1. Edificacins emblemticas galegas.

2. Romano.Torre de Hrcules. Construrona os romanos como faro de navegacin no sculo II D.C.segundo indica a inscripcin s pes da torre e as referenzasdocumentais que sobre a ciudade de Brigantium revelan a existenzadun faro da poca de Trajano. A torre perdeu, posiblemente, o seuuso martimo, durante a Idade Media convertirse nunhafortificacin. Ser no sculo XVII cando o Duque de Uceda 1682 se encargue a sa restauracin arquitectnica arquitecto AmaroAntune, quen construu unha escada de madeira que atravesaba asbvedas ata a parte superior onde sita dous pequenas torreciaspara soporta os fanais. No reinado de Carlos IV realizase unha reconstruccin completa. Aobra neoclsica rematouse en 1791 e dirixuna Eustaquio Giannini.A torre foi antes de acomete-la reforma, un corpo prismtico conbase cadrada, cuxo exterior presentaba un muro de pedra con dousportas na parte baixa e vents asimtricas que o recorran ata o pisosuperior, e un mordente helicoidal que tamn chegaba ata o alto. Noseu interior conservaba a vella estructura romana, pero con escadasde madeira que pertencan restauracin do edificio, armonizndoana sa decoracin cos marcos superiores de portas e vents. 3. A Torre deHrcules 4. Muralla de Lugo. Lucus Augusti, a actual cidade de Lugo, fundouna o emperador Augusto comopoboacin romana e capital do convento xurdico lucense, durante as guerrascntabras entre os anos 26 y 24 antes de Cristo. Debeu surxir coma unha cidade campamental, a partir da tradicional organizacinreticular de distribucin urbana, propia dos campamentos militares do exrcitoromano. largo da etapa imperial adquiru importancia pola sa situacin estratxicaentre as poboacins tamn romanas de Len, Astorga e Braga, as como por distribuiras calzadas que acercaban costa do nordeste peninsular. O seu amurallamento realizouse no sculo III, cubrindo co recinto unha extensinsuperior da misma cidade, ata encerrar mis de 30 hectreas, inclundo terras delabor dentro da zona fortificada. Isto orixinou unha grande muralla con oitenta e cincotorrens circulais e numerosas portas das que se conservan catro romanas, cunhalonxitude total de 2.140 m. Algns destes torrens conserva os ventanais que deberon ter en dous pisossuperiores nos que remataban orixinalmente. A sa estructura de laxa de pizarra esillares de granito, segundo as zoas, cun grosor que lle permite un amplo camiosuperior de ronda. Neste sculo liberouse das numerosas construccins que teiaadosadas. 5. Muralla de Lugo. 6. Romnico.Catedral de Santiago de Compostela. Iglesia prerromnica. Durante o reinado de Alfonso III, ante o nmero crecente de peregrinos e as pequenasdimensins da igrexa, decidise a construccin dunha edificacin, de estilo prerromnico e misamplia ca anterior. En verano do 997 Santiago de Compostela atacouna Almanzor, despois de que, temendo as sasintencins, o obispo Pedro de Mezonzo evacuara a ciudade. Almanzor e os seus huestesmusulmns quemaron o templo prerromnico dedicado a Santiago, respetando o sepulcro. Esopermitu a continuidade do Camio de Santiago. Hacia o ano 1000 volveu construrse polo obispoPedro de Mezonzo. Iglesia romnica. O templo do sculo X tamn resultou insuficiente para atender as numerosas peregrinacins queacudan a Santiago de Compostela. Baixo o impulso do rey Alfonso VI e do obispo DiegoPelez iniciaronse as obras dunha gran catedral romnica no ano 1075, a cargo dos mestres de obraBernardo o Vello e o seu axudante Galperinus Robertus con medio centear de canteiros, segundoo Codex Calixtinus. En 1101 abandoa a ciudade de Compostela o mestre Esteban deixando completadas as capelas dodeambulatorio e iniciadas as obras da fachada das Plateras. Desde este momento continuaronse con regularidade os traballos, e durante as duas primeirasdcadas do sculo XII remataronse os traballos dos brazos do cruceiro (en 1111), ata a colocacinda ltima pedra, que, se atendemos as indicacins do Codex Calixtinus, tivo lugar no ano 1122. 7. Catedral de Santiago deCompostela Fachada do Obradoiro.A plaza do Obradoiro que da esta fachada fai alusin obradoiro de canteiros que funcionaba na plaza durante a construccin da catedral. Para protexer o Prtico da Gloria do deterioro que estaba sufrindo polas inclemencias meteorolxicas, esta fachada e as sas torres xa tian varias reformas desde o sculo XVI. No sculo XVIII deciduse construir a actual fachada barroca, obra de Fernando de Casas Novoa. Conta cuns grandes ventanais acristalados que permiten iluminar a antiga fachada romnica e encuentrase entre as torres das Camps e da Carraca. No medio deo corpo central est o Apstolo Santiago e un nivel mis abaixo os seus dous discpulos, Atanasio e Teodoro, todos vestidos de peregrinos. No medio, a urna (representacin do sepulcro atopado) e a estrela (representacin das luminarias que viu o ermitao Pelayo) entre anxos e nubes. Na torre da dereita est Mara Salom, madre de Santiago, e na torre da esquerda o seu pai, Zebedeo. Sobre a balaustrada desta parte esquerda pode verse a santa Susana e san Xoan e sobre a da dereita a santa Brbara e Santiago o Menor.Para subir ata a entrada da fachada encontrase unha escada, realizada no sculo XVII por Gins Martnez, de estilo renacentista inspirada na de Jacopo Vignola do Palacio Farnesio, en forma de rombo con duas rampas que rodean a entrada antiga cripta romnica do sculo XII do mestre Mateo, denominada popularmente catedral Vella. Entre o plano existente da fachada do Obradoiro e a antiga portalada romnica (prtico da Gloria) encuentrase un nrtex cuberto.Esta fachada converteuse nun smbolo da catedral e da ciudade de Santiago de Compostela. Proba da sa representatividade o grabado que aparece no reverso das monedas espaolas de 1, 2 e 5 cntimos de euro. 8. Catedral de Santiago deCompostela. 9. Igrexa de Santa Mara de Cambre. Igrexa monacal de tres naves, cruceiro e xirola con cinco capelas en torno maior. Pese confluenza de elementos romnicos e protogticos como a xirola, o templo pode serencadrado entre as obras del sculo XII, en pleno estilo Romnico. Deste perodo conserva a saestructura de muros con estribos, arcos faxns e formeiros e a fachada principal, todo en sillera degranito.As capelas absidiaies de planta semicircular cobrense con bvedas de cascarn ou cuarto de esfera,sobre nervios con clave colgante, comunicndose coa xirola por arcos apuntados. A teitume demadeira, apoiase no entramado de arcos de medio punto peraltados, elevados a sa vez sobrecolumnas adosadas s pilares.No tramo central da fachada, encontranse tres elementos singulares: a espadaa, o rosetnromnico con arquitos de ferradura e a bela portada co Agnus Dei no tmpano, catro columnasacodiladas nas xambas e enmarcndoo todo as arquivoltas semicirculares, traballadas conpequenas flores e animais fantsticos. Moi estudiada polos historiadores, datan a fundacin do Monasteiro na Alta Idade Media,coecendose documentos do ano 942. A igrexa levantouse sobre unha antiga ermita merced poderosa familia Traba, sendo o seu constructor Miguel Prez, quen deixou taiado nos sillares oseu nome e o ano 1194. 10. Igrexa de Santa Mara de Cambre. 11. Monasterio de Oseira. O monasteiro de Oseira fundrona os benedictinos en 1137, adhernronse ordecisterciense poucos anos despois. San Bernardo mandou desde Claraval a un grupo demonxes para instruir na nova regla s fundadores, cara o 1140. Situado nun paraxeinaccesible da provincia de Ourense, nos sculos XII e XIII levantouse o temploseguindo o modelo da Catedral de Santiago con xirola na cabeceira, as como atipoloxa da orde, con nave central abovedada en cann, sen triforio e decoracin moielemental con capiteis xeometrizados. No centro do cruceiro construuse a finais do sculo XIII unha gran cpula sobrenervios, apoiada en trompas, obra atribuida a un monxe chamado Fernn Martnez.As capelas da xirola, sufriron diversas reformas, conservndose so unha romnica. Afinais do sculo XV iniciouse a construccin da actual sala capitular, con catrocolumnas centrais de fustes estriados e retorcidos, dos que arrancan faces de nerviosentrelazados por terceletes nunha caprichosa e orixinal bveda. Un incendio arruinou o monasteiro no sculo XVI, inicindose unha largarestauracin, na que se levantou o coro os pes do templo, os claustros e a novafachada barroca da igrexa coas duas torres campanario, en 1647. O conxunto contacon tres claustros, o dos pinculos, o dos medallns e o dos cabaleiros, que traladesamortizacin de 1835, quedaron en estado ruinoso. O monumental conxuntoempezouse a restaurar en 1930, ataos nosos das. 12. Monasterio de Oseira. 13. Gtico.Igrexa de San Francisco deBetanzos. A sa construccin debese Conde D. Fernn Prez de Andrade en1387.No sculo XIX quedouabandoadotraladesamortizacin,exceptuandooda subastade benseclesisticos, pasando a ser propiedade municipal. Os franciscanosvolveron a ocupalo en 1914. o templo gtico franciscano mis interesante de Galicia.Declarouse Monumento Nacional en 1919. Ten planta de cruz latinacunha soa larga nave e arcos transversais cos faldns de madeira dotellado directamente apoiados sobre eles, cuxo hoco central docruceiro tamn cbrese directamente con madeira. Os santes brazosdo mesmo teen bvedas de cann apuntado. A cabeceira, de planta poligonal, con amplos muros laterais e testeroformado por cinco estreitos e altos panos rectos entre contrafortes dengulo, est cuberta con bveda de nervios en abanico entre os calesnacen catro panos verticais, calados por altsimas vents divididascon finos maineis, tendo o central un rosetn no alto. 14. Igrexa de San Francisco deBetanzos. 15. Igrexa de Santa Clara dePontevedra. Os documentos do convento remontan o seu orixe sculo XIV, sabndose que en1362 anda non estaba feita a cabeceira. Sen embargo, o templo, cunha soa nave ecabeceira poligonal, refxose, en gran parte durante o barroco, cando construu abveda de cann da primeira. A capela maior, cos peldaos delanteiros paralelos, teen arco de ingresoapuntado, doblado, de perfil rectangular, sobre haz de tres semicolumnas porlado, con basamento a base de "colgantes" e capiteis animados, con monstruos.Cbrese a bveda de abanico con florn na clave e nervios de perfil triangular, querematan en baquetn recorrido por un delgado filete descansan en columnasacodilladas de capiteis animados. No zcalo, baixo os amplos ventanais apuntados e amaineados, recorre o seupermetro unha serie de arquitos apuntados. No seu exterior os contrafortes dasesquinas, con resaltos, recllense por lneas oblicuas nos seus laterais. S vese exterior o muro do evanxelio, no que tralas reformas barrocas conservanseventanais, aleros e a portada gtica. Esta ten arquivoltas apuntadas, sobre dous paresde columnas acodilladas, sen tmpano. Na outra arquivolta, no ladodereito, represetanse enumerados a partir da clave unha figura con escarcela amaneria de cesta e un bastn, San Pedro coas chaves, un nxel tocando a trompeta eunha figura desnuda xunto a unha cabeza monstruosa, todo a modo de sinxelo XuizoFinal. 16. Igrexa de Santa Clara dePontevedra. 17. Renacemento.Colexio do Cardenal de Monforte de Lemos. O Colexio do Cardenal de Monforte de Lemos (Lugo), debe os seusorxes Cardenal Rodrigo de Castro, cuxa infancia transcurru endita cidada. En xullo de 1593, o Cardenal viaxa a Madrid onde visita provincialdos xesuitas para facer a escritura de fundacin e dotacin doColexio. Nese documento consta da cesin dun conxunto dereliquias institucin. Compositivamente tratase dun conxunto manierista, ordeado cosclaustros s lados do templo "vignolesco" cuberto con cpula,recordando na sa monumentalidad Escorial. 18. Colexio do Cardenal de Monforte de Lemos. 19. Barroco.Igrexa de Santa Mara da Pastoriza - Arteixo Anda que as intervencins mis importantes realizadas na igrexa de Santa Mara de Pastoriza datan do sculo XVII, no seu interior encontramos elementos que nos permiten falar dun orixen anterior, en torno sculo XIII, e incluso mis remoto. Santuario de gran devocin, celebra en outubro unha popular romera en honor Virxe. Desde o punto de vista arquitectnico o templo consta dunha soa nave con dous capelas situadas nos seus laterais. A fachada estructurase en dous corpos independentes que rematan nun campanario, estando toda ela ornamentada con motivos clsicos. No seu interior, o altar maior consta dun retablo barroco, con columnas salomnicas decorado con motivos vexetais. 20. Igrexa de Santa Mara da Pastoriza - Arteixo 21. Capela e claustro do hospital de San Roque.A capela comenzouse en 1517 dedicada a San Roque para pedir polo fin da peste que neseano propagabase por Galicia e concluda sesenta aos despois, tras cincuenta e tres de paro. de planta nica e bside octogonal. O hospital fundouse en 1577, a raz doutra peste que asolou a ciudad de Santiago, cunclaustro de maior riqueza artstica que a mesma capela. O contrato de construccin da capela de 1570, o acta de fundacin e dotacin do Hospitalpolo Arzobispo D. Francisco Blanco de 1577, e o acta de cesin de terreos para aconstruccin do hospital de 1578. No primeiro terzo do sculo XIX, o hospital sufru unha restauracin completa, comoindican as inscripcins que se len no friso e sobre unha das columnas do claustro. O claustro de rden drico, dunha elegante sencillez. Ten catro arcos por lado, quedescansan en hermosas columnas dunha soa peza. Os tre altares son Churriguerescos. No maior venerase a imaxe do Santo e as de SanCosme e San Damin, que tamn adorna a porta do edificio. Os colateraiis estn dedicados aNosa Sra. de Monserrat el do Evanxelio, e a San Sebastin o da Epstola. A fachada actualque non pode ser mis sencilla fxose a mediados do sculo XVII como demostra ainscripcin que ten enriba da porta: " Esta portada realizouse coa limosna dos cofrades do Sr. S. Roque e de Antonio FreijoMayordomo que foi catro anos pola sa debocin. Ano de 1642". 22. Capela e claustro do hospital de San Roque. 23. Convento de San Francisco de Compostela. Un dos mis grandes monasteiros de Santiago de Compostela, o dos franciscanos, contruuse fora das murallas medievais da cidade no perodo gtico. Daquela poca so restan en pe varios arcos do primitivo claustro.A reforma de monasteiro na idade moderna, completouse coa construccin do monumental templo de San Francisco a mediados do sculo XVIII, con proxecto de 1741 e direccin de obra de Simn Rodrguez, un dos mis importantes artistas do barroco galego. A airada denuncia dos benedictinos de San Martn Pinario polo voluminoso tamao da obra, obligou a rebaixar o terreo do novo templo, proxectado con planta rectangular, unha alta nave central abovedada en cann e cpula no cruceiro.Pero o mis significativo da igrexa barroca de San Francisco, precisamente o seu anti-barroco, unha corrente de diseo de aplacados xeomtricos como nica ornamentacin da arquitectura, alexada dos motivos clsicos ou naturalistas do momento. No sculo XIX, Melchor de Prado adosoulle fachada unha estructura neoclsica. 24. Convento de San Francisco de Compostela. 25. NeoclsicoA Colexiata.Os templos de planta basilical, recuperronse no neoclasicismo francs as pantallas de columnas, propias do pasado paleocristiano, en lugar dos pilares. Juan de Villanueva utilizou este recurso tipolxico no oratorio do Cabaleiro de Gracia.Na obra viguesa, a pegada de Villanueva palpable, cunha planta casi idntica dun proxecto de baslica no construido do arquitecto madrileo. A fachada, polo contrario alexase das solucins do sculo XVIII, para definir o novo tipo de fra composicin que repetirase nos novos tempos da primeira mitade dosculo XIX. Unhas fachadas de rigurosa ordeacin modular e xeomtrica, con planos lixeiramente resaltados nos que destacan ou rehundense cadrados, hornacias e medallns lisos. A Colexiata de Vigo utiliza a orde toscana nas sas columnas o que lle proporciona un porte monumental, acentuado por altos e voluminosos plintos cbicos. Este purismo clsico, tan axeno galego, o resultado da evolucin dos postulados racionalistas da Ilustracin, hacia un pragmatismo obsesionado coa composicin codificada. As vents trtanse como meras perforacins nas bvedas e nos muros, a pilastra casi desaparece, chegndose a unha situacin de tensa frialdade emocional. 26. A Colexiata. 27. Igrexa de San Xulian de Ferrol. un templo proxectado polo arquitecto acadmico Julin Snchez Bort, apartir do ano 1763, para a nova barriada que levantabase na cidade deFerrol. Na sa planta centrada e nos primeiros proxectos, recollanseconceptosarquitectnicos ecompositivospropiosdo Renacemiento, reformados na obra final. Ten planta de cruz grega, cuberta cunha gran cpula, que non deixa ver oseu cascarn exterior. A portada repite modelos compositivos propios domanierismo, con dous corpos superpostos e xambas de santessillares, enmarcada por dous altas torres. A pegada italiana presntase naobra deste acadmico, autor tamn da nova fachada da catedral deLugo, unha arquitectura que non autnticamente neoclsica, pese adesenvolverse en pleno proceso da Ilustracin, seguindo pautas artsticas daAcademia de San Fernando. A estructura urb do novo barrio da Magdalena, concebida por Jorge Juan ecompletada polo mesmo Snchez Bort, responde a unha retcula con dousplazas simtricas, de ela destacan dous mazs nas que construeronse estetemplo de San Xulin e o teatro Xofre, frente portada do ArsenalNaval, construda igualmente por este arquitecto. 28. Igrexa de San Xulin de Ferrol. 29. Eclecticismo.Teatro Garca Barbn. A cidade de Vigo contou desde mediados do sculo XIX cun teatro no seu ensancheurbano, chamado primeiro Romea, logo Cervantes e finalmente Rosala deCastro, cuxo ltimo propietario foi don Jos Garca Barbn, ata que un incendio odestruu en febreiro de 1910. Para sustitulo, os sucesores do Sr. Garca Barbn encargaron o arquitecto AntonioPalacios un ambicioso proxecto de complexo cultural formado por dous salas teatraissuperpostas, amplos salns de columnas e unha monumental escada, segundo omodelo da Opera de Pars. O imaxinativo e eclctico Palacios non defraudou coagrandiosidade nin coa calidade artstica da sa nova obra, iniciada en 1913, que deuunha imaxe xarneriana na fachada principal ra Policarpo Sanz. O 23 de abril de1927 inaugurabase coa pera Madame Pompadour. Os muros exteriores do teatro Garca Barbn construronse en bloques de granito. Aplatea da sala apoiouse sobre unha bveda nervada de formign con arcos moirebaixados, un autntico alarde tcnico. Varios salns superpostos, decoradosluxosamente e unidos pola suntuosa escada central, completan este templo social daburguesa viguesa. Nos ltimos anos rehabilitouse para centro cultural pola entidade bancaria da que propiedade. 30. Teatro Garca Barbn. 31. Modernismo.A terraza de Sada. O estilo Art Nouveau, coecido en Espaa como Modernismo, tIvo enGalicia excelentes exemplos de singulares obras arquitectnicas. Unha deelas a coecida como La Terraza na poblacin costeira deSada, provincia de A Corua. Tratase dun quiosco-restaurante, inicialmente construdo nos xardns deMndez Nuez de A Corua, polo arquitecto Antonio Lpez Hernandez en1912. Tras unha serie de reformas e aadidos, acabou sendo traslada paseomartimo de Sada, onde hoxe conservase. Esta frxil estructura de madeira, ferro e cristal, ten dous plantas cerradaspor unha membrana acristalada e policroma, con un diseo de rtmicosmdulos verticais. Nas sas formas ondulantes e ovaladas adivnase ainspiracin naturalista do estilo modernista, a sa fina estructura metlicarecorda s emparrados das vides galegas, creando uns alegres ambentespropios para a finalidade de ocio e recreo do edificio. Pese a ser construdo como unha arquitectura efmera, o seu traslado erestauracin convertrona nun autntico monumento liviano. 32. A terraza de Sada. 33. Arquitectura militar.Castelo de Monterrei. Este monumental conxunto fortificado, no que asentaronse os linaxesdos Ulloa, os Ziga, os Viedma, os Fonseca, os Acevedo e os Duques deAlba, foi enclave estratxico desde a Idade Media na fronteira conPortugal. A Acrpole mis grande de Galicia frmase por tres recintosamurallados sobre unha alargada loma, nas cercanas de Vern(Ourense). No recinto superior encerrabase a poboacin medieval, conservndose opalacio renacentista, a torre do Homenaxe do sculo XV, a Torre dasDamas, os restos do hospital de peregrinos e a igrexa gtica de SantaMara. Estas construccis debense en gran medida a D. Sancho Snchezde Ulloa, primer Conde de Monterrey en tempo dos Reyes Catlicos. 34. Castelo de Monterrei. 35. Castelo de San Antn de A Corua. Sobre un pequeno illote, na ra de A Corua, edificouse a finais da IdadeMedia unha capela dedicada a San Antn, na que recollase s navegantesenfermos do mal gangrenoso Fogo de San Antn. Este illote foi mas tardeempregado como lazareto, lugar de confinamento dos viaxeiros sospechososde padecer lepra. No sculo XX uniuse a terra, deixando de ser una illa. En 1960 o ministeriodo Exrcito o sucedeu o Ayuntamiento, tras unha larga etapa como prisinmilitar. En 1964 convirteuse en Museo Arqueolxico e Histrico de ACorua. 36. A casa galega. 1.- VIVENDAS MARIEIRAS.- Casas en poboacins costeiras das rasgalegas, das provincias de A Corua ePontevedra. Son estreitasconstruccins de dous plantas en cuxos baixos hay soportais e locais paragardar os tiles de pesca. No piso alto est a vivenda con galerasacristaladas, corredores de madeira ou patines de cantera. 3.- A PALLOZA.- A mis ancestral construccin verncula de Galicia,encontramola nas montaas de Lugo, en poblacins como Piornedo. O seuorixe e planta ovalada relacinanse coas cabanas prehistricas dos castrosgalegos. Os muros son grosos e baixos, cubrndose con paxa (colmo). No seuinterior o espazo nico contn a vivenda, os establos para o gando e o paxar.Todo colabora a crear un medio climtico templado, frente fro exterior. 37. A casa galega. Vivendas marieiras. A palloza. 38. A casa galega. 3.- A CASA DE LUGO.- Casas bloque de forma prismtica, con grosos muros eescasos hocos que aslan a vivienda da crudeza climtica nas altas chairas do interiorde Galicia, na provincia de Lugo. Os animales e a cocia (lareira) estn situados naplanta baixa, mentres que o piso alto destinase a vivienda. Construense con sillera oumampostera e cubertas de losas de pizarra. 4.- A CASA DE A CORUA.- o modelo de edificio rural mis comn no campogalego. Son construccins de mampostera, con sillares nos elementosprincipais, cubertas con tella. Trtanse de agrupacins volumtricas en torno a unncleo central, no que est la vivenda dunha ou dous plantas. Nos corpos adosadosencntrase as cadras, os graneros, o paxar e os almacns. Son edificios agrcolasdiseminados polas zoas de frtiles cultivos. 39. A casa galega.A casa de A Corua.A casa de Lugo.