ҚазҰТЗУ ХАБАРШЫСЫ

ВЕСТНИК КазНИТУ

VESTNIK KazNRTU

№4 (122)

АЛМАТЫ 2017 ИЮЛЬ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ

РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

Главный редактор

И. К. Бейсембетов – ректор

Зам. главного редактора

М.К. Орунханов – проректор по науке

Отв. секретарь

Н.Ф. Федосенко

Редакционная коллегия:

С.Б. Абдыгаппарова, Б.С. Ахметов, З.С. Абишева, Ж.Ж. Байгунчеков-акад. НАНРК, В.И. Волчихин

(Россия), Д. Харнич (США), К. Дребенштед (Германия), И.Н. Дюсембаев, Г.Ж. Жолтаев,

С.Е. Кудайбергенов, С.Е. Кумеков, Б. Кенжалиев, В.А. Луганов, С.С. Набойченко – член-корр. РАН,

И.Г. Милев (Германия), С. Пежовник (Словения), Б.Р. Ракишев – акад. НАН РК, М.Б. Панфилов

(Франция), Н.Т. Сайлаубеков, Н.С. Сеитов - член-корр. НАН РК..

Учредитель:

Казахский национальный исследовательский технический университет

имени К.И. Сатпаева

Регистрация:

Министерство культуры, информации и общественного согласия

Республики Казахстан № 951 – Ж “25” 11. 1999 г.

Основан в августе 1994 г. Выходит 6 раз в год

Адрес редакции:

г. Алматы, ул. Сатпаева,

22, каб. 502, тел. 292-63-46

n. fedossenko @ ntu. kz

© КазНИТУ имени К.И. Сатпаева, 2017

● Техникалық ғылымдар

ҚазҰТЗУ хабаршысы №4 2017 327

Негізгі сипаттамалары GCMS-QP2010 Ultra газды хроматограф [2]:

Модель GC-2010 Plus;

Термостаттың температурасы (қор. орта температурасы + 4°С) 450°С;

Инжектордың температурасы 450°С дейін;

Қысым диапазоны 0 - 970 кПа;

МАСС-СЕЛЕКТИВТІ ДЕТЕКТОР;

Талдағыш: сүзгісі бар металды талдағыш түрі;

Рұқсаттама 2М (FWHM);

Жоғары жылдамдықтағы сканерлеуді бақылау ASSP;

Диапазон масс, m/z 1,5 - 1090;

Сканерлеу жылдамдығы 20 000 а.е.м./сек дейін;

Скандарарасындағы төменгі интервал 0,01 с;

Иондық дерек көз Иондаудың түрі EI (электрондық күш);

Дере көздің температурасы 140 - 300°С;

Филамент (катод, жіпқыздыру) қос, автоматтыауысу;

Ионизация энергиясы 10 - 200 эВ;

Эмиссия тоғы 5 - 250 мкА;

Сезгіштік EI: 0,001 октафтор нафталиннің нанограммы m/z 272 S/N (сигнал/шу) > 500;

Вакуумдік жүйе екі каналды турбомолекулярды насос, суммарлышығарылым 364 л/с;

Программалық қамсыздандыру GCM SSolution.

ӘДЕБИЕТТЕР

[1] Бутлерова А.М. Газовая хроматомасс-спектрометрия. Пособие для студентов Химического института

им. А.М. Бутлерова/В.А. Бурилов, И.С. Антипин - Казань: Казанский федеральный университет, 2011. - 120 с.

[2] Карасек Ф., Клемент Р. Введение в хромато - масс спектрометрию. М.: Мир.1993. 237c.

Амантаева Ә.Е., Зульбухарова Э.М., Нурсейтова А.К., Нурмуханова А.З.

Анализ работ хромато-масс спектрометра типа GCMS-QP2010 Ultra

Резюме. В данной статье изложен хроматографический метод, который был разработан русским

ученым Михаилом Семёновичем Цветом, а также приведены основные характеристики GCMS-QP2010 Ultra.

Ключевые слова: контроль, лаборатория, испытание, вещество, процедура, хроматомасс - спектромет-

ров типа GCMS – QP2010 Ultra, физико-химический метод.

Amantaeva A.E., Zulpukarov E.M., Nurseitova A.K., Nurmukhanova A.Z.

The analysis of gas chromatography-mass spectrometer type GCMS-QP2010 Ultra

Summary. In this paper, a chromatographic method, which was developed by the Russian scientist, Mikhail

Semenovich Color, and the main characteristics of the GCMS-QP2010 Ultra.

Keywords: control, laboratory, test, substance, procedure, chromatomass - spectrometers of the type of GCMS –

QP2010 Ultra, physico-chemical method.

ӘӨК 637.5

Л.К. Байболова, Ш.А. Абжанова, Р.Б. Мухтарханова, Д. Акимбай

(Алматы технологиялық университеті,

Алматы, Қазақстан Республикасы)

ҚҰС ЕТІНЕН ДЕЛИКАТЕСТІ ЕТ ӨНІМДЕРІНІҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ЖЕТІЛДІРУ

Андатпа. Мақалада тауық етінен жасалған сосиска өнімінің технологиясын жетілдіру және физика-

химиялық зерттеулер нәтижесі келтірілген.

Зерттеу мақсаты тауық етінен жасалатын сосиска өнімінің технологиясын жетілдіру және сапасын анық-

тау. Қазіргі таңда тауық етінен жасалатын өнімдер ассортиментін кеңейту.

Түйін сөздер: тауық еті, тағамдық құндылығы, сұлы ұны, балалар өнімі.

● Технические науки

328 №4 2017 Вестник КазНИТУ

Кіріспе. Республика құс өсіру, құс шаруашылығы өнімдерін қайта өндіру және өндірістері жет-

кілікті қуаттылықта. Қазіргі уақытта республикада құс шаруашылықтарының өнеркәсіптертік 41 құс

фабрикалары жұмыс істеуде, оның ішінде 27-сі құс шаруашылығы өнеркәсіптері мен жұмыртқа шы-

ғару бағытында, ал 14-і бройлер етінің өндірісіне негізделген.

Құс еті − әрі жұмсақ, әрі дәмді ет; Құс еті әрқашан бағалы жеңсік ас саналып келді. Құс шаруа-

шылығы мықтап дамыған қазіргі уақытта тауық етін де, басқа құс еттерін де халықтың көбі тұтына-

тын болды. Құс етінің тағамдық бағалы заты − ақуыз; бройлер етінде ол санатына қарай − 17,6 −

19,7%, тауық етінде 18,2 − 20,8%, бөдене етінде 18,0 %. Құс етіндегі амин қышқылының құрамы өте

сіңімді. Суда жүзетін құстардың етінде май көп болады. Тауық етінде басқамен ауыстырылмайтын

құнды, қанықпаған май қышқылдары сиыр және қой етіне қарағанда бірнеше есе артық. Құс етінде В

тобындағы дәрумендер мол болады. Онда минералдық элементтер де (ең алдымен фосфор, күкірт,

темір және мыс) аз емес. Басқа кез келген ет сияқты, құс етін де қуырады, пісіреді, бұқтырады,

одан котлет және басқа туралған ет тағамдарын жасайды. Піскенде құс еті (әсіресе, бройлер еті) ел-

жіреген жұмсақ болады, өйткені онда байланыстыру ұлпалары аз, 8%-дан аспайды (сиыр етінде ол

15%). Олар, әсіресе төс етте аз, сондықтан тауық етінен сүйкімді тағамдар әзірлейді.

Құс етінің негізгі компоненттері: су, ақуыз, май, көміртегі, минералды заттар, дәрумендер және

т.б. Құс етінде су, ақуыз және май жеткілікті мөлшерде, ал көмірсулар өте аз деуге болады . Деген-

мен, кейбір мүшелерде глюкоза мен гликогеннің мөлшері 4 %-ға жетеді.

Әртүрлі құс түрлерінің етінің химиялық құрамын талдау 1-кестеде көрсетілген.

1-кесте. Құс түрлерінің химиялық құрамы

*Құс етінің аталуы Су, % Ақуыз, % Май, %

Күркетауық 67,4 20,5 8,3

Цесарок 65,4 20,7 10,1

Балапан 63,8 18,1 14,3

Үйрек 54,5 15,2 26,5

Қаз 52,4 15,7 31

* - мәліметтер әдебиеттерден алынған

Барлық құстарда су/ақуыз қатынасы бұлшық етінінің түріне, жасына және жынысына тәуелді

болады. Су мөлшері құс ұшасының әртүрлі бөліктерінде әр қилы, ол 2-кестеде көрсетілген.

2-кесте. Құс ұшасындағы су/ақуыз қатынасы

*Балапан ұшасы-

ның бөліктері Су, % Ақуыз, % Май, % Су \ ақуыз

Кеуде бұлшықет-

тері

74,1 22,4 2,4 3,31

Сан бұлшықеттері 71,4 18,5 9,4 3,86

Тері 43,7 13,5 42,5 3,23

Жүрек 71,2 13,6 14,0 5,24

Бауыр 72,4 20,7 4,5 3,50

Асқазан 73,0 15,7 9,8 4,65

Бүйрек 76,9 18,4 3,3 4,18

Өкпе 61,7 13,1 25,3 4,71

Кеуде бөліктері 70,4 21,1 7,8 3,32

Аяқ бөліктері 65,9 17,5 16,3 3,77

Қанаты 66,2 19,1 14,6 3,47

Ескертпе: * - мәліметтер әдебиеттерден алынған

2-кестеден көрсетілгендей, құс ұшасының басқа бөліктерімен салыстырғанда теріде су мөлшері

аз, ал май мөлшері көбірек, яғни су мөлшері май мөлшерімен тікелей байланысты. Ұшаның әр бөлік-

терінде ақуыз мөлшері де өзгеше, ол оның орындайтын функциясына байланысты. Кеуде бөліктері

мен кеуде бұлшықеттерінде ақуыз мөлшері көп, ал өкпеде аз. Бұл өкпенің аз мөлшерде бұлшықет

● Техникалық ғылымдар

ҚазҰТЗУ хабаршысы №4 2017 329

тіндерінен, ұша бөліктері мен жүрек негізінен бұлшықет тіндерінен, ал бүйрек пен бауырда бұлшық

ет тіндері мүлдем болмайды, сондықтан әр осы бөліктерде қасиеттеріне сәйкес ақуыз болуымен тү-

сіндіріледі.

Құс етінің тағамдық құндылығы еттің құрамы мен ондағы компоненттердің жекелеген мәндері

арқылы анықталады. Қазіргі көзқарас бойынша «тағамдық құндылық» ұғымы өнімнің барлық пайда-

лы қасиеттерімен түсіндіріледі. Құс етінің тағамдық құндылығын бағалау барысында, ең алдымен,

химиялық құрамын қарастырады. Құс етіндегі химиялық элементтер мөлшері егер тамақпен бірге

қосымша ағзаға түсетін болса, онда жасы ұлғайған сайын жоғарылайды. Сондықтан олар жағымды

және жоғары дәрежеде бір-бірімен байланыста болуы керек.

Адамның қазіргі мәселелерінің бірі – адам денсаулығына пайдалы тағам құру. Ағзадағы ақуыз

дар, тағамдық талшықтар, дәрумендер, макро - және микроэлементтер тапшылығы денсаулық үшін

қауіптілікті білдіреді және өсімдік шикізатын өңдеуді қайта қарауды жедел талап етеді. Макарон

өнімдерінің дәстүрлі түрлерінің тағамдық құндылығы жеткіліксіз, негізгі қоректік заттар: ақуыздар

және көмірсулардың теңгерімсіздігіне ие. Қазіргі таңда макарон өндірісі алдында ассортименттерді

жақсарту, өнімнің сапасын арттыру, ақуыздармен, дәрумендермен, басқа да тағам- дық және биоло-

гиялық құндылығы жоғары құрауыштармен байытылған өнімдер өндіруді кеңейту міндеттері қойыл-

ған. Осы мәселені шешудің неғұрлым келешегі бар жолы – тамақтану сапасын арттыруға мүмкіндік

беретін, отандық өндірістің диеталық және емдік өнімдердің сұранысын қанағаттандыратын, өсімдік

шикізатын өңдеу жолымен алынған, биологиялық бағалы қоспалармен байытылған өнімдер өндіру.

Осы бағытта біз, балаларға арналған сосиска өнімінің технологиясын жетілдіруде өсімдік да-

қылдарын пайдаландық.

Өсімдік дақылдарының арасында өндіріс көлемі және өсу қарқыны бойынша астық тұқымдас-

тар жетекші орын алады. Осы дақылдар өндірілетін ақуыз ресурстары, жетіспейтін аминқышқылда-

рымен адамның тамақтану рационын толтырған жағдайда барлық тұрғындарды қанағаттандырар еді.

Сұлы, арпа, күріш, қонақ жүгері, жүгері, тары, қарақұмық дәнді дақылдар тобына жатады. Дәнді да-

қылдар тұқымдарының құрамында 7-13 % ақуыз, кейбіреуінде 15 % дейін болады. Осы астық дақыл-

дарының химиялық құрамының айырмашылықтарынан басқа, соның ішінде елеу өнімдерінің, олар-

дың негізгі құраушысы крахмалдың құрылымы мен негізгі қасиеттерінің айырмашығын атап өткен

жөн: ол амилаза мен амилопектиннің әр түрлі арақатынасы, кілегейлену температурасы және түйір-

шіктер өлшемдері бойынша. Әртүрлі дәстүрлі емес шикізаттардың арасында макарон өндірісінде сұ-

лы ұны қызығушылық танытты. Сұлы өнімдері ежелден белгілі, біздің таңда астық дақылдарының

ішінде бірінші орынға лайықты. Сұлыдан алынған өнімдер жоғары тағамдық құндылығымен ерекше-

ленеді. Олар 58,2-63,5 % крахмалдан, 12,3-13 % ақуыздан тұрады, астық дақылдарының ішінде амин

қышқылдар бойынша анағұрлым теңдестірілген. Сұлы өнімдері май құрамы бойынша алда, фосфа-

тидтер және стериндер (0,1-0,5 %), тағамдық талшықтар (4,8-8 %). Сұлы өнімдерінде дәрумендер

мөлшері көп (мг %): 0,31-0,49 тиамин, 0,06-0,11 рибофлавин, 1-1,1 ниацин, 20 мг % биотин, 0,27 пи-

ридоксин, 0,9 пантотен қышқылы, 20-29 мкг % фолацин, 3,2-3,4 Е дәрумені, макро- және микроэле-

менттер (мг %): 330-350 калий, 325-350 фосфор, 110-129 магний, 81-95 күкірт, 70-73 хлор, 52-64

кальций, 23-35 натрий, 3-3,9 темір, 14-43 кремний, сонымен қатар хром, марганец, мырыш, фтор, йод

және т.б. Сұлы дәнінде қалқанша безі қызметіне әсер ететін органикалық қышқылдар мен заттар (ти-

реостаниндер) табылған. Сұлы ас ішекте майдың сіңірілуіне көмектесетін ферментке, сонымен қатар

бауыр мен ұйқы безіне қолайлы әсер ететін полифенолға бай. Сұлы құрамында сондай-ақ, өсімдік

амилазасы бар, көмірсулар сіңірілуіне көмектесетін ферменттер.

Зерттеу әдістері. Зерттеулерді орындау кезінде зерттеулердің стандартты және жалпыға бірдей ор-

ганолептикалық, физика-химиялық әдістері қолданылды. Орташа сынамаларды алу және оларды талдауға

дайындау ГОСТ Р 51447 «Ет және ет өнімдері. Сынамаларды алу әдістері» сәйкес жүргізілді.

- ылғалдық массалық үлесін - «Ет және ет өнімдері. Ылғалдың массалық үлесін анықтау әді-

сі» ГОСТ Р 51447 бойынша;

- ақуыздың массалық үлесін – Кьельдаль әдісімен «Ет және ет өнімдері. Ақуызды анықтау

әдістері» ГОСТ 25011 бойынша;

- майдың массалық үлесін – Сокслет аппаратында эфирді экстрактілеу арқылы «Ет және ет

өнімдері. Майды анықтау әдістері» ГОСТ 23042 бойынша;

● Технические науки

330 №4 2017 Вестник КазНИТУ

Зерттеу нәтижелері. Сосиска өнімін жаңа сойылған, суытылған, тоңазытқан және аяздал-

ған еттен жасайды. Ең негiзгi шикiзат болып жаңа сойылған жас ет есептелiнедi. Алынған өнім-

нің сапасы өте жоғары және шығымы да жақсы болады. Бұл өнiмдердi дайындау үшiн жақсысы,

жас мал eтi, өйткенi олардан түci ашық, тұтқырлығы жақсы ұсақталған ет алынады.

Қазiргi кезде өндiрiсте сосисканы жеке даналап дайындайды, олардың салмақтары 10, 20, 35г

болады.

Сосиска өндіруде талданған тауық еті, сұлы ұны, дәмдеуіштер қажет.

Ет шикізатын дайындау. Тауық еті қан тамырларынан, май ұлпасынан, шандырларынан боса-

тылып, лимфалы түйіндерінен ажыратылып, суық суда жуылып, содан соң салмағы 300-500 г кесек-

терге кесіліп дайындалады. Содан кейін тұздауға жібереміз.

Фаршты дайындау. Тұздалған шикізатты диаметрі 2-3мм тор көздері бар волчокта ұсақтаймыз,

содан соң, куттер немесе куттер - араластырғышта біркелкі масса алғанша 5-8 мин куттерлейді. Кут-

терлеуде бірінші кезекте тауық етін, содан соң дәмдеуіштерін, сұлы ұнын қосып араластырамыз.. Не-

ғұрлым нәзік консистенция алу үшін тураманы куттерлеуден соң жіңішке ұсақтағыш машина арқылы

өткізеді.

Ас тұзы және натрий нитритінің мөлшері тағайындалған рецептура бойынша алынады. Тұз-

дықта 4-6 ºС температурада 6-12 сағат ұстау.

Пісіру. Еттің ортасындағы температурасы 72ºС жеткенше қыздырып пісіру. Пісіру температу-

расы 2-40 С.

Салқындату 6-8 ºС температурда дайын өнімді салқындатамыз. Дайын өнім 2-4 ºС температу-

рада сақталады.

Сонымен қатар сосиска өніміне зерттеулер жүргіздік. Келесі кестеде дайын өнімнің химиялық

көрсеткіштері көрсетілген.

3-кесте. Дайын өнімнің физико-химиялық көрсеткіші

Көрсеткіштері Сосиска (бақылау) Сосиска (сұлы ұнымен)

Су,% 61,2 61,1

Май,% 14,8 16,1

Ақуыз,% 17,5 17,5

Көмірсу,% 3,6 2,4

Күл,% 2,9 2,9

Тұз,% 1,8 1,8

Қышқылдылығы,Т 5,5 6,05

рН (10% ерітіндіде) 6,31 6,32

ААА, мг % 70,0 70,0

Бақылау өнімімен салыстырмалы түрде жүргізілген зерттеулер нәтижесіне көз жүгіртсек, дай-

ын өнім көрсеткіштері өнімнің тағамдық құндылығының арытқандығын көрсетеді. Келесі кестеде құс

етінен жасалған өнімнің органолептикалық көрсеткіштері келтірілген.

4-кесте. Құс етінен дайындалған өнімдердің органолептикалық бағасы (баллмен)

Көрсеткіштер Тәжірибе үлгі Бақылау үлгі

Түсі 4,86 4,73

Иісі 4,81 4,76

Дәмі 4,82 4,80

Шырындылығы 4,84 4,75

Жалпы бағасы 4,83 4,76

● Техникалық ғылымдар

ҚазҰТЗУ хабаршысы №4 2017 331

Органолептикалық көрсеткіштері бойынша тәжірибелік үлгілердің бағасы бақылау үлгілерімен

салыстырғанда жоғары. Ал бұл сұлы ұнының өнімге оң әсер еткенін көрсетеді. Тағамдық өнімдердің

қасиеттерін зерттеудің ғылыми және тәжірибелік маңызы зор.

Өнім құрамындағы ақуыз, май, ылғалдылықтың мөлшерлік қатынасы көбінесе шығарылатын

шикізат сапасына байланысты. Сонымен қатар, дайын өнімнің макро және микроэлементтері зерт-

телді. Зерттеу көрсеткіштері 5 кестеде келтірілген.

5-кесте. Сосиска өніміндегі макро және микроэлементтер көрсеткіші

Көрсеткіші Макроэлементы, мг/100г Микроэлементы, мкг/100г

Na K Ca P Cu Mn Zn Fe

Бақылау 660

50

360 50 217,3

43,5

200 10 338 68 152 30 2115

157

785

157

Сұлы ұнымен 770

50

410 50 214,7

34,9

200 10 328 66 155 31 2135

427

786

117

Кестеде келтірілген мәліметтер бойынша дайын өнім көрсеткіші бақылау өніммен салыстырма-

лы түрде қарағанда жоғары екендігін көрсетеді.

Осы мәліметке сүйеніп, өндірілген сосиска өнімін құндылығы жоғары тағам ретінде ұсынуға

болады.

Қорытынды. Ұсынылатын жаңа технология құс еті және өсімдік шікізатын қолдану арқылы

дайындалған ет өнімінің жоғары сапасын сақтап, шығым мөлшерінің көтерілуін қамтамасыз етуге

көмектеседі. Осындай өнімдерді дайындаудың пайдасы өте зор. Өйткені, халқымыз сапалы әрі таза

өнімдерді пайдалануды қалайды.

ӘДЕБИЕТТЕР

[1] Рскелдиев Б.А., Чоманов У.Ч., Байболова Л.К., Узаков Я.М. Пищевые добавки и их влияние на биоло-

гическую ценость комбинированных мясопродуктов (Аналитический обзор). – Алматы: КазгосИНТИ.- 2002.

– 44с.

[2] Житенко П.В., Серегин И.Г., Никитченко В.Е. Ветеринарно – санитарная экспертиза и технология пе-

реработки птицы. - М.: ООО «АКВАРИУМ ЛТД», 2001. – 352 с.

[3] Заливатский С. Технологическое перевооружение перерабатывающих цехов // Птицеводство.- 2005.

- С. 36 – 38.

[4] Кочиш И.И., Петраш М.Г., Смирнов С.Б. Птицеводство. – М: Колос С, 2004. – 215 с.

Байболова Л.К., Абжанова Ш.А., Мухтарханова Р.Б., Акимбай Д.

Разработка деликатесных мясных продуктов из мяса птицы

Резюме. В статье приведены данные по разработке сосисок из мяса птицы. Целью исследования является

разработка сосисок из мяса птицы и расширение ассортимента.

Ключевые слова: мясо птицы, пищевая ценность, овсяная мука, детское питание.

Baibolova L.K., Abzhanova Sh., Mukhtarhanova R.,, Akimbay D.

Development of delicable meat products from poultry meat

Summary. The article contains data on the development of sausages from poultry meat. The aim of the study is

to develop sausages from poultry meat and to expand the assortment.

Key words: Poultry meat, nutritional value, oat flour, baby food.

● Технические науки

332 №4 2017 Вестник КазНИТУ

УДК: 658.7.011.1

Т. В. Гаврилюк

(Казахстанско-Немецкий университет,

Алматы, Республика Казахстан, tamaradku@gmail.com)

ЭЛЕКТРОННАЯ КОММЕРЦИЯ В ЛОГИСТИКЕ

Аннотация. Запасы организации являются основной частью оборотного капитала, поэтому их рацио-

нальное и эффективное использование – одна из главных задач фирмы. При этом организации преследуют, как

правило, две цели – повысить эффективность использования внутренних ресурсов и адаптироваться к внешним

изменяющимся условиям. Именно поэтому становится актуальной и необходимой разработка оптимальной си-

стемы управления запасами в организации в условиях меняющихся экономических факторов.

Исходя из вышеизложенного, ещё более важным становится вопрос своевременной и актуальной инфор-

мации о состоянии запасов, потребности в них организации и скорости их оборота. Здесь на помощь фирмам и

предприятиям приходят информационные системы и технологии, позволяющие отслеживать уровень запасов,

делать заказ на новые поставки и прогнозировать расходы. Именно от выбора программного обеспечения всей

организации – так называемого «софта» или «ПО» - зависят доход и прибыль организации, оптимально выстро-

енной логистической системы, как в транспортно-закупочном аспекте, так и, в первую очередь, в аспекте ин-

формационной логистике, которая является одной из самых важных составляющих всей логистической систе-

мы предприятия в наши дни.

Ключевые слова: запасы, облачные системы, IT-решения в логистике, электронная коммерция.

Электронная коммерция, или е-бизнес, таково название революции, которая будет формировать

экономику нового тысячелетия. Но то, что видят клиенты интернет-магазинов, интернет-порталов и

приложений на экранах своих компьютеров и гаджетов лишь верхушка айсберга электронной ком-

мерции, основа которой экономическая стратегия, бизнес-модели функционирования, инфраструкту-

ра управления, финансов, информации, наконец, производство, складирование и доставка продукта

потребителю. Но любая часть этого айсберга активно эксплуатирует современные компьютерные и

Интернет технологии, требует новых подходов для управления и оценки эффективности, создавая

принципиально новую форму организации – е-организацию. Электронная торговля через Интернет:

реальные продукты за реальные деньги в режиме он-лайн - это наиболее динамично развивающаяся

сегодня область е-бизнеса. Но, как и в торговле реального мира, основными бизнес-процессами вир-

туальных магазинов остаются прием и выполнение заказов покупателей, отвечающая их требованиям

доставка товаров и услуг - т.е. логистика.

Основные бизнес-модели электронной торговли построены на принципе: “Биты дешевле кир-

пичей”. Недвижимость, торговые площади, торговый персонал, охрана, операционные запасы и даже

иногда склады – заменяются в Интернет-магазинах – дисковым пространством, компьютерными про-

граммами и десятком специалистов. Но, что более важно, сокращается время выхода на рынок и из-

менения ассортимента, а масштабируемость бизнеса почти не ограничена. На виртуальной витрине

могут присутствовать товары, отсутствующие на складе.

Изменяется документооборот в логистике и процедуры обработки заказов. Использование Ин-

тернет-технологий изначально предполагает электронный вид документов и их передачи, возможно-

сти для автоматического исправления ошибок, четкого учета и оперативного контроля. Так затраты

General Electric на оформление документов по заказам клиентов обычно составляют от $50 до $200

(не говоря уже о времени и ошибках), а в режиме он-лайн они сегодня составляют $1.

Гибкий формат представления данных на языке XML делает возможным передачу данных по

глобальной сети, которая, возможно, вытеснит так и не получивший всеобщего одобрения и приме-

нения электронный обмен данными (EDI).

Теоретически электронная торговля предоставляет неограниченные возможности для компании

вести международный бизнес. Если появление транспортных средств привело к покорению про-

странства, то электронная торговля полностью ликвидирует зависимость от физического нахождение

субъектов сделки. Заказчику все равно где находится поставщик, если его удовлетворят цена и каче-