a nosa terra 973 / 8 de febreiro de 2001

O BNG agarda que os sectores económicossexan os seus principais axentes eleictorais

————————–—— 5 ———–—–——————Expulsan do governo municipal de Marin

a un concelleiro–————————–——12 ———–—–——————–

Eulóxio Ruibalretrata

as persoasdo rural vivindo

na cidade––—–—— 9 ———–—–

Durán i Lleida prefire dar a batalla por sucedera Pujol desde fora da Generalitat

————————–—— 19 ———–—–——————Sharon gaña en Israel e oferécelles un acordoaos palestinos co 50% do pactado por Barak

————————–—— 21 ———–—–——————

Pepe Carreiro

PER IÓD ICO GALEGO SEMANAL

Marrocos, desguace finalSe non fose tan aqueloutrado poderia titularse “a morte anuncia-da” ao referirse a frota galega do banco Canario-Sahariano. AComisión Europea vén de anunciar que no prazo dun mes apre-sentará un plano de reconversión da frota que faenaba en Marro-cos. Este plano, afirman, incluirá o desguace de buques. O pro-xecto foi anunciado ao mesmo tempo que Bruxelas ampliaba atéo 30 de Xuño as axudas para os mariñeiros afectados polo amarredesta frota. Semella un xeito de ir amainando a resisténcia dosector, contentando aos armadores, enganando aos mariñeiros,mentres se sigue a desinformar oficialmente sobre o estado actualda negociación. Non é nada novo. Está a acontecer o mesmo quepasou coas negociacións con Arxentina, con Canadá, con Mauri-tánia... A ineptitude e o desinterese da Xunta e do Governo cen-tral é manifesto. Os sindicatos, que agoiraban o triste final, teñenrazón, pero non capacidade para mudar as cousas. A sociedade ga-lega vive cara a televisión e de costas ao mar.♦

FUNDADO EN 19078 DE FEBREIRO ● 2001 ● ANO XXIV ● IV XEIRA Nº 973 ● 200 PTA

Se queres saberquén foi o asasino...terás que ler o libro.A autora máis emblemáticade novela policíacanunha nova colección.

Agatha ChristieAsasinato no Orient Express

VACAS TOLAS

Culpabilizanaos gandeiros,

agochan as fábricasde pensos

♦♦

Entrevistacon Lídia Senra

♦♦

ADEGA pide ‘tratar concordura as vacas

tolas’(Páxs. 8, 9 e 10)

FFrraaggaa aaccllaammaaddoo ccoommoo aa‘‘eessppeerraannzzaa ddee ffuuttuurroo’’ddoo PPPP ((PPááxx.. 44))

En Sanxenxo, Silgar énchese de pedras e perde a bandeira azul

Praias sen area

Nº 973 - ANO XXIV 8 DE FEBREIRO DE 2001

2

Empresa Xornalística Editora:

Promocións Culturais Galegas S.A.

Consello de Administración:

PRESIDENTE:Cesáreo Sánchez Iglesias.

CONSELLEIRO DELEGADO:Xosé Fernández Puga.

VOGAIS:Xosé Mª Dobarro,

Alberte Ansede,Antolin Fernández,

Manuel Veiga,Xosé Castro Ratón,

Xan Costa,Xan Carballa eMiguel Barros.

SECRETARIO:Xan Piñeiro.

Director:

Afonso Eiré López

Redacción:

Gustavo Luca de Tena,Xan Carballa, Manuel Veiga,

Horácio Vixande,Arantxa Estévez, Carme Vidal,

Paula Castro, Paula Bergantiños,César Lorenzo Gil.

EDICIONS ESPECIAIS:Xosé Enrique Acuña.

DESEÑO DE MAQUETA:Xoselo Taboada.

Colaboradores:

MADRID:Manuel Seoane.

BARCELONA:Iria Varela.

PORTUGAL:Gonçalo Nuno.

SANIDADE:Maria Alonso.

CULTURA:Xoán M Estévez,

Celso López Pazos,Manuel Vilar, Lupe Gómez,

Óscar Losada, Gonzalo Vilas,Xosé M. Eiré Val,

Xosé Mª de Castro Erroteta,Xesus González Gómez, Manuel

Rivas, Borobó.

LECER:Eva Montenegro Piñeiro.

Fotografia:Andrés Panaro.

Xosé Marra,Voz Notícias.

Ilustración:Xosé Lois, Pepe Carreiro,

Calros Silvar, Gonzalo Vilas,Suso Sanmartin, Ana Pillado

Vega.

Xefe de Publicidade:Carlos Martínez Muñoz

[email protected]

Xefa de Administración:Blanca Costas

Subscripcións:Lola Fernández Puga

Vendas:Xosé M. Fdez. Abraldes

Redacción e Administración:Rua do Príncipe 22, baixo.

36202 VigoApartado 1371. 36200 Vigo

Edición Electrónica:www.anosaterra.com

Teléfonos:

REDACCION:(986) 43 38 86 - 22 24 05

Fax (986) 22 31 01Correo Electrónico:

[email protected]

ADMINISTRACION. SUBSCRIPCIONS E

PUBLICIDADE:(986) 43 38 30*

Imprenta:E.C. C-3 1958

Depósito Legal:C-963-1977

ISSN:0213-3105

Non se manténcorrespondéncia sobre

orixinais non solicitados.

Está permitida a reproduciónsempre que se citar

procedéncia.

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

‘O sistema dunar é a despensa dearea dunha praia. Se se interrum-pe xa sabemos o que sucede.Hai experiéncia mundial sobre acuestión, pero ao final son deci-sións políticas as que priman”,asegura Federico Vilas, directordo departamento de CiénciasMariñas e Ordenación do Territó-rio na Universidade de Vigo.

A alarma ven de saltar en San-xenxo. O concello á vista dascondicións de Silgar e que a UEnon poderia concederlle a ban-deira azul á sua praia-estrela,emitiu un comunicado anuncian-do que, este ano, solicitará cincobandeiras azuis para as praiasde Montalvo, Canelas, Paxari-ñas, A Panadeira e Caneliñas. Orepresentante dos hosteleiros deSanxenxo, Xaime Martínez, xaadvertiu “non entendo como nonse tomaron medidas cando aca-bou a anterior campaña. A notí-cia de que Silgar non vai ter ban-

deira azul fainosmoito dano por-que Sanxenxo éo principal centrovacacional deGaliza”.

O aspecto de Sil-gar logo do conti-nuo temporal é,durante a mareabaixa, bastantedesolador. Apraia está cheade croios e pe-dras de diversostamaños, e visi-belmente precisadun aporte dearea que o conce-llo negócia comorealizar antes doverán coa Demar-cación de Costas en Pontevedra.

A situación xa ven de tempo atrás.Segundo o presidente do Colecti-

vo Ecoloxista doSalnés, XaquinRodríguez Poma-res, a perda dearea nesta praia éen boa medida ori-xinada polo xeitode facerse a cons-trución portuáriaen Portonovo. Nomeio dos dous di-ques desemboca,canalizado, o pe-queno rio Baltar.Este curso fluvial,ainda que non osemelle para oprofano, é duncaudal contínuo efai un grande apor-te de sedimenta-ción que, sen osobstáculos artifi-

ciais, ia parar as praias cercanas,entre elas Silgar.

“A area circulaba seguindo a

costa –cóntanos Xaquin Rodrí-guez–, pero agora está sedimen-tando fronte á praia de Baltar, emáis cedo que tarde vai haberque dragar esa pequena baía,porque antes habia profundidadee agora case está colmatada”.

Solucións ouremendo de enxeñeria

Para a maioria de especialistas,ainda que se poden facer estu-dos de dinámica das augas, édifícil saber con precisión comose van comportar estas corren-tes. O exemplo de Holanda, cosseus diques quilométricos, é sin-gular, porque a previsión de quenon ian afectar as suas zonasde praias foi na realidade com-pletamente ao revés e agora te-ñen importantes problemas paramantelas útiles.

A dureza deste inverno, por outra

Areais como Silgar (Sanxenxo) sofren polos temporais eas obras mal planificadas

Praias sen area, turismo sen turistas✒ XAN CARBALLA

Sanxenxo ven de curarse en saúde e xa non vai pedir Bandeira Azul para Silgar, a sua praia em-blemática. Desde hai semanas a situación do areal é preocupante, e xa se fala de traer novosaportes de area de fora para tentar rexenerar a zona. Na Soavela, en Cangas, non queren nen ou-vir falar de que volvan dragar, o que no seu dia ocasionou un grave conflito. Á situación de San-xenxo pódense sumar como exemplos Cedeira ou Bueu, que teñen praias en risco de desaparición.

Pasa á páxina seguinte

Silgar, principal praia de Sanxenxo, non terá este ano bandeira azul ante a imposibilidade de recuperar antes do verán a enorme cantidade de area perdida. A.N.T.

En Sanxenxo,as soluciónsestudadas polaDemarcaciónde Costasvan desdeo aporte de areaaté a criacióndunha escolleiranon visíbel

Nº 973 - ANO XXIV8 DE FEBREIRO DE 2001

3

banda, destrozou máis que nou-tros anos os areais da costa ga-lega. Federico Vilas afirma que“en periodos de máxima enerxia,como nun temporal, é lóxico odano, pero o problema ven agra-vado cando o sistema dunar foitotalmente afectado por acciónscivís, ven señan portos, paseosmarítimos ou recheos”.

A praia de Samil en Vigo seriaun modelo desa afectación nadinámica da area. Tanto o murocomo o paseo fixéronse enrribamesmo do areal, sen deixar quea praia fose facendo acumula-ción de sedimento que despoisse resituase no verán. Apenasretranqueando todo o paseo un-ha decenas de metros grandeparte dos problemas se veriansolucionados. Mentres non seaborde esa actuación o sucedi-do neste inverno volverá a repe-tirse: as piscinas, o muro, as du-chas e papeleiras e o paseoateigados pola area.

En Sanxenxo, as solucións estu-dadas pola Demarcación de Cos-tas van desde o aporte de areaaté a criación dunha escolleiranon visíbel, desde a zona quequeda á altura do Hotel Minso atéo Hotel Xusto. O muro estaría ávista durante a marea baixa e conel tratariase de reter a “fuga dearea”. Segundo técnicos de Cos-tas tratariase de facer neste anoun aporte grande de area acordecoa calidade que se supón quedebe ter Silgar. Os ollos estánpostos na Costa da Soavela.

Un conflito perigoso

Na Costa da Soavela en 1995xa se reproduciu a situación.Costas necesita area e puxo osollos nos fondos finos destaCosta que usa o peixe paracriar. Daquela a frota de baixurapúxose en pé, e pouco menosque asaltou a draga que despra-zou Costas para tirar area. Oentón governador civil, XurxoParada, considerou punto me-nos que pirateria a acción ecoló-xica dos mariñeiros e denun-ciounos. O xuizo acabou por so-breseer aos acusados.

A memória é recente e ante asimples insinuación, os mariñei-ros do Morrazo xa advertiron quea area da Soavela nen se toca.O próprio alcalde de Sanxenxo,Telmo Martin, xa avisa de que to-do haberá que levalo con moitotacto e moita conversa con Can-gas, o que converte a procura dearea fina –non gosta a de cantei-ra para a praia principal da vila–no verdadeiro problema de futuropara Sanxenxo.♦

Nos anos do desenrolismo turístico do Mediterráneo, aconsigna guvernamental era macizar a costa e tirar omáximo benefício ainda que fose a costa de hipotecaro futuro. Mausoleos desa política de rendemento rápidoen divisas é grande parte da costa mediterránea, queviviu unha explosión demográfica e urbanística quecareceu de todo rigor e que, por falarmos deactualidade, obriga a decisións condicionadas entemas de calado como a política hidrolóxica.

Non cabe dúbida que nas últimas décadas asintervencións sobre a franxa litoral galega carecerondunha orientación única e decidida, non só deprotección dos usos da costa para construción (a Leide Costas foi decisiva para evitar un desastre e nuncalle gostou á dereita), como na própria instalación derecheos, portos ou paseos marítimos sen o adecuadoestudo de futuro. Sen ser en Galiza, pola suaespecificidade climática, o turismo de praia capítulo

principal do sector, obsérvase que grande partedaquelas obras están influindo sobre a realidade dosareais. Ao non considerarse as praias como sistemavivos, agora podemos pagar con grandes custes osucesivo encadeamento de erros se queremos sostertanto o equilíbrio natural como unha indústria turísticaque en casos singulares como Sanxenxo, teñen comoeixo principal a sua praia.

As solucións de enxeñeria que se plantean para repora area perdida son costosas e traen efectos sobreoutras necesidades. A idea de tirar area da Soavela(costa que vai de Cabo de Home até o Cabalo deAldán, no Morrazo) para restaurar Silgar (Sanxenxo)súmase aos múltiples sensentidos de moitasactuacións, como recentemente a reposición do arealde Compostela, en Vilagarcia, afectado por un recheono porto arousán no que agora van instalar unrestaurante McDonalds.

Feito o dano é difícil volverse atrás, por custe socialpero, sobretodo, por custe económico. O areal deSamil en Vigo pode ser un bon exemplo. Feito unmuro nos anos 70, consolidouse o erro cun paseo enumerosos servícios ao borde do mar que impiden ápraia evoluir naturalmente e formar na duna a suadespensa de area. O resultado é que o Atlánticotende naturalmente a cobrilo todo de area (piscinas,paseo, construccións...) e todos os anos hai quegastar os cartos a paliar a equivocación deprincípio.

Enemistarse con solucións de respeito ecolóxicosempre trae resultados desastrosos no meio prazo:a leción das vacas tolas está aí para quen queiraaprendela. As praias poderán reporse a golpe deexcavadora, pero ao mar ninguén vai poder nuncadomeñalo.♦

A NOSA TERRA

Obras contra o areal e contra o futuro

Vén da páxina anterior Recuperarpraiasen gastoO areal do Vao é un bonexemplo de comodeixéndolle sítio, o sistemade dunas da praia recuperao seu sítio. O enorme arealvigués foi agredido envárias ocasións. Aconstrucción da ponte áIlla de Toralla afectounamoito, e despois foicortada en dous por unhaestrada e alguns camposde fútbol de praias. Nosanos 92 e 93 fíxose desdeo Concello, aproveitandounhas obras da Dirección

de Costas queretiraran oscampos, unhaactuaciónexperimentalgañando enpoucos meseso derramado enanos.

Rafael Ojealémbrao“actuamosprobando conmoito coidado.Puxemosplantallasvexetais parareter a area eobservamoscomo evoluia.Costasderribara aparte superficialdo muro queencintaba apraia pero nósdecidimos quehabia quelevantar taména partesoterrada.Sorprendeunosa nós mesmos

a velocidade coa que serexeneraba a area.Eliminouse despois unhazona na que aparcaban oscoches e levantouse taménmoita terra de recheo. Oresultado está á vista. Osviciños de Coruxoqueixeron que a estradaquedara como está, senóna superfície gañada seriamoito mellor. Para darnosunha idea: en tres anosgañáronse tres metros enaltura de area. O custe o deapenas unha brigadiña deobras”.♦♦

Federico Vilas, director do De-partamento de Ciéncias Mari-ñas na Universidade do Sur,aponta que ao final todo o queestá a suceder depende deescollas políticas.

“No litoral español sobreex-plotáronse moitas zonas cos-teiras, xa de por si superpo-voadas, para lograr un turis-mo que deixara divisas a cal-quer custe. Ninguén pensou

no futuro das praias. Iso su-cedeu especialmente nosanos 60, pero nestas últimasdécadas volveuse ao mesmocos paseos marítimos e cosrecheos especialmente. Apartir de aí pénsase en rexe-nerar e recuperar os sítiosque se perderon entrándosenun certo círculo vicioso. Sóhabia que ter contemplado oque se facia no resto do mun-do desenvolvido, no que se

considera que todo o queafecta ao litoral é un sistemafráxil que hai que estudar moiben antes de facer nada. Pe-ro aqui seguiuse a inércia eactuouse sen previsión. Com-préndese que hai moitos inte-reses económicos e a deci-sión política non é fácil, perohai que saber que cando sefan determinadas obras aocabo do tempo a natureza vairespondela”.♦

Decisión políticaA praia de Samil veu alterado por completo o seu sistema dunar a partires da construción do muro do paseo. Os recentes temporaisformaron unha muralla de area e chegaron a cubrir totalmente o paseo e as suas instalacións.

A N.T.

4

✒ PAULA CASTRO

Aos seus 78 anos e apoiadosobre un bastón, por unha“tendinitie”, o actual presiden-te da Xunta foi proclamadocandidato do PP para as elei-cións autonómicas que se ce-lebrarán en Outubro, porque“é o líder que necesita Galizapara seguir un proxecto defuturo forte e sólido”. O acto,celebrado o pasado Sábado 3de Febreiro, derrochou emoti-vidade e convertíuse na postaa punto da maquinária elei-toral dos populares galegos.

O acto de proclamación de Ma-nuel Fraga Iribarne como candi-dato re-eleito á presidéncia daXunta queriase converter nunbaño de masas e conseguiuse.O PPdG mobilizou a concellei-ros, alcaldes, deputados e mili-tantes e mesmo fletou autobu-ses para garantir a presenza denumeroso público. As colas quese formaron nas portas de acce-so ao Pazo de Congresosadiantaban o cheo que haberiano seu interior e, dentro nen osalón principal puido acoller atodos os que quixeron entrar.

Vários centos de persoas tiveronque seguir o acto através depantallas xigantes e os ponentesforon recebidos como auténticasestrelas de rock, entre cartacese bandeirolas. A própria organi-zación delataba que máis queda proclamación do candidatose trataba do primeiro mítin dun-ha pre-campaña que se aviciñalonga como unha xestación.

Os emigrantes, que demonstra-ron que cos seus votos son capa-ces de arrincar un deputado parao PP por algunha província, ta-mén tiveron o seu oco no acto,através do presidente do Conse-llo Xeral da Emigración, XoséManuel Castelao Bragaña e dosresponsábeis do PP nalguns pai-ses latinoamericanos como Uru-guai ou Arxentina, entre outros. Epara garantir que os galegos noexterior podian seguir o evento,este foi retransmitido en directopor Internet, incluido o vídeo quese proxectou mediado o mítin.

A cúpula do partido en pleno,ministros e deputados do gover-no central, a comisária Loyolade Palácio e o próprio presiden-te do governo, José Maria Az-nar, transladáronse a Composte-la para dar o pistoletazo de sai-da cara a Outubro e arroupar á“esperanza de futuro” de Galiza:Manuel Fraga. Un candidato noque os populares teñen deposi-tada toda a sua confianza paramanter o governo da Xunta.

“Te queremos”

Ainda que cada quen centrou oseu discurso en Madrid ou Gali-za, en función de onde desen-volve a sua actividade política, acaracterística comun a todos foio devir de declaracións de reco-ñecimento cara Fraga. Unha cá-rrega de emotividade conscente-mente planificada que levou aJavier Arenas, secretário xeral

do Partido Popular, a declararque “todo o PP español estánesta convención, polo profundoafecto que sentimos polo presi-dente fundador Manuel Fraga”.

As declaracións de afecto ourespeito duns e outros tornáron-se en auténticas declaraciónsde amor no caso de José MariaAznar. O presidente do governorepetiuno en várias ocasións,primeiro para amosar que “to-mamos a decisión acertada,queremos a Fraga” e posterior-mente para incidir na sua figuracun “queremos a Fraga comoexpresión de ideas políticas etamén humanamente”.

O próprio Fraga, mantendo aliña dos últimos anos, tirou da

corda emotiva, se cadra mes-mo excedéndose na sua repre-sentación, mentres facia unpercorrido pola sua históriapersoal desde que naceu enVilalba até que aterrou en Ga-liza para se converter no únicolíder incuestionábel do PartidoPopular. O candidato á re-elei-ción pasou por riba, sen em-bargo, a sua etapa política du-rante o franquismo limitándosea lembrar o seu labor comofuncionário e como embaixa-dor.

Ainda que non é a primeira vezque o anúncia, Fraga adiantou,nese repaso autobiográfico que“hoxe o veterano fundador, des-pois de examinarse a si mesmo,oferece, por que non recoñece-

lo, un esforzo que é final”. E eseúltimo esforzo, ainda que adica-do a Galiza estaba especial-mente destinado a garantir oseu apoio a Aznar.

O PP reacciona contrada moción de censura

O acto, alén de centrarse enloubar a figura de Fraga, ten-tou de se converter nunha pro-clama en contra das forzas deoposición. Non se escatimaronrecursos verbais para dispararcontra os socialistas e contraos nacionalistas. Pero se nalgocoincidiron os presidentes pro-vinciais, os ministros do gabi-nete de Aznar e o próprio pre-sidente do governo central, foino seu intento de ridiculizar a

moción de censura apresenta-da polo BNG.

Uns e outros non cansaron derepetir que a moción de censu-ra, máis que cara ao presiden-te da Xunta fóra de autocensu-ra para o BNG. Sen embargo,de tanto repetir, a cúpula doPP semellaba máis molestaque realmente convencida dainutilidade coa que se tentoude caracterizar.

Os primeiros en intervir foron ospresidentes provinciais, que nondeixaron pasar unha oportunida-de que se lles apresentaba quenen pintada nun foro disposto aapoiar todas as suas críticas.Pola sua banda, Mariano Raxoifoi máis ao concreto e insistiuen que os nacionalistas perde-ran a sua oportunidade “de gar-dar siléncio” e esperar os rédi-tos das urnas.

Javier Arenas optou por exten-derse máis na cuestión e seperguntou polo sentido dunhamoción “na que nen se apresen-tou candidato nen un programade governo”. Pero indo máis aláchegou a asegurar que “non seical era a intención da moción,pero afortalou a Fraga e eles fi-xeron o ridículo de España”.

Aznar non quixo ser menos ecomezou a sua intervención ad-vertindo que non empregariatres horas e média como o tem-po utilizado “noutros discursos”,en clara referéncia á interven-ción censora de Xosé ManuelBeiras. Tanto el como Fraga op-taron por cualificar a moción de“autocensura” tratando de de-monstrar a sua escasa repercu-sión para o PP.♦

A moción de censura planeou en todos os discursos no acto de nomeamento

Fraga aclamado como ‘esperanza de futuro’ do PP para Galiza

Homenaxes de despedida a FragaA. EIRÉ

Xa está aqui a campaña eleitoral. A nove mesesvista, coma un parto. O PP necesita ese tempo pa-ra darlle a volta as preferéncias do eleitorado. Osúltimos inquéritos indícanlle que pode perder amaioria absoluta. Mais desde a rua do Hórreo afir-man que, hai catro anos, antes da campaña, os in-quéritos situaban ao PP en tan só 38 deputados e,logo, á hora da verdade, conseguiron 42.

Están dispostos a loitar eses nove meses contra os ele-mentos e contra o tempo. Eses son os grandes inimigosdo PP. A uns e a outros tentan desproveelos da suavertente política. A crise agrária e pesqueira, viria dadapor circunstáncias alleas a Galiza é á política do gover-no Fraga. O tempo, son catro anos máis que pide Fra-ga. Para qué? Se temos que crer as intervencións habi-das na sua proclamación como candidato, despois dasua designación en Madrid, trátase de porlle un colo-fón de ouro á vida política de Fraga Iribarne.

Non se fala de darlle continuidade a un proxecto polí-tico, senón de tratar de que o eleitorado se identifiquecoa persoa de Fraga por enrriba de ideoloxias, de pro-gramas e de propostas. Nas mensaxes da proclamacióndo candidato non houbo horizontes, senón un futurocon cara de pasado, todo enrugado e vernizado porunhas obras que se pretenden apresentar como únicas.

Despois a proclamación foi coma unha festa decumpreanos, dúcias de veces repetida. Pero xa aosair comezaron as especulacións, tanto nos menti-deiros politicos coma no PP, sobre a sucesión dohomenaxeado. Porque a homenaxe foi de despedi-da, ainda que Fraga a situe, pretenda pospoñela,para dentro de catro anos. A data de caducidade éa outra gran eiva de Fraga, tanto no interior da or-ganización como fronte ao eleitorado. Por eso aidea forza da campaña eleitoral do PP vai ser uni-camente “ou Fraga ou o caos”.♦

Aznar e Arenas participaron da posta en cena da proclamación de Fraga como candidato a Presidente da Xunta nas vindeiras eleicións. A.N.T.

8 DE FEBREIRO DE 2001 ● Nº 973

✒ A.E.

O BNG deseñou a moción decensura para gañarse a con-fianza de diversos sectoressociais, facéndose valedordas suas arelas. Pretendecriar unha corrente de fondoque mine a credibilidade doPP. A direita, pola sua ban-da, deseña unha campañaideolóxica para amordazarao nacionalismo galego insis-tindo na sua relación co PNV.

O discurso de moción de censu-ra de Xosé Manuel Beiras eramáis complicado do que seme-llaba a simples vista e tiña vá-rios destinatários segundo osapartados. Era algo disposto pa-ra lanzar unha mensaxe clara adistintos sectores da cidadania.Non foi tanto unha cuestión me-diática destinada ao conxuntodo eleitorado galego, como se-mellaba apostar o BNG cosseus anúncios para que ollaseno debate na televisión, senónunha mensaxe política aos dife-rentes interlocutores sociais cosque se veu reunindo Beiras nosúltimos meses.

O portavoz nacionalista dese-ñou non tanto unha confronta-ción cuantitativa con Fraga, naprocura de agradar á maioriado eleitorado, difícil de gañarcun só discurso, senón un ata-que de fondo, para restarllecredibilidade e apoio ao PP, aotempo que o BNG se apresen-taba non só en positivo, conBeiras como futuro presidente,

senón capaz de recoller as de-mandas dos sectores pesquei-ro, marisqueiro, dos empresá-rios das novas tecnoloxias, aautomoción e, darlle confianzaao mundo sindical.

Lanzada a mensaxe, no BNGafirman que foi “recollida axeita-damente e valorada positiva-mente”. A campaña céntraseagora en que sexan eses pró-prios sectores quen lancen á so-ciedade a mensaxe do BNG co-mo alternativa, capaz de realizaroutra política que os favoreza.

Por iso no BNG afirman que xatiñan claro que os ecos mediá-ticos da moción de censuraacabarian case ao dia seguintee comezaba a campaña eleito-ral coa proclamación de Fragacomo candidato. No debate,Fraga anunciara que na próxi-ma visita de Aznar a Galiza“aclarará moitas cousas”. Peroo presidente español e todosos seus compañeiros o únicoque deixaron claro e que que-rian moito a Fraga e, conse-cuéncia dese amor, que nonhabia ninguén mellor ca el paradirixir Galiza.

Tamén deixaron clara cal será aliña de ataque contra o naciona-lismo, o seu inimigo como puxe-ron de manifesto nas interven-cións e nas múltiples entrevistasque realizaron autóctonos e fo-ráneos. Nas suas respostasapostaron porque o PSOE voltea superar ao BNG nas preferén-cias eleitorais.

A direita seguirá unha liña deataque contra o nacionalismopuramente ideolóxica, tentantodesviar o debate cara á cuestiónnacional e tratando de amorda-zar aos nacionalistas polo méto-do de inventar unhas “amistadesperigosas”. Demonízase aoPNV, despois de situar o acordode Lizarra como algo execrábel,e afírmase que “dime con quenandas e direiche como es”.

Desde o BNG consideran queesta demonización que o PPtenta facer do nacionalismo “éun desprezo evidente para oeleitorado galego”. Afirman queo PP en Catalunya non só nonseria capaz de realizar a mesmacampaña contra CiU, que ten osmesmos acordos ca o BNG coPNV, senón que está apoiandoa Pujol dun xeito efectivo paramantelo na Generalitat.

A outra liña de ataque para porde manifesto que non existe alter-nativa a Fraga son as discrepán-cias entre BNG e PSOE nos go-vernos municipais, senlleiramenteen Vigo. Por iso nacionalistas esocialistas están interesados enque as discrepáncias non se evi-déncien publicamente. Na direc-ción socialista hai persoas preo-cupadas co posicionamento deCarlos Príncipe e a sua teima deaparecer como voz solista ao es-tilo de Paco Vázquez para, se-gundo as suas próprias palabras,“parar ao nacionalismo en Vigo ena Galiza”. No PSOE, candoollan os inquéritos de Vigo, arre-guízaselle o espiñazo.♦

O PP prepara unha campañaespecialmente ideolóxica para desacreditar aos nacionalistas

O BNG agarda que os sectoreseconómicos lle den o seu apoio

Catro condenados polo‘caso Chaparrita’ao amañar pensións de vellezO axente eleitoral do PP Xosé Manuel Ferreiria Rei, Chapa-rrita, o funcionário da Seguridade Social Xaquin FernándezTápias, Ramón Ares Cacabelos e Uxio Bravo Crespo foroncondenados a un total de 27 anos de prisión polo “casoChaparrita”. Os condenados arranxaron a pensión de velleza duascentas persoas, a quen cobraban 300.000 pesetaspolo traballo. Posteriormente, os acusados falsificaban apartida de nacimento e reclamaban atrasos, cantidade queás veces chegaba a ascender a catro millóns de pesetas eque se repartian os condenados. Ferreira Rei, Chaparrita,ademais empregaba este sistema para recadar votos para oPartido Popular. O tribunal fallou que os catro encausadosterán que indenizar con 788 millóns á Seguridade Social.As condenas relacionanse con delitos continuados de falsi-dade de documento e comechura, agás para un dos conde-nados, que foi absolto pola comechura. As condenas a pri-sión foron de dez anos para Fernández Tápias, oito paraChaparrita, catro para Ares Cacabelos e tres para BravoCrespo. O tribunal tamén impuxo algunhas inabilitacións.♦

Meilán e Barxa concorren á eleiciónao reitorado da Universidade da CoruñaAinda que as persoas afins ao reitor Xosé Luís Meilán Gilacapararon case todos os postos da Mesa do Claustro eque sumaron 164 votos frente aos 110 da oposición, estaúltima decidiu apresentar como candidato ao reitorado aodecano de Informática, Xosé Maria Barxa. Meilán, a dousanos e meio da xubilación, tamén anunciou que concorre-rá. A oposición considera que ten marxe para derrotar aMeilán porque moitas das suas adesións persoaispoderian reformular o seu voto para non forzar ainstitución universitária en favor de Meilán. En todo caso,o paso dado por Barxa indica que o seu grupo ten vonta-de de constituirse en alternativa.♦♦

Proibido o aceso da Xuntaá finca de BenpostaO xulgado do contencioso administrativo de Ourense es-timou un recurso apresentado contra a ocupación dos te-rreos onde está situada a Cidade dos Muchachos. O falloordena á “Administracion autonómica o cese na devandi-ta actuación [de ocupación] até que acoda ante os tribu-nais da xurisdicción ordinária e e esta resolva o proce-dente”. A Xunta tentara sen éxito aceder a estes terreosa finais de Decembro de 1999 e princípios de Xaneiro de2000 coa intención de trasladar o campo de futbol doCouso pero topou co rexeitamento desta comunidadeeducativa. O tribunal obriga asi á Xunta a demonstrar a pro-priedade dos terreos, ao tempo que declara que a Cidadedos Muchachos é como mínimo posuidora dos mesmos.♦

Fernández Alvariño e António Fontenlacandidatos a suceder a RamiloAinda que non é oficial, o presidente da Confederación deEmpresários da Coruña, António Fontenla Ramil será undos dous candidatos a presidir a Confederación deEmpresários de Galiza, CEG, que quedou vacante tras ademisión de António Ramilo, despois de que se coñeceraa existéncia dun burato de mil millóns nas contas dapatronal. O outro candidato é o presidente do ClubeFinanceiro de Vigo e vicepresidente da Confederación deEmpresários de Pontevedra, Xosé Manuel FernándezAlvariño. A priori é António Fontenla o candidato que con-taria con máis apoios para presidir a CEG, xa que as con-federacións da Coruña e Ourense manifestaron a sua pre-feréncia por Fontenla. A isto cumpriria engadir o apoio,pendente dun pronunciamento asemblea xeral, a prol deFontenla formulado polos empresários lugueses. Fernán-dez Alvariño contaria co respaldo da confederaciónprovincial máis numerosa, a pontevedresa, pero nonabondaria a non ser que se transfiran votos procedentesdoutras províncias.♦♦

A Mancomunidade de Ferrolterrareclama a titularidade públicado transporte de riaOs concellos da comarca de Ferrol reclamaron diante da Di-rección Xeral de Transportes da Xunta de Galiza que o servi-zo de transporte marítimo na ria sexa declarado público e detitularidade autonómica. Deste xeito, evitariase o peche daempresa que efectua o transporte na ria, que atravesa un-ha crise económica pola falta de rendibilidade do servizo.♦

5

Xosé Manuel Beiras, portavoz nacional do BNG.


6

Ultimamente estamos asistindo a unhaconfrontación, nalguns casos evidentes eoutros soterrada, do poder executivo (go-verno) fronte ao lexislativo (Congreso dosDiputados e Parlamentos Autonómicos) eincluso co poder xudicial (Tribunal Supe-rior de Xustiza e Constitucional). Estosenfrontamentos confunden á opinión pú-blica creando un estado de inseguridadeque se traduce en desconfianza na demo-crácia. A separación de poderes, esénciado estado democrático e garantia das liber-dades, por unha faltade pedagoxia políticatransfórmase nunhatara do sistema.

Ao cidadán, chama-do de a pé e que noné funcionário, élle di-ficil entender o con-tencioso entre o go-verno e a xudicatura;non pode entenderque sexa posíbel queun governo, de dife-rente cor evidente-mente, ignore unacordo entre a patro-nal, sindicatos e go-verno e mediante aaprobación do presu-posto, non cumprireste acordo. A deci-sión de manter con-xelados os saláriosdos funcionários,através da Lei de Pre-supostos, en princi-pio é xogo suxo,equilibrar un presu-posto única e exclusi-vamente aforrandona partida dos gastosde persoal é o sinalemblemático do neo-liberalismo máis du-ro, é, nen máis nenmenos, unha cópiado que se está facen-do no ámbito empre-sarial, reducir o gastocontendo o capítulode persoal; a empresaé competitiva, a cám-bio de diminuir arenda familiar; os nú-meros cadran, peroen contra frease oconsumo e crease un-ha bolsa de cidadánsque aportan riquezaatravés do seu traba-llo e que son ferra-mentos de axustepresupostário.

O governo recorreráa senténcia dos tribunais que ditaminaque debe abonar aos funcionários a dife-réncia entre os soldos percibidos e os quedeberian ter cobrado aplicando o incre-mento da inflación. É unha maneira deaprazar o pago. Entre tanto, dous millónsde famílias que en xustiza terian percibi-do unha cantidade compensatoria, verándiminuida a sua renda familiar, a lentitu-de da xustiza ocasionará, sen dúbida, quecando a receban, se a receben, as suascircunstáncias variaran. Qué pasará conaqueles que no transcurso destes anos sexubilen? As pensións que perceben, froi-to dos últimos anos de cotización, seránmodificadas?

Se o que se dixo serve de mostra, a realida-de, o problema de fondo, é a tendéncia dogoverno de confundir o governar co man-dar. Dise que o presidente Suarez comen-tou co president Tarradellas, que nunca seimaxinara que sendo presidente mandasetan pouco. O caso é que este governo, for-mado por cachorros da ditadura, cria que oexecutivo é o poder único, incuestionábel.Non entende que ao mesmo nível, hai unlexislativo, no que certamente teñenmaioria absoluta, e ben que se nota, e un

poder xudicial ao queestá sometido. A suatendéncia, própria deditadores, é querer di-tar ao poder xudicialas decisións que debetomar.

Non debemos esque-cer que o executivo,en definitiva, o gover-no, ten unha avanta-xe: mediante decretoslei, as suas decisiónstomadas en Consellode Ministros, son deexecución imediata,mentras que as posí-beis aportacións daoposición, medianteproposicións de lei,eternízanse pasandopor comisións, apre-sentando enmendas,de maneira que en ca-so de aprobarense,poida suceder e de fei-to sucede, que o pro-blema se agravou ouxa non é o mesmo.Hai proposicións delei no Senado quedesde hai un ano es-tán paralizadas, quenen sequer pasaronpor comisión.

A experiéncia de vin-tecinco anos, demós-tranos que as maio-rias absolutas non sonboas, sobre todo seaqueles que a teñense embebedan de po-der. A tentación detransformar unha le-xislatutra nunha dita-dura de catro anos dácomo resultado certi-ficar o estado de co-ma da democrácia.Por activa e por pasi-va os diferentes mi-nistros e portavocesdo governo de Ma-drid xa anunciaron,

referíndose a diversos temas, que candonon se chegue a un consenso, utilizarán asua maioría para levar a término todos osproxectos que crean necesarios. Padece-rémolos na negociación da Lei de finan-ciamento das Comunidades Autónomas,no plano hidrolóxico e en todo aqueloque queiran impoñernos. O máis grave,porén, é que CiU e o Partido Canario,votarán todas as propostas do PP para po-der seguir xogando a governar as suas res-pectivas Comunidades Autónomas. Un-ha vez máis manterse no poder estará porenriba do concepto de governar.♦

JORDI CRIVILLÉ é Economista.

A SEPARACIÓNDOS PODERES

JORDI CLIVILLÉ

Existiron, e existen ainda, situacións totali-tárias ou cáseque totalitárias en que a cali-dade e a onmipresenza da propaganda polí-tica fixo que mesmo persoas nun princípio“intelixentes” chegasen a crela. (Quizá poraquilo de botar man do refraneiro e a cultu-ra popular, nesta caso non a própria da Ga-liza: “cuando el río suena, agua lleva”.) Foio caso da Alemaña nazi. O franquismo foiun pouco máis cutre neste aspecto, pero aofinal ía aprendendo. Hoxe, na Galiza, quenon está mergullada nunha sociedade “to-talitária”, a situaciónque crean case todos osxornais (por non afir-mar que todos) e as rá-dios e tvs. públicas -e amaioria das privadas- éunha miga diferente.Ou, talvez, completa-mente diferente. Aspersoas en princípio“intelixentes” que co-laboran neses meios,ou os len, saben perfei-tamente que se tratade mentiras. Reféromeás aberracións políti-cas, filosóficas, lingüís-ticas, filolóxicas e acuotidina deformaciónaté límites grotescos defeitos e informacións.É evidente que hai unseitor -moi amplo?-que o cre e comungade boa gaña, uns can-tos milleiros de segui-dores fanatizados, quepor interese ou opi-nión, ou ambas as duascousas á vez, vivennun temíbel círculo de ignoráncia, falsidadee/ou manipulación. O problema, sen dúbi-da, é a capacidade política de influéncia, depresión –ás veces directamente de chanta-xe– dos meios de referéncia sobre o poderemanado das urnas; e viceversa, quer dicer,o poder de presión, e a chantaxe directa(subvencións, etc.) do poder sobre tailesmeios –e outros–, e sobre colectivos e/oupersoas. (xa sabes, se asinas tal manifesto deprotesta, quedas sen subvencións oficiaispara tal ou tal cousa, ou non poderás cola-borar en tal xornal, ou non sairás na tv., ese non saes na tv. non existes, etc.). E, ta-mén, a condición moral dos que alegremen-te, como supostamente “liberais” –no senti-

do clásico da palabra– ou indivíduos conpretensións intelectuais, prestan o seu con-curso e o seu servizo.

O resultado é unha situación que debeprovocar a máis grave das preocupaciónspolo que respeita á substáncia, arraizamen-to e futuro da demócracia mesma entrenós. Búscase facer imposíbel un diálogodecente, borrar todas as referéncias co-muns, avivecer unha confrontación siste-mática, facer imposíbel a convivéncia ci-

vilizada. O obxectivo,ben que o sabemos, éfacer imposíbel a nor-malidade democráti-ca, social, económicae lingüística do país,parar en seco o desen-volvimento dunhacultura en marcha,eternizar conflitos ar-tificiais para agacharos conflitos reais.Agora foi o caso damoción de censura,onde os comentaristasde prensa –xa non fa-lo dos “respondedo-res” do PP no parla-mento- chegaban, su-brepticiamente, a ne-gar toda validez e sol-véncia ao grupo queapresentou a mociónde censura, dando aentender que este(quer dicer, o BNG)era -é- o peor inimigoda Galiza. Daba mes-mo a impresión queaté o mal das vacas

tolas fora creado por ese grupo. E moitascousas máis, tantas que serian necesáriastodas as páxinas deste número da ANTpara reseñalas.

Perante este, nada grotesco, infelizmente,espectáculo, hai unha pergunta que é ne-cesário facerse: Pódese viver nunha socie-dade instalada na mentira? Si que podenviver os grupos marxinais, os indivíduosestrafalários, ou as seitas exóticas. Mais to-da unha sociedade? A que prezo, con queconsecuéncias? Alguén, algúns deses “pro-fundadores” diários de xornal reflexionou?Até tal ponto se perdeu o sentido da res-ponsabilidade cívica, política e cultural?♦

Xosé Lois

‘Equilibrarun presuposto

única eexclusivamente

aforrando na partidados gastos de persoal

é o sinal emblemáticodo neoliberalismo

máis duro”

INSTALADOSNA MENTIRA

XESUS GONZÁLEZ GÓMEZ

‘Pódese viver nunhasociedade instalada namentira? A que prezo,

con queconsecuéncias? Até

tal ponto se perdeu osentido da

responsabilidadecívica, política e

cultural?”

Mariano Raxoi era Ministro de Adminitración Públi-ca cando a conxelación do salário dos funcionários.


7

“Os centros asistenciais deberándispór de plena autonomia na to-ma de decisións operativas”, diliteralmente o relatório de Sanida-de, presidido por Afonso CastroBeiras. Esta autonomia refíresebasicamente aos órgaos de go-verno con poder executivo sobrea institución, á contratación autó-noma de provedores, á xestiónde recursos humanos “dentro domarco xeral estabelecido” ou ácapacidade para dispor de even-tuais excedentes orzamentários.

Esta fórmula de xestión propostapola ponéncia, que teria comofin a mellora dos resultados tan-to económicos como asisten-ciais, non exclue o control da ad-ministración. A comunidade au-tónoma seria a encarregada dofinanciamento e as autoridadessanitárias as responsábeis deestabelecer as limitacións “enmatéria de persoal, normas deuso e avaliación de tecnoloxiase de resultados”. Ademais teria

que definir “os requisitos míni-mos que se deben exixir aoscentros para garantir a sua viabi-lidade financieira e asistencial”.

Enténdese que o sistema dexestión empresarial clásico noné o máis eficaz no contexto sa-nitário porque canto máis se in-tenta aplicar ese modelo “máisríxido se volve o encontro profi-sional/usuário” o que, segundoos membros do relatório, podeprovocar unha diminución dacalidade do servizo.

Do que se trata é de garantirque o médico sexa unha “fontede eficiéncia”, para o que alénde sentirse responsábel do en-fermo débese sentir tamén res-ponsábel do sistema “como par-te integrante del e, simultanea-mente apoiado por este”.

Xubilación opcional

Un dos principais problemas

aos que terá que enfrontarse osistema nos próximos anos éao do progresivo envellecimen-to da povoación e ao incremen-to da demanda de servizos sa-nitários que leva aparellado.Ainda que ese incremento xa épatente nos últimos tempos,desde o relatório considéraseque aumentará pola estruturapovoacional de Galiza e poloretorno dos emigrantes deavanzada idade.

Como é un sector non contribu-tivo, canto maior sexa propor-cionalmente “maior terá que sera carga que ten que suportar unestrato máis pequeno da povoa-ción”. Para solventar ese proble-ma os ponentes apostan poradoptar medidas que incentivena natalidade “en forma de avan-taxes fiscais, sociais e outras”.Pero como un aumento da nata-lidade só teria efeito a médio elongo prazo, a alternativa máisinmediata para aliviar a cargadas pensións seria que “a idadede xubilación aos 65 anos sexaopcional podendo demorarse”.

Recorte da atención

Unha das principais eivas dosistema que o relatório advirte,é o recorte do tempo que osmédicos poden adicar aos pa-cientes. Ese recorte viria provo-cado polo intento de reducircustes dos sistemas de saude,

nun momento no que é necesá-rio adicar máis atención parasatisfacer ás demandas dunhapovoación cada vez máis infor-mada e que, ao tempo, deman-da maior e mellor atención.

A posición da ponéncia nesteaspecto é rotunda. “Calqueraque sexa o modelo sanitárioadoptado por unha comunidadedebe garantir que o médico dis-poña de tempo axeitado paraadicar aso seus pacientes”.Proporcionar información e fa-cer uso das novas tecnoloxiaspara axilizar o acceso ao siste-ma sanitário son algunhas dasclaves que se apontan.

Enténdese que nos próximosanos o cidadán/paciente terácada vez máis responsabilidadena xestión da sua própria saudee que as novas tecnoloxias pro-piciarán un incremento do seuprotagonismo. A informatizaciónda história clínica, por exemplo,pode facilitar que sexa o pacien-te quen se faga cargo dela, di.

Pero as novas tecnoloxias nonsó estarán ao servizo do cida-dán senón tamén do personalsanitário. A sua progresiva im-plantación oferece oportunida-des “para a mellora das condi-cións de traballo e a eficáciados distintos profisionais sanitá-rios nas áreas de información,comunicación e formación”.♦

Propoñen retrasar a idade de xubilación para garantir o mantimento do sistema

A ponéncia de Sanidade aposta por fórmulasde xestión empresarial nos centros sanitários

Proxecto 2000

Tabaco, alcol,obesidade,contaminaciónambiental oualimentar,enfermidadesdo futuroO consumo de tabaco,de alcol, a obesidade , afalla de actividade física,a hipertensión arterial ea contaminaciónquímica e físicaambiental e alimentáriason as principaiscausas de enfermidadeque se apontan de caraao futuro. Moitos destesfactores están xapresentes, outros,segundo se recolle naponéncia, iránincrementando os seusefeitos.

Desde o relatórioadvírtese danecesidade de coñecermellor a relación entrea presenza noambiente e nosalimentos dedeterminadassubstáncias “químicas,metais, resíduos,radioactividade” e aprobabilidade depadecer enfermidadesrespiratórias oumalformacións. Aotempo, recoméndase oincremento dademanda social canto ácalidade dos alimentose do ambiente en xerale a implantación demedidas de vixiáncia econtrol.

Ademais, resáltase apreocupación polaxeralización doconsumo de tabaco ealcol. Sinálase que seantes o consumo detabaco era máisfrecuente entre oshomes, agora nonapresenta diferénciasentre ambos sexos eentre a xente máisnova. O mesmo serecolle no caso doconsumo de alcol. Ospatróns estáncambiando de cara a unconsumo máisfrecuente e excesivoentre xente nova comohábito social.

Para evitar estasdinámicas proponse aadopción de medidas deactuación para tratar osproblemas derivados,pero fáise especialfincapé nas medidas deprevención,nomeadamente nocontrol da suapublicidade para reduciro seu consumo.♦♦

✒ PAULA CASTRO

Fundacións, Sociedades Públicas, Consórcios ou FundaciónsPúblicas Sanitárias son as fórmulas de xestión empresarial pro-postas pola ponéncia de Sanidade do traballo prospectivo Galiza2010, para “responsabilizar” aos centros sanitários de titularieda-de pública “dos resultados da xestión” e para que xeren “actitu-des que tendan a mellorar a eficiéncia e calidade dos servizos”.Alén do funcionamento dos centros, o relatório inclue unha aná-lise das demandas de servizos sanitários a 10 anos vista, adver-tindo do progresivo envellecimento da povoación e da necesida-de de adoptar medidas que garantan o mantimento do sistema.

O proxecto advirte como unha grave eiva o recorte de tempo de atención do médico ao doente. A.N.T.


8

✒ A.E.

Os nomes dos proprietáriosdas “vacas tolas” saen en to-dos os lados, pero non asmarcas dos pensos que as in-fectaron. A Xunta negase afacelas pública e as empre-sas ameazan aos xornalistas.A imaxe da carne galega so-fre unha importante erosiónmália a que só se detectancomo positivas o 1 por mildas vacas analisadas. A por-centaxe de Fráncia, por exem-plo, é tres veces superior.

“As nosas vacas comeron o desempre”. Síntense culpábeis. Osgandeiros que lles aparecen “va-cas tolas” sofren un doble trau-ma, unha triple dor. Primeiramen-te está a perda económica, a in-certeza no futuro. Pola outra ban-da, asumen unha espécie demaldición, de ser uns sarnentosao ter que apeitar cun andácio danova bíblia, o capitalismo liberal,que eles nen entenden, nen pro-fesan. Por se fose pouco, oficial-mente pídenlle que esteñan cala-dos, que sofran en solitário esaespécie de maldición.

Unha e outra vez repeten, comadisculpándose, que as suas va-cas comian “san: herba seca,pasto, palla e un pouquiño depenso, que está moi caro”. Al-gunha facenda de boa casa, ta-mén tiña entre o seu menu diá-rio silo e fariña. O que pode di-cerse é que, en máis da metadedas explotacións nas que apare-ceron vacas contaminadas porEEB, o penso non era alimentoprincipal, senón unicamentecomplemento para algunha eta-pa, cando estaban pendentes eos primeiros mesas da paridura.

Pero o seu nome está en todosos xornais, na televisión, na rá-dio, nas fotografias e dá a voltaao mundo por internet. O seunome, o da casa, o da aldea e oda parróquia... Non é unha an-drómena calquera. O nome, pa-ra un labrego galego é impor-tante. Como é o nome da suacasa, o da sua tribo. Por iso secria unha corrente de solidarie-dade, entre outras cousas. Por-

que os viciños síntense todosque están a ser atacados nasua intimidade por esas revela-cións dun grave pecado queeles non cometeron. Así se sin-te. Publicamente repudiados,acusados, condenados.

Os culpabeis

Mentres tanto, as fábricas depenso que contaminaron esasvacas, segundo os estudos rea-lizados polo laboratório do pro-fesor Badiola, en Zaragoza, nonse coñecen. Elas son as verda-deiras culpábeis porque comer-cializaron pensos de fariñas ani-mais que están proibidos desde1994. Pero cando chamas parasaber a sua opinión, o único quefan é ameazar con demandassupermillonárias se aparece oseu nome publicado, “porqueestá a inducir que o noso pensofoi o culpabel”. Ainda que a va-ca só comese toda a vida desamarca de penso.

A Xunta, tamén é culpábel por-que non levou unha laboura ins-peccionadora axeitada, mália aque estes pensos que contami-naron ás vacas galegas levan se-te anos proibidos no mercado.

Por iso a Xunta tampouco querdar os nomes dos fabricantes dospensos implicados “porque nonestá demostrado que fosen oscausantes”. Nen esplicar porquese comercializaban se ficaranprohibidos. Nen porque se llesprima a estes fabricantes que es-taban incumprindo a legalidade adestrución destas fariñas. Existepolo menos unha investigación?

Mentres tanto seguen a apare-cer máis casos de vacas tolasna Galiza. Tres novos esta se-mana. Xa van nove. O 1 por mildas análises priónicas realiza-das. Galiza leva a mitade doscasos contabilizados no Estado,pero tamén máis da metade dasprobas realizadas. En Fráncia aporcentaxe de vacas analisadase das contaminadas é tres ve-ces superior. Pero, cada vezque aparece un caso o sectorcárnico galego perde credibilida-de, mercado; perde diñeiro. Osanimais xa se venden a metadedo prezo. Mais a carne aos con-sumidortes cústalles o mesmo.Os intemediários, os distribuido-res, son os únicos que seguen agañar cartos. É o famoso efectodo liberalismo. A auto regula-ción do mercado que predican.♦

Só se detectan na Galiza o 1 por mil de vacas enfermas

A Xunta non dá a coñecer o nomedas fábricas de pensos implicadas

Cazade bruxas“Matan un cociñeiro dunhaComandancia de Mariña e de-núncian a todos os cociñeirosbascos por non ter pechado osseus estabelecementos –escrebeEduardo Haro Tecglen en ELPAÍS– Onte o ABC era case unmonográfico desta caza de bru-xas, como o foi porque osxesuitas non quixeron celebrarun acto relixioso do PP en ho-menaxe a unha vítima. Consi-deraron que era de propagandamentres o PP boicoteara a ho-menaxe a Lluch porque eradialogante. Cito ABC comoreferéncia porque o diárioapóiase en Savater. Estes feitos,xunto a outros mil a diário,confírmanme que o trunfo doterrorismo, que comezou coatrégua non escoitada e denomi-nada trampa, avanza a médiodo anti-terrorismo convertidoen caza de suspeitosos, partidá-rios, acobardados ou o que eleschaman non belixerantes: unhacomoción da sociedadepensante (...) Por veces com-parei este anti-terrorismo tanpeculiar co anti-comunismo daGuerra Fria que conxelou opensamento de esquerda, des-de os Estados Unidos deica to-da Europa e comezou a demo-ler os partidos socialistas, radi-cais ou simplementesesquerdistas. E foron levandointelectuais. Antes que me le-ve por diante, prefiro decilo:por se serve, por se alguén ca-vila, por se advirte que podeestar contra o terrorismo sendenunciar aos outros que nonson nen queren o terrorismo:sen ser un energúmeno”.♦

Duas violénciasJosep Lluís Carod-Rovira,secretário xeral de Esquerra Re-publicana de Catalunya escrebeno semanario EL TEMPS: “Haiunha violéncia física con inten-cionalidade política, protagoni-zada pola ETA, que recusamospor motivos éticos, mais taménpolíticos. Ora, non só padece-mos esta violéncia: tamén exis-te, con intencionalidade políti-ca, outra violéncia, non físicasenon institucional, mediática,administrativa, exercida poloEstado español, promovida poloPP e, con outro estilo, taménpor boa parte do PSOE. No pri-meiro, e mágoa decilo, asi comoa ETA pousa a pistola encol damesa para facer avanzar as suasideas, hai quen pon os mortoscausados por esa mesma pistolaco mesmo obxectivo. El muertoes nuestro, aseguraba en Terrasaun dirixente do PP, chantaxeemocional coa que presionabapoliticamente para redactar omanifesto unitário. Mal camiñoeste. Nós tamén temos os nososmortos: os milleiros de afusila-dos polo franquismo por cuxadesaparición nen un só respon-sábel pasou pola cadea. Un fei-to ignominioso que nunca foiconsiderado delito. Ninguénpuido, doutra parte, sair a ruapara manifestarse contra aque-les crimes, nen organizar cape-las ardentes, nen minutos de si-lenzo, nen manifestosunitários”. Carod-Rovira coidaque a satanización dos naciona-lismos proba “que o que máispreocupa o PP e o que máiscombate non é a violéncia, se-non a vontade de soberania, aafirmación nacional non espa-ñola. Esta adoecida teimaespañola contra a diversidade ea pluralidade lingüística, cultu-ral e nacional é o que explica aincorporación do PSOE á es-tratéxia criminalizadora doPP”. O secretário xeral deERC conclúe que xa que ETAnon se independizou coa vio-léncia nen o Estado puidosilenciar aos nacionalismos po-la via represiva, chegou a hora“de amañar civilizadamente:falando, negociando, dialogan-do. Con quen? Con todos.Canto antes fagamos, máis ví-timas aforraremos”.♦

XOSÉ LOIS

Na mina do monte Arabeu, enMesia, onde se atopou o verte-doiro supostamente ilegal de va-cas mortas, traballan a reo mé-dia dúcia de operários para ta-par definitivamente os centos decadáveres. En só un mes desa-pareceron todas as marcas visí-beis do enterramento. O enca-rregado da obra non deixa pararmoito os visitantes e de candoen vez un coche da Garda Civilfai garda na entrada de graveira.

Pronto estes traballos terán unobxectivo definido, converter un-

ha parte da mina nun parque deócio de 600 millóns de investi-mento, o proxecto máis ambicio-so dun concello que non pasados 3.500 viciños e ten, segundoas asociacións e o Bloque Na-cionalista Galego (BNG), moitascaréncias en infraestruturas.

O BNG critica a intención daXunta de Galiza de deixar quesobre as vacas podres se crieunha zona verde artificial e pre-visibelmente pouco frecuenta-da, tendo en conta os costumesdos habitantes e as evidentes

faltas de atractivo dunha zonamoi degradada polo efecto damina de grava.

A sua proposta pasa por imper-meabilizar o depósito de vacaspara que non se poidan filtrar aságuas contaminadas, se dispo-ña unha depuradora. “Se semantén a situación actual, o rioTambre, ao que van parar aságuas dos mananciais de aqui,vai resultar afectado. Hai queevitar o desastre”, explicou Ma-noel Bello, concelleiro naciona-lista en Mesia.♦

Máis de 600 millóns para soterrarbaixo un parque as vacas de Mesia

As obras para ocultar o enterramento de Mesia van a bon ritmo. A.N.T.


9

Como avalia o SLG a situa-ción na que se atopa o sectoragro-gadeiro?

A situación para os produtores devacun de carne é moi grave. Asexplotacións están tocando fundoe hai moitos mozos que decidiran,no seu dia, porse á frente dunhaexplotación de carne en zonas on-de o despovoamento é importante,como as de montaña, e que agoraestán cuestionando a posibilidadede pechar as portas e procurar al-ternativas laborais fora. Temos va-lorado que as perdas en renda pa-ra o conxunto das explotacións devacun da Galiza poden rondar os20.000 millóns de pesetas. Soncálculos estimativos, pero que seaxustan bastante a realidade.

Apóntase aos pensos comoprincipal axente transmisorda EEB. De quen é a respon-sabilidade de que se comer-cializaran e se lle desen comoalimentación ao gado máliaestar proibidos?

Hai unha responsabilidade políticaclarísima por ter autorizado a fa-bricación de fariñas de carne paraintroducir nos pensos e permitirque se convertira ás vacas en ca-níbales. Tamén hai unha respon-sabilidade por parte dos fabrican-tes, que seguiron elaborando es-tes pensos, logo de 1994, aindaestando proibidos. Alén diso, no

ano 94 proíbense estas fariñaspara rumiantes pero seguen auto-rizadas para porcos, polos e pei-xes. Isto deriva en tres posíbeis si-tuacións: que haxa fraude e quealguns fabricantes, que de feitohoubo, seguisen elaborando pen-sos con fariñas cárnicas pésie es-tar proibidas; que houbera mistu-ras acidentais, porque se nunhamesma fábrica se fabrican pensoscon fariñas cárnicas e outros quenon levan, é posíbel que se mistu-ren acidentalmente cos destina-dos aos rumiantes; que puiderahaber contaminación através doscircuitos de produción. Se atravésdo mesmo circuito se fan pensospara porcos e polos con fariñascárnicas e detrás sae o penso pa-ra rumiantes pode contaminarse.Aí a responsabilidade seria deambos, pero sobre todo demons-tra que as inspeccións brillaronpola sua auséncia.

O feito de que sexa na Galizaonde están aparecendo máiscasos, a que considera que sedebe?

Ainda hai animais que se alimen-tan dunha forma máis natural, peroa alimentación intensiva existeigual que en outras partes do Esta-do e de Europa. De feito, os ani-mais que están dando positivosson animais que comeron pensonalgunha etapa da sua vida. O fei-to de que a Galiza apresente o

maior número de casos non signifi-ca que estea máis contaminada,senón que se están facendo máistests para detectar a enfermidade.Consideramos que é imprescindí-bel que no resto das comunidadesautónomas se intensifiquen namesma medida que aqui para de-tectar a todos os animais que po-dan estar enfermos. É fundamen-tal se se quer tranquilizar á cidada-nia e erradicar a enfermidade.

A política agrária posta enmarcha pola administracióngalega promoveu a explota-ción intensiva, como se en-tende que agora o presidenteda Xunta afirme que isto per-mitirá volver a un tipo de ex-plotación extensiva?

O presidente da Xunta está utili-zando as inquedanzas sociaispara lavar a sua imaxe ante anefasta actuación ao longo des-tes anos. Se o governo da Xuntaquixera fomentar a alimentaciónextensiva teria que paralisar a fo-restación de terras agrárias, re-cuperar terras que xa están fo-restadas e pór en marcha medi-das económicas para que na Ga-liza comecemos a incrementar abase territorial das explotaciónspara producir en base a pastos eforraxes e mesmo para producira proteina vexetal que necesita-mos para alimentar aos animais.O próprio Fraga deberia instar ao

governo central para que se de-mandara na UE o cultivo deóleo-protexinosas, porque atra-vés dos acordos de Blair House,acadados entre a UE e os EEUUno ano 62 e revisados no ano93, estase importando alimenta-ción para o gado desde EEUUsen aranceis, o que vai en detri-mento da própria produción deproteina vexetal na Europa e pro-voca a dependéncia da alimenta-ción do gado. Fraga sabe que senunca se tivera mudado de mo-delo de alimentación e explota-ción, nunca se teria dado esteproblema. Estas declaraciónsnon son máis que propaganda.

A información que receben con-sumidores e produtores é esca-sa e mesmo contraditória. Co-mo avalia a xestión da crise?

A Xunta sabia que xa no ano 90aparecera o problema no ReinoUnido, que o noso modelo de pro-dución era o mesmo e que se es-taban introducindo fariñas de car-ne na alimentación dos ruminan-tes, pero non se adoptaron asmedidas necesárias. Até este anoa produción de fariñas de carneestiveron permitidas para porcos,polos e peixes, pero non se proi-biu a importación de fariñas doReino Unido até finais do ano 96.Estaba claro que antes ou des-pois iámonos atopar co mesmoproblema. Non nos vale que o

presidente da Xunta diga, candoo escándalo de Mesia, que a nin-guén se lle peden imposíbeis. Ti-veron 10 anos para dotarse dosmeios necesários para prever ouafrontar a crise antes de que che-gara. Sabiase que os animaisconsumiran eses pensos e que aenfermidade tiña un periodo deincubación longo. Entrementres,na Suiza, cando se declarou a en-fermidade no Reino Unido, come-záronse a facer controis, mesmoconsiderando partes do animalcomo material específico de risco.Aqui non entrou en vigor esa le-xislación até Outubro do 2000.

O Plano de choque que pre-tende aplicar a Xunta, permiti-rá superar a crise?

É insuficiente. Haberia que apro-bar unha dotación orzamentáriade 20.000 millóns de pesetas parapaliar a crise das explotacións eevitar que pechen e destinar orza-mentos para un plano especial deintervención para a Galiza, parasacar das explotacións os bece-rros que non hai maneira de ven-der. As explotacións están colap-sadas con animais que se estánpasando de quilos e non hai ingre-sos porque descenderon as ven-das. Isto supón un custe engadidoporque os becerros seguen co-mendo. Para iso non hai cartospero hainos para os fabricantesdas fariñas e para publicidade.

Son esas as propostas que faio SLG para pór freo á crise?

Son inxustas as previsións doplano de retirada dos animaismaiores de 30 meses, porquenon se axustan ao prezo que ti-ñan antes as vacas. Cada pro-dutor que queira solicitar acoller-se a ese plano ten que apresen-tar por cada vaca un aval de50.000 pesetas, que pode ter uncuste de entre as 5.000 e as7.000 pesetas. O valor destasvacas pode estar, segundo aclasificación que teña o animal,entre 40.000 ou 90.000 pesetas,cando antes valian entre as70.000 e as 150.000 pesetas.Logo, o animal ten que ir a undos catro matadoiros que se vanencarregar del e o transportedesde a explotación até o mata-doiro tamén corre por conta doprodutor. Se xa se perde na va-ca unha parte do valor e do queimos perceber temos que pagartransporte e avais bancários,queda reducidísima a cantidade.Ten que se negociar cos bancospara que o aval sexa gratuito eque o transporte o asuma a ad-ministración. Outro custe deriva-do é o transporte dos MER (Ma-teriais Específicos de Risco),que para animais de máis de unano é de 4.000 pesetas máisIVE e para becerros dunhas1.500 pesetas máis IVA. Se ago-ra tamén se inclue o espiñazo,vóltanse incrementar os custes.O seu transporte deberia sergratuito. Haberia tamén queaprobar unha normativa que re-gulara o que se pode incluir nospensos. Estamos falando dunhasituación grave, e as consecuén-cias que ten para a saúde huma-na, pero non se está falando na-da dos antibióticos, que estánautorizados como cebo en pen-sos para alguns animais nen daintrodución de millo ou soxa ma-nipulados xeneticamente. Tráta-se de regular os compoñentesdo penso e tirar todo aquelo quesexa nocivo para a saúde. Depouco vale que esteamos agoracombatindo de forma dramáticaesta enfermidade se dentro depouco estoupa un escándalo ali-mentar cos antibióticos.♦

Lídia Senra‘Todo animal que entre no matadoiro debe ser controlado’

✒ PAULA CASTRO

A ENCEFALOPATIA ESPONXIFORME BOVINA, MÁIS COÑECIDA COMO MAL DAS VACAS TOLAS, TEN PROVOCADO UNHA CRISE ALIMENTAR SEN PRECEDENTES QUE PON EN

CUESTIÓN O MODELO DE PRODUCIÓN E MESMO AS GARANTIAS SANITÁRIAS DOS ALIMENTOS QUE CONSUMIMOS. POLO MOMENTO, O MÁIS PREXUDICADO É O SECTOR

AGRO-GADEIRO, QUE VE COMO AS VENDAS BAIXAN POÑENDO EN PERIGO A PERVIVÉNCIA DAS EXPLOTACIÓNS E DA PRÓPRIA ECONOMIA AGRÁRIA GALEGA. LÍDIA SEN-

RA, SECRETARIA XERAL DO SINDICATO LABREGO GALEGO, ANALISA AS ORIXES DA CRISE E AVANZA ALGUNHAS DAS MEDIDAS A ADOPTAR PARA ERRADICALA.

A. PANARO


10

■ IMUNIDADE DE EMPRESAS E POLITI-COS RESPONSABEIS. Ante a aparición naGaliza de novos casos de vacas tolas, –enexplotacións máis ben pequenas–, e uncuarto por confirmar, a primeira conclu-sión que cabe sacar é que podemos estarante un panorama realmente preocupante:

1.— Polo que poda ser a mesma evoluciónda enfermidade, pois parecen xa moitos ca-sos en relación ao tempo que se leva de se-guimento do mal das vacas tolas;

2.— Estes casos veñen ratificar o deficientecontrol das medidas para a eliminación defariñas animais que se tiñan que ter tomadodesde que no ano 1988 se demonstrou que éatravés das fariñas como se produce a propa-gación da enfermidade entre o gando bovi-no. Neste sentido, os consumidores non po-demos suportar por máis tempo que os inte-reses do mercado das fábricas de piensos po-dan prevalecer sobre o direito á saúde de to-dos nós e é absolutamente reprobábel que taldescontrol se teña dado en toda Europa, en todoo Estado e en toda Galiza coa total imunidade,tanto das fábricas e importadores de piensos,como dos políticos responsábeis de tal descon-trol. Desde o 1988 sábese da responsabilida-de das fariñas animais na transmisión da en-fermidade entre o gando bovino; desde oano 1996 sábese da transmisión ás personasdeste mal das vacas tolas; desde o 1997 quea comisión europea para o seguimento daenfermidade denunciou a importación de fa-riñas contaminadas do Reino Unido, houbotempo dabondo para tomar as medidas ne-cesárias en defensa da saúde pública e nondeixarse surprender hoxe por uns casos devacas tolas que ben poderian terse evitado.

■ NON AFORRAR. Non poden aforrarseesforzos materiais, económicos e humanospara oferecer unha completa garantia aoconsumidor e até conquerir a erradicacióncompleta da enfermidade.

Cando se trata dunha enfermidade que irre-mediabelmente conduce á morte; cando na-da se sabe do grado de expansión que podeter alcanzado; cando, ademais, é ainda pou-co o que se coñece da enfermidade e poucoo que se sabe dos seus mecanismos de trans-misión, é evidente que nada se pode aforrar:

— Nos esforzos e recursos destinados a ofe-recer aos consumidores a máis absoluta ga-rantia de calidade e salubridade en toda acarne que chega ao mercado,

— Nen tampouco na loita consecuente e cons-tante para conquerir a sua total erradicación.

■ ANALISAR TODA A CARNE. A loita porestes obxectivos debe empezar por analisartoda a carne destinada ao consumo, dispo-ñendo, en consecuéncia, dos recursos ma-teriais e humanos que sexan necesários, in-cluido un laboratório de referéncia:

Desde o noso ponto de vista, a garantia desalubridade e calidade que os consumidoresestamos a reclamar só pode vir dada porquese analise exaustivamente toda a carne destina-da ao consumo, de forma que non poida ha-ber dúbidas sobre a sua salubridade. Isto, porsuposto, exixe dispoñer en todos os mata-doiros de laboratóriosindependentes e de técni-cos preparados, e taméndun laboratório de refe-réncia máis próximo, queserva para confirmar re-sultados, pero taménpara dirixir e controlartoda a rede analíticados demais laborató-rios. Neste sentido, cre-mos que é de absolutanecesidade que unhacomunidade de indudá-bel vocación agro-gan-deira como Galiza ecun campus universitá-rio en Lugo especializa-do en agricultura e gan-daria poda pronto dis-poñer do seu própriolaboratório de referén-cia.

Da mesma forma seriaconveniente a análisede todos os MER, can-do menos de formaaleatória, co fin de investigar a evoluciónda enfermidade en todas as suas fases.

Todas estas análises, ademáis, deberian ser-vir para investigar (para o que será necesárioa correspondente equipa de investigación)todos os aspectos até agora pouco claros daenfermidade. Tampouco a este fin de inves-tigación se lle deben negar axudas e esforzos.

■ ALERTA Á INCINERACIÓN. A loita poraqueles dous obxectivos non pode vir a en-gadir inecesariamente novos riscos, comoos que poden resultar da incineración.

É normal e lóxico que teñamos que exixirtamén que na loita por estes dous obxecti-vos que acabamos de dicer se poña especialatención en non xenerar inecesariamente no-vos riscos, que poden, a curto ou meio prazo,

resultar igual de perigosos. É por isto que te-mos denunciado aos responsábeis do verte-doiro de reses en Mesia; é por isto que se-guimos a exixir que se trasladen a vertedoi-ro controlado as reses, fariñas e residuos es-pecificados de risco que se tiraron en Mesia,e é por isto que nos opoñemos á incine-ración inesária de reses e de MER cando sepodan (como é o caso) utilizar outros méto-dos de esterilización de, mesmo, maior ga-rantia e de menores impactos ambientais. Ese as condicións de esterilización que dis-pón a vixente lexislación para os materiaisespecificados de risco (con destino final a

vertedoiro controladode residuos perigososdo produto resultante)non se considera sufi-cientes, mellórense noque faga falta.

Nós queremos recor-dar que a incineracióné un procedemento detratamento final daque sempre van resul-tar dioxinas, furanos,metais pesados, produ-tos orgánicos resultan-tes da combustión in-completa ou da recom-binación de gases naschiminés de depura-ción, gases da chuviaácida, etc, etc. Nonnegamos que se podautilizar a incineraciónpara resolver situa-cións de emerxéncia,mais non podemospensar nela para inci-nerar todos os mate-

riais especificados de risco que se teñen queeliminar na Galiza.

■ NON AO SACRIFÍCIO MASIVO. Con estemesmo obxectivo de non xenerar riscos ine-cesários, non somos partidários de obrigar asacrificar todas as reses das explotación afec-tadas por un caso de vacas tolas: Se toda acarne destinada ao consumo tén pasado polasua preceptiva análise prévia, isto debera sergarantia abondo, sen ter que implementalacon máis sacrificios dos necesários.

Se é certo que a enfermidade non se trans-mite horizontalmente dunha vaca a outra;se é certo que no Reino Unido se tén com-probado que a infección tén afectado a moi-tas explotacións extendidas por toda a xeo-grafia, pero con poucos casos en cada explo-tación (nunca máis de cinco, salvo unha ra-

ra excepción), non nos parece xustificadoque se obrigue ao sacrifício de todas as resesdas explotacións afectadas. Se a excusa éque todas comeron das mesmas fariñas, istoteria que levar ao sacrifício de todas as resesalimentadas desde a mesma fábrica de pien-sos de onde viñeron as fariñas da explota-ción afectada. Ademáis, onde ir por outrasreses coas que repoñer, con garantia de nonestar afectadas, a explotación unha vez pasa-da a obrigada cuarentena de tres meses?

Desde o noso ponto de vista, –que oferece-mos ao debate dos expertos–, ista medida émesmo contraproducente para o seguimen-to e estudo da evolución da enfermidade,pois nunca saberemos se as reses asi sacrifi-cadas non tiñan a enfermidade porque nonse lles deu tempo a desenrola-la ou porquenunca a ian a desenrolar. Mais útil, enten-demos nós, é controlar exaustivamente aexplotación afectada de forma que se ga-ranta un estrito seguimento das entradas esaídas e de que a toda res destinada ao sa-crifício se lle faga (independentemente daidade) o preceptivo análise da Encefalopa-tia Esponxiforme Bovina.

■ NOVA POLÍTICA AGRÁRIA. Necesítasepromover outra política agro-alimentar distin-ta á que se veu promocionando desde aUnión Europea durante os últimos vinte anos:

As razóns últimas desta crise alimentar haique buscala nunha política agro-gandeiraque busca a cantidade en base a unha produ-ción intensiva con piensos animais, hormo-nas, antibióticos, etc, antes que a calidadeen base a unha produción baseada na terra,nos pastos e a forraxe. Hai que volver, pois,á produción extensiva, facendoa rendíbelpor ela mesma. Non pode, neste sentido,utilizarse esta crise para expulsar máis xentedo meio rural e para pechar ainda máis ex-plotacións das que teñen pechado nos últi-mos anos. Polo tanto, non poden facer reca-erse sobre o sector produtor unhas responsa-bilidades que non tén. Asi pois, –ademáis deser de xustiza–, é ambientalmente e sanita-riamente necesário satisfacer aos produtoresde todas as perdas que esta crise lle está aprovocar. E, complementarmente, haberáque invertir esta tendéncia á intensificaciónque, en último término, está na orixe destacrise. Sen isto, sen defender as explotaciónsextensivas con terra, pastos e forraxe (no lu-gar de adicalas á produción forestal de baixacalidade); sen defender o meio rural, onteforon as dioxinas en Bélxica, hoxe as vacastolas en toda Europa e mañán será calqueroutra crise producida por transxénicos, porherbicidas, por insecticidas, etc.♦

TRATAR CON CORDURA AS VACAS TOLASADEGA (ASOCIACIÓN PARA A DEFENSA ECOLÓXICA DE GALIZA)

‘Onte foron asdioxinas en Bélxica,hoxe as vacas tolasen toda Europa e

mañán será calqueroutra crise producida

por transxénicos,por herbicidas,

por insecticidas,etc.”

MANUEL BELLO

O enterramento ilegal de Mesiafoi o ponto e aparte

na crise das vacas tolas.


11


12

✒ H.V.

O alcalde socialista de Marin,Francisco António SantiagoFernández aproveitou unhacrise aberta pola marcha dundos concelleiros do seu parti-do para expulsar ao edil máisincómodo, Alfonso Sola, queformaba parte do grupo de cin-co concelleiros que quedaronfora do BNG. Os compañeirosde Sola apoiaron a decisión.

A demisión do edil socialistaLuís Gude provocou unha cri-se no concello de Marin por-que ao marchar afirmou quetanto o alcalde como o conce-lleiro de Urbanismo estabanenvoltos en irregularidades ur-banísticas. Ainda que en prin-cípio o PSOE anunciou a ex-pulsión de Gude do partido po-las acusacións verquidas, un-ha folga de fame no interior doseu automóbel diante do con-cello facilitou que o partido re-cuase de momento.

En todo caso e ante a criseaberta, o alcalde decidiu a ex-pulsión do governo municipal doconcelleiro de Economia e Fa-cenda, Alfonso Sola, quen leva-ba tempo distanciado do restodos seus compañeiros. A deci-sión do alcalde contou co res-paldo dos outros catro concellei-ros que foran elixidos na lista doBNG pero que a raiz dunha con-trovertida crise quedaran foradesta organización. A marchado Bloque de cinco dos seusseis concelleiros –só quedouMariola González Fernández–apartou do governo a esta for-mación, xa que foron os cincorestantes edis quen permanece-ron no executivo municipal.

A falta dun soporte organizativode corte política conferiu unhaextrema febleza a este grupo deex concelleiros do BNG, quemoi pronto perderon a sua uni-dade interna. As diferéncias en-tre eles e sobretodo o cansánciopolo labor desenvolvido polasua cabeza visíbel, Antón Pou-sada –quen se negou a realizardeclaracións a A Nosa Terra–,levouno a abandonar a sua de-dicación exclusiva en favor dou-tro compañeiro. Despois deabandonar Pousada, o seguinteen cair foi Alfonso Sola, a per-

soa do grupo máis próxima aoBNG e o elemento máis incómo-do para o PSOE, xa que a miu-do formulaba obxeccións e críti-cas ao resto do Governo. O en-frentamento chegara a un extre-mo que o alcalde acusouno de“individualista” para xustificar asua expulsión.

Coa expulsión de Sola do Gover-no e a retirada de Antón Pousa-da da primeira liña da actividademunicipal –ainda que mantén asua fidelidade ao governo–, oPSOE de Marin pode governar

con maior comodidade e coa se-guridade de que conta co apoiode catro concelleiros –aos quehai que sumar os oito socialistas,frente a Sola, a edil do BNG eaos sete do PP–, cantidade quesupera a maioria absoluta. Coaexpulsión de Sola e a perda deinfluéncia de Pousada diminueademais o grao de capacidadedos ex edis do BNG para impor ocumprimento de compromisosprogramáticos aos seus sóciossocialistas no governo. O pano-rama queda asi despexado parao PSOE en Marin.♦

A folga sen servizosmínimos de La Unióndeixa sen transportea parte das Rias Baixas

Numerosas localidades dasRias Baixas están a padecera folga declarada enTransportes La Unión,empresa do grupo Monbusque se dedica ao transportede viaxeiros por estrada. Ofeito de que se estexan aincumprir os servizosmínimos agrava un conflitoque provocou que moitoscoléxios quedasen sentransporte escolar. A CIG,que convocou o paro,explicou que este débese aodeterioro das condiciónslaborais; a saber: xornadasde once horas edespedimentosindiscriminados nos últimosmeses. A empresa négase anegociar coa CIG.♦

Os gadeiros rexeitana instalación dun parqueeólico na Pastoriza

O lugar onde se vaiinstalar un parque eólicode Muimenta, na Pastoriza,está nuns terreos con“pradeiras e plantaciónsforestais de alto valor, queson imprescindíbeis para omantenimento do gadodos seus proprietários”.Por esta razón unhacoordenadora deafectados xa comezou apreparar actos de protestacontra esta instalacióneléctrica que promove aempresa basca Gamesa.Os afectados taménprotestan porque Gamesapretende adquirir o montea baixo prezo e que senega a alugalo, comosucede noutras zonas dopaís. Para evitar unhaexpropriación, a novacoordenadora pedirá aoconcello da Pastoriza queapresente alegacións aoproxecto de parqueeólico.♦♦

O Governo centralanúncia un TRD entreA Coruña e Ferrolpara Maio

No mes de Maio entrará enfuncionamento un TrenRexional Diésel entre ascidades de Ferrol e ACoruña, segundo informou oGoverno central ante unhapergunta formulada polodeputado do BNG polaCoruña Francisco Rodríguez.O tempo estimado detraxecto seria de unha hora edez minutos. Trátase dunhamellora a respeito dasituación actual, pero nonremata por achegar as duascidades de forma competitiva,xa que a distáncia por viaférrea entre ambas é decincuenta quilómetros. Conovo TRD a velocidademédia non chegará aos 60quilómetros por hora.♦♦

Os compañeiros do concelleiro, escindidos do BNG, apoiaron a decisión

O alcalde socialista de Marin expulsado governo municipal ao edil máis incómodo

✒ H.V.

Cinco concelleiros do PP de Ni-grán incorporáronse ao Governomunicipal, que estaba integradopolo alcalde socialista ManuelRial máis outros dous edis. Des-te xeito, o executivo pasa a teroito integrantes –a Comisión deGoverno será algo máis reduci-da–, mentres a oposición estácomposta por nove persoas:dous do PP, cinco do Partidodos Independentes de Nigrán edous do BNG.

Do acordo entre socialistas epopulares quedaron fora o can-didato á alcaldia, Xosé Villar, eo seu concelleiro de confianzaXosé Luís Jardón. Os outrosconcelleiros asumirán con todaprobabilidade os departamentosde Vias e Obras, Urbanismo,Turismo e Servizos Sociais.

O PP galego non autorizou unacordo por escrito pero consen-tiu a incorporación dos seusconcelleiros ao governo munici-pal nun momento moi delicadopara o executivo da vila e para opróprio PP local, que tramita aexpulsión do seu cabeza de lis-ta, Xosé Villar, alcalde indepen-dente no mandado da pasadacorporación municipal en substi-tución do até entón alcalde po-pular, Avelino Fernández, quecriou o PIN para concorrer áseleicións cando o seu partidocambiouno por Villar.

A situación política da vila ta-mén é delicada porque o Go-verno municipal até agora es-taba composto por só tres per-soas –todas do PSOE. A istohai que sumar o enrarecimentodas relacións políticas ao ac-tuar de facto coordenadas

duas persoalidades tan enfren-tadas até o presente como osdous anteriores alcaldes: XoséVillar e Avelino Fernández. Al-gunhas fontes indican que esacoordenación entre Vi l lar eFernández teria motivos urba-nísticos.

O alcalde do PSOE fixera unchamado a todas as forzas po-líticas para formar parte do go-verno debido á situación ex-cepcional. Excluia ao candida-to do Xosé Villar e ao do PIN,Avelino Fernández. “Tamén fi-xen un enésimo chamamentoao BNG, pero preferiu perma-necer á marxe”, relatou ManuelRial. A invitación de Rial taménabrangue aos concelleiros queestán no PIN, xa que ainda quese incorporaron cinco dos seteedis do PP, o número continuaa ser insuficiente para garantir

a aprobación dalguns pontospara os que fai falta a maioriaabsoluta, coa que non conta ogoverno municipal.

Agás un periodo de tres mesesao princípio do mandado da ac-tual corporación, o alcalde so-cialista de Nigrán, Manuel RialCadaval governou en francaminoria e tivo que botar man democións de conf ianza paraaprobar os orzamentos munici-pais. Para iso, empregou asamplas atribucións que lle ou-torga a Lei de Bases de Réxi-me Local e despregou unha ac-tividade política tan efectivaque anulou un intento de mo-ción de censura de indepen-dentes e populares . Agora,cando a marxe para prosperarunha moción é mínima ou ine-xistente, invita á oposición a in-tegrarse no seu governo.♦

Dous edis populares quedan na oposición, xunto aos independentes e ao BNG

O PSOE de Nigrán incorpora ao governo municipala cinco concelleiros do PP

As últimas eleicións municipais deron ao PSOE oito concelleiros, sete ao PP e cinco ao BNG. Na fotografia, Escola Naval Militar, si-tuada nese concello.

Nº 973 - ANO XXIV8 DE FEBREIRO DE 2001 13

✒ P.B.

Diferentes concellos están aimpulsar proxectos para op-tar ao programa europeuEqual, que é unha continua-ción de outros planos de ca-rácter social. Os municípiosintegrados no Eixo Atlánticoutilizarán esta estrutura co-mo paraugas para arrouparas suas iniciativas e oferecerunha extratéxia conxunta. Vi-go, pola contra, concurrirácoa Mancomunidade. Prevénque a Galiza lle correspon-dan ao redor de 4.000 millóns.

A idea da Comisión Europea éque o plano sexa xestionado di-rectamente nos concellos, enbase a un princípio de vertebra-ción social e de colaboración en-tre as diferentes administracións.Os proxectos constan de trespartes. A primeira correspónde-se coa constitución dunha Agru-pación de Desenvolvimento naque deberian estar implicados amaior parte dos actores sociaise que se encarregará de mate-rializar o proxecto. Unha vezaprobado pola Comisión Euro-pea, executaríase o programa,que terá unha duración de apro-

ximadamente dous anos. O últi-mo chanzo implica dar conta edifundir as iniciativas realizadas.

Os planos europeus son planosexperimentais que tratan de im-pulsar inciativas anovadoras.Neste caso o Equal apóiase encatro ideas básicas sobre as quepoden traballar as agrupaciónsde desenvolvimento á hora deelaborar o proxecto. Refírense ácapacidade de inserción dossectores máis desfavorecidos(maiores de cuarenta anos, mu-lleres, mozos, discapacitados)con medidas para a promociónde emprego, á promoción e me-llora das empresas ou á adapta-bilidade dos postos de traballo.A cuarta dimensión é transver-sal, ten que ser obxecto de aten-ción necesáriamente, e refíresea garantir a igualdade de oportu-nidades entre homes e mulleres.

As axudas europeas depende-rán, segundo se prevé, do tipode povoación que concurra, dotamaño do proxecto, a capacida-de de incidéncia que amose aagrupación de desenvolvimentoe o deseño das accións. Nestesentido a Comisión Europea exi-xe que nesta agrupacion este-

xan implicados os diferentes ac-tores sociais (sindicatos, empre-sários, institución de diferente ín-dole), pero tamén anima a quese constitua unha rede de apoio.Esta rede poderia estar confor-mada por entidades financieiras,asociacións de viciños, de em-presa, culturais ou doutro tipo.

Oficialmente as agrupacións dedesenvolvimento non podenconstituirse até que o proxectoresulte escollido. Nembargantesos concellos xa se están a pre-parar. En Lugo, por exemplo, oGoverno municipal xa conseguiuo compromiso da Universidade,sindicatos, confederación de em-presários e cámara de comércio.Tamén iniciou o contacto con ou-tros colectivos para garantir unharede de apoio. Outras organiza-cións que se comprometeron acolaborar son Cáritas, a ONCE oua Cruz Vermella.

Segundo intúen os diferentestécnicos municipais os pontosclaves para poder receber asaxudas van xirar en torno a facerun bon diagnóstico do território,completar o proxecto con outrotipo de accións, integrar aos dife-rentes axentes sociais, acreditarcapacidade para actuar, anovar,fomentar as novas tecnoloxias efacer referéncia á cooperacióntransnacional. Tamén cren quevai ser importante que o progra-ma sexa susceptíbel de sertransferido a políticas máis xerais–fora do ámbito municipal– a ex-periéncia prévia ou, entre outrascuestións, introducir perspectivasde control de calidade.

Este programa europeu tradu-cirase en aproximadamente84.000 millóns para todo o Esta-do, dos que ao redor de 4.000investiríanse na Galiza por serun território Obxectivo 1. OsConcellos prevén que en Marzose abra o prazo de solicitude.♦

Elaboran proxectos para mellorar o empregocon iniciativas anovadoras que favorezan aos sectores discriminados

Os concellos prepáranse para optarao financiamento do plano Equal

O milagredo Real Madrid?

MANUEL CAO

En certa ocasión, un investigador británico publicou unlibro, produto da sua tese de doutoramento, sobre as rela-cións entre o franquismo e o Real Madrid. A difusión des-te libro non tivo apoio nen facilidade algunha dado queen España, foi e é política e socialmente correcto decla-rarse seguidor desta equipa. Para ser precisos, todos os es-pañois somos, dalgun xeito, copartícipes da evolución eresultados desta entidade dado que contribuimos a finan-cialo consciente ou inconscientemente e con indepen-déncia da predileción que poidamos ter en matéria depor-tiva, preferentemente futbolística. Seguramente, a xene-ralidade da povoación española non se parou a pensar quea entidade Real Madrid debe ser hoxe en Europa unha dasexcepcións máis rechamantes que queda no sentido daimpunidade ou isención a moitas normas básicas que seaplican tanto ás persoas físicas como ás persoas xurídicasde carácter público ou privado.

Dados de fácil disposición en calquer médio de comunica-ción resaltan o seguinte sobre o comportamento económi-co-financeiro da entidade Real Madrid. Cun orzamentoanual de 20.000 millóns e unha débeda recoñecida polonovo presidente de arredor de 50.000 millóns, a secciónfutbolística da entidade compra un activo (o portugués Fi-go) por 10.000 millóns. Ben, esta situación, comporta-mento ou modo de actuar seria praticamente imposíbelpara calquer entidade pública ou privada no seo da UniónEuropea, Norteamérica ou Xapón e, probabelmente, enmoitos outros países do chamado Terceiro Mundo. As rá-tios de viabilidade económico-financeira son tan negati-vas que simplesmente acarrexarian, ou ben o saneamentoimediato mediante venda de activos, a refundación doclube ou a desaparición do mesmo. Naturalmente, a che-gada a este estado financeiro nunca seria posíbel de nonproducirse un trato de favor, incomprensíbel nun Estadocapitalista normal e corrente, por parte dos acredores(probabelmente entidades financeiras e particulares), pro-vedores e, sobre todo, institucións públicas. Se calquerparticular ou empresa debe cumprir a lexislación mercan-til, fiscal, laboral, por qué a entidade Real Madrid estáisenta? Existen excepcións legais e especificadas explicita-mente, tales como a Coroa ou a igrexa Católica, que te-ñen un tratamento institucional e xurídico diferente aodo comun dos axentes económicos, sociais e políticos pú-blicos ou privados na sociedade española, mais dificilmen-te a entidade deportiva Real Madrid pode ter trato desigualao dos axentes que operan no próprio sector por antixurídi-co, anticonstitucional e directamente lesivo para o restodos participantes na competición deportiva. O estatuto es-pecial que a efectos organizativos recoñece a Lei de Socie-dades Anónimas Deportivas a esta entidade non afecta aoscritérios de funcionamento e responsabilidade mercantil, fi-nanceira e social. Entidades deportivas en mellor situacióneconómica tiveron que desaparecer ou rexenerarse en Se-gunda B ao se lle aplicar sen máis a lexislación e as normassobre garantias económico-financeiras usuais.

E é aqui onde aparece a funcionalidade desta entidade parao conxunto do Estado. O Real Madrid debe ser un símboloda españolidade ben entendida, un asunto de interese xe-ral compartido por todos e que forma parte da coluna ver-tebral do Estado. O ser de España require da figura simbóli-ca triunfadora do Real Madrid no que todos temos que nosidentificar. Existen rendementos políticos e institucionaisde carácter global que lexitiman e dan sentido ao carácterexcepcional que supón a inaplicabilidade das leis xerais eespecíficas a esta entidade. A alteración das regras da de-mocrácia e o socavamento da lei pública non parece im-portar, neste caso, ao conxunto da sociedade española.♦

‘O ser de Españarequire da figura simbólicatrunfadora do Real Madrid

no que todos temosque nos identificar”

Vigo coordenarase cos municípios da Mancomunidade namentras que Lugo (abaixo), por exemplo, participará na estratéxia do Eixo Atlántico.


14

✒ RAMÓN MACEIRAS

Unha vez dentro do novo mi-lénio podemos albiscar o quenos espera botando unhaollada ao resultado do proce-so de concentración de capi-tal que se desenvolveu du-rante a década dos noventa.

Segundo diversos estudos daLondon School of Economics eoutros autores, o capital transna-cional coñeceu nos últimos 20anos unha expansión crecente:representaba o 17% do PIB mun-dial en 1982, pasaba xa do 30%en 1995 e andaba perto do 50%no ano 2000. O proceso crecentede mundialización da economia(globalización, para outros) veuda mau da concentración de ca-pital a traves das coñecidas fu-sións. Ao mesmo tempo, os Es-tados viviron un proceso de des-capitalización, principalmente po-la via das privatizacións. As esti-macións falan de privatizaciónspor 513.000 millóns de dólaresde dólares a escala mundial en-tre 1990 e 1997, dos cales 215millardos corresponden á UE.

Este crecente proceso de priva-tización da economia mundial,sen precedentes históricos, faique máis ou menos 200 mega-empresas acumulen hoxe máispoder que moitos Estados. Aorixe maioritária destes super-monopólios se reparte entre Es-tados Unidos, Xapón, Alemaña,Franza, Gran Bretaña, Suiza,Corea do Sul, Itália e Holanda.As 100 empresas líderes po-suen 2 billóns de dólares enpropriedades fóra dos seus paí-ses de orixe, segundo JohnStopford, da London School ofEconomics.

A primeira consecuéncia nefastadeste proceso de superconcen-tración afecta directamente aoemprego. O reagrupamento demercados que implica a super-concentración permite economiasde escala. Os devanditos estudosmostran que as 37 mil transna-cionais operan con menos de 250empregados e frecuentementecon menos de 100 empregadostraballan até en 15 países. Porexemplo, unha vez producida afusión entre Exxon e Mobil reduci-

ron a nómina no 7,5%, é dicer,cesaron a 9.000 traballadores.Coa concentración das empresasaeronaúticas en Estados Unidosperdéronse un millón de postosde traballo desde 1992, segundoa revista The Economist.

Na Unión Europea, segundo va-riados estudos, estímase que seperderán até 312 mil postos detraballo antes do 2005. A UEcarga xa con 18 millóns de para-dos, pero todo o continente tenxa 50 millóns de persoas sen em-prego. O máis recente informe da

OIT fala de máis de mil millónsde parados en todo o mundo.

O proceso de superconcentra-ción do capital está xa contabili-zado. Só durante os oito anos daadministración Clinton en Esta-dos Unidos se rexistaron 166.310fusións ou alianzas de empresaspor un monto de 9,8 billóns dedólares. Tal enxurrada de fu-sións se reproduce en Europa eXapón ao longo dos anos noven-ta, ainda que non dispoñemos decifras totais. En todo caso, o pro-ceso continuará nesta década.

Os exemplos máis recentes fa-lan por si nos últ imos dousanos. Chrysler foi mercado porDaimler-Benz. Mitsubishi e Vol-vo selaron unha alianza estraté-xica. Renault mercou parte deNissan. General Motors compraDaewoo e alia-se con Toyota,Isuzu e Suzuki; Ford con Mazdae Peugeot con Citroën.

Exxon e Mobil fusionáronse haidous anos. Totalfina uniu-se conELF en Setembro do 99. BritishPetroleum e Amoco fixeron omesmo. Repsol mercou YPF.Areospatiale Matra e Daimler-Chrysler fundiron-se nunha no-va firma en Outubro do 99(Eads) baixo o auspício de Jos-pin e Schroeder.

Pero os sectores de telecomu-nicacións e financeiro levan abatuta das fusións. Vodafone,uniuse con Airtouch e tentoumercar en a Mannesmann. Haimáis: ATT con Mediaone; BellAt lant ic con GTE; CBS conViacom; MCI con Sprint. Citi-corp mercou Travelers; Na-tionsbank con BankAmerica;Mitsubishi Bank y Bank of To-kio; Unión de Bancos Suizosmerca a Sociedade de Ban-cos; Banco de Escocia e Nat-west. Santander e Central His-pano e BBV e Argentaria. To-dos estos exemplos son dosanos 98 e 99.♦

Futuro ‘máis despexado’para As Pontes,di Rodrigo Rato

Tras o fracaso da fusiónEndesa-Iberdrola o futurodeberia estar “máisdespexado” para a central dasPontes, segundo as palabrasdo ministro de EconomiaRodrigo Rato. CompareciaRato a petición própria e doBNG o Martes 6 na comisiónde Economia do Congreso. Oministro non foi máis explícitoe actuou como se o Executivonon tivera capacidade dedecisión nos planos para acentral. Francisco Rodríguez,deputado do BNG, sinalouque o fracaso da fusión“desatranca algo o camiñocara unha futura central deciclo combinado”, ainda queEndesa segue sen poderaumentar a sua poténcia. Osnacionalistas consideran aconversión nunha central deciclo combinado como “básicapara manter o grao desuficiéncia eléctrica do nosopaís e da que depende taména viabilidade da plantaregasificadora e a suaubicación na comarca deFerrol”.♦

En Malvar asóciano transladocoa rescisión de contratos

Os traballadores de JoséMalvar Construccionesestán dispostos a levar acabo un programa demobilizacións se o grupoproprietário Obrascón-Huarte-Laín continua cosseus planos de transladara empresa de Pontevedra aCompostela. Nunhaentrevista que mantiveronco alcalde pontevedrés,Miguel Fernández Lores oLuns 5, expuxéronlle que otranslado da empresaencubre unha futurarescisión de contratos,especialmente nasoficinas. Incumpriríasedese xeito o plano deviabilidade asinado coaXunta no ano 1998,lembran.♦♦

A Estrada acolleun seminário sobredespovoamento rural

Un seminário parareflexionar sobre o futuro dorural. Dese xeito conciben noSindicato Labrego Galego oSeminário sobreDespovoamento Agrário eRural, que se vaidesenvolver no recinto deexposicións e congresos daEstrada os dias 9 e 10 deFebreiro. Enmarcado dentrodo programa de formaciónda Asociación Europea paraa Formación Agraria e Rural,nos dous dias daranse acoñecer orixes erepercusións dodespovoamento,analizaranse as políticas quese están a aplicar, erealizarase unha valoracióndos efeitos que a PolíticaAgrária Comun (PAC) está ater nos envellecidoshabitantes do agro. ♦♦

Este que comeza ten toda a pinta de ser unano catastrófico para o emprego en Galiza.Oscuros nubarróns se cernen sobre a eco-nomia galega e os dados que se van coñe-cendo apontan a un empioramento dramá-tico da situación do paro e do sector gan-deiro e a pesca.

Quedan poucas dúbidas de que o ciclo alcis-ta da economia deu todo o que tiña que daren Galiza, deixando ao seu paso terra arra-sada no agro e no mar e no tecido industrialpúblico. Podese concluir xa que en Galizanon foi aproveitado o ciclo alcista, nen polaXunta como motor do sector público, nenpor un empresariado de visión estreita e lar-ga mao para receber subsídios e traficar coasinfluéncias.

O ciclo alcista da economia rematou en Ga-

liza coas seguintes ci-fras en matéria de em-prego: 34,6% de traba-llo eventual, 15% detraballadores sen con-trato, 30% de econo-mia submerxida e unhasituación de precarie-dade laboral que abran-gue case ao 55% dosasalariados galegos.

Visto en perspectiva delongo prazo, en dezanos o paro non fixosenón medrar, máliacalquer tipo de maquilaxe ou interpretaciónenrevesada que se quera facer da situación.Durante os governos de Fraga perdéronse nopaís 129 mil empregos. A manchea de sub-

vencións públicas aoempresariado, á cria-ción de emprego, á for-mación, á promociónempresarial, os fulanospactos polo emprego,serviron de pouco paracambiar unha situaciónque semella ser estruc-tural e que ten que veren definitiva co mode-lo de país que está namente de Don Manuele os seus rapaces.

O que se barrunta paraeste ano no noso país é para estremecerse. Aaposta é moi forte e o mundo sindical e a so-ciedade galega teñen moito que decir sobreesta situación.♦

Annus horribilis no emprego‘Na Galiza non foiaproveitado o ciclo

alcista, nen pola Xuntacomo motor do sectorpúblico, nen por un

empresariado de visiónestreita”

RAMÓN MACEIRAS

Entre 1990 e 1997 privatizouse no mundo por valor de 513.000 millóns de dólares

Baixo a éxida dos supermonopólios

O tipo de contrato que une aostraballadores ás suas empresasse converteu no Estado españolno principal determinante do sa-lário, moi por encima doutrosconceitos como a formación, aidade ou a experiéncia do tra-ballador, segundo un informerealizado polos profesores San-tiago Pérez Camarero e ÁlvaroFidalgo Vega para a FundaciónArgentaria. Os autores de ditoinforme consideran que en Es-paña as características perso-ais do traballador, como son aidade, a titulación ou a expe-riéncia prévia, teñen moito me-nos peso na determinación dassuas remuneracións que as ca-racterísticas da relación laboral

(antigüidade, ocupación, xorna-da realizada e tipo de contrato)ou as da empresa (tipo de pro-priedade, actividade económi-ca, tamaño, tipo de mercado ouclase de convénio que regulaas relacións laborais). Esta es-trutura cria distorsións no mer-cado laboral e alonxa aos salá-rios dos elementos mais ligadosá produtividade, o que introducemoitas rixideces no sistema.Como os salários dos contratostemporais nacen xa un 35%máis baixos que os indefinidose a própria temporalidade impe-de acumular antigüidade, a re-lación contractual actua comofreo á medra dos salários econverte-se nun dos motivos

mais claros de discriminaciónsalarial, superior, mesmo, á dis-criminación observada por se-xo. Asi, segundo os autores docitado informe con dados obti-dos da enquisa de salários, asmulleres cobran até un 25%menos que os homes, pero untraballador temporal pode che-gar a cobrar case a metade doque cobraria un fixo en igualda-de de condicións. E é que as di-feréncias entre salários segun-do o tipo de contrato se incre-mentan a medida que aumentaa idade. Chega ao máximo nos50 e 53 anos, cando os saláriostemporais meios chegan a cairpor embaixo do 50% dos salá-rios indefinidos.♦

Contratos basura e baixos salários

Os procesos de concentración danse con forza no sector automobilístico.

Nº 973 - ANO XXIV8 DE FEBREIRO DE 2001 15

✒ A. ESTÉVEZ

Dez ministras suecas dun to-tal de vinte carteiras ministe-riais. No Parlamento de Esto-colmo, 157 dos 349 escaños,son ocupados por mulleresactualmente, un 45% de repre-sentación feminina na Cámarabaixa. En canto aos parlamen-tos rexionais, volta poñerse ácabeza na UE cunha repre-sentación do 47%, 810 depu-tadas dos 1.717 escanos re-xionais. O país nórdico im-ponse como exemplo para oParlamento Europeu en cantoá participación da muller napolítica. Non está lexislada; fo-ron as cuotas estabelecidasnon oficialmente polos partidosas que deron os resultados.

O contexto social ou o sistemaeleitoral vixente en cada paísinflue no número de alcalde-sas, deputadas ou ministras,pero son as organizacións polí-ticas as que teñen na sua manunha maior participación damuller no mundo político. Alo-menos asi conclue un informerealizado polo Parlamento Eu-ropeu, que examina a efectivi-dade das cuotas e das acciónspositivas.

As listas pechadas e os siste-mas de maiorias desfavorecenás mulleres porque os candida-tos son escollidos “en base acriterios moi estritos, como partedo que constitue un candidatode éxito, e con énfase nas ca-racterísticas masculinas”. Senembargo, non son determi-nantes. Un exemplo constituiría-no Suécia, Dinamarca, PaísesBaixos, Aústria e Alemaña que,pésie aos sistemas eleitorais delistas pechas, acadan unha altaporcentaxe de mulleres nos ór-gaos de decisión.

Son as organizacións políticasas que deben tomar medidaspara fomentar, non só a partici-pación, senón á candidatura demulleres nos procesos eleito-rais, aconsellan en Bruxelas.Pero tamén son os máis reá-cios. As mulleres, ainda queparticipen en actividades debase, contemplan máis impedi-mentos para formarse comocandidatas. Fundamentalmen-te, a falta de tempo tras unhaxornada laboral e familiar.

O informe do Parlamento pon,como exemplo de que as cuo-tas fixadas por lei non resultansempre efectivas, o caso doPartido Socialista de Bélxica.Pésie a incluir un 25% de mu-lleres nas suas listas, as eleitaseran ben poucas. A lei aproba-da en Bélxica obrigaba a unhacuota de unha cuarta parte decandidatas nas listas dos parti-dos, que aumentou a un 33,3%a partires de 1999, pero nonestabelecia o posto no que de-bian ir situadas. Asi que as mu-lleres serviron para completaras listas, polo final. En Fráncia

e en Itália, os tribunais anula-ron iniciativas a favor das cuo-tas por consideralas “inconstitu-cionais”, pero en Finlándiamantense unha lei, asinada en

1985, pola que nos órgaos dedecisión debe haber un 40% derepresentantes de cada sexo.De un 25% no ano 1980, pa-souse a un 48% en 1996.

Tampouco os tribunais queda-ron calados en Inglaterra candoo Partido Laborista estabeleceulistas exclusivas de mulleres pa-ra o 50% dos escanos. Decidi-ron en favor de candidatos ho-mes que foran rexeitados naslistas. Por estas razóns, o infor-me do Parlamento revela comoefectivos os sistemas de cuotasnon oficiais dos partidos. OsVerdes compoñen a metade daslistas en Aústria e Alemaña conmulleres, os Laboristas aché-ganse en Inglaterra, e en Suéciacúmpreno todas as forzas queconcurren ás eleicións cunhamedida extra: o que se chama“sistema cremalleira”, alternarnomes de homes e mulleres nalista eleitoral, garantindo desexeito que sempre haxa candida-tas en bons postos.

Cifras alonxadas

Nos concellos, hai menos mulle-res que nos parlamentos rexio-nais e estatais da Unión Euro-pea. Só un de cada cinco con-celleiros é muller, é dicer, o20%. O nível máis alto de repre-sentación feminina dase no Par-lamento Europeo cun 27,64%.Cifras ambas alonxadas dos pi-cos que marcan países comoSuécia, Finlándia, Noruega ouHolanda. O Estado español ocu-pa os últimos postos da UE encanto a ministras, só tres de de-zasete; detrás van Itália, Gréciae Portugal. Noventa e sete de-putadas no Congreso de Madridsobre 349 escanos situan a Es-paña moi lonxe ainda do 45%de parlamentárias en Suécia, eo 37% en Dinamarca e Finlán-dia. Na Galiza as porcentaxescaen ainda máis; no Parlamentode Compostela só en 12 dos 75escanos sentan mulleres.♦

As forzas políticas suecas son exemplares polo número de mulleres nas cabezasde lista, di o Parlamento Europeu

Os partidos seguen a confiar no ‘candidato’Un erroinformáticona vida dunhaestudante

“Xa falei catro veces cos res-ponsábeis da sección de Bolsasdo Centro de Orientación eInformación Estudantil, inten-tei falar co vicerreitor de orde-ación académica, déronme lar-gas, falei co Valedor do Estu-dante esta mañá e todos medin o mesmo, que non me pre-ocupe, que se vai solucionar”.Quen asi fala é M. Vilas, estu-dante de Xornalismo en Com-postela, que envia un correoelectrónico deseperado o Xo-ves 1 de Febreiro porque, a es-tas alturas, está sen matricularna Universidade de Compos-tela e, consecuentemente, senbolsa de axuda aos estudos.

A angúria desta estudante venprovocada por unha circuns-táncia allea. Os tan frecuenteserros informáticos fixeron quea metade dos créditos que lleproporcionaron as asinaturasdo curso pasado apareceransuspensos. Recoñece que sonunha minoria os afectados, pe-ro quéixase de que “non se nostome en sério”. Ao non estarsolucionado o aspecto dos cré-ditos, non pode matricularseno curso actual, nen, polo tan-to, optar a unha beca do Mi-nistério de Educación que lleten correspondido nos tresanos anteriores.

Ela comezou o curso como oresto dos seus compañeiros,pero sen matrícula oficializa-da. “Xa empecei facer exames.Que vai pasar coas actas?”, si-nala. Conta que no mes deXaneiro, alguns dos seus com-pañeiros tiñan as bolsas ingre-sadas no banco. Os responsá-beis do negociado de bolsas daUniversidade comprome-téronse a enviar unha solicitu-de de novo co expediente daestudante xa correxido.

A bolsa é imprescindíbel “xaque meu pai ten unha pensiónde sesenta mil pesetas e a miñanai non cobra nada”. A con-tia das bolsas depende dos nú-meros que apresente cada alu-no. Mália que nos últimosanos o ministério axilizou pra-zos, os estudantes deben agar-dar periodos mínimos de tres ecatro meses para que o diñeirosexa reembolsado na sua contabancária. Mentres, as que asu-men os gastos son as famíliasou os próprios estudantes. Avivenda é o cápitulo máis ca-ro; mentres a política das resi-déncias universitarias acostu-ma ser máis flexíbel cos paga-mentos, e admite demoras, es-ta non é a situación da maioriados estudantes que marchande casa para matricularse encalquer dos campus galegos edeben alugar unha vivenda.♦

No Parlamento galego, de 75 escanos, só 12 son ocupados por mulleres. Na fotografia, duas excepcións, a deputada nacionalistaOlalla Fernández e, sentada, a conselleira de Família Manuela López Besteiro. Margaret Thacher, abaixo, que abandoou a políticaen 1990, foi a primeira ocidental en dirixir un país.

A. P

AN

ARO

✒ H.V.

O Departamento de Saúde doGoverno norte-americanodeu en parte a razón á disi-déncia da Sida e recomendouretrasar no posíbel o trata-mento contra esta doenza atéque non haxa síntomas por-que os efectos secundáriosque causan os fármacos sonmoi severos. Se o AZT provo-caba inmuno deficiéncia, osnovos cócteis de nucleósi-dos e inibidores de proteasasdanan ris, fígado, e cerebro.

A denúncia formulara en 1997Donald Abrams, profesor demedicina da Universidade deCalifórnia en San Francisco echefe da Unidade da Sida doHospital de San Francisco, amáis antiga do mundo. Nun arti-go publicado na revista Conti-nuum, Abrams advertira que osnovos fármacos non contabancon estudos contra o placebo, édicer, que se investigaba sobrea marcha en pacientes que sesometian a un tratamento quecrian contrastado.

Desde a denúncia de Abrams, onúmero de trastornos provoca-dos polos novos fármacos com-postos por nucleósidos (tipoAZT) e inibidores de proteasas,foi medrando conforme se esten-dia o tratamento. Agora as con-secuéncias levaron ao Governonorte-americano a interromper amedicación aos portadores quenon apresentan síntomas.

Isto dá a razón en parte aos disi-dentes da Sida, que discutiantanto que se tratase dunha epi-démia infecciosa como os méto-dos terapéuticos empregadospara combatela, ao considerarque provocaban inmuno de-ficiéncia e outros cadros clínicos.

Efectos no Terceiro mundo

O modelo promovido nos últimoscatro anos polo Governo norte-americano para combater a Sidativo especiais implicacións nospaíses do Terceiro mundo. Inci-dindo na prevención através dosnovos fármacos, os norte-ameri-canos privaban ao Terceiro mun-do de campañas de loita contraas trinta patoloxias asociadas áSida e abocaban a eses países aunha forte mortandade por esasenfermidades, que finalmente seatribuia á Sida.

O recurso á prevención atravésde novos fármacos e a renúnciaá loita contra pandémias como atuberculose ou a hepatite (am-bas relacionadas coa Sida peroanteriores ao mal), chegou amerecer a cualificación de “pla-no euxenéxico” entre a disidén-cia da Sida e mesmo entre al-guns líderes do Terceiro mundo,nomeadamente hindues e sula-fricanos. Tanto é asi que o presi-dente de Suláfrica, Thabo Mbe-ki, na última conferéncia mundialda Sida celebrada en Durbam,chegou a reclamar reconducir apolítica contra a Sida en clavede combater as enfermidadesasociadas. A petición de Mbeki

foi parcialmente aceitada, peroantes tivo que enfrentarse a un-ha campaña internacional dedescrédito. Hoxe os EstadosUnidos danlle en parte a razón.

A política de saúde mundial lide-rada polos Estados Unidos amo-sa incongruéncias notábeis. Un-ha delas ten que ver coa vacinacontra a malária desenvolvidapolo científico colombiano Ma-nuel Patarroyo, que foi desacre-ditada polos Estados Unidos trasunha experimentación desenvol-vida polo exército deste país enTanzánia e que negaba parcial-mente efectividade á vacina. Os

americanos negáronse a con-trastar internacionalmente estainvestigación, que ademais en-traba en contradición coas pro-bas do próprio Patarroyo. Poisben, ainda que se verifiquen osdados das probas realizados po-los norteámericanos e quede de-monstrado que a efectividade davacina é parcial, o uso dos novosfármacos contra a Sida é máisdiscutíbel porque carecen de es-tudos contra placebo e a cadaestá máis demonstrada a suamalignidade. Ainda asi, estes fár-macos empregáronse en todo omundo mentres a vacina de Pa-tarroyo quedaba en suspenso.

A pol í t ica nor te-amer icanacontra a Sida tiña relación di-recta coa indústria farmacéuti-ca dese país, que obtén gran-des benefícios na venda decócteis contra a Sida. As gran-des corporación farmacéuticasamericanas aproveitan a suasituación para elevar artificial-mente os prezos das medici-nas contra esta doenza. Asi, oBrasil vén de advertir ao Go-verno dos Estados Unidos quefabricará dous fármacos con-tra a Sida, en concreto Nelfi-navir e Efavirenz, a menosque non baixen os prezos daimportación.♦


16

Concentración contraa incineración epor unha alimentación sá

O Sábado 10 de Febreiro ás12 da mañá na Praza dasPraterias en Compostela vai-se celebrar unha concentra-ción de protesta contra a in-cineración do lixo e a favorda compostaxe e dos planoscomarcais de reciclaxe. Ade-ga, organización que convo-ca, alerta dos graves proble-mas de contaminación de ali-mentos que orixinan as emi-sións das incineradoras eaposta por unha agriculturaecolóxica que garanta a pro-dución de alimentos sans.Os ecoloxistas quéixanse deque alguns dos planos alter-nativos a Sogama estexanen ponto morto, e lembraque a Administraciónestadounidense inclue asdioxinas na lista de substán-cias canceríxenas.♦

Insisten no valorda lagoa de Antela noDia Mundial dos Humidais

A asociación “Amigos daTerra” aproveitou acelebración do Dia Mundialdos Humidais, o Venres 2de Febreiro, para chamar aatención sobre a“importante agresión am-biental” que padeceu a La-goa de Antela. “O que foi alagoa, humedal mítico cali-ficado no seu dia como undos máis importantes enextensión e riqueza bioló-xica de todo o Estado, foidestruído por mor da polí-tica agraria do antigo rexi-me que programou a suadesecación”, recordan. Apesa do seu deterioro, os“Amigos da Terra” resaltana sua biodiversidade e ad-virten dos perigos da con-centración parcelaria quese prepara no concello deRairiz de Veiga, ao quepertence boa parte da su-perfície da antiga lagoa.♦♦

La Coruña e Orenseen Galicia. Net

A Dirección Xeral de Xuven-tude anda estes dias volcadano encontro de xóvenes afei-zoados á informática Galicia.Net, que vai reunir a centosde rapaces en Compostela.Pero na páxina do evento eninternet aparecen toponimosincorrectos como “La Coru-ña” e “Orense”. A mocidadeda Mesa pola Normalizaciónchama a tención sobre estefeito. “Asimesmo ainda quese poderia consultar a páxi-na tanto en galego como enespañol a versión no nosoidioma está chea de frasesenteiras na outra língua”, din,para engadir que a consella-ria de Família edita materiaispara a mocidade que, ou nonteñen versión en galego, ouaparecen cheos decastrapismos. Por outra par-te, o deputado do BNG noCongreso, Franciscorodríguez, denunciaba nunhacarta remitida ao coléxio deavogados ferrolán, a AxenciaTributária usaba o topónimo“El Ferrol del Caudillo”.♦

Propón inicialo só cando haxa síntomas por mor da gravidade dos efectos secundários

O Governo americanorecomenda retrasar o tratamento contra a SIDA

Visita de Xosé Manuel Beiras. O Portavoz Nacional do BNG, Xosé Manuel Beiras, visi-tou A Nosa Terra o Xoves 1 de Febreiro, onde saudou aos traballadores e intercambiou con elesopinións sobre a moción de censura e a situación política actual, interesándose pola marcha do pe-riódico e dos proxectos editoriais da empresa. Na foto, Xosé Manuel Beiras aparece co presidente dePromocións Culturais Galegas, Cesáreo Sánchez Iglésias, co conselleiro delegado, Xosé FernándezPuga e co director do periódico Afonso Eiré, na sua primeira visita ás dependéncias do semanário.♦

Os fármacos preventivos contra a Sida provoca graves efectos secundários. DELMI ÁLVAREZ / Arquivo

A Ramón López Seoane chamá-banlle o Ramón dos Isqueirosporque acostumaba levar unscantos nos petos, coa pedrasempre mollada porque vivia per-manentemente na chúvia, espe-cialmente no seu derradeiro in-verno. Na casiña que herdou deseus irmáns chovia coma na rua.Todo deitaba água agás as billas.O piso de terra era pura lama e

estrume, no faio da sua cociñacaía unha fervenza por un buratocoma un mundo no tellado. Asbombillas xa non daban luz.

Os que lidaron moito con el des-críbeno como un home peque-cho, sen forzas, encolleito cosanos, calado, sen demasiadossentimentos. “Cando morria al-gun coñecido, dáballe igual”. Vi-

vira toda a vida na mesma casa,traballando ao xornal, analfabe-to e solteiro. “A única vez queestivo fora de Mesia máis dunhasemana foi cando lle buscaronun traballo nas minas de Astú-rias e volveu de ali a pouco por-que non o aturaba.”

Desque lle morrera a derradeirairmá, Ramón vivia só. Aos 88anos, malvivia coa sua paga dealgo menos de 60.000 pesetas.Eses cartos dábanlle para com-prar algo de comida e permitirsecertos estraños caprichos. A pe-sar de non ter carné de conducir,no seu garaxe amoréanse cincocoches que ainda lle pagan o im-posto de rodaxe ao concello, to-dos comprados a viciños de se-

gunda, terceira ou cuarta man.“Houbo quen pensou, cando iadar o seu coche de baixa, que entroques de mandalo ao despece,podia tirarlle 50.000 pesetas aoRamón e contentalo despois dán-dolle unha voltiña polo lugar”, ex-plica un viciño de Albixoi, a parró-quia á que pertence Pereira.

Os viciños máis próximos aoRamón eran os que tomabanconta del. Pola sua man só fer-via o leite do almorzo. O restoda comida traíanlla feita. Eleseran o seu único apoio. A famí-lia que lle queda son uns sobri-ños que moran na Coruña e queviñan de cando en vez sen pa-rarse moito. “Tampouco hai queculpalos, ao Ramón gustáballe

a soidade, andar ao seu xeito,sen se deixar aconsellar”, expli-ca unha das viciñas que máisrelación tiña con el.

O derradeiro antollo do Ramónfoi unha burra fariñeira. A media-dos do mes de Xaneiro chegouo animal, vello e esfarrapado, copeliño branco e a dentámia fana-da. O Ramón, sempre coa za-marra e o sombreiro postos, sa-caba a pacer o animal e aloumi-ñáballe o fuciño de xeito seco,nunha mistura de cariño e disci-plina. O Sábado, 27 de Xaneiro,o Ramón apareceu morto no re-gato de diante da casa. Estabaenchoupado de água, co anorakhinchado sobre a cabeza. Apoucos metros del, na corte, aburra xacia sen vida na palla.

Sospeitas no torbón

Cando os sobriños do Ramónentraron na casa tiveron que po-ñer unhas botas de goma paranon estragar os zapatos. Candaeles, a garda civil levantou ates-tado e indicou que non faltabanada de valor e o xuíz de Ordesordenou a autópsia. Hoxe aíndanon se fixo público o resultado.

Os viciños contan que na mesa dacociña, xunto á lareira, o Ramóndeixara un vaso mediado de viño,uns poucos billetes dobrados des-de hai tantos anos que destinxirannos pregos. Encol dunha cadeira,o sombreiro e a zamarra que oancián non tiraba de enriba.

A morte do Ramón revelou sos-peitas entre os seus viciños. Ofeito de que a postura na queatoparon o cadáver fora pouconatural e o estado das cousasque usaba a cotio destapan ostemores dos seus achegados.“Ficou coas mans por debaixodo corpo, sen terra nen herbaentre os dedos, cousa normalse lle dese un ataque e tentasereaxir”, comenta un viciño. “Ade-mais, na testa tiña un corte fun-do, a pesar de que no regatonon habia nen unha miserábelpedra que puidese telo cortado”.

Os fios da dúbida enobélanse namente da viciñanza. “Pode serque alguén viñese forzalo paraque lle dese diñeiro por calquertrangallada e diante da negativadel, sacudírono un pouco e que-dou no sítio coma un paxariño”,aventura unha viciña.

Unha viciña achou, á entrada dacasa, unha chaviña nova, des-coñecida, que un dos sobriñosrecolleu explicándolle que per-tencia a un armário. O estraño éque os mobles do Ramón dosisqueiros estaban case que tanvellos coma el. Segundo estamesma muller, faltan 20.000 pe-setas que el lle mostrara diasantes. “Veu aqui pagar unha le-ña que meu fillo lle cortara. Nonlle quixemos cobrar nada e vol-veu cos dous billetes novos.Nunca máis se soubo deles.”

O Venres, 26, véspera do pasa-mento do Ramón, poucos fala-ran con el e ninguén escoitounada estraño ou fora do normal.Foron uns dias aqueles de máischúvia no bucle de temporaisdestes meses. O inverno na Te-rra de Ordes é cruel. O ventozoa e arrastra o torbón con for-za para que repenique nos cris-tais das casas. A noite imensapásase ao redor da cociña deferro, entre a baralla e a televi-sión. “Aquela noite asubiou amorte. Estaba leda por ter untraballo feito”, lembra outra dasviciñas de Pereira.♦


Unha burra e o seu dono aparecen mortos o mesmo dia en Albixoi (Mesia)

A noite na que a morteasubiou na casa do Ramón dos Isqueiros

A situación do Ramón dos Is-queiros era coñecida por todo oconcello de Mesia. O grupo mu-nicipal do Bloque NacionalistaGalego (BNG) apresentou unhamoción o 26 de Decembro paraque do orzamento público se tira-se unha partida para arranxar otellado da sua casa e se lle asig-nase axuda a domicílio. A pesarde que a corporación –governa-da polo Partido Popular conmaioria absoluta– aprobou porunanimidade o pedimento, ao fi-nal ninguén se achegou pola ca-sa. “Temos un tenente alcalde,Ricardo Míguez, que ten adica-ción exclusiva para que poida so-lucionar temas coma este, perona prática non fixo nada”, explicaManoel Bello, concelleiro doBNG. Tamén sabia do abandonodo ancián a asistenta social maisen nengun momento apresentouun informe sobre as medidas pa-

ra sacalo da precarie-dade. “El non contabapara nada. Inclusocando se empichou ocamiño, a sua entra-da deixárona sen to-car porque non tiñacarné de conducir. Denada lle valeu estar apagar a rodaxe porcinco coches.”

O feito de que a bu-rra permanecese nointerior da corte du-rante case duas se-manas, sen que oconcello nen a famí-lia fixese nada irritou os viciños.“Mesia sae nos xornais por mordun depósito de vacas ilegal,mais iso non é o único, nas cor-tes apodrecen os animais senque a ninguén lle importa”, ana-lisa un viciño.

A dia de hoxe, na carballeira doLugar do Penedo hai un bece-rro morto ao ar libre, á beiradunha pista agrária, sen nadaque indique que o vaian tirar deali, ainda que as autoridades lo-cais teñen notificación da sua

existéncia. “É a ter-ceira vaca que botanali. Unha levárona osdo concello, outra co-mérona os cans”, re-corda Manoel Bello.

O pasado Martes, 6de Febreiro, operáriosdo concello e parte dafamília do Ramón vi-ñeron, por fin, tomarconta do estado daburra. Seguindo a re-cente tradición institu-cional do lugar, osfuncionários espalla-ron cal vivo sobre o

animal e deixárono queimarsede vagar no siléncio da corte,só estragado polas pingueiras eas carreiras das ratas sobre amadeira, o mesmo son co quese arrolaba cada noite o seudono.♦

Vacas baixo cal, becerros na carballeira

A casa de Ramón estaba a desparecer entre o mato. Á esquera, a burra doce dias despois da sua morte.Abaixo, os restos do becerro entre a follaxe da Carballeira do Penedo.

✒ CÉSAR LORENZO GIL

Mesia fíxose famosa a finais do ano pasado cando os viciños des-cubriron un enterramento masivo de vacas nunha mina . Arestora,os animais mortos volven poñerse de actualidade. No lugar de Pe-reira apareceron mortos o mesmo dia o Ramón dos isqueiros,un ancián de 88 anos, e a sua burra. O animal ficou estricado nacorte durante 12 dias sen que ninguén se fixese cargo del, tes-temuña da lamentábel situación dos derradeiros anos do home.

Os teléfonos móbeis están aconverterse nunha lacra queincomoda a cada vez máissectores sociais. Nos Esta-dos Unidos, por exemplo, osseus adictos enfréntanse aun forte rexeitamento sociale vén de inventarse un apa-rello que anula os celularesque están próximos, men-tres aqui, cinemas e igrexasinsisten en exixir apagar omóbil ao entrar nas mesmas.

A epidémia do móbil estendeu-se a velocidade de vértixe e ho-xe no Estado español hai máisteléfonos móbeis que fixos. NosEstados Unidos exclúese social-mente aos adictos a estes apa-rellos e hoxe tirar de móbil nunlugar público converte ao seuproprietário nun chaiñas. No no-so país, entroques, os usuáriosdo móbil ainda gábanse do seuaparello. Aqui, o móbil gostamáis que a carne de vaca, a xul-gar pola atitude dos seus usuá-rios. Mentres as adverténciassobre a posibilidade de causarcancro cerebral e outros malesnon fan efecto, o caso das va-cas loucas provocou un fortedescenso na venda de vitela.

Para combater a lacra do móbil,científicos norte-americanos ve-ñen de inventar un aparello deuso persoal que evita as molés-tias que causan os móbeis aoanular todos os que están nunrádio próximo do que porta ooportuno invento. O aparello, queainda non chegou ao mercadoespañol, costa 160.000 pesetasna sua versión máis barata.

Ainda asi, a cruzada contra omóbil impertinente xa leva tempo

en marcha na Galiza. As salasde cinema e as igrexas insistenaos asistentes que apaguen o te-léfono celular mentres non rema-ta a película ou o ofício relixioso

e a Escola de Enxeñeria de Vigohai tempo que inventou un apa-rello para instalar nos locais pú-blicos que realiza a mesma fun-ción que a versión norte-ameri-

cana: anular os móbeis que es-tán no interior. O invento galegodiferénciase do estadounidenseen que non se pode levar enribaporque é moi aparatoso.♦


18

En latín stilus significaba “esta-ca” (daí deriva o galego esteo) emáis tarde denominou outro es-teo pequeniño: o punzón coque se escribía facendo inci-sións enriba dunha taboíña co-berta de cera. Utilizando a mes-ma metáfora que facemos can-do dicimos dalguén que é unhadas plumas máis brillantes do paísou que ten unha lingua afiada,pasouse a dicir dalgúns escrito-res que tiñan un estilo moi perso-al ou un estilo moi elegante alu-dindo ao xeito de escribir, de seexpresaren. Finalmente preva-leceu este significado sobre o de“punzón”. Lembremos que a pa-labra estilográfica (en expresióncompleta pluma estilográfica)significa “que escribe á maneiradun estilo”.

Mestre procede do latín magis-ter, un derivado do adverbiomagis “máis”. O mestre é oque máis sabe, e por iso ensi-na. Desa acepción de “profe-sor” pasou a “a máxima auto-ridade nunha materia, o me-llor, o máximo responsabledunha área” e falamos, así,dun mestre da Pintura ou dunmestre da orde de Santiago.

É curioso que, en canto quemestre procede de máis, minis-tro procede de menos (en latínminus). Minister significaba“servidor, axudante”, sentidoque aínda conserva en expre-sións como ministro de Deus.Os ministros en sentido mo-derno, como responsables dun-ha área da Administración,son axudantes dun superior,que históricamente foi primei-ro o rei e despois o Presidentedo Consello de Ministros.

Non son estes os únicos casosnos que se comproba o ascensoou descenso na consideraciónsocial dunha profesión ou car-go a través da palabra que o de-nomina. O mariscal era orixi-nalmente o criado encargadodos cabalos e o chanceler o por-teiro que controlaba a cancela.Polo contrario, vilán, “campesi-no, paisano”, recibe un sentidodespectivo polo menosprezodos burgueses (habitantes dosburgos) e nobres, e cortesá, “da-ma da corte, do palacio”, pasa ater un sentido totalmente ne-gativo como censura á liberda-de sexual das damas da alta so-ciedade nalgúns países da Euro-pa do século XVI.

Nin as palabras nin as linguasson seres vivos que nacen, setransforman e morren. Son,sinxelamente, instrumentoscreados polas persoas, que asutilizan, as transforman ou asabandonan. A súa evolución esupervivencia depende da von-tade dos homes e mulleres. De-les e delas depende tamén quea manipulación interesada dalinguaxe por motivos políticose ideolóxicos, comerciais e pro-pagandísticos, triunfe e a con-virta en instrumento de opre-sión e non de liberación.♦

O FÍO DA LINGUA

Estilode mestre

HENRIQUE HARGUINDEYForte rexeitamento social aos adictos ao celular nos Estados Unidos

Un aparello individual anulaos teléfonos móbeis situados nun rádio próximo

O esforzo para promocionar o uso do móbil conqueriu estender o emprego deste aparello, pero agora está a volverse contra os seususuários. Na fotografia, o futbolista Pelé anúncia un teléfono móbil.


19

✒ B. LAXE

En CiU están a debater as xe-rarquias internas coa ollada nasucesión de Jordi Pujol men-tres, faltos dun verdadeiro pro-xecto político, quen verdadei-ramente está a governar en Ca-talunya é o PP. A demisión deDurán i Lleida como consellei-ro da Generalitat é un episódiomáis na loita pola sucesión.Unió e Durán perderon unhabatalla, pero a desputa segue.

Nos ambientes políticos menosinformados de Catalunya pergún-tanse porque Durán i Lleida re-nunciou a unha consellaria quelle proporcionaba unha poderosaplataforma de proxeción pública,ao incluir, entre outras atribu-cións, a responsabilidade da polí-tica exterior da Generalitat e asrelacións co parlamento catalán.

Secadra é preciso remontarse a14 meses atrás, cando Pujol de-signa o seu governo. Daquelas,en Coalición Democrática deCatalunya teimaron en que Du-rán i Lleida estivese no governopara que compartise responsabi-lidades e o desgaste da xestión.Pensaban en CDC que Duránsempre saira moi ben paradoporque nunca tivera que mollar-se na acción diária dun governo.

Durán aceitou pensando que aconsellaria de Governación pode-ria ser un bon trinque político e,sobretodo, pactou con Pujol unequilíbrio na Generalitat que im-pedise que se nomease ao suce-sor do president desde o governo.

Pero o equilíbrio de poderes ra-chou hai 21 dias ao nomear Pu-jol, de xeito unilateral, co apoiode CDC, o seu partido, pero coaoposición dos seus sócios de-mocristianos, a Artur Mas comoconseller en cap. De feito esta-ba a designar sucesor.

Durán i Lleida, segundo unhapersoa que o coñece moi ben,está psicoloxicamente convenci-do de que Artur Mas non servepara suceder a Pujol, polo quenon pode colaborar con el e,menos, estar ás suas ordes.

Tanto é asi que Durán non asis-

tiu a nengunha reunión do Exe-cutivo desde que Mas é conse-ller en cap e nen sequer l leanunciou a sua demisión. Tansó lla comunicou a Jordi Pujol.

Convencido Durán que non po-dia facer nada desde o governopara suceder a Pujol sen por endificuldades o executivo, decidudemitir e erosionar a Mas desdefora. Na rolda de prensa na queanunciou a sua demisión, Duránfoi claro ao afirmar que o partidonon se perde ou se gaña até opitido final, incluida a prórroga.A batalla pola sucesión a Pujolvai seguir e Durán tentou dar unaviso de que vai en sério.

Todo vai seguir o mesmo

A demisión de Durán prodúcesesó tres dias despois de que Unióe Convergència comezasen asnegociación sobre un novo pro-tocolo que debe rexer a coali-ción. Unha nova etapa na que os

democristianos reclaman máispoder. Pero uns e outros afirmaque nen o futuro da coalición neno do governo están en perigocon esta saída que, de portas afora, é a principal crise na coali-ción nacionalista catalana nosseus 22 anos de existéncia.

Tamén analistas políticos cata-láns, como Miquel Sellares ouJordi Clivillé considera que a de-misión de Durán pode facer cam-biar as cousas. Para eles e outrossectores catalanistas o problemanon é de sucesión, senón de “fal-ta dun proxecto político en CiU”.

“A onde vai CiU?, pergúntase ofundador de CDC, Sellarés. “Arealidade é que en CiU están amandar agora os que falaban enespañol cando eran xóvenes,porque era máis fino”. Destexeito descreben desde círculospróximos a ERC aos novos diri-xentes de CiU, aos que teñenpor moi pouco catalanistas.

O economista e ex sindicalistaJordi Clivillé considera que o“pujolismo transformouse en ré-xime. O mesmo governo nonfunciona porque non se atrevena tomar decisións por medo acontrariar a Pujol”.

Pero o que máis molesta a moi-tos votantes de CiU é que agoraPujol dependa totalmente do PP.Afirman que, nun parlamento con123 deputados progresistas, ago-ra mandan 12 deputados da direi-ta española. “Eles son os que te-ñen a clave política de Catalunyae os que teñen maniatada a polí-tica do PP no Estado”, afirman to-das as fontes consultadas. Esadependéncia do PP seria a quelevou a CiU a non seguir avan-zando no camiño da Declaraciónde Barcelona, que “era a únicavia política que tiñan definida”.

Maragall non perdeu o tempo. Haipoucos dias anunciou a posibili-dade de apresentarlle unha mo-ción de censura a Pujol. Un sódeputado de CiU que abandona-se a disciplina abondarialle a Ma-ragall para converterse en presi-dent. Para logralo, negociou conpersoas próximas a Durán i Lleidapara conseguir o seu apoio. Tra-tariase de que Unió se convertesena aza direita do proxecto “trans-versal e catalanista de Maragall”,segundo fontes do PSC.

Visto desde Galiza, semella in-verosímil, pero, en Catalunyaafirmase que non seria tan des-cabelado como parece. Máliaas posibi l idades que se l leabren, Maragall tamén está moipreocupado cara as próximaseleicións autonómicas. Nontanto polo que sucede en Cata-lunya, senón pola política doPSOE no Estado. No PSC con-sideran que un pacto PP-PSOEen Euskadi farialle perder todacredibilidade catalanista e a op-ción de gañar as eleicións.Desde o PSC téimase tamén,como adianto da sua política,que Pérez Touriño se definaclaramente por unha entente coBNG. Doutro xeito, as suasmensaxes en Catalunya nuncaserán creíbeis, sobre todo porEsquerra Republicana de Cata-lunya, formación da que vaiprecisar Maragall.♦

O Defensor del Pueblorexeita a visita a Euskadido comisário europeude Direitos Humanos

A visita a Euskadi docomisário de DireitosHumanos do Consello deEuropa, Álvaro Gil Robles,atopou un surprendenteopositor, o Defensor delPueblo español EnriqueMúgica. A atitude de Múgicachamou a atención non tantopola sua traxectória comopolo cárrego quedesempeña. En Euskadi ocomisário Gil Robles mantivoencontros con váriaspersoalidades, entre as quese atopaba o alcalde deBilbo, portavoces dosmovimentos pola paz Elkarri,Gesto por la Paz e Foro deErmua, o sindicato daErtzaintza, Erne, e aasociación das vítimasbascas do terrorismo.♦

O PP rexeitaque no pasaporte e o DNI figurenas línguas autonómicas

O PP rexeitou noCongreso unha iniciativado Parlamento catalánpara que “os documentosestatais de identidadeentregados no territóriodas comunidadesautónomas que teñanunha língua oficial distintado castellano debenredactarse integramentena língua oficial doterritório e en línguacastellana, por esa orde”.A oposición lembrou aoPP que na pasadalexislatura si estaba afavor desta posibilidade.O PP, pola sua banda,comprometeuse a que oDNI e o carné de conducirse redacten en castellanoe na língua dacomunidade autónoma,por esa orde e só asolicitude da persoatitular.♦♦

Multitudináriamanifestación en Bilbopolos direitos dos presos

Milleiros de persoasacudiron o pasado tres deFebreiro en Bilbo a unhamanifestación convocadapolas Xestoras pro-Amnistia e Koodinaketapara exixir o respeito aosdireitos dos presos bascose denunciar a política dedispersión que é tancustosa para as famílias.As fotografias doscincocentos presos da ETAapareceron en primeiroplano nunha mobilizaciónque só contou co apoio dossectores abertzales. Osfamiliares dos presosreclamaron intensificar acomunicación entre ambasbandas dos murospenitenciários e lembraronque as condenas son deprivación de liberdade, peronon de recorte doutrosdireitos fundamentais.♦

As desputas pora suceder a Pujol acochan a falta de proxecto político en CiU

Durán i Lleida abandona o executivo catalánpor un problema de xerarquia

Di Fraga que é xusto que Carrero Blanco se-xa glorificado como vítima do terrorismoporque, para alén da sua ideoloxia concreta,foi un servidor do Estado.

Disto infire-se o seguinte:

Hegelianamente, Fraga considera que antetodo está a Ideia, o Estado como encarnacióndo Espírito Absoluto, abstracción ahistórica,estática e, claro, indisolúbel.

O que non sabe Fraga é que emprega o mar-xismo como ferramenta de análise á hora deexpurgar a memória de Carrero Blanco, ofascista que teimaba en dar continuidade á

democrácia orgánica, precisamente para pre-servar a Ideia Absoluta de España.

E emprega o marxismo porque Fraga, no fun-do, acredita que no que debemos fixar-nos áhora de analisarmos o modo en que está or-ganizada politicamente unha formación so-cial dada é na natureza do Estado e non tan-to na forma de governo concreta que a talnatureza incorpora.

Para Fraga o relevante non é a forma de go-verno concreta (fascista, totalitária) da Espa-ña de 1973, senón o carácter do Estado (bur-gués no político-económico, unitarista-opre-sor na relación coas nacións negadas) no que

se corporeizaba a Ideia Absoluta de Españanaquela altura histórica. O relevante non éque Carrero fose servidor dun governo quenegaba radicalmente as liberdades dos cida-dáns e dos povos que compoñen o Estado. Orelevante é que Carrero era un servidor daideia intemporal de España.

E por esa via marxiana Fraga reivindica aCarrero Blanco.

(Fará o próprio o PP a próxima semana noPleno do Congreso cando se submeta a vota-ción unha proposición non de lei para con-denar formalmente o golpe militar facciosode Xullo de 1936?).♦

Fraga, marxistaXOSÉ MEXUTO

Durán i Lleida vai continuar coa sua “guerra” para suceder a Pujol.


20

✒ CÉSAR LORENZO GIL

Despois de nove dias de fechena Universidade Salesiana deQuito, os milleiros de indíxe-nas que protestan pola dolari-zación da economia ecuatoria-na e a forte suba dos combus-tíbeis, deron mostras de esgo-tamento. As últimas ofertas dopresidente Gustavo Noboa pa-ra conseguir unha soluciónnegociada estiveron acompa-ñadas do comportamento abu-sivo da policia e dos militares.

A CONAIE, órgano aglutinadordos movimentos índios que pro-testan contra o actual sistemaeconómico, pode volver ficar sennengun resultado logo dunha difí-cil marcha sobre a capital deEcuador. A forte represión policial,cun cerco á Universidade Salesia-na incluído, e a impoténcia damaioria da povoación, amedrenta-da pola precariedade económica ea ameaza dun golpe de estado,conseguiron debilitar moito o espí-rito de cámbio da minoria nativa.

O seu máximo dirixente, AntonioVargas, que adquiriu sona mun-dial cando comandou a revoltacontra o anterior presidente dopaís, Jamil Mahuad, hai poucomáis dun ano, recoñece que asituación dos fechados é moicomplicada. “Temos connosco500 nenos que empezan a sufrirproblemas de saúde; a represióntiroulles confianza a moitos dosnosos compañeiros. É a hora dechegar a un acordo co governo.

Iso non significa que desistamosde denunciar a loucura que vivi-mos no noso país”, explicoulle átelevisión ecuatoriana.

As reivindicacións dos indíxenasson as mesmas, pasado un anodos acontecimentos que coloca-ron no poder a Noboa, en boaparte grácias a estes. A dolariza-ción, recomendada polo Fundo

Monetário Internacional e o Ban-co Mundial, non solucionou nen-gun problema dos existentes bai-xo o padrón do sucre. Os prezosdos bens de primeira necesidadeexperimentaron subas de máisdo 1.000 por cento, especial-mente no sector dos combustí-beis e da alimentación. O paromedrou, os umbrais da pobrezaatinxen cada dia a maior porcen-

taxe da povoación, ao tempo quea explotación infantil, a violénciae as actividades criminais tomanmaior protagonismo, en estreitaconivéncia coa policia e algunsbanqueiros, como Alejandro Pe-ñafiel, pendente de extradicióndesde o Estado español.

Contra todo isto, abandonaronas suas casas case 9.000 indí-xenas en dirección a Quito. A re-acción das forzas policiais e mili-tares foi dura, por imposiciónpresidencial, temeroso de que ahistória se repetise un ano des-pois e acabase o seu mandatodo mesmo xeito co que o iniciou.Mais a persisténcia das deman-das dos manifestantes alarmouos médios de comunicación detodo o mundo, que apontan aNoboa como o responsábel deactuacións contra os direitos hu-manos e incluso contra os inte-reses estranxeiros no país.

Manueles contra manueles

A policia matou, desde o inícioda marcha, a máis de 20 perso-as, sobre todo en povoaciónsafastadas de Quito, en opera-cións das que non existen infor-mes oficiais nen confirmaciónda sua existéncia por parte doMinistério do Interior, ainda quea CONAIE soterrou os mortos.Ao redor da Universidade Sale-siana ábrese unha enorme trin-cheira de axentes e soldados,desta volta pouco solidários coaprotesta, tal e como pasara nacaída de Mahuad, na que toma-

ra protagonismo un coronel, Lu-cio Gutiérrez, que considerou osíndios como os seus irmáns.

Hoxendia, Gustavo Noboa sou-bo poñer a milícia contra a CO-NAIE. Aínda que a maioria dossoldados son de orixe indíxenae a sua extracción social é moibaixa, o governo encirrounoscontra a protesta permitíndollecertos priviléxios, dentro da pre-cariedade, que lles dan aos ofi-ciais médios a ilusión de serensuperiores aos seus compatrio-tas de raza.

Nas ruas próximas á Universi-dade, tal e como explica o xor-nalista Kintto Lucas, os solda-dos berran através dos megáfo-nos, insultando os fechados conome de manueles, nome ofen-sivo que se usa contra os nati-vos. Grácias ao permiso das au-toridades políticas, a policia im-pede calquera entrada no edifí-cio e requisan toda a comida,utilizándoa logo para o seu con-sumo particular ou para vendelano mercado negro.

Para o pasado Mércores, 7 deFebreiro, estaba prevista unhareunión entre o governo e os fe-chados. Posibelmente, Noboaaceptará, a cámbio do fin daprotesta, certas axudas para acompra de gas e a subvenciónpara as cooperativas agrícolascampesiñas. Arestora, o cansa-zo de Vargas e os milleiros deíndios é demasiado como pararesistir moito tempo máis.♦

O governo de Noboa empregou a violéncia para substentar a dolarización e os altos prezos

A revolta indíxena de Ecuador, abafada pola represión policial

Que peculiaridades ten o Valde Aosta respeito ao resto doEstado italiano?

O Val de Aosta está situadaexactamente como a Galizadentro do Estado español, nonoroeste italiano. É unha pe-quena rexión con cen mil habi-tantes, montañosa –ali está oMont Blanc– que conta cunEstatuto de Autonomia espe-cial desde 1945. É unha zonamoi rica, con desenvolvimentoagrícola e turístico importantee, sobre todo, polo aproveita-mento hidroélectrico. Unha dasexixéncias que se lle fixo aoGoverno italiano foi a modifica-ción do reparto financieiro. Ho-xendia o 90% da xeración de-sa riqueza baseada na electri-cidade queda para o Val deAosta.

Na sua orixe a Unión Valdotai-ne nutriuse de diferentes parti-dos con diferentes liñas ideo-lóxicas. Hoxe cal é a sua liña?

Durante a sua história houboalianzas diferentes. Neste mo-

mento no Governo de Aosta es-támos aliados coa esquerda,pero o principal obxectivo domovimento do Val de Aosta éunir á sua povoación, para aca-dar unha Asemblea Nacional,independentemente das ideolo-xias.

Cal son esas reformas queconsideran necesárias no Es-tado italiano?

Quremos mellorar o noso Estatu-to de Autonomia, estamos cen-trados neste traballo. Queremosdignificar o estado das línguas,con pequenas modificacións noestatuto. Actualmente o francése o italiano teñen unha situaciónigualada no ensino; a nosa loitaestá agora na minoria de falaalemana. Ademais ainda vive noVal unha minoria que conserva ofranco-provenzal. A maiores dacuestión lingüística, estamos pre-parando unha proposta con ran-go de lei de reforma do Estadoitaliano, seria a primeira, de caraa construir un Estado federal.Dentro da rexión, conseguimosun 54% de votos para o Parla-

mento italiano, e nas eleiciónsrexionais, un 42%.

Estados egoistas

Como analisa o seu partido opapel do Comité das Rexiónsda UE?

Ten unha función limitada deantemán, que consideramos ne-cesário relanzar. Pero ademaishai que dotar a Europa dunhaConstitución europea, que reco-ñeza os direitos nacionais. Esteé un dos obxectivos prioritáriosde traballo do Intergrupo de Na-cións sen Estado. Esta constitu-ción ten que servir de garantiapara que ninguén poda pasarpor riba dun Estatuto como oque rexe o Val de Aosta, quenengun Estado poda botaloabaixo. Neste momento os esta-dos son egoistas e non apostanpola Europa dos Povos, comose amosou no último Cúmio deNiza, non se ten en conta o quepensan os europeus.

Por que é importante para aUV estar integrado no Intergru-po das nacións sen Estado?

Un exemplo, na reunión deCompostela formúlase un diálo-go imposíbel nos órganos deBruxelas. A existéncia do Inter-grupo produce o diálogo entreas nacións sen Estado, pero ta-mén a amizade e o coñece-mento das diferentes culturas,máis alá do estritamente políti-co. O problema é que os en-contros non se limiten ás elitespolíticas, senón que nos ache-guen aos cidadáns.♦

Os indíxenas levan o peso dunha protesta que atinxe ao futuro da maioria da povoación.

Luciano Caveri‘É precisa unha reforma que converta Itália nun Estado federal’

✒ A. ESTÉVEZ

O Val de Aosta, no Norte de Itália,dispón dun Estatuto de AutonomiaEspecial, ainda que a Union Valdotai-ne, propugna maior descentralizacióndo Estado. Luciano Caveri, eurodepu-

tado por esta formación e convidadoen Compostela á recente reunión doIntergrupo de Nacións sen Estado,asegura nesta entrevista que “os Es-tados non apostan nen pola Europa

dos Povos, nen pola diversidade lin-güística e cultural”. Da sua man, des-cubrimos as características diferen-ciais desta rica rexión do Norte italiano,onde a UV é a forza política maioritária.

A. P

AN

ARO


21

✒ G.L.

Ariel Sharon di que se podeobrigar aos palestinos a asi-nar outra clase de acordo.Arrasou nas eleccións de Is-rael con esta promesa, o quesignifica na realidade rebaixaras condicións do plano deClinton e Barak para Palesti-na. Para a cidadania palesti-niana e para todos os árabes,o governo do carniceiro deSabra e Chatila so poderácombaterse con máis intifada.

Golda Meir xuraba que se suici-daria se algún dia Ariel Sharonchegaba a governar. A co-funda-dora do Estado de Israel, nacidana Ucraina, queria construir a te-rra prometida a partir das coope-rativas agrícolas (kibutzim) quepublicitaban en todo o mundo unideal socialista para os territóriosda colonización británica de Pa-lestina. Sharon tamén vivia nun-ha destas granxas colectivas fun-dacionais pero desconfiaba abso-lutamente das virtudes comunis-tas e organizou unha das primei-ras bandas armadas para de-fenderse dos beduinos que che-gaban a reclamar as suas terras.Na primeira guerra de 1948 gañasona de cruel, fanático, impulsi-vo, incontrolábel. Na matanza deXordánia de 1953 o exército querprescindir del coma Estados Uni-dos se libraba do tenente Calleyen Vietnam, a guerra parece xus-ta cando se purga a un asasino.

Ariel Sharon burlouse sempreda utopia da construcción pacífi-ca de Israel, sobre todo nascostas do Mapai, a formaciónsocial-democrata de Golda, daque naceria o partido laboristadespois de anexionarse outrosdous partidos socialistas. Otempo foille dando a razón e ossocialistas reclamaban unha eoutra vez aos militaristas comaSharon para a política de fron-teira queimada con Xordánia,para a Guerra de Suez e para aGuerra de 1967, alcumada porTel Aviv Guerra dos Seis Dias.

Sharon probaba que sen proxec-to imperialista sobre Palestina,Síria e Xordania, non se daria acolaboración imprescindíbel dosEstados Unidos nen o secuestroda ONU en Oriente próximo a be-nefício duradeiro do saqueo pe-troleiro, con enormes rendas po-los servizos prestados. Probouque podia asasinar máis de 2.000refuxiados palestinos nos campa-mentos de Sabra e Chatila, ao péde Beirut (1982), coa axuda dosmercenarios da Falanxe libanesa,e desafiar a condena interna-cional. Sharon dimiteu daquelacomo responsábel do exércitopero ninguén se escanadalizouporque seguise sendo ministro noGoverno de Tel Aviv.

Barakindulxente con Sharon

O xeneral Ehud Barak non foiasasinado coma o xeneral Rabin(dinque pola xente de Sharon)porque nunca chegou a deter apolítica de ocupación de terras en

Gaza e na ribeira Oeste do Xor-dán. Nen sequer foi terminante asua condena de Sharon por inva-dir a Praza do Templo, o lugarsimbólico do Islam en Xerusalem,e disparar a nova Intifada que xacustou catrocentas vidas. O xe-neral Sharon simplifica asi unanaco máis a imaxe externa dun-ha opinión pública dividida entreos militaristas puros e os partida-rios de construir a convivéncia.Golda Meir teria algo que dicersobre a rede dos kibutzim suplan-tada por unha próspera industria

de armamento, sobre a que ali-menta un dos sistemas de acu-mulación máis feroces do mundo.

Pouca diferéncia hai entre as últi-mas ofertas do governo do Xene-ral Barak aos palestinianos e unsaldo dos acordos de Oslo: dividirXerusalem, coa concesión demanter a Praza do Tempo baixocontrol árabe; recoñecer o gover-no palestiniano da Beira Oestedo Rio Xordán, a agrupación dascolonias sionistas dentro da auto-nomia palestiniana e o abandono

de Gaza. Ora a vista do que ofe-rece Sharon, a proposta de Baraksó pode ser un adiamento máispara que o governo texano deBush (os grupos de presión pe-troleiros que fixeran a Guerra doGolfo) teña tempo de asimilar anova versión do Plano de Paz.Sharon di que só volverá un 42%dos territórios ocupados no 67 naBeira Oeste do Xordán, o que ospalestinianos recusan chamarCisxordánia, como impoñen den-de hai anos as axéncias nortea-mericanas; mantén as colónias edi que os refuxiados palestinia-nos poderian montar choupanasno deserto do Neguev.

Sharon fai desaparecer eleitoral-mente aos laboristas e gaña en-tre outras cousas unha xenerosaamnistia dentro dos sistemas deinformación occidentais: a penasse lembra o seu pasado criminale Xordánia, en Sabra e Chatila ena Guerra do 67: Agora é ultrana-cionalista, e dinque ven governarun home autoritário que non sevai sentar na mesa de nego-ciación coa Autoridade Palesti-niana até que non suspenda a in-tifada a que el mesmo plantaralume. Como ten sucedido en oca-sións críticas denanteriores, opartido Laborista aparece dispos-to a governar co Likud de Sha-ron. A absteción de máis do 40%do eleitorado parece non preocu-par a UE nen a Estados Unidoscomo sïntoma dunha sociedadea cada mais militarizada.♦

Novas probasincriminan a Pinochet na caravana da morte

Unha documentaciónoficial do Exército chilenoinédita deica o momento edifundida o pasadoMércores sete de Febreirooferece dados reveladoresque implican ao ex ditadorAugusto Pinochet narepresión tras o golpe deEstado de Setembro de1973. Os documentosindican que Pinochet nonsó coñecia as actividadesilegais relacionadas coacaravana da morte, senónque ordenou ásautoridades non investigarnen castigar aos culpábeis.A caravana da morteconsistiu na posta enmarcha dun tristementecélebre comboioparamilitar que en 1973secuestrou a máis deoitenta persoas ao longodun itinerário até o Nortedo país, onde asasinou aosreféns.♦

Condenado un dos líbiosacusado do atentadodo caso Lockerbie

Un tribunal británicofallou en Holanda o xuízopolo caso Lockerbie econdenou ao axentesecreto líbio AbdelBasset al Megrahi a unhapena de cadea perpétuapor colocar unha bombaque explotou en 1988 nunavión da Pan-Am candosobrevoaba a localidadeescocesa de Lockerbie.No atentado morreron270 persoas e o mesmomotivou un embargocontra Líbia. O outroacusado, Amin Jalifa alFahima, resultou absolto.Mentres o avogado dasvítimas pretendereclamar unhaindenización a Líbia, asautoridades deste paísnon só rexeitaron pagala,senón que afirmaron quehai probas quedemostran a inocénciado condenado.♦♦

A UNITA derrubaun avión angolano

A Unidade Nacional paraIndependência Total deAngola, UNITA, reivindicouter derrubado un avión doExército angolano opasado Xoves un deFebreiro cando o aparellose aproximaba aoaeroporto de Luena, capitalda província oriental deMoxico. Na acciónmorreron 22 militares. Aguerrilla ultradireitistaUNITA, dirixida por JonasSavimbi, continua ashostilidades contra ogoverno democraticamenteeleito de José Eduardo dosSantos, do Movimento pelaLibertação de Angola,organización queabondonou os postuladosmarxistas e que se emarcapoliticamente dentro dasocial-democrácia.♦

O novo primeiro ministro négase a falar cos palestinianos se non cesa a intifada que el mesmoprovocara

Sharon quer conservar as colonias nos territóriosocupado e volver un 50% menos do que oferecia Barak

Sharon entrou co exército na esplanada das mesquitas e provocou a nova intifada.

Os números dos ricos xanon son tan secretos

Un grupo de hackers (piratas informáticos) detractores do camiñoactual da mundialización fixéronse cos dados da maioria dos partici-pantes do Foro de Davos, incluídos os números secretos das suas tar-xetas de crédito. A medida, meramente simbólica –os ladróns envia-ron esa información a un xornal suízo– explica perfectamente cal éa via das reivindicacións do século XXI. Illados fora da muralla dosgrandes meios de comunicación que incluso controlan a internet, osexpertos na Rede que non aceitan as actuais regras do xogo deixan asua marca, como se fosen un novo Arsenio Lupin que coloca unhaluva branca nos cofres das suas millonárias vítimas.

Arestora, os donos da máquina botan pestes pola boca. Outra vez, per-deron xogando na casa co seu próprio balón e mellor equipa. Nun cú-mio no que sempre é estrela o comércio electrónico senta coma uncorte de dixestión que todo o mundo saiba que non están seguros nenos códigos dos donos do aparello. Como para se fiar está ese negócio.♦

CÉSAR LORENZO


22

N O V I D A D E SBreve Historiade Galizade Francisco CarballoColección Esencias

Os castrosgalegosde Xulio Carballo ArceoColección Esencias

ENCICLOPEDIAT E M Á T I C AI L U S T R A D A

VVOOLLUUMMEESS

44 EE 55XXAA AA VVEENNDDAA

Teorias sociaisdo poder

de Miguel Martínez LópezColección Campus

O PAN & O MEDIO TERRESTRE

Secularización eliberdade relixiosaUns números atrás, Celso X. Ló-pez fai unha análise histórica doproceso secularizante seguidopola sociedade ocidental desde oprotestantismo até os nosos dias.Mui habilmen-te, o autor ten-ta apresentar-nos o trinómioateismo-secu-larización-lai-cismo comosinónimo deevolución eprogreso, con-frontado co ar-caismo do fei-to relixioso.Para min, queson un crenteconvencido dae x i s t é n c i adunha Entida-de Criadoradeste imensouniverso noque vivemos,non podo con-siderar o ateis-mo actualmáis que coma un erro fatal, un-ha involución sen retorno caraaqueles tempos ancestrais earrelixiosos dos nosos devancei-ros simiescos. López-Pazos che-ga mesmo a criticar a ridículaaportación que ANT fai ao temarelixioso no seu apartado MeuSanto, Miña Santiña, consideran-do que calquer referéncia aoAlén, ainda que so for de pasada,representa un atentado contra apureza imaculada do sacrosantoateismo moderno. Sacrosanto,pois diso se trata precisamente,de divinizar unha nova relixión: oateismo, alicerzado nunha moralmaterialista falsamente funda-mentada nun empirismo científicoque ainda non foi quen de defe-nestrar, con probas empíricas, aexisténcia certa do Criador. Con-tra todo o exposto, eu propoño orespeito á liberdade de concien-cia individual, social e tamén xor-nalística. ANT e outros xornaisde esquerda ou direita deben re-flectir a realidade da conciénciasocial, que é plural, e rexeitar anova ditadura ateista que afoga aliberdade espiritual do home,abocándoo a un materialismo he-donista valeiro de contido quenon dá, nen nunca dará, respostaás necesidades vitais do home.♦

FRANCISCO X. VICARIU [email protected]

Pola Europados Soberanos

“A persoa do Rei é inviolable e non estásuxeita a responsabilidade”Art. 56.3 da Constitución Española

Desde que o Tribunal dos DireitosHumanos de Estrasburgo admitiua trámite, aló polo ano 94, a de-manda do cuñado do Rei de Es-paña –Constantino de Grécia- so-bre a titularidade particular do pa-trimónio da desaparecida institu-ción monárquica grega, moitoscaimos na conta de que estessimpáticos personaxes de sangueazul tamen teñen unha cara hu-mana. Como diria a miña avoa:“Pero que cariña teñen!”. Sen em-bargo, que un ser tocado pola grá-cia divina petase na porta de tanalto tribunal causou daquela certa

surpresa, sobre todo nos ambien-tes máis cortesáns: pero que cara-llo fai un rei, que está por riba dalei dos mortais, demandandoatención xurídica da instituciónque a nível mundial se ocupa dosDireitos… Humanos? Que descré-dito para as monarquias! Pero axi-ña a surpresa tornou coriosidade:que atrocidadese cometeucon el? Quegrandes sofre-mentos pade-ceu? Soube-mos que, porxogar aos sol-dadiños, foradestronado.Pobriño, quegrande des-grácia! Por is-to, despois deseis anos delongas e sesu-das delibera-cións, tan ho-nesto e digno tribunal –orgullo dacondición humana-, fallou a seufavor… e en contra do povo grego(aquel que un dia ousara descu-brir a democrácia). Comprensíbel.Como se atreven os plebeos aviolar a figura de todo un rei? Co-mo se lle pode facer rabexar da-quel xeito? O povo grego non po-dia quedar impune diante de ta-maño crime á humanidade. Por finse fixo xustiza! Agora só quedaque, responsabelmente, se apli-que xurisprudéncia: que o tribunaldos Direitos Humanos restitua aosherdeiros do Zar Nicolás, de LuisXVI, de Víctor Manuel de Itália, deFederico de Prusia, de Manuel dePortugal… e galvanice ás casasreais de Inglaterra, Bélxica, Espa-ña… Deste xeito Europa entraráno novo milénio como Deus man-da, e corrobora o Tribunal de Es-trasburgo.

Quen dixo que a Europa do sé-culo XXI será a Europa dos Po-vos ou non será? A Europa doséculo XXI será gloriosa e nova-mente a dos Soberanos, peroesta vez con toda xustiza.

Postdata: as casas reais europe-as están a festexar con tanta eu-

fória este fallo que até se van áPatagonia a limpar retretes paraque non haxa dúbidas da sua no-va condición de seres humanos.♦

TEOTONIO DE BRACARA(FOZ)

Non fun coas vacasA Jara e Noé das laceiras,Valentes!

Non, eu non fun coas vacas deneno, mais cando puden voltei a

casa onde naceu meu pai na per-cura do vello, o neno e o cantarque decian “Fuxan os Ventos”.Topeime co vello enchufado á te-levisión despois de vender os car-ballos para plantar piñeiros e mer-carlle un coche ao rapaz. O nenomarchara para a vila ou a cidade,tiña móbil e falaba castelán, e ocantar só se escoitaba o dos gri-tos no verán mergullado coascancións da Tamara no “Luar”.

A Aldea ficaba arrasada, o mon-te queimado, o rio estragado e olixo espallado mesmo a caróndas casas e pergunteime dequen era a culpa. Cheguei atépensar que tamén erades vósculpábeis, os que orgullosos deser labregos se ancoran nun pa-raiso perdido da sua infáncia edespois de mirarnos ao longodo tempo por enriba do ombrei-ro ensinándonos o seu pedigri,viven hoxe na vila ou na cidade.

A culpa tamén era dos “mil-mu-chos” que endeusaron o labregoe calaron cando as concentra-cións parcelárias, calaron no dra-mático troco dunha agricultura deharmonia coa terra a un agrodesnaturalizado invadido poraduvos herbicidas, fertilizantes...

A culpa tamén era dos naciona-listas do meu povo que se indig-nan porque na vila os cristais dosvasos fiquen ensuxando as ruase se amosan silandeiros candovan montar dúcias de aero-xera-dores na Serra do Faro, candoinzan de eucaliptos o castro dePaderne, cando pousan as mini-centrais nas fouces do Bubal oucando asfaltan os carreiros anti-gos, todo por uns poucos votos.

En fin, hoxe estou na aldea on-de naceron Alba, Brais e agoraMartiño e só lles pido que den-tro de cincuenta anos non pre-

A NOSA TERRA Nº 973 - ANO XXIV8 DE FEBREIRO DE 2001

23

Petición dofundador do PartidoPopular a José MariaAznar: que boteunha man a estastierras modestas yperiféricas perohonestas y leales. Adescripción do Paíscoma un criado benmandado, formaráparte da filosofia daauto-identificación?

‘Descubre la nuevaCOPE”. Todos oscamiños apareceninvadidos con esteanúncio grandecoma unha casa. Aemisora dos bispostivera a finais dos 70programas e

“Tiñamos un problema

e xa está solucionado

J.M. AznarSuso Sanmartin

Mui habilmente,o autor tentaapresentarnos otrinómioateismo-secularización-laicismo comosinónimo deevolución eprogreso,confrontado coarcaismo dofeito relixioso.

A Europa doséculo XXI serágloriosa enovamente ados Soberanos,pero esta vezcon toda xustiza.

suman de ter vivido na aldeadespois de abandonala, só llespido que loiten desde a aldeapola aldea ainda que sexan pro-bes. Que eu poida ser un dosvellos e o cantar sexa o dos tei-xos, acivros, sobreiras ou carba-llos medrando en Garabelos.♦

ANXO MOURE MOSQUEIRA(CHANTADA)

Duas liñaspara a investigaciónbiomédicaNas últimas semanas saltaronaos titulares duas novas, apa-rentemente ligadas, máis diame-tralmente opostas en realidadeen relación ao presente e futuroda investigación biomédica, consérias consecuéncias para sereshumanos e animais.

Por unha parte, era anunciada acriación do primeiro símio transxé-nico “Andi”. As suas células portanun xen extra, o característico dobriño dunha medusa. Este feitopon de manifesto como unha dasprincipais ameazas para a vida eo benestar dos símios é a sua utili-zación en experimentos tan caren-tes de lóxica como de ética.

Estes animais son criados lonxedos seus espazos naturais ou ca-zados neles. As terríbeis condi-cións do seu transporte, en gaio-las reducidas, unida á imensa an-gúria que padecen uns seres quedurante toda sua vida permanece-ron en liberdade, fai que só unhaparte dos que son embarcadossobreviva á longuísima viaxe. Nocaso dos chimpancés, estímaseque por cada un que chega ao la-boratório cáusase a morte a ou-tros dez, comezando pola sua nai,pois habitualmente o seu métodode caza é matando a esta para fi-car coa cria indefensa. E este é unnegócio que move moitos intere-ses (precisamente o mes pasadoacabamos de lembrar o 15 aniver-sário do asasinato a mans do tráfi-

co de animais da primatólogaDian Fossey, cuxa denúncia imor-talizara a fita Gorilas na Néboa)

Os experimentos que padecen es-tes animais son do máis variado.Desde a introdución de micro-chips no seu cerebro ao envelena-mento con químicos á substitucióndas suas nais por máquinas queos agreden para observar a suareacción. Compre destacar aquiespecialmente o seu uso para ex-perimentación en matéria de xe-notransplantes (transplantación deórganos doutros animais a huma-nos), tanto polo feito de que estase estexa a levar a cabo precisa-mente no Hospital Juan Canalejoda Coruña como pola sua acu-ciante actualidade polos sérios ris-cos ligados a ela. Como foi postode manifesto polo doutor RobinWeiss (do Instituto para a Investi-gación do Cancro de London),non só os sérios problemas de re-xeitamento fan dubidosas as suasposibilidades de éxito –o que le-vou á empresa británica Imutran aalterar porcos con material xenéti-co humano– senón que existiránenormes riscos dificilmente salvá-beis, que, ao existir determinadovírus portador por outras espécies–como se denunciou no caso doPERV (retrovírus de orixe porci-na)– para os que careceriamos dedefensa, podéndose desencadearepidémias a grande escala comono caso do SIDA.

Por outra parte, no Reino Unidosaltaba á luz unha notícia de signocompletamente contrário; a apro-bación da autorización para poderemprender a experimentación conembrións humanos para a obten-ción de tecidos. A técnica consisteen introducir en óvulos o núcleoextraído de células humanas, paraentón a partir do embrión desen-volver células nais coas, que poloseu carácter pluripotencial, desen-volver cultivos de distintos tipos detecidos humanos (muscular, óseo,neuronal, etc). Estas investiga-cións poderian tamén apontar nunfuturo a cobrir os obxectivos atri-buídos á xenotransplantación me-diante o cultivo de órganos, dun

modo libre non só de todos os sé-rios riscos implicados nesta senon asi mesma da sua inaceitábelcrueldade.♦

LIBERACIÓN ANIMAL(VIGO)

Que facercoa carne tolaRecoñezamos que nos temposque transcorren é difícil tomardecisións e que por riba os cida-dáns non facemos nada para fa-cilitar as funcións próprias dosgovernantes, elexidos libremen-te mediante o voto.

E claro, postos a pensar mal, atépodiamos deducir que son maus enon merecen, pero.... non, a ver-dade é que son o melloriño quetemos e a xente que tan só se de-dica a criticar tiña que poñerse noseu lugar para entender o quecosta decidir co suor da fronte.

Por iso, e desde esta humildetribuna, quero enviar unha men-saxe de solidariedade e de pasouns pequenos consellos.

Digo eu que podiamos utilizaresos pequenos excedentes decarne de gando vacun paramandárllela a esas pobres cria-turas que permanecen illadostotalmente do progreso, consti-tuíndose desta forma un inter-cámbio de alimentación, sendoa deles carnal e para nós espiri-tual. Claro que podiamos utilizar

desa carne que non ten nengunproblema, xa sabedes...... esaque ten algun que outro prión.Desta forma podiamos acabarcoa pobreza do terceiro mundodunha tallada, non?

E xa postos a suxerir, en vez dedetelos cando chegan nas pate-ras, podiámolos esperar cunspinchos de churrasco para queempecen a saborear os fabulo-sos zumes da modernidade, pa-ra invitalos, posteriormente, a re-tomar o camiño de volta (perfec-tamente escoltados, claro) coassuas barcazascheas de su-culentas vian-das cárnicas.

E xa por noncansar máis osque tan va-lentemente re-xen os nososdestinos, su-xeriria a posibi-lidade de quese levaran aoseñor Pita. De-bemos ter enconta que es-tas pobrescriaturas ásque imos axu-dar non estánacostumadasa inxerir gran-des cantidades de alimento, e nocaso en que teñamos que eliminaralgun que outro excedente carnal,a persoa que con máis capacida-de para cumprimentar tal fin é amencionada, unha vez comproba-do o grande dinamismo que de-mostrou en achegadas datas naloábel defensa dun tema no quenos podemos considerar, con moi-to orgullo, pioneiros en Europa.

Por certo, para manternos infor-mados creo que deberiamos uti-lizar a calquer profesional daCRTVG para poder empaparnosdunha nutrida consecución deimpactos noticiários limpos, cla-ros e sobre todo plurais.♦

UXIO SOUTO

noticiários feitosdesde aqui. Despoisenchufaron coaemisora de Madrid eprescindiron dasredaccións quefalaban galego. Quemáis temos quedescobrer?

As obras deampliación do portode Vilagarciadeixaran sen area apraia Compostela.Ao altísimo prezo doaterramento ciclópeodebe sumarse o quecustou recuperar oareal derramado.

Obra xigantescade recheo do marque vai dar por fin oseu froito: ainstalación dunenorme McDonaldssobre o peirao. Asminchas, ameixas,navallas e fanecasfosilizados portoneladas de entullo,remexenalporizadas.

O lourido areal deSanxenxo taménficara en pedras ecascallo. Agoraqueren estragar asamieira sulagadade Soavela, tan ricaen peixes, parareconstruir a praiaderramada. A esteatentado contra anatureza danlle onome de prioridadeturística.♦

A NOSA TERRANº 973 - ANO XXIV 8 DE FEBREIRO DE 2001

24

Cando chegannas pateras,podiámolosesperar cunspinchos dechurrasco paraque empecen asaborear osfabulososzumes damodernidade.

Fe de erros

No A Nosa Terra da semanapasada (número 972 do 1 deFebreiro), na sección A Rededa páxina 39, atribúese erro-neamente á paxina electróni-ca musical Altofalante o en-derezo http://altofalante.com,cando o enderezo correcto éhttp://altofalante.net.♦

✒ CARME VIDAL

Soa jazz na mostra de máis decen fotografias que o CentroGalego de Arte Contemporá-nea ten aberta na sua sede deCompostela. Soa jazz como noestúdio de Vári Caramés, o au-tor desa colección de instantá-neas que dan conta de vinteanos da sua vida. O autor reco-ñece a sua biografia nas imaxesexpostas. Naqueles instantesque el conxela, cando inventa oreal en cada disparo e capta cal-quer momento cotiá que o sor-prende nun lugar inesperado.

Vári Caramés comezou na foto-grafia cando tiña arredor dequince anos. Non é esa, sen em-bargo, a data que el escolle paramarcar os seus inícios de fotó-grafo. Fala de vinte anos na pro-fisión, e na arte, porque é entóncando comeza “en sério a ordeara capacidade de observación”.Traballos destes vinte anos doúltimo gañador do prémio Ksa-do da Deputación da Coruñason os que se poden ver noCGAC, e na mostra apréciase oproxecto que o autor manténdespois daquel momento noque, ao seu dicer, comezou a or-dear a mirada. Obsérvase asi, oestilo próprio de Vári Caramés.

“A foto é un xoguete que mepermite inventar mundos que xaestaban ai. Capturar instantesque todos vemos, pero que pa-san desapercibidos, situaciónscotiás que non son consideradasimportantes. Os acontecemen-tos que retrato son as pequenascousas” afirma Vári Caramés, unfotógrafo que se manifesta inca-paz de facer un traballo sobre ador e o sofrimento.

Non disimula o fotógrafo a cargaautobiográfica que ten a suaobra. Tampouco agocha que noCGAC se atopa diante dunimenso album privado que reco-lle a sua forma de ser e mostrar-se. “A miña vida non ten segre-dos. Gústame a auga e as pisci-nas e están nas fotos. Aparecenreflexados instantes persoaisainda que sexa o ollo quen se-leccione sempre. Non inventonada pero recoñezo a miña tra-xectória vital pola que van pa-sando os anos. O tempo é impa-rábel pero eu consigo conxela-lo”, explica o fotógrafo.

Con marca de autor

Para el, a fotografia é “como unvício” co que disfruta, unha for-ma de expresarse e de convertercada dia nunha aventura, candose deixa sorprender coas imaxesque capta co seu obxectivo. Dei-xa ver Vári Caramés a sua mande autor, a visión particular quedeita en cada unha das obrasasinadas polo seu nome e, neseentender a fotografia como arte,

complácese que o Centro Gale-go de Arte Contemporánea abraas portas a un producto do nosotempo que, como fixo debateraos teóricos, se pode reproducirtecnicamente. “A fotografia é anena pequena das artes con cen-to e poucos anos, mentres que apintura existe desde as covas deAltamira. Agora está ubicándo-se no lugar que lle corresponde.

En Fráncia hai museos especiali-zados en fotografia e existe unmercado grande. Aqui estamosagora espabilando porque non selle pode dar as costas a algo tancontemporáneo e inevitábelcando estamos a falar na chama-da era dixital. Fotografia en gre-go significa debuxar con lus e euemprego a cámara como se foseunha paleta”, anota Vári Cara-

més. Abonda visitar a sua mos-tra para decatarse da homenaxeque en certas obras fai aos pin-tores impresionistas e aos gran-des acuarelistas.

Pintura, pois, pero tamén cine-ma e poesia están presentes notraballo de Caramés. “A fotogra-fia relaciónase coa literaturaporque reflexa tamén momentospoéticos, unha foto destila unpoema ou unha pequena nove-la” defende. Na mostra retros-pectiva sumou todos os capítu-los para dar lugar a un granderomance, ou os vagóns paracompoñer un grande tren, nametáfora que el mesmo empre-ga. Pero pode, a tal altura, poñeren comunicación os vagóns -asdistintas séries fotográficas- pro-movendo novas composiciónsque traspasan o tempo e deixan-do unha vez máis á vista aquelamarca de autor que o identifica.

Maiormente en branco e negro,a mostra ábrese con grandes foto-grafias de intensas cores, técnicaque Vári Caramés comezou aempregar hai uns anos case comoterápia de reflexión persoal, can-do sentiu a necesidade de respirarforte e sair da “etapa cincenta”na que entón, segun di, vivia.Afirma que experimentou coacor para ser honesto consigomesmo, porque tiña que facelosenón rebentaba e por unhas ga-nas imensas que tiña de respirar.Non sabe agora se continuará nacor. Vári Caramés responde aolema de “deixarse levar e sor-prender” e está asi á espera de co-mo se conduza de novo o cami-ño. Mentres, móstrase satisfeitoda exposición retrospectiva que éa sua própria vida e na que tei-mou para que soase música am-biental do seu gosto. Por iso es-cóitase jazz na mostra de VáriCaramés do CGAC.♦

A NOSA TERRA Nº 973

Vári Caramés conxelamáis de cen instantes da sua vidaO CGAC abre unha mostra retrospectiva do fotógrafo

Retratosde vacas

RAMIRO FONTE

Sempre que pasaba por diante, ninsequera me detiña a contemplalas. Ásveces, unha ollada de esguello; outrasun pensamento “xa están aí”, era todoo que de min obtiñan as vacas quepintou un holandés chamado AelbertCuyps, cando me atopaba, por azar,cos seus cadros, buscando outros ca-dros doutros mestres. Pero esta mañá(conmemorábase por vez primeira odía do Holocausto, e vendo que nonhabía actos nas rúas, adentreime nassalas da National) os meus pasos perdi-dos leváronme ós cadros de Cuyps e,por vez primeira, demoreime neles, lintoda a literatura explicativa, e inclusosentei para fixalos mellor na miña me-moria. O xénero dos retratos das vacas,parece que o creou este pintor do XVIII.Logo continuárono moitos e veu de-sembocar (eis a razón do meu prexuí-zo) en tantas reproduccións de moble-ría. Pero eu estaba trabucado. Oprotagonismo que as vaquiñas atinxennos cadros de Cuys é toda unha lec-ción de cómo os xéneros pictóricos sesuperpoñen uns por enriba dos outros.Son cadros de paisaxe (ó fondo debú-xanse as torres e as casas dunha cidadeholandesa) pero as vacas está aí comoanimal profundamente humano. É esamemoria que os galegos, por exemplo,compartimos con tódalas nacións ru-rais da vella Europa. Non interesa nina paisaxe, nin as figuras dos campesi-ños que, cando aparecen, fican empe-quenecidos polos mamíferos. O queinteresan son as vaquiñas, que folgan,deitadas na herba, que concitan a olla-da do espectador, cómplices, serenas,cos seus ollos húmidos. Non fan nada,descansan. Teñen nos cadros desteCuys a mesma dignidade coa que ospintores invisten os poderosos pero, adiferencia daquela, é unha dignidadeverídica.

En todo este lío das vacas tolas,creo que alguén dixo que para os gale-gos as vacas eran moi importantes, eque incluso tiñan nomes. Eu lembreipara explicarme iso que se chama amemoria colectiva do poema deAquilino, “Aló en Lamanide”, da des-gracia do campesiño ó que lle morreun dos animais da xugada e hoxe, asvacas de Cuys, ollando para min, fixé-ronme entender mellor as cousas. Osgalegos (no concernente ás vacas)non somos diferentes a outros paíseseuropeos; ás veces o que nos parecenrazóns de diferencia son cousas quecompartillamos coa riquísima culturapopular europea. Pero se eu escriboagora sobre as vacas de Cuys, neste díado Holocausto, é porque non podoafastar do meu maxín outra imaxe.Refírome, como calquera pode sospei-tar, ós pozos nos que se amoreaban,mortas, as descendentes das vaquiñasde Cuys. Pero esta fotografía xa nonpertence á pintura tradicional senón óque agora se chaman instalacións. ¿Aninguén se lle ocorreu aínda proporunha exposición na que alternase estexénero tradicional dos retratos dasvacas coas foto-reportaxes dos animaismortos? O labrego que ara cos bois nocadro de Brueghel nin sequera escoitao bater de Ícaro sobre as augas, por isoas vacas de Cuys tampouco son mito-lóxicas. Por certo, os pintores da bis-barra do Deza (Colmeiro, Laxeiro eSucasas), que nunca sospeitaron queeran fieis a esta tradición europea, sique deben xuntar nos seus cadros máisdun milleiro de vacas. Se a exposicióna montan os que ordenan ou aconse-llan á nosa cultura, tamén deberíanestar aí. Polo que a min concerne, xasei que, cando volva á National, nonpasarei de largo destas doces amigas.♦

26 8 DE FEBREIRO DE 2001 ● Nº 973

■ AgustinFernández Paz,protagonista doDia das LetrasChairegasEspecialista nos leitores máis no-vos, o escritor Agustin FernándezPaz é o homenaxeado na segundaedición do Dia das Letras Chaire-gas, iniciativa que ten a sua xor-nada central o 21 de Marzo. Fer-nández Paz, natural de Vilalba,continua asi a estela que iniciouManuel Maria, figura protagonis-ta da primeira edición deste diaespecial, que serve de recoñece-mento dos autores chairegos. No-ve centros de ensino forman a co-misión que organizará un progra-ma de obras de teatro e un perco-rrido do autor pola sua vila. Fer-nández Paz visitará as escolas einstitutos de Vilalba para animará leitura e falar da sua obra.♦

■ Convocadas asaxudas do IGAEM

para espectáculosCen millóns de pesetas en duasanualidades, a do 2001 con cua-renta millóns e a do 2002 con 60millóns, é a contia das axudas doIgaem para as cales convoca áscompañias teatrais. Aproximada-mente o 75% destinarase a pro-dución e o 25% a distribución.Para o teatro de títeres reservan20 millóns de pesetas. En cantoao apartado de novas tendéncias“tomaranse en consideraciónproxectos que presenten uncaracter máis anovador e experi-mental a proposta de compañiasque non teñan recibido subven-cións do IGAEM para máis detres producións e con actoresmenores de 35 anos”.♦

■ Goyapara a músicade José Nietoen Sei quen esMália estar nominada en tresapartados, a fita Sei quen es, diri-xida por Patrícia Ferreira, sóacadou un galardón, o concedi-do ao veterano compositor debandas sonoras de cine, JoséNieto. A partitura estaba inter-pretada pola Orquestra Sinfóni-ca de Galiza, coa dirección deVictor Pablo. O produtor Pan-cho Casal recolleuno no nome

de Nieto como o primeiro Goyapara o audiovisual galego.♦

■ Obxectivo damemória, prémiofotográfico dosAmigos dosMuseusCal é o estado do património ga-lego? Unha fotografia pode serreveladora, polo que Amigos dosMuseos de Galicia convocan oconcurso “Obxectivo da memó-ria” coa fin de “dar a coñecer asignificación ou estado do patri-mónio cultural galego: arqueolo-xia, arte, história, etnografia, pai-saxe, etc”. O tamaño das fotogra-fias debe ser 20x25 ou 20x28,non hai límite no número de ori-xinais, pero débense enviar antesdo 3 de Marzo a “PortasÁrtabras”, Sinagoga 22,15001 ACoruña. A dotación do prémio éde 100.000 pesetas.♦

■ Nacea asociación‘Ánxel Casal’en ArzuaOcupar un espazo baleiro en Ar-zua, o das actividades de investi-gación, culturais e recreativas, éun dos propósitos cos que nacenesta vila a asociación “ÁnxelCasal”. Dunha reunión celebradao 27 de Xaneiro saiu elexida axunta directiva que preside CelsoAlberte Magariños. Pularán polacultura popular “sen esquecer osnovos movimentos culturais, ac-tuacións teatrais, musicais, etc”.Renden co nome unha homena-xe a quen tivera as suas orixes naparroquia arzuán de Vilantime,impresor da revista galeguistaNós, editor do xornal A Nosa Te-rra e alcalde de Santiago fusiladopolas tropas franquistas”.♦

■ FinaCasalderrei,gañadora doprémio Puro CoraCumes borrascosos é o título doartigo co que Fina Casalderreiven de gañar o VIII Prémio Pe-riodístico “Puro Cora”, que ou-torga o diário El Progreso de Lu-go. Do artigo, publicado no Dia-rio de Pontevedra, o xúridestacou “o estilo directo, ame-no e didáctico que lle sirve á au-

tora para amosar a sua opiniónde temas tan complexos comoson os foros onde as grandes po-téncias mundiais tomandecisións sobre un tema como oda globalización”. Tamén subli-ñaron os membros do xuri, LoisCaeiro, Fernando Onega, Xoséde Cora e Francisco Campos,que o primeiro gañador do sécu-lo XXI sexa unha muller.♦

■ Un CD Rompara potenciar oCamiño deFisterra e MuxiaRecuperar e potenciar o camiñode Fisterra e Muxia “comoprolongación e verdadeiro rema-te do Camiño de Santiago” é afin que ten a edición dunha guiaCD-Rom por parte do ColectivoCultural Ártabro. Presidido polaidea do “finisterrae”, como din aslendas, o punto máis próximo elimiar do alén, o CD-Rom inclueunha introdución aos Camiñosde Santiago, descripción do deFisterra e Muxia, lendas, santuá-rios e conxuntos artísticos einformación xeral sobre os con-cellos polos que pasa o Camiño.Conta con 700 fotos, 300páxinas de texto, 36 mapas, cin-co videos e dez pezas musicais.Pode mercarse nas librarias ou notelefono 610303260 e correoelectrónico [email protected].♦

■ Estrea daOrquestra deAlunos de AltosEstudos MusicaisLucas Alemán é o encarregadode dirixir o primeiro concerto daOrquestra de Alumnos de AltosEstudios Musicais, que se vai ce-lebrar no Auditório de Galiza deCompostela ás nove da noite dodia 10 de Febreiro. A Escola deAltos Estudios depende do Iga-em e naceu conxuntamente coaReal Filharmonia. No seu debutinterpretan Divertimentos I eIII de Mozart, e a Sinfonia nº 1de Beethoven.♦

■ A realidadelingüísticano Ateneode MadridO ex director xeral da Unesco,Federico Mayor Zaragoza, foi oencarregado de conducir a mesaredonda que se celebrou o Mér-cores 7 de Febreiro no Ateneode Madrid baixo o título “A rea-lidade lingüística. Diversidade econvivencia”. No acto, organi-zado polas fundacións GalizaSempre, Sabino Arana e RamónTrias Fargas, participaron o es-critor Suso de Toro, cunha aná-lise da situación do galego, o ca-tedrático e vicerreitor de euske-ra na Universidade do País Bas-co, Juan Ignacio Pérez Iglesia,máis o director adxunto de estu-

dos de Humanidades e Filoloxiada Universidade Oberta de Ca-talunya, Miquell Strubell.♦

■ Serán popularen ArboMúsica e baile van vencellados ácelebracións dos seráns. Musica ebaile provocaron, ademais, que osseráns non estivesen ben vistosdurante anos polas autoridades.En Arbo, a asociación cultural“Barca de Loimil” recupera a festaque servia de “divertimento” trasos traballos do campo, e celébraao Sábado 10 de Febreiro ás noveda noite no garaxe do cuartel daGarda Civil de Arbo. Participa-rán musicos de Arbo e de Portu-gal e realizarase unha exposicióncon coplas e fias da zona.♦

■ Serrat, seisconcertos galegosA nova personalidade de Serrat,Tarrés, chega a Galiza con dousconcertos en Febreiro, e catro enMarzo. As duas primeiras cidadesnas que Serrat apresenta o seu úl-timo disco Cansiones, son Com-postela, no Pazo de Congresos o13 de Febreiro, e Vigo, no Cen-tro Cultural Caixanova o 14. Aeste percorrido musical e culturalpor América en catorce canciónstamén se pode asistir no Auditó-rio Gustavo Freire de Lugo, o 15de Marzo, no Pazo da Ópera daCoruña o 16, no Pazo da Culturade Pontevedra o 17 e, porúltimo, a xira chega a Ourense,ao Pazo de Deportes Paco Paz, o18 de Marzo.♦

Divertimento, de Jose Garcia Her-nández e Sei quen es, de PatriciaFerreira, son as duas fitas que op-tan ao prémio da Asociación Ga-lega de Produtoras Independen-tes. A gala dos Agapi, da que xase coñecen as nominacións, vaisecelebrar o vindeiro 10 de Marzona Coruña e o xuri, presidido porUxia Blanco, destaca tanto o ní-vel de calidade como o númerode traballos apresentados. Noapartado de curtametraxes com-piten polo prémio O ramo, de Ri-ta Romero e Alberto Rodríguez,O rio ten mans, de Beatriz delMonte, Sandra, de Hector

Dieguez, e The last patrol, de CoraPeña. Os intérpretes nominadosson, no caso de mellor actor,Miguel de Lira, Luis Tosar, Che-te Lera e Santiago Prego, e node mellor actriz, CristinaPascual, Guadalupe Calvo, Isa-bel Vallejo e Marita Martínez. Aanimación tamén ten un aparta-do destacado coas nominaciónsde Doo Dee, de Anna Sitjá,Guadalupe Fernández e Eva dePrado, El gran torneo, de AlfonsoMartínez e Guillermo Lorente,Ignotus, de Tomás Conde e Vir-ginia Curiá, e The Layers Show,de Lhosca Arias.♦

■ Cuarenta produciónscompiten polos galardóns da AGAPI

■ Joe Jackson, Eric Clapton eOffspring en LisboaFebreiro reserva importantes citas musicais en Lisboa, que botana andar co concerto de Joe Jackson o 9 de Febreiro no Aula Mag-na. Máis de vinte anos avalan a carreira do músico norteamerica-no, que editou no 2000 o disco Nigth and day II. Os Offspring vol-tan a Portugal o 12 de Febreiro, ás oito e media da tarde, no Pa-vilhão Atlântico e, para rematar o mes, Eric Clapton, no mesmolugar, oferece unha actuación o 20 de Febreiro ás nove da noite.♦

Eric Clapton.

Agustin Fernández Paz.

Fina Casalderrei.

Do BrasilTítulo: Acuarela do Brasil.Autor: José Sousa Jiménez.Edita: Tórculo.

Hai algunhas semanas, unhaamábel leitora, censurábanospor non mencionar máis edito-rais no artigo que publicamos o28 de Decembro de 2000 nestaspáxinas. Por querer, ben quixe-ramos mencionalas a todas que,merecer, moito o merece o seulabor xordo, constante e ímpro-bo. Pareceunos que nun artigoonde o propósito fundamentalera que o libro galego fose tidoen conta nas compulsivas com-pras que de Nadal, non debia-mos complicarlle a vida ao posí-bel comprador que dos nososconsellos se guiara. Porque, des-graciadamente, mercamos o quetemos a man, pero moi poucasveces nos desprazamos a propó-sito para mercar un libro, e me-nos por Nadal ou Reis, que xabastantes présas temos con ou-tras cousas. Por iso procuramosque as leituras recomendadaspuideran ser atopadas facilmen-te; facilmente dentro do posíbelpara a literatura que é pouco fre-cuente atopar nos trinques daslibrarias, salvantes esas poucasexecepcións que todos coñece-mos, e segue tendo reducida pre-séncia nas existéncias interiores.E asi o fixemos, ainda sabendoque algunhas coleccións mesmonon son doadas de atopar na li-braria-tipo das nosas cidades, emoito menos nas das vilas. Po-tenciar a creación é positivo,potenciar a edición é imprescin-díbel; mais de pouco serve todoiso se, dunha vez e por todasnon chegan axudas á distribu-ción que permitan as nosas le-tras sair do localismo e manifes-

tarse plenamente dos Ancaresao Atlántico, do Cantábrico aoXurés.

Se o decorrer dos dias non nosdeparara, de cando en vez, algunacontecemento fóra do comun,non teria chegado ás nosas ma-nas Acuarela do Brasil, da autoriade José Sousa Jiménez, e editado

por Tórculo Edicións. Sinxela-mente porque a esta Galiza inte-rior, que vivimos con paixón edesespero, rarísima vez cheganlibros editados por pequenaseditoras, pequenas editoras queven condenados os esforzos doseu traballo ao ámbito local da-da a imposibilidade de contarcunha distribución ampla e

competente (cando non son osmesmos autores os que deben fa-cerse cargo de ela, algo que ain-da acontece) que permita unhadifusión xusta e acorde cos valo-res da criación e da edición.

A edición de Acuarela do Bra-sil, é un deses traballos nos quese recoñece o agarimo con quese fixo en cada páxina, peroque non se ve libre das chataspróprias dos poucos médios conque se realizou. A língua agra-d e c e r i a n o sque estiveramáis coida-da, do artigonúmero oi-t e n t a(“Amores”)só se podeler o remate(páx. 247) eo remate doa n t e r i o r( “ C o r u m -bá”) repíteseduas veces(páx. 243)como tamén se repite, enteiro,“O Ratiño (páxinas 257 e 261)por exemplo. sen embargo con-ta cun deseño editorial, no no-so parecer, atractivo e ben aca-ído que revela ese mimo do queantes falabamos. Trátase dacompilación de 97 crónicasque o autor escrebe no Brasil,entre Febreiro do 97 e Febreirodo 99, para O correo galego. Avisión que nos transmiten doBrasil é, polo tanto, a dun forá-neo, pero non a dun visitantecalquera do exótico país tropi-cal. José Sousa Jiménez demos-tra coñecementos (verbi gratia,sobre história, arte ou arquitec-tura) seguramente nada habi-tuais no turismo típico da exu-berante patria do samba. Aolongo das 313 páxinas que ocu-


Aspecto dunha estrada no estado do Mato Grosso, no interior do Brasil.

conta de libros

Ao redor do celibatoXosé Chao Rego apresenta un novoensaio baixo o título O sexo, a mullere o crego, no que reflexiona ao redor“do sexo e a pe-culiar dimensiónna que anda im-plicada a mullercomo conceitoxenérico, e o cle-ro, aquel sector dehomes que paraexercer o ministé-rio, teñen que re-nunciar ao exercí-cio do sexo na suaplenitude”. Máliaque Chao Regoafonda nos porqués do celibato, o seulibro abrangue diferentes aspectos co-mo a sacralización do sexo, a castida-de, o matrimónio, a sociedade patriar-cal e a virxindade. En Espiral Maior.♦

A sombra de ConradA liña da sombra é a que separa a mo-cidade da madurez, a que traspasa oprotagonista da novela de Joseph Con-rad na sua aven-tura mariñeiracando aceita aoferta do capitánGiles. Ir Indo pu-blica a novela engalego, coa tradu-ción de BenignoFernández e AnaIsabel Iglesias. Onarrador-protago-nista, anónimo pa-ra o leitor, mostracomo adquire a sa-bedoria necesaria para ir superando oscontínuos atrancos.♦

Relatos de xornalistasSon seis xornalistas vigueses os queasinan os relatos contidos enPhiccións, un volume publicado porXerais. Histórias extravagantes asina-das por Francisco J.Gil, que descubre aexisténcia dunmédico de Vigoque trata a Sher-lock Holmes eatopa un manus-crito orixinal engalego dalgunhasobras de AllanPoe, ManuelBlanco Rivas, queapresenta a Virxí-lio da Casa Gran-de, quen atopa aodemo, Xosé AnxoOtero Ricart, querememora a grande marea de 1963,Salvador Rodríguez, convertido en tes-temuña da visita que o detective Her-cules Poirot, ideado por Agatha Chris-tie, fixo a Galiza, Eduardo Rolland,cunha história de robots que emigran áaldea, e Xosé Anxel Xesteira, que re-vela a história dun navegante galego,tripulante de buques piratas.♦

Mitos do findo século XX

Tratábase no curso de verán Mitos defin de siglo, organizado pola Universi-dade de Vigo en 1998, de analizar ca-les son os níveisdo real contem-poráneo que que-dan na conscién-cia imediata. Ba-bel, o labirinto, osautómatas, o futu-ro perfecto ou avolta ás orixes sonalguns deses mitosque se recollen nasactas do curso, edi-tadas pola Deputa-ción de Pontevedra. Alguns dosponentes foron Antonio Escohotado,Manuel Vilariño, Fernando Castro, A.Ruiz de Samaniego e DiegoSantomé.♦♦

Crónicasbreves perointensas, quesaben captarrapidamenteo interesedo leitor.

(Pasa á páxina seguinte)


pan as 97 crónicas, nárrasenosparte da história e da actuali-dade brasileira, desde Rio aBrasília, Petrópolis, Juíz de Fo-ra, Manaus, Fortaleza, BeloHorizonte ou São Paulo. Desdea opuléncia, ás veces insultantee groseira, de Rio de Janeiro ámiséria dos estados do nordeste(Pernambuco, Ceará, RioGrande do Norte, Piauí) ou aromántico decadentismo deManaus. Cada unha das cróni-cas vén ocupando, como mé-dia, unha folla, e son poucas asque sobrepasan tal extensión.Non é moito o espácio se seten en conta que o Brasil é undos estados máis grandes, com-plexos, fascinantes e descoñe-cidos do globo terráqueo. Por-que é moito máis que Copaca-bana, o Corcovado, Ipanema,Brasília ou São Paulo. Taménexiste o sertão, as expoliadastribos amazónicas, os seringuei-ros ou os cangaceiros. Todos sa-bemos a extrema importánciaque o fútbol ten no Brasil, poriso se fala de Zico ou Zagalo,pero tamén de Arthur Friende-rich, Leónidas da Silva ou Ade-mir de Meneses. Hai samba eCarnaval, fálase de Milton Nas-cimento e Vinícius de Morais,pero tamén da música sertaneja,dos choros ou Dolores Durán.Hai eco para Central do Brasilou Deus e o diabo na terra do sol,pero non se esquence a DéboraRodrigues ou Cláudia Campos.No chamado maior país católi-co do mundo, ainda á espera deter un santo nos altares, tma-mén hai lugar para outras prác-ticas pouco convencionais co-mo a do xeneral A. Cardoso.

Brasil asociámolo sempre conesa cidade planificada que é Bra-silía (sen ser a única que merecetal calificativo) e resulta impres-cindíbel lembrar a Óscar Nie-meyer ou Lúcio Costa, pero nonse esquence a pobreza irredentadas favelas ou a desforaciónamazónica. Ao lado do glamourclasicista e moderno do HotelGlória, os pesadelos que a faltade hixiene provoca nas materni-dades, a biopirateria que se prac-tica cos indios ou as pílulasadulteradas. Nélida Piñón ouClarice Lispector teñen o seu si-tio, e outro tanto o Aleijandin-ho, Cabral de Melo Neto, Ca-valcanti ou Mascarenhas.

Os temas tratados non se redu-cen á mostra que levamos indi-cado. Constituen, iso si, un se-leccionado e amplo abano deaspectos do Brasil que narran, ávez que descreben, a vida dunpaís tan complexo como exóti-co, onde o todo é posíbel, ondea vida e a morte valen o mes-mo, onde a riqueza é símil deesperanza pero a miséria provo-ca desespero. Crónicas brevespero intensas, que saben captarrapidamente o interese do lei-tor, outro dos seus acertos. Co-mo ben di o título, pinceladas,unha acuarela; pero suficientes,e con isto demóstrase a efectivi-dade de cada unha delas, comopara que, unha vez rematada asua leitura desexemos facer asmaletas.♦

XOSÉ M. EIRÉ

Receitasde éxitoConcerto: Texas Terri & Stiff Ones.Data: 1 de Febreiro. A Iguana Clube, Vigo.

Ali estaba o público esperandoa que a cantante mexara enribadel, vomitara a merenda, oumesmo, coincidindo co periodomenstrual, lanzara o seu tám-pax ao público. Non estabaateigado o local pero, para sernoite de Xoves e a entrada aduas mil pesetas, formouse ungrupo importante de curiosospara ver a Texas Terri, verda-deiro nome: Terry Laird, e ogrupo Stiff Ones. O concerto,que forma parte dunha xira querecala en Vigo, Vergara, Cádiz,Granada, Mollerusa e Barcelo-na, viña precedido de publici-dade que anunciaba que a can-tante norteamericana convertiao escenário nun espectáculo.Espirse era o primeiro, o pratoforte chegaba despois.

A própria Texas Terri, que bro-mea con que ten trinta anosante a incredulidade da maioriae cun currículo no que queconsta formar parte de bandasfemininas desde os primeirosanos oitenta, amosábase sur-prendida, antes de comezar aactuación, coa publicidade. Re-xeitou ser unha cantante psicó-

tica e negou montar “tales nú-meros no escenário”. Deixouver que son as discográficas asque adornan aos artistas con su-perlativos; no seu caso califi-cándoa de “Mick Jagger en mu-ller” ou da “cantante máis mor-bosa do momento”. Herdeira daépoca punk, a quen si se aseme-lla conscientemente Texas Te-rri é a Iggy Pop, de quen non sófai versións senón que cópia es-tética: pantalóns de coiro máisque cinguidos, pelo vermello etorso ao aire. “Non necesitoquitar a camiseta para dar unbon concerto, pero fai moitocalor. Os rapaces da banda quí-tana e non o fan para ensinarpeito”, di. O morbo dos seusconcertos, cun repertorio punkclásico, remítese a ese xesto,pésie a discos con títulos comoEat shit (Come merda) ou Suckit up (Chúpaa). Quedan lonxeas merendas da transexual Divi-ne, e do cantante GG. Allin abase de excrementos caninosou humanos, ou os cortes napel cos que Marylin Masonchamaba ao sangue. Pero os re-clamos serven para promocio-nar aos artistas. E nunca se sabeonde se pode atopar a fortuna,se non que llo digan aos Offs-pring que, a única vez que toca-ron na mesma sala, na Iguana,en 1993, reuniron a dez perso-as. Duas semanas despois, sensaber ben onde saltou a chispa,vendian millóns de discos.♦

A. ESTÉVEZ

(Ven da páxina anterior)

Música

A vitalexpresividadede RenataOtero

Título: Renata Otero, entre gatos, espiñas e lubrigantes.Lugar: Galeria de Arte Espacio 48, Santiago.Datas: Até o 12 de Febreiro.

Se quero falar aqui da pintura deRenata Otero é porque chama a

atención que unha artista novareivindique con ánsia e desenfadoa plena vixéncia da pintura comounha forma máis de expresión ecreación. E digo isto porque o quenon parece normal é que as novasfornadas de artistas que saen dasfacultades de Belas Artes (Renatanon estudiou en Pontevedra)aposten descaradamente polapintura, pois esta escolla leva col-gando, nos momentos nos que vi-vimos e nos círculos próximos aomundo das artes visuais, etiquetascon connotacións negativas queen nada prestíxian a prática dapintura. Neste marco é de louvarque haxa artistas que optan porunha prática con pouco ou nen-

gun bo nome en amplos espectrosartísticos e sociais, como tamén éde louvar que haxa artistas queopten por outras prácticas conmáis consideración nese mundoartístico no que se moven. O ris-co está servido, pero para uns epara os outros.

Pois nesta reivindicación ouexaltación da pintura pola pin-tura, Renata Otero opta por mi-rar e coller do cotián os elemen-tos brutos para usar como maté-ria artística. Máis unha vez de-móstrase que as cousas que estánno teu derredor poden ser ob-xecto dunha ollada plástica,ollada desenfandada neste caso.Os seus cadros falan de cousasque poden pasar ou pasaron nasua vida diária ou no seu contor-no máis inmediato, e faino man-tendo un difícil pero logradoequilíbrio entre as formas, acomposición e as cores. Hai outra cousa que tamén cha-ma a atención neste uso do co-tián, cal é o acudir continuamen-te ao recurso dos títulos e do tex-to como acompañante. Titularunha obra tampouco é algo moifrecuente no mundo das artes vi-suais hoxendia. Sen embargo Re-nata Otero ponlle nome a todosos cadros, como querendo incidire explicitar aínda máis a históriaque nos quere contar, títulos tansubtís como Cincenta con proble-mas de circulación e vemos unspés estricados e descansando so-bre o brazo do asento dun auto-bús; no meu estudio fai un frio quefode o cutis, e sentimos un arrepio

instantáneo ante un espáciogrande e que debe resultar difícilquecer; o yakuzzi prestado, e ve-mos unha muller (a autora) tum-bada e relaxada nunha bañeirana que a auga desborda; abúrremeesperar, e a protagonista está soasentada nun café. E se isto nonfose pouco nalgunha outra oca-sión introduce o texto para expli-citar máis se cabe que son histó-rias suas as que nos está a contare a dicer que ela sempre se auto-retrata na sua obra.

Outra cousa que chama a aten-ción é a perspectiva coa que com-pón os cadros. Todas as esceas es-tán vistas desde o alto como nunplano moi cinematográfico e naque as figuras agroman con ímpetuda planitude do fondo. Isto podelevarnos a pensar que a autoraquer distanciarse e distanciarnosda história que conta, pero máisben é un recurso que lle dá ao ca-dro un atractivo distinto, agárra-nos fortemente e métenos de cheona história. Como atractivas sonas cores agudas e fortes das que faiuso constantemente. Pero estacombinación que, por lóxica, teriaque producir estridéncias non o faie logra crear unha atmósfera cáli-da e atractiva. E todo faino cunhapincelada de trazos expresionistas.

Estamos diante dunha artista ex-presiva, vital, na procura dunhalinguaxe própria sen caer no tó-pico de facer como todos paraser un mesmo.♦

MANUEL VILAR

Arte

Todas as escenas están vistas desde o alto como nunplano moi cinematográfico e na que as figuras agromancon ímpetu da planitude do fondo.

(Re)tratandoa Dorian GrayTítulo: O retrato de Dorian Gray, Oscar Wilde.Tradución e adaptación: Vicente Montoto.Compañia: Uvegá Teatro.Reparto: Henri, Xabier de Fornos; Basil, Paulo Serantes; Dorian, Xosé Manuel Espe-rante; Sibyl, Maria Lado; Xavier, Vicente Montoto.

Como homenaxe a Oscar Wil-de no centenário da sua morte(30-XI-1900), a compañiaUvegá Teatro adaptou para acena o seu canónico romanceO retrato de Dorian Gray. A na-rración orixinária dotara-a oautor dunhas máximas prefa-ciais destinadas a advertir á crí-tica sobre posíbeis abusos in-terpretativos. Porén, Uvegá de-souviu, voluntária e dosificada-mente, algunha destas enxeño-sas sentenzas. Por exemplo, que“revelar a arte e ocultar o artis-ta é o obxectivo da arte”, poisnon é iso o que se pretendenunha homenaxe. Obra e artis-ta –este coa sua aura de maldi-to, de audaz dándi destruídopola homofóbia– entrecruzan-se-nos, de maneira inevitábel,como elementos homoxéneospara a interpretación. Conto-do, xa o próprio Wilde propi-ciaria esta ecuación ao mani-festar a sua identificación coaspersonaxes do romance: “BasilHallward é aquilo que eu pensode min; Lord Henry, o que omundo pensa de min; Dorian,o que eu gostaria de ser noutraépoca, talvez”.

Na representación reproducen-se vivamente os contínuos afo-rismos dos diálogos, as contra-dicións que parecen só lúdicosxogos verbais mais que obrigana reflexións máis profundas so-bre o sentido da vida ou, qui-zais mellor, o sentido da vidaen sociedade. Partindo confidelidade das conversas selec-cionadas (unha fidelidade quefai que o espectáculo se torneun bocado longo demais), aposta en cena dá-lle maior niti-dez á cosmovisión de homoero-tismo masculino que aniñabaxa no texto orixinário. Lem-bremos que O retrato de Dorian

Gray é considerado, ben é cer-to que desde unha perspectivaanglocéntrica, o primeiro ro-mance homosexual da história.Xa na Inglaterra victoriana enque desabrochou se facia estaleitura, como o demonstra oseu uso xudicial nos procesoscontra o autor.

Non é a primeira vez que Uve-gá leva á cena obras que cues-tionan a normativa oficial hete-rosexista. Mesmamente, a com-pañia é unha das “causantes”(con Teatro Bruto) da irrup-ción do repertório homosexualno noso teatro: desde os Vene-nos de Xesus Pisón até Un ho-me que se parecía a Macbeth, deVicente Montoto. Ao igualque o protagonista deste últimoespectáculo, o Dorian interpre-tado polo belo Xosé ManuelEsperante ispe-se nun cenário ameia luz, como procurando acomplicidade, a compreensiónde todo o público (independe-mente de xénero e opción se-xual). Teñen, asi, excelentecorrespondéncia visual os afa-gos de que é obxecto Dorian e,ademais, explica-se, sen pala-bras, sen case acción, que todo

o mundo desexou, que todo omundo debe desexar este beau-tiful boy.

Na posta en cena tenta-se con-xugar a pluralidade artística ta-mén ricamente presente no ro-mance: a música, o teatro, apintura... Porén, non todos es-tes diálogos entre expresiónsda arte fican satisfactoriamen-te resoltas. De modo particu-lar, un elemento tan axial co-mo o retrato choca coas expec-tativas que se lle despertan aopúblico: cando se agarda verunha obra prima pictórica, ofe-rece-se unha fotografia de es-túdio; cando corresponderiacontemplar a maldade e a de-cadéncia reflectidas, surpreen-de unha mueca que incita aoriso (ainda que, desde logo,susceptíbel dunha leituracamp). As referéncias metatea-trais parecen-nos, estas si, un-has das mellores bazas da ceni-ficación, cunha excepcionalMaría Lado no papel de Sibyl.

O cromatismo cenográfico,con esa importáncia contrasti-va do vermello, axuda-nos ta-mén a aproximar-nos á sensibi-lidade paixonal finisecular,ainda que a iluminación nonsempre axude o suficiente nafocalización. Ese ambiente ar-tístico-vital de fins do XIX énecesário para pór a obra apleno rendimento pois, ao ca-bo, todo O retrato de DorianGray é un xogo homosocial dedándis, que non só serve parapropugnar o esteticismo, senóntamén para marcar os seus li-mites e perigos: a irreversíbelcorrupción temporal que de-semboca no decadentismo. Es-te espírito decimonónico qui-xo-se mesturar desta volta conrealidades do século XX, nome-adamente no vestiário, maissen aportar nengun valor adi-cional, senón, ás veces, mesmoafectando negativamente aoproduto final. Por pórmos unexemplo, Lord Henry fala emove-se conforme á sua perso-naxe, mais a sua vestimenta

nas primeiras cenas é impró-pria dun dándi.

Algo que satisfai pouco, confron-tando a adaptación teatral co ro-mance primixénio, é o desenlace,onde se esgaza a demoníaca rela-ción de Do-rian co seu re-trato. Como ésabido, na na-rración ficaben claro queo arrependidoDorian seavellenta emorre (nunhaorde incerta)ao rachar asua narcisoideimaxe. Istonon é de fácilresolución cé-nica, e nestecaso optou-sepor escondera acción trasunha cortina-xe. Ouve-seun balazo e...Que pasou? Ocadro apareceremozado, pe-ro intacto.Un suicídio?Parece, la-mentabelmente, a única inter-pretación posíbel.

O conxunto do espectáculo fairegresar aos lábios o sabor da na-rración de que partiu. Isto fai-noespecialmente indicado paraaquelas persoas que xa teñan aoescritor anglo-irlandés nun espa-zo sobranceiro da sua biblioteca.Ademais, quen ainda non tiveseescritos de Wilde diante dosseus ollos, saberá por que é tansensacionalmente admirado e,probabelmente, verá-se levado ale-lo. Se este for o caso, permiti-de-me unha última recomenda-ción: non habendo traducióngalega, mellor facé-lo nunha tra-dución para a variante portu-guesa (por exemplo, a coidadosade Relógio d’ Água).♦

CARLOS M. CALLÓN TORRES


Algo quesatisfaipouco,confrontandoa adaptaciónteatral coromanceprimixénio,é odesenlace,onde seesgaza ademoníacarelación deDorian coseu retrato

Ponte NorgaRevista de estudossócio-lingüísticos

Nº 2. Ano 2000. Prezo 1.500 pta.Dirixe: Miguel Pereira.Edita: Deputación de Pontevedra.

Esta edición está adicadamonograficamente á figura de RamónCabanillas. En vários traballos críticos,autores clave da literatura galega recupe-

ran a memóriae o labor dopoeta camba-dés. XesusAlonso Mon-tero comentao labor líricode Cabanillasna Guerra do36. FranciscoFernándezdel Riego faiun retratosubxectivoda relación

co homena-xeado. Luís Rei Núñez analiza aimportáncia do Salnés na formación lite-rária do autor. Xosé Luís Méndez Ferrinfai unha semblanza do que supuxo Caba-nillas para as letras do país. Ademais, in-clúese unha escolma poética.♦

AnarquistaNº 10. Inverno de 2000. Prezo 200 pta.Edita: Ateneu Libertário Ricardo Mella, A Coruña.

Vários temas relacionados coa actualida-de centran a atención desta revista. RosaBassave fala da Marcha Mundial das Mu-lleres. O insubmiso Joseph Ghanime con-

ta a vida diáriados desertoresdo exército. OSindicato deOfícios Váriosda CNT daCoruña de-núncia cen-sura por par-te do alcaldedesa cidade,FranciscoVázquez, naxestión doensino.

Presos da cadeade Teixeiro informan da Marcha poladignidade das persoas presas e Edgar Ro-drigues recupera a orixe histórica do Na-dal.♦

Terrra LivreVoceiro Nacional daAssembleia da MocidadeIndependentista

Nº 9. Outubro-Decembro de 2000. Prezo 200 pta.Edita: AMI.

Por estas páxinas desfilan a maioria dosactos do independentismo, en especialda AMI, durante o ano pasado. AntomSantos explica como influirá no futuro a

celebración doDia da Pátriaunitariamenteentre a AMI,a FPG e Pri-meira Linha.Un deses ac-tos, a ronda-lla de adora-ción da ban-deira, é de-fendido po-los seus or-ganizadoresao entende-

ren que só se con-verte nunha fonte de incidentes por cau-sa das actuacións policiais. Na sección deentrevista, a publicación achégase ás Ca-nárias para coñecer a situación actual donacionalismo illeiro, da man da organiza-ción xuvenil Azarug. No capítulo de ro-teiros, dáse conta do património etnográ-fico das factorias de tella do Salnés.♦

O coRdeL

P R E S E N T A C I Ó NEN

A C O R U Ñ ADE

“GRAMÁTICA DA LINGUA GALEGA”DE A NOSA TERRA

XOVES 8 DE FEBREIRO AS 20 HORAS

NO INSTITUTO “EUSÉBIO DA GUARDA”COA INTERVENCIÓN DO AUTOR

XOSE RAMÓN FREIXEIRO MATO E

LISARDO LÓPEZ VARELA,XOÁN COSTA,

CESÁREO SÁNCHEZ IGLESIAS E

MANUEL FERREIRO.

Teatro

TINO VIZ

✒ P.B.

A editorial Xerais ven deapresentar un novo dicionárioque, elaborado por unha equi-pa que coordenou Xosé MariaCarballeira Anllo, recolle95.000 entradas e 380.000acepcións. É froito de dez anosde traballo e rexistra formasnon estandarizadas, o que lleconfire unha estrutura singularno entorno lingüístico do galego.

O Gran Diccionario Xerais daLíngua, co número de entradas eacepcións que recolle, constiúe-se na obra máis extensa e actua-lizada das publicadas no panora-ma lexicográfico da língua gale-ga. O dicionário –estándar–nor-mativo– oferece os diferentessentidos das palabras, níveis deuso e a fraseoloxia própria de ca-da forma. Complétase conexemplos variados que facilitana compresión nos diferentes ma-tices semánticos de cada termocon mostras sobre os seus usos.

Este volume apresenta a carac-terización e subcaracterizacióngramatical e o réxime dos ver-bos, información fonética sobredeterminadas palabras, observa-cións léxicas, semánticas e gra-maticais. Tampouco queda á

marxe o mundo científicoe técnico do que se reco-llen numerosas voces e onome científico das espé-cies biolóxicas.

Dicionário da fala

Unha das suas pecularie-dades é a de constituirsecomo un dicionário dafala no que se reprodu-cen formas non estanda-rizadas e que inclue o lé-xico literário de diferen-tes autores.

Os criadores desta obraexplican que en dicioná-rios anteriores “foron re-collidas moi poucas daspalabras utilizadas porOtero Pedrayo ou Cun-queiro” e que tamén sepoden encher várias fo-llas co léxico non reco-llido nos dicionários mo-dernos que usan os auto-res contemporáneos”. Épor iso que deseñaron unproxecto que acollese no seuseio a maior cantidade posíbelde léxico contemporáneo.

“O noso obxectivo –indica XoséMaria Carballeira, coordenadorda equipa– é que poida resolver

calquer dúbida sobre os termosque aparecen nas obras escritascontemporáneas, que recolla to-das as palabras de uso comun nafala actual, ainda que non teñano calificativo de estándar e ain-da que non sexan galegas, para

que sempre sexa posíbelsaber cal é a propostanormativa que lle corres-ponde”.

Dá a lus despois de dezanos de traballo da equi-pa de autores do Diccio-nario Xerais da Língua(1986), do Pequeno Dic-cionario Xerais da Língua(1989) e do DiccionarioXerais Castelán-Galego(1991). “É un grupo detraballo veterano –ex-plica Carballeira. Existiaunha tradición de cola-boración conxunta e unmaterial prévio que fa-voreceu esta nova em-presa. O que nos sur-prendeu foi o volume daobra que resultou”.

Para a recollida de todoo léxico e entradas, osautores recorriron a dife-rentes fontes. Consulta-ron os diccionários pu-blicados con anteriorida-

de, pero tamén os traballos derecollida de léxico popular e oléxico de máis de noventa obrasliterárias de vintedous autores,que se veñen sumar ao saber lin-güístico de cada unha das perso-as que compoñen a equipa do

dicionário e o de outras que llesfixeron chegar as suas suxerén-cias.

Isto dá lugar a que esta obra re-colla a carón de formas normati-vas, outras que non o son, “benpor seren variantes dunha solu-ción historicamente ideal ou pornon seren galegas (castelanis-mos, anglicismos, lusismos) oupor seren, mesmo inventos”, in-dican. Todas elas distínguenseatravés de diferentes marcas e datipografia empregada.

Carballeira conclue que se tratadunha “obra de uso amplo quepode utilizar calquera e que vaiinteresar especialmente a un pú-blico restrinxido estudoso da lín-gua, que polo seu traballo necesi-ta deste tipo de información”.Engade Carballeira que no entor-no das línguas románicas a sua es-trutura e “absolutamente novido-sa. Só ten certa proximidade codicionário de língua española ela-borado por Doña Maria Molinerque tamén incluiu algunhas vo-ces que non aparecen no da RealAcadémia Española”. Ademaisde Xosé Maria Carballeira o GranDiccionario Xerais da Língua foielaborado por Carme Ares, Car-me Hermida, Primitivo Iglesias,Xosé Maria Lema e Rosa López.♦


NOVIDADES INFANTIS DE A NOSA TERRA

Os Bolechas xogan co ordenador Os Bolechas teñen medo O lobo sen rabo (Contos Populares)

Os Bolechas mercan roupa Os Bolechas van pola rua Xan sen coidados (Contos Populares)

Xerais publica un Gran Diccionario da Linguacon 95.000 entradasInclue termos non estandarizados recollidos da fala e de autores literários

31

Con O son da buguina come-mora vintecinco anos da publi-cación de Zardigot, o seu pri-meiro libro de teatro.

Comezara uns dez anos antes noteatro con grupos amateurs quelogo se foron convertindo enindependentes. A miña primeiraintervención foi unha leitura te-atral e logo participei en distin-tas obras até dirixir unha pezacon Ditea aos 22 anos para des-pois fundar unha compañia conRoberto Vidal Bolaño. No 72escribin a miña primeira obra engalego e Zardigot publícase no74. Gustábame o mundo do tea-tro, pero encamiñábame a dei-xar os escenários. Daquela fala-bamos do divino e o humanonas baiucas e cafés compostelánse o teatro permitia falar de todo,remite á realidade e á vida. Que-ria adicarme á literatura pero ni-so fun atípico, tiña vontade defacer guións de cinema e o pri-meiro realiceino con 16 anos,ainda que o deixei sen rematar.

É pioneiro na escrita cinemato-gráfica.

Daquela non se facia. Criamoscon Felix Casado, Roberto Vi-dal e outros máis o equipo Lupano ano 70. Tiñamos unha visióncrítica e estética que queriamosintroducir no seo da cultura ga-lega. Tentamos facer un equipode cinema que se incorporase ánosa cultura, tanto no eido daficción, como do documentalis-mo e a reportaxe de urxéncia,porque habia certos temas comoas manifestacións etnográficasque se estaban perdendo. Fixe-mos a procesión das mortallas, oantroido do Ulla ou os peliquei-ros de Laza. Promoviamos unhaforma de contar diferente den-tro do cinema, xa non era a pe-lícula costumista ou realista. Onoso proxecto era bastante com-pleto e intentabamos recollermaterial etnográfico, facer docu-mentais cos mosteiros ou os xa-cementos arqueolóxicos, e ta-mén sobre as biografias de Cas-telao, Rosalia ou Pondal; unplan que ainda non se realizou.

No teatro optou desde o come-zo por conxungar a tradición ea vangarda. Son as claves dasua criación dramática?

Penso que si, ainda que se tratadun campo ilimitado. É a únicamaneira de construir a nosa iden-tidade. Xa desde as miñas primei-ras obras, por exemplo en Zardi-got, hai elementos populares paradignificar a lingua e a cultura quese integran no teatro cunha esté-tica axeitada aos novos tempos eiso continuou nas seguintes pezas.

Concorda coa interpretacióndo seu teatro como crítica aopoder?

Concordo. Agroma en todas asmiñas obras. Carvalho Caleroencadrou Zardigot no teatro po-lítico. Conseguiu pasar a censu-ra porque fomos quen de con-vencer aos censores de que asguerras que ali estaban eran ascarlistas. O cabodano veu total-mente proibida. Hoxe as obrasnon se censuran pero vétanse.Segue a haber pezas molestas eincómodas. Maremia non se es-treou nin se estreará. Fala doperigo da radiación atómica e,por iso, é dura e difícil cunha

crítica clara ao poder. Dramati-zar a história é revivila e actua-lizala. Sempre quixen que omeu traballo contribuise á dig-nificación dos demais. O teatroé a única arte que tende máisaos clásicos porque presentanproblemas de sempre e os auto-res contemporáneos tratamos aproblemática actual. A maneirade non incidir nos tempos de

hoxe é non representar teatrocontemporáneo e iso é un aten-tado tanto contra o teatro co-mo contra o mesmo público.Prívaselle do teatro que lle co-rresponde, na música e nas ar-tes plásticas o receptor non tar-da en ter os productos. Os res-ponsábeis, programadores e po-líticos téñenlle medo ao teatropolo moito que comunica.

Os autores teatrais láianse deestar en terra de ninguén. Nonser considerados nen do mundodo teatro nen da literatura.

O teatro ten un diferente xeitode ser lido e os dramaturgosquéixanse de que non se le axei-tadamente. Os textos non se lennen se recomendan cando sepresta moito para facer leituras

colectivas que serian apropriadaspara o ensino ou as asociaciónsculturais. O autor é no teatro unelemento molesto para eses di-rectores que reivindican a sua fi-gura como único organizador eresponsábel do espectáculo. Es-tou de acordo na sua importán-cia, pero tamén reclamo que seteña en conta ao autor e non selle den voltas incomprensíbeisaos textos. Ás veces cométenseverdadeiros disparates como de-sestructurar unha obra clásica.Agora, sen embargo, estase vol-vendo a traballar con textos sóli-dos que lle den base ao teatro.

Como influe a sua traxectóriadramática á hora de escreberunha novela?

Tiña unha idea que só podia de-senvolver mediante a novela.Nunca imaxinei un escenáriopero, de repente, aparecian per-sonaxes e situacións teatrais queincorporaba porque a novela éun xénero que o permite. Crieiunha cadea literária na que co-meza un narrador e siguen outrospero se enlazan; rios soterradosque emerxen e desaparecen den-tro dun edifício no que a vertica-lidade funciona en contraposi-ción coa horizontalidade que bo-tan de menos. Os personaxesproceden doutra cultura e parti-cipan dunha sociedade desorien-tada que se traspasa ao texto. Odiscurso contamínase desa situa-ción, da neurose que se producena casa por unha nova forma deviver e por se quedar sen unhacultura que era a sua própria.

Casarriba é entón un fresco li-terário sobre a desaparición dacultura rural?

A nosa cultura agrária tiña unhagrande solidez ainda que se de-sen problemas de autoestima,agachábase tanto no mundo ur-bano como na emigración.Mantíñase a pesar de estar per-seguida e desprestixiada até quede pronto comezou a desapare-cer polo poder mediático, a pre-sión social e pola posguerra ferozque sofrimos. Nas cidades estabamal visto, non só falar galego,senón referirse a certas manifes-tacións que pertencian ao nosoacervo cultural, ao noso folclo-re. O título da novela expresa adificuldade de asumir ese novomundo no que os valores pró-prios desaparecen nun radicalproceso de transculturización.

Afonda na memória colectivapero é tamén novela psicolóxicaque recria temas da vida cotiá.

Ten unha compoñente colectivae outra individual. As persona-xes teñen a sua identidade perovanse cousificando, confundín-dose co edifício e deixándose le-var. A novela non relata grandesacontecementos senón a incer-teza de que non se pode contruirunha identidade cando desapa-recen as bases nas que se asentaa cultura. Danse situacións ex-trañas como celebrar a cacharelade San Xoán nos sotos do edifí-cio, episódios contradictóriosque podemos ver nas cidades.Dóeme ver como se funde unhacultura sen que exista un soportesólido que a sosteña. Non pre-tendo que quedemos ancoradosno pasado, pero somos históricose non podemos deixar de cons-truir a nosa identidade.♦


Eulóxio Ruibal‘En Casarriba retrato a neurose

producida pola perda da cultura rural’✒ CARME VIDAL

TEATRO, LITERATURA, CINEMA, ARTES PLÁSTICAS. EULÓXIO RUIBAL TEN UN AQUEL DE RENACENTISTA, CON

MÚLTIPLES FACES QUE RETRATAN O SEU DINAMISMO E AS SUAS INQUEDANZAS CULTURAIS. SOBRE A MESA,TRES TÍTULOS RECENTES DE TRES OBRAS DA SUA AUTORIA QUE DEIXAN VER, TAMÉN, A PLURALIDADE DA PER-SONAXE. PRIMEIRO, O SON DA BUGUINA (TRIS-TRAM), A PEZA TEATRAL QUE COMEMORA OS 25 ANOS DO

PRIMEIRO LIBRO DRAMÁTICO QUE PUBLICOU. A SEGUIR, CASARRIBA (ESPIRAL MAIOR), A SUA PRIMEIRA NO-VELA NA QUE DEBUXA O DESCONCERTO POLA PERDA DUNHA CULTURA PRÓPRIA QUE NON ATOPA RECÁMBIO.POR ÚLTIMO, COMPOSTELA NA HISTORIA (A NOSA TERRA) UN LIBRO NO QUE, SEGUNDO AFIRMA, QUERE DE-VOLVER ALGO Á CIDADE Á QUE TANTO DEBE. SOBRE AS MURALLAS DA ANTIGA COMPOSTELA, EULÓXIO RUI-BAL FALA NA CASA NA QUE HAI AGORA VINTECINCO ANOS CRIOU A GALERIA TORQUES, AGORA CITANIA.

A. PANARO

Estamos aqui porque nos con-voca unha persoa, Basílio Losa-da á que si nos une, a todos ecada un de nós, unha relaciónacadémico-profisional, ou unharelación artístico-criativa ou,ainda, unha relación de cama-radaxe e de amizade.

Para uns é o Basílio Losada, Pro-fesor, para outros o Basílio Losa-da crítico literário, estudoso edivulgador das nosas letras polassete partidas do mundo, para ou-tros é o Basílio, narrador e fabu-lador extraordinário onde oVerbo se fixo palabra e a palabrase fixo carne en terras de Lánca-ra, ou Barcelona ou daqueles lu-gares que afortunadamente pisa-ron os romanos ou, só esporadi-camente, aqueles sítios que nun-ca viran as lexións civilizadorasde Roma (...).

Pois esta reunión a 3 de Febrei-ro, queridos amigos, ten, tamén,algo de raro e de estraño que megostaria comentar convosco.

É a Universidade de Barcelonaque organiza, co sixilo dunhanoite de Reis, unha homenaxe,cuxo resultado é un libro que sóalguns coñecen por problemasde distribución e aqui, na Coru-ña ou mellor no Castro, organi-zamos unha homenaxe sobre ou-tra homenaxe anterior e parcial-mente descoñecida. Alguén po-deria facer unha análise literáriadesta espécie de mise en abyme,palimpsesto dunha homenaxeescrita sobre outra homenaxeque descoñecemos (...).

Pois ben, é a Universidade daCoruña que organiza un actoacadémico de defensa dunha te-se de Doutoramento e que oProfesor Basílio Losada Castroformaba parte do xúri que a iaxulgar e é un grupo de profeso-res desta Universidade coruñesa(grupo do que me sinto moi

honrado por ser aqui o seu por-tavoz e podermos pagar, parcial-mente, unha débeda de gratitu-de para con Basílio Losada), di-go que, aproveitando que “Basí-lio pasaba por aqui” decide reu-nir un grupo de persoas vincula-das por un ou outro motivo conBasílio Losada e encontra-se aícoa sempre pronta e xenerosapresenza de Isaac Diaz Pardo quenos facilita este magnífico mar-co, próprio para a ocasión, doMuseu Carlos Maside.

O resultado é este acto-homena-xe que non é institucionalmenteUniversitário, ainda que sexaimportante a presenza de profe-sores e alunos da Universidade,un acto que non é literário, ain-da que sexa significativo o nú-mero de escritores, críticos ehistoriadores da literatura, un

acto que non é institucional,ainda que estexan conosco per-soas relevantes dalgunhas dasinstitucións do país (...).

Este libro que hoxe apresenta-mos aqui non dá unha idea cer-ta da amplísima nómina de per-soas do mundo da cultura, dasletras, das artes, da Universida-de que certamente terian cola-borado nesta homenaxe, mas,mesmo asi, perfilatodos eses cam-pos nos que Basí-lio Losada ten si-do unha voz au-torizada e respei-tada. Artistasplásticos comoIsaac Diaz Pardo,ou Siro López,poetas e escrito-res como XúlioValcárcel, Euló-xio Ruibal ou Xo-sé Mª ÁlvarezCáccamo, GarciaBodaño ou Ma-nuel Maria; Pro-fesores Universi-tários como Ma-nuel Ferreiro,C a r l o s P a u l oMartínez Pereiro,José Luís Rodrí-g u e z , R o s á r i oÁlvarez, Xosé R.Freixeiro ou Xe-sus Alonso Mon-tero; historiado-res e críticos lite-rários como Francisco Fernán-dez del Riego... (todos eles aquipresentes).

Das colaboracións de todas es-tas persoas que veño de citar edoutras, maioritariamente ga-legas, de todos eles e dos espa-

ñois, italianos, portugueses...que aí aparecen... das suas co-laboracións –dicia– non voufalar porque penso que noncumpre neste acto facé-lo, perosi quero chamar a atención pa-ra algunhas facetas de BasílioLosada que o fan desde logomerecente desta e de moitasmáis homenaxes:

— A Basílio deben-lle as litera-turas de línguaportuguesa a suaintrodución nomercado españolatravés dun tra-ballo continuadode tradución. Estecarácter pioneironon quere faceresquecer o queoutros antes delfixeran pero nin-guén como elconseguiu selec-cionar o corpusfundamental de-sas literaturas eoferecer-llo aosleitores españóis(...).

— A Basílio de-be-lle a literaturagalega a sua en-trada “normaliza-da” no sistemauniversitário es-pañol alén de Pe-drafita ou o Pa-dornelo. Non que

a nosa literatura estivese com-pletamente ausente do sistemauniversitário, pero en boa medi-da era e, infelizmente continuaa ser, un apéndice residual naUniversidade. O feito de terendividido, por motivos de suicí-dio colectivo, a antiga licencia-

tura en Filoloxia Galego-Portu-guesa en duas licenciaturas“independentes” (Filoloxia Ga-lega e Filoloxia Portuguesa) le-vou á secundarización de factodos estudos de Filoloxia Galeganas Universidades do Estado.Porén todos os galegos tivemos asorte que, en Barcelona, na cá-tedra de filoloxias Galega e Por-tuguesa estaba Basílio Losada e,onde está Basílio, está a literatu-ra galega porque el é, como o di-finiu Caneiro o outro dia naprensa, a literatura (...).

Penso que non houbo escritorgalego que algunha vez encon-trase pechadas as portas de Basí-lio Losada, sempre atento a todoo que se facia na nosa literatura,sempre pronto a dar un consellonecesário ou a facer unha co-rrección imprescindíbel . E a fa-cé-lo sen a prepoténcia do sábioou a pedanteria do erudito, can-do sabedoria e erudición nonson precisamente o que lle faltaao noso homenaxeado.

Pero se esa man tendida quesempre tivo para cos escritoresgalegos foi unha constante nasua actuación, non podemosdeixar de subliñar a liberdadeque sempre encoraxou naquelesque traballaron con el. Nunmundo onde se prémia o servi-lismo e a obediéncia cega ao xe-fe, onde a autocensura permane-ce como vício talvez de temposexcesivamente próximos, ondeo acriticismo parece ser acepta-do como marca incuestionadado noso conturbado século... Ba-sílio Losada sempre apoiou eaxudou áqueles que outros con-siderarian subordinados, masque el os tratou como discípulosou amigos desde unha xenerosi-dade de espírito que o fai maishumano e polo tanto mais gran-de aos ollos de quen o coñece; eiso, crede-me, é difícil de encon-trar nos nosos tempos, nos nososmeios e nas nosas latitudes.

E este é Basílio, aquel que nosensinou e nos ensina a pensarcon liberdade e risco, liberdadee risco que son desafios que nosdeixa cando se aparta da cátedrauniversitária pero continua nacátedra da vida.

Meu caro Basílio, disto que chedigo non me respondas conversos camonianos “Oxalá fo-ram fábulas sonhadas!” mas pi-do-che que penses que era parati que gostas ser doutro tempoo que o poeta dedicou a D. Luísde Ataíde:

Que vençais no oriente tantos reisque de novo nos deis da Índia o estado,que escureçais a fama que ganhadotinham os que a ganharam a infiéis;

... por todo isto... e por mais, Ba-sílio.... moitas gracias.♦


ESCRITORES E PROFESORES XUNTARONSE O PASADO 3 DE FEBREIRO NO CASTRO DE SADA PA-RA HOMENAXEAR A BASÍLIO LOSADA CON MOTIVO DA SUA XUBILACIÓN COMO CATEDRÁTI-CO DE FILOLOXIA GALEGO-PORTUGUESA DA UNIVERSITAT DE BARCELONA. QUERIA SER TA-MÉN UN RECOÑECIMENTO AO LABOR QUE LOSADA DESENVOLVEU DE APOIO E PROMOCIÓN

DA LITERATURA E CULTURA GALEGAS. NO ACTO PROMOVIDO POR UN GRUPO DE PROFE-SORES DA UNIVERSIDADE DA CORUÑA, INTERVIRON ADEMAIS DO PRÓPRIO HOMENAXEA-DO, A PROFESORA ITALIANA LUCIANA STEGAGNO PICCHIO E O PROFESOR DA CORUÑA,FRANCISCO SALINAS PORTUGAL, DE QUEN RECOLLEMOS UN RESUME DO SEU DISCURSO.

BASÍLIO LOSADA,UNHA MAN LIBRE TENDIDA Á LITERATURA

FRANCISCO SALINAS

MÚSICAS DA TERRATeléfono 986 672 439

Isaac Díaz Pardo, Basílio Losada e Francisco Fernández del Riego.

‘A Basíliodebe-lle a

literatura galegaa sua entrada‘normalizada’

no sistemauniversitário

español alén dePedrafita ou o

Padornelo”

33

O mestre de debuxo compartiracárcere coa plana maior do prole-tariado tudense en Xullo de 36.As horas de cadea servíronlle pararetratar aos compañeiros presos.Sindicalistas condenados a ser pa-seados ou fusilados que, en horasprévias, posaron para o lápis e ocarbón de Benito Prieto. A moi-tos deles coñecíaos de traballos encomun. Como aquel que imaxi-naron para homenaxear a ValleInclán, morto meses antes enCompostela. Prieto Coussent ta-llou coa axuda dos seus amigospedreiros un enorme busto de donRamón. O labor tivo ramo candoa talla foi inaugurada con pomparepublicana nos xardíns das Pal-meiras de Pontevedra semanas

antes do alzamento militar. Os retratos de cárcere foron en-tregados un a un aos fillos ouviuvas dos fusilados. Todos me-nos un. Benito Prieto deixou ocárcere levándoo no seu fardelde pintor. Coidaba que non llepertencia pero gardouno duran-te décadas. Nunca soubo a quenentregalo nin de que xeito.

A oportunidade chegoulle ameio dun programa de televi-sión que hai anos cautivaba asaudiéncias. Ao Quien sabe dondechegou don Benito pedindo ra-zón dos deudos daquel fusiladoen Tui. Entrado de sobra nunhalúcida ancianidade achegouse aGalicia e entregou á filla do asa-

sinado o cadro do seu pai. Unhadébeda cumprida própria da éti-ca antifascista de Prieto Cous-sent. A que explicou ao conduc-tor do programa, Paco Lobatón,en claves conciliadoras e huma-nistas ante as cámaras .

Nacera en Ribadeo, estudara naAcadémia madrileña de San Fer-nando a par da mestria de Julio

Romero de Torres e bebera das pa-letas de Pla e Benedito. Recibiu,como Maruxa Mallo, beca da De-putación de Lugo para perfilar un-ha arte que non tiña definido ain-da nos días nos que tropezou conPablo Bugarín e demais fascistas deTui. Os mesmos que emborralla-ron os seu busto de Sócrates paraarrastralo logo e fundilo nas augasdo Miño. Contaba, nunha entre-vista en A Nosa Terra (nº 864, 8de Xaneiro de 1999), como FragaIribarne lle prometera resgatar dasaugas a peza. Morreu Prieto Cous-sent e tal cousa non se cumpriu.

Como tampouco voltou ao seulugar orixinal a escultura de Va-lle Inclán que a sociedade fran-quista pontevedresa fixo desapa-recer da sua inmaculada cidadeen 1954. O primeiro monumentoerixido no mundo ao autor de Ti-rano Banderas foi cuspido, des-montado e abandoado até ocuparo cúmio da Curota na Pobra doCaramiñal. A desafortunadaaventura da peza escultórica (VerANT, nº 823, 26 de Marzo de1998) é un exemplo da perpe-tuada desmemória que o fran-quismo infrinxiu a Galiza. Nen a

chamada transición democrática,nen as institucións proprias foronquen de restaurar en Pontevedraun monumento que Benito Prie-to Coussent soñaba ver outravez colocado no seu pedestal.

Na entrevista realizada en Grana-da entremezclaba o sotaque anda-luz coa cadencia galega. Máis decincuenta anos naquela cidadecomo profesor na Faculdade deBelas Artes non lle fixeron esque-cer a terra nen aqueles anos deacadémia madrileña ao lado dosirmáns Mallo, Cristino e Maruxa.“Se a arte non está a favor doshomes é unha frivolidade” dicía-lle á xornalista. Logo da guerracivil fixo coincidir a traza da suapintura cun exílio interior que olevou a cargar as cores dunha arteatemporal. Valeuse dos vellosmestres da pintura española, dastáboas de feitura flamenca e dobestiário románico. Aventurouse,ao fin, polos camiños dunha plás-tica moi íntima que quixo ver nasleituras máis indulxentes do cris-tianismo o seu particular camiñode creación. O dun mestre queviu, cando menos cumprida aque-la débeda do cárcere de Tui.♦


As débedas de Benito Prieto CoussentO pintor finou en Granada perto de cumprir cen anos

Non seria de extranar que Ma-nuel Molezún se sentise espe-cialmente cómodo cando pen-duraba a sua obra nas Bienais deArtes no Deporte. O artista, na-cido na Coruña en 1920, adicá-base en exclusiva á pintura des-de o ano 1955 no que deixou asua profisión de médico. En1948 participara nos XogosOlímpicos de Londres na espe-cialidade de cento dez metrosvalados. Manuel Molezún finouen Madrid o pasado mércoresdia 31 de Xaneiro.

Manuel Molezún residia en Ma-drid desde 1928 e foi ali ondeestudara e exercera Medicinaaté que en 1955 deixou definiti-

vamente a profisión para adicar-se integramente á pintura. Dousanos antes gañara o Concursode Pintura de Coléxios MaioresUniversitários e seria este o pri-meiro galardón dunha longa sé-rie que o acompañaria en toda asua traxectória artística, entreeles prémios de deseño, estam-pado en tea, vidrieiras ou deco-ración. Especial releváncia ten asua participación na Bienal deSão Paulo e no pabillón españolda Feira Mundial de Nova Ior-que ou a realización en 1974 domural para a Fundación Marchen Madrid. Xoga ao rugby e esaexperiéncia pasaria tamén a suaobra artística, en especial naparticipación nas bienais das

Artes no Deporte dos anos 1969e 1977 ou, máis recentemente,na exposición “... in corpore sa-no-75 anos de arte e deporte enGalicia” que o Real Clube Celtaartellou en 1998 en Vigo, cunhaobra sobre boxeo. Dato singularda sua biografia é o terse con-vertido con sesenta anos en pro-fesor da Faculdade de Belas Ar-tes de Madrid.

Molezún está considerado undestacado representante do in-formalismo galego. A fasci-nación por Picasso, Juan Grisou Braque conducirao polo ca-miño do cubismo, do “neocu-bismo” que el propuña case ámaneira de manifesto particu-lar. “Sospeito que o artistanunca quixo facer un novo cu-bismo, nen propuxo restabele-cer as máis inmodificábeiseséncias do cubismo, comotampouco pretendeu restauraro gusto e as normas dese movi-mento estético. (...) Molezúnquixo sempre e sen ningun xé-nero de dúbidas, facer outracousa; algo que, en princípio,soaba nos teclados cubistas, pe-ro que era música própria” afir-maba Antonio Garcia Tizónno catálogo da retrospectivaaberta en 1996 no KiosqueAfonso da Coruña, que recolleasimesmo un texto de Xosé deCastro Arines, o crítico galegoque o visitaba no seu obradoirode Aravaca e que era un dosseus principais valedores.

Lembraba tamén aquelas pala-bras de José Hierro que definianao pintor: “Seria grato rastrexar

o xerme da sua vocación artísti-ca. A clave atopámola na suaterra natal. Galiza é unha franxade terras verdes -todos os mati-ces posíbeis do verde que des-cende suavemente cara o mar.O ceo, gris de plata ou, con fre-cuéncia, dun musical e delicadoazul. a lus non está sobre as cou-sas, dura e neta, senón dentrodelas. Pero, dunhamaneira máisinmediata, por que non pensaren queo estímulo atopouno naprópria arquitectura urbana daCoruña? Os miradores conver-ten as fachadas do sur nunhagrande vidrieira. Vistas de lonxeestas casas semellan un antece-dente das fantasias de Gropiusou Le Corbusier”.♦

FICCIÓN1. A MAN

DOS PAIÑOSManuel RivasXerais

2. AS RULASDE BAKUNIN

Antón Riveiro CoelloGalaxia

3. ÉBORAX.C. CaneiroXerais

4. EU TAMÉN FUNCOAS VACASDE RAPAZ

Afonso EiréEspiral Maior

5. EXPEDIENTEARTIEDA

Rei NúñezXerais

NON FICCIÓN1. OS CASTROS

GALEGOSXulio Carballo ArceoA Nosa Terra

2. ANTROPOLOXIADE GALICIA

Mariño FerroXerais

3. BREVE HISTORIADE GALICIA

Francisco CarballoA Nosa Terra

4. CASTELAO E OSGALEGUISTAS DOINTERIOR

X. CastroGalaxia

5. A GUERRILLAANTIFRANQUISTADE MARIODE LANGULLO

António TéllezA Nosa Terra

TABELA DAS LETRAS

Librarias consultadas:Cartabón (Vigo). Couceiro (A Coruña). Michelena (Pontevedra).

Pedreira (Santiago). Souto (Lugo). Torga (Ourense).

Quen faga voarde Xosé Vázquez Pintor

Telf. 981 564 767. Fax 34 981 572 339Local na rede: wwwlaiovento.com

Hórreo 60. Apartado 1.072 / 15.702 Santiago de Compostela

Narrativa

Premio de Narración Curta

R. Carvalho Calero Concello de Ferrol

Benito Prieto Coussent retratado candoera profesor de debuxo en Tui.

✒ X.E.A.

Semella unha noticia do século pasado pero ven de acontecer enAndalucia. O pintor que estaba a facer o retrato oficial ao Presi-dente Fraga —tamén esta parece unha nova do século pasado—acaba de morrer en Granada. Benito Prieto Coussent viviu perto decen anos pero non lle deu tempo a rematar o suntuoso cadro dopresidente da Xunta. Foi, sen embargo, quen de entrar no noso mi-lénio e de devolver hai tres anos unha obra que pintara en 1936.Seria entón cando volta logo de tan longo tempo a Galiza. A pre-séncia do antigo profesor do Instituto de Tui tomaba actualidade,mensaxe e compromiso para compartir neste século que comezamos.

Adeus ao pintor e deportista Manuel MolezúnMuralista e deseñador representa o informalismo galego

Xa de mozo Álvaro Cunqueirotiña queréncia pola cultura ita-liana. Na revista que coordina-ba cando estudante no Institutode Lugo anota unha série de au-tores presentes na publicación,entre eles, o espíritu de Dante.Desde aquela nunca o escritorde Mondoñedo abandonou a suafixación pola cultura italianaque agora ven de revisar Dorin-da Rivera na tese apresentadana Universidade da Coruña.

Cultura e Literatura italianas naobra de Álvaro Cunqueiro é o títu-lo xenérico da tese apresentadapor Dorinda Rivera e o temaabonda para percorrer toda a obrado escritor. A autora revisa a pre-séncia italiana na obra do autorde Merlin e familia e atopa, xa des-de os primeiros artigos, a fasci-nación que no escritor produciaesa cultura. Especial atenciónpresta Dorinda Rivera á querén-cia de Cunqueiro pola pintura,sobretodo a do Renacimento e,acusadamente, por nomes como

Leonardo da Vinci, Piero de laFrancesca ou Veronés.

Pero sempre agroma en Cunquei-ro a vontade de relacionar a atrac-ción pola cultura italiana coa cul-tura galega. O sorriso a Mona Lisaten asi correlaciónco aceno de Danielno Pórtico da Gló-ria, equiparandoasi o Mestre Mateocon Leonardo daVinci. “Cunqueiroten fixación coacultura italiana eiso vai aparecendoao longo da suaobra, con nomesque se repiten co-mo o de Dante”afirma Dorinda Ri-vera dunha in-fluéncia que seacrecenta cando o autor entra encontacto con Eugenio Montes eSánchez Mazas na etapa na que sevencella á Falanxe, tempo sobre oque a estudosa coida que o escritor

“recapacitou con posterioridade”.

Situa Dorinda Rivera a Cunquei-ro na xeira de autores que, comael, tiñan na cultura italiana un re-ferente de especial forza. Menta,de forma singular, a Otero Pe-

draio e a AntónLousada Diéguez,tradutor de Dantee Leopardi.

Dorinda Riveravisitou para a tese–dirixida poloprofesor CarlosPaulo MartínezPereiro– as heme-rotecas galegas, deMadrid e Roma eanalisou polomiudo a magnaobra xornalísticade Álvaro Cun-

queiro. Reclama asi no remate,unha “maior atención co intere-sante traballo periodístico do es-critor, ao que resulta moi difícilde acceder”.♦


Semella unha coincidencia que,despois de pasar as festas preco-nizadoras da vida, esas que noslembran a existencia da sementedurmida pero non morta, agar-dando o calor do sol para saír;esas festas que celebran o cultoao pan, á luz, á natureza ou ásprimeiras flores do ano, a Igrexapona, no medio do mes, o cator-ce de febreiro, a un santo a quena tradición popular, por vía an-glosaxona, lle otorgou o poderde beneficiar os noivados, isoque non é outra cousa que a pre-paración do terreo para a semen-te dos futuros esposos; destituin-do a maneira brutal dos ritos dasLupercais, que os romanos cele-braban sobre estas mesmas datas,zorregándolle ás mulleres parafacelas submisas e fecundas.

Non consideran os haxiógrafosque este santo tivese ningunhanoiva, pero a un santo, como sa-bemos, aínda que sexa a Igrexaquen o certifica e sitúa no calen-

dario, faino a advocación popular.

A finais do século terceiro, Va-lentín enfrontouse ao empera-dor Claudio, proclamando queCristo era a única luz e fonte devida do universo.

Valentín falou con mesura dasúa relixión, con palabras docespolas que non podía ser castiga-do. A cada pregunta reclamán-dolle a súa adhesión ás vellascrenzas do imperio, el retrucabapoñendo o exemplo de Xesús co-mo guía para unha vida de santi-dade, entendendo como talaquela na que non existen odios,vinganzas nin abusos; e por moi-to que os seus inquisidores o in-tentaban, Valentín negábase entodo intre a renunciar ás súasconviccións; ata que un dos ma-xistrados quixo comprometelodirectamente. E aí foi onde onoso santo se condenou. Tivo aousadía de lle chamar aos deuses“seres miserables e cheos de in-

mundicias”, lembrando os abusossexuais ou os ritos aldraxantesque pedían os seus devotos.

Os xuíces non sabían se castiga-lo ou silencialo nunha prisiónque lle impedise propagar esa re-lixión que negaba a tradiciónromana. E daquela, o propio

emperador mandou que un delesse encargase de custodialo.

Coa intención de profundizarmáis na filosofía de Valentín,na vez de metelo nunha cadea,o custodiador levouno para asúa casa, unha luxosa mansiónonde non faltaban as imaxesdos seus deuses.

Valentín entrou no pazo invo-cando a Cristo, para que a súa luziluminase a aqueles idólatras quevivían na cegueira do paganismo.

O xuíz, ao ouvírlle aquela invo-cación, presentoulle á propia fi-lla, unha rapaza a quen os olloslle negaban a luz do día desdeque nacera:

— A ver se ese a quen ti adoraspode coa cegueira desta criatura.

Valentín calou. Axeonllouse eencamiñou os seus rezos pedín-dolle ao ceo o favor do seu po-

der para con aquela inocenteimposibilitada dun dos maioresbens da vida.

Os moradores da casa escoita-ban as palabras do prisioneiro, easentían nas razóns que lle ex-poñía ao seu Deus para procurarunha pronta curación da nena.

Pouco a pouco todos se foronconvencendo da bondade de Va-lentín e do que el entendía porcegueira, pero máis aínda cando,a rapaza, para pasmo de todos,asegurou que podía ver, segundoos haxiógrafos, cos propios ollostanto tempo pechos, segundo osnenos crédulos, cos ollos da fetan ben inculcada por Valentín.

Daquela, o emperador, ao com-probar como a oratoria do sacer-dote trocaba a crenza de calque-ra, incluso a daquel maxistradooutrora fiel gardador da tradi-ción romana, mandou que o de-capitasen.♦

O santo Valentín dos namoradosMEU SANTO, MIÑA SANTIÑA

FRANCISCO ANT. VIDAL

Detalle da vidreira da capela de Sainte-Adresse do baptismo de san Valentin.

A negación (censura) da cultura do exílio con-vértese de a pouco en revisión de conceitos.Houbo de certo resisténcia pero a burguesia pre-feriu acubillar no franquismo e facer cartos. Separa iso era preciso renunciar á cultura do país,pouco importou. Astuto inimigo o que condenaas consecuéncias dos seus próprios actos. ConorFoley descrebe o esforzo da intelixéncia británi-ca por teorizar que o Murguia irlandés (O´Con-nell) fora un extravagante e que ao final toda adefensa do país podia ter conducido a moita

máis felicidade e riqueza pasando polo aro daRaiña Vitória. Para cadrar a teoria, é precisocambiar a cara do opresor: Londres non queriaroubar senon facer a reforma burguesa de Irlan-da (aqui a revolución liberal), como agora querargumentar Cólm Toibin, un Juaristi (ben paga-do tamén) irlandés. O mal non estivo en que lleromperan o espiñazo ao país senon en que osseus habitantes eran lobos, insolidários, atrasa-dos. E parvos, polo visto, porque non compren-deron as boas intencións do colonizador.♦

Dille Berce ao Inimigo

Lobos e parvos

A fixación de Álvaro Cunqueiro coa cultura italianaDorinda Rivera revisa nunha tese as influéncias italianas no escritor galego

‘Relacionao sorrisode Danielno Pórticoda Glóriacoa Mona Lisade Leonardo”

Niste feixe de vidas máis ou me-nos exemplares e bastante para-lelas que vou acumulando en ANosa Terra paréceme que tenméritos de abondo pra ser inclui-da a dun home que inda que nonnaceu na Galiza morreu tráxica-mente nela: Luis Rastrollo, o li-der extremeño do POUM galego.Somentes Manuel García Pela-yo, entre as persoas das que ataagora escribín aquí súas lembran-zas, era de fóra do país, anquemoi vinculado a unha inxel estir-pe galaica (a dos Pimentel), sen-do ben numerosos os galegos quedisfrutamos do seu saber incom-parable e da súa boa amistade.

Todos os prohomes que foranaparecendo nesta páxinateñen de común o de que

mantiven certa relación coneles, maior ou menor. Pois qui-xen dar sempre unha impresiónpersoal diles, sen ter que apañarnas enciclopedias os seus datosbiográficos. Únicamente LuisRastrollo será unha excepción aesa regla que ata hoxe seguín.Nunca o tratei; xamais faleicon il. Coñecino só de vista, ea través do ben que me falabande Rastrollo os seus correlixio-narios máis próximos á miñavecindade e confianza. Isto é: omeu curmán, o dibuxante An-drés Colombo e o esquecidotrotskista santiagués, ÁnxelMejuto.

■ A MULLER DE RASTROLLO.Pero ainda que non tratéi a LuisRastrollo dinlle clases, duranteuns días, á súa muller, xa casada,na primavera do 1936. Pareceun conto, pero é verdade que aúnica vegada en que fun profe-sor de alguén na miña vida, foicando sustituín a Joaquín Seijo,nas leccións que daba, na Aca-demia Xelmírez de Santiago, ásdonas e doncelas que opositabanao Maxisterio Nacional. Amaior delas era a dona de LuisRastrollo; unha muller farfanto-na e enxeñosa que non deixaríade rirse pra os seus adentros da-quel rapaz que tatexaba procu-rando ensinar non sei que histo-rias a tales alumnas, de máis ida-de que il a maioría; ou tan beli-das, que facían perder o sentidoda historia e o dominio da lin-gua, ao adolescente e improvidoprofesor. Eran as máis fermosasduas preciosas señoritas da boasociedade viguesa; unha delas ca-saría axiña cun xinecólogo com-postelán de heredado renome.

Supoño que Luis Rastrollo viñe-ra a estudiar Farmacia, ou nou-tra Facultade, en Santiago. E senamoraría daquela guapa moza,que asegún me enteréi moitosanos máis tarde, pertencía polasúa nai, á coñecida e tan estima-da familia compostelán dos Ci-madevila; parenta do que foipresidente do Centro Galego deMadrid, con tanta adicación,tras o longuísimo período de Lo-bo Montero. Foi, precisamente,Cimadevila Covelo quen mecontou a proxenie da súa curmá.Pois eu non sabía que seu pai fo-ra o morgado da casa de Liñares;un famoso curial santiagués que

procreou abonda descendencia,algunha moi ilustre.

Aos poucos anos de ser liquida-do seu esposo, a viuva de LuisRastrollo casou, en Madrid, cunseñor de moi boa posición eco-nómica e viviu ricamente; senesquecer, maxino, no fondón daalma, o tráxico final do seu pri-meiro marido, que estivo a pun-to de compartir.

■ O REVOLUCIONARIO EX-TREMEÑO. Luis Rastrollo ta-mén era rico pola súa casa. Oseu pugnaz correlixionario Ju-lián Gorkin, escribiria dil queera “un muchacho cuya madretiene grandes propiedades enExtremadura”. Natural de Lle-rena (Badajoz), onde comen-zou moi mozo a súa acción re-volucionaria constituindo ungrupo da Oposición Comunis-ta, formado maiormente porbraceiros do campo. Cunha ex-traordinaria capacidade orga-nizadora, Rastrollo conseguiuque o seu pequeno partido al-canzara grande desenvolve-mento naquela zona do sur daprovincia de Badajoz, fronteri-za coa de Sevilla.

Controlaba a Oposición,chamada logo IzquierdaComunista, o movimento

obreiro dos municipios da áreade Llerena, naquel quente tem-po da República. Así dirixiuLuis Rastrollo ali as folgas cam-pesiñas dos anos 1932/33. Can-do a Izquierda Comunista se fu-sionou co Bloque Obreiro eCampesiño formando o PartidoObrero de Unificación Marxis-ta, a súa sección local de Llere-na contaba con 122 militantes,e Rastrollo, aportando os seuspropios eidos, creara pra eles un-ha colectividade agraria que po-suía doce fanegas de terra.

Ao estalar o Alzamento militar,o grupo do POUM de Llerena,malia a marcha de Rastrollo aGaliza, compoñíase de 230 afi-liados; dos cales máis de cin-cuenta finaron na temible repre-sión ocurrida tras a toma de Ba-dajoz polo Exército de Franco.

■ OS TROTSKISTAS GALEGOS.A Oposición Comunista en Ga-licia organizouse a finais do1931 mediante o viaxe que rea-lizou ao noso país, o primeiro se-cretario dela, Francisco GarcíaLavid, máis coñecido polo seu-dónimo de Henri Lacroix. Cre-ouse entón a Federación Galegada OCE, constituida por “cama-radas e grupos de Lugo, Coruña,Teixeiro, Barco de Valdeorras,Ferrol, Pontedeume, etc”, comase informaba no Comunismo,portavoz do novo partido, quenrecoñecía que non agrupaban“forzas moi considerábeis dendeo punto de vista númerico”

Mais, aparte dos grupos citados,a Oposición Comunista taméntiña militantes en Lugo, quiza-ves en Samos, Ferrol, Santiagode Compostela, Padrón, Noia,Santa Uxia de Ribeira e outroslugares de menos sona, comaCamariñas, onde tiña doce afi-liados, e Hombre, con dez. Talcoma informaba El soviet, outroórgano trostkista.

Xa na III Conferencia Na-cional da OCE, na que seacordou a súa transforma-

ción en Izquierda Comunista deEspaña, participan representadoaos militantes galegos, BlancoPascual, de Lugo, e Juan Marey,de Ourense. Aparte de EnriqueFernández Sendón, Eugenio Fer-nández Granell e un tal CarlosRivas, que figuraban entre osvinte representantes de Madrid.Cando teña lecer hei de pregun-

tarlle a Granell se ese Rivas erao mesmo Carlos Ribas que des-póis de pertencer ao P.C. e de ira Rusia por conta do partido,volveu tan desilusionado que sefixo xornalista falanxista. Bebíaxinebra sen pausa e lembraba le-damente os seus tempos comu-nistas, cando era xa un vello re-dactor de Arriba.

Prá mentalidade da avanzada in-telectualidade galega o trostkis-mo víñalle ao pelo, pois armoni-zaba ca súa idiosincrasia. Os ar-tistas de vangarda, surrealistascoma Granell, o seu irmán Ma-rio, ou Fernández Mazas, AndrésColombo dibuxantes, de dife-rente estilo, atoparon en LeonTrostki o profeta que os marca-ría xa pra toda súa vida. Somen-tes as circunstancias da Guerralevaron polo camiño marxistacontrario aos outros poetas epintores que temperalmente ta-mén cabia que fosen trostkistas.

■ O TRABALLO DE RASTRO-LLO EN GALICIA. Nisa atmósfe-ra intelectual e artística de van-garda na que respiraban os xovesmozos militantes da EsquerdaComunista de Galicia, coa va-guedade propia do seu tempera-mento, irrumpeu Luis Rastrollo,mostrando a súa rexa personali-dade extremeña e capacidade or-ganizadora. Logo de crear o im-portante núcleo de Llerena, par-ticipara no II Conferencia Na-cional da Oposición, nos primei-ros días da República. Alí, conome de guerra de L. Siem expu-xo os problemas da súa rexión, eparece que foi nomeado membroda Executiva, xunto con Lacroix,Fersen e Juan Andrade.

Ata que nos meses seguintesaá Revolución de Asturias,nos que estiveron encarce-

rados ou fuxidos varios trostkis-tas galegos, un deles, Andrés Co-lombo, tópase ao volver que “du-rante a miña ausencia de GaliciaLuis Rastrollo realizara un grantraballo político”, coma escribemeu curmán nas súas breves me-morias: “Instalado en Santiago(Rastrollo) e xa funcionando co-ma o POUM logra dar forma departido ao que non eran máisque simpatizantes soltos. Partidopequeno pero en forte expan-sión. Tanto é así que o ComitéExecutivo do mesmo acorda ce-lebrar o primeiro congreso rexio-nal do Partido en Galicia. Estedebía celebrarse o 17/19 de xullode 1936 en Compostela”

E cando chega Joaquín Maurínpra participar nel, Rastrollo e Co-lombo acompañan ao lider doPOUM a dar un mitin perto deSantiago; pero non poideron falarporque aquel día estalara o Movi-mento. O que ocorreu despóis, xafoi contado por Dionisio Pereira,en Os mártires do 36: Luis Rastro-llo, Uxio Carré e os mortos doPOUM. Publicado en A NosaHistoria, 7, editada por A NosaTerra, en Xullo de 1996. Paga apena volver a lelo, pra lembrar amemoria daquil excepcional ex-tremeño e seus correlixionariosgalegos, sacrificados cando il.♦

O exemplo de Luis Rastrollo e a súa dona


ANACOS DE BOROBÓ

Xurxo Cabezas

‘O que non pasade tempoé a boa pintura’

Estou lendo Estrafalario de Rafa-el Azcona, tres guións dos anoscincuenta. Dous deles, El pisito eEl cochecito remataron en pelícu-las. Releo tamén El misterio de lacripta embrujada de EduardoMendoza, un libro que me obri-garon a ler no instituto e co queentón non gocei pero que agoracollo con máis placer.

Que recomenda ler?

O próprio Estrafalario porque éintelixente e divertido e estounopasando moi ben coa sua leitura.Sempre é agradábel recomendarun libro co que se está a gusto.

Como definiria a obra que ex-pón na Galeria Sargadelos deFerrol?

É unha visión global do traballodos últimos anos, das distintas sé-ries artísticas. Recóllense bicicle-tas, peixes, cafeteiras... obxectoscotiáns que aparecen nos meus ca-dros. Collo os elementos do con-torno e desenvólvoos na miñapintura, crio asi unha obra ins-tintiva. Estou tamén neste mo-mento cunha exposición aberta nagaleria Bat de Madrid e rematandoo mural que me encargaron para oHospital Militar da Coruña.

Considera que a pintura figura-tiva está ainda na moda?

O que non pasa de tempo é aboa pintura. Falar de arte figura-tiva ou abstracta é unha discu-sión que non me interesa. Gús-tanme Rembrandt e Pollock enon me pergunto se a sua obra éfigurativa ou non.

Por que se apresenta como pin-tor da movida e artista de culto?

Esa é a visión que apresenta PedroVasco no tríptico da exposiciónpero non se ten que correspondercoa descrición que eu asumo. Co-mecei con 17 anos a expoñer enbares e pubs porque era a únicaforma de darse a coñecer. Son au-todidacta e a miña formación estána própria pintura. Para xogar enprimeira división hai que estar an-tes no equipo do bairro. Teño asorte agora de adicarme profisio-nalmente á pintura pero coñezoextraordinários artistas que teñenque traballar noutras cousas parapoder continuar pintando.♦

Pintor. A Coruña, 1972.

Que lé?

Estatutos fundacionais do POUM de Santiago asinados por Luís Rastrollo.

Nº 9

73 -

AN

O X

XIV

8 D

E FE

BREI

RO D

E 20

01

36

AllarizAllariz■ EXPOSICIÓNS

VARELAMostra as suas pinturas naFábrica.

ArboArbo■ ACTOS

SERÁN POPULARCelebrarase o Sábado 10 ás 9da noite, no garaxe do cuar-tel da Guarda Civil de Arbo,intentando ser fideles á tra-dición, para o que se contacoa participación de músicosda zona e de Portugal, faraseunha fia e repartiranse chou-rizos con castaña e chocolatecon doces. Para lembrar ossaraos doutros tempos insta-larase unha mostra con co-plas típicas dos seráns e dasfias da zona. Organiza a A.C.Barca de Loimil.

BaionaBaiona■ EXPOSICIÓNS

O VAL MIÑOR...... nos albores do século, mos-tra fotográfica que podemoscoñecer na Casa do Conce-llo, até o 19 deste mes.

O BarcoO Barco■ EXPOSICIÓNS

EDUARDO BAHAMONDETen unha mostra na sala deexposicións de Caixanova.

CambadosCambados■ EXPOSICIÓNS

COLECTIVADE PINTURAQue podemos coñecer noCentro Comarcal do Salnés,até o Domingo 11.

FORMS OF THOUGHTEstará exposta, até o 1 deMarzo, na galeria Borrón 4.

■ TEATRO

O PAÍS ACUÁTICOO Domingo 11, cenificadapor Teatro do Noroeste,na Sociedade Cultural

CambreCambre■ EXPOSICIÓNS

CERTAME DEFOTOGRAFIA KSADOAs obras participantes naIII edición deste certameencontran-se na BibliotecaMunicipal.

CeeCee■ TEATRO

FURGA GARABELASubirá ás táboas, o Domin-go 11, da man de Volta edalle Teatro, na Casa daCultura.

CervoCervo■ EXPOSICIÓNS

RODOLFO HALFFTERA biografia deste compositor(1900-1987) narrada de xei-to autobiográfico en trecepaneis, con texto e iconogra-fia, con motivo do centerná-rio do seu nacimento. Difi-cilmente atoparemos na his-tória da música española emexicana recente unha obratan versátil, coerente e cheade interese como a deste mú-sico, exiliado a México aoremate da guerra, e un dosfundadores de Ediciones Me-xicanas de Música. Na Casada Administración de Sarga-delos até o 16 de Febreiro.

A CoruñaA Coruña■ CINEMA

GERAÇÃO CURTASO CGAI, en colaboracióncoa Agência da Curta Metra-gem, proxecta este ciclo deproducións lusas dos 90, sem-pre das 20:15 en diante: oMartes 13, A noite (1998, Re-gina Pessoa), Salteadores(1993, Abi Feijó) e Zéfiro(1993, José Álvaro Morais); oMércores 14 continua con Es-tou perto (1997, Sandro Agui-lar), A suspeita (1999, Mi-guel Ribeiro) e SWK4 (1993,Edgar Pera); e o Xoves 15 po-deremos ver –9 (1997, RitaNunes), Parabéns (1997,

João Pedro Rodrigues), En-tretanto (1999, Miguel Go-mes) e As Terças da bailapi-na gorda (1999, J. Waltz).Mia eoniotita ke mia mera(A eternidade e un dia) dirixi-da no 1998 por Angelopoulos,vai-se proxectar subtitulada aoespañol o Xoves 8 e o Venres9 ás 20:15 dentro do ciclo Se-sión Especial. O Sábado 10 aProdución galega traenos Globo(2000, Álex Valle), ás 18:30h. Máis información no localelectrónico://www.cgai.org

■ CONFERÉNCIAS

FRANCISCO DE GOYACiclo organizado pola Funda-ción Barrié en colaboracióncoa Fundación Amigos do Mu-seu do Prado, que pretendeanalisar a traxectória desta im-portante figura da arte españo-la. O Xoves 15, Mujeres en eldiván: majas y marquesas,por Francisco Calvo Serrallerás 20 h. na Fundación Barrié.

■ DANZA

BALLETDE JESUS QUIROGA“Prelúdio e fuga” leva por tí-tulo a representación desteballet que terá lugar o Ven-res 9 e Sábado 10 do teatroRosalia de Castro as 21 h.

■ EXPOSICIÓNS

OS RENOVADORESA colección de arte deCaixa Galicia estará na Salade Exposición desta funda-ción desde o Venres 9 até o15 de Abril

PABLO IGLESIASNo Quiosque Afonso até oDomingo 18, recolle osmomentos máis significati-vos da vida deste ferrolanoasi coma do movimentoobreiro na Galiza.

A TERRA VISTADESDE O CEOFotografias de Yann Art-hus-Bertrand que estaránaté o Domingo 18 na Esta-ción Marítima.

ISABEL PINTADOTen unha mostra no Cámpusde Elviña até o Domingo 18.

CONSUELO LIÑEIRAExpón o seu traballo, até o Do-mingo 18, no Pazo Municipal.

BRANDAPoderemos ver as suas pin-turas na galeria Súper arteaté o Xoves 15.

ESPAZO E NATUREZAAs obras de Emilia Sal-gueiro están na galeria Par-do Bazán.

CALROS SILVARO noso colaborador tenunha mostra, até finais demes, titulada Botandall Hu-mor na sede da A.C. Ale-xandre Bóveda (Linares Ri-vas 49), na que podemoscontemplar unha escolmadas suas criacións humorís-ticas dos últimos 25 anos.

ARTE ROMÁNICA NAGALIZA E PORTUGALColaboración entre a Funda-ción Barrié e a Fundación Ca-louste Gulbenkian de Lisboa,poderemos contemplar, na se-de da Fundación Barrié até o 20de Maio, esta interesante mos-tra sobre o románico, que tivoun estraordinário desenvolvi-mento, tanto no noso país co-mo no viciño, dando un con-xunto escepcional de constru-cións, esculturas, manuscritosiluminados e pezas de orfebre-ria, se ben, a disparidade docontexto no que se produce oasentamento e difusión explicaa diversidade de manifesta-cións e a distinta evolución.

PALAVRASPARA UN PAÍSDa editorial Galaxia, organi-zada con motivo do seu 50aniversário, na que se reco-llen todo tipo de documen-tos relacionados coa editoriale que permete botar unhaollada á evolución da socie-dade e cultura galega nestesúltimos 50 anos. Fotografias,cartas, informes da censura,cartaces, livros, etc. ofere-cen-nos unha visión destaépoca. Durante este mes.

XURXO ORO CLAROTen unha mostra no cen-tro de arte Atlántica, quepermanecerá aberta até o10 de Febreiro.

CARME HERMOPodemos coñecer a sua pin-tura na galeria Arte Imagen,até o 10 de Febreiro.

AS BÁGOASDE S. PEDRO...... na pintura española do Sé-culo de Ouro, no Museu deBelas Artes (Zalaeta s/n), sé-rie de cadros coa iconografiadas bágoas de S. Pedro des-pois de negar a Xesus. Entreoutras, pódense contemplarobras de Luis de Morales, ElGreco, José de Ribera, Fran-cisco Collantes, Diego Ve-lázquez, Bartolomé E. Muri-llo e algun anónimo flamen-co. Ate o 25 de Febreiro.

■ MÚSICA

DIGITAL XXIEstará este Xoves 8 na salaMardigras (Travesa da Torres8, perto da Praza de España),lugar que serve de cenário pa-ra a actuación de TIRAN-DO P’ALANTE, o Venres9; ou de NENOS DA RE-VOLTA, o Sábado 10; e ta-mén de STIFF MARVEL, ovindeiro Venres 16; o CO-SECHA ROJA, o Sábado17. Máis información no por-tal //mardigras.8k.com

NOVOS INTÉRPRETESA quinta edición deste ciclodá-lle a oportunidade a unvasto grupo de novos valoresmusicais de se iniciar no mun-do da alta interpretación. OLuns 12 ás 20:30 h. na Funda-ción Barrié, o pianista LluisRodríguez Salvá interpretaráobras de Beethoven, Albénize Chopin. O Luns 19 á mes-ma hora, Eva Sartataviciute áfrauta, acompañada por Karo-lis Bibeinis ao piano, inter-pretarán obras de Bach, Mo-zart, Prokofiev e Poulenc.

NEKEn concerto o Venres 16no Coliseu.

FerrolFerrol■ CONFERÉNCIAS

OS NOSOS BAIRROSCiclo de mesas redondasonde se falará, nesta oca-sión, das infraestruturas da

Magdalena; no Ateneu esteXoves 8, ás 20:30.

■ CINEMA

TORRENTE BALLESTERCiclo adicado á relación doescritor ferrolán co cinema eno que se emarca a proxec-ción da fita El rey pasmado(1991) de Imanol Uribe oMartes 13 no Ateneu.

■ EXPOSICIÓNS

DANIEL RIOMostra retrospectiva 1990-2000 de escultura que esta-rá no C. C. Torrente Ba-llester até o Mércores 28.

CARME MARTINAs suas pinturas estarán,até o Sábado 10, na salaGalerias.

MIRADAS VIRXESBaixo este título VicenteBlanco amosa a sua obrano C.C. Torrente Ballesteraté o Luns 12.

A GudiñaA Gudiña■ EXPOSICIÓNS

BONECASDe M. Bingas, poderemo-las ver na Casa da Viuva.

● PÁXINAS COORDENADAS POR EVA MONTENEGRO PIÑEIRO ●

Até o próximo 11 de Febreiro,Expourense cheira a cociña, abon xantar e cear. Os que seacheguen por ali poderán esco-ller diferentes menus baseadosna riqueza das bisbarras de Gali-

za e tamén de Portugal, Astúriase León. Tal e como están ascousas, pode ser a derradeiraocasión que teñamos para de-gustar manxares tais como acosteleta de Moaña.♦

XantarXantar e cear en Oure cear en OurenseenseO TO Trinquerinque

☞ BEAUTIFUL JOE.Joe, recén separado e

cun tumor cerebral, viaxa po-lo país antes de operarse can-do se atopa a Husch, nai dedous fillos que fuxe dun ma-fioso prestamista ao que debecartos e que remata por pen-sar que Joe é un matón.

☞ O PROTEXIDO. Oúnico supervivinte dun

acidente de tren atopa a unhome que lle suxire que podeter superpoderes. El, ao prin-cípio, non o cre, pero final-mente ve certas similitudescun heroi da banda deseñada.

☞ ANITA NON PER-DE O TREN. Anita

(Rosa Maria Sardá) cumprecincuenta anos e pasa a engro-sar as filas do paro despois delevar décadas traballando nabilleteira dun cinema. Nomeio dunha delirante depre-sión crúzase na sua vida unobreiro, Jose Cornado, do que

se namora. Comédia aceda quetranscorre segundo o guión e adirección de Ventura Pons.

☞ SUNSHINE. Fitaque, encarnada na vida

dunha família, narra as peri-pécias dos xudeus na Europacentral ao longo do século XX.Película sionista que convirteao povo hebreo en vítima detodos os males dese periodo.

☞ COMIDA RÁPIDA,MULLERES ACTI-

VAS. Bella ten 35 anos, traba-lla nun bar de comida rápida eestá liada cun sesentón casadoque non remata de comprome-terse. Entón coñece a Bruno,un taxista que escrebe no tem-po libre. Ambos gústanse, peroa relación non acaba de fraguarpor interferéncias alleas.

☞ QUE PASADA. O tí-tulo bota para atrás, pero

trata-se dunha mostra do cine-ma social británico dos últimos

anos, cunha visión traxicómicada penúria de dous adolescen-tes. Todos os seus esforzos porunha ilusión: o abono de tem-pada para o Newcastle.

☞ SUPERNOVA. Nocuarto milénio unha nave

ambuláncia recebe unha cha-mada de socorro desde o outrolado da galáxia. Ali, nun plane-ta abandonado, atopa a un su-pervivinte que agacha unhabomba nuclear cósmica que ali-menta de forza ao supervivinte.

☞ NUNHA TERRASELVAXE. Un matri-

mónio de antropólogos que vaifacer unha tese a Nova Guineasepárase pola mentalidade ma-chista do home, que despois dequedar só morre. Entón a suamuller intima cun, en aparién-cia, cínico aventureiro.

☞ O QUE AGACHA AVERDADE. Michelle

Pfeiffer e Harrison Ford prota-

gonizan unha fita construída abase dos clásicos do suspense.Consegue que o espectador déuns cantos chimpos na butaca.

☞ FALCATRUEIROSDE MÉDIO PELO .

Woody Allen volta as suasprimeiras comédias cunha pa-ródia sobre os novos ricos quepretenden “formarse” para in-gresar na alta sociedade. Di-vertido humor fácil.

☞ O SEXTO DIA. Unhome, que ten un clon

que se fai pasar por el, desco-bre unha conspiración paramudar as leis sobre a clona-ción por intereses económicosdunha empresa de tecnobiolo-xia. Intriga sobre a clonación.

☞ XÓVENES PRODI-XIOSOS. Un profesor

dun obradoiro de literatura tenaluno moi talentoso pero menti-rán e dado a meter en lios a todoo mundo. Comédia costumista.

☞ SCARY MOVIE.Un asasino en série

persegue e mata a vários xó-venes que, por acidente, ha-bia un ano mataran a outrapersoa. Paródia do cinema deterror dos noventa.

☞ PARA TODOS OSGOSTOS. Ar fresco

desde Franza nun filme a mo-do de comédia romántica peroque vai moito máis aló. Unhaobra mestra na que a maxistralinterpretación dos autores caseque pasa desapercibida (comoten que ser). É un relato im-prescindíbel sobre as relaciónshumanas neste momento deglobalización omnipotente.

☞ O BROTHER. Os ir-máns Coen fan unha

adaptación da Odisea de Ho-mero cun Ulises (George Cloo-ney) caracterizado como ClarkGable nunha viaxe caricatures-ca á idiosincrásia ianqui de me-diados de século. Orixinal.♦

CarCarteleirateleira

Ao outro lado é o traballo no que o gai-teiro asturiano amosa toda a sua inque-danza criativa de viaxeiro incansábel de-senvolvendo a sua capacidade de explo-rar novas paixases coa sua gaita electró-nica. Estará no Pazo da Ópera de CO-RUÑA o Xoves 8 ás 21 h.; no pazo dosdeportes Paco Paz de OURENSE oVenres 9 ás 22 h.; e en PONTEVE-DRA no Pazo da Cultura o Sábado 10.♦

HeviaHevia

É ampla aprograma-

ción musicalpolo paísadiante.

EnSANTIAGO,

por exemplo,temos

a actuacióndo grupo

galego TheeVirus para o

vindeiroXoves 15.

LugoLugo■ EXPOSICIÓNS

OS OUTROS BAIRROSMostra de fotografias feitaspor prostitutas, até o Mérco-res 28, na galeria Sargadelos.

X FESTIVAL DE JAZZEste é o tílulo da mostra fo-tográfica de Pepe Álvarez eX. Reigosa que está no Cla-vicémbalo até finais de mes.

TERESA BRUTCHERColga as suas pinturas nagaleria Nova Rua Arte.

JOSÉ BLÁZQUEZNo Edifício Administrati-vo da Xunta ten unha mos-tra dos seus acrílicos, até oXoves 15.

TEMPORAISPinturas de SEBAS AN-LLO, que poderemos coñe-cer até o 20 de Febreiro nagaleria Clérigos.

JUAN ZUÑIGAMostra de pintura na salaAlmirante até o 10 de Fe-breiro.

J.L. ANDUJARMostra itinerante que po-demos visitar na BibliotecaPública.

VI BIENALINTERNACIONALDE GRAVADOCunha amplisima repre-sentación de autores tantodo país como do resto domundo, no Museu Provin-cial onde permanecerá atéo 18 de Febreiro.

ANDRÉ SANTEIROPoderemos contemplar osseus gravados na sala Agua-tinta.

MAQUIEIRAO seu legado bibliográficoestá exposto no Coléxio deArquitectos.

AGASALLOSProdutos artesanais comacestas, alafaias, coiro, car-tón, tapices, tallas en ma-deira, roupa... até o 28 deFebreiro no Centro de Ar-tesania e Deseño.

■ MÚSICA

GECHOSO clube de arte e músicaClavicémbalo acolle a estegrupo de pop-rock galego oXoves 8. Neste mesmo lu-gar, que está na rua Paxari-ños 23, o Venres 9 daráncomezo as Xornadas deMúsica tradicional, co gai-teiro de Bueu ANTÓNDAVILA e o bouzokistaXOSÉ LIZ; o Venres 16continuan estas xornadas cogaiteiro asturiano IVÁNCOSTA. Entretanto, pode-remos gozar doutros estilosmusicais ben distintos: o Sá-bado 10, Hip-hop das 20 atéas 0:30 h.; e o Xoves 15,ANGELES & MELKERapresentan o seu traballo¡¡Si!!, onde mesturan jazz eflamenco. Máis informaciónen://www.clavicembalo.com

HOMENAXE A VERDIO Sábado 17 no auditórioGustavo Freire, baixo a di-

rección musical de AfonsoSaura e a cénica de GustavoTambascio. Máis informa-ción no Concello de Lugo.

OleirosOleiros■ TEATRO

A AGONIADAS CENTOLASSerá representada, o Sába-do 10, por Teatro da Luana Fábrica.

OrtigueiraOrtigueira■ EXPOSICIÓNS

MÚSICA, MESTREMostra interactiva noClaustro do concello.

OurenseOurense■ CINEMA

KANZO SENSEIFita de Shohe Imamura quevai ser proxectada, este Xo-ves 8, na Casa da Cultura(Biblioteca Pública do Con-cello) ás 20:30 e 23 h., orga-nizado polo cineclube PadreFeijó. E para o vindeiro Xo-ves 15, no mesmo lugar e comesmo horário, proxectaránTHE RING / O CÍRCU-LO, de Hideo Nakata (Xa-pón, 1998), que se fixo cogalardón á mellor películano Festival de Cinema Fantás-tico de Bruxelas 99 ou co demellor fita, director, e efectosespeciais do de Sitges 99.Conta como Reiko, reportei-

ra televisiva, investiga a his-tória dunha fita de vídeo quecausa a morte a quen a olla.A seguinte vítima pode serela porque consegue a fita encuestión. Auténtico terror.

■ EXPOSICIÓNS

JOSEFINA ALONSOOs seus cadros poderan-sever no Edificio Politécnicoda Universidade.

ESPAZOSMostra pictórica de GUI-LLERMO PEDROSA, atéo Martes 20 na galeria Visol.

MATÉRIA PRIMAMostra de IGNÁCIO BA-SALLO, onde o escultor ga-lego que retoma a herénciapaterna, e algunhas vivén-cias que o vinculan ao tra-ballo en madeira, pero rein-terpretando o material, reu-tilizando-o, recuperando-o.Até o 17 de Marzo na gale-ria Marisa Marimón.

PIETMostra fotográfica na Casada Xuventude.

ANA REINALDOPodemos coñecer as suasobras no Ateneu até o 26deste mes.

J. PARDIÑASAs suas tallas en madeira es-tán expostas na galeria Uz.

NEVEExpón as suas fotografias nacafetaria América. As acua-relas de ADRIANO PAZpodemos coñece-las no caféBohémio. SALOMÉ DEZten unha mostra de pintu-ras na cafetaria Princesa.

FOTOGRAFIATRANSITIVAMostra fotográfica de X.L.Vazquez “Che”, no museumunicipal. Tamén aqui ca-ricaturas de Omar.

Mª J. DE DIOS GLEZ.Pintura e escultura até fi-nais de mes no Liceu.

RAMÓN CONDEMostra escultórica na salaElectro Hogar.

DESEÑO DE VANGARDA1880-1940Título da mostra, que pode-remos coñecer até o 18 deFebreiro, na Aula de CulturaCaixanova. Un percorrido através da evolución do de-seño que ten como pontode partida á toma deconsciéncia que se produciunos movimentos vangardis-tas da europa industrializa-da, con obras de Van deVelde, Josef Hoffman, Ol-brich, peter Behres ouHéctor Guimard. Conti-nua coas formulacións ra-cionalistas propugnadas po-las escolas Werkbund,Bauhaus, De Stril, etc., e asua influéncia no estilo in-ternacional de entreguerrasonde xa se definen as basesdo deseño contemporáneo.Exíben-se obras de Witz-mann, Breuer, Mies vander Rohe, Rietveld, Schia-perelli e outros.

COLECTIVA DEPINTORES CUBANOSNa sala de exposiciónsM&B.

PETER JENSENExpón as suas obras nocuartel de S. Francisco.

■ MÚSICA

THE EASYTONESGrupo ourensán que praticaun enérxico sixties beat–garaxe–, e que vai tocareste Xoves 8, a partires das9 h. da noite no Rock Club.O prezo da entrada é de 800pta (concerto+cervexa).

As PontesAs Pontes■ TEATRO

MENOS LOBOSO Domingo 11, da man deTalia Teatro,, no AuditórioMunicipal Alovi.

PontevedraPontevedra■ ACTOS

NOITES ABERTASObradoiros e todo tipo de acti-vidades como lecer alternativopara a mocidade . O Venres 9,na Casa da Luz cesteria a par-tir das 21 h; máxia e manuali-dades con material recicladoás 23 h; e música tradicional ás0 h. O Sábado 10 faladoiro so-bre nutrición ás 22 h; frauta ás22:30; carteiras con bricks ás23 h; e música tradicional ás 0h. No Coléxio Froebel bailespara persoas minusválidas ás21:30; e ás 23, bailes de salón.No pavillón multiusos daXunqueira, o Venres 9 Aeró-bic ás 23:30. E o Sábado 10,Tai Chi Chuan ás 22h; e tirocon arco ás 23 h. No local daA.V. Pontemuiños, o Venres 9expresión dramática ás 23 h; eo Sábado 10 gaita ás 21 h. . OSábado 10 na Piscina Munici-pal iniciación ao salvamento,ao esquimotaxe e ao aquagymás 22 h; e primeiros auxílios de0:15 a 1:15 . No teatro Princi-pal, o Sábado 10 audio-visualde himalayismo “Experiénciasantes e despois do K-2”, a par-tires das 20:30. Máis informa-ción no telf. 986 804 336, ouwww.noitesabertas.com.

■ CINEMA

HERMANDentro do ciclo de cinemaescolar, temos esta películaque é a história dun rapazque non é diferente do restodos da sua idade, agás enque está a quedar calvo;apresentado con este dilemaHerman usa a sua fértil ima-xinación, cun ponto de vis-ta cómico da vida, para na-vegar a través dos duros ma-res, comunmente coñecidocomo madurar. Á fin dá-seconta que é mellor afrontaros problemas con humor eimaxinación que con amar-gura e retracción. Este Xo-ves 8 no teatro Principal.

■ EXPOSICIÓNS

AMORES DE CINEMAComposta por óleos de J.R.SÁNCHEZ baixo o singular

epígrafe, a mostra está com-posta por mais de 30 lenzos,unificados por un eixo temá-tico: as cenas de amor máispopulares e coñecidas do ci-nema universal. Na sala dearte Gagos de Mendoza e Pra-za de San Xosé até o Luns 19.

JUAN VALCÁRCELMostra itinerante que po-demos coñecer na salaTeucro até o Mércores 28.

OVÍDIO MURGUIAA obra deste pintor galego,fillo de Rosalia de Castro eManuel Murguia, estará ex-posta na Museu de Ponteve-dra, a partires do Xoves 15,organizada pola FundaciónBarrié no marco da Cataloga-ción arqueolóxica e artística deGaliza realizada conxunta-mente co Museu de Ponteve-dra. Na obra deste membroda chamada “xeración doen-te” destacan as paisaxes, on-de introduce novos concep-tos espaciais e unha paletaclara e luminosa a medio depinceladas áxiles e sutis. Ca-racterizou-se pola sua voca-ción autodidacta e xa gozabade prestíxio e recoñecementona sua época, mais morreunovo, cando as suas cualida-des comezaban a destacar.

RAMÓN VALENZUELANado en Silleda no 14, foimobilizado polos golpistas;xa na fronte pasa ao bandorepublicano e remata nuncampo de concentraciónfrancés, onde o capturan osnazis para entrega-lo aofranquismo que o interna nadura prisión de Ávila. For-mou parte daquela xeraciónque se ilusionou co galeguis-mo na II República, loitoucoas armas contra o fascismoe, no exíio, participou, pri-meiro a carón de Castelao elogo como militante comu-nista, en actividades anti-franquistas. No galeria Sar-gadelos até finais deste mes.

OUTROS BAIRROSFotografias no teatro Princi-pal, até finais de mes, pro-movida por Alecrín e a Con-celleria da Muller.Os bairrosde prostitución galegos vis-tos polas suas protagonistas.

TAMÉN FOMOSEMIGRANTESEstará até o 16 de Febreirono Pazo da Cultura e podeser visitada de 17 a 21 h.pola semana e durante to-do o dia as fins de semana.Pecha os Luns.

XOAQUIN VAAMONDE(1871-1900)Mostra adicada á recupera-ción deste pintor galego,integrante da “xeración do-ente” e figura indiscutida doretrato no Madrid finisecular,composta por 39 obras, al-gunhas delas procedentes daBiblioteca Nacional, o Mu-seu do Prado e a FundaciónCasa de Alba. No Edifício Sar-miento. Até o Domingo 11.

BENJAMIN PALENCIAOs debuxos deste criador daEscola de Vallecas, que intro-duciu unha visión renovado-ra na arte española de come-

37

Nº 9

73 -

AN

O X

XIV

8 D

E FE

BREI

RO D

E 20

01

IgnácioBasallo

mostra assuas

esculturasna galeria

MarisaMarimón de

OURENSE.

Para ainclusiónde informa-ción nestaspáxinasdo Lecerpregámos-vos nolasfagadeschegarantes dosLuns.Pódesefacera travésdo correo,Aptdo.1.371,36200Vigo; porTelf., 986222 405,por Fax986 223101ou co-rreo elec-tró[email protected]

■ CIRCO

CIE. PRÉ-O-C-COUPÉDesde Franza, espectáculode duas personaxes. Un, es-pécie de paiaso-filósofo,acróbata, bailarin e malaba-rista; o outro, músico, multi-instrumentista que vive nunfrigorífico. O Venres 9, Sá-bado 10 e Domingo 11 noTeatro Helena Sá e Costa.

■ CONFERÉNCIAS

À QUINTA FEIRANO PLANETÁRIOCiclo de exposicións e ob-servacións astronómicaspara dar a coñecer máis to-do o relacionado con estadisciplina. Todos os Xovesaté o 13 de Decembro noCentro de astrofísica daUniversidade do Porto.

■ DANZA

ANTHROP UNEMÉTAPHYSIQUE DEFANTÔMASPor primeira vez en Portu-gal a Compañia Castafiorifrancesa, que ten como le-ma “refacer o mundo di-vertindo-se”. Con direc-ción, coreografia e músicade Marcia Barcellos eKarl Biscuit, o Xoves 15,Venres 16 e Sábado 17 noRivoli Teatro Municipal.

■ EXPOSICIÓNS

“IN THE ROUGH”:Imaxes da natureza a tra-vés dos tempos na colec-ción do museu BoijmansVan Beuningen. No Mu-seu de Arte Contemporáneade Serralves apresenta-seunha selección de obrasdeste museu holandés, daIdade Media aos nososdias, sob o ponto de vista

da paisaxe, tema especial-mente relevante na histó-ria da pintura holandesa eflamenga. Obras de Rem-brandt, Ruysdael, Cour-bet, Gauguin, Monet,Kandinsky, Dali, Magrit-te, etc... Até o 1 de Abril .No mesmo centro pode-mos atopar outras duasmostras relacionadas coapaisaxe, unha do artistanorte-americano DANGRAHAM , e outra de fo-tografias da portuguesaJÚLIA VENTURA. Am-bas até o 25 de Marzo.

ARTE NO PORTOPorto 60-70: Arte deVangarda é unha mostraproducida conxuntamen-te polo Serralves e a Coo-perativa Árvore que pode-mos aprezar nos locaisdestas institucións, e quexunto coa exposición Ar-te no Porto do século XX,na Galeria do Palácio, nosapresenta, até o mes deAbril, unha chea de mos-tras da criación plástica.

O PERDÃODAS ÁRVORESFotografias en branco e pre-to de JORGE VIANABASTO que este mes po-demos atopar na Casa deCultura de Paranhos e naque se pode aprezar a impor-táncia desempeñada polaárbore na criación poética.

■ MÚSICA

CENTENÁRIODO NACEMENTO DEAARÓN COPLANDA Orquesta Nacional doPorto apresenta o progra-ma Music for the Theatre,Concerto para Piano e Or-

questa, Concerto para Cla-rinete e Orquesta e El Sa-lón México, coa direcciónde Marc Tardue e Antó-nio Rosado ao piano eCarlos Alves ao clarinete.O Venres 9 e Sábado 10 noRivoli Teatro Municipal.

REMIX-ENSEMBLECASA DA MÚSICAApartment House Suitede Maichel Parsons; Au-tumn’60 Cornelius Car-dew Chirographic de Phi-lip Corner; Symphony deDaniel Goode; “quenerâq,our brath as bones” deMalcom Goldstein e Je-sus’Blood Never Failed meyet de Gavin Bryars, coadirección de Anton Lu-koszevieze, o Martes 13no Auditório de Serralves.

■ TEATRO

A HORA EN QUENÃO SABIAMOS NADAUNS DOS OUTROSCo-produción entre o Te-atro Nacional S. João eTeatro Só do texto do au-tor contemporáneo aus-triaco Peter Handke, diri-xida por José Wallenstein.Un espectáculo cunha for-te carga poética que pode-mos ver no Teatro NacionalS. João até o 25 deste mes.

PRJ X. ORESTEIAProdución de Nuno Car-doso e interpretación doGrupo de Teatro de Re-clusos do EPPF dunha es-colla de textos emblemáti-cos da tradición tráxica,nomeadamente a Oresteiade Esquilo, revisados, re-escritos e cenificados nocárcere. Venres 9, Sábado10 e Domingo 11, no Es-tabeleceminto Prisionalde Paços de Ferreira.♦♦

PORTO 2001

Poderemos ver, entre o Venres 9 eo Domingo 14, na CORUÑA, nocinema Los Rosales a fita Cubalibre; en LUGO, no cinema Yelmo,proxectara-se The end; en OU-RENSE no Novocine, La vida es undolor; en PONTEVEDRA, nos

Multicines ABC, poderemos ver a fi-ta Paranoia dixital; no cinema Go-ya, en FERROL proxectara-se Afo-nia; no Valle Inclán en SANTIA-GO, Recuerdos de un amanteneurótico; e no cinema Centro deVIGO, Se o sei non veño.♦

Cinema galegoCinema galego

GuillermoPedrosacolga osseus lenzosna galeriaourensanaVisol.

zos do século XX, están ex-postos no espazo para a artede Caixa Madrid (pr/ de Sta.Maria) até o 11 de Febreiro.

JOSÉ RAMÓN SÁNCHEZCo título Amores de cineabre-se unha mostra do ar-tista na sala de arte Gagosde Mendoza e Praza de SanXosé até o 18 de Febreiro.

ITZIAR EZQUIETAEsta coruñesa titula “SítiosS/T” a mostra de pinturaque podemos ollar na galeriaAnexo até o 12 de Febreiro.

ANTÓN SOBRALExpón a sua pintura en LaPetite Galerie de Teo.

■ LEITURAS

POEMÁRIO IRLANDÉSDo que é autor Adolfo Ca-amaño e que será presenta-do, mercede a AC MaioLongo e edicións EspiralMaior, no Centro CulturalCaixa Galicia (Café Moder-no) este Venres 9 a partirdas 20 horas, coa interven-ción de Bernardino Graña,Ramón Regueira Varela,Miguel Anxo Fernán-Ve-llo e o próprio autor.

■ MÚSICA

RICARDO PAZO &ALEJO AMOEDOTocan o oboe e o piano res-pectivamente, e actuarán, oMartes 13, no teatro Princi-pal, interpretando pezas deVivaldi, Schuman e Haydn.

BABES IN TOYLANDEste grupo punk-grungeformado en 1987 reune-separa facer esta última xiradespois de cinco anos nasombra. O Domingo 11xunto con DEVIOT nasala Camawey ás 21 h. Aentrada adiantada custa2.000 e 2.300 na billeteira.

AINHOA ARTETAPoderemos disfrutar da vozdesta soprano, acompañadaao piano por ALEJAN-DRO ZABALA, o Sábado17, no Pazo da Cultura.

■ TEATRO

ROSENCRANTZY GUILDENSTERNHAN MUERTOObra de Tom Stoppard diri-xida por Cristina Rota e in-terpretada pola compañia

Nuevo Repertorio conJuán Diego Botto e ErnestoAlterio. Unha anovadoravisión do “Hamlet” de Sha-kespeare, a través duns escu-ros personaxes secundáriosque reflecten os conflitos so-bre a existéncia e o contex-to social no que o ser huma-no debe loitar. Este Xoves 8,ás 21 h, no Pazo da Cultura.

SantiagoSantiago■ CONFERÉNCIAS

SITUACIÓN DASMULLERES AFGANASPor Shapiri Hakami, esteXoves 8 ás 20 h. na Funda-ción Granell.

■ DANZA

POR UNA MANZANA …… siete historias cómico-se-xuales para cuatro pollas ydos coños, é o título do es-pectáculo da compañia ma-drileña El curro danzateatro,que nos oferece este cabaretbailado, divertimento humo-rístico porno-cénico que par-te da história de Adán e Evae o famoso fruito como pre-cedente e excusa para afon-dar con simpatia e algo demorbo no território do ins-tintivo e do puramente se-xual. Contactos persoais naprensa, prostitución por in-ternet, hot line, tertulias noWC, cuartos escuros, transe-xualidade e vídeo-pornogra-fia, son os temas das sete pe-zas que integran o espectácu-lo. Este Xoves 8 e Vernes 9na NASA, ás 23 h.

EL CARNAVALDE LOS ANIMALESEspectáculo de danza paranenas e nenos de todas asidades para achega-los a esteuniverso e, seguindo as in-tencións de Saint-Saëns, ta-mén ao da música. Comezacun texto que descrebe a ca-da animal, plantexando unxogo cos cativos, no que elesteñen que adiviñar en cadaparte cal é o animal que estáa bailar, segundo os xestos eo fragmento musical queacompaña ao bailarin. O Sá-bado 10 ás 16:30, na NASA.

■ EXPOSICIÓNS

HOMENAXE AMANUEL LUÍS ACUÑAComemorativa do centenáriodo nacimento do autor dopoemário Fírgoas e que pode-remos contemplar no Museudo Povo Galego até o 3 deMarzo. Nela están sinaturascomo Colmeiro, Faílde, Fer-nández Mazas, Laxeiro, Nó-voa, Prego, Seoane... até vin-tecatro pintores e escultoresrelevantes na arte contempo-ránea galega. M.L. Acuña na-ceu en Outubro de 1899 enSobrado de Trives, mestre deprofisión, militou na Irman-dade Galeguista de Ourense elogo no PG; colaborador ennumerosas publicacións, foidepurado en 1941 do corpode maxistério, exercendo adocéncia privada até 1966,en que foi reabilitado; partici-pou na fundación de Galaxiaen 1950 e finou en Ourenseen Agosto do 75.

TERESA PUYAs suas pinturas permane-cerán penduradas na salaJosé Lorenzo, até o Luns 19.

MAURO TRASTOYTen unha mostra pictóricabaixo o título El sitio demi recreo, na galeria Palo-ma Pintos.

RENATA OTERONa galeria Espacio 48 pode-mos ollar as pinturas destaartista, até o Luns 12.

ESTÁN 6Mostra colectiva na galeriaSCQ, até o Venres 23.

HOMENAXEA UXIO NOVONEIRAPorta a Compostela (CarpetaHomenaxe a Uxio Novonei-ra) é o título da mostra quea Universidade de Santiagoabre na Capela do ColéxioFonseca, e que poderemosvisitar até este Xoves 8.Gravados de Manuel Facale textos de Pura Vázquez,Luz Pozo, Manuel Maria,Salvador Garcia Bodaño,Bernardino Graña e XoséL. Méndez Ferrin.

CHINA. CEO E TERRAMostra, comisariada por Je-an -Paul Desroches, quepoderemos coñecer, até fi-nais de Abril, no Auditóriode Galiza.

GALIZA SOLIDÁRIADentro do programa Cida-des polos dereitos humanos:Educación para a paz, a con-vivéncia e a solidadidade; naCasa da Mocidade (Praza doMatadoiro).

VARI CARAMÉSO CGAC presenta unhamostra deste fotógrafo ga-lego, até o 15 de Abril, noque poderemos aprezar co-mo converte o seu persoalxeito de ollar nun mundomáxico e suxestivo.

GARAXEAté o 25 de Febreiro pode-mos visitar esta mostra co-lectiva no CGAC, queapresenta a imaxe do auto-móbil na arte contemporá-nea. Se o ferrocarril cambia-ra a percepción sensíbel ecolectiva do espazo e dotempo, e por iso do mundo,o automóbil achegou as re-gras para a sua posesión in-dividual e máxica. Inicia-secoa sua chegada unha meta-morfose na nosa identidadeantropolóxica, que se reflic-te nas nosas manifestaciónsculturais.

O ATENEU LIBERTÁRIOQue se encontra na Repú-blica de El Salvador 12,acolle a mostra fotográficatituladada Movimento Liber-tário en Compostela I: anos70, primeira dunha xeiraque percorrerá a história doanarquismo nesta levíticavila. Pode ser visitada todosos Xoves a partir das 20 h.

ESTER PARTEGÁSExpón xunto con LauraTorrado, por vez primeirana Galiza, na galeria Trinta(Rua Nova 30 2º). Até o28 de Febreiro.

STEPHAN BALKENHOLNado na Alemaña en 1957 éun dos escultores contempo-ráneos que suscitou o debatearredor da figuración e a suaintegración nas correntes ar-tísticas. A mostra, comisaria-da por M. Fernández-Cid eque se encontra no CGACaté o 15 de Abril, é a primeiraretrospectiva adicada á suaobra no Estado e conta con74 esculturas e relevos, 100fotografias e 90 debuxos, des-tacando a presenza de pezasinéditas concebidas para estaexposición, que reflexan a tra-xectória seguida polo artistadesde primeiros dos oitenta.

MÁSCARASQue forman parte dos fon-dos da Fundación Granell,onde poderemos olla-las,procedentes de Guatemala,Venezuela, México, Cana-dá ou África, ademais deduas novas: Munki, proce-dente do Zaire; e o rei Bem-bé, escultura cumulativa.

GALIZA DIXITALAté o ano 2004, podere-

mos coñecer esta mostrano mosteiro de San Marti-ño Pinário.

■ MÚSICA

REAL FILHARMONIADE GALICIAEste Xoves 8 ás 11 h. damañá, no Auditório de Gali-za dentro dos ConcertosDidácticos. E o Xoves 15 ás21 h. dirixida por AL-BERTO ZEDDA, e coacontralto EWA PODLES;interpretarán pezas deCherubini, Rossini, Petras-si e Respighi. O prezo daentrada é de 1.400 pta.

ORQUESTRASINFÓNICA DE GALICIAConcerto para violino e or-questra en Re maior, OP.61, L.V. Beethoven, Pe-trouchka, I. Stravinski, di-rixida por ALEXANDERPOLINICHKO , conMASSIMO SPADANOno violino; este Xoves 8, ás21 h. no Auditório deGaliza. Prezo da entrada1.400 pta.

ORQUESTRA DEALUNOS DE ALTOSESTUDOS MUSICAISDirixida por LUCASALEMÁN, dan o seu primei-ro concerto o Sábado 10 ás 21horas na Sala Mozart do Au-ditório de Galiza con Diverti-mentos I e III de Mozart, eSinfonia Nº 1 de Beethoven.

THEE VIRUSBanda galega que mesturacon acerto o mellor punk-rock neoiorquino, o killer-rock australiano e o son-Detroit. Cinco balas perdi-das que van como motos,congregadas polo destinopara queimar o planeta abase de high energy, son omotor que impulsa esta po-derosa e imparábel máqui-na de facer r&r alto, selva-xe, electrificante e, sobretodo, con actitude. O vin-deiro Xoves 15 na NASA(prezo 700 pta, 350 paratripulantes).

■ TEATRO

TRES NO BAMBÁNDa man de Espello Cónca-vo, este Xoves 8 no teatroPrincipal.

PALABRA DE HIERROPoesia en cena da man deLa Machina este Xoves 8 eo Venres 9, ás 22 h. no tea-tro Galán; a verba poéticapasada pola particular pe-neira criadora, achegando-a á sua linguaxe.

SárriaSárria■ CINEMA

O CINE DENTRO DO CINECiclo que comeza o Luns12 e remata o Venres 16 naCasa da Cultura.

■ EXPOSICIÓNS

DE PICASSO A BARCELÓMostra de obra gráfica deartistas contemporáneos,nas que utilizan as técnicasdo gravado, litografia, seri-grafia… como son Piccaso,Miró, S. Dali, Maruxa Ma-llo, Luís Seoane, P. Pala-zuelo, A. Tápies, Chillida,Susana Solano ou Sicília,entre outros, que poderemoscoñecer na Casa da Cultura.

TTuiui■ EXPOSICIÓNS

XÚLIO VILARIÑOTen unha mostra fotográfi-ca chamada Axuda en Ac-ción. Tamén XAVIERPIÑEIRO GUISANDEten uha mostra das suasmaquetas. Poderemos co-ñece-las, até o Venres 16,na Área Panorámica.

XAVIER CUIÑASO escultor e pintor ourensa-no abre, este Venres 19 ás20 horas, unha mostra dasua obra na galeria Trisquele Medúlio. Con tal motivohaberá un mini concertoque oferecerá o duo de mú-sica tradicional formado porMª Xosé López e Pilar Gon-zález. Até este Venres 9.

■ MÚSICA

DEVIOTÉ a banda que toca, o Do-mingo 11 á 1 h. da madru-gada, no Metropol.

VVigoigo■ CINEMA

THE EMPEROR’S SHADOWFita que vai ser proxectadao Luns 12 ás 20:30 no Au-ditório Municipal organizadapolo cine-clube Lumière.

ALECRINEsta organización feministaten programado un ciclo devideo-fórum para o vindei-ro Xoves 15 ás 20 h. noCC Caixanova.

XEOMETA OUA META XEOMÉTRICA= XEOMETRAXESLaboratório de imaxes

38

Nº 9

73 -

AN

O X

XIV

8 D

E FE

BREI

RO D

E 20

01

SEMINÁRIO SOBRE DESPOVOAMENTOAGRÁRIO E RURALOrganizado polo Sindicato Labrego Ga-lego xunto a CPE baixo o título “PACe despovoamento agrário e/ou rural”,dentro do programa de formación euro-pea AEFPR. Con el pretenden coñe-cecer a problemática do despovoamen-to agrário e rural vendo as suas orixes, ediferentes repercusións sociais deriva-das; comparar a situación nos distintospaíses con representación neste seminá-rio; analisar as distintas políticas realiza-das polos governos nacionais ou auto-nómicos para frear o despovoamento asicomo os resultados das mesmas, facendofincapé naquelas zonas con aumento depovoación e ver que actividades econó-micas sustentan este crecimento; osefeitos que a PAC ten no despovoa-mento e no envellecimento, tanto his-toricamente como na actualidade. O se-minário celebrarase no recinto de expo-sicións e congresos da Estrada do Ven-res 9 ao Sábado 10 comezando ás 9 ho-ras. A inscrición pódese facer nos locaisdo SLG; por telf. 981 554 147 - 986 590

010; por fax 981 572 570; ou por correoelectrónico [email protected]

XXII CONCURSO DE POESIAO FACHOPoderán participar todos aquelas per-soas que, sen limitación de idade, nonteñan publicado un livro poético indi-vidual en galego. De tema livre, inédi-tos, en galego e sen limitación de ex-tensión, cun máximo de 5 poemas porconcursante e mecanografados a duploespazo. Haberá un único prémio de50.000 pta. máis as mencións honorí-ficas que estime oportuno o xúri, de-bendo ser remitidos os traballos, porcuatriplicado, con lema e baixo plica,á Agrupación Cultural O Facho (Fede-rico Tapia 12-1º, 15.005) ou ao apar-tado de correios 46, da Coruña, sendoadmitidos a concurso os traballos rece-bidos antes do 19 de Abril.

FESTIVAL DE VÍDEOCIDADE DE VIGOOrganizado polo Concello, o prazo derecepción remata o 3 de Marzo de

2001. Poderán participar obras por au-tores ou colectivos de calquer na-cionalidade, producidas con posterio-ridade ao 1 de Xaneiro de 1999, quedeberán ser testemuño dunha escritaorixinal, investigación singular, tantono tratamento coma na temática.Aceptaranse todos os xéneros en cal-quer idioma, sen límite de duración.As obras tamén tñen que estar feistasen soporte electrónico e deberanse en-viar á Casa das Artes (Policarpo Sanz15, Vigo) acompañadas da folla deinscrición e duas fotografias ou diapo-sitivas. No caso de posuir texto ou diá-logo que non sexa en galego ou caste-lán deberan acompañarse da traduciónpor escrito nalgunha destas línguas.Concederase un prémio de 500.000pta e dous accésit de 250.000.

SAFARI FOTOGRÁFICODO ENTROIDOOrganizado pola Agrupación CulturalAlexandre Bóveda da Coruña, terá lu-gar o Sábado 24 e Domingo 25 destemes percorrendo o entroido de Viana

do Bolo, zona de Vilariño de Conso eVerin. Para anotarse pódese pasar pololocal da agrupación (Linares Rivas 49,1º), de Luns a Venres e de 17 a 21 h.ou chamar ao telf. 981 244 355 nomesmo horário.

CONCURSO DE COMPARSASDE VIGOPara o entroido deste ano. As com-parsas, mínimo 25 persoas, que esténinteresadas en participar deberán rea-lizar a inscrición no Rexisto Xeral doConcello até o Mércores 14 de Fe-breiro ás 13 h. O 1º prémio é de400.000 pta; o 2º, de 300.000; o 3º,de 200.000; o 4º de 150.000; para amáis festeira, de 75.000; ademais de20 accésit de 70.000; e para o desfiledo Enterro do Meco, 125.000. Igual-mente está aberto o prazo para ascomparsas escolares, no que podenparticipar até 20 coléxios por orde deinscrición, até o Xoves 15 á 1 domeiodia. O prémio para cada coléxioé de 25.000 pta. e as bases pódenseconsultar no Concello.♦

ConvocatóriasConvocatórias

Lonxe de amor do amor do pai,lonxe do amor do esposo, namora-da do amor de Morgan, amor donamoramento de Drake. Finalmen-te doncela nin para un nin para ooutro, por que Neptuno vai-naconverter en serea para sempre xa-

mais: a Branca Rosa serea do marazul. Comédia romántica da mande Teatro do Morcego que podere-mos ver cenificada o Sábado 10 noAuditório municipal de NARÓN; eo Martes 13 na Casa da Cultura deMONFORTE.♦♦

A Branca Rosa. Os piratasA Branca Rosa. Os piratas

Rosencharntz yGuildensternshan muerto é

representadapola

compañiaNuevo

Repertorioeste Xoves 8

no Pazo deCultura de

PONTEVEDRA.

A sopranoAinhoaArteta,

acompañadaao piano

porAlejandroZabalas,

estará noPazo daCultura

pontevedréso vindeiro

Sábado 17.

apresentado por GUSTA-VO HÉVIA SOLAR ,que consiste nun espectá-culo no que o protagonistaproxecta diferentes vídeose diapositivas en pantallasconstruidas por el mesmo;un experimento para xogarco público. O Venres 9 ás0 h. no Vademecwm (prezo500 pta.)

MATRIXO próximo Xoves 15 pode-remos ve-la, ás 12 h, naCova dos Ratos; e o Venres16, O Dilema ás 19:30 h.

■ CONFERÉNCIAS

HISTÓRIADO FOLC GALEGOCharla-colóquio para oVenres 16 na Sala Ritual.

VACAS TOLAS: AEPIDÉMIA DO SÉCULO?Mesa redonda organizadapolo Clube Faro de Vigo, noAuditório do C.C. Caixa-nova o Venres 9 ás 20 h.

SE QUERES A PAZDEFENDE A XUSTIZAA cargo de Mª TERESAANDRADE, este Xoves 8ás 20 h. na Sala de Confe-réncias do C.C. Caixanova.

ESPECISMOCharla sobre a Liberación Ani-mal o Xoves 15 ás 20:30h.Tamén a apresentación doxornal El otro país de con-trainformación o Venres 16ás 21:30 h. na Cova dos Ratos.

■ EXPOSICIÓNS

SANTIAGO JORGEPintor dunha grande activi-dade criativa de estudo e in-vestigación en canto ás téc-nicas e estilos plásticos.Nunha das suas etapas “bu-ceou” polo mundo da abs-tracción con incursións in-formalistas no tratado da core a composición, pero ta-mén se adentrou na pinturamatérica e na estética dun-

ha liña neo-pop. No ClubeNáutico até o Martes 13.

SARA IGLESIASTen unha mostra de pintu-ras na galeria Sargadelos atéo Sábado 24.

PERSONAXESMostra da carpeta de grava-dos de LAXEIRO, que po-deremos ollar até o Domin-go 18 na fundación Laxeiro.

DIÁLOGOSÉ unha nova sección, den-tro da programación da fun-dación Laxeiro, que proporádiversos encontros nos quea obra de dous artistas xera-rá un diálogo a partires daconvivéncia nun mesmo es-pazo. Nesta ocasión, doVenres 23 até o 15 deAbril, serán os escultoresÁNGEL GARRAZA eMIGUEL VÁZQUEZ osque provocarán, na sala Bda fundación, un diálogo noque a escultura cerámica se-rá a protagonista.

ANTÓN PULIDO“1980-2000”Retrospectiva da sua obradurante a última década,na planta baixa da Casadas Artes do Martes 13 atéo 11 de Marzo.

CARLOS BARROSMostra as suas esculturasna galeria VGO até o Mér-cores 14.

ANA NEIRATemos unha mostra coassuas pinturas, até o Martes20, na Cova dos Ratos.

ESTAMPADOS IMPOSIBEISMosta de Freddy- FedericoFdez. Alonso no centromúltiple de arte Visual La-bora (López de Neira 5) atéeste Xoves 8 de Febreiro.Freddy escolle obras clási-cas ben coñecidas, A Gio-conda por exemplo, e so-méteas a unha operaciónde sustición da figura hu-mana pola dun gato, sinó-nimo do próprio artista.Pode falarse de paródia pe-ro non de bulra ou de rup-tura e, esteticamente, pó-des situar perto do cartelis-mo dos anos 20.

EDUARDO NARANJOBaixo o título Realismo,sentimentos e soños escon-den-se cincuenta e cincocadros que repasan a vida eobra do artista, un dos má-ximos expoñentes do realis-mo pictórico, de realidades,de sentimentos e tamén desoños. Do expresionismo aorealismo ou surrealismo,sempre na busca do senti-mento. Na sala de exposi-cións do C.C. Caixavigo,até o 18 de Febreiro.

XÚLIO VILLARINOCo título de Crónicas Viaxei-ras (1998-2000) expón o seutraballo na Casa das Artes.

RAFAEL AGREDANOFundador da revista Figura,que acollia a un grupo de ar-tistas que logo se coñeceu co-mo o Grupo de Sevilla, a obrado pintor cordobés estará nagaleria Ad Hoc (Garcia Bar-bón 71), que se move na liñada diversidade estética, confi-gurada en séries distintas en-tre elas, renegando da orixina-lidade formal buscada obsesi-vamente até o ridículo, nesamestura de estilismo e utopiado movimento moderno, can-do, ás veces, o estilo non émais que unha trampa queimpede investiga e avanzar.

VI MOSTRA DEXOVES ARQUITECTOSESPAÑOISOrganizada pola Fundación

Antonio Camuñas, encón-trase no Coléxio de Arqui-tectos (Marqués de Valada-res 27) até o 11 de Febreiro.

ÁNXEL HUETEPintor ourensán que prati-cou o expresionismo abs-tracto debedor da pinturaamericana, ainda que concerto carácter simbólicopolos motivos xeométricosque integra. Agora presen-ta a sua última obra, reno-vada e expresiva, pero fidelá sua traxectória, na galeriaVGO até o 27 de Febreiro.

■ MÚSICA

O GRAN WAYOMINGE REVERENDOO Mércores 14 no teatro-cinema Fraga; o prezo dasentradas é de 1.000 pta.para o público xeral, e 700para os menores de 25 anose os maiores de 65.

IVAN ZENATTI &CAPELLA STA. CECÍLIAEstarán, o Martes 13, nasala de concertos do C.C.Caixanova ás 20:30 h.

OS INSTRUMENTOSDE ORQUESTRADo Luns 12 ao Mécores 14,ás 10 h. e 12 h. actividadespara escolares no Auditó-rio de Caixanova.

SERRATApresentando o seu últimodisco Cansiones, no quehomenaxea a Tarres, actua-rá o Mércores 14 ás 20:30no Teatro-Sala de Concer-tos do C.C. Caixanova.

ALPHA OMEGAConcerto acústico de espíri-to anticapitalista na Covados Ratos o Venres 9 ás 21h. e a entrada é á vontade. Eneste mesmo lugar o Sábado10 ás 21:30 h. haberá unhasesión techno cos pinchadiscos. BROYER TECH-NOHOUSE TRANCE eD.M.-DRAGO HARD-TECHNO. O prezo da en-trada é de 300 pta.

■ TEATRO

O RETRATODE DORIAN GRAYCon motivo do centenárioda morte do dublinés OscarWilde, Uvegá Teatro ceni-fica, baixo a dirección deVicente Montoto, esta obrapara lle rendir homenaxe.A brillantez da palavra pon-se ao servizo dun tema uni-versal que até hoxe aindanon foi resolto: a eterna xu-ventude. No C.C. Caixano-va o Venres 9 e Sábado 10.

ESTE MUNDOESTÁ TOLOOrganizado por Porta Aber-ta, o Venres 16, ás 20:30 no

Auditório Municipal. O pre-zo da entrada é de 300 pta.

VVilagarciailagarcia■ EXPOSICIÓNS

SANTIAGO MONTESMostra as suas pinturas nasala Digamel -Carril, até oVenres 9.

CASTELAO E O SALNÉSMostra foto-biográfica queocupará a Casa da Culturaaté este Xoves 8.

O TREN EN MARCHAExposición de material fe-rroviário, até o 20 de Fe-breiro, na Casa da Cultura.

VViveiroiveiro■ EXPOSICIÓNS

MÚSICA PARA VERMostra que podemos coñe-cer na sala de San Francisco.

Xinzo da LimiaXinzo da Limia■ EXPOSICIÓNS

ANTROIDOMostra de cartaces destasfesta na Casa da Cultura.♦

39

Nº 9

73 -

AN

O X

XIV

8 D

E FE

BREI

RO D

E 20

01

■ Matrimónio de emigrantes retor-nados oferece-se para traballar nosector da hostelaria, con ampla ex-periéncia na xestión de hoteis e refe-réncias comerciais e laborais com-probábeis. Telf. 659 289 658, pregun-tar por Laura ou Noberto.

■ Concerto Negu Gorriak e BandaBassotti, en Donosti o 24 de Feve-reiro. Autocarro desde Compostela,ainda quedan praças, reserva a tuaantes de que se agotem: 666 369535. Saida 6ª feira 23 às 10 da noite.Viagem + Entrada : 7.500 pta.

■ O Clube de Jazz Ardora do Morra-zo desexa contactar con músicos egrupos que se adiquen a esta músicae que estén interesados en participarna sua programación. Poden deixar osseus dados en [email protected] no telf. 986 305 498.

■ Persoa con ampla experiéncia nosector da hostelaria, oferece-se paratraballar como “parrilleiro”. Pregun-tar por Noberto no telf. 986 203 092.

■ Oferécese traballo a directores emonitores de tempo de lecer (todasas especialidades). Enviar currículo [email protected] ou cha-mar ao telf. 607 551 612 perguntandopor Jorge González.

■ Vende-se terreo de 1.800 metroscadrados no concello de Crecente.Telf. 986 666 202.

■ Oferece-se para traballar comocomercial ou dependenta, con am-pla experiéncia, preguntar por Laurano telf. 659 289 658.

■ Vendo 24 tarxetas de teléfono,de Telefónica. Chamar ao 653 639060, ou ao 986 380 046. Preguntarpor Bentorey.

■ Semente, tenda ecolóxica: ali-mentación cultivo biolóxico, nutricióninfantil, macrobiótica, cosmética natu-ral, asesoramento dietético. Rua doMercado 12, baixo (perto da Praza deEspaña), A coruña. Telf. 981 211 839.

■ Oferece-se para coidar persoasmaiores ou para realizar limpezaen fogares en Vigo, disponibilidadetotal. Preguntar por Adelina no telf.626 023 707.

■ Desexo receber testemuños daemigración coas seguintes caracte-

rísticas: Mocidade que voltou re-centemente á Galiza, descendentesde emigrantes que quixeron voltar,persoas nadas fora da Galiza que ho-xe viven no país ou que ainda vivenfora e anceian estabelecer-se aqui.Nomeadamente interesa-me coñecera sua visión sobre a sociedade gale-ga actual, realidade política e opi-nións, aportacións da emigración ede que xeito chegaron a sentir/asumira sua pertenza ao povo galego. Apar-tado 134, 27880- Burela (Galiza).

■ Sul-americano, 41 anos, estu-dante de língua e cultura galegasna UNB, gostaria corresponder-secon rapazes galegos, portugueses ebrasileiros, para intercámbio de livrossobre a língua galega e portuguesa,cartóns postais, cds de música, ami-zade, etc... Jaime Burgés de Siquie-ra, Riera San Miguel 47- Pral.2ª E-08006 Barcelona. Telf 932 184 191.

■ Edición comemorativa, con moti-vo do centenário de Manoel Antó-nio, do facsímile do manifesto“¡Máis Alá!” (1922), acompañadodun pequeno cadeno con estudo in-trodutório de 24 páxinas. Pode-se so-licitar á A.C. Eira Vella, Apdo. 107,15300-Betanzos, acompañando 500pesetas en selos. Esta asociación ta-mén ven de editar o nº 10 de A Xane-la, revista cultural das Mariñas. Pide-o ao mesmo enderezo por 100 pese-tas en selos para gastos de envio.

■ As Mocidades Galeguistas (mocida-des do PNG-PG) veñen de editar auto-colantes Gz para automóbil con ban-deira europea e medidas exactas pa-ra colar por riba do español. Mandar4 selos de 40 pta. ao apdo. 742 deSantiago ou ben ingresar 1.000 pta. naconta 2080-0075-06-0040025454 en-viando fotocópia do resgardo e recebe-rás un pacote de 12 autocolantes.www.png-pg.org/gz [email protected]

■ Compro gaita galega en bon es-tado, feita en granadillo, preferente-mente da casa Seivane. Xacinto Ro-berto. A Coruña. Telf. 607 421 446.

■ Vende-se cafeteira para bar, dedous brazos, semiautomática, en moibon estado de uso. Telf: 986 557 708.

■ Diplomadas, licenciadas impar-tem classes particulares em Santia-go. De Primária, ESO, BUP, COU,Universidade Filologia Hispánica.Telf: 670 862 215.

■ Tes un grupo de folc? Se preci-sas vocalista feminina con expe-riéncia e se es da província de Ponte-vedra envia-me un correo electrónicoa: [email protected]

■ Traspasa-se pub funcionando,com licéncia, na zona monumental deCompostela, mui bem situado e comdez anos de antigüidade. Razón notelf. 658 094 877.

■ Vende-se figorífico-mostrador de2 andeis, 3 portas, 4 gavetas, motorTecumseh, 4,30 m. de longo e 60 cm.de largo (prezo a convir). Chamen ao982 188 127, Muras-Lugo.

■ Oferece-se para traballar comotécnico en reparación e configura-ción de computadores, ampla expe-riéncia, disponibilidade 24 horas. Telf.630 700 769. Héctor

■ Venden-se cachorros de pastorbelga totalmente negros (moi econó-micos). As persoas interesadas podenchamar ao 982188127, Muras-Lugo.

■ Alúgase casiña en Sárdoma (Vi-go), prezo económico. Telf. 986 415666 / 986 468 995.

■ Oferece-se para traballar comodecoradora de interiores, ampla ex-periéncia, disponibilidade total. Telf.630 700 769. Cristina

■ Eco-tenda, comercio solidario,venda de produtos de artesania,hostelaria, hortalizas e verduras fres-cas ecolóxicas por encarga segundoestación e colleita, elaborados porpersoas con autismo que traballan naUlla. Visita-nos nas Galerias AlfredoBrañas en Santiago de Compostela,de Luns a Venres de 10:30 a 13:30 ede 17 a 20:30 ou na páxina electróni-ca: www.abranha.com

■ Amenizamos vodas, bautizos, etc.Contamos con diferentes formaciónsde cámara e voz. Telf. 981 507 925

■ Oferece-se para traballar co-mo electricista con ampla expe-riencia ou tamén no sector da Hos-telaria. Disponibilidade 24 horas.Preguntar por Walter no telefone986 355 661.

■ Precisamos camareiro/a con ex-periéncia para restaurante de próxi-ma abertura en Compostela. Razónno telefone 630 631 950.♦

Anúncios de baldeAnúncios de balde

GRUPO 5www.grupo5.com

Empresa galega na internet orientada aomercado galego e español –proximamen-te tamén ao americano– dedicada ao de-senvolvimento de proxectos na rede, tan-to imaxe corporativa de empresas comotendas ou portais. Tamén oferece deseñode páxinas e estabelece redes internas.♦

A RedeA Rede

Da man de Teatro do Atlántico, estaráen REDONDELA o Sábado 10 no cen-tro multiusos A Xunqueira; e o Martes13 e Mércores 14 en SANTIAGO noteatro Principal.♦

Solo para PaquitaSolo para Paquita

Sara Iglesiasten unha

mostra depintura na

galeriaSargadelos

de VIGO.

TINO VIZ

O retrato deDorian Grayérepresentadapor UvegáTeatro oVenres 9 eSábado 10en Vigo.

Serrat andade xira parapresentar oseu novodiscoCansiones.O Martes 13no Pazo deCongresosde Santiagoe o Mércores14 no C.C.Caixanovade Vigo.

● 8 DE FEBREIRO ● 2001 ● Nº 973 ● ANO XXIV ● IV XEIRA ●

Impr

eso

en p

apel

rec

icla

doG

reen

recy

100

de 6

0 gr

./m2

DIRECTOR: Afonso Eiré López EMPRESA XORNALISTICA EDITORA: Promocións Culturais Galegas S.A. PRESIDENTE: Cesáreo Sánchez IglesiasPríncipe, 22, planta baixa (36202) Vigo. Telf.: Administración, Subscricións e Publicidade (986) 43 38 30*. Redacción (986) 43 38 86 - 22 24 05. Fax (986) 22 31 01.

ReformaXOSÉ A. GACIÑO

Coa sua flamante reformada lei de extranxeiria envigor, o Governo espa-

ñol fai fronte á invasión inmi-gratória coa mesma incapacida-de que antes, cando atribuia odesbordamento ao efecto cha-mada da lei anterior, que consi-deraba irresponsabelmente xe-nerosa. Sen embargo, despois dareforma, o desbordamento noncede. Agora, nen o mal tempoinvernal interrompe o fluxo depateras polo Estreito de Gibral-tar (só aumenta o número denaufráxios) e, como nos últimosanos do franquismo, as igrexasconvértense en refúxio de per-soas que reclaman os dereitosque non se lles recoñecen. (No-ta para o recordo: nos tempos datransición, en Marzo do 76, sen-do Fraga ministro de Governa-ción, a policía desaloxou congases unha igrexa de Vitoriaocupada por obreiros en folga edespois dispararon contra os queían saíndo. Houbo cinco mortose máis de cen feridos).

Hai informes internacionais querecomendan a España que ad-mita cupos de 300.000 inmi-grantes ao ano, para compensara baixa da natalidade. O Gover-no español, co seu modesto cu-po de 30.000, non parece moipartidário de introducir raciona-lidade neste desmadre incontro-lado que sementa inseguridade eracismo por toda a xeografia pe-ninsular. (Outra nota para nonesquecer: o Defensor do Povoespañol, apesar da sua notóriaoposición a calquer nacionalis-mo étnico que non sexa sionis-ta, aconsella dar preferéncia aosinmigrantes latinoamericanospor aquelo das afinidades cultu-rais). En realidade, non debe-mos de andar moi lonxe de re-ceber 300.000 inmigrantes aoano, pero sen documentos e sendereitos, inmigrantes no límiteda escravitude, que non cotizaná Facenda pública (é dicer, quenon contribuen a cubrir os gas-tos dunha maior povoación depensionistas), pero que estáncontribuíndo a aumentar asplusvalias dos exportadores hor-tofrutícolas, deses que logo tan-to se queixan das importaciónsagrícolas marroquinas, ou dosataques dos agricultores france-ses (que protestan pola sua com-peténcia desleal).

Man de obra barata e sen de-reitos, favorecendo a intere-ses privados e pasando do in-terese público. Quizais ese erao verdadeiro obxectivo da re-forma.♦

As corridas de touroscon morte na praza sonilegais. Se se segue a

normativa comunitária sobresacrifício de bovinos en mata-doiros, os dias da “Festa Na-cional” están contados. Unhaocasión de ouro para os move-mentos antitaurinos: só teñenque apoiarse na lei. Algunsdin que Aznar vai pedir que selle aplique a este tema a cláu-sula de “excepción cultural”.Estes nacionalistas...♦

VOLVER AO REGO

840

0021

3031

04

00

97

3

✒ PAULA BERGANTIÑOS

Xamóns da máis alta calida-de que son resultado dunhaprodución artesanal ao arl ibre e a l imentación concastañas. Nesta idea traba-l la Asoporcel , unha aso-ciación que investiga a re-cuperación do porco celta,unha raza autóctona en peri-go de extinción que poderiater un bon futuro no mercado.

A raza autóctona galega eraa máis importante a princí-pios de século, extendéndoseincluso por Astúries e León.“Nos anos cuarenta existianmáis de 200.000 exemplarespero segundo o censo do Mi-nistério de Agricultura no ano1975 só quedaban 40.000 e,nos oitenta, o número de ani-mais conservados xa eraanecdótico”, explica Xosé An-tónio Carr i l , presidente daAsociación de Criadores deGando Porcino Celta, Aso-porcel.

A perda de exemplares autóc-tonos, que tivo como conse-cuéncia última a sua desapari-ción como raza catalogada,debeuse á introdución no mer-cado de porcos extranxeirosmáis rendábeis, pero de menorcalidade. A iniciativa da sua re-cuperación ten as suas orixesnun proxecto de investigaciónrealizado na Faculdade de Ve-terinária de Lugo.

Xosé Maria Carril empezou alocalizar os animais, para tras-ladalos a Triacastela, ondetraballaba como veterinário clí-nico, co ánimo de comezar aestudialos. Os proprietáriosdos poucos exemplares quese conservaban explicábanllea Carril que nas suas casas, afamília “non queria comer ou-tra carne”.

“Cando rematei o programa deinvestigación abandonouse aidea da sua cria, pero máis tar-de o ex–titular da Dirección Xe-

ral de Produción Agropecuária,António Crespo, animoume aconstituir unha asociación paraevitar a perda deste recurso xe-nético”, conta Carril.

Desta maneira en Marzo de1999 constitúese Asoporcel,que hoxe suma 38 sócios eque ten como obxectivos re-cuperar, preservar e dar a co-ñecer a raza autóctona porci-na celta, asi como fomentar asua produción artesal para in-troducila no mercado. De fei-to, o porco celta xa esta in-

cluído no catálogo de razasautóctonas en perigo de ex-tinción.♦

UUnnhhaa aassoocciiaacciióónn ttrraabbaallllaa nnaa rreeccuuppeerraacciióónn xxeennééttiiccaa ee iinnttrroodduucciióónnnnoo mmeerrccaaddoo ddaa rraazzaa aauuttóóccttoonnaa ggaalleeggaa

OO rreettoorrnnoo ddoo ppoorrccoo cceellttaa

Facer exercíciopara eliminargraxasComo ponta de lanza para a suacomercialización Asoporcel tra-balla na produción artesanalcon alimentación a base de cas-tañas. En Triacastela veñen deinaugurar un cebadeiro ao ar li-bre nun souto de castiñeirosque vai servir como modelo decria. A este lugar irán parar osexemplares excedentes do pro-grama de recuperacións, édicer, machos que nonacadaron calidade abondo co-mo para que sexan rendábeisno mercado.

A produción artesanal inclue asua cria en liberdade. Destexeito o exercício fai que o por-co elimine os excesos de gra-xa. “A carne vetéase e obtenseun xamón semellante ao doporco ibérico”, conta opresidente da Asociación. Defeito xa hai casas de turismorural que o oferecen como un-ha carne exquisita, por ser moisuperior á convencional”.

Os porcos celtas son animalescun sistema óseo e muscularmoi desenvolvido. Os seusmembros son alongados,teñen unha cabeza forte,orellas anchas e morrodeprimido. Ten o tronco longo,co lombo en carpa e un raboenroscado. As femias teñen dedoce a dezaoito mamas eparen entre 12 e 14 leitóns.

Existen diferentes variedades.A Santiaguesa caracterízasepor ter a pel rosada con ausén-cia total de pigmentación. ABarcina ten manchas pequenasde cor grisázea que na Carballi-na, en cámbio, son negras econ brillo. En ocasión podenchegar a cobrir todo o corpo.“Un animal rústico e con gran-de adaptabilidade ao meio”,senténcia Xose Maria Carril.♦♦

A asociación ten un banco xe-nético de animais vivos enTriacastela. Existen outrasduas granxas, unha en Ouren-se e outra en Castro de Rei(Lugo) que son propriedadedas Deputacións. En Triacas-tela tamén esta ubicado o nú-cleo piloto para estudos da ra-za que fai investigacións deprecocidade sexual, ritmo re-produtivo, capacidade leiteiradas fémias ou número de criasao ano, entre outras cuestións.

Asoporcel cede ou vende osanimais aos gadeiros que es-tán interesados. Actualmente oprograma de recuperación doporco celta inclue máis de 37

explotacións con 170 fémias e40 machos, aproximadamente.

A recuperación do porco cel-ta ten a ventaxa de que contacun futuro prometedor nomercado alimentício pésie aque o prezo é superior ao daoutra carne de porcino. A es-casez e a produción artesa-nal son as causas que incre-mentan o seu custe.

Pero a calidade é moi superiorá de outras razas. ”O consu-midor está moi sensibilizadopolos problemas aparecidosnoutras espécies. Busca cali-dade non só no padal, senóntamén sanitária”, di Carril.♦

Tres bancos custódianos xenes dos animais vivos

a nosa terra 973 / 8 de febreiro de 2001

Documents