a. iwaniuk prezentacja bystrzyca 2015
TRANSCRIPT
Lublin, 22 kwietnia 2015 r.
dr inż. Arkadiusz Iwaniuk
Z-ca Lubelskiego Wojewódzkiego
Inspektora Ochrony Środowiska Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Punkty pomiarowo-kontrolne w zlewni Bystrzycy
Monitoring wód rzeki Bystrzycy:
W sieci 2013-2015 Bystrzyca była badana w czterech punktach pomiarowo-kontrolnych:
1. Bystrzyca – Osmolice (PL01S1101_1616), 2. Bystrzyca – Zemborzyce (PL01S1101_1617), 3.Zalew Zemborzycki – Dąbrowa, las (PL01S1102_0677), 4. Bystrzyca – Spiczyn (PL01S1101_1619).
Zgodnie z programem Państwowego Monitoringu Środowiska badania wykonywane są raz w cyklu trzy letnim. W sieci 2013-2015 Bystrzyca badana była w ramach monitoringu operacyjnego, a w ocenie stanu uwzględniono dziedziczenie wyników monitoringu diagnostycznego z roku 2011 (dla ppk Bystrzyca –Osmolice i Bystrzyca - Spiczyn).
Źródło: WIOŚ Lublin
Sposób dokonywania oceny jednolitych części wód powierzchniowych (GIOŚ, 2013)
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Źródło: Raport 2013, WIOŚ Lublin
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
stan ekologicznypotencjał ekologiczny
(jcw sztuczne)
potencjał ekologiczny
(jcw silnie zmienione)
I stan bdb / potencjał maks. I I
II stan db / potencjał db II II
IIIstan / potencjał
umiarkow anyIII III
IV stan / potencjał słaby IV IV
V stan / potencjał zły V V
stan ekologicznypotencjał ekologiczny
(jcw sztuczne)
potencjał ekologiczny
(jcw silnie zmienione)
I stan bdb / potencjał maks. I I
II stan db / potencjał db II II
stan ekologicznypotencjał ekologiczny
(jcw sztuczne)
potencjał ekologiczny
(jcw silnie zmienione)
I stan bdb / potencjał maks. I I
II stan db / potencjał db II II
PSDponiżej stanu / potencjału
dobregoPPD PPD
stan ekologicznypotencjał ekologiczny
(jcw sztuczne)
potencjał ekologiczny
(jcw silnie zmienione)
BARDZO DOBRY stan bdb / potencjał maks. MAKSYMALNY MAKSYMALNY
DOBRY stan db / potencjał db DOBRY DOBRY
UMIARKOWANYstan / potencjał
umiarkow anyUMIARKOWANY UMIARKOWANY
SŁABY stan / potencjał słaby SŁABY SŁABY
ZŁY stan / potencjał zły ZŁY ZŁY
DOBRY
PSD_srprzekroczone stężenia
średnioroczne
PSD_maxprzekroczone stężenia
maksymalne
PSDprzekroczone stężenia
średnioroczne i maksymalne
DOBRY stan dobry
ZŁY stan zły
stan / potencjał ekologiczny
Klasa elementów fizykochemicznych (3.1-3.6)
stan
poniżej stanu dobrego
stan chemiczny
stan dobry
Klasa elementów hydromorfologicznych
Klasa elementów biologicznych
Sposób dokonywania oceny jednolitych części wód powierzchniowych (GIOŚ, 2013)
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN Źródło: Ocena stanu/potencjału jednolitych części wód powierzchniowych badanych w latach 2010-2013. WIOŚ, Lublin
Klasa I: > 7, Klasa II: >5, PSD/PPD: <5
Rozkład wskaźników tlenowych w rzece Bystrzycy
Klasa I: > 7
Klasa II: >5
Klasa PSD/PPD: <5
7
Analiza stężeń miesięcznych wybranych wskaźników badanych w Bystrzycy w 2013 roku
Klasa I: > 7
Klasa II: >5
Klasa PSD/PPD: <5
Rozkład wskaźników tlenowych w rzece Bystrzycy
Klasa I: ≤3, Klasa II: ≤6, PSD/PPD: ≥6
Klasa I: ≤3
Klasa II: ≤6
PSD/PPD: ≥6
9
Analiza stężeń miesięcznych wybranych wskaźników badanych w Bystrzycy w 2013 roku
Klasa I: ≤3
Klasa II: ≤6
PSD/PPD: ≥6
Klasa I: ≤10, Klasa II: ≤15, PSD/PPD: ≥15
Rozkład wskaźników zanieczyszczeń organicznych w rzece Bystrzycy
Klasa I: ≤10
Klasa II: ≤15
Rozkład wskaźników biogennych w rzece Bystrzycy
Klasa I: ≤5, Klasa II: ≤10, PSD/PPD: ≥10
Klasa I: ≤5
Klasa II: ≤10
12
Analiza stężeń miesięcznych wybranych wskaźników badanych w Bystrzycy w 2013 roku
Klasa I: ≤5
Klasa II: ≤10
13
Rozkład wskaźników zanieczyszczeń organicznych w rzece Bystrzycy
Klasa I: ≤0,20, Klasa II: ≤0,31, PSD/PPD: ≥0,31
Klasa I: ≤0,20
Klasa II: ≤0,31
PSD/PPD: ≥0,31
14
Rozkład wskaźników zanieczyszczeń organicznych w rzece Bystrzycy
Klasa I: ≤0,2, Klasa II: ≤0,4, PSD/PPD: ≥0,4
Klasa I: ≤0,2
Klasa II: ≤0,4
PSD/PPD: ≥0,4
15
Wnioski z analizy wskaźników fizykochemicznych
15
1. Ilość tlenu rozpuszczonego w rzece Bystrzycy nieznacznie maleje wraz z jej biegiem. W odcinku górnym i środkowym nie spada poniżej wartości dla klasy I (≥ 7mg O2/l). Jedynie w okresie letnim (maj-wrzesień) w punkcie pomiarowo-kontrolnym Bystrzyca-Spiczyn poziom tlenu rozpuszczonego spada do II klasy (5-7 mg O2/l). Jest to spowodowane mniejszą dynamiką nurtu w jej dolnym biegu (mniej efektywna wymiana pomiędzy atmosferą, a wodą) oraz niewielkim udziałem makrofitów w biocenozach rzeki.
2. W tym samym okresie w Zalewie Zemborzyckim poziom tlenu rozpuszczonego wzrasta. Jest to spowodowane działalnością organizmów autotroficznych, które w wyniku procesów fotosyntezy produkują znaczne ilości tlenu.
3. W Zalewie Zemborzyckim obserwuje się przekroczenia tylko jednego badanego wskaźnika – BZT5, co jest dodatnio skorelowane z dużą ilością substancji organicznych w wodzie oraz znaczną stagnacją wody.
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
16
Wnioski z analizy wskaźników fizykochemicznych
16
4. Stężenie ogólnego węgla organicznego oraz
analizowanych związków biogennych (azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny) wzrasta wraz z biegiem rzeki. Należy tu jednak zaznaczyć, że stężenia OWO oraz azotu ogólnego mieszczą się zawsze w klasie I. Jedynie na odcinku ujściowym przekroczone zostają dopuszczalne środowiskowe normy jakości dla fosforanów. Przyczyn takiego stanu rzeczy upatruje się w zanieczyszczeniach obszarowych, głownie pochodzenia rolniczego.
5. Analiza rozkładu biogenów wzdłuż biegu rzeki Bystrzycy pozwoliła potwierdzić pozytywny wpływ Zbiornika Zemborzyckiego na proces samooczyszczania się wód jej zlewni. Porównując wody wpływające do zalewu (ppk Bystrzyca-Zembrzyce) z parametrami wody w samym zbiorniku (ppk Zalew Zemborzycki-Dąbrowa, las) widać znaczną redukcję biogenów, OWO oraz polepszenia warunków tlenowych wód.
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Porównanie wybranych wskaźników fizykochemicznych w trzech okresach pomiarowych
monitoringu wód powierzchniowych
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Porównanie wybranych wskaźników tlenowych w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych
Tlen rozpuszczony (mg O2/l) Sieć 2007 - 2009 Sieć 2010 - 2012 Sieć 2013 - 2015
Bystrzyca - Osmolice 10,15 10,83 10,03
Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las 12,50 9,90 16,34
Bystrzyca - Spiczyn 8,79 9,43 8,80
Klasa I: ≤ 7 Klasa II: ≤ 5 PSD/PPD: ≤5
10,1510,83
10,03
12,50
9,90
16,34
8,799,43
8,80
0,00
2,00
4,00
6,00
8,00
10,00
12,00
14,00
16,00
18,00
Sieć 2007 - 2009 Sieć 2010 - 2012 Sieć 2013 - 2015
Tlen rozpuszczony (mg O2/l)
Bystrzyca - Osmolice Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las Bystrzyca - Spiczyn Wielob. (Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las)
Klasa I: ≤ 7
Klasa II: ≤ 5
PSD/PPD: ≤5
BZT5 (mg O2/l) Sieć 2007 - 2009 Sieć 2010- 2012 Sieć 2013-2015
Bystrzyca - Osmolice 2,10 1,85 1,89
Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las 7,12 8,18 6,80
Bystrzyca - Spiczyn 5,55 5,58 4,68
Klasa I: ≤3 Klasa II: ≤6 PSD/PPD: ≥6
Klasa I: ≤3
Klasa II: ≤6
PSD/PPD: ≥6
Porównanie wybranych wskaźników tlenowych w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych
Ogólny węgiel organiczny (mgC/l) Sieć 2007 - 2009 Sieć 2010 - 2012 Sieć 2013-2015
Bystrzyca - Osmolice 2,52 6,11 4,81
Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las 6,33 8,09 7,72
Bystrzyca - Spiczyn 5,74 9,84 8,39
Klasa I: ≤10 Klasa II: ≤15 PSD/PPD: ≥15
Klasa I: ≤10
Klasa II: ≤15
Porównanie wybranych wskaźników zanieczyszczenia organicznego w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych
Azot ogólny (mgN/l) Sieć 2007-2009 Sieć 2010-2012 Sieć 2013-2015
Bystrzyca - Osmolice 2,79 2,89 3,11
Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las 1,49 2,70 2,48
Bystrzyca - Spiczyn 3,92 2,49 3,60
Klasa I: ≤5 Klasa II: ≤10 PSD/PPD: ≥10
Klasa I: ≤5
Porównanie wybranych wskaźników zanieczyszczenia organicznego w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych
Fosforany (mgPO4/l) Sieć 2007-2009 Sieć 2010-2012 Sieć 2013-2015
Bystrzyca - Osmolice 0,31 0,24 0,29
Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las 0,03 0,07 0,06
Bystrzyca - Spiczyn 0,17 0,26 0,40
Klasa I: ≤0,20 Klasa II: ≤0,31 PSD/PPD: ≥0,31
0,31
0,24
0,29
0,03
0,07 0,06
0,17
0,26
0,40
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0,30
0,35
0,40
0,45
Sieć 2007-2009 Sieć 2010-2012 Sieć 2013-2015
Fosforany (mgPO4/l)
Bystrzyca - Osmolice Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las Bystrzyca - Spiczyn Wielob. (Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las)
Klasa I: ≤0,20
Klasa II: ≤0,31
PSD/PPD: ≥0,31
Porównanie wybranych biogenów w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych
Fosfor ogólny (mgP/l) Sieć 2007-2009 Sieć 2010-2012 Sieć 2013-2015
Bystrzyca Osmolice 0,15 0,13 0,15
Zboiornik Zemborzyce 0,12 0,25 0,10
Bystrzyca - Spiczyn 0,19 0,24 0,29
Klasa I: ≤0,2 Klasa II: ≤0,4 PSD/PPD: ≥0,4
0,15
0,130,15
0,12
0,25
0,10
0,19
0,24
0,29
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0,30
Sieć 2007-2009 Sieć 2010-2012 Sieć 2013-2015
Fosfor ogólny (mgP/l)
Bystrzyca Osmolice Zboiornik Zemborzyce Bystrzyca - Spiczyn Wielob. (Zboiornik Zemborzyce)
Klasa I: ≤0,2
Klasa II: ≤0,4
Porównanie wybranych biogenów w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych
24
Wnioski: 1. W porównaniu do wyników poprzednich sieci
pomiarowych, wskaźniki takie jak tlen rozpuszczony oraz BZT5 w Zalewie Zemborzyckim uległy poprawie.
2. Pomimo przekroczenia środowiskowych norm jakości dla BZT5 w roku 2013, wskaźnik ten osiągnął najniższą wartość w porywaniu do poprzednich sieci pomiarowych.
3. W Zalewie Zemborzyckim po niewielkim wzroście ilości biogenów notowanych w latach 2010-2012, obecnie obserwuje się spadek stężeń ogólnego węgla organicznego oraz substancji biogennych. Najkorzystniejsze zmiany widoczne są w przypadku fosforu ogólnego, którego stężenia średnioroczne osiągnęły wartość dla I klasy.
4. Podobnie jak w latach poprzednich obserwuje się podwyższoną ilość fosforanów dopływających do Zalewu Zemborzyckiego.
5. W dolnej części Bystrzycy obserwuje się znaczny wzrost ilość fosforanów w porównaniu do lat ubiegłych. W roku 2013 w ppk Bystrzyca-Spiczyn poziom fosforanów przekroczył środowiskowe normy jakości (PSD).
Porównanie wybranych wskaźników fizykochemicznych w trzech okresach pomiarowych
monitoringu wód powierzchniowych
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
25
Nazw a reprezentatyw nego
punktu pomiarow o-
kontrolnego
Typ
abiotyczny
Fitobentos
(wskaźnik
okrzemkowy
IO)
Rok badań
Makrofity
(makrofitowy
indeks rzeczny
MIR)
Rok badań
Makrobezkręgowce
bentosowe (indeks
MMI)
Rok badańIchtiofauna
(EFI+_PL)Rok badań
Klasa elementów
biologicznych
Bystrzyca - Osmolice 6 0,389 2013 41,8 2011 0,753 2012 IIIBystrzyca - Zemborzyce 9 0,332 2013 IIIZbiornik Zemborzyce -
Dąbrowa-las0 0,552 2013 III
Bystrzyca - Spiczyn 15 0,326 2013 38,210 2013 0,841 2013 0,671 2012 IV
Ocena elementów biologicznych
Fot. Grażyna Lachowska, WIOŚ Lublin Fot. Grażyna Lachowska, WIOŚ Lublin
Punkt Pomiarowo – kontrolny:
Bystrzyca – Osmolice (PL01S1101_1616)
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Źródło: Ocena stanu/potencjału jednolitych części wód powierzchniowych badanych w latach 2010-2013. WIOŚ, Lublin
Nazw a ocenianej jcw Bystrzyca do Kosarzew ki
Kod ocenianej jcw PLRW2000624629
Kod reprezentatyw nego punktu
pomiarow o-kontrolnegoPL01S1101_1616
Nazw a reprezentatyw nego punktu
pomiarow o-kontrolnegoBystrzyca - Osmolice
Typ abiotyczny 6
Program monitoringu MO
Fitobentos (w skaźnik okrzemkow y IO) 0,389
Makrofity (makrofitow y indeks
rzeczny MIR)41,8
Ichtiofauna (EFI+_PL) 0,753
Klasa elementów biologicznych III
Klasa elementów
hydromorfologicznychII
Klasa elementów fizykochemicznych
(grupa 3.1 - 3.5)II
Klasa elementów fizykochemicznych -
specyficzne zanieczyszczenia
syntetyczne i niesyntetyczne (3.6)
II
STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY
STAN CHEMICZNY DOBRY
STAN ZŁY
Punkt Pomiarowo – kontrolny:
Bystrzyca – Zemborzyce (PL01S1101_1617)
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Źródło: Ocena stanu/potencjału jednolitych części wód powierzchniowych badanych w latach 2011-2013. WIOŚ, Lublin
Nazw a ocenianej jcwBystrzyca od Kosarzew ki do
zb. Zemborzyckiego
Kod ocenianej jcw PLRW2000924651
Kod reprezentatyw nego punktu
pomiarow o-kontrolnegoPL01S1101_1617
Nazw a reprezentatyw nego punktu
pomiarow o-kontrolnegoBystrzyca - Zemborzyce
Typ abiotyczny 9
Program monitoringu MO
Fitobentos (w skaźnik okrzemkow y IO) 0,332
Klasa elementów biologicznych III
Klasa elementów
hydromorfologicznychII
Klasa elementów fizykochemicznych
(grupa 3.1 - 3.5)II
Klasa elementów fizykochemicznych -
specyficzne zanieczyszczenia
syntetyczne i niesyntetyczne (3.6)
STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY
STAN CHEMICZNY
STAN ZŁY
Punkt Pomiarowo – kontrolny:
Zbiornik Zemborzyce – Dąbrowa, las (PL01S1102_0677)
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Źródło: Ocena stanu/potencjału jednolitych części wód powierzchniowych badanych w latach 2010-2013. WIOŚ, Lublin
Nazw a ocenianej jcw Zbiornik Zemborzyce
Kod ocenianej jcw PLRW2000024653
Kod reprezentatyw nego punktu
pomiarow o-kontrolnegoPL01S1102_0677
Nazw a reprezentatyw nego punktu
pomiarow o-kontrolnego
Zbiornik Zemborzyce -
Dąbrowa-las
Typ abiotyczny 0
Program monitoringu MO
Fitobentos (w skaźnik okrzemkow y IO) 0,552
Klasa elementów biologicznych III
Klasa elementów
hydromorfologicznychII
Klasa elementów fizykochemicznych
(grupa 3.1 - 3.5)II
Klasa elementów fizykochemicznych -
specyficzne zanieczyszczenia
syntetyczne i niesyntetyczne (3.6)
POTENCJAŁ EKOLOGICZNY UMIARKOWANY
STAN CHEMICZNY
STAN ZŁY
Punkt Pomiarowo – kontrolny:
Bystrzyca – Spiczyn (PL01S1101_1619)
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Źródło: Ocena stanu/potencjału jednolitych części wód powierzchniowych badanych w latach 2010-2013. WIOŚ, Lublin
Nazw a ocenianej jcwBystrzyca od zb.
Zemborzyckiego do ujścia
Kod ocenianej jcw PLRW20001524699
Kod reprezentatyw nego punktu
pomiarow o-kontrolnegoPL01S1101_1619
Nazw a reprezentatyw nego punktu
pomiarow o-kontrolnegoBystrzyca - Spiczyn
Typ abiotyczny 15
Program monitoringu MO
Fitobentos (w skaźnik okrzemkow y IO) 0,326
Makrofity (makrofitow y indeks
rzeczny MIR)38,210
Makrobezkręgow ce bentosow e
(indeks MMI)0,841
Ichtiofauna (EFI+_PL) 0,671
Klasa elementów biologicznych IV
Klasa elementów
hydromorfologicznychI
Klasa elementów fizykochemicznych
(grupa 3.1 - 3.5)II
Klasa elementów fizykochemicznych -
specyficzne zanieczyszczenia
syntetyczne i niesyntetyczne (3.6)
II
STAN EKOLOGICZNY SŁABY
PSD_sr
Trif luarina
STAN ZŁY
STAN CHEMICZNY
Punkt Pomiarowo – kontrolny:
Bystrzyca – Spiczyn (PL01S1101_1619)
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN
W badaniach monitoringu diagnostycznego w roku 2011 wykazano przekroczenia średnioroczne dla jednej substancji priorytetowej – trifluariny.
Trifluarina – jest herbicydem stosowanym jako środek ochrony roślin w uprawach roślin pastewnych, warzyw i roślin oleistych.