3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ Α3 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΓΑΘΑ .Η διάσταση του οικονομικού προβλήματος της ανεπάρκειας πόρων στην εποχή μας.

ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Απεριόριστες Ανάγκες

Πόροι Αγαθά Υπηρεσίες

Περιορισμένα Μέσα

ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1η ΜΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΟΝΟΠΑΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΤΑΤΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΡΟΥΠΑ ΑΘΗΝΑ 2η ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΑΚΑΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΜΠΕΣΣΑ ΜΕΡΟΠΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ 3η ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΑΜΠΡΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΑΛΙΑΓΚΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΜΙΧΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 4η ΚΥΡΟΧΡΗΣΤΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΕΣΙ ΓΙΟΝΑ ΜΑΝΤΖΑΒΙΝΟΥ ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΜΠΑΛΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΙΤΗ ΜΑΡΚΕΛΛΑ Ο ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΕ 09

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2. Α. ΕΝΟΤΗΤΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ 3. Β. ΕΝΟΤΗΤΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΓΑΘΑ 4. Γ. ΕΝΟΤΗΤΑ- ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΓΑΘΩΝ – ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 5. Δ. ΕΝΟΤΗΤΑ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ 6. Ε. ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 7. ΕΡΕΥΝΑ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗΣ--ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΕΡΕΥΝΑΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σκοπός της έρευνας σε πρώτο επίπεδο είναι να διερευνήσουν οι μαθητές τη σχέση που συνδέει τις ανάγκες με τα αγαθά και να συνειδητοποιήσουν ότι αυτή η σχέση αποτελεί τη βάση ολόκληρου του οικονομικού συστήματος. Στην πορεία της έρευνας για την πραγματοποίηση του στόχου θα τεθούν διερευνητικά ερωτήματα όπως: Πώς ορίζεται η ανάγκη; Ποια τα είδη των αναγκών; Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται τα αγαθά και σύμφωνα με ποιο κριτήριο; Ποιοι είναι οι συντελεστές παραγωγής; Ποιες οι κύριες διαδικασίες του οικον. συστήματος: Ποιοι λαμβάνουν τις αποφάσεις στο πλαίσιο αυτού του συστήματος; κ.τ.λ. Σε δεύτερο επίπεδο επιδίωξη μας θα είναι η ερμηνεία του σύγχρονου οικονομικού συστήματος, καθώς και η απόκτηση μιας κριτικής και ορθολογιστικής στάσης όσον αφορά στη χρήση των παρεχόμενων αγαθών δεδομένου ότι η σύγχρονη ανεπάρκεια πόρων (αγαθών) αποτελεί την ουσία του οικονομικού προβλήματος. Τα αγαθά σήμερα είναι περιορισμένα (ανεπάρκεια αγαθών), με αποτέλεσμα να μην ικανοποιούνται όλες οι ανθρώπινες ανάγκες και οι άνθρωποι αναγκάζονται να κάνουν επιλογή των αναγκών που θα ικανοποιήσουν και μέχρι ποιου βαθμού της κάθε μιας.

Α. ΕΝΟΤΗΤΑ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Εισαγωγικό Κείμενο

Ας υποθέσουμε ότι είναι Σάββατο βράδυ και οι φίλοι μας έχουν αποφασίσει να δούνε μια ταινία στον κινηματογράφο. Το εισιτήριο κοστίζει 7€. Ένας όμως από την παρέα δεν έχει τα απαραίτητα χρήματα. Όλοι επιθυμούν να δουν το έργο, ακόμα και αυτός που δεν έχει τα λεφτά για το εισιτήριο. Η επιθυμία είναι κοινή σε όλους, όμως ένας από την παρέα δεν μπορεί να μετατρέψει την επιθυμία του σε οικονομική ανάγκη: δεν έχει τα αναγκαία χρήματα για να το κάνει. Για τον ιδιοκτήτη του κινηματογράφου, είτε ο φίλος μας θέλει να δει το έργο, είτε όχι, είναι το ίδιο πράγμα, αφού δεν πρόκειται να εισπράξει το αντίτιμο του εισιτηρίου. Η επιθυμία μένει ως επιθυμία, αλλά δεν μετατρέπεται σε οικονομική ανάγκη, δηλαδή σε ζήτηση για εισιτήριο και για την παρακολούθηση της ταινίας.

Αν η παρέα μας αποφασίσει ότι όσοι έχουν τα αναγκαία χρήματα θα πάνε να δούνε την ταινία, τότε η επιθυμία ορισμένων μελών της παρέας θα ικανοποιηθεί, αλλά όχι όλων. Όλοι - εκτός από έναν – θα δουν την ταινία, θα απολαύσουν τη χρηστική της αξία. Μπορεί όμως να αποφασίσουν διαφορετικά: να πουν ότι η απόλαυση της ταινίας, όταν ένας από την παρέα λείπει, δεν είναι και τόσο μεγάλη. Μπορεί να αποφασίσουν, αντί να δούνε κινηματογράφο, να πάνε για φαγητό, μόνο και μόνο για να είναι όλοι μαζί.

Όμως στην επιθυμία για τον κινηματογράφο υπεισέρχεται και μια άλλη επιθυμία: η επιθυμία της παρέας, της συντροφικότητας, της φιλίας, της αλληλεγγύης. Θα ήταν ωραίο να πηγαίναμε όλοι μαζί στον κινηματογράφο, κάποιος όμως δεν μπορεί, ούτε μπορούν οι άλλοι να τον βοηθήσουν να αποκτήσει την δυνατότητα εισόδου, δηλαδή την αγοραστική δύναμη για το εισιτήριο. Η ζήτηση για κινηματογράφο μετασχηματίζεται σε ζήτηση για φαγητό, η επιθυμία για διασκέδαση στον κινηματογράφο με την παρέα μετατρέπεται σε διασκέδαση στο φαγητό με την παρέα. Η επιθυμία για τη χρηστική αξία της ταινίας αντικαθίσταται από άλλες χρηστικές αξίες, ορισμένες από τις οποίες προέρχονται από εμπορεύματα, ορισμένες άλλες από δραστηριότητες που δεν έχουν μετατραπεί σε εμπορεύματα, όπως στο παράδειγμα μας, η συντροφιά της παρέας. Αυτό που ζούμε συχνά με την παρέα μας το αντιμετωπίζουν όλοι οι άνθρωποι καθημερινώς… Με το παραπάνω κείμενο γίνεται γνωριμία με το θέμα και ακολουθούν διερευνητικά ερωτήματα-στόχοι όπως : Τι είναι ανάγκη; - Σε τι διαφέρει από τον όρο επιθυμία ; - Πότε μια επιθυμία μετατρέπεται σε οικονομική ανάγκη; .

Η έννοια της ανάγκης Η έννοια της ανάγκης είναι βασική στην οικονομική θεωρία , διότι οι ανάγκες αποτελούν τη βασική αιτία της οικονομικής δραστηριότητας. Σαν ανάγκη γενικά μπορούμε να ορίσουμε την αίσθηση για την έλλειψη από κάτι , που έχει σαν συνέπεια την επιθυμία να ικανοποιηθεί . Όσον αφορά την οικονομική θεωρία όμως , δεν την ενδιαφέρουν όλες οι ανάγκες του ατόμου , αλλά μόνο αυτές που προκαλούν οικονομικές ενέργειες , οι οποίες ονομάζονται οικονομικές ανάγκες , γιατί για την ικανοποίησή τους απαιτούν οικονομικά αγαθά τα οποία βρίσκονται σε ανεπάρκεια . Ορισμός οικονομικής ανάγκης Οικονομικές ανάγκες είναι οι ανάγκες που για την ικανοποίηση τους χρησιμοποιούνται οικονομικά αγαθά. Είδη και Ταξινόμηση των Αναγκών

Οι ανάγκες ταξινομούνται με βάση ορισμένα κριτήρια. Τα κριτήρια ταξινόμησης των αναγκών που συνήθως χρησιμοποιούνται είναι η επιτακτικότητα της ανάγκης, η προέλευση της ανάγκης και το υποκείμενο της ανάγκης, δηλαδή ποιος έχει την ανάγκη. Πολλές από τις επιθυμίες που έχουμε είναι επιτακτικές και πρέπει οπωσδήποτε να τις ικανοποιήσουμε για να μπορέσουμε να ζήσουμε. Κάθε άνθρωπος πρέπει να τρέφεται καθημερινώς, να φοράει ρούχα που τον προστατεύουν από το κρύο ή τη ζέστη, να κοιμάται σε προφυλαγμένους χώρους. Οι ανάγκες αυτές είναι απολύτως βιοτικές ή πρωτεύουσες ανάγκες και από την ικανοποίηση τους εξαρτάται η επιβίωση του ανθρώπου. Άλλες ανάγκες είναι λιγότερο σημαντικές: η ικανοποίηση τους μας δίνει ευχαρίστηση, όμως ακόμα και αν δεν τις ικανοποιήσουμε, μπορούμε να ζήσουμε. Η γευστική ευχαρίστηση που μας δίνει ένα γλυκό είναι σημαντική, αλλά μπορούμε να ζήσουμε χωρίς να το φάμε. Θα μας άρεσε να πηγαίναμε στο σχολείο με το αυτοκίνητο των γονέων μας ή με το σχολικό, αλλά μπορούμε να πάμε και χωρίς μεταφορικό μέσο. Οι ανάγκες αυτές προκύπτουν από το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Η ανάγκη για να επικοινωνούμε, να πληροφορούμαστε, να διασκεδάζουμε με ορισμένο τρόπο, να κάνουμε διακοπές το καλοκαίρι, να εκπαιδευόμαστε στο σχολικό σύστημα, να φοράμε ορισμένα ρούχα, να τρώμε ορισμένα φαγητά είναι μερικές από τις ανάγκες που διαμορφώνει το περιβάλλον μας, ο πολιτισμός μας και τις θεωρούμε ως πολιτισμικές ανάγκες. Οι ανάγκες μπορούν να προκύπτουν είτε από τις άμεσες επιθυμίες των ανθρώπων, (όπως η ανάγκη για φαγητό, η ανάγκη για την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας), είτε από τις ανάγκης παραγωγής: η κατασκευή ενός τραπεζιού που ικανοποιεί μια άμεση ανθρώπινη ανάγκη, δημιουργεί επίσης την ανάγκη για ξυλεία, εργαλεία κλπ. Η πώληση του τραπεζιού δημιουργεί την ανάγκη της έκθεσης του σε κατάλληλο χώρο, της διαφήμισης κλπ.

Οι άμεσες ανάγκες των ανθρώπων ονομάζονται καταναλωτικές ανάγκες, ενώ οι ανάγκες που δημιουργούνται από την παραγωγή και την εμπορία των εμπορευμάτων ονομάζονται ανάγκες παραγωγής. Οι ανάγκες μπορεί να έχουν ως υποκείμενο ξεχωριστούς ανθρώπους ή να έχουν ως υποκείμενο ομάδες ατόμων. Η ανάγκη του φαγητού, της κατοικίας, του ρουχισμού, αποτελούν ατομικές ανάγκες, εκφράζονται δηλαδή από κάθε άτομο ξεχωριστά, έστω και αν όλα τα άτομα έχουν τη ίδια ανάγκη. Οι ανάγκες για την καταπολέμηση του εγκλήματος, για την καταπολέμηση των επιδημιών, την εθνική ανεξαρτησία, τη βελτίωση του εκπαιδευτικού επιπέδου του πληθυσμού είναι συλλογικές ανάγκες, αφορούν δηλαδή τα μέλη μιας κοινωνίας στο σύνολο τους, παρά καθέναν ξεχωριστά . ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΑΝΑΓΚΩΝ

ΑΝΑΓΚΕΣ

ΨΥΧΙΚΕΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ

ΒΙΟΤΙΚΕΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ

ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ

Πίνακας Καταγραφής Βασικών Καθημερινών Αναγκών

Οικονομικές ανάγκες

Βιοτικές Πολιτισμικές Παραγωγής Καταναλωτικές Ατομικές Συλλογικές

Στέγη + + Τροφή + + + Ενδυμασία

+ + +

Νερό + Διαφήμιση + Υγεία + + Μεταφορές + + Βιβλία + + Καθαριότητα + + Ψυχαγωγία + + Μόρφωση + + Ύπνος-Ανάπαυση

+ +

Δικαιοσύνη + Κινηματογράφος + Κατανάλωση ρεύματος

+

Επικοινωνία + + + Θέρμανση + + Αθλητισμός + + Φροντιστήριο + +

ΣΧΟΛΙΑ

Μετά την καταγραφή των βασικών μας αναγκών στον παραπάνω πινάκα ,

διαπιστώνουμε ότι οι σημαντικότερες οικονομικές ανάγκες είναι: οι Βιοτικές και

γενικότερα αυτές που έχουν τα άτομα , οι Ατομικές.

Έπειτα, ακολουθούν οι Πολιτισμικές (μόρφωση ,επικοινωνία,αθλητισμός κ.α.), μετά

οι Καταναλωτικές (τρόφιμα, ρούχα, κ.α.), οι Συλλογικές και τέλος οι Παραγωγικές.

Στη σημερινή μας εποχή η ικανοποίηση των βιοτικών μας αναγκών είναι

πρωταρχικός μας στόχος και από την ικανοποίηση τους εξαρτάται η επιβίωση μας,

ιδιαίτερα λόγω της οικονομικής κρίσης που περνά η κοινωνία μας.

0 2 4 6 8 10 12 14

Βιοτικές

Πολιτισμικές

Παραγωγής

Καταναλωτικές

Ατομικές

Συλλογικές

Βασικές Καθημερινές Ανάγκες

Τρόπος Ικανοποίησης Βιοτικών Αναγκών

Οι βιοτικές ανάγκες ικανοποιούνται με διαφορετικούς τρόπους. Ο

τρόπος που ικανοποιούνται οι βιοτικές ανάγκες εξαρτάται (πέρα από τις ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν το κάθε άτομο) από τις συνθήκες στις οποίες ζούν οι άνθρωποι, δηλαδή από το κλίμα, τις φυσικές συνθήκες, τις συνήθειες που επικρατούν και τη διαθεσιμότητα των μέσων που ικανοποιούν τις ανάγκες. Εάν η ανάγκη για τροφή είναι μια γενική ανάγκη, η επιλογή του είδους της τροφής μεταβάλλεται, τόσο μεταξύ των γεωγραφικών περιοχών, όσο και στη διαδρομή του χρόνου.

Στη Βόρεια Ευρώπη το διαιτολόγιο περιλαμβάνει την κατανάλωση σε

μεγάλες ποσότητες ψαριών, όπως ο σολομός, που έχει πολλές θερμίδες, χοιρινού κρέατος κλπ. Στις περιοχές με εκτεταμένη κτηνοτροφία η διατροφή περιλαμβάνει κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα, στις περιοχές με καλλιέργειες σιτηρών η διατροφή βασίζεται στις πίτες, τα ζυμαρικά και στο κρέας οικόσιτων ζώων (κοτόπουλα, χοιρινό).

Αντίστοιχα, οι ανάγκες για στέγαση είναι διαφορετικές στη Βόρεια

Ευρώπη με τους βαρείς και παρατεταμένους χειμώνες από εκείνες στις μεσογειακές περιοχές. Στο Βορά τα σπίτια έχουν μεγάλα παράθυρα χωρίς παντζούρια για να μπαίνει ο ήλιος, στο νότο τα παράθυρα είναι στενά και με παντζούρια για να κρατούν τον ήλιο έξω από το σπίτι κατά τους θερινούς μήνες. Στο βορά οι στέγες είναι μυτερές, για να εμποδίζουν τη συσσώρευση του χιονιού, στο νότο είναι περισσότερο επίπεδες. Στο Βορά τα σπίτια και τα οικήματα βάφονται με έντονα χρώματα για προσελκύουν τις ακτίνες του ήλιου και να διακόπτουν το γκρίζο του περιβάλλοντος, στο νότο κυριαρχεί το λευκό χρώμα, που αντανακλά τον ήλιο.

Ο τρόπος, δηλαδή με τον οποίον ικανοποιούμε όλες τις ανάγκες μας

εξαρτάται από το πολιτισμικό επίπεδο της κοινωνίας μας.

Πίνακας Ικανοποίησης Αναγκών σε Διάφορες Συνθήκες

ΣΧΟΛΙΑ Συγκρίνοντας βασικές ανάγκες σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και συνθήκες ζωής καταλαβαίνουμε ότι ο τρόπος ικανοποίησης των αναγκών αυτών εξαρτάται από τις συνθήκες στις οποίες ζουν οι άνθρωποι όπως, το κλίμα, τις συνήθειες, τις φυσικές συνθήκες και τη διαθεσιμότητα των μέσων που ικανοποιούν τις ανάγκες. Στον παραπάνω πίνακα φαίνονται χαρακτηριστικά οι διάφορες ανάγκες μας ανά εποχή ( θέρμανση ,ένδυση, κ.α.) και τόπο διαμονής( χωριό, πόλη) καθώς και τα οικονομικά αγαθά που τις ικανοποιούν.

Διάφορες Συνθήκες Οικονομικές Ανάγκες

Οικονομικά Αγαθά που τις

ικανοποιούν Χειμώνας Διατροφή, Ένδυση,

Θέρμανση Κάστανα, Όσπρια, Σούπα, Πουλόβερ Πετρέλαιο -καλοριφέρ .

Καλοκαίρι Διακοπές, Μετακίνηση, Διασκέδαση

Αυτοκίνητο, Υπηρεσίες Ξενοδοχείου, Εστιατορίου, Χυμοί, Παγωτά

Έναρξη Σχολ. Χρονιάς Φροντιστήριο, Ένδυση, Σχολικά είδη

Τετράδια, Βιβλία, Ρούχα, Τσάντα

Πόλη - Πεδιάδα Μετακίνηση, Ενοίκιο, Επικοινωνία

Αυτοκίνητο, Τηλέφωνο, Η/ Υ,Πολυκατοικία

Χωριό - Βουνό Τροφή, Ένδυση, Θέρμανση

Αυγά,Γαλακτοκομικά, Παλτό, Σόμπα, Τζάκι, μικρά σπίτια

Νησί Διατροφή, Μετακίνηση, Ψάρια, Πλοία

Θεωρία του Maslow- Ιεράρχηση των αναγκών.

Μία από τις γνωστότερες θεωρίες του Maslow είναι η θεωρία της ιεράρχισης αναγκών.

Σύμφωνα με τον A. Maslow μόνο ανάγκες που δεν έχουν ικανοποιηθεί είναι παράγοντες υποκίνησης. Τις ανάγκες αυτές τις ιεράρχησε σε πέντε κατηγορίες:

Φυσιολογικές ανάγκες. Τις ανάγκες της επιβίωσης, αυτές που με την ικανοποίησή τους κρατιόμαστε στην ζωή.

Οι ανάγκες ασφάλειας που είναι δημιουργήματα των συναισθημάτων της αυτοσυντήρησης.

Κοινωνικές ανάγκες. Η ανάγκη για αγάπη, η σύνδεση με άλλους, η ένταξη σε ομάδα, η φιλία.

Η ανάγκη για αυτοεκτίμηση και αναγνώριση από τους άλλους. (Φήμη, κύρος, εκτίμηση, σεβασμός)

Η ανάγκη για αυτοολοκλήρωση, αυτενέργεια και αυτοανάπτυξη.

Ο Maslow υποστήριξε ότι ο βαθμός παρακίνησης του ανθρώπου επηρεάζεται από τον βαθμό μη ικανοποίησης των αναγκών, και ότι παρακινητικές είναι οι ανάγκες όταν δεν ικανοποιούνται. Άρα κριτήριο υποκίνησης είναι η ανικανοποίητη ανάγκη.

Επίσης ο Maslow υποστήριξε ότι απόλυτη ικανοποίηση των αναγκών δεν υπάρχει και ότι σε έναν μέσο άνθρωπο ικανοποιούνται κατά 85% οι φυσιολογικές του ανάγκες, 70% οι ανάγκες για ασφάλεια, 50% οι κοινωνικές ανάγκες, κατά 40% η ανάγκη για αυτοεκτίμηση και κατά 10% οι ανάγκες για αυτοολοκλήρωση. Στην ιεραρχική αυτή δομή δεν μπορείς να παρακινήσεις μια ανάγκη αν δεν έχει καλυφθεί σε μαγάλο ποσοστό η προηγούμενη.

Το μοντέλο του Maslow δεν είναι στατικό αλλά μεταβάλλεται, εξελίσσεται μέσα στον χρόνο και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως ο πολιτισμός, η ανάπτυξη, η τεχνολογία, οι προσδοκίες, οι μεταβολές αξιών κ.α. Μετά από έρευνες που πραγματοποιήθηκαν οι ιεραρχικές δομές κατά Maslow μπορεί να διαφέρουν από τόπο σε τόπο και από χώρα σε χώρα λόγω κουλτούρας και κοινωνικών δομών. Επίσης παρατηρήθηκε διαφοροποίηση της ιεραρχίας των αναγκών σε διάφορα κλιμάκια και επίπεδα εργαζομένων.

Πυραμίδα Αναγκών του A. Maslow

Πραγματοποίηση ονείρων οραμάτων

Εκτίμηση, Επιτυχία, Βραβεία,

Σεβασμός, Έπαινος

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ

Συμμετοχή σε αθλητικές ομάδες, πολιτιστικές

εκδηλώσεις Φιλία, αγάπη.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ

Ασφάλεια της κατοικίας, της περιουσίας,στο σχολείο(ατυχήματα)

Ιατρική περίθαλψη. ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Τροφή, Ενδυμασία, Κατοικία, Θέρμανση, Νερό ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ

Καταγραφή των αναγκών μας στην πυραμίδα του A. Maslow

Μια άλλη άποψη μας Πυραμίδα Maslow

ΑΥΤΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ

ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ

ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ

Οι Ιδιότητες των Αναγκών Εξέλιξη Ο όρος εξέλιξη αναφέρεται στη διαφοροποίηση των αγαθών που χρησιμοποιούνται για την ικανοποίηση της ίδιας ανάγκης. Για παράδειγμα, την ανάγκη του για θέρμανση ο άνθρωπος την ικανοποιούσε πολύ παλιά με φωτιά, αργότερα με σόμπες, μετά με υγραέριο ή ηλεκτρικό ρεύμα και στη σύγχρονη εποχή με καλοριφέρ ή κλιματιστικό μηχάνημα. Πολλαπλασιασμός Πολλαπλασιασμός των αναγκών σημαίνει δημιουργία νέων αναγκών. Για παράδειγμα, η ανάγκη για τηλεόραση δεν υπήρχε για τον Έλληνα καταναλωτή πριν το 1965, ενώ σήμερα υπάρχει σε κάθε σπίτι μία συσκευή τηλεόρασης. Βασικοί λόγοι που συντελούν στον πολλαπλασιασμό και την εξέλιξη των αναγκών είναι οι εξής:

1) Η τεχνολογία Αποτέλεσμα της τεχνολογικής

προόδου είναι η συνεχής ανακάλυψη νέων προϊόντων . Από τα νέα αυτά προϊόντα, άλλα καλύπτουν περισσότερο ικανοποιητικά τις ήδη υπάρχουσες ανάγκες, όπως π.χ. η ψηφιακή φωτογραφική μηχανή και άλλα δημιουργούν νέες ανάγκες, όπως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής. 2) Η μίμηση

Η έμφυτη τάση των ανθρώπων να μιμούνται τους άλλους συντελεί στη δημιουργία νέων αναγκών. Για παράδειγμα, η κατανάλωση χριστουγεννιάτικων δένδρων στη χώρα μας είναι αποτέλεσμα μίμησης εθίμου άλλης χώρας.

3) Η συνήθεια Η τάση των ανθρώπων να ζητούν την επανάληψη μιας απόλαυσης

από τη χρησιμοποίηση ενός αγαθού οδηγεί τελικά στην ανάγκη για αυτό το αγαθό. Οι άνθρωποι συνηθίζουν εύκολα σε νέα προϊόντα, όταν τα χρησιμοποιούν αρκετές φορές.

4) Η διαφήμιση

Η διαφήμιση επιδρά ψυχολογικά στον καταναλωτή και του δημιουργεί την επιθυμία απόκτησης αγαθών, δηλαδή δημιουργία αναγκών που διαφορετικά δεν θα υπήρχαν. Η τεράστια ανάπτυξη των μέσων μαζικής επικοινωνίας και κυρίως η τηλεόραση έδωσαν στη διαφήμιση τη δυνατότητα να πλησιάσει τον καταναλωτή, ανεξάρτητα από ηλικία και να του επιβάλει νέα προϊόντα, αυξάνοντας τις ανάγκες του και οδηγώντας τον σε υπερκατανάλωση.

Ο κορεσμός

Οι ανάγκες ως σύνολο είναι απεριόριστες ή ακόρεστες, αλλά κάθε μία ανάγκη ξεχωριστά υπόκειται σε προσωρινό κορεσμό. Αυτό σημαίνει ότι σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, όσο αυξάνεται η ποσότητα ενός συγκεκριμένου αγαθού που χρησιμοποιείται για την ικανοποίηση μιας ανάγκης, τόσο η ένταση αυτής της ανάγκης μειώνεται, ώσπου επέρχεται πλήρης ικανοποίηση ή κορεσμός. Αυτός ο κορεσμός είναι προσωρινός.

Η ταχύτητα με την οποία επέρχεται ο κορεσμός μιας ανάγκης είναι θέμα υποκειμενικό, δηλαδή διαφέρει από άτομο σε άτομο.

ΣΧΟΛΙΑ Στη εποχή μας, αν και οι βιοτικές μας ανάγκες είναι οι πιο αναγκαίες ,το βασικό χαρακτηριστικό των σύγχρονων κοινωνιών είναι

η συνεχής τάση διεύρυνσης των αναγκών τόσο των καταναλωτικών αναγκών όσο και των αναγκών της παραγωγής. Η διεύρυνση των αναγκών έχει δυο χαρακτηριστικά : Πρώτoν, συνεχώς και περισσότεροι άνθρωποι επιθυμούν και προσπαθούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους με την απόκτηση εμπορευμάτων που προηγουμένως χρησιμοποιούσαν λίγοι και Δεύτερον, εμφανίζονται συνεχώς νέες ανάγκες που οφείλονται στον τρόπο που είναι οργανωμένη η σύγχρονη ζωή. Εδώ πρέπει να τονιστεί ο μεγάλος ρόλος της διαφήμισης που επηρεάζει την τιμή των προϊόντων και δημιουργεί συχνά νέα καταναλωτικά πρότυπα που συμβάλλουν στη δημιουργία νέων αναγκών.

Το ίδιο σημαντικό ρόλο παίζει και η εξέλιξη της τεχνολογίας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Α ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Στην ενότητα αυτή γνωρίζοντας τις διάφορες ανάγκες μας , τις καταγράψαμε σε πίνακα ,τις ταξινομήσαμε στις κατηγορίες διάκρισης των αναγκών και διαπιστώσαμε ότι οι σημαντικότερες οικονομικές ανάγκες είναι: οι Βιοτικές και γενικότερα, οι Ατομικές. Έπειτα, ακολουθούν οι Πολιτισμικές, με τις Καταναλωτικές, οι Συλλογικές και τέλος οι Παραγωγικές.

Φαίνεται ότι στη σημερινή μας εποχή ,η ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών είναι πρωταρχικός μας στόχος και από την ικανοποίηση τους εξαρτάται η επιβίωση μας.

Στη συνέχεια συγκρίνοντας βασικές μας ανάγκες σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και συνθήκες ζωής, διαπιστώσαμε ότι ο τρόπος ικανοποίησης των αναγκών αυτών εξαρτάται από τις συνθήκες στις οποίες ζουν οι άνθρωποι όπως, το κλίμα, τις συνήθειες, τις φυσικές συνθήκες και τη διαθεσιμότητα των μέσων που ικανοποιούν τις ανάγκες. Απόλυτη ικανοποίηση αναγκών δεν υπάρχει και όπως υποστηρίζει και ο Maslow σε ένα μέσο άνθρωπο, ικανοποιούνται περισσότερο οι φυσιολογικές ανάγκες.

Άλλωστε το βασικό χαρακτηριστικό των σύγχρονων κοινωνιών είναι η συνεχής τάση διεύρυνσης των αναγκών τόσο των καταναλωτικών αναγκών όσο και των αναγκών της παραγωγής.

Αυτό οφείλεται στο ότι συνεχώς και περισσότεροι άνθρωποι επιθυμούν και προσπαθούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους με την απόκτηση εμπορευμάτων που προηγουμένως χρησιμοποιούσαν λίγοι και ότι εμφανίζονται συνεχώς νέες ανάγκες που οφείλονται στον τρόπο που είναι οργανωμένη η σύγχρονη ζωή μας .

Η μίμηση, η συνήθεια, η τεχνολογική εξέλιξη και κυρίως η διαφήμιση είναι οι λόγοι που πολλαπλασιάζουν τις ανάγκες μας και

τις κάνουν να είναι απεριόριστες. Έτσι δημιουργούνται συχνά νέα καταναλωτικά πρότυπα που συμβάλλουν στη δημιουργία νέων αναγκών.

Β. ΕΝΟΤΗΤΑ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΓΑΘΑ Τι είναι Αγαθά – Οικονομικά Αγαθά

Έχοντας υπόψη την οικονομική έννοια του όρου ανάγκη, τότε ως οικονομικό αγαθό ορίζεται οτιδήποτε ικανοποιεί αυτή. Η επιμέρους διάκριση των αναγκών συνεπάγει ομοίως και τη διάκριση των ικανοποιήσεων αυτών δηλαδή των αγαθών. Έτσι κύρια διάκριση των αγαθών είναι τα φυσικά ή ελεύθερα αγαθά(*) και τα οικονομικά αγαθά. Τα οικονομικά αγαθά είναι μεταξύ εκείνων που αφενός μεν βρίσκονται σε ανεπαρκείς ποσότητες (για τα οποία επικρατεί στενότητα), και αφετέρου η απόκτησή τους απαιτεί κόπους ή και θυσίες, διακρινόμενα έτσι σε υλικά αγαθά και σε παροχή υπηρεσιών. (*) Ελεύθερα αγαθά θεωρούνται εκείνα τα υλικά αντικείμενα που προσφέρονται σε απεριόριστες σε σχέση με τις ανάγκες ποσότητες, (π.χ. αέρας, θάλασσα κ.λπ.), όπου εξ αυτού του λόγου δεν παρουσιάζουν οικονομική αξία όπως συμβαίνει με τα οικονομικά αγαθά στα οποία περιλαμβάνονται και υπηρεσίες.

Διάκριση οικονομικών αγαθών

Γενικά τα αγαθά διακρίνονται σε υλικά ή άυλα (υπηρεσίες),σε καταναλωτικά , ή άμεσα αγαθά ή αγαθά πρώτης ανάγκης και σε παραγωγικά ή έμμεσα ή κεφαλαιουχικά αγαθά.

Η διάκριση αυτή αποτελεί τη βάση σχεδόν όλων των οικονομικών θεωριών όσο και στις έννοιες της παραγωγής, της ανταλλαγής, της αξίας, του κέρδους και γενικότερα όλων των οικονομικών διακυμάνσεων και φαινομένων. Σύμφωνα δε με τους οικονομολόγους η παραγωγή φθίνει όσο περισσότερο κάνει χρήση έμμεσων αγαθών. Μάλιστα δε τα φαινόμενα μιας οικονομικής ύφεσης ή αντίθετα άνθισης εξαρτώνται χρονικά από το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ κατανάλωσης και παραγωγής, όπου όσο μεγαλύτερο είναι, τόσο η κρίση επιδεινώνεται. Εξ αυτού του λόγου, τουλάχιστον στη σύγχρονη εποχή όπου η πρόοδος της οικονομίας συνδέεται με μεγάλο όγκο κεφαλαίων, τόσο η Δημόσια διοίκηση όσο και οι επιχειρήσεις προσπαθούν να ελέγχουν τα προγράμματα επενδύσεων που αναφέρονται κυρίως σε κεφαλαιουχικά αγαθά.

Καταναλωτικά αγαθά

Τα καταναλωτικά αγαθά συνηθέστερα χρησιμοποιούνται (καταναλώνονται) από τους ανθρώπους, χαρακτηριζόμενοι εξ αυτού «καταναλωτές», για ικανοποίηση άμεσων αναγκών, εξ ου και η ονομασία τους «άμεσα αγαθά». Στα καταναλωτικά αγαθά που συνηθέστερα χρησιμοποιούνται για βραχεία χρονική περίοδο περιλαμβάνονται τα ενδύματα, υφάσματα, μηχανές, κτίρια, οχήματα κ.λπ., καθώς και αγαθά για μία χρήση π.χ. ψωμί, λάδι και διάφορα τρόφιμα. Παραγωγικά αγαθά

Τα παραγωγικά αγαθά είναι αυτά που παράγουν, (δημιουργούν) οι άνθρωποι καλούμενοι εξ αυτού παραγωγοί. Τα παραγωγικά όμως αγαθά δεν μπορούν απόλυτα να ικανοποιήσουν ανθρώπινη ανάγκη αν δεν μετατραπούν (μεταποιηθούν) ή δεν ανταλλαχθούν προκειμένου έτσι να συμβάλουν σε ικανοποίησηανάγκης. Στα αγαθά αυτά η γη κατέχει κυρίαρχη σημασία, τόσο ως «μέσον» αγροτικής ή κτηνοτροφικής παραγωγής όσο και ως αποθηκευτικός χώρος μεταλλευτικής και λατομικής παραγωγής ), χωρίς να παραβλέπεται και η θάλασσα αντίστοιχα. Αμέσως μετά ακολουθεί το χρήμα, παράλληλα με τα μέσα, μηχανήματα, οικήματα κ.λπ. που επιχειρείται η παραγωγή. Κεφαλαιουχικά αγαθά

Αυτά διακρίνονται επιμέρους σε: πάγια και διακινούμενα αγαθά Τα μεν πάγια αγαθά περιλαμβάνουν διαρκή αγαθά π.χ. εγκαταστάσεις, εξοπλισμό κ.λπ. τα λεγόμενα ακίνητα (αγαθά), ενώ τα διακινούμενα είναι εκείνα που καταναλώνονται στη διάρκεια της δραστηριότητας (παραγωγής) της επιχείρησης.

Εκτός όμως της παραπάνω κύριας διάκρισης των αγαθών υφίστανται και άλλες με δευτερεύοντα χαρακτήρα όπως είναι τα:

τελικά αγαθά ενδιάμεσα αγαθά αναλώσιμα αγαθά διαρκή αγαθά υποκατάστατα αγαθά συμπληρωματικά αγαθά αποταμιευτικά αγαθά κ.λπ.

Διάγραμμα Οικονομικών Αγαθών

ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Δημόσια – Ιδιωτικά Πρώτης Ανάγκης – Πολυτελείας

Αγαθά

Ελεύθερα Οικονομικά

Υλικά Άυλα ( Υπηρεσίες )

Διαρκή

Κεφαλαιουχικά

Καταναλωτά

Καταναλωτικά

Βασικά Καθημερινά Οικονομικά Αγαθά ενός Νοικοκυριού

Είδος Οικονομικής Ανάγκης Είδος Ανάγκης που

εξυπηρετεί Γάλα Διατροφή Ψωμί Διατροφή Ρούχα Ενδυμασία Βιβλία Μόρφωση Νερό Διατροφή Τηλέφωνο Επικοινωνία Παπούτσια Ενδυμασία Φρούτα – Λαχανικά Διατροφή Τηλεόραση Ψυχαγωγία Χαρτί Υγείας Είδη Υγιεινής Αυτοκίνητο Μεταφορά Λεωφορείο Μεταφορά Διαδίκτυο Πληροφόρηση Πετρέλαιο Θέρμανση Κρεβάτι Ξεκούραση Σαμπουάν Είδη Υγιεινής Απορρυπαντικό Είδη Υγιεινής Ποδήλατο Άθληση Διάδρομος Άθληση Κινηματογράφος Ψυχαγωγία

Τα παραπάνω Οικονομικά Αγαθά σε Κατηγορίες

Αγαθά Υλικά Άυλα Διαρκή Καταναλωτά Κεφαλαιουχικά Καταναλωτικά Δημόσια Ιδιωτικά Πρώτης Ανάγκης

Πολυτελείας

Γάλα + + + + Ψωμί + + + + Ρούχα + + + + Βιβλία + + + + + Νερό + + + + +

Τηλέφωνο + + + + + Παπούτσια + + + + +

Φρούτα + + + + + Τηλεόραση + + + + +

Χαρτί Υγείας + + + + Αυτοκίνητο + + + + + Λεωφορείο + + + + + Διαδίκτυο + + + + Πετρέλαιο + + + Κρεβάτι + + + +

Σαμπουάν + + + + + Απορρυπαντικό + + +

Ποδήλατο + + + + Διάδρομος + + + +

Κινηματογράφος + + + +

Σύγκριση τιμών οικονομικών αγαθών

Τιμή προϊόντος στο σουπερ μαρκετ

Τιμή προϊόντος στη λαϊκή αγορά

Τιμή προϊόντος στο μανάβικο

Μήλα 0,80 € 1,00 € 1,20 €

Λάχανο 0,90 € 1,10 € 1,30 €

Πορτοκάλια 0,60 € 0,80 € 1,00 €

Μαρούλι 0,70 € 1,00 € 1,20 €

Αχλάδια 0,90 € 1,20 € 1,50 €

ΣΧΟΛΙΑ H διαφορετική ζήτηση των αγαθών, λόγω διαφορών κυρίως στις προτιμήσεις και στο εισόδημα των καταναλωτών αλλά και η επίδραση της διαφήμισης, που δρα ψυχολογικά στον καταναλωτή και επηρεάζει ένα μεγάλο ποσοστό καταναλωτών και με αυτό τον τρόπο συντελεί στην αύξηση της τιμής ,της παραγωγής και της κατανάλωσης του διαφημιζόμενου προϊόντος, παίζουν μεγάλο ρόλο στην απόκλιση των τιμών των οικονομικών αγαθών. Γι αυτό ο καταναλωτής πρέπει τελικά να επιλέγει εκείνα τα αγαθά και σε εκείνες τις ποσότητες που του επιτρέπει το εισόδημα του έτσι ώστε από την κατανάλωση τους να μεγιστοποιεί τη χρησιμότητα του.

Ποσοστιαία κατανομή εισοδήματος νοικοκυριού Πίνακας

Προϊόντα Ποσοστό Εισοδήματος 0-20% 20-40% 40-60% 60-80% 80-100%

Βασικά είδη διατροφής +

Ρούχα – Υποδήματα +

Θέρμανση – Πετρέλαιο – Κλιματισμός +

Ι.Χ. – Μεταφορά – Λεωφορεία +

ΔΕΗ, ΟΤΕ – Ενοίκιο +

Φροντιστήρια – Βιβλία +

Ψυχαγωγία +

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Β ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Στην ενότητα αυτή γνωρίσαμε τα οικονομικά αγαθά και τις διακρίσεις τους.

Στη συνέχεια ,καταγράψαμε τα οικονομικά αγαθά που έχει ανάγκη ένα νοικοκυριό και τα ταξινομήσαμε στις κατηγορίες των αγαθών.

Διαπιστώσαμε ότι τα περισσότερα οικονομικά αγαθά είναι υλικά, διαρκή, άλλα μιας χρήσης και τα πιο πολλά καταναλωτικά.

Μετά, συγκρίνοντας τιμές κάποιων καταναλωτικών αγαθών διαπιστώσαμε ότι οι διαφορές στις προτιμήσεις και στο εισόδημα των καταναλωτών οδηγεί σε διαφορετική ζήτηση για αυτά.

Η διαφήμιση παίζει και αυτή μεγάλο ρόλο στην αύξηση της ζήτησης και της κατανάλωσης των αγαθών και οδηγεί στην απόκλιση των τιμών των οικονομικών αγαθών.

Τελικά οι καταναλωτές, επειδή το εισόδημα τους σήμερα είναι περιορισμένο, θα πρέπει για να μεγιστοποιήσουν τη χρησιμότητα τους να επιλέγουν τα αγαθά που έχουν περισσότερο ανάγκη και στη σωστή αναλογία .

Γ. ΕΝΟΤΗΤΑ

1. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΓΑΘΩΝ –ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Τα αγαθά παράγονται με τη διαδικασία της παραγωγής και με τη βοήθεια των συντελεστών παραγωγής.

Παραγωγή ( production )

Παραγωγή ονομάζεται η διαδικασία με την οποία οι διάφοροι παραγωγικοί συντελεστές μετασχηματίζονται σε αγαθά χρήσιμα για τον άνθρωπο.

Παραγωγικοί Συντελεστές (factors of production)

Παραγωγικοί συντελεστές είναι όλοι οι πόροι (φυσικοί και ανθρώπινοι) που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών. Το χαρακτηριστικό στοιχείο των παραγωγικών συντελεστών είναι ότι για κάθε χρονική περίοδο και για κάθε οικονομία θεωρούνται δεδομένοι. Φυσικά σε μακροχρόνιες περιόδους το μέγεθος τους μεταβάλλεται, αλλά βραχυχρόνια μπορούν να θεωρηθούν δεδομένοι, συνεπώς και τα προϊόντα που μπορούν να παραχθούν με τους συντελεστές αυτούς είναι και αυτά δεδομένα. Οι παραγωγικοί συντελεστές είναι:

1. Η εργασία 2. Η γη 3. Το κεφάλαιο 4. Η επιχειρηματικότητα ικανότητα

1) ΕΡΓΑΣΙΑ Η εργασία περιλαμβάνει όλες τις ανθρώπινες προσπάθειες, πνευματικές και σωματικές, που καταβάλλονται για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών καθώς και για τη μεταφορά τους, το εμπόριο τους κ.ά. Για να θεωρηθεί η καταβολή προσπάθειας ως εργασία, πρέπει να αποβλέπει κυρίως στην παραγωγή οικονομικών αγαθών ή υπηρεσιών και όχι μόνο στην ψυχική ικανοποίηση εκείνου που την καταβάλλει. . Η εργασία είναι πρωτογενής συντελεστής παραγωγής. Χωρίς εργασία τίποτα δεν μπορεί να παραχθεί από οικονομικής άποψης, γιατί ακόμη και τα αυτοφυή προϊόντα της γης χρειάζεται να συλλεχθούν προκειμένου να μεταβληθούν σε οικονομικά αγαθά.

2) ΓΗ- ΕΔΑΦΟΣ Η γη είναι και αυτή πρωτογενής συντελεστής παραγωγής και περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία που παρέχει η φύση, δηλαδή το έδαφος, το υπέδαφος, τις λίμνες, τα ποτάμια, τη θάλασσα, την ατμόσφαιρα, τα ορυκτά, τα δάση κ.ο.κ., τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, στις μεταφορές, στις επικοινωνίες και σε όλες τις άλλες οικονομικές δραστηριότητες Οι φυσικοί πόροι χωρίζονται σε:

ανανεώσιμους (π.χ. τα δάση) και μη ανανεώσιμους (π.χ. τα ορυκτά)

3) ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τα παραγόμενα αγαθά που δεν ικανοποιούν τις οικονομικές ανάγκες άμεσα αλλά βοηθούν στην καλύτερη ικανοποίηση τους στο μέλλον αποτελούν το συντελεστή κεφάλαιο. Η σύγχρονη ανεπτυγμένη οικονομία στηρίζεται στη χρησιμοποίηση τεράστιων ποσοτήτων κεφαλαίου: εργοστασίων, μηχανημάτων, μεταφορικών μέσων, αποθεμάτων πρώτων υλών και ημικατεργασμένων προϊόντων κ.ά. Το κεφάλαιο δεν είναι πρωτογενής αλλά παράγωγος συντελεστής, δηλαδή συντελεστής που έχει ο ίδιος παραχθεί. Η δημιουργία υλικού κεφαλαίου συνεπάγεται μείωση της χρησιμοποίησης παραγωγικών συντελεστών για παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών για άμεση τελική κατανάλωση, ώστε να παραχθούν προϊόντα που θα συμβάλουν στην αύξηση της μελλοντικής παραγωγής. 4) ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Επιχειρηματικότητα ονομάζεται η ανθρώπινη ικανότητα συνδυασμού των τριών άλλων παραγωγικών συντελεστών, εργασίας, γης και κεφαλαίου, για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Ο επιχειρηματίας παίρνει τις βασικές αποφάσεις για την επιχείρηση και αναλαμβάνει τους οικονομικούς κινδύνους που συνεπάγεται η λειτουργία της. Ορισμένοι οικονομολόγοι όμως υποστηρίζουν ότι η επιχειρηματικότητα είναι ένα είδος εργασίας, άρα συμπεριλαμβάνεται στον ορισμό του πρώτου παραγωγικού συντελεστή.

2. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Επιχείρηση είναι η βασική μονάδα παραγωγής εμπορευμάτων.

Είναι αυτόνομη και αυτοτελής μορφή ιδιοκτησίας. Οι επιχειρήσεις όχι μόνο παράγουν αγαθά που ικανοποιούν τις διάφορες ανθρώπινες ανάγκες, αλλά προσφέρουν εργασία σε σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού μιας χώρας.

Οι επιχειρήσεις ταξινομούνται με κριτήρια :

α) Το είδος της ιδιοκτησίας

. Ιδιωτικές επιχειρήσεις---οι ιδιοκτήτες είναι ιδιώτες.

. Δημόσιες επιχειρήσεις ---ιδιοκτήτης είναι το κράτος

(κρατικές επιχειρήσεις).

. Μεικτές επιχειρήσεις--- κοινή ιδιοκτησία κράτους ή τοπικής αυτοδιοίκησης και ιδιωτών.

β) Τη Νομική μορφή της επιχείρησης

. Ατομικές επιχειρήσεις

. Εταιρείες 1. Ομόρρυθμη Εταιρεία (Ο.Ε.)

2. Ετερόρρυθμη Εταιρεία (Ε.Ε.)

3. Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.)

4. Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.)

γ) τον τομέα δραστηριότητας της επιχείρησης

. Πρωτογενούς τομέα παραγωγής

. Δευτερογενούς τομέα παραγωγής

. Τριτογενούς τομέα παραγωγής

δ) το μέγεθος της επιχείρησης

. Μικρές επιχειρήσεις

. Μεσαίες επιχειρήσεις

. Μεγάλες επιχειρήσεις

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

3. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ

Το Οικονομικό Κύκλωμα είναι ένα απλουστευμένο οικονομικό μοντέλο που περιγράφει την αντίστροφη σχέση του εισοδήματος μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών. Οι παραγωγοί παρέχουν στους καταναλωτές προϊόντα και υπηρεσίες σε αντάλλαγμα χρήματος. Το υπόδειγμα που φαίνεται κάτω έχει κατασκευαστεί με τις εξής παραδοχές:

Υπάρχουν δύο μόνο τομείς στην οικονομία, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις. Στα νοικοκυριά ανήκουν όλοι οι συντελεστές παραγωγής οι οποίοι όμως χρησιμοποιούνται από τις επιχειρήσεις για να παράγουν όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που καταναλώνονται από τα νοικοκυριά

Όλες οι δοσοληψίες γίνονται μεταξύ των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Τυχόν δοσοληψίες μεταξύ επιχειρήσεων ή μεταξύ νοικοκυριών αγνοούνται

Τα νοικοκυριά δαπανούν σε καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες ολόκληρο το εισόδημα τους και δεν αποταμιεύουν κανένα μέρος του

Τα αγαθά, οι υπηρεσίες και οι παραγωγικοί συντελεστές έχουν τιμές, αλλά ο τρόπος με τον οποίο καθορίζονται αυτές, δεν εξηγείται με το υπόδειγμα αυτό.

Στο υπόδειγμα παρουσιάζονται δύο κυκλικές ροές μεταξύ νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Η πράσινη αναφέρεται σε φυσικές ποσότητες αγαθών, υπηρεσιών και συντελεστών, ενώ η πορτοκαλί είναι χρηματική ροή. Οι δύο ροές είναι ταυτόχρονες και συνεχές. Τα νοικοκυριά ζητούν αγαθά και υπηρεσίες και προσφέρουν παραγωγικούς συντελεστές.

Στις αγορές για παραγωγικούς συντελεστές τα νοικοκυριά ανταλλάσσουν με χρήμα τους συντελεστές που διαθέτουν, αποκτώντας έτσι ένα χρηματικό εισόδημα. Τα ποσά που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις στα νοικοκυριά αποτελούν επιχειρηματικές δαπάνες που καλύπτουν το κόστος των προϊόντων. Τα νοικοκυριά διαθέτουν ολόκληρο το χρηματικό τους εισόδημα για αγορά αγαθών και υπηρεσιών, μετατρέποντας το έτσι σε καταναλωτική δαπάνη.

Η ανταλλαγή του χρήματος των νοικοκυριών με αγαθά και υπηρεσίες γίνεται στις αντίστοιχες αγορές. Τα χρήματα που εισπράττουν με τον τρόπο αυτό οι επιχειρήσεις από τα νοικοκυριά, αποτελούν τα έσοδα τους.

Αν στις αμοιβές των συντελεστών περιληφθούν και τα κέρδη των επιχειρήσεων, τότε οι κυκλικές ροές αποτελούν πλήρη οικονομικά κυκλώματα. Με σταθερό το επίπεδο απασχόλησης και παραγωγής στην οικονομία, το χρηματικό εισόδημα των νοικοκυριών, δηλαδή η χρηματική αξία των υπηρεσιών που προσφέρουν αυτά στην παραγωγική διαδικασία συν τα κέρδη τους, είναι ίσο με την καταναλωτική τους δαπάνη για όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που αποκτούν. Η καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών είναι ίση με τα έσοδα των επιχειρήσεων, τα οποία με τη σειρά τους είναι ίσα με τις επιχειρηματικές τους δαπάνες συν τα κέρδη τους.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Γ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Στην ενότητα αυτή διαπιστώσαμε ότι τα οικονομικά αγαθά είναι αποτέλεσμα κάποιας παραγωγικής διαδικασίας. Κάθε είδος παραγωγής χρησιμοποιεί με διαφορετικό τρόπο την ύλη και τη μετασχηματίζει σε χρήσιμα προϊόντα. Τα στοιχεία που συντελούν στην παραγωγική διαδικασία είναι οι συντελεστές παραγωγής και σήμερα είναι περιορισμένοι σε σχέση με τις ανάγκες των ατόμων. Μετά την παρουσίαση των παραγωγικών συντελεστών είναι εύκολο να αντιληφτούμε που οφείλεται η στενότητα τους .

. Η στενότητα (έλλειψη) του συντελεστή φύση ή έδαφος είναι φανερό ότι οφείλεται στο γεγονός ότι η γη είναι περιορισμένη σε έκταση και παραγωγικές δυνάμεις. Παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας που μας επιτρέπει τη χρησιμοποίηση νέων στοιχείων της φύσης στην παραγωγική διαδικασία, εντούτοις η εδαφική έκταση και το σύνολο των παραγωγικών δυνάμεων της φύσης που βρίσκονται στη διάθεση μας σε κάθε χρονική στιγμή ,δεν ξεπερνά ένα ορισμένο μέγεθος.

. Η στενότητα του συντελεστή εργασία οφείλεται στον περιορισμένο αριθμό ατόμων, ικανών για εργασία και στο ότι κάθε άτομο δεν μπορεί να εργαστεί παρά σε έναν ορισμένο αριθμό ωρών την ημέρα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η αύξηση του πληθυσμού δεν λύνει το πρόβλημα γιατί σημαίνει ταυτόχρονα και αύξηση των ανθρώπινων αναγκών.

. Ο συντελεστής κεφάλαιο είναι αποτέλεσμα εργασίας και φύσης και αν αυτές βρίσκονται σε στενότητα ,το κεφάλαιο θα βρίσκεται επίσης σε στενότητα. Άρα αυτή η σχετική έλλειψη ή στενότητα των συντελεστών παραγωγής αποτελεί το οικονομικό πρόβλημα που σήμερα εμφανίζεται ως μόνιμο πρόβλημα των ανθρώπινων κοινωνιών. Σήμερα η παραγωγή αγαθών γίνεται κυρίως από τις επιχειρήσεις και αυτές αποφασίζουν για το είδος και τις αναλογίες των συντελεστών παραγωγής που μπορούν να συνδυάσουν για την παραγωγή των διαφόρων προϊόντων τους. Στόχος των επιχειρήσεων είναι η πώληση αγαθών στους καταναλωτές για να πετύχουν την επίτευξη του μεγαλυτέρου δυνατού κέρδους. Άλλωστε από το κέρδος εξαρτάται και η επιβίωση των επιχειρήσεων. Από τις ανταλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και νοικοκυριών δημιουργούνται σχέσεις ροής συντελεστών παραγωγής και αντίθετης ροής χρήματος. Δημιουργείτε δηλαδή το οικονομικό κύκλωμα που είναι η απλούστευση της πραγματικής οικονομικής δραστηριότητας.

Σήμερα που η οικονομία βρίσκεται σε φάση ύφεσης παρατηρούμε ότι η παραγωγή αγαθών βρίσκεται σε χαμηλό επίπεδο. Ακόμη βλέπουμε ότι υπάρχει εκτεταμένη ανεργία και ανεπαρκή ζήτηση καταναλωτικών αγαθών ,είτε γιατί το εισόδημα των καταναλωτών βρίσκεται σε χαμηλό επίπεδο, είτε γιατί οι επιχειρήσεις έχουν χαμηλά κέρδη ή ακόμα και ζημιές. Πολλές μάλιστα κλείνουν και έτσι η ροη του οικονομικού κυκλώματος αλλάζει αφού ο όγκος των συναλλαγών μεταβάλλεται ,καθώς η παραγωγική διαδικασία μειώνεται.

Δ. ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η οικονομική επιστήμη γεννήθηκε από δυο αντίρροπες δυνάμεις , από τα λιγοστά παραγωγικά μέσα και από την ανάγκη να ικανοποιηθούν οι απεριόριστες ανάγκες του ανθρώπου. Γιατί αν υπήρχαν άφθονα οικονομικά μέσα θα ήταν δυνατό να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του ανθρώπου, και έτσι δεν θα υπήρχαν οικονομικά προβλήματα και κατά συνέπεια οικονομική επιστήμη. Επίσης αν υπήρχε μόνο μια ανάγκη για ικανοποίηση από κάθε οικονομικό μέσο, τότε το πρόβλημα δεν θα ήταν οικονομικό αλλά τεχνικό. Μόνο όταν υπάρχουν περισσότερες από μια ανάγκες για ικανοποίηση ,τότε μόνο υπάρχει οικονομικό πρόβλημα, δηλαδή πρόβλημα το πώς θα χρησιμοποιηθούν οι διαθέσιμοι πόροι στις διάφορες εναλλακτικές χρήσεις τους. Έτσι αν υπάρχει ένα οικονομικό μέσο ,πχ. ένα αγροτεμάχιο και η χρήση του είναι καθορισμένη, στην παραγωγή καπνού, τότε το θέμα είναι τεχνικό ,δηλαδή ποιος είναι ο καλύτερος τεχνικός τρόπος με τον όποιον θα παραχθει ο καπνός. Αν όμως το αγροτεμάχιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για περισσότερες από μια καλλιέργειες (πχ. καπνός, βαμβάκι, πατάτες κα), τότε το πρόβλημα γίνεται οικονομικό ,δηλαδή σε ποια καλλιέργεια συμφέρει καλύτερα να χρησιμοποιήσουμε το αγροτεμάχιο.

Οικονομικό Πρόβλημα (economic problem)

Το οικονομικό πρόβλημα κάθε κοινωνίας προέρχεται από τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ του πλήθους των αναγκών που οι άνθρωποι επιδιώκουν να ικανοποιήσουν και της περιορισμένης ποσότητας των αγαθών που υπάρχουν για την ικανοποίηση των αναγκών αυτών. Στην ουσία η έλλειψη αγαθών είναι έλλειψη παραγωγικών συντελεστών. Τα αγαθά είναι περιορισμένα (ανεπάρκεια αγαθών), με αποτέλεσμα να μην ικανοποιούνται όλες οι ανθρώπινες ανάγκες. Το πρόβλημα της ανεπάρκειας αγαθών, για την ικανοποίηση όλων των αναγκών μας ονομάζεται πρόβλημα στενότητας πόρων (αγαθών). Εξαιτίας του οικονομικού προβλήματος της στενότητας ή ανεπάρκειας των παραγωγικών πόρων οι άνθρωποι αναγκάζονται να κάνουν επιλογή των αναγκών που θα ικανοποιήσουν και μέχρι ποιου βαθμού της κάθε μιας

ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Περιορισμένα μέσα

ΛΟΓΟΙ ΟΞΥΝΣΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Στην όξυνση του οικονομικού προβλήματος της έλλειψης αγαθών και άρα των παραγωγικών συντελεστών μιας κοινωνίας συμβάλουν οι παρακάτω λόγοι:

1. Η αύξηση του πληθυσμού

2. Η τεχνολογική εξέλιξη 3. Η εξάντληση των πηγών ενέργειας (κυρίως η υπερεκμετάλλευση των

μη ανανεώσιμων πόρων της γης). 4. Η καταστροφή του περιβάλλοντος 5. Η αλόγιστη χρήση των παραγωγικών πόρων

Αυτό το τελευταίο έχει σαν αποτέλεσμα : α) την υπερθέρμανση του πλανήτη

β) τις κλιματικές αλλαγές γ) τη μείωση των αποθεμάτων νερού δ) τη μόλυνση του περιβάλλοντος.

Πόροι, Αγαθά, Υπηρεσίες

Απεριόριστες Ανάγκες

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ –ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Η αντιμετώπιση του οικονομικού προβλήματος επιβάλλει την λήψη αποφάσεων, προκειμένου να δοθούν λύσεις σε θέματα όπως: • Ποια αγαθά πρέπει να παραχθούν και σε ποια ποσότητα ; • Πως θα παραχθούν τα αγαθά που έχουν επιλεγεί (μέθοδος, τεχνική) ; • Πως θα διανεμηθεί το παραγόμενο προϊόν (διανομή); • Ποιο μέρος θα επιλεγεί για την παραγωγική δραστηριότητα; Κάθε οικονομία, με όποιο σύστημα και αν είναι οργανωμένη, έρχεται αντιμέτωπη με το οικονομικό πρόβλημα, όμως οι επιδιωκόμενες λύσεις και η μεθόδευση για την επίτευξη τους διαφέρουν ανάλογα με το οικονομικό σύστημα. Αναλυτικότερα τα βασικότερα προβλήματα οικονομικής οργάνωσης που απαιτούν λύσεις είναι : Η επιλογή των αγαθών και των υπηρεσιών που πρέπει να παραχθούν Κάθε κοινωνία πρέπει να επιλέγει ποια προϊόντα θα παράγει και σε ποιες ποσότητες με τους περιορισμένους της παραγωγικούς πόρους, οι οποίοι μπορούν να απασχοληθούν σε διάφορες εναλλακτικές χρήσεις. Στις οικονομίες με σύστημα ελεύθερης αγοράς οι απαντήσεις δίνονται κυρίως από τους αγοραστές και τους πωλητές των επιμέρους προϊόντων με τις ενέργειες τους σε χιλιάδες απρόσωπες αγορές προϊόντων. Στις οικονομίες με κεντρικό προγραμματισμό τις αντίστοιχες αποφάσεις τις έπαιρνε η κρατική εξουσία. Ο τρόπος παραγωγής των αγαθών και των υπηρεσιών Συνήθως ένα προϊόν μπορεί να παραχθεί με διάφορους συνδυασμούς ποσοτήτων παραγωγικών συντελεστών, π.χ. με απλή τεχνολογία και πολλά εργατικά χέρια ή με πιο προηγμένη τεχνολογία και λίγα εργατικά χέρια. Για να γίνεται η οικονομικά σωστότερη επιλογή του τρόπου παραγωγής πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο τα τεχνολογικά μέσα της παραγωγής του αλλά και η σχετική έλλειψη για κάθε συντελεστή. Η διανομή του τελικού προϊόντος Σε κάθε κοινωνία το τελικό προϊόν που παράγεται, δηλαδή το σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών τελικής χρήσης, πρέπει να διανέμεται μεταξύ των μελών της. Το πρόβλημα της διανομής αποτελεί ένα από τα βασικά προβλήματα οικονομικής οργάνωσης, για το οποίο το κάθε οικονομικό σύστημα δίνει διαφορετική λύση.

Στις ελεύθερες οικονομίες το μερίδιο κάθε νοικοκυριού στο προϊόν της οικονομίας εξαρτάται από τις ποσότητες εργασίας, κεφαλαίου και γης που διαθέτει αυτό και από τις αμοιβές των συντελεστών αυτών που καθορίζονται κυρίως από τις αντίστοιχες αγορές. Στις κοινωνίες που λειτουργούσαν με κεντρικό προγραμματισμό, το μερίδιο κάθε νοικοκυριού εξαρτιόταν από τις αποφάσεις της κεντρικής εξουσίας. Η τοποθεσία παραγωγικής δραστηριότητας Η επιλογή του τόπου εγκατάστασης των διαφόρων παραγωγικών μονάδων, βιομηχανικών, αγροτικών ή παροχής υπηρεσιών, είναι ένα θέμα με σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Η ορθή επιλογή του εξασφαλίζει χαμηλότερο κόστος παραγωγής των προϊόντων και διανομής τους στους χρήστες τους και επομένως μεγαλύτερη αποδοτικότητα της συνολικής οικονομίας λόγω αποφυγής σπατάλης παραγωγικών συντελεστών που θα προκαλούσε η ακατάλληλη χωροθέτηση. Επιπλέον μπορούν να αποφεύγονται και ορισμένα προβλήματα, όπως υπερβολική κυκλοφοριακή συμφόρηση, καταστροφή του περιβάλλοντος κ.ά. που δημιουργούνται από μεγάλη τοπική συγκέντρωση της παραγωγής. Το σήμερα και το αύριο Μια κοινωνία πρέπει να καθορίζει και πότε θα χρησιμοποιεί τους παραγωγικούς της πόρους. Αν επιδιώκει να ικανοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις ανάγκες της σήμερα, έστω και σε βάρος των μελλοντικών γενεών, θα χρησιμοποιεί τώρα τους πόρους της σε πολύ μεγάλο βαθμό, διαθέτοντας ενδεχομένως μικρό σχετικά μέρος τους για παιδεία, για παραγωγή υλικού κεφαλαίου, για προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και για ανανέωση ορισμένων πόρων κ.ά. Αν, αντίθετα, η κοινωνία δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ευημερία των μελλοντικών γενεών, θα επενδύει περισσότερο, θα κάνει μεγαλύτερες δαπάνες για τη βελτίωση της υγείας και της παιδείας, για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος κ.ά.

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Γνωρίζοντας την έννοια του οικονομικού προβλήματος της ανεπάρκειας πόρων (αγαθών), διαπιστώνουμε ότι όλες οι χώρες , είτε πλούσιες είτε φτωχές έχουν οικονομικό πρόβλημα. Όμως στις φτωχές χώρες , το πρόβλημα γίνεται ολοένα και οξύτερο και οφείλεται στους παρακάτω λόγους : . στη συνεχή και ραγδαία αύξηση του πληθυσμού

. στην εξάντληση των πηγών ενέργειας και πρώτων υλών

. στην αλόγιστη εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων του πλανήτη

. στην έλλειψη κεφαλαίων και τεχνικού εξοπλισμού στις φτωχές χώρες

. στις δυσμενείς επιπτώσεις που έχει πάνω στο φυσικό περιβάλλον η παραγωγή πολλών αγαθών( μόλυνση ατμόσφαιρας ,καυσαέρια, ρύπανση θαλασσών, υπόγειων υδάτων).

Για να αποφύγουμε την εξάντληση των πηγών ενέργειας και κυρίως τη μείωση των μη ανανεώσιμων πόρων πρέπει: α) να χρησιμοποιούμε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως στην ηλιακή ενέργεια, δηλαδή να χρησιμοποιούμε ηλιακά θερμικά συστήματα, φωτοβολταικά κ .α., ενώ στην αιολική ενέργεια να χρησιμοποιούμε ανεμογεννήτριες κ .α, β) να κάνουμε ορθολογική χρήση ενέργειας (πχ. χρήση ενεργειακών συσκευών Α κλάσης).

Για να αποφύγουμε την μόλυνση του περιβάλλοντος , κυρίως τη ρύπανση των νερών , σήμερα χρησιμοποιούμε μονάδες επεξεργασίας νερού και μονάδες επεξεργασίας λυμάτων (βιολογικός καθαρισμός) ενώ για το πρόβλημα των στερεών απόβλητων έχουμε τους ΧΥΤΑ και την ανακύκλωση. Η σπατάλη πόρων βάζει σε κίνδυνο ,τον πλανήτη, το μέλλον της δικής μας γενιάς, αλλά και των επόμενων γενεών. Εμείς οι καταναλωτές έχουμε δικαίωμα και υποχρέωση στην αειφόρο ανάπτυξη, στην πράσινη ανάπτυξη. Επομένως, είναι πρώτης προτεραιότητας ζήτημα η όσο το δυνατόν αξιοποίηση των πόρων που διαθέτει μια χώρα ,ώστε το μεγαλύτερο ποσοστό αναγκών των πολιτών της να ικανοποιείται.

Σήμερα αυτή την έλλειψη αγαθών οι άνθρωποι προσπαθούν να ξεπεράσουν με την οργανωμένη δραστηριότητα, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας με την εξεύρεση νέων παραγωγικών πόρων κ.τ.λ. Οι εξελίξεις στην τεχνολογία και οι επιστημονικές έρευνες επιτρέπουν συνήθως την καλύτερη αξιοποίηση ορισμένων πρώτων υλών, την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων ορυκτών ή την εκμετάλλευση κοιτασμάτων που προηγουμένως ήταν αδύνατο να χρησιμοποιηθούν (π.χ. επειδή βρίσκονταν σε μεγάλο βάθος ή στο βυθό της θάλασσας κ.τ.λ.). Κατά κανόνα, η δυνατότητα μιας κοινωνίας να ικανοποιεί τις οικονομικές ανάγκες των μελών της αυξάνεται με το χρόνο. Αυτή η διαδικασία αύξησης της συνολικής παραγωγικής δυνατότητας ονομάζεται οικονομική μεγέθυνση ή οικονομική ανάπτυξη (economic growth ή economic development). Παρόλα αυτά η οικονομία μας έχει περιορισμένους πόρους και γι αυτό δεν μπορεί να παράγει όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που θα ήθελε να παράγει για να ικανοποιήσει όλες τις ανάγκες της. Λόγω αυτής της στενότητας των πόρων υπάρχει οικονομικό πρόβλημα. Επίσης, πρέπει να τονίσουμε ότι οι παραγωγικοί συντελεστές χρησιμοποιούνται από όλες τις οικονομικές μονάδες ,δηλαδή τον καταναλωτή (άτομο και οικογένεια) την επιχείρηση και το κράτος. Αφού οι συντελεστές παραγωγής χρησιμοποιούνται από όλους εμάς ο καθένας λοιπόν έχει έναν ξεχωριστό ρόλο μέσα στην οικονομία. Για αυτόν το λόγο πρέπει όχι μόνο να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τη διαχείριση των παραγωγικών συντελεστών αλλά και να επιλέξουμε εκείνον το συνδυασμό των παραγωγικών συντελεστών ώστε να μπορούμε να καλύψουμε περισσότερες ανάγκες. Στο άμεσο μέλλον δεν προβλέπεται ούτε περιορισμός των αναγκών ,ούτε σημαντική αύξηση των μέσων ικανοποιήσεως των αναγκών. Αντίθετα μάλιστα όπως προβλέπουν οι απαισιόδοξοι προφήτες του μέλλοντος ,το οικονομικό πρόβλημα τείνει να γίνει πιο έντονο . Αυτό που σήμερα τείνει να αμβλύνει την ένταση του οικονομικού προβλήματος είναι η εξέλιξη της τεχνολογίας και η δυνατότητα να βρεθούν νέες πηγές ενέργειας. Κλείνοντας συμπεραίνουμε ότι στο βαθμό που μπορούμε να προβλέψουμε τις μελλοντικές εξελίξεις ,το οικονομικό πρόβλημα φαίνεται να είναι μόνιμο.

Άλλες διαγραμματικές απόψεις

ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

1o: Ανάγκες (που έχουν οι άνθρωποι ) 2ο : Αγαθά ( που ικανοποιούν ανθρώπινες ανάγκες ) 3ο: Παραγωγικοί Συντελεστές

Ενήλικες

3ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ Έρευνα δημοσκόπησης στην ερευνητική εργασία <<ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΓΑΘΑ –ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ>> Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Ερωτηματολόγιο

1) Από τις παρακάτω ανάγκες επιλέξτε 5 βάζοντας τες με σειρά προτεραιότητας :

Μόρφωση Διασκέδαση Ένδυση Υγεία Διατροφή Επικοινωνία Στέγη Θέρμανση Πληροφόρηση

2) Με βάση τα αγαθά που χρησιμοποιείτε πιο συχνά

ταξινομήστε στις παρακάτω κατηγορίες τα αγαθά που δίνονται κατά σειρά προτεραιότητας : Μεταφορά Μόρφωση

Ι.Χ. Βιβλία Λεωφορείο Φροντιστήριο Ποδήλατο Διαδίκτυο Ταξί Εφημερίδες/Περιοδικά

Πληροφόρηση

Διαδίκτυο Ραδιόφωνο Τηλεόραση Τηλέφωνο

Μαθητής Νοικοκυρά Εργαζόμενος Συνταξιούχος

Φύλο Ηλικία

3) Ταξινομήστε με σειρά προτεραιότητας τι κοιτάζετε πρώτα σ’

ένα προϊόν:

Ποιότητα Τιμή Χώρα Προέλευσης

Προσφορές

4) Ποιο από τα παρακάτω κριτήρια θεωρείτε πιο σημαντικό για

την επιλογή των αγαθών σας ; Επιλέξτε 1 από 4

i. Διαφήμιση ii. Μόδα iii. Τεχνολογική Εξέλιξη iv. Συνήθεια-Προσωπική Εμπειρία

5) Πως ενημερώνεστε για τα νέα προϊόντα που κυκλοφορούν

στην αγορά ; Επιλέξτε 1 από 5

i. Τηλεόραση ii. Ραδιόφωνο iii. Εφημερίδες/Περιοδικά iv. Διαφημιστικά Φυλλάδια v. Διαδίκτυο

6) Οι λόγοι όξυνσης του οικονομικού προβλήματος της έλλειψης ή

ανεπάρκειας πόρων (αγαθών) είναι: (Ταξινόμηση κατά σειρά προτεραιότητας των παρακάτω επιλογών)

Η αύξηση του πληθυσμού Η τεχνολογική εξέλιξη Η εξάντληση των πηγών ενέργειας Η αλόγιστη χρήση των παραγωγικών πόρων Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ-ΣΧΟΛΙΑ ΕΡΩΤΗΣΗ 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΜΑΣ

ΜΑΘΗΤΕΣ

Σχόλιο για μαθητές: Βλέπουμε ότι οι μαθητές θεωρούν πολύ σημαντική την υγεία και για αυτό την κατατάσσουν στην πρώτη θέση (20%). Μετά ακολουθεί η διατροφή (16%) η οποία με την σειρά της διαδέχεται την στέγη(12%). Στην επόμενη θέση συναντάμε την ένδυση(8%) και την θέρμανση(4%). Τέλος έχουμε την διασκέδαση(2%). Μέσα από αυτή την έρευνα βλέπουμε ότι υπάρχει μια συνοχή στην ιεράρχηση των αναγκών.

ΕΝΗΛΙΚΕΣ

0%2%4%6%8%

10%12%14%16%

ΥΓΕΙΑ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΣΤΕΓΗΘΕΡΜΑΝΣΗ

ΕΝΔΥΣΗΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ

Σχόλιο για ενήλικες: Βλέπουμε ότι στην πρώτη θέση συναντάμε την υγεία(14%) όπως και στους μαθητές .Στη συνέχεια στην δεύτερη θέση συναντάμε την διατροφή(10%) ενώ στην τρίτη θέση θα βρούμε την στέγαση(8%). Ακολουθεί η ανάγκη της θέρμανσης(3%) και ένδυσης(2%) . Στις τελευταίες τους προτιμήσεις έχουμε την διασκέδαση(1%). ΜΑΘΗΤΕΣ – ΕΝΗΛΙΚΕΣ (ΣΥΝΟΛΙΚΑ)

34%

26%

20%

10%

7% 3%

ΥΓΕΙΑ 34%

ΔΙΑΤΡΟΦΗ 26%

ΣΤΕΓΗ 20%

ΕΝΔΥΣΗ 10%

ΘΕΡΜΑΝΣΗ 7%

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ 3%

ΕΡΩΤΗΣΗ 2. ΧΡΗΣΗ ΑΓΑΘΩΝ ΩΣ ΜΕΣΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΜΑΘΗΤΕΣ

21%

18%

13%

10%

Ποδήλατο

Λεωφορείο

Ι.Χ.

Ταξί

ΕΝΗΛΙΚΕΣ

14%

10%

8%

6%

Ι.Χ.

Λεωφορείο

Ποδήλατο

Ταξί

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΟΔΗΛΑΤΟ 29% ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ 28% Ι.Χ. 27% ΤΑΞΙ 16%

ΧΡΗΣΗ ΑΓΑΘΩΝ ΓΙΑ ΜΟΡΦΩΣΗ ΜΑΘΗΤΕΣ

22%

18%

15%

7%

Διαδίκτυο

Φροντιστήριο

Βιβλία

Εφημερίδες

ΕΝΗΛΙΚΕΣ

18%

14%

5%

1%

Βιβλία

Εφημερίδες

Διαδίκτυο

Φροντιστήριο

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΒΙΒΛΙΑ 33% ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 27% ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ 19% ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ 21%

ΧΡΗΣΗ ΑΓΑΘΩΝ ΓΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΜΑΘΗΤΕΣ

20%

18%

16%

8%

Διαδίκτυο

Τηλέφωνο

Τηλεόραση

Ράδιο

ΕΝΗΛΙΚΕΣ

17%

10%

8%3%

Τηλεόραση

Τηλέφωνο

Ράδιο

Διαδίκτυο

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ 33% ΤΗΛΕΦΩΝΟ 28% ΡΑΔΙΟ 16% ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 23%

ΕΡΩΤΗΣΗ 3 . ΣΕ ΕΝΑ ΠΡΟΙΟΝ ΚΟΙΤΑΜΕ… ΜΑΘΗΤΕΣ

27

8

16

11

0

5

10

15

20

25

30

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΙΜΗ ΧΩΡΑΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ

Σειρά1

ΕΝΗΛΙΚΕΣ

15%

5%

10%

8% ΠΟΙΟΤΗΤΑ

ΤΙΜΗ

ΧΩΡΑΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ

42%

13%

26%

19% ΠΟΙΟΤΗΤΑ

ΤΙΜΗ

ΧΩΡΑΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ

Ποιότητα 42% Χώρα προέλευσης 26% Προσφορές 19% Τιμή 13% Στην ερώτηση 3 τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τόσο οι μαθητές (27%) όσο και οι ενήλικες (15%) κοιτούν πρώτα την ποιότητα(42%),ακολουθεί η χώρα προέλευσης με συνολική εκτίμηση 26%, οι προσφορές 19% και τέλος η τιμή σε ποσοστό 13%.

ΕΡΩΤΗΣΗ 4. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΑΓΑΘΩΝ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

20%

Δ ΙΑΦΗΜΙΣ Η ΜΟΔ Α ΤΕ ΧΝΟΛ ΟΓ ΙΚ ΗΕ Ξ Ε Λ ΙΞ Η

Σ Υ ΝΗΘ Ε ΙΑ -ΠΡ ΟΣ Ω ΠΙΚ Η

Ε ΜΠΕ ΙΡ ΙΑ

ΜΑΘΗΤΕΣ

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Δ ΙΑ ΦΗΜΙΣ Η ΜΟΔ Α ΤΕ ΧΝΟ Λ ΟΓ ΙΚ ΗΕ Ξ Ε Λ ΙΞ Η

Σ Υ ΝΗΘΕ ΙΑ -ΠΡ ΟΣ ΩΠΙΚ Η

Ε ΜΠΕ ΙΡ ΙΑ

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ

42%

19%

22%

17%ΣΥΝΗΘΕΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΕΞΕΛΙΞΗ

ΜΟΔΑ

ΔΙΑΦΗΜΗΣΗ

Συνήθεια /προσ. εμπειρία 42% Τεχνολογική εξέλιξη 19% Μόδα 22% Διαφήμιση 17% ΣΧΟΛΙΑ Στη ερώτηση 4 τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ενήλικες θεωρούν σημαντικό για την επιλογή των αγαθών πρώτον τη συνήθεια / προσωπική εμπειρία(19%), δεύτερο την τεχνολογική εξέλιξη(12%) , τρίτον τη διαφήμιση(5%) και τελευταία τη μόδα (2%). Οι μαθητές και αυτοί έχουν στην πρώτη θέση τη συνήθεια /πρ. εμπειρία (23%),ακολουθεί η μόδα (20%) , η διαφήμιση (12%) και τέλος η τεχνολογική εξέλιξη (7%).

ΕΡΩΤΗΣΗ 5. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΝΕΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΑΘΗΤΕΣ

0%

5%

10%

15%

20%

25%

τηλεόραση διαδικτυο ραδιόφωνο εφημερίδες

ΕΝΗΛΙΚΕΣ

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

τηλεόραση ραδιόφωνο εφημερίδες διαδικτυο

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ

38%

27%

21%

14%

τηλεόρασηραδιόφωνοδιαδικτυοεφημ/περιοδικα

ΣΧΟΛΙΑ Το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής κοινωνίας ενημερώνεται για τα νέα προϊόντα μέσω της τηλεόρασης(38%) . Υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων στην κοινωνία που χρησιμοποιεί το ραδιόφωνο(27%) για να αντλήσει πληροφορίες για τα νέα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά. Ακολουθεί το Διαδίκτυο (21%). Το μικρότερο κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού πληροφορείται από τις εφημερίδες και τα περιοδικά(14%).

ΕΡΩΤΗΣΗ 6 . ΛΟΓΟΙ ΟΞΥΝΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Αλόγιστη χρήση παραγωγικών

πόρων

Εξάντληση πηγών

ενέργειας

Καταστροφή φυσικού

περιβάλλοντος

Τεχνολογική εξέλιξη

Αύξηση πληθυσμού

Μαθητές

Σχόλια για μαθητές Με βάση τη συγκέντρωση των αποτελεσμάτων από τα ερωτηματολόγια συμπεραίνουμε ότι η πρώτη επιλογή των μαθητών όσον αφορά τους λόγους όξυνσης του οικονομικού προβλήματος είναι η αλόγιστη χρήση των παραγωγικών πόρων (21%). Δεύτερη σημαντική επιλογή είναι η εξάντληση των πηγών ενέργειας (16%). Ακολουθεί η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος(14%). Έπειτα, είναι η τεχνολογική εξέλιξη (7%) και τέλος η αύξηση του πληθυσμού (4%).

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

Αλόγιστη χρήση παραγωγικών

πόρων

Εξάντληση πηγών

ενέργειας

Αύξηση πληθυσμού

Τεχνολογική εξέλιξη

Καταστροφή φυσικού

περιβάλλοντος

Ενήλικες

Σχόλιο για ενήλικες Τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων που δόθηκαν στους ενήλικες είναι τα εξής: ως πρώτη επιλογή διάλεξαν την αλόγιστη χρήση των παραγωγικών πόρων(14%). Δεύτερη επιλογή είναι η εξάντληση των πηγών ενέργειας (10%) και τρίτη η αύξηση του πληθυσμού (6%). Ακολουθεί η τεχνολογική εξέλιξη(5%) και τέλος η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος(3%).

35%

26%

20%

12%7%

Αλόγιστη χρήση παραγωγικών πόρων

Εξάντληση πηγών ενέργειας

Αύξηση πληθυσμού

Τεχνολογική εξέλιξη

Καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος

Συγκεντρωτικά αποτελέσματα

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΛΟΓΙΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ 35% ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 26% ΑΥΞΗΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 20% ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ 12% ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 7%

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Σύμφωνα με την έρευνα που κάναμε, στην οποία συμμετείχαν εκατό ερωτηθέντες οι οποίοι αποτελούνται από μαθητές(62%) και ενήλικες (38%), η ιεράρχηση των αναγκών που καλύπτει και τις δυο κατηγορίες είναι η ίδια, έχοντας στην κορυφή την υγεία (34%), και την διατροφή (26%), ενώ στην τελευταία θέση την διασκέδαση (3%). Στην πλειοψηφία των ενηλίκων, ως το σημαντικότερο μέσο μεταφοράς έχουν θέση το ΙΧ(14%) ,στη συνέχεια ακολουθεί το λεωφορείο(10%), το ποδήλατο(8%) και τελευταίο το ταξί (6%). Αντίστοιχα στους μαθητές βρίσκεται στην κορυφή το ποδήλατο(21%) μετά το λεωφορείο (18%)και τελευταίο το ταξί (10%) Όσον αφορά την μόρφωση οι ενήλικες χρησιμοποιούν βιβλία (18%) και εφημερίδες (14%) ενώ οι μαθητές το διαδίκτυο (22%) και το σχολείο/φροντιστήριο (18%). Στον τομέα της χρήσης αγαθών για πληροφόρηση βρίσκεται στην πρώτη θέση η τηλεόραση για τους ενήλικες (17%) και το διαδίκτυο (20%) με την τηλεόραση (18%) για τους μαθητές. Επίσης ένα φλέγον θέμα είναι πως γίνεται η επιλογή των προϊόντων. Και για τις δυο κατηγορίες τα αποτελέσματα είναι τα ίδια. Έχοντας ως σημαντικότερο την ποιότητα(42%), ύστερα την χώρα προέλευσης(26%) , τις προσφορές (19%) και τέλος την τιμή (13%) . Στην ερώτηση για το ποιο είναι το σημαντικότερο κριτήριο για την επιλογή αγαθών τους, συναντάμε στην πρώτη θέση από κοινού την συνήθεια/προσωπική έμπειρα (42%) και αμέσως μετά την μόδα (22%). Το μέσο ενημέρωσης για τα νέα προϊόντα που εμπιστεύονται οι ενήλικες, είναι η τηλεόραση (16%) και οι εφημερίδες(14%) ενώ για τους μαθητές είναι η τηλεόραση(22%) και ακολουθεί το διαδίκτυο (19%). Τέλος καταλήξαμε ότι οι λόγοι όξυνσης του οικονομικού προβλήματος της έλλειψης ή ανεπάρκειας πόρων είναι η αλόγιστη χρήση των παραγωγικών πόρων(35%)συνολικά ενώ δεύτερος σημαντικός λόγος προκύπτει η εξάντληση των πηγών ενέργειας (35%). Άρα λοιπόν με βάση τα αποτελέσματα, τις έρευνες και τα ερωτηματολόγια επιβεβαιώνεται η ερευνητική μας υπόθεση και διαπιστώνουμε ότι και σήμερα υπάρχει οικονομικό πρόβλημα, αφού στο βωμό της ικανοποίησης όλο και περισσοτέρων αναγκών μας κάνουμε αλόγιστη χρήση των παραγωγικών πόρων . Φυσικά η αύξηση του πληθυσμού οξύνει το πρόβλημα. Όμως με την συμβολή όλων μας στην προστασία του περιβάλλοντος ,τη σωστή χρήση των παραγωγικών πόρων και την αποφυγή της υπερκατανάλωσης ,ίσως βοηθήσουμε να αμβλυνθεί λίγο η σημερινή κατάσταση. Αυτός ο κόσμος δεν είναι μόνο για μας αλλά και για τις επόμενες γενιές.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. el.Wikipedia.org/wiki

2. www.euretirio.com/…./oikonomikes 3. http://users.Tailem.gr/discounters/economist3him 4. http://www.oe-e.gr/ 5. http://eleurn.elke.uoa.gr./ 6. http://www.pi-schools.gr/programs/epixeir/oikon.... 7. http://dlabs.it.teithe.gr/epixeir/epix3/3.htm 8. http://users.sch.gr/kdemiris/index.php?option= 9. www.euretirio.com/.../oikonomiko-provli.. 10. www.csd.uoc.gr/~hy305/kefalaio_4.pdf

11. www.naftemporiki.gr/.../chain.asp?chain... 12. www.antilexico.gr/index.php/Ανάγκη

13. www.euretirio.com/.../oikonomikes-anagk...

14. www.e-steki.gr/showthread.php?t=58154 15. www.it.teithe.gr/~dipayloy/Apantiseis.doc 16. www.virvilis.gr/.../maslow-bank-special-9 17. Καραγιάννης Α. (1999). Επιχειρηματικότητα & Οικονομία, Μελέτες, Εκδόσεις Interbooks

18. Κατσέλη Λ. & Μαγουλά Χ. (2002). Μακροοικονομική ανάλυση και Ελληνική Οικονομία

19. Κώττης Γ. κ.ά. Αρχές Οικονομίας Α’ τάξη 1ου κύκλου Τομέας Οικονομίας & Διοίκησης ΤΕΕ, ΟΕΔΒ

20. Λιανός Θ. κ.α. (2003). Αρχές οικονομικής θεωρίας, ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ΟΕΔΒ

21. YΠΕΠΘ- Παιδαγωγικό Ινστιτούτο-ΣΕΒ (2003). Η Οικονομία και Εγώ, Οδηγός για Συμβούλους και Καθηγητές, Εκδόσεις Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα 2003

22. Το Εγχειρίδιο του Μικρού και Μεσαίου Επιχειρηματία, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα