางวิเคราะหแบบอิเล็กทรอนิกส (Electronic Spreadsheet) ลักษณะของโปรแกรมประเภทนี้ จะมีตารางท่ีเปรียบเสมือนกระดาษบัญชีขนาดใหญ ซ่ึง

ประกอบไปดวยแนวนอน (row) และแนวต้ัง (column) และสวนท่ีเกิดจากการตัดกันของแถวและคอลัมน เรียกวา เซลล (cell) เปนสวนท่ีใชสําหรับเก็บขอมูล สามารถคํานวณตามสูตรท่ีกําหนดผูใชทําการกําหนด โดยท่ีสูตรเหลานั้นจะไมปรากฏในชองของขอมูลเลย ยิ่งไปกวานั้นหากผูใชเปล่ียนตัวเลขขอมูลใด ๆ ก็ตาม จะเห็นการเปล่ียนแปลงของขอมูลอ่ืนท่ีเกี่ยวของกันในทันที ปจจุบันมีผูใชประโยชนของตารางวิเคราะหแบบอิเล็กทรอนิกสมากมาย เชน งานสรุปงบประมาณประจําป, สรุปรายรับรายจายประจําเดือน และยังนิยมใชในการวิเคราะหขอมูลทางสถิติ บริหารการเงิน และอ่ืน ๆ อีกมาก นอกจากน้ี ยังสามารถใสรูปภาพและกราฟไดอยางสวยงาม ตัวอยางของโปรแกรม ไดแก MS Excel, Quattro Pro, SuperCalc, Lotus 1-2-3 เปนตน

1.2 โปรแกรมประมวลผลคํา (Word Processing) โปรแกรมประเภทนี้ใชสําหรับสราง แกไข ตรวจสอบ พิมพ และจัดเก็บขอความตางๆ เพื่อการผลิตเอกสารในรูปแบบตาง ๆ เชน รายงาน, ปายประกาศ, แผนพับ, จดหมาย หนังสือ, ส่ิงพิมพท่ัวไป เปนตน ซ่ึงจะชวยในเรื่องของการจัดหนาตาของรายงาน การจัดบรรทัด การคนหาคําในเอกสาร การจัดทํา

7

1.3 โปรแกรมการพิมพแบบตั้งโตะ (Desktop Publishing ในสมัยกอน การจัดทําหนังสือพิมพ หรือวารสารตางๆ นั้นตองผานกระบวนการตางๆ มากมายหลายข้ันตอน ซ่ึงรวมเรียกวาการเรียงพิมพ โดยท่ีจะตองมีผูตัดตอรูปภาพท่ีตองการ วาดกรอบของภาพหรือกรอบหัวเร่ือง และเขียนขอความ แลวนําขอความ ภาพ และกรอบมาประกอบกันตามแบบท่ีไดออกแบบไว สามารถท่ีจะออกแบบงานหรือเอกสารใหเปนท่ีนาสนใจได โดยสะดวก รวดเร็วและประหยัด นอกจากนี้ ยังสามารถทํานามบัตร, แผนพับ, ใบประชาสัมพันธไดดวย โปรแกรมการพิมพแบบต้ังโตะจะมีความสามารถหลัก ๆ ดานการจัดการเอกสาร ความสามารถดานการเรียงพิมพ รวมท้ังการจัดสีท่ีสูงกวาโปรแกรมประมวลผลคํา ตัวอยางของโปรแกรมประเภทนี้ ไดแก Ms Publisher, Adobe PageMaker เปนตน

1.4 โปรแกรมนําเสนอขอมูล (Presentation Software) โปรแกรมประเภทนี้เปนโปรแกรมท่ีใชในการนําเสนอขอมูลดวยคอมพิวเตอร โดยอาจประกอบดวยตัวอักษร รูปภาพ แผนผัง รายงาน ตลอดจนความเคล่ือนไหว สามารถใสเทคนิคและลูกเลนตาง ๆ และใชส่ือผสมได เปนตน นิยมใชในการเรียนการสอน หรือ การประชุมสัมมนา เพ่ือนําเสนอขอมูลใหการบรรยายนั้นนาสนใจยิ่งข้ึน โดยท่ัวไป นิยมท่ีจะนําคอมพิวเตอรไปตอพวงกับเคร่ืองฉายวิดีทัศน (LCD Projector) หรือจอทีวีขนาดใหม เพื่อนําเสนอขอมูลใหกับผูฟงท่ีมีจํานวนมากไดดวย ตัวอยางโปรแกรม ไดแก Freelance Graphic, MS PowerPoint, Harvard Graphic เปนตน

8

1.5 โปรแกรมกราฟฟก (Graphic Software) โปรแกรมประเภทนี้จะชวยในการตกแตงงานกราฟกตางๆ การใชงานในระดับเบ้ืองตนอาจนําไปใชประกอบการสรางเอกสาร หรือการนําเสนอขอมูล ซ่ึงสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท

- โปรแกรมสําหรับตกแตงภาพ เปนโปรแกรมชวยในการวาดภาพและตกแตงภาพใหสวยงาม โดยใชเคร่ืองมือ เชน ดินสอ, แปรง, พูกัน จานสี และอุปกรณตกแตงภาพอ่ืน ๆ ท่ีเลียนแบบของจริง นอกจากนี้ยังสามารถนําภาพท่ีสแกนภาพดวยเคร่ืองสแกนเนอร มาเชื่อมตอในโปรแกรมเพ่ือนํามาตกแตงภาพได ตัวอยางโปรแกรมไดแก MS Paint, Corel Draw, Photoshop เปนตน

- โปรแกรมชวยออกแบบ เปนโปรแกรมท่ีใชชวยในการออกแบบงานดานสถาปตยกรรม

และวิศวกรรม (Computer Aided Design - CAD) ตัวอยางโปรแกรม ไดแก AutoCAD ซ่ึงสามารถใชออกแบบงานตาง ๆ เชน บาน, รถยนต, ระบบไฟฟา, แผงวงจร นอกจากนี้ยังมีโปรแกรมออกแบบขนาดเล็กกวา เชน Generic Cadd และ Design Your Own Home เปนตน

9

1.6 โปรแกรมจัดการระบบฐานขอมูล (Database Management System : DBMS) โปรแกรมจัดการระบบฐานขอมูลเปนโปรแกรมสําหรับสรางแฟมขอมูลตาง ๆ เก็บไวในหนวยเก็บขอมูลสํารอง เชน ดิสก หรือในส่ืออิเล็กทรอนิกส โดยโปรแกรมจะมีเคร่ืองมือตาง ๆ ในการอํานวยความสะดวกเก่ียวกับการจัดการแฟมขอมูลที่มีอยูใหเปนหมวดหมู เชน มีเคร่ืองมือสําหรับการเพ่ิมหรือการแกไขขอมูลท่ีจัดเก็บอยู หรือสามารถเรียกแฟมขอมูลนั้นข้ึนมาแสดงบนจอภาพโดยกําหนดเง่ือนไขใหเลือกขอมูลมาแสดงเพียงบางสวนเปนตน นอกจากนี้ ยังสามารถพิมพรายงานไดอยางสวยงามอีกดวย สามารถประยุกตใชกับงานดานตาง ๆ เชน การจัดเก็บขอมูลลูกคา, สินคาคงคลัง, ขอมูลบุคลากร เปนตน ตัวอยางโปรแกรม ไดแก MS Access, FoxPro, Oracle เปนตน

1.7 โปรแกรมดานติดตอส่ือสาร (Communication Software) โปรแกรมประเภทนี้ใชในการติดตอส่ือสารกับผูอ่ืนไดอยางสะดวก รวดเร็ว และชวยประหยัดเวลาและคาใชจายดวย การส่ือสารอาจอยูในรูปของไปรษณียอิเล็กทรอนิกส (Electronic Mail หรือ E-Mail) ท่ีสามารถสงจดหมายถึงผูรับไดในทันที สามารถใชแทนการสงขอความ โทรศัพท หรือแฟกซ เชน บางองคการธุรกิจใชไปรษณียอิเล็กทรอนิกสในการรับ - สงใบส่ังซ้ือสินคาระหวางประเทศ ทําใหชวยลดคาใชจายลงไปไดมาก โปรแกรมในกลุมดานการส่ือสาร ไดแก

- โปรแกรมท่ีใชในการแลกเปล่ียนความคิดเห็นและขาวสารผานกระดานขาวในนิวสกรุป (Newsgroup)

- โปรแกรมที่ชวยโอนยายโปรแกรมหรือแฟมขอมูลในเครือขายอินเตอรเน็ตมาใชงานท่ีเคร่ืองของตนเองได เชน FTP, WS_FTP

10

- โปรแกรมท่ีใชสนทนาพูดคุยโตตอบกัน โดยการสนทนากระทําโดยผานแปนพิมพ หรือส่ืออ่ืนๆ และสามารถโตตอบกันแบบคําตอคําไดแบบทันทีดวย เชน MSN, ICQ, PIRCH, IRC เปนตน ปจจุบันเปนท่ีนิยมอยางแพรหลาย

- โปรแกรมท่ีใชจําลองเคร่ืองคอมพิวเตอรใหเปนเทอรมินอล (Terminal) ท่ีสามารถติดตอไปยังระบบคอมพิวเตอรขนาดใหญท่ีมีผูใชหลายคนได โดยใชสายโทรศัพทในการโทรติดตอ และเม่ือติดตอไดแลว ก็จะสามารถใชงานระบบตาง ๆ ท่ีอยูในเคร่ืองนั้นได เสมือนกับนั่งใชเคร่ืองอยูขาง ๆ เคร่ืองท่ีเราติดตอเขาไป การใชงานท่ีไดรับความนิยมในปจจุบัน เชน รวมคุยกับกลุมท่ีสนใจเร่ืองเดียวกัน แลกเปล่ียนจดหมายกับผูอ่ืนในระบบหรือแมกระท่ังจองต๋ัวเคร่ืองบินและจองโรงแรมผานทางจอคอมพิวเตอร เปนตน โปรแกรมประเภทนี้ ไดแก Telnet

1.8 โปรแกรมอรรถประโยชน (Utility Software) โปรแกรมประเภทนี้ทําหนาท่ีอํานวยความสะดวกใหแกผูใชในการจัดการกับฮารดแวร ซอฟตแวร และขอมูลตาง ๆ ชวยเพ่ิมประสิทธิภาพการทํางานของเคร่ืองคอมพิวเตอร ดูแลรักษาความปลอดภัยและเสถียรภาพของเคร่ืองคอมพิวเตอร เชน โปรแกรมสําหรับสํารองขอมูลในฮารดดิสก (Backup), โปรแกรมตรวจสอบความถูกตองของขอมูลในฮารดดิสก (Scandisk), โปรแกรมท่ีชวยจัดระเบียบขอมูลในฮารดดิสก (Disk Defragment) เพ่ือใหสามารถอานและบันทึกขอมูลไดรวดเร็วข้ึน, โปรแกรมตรวจสอบไวรัส (Virus Scan) เพื่อชวยในการตรวจสอบและทําลายไวรัส ปองกันไวรัสทําลายหรือลบไฟลขอมูลตางๆในระบบคอมพิวเตอร, โปรแกรมบีบอัดขอมูล (Compression Utility) ใชบีบอัดไฟลท่ีมีขนาดใหญใหมีขนาดเล็กลง เพื่อเพ่ิมเนื้อที่ใชงานในดิสกหรือฮารดดิสกใหมากข้ึน เชน WinZip เปนตน

11

1.9 โปรแกรมคนหาขอมูล (Resource Discovery Software) โปรแกรมประเภทน้ีเปนเคร่ืองมือสําหรับคนหาขอมูล จากแหลงขอมูลในท่ีตางๆ เนื่องจากปจจุบัน ความนิยมในการใชการติดตอส่ือสารผานเครือขายคอมพิวเตอร เชน อินเตอรเน็ต หรือเครือขายเชิงพาณิชยอ่ืน ๆ ชวยใหสามารถเรียกคนขอมูลท่ีตองการทราบไดจากท่ัวโลก ตัวอยางโปรแกรมประเภทนี้ ไดแก Archie, Gopher และ World Wide Web เปนตน ในปจจุบันเวิลดไวดเว็บถือเปนโลกแหงขอมูลขาวสารท่ีทุกคนควรรูจัก ขอมูลขาวสารบนเวิลดไวดเว็บเปนรูปแบบส่ือผสม คือ สามารถดูภาพ อานขอความ ฟงเสียง และดูวิดีโอภายในเว็บไซตของแหลงขอมูลท่ีเขาเยี่ยมชมได นอกจากนี้ เวิลดไวดเว็บยังมีเคร่ืองมือท่ีชวยในการคนหาขอมูลท่ีตองการไดอยางรวดเร็ว เคร่ืองมือนี้เรียกวา เคร่ืองคนหา (Search Engine) ซ่ึงเปนเว็บไซตท่ีเก็บท่ีอยูของเว็บไซตตาง ๆ ในอินเตอรเน็ตและเปนฐานขอมูลขนาดใหญ เม่ือตองการคนหาขอมูลอะไรก็ไปยังเว็บไซตของเคร่ืองคนหาเหลานี้ ตัวอย าง เว็บไซตของเครื่ องคนหาประเภทน้ี ไดแก http://www.infoseek.com, http://www.yahoo.com, http://www.google.com, http://www.thaiseek.com เปนตน

12

1.10 โปรแกรมเบราเซอร (Browser Software) เบราเซอร ตัวแรกมีช่ือวา โมเสค (Mosaic) ถูกคิกคนโดยมารค แอนดเดรสเซน ในสมัยนั้นโมเสดตัวแรกแจกฟรี ตอมาภายหลัง มารคตัดสินใจทําธุรกิจเว็บเบราเซอรรูจักกันดีในช่ือ เน็ตสเคป หลังจากนั้น สองปมีผูคิดคน โปรแกรมเบราเซอร ข้ึนมาประมาณ 15 โปรแกรม แต เน็ตเคปยังเปนผูนําและครองความนิยม หลังจากนั้น ไมโครซอฟตเขามาสูวงการธุรกิจ เบราเซอร ดวยโปรแกรม อินเตอรเน็ต เอ็กซพลอรเรอร ซ่ึงเปนท่ีนิยมในปจจุบัน โปรแกรมเบราเซอร (Browser) เปนโปรแกรมท่ีใชสําหรับแสดงผลขอมูลขาวสารตางๆ หรือแสดงเว็บเพจท่ีอยูในระบบ WWW บนอินเตอรเน็ต เนื่องจากขอมูลท่ีมาจากเครือขายเปนไฟลตางๆ ท่ียงัไมไดผานการประมวลผล จําเปนท่ีจะตองใชโปรแกรมเบราเซอรนี้ชวย ตัวอยางของโปรแกรมเบราเซอร ไดแก Internet Explorer, Netscape, Opera, Ultra Browser, NeoPlanet ฯลฯ

1.11 โปรแกรมเกมส (Games Software) โปรแกรมประเภทนี้เปนโปรแกรมท่ีถูกเขียนข้ึนมาเพื่อสรางความสนุกสนาน เพลิดเพลิน อาจเปนซอฟตแวรท่ีเขียนข้ึนเพื่อใชในการเรียนการสอนในรูปแบบของเกมส ซ่ึงประกอบดวยสีและเสียงอยางครบครัน เชน โปรแกรมสรางเมือง โปรแกรมตอสูจําลอง เปนตน

1.12 โปรแกรมดานสาระและบันเทิง (Edutainment Software) ปจจุบันแผนซีดีรอมมีใชกันอยางแพรหลาย ดังนั้นทําใหมีการพัฒนาโปรแกรมตาง ๆ บรรจุลงในแผนซีดีรอมกันอยางแพรหลายดวย สวนใหญมักเปนโปรแกรมท่ีเปนแหลงความรูท่ีนาสนใจ เชน โปรแกรมสารานุกรมท่ีมีขอมูลท้ังขอความ ภาพ และเสียง โปรแกรมชวยในการเรียนการสอน โปรแกรมแผนท่ีเดินทาง โปรแกรมพจนานุกรม เปนตน นอกจากนี้ยังมีโปรแกรมดานบันเทิงอีกมากมาย เชน โปรแกรมเสริมสรางพัฒนาการและทักษะของเด็กวัยตาง ๆ โปรแกรมสอนพิมพดีด เปนตน

13

2. ซอฟตแวรสําหรับงานเฉพาะดาน (Special Purpose Software)) ซอฟตแวรสําหรับงานเฉพาะดาน มีความเหมาะสมกับงานเฉพาะดาน เชน โปรแกรมสําหรับงานฝากถอนเงิน ก็จะมีประโยชนกับองคกรเกี่ยวกับการเงินเชนธนาคาร หรือโปรแกรมท่ีพัฒนาขึ้นเพื่อใชในทางธุรกิจ เชน โปรแกรมจองหองพักของโรงแรม โปรแกรมธุรกิจบานจัดสรร โปรแกรมระบบเชาซ้ือ โปรแกรมระบบบัญชีเงินเดือน โปรแกรมระบบสินคาคงคลัง โปรแกรมประเภทนี้โดยสวนใหญมักใชภาษาระดับสูงในการพัฒนา เชน ภาษาซี, ภาษาโคบอล, ภาษาปาสคาล, ภาษาเบสิค ฯลฯ สําหรับงานเฉพาะดานสวนมากจะไมมีการจําหนายอยูท่ัวไป องคกรท่ีตองการใชงานมักจะตองพัฒนาดวยตนเอง หรือวาจางบริษัทโปรแกรมพัฒนาใหโดยเฉพาะ อยางไรก็ตามถึงแมจะมีบริษัทซ่ึงพัฒนาโปรแกรมเฉพาะดานมาวางจําหนาย ก็มักจะมีราคาสูง และใชเวลาในการพัฒนานาน รวมท้ังอาจมีขอเสนอในการพัฒนาเพิ่มเติมเพื่อใหเหมาะสมกับองคกรตางๆดวย

การจัดหาซอฟตแวรมาใชงาน

โดยปกติแลวเราสามารถหาซอฟตแวรมาใชงานไดหลาย ๆ วิธี ซ่ึงอาจจะยูรูปแบบของการส่ังซ้ือโดยตรงกับบริษัทผูผลิตหรือใชตัวอยางทดลองจากการดาวนโหลดบนอินเตอรเน็ตก็ได จึงพอสรุปวิธีการเลือกซอฟตแวรมาใชงานไดดังน้ี

แบบสําเร็จรูป (Packaged หรือ Ready-made Software) วิธีการนี้ผูใชงานสามารถที่จะเดินเขาไปซ้ือไดกับตัวแทนจําหนายซอฟตแวรท่ีไดรับการแตงต้ังจาก

บริษัทผูผลิตโดยตรง ซ่ึงมักจะมีการเตรียมบรรจุภัณฑและเอกสารคูมือการใชงานไวอยูแลว กรณีท่ีไมสามารถเลือกซ้ือผานตัวแทนจําหนายได อาจเขาไปในเว็บไซตของบริษัทผูผลิตซอฟตแวรนั้น ๆ แลวกรอกขอมูลรายการชําระเงินผานแบบฟอรมบนเว็บ เม่ือรายละเอียดเก่ียวกับการชําระเงินของผูซ้ือไดรับการอนุมัติก็สามารถนําเอาซอฟตแวรดังกลาวมาใชงานไดทันที

ซอฟตแวรสําเร็จรูปท่ีสามารถเลือกซ้ือผานทางเว็บไซตของผูผลิต

14

ขอด ี สามารถติดต้ังโปรแกรมและใชงานไดทันที มีมาตรฐาน มีเมนูชวยเหลือ (Help)

ขอเสีย อาจจะไมตรงตามความตองการของผูใชท้ังหมด

แบบผลิตขึ้นเอง (Customized หรือ Tailor-made Software) กรณีท่ีบางองคกรทีลักษณะงานท่ีเปนแบบเฉพาะของตนเองและไมสามารถนําโปรแกรมสําเร็จรูป

มาประยุกตใชได ก็สามารถพัฒนาข้ึนมาเอง หรือวาจางบุคคลภายนอกท่ีมีความเช่ียวชาญโดยเฉพาะทําการผลิตซอฟตแวรออกมาใหตรงตามคุณสมบัติท่ีตองการ ซ่ึงวิธีการน้ีอาจมีคาใชจายในการวาจางใหเขียนซอฟตแวรท่ีมีตนทุนท่ีแพงกวาแบบสําเร็จรูปอยูพอสมควร

ขอดี (กรณีพัฒนาขึ้งเองภายในหนวยงาน) ตรงกับความตองการ ความลับภายในองคกรไมถูกเผยแพรโดยบุคคลภายนอก ตนทุนตํ่า มีความใจในกฎเกณฑในความเปนธรรมชาติของบริษัท เนื่องจากผูพัฒนาคือคนภายใน

องคกร ขอเสีย (กรณีพัฒนาขึ้งเองภายในหนวยงาน) ไมมีมาตรฐานท่ีแนนอน อาจมีความลาชา อาจทําใหตองเพิ่มคาใชจายในการวาจางบุคลากรทางคอมพิวเตอรท่ีมีความเชี่ยวชาญ ขอดี (กรณีวาจางหนวยงานภายนอกในการพัฒนา)

มีการกําหนดระยะเวลาในการรับมอบสัญญาท่ีแนนอน มีคุณภาพ และมาตรฐาน

ขอเสีย (กรณีวาจางหนวยงานภายนอกในการพัฒนา) ตนทุนสูง สุญเสียความลับขององคกร หนวยงานท่ีรับพัฒนาอาจไมเขาใจกฎเกณฑความเปนธรรมชาติของบริษัท

15

แบบทดลองใช (Shareware) ในการใชงานโปรแกรม ผูใชงานอาจมีความตองการเพียงแคอยากทดสอบการใชงานของโปรแกรม

นั้น ๆ กอน วาดีหรือไม บริษัทผูผลิตจึงมักจะมีโปรแกรมเพ่ือใหลูกคาทดลองใชกอนได แตอาจจะมีการกําหนดระยะเวลาทดลองใชงานหรือเง่ือนไขอื่น ๆ เพิ่มเติมดวย เชน ใชงานไดภายใน 30 วัน หรือปรับลดคุณสมบัติบางอยางลงไป วิธีการนี้ทําใหผูใชสามารถท่ีจะทดลองใชกอนตัดสินใจซ้ือได ซอฟตแวรประเภทนี้สวนใหญแลวมักจะมีใหดาวนโหลดจากอินเตอรเน็ตโดยท่ัวไป ซ่ึงจะหาไดตามเว็บไซตของผูผลิตโดยตรงหรือเว็บไซตท่ีใหบริการดาวนโหลดซอฟตแวรโดยเฉพาะ

จุดมุงหมายของ Shareware ก็คือ ความพยายามท่ีจะใหมีการนําเอาซอฟตแวรไปใชใหมากท่ีสุดเทาท่ีจะเปนไปได Shareware จะใหเฉพาะไบนารีโคด และใหใชซอฟตเพียงชวงเวลาส้ันๆ เทานั้น เม่ือหมดเวลาทดลองใชแลว ถาตองการใชตอก็ตองเสียคาใชจาย

การแสดงขอความเตือนถึงการใชงานเกนิกาํหนดของโปรแกรมแชรแวร ซ่ึงจะระบุใหผูใชลงทะเบียนหรือหากไมตองการก็ใหถอนโปรแกรมนี้ออก

แบบใชงานฟรี (Freeware) ปจจุบันเราสามารถเลือกหาโปรแกรมที่แจกใหใชกันฟรี ๆ เพื่อตอบสนองกับการทํางานท่ี

หลากหลายไดโดยงาย โดยเฉพาะอยางยิ่งกับแหลงบริการดาวนโหลดบนอินเตอรเน็ต ซ่ึงมักเปนโปรแกรมขนาดเล็กและใชเวลาเพียงไมกี่นาที ซ่ึงผูใชไมตองจายเงินใหกับผูผลิตแตอยางใด แตเนื่องจากเปนโปรแกรมท่ีใหใชงานฟรี จึงอาจจะไมมีคูมือหรือเอกสารประกอบอยางละเอียดเหมือกับท่ีตองซ้ือ เนื่องจากเปาหมายของผูผลิตคือ ตองการพัฒนาโปรแกรมเพ่ือเผยแพรผลงานของตนเองใหเปนท่ีรูจัก และเพ่ือทดสอบระบบที่พัฒนา อยางไรก็ตามถึงแมจะเปนส่ิงท่ีฟรี ซอฟตแวรประเภทนี้ลิขสิทธ์ิก็ยังเปนของบริษัทผูผลิตอยู ไมสามารถนําไปพัฒนาตอหรือแกไขเปล่ียนแปลงภายใตเง่ือนไขท่ีกําหนด

เปนไลเซนตท่ีใหเฉพาะไบนารีโคดโดยไมคิดคาธรรมเนียมในการใชงาน และเปนไปไดท่ีจะอนุญาตใหเฉพาะสวนตัว หรือท่ีไมใชในทางธุรกิจ สวนใหญบริษัทจะใช Freeware ในการโปรโมทผลิตภัณฑรอบๆ ขาง เชน ไมโครซอฟตมี Internet Exploror เปน Freeware เพ่ือเปนกลยุทธในการครองตลาด เปนตนตัวอยาง Freeware ท่ี Open Directory Project GNU Public License (GPL)ผูคิดคนไลเซนต

16

o ผูใชจะตองสามารถเขาถึงซอรสโคดไดงาย ตัวไลเซนตเองตองนําไปใสไวในโปรแกรมดวย o จะตองแสดงไลเซนตซอฟตแวรข้ึนมาเม่ือเร่ิมโปรแกรม o จะอนุญาตใหแกไขซอฟตแวรได ก็ตอเม่ือมีการระบุวาใครไดแกไขอะไร เม่ือไร o อนุญาตใหสรางโปรแกรมใหมจากการแกไขซอฟตแวรตนฉบับ แตมีเง่ือนไขวาโปรแกรมจะตอง

มีไลเซนตแบบ GPL เทานั้น ("Copyleft") o จนทําใหเกิดปรากฏการณท่ีเรียกวา "Viral" effect เพราะวาซอฟตแวรท่ีรวมเอาซอฟตแวรที่มีไล

เซนตเขาไวดวยกันตองอยูภายใตไลเซนตท่ีคลายกับ GPL ไปดวย o ไลเซนตแบบ "Copyleft" ไมเหมาะกับการนําไปใชในทางธุรกิจ เพราะบริษัทพัฒนาซอฟตแวร

ตองเปดเผยซอรสโคดของตัวเองดวย ถาใชซอฟตแวรบางสวนท่ีเปน GPLในการพัฒนาซอฟตแวร

ตัวอยางโปรแกรมฟรีแวรท่ีอนุญาตใหดาวนโหลดใชงานฟรี

Free Software นั้นเปนเร่ืองของเสรีภาพที่จะ run, copy, แจกจาย, ศึกษา, เปล่ียนแปลงและพัฒนาซอฟแวรใหดข้ึีน ถาจะพูดใหชัดก็คือ มันเนนถึงเสรีภาพที่ผูใชซอฟแวรจะไดรับ 4 อยางดวยกนั คือ

1. อิสระท่ีจะ run program เพื่อจุดประสงคอะไรกอได 2. อิสระท่ีจะเรียนรูวิธีการทํางานของโปรแกรม และปรับเปล่ียนมันใหเปนไปตามอยางท่ีคุณ

ตองการ โดยท่ีใหใส Access ใหกับ source code กอนถึงจะเปล่ียนแปลงได 3. อิสระท่ีจะแจกจาย copy เพื่อใหคุณสามารถชวยเหลือเพ่ือนของคุณได

อิสระท่ีจะพัฒนาโปรแกรม และนําส่ิงท่ีคุณพัฒนาออกสูสายตาประชาชน เพื่อท่ีจะใหสังคมไดรับประโยชนจากโปรแกรมท่ีคุณพัฒนา และแนนอนวาตองเขาไปใส Access ใหกับ source code กอนถึงจะพัฒนาโปรแกรมได

17

แบบโอเพนซอรส (Open Source) ในบางองคกรท่ีมีกลุมบุคคลท่ีมีความรูความเช่ียวชาญทางดานการพัฒนาซอฟตแวรพอสมควร หาก

ตองการใชซอฟตแวรแตไมตองการเสียเวลาในการพัฒนาท่ียาวนานจนเกินไป อาจจะเลือกใชกลุมของซอฟตแวรใหแกไขปรับปรุงโปรแกรมตาง ๆ ไดเอง อีกท้ังยังไมถือวาเปนการละเมิดลิขสิทธ์ิใด ๆ ดวย ซ่ึงเรียกซอฟตแวรกลุมนี้วาโอเพนซอรส (Open Source) ซ่ึงผูใชสามารถนําเอาโคดตาง ๆ ไปพัฒนาและประยุกตใชไดตามความตองการภายใตเง่ือนไขท่ีกําหนดหรือระบุไวของผูผลิตดั้งเดิม

ประโยชนของการเลือกใชโอเพนซอรสซอฟแวร - มีประเภทของซอฟตแวรท่ีหลากหลายจากนักพัฒนาท่ัวโลก ผูใชสามารถเลือกใชไดอยางเหมาะสมกับความตองการ - เปนทางเลือกเพื่อลดคาใชจายลิขสิทธ์ิซอฟตแวร - เปนทางเลือกเพื่อลดปญหาการละเมิดลิขสิทธ์ิซอฟตแวร

โอเพนซอรสมิไดหมายเพียงแคการใหโอกาสเขาถึงซอรสโคดเทานั้น ทวาขอสัญญาในการเผยแพรของโปรแกรมโอเพนซอรสจะตองเปนไปตามบรรทัดฐานดังตอไปนี้

1. เผยแพรไดอยางเสรีสัญญานั้นจะตองไมจํากัดบุคคลใดไมใหขายหรือแจกซอฟตแวรในฐานะเปนองคประกอบหนึ่งในส่ือในการรวบรวมเผยแพรท่ีประกอบดวยโปรแกรมจากแหลงตาง ๆ สัญญานั้นตองไมคิดคาธรรมเนียมหรือคาอ่ืนใดในการจัดจําหนายดังกลาว

2. ซอรสโคด โปรแกรมนั้นจะตองประกอบดวยซอรสโคด และจะตองอนุญาตใหเผยแพรโปรแกรมตอไปในรูปแบบซอรสโคดดวย นอกเหนือไปจากรูปแบบที่คอมไพลแลว ในกรณีท่ีผลิตภัณฑในบางลักษณะไมไดเผยแพรไปพรอมดวยซอรสโคด จะตองมีวิถีทางที่เปนท่ีรูจักกันดีท่ีจะดาวนโหลดซอรสโคดนั้นไดโดยไมคิดราคาผานทางอินเทอรเน็ต ซอรสโคดนั้นจะตองเปนรูปแบบท่ีสะดวกท่ีสุดสําหรับโปรแกรมเมอรท่ีจะดัดแปลงแกไขโปรแกรมนั้น ซอรสโคดท่ีถูกทําใหอานไมรูเร่ืองอยางตั้งใจถือวาใชไมได ซอรสในรูปแบบระหวางการคอมไพลเชนท่ีออกมาจาก Preprocessor หรือ translator ถือวาใชไมได

3. งานดัดแปลง สัญญานั้นจะตองอนุญาตใหทําการแกไขหรือสรางสรรคงานดัดแปลงได และจะตองอนุญาตใหเผยแพรงานเหลานั้นดวยเงื่อนไขเดียวกันกับสัญญาของซอฟตแวรตนฉบับ

4. การคงความสมบูรณในซอรสโคดของผูเขียน สัญญาน้ันจะจํากัดไมใหเผยแพรซอรสโคดท่ีถูกแกไขไดก็ตอเม่ือสัญญาอนุญาตใหเผยแพร Patch files ไปกับซอรสโคด เพื่อใชในการแกไขโปรแกรมขณะคอมไพล สัญญาจะตองระบุอยางชัดเจนวาอนุญาตใหเผยแพรซอฟตแวรท่ีคอมไพลมาจากซอรสโคดท่ีถูกแกไข สัญญาอาจจะต้ังเงื่อนไขใหงานดัดแปลงตองใชช่ือหรือเลขเวอรชันท่ีตางออกไปจากซอฟตแวรตนฉบับ

5. ไมเลือกปฏิบัติเพื่อกีดกันบุคคลหรือกลุมใด ๆ สัญญาน้ันจะตองไมจงใจแบงแยกเพื่อละเวนการคุมครองสิทธิตอบุคคลหรือกลุมบุคคลใด

18

6. ไมเลือกปฏิบัติเพื่อกีดกันกิจการในสาขาใด ๆ สัญญาน้ันจะตองไมจํากัดผูใดไมใหใชงานโปรแกรมในกิจการหรือกิจกรรมจําเพาะสาขาใดสาขาหน่ึง ตัวอยางเชน สัญญาตองไมหามใชโปรแกรมในทางธุรกิจหรือในทางการวิจัย

7. การเผยแพรของสัญญา สิทธิท่ีพวงไปกับโปรแกรมจะตองใชกับทุกคนท่ีไดรับโปรแกรมนั้น โดยไมจําเปนตองอาศัยการดําเนินการสัญญาเพ่ิมเติมจากบุคคลใด

8. สัญญาตองไมเจาะจงจําเพาะผลิตภัณฑอันใดอันหนึ่ง สิทธิท่ีพวงไปกับโปรแกรมจะตองไมข้ึนอยูกับการท่ีโปรแกรมเปนสวนหนึ่งของการเผยแพรซอฟตแวรเปนผลิตภัณฑใดเปนพิเศษ ถามีการเลือกเฉพาะโปรแกรมนั้นออกมาและนําไปใชหรือจําหนายจายแจกโดยอาศเง่ือนไขตามสัญญาของโปรแกรมนั้น ทุกคนท่ีไดรับโปรแกรมจะตองไดรับสิทธิเดียวกันกับท่ีไดมอบมาพรอมกับการเผยแพรซอฟตแวรแตเดิม

9. สัญญาจะตองไมผูกพันไปถึงซอฟตแวรอ่ืนในส่ือเดียวกัน สัญญานั้นจะตองไมตั้งเง่ือนไขควบคุมซอฟตแวรอ่ืนท่ีเผยแพรไปพรอมกับซอฟตแวรท่ีใชสัญญานั้น ตัวอยางเชน สัญญาจะตองไมยืนกรานท่ีจะใหโปรแกรมอ่ืนท่ีเผยแพรไปในส่ือเดียวกันตองเปนซอฟตแวรโอเพนซอรสเหมือนกัน

ตัวอยางโอเพนซอรสซอฟตแวร(Open source Software) มีซอฟตแวรทีสามารถนํามาใชอยางถูกกฎหมายไดฟรี ๆ มากมาย แตปญหามีอยูวาแลวจะใชตัวไหน

ดี ตอไปนี้จะมาดูกันวาควรจะใชซอฟตแวรตัวไหน เพ่ือมาแทนซอฟตแวรท่ีตองเสียคาใชจายตัวใดไดบาง 1. ซอฟตแวรออฟฟศ โดยท่ัวไปเราเรียกรวม ๆ วา Office Suite หมายถึง ซอฟตแวรท่ีเอาไวใชงาน

ในออฟฟศ เทียบไดกับ Microsoft Office ซ่ึงประกอบไปดวยสวนตาง ๆ ท่ีทํางานตอไปนี ้ เอกสารประเภทขอความ เชน เทียบไดกบั Microsoft Word ตารางคํานวณ หรือ Worksheet หรือ SpreadSheet แฟมนําเสนอขอมูลหรือ Presentation

ซอฟตแวรท่ีเราขอเสนอคือ Open Office รายละเอียดติดตามไดทีhttp://thaiopensource.org/content/view/14/173/lang,/

2. ซอฟตแวรจดัการรูปภาพ แทน Photoshop ใช GIMP 3. ซอฟตแวรใชจัดทําโฮมเพจ แทน Dreamweaver ใช Nvu - Web Authoring

19

ตารางเปรียบเทียบขอดีและขอเสียของซอฟตแวรท่ีพัฒนาเองและซอฟตแวรท่ีหาซ้ือโดยท่ัวไป

ซอฟตแวรท่ีพัฒนาเอง ซอฟตแวรท่ีหาซ้ือโดยท่ัวไป

ขอด ี ขอเสีย ขอด ี ขอเสีย

สามารถเพ่ิมเง่ือนไขและความตองการไดไมจํากัด

ตองใชระยะเวลาในการออกแบบพัฒนานานมาก เพื่อท่ีจะใหไดคุณสมบัติตามท่ีตองการ

คาใชจายคอนขางถูกเนื่องจากบริษทัผูผลิตซอฟตแวรเหลานี้นําออกมาจําหนายใหกับผูใชงานเปนจาํนวนมาก

คุณสมบัติบางอยางอาจจะไมไดใชเลย ซ่ึงเปนคุณสมบัตท่ีิเกินความจําเปน และไมมีความตองการใชงานใด ๆ

สมารถท่ีจะควบคุมและพัฒนาใหเปนไปตามท่ีตองการไดตลอดระยะเวลาการพัฒนานั้น

ทีมงานท่ีพัฒนา อาจจะถูกกดดนัอยางมาก เพราะจะถูกคาดหวังวาจะไดคุณสมบัติตรงตามความตองการทุกประการและยงัตองเสียเวลาบํารุงรักษาระบบนั้น ๆ ตามมาอีกดวย

เกิดความเส่ียงในการใชงานต่ํา และสามารถศึกษาคุณสมบัติและประสิทธิภาพของโปรแกรมไดโดยตรงจากคูมือท่ีมีให

โปรแกรมจะขาดคุณสมบัติบางอยาง หากตองการเปล่ียนแปลง อาจตองจายเงินในราคาท่ีแพงข้ึน แตในบางโปรแกรมก็ไมสามารถเปล่ียนแปลงได

มีความยืดหยุนในการทํางานไดดกีวา หากเกิดการเปล่ียนแปลงในการใชงาน เชน ขอมูลผูขาย ลูกคา หรือการปรับเปล่ียนกลยุทธธุรกิจใหม ๆ ซ่ึงจะแกไขเปล่ียนแปลงไดงายกวา

มีความเส่ียงของระบบตอความผิดพลาดสูง เนื่องจากในการพัฒนาระบบหากไมไดนําไปทดสอบอยางจริงจัง อาจทําใหคุณสมบัติบางอยางของโปรแกรมและประสิทธิภาพโดยรวมไมดีพอจึงทําใหเกิดปญหาขึ้นมาได

โปรแกรมท่ีไดมีคุณภาพดีกวา เนื่องจากผูใชจํานวนมากไดทําการทอสอบและแจงแกไขปญหาของการใชงานกับผูผลิตโปรแกรมมาเปนอยางด ี

ไมมีความยดืหยุนและอาจไมเหมาะสมกับงานในปจจุบันท่ีจาํเปนตองปรับเปล่ียนหรือแกไขระบบอยูบอย ๆ

20

การนําซอฟตแวรมาใชอยางถูกตอง

พระราชบัญญัติลิขสิทธ์ิ กฎหมายลิขสิทธ์ิมีวัตถุประสงคใหความคุมครอง ปองกันผลประโยชนท้ังทางเศรษฐกิจและทางศีลธรรม ซ่ึงบุคคลพึงไดรับจากผลงานสรางสรรคอันเกิดจากความนึกคิด และสติปญญาของตน นอกจากนี้ยังมุงท่ีจะสนับสนุนสงเสริมใหเกิดการสรางสรรคผลงาน กลาวคือ เม่ือผูสรางสรรคไดรับผลตอบแทนจากหยาดเหง่ือแรงกายและสติปญญา ของตน ก็ยอมจะเกิดกําลังใจท่ีจะคิดคนสรางสรรคและเผยแพรผลงานใหแพรหลายออกไปมากข่ิงข้ึนอันจะเปนประโยชนตอการพัฒนาประเทศชาติท้ังดานเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี การกระตุนใหเกิดการพัฒนาสติปญญาของคนในชาติ เปนปจจัยสําคัญท่ีสุดท่ีจะนําไปสูการพัฒนาท่ียั่งยืนตอไปในอนาคต ประเทศไทยไดประกาศใชพระราชบัญญัติลิขสิทธ์ิ พ.ศ. 2537 เพื่อใชบังคับแทน พระราชบัญญัติลิขสิทธ์ิ พ.ศ. 2521 โดยมีผลบังคับใชวันท่ี 21 มีนาคม 2538 พระราชบัญญัติลิขสิทธ์ิใหความคุมครองตอโปรแกรมคอมพิวเตอร โดยจัดใหเปนผลงานทางวรรณกรรมประเภทหน่ึง งานท่ีไดจัดทําข้ึนกอนวันท่ีพระราชบัญญัตินี้ใชบังคับ และเปนงานท่ีไดรับความคุมครองลิขสิทธ์ิตามพระราชบัญญัตินี้ จะไดรับความคุมครองลิขสิทธ์ิตามพระราชบัญญัตินี้ แมวาประเทศไทยจะมีกฎหมายคุมครองลิขสิทธ์ิมาเปนระยะเวลานานแลว แตความเขาใจของประชาชนโดยท่ัวไปในเร่ืองลิขสิทธ์ิยังไมชัดเจน ความตระหนัก รูถึงความสําคัญขงการคุมครองลิขสิทธ์ิ และทัศนคติท่ีถูกตองเกี่ยวกับการคุมครองทรัพยสินทางปญญาท่ียั่งยืนกวาการปราบปรามการละเมิดลิขสิทธ์ิ ซ่ึงเปนการแกปญหาท่ีปลายเหตุ

การละเมิดลิขสิทธ์ิ • การละเมิดลิขสิทธ์ิโดยตรง: คือ การทําซํ้า ดัดแปลง เผยแพรโปรแกรมคอมพิวเตอรแกสาธารณชน

รวมท้ังการนําตนฉบับหรือสําเนางานดังกลาวออกใหเชา โดยไมไดรับอนุญาตจากเจาของลิขสิทธ์ิ • การละเมิดลิขสิทธ์ิโดยออม: คือ การกระทําทางการคา หรือการกระทําท่ีมีสวนสนับสนุนใหเกิด

การละเมิดลิขสิทธ์ิดังกลาวขางตนโดยผูกระทํารูอยูแลว วางานใดไดทําข้ึนโดยละเมิดลิขสิทธ์ิของผูอ่ืน แตก็ยังกระทําเพื่อหากําไรจากงานนั้น ไดแก การขาย มีไวเพ่ือขาย ใหเชา เสนอใหเชา ใหเชาซ้ือ เสนอใหเชาซ้ือ เผยแพรตอสาธารณชน แจกจายในลักษณะท่ีอาจกอใหเกิดความเสียหายตอเจาของลิขสิทธ์ิและนําหรือส่ังเขามาในราชอาณาจักร บทกําหนดโทษ

• การละเมิดลิขสิทธ์ิโดยตรง: มีโทษปรับตั้งแต 20,000 บาท ถึง 200,000 บาท หากเปนการกระทําเพ่ือการคา มีโทษจําคุกต้ังแต 6 เดือน ถึง 4 ป หรือปรับต้ังแต 100,000 บาท ถึง 800,000 บาท หรือท้ังจําท้ังปรับ

21

• การละเมิดลิขสิทธ์ิโดยออม: มีโทษปรับตั้งแต 10,000 บาท ถึง 100,000 บาท หากเปนการกระทําเพื่อการคา มีโทษจําคุกตั้งแต 3 เดือน ถึง 2 ป หรือปรับต้ังแต 50,000 บาท ถึง 400,000 บาท หรือท้ังจําท้ังปรับ

ผูใดกระทําความผิดตองระวางโทษตามพระราชบัญญัติลิขสิทธ์ิฉบับนี้ เม่ือพนโทษแลวยังไมครบกําหนดหาปกระทําความผิดตอพระราชบัญญัตินี้อีก จะตองระวางโทษเปนสองเทาของโทษท่ีกําหนดไวสําหรับความผิดนั้น

กรณีท่ีนิติบุคคลกระทําความผิดตามพระราชบัญญัตินี้ ใหถือวากรรมการหรือผูจัดการทุกคนของนิติบุคคลนั้นเปนผูรวมกระทําความผิดกับนิติบุคคลนั้น เวนแตจะพิสูจนไดวามิไดรูเห็นหรือยินยอมดวย คาปรับท่ีไดมีการชําระตามคําพิพากษานั้น คร่ึงหนึ่งจะตกเปนของเจาของลิขสิทธ์ิอยางไรก็ดีการไดรับคาปรับดังกลาวไมกระทบตอสิทธิของเจาของลิขสิทธ์ิ ท่ีจะฟองเรียกคาเสียหายในทางแพงสําหรับสวนท่ีเกินจํานวนเงินคาปรับท่ีเจาของลิขสิทธ์ิไดรับไวแลวนั้น

ทําไมตองใหความสําคัญกับการละเมิดลิขสิทธ์ิ การละเมิดลิขสิทธ์ิเปนการกระทําท่ีผิดกฎหมาย นอกจากความเส่ียงทางดานกฎหมายท่ีทานอาจไดรับแลว ธุรกิจของทานยังสูญเสียชื่อเสียง ความนาเช่ือถือ ซ่ึงทําใหสูญเสียรายไดและดําเนินธุรกิจไดยากข้ึน นอกจากนี้ ทานยังตองเส่ียงกับการใชซอฟตแวรท่ีอาจสรางปญหาใหกับขอมูลทางการคามีคาของทาน ไมไดรับการสนับสนุน ดานเทคนิค และขาวสารอันเปนประโยชนตอทานและธุรกิจของทาน การสนบัสนนุการละเมิดลิขสิทธ์ิ เปนสวนหนึ่งท่ีหยุดยั้งการเจริญเติบโตของอุตสาหกรรม ไอทีซ่ึงเปน อุตสาหกรรมท่ีมีอนาคต อันจะนํามาซ่ึงรายไดใหกับประเทศไทย และมีการพัฒนาความรูดานไอทีใหกับบุคลากรของประเทศ ทําใหสามารถแขงขันไดในโลกการคาโลกาภิวัฒน มูลคาการละเมิดลิขสิทธ์ิ ในป 2542 สถิติการละเมิดลิขสิทธ์ิในประเทศไทย มีอัตราสูงถึงรอยละ 81 ทําใหอุตสาหกรรมซอฟตแวรสูญเสียรายไดมากกวา 3,200 ลานบาท ความสูญเสีย ดังกลาวไมเพียงสงผลกระทบตอ อุตสาหกรรมซอฟตแวร แตยังสงผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศไทยอีกดวย การละเมิดลิขสิทธ์ิ ซอฟตแวร เปนอุปสรรค ท่ีบ่ันทอนการพัฒนาวัตกรรมและเทคโนโลยีใหมๆในภูมิภาค การลดอัตรา การจางงาน การพัฒนาบุคลากร การลงทุน และทําใหรัฐบาลขาดรายไดจากการเก็บภาษีอันจะ นํามาพัฒนาประเทศไดอีกดวย อุตสาหกรรมซอฟตแวร เปนอุตสาหกรรมท่ีมีอนาคต โดยเฉพาะอยางยิ่งเปนการสงเสริมใหคนไทยใชความสามารถในการคิดคน และเพิ่มศักยภาพในการพัฒนาซอฟตแวรซ่ึงเปนการพัฒนาคุณภาพของประชาชน บุคลากรรุนใหมท่ีกําลังกาวเขามาสูตลาดแรงงานจะมีภาคธุรกิจรองรับ หากแตการละเมิดลิขสิทธ์ิเปนปญหาสําคัญท่ีทําใหความเจริญเติบโตเหลานี้หยุดยั้งไป เนื่องจากธุรกิจท่ีซ่ือสัตยไมสามารถแขงขันได และขาดกําลังใจในการพัฒนาธุรกิจของตน

การกระทําท่ีถูกกฎหมายทําไดอยางไร ซ้ือลิขสิทธ์ิของซอฟตแวรท่ีทานใชงานอยู ทุกซอฟตแวรท่ีมีการใชงานตองมีลิขสิทธ์ิเสมอ

• ติดต้ังและใชงานลิขสิทธ์ิซอฟตแวร 1 ชุดในคอมพิวเตอรเพียง 1 เคร่ืองเทานั้น

22

• อยาทําสําเนาโปรแกรมเพ่ือการสํารองมากกวา 1 สําเนา • อยาใหผูใดขอยืมซอฟตแวรของทานไปติดต้ัง ทราบไดอยางไรวาซอฟตแวรท่ีใชมีลิขสิทธ์ิถูกตองหรือไม

เม่ือทานซ้ือซอฟตแวรมาใชงาน ทานควรไดรับใบอนุญาตการใชงานซ่ึงระบุสิทธิท่ีเจาของลิขสิทธ์ิอนุญาตใหทานใชงานซอฟตแวรเหลานี้ได รวมทั้งระบุขอบขายของการใชงานอีกดวย เชน ซอฟตแวรบางประเภทอาจอนุญาตใหทานใชงานสําเนาท่ีสองสําหรับการทํางานท่ีบานไดทานควรอานเอกสาร เหลานี้ใหละเอียดเพื่อประโยชนของทานเอง และเก็บเอกสารเหลานี้ไวเปนหลักฐานในการมีลิขสิทธ์ิท่ีถูกตองเสมอ

ขอสังเกตของซอฟตแวรละเมิดลิขสิทธ์ิ • ซอฟตแวรราคาถูกจนไมนาเช่ือ • โปรแกรมนั้นอยูในแผน CD-ROM ท่ีบรรจุซอฟตแวรหลายชนิดซ่ึงมักเปนผลงานจากผูผลิต

ซอฟตแวรหลายบริษัท • ซอฟตแวรจําหนายโดยบรรจุในกลองพลาสติกใสโดยไมมีกลองบรรจุภัณฑ

• ไมมีเอกสารอนุญาตการใชงาน หรือคูมือการใชงาน