A i).

EXERCITIUM ACADEMICUM,DE

AETERNITATED E I,

QUOD,suffragi Aitipllsi. Facti It. Philosoph. In Regia. »

Academia Aboeiiji,

PRiEsI DE,Viro Maxime lleverevdo atque Celeberrimo ,

Dn caroloMEsTERTON,

s. s. Theol, DOCT. & Meraph. PROFEss.Reg, & Ord.

Bonorum censura: modesle suhjicitJONAs sUNDLER,

W- Gothus.In Auditorio Majori, d. V. Dec. Anni MDCCLIF,

Horis, ante meridiem, conivetis,

ABOAE, Impressit Direct. & Typogr. Reg. Mag. Duc.Finland. JACOB MliKCKELL.

.'.aoup .

;VoY'AA°i swnA, - ••bsiVv

•■ .3 Ci: d ix: ::

$. I,

E JEternhate Dei ardua sane &

; perdissicilis est disputatio, tan-to tamen dignior contempla-tione: praesertim cum molestia

l haec & dissicultas compensetur

■ utilitate, qua nulla potest ex] philosophando accipi major,

‘quam, si Deum optimum maximum omnis philo»sophiae sontem & scaturiginem recte riteque co-gnoscamus. Atque eo lubentius hoc Dei attribu-tum pertractandum sisscipimus, quod luxare illud,neque satis recte explicare tentaverint olim & ad-huc tentent adversaris, illud tanquam successionitemporis obnoxium concipientes, per prius &

posterius*§. h.

4 st jrocatur, quod non opus habet vi alte-

2rius ad exiltendum. Ens ab alio est, quod vi en*tis ase diversi existit. Omne igitur em, quod existit ,

aut vi propria , aut vi entU a se diversi existit.§. 1». ■

DEum apellamus Ens a /?, quod rationem ex*istentiae suae non habet in alio, & existere

potest, etsi nihil aliud cxistat; unde, cum Deus sitens x se% etiam indepenekns est.

§. iv*

OUod rationem existentiae (uae non in alio,sed in essentia lua habet, ens neeessxrium audit.

Atqui Deus ita, ergo est ens necejsarium & abselute qui-dem. §. V.IT*A7s alsolute neeessxrium ira existit, ut oppositum/y ejus, hoc est •»' non existere, contradictioneminvolvat. Quicquid vero ita existit, de eo nul-lum potest concipi tempus, quo existere coepitaut definit, adeoque nec initium nec sinem habet;illud est, quod aeternum dicimus* Deus igitur, quiclt ens absolute nectssarium , est aeternus. Notio aeter*nitatis, quam dedimus, consona illi est, quam (*)Origines suppeditat: sempiternum , inquit, vel Aeter-num proprie dicitur, quod neque initium % ut esiet , ha-buit , neque cessare unquam potest ejje%

(* ). artsi Lsb. I. Cap. 3.$. vi.

TsTTernitatem Dei omnis sucGessionis expertemiJLu «sie, suo calculo permulti anciquissimorum

3pMIosophoram comprobant, psttinut. (a ) aeterni•t.ttem definit per vitam infinitam eo ipso, quod tota si-mui consisitt, nihiique amittit * cum nihil praeterierit velsitfuturum alloqui jam non tota esseta Plutarchtu (ss) de Deoloquens, inquit, Dem esl in nullo tempore, sed ist aeternitateimmobili (s indeclinabili, sujus nihil esl pritu, nihil posientu,neque futurum, neque praeteritam, Idem lenierunt Alumc-niut, Philo Judaetu , Herrtnnius ,Cbalci dius , Procltu & alii,quorum testimonia maximam partem Dionysitu Peta-viiu (y) collegit. Ex his maxime Boeimus, (J) com-memorandus est, cui aeternitas Dei dicitur intermi >

vabtlu vitae tota simul,(si persesta possessio, Definitio-ni Boethii convenit illa scholasticorum, qua aeter*nitatem siniunt durationem interminabilem, indivisibi•lem (si independentem, Longe aliter vilum est so*cinianis, quibus praeivit Faustut socinus, (*)tempus, ipso doctore i esl aeternum, quicqutd Theologinosiri contra disputent, simperque (si suit & futurum-*esl, ut (si praeteritum aliquid (si praesens (si futurum sit,Qonrad Forstius (£) & Creditu Cij ) hanc definitionemmagna omnium conlensione receptam directe im-pugnarunt. Petrum ’ Baitium, (5) pro more luo»contra Boethianarn definitionem multa movisse non•deo mirum est, quam quod Ce). Holmannus,Gottingas 1739, distertationem publici juris sacerenon dubitaverit, qua aeternitatem Dei luccessionisexpertem non esse, nec esse polle ostendere vo-luit.

(a) Cntttad, III, Lib, VII, Cap, 4. (Q) I» libro dc**

A ■

4#T apud Delphos T. III. p, y>2, (y) IndegtHat. Lil, lil.{i) Libr. V. de consolat, sbil, pAg. t;j. («, In praeicioIhecl, Cap. Vlll. p. s4s. ( <£) In libro de Deo & Astri-hutis divinis. (n) sn bb, de De» & attribui, ipsms, pag,43, T, Ur

. (s) Di&ionaire sub voce Zarabetla.

§. vn.VOx durati» imprimis viris doctistimis, qui si-

xam & stabilem Dei aeternitatem impugnarunt,fraudi tuisse videtur, quam in definitione Aeternitatisadhibuerunt, quae commode ab ea abesse potest.Cum enim ista nihil aliud sit, quam existentia si-multanea cum rebus pluribus luccessivis, illa de Deiexistentia non commode usurpari potest. Etenimista successiva, ad quae respiciendum est, vi notio-nis dutationis) aut Deo interna sunt, aut externa. Nonpossunt esse interna , quandoquidem ipsi nulla actumutabilia inesse possunt, sine quibus suectsjsiontm con-cipere non licet. Nec extorna mutabilia hic locumobtinent, siquidem Deus existere potest sine alio a

se diieerso ,( MI.) & quod conlequens est, sine saeces*

sivis externis, |am vero aeternitas nihil est nisi exi-stentia Dei expers initii atque sinis. (§> V.) Removendaigitur ab ea est notio durationis. si eam retinerevolueris, non veri nominis est definitio aeternitatis,Etenim hac ratione non complectitur ea, quae lem-per competant existentiae Dei experti sinis atqueinitii. sumamus enim, quod revelatio extra du-bitationis aleam collocat, mundum non ab aeterna

j- — a

5productum esso, (equitur, quod tum duratio Deonon competat, quia non erant (uccessiva; quam-obrem (s aeternitas ipsi attribui nequit. Magni mo-menti quaestionem hanc esle ex iis apparet, quaediximus, nisi dissensus in definitione ductionis latear.JempuJ & duratio (unt Accidentia, Qui igitur Deoduraiionem adlcribit, is statuit in ipsum accidentiacadere. At vero inquies, Deus coexistit /uccesvn,ideo ipsi attribuenda est duratio. Non negamus,iurationern de Deo praedicari posse, sed eam esseattributum Dei negamus. Duratio enim Deo com-petit tanquam relatio , quae nullam ipsive! successionent inserre potest ; utpote , quae nullamenti realitatem superaddit, quam in se spectatam nonhabear, nec ullam, quod addimus, ipsi detraherepotest. Ex his perspicuum esse videtur, viros do-ctos sibi st aliis negotium sacessere, quia non la-tis attributum & relationem Dei dsscriminaruns.

§■ VIII.

HIEc , quae hactenus dispuravimus, eum in sinemprolata sunr, ut existentia Dei ab exisientia re-

rum finitarum magis magisque disiaernatur. Con-cedunt ea omnes ilii, qui Deo sttccessionern abjudi-cant, Boethius (a ) diserimen inter aeternitatem Dei

tempus constituit: quod Deus conditis rebus antiquior•.videri non debeat temperu quantitate, sed 'simpUcts potiusproprietate naturae, Cum hoc idem sentit Ikemasab dquino , ((3 ) qui in hunc modum scribit; dato\quod tempus stmprr fuerit semptr futurum sit , secun-

6positiohem eortm , 7«/ motum coeli ponunt sempiter-

num, adhuc remanebit disserentia inter aeternitatem (s tem-pus , dicti Boethius ex hoc quod aeternitas esl totJL*(imul. sisuod tempori non convenit: quia aeternitas eslmtnsura esse permanentis , tempus vero esl menstira mo-tus. Petavius. (y) his calculum adjecit: spuodeunquetandem erit tliud, quod ex aeterno procreapit Deus , nequa-quam aeternum optimo illo (s ahseluto jure cen/ebitur. Deohoc insitum (s (mgutare esl y ut necessario (h atque ex ae-terno fuerit , non esse non posst. Hoc vero creata resnon capit , quamvis singamus tam ex omni aeternitate con-

slare Ab his non multum recedit Petrus Poiretus ;(/)Jsserentibus { Platoni ut ajunt (s Anflotelt ) mundum exi-slentiat initio carere , suit objectum, si id ita sese haberet %

mundum igitur aeternum sore. Ecce homines stbi imaginan-tur isti aeternitatem , quia tsset infinitorum momentorumordo , principio atque sine carens , quae vera aeternitatis i-gnorantia esl. Palsum esl mundum slatui aeternum , si di-catur vel semper exstitijje vel non posse affrmari in eo essealiquod momentum , quod ab alio non fuerit praecessunuquamuis enim boc esseta nihilominus mundus temporariusesset & dependens i neque hoc quicquam Dei aeternitatiaut potentiae detraheret.

{a) In consutatione L. F. propos. FI, (0) In summa totius‘tbeol. P, Lp. p. 26. 27, (y) In dogm, Theol. T. 1. p. i}2. (<5)In cogitation. rational. de Deo , anima (s mundo L. IIT.c, xn.

s. IX.PkUerimen, quod inter AtttrnitAtcm ts tempu* con»

7a'ia adhuc ratione probare possumus.

Aeternitas non dissert ab existentia Dei, temptu verodiversum cst,tum a rebus, tum ab existentia earun-dem, siquidem non est nisi ordo, quo res le invi-cem in continua (erie excipiunt.

§. X,/JsTemitas Dei monstrat nobis nostri,& rerum o»

JY_z mnium,a Deo divectarum vanitatem & fragi-litatem naturalem. Adeo ut, licet per mille annossubstiterint, relpectu aeternitatis tamen,non nisi perunum diem, imo per minus quam unum diem du-rant: cum inter mille annos & unum diem aliqua (al-tem sit proportio, verum inter mille annos 8/. aeternitasttm nulla ess. Imo vel absoiute, citra respectum aeterni-tat it , quantumcunque diu duraverint, dum per suc-tesstonem & fluxum durant; non nisi per momentumlubsistunt: quoniam quod praeteritum est, desiit esse,& quod futurum, nec dum coepit esse, & quod re-manet pratsens , noti nisi momentum est. Unde ap-paret, quam sit vanum & stultum» a rebus quibus-vis creatis, divitiis, honoribus, voluptatibus, imo& vita (ua quicquam constans ac immutabile sibipolliceri, aut quasi diuturna sint, cor ipsis affigere.Et quam contra sit prudenter agere, animum a stu-xis abstractum, Deo (oli, per aeternitatem sine & (uc-cessione destituto, adeoque (emper eidem, consecra-re, ut ipE (olus nobis sit quasi habitaculum, de gene-ratione in generationem, Aeternitas Dei (olidum praestatanimae (ostium advectus terrores mortis Quid me-

8ditabimur dulcius, quam .Deum Aeternum esse, ac vi-tam aeternam morti (ubst itururum, imo mortem tem-poralem viam nobis praesticuram ad , vitam aeter-nam Essieacistime a peccatis retrahit cogitare iDeum ostenlum, justissimum ac (everissimum judi-cem pariter & vindicem, Aeternum peccatoribus exsti-turum. Denique, svavissime nos invitat Dei aeterni-tas, qui credamus, studoamus aeternitati. Credamus,inquam, & Deum esse Aeternum , attributaque ejusomnia: & nps, scu boni simus, ieu mali, corporetenus & anima aeternos sore; & vitam, juxta, acmortem, aeternum duraturam. Haec & similia, sifirmiter & ingenue, ex principiis rationis & revelati»*nn convicti crediderimus,quantos per omnem vitam,ad pietatem , ad sugam mali , ad studium boni, move-bunt affectus/1 Porro & studeamus aeternitatem, h, e*indies vel berulae quadrantem, ejus contemplationiimpendamus, ut ejus naturam , tot hieroglyphicis acsimssitudinibus, tum a patribns, tum ab ipsis genti-libus utcunque adumbratam mente assequamur, ?

s. xi.

€|Uia Aeternus conditor ad aeternitatem nos condi-s dit & dirigit, ideo beata Aeternitas & fruitio (um.

mi boni interminabilis ctst ultimus fidei & Ipei nostraeFINIs.