a6 booklet plus cover new back cover - home - rape crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0...

16
Wena nodlwengulo ukufikelela kwiinkundla zamatyala ezesondo

Upload: others

Post on 03-Aug-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Wena nodlwengulo

ukufikelela kwiinkundla zamatyala ezesondo

0

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:15

Page 2: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela
Page 3: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Yintoni Udlwengulo?

Ukudlwengulwa ngokumiselwa ngumthetho: lwenzeka xa nabani umntuelalana nomnye ngenkani ngabom ngaphandle kwemvumelwanoyakhe.Kubalulekile ukuba amaxhoba odlwengulo acacelwe yindlela umthethoosebenza ngawo xa kuthethwa ngodlwengulo, ukuze xa benikaingcaciso izidlwengu zikwazi ukugwetywa. Lengcaciso inceda ukubaamaxhoba akwazi ukuzithathela izigqibo oko kukomeleza ixhoba.Ngokwasemthethweni inkcazelo yodlwengulo ngokusetyenziswaziinkundla zamatyala entsha ukususela ngomhla 16 ka December2007. Lo mthetho uthi bubundlobongela ukulalana ngabom ngaphandlekwemvume yalomntu. Wonke ubani olalana nomnye ngoku ngenkaninangabom ngaphandle kwesivumelwano, lowo unetyala lokudlwengula.

Kanye emva kodlwenguloIthuba kanye emva kodlwengulo libaluleke kakhulu kweza semthethweni kwaye nase kuncedeni amaxhoba odlwengulo aphile.Ukuthatha isigqibo emva kodlwengulo kunga nzima kakhulu xa usothukile kwaye ungaziva kakuhle.

• umangalelwa unamathuba ambalwa okubaleka• ungakhumbula ngcono kanye emva kodlwengulo• usenokuba nobungqina obunjengenwele, igazi okanye incindiyomdlwenguli ezimpahleni zakho

Ungenza ntoni xa uthe wadlwengulwa

Ngokwasemthethweni kubalulekile ukuba uye emapoliseni nasesibhedlele ngokukhawuleza ngoba:

1

Yin

ton

i Ud

lwe

ng

ulo

?

0

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:13

Page 4: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

1.Yiya kwindawo ekhuselekileyo ngokukhawuleza2.Xelela umntu wokuqala ombonayo nomthembileyo othi gqi naye. Lo mntuwokuqala umxeleleyo angabizwa akuxhase enkundleni njengengqina lokuqalaodibene nalo. Ukuba lomntu awumazi, bhala phantsi okanye uzame ukukhumbulaigama nedilesi yakhe. Oku kubalulekile xa uthe wagqiba ukuxela udlwenguloemapoliseni, ukuze amapolisa akwazi ukumfumana.3.Ukuba wonzakele kakhulu yiya ngqo esibhedlele okanye kwagqirha. Bonabanakho ukubiza amapolisa ukuba uyafuna ukumangala. Amapolisa nawoayakwazi ukukusa esibhedlele okanye atsalele i-ambulensi.4.Ukuba awunayo intsholongwane ye HIV yaye uyazoyikisela ukuba usulelekile,kufuneka ufumane uncedo lukagqirha zingaphelanga iiyure eziyi 72 emvakodlwengulo. Izifundo ezibanzi zibonisa ukuba ukhuseleka ngcono xa ufumeneamayeza iPEP’s ngaphakathi kweyure eziyi 6 ukuya kweye 8 emva kodlwengulo,kungcono ke ufumane uncedo kwamsinya.5.Kufuneka uthathe isigqibo sokuba uyafuna na ukumangala. Mhlawumbiusenokungabikho kwimeko yokwenza esosigqibo kamsinya emva kodlwengulo.Xa uthe wakhawuleza ukuya kugqirha, ungakwazi ukufumana nabuphinaubungqina obuqinileyo njengegazi okanye incindi yomdlwenguli emzimbeniwakho, okanye ezimpahleni zakho zalo mntu okuhlaseleyo. Ukugruzukanemikrwelo ihlala ixeshana emzimbeni wakho hayi igazi nencindi iinwele zonazingasuka.

Amanyathelo onothi uwathathe emva kodlwengulo

20

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:13

Page 5: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Ukuba ubunxilile okanye uthathe iziyobisi ngexesha lodlwengulo, lontoayithethi ukuba awunakumangala okanye ufumane uncedo kugqirha -ukunxila asilotyala kodwa udlwengulo lilo ityala. Khumbula umthetho uthiawukwazi ukunika isivumelwano xa unxilile okanye utye iziyobisi.

i-HIV: intsholongwane eyandulela ingculazaIngculaza: ingculazaUkubanesiphumo esiyikhabayo i-HIV: ungabinayo intsholongwane eyandulelaingculazaUkuba nesiphumo esiyivumayo i-HIV: ukubanayo intsholongwane eyandulelaingculaza

Antiretroviral drugs (ARVs): ichiza lokuthomalalisa intsholongwane kagawulayoPEP’s(post exposure prophylaxis): ukuthatha amayeza ukuze ungasulelekiyintsholongwane i-HIV ngenxa yodlwenguloMorning - after pill: ipilisi eselwa ngomlomo enqanda ukukhulelwa emvakokulalana okanye kokudlwengulwa

Iinkcazelo ezibalulekileyo

30

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:13

Page 6: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Ukunika inkcazelo yakho ngokupheleleyo

Ukubangaba awufuni kumangala ufuna ukuxela nje ityala

Akukho xesha libekiweyo lokuba ungaxeli okanye umangale emapoliseni (ubungqina njengencindi okanye inwele zomdlwenguli ezithe zashiyeka kuwe zingalahleka emva kethuba).Kungangcono ukuba uye kwisikhululo samapolisa akufutshane nalapho ubudlwengulwe khona. Akukho mntu unokujikwa ngamapolisa kuba udlwengulo lwenzeke kudala okanye kude nalapho ebedlwengulwe khona. Kodwa ke amapolisa ayakwenza oko nangona ewazi umgaqo. Akukho mrhumo xa ufuna ukumangala.

Inkcazelo yakho(istatement) kufuneka uyenze kwigumbi elibucala nepolisa elibhinqileyo. Uvumelekile ukuba wenze inkcazelo yakho ngolwimi lakho lwenkobe. Kungangcono ukuba ixhoba lisiwe esibhedlele phambi kokuba lenze inkcazelo epheleleyo. Lento ithethaukuba amapolisa azakubhala inkcazelo ephuma kuwe, emva koku wena kufuneka uyokwenza inkcazelo epheleleyo ngemini elandelayookanye zingekapheli iyure eziyi 36.

Ukuba awufuni kumangala, waxelele nje amapolisa kodwa uwaxelele awufuni kwenziwe uphando. Kufuneka bayibhale kwincawdi ekuthiwayi-Occurrence Book (OB), bakunike inombolo ekuthiwa yi-OB number, kodwa ke kwezinye izikhululo zamapolisa akwenziwa oko. Ukuba usenzile isigqibo sokuba ungamangali, kubalulekile ukuba uye esibhedlele okanye ekliniki. Funda ke kulandawo ithetha ngokuya esibhedlele ubone ukuba ngawaphi amayeza ekufuneka uwafumane.

40

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:13

Page 7: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Xa umangala, lonto ithetha ukuba ufuna amapolisa enze uphando yaye ambambe umdlwenguli:

5

Ukubangaba ufunaukumangala

0

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:14

Page 8: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

• Musa ukulahla impahla zakho okanye uhlambe umzimba, nokuba ufunakangakanani na. Lento yenzelwa ukuba usenokuba nobungqina obunjengenwele,igazi okanye incindi yomdlwenguli ezimpahleni zakho.

•Faka impahla zakho kwisingxobo sephepha okanye uzisongele ngephephandaba. Musa ukuzifaka eplastikini ngoba oko kungabulala ubungqina obukuzo.• Kungangcono ukuba ungaselinto, nokuba ngamanzi, okanye amayeza phambi kokuxilongwa ngugqirha• Nawaphina amaphepha angaphantsi othe wawasebenzisa, womise uwafake emvolophini okanye ephepheni.• Ukuba umdlwenguli uthe wakunika iziyobisi, kufuneka igazi nomchamo wakho ziye kuvavanyo phambi kokuba iyure iziyi 24 ziphele.

Gcina inombolo yemfono-mfono yesikhululo eso samapolisa kwanegama lomntu othatha inkcazelo yakho. Emva kwethutyana ipolisa elahlukileyo kwelo lithathe inkcazelo yakho lizakuphanda ityala lilungiselele inkundla. I-case number yakho yona ayizokutshintsha. Kufuneka uwaxelele ngokucacileyo amapolisa ukubauhlala phi, ukuba unakho uwanike inombolo yemfonomfono yakho. Kubalulekile uwaxelele amapolisa xa indawo ohlala kuyo okanye inombolo yemfono-mfono yakho itshintshile. Ukunika inkcazelo yakho ngokupheleleyo Amapolisa azakubuza kwenzeke ntoni kuwe. Yonke into oyithethayo izakubhalwa phantsi, oku kubizwa ngokuba yinkcazelo (istatement). Oku kwenzelwa ukuba bazame ukufumana lomntu ukuhlaseleyo ngoku khawulezileyo. Zama ukubaxelela yonke into oyikhumbulayo, okuthethiweyo neyenziweyo kuwe ngumdlwenguli.Lilungelo lakho ukuba inkcazelo yakho emapoliseni yenzelwe kwigumbilabucala. Ikwalilungelo lakho ukuthetha ukuba ngubani omfunayoegumbini xa unika inkcazelo yakho kodwa lomntu angabi lingqina lakholodlwengulo. Naye lomntu uyakuthi abuzwe kwigumbi labucala.Uvumelekile ukuba wenze inkcazelo ngolwimi lwakho lwenkobe. Ukubaipolisa othetha nalo alithethi lwimi lakho, cela bakufunele itoliki. Musaukuyityikitya inkcazelo yakho ude uqiniseke ngendlela ebhalwe ngayo.Oku kubalulekile kakhulu kwaye bubungqina bokuqala obusetyenziswaenkundleni.

60

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:14

Page 9: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Iinkcazelo ezibalulekileyo

Uviwo lwasenkundleni

Ukumangala: Ukuxela ityala emapoliseni ukwenzela uphando luqalekuqokelelwe oko kwenzekileyo nobungqinaUbungqina: Izinto ezibambekayo (amaphepha, impahla, incindizomzimba, intetho nezinye) eziboniswa enkundleni ukungqinelanaokanye ukuchasa oko kwenzekileyo.Inkcazelo: obu bubungqina bokuqala kwaye kuko konke okuxelelaamapolisa.Ibhalwe phantsi, uyinikwe ukuba uyifunde kwaye uyityikityeukuba uyavuma ukuba kuyinyani kwaye kuchaza okwenzekileyo.Umphathi wesikhululo: Ipolisa eliphethe isikhululo samapolisaCrime Administration System (CAS) number: inombolo ekhethekileyoesetyenziswa ukuchonga ubugebengu obenzekileyo kwiNkonzoyamaPolisa aseMzantsi Afrika (SAPS)Sexual Assault Examination Kit (SAEK): isethi yeebhokisi ezikhethekileyozokugcina bonke ubungqina ngononophelo kwiphakhejiecocekileyo, enokuthunyelwa kwilebhu yecandelo lokuhlolaIpolisa eliphandayo: Ipolisa eliqokelela bonke ubunqgina obudibenenetyala kwaye lilungiselele ukuthethwa kwetyala.

Ukumangala akusosiqiniseko sokuba umdlwenguli uzakubanjwa aye entolongweni okanye agwetywe. Ityala lizakuthatha ithutyana. Mhlawumbi kungafuneka umane utsalela amapolisa ukuqonda ukuba kwenzeka ntoni ngetyala.Ipolisa eliphanda ityala lakho kumele likuxelele xa umdlwenguli ethe wabanjwa.Amapolisa ke ayathanda ukuwathatha amaxhoba ayokwalathisa umdlwenguli. Ukuba lonto ithe yenzeka, kumele ixhoba lizive likhuselekile kulondawo ngoba yinto enzima kakhulu leyo. Ukuba awumazi lomntu ukudlwenguleyo, kumele uboniswe amafoto okanye umcacise lomntu kangangoko unakho ukuze azotywe.

70

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:14

Page 10: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Uphando lwamampolisa

Ityala lomtshutshisi woluntu

Emva kokuba umangalelwa ebanjiwe, igosa lokuphanda kufuneka liphandeityala lokudlwengulwa ukuze libone ukuba ingaba liqokelele ubungqina obaneleyo kwimeko yamatyala okanye ukutshutshiswa kuqhubeke. Ubungqinabonyango buza kuthathwa kwi-laboratory ye-forensic ukuhlalutya kwayeiziphumo zifakwe kwi-docket okanye kwifayile yetyala. Nawaphi na amangqina,ukusukela kumntu wokuqala owamxelela ngokudlwengulwa okanye nabani naoye wabona ukuba kwenzeka ntoni, kufuneka baxoxe namapolisa kwayekufuneka banike ingxelo zabo kumapolisa.

Umtshutshisi karhulumente uzakuqwalasela ubungqina obukhoyo aze athatheisigqibo sokuba ityala lingaxoxwa na. Umtshutshisi unako ukugqiba ekubenikuphinde kwenziwe uphando ngokubanzi phambi kokuba enze isigqibo sokubaityala liyephambilini na.Ukuba umtshutshisi uye wagqiba ityala alinakuqhubeka, lonto ayithethi ukubaamapolisa kwakunye nomtshutshisi abakholwa kuku dlwengulwa kwakho,ithetha nje into yokuba ubungqina obukhoyo abonelanga ukuba ityala lingaxoxwa ekundleni. Ukuba oku kwenzekile, kulilungelo lakho ukuba wenze ityala lamalungelo oluntu.

80

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:14

Page 11: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Uluhlu lokuchongwa

Ukufumaneka kwebheyile

Ukunika ubungqina

Ukugwetywa

Ukuba umdlwenguli ubanjiwe kuyakubakho uluhlu lokuchonga. Kuyakufuneka umchonge phakathi koluhlu lwamadoda afanayo. Awunyanzelekanga ukuba umbambe okanye ubesegumbini elinye naye. Kusetyenziswa iglasi eluhlobo oluthile (wena uyakwazi ukubona ngaphaya kodwa umntu okwelinye icala ubona isipili), apho uyakube wahluliwe nomrhanelwa.

Ibheyile yimali ebhatalwa njengesibambiso xa ibanjwa likhululwe okwethutyana ngexesha elindele ukuxoxwa kwetyala. Oku kuthetha ukuba akazokuhlala entolongweni kodwa kuyakufuneka avele enkundleni ngamaxesha abekiweyo okanye imali yebheyile ayizokubuyiselwa kuye.

Nje ngexhoba, mhlawumbi uyakuba nguwe umntu ozakunika ubungqinakuqala. Yonke into oyithethayo iyakubhalwa phantsi ngokuthi kubekwe isandisi -sandi phambi komntu ngamnye ukuze amazwi sabo avakale kwiteyipu nangumntu wasenkundleni obhala ngokukhawuleza. Uvumelekile ukuba ungathetha ngolwimi lakokwenu. Itoliki yenkundla iyakuguqulela intetho yakho ukuba kukho abantu enkundleni abangaluthethiyo ulwimi lwakho.

Umantyi uyakuthatha isigqibo sokuba loo mrhanelwa unetyala okanyeakanatyala kwaye awise isigwebo ukuba umfumene enetyala. Ukuba inkundlaimfumene engenatyala oko akuthethi ukuba udlwengulo khange lwenzeke.Oko kuthetha nje ukuba akuboniswanga ngaphezu kwamathandabuzo ukubaumrhanelwa ukudlwengulile.

90

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:14

Page 12: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Iinkcazelo ezibalulekileyoUmtyholwa: Umtshutshisi karhulumente:

Ingqina eliyibonileyo:

Ukungqina:

Khathalela umzimba wakho

umntu orhanelwa ukuba wenze ulwaphulomthetho igqwetha elibhatalwa ngurhulumente ukuba

liphathe amatyala abandakanya ulwaphulo-mthetho olufana nodlwenguloumntu obekhona xa isenzo esithile sisihla ngoko

akwazi ukunika ulwazi ngasoukungqina kwaye unike ubungqina obuvakalayo enkundleni

ngetyala elithileUkuphilaKubalulekile ukuba uyazi iqhelekile indlela oziva ngayo emva kodlwengulo.Awuphambani okanye awuxoki, nokuba ngubanina okuxelela njalo. Kukhoisizathu esilungileyo sokuba ungabi luhlobo oqhele ukuba lulo.

Khathalela umzimba wakho ngoluhlobo:• ngokutya ukutya okuya egazini• ukolula umzimba imihla ngemihla• ukuphumla ngokwaneleyo• gcina umzimba wakho ucocekile

100

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:14

Page 13: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Nakekela amava akhoEyonanto inzima emva kokuba udlwengulwe bubuhlungu bendlela oziva ngayo. La mava unawo abalulekile. Zezona zinokunceda endleleni yakho yokuphila nangona ziyakube zibuhlungu.Ezinye indlela esiziva ngazo njengobabuhlungu kwanomsindo zingakoyikisa.Khumbula imithetho embalwa enokwenza ukuba ungazonzakalisi:• musa ukuzilimaza• musa ukulimaza nantoni na yakho enexabiso• musa ukulimaza abanye abantu• musa ukulimaza nantoni na yomnye umntu enexabiso

110

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:14

Page 14: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

Nakekela Ingqondo yakhoAbantu abaninzi abasinde ekudlwengulweni bafumanisa ukuba ukucinga izinto ezakhayo kuyabanceda ekuphileni. Oku kodwa kungafuna inzame ukuba ungazihlabi amadlala ngokwakho kwanengcinga ezimbi ezoyikisayo. Ukutshintsha umqondo wakho, bhala ingcinga ezimbi phantsi onazo uzame uziguqulela kwezintle.

120

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:15

Page 15: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela
Page 16: A6 booklet plus cover new back cover - Home - Rape Crisis · • gcina umzimba wakho ucocekile 10 0 5 25 75 95 100 A6 booklet plus cover_new back cover 17 October 2018 13:54:14. Nakekela

@rapecrisiscapetown @RapeCrisis @rapecrisis_capetown

Name of Organisation Rape Crisis Cape Town Trust (RCCTT)Date of Establishment Founded 1976: trust registered 1999:NPO registered 2005

Trust Registration Number IT386/1999NPO Number NPO 044786

PBO Number PBO 930014424

Physical Address 23 Trill Road, Observatory, 7925Postal Address PO Box 46, Observatory, &935

Telephone 021 447 1467Facsimile 021 447 5458

E-mail [email protected]

0

5

25

75

95

100

A6 booklet plus cover_new back cover

17 October 2018 13:54:15