ค...

ชดท 1 เรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม

จดท าโดย นายมาโนช มนคง โรงเรยนปราจนกลยาณ อ าเภอเมอง จงหวดปราจนบร

1 ชดการสอนเรอง ไฟฟาเคม วชา เคม 4 (ว33224) ชนมธยมศกษาปท 6

ค าชแจงการใชชดการสอน

การจดกจกรรมการเรยนรโดยใชชดการสอน เรอง ไฟฟาเคม วชาเคม 4 รหสวชา ว33224 ส าหรบชนมธยมศกษาปท 6 ชดท 1 เรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม นกเรยนควรปฏบตตามขนตอนทก าหนดไวในชดการสอน ดงน 1. อานค าชแจงในการใชชดการสอนใหเขาใจ 2. ท าแบบทดสอบกอนเรยน จ านวน 10 ขอ ใชเวลา 15 นาท เพอวดพนฐานความรของนกเรยน 3. ศกษาชดการสอน เรอง ไฟฟาเคม วชาเคม 4 รหสวชา ว33224 ส าหรบชนมธยมศกษาปท 6 ตามขนตอนอยางละเอยดใหเขาใจและปฏบตกจกรรมตามขนตอนทก าหนดทกกจกรรม 4. ท าแบบทดสอบหลงเรยน จ านวน 10 ขอ ใชเวลา 15 นาท เพอดความกาวหนาของตนเอง 5. การท ากจกรรมในชดการสอน เรอง ไฟฟาเคม วชาเคม 4 รหสวชา ว33224 ส าหรบชนมธยมศกษาปท 6 ขอใหนกเรยนท าดวยความตงใจ มความซอสตยตอตนเอง ไมดเฉลยกอนจนกวาจะท าชดกจกรรมเสรจ ถามขอสงสยใหกลบไปดเนอหาและตวอยางอกครงกอน 6. นกเรยนทมคะแนนไมผานเกณฑ หรอยงไมเขาใจเนอหาในชดการสอน สามารถไปศกษาเพมเตมนอกเวลาเรยน เพอใหเขาใจมากยงขน เวลาทใชชดการสอน ชดท 1 เรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม จ านวน 5 ชวโมง




ขนตอนการใชชดการสอนส าหรบนกเรยน ชดท 1 เรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม

ศกษาเพมเตม ศกษาเรองตอไป

ค าชแจงในการใชชดการสอน

ศกษาผลการเรยนร จดประสงคการเรยนรและสาระการเรยนร

ทดสอบกอนเรยน

ปฏบตกจกรรมในชดการสอนตามล าดบ

ทดสอบหลงเรยน

ทดสอบไมผานเกณฑ

รอยละ 80 ขนไป นอยกวารอยละ 80

ทดสอบผานเกณฑ




ผลการเรยนร

1. อธบายความหมายของปฏกรยาออกซเดชน ปฏกรยารดกชน ปฏกรยารดอกซ ตวรดวซ

และตวออกซไดส ในดานการถายโอนอเลกตรอนและการเปลยนแปลงเลขออกซเดชนได 2. จดล าดบความสามารถในการใหและรบอเลกตรอนของธาตหรอไอออน เปรยบเทยบความสามารถ ในการเปนตวรดวซหรอตวออกซไดสได 3. ดลสมการรดอกซโดยใชเลขออกซเดชนและครงปฏกรยาได

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายความหมายของเลขออกซเดชนและสามารถหาเลขออกซเดชนของสารได

2. วเคราะหเลขออกซเดชนของสารในปฏกรยา เพอระบปฏกรยารดอกซและปฏกรยา ทไมใชรดอกซ ได 3. อธบายความหมายของปฏกรยารดอกซ ตวออกซไดส ตวรดวซ และระบตวออกซไดส ตวรดวซ ในปฏกรยาได 4. สามารถดลสมการรดอกซโดยใชเลขออกซเดชนและครงปฏกรยาได

5. มความสนใจใฝร ความซอสตย การรวมแสดงความคดเหน และยอมรบความคดเหนของผอน มเหตผล ท างานรวมกบผอนไดอยางสรางสรรค




บตรทดสอบกอนเรยน


ค าชแจง 1. แบบทดสอบเปนแบบเลอกตอบ ม 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ เวลา 15 นาท

2. เลอกค าตอบทถกทสดเพยง 1 ขอ โดยท าเครองหมายกากบาท (X) ตรงกบ ค าตอบทถกตองลงบนกระดาษค าตอบ

1. การเปลยนแปลงในขอใดตอไปนไมเปนปฏกรยารดอกซ

ก. ปฏกรยาในถานไฟฉาย ข. การเผาไหมของน ามน ค. การยอยอาหารของคน ง. ใสสารละลาย MgSO4 ในภาชนะทท าดวยสงกะส

2. ขอมลตอไปนตอบค าถามเกยวกบปฏกรยารดอกซ 1. มธาตแทรนซชนรวมดวยเสมอ 2. มอะตอมของธาตออกซเจนเขามาเกยวของเสมอ 3. ปฏกรยาทเลขออกซเดชนของสารไมเปลยนแปลง 4. เกดทงปฏกรยาออกซเดชนและปฏกรยารดกชนในขณะเดยวกน 5. ปฏกรยาทมการถายโอนอเลกตรอนแลวมการเพมและลดเลขออกซเดชน ขอใดถกตอง ก. 1 และ 2 เทานน ข. 1 และ 4 เทานน ค. 1, 2 , 4 และ 5 ง. 1 , 3 , 4 และ 5

3. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบปฏกรยาออกซเดชนและปฏกรยารดกชน ก. ปฏกรยารดกชนประกอบดวยสารทรบอเลกตรอน ข. ปฏกรยารดกชนเปนปฏกรยาทมเลขออกซเดชนเพมขน ค. ปฏกรยาออกซเดชนเปนปฏกรยาทไมมการเปลยนแปลงเลขออกซเดชน ง. ปฏกรยาออกซเดชนประกอบดวยสารทใหอเลกตรอนและรบอเลกตรอน




4. พจารณาปฏกรยารดอกซ Cd (s) + I2 (g) Cd2+ (aq) + 2I (aq) ขอใดกลาวถกตอง

ก. I ถกรดวซ ข. I2 เปนตวรดวซ ค. Cd ถกออกซไดส ง. Cd เปนตวออกซไดส

5. เมอน าแทงดบกจมลงในสาระละลายของเลด (II) ไนเตรต ปรากฏวามโลหะตะกวเกาะบนแทงดบก ขอใดกลาวถกตอง

ก. แทงดบกเปนตวรดวซ ข. เลด (II) ไอออนเปนตวรดวซ ค. แทงดบกเปนตวออกซไดส ง. โลหะตะกวเปนตวออกซไดส

6. ขอใดตอไปนกลาวถกตอง ก. สารทถกรดวซ จะมเลขออกซเดชนเพมขน ข. สารทเปนตวรดวซ จะมเลขออกซเดชนลดลง ค. สารทถกออกซไดส จะมเลขออกซเดชนลดลง ง. สารทเปนตวออกซไดส จะมเลขออกซเดชนลดลง

7. ในปฏกรยารดอกซตอไปนขอใดทตวออกซไดสมเลขออกซเดชนจาก +5 เปน -1 ก. 2Na2S2O3 + I2 2NaI + Na2S4O6 ข. 3CuO + 2NH3 3Cu + 3H2O + N2

ค. 3Na2SnO2 + KClO3 KCl + 3Na2SnO3

ง. 2KMnO4 + 3H2C2O4 K2CO3 + 2MnO2 + 5CO2 + 3H2O 8. ถาโลหะนกเกล (Ni) ท าปฏกรยากบ H+ ไดแกสไฮโดรเจน H+ หรอ Ni2+ รบอเลกตรอนไดดกวากน และธาต หรอไอออนใดเปนตวรดวซตามล าดบ

ก. H+ รบอเลกตอนไดดกวา Ni2+, H+ เปนตวรดวซ ข. Ni2+ รบอเลกตรอนไดดกวา H+, Ni เปนตวรดวซ ค. Ni2+ รบอเลกตรอนไดดกวา H+, H+ เปนตวรดวซ ง. H+ รบอเลกตรอนไดดกวา Ni2+, Ni เปนตวรดวซ

- -




9. ปฏกรยา Cu (s) + 2Ag+ (aq) → Cu2+ (aq) + 2Ag (s) ขอใดเขยนปฏกรยาออกซเดชนไดถกตอง

ก. Ag (s) → Ag+ (aq) + e- ข. Ag+ (aq) + e- → Ag (s) ค. Cu (s) → Cu2+ (aq) + 2e-

ง. Cu2+ (aq) + 2e- → Cu (s) 10. การทดลองโดยเมอจมโลหะ Cu ลงใน สารละลาย Ag+ ปรากฏวา เกดสารสเทาด าเกาะทแผนโลหะ Cu และเมอเขยสารสเทาด าออก พบวา แผนโลหะ Cu ผกรอน ขอใดกลาวถกตอง

ก. โลหะ Cu ใหอเลกตรอนจงเกดการผกรอน ข. โลหะ Ag รบอเลกตรอนและเกดสารสเทาด า ค. สารละลาย Ag+ ใหอเลกตรอนเกดการผกรอน ง. สารละลาย Cu2+ รบอเลกตรอนไดด เกดสารสเทาด า




กระดาษค าตอบบตรทดสอบกอนเรยน ชดท 1 เรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม

ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

คะแนนทได

คะแนนเตม 10

เกณฑการประเมน 0 – 7 คะแนน ไมผาน 8 – 10 คะแนน ผาน




เฉลยกระดาษค าตอบบตรทดสอบกอนเรยน


ขอ ก ข ค ง 1 X 2 X 3 X 4 X 5 X 6 X 7 X 8 X 9 X 10 X







บตรเนอหาท 1.1

เรอง เลขออกซเดชน

เลขออกซเดชน (Oxidation number หรอ Oxidation state) หมายถง ประจจรงของไอออน

หรอประจสมมตของอะตอมของธาต ดงน 1. ธาตอสระมเลขออกซเดชนเปนศนย เชน Ca, O2, S8 , Si 2. เลขออกซเดชนรวมของทกธาตในสารประกอบเปนศนย 3. ธาตหม IA, IIA และ IIIA ในสารประกอบ มเลขออกซเดชนเทากบ +1, +2 และ +3 ตามล าดบ 4. F ในสารประกอบ มเลขออกซเดชน -1 เสมอ 5. O ในสารประกอบสวนใหญ มเลขออกซเดชน -2 6. H ในสารประกอบไอออนก มเลขออกซเดชน -1 ในสารประกอบโคเวเลนต มเลขออกซเดชน +1 7. เลขออกซเดชนรวมของทกธาตในไอออนกลม เทากบประจของไอออนกลมนน

ตวอยางการหาเลขออกซเดชน

1. จงหาเลขออกซเดชนของธาต N ในสารประกอบ NO หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในสารประกอบ = 0

NO N + O = 0 N + (-2) = 0 N = +2

2. จงหาเลขออกซเดชนของธาต S ในสารประกอบ H2SO4

หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในสารประกอบ = 0 H2SO4 2(H) + S + 4(O) = 0

2(+1) + S + 4(-2) = 0 S = +6

3. จงหาเลขออกซเดชนของธาต N ใน NH4+

หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในไอออน = ประจของไอออน

NH4+ N + 4(H) = +1

N + 4(+1) = +1 N = -3




บตรกจกรรมท 1.1

เรอง เลขออกซเดชน ชอ – สกล.....................................................................................................ชน..................เลขท..............

จดประสงค อธบายความหมายของเลขออกซเดชนและสามารถหาเลขออกซเดชนได ค าชแจง ใหนกเรยนหาเลขออกซเดชนของธาตในสารประกอบตอไปน 1. จงหาเลขออกซเดชนของธาต N ในสารประกอบ NO2

หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในสารประกอบ = 0 NO2 = + 2(O) = 0 N + 2 = 0 N = 2. จงหาเลขออกซเดชนของธาต Mn ในสารประกอบ KMnO4 หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในสารประกอบ = KMnO4 = K + + = (+1) + Mn + 4(-2) = 0 Mn = 3. จงหาเลขออกซเดชนของธาต Cr ในสารประกอบ CaCrO4 หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในสารประกอบ = CaCrO4 = + + = +2 + + = Cr =




4. จงหาเลขออกซเดชนของธาต As ในสารประกอบ AsO4

3

หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในไอออน = ประจของไอออน AsO4

3 = + = -3 As + = -3 As = 5. จงหาเลขออกซเดชนของธาต N ในสารประกอบ HNO3

-

หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในไอออน = ประจของไอออน HNO3 = + + = + + = N =

-

-

-




เฉลยบตรกจกรรมท 1.1 เรอง เลขออกซเดชน

จดประสงค อธบายความหมายของเลขออกซเดชนและสามารถหาเลขออกซเดชนได ค าชแจง ใหนกเรยนหาเลขออกซเดชนของธาตในสารประกอบตอไปน 1. จงหาเลขออกซเดชนของธาต N ในสารประกอบ NO2

หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในสารประกอบ = 0 NO2 = N + 2(O) = 0 N + 2 (-2) = 0 N = +4 2. จงหาเลขออกซเดชนของธาต Mn ในสารประกอบ KMnO4 หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในสารประกอบ = 0 KMnO4 = K + Mn + 4(O) = 0 (+1) + Mn + 4(-2) = 0 Mn = +7 3. จงหาเลขออกซเดชนของธาต Cr ในสารประกอบ CaCrO4 หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในสารประกอบ = 0 CaCrO4 = Ca + Cr + 4(O) = 0 +2 + Cr + 4(-2) = 0 Cr = +6




4. จงหาเลขออกซเดชนของธาต As ในสารประกอบ AsO4

3 หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในไอออน = ประจของไอออน AsO4

3 = As + 4(O) = -3 As + 4(-2) = -3 As = +5 5. จงหาเลขออกซเดชนของธาต N ในสารประกอบ HNO3

หลกคด ผลรวมของเลขออกซเดชนทกอะตอมของธาตในไอออน = ประจของไอออน HNO3 = H + N + 3(O) = -1 (+1) + N + 3(-2) = -1 N = +4

-

-

-

-




บตรเนอหาท 1.2 เรอง ปฏกรยารดอกซ

ปฏกรยาไฟฟาเคม (electrochemical reaction) เปนปฏกรยาเคมทเกยวกบการถายโอนอเลกตรอน โดยเปลยนแปลงพลงงานเคมเปนพลงงานไฟฟา เชน ถานไฟฉาย และแบตเตอรรถยนต นอกจากนนยงสามารถเปลยนพลงงานไฟฟาใหเปนพลงงานเคม คอ ผานกระแสไฟฟาลงไปในสาร ตาง ๆ แลวท าใหเกดปฏกรยาเคม เชน การชบดวยไฟฟา การแยกน าดวยกระแสไฟฟา หากใช การถายโอนอเลกตรอนเปนเกณฑแลว ปฏกรยาเคม แบงเปน 2 ประเภท 1. ปฏกรยาทมการถายโอนอเลกตรอน เรยกวา ปฏกรยารดอกซ (redox reaction) 2. ปฏกรยาทไมมการถายโอนอเลกตรอน เรยกวา ปฏกรยานอนรดอกซ (non-redox Reaction)

1. ปฏกรยารดอกซ

ปฏกรยารดอกซ หรอ ปฏกรยาออกซเดชน-รดกชน คอ ปฏกรยาทมการถายโอนอเลกตรอนหรอ มการใหและรบอเลกตรอน หรอมการเพมและลดเลขออกซเดชน เชน

0 +2 +2 0

Zn (s) + Cu2+ (aq) Zn2+ (aq) + Cu (s)

ปฏกรยาทมการถายโอนอเลกตรอนจะมเลขออกซเดชนเปลยนแปลง กลาวคอ

สวนของสารทใหอเลกตรอน จะมเลขออกซเดชนเพมขน

และสวนของสารทรบอเลกตรอน จะมเลขออกซเดชนลดลง

Zn ให 2e-

Cu2+ รบ 2e-




จากสมการของปฏกรยาขางตน พจารณาไดวา

1. ปฏกรยามทงการใหอเลกตรอน โดยโลหะ Zn ให 2 อเลกตรอนแกสารละลาย Cu2+ และมการรบอเลกตรอน โดยสารละลาย Cu2+ รบ 2 อเลกตรอนจากโลหะ Zn ดงนน ปฏกรยานจงเปนปฏกรยารดอกซ 2. ปฏกรยามทงการเพมเลขออกซเดชน โดยโลหะ Zn มเลขออกซเดขนเพมขน จาก 0 เปน +2 และ มการลดลงเลขออกซเดชน โดย Cu2+ มเลขออกซเดชนลดลงจาก +2 เปน 0 ดงนน ปฏกรยานจงเปน ปฏกรยารดอกซ

2. ปฏกรยานอนรดอกซ

ปฏกรยานอนรดอกซ คอ ปฏกรยาทไมมการถายโอนอเลกตรอนหรอเปนปฏกรยาทไมมการใหและรบอเลกตรอนในปฏกรยานน เชน

+1 -2 +1 +1+1 +1 -1 +1 -2 NaOH (aq) + HCl (aq) NaCl (aq) + H2O (l )

จากสมการของปฏกรยาขางตน ไมมธาตใดเปลยนแปลงเลขออกซเดชนเลย แสดงวาไมมธาตใหหรอรบอเลกตรอนเลย ดงนนปฏกรยานจงจดเปนปฏกรยานอนรดอกซ ตวออกซไดสและตวรดวซของสารในปฏกรยารดอกซ

ปฏกรยารดอกซ หรอปฏกรยาออกซเดชน-รดกชน เปนปฏกรยาทมการถายโอนอเลกตรอน หรอเปนปฏกรยาทมเลขออกซเดชนของธาตเปลยนแปลง ซงเขยนแยกเปนสองสวนได และแตละสวนของปฏกรยา มชอเรยกแตกตางกน ซงประกอบดวย 2 ปฏกรยา ดงน

ปฏกรยาออกซเดชน (oxidation reaction) คอ ปฏกรยาทมการใหอเลกตรอนเกดขน โดยเรยกสารทใหอเลกตรอนวา ตวรดวซ (reducer)

ปฏกรยารดกชน (reduction reaction) คอ ปฏกรยาทมการรบอเลกตรอนเกดขน โดยเรยกสาร

ทรบอเลกตรอนวา ตวออกซไดส (oxidiser)




ตวอยาง การพจารณาปฏกรยาระหวางโลหะ Zn กบ Cu2+ ดงสมการ

0 +2 +2 0

Zn (s) + Cu2+ (aq) Zn2+ (aq) + Cu (s)

ปฏกรยาทมการใหและรบอเลกตรอน เรยกวา ปฏกรยารดอกซ เขยนแยกเปนปฏกรยายอย ดงน ปฏกรยาออกซเดชน Zn (s) Zn2+ (aq) + 2e ……….. (1) (ปฏกรยาทใหอเลกตรอน)

ปฏกรยารดกชน Cu2+ (aq) + 2e Cu (s) ………. (2) (ปฏกรยาทรบอเลกตรอน)

ปฏกรยา (1) เปนปฏกรยาออกซเดชน เพราะมการใหอเลกตรอน โดยมโลหะ Zn ใหอเลกตรอนและเรยกโลหะ Zn วา ตวรดวซ หรอ ถกออกซไดส ปฏกรยา (2) เปนปฏกรยารดกชน เพราะมการรบอเลกตรอน โดยม Cu2+ รบอเลกตรอนและเรยก Cu2+ วา ตวออกซไดส หรอ ถกรดวซ

Zn ให 2e-

Cu2+ รบ 2e-

-

-




สรป ปฏกรยาระหวางโลหะ Zn กบ Cu2+ ดงน

ตวรดวซ ตวออกซไดส

Zn (s) + Cu2+(aq) Zn2+ (aq) + Cu (s)

ปฏกรยารดกชน ปฏกรยาออกซเดชน

สรปเกยวกบปฏกรยารดอกซ

ลกษณะ การเปลยนแปลงของอเลกตรอน การเปลยนแปลงของเลขออกซเดชน

ปฏกรยาออกซเดชน ปฏกรยารดกชน ตวออกซไดส ตวรดวซ สารทถกออกซไดส สารทถกรดวซ

ใหอเลกตรอน รบอเลกตรอน รบอเลกตรอน ใหอเลกตรอน ใหอเลกตรอน รบอเลกตรอน

เพมขน ลดลง ลดลง เพมขน เพมขน ลดลง




บตรกจกรรมท 1.2 ปฏกรยาระหวางโลหะกบสารละลายของโลหะไอออน

ชอ – สกล........................................................................................ .............ชน..................เลขท..............

สมาชกภายในกลม

1. ชอ-สกล................................................................................ชน..................เลขท..................

2. ชอ-สกล................................................................................ชน..................เลขท..................

3. ชอ-สกล.......................................................... ......................ชน..................เลขท..................

จดประสงค 1. ท าการทดลองเพอศกษาปฏกรยาระหวางโลหะกบโลหะไอออนในสารละลายได 2. อธบายการถายโอนอเลกตรอนระหวางโลหะกบโลหะไอออนในปฏกรยา พรอมทงเขยนสมการแสดงการ ถายโอนอเลกตรอนได วสดอปกรณและสารเคม

รายการ ตอ 1 กลม 1. สารละลาย CuSO4 เขมขน 1.0 mol/dm3

3. สารละลาย ZnSO4 1.0 mol/dm3

2. สงกะสขนาด 0.5 cm x 7.0 cm 4. ทองแดงขนาด 0.5 cm x 7.0 cm 5. บกเกอรขนาด 50 ml 6. กระบอกตวงขนาด 25 cm3

7. กระดาษทรายขนาด 0.3 cm X 0.3 cm

50 cm3 50 cm3 2 ชน 2 ชน 4 ใบ 1 ใบ 1 ชน

ขนตอนการทดลอง

1. ใสสารละลาย CuSO4 1 mol/dm3 ลงในบกเกอร 2 ใบ ใบละ 25 cm3 สงเกตสของสารละลาย 2. จมโลหะสงกะสขนาด 0.5 cm x 7 cm ลงในบกเกอรใบท 1 และโลหะทองแดงขนาดเดยวกนลงในบกเกอร ใบท 2 3. ตงทงไวสกคร สงเกตการเปลยนแปลงทเกดขนทงในสารละลายและแผนโลหะ ถามสารมาเกาะบนแผน โลหะใหใชแทงแกวเขยออกและสงเกตผวของโลหะอกครง 4. ท าการทดลองเชนเดยวกบขอ 1 และ 2 แตใชสารละลาย ZnSO4 1 mol/dm3 แทนสารละลาย CuSO4




บตรบนทกกจกรรมท 1.2

ปฏกรยาระหวางโลหะกบสารละลายของโลหะไอออน ชอ – สกล.....................................................................................................ชน..................เลขท..............


1. ชอ-สกล................................................................................ชน..................เลขท..................

2. ชอ-สกล................................................................................ชน..................เลขท..................

3. ชอ-สกล.......................................................... ......................ชน..................เลขท..................

ปญหา

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

สมมตฐาน

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………...




ตวแปร

ตวแปรตน คอ…………………………………………………………………………………………………………………………….... ตวแปรตาม คอ…………………………………………………………………………………………………………………..………… ตวแปรควบคม คอ………………………………………………………………………………………………………………………...

ผลการทดลอง

การทดลอง การเปลยนแปลงทสงเกตได ชนโลหะ สารละลาย

Zn ใน CuSO4

(ปฏกรยา Zn กบ Cu2+)

Cu ใน CuSO4

(ปฏกรยา Cu กบ Cu2+)

Zn ใน ZnSO4

(ปฏกรยา Zn กบ Zn2+)

Cu ใน ZnSO4

(ปฏกรยา Cu กบ Zn2+)




สรปและอภปรายผลการทดลอง

-เมอจม Zn ลงในสารละลาย CuSO4 พบวา............................................................................................................................. ................................................ ……………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………เนองจาก.........……………………………………………………………………………................................................................ ……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................... ................................................. -เมอจม Cu ใน CuSO4 พบวา……………………………………………………………………………………………………………….. เนองจาก.................................................................................................................... ........................................... -เมอจม Zn ใน ZnSO4 พบวา……………………………………………………………………………………………………………….. เนองจาก.................................................................................................................... ........................................... -เมอจม Cu ใน ZnSO4 พบวา………………………………………………………………………………..……………………………… เนองจาก.................................................................................................................... ...........................................




ค าถามทายการทดลอง

1. กอนจมแผนโลหะในสารละลายมไอออนของโลหะชนดใดละลายอย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. โลหะกบไอออนของโลหะคใดมปฏกรยาเคมเกดขน ทราบไดอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3. โลหะกบไอออนของโลหะคทเกดปฏกรยา เลขออกซเดชนของสารมการเปลยนแปลงอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 4. โลหะกบไอออนของโลหะคทเกดปฏกรยา สามารถเขยนสมการเคมแสดงการเกดปฏกรยาเคมไดอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………




เฉลยบตรบนทกกจกรรมท 1.2

ปฏกรยาระหวางโลหะกบสารละลายของโลหะไอออน ชอ – สกล.....................................................................................................ชน................ ..เลขท..............


1. ชอ-สกล................................................................................ชน..................เลขท..................

2. ชอ-สกล................................................................................ชน..................เลขท..................

3. ชอ-สกล................................................................................ชน..................เลขท..................

ปญหา

ปฏกรยาระหวางโลหะกบสารละลายโลหะไอออนเกดขนไดหรอไม อยางไร หรอ การถายโอนอเลกตรอนของปฏกรยาระหวางโลหะกบสารละลายโลหะไอออนเปนอยางไร

สมมตฐาน

โลหะกบสารละลายโลหะไอออนสามารถเกดปฏกรยาเคมได โดยเกดการถายโอนอเลกตรอน หรอโลหะกบสารละลายโลหะไอออนไมสามารถเกดปฏกรยาเคมได โดยไมเกดการถายโอนอเลกตรอน




ตวแปร

ตวแปรตน คอ โลหะกบสารละลายโลหะไอออนไดแก Zn กบ Cu2+, Cu กบ Cu2+, Zn กบ Zn2+, Cu กบ Zn2+

ตวแปรตาม คอ การเกดปฏกรยาเคม ตวแปรควบคม คอ ขนาดโลหะ ความเขมขนและปรมาตรสารละลาย ขนาดภาชนะ

ผลการทดลอง

การทดลอง การเปลยนแปลงทสงเกตได ชนโลหะ สารละลาย

Zn ใน CuSO4

(ปฏกรยา Zn กบ Cu2+)

มสารสน าตาลแดง เกาะบนสงกะสสวนทจมอยในสารละลาย เมอเขยสารสน าตาลแดงออก พบวาผวสงกะสม ลกษณะขรขระ

สารละลายสฟาจางลง เมอตงทงไวเปนเวลานานขนสารละลายจะมสจางลงมากหรอในทสดไมมส

Cu ใน CuSO4

(ปฏกรยา Cu กบ Cu2+)

ไมมการเปลยนแปลง


Zn ใน ZnSO4

(ปฏกรยา Zn กบ Zn2+)



Cu ใน ZnSO4

(ปฏกรยา Cu กบ Zn2+)






สรปและอภปรายผลการทดลอง

-เมอจม Zn ลงในสารละลาย CuSO4 พบวา

มสารสน าตาลแดงเกาะบนสงกะสสวนทจมอยในสารละลาย เมอเขยสารสน าตาลแดงออก พบวา ผวสงกะสมลกษณะขรขระหรอผกรอน และสารละลายสฟาจางลง เนองจากโลหะ Zn กบสารละลาย Cu2+ ซงจะเกดการถายโอนอเลกตรอน โดยโลหะ (Zn) ใหอเลกตรอนเกดปฏกรยาออกซเดชน ดงสมการ Zn (s) Zn2+ (aq) + 2e-

สวนสารละลายโลหะไอออน (Cu2+) รบอเลกตรอนเกดปฏกรยารดกชน ดงสมการ Cu2+ (aq) + 2e- Cu (s)

ซงมปฏกรยารวมเกดขน ดงสมการ Zn (s) + Cu2+ (aq) Zn2+ (aq) + Cu (s) ซง Zn (s) จดเปนตวรดวซหรอถกออกซไดส สวน Cu2+ (aq) จดเปนตวออกซไดสหรอถกรดวซ -เมอจม Cu ใน CuSO4 พบวา ไมเปลยนแปลง เนองจาก ไมมการถายโอนอเลกตรอน -เมอจม Zn ใน ZnSO4 พบวา ไมเปลยนแปลง เนองจาก ไมมการถายโอนอเลกตรอน -เมอจม Cu ใน ZnSO4 พบวา ไมเปลยนแปลง เนองจาก ไมมการถายโอนอเลกตรอน




ค าถามทายการทดลอง

1. กอนจมแผนโลหะในสารละลายมไอออนของโลหะชนดใดละลายอย

สารละลาย CuSO4 มไอออน Cu2+ และ สาระลาย ZnSO4 มไอออน Zn2+

2. โลหะกบไอออนของโลหะคใดมปฏกรยาเคมเกดขน ทราบไดอยางไร (1 คะแนน) โลหะ Zn กบ Cu2+ เนองจากเกดการเปลยนแปลงคอมสารสน าตาลแดงเกาะ ทแผน โลหะ Zn

และแผนโลหะ Zn ผกรอน

3. โลหะกบไอออนของโลหะคทเกดปฏกรยา เลขออกซเดชนของสารมการเปลยนแปลงอยางไร โลหะ Zn มเลขออกซเดชนเพมขน จาก 0 เปน +2 สวนสารละลาย Cu2+ มเลขออกซเดชนลดลง

จาก +2 เปน 0 4. โลหะกบไอออนของโลหะคทเกดปฏกรยา สามารถเขยนสมการเคมแสดงการ เกดปฏกรยาเคมไดอยางไร

-โลหะ Zn ใหอเลกตรอน ท าใหโลหะ Zn ผกรอน จงท าใหผวโลหะมลกษณะขรขระ ดงสมการ Zn (s) Zn2+ (aq) + 2e-

- ไอออน Cu2+ ในสารละลายไปรบอเลกตรอน ท าใหไดสารสน าตาลแดง ซงกคอโลหะ Cu ดงสมการ Cu2+ (aq) + 2e- Cu (s) สามารถเขยนปฏกรยาเคมรวม ดงน Zn (s) + Cu2+ (aq) Zn2+ (aq) + Cu (s)





เรอง ปฏกรยารดอกซ ชอ – สกล.............................................................................. .......................ชน..................เลขท..............

จดประสงค

1. วเคราะหเลขออกซเดชนของสารในปฏกรยา เพอระบปฏกรยารดอกซและปฏกรยาทไมใช รดอกซได

3. อธบายความหมายของปฏกรยารดอกซ ตวออกซไดส ตวรดวซ และระบตวออกซไดส ตวรดวซ ในปฏกรยาได 4. สามารถดลสมการรดอกซโดยใชเลขออกซเดชนและครงปฏกรยาได 1. จงพจารณาวาปฏกรยาใดเปนปฏกรยารดอกซ โดยท าเครองหมาย √ หนาขอทเปนปฏกรยารดอกซ และท าเครองหมาย X หนาขอเปนปฏกรยานอนรดอกซ ……….1.1 2HCl (aq) + Na2CO3 (aq) 2NaCl (aq) + H2O (l) + CO2 (g) ……….1.2 2HCl (aq) + Na2S2O3 (aq) 2NaCl (aq) + S2O (g) + H2O (l) + S (s) ……….1.3 HCO3 (aq) + OH- (aq) H2O (l) + CO3

2- (aq) ……….1.4 N2H4 (aq) + O2 (g) N2 (g) + 2H2O (l) ……….1.5 Cr2O7

2- (aq) + 2OH- (aq) 2CrO42- (aq) + H2O (l)

2. ใหนกเรยนท าเครองหมาย √ หนาขอความทกลาวถกและท าเครองหมาย X หนาขอความทกลาวผด พรอมแกไขขอความทผดใหถกตอง ..........2.1 สารทเกดปฏกรยาออกซเดชน เรยกวา ตวรดวซ ..........2.2 สารทเกดปฏกรยาออกซเดชน เรยกวา ตวออกซไดส ..........2.3 ปฏกรยาออกซเดชน คอ ปฏกรยาทมการใหอเลกตรอน ..........2.4 ปฏกรยารดกชน คอ ปฏกรยาทมการรบอเลกตรอน ..........2.5 ปฏกรยารดอกซ คอ ปฏกรยาทมการใหอเลกตรอนเพยงอยางเดยว




3. จงเตมค าเกยวกบปฏกรยารดอกซในชองวางตอไปนใหถกตอง ลกษณะ การเปลยนแปลงของอเลกตรอน การเปลยนแปลงของเลขออกซเดชน

4. จงพจารณาวาปฏกรยาตอไปนเปน ปฏกรยาออกซเดชน ปฏกรยารดกชน หรอปฏกรยารดอกซ และสารทก าหนดเปนตวรดวซ หรอตวออกซไดส 4.1 Zn2+ (aq) + 2e- Zn (s) เปนปฏกรยา.............................................................. ............................................................ และ Zn2+ เปนตว..............................................หรอถก...................................................

4.2 Sn (s) Sn2+ (aq) + 2e- เปนปฏกรยา................................................................... ...................................................... และ Sn เปนตว.................................................หรอถก………..........................................

4.3 Zn (s) + Fe2+ (aq) Zn2+ (aq) + Fe (s) เปนปฏกรยา........................................................................................................................ และ Fe2+ เปนตว..............................................หรอถก................................................. 4.4 I2 (g) + 2e- 2I- (aq) เปนปฏกรยา.......................................................................................................................... และ I2 เปนตว....................................................หรอถก..................................................

ปฏกรยาออกซเดชน .......................... .......................... ตวรดวซ สารทถกออกซไดส ..........................

.......................... รบอเลกตรอน รบอเลกตรอน .......................... .......................... ..........................

เพมขน ลดลง

.................. เพมขน

..................

..................




เฉลยบตรกจกรรมท 1.3 เรอง ปฏกรยารดอกซ

จดประสงค

1. วเคราะหเลขออกซเดชนของสารในปฏกรยา เพอระบปฏกรยารดอกซและปฏกรยาทไมใช รดอกซได

3. อธบายความหมายของปฏกรยารดอกซ ตวออกซไดส ตวรดวซ และระบตวออกซไดส ตวรดวซ ในปฏกรยาได 4. สามารถดลสมการรดอกซโดยใชเลขออกซเดชนและครงปฏกรยาได 1. จงพจารณาวาปฏกรยาใดเปนปฏกรยารดอกซ โดยท าเครองหมาย √ หนาขอทเปนปฏกรยารดอกซ และท าเครองหมาย X หนาขอเปนปฏกรยานอนรดอกซ …X….1.1 2HCl (aq) + Na2CO3 (aq) 2NaCl (aq) + H2O (l) + CO2 (g) …√….1.2 2HCl (aq) + Na2S2O3 (aq) 2NaCl (aq) + S2O (g) + H2O (l) + S (s) …X….1.3 HCO3 (aq) + OH- (aq) H2O (l) + CO3

2- (aq) …√….1.4 N2H4 (aq) + O2 (g) N2 (g) + 2H2O (l) …X….1.5 Cr2O7

2- (aq) + 2OH- (aq) 2CrO42- (aq) + H2O (l)

2. ใหนกเรยนท าเครองหมาย √ หนาขอความทกลาวถกและท าเครองหมาย X หนาขอความทกลาวผด พรอมแกไขขอความทผดใหถกตอง .....√…....2.1 สารทเกดปฏกรยาออกซเดชน เรยกวา ตวรดวซ .....X......2.2 สารทเกดปฏกรยาออกซเดชน เรยกวา ตวออกซไดส

(ตวรดวซ) .....√…...2.3 ปฏกรยาออกซเดชน คอ ปฏกรยาทมการใหอเลกตรอน .....√…...2.4 ปฏกรยารดกชน คอ ปฏกรยาทมการรบอเลกตรอน ......X.....2.5 ปฏกรยารดอกซ คอ ปฏกรยาทมการใหอเลกตรอนเพยงอยางเดยว

(ปฏกรยาทมการใหอเลกตรอนและรบอเลกตรอน)




3. จงเตมค าเกยวกบปฏกรยารดอกซในชองวางตอไปนใหถกตอง ลกษณะ การเปลยนแปลงของอเลกตรอน การเปลยนแปลงของเลขออกซเดชน

4. จงพจารณาวาปฏกรยาตอไปนเปน ปฏกรยาออกซเดชน ปฏกรยารดกชน หรอปฏกรยารดอกซ และสารทก าหนดเปนตวรดวซ หรอตวออกซไดส 4.1 Zn2+ (aq) + 2e- Zn (s) เปนปฏกรยา……………………………รดกชน………………………………………………………. และ Zn2+ เปนตว.......ออกซไดส.....หรอถก..........รดวซ.................................... 4.2 Sn (s) Sn2+ (aq) + 2e- เปนปฏกรยา……………………………ออกซเดชน…………………………………………….. และ Sn เปนตว……….รดวซ………….หรอถก…………ออกซไดส……………………..

4.3 Zn (s) + Fe2+ (aq) Zn2+ (aq) + Fe (s) เปนปฏกรยา……………………………รดอกซ………………………………………………… และ Fe2+ เปนตว…....ออกซไดส…...หรอถก…………รดวซ………………………….. 4.4 I2 (g) + 2e- 2I- (aq) เปนปฏกรยา……………………………รดกชน………………………………………………. และ I2 เปนตว…………..ออกซไดส…..หรอถก…………รดวซ……………………………….

ปฏกรยาออกซเดชน ปฏกรยารดกชน ตวออกซไดส ตวรดวซ สารทถกออกซไดส สารทถกรดวซ

ใหอเลกตรอน รบอเลกตรอน รบอเลกตรอน ใหอเลกตรอน ใหอเลกตรอน รบอเลกตรอน

เพมขน ลดลง ลดลง เพมขน เพมขน ลดลง





เรอง การดลสมการรดอกซโดยใชเลขออกซเดชน

การดลสมการรดอกซโดยใชวธเลขออกซเดชนทเปลยนแปลง เปนการดลสมการของปฏกรยารดอกซ โดยท าเลขออกซเดชนทลดลงเทากบเลขออกซเดชนทเพมขน แลวท าจ านวนอะตอมของธาตตาง ๆ ทางซายและทางขวาใหเทากน แตถาเปนสมการไอออนกตองท าคาประจไฟฟารวมทางซายและทางขวาใหเทากนดวย

หลกทวไปของการดลสมการรดอกซโดยวธเลขออกซเดชนทเปลยนแปลง มวธการดงน 1. เขยนสมการของปฏกรยาทยงไมดล แสดงเลขออกซเดชนของธาตทเปลยนแปลงไป และแสดง เลขออกซเดชนทเพมขน และลดลงไวขางลาง โดยคดตอสารตงตนทเปนตวออกซไดสหรอตวรดวซ นน 1 โมเลกล 2. ท าเลขออกซเดชนทเพมขนและลดลงใหเทากน ดวยการคณไขวสลบคาเลขออกซเดชนทเพมขน และลดลงนน 3. ท าจ านวนอะตอมของธาตทมเลขออกซเดชนเพมขนและลดลง ทงซายและทางขวาใหเทากน ดวยการคณไขวกน 4. ดลจ านวนอะตอมของธาตอน ๆ ทเลขออกซเดชนไมเปลยนแปลงใหเทากน ถาม H2O (H และ O เลขออกซเดชนไมเปลยนแปลง) รวมอยดวยใหดลเปนอนดบสดทาย และในการดล H2O ใหท าจ านวนอะตอม H ซายและขวาใหเทากน 5. ส าหรบสมการไอออนก ซงจะมประจหรอไอออน ใหดลประจไฟฟาทงทางซายและขวาใหเทากนดวย 6. สมการทดลแลว ตองท าเลขสมประสทธขางหนาของสารทกชนดเปนตวเลขอยางต า

สรป การดลสมการรดอกซโดยวธเลขออกซเดชน

1. ดลจ านวนอะตอมของธาต 2. ดลจ านวนโมลอเลกตรอน

3. ดลจ านวนประจหรอไอออน




ตวอยางท 1 จงดลสมการรดอกซตอไปนโดยใชเลขออกซเดชน Cd (s) + NO3

- (aq) + H+ (aq) Cd2+ (aq) + NO (g) + H2O (l)

ขนท 1 เขยนสมการทยงไมดล และเขยนเลขออกซเดชน ของธาตทเพมขนและลดลง ดงน ตวรดวซ เลขออกซเดชนเพมขน 2 Cd (s) + NO3

- (aq) + H+ (aq) Cd2+ (aq) + NO (g) + H2O (l) เลขออกซเดชน 0 +5 +2 +2

ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 3

ขนท 2 ท าเลขออกซเดชนทเพมขนและลดลงใหเทากนดวยการใชคาเลขออกซเดชนคณไขวกน

ตวรดวซ เลขออกซเดชนเพมขน 2 3Cd (s) + 2NO3

- (aq) + H+ (aq) Cd2+ (aq) + NO (g) + H2O (l) เลขออกซเดชน 0 +5 +2 +2


เพม 2 ลด 3 ขนท 3 ดลอะตอมของธาตทเลขออกซเดชนเปลยนทงทางขวาและซายใหเทากน

3Cd (s) + 2NO3

- (aq) + H+ (aq) 3Cd2+ (aq) + 2NO (g) + H2O (l) ขนท 4 ดลอะตอมของธาตอน ๆ ดวยการตรวจพนจ คอ ตรวจ O ใน NO3

- ทางซาย O = 2 x 3 = 6 อะตอม แตทางขวาม O = 2 ขาดอก 4 อะตอม จงเตม 4 หนา H2O จะท าให O ทางขวา = 6 อะตอมเหมอนกบทางซาย

3Cd (s) + 2NO3- (aq) + H+ (aq) 3Cd2+ (aq) + 2NO (g) + 4H2O (l)

O = 2x3 = 6 อะตอม O = 2 ขาดอก 4 อะตอม จงเตม 4 หนา H2O




ขนท 5 ดลอะตอมของธาตอน ๆ ดวยการตรวจพนจ คอ ตรวจ H ทางขวา H = 4 x 2 = 8 อะตอม แตทางซายม H = 1 จงเตม 8 หนา H+ จะท าให H ทางซาย = 8 อะตอมเหมอนกบทางขวา

3Cd (s) + 2NO3- (aq) + 8H+ (aq) 3Cd2+ (aq) + 2NO (g) + 4H2O (l)

H = 1 จงเตม 8 หนา H+ H = 4x2 = 8 อะตอม

ขนท 6 ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจไฟฟา


ประจไฟฟา 3(0) + 2(-1) + 8(+1) 3(+2) + 2(0) + 4(0) ผลรวมของประจไฟฟา +6 = +6 จ านวนอะตอม Cd 3 = 3 N 2 = 2 O 6 = 6 H 8 = 8

จะไดสมการรดอกซทดลแลว ดงน 3Cd (s) + 2NO3

- (aq) + 8H+ (aq) 3Cd2+ (aq) + 2NO(g) + 4H2O(l) ตรวจนบจ านวนอะตอมของธาตแตละชนด และผลรวมประจไฟฟาทางซายและขวา

พบวาเทากนแสดงวาสมการดลแลว เลขสมประสทธจ านวนโมลรวมทงหมด เทากบ 3 + 2 + 8 + 3 + 2 + 4 = 22




ตวอยางท 2 จงดลสมการรดอกซตอไปนโดยใชเลขออกซเดชน

Cr2O72- (aq) + Fe2+ (aq) + H+ (aq) Cr3+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l)

ขนท 1 เขยนสมการทยงไมดล และเขยนเลขออกซเดชนของธาตทเปลยนแปลง ดงน

ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 3 Cr2O7

2- (aq) + Fe2+ (aq) + H+ (aq) Cr3+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l) เลขออกซเดชน +6 +2 +3 +3

ตวรดวซ เลขออกซเดชนเพมขน 1

ขนท 2 ท าเลขออกซเดชนทเพมขนและลดลงใหเทากนดวยการใชคาเลขออกซเดชนคณไขวกน เนองจาก จ านวนอะตอมของตวออกซไดส คอ Cr ทางซายม 2 อะตอม แต Cr ทางขวาม 1 อะตอม จงตอง เตมเลข 2 หนา Cr3+ เพอให Cr ทงสองขางเทากบ 2 อะตอมเหมอนกน

เลขออกซเดชนลดลง 2x3=6 1Cr2O7

2- (aq) + 6Fe2+ (aq) + H+ (aq) Cr3+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l) เลขออกซเดชน +6 +2 +3 +3

เลขออกซเดชนเพมขน 1

ลด 6 เพม 1

ขนท 3 ดลอะตอมของธาตทเลขออกซเดชนเปลยนทงทางขวาและซายใหเทากน 1Cr2O7

2- (aq) + 6Fe2+ (aq) + H+ (aq) 2Cr3+ (aq) + 6Fe3+ (aq) + H2O (l)




ขนท 4 ดลอะตอมของธาตอน ๆ ดวยการตรวจพนจ คอ

(1) O ทางซายม 7 อะตอม เตมเลข 7 หนา H2O 1Cr2O7

2- (aq) + 6Fe2+ (aq) + 14H+ (aq) 2Cr3+ (aq) + 6Fe3+ (aq) + 7H2O (l) (2) H ทางขวาม 14 อะตอม เตมเลข 14 หนา H+

ตรวจนบ O ทางซายใน Cr2O72- = 1 x 7 = 7 อะตอม เทากบ O ทางขวาใน H2O = 7 x 1 = 7 อะตอม

ตรวจนบ H ทางซายใน H+ = 14 x 1 = 14 อะตอม เทากบ H ทางขวาใน H2O = 7 x 2 = 14 อะตอม ขนท 5 ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจไฟฟา

Cr2O72- (aq) + 6Fe2+ (aq) + 14H+ (aq) 2Cr3+ (aq) + 6Fe3+ (aq) + 7H2O (l)

ประจไฟฟา -2 + 6(+2) + 14(+1) 2(+3) + 6(+3) + 7(0) ผลรวมของประจไฟฟา +24 = +24 จ านวนอะตอม Cr 2 = 2 O 7 = 7 Fe 6 = 6 H 14 = 14

จะไดสมการรดอกซทดลแลว ดงน Cr2O7

2- (aq) + 6Fe2+ (aq) + 14H+ (aq) 2Cr3+ (aq) + 6Fe3+ (aq) + 7H2O (l) เลขสมประสทธจ านวนโมลรวมทงหมดเทากบ 1 + 6 + 14 + 2 + 6 + 7 = 36




ตวอยางท 3 จงดลสมการรดอกซตอไปนโดยใชเลขออกซเดชน

Cu (s) + HNO3 (aq) Cu(NO3)2 (aq) + H2O (l) + NO2 (g)

ขนท 1 เขยนสมการทยงไมดล และเขยนเลขออกซเดชนของธาตทเปลยนแปลง ดงน ตวรดวซ เลขออกซเดชนเพมขน 2 Cu (s) + HNO3 (aq) Cu(NO3)2 (aq) + H2O (l) + NO2 (g)

เลขออกซเดชน 0 +5 +2 +4 ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 1

ขนท 2 ท าเลขออกซเดชนทเพมขนและลดลงใหเทากนดวยการใชคาเลขออกซเดชนคณไขวกน

ตวรดวซ เลขออกซเดชนเพมขน 2 1Cu (s) + 2HNO3 (aq) Cu(NO3)2 (aq) + H2O (l) + NO2 (g)

เลขออกซเดชน 0 +5 +2 +4 ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 1

เพม 2 ลด 1




ขนท 3 ดลอะตอมของธาตทเลขออกซเดชนเปลยนทงทางขวาและซายใหเทากน

1. Cu = 1 เทากบ Cu ใน Cu(NO3)2 จงไมตองเตมเลขใดๆ หนา Cu(NO3)2 2. เนองจาก N ใน HNO3 = 2 จงตองเตมเลข 2 หนา NO2 เพอทาให N ทง 2 ขางเทากน

1Cu (s) + 2HNO3 (aq) 1Cu(NO3)2 (aq) + H2O (l) + 2NO2 (g)

ขนท 4 ดลอะตอมของธาตอน ๆ ดวยการตรวจพนจ คอ

1. เนองจาก N ใน HNO3 ท าใหเกด N ใน NO2 ขนเทากนแลว แตผลตภณฑยงเกด NO3-

ใน HNO3 อกพวกหนง จ านวน 2 หมเทากนดวยคอ 4 1Cu (s) + 2HNO3 (aq) 1Cu(NO3)2 (aq) + H2O (l) + 2NO2 (g)

N = 2 อะตอม จงตองเตม 4 หนา HNO3 N = 4 อะตอม

2. ดล H ใน H2O นบจ านวนอะตอมของ H ทางดานซาย = 4 จงเตมเลข 2 หนา H2O จงจะ พบวา H ทงสองขางเทากน

1Cu (s) + 4HNO3 (aq) 1Cu(NO3)2 (aq) + 2H2O (l) + 2NO2 (g)

H = 4 อะตอม H = 2 อะตอมจงตองเตม 2 หนา H2O 3. ตรวจนบ O ใน HNO3 = 4 x 3 = 12 เทากบ

O ใน Cu(NO3)2 , H2O และ NO2 = (3 x 2) + 2 + (2 x 2) = 12





เนองจากตรวจนบจ านวนอะตอมของธาตแตละชนดทางซายและขวา พบวาเทากน แสดงวาสมการดลแลว

Cu (s) + 4HNO3 (aq) Cu(NO3)2 (aq) + 2H2O (l) + 2NO2 (g) ประจไฟฟา 0 + 4(0) 0 +2(0) +2(0) ผลรวมของประจไฟฟา 0 = 0 จ านวนอะตอม Cu 1 = 1 H 4 = 4 N 4 = 4 O 12 = 12

จะไดสมการรดอกซทดลแลว ดงน Cu (s) + 4HNO3 (aq) Cu(NO3)2 (aq) + 2H2O (l) + 2NO2 (g)

เลขสมประสทธจ านวนโมลรวมทงหมดเทากบ 1 + 4 + 1 + 2 + 2 = 10






ชอ – สกล.....................................................................................................ชน................ ..เลขท..............

จดประสงค สามารถดลสมการรดอกซโดยใชเลขออกซเดชนได

ตอนท 1 ค าชแจง ใหนกเรยนพจารณาสมการตอไปน โดยท าเครองหมาย √ หนาขอทเปนสมการรดอกซทดลแลว และท าเครองหมาย X หนาขอสมการรดอกซทยงไมดล 1. 4HNO3 (aq) 4NO2 (aq) + 2H2O (l) + O2 (g) 2. B2O3 (s) + H2O (l) H3BO3 (aq) 3. Cu (s) + AgNO3 (aq) Ag (s) + Cu(NO3)2 (aq) 4. 4NH3 (g) + 5O2 (g) 4NO (g) + 6H2O (l) 5. C3H6O (l) + O2 (g) CO2 (g) + H2O (l)




ตอนท 2 ค าชแจง ใหนกเรยนดลสมการตอไปนโดยใชเลขออกซเดชน 1. Al (s) + H+ (aq) Al3+ (aq) + H2 (g)

ขนท 1 หาเลขออกซเดชนเพอใหทราบตวรดวซและตวออกซไดส

Al (s) + H+ (aq) Al3+ (aq) + H2 (g)

เลขออกซเดชน 0 ____ ____ 0

ขนท 2 ดลจ านวนอะตอมและหาเลขออกซเดชนทเปลยนแปลงของตวรดวซและตวออกซไดส

ตว_______เลขออกซเดชนเพมขน 3

Al (s) + H+ (aq) Al3+ (aq) + H2 (g)

เลขออกซเดชน 0 ____ ____ 0

ตวออกซไดสเลขออกซเดชน______

ขนท 3 ท าเลขออกซเดชนทเพมขนของตวรดวซใหเทากบเลขออกซเดชนทลดลง

ของตวออกซไดส โดยการเตมเลข 2 หนา Al (s) และ Al3+ (aq) และเตมเลข 3 หนา H+ (aq)

และ H2 (g) ไดเปนดงน

เพมขน 2 x (3) = 6

__Al (s) + __H+ (aq) __Al3+ (aq) + __H2 (g)

0 ____ ____ 0

ลดลง 3 x (2) = 6




ขนท 4 ตรวจสอบจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนกบผลตภณฑให เทากน

2Al (s) + 6H+ (aq) 2Al3+ (aq) + 3H2 (g) ประจไฟฟา 0 ____ 2(3+) ____ ผลรวมประจไฟฟา ____ 6+

สมการนจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนเทากบผลตภณฑ แสดงวาสมการรดอกซนดลแลว

จ านวนอะตอม Al 2 = _______ H ____ = 6

2. H2S (aq) + O2 (g) SO2 (g) + H2O (l)


H2S (aq) + O2 (g) SO2 (g) + H2O (l) เลขออกซเดชน ___ ___ ___ ___


ตว_____เลขออกซเดชน_____ 6

H2S (aq) + O2 (g) SO2 (g) + H2O (l) เลขออกซเดชน ___ ___ ___ ___

ตว__________เลขออกซเดชน______ 2

ขนท 3 ท าเลขออกซเดชนทเพมขนของตวรดวซใหเทากบเลขออกซเดชนทลดลงของตวออกซไดส

เพมขน 2 x (6) = 12

__H2S (aq) + __O2 (g) __SO2 (g) + __H2O (l) ___ ___ ___ ___

ลดลง 3 x 2 x (2) = 12




ขนท 4 ตรวจสอบจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนกบผลตภณฑให

เทากน จากสมการพบวาจ านวนอะตอมของแตละธาตของสารตงตนและผลตภณฑเทากนและสมการดลแลว

สมการนเปนสมการโมเลกลทกสารเปนกลางทางไฟฟาจงไมตองตรวจสอบประจไฟฟา สมการทดลแลวคอ _____ (aq) + _____ (g) _____ (g) + _____ (l)

3. Cu (s) + HNO3 (aq) Cu2+ (aq) + NO (g) + H2O (l)



ขนท 3 ท าเลขออกซเดชนทเพมขนของตวรดวซใหเทากบเลขออกซเดชนทลดลงของตวออกซไดส โดยการเตมเลข 3 หนา Cu (s) และ Cu2+ (aq) และเตมเลข 2 หนา NO3

- (aq) และ NO (g) ไดเปนดงน

ดลอะตอมของ Cu และ N จะไดดงน




ขนท 4 ดลจ านวนอะตอมของธาตทเลขออกซเดชนไมเปลยน โดยเตมเลข 4 หนา H2O เพอดลจ านวน อะตอมของ O และเตมเลข 8 หนา H+ เพอดลจ านวนอะตอมของ H ขนท 5 ตรวจสอบจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนกบ ผลตภณฑให

เทากน 3Cu (s) + 8H+ (aq) + 2NO3

- (aq) 3Cu2+ (aq) + 2NO (g) + 4H2O (l) ประจไฟฟา ผลรวมประจไฟฟารวม จ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนเทากบผลตภณฑ แสดงวาสมการ

รดอกซนดลแลว จ านวนอะตอม Cu ___ = 3 H 8 = ___ N ___ = ___

O ___ = ___ 4. Cr2O7

2- (aq) + H+ (aq) + Cl- (aq) Cr3+ (aq) + Cl2 (g) + H2O (l)





ขนท 2 ดลจ านวนอะตอมและหาเลขออกซเดชนทเปลยนแปลงของตวรดวซและตวออกซไดส เนองจากจ านวนอะตอมของ Cr และ Cl ทางดานซายและดานขวายงไมเทากน จงตองเตม 2 หนา Cr3+ (aq) และ Cl- (aq) ดงน

ขนท 3 ท าเลขออกซเดชนทเพมขนของตวรดวซใหเทากบเลขออกซเดชนทลดลงของตวออกซไดส โดยการเตมเลข 3 หนา Cl- (aq) และ Cl2 (g) ไดเปนดงน ขนท 4 ดลจ านวนอะตอมของธาตทเลขออกซเดชนไมเปลยน โดยเตมเลข 7 หนา H2O เพอดลจ านวน อะตอมของ O และเตมเลข 14 หนา H+ เพอดลจ านวนอะตอมของ H

ขนท 5 ตรวจสอบจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนกบ ผลตภณฑให เทากน




5. MnO4

- (aq) + S2- (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + H2O (l) + S (s)




เฉลยบตรกจกรรมท 1.4


จดประสงค สามารถดลสมการรดอกซโดยใชเลขออกซเดชนได

ตอนท 1 ค าชแจง ใหนกเรยนพจารณาสมการตอไปน โดยท าเครองหมาย √ หนาขอทเปนสมการรดอกซทดลแลว และท าเครองหมาย X หนาขอสมการรดอกซทยงไมดล 1. √ 4HNO3 (aq) 4NO2 (aq) + 2H2O (l) + O2 (g) 2. X B2O3 (s) + H2O (l) H3BO3 (aq) 3. X Cu (s) + AgNO3 (aq) Ag (s) + Cu(NO3)2 (aq) 4. √ 4NH3 (g) + 5O2 (g) 4NO (g) + 6H2O (l) 5. √ C3H6O (l) + 4O2 (g) 3CO2 (g) + 3H2O (l)




ตอนท 2 ค าชแจง ใหนกเรยนดลสมการตอไปนโดยใชเลขออกซเดชน 1. Al (s) + H+ (aq) Al3+ (aq) + H2 (g)

ขนท 1 หาเลขออกซเดชนเพอใหทราบตวรดวซและตวออกซไดส Al (s) + H+ (aq) Al3+ (aq) + H2 (g)

เลขออกซเดชน 0 +1 +3 0 ขนท 2 ดลจ านวนอะตอมและหาเลขออกซเดชนทเปลยนแปลงของตวรดวซและตวออกซไดส


Al (s) + H+ (aq) Al3+ (aq) + H2 (g) เลขออกซเดชน 0 +1 +3 0

ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 1 x 2 = 2


โดยการเตมเลข 2 หนา Al (s) และ Al3+ (aq) และเตมเลข 3 หนา H+ (aq) และ H2 (g) ได เปนดงน เพมขน 2 x (3) = 6

2Al (s) + 6H+ (aq) 2Al3+ (aq) + 3H2 (g) 0 +1 +3 0

ลดลง 3 x (2) = 6

เพม 3 ลด 2




ขนท 4 ตรวจสอบจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนกบผลตภณฑ

ใหเทากน 2Al (s) + 6H+ (aq) 2Al3+ (aq) + 3H2 (g)

ประจไฟฟา 0 6(1+) 2(3+) 0 ผลรวมประจไฟฟา 6+ 6+

สมการนจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนเทากบผลตภณฑ แสดงวาสมการรดอกซนดลแลว

จ านวนอะตอม Al 2 = 2 H 6 = 6

2. H2S (aq) + O2 (g) SO2 (g) + H2O (l)


H2S (aq) + O2 (g) SO2 (g) + H2O (l) เลขออกซเดชน -2 0 +4 -2 ขนท 2 ดลจ านวนอะตอมและหาเลขออกซเดชนทเปลยนแปลงของตวรดวซและตวออกซไดส


H2S (aq) + O2 (g) SO2 (g) + H2O (l) เลขออกซเดชน -2 0 +4 -2

ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 2 x 2 = 4


เพมขน 2 x (6) = 12

2H2S (aq) + 3O2 (g) 2SO2 (g) + 2H2O (l) -2 0 +4 -2

ลดลง 3 x 2 x (2) = 12




ขนท 4 ตรวจสอบจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนกบผลตภณฑ

ใหเทากน จากสมการพบวาจ านวนอะตอมของแตละธาตของสารตงตนและผลตภณฑเทากนและสมการดลแลว

สมการนเปนสมการโมเลกลทกสารเปนกลางทางไฟฟาจงไมตองตรวจสอบประจไฟฟา สมการทดลแลวคอ 2H2S (aq) + 3O2 (g) 2SO2 (g) + 2H2O (l)

3. Cu (s) + HNO3 (aq) Cu2+ (aq) + NO (g) + H2O (l)


Cu (s) + H+ (aq) + NO3- (aq) Cu2+ (aq) + NO (g) + H2O (l)

เลขออกซเดชน 0 +5 +2 +2 ขนท 2 ดลจ านวนอะตอมและหาเลขออกซเดชนทเปลยนแปลงของตวรดวซและตวออกซไดส


Cu (s) + H+ (aq) + NO3- (aq) Cu2+ (aq) + NO (g) + H2O (l)

เลขออกซเดชน 0 +5 +2 +2

ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 3 ขนท 3 ท าเลขออกซเดชนทเพมขนของตวรดวซใหเทากบเลขออกซเดชนทลดลงของตวออกซไดส โดย

การเตมเลข 3 หนา Cu (s) และ Cu2+ (aq) และเตมเลข 2 หนา NO3- (aq) และ NO (g) ไดเปนดงน

เพมขน 3 x (2) = 6

3Cu (s) + H+ (aq) + 2NO3- (aq) 3Cu2+ (aq) + 2NO (g) + H2O (l)

0 +5 +2 +2

ลดลง 3 x (2) = 6 ดลอะตอมของ Cu และ N จะไดดงน

3Cu (s) + H+ (aq) + 2NO3

- (aq) 3Cu2+ (aq) + 2NO (g) + H2O (l)




ขนท 4 ดลจ านวนอะตอมของธาตทเลขออกซเดชนไมเปลยน โดยเตมเลข 4 หนา H2O เพอดลจ านวน อะตอมของ O และเตมเลข 8 หนา H+ เพอดลจ านวนอะตอมของ H

3Cu (s) + 8H+ (aq) + 2NO3- (aq) 3Cu2+ (aq) + 2NO (g) + 4H2O (l)

ขนท 5 ตรวจสอบจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนกบผลตภณฑ ใหเทากน

3Cu (s) + 8H+ (aq) + 2NO3- (aq) 3Cu2+ (aq) + 2NO (g) + 4H2O (l)

ประจไฟฟา 0 8(1+) 2(1-) 3(2+) 2(0) 4(0)

ผลรวมประจไฟฟารวม 6+ 6+ จ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนเทากบผลตภณฑ แสดงวาสมการ

รดอกซนดลแลว จ านวนอะตอม Cu 3 = 3 H 8 = 8 N 2 = 2

O 6 = 6

4. Cr2O72- (aq) + H+ (aq) + Cl- (aq) Cr3+ (aq) + Cl2 (g) + H2O (l)


Cr2O72- (aq) + H+ (aq) + Cl- (aq) Cr3+ (aq) + Cl2 (g) + H2O (l)

เลขออกซเดชน +6 -1 +3 0




ขนท 2 ดลจ านวนอะตอมและหาเลขออกซเดชนทเปลยนแปลงของตวรดวซและตวออกซไดส เนองจากจ านวนอะตอมของ Cr และ Cl ทางดานซายและดานขวายงไมเทากน จงตองเตม 2 หนา Cr3+ (aq) และ Cl- (aq) ดงน


Cr2O72- (aq) + H+ (aq) + 2Cl- (aq) 2Cr3+ (aq) + Cl2 (g) + H2O (l)


ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 3 ขนท 3 ท าเลขออกซเดชนทเพมขนของตวรดวซใหเทากบเลขออกซเดชนทลดลงของตวออกซไดส โดยการเตมเลข 3 หนา Cl- (aq) และ Cl2 (g) ไดเปนดงน

เพมขน 3 x (2) = 6

Cr2O72- (aq) + H+ (aq) + 3x2Cl- (aq) 2Cr3+ (aq) + 3Cl2 (g) + H2O (l)

+6 -1 +3 0

ลดลง 2 x (3) = 6 ขนท 4 ดลจ านวนอะตอมของธาตทเลขออกซเดชนไมเปลยน โดยเตมเลข 7 หนา H2O เพอดลจ านวน

อะตอมของ O และเตมเลข 14 หนา H+ เพอดลจ านวนอะตอมของ H Cr2O7

2- (aq) + 14H+ (aq) + 6Cl- (aq) 2Cr3+ (aq) + 3Cl2 (g) + 7H2O (l)





Cr2O72- (aq) + 14H+ (aq) + 6Cl- (aq) 2Cr3+ (aq) + 3Cl2 (g) + 7H2O (l)

ประจไฟฟา 2- 14+ 6- 6+ 0 0 ผลรวมประจไฟฟารวม 6+ 6+ สมการนจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนเทากบผลตภณฑ แสดงวา

สมการรดอกซนดลแลว จ านวนอะตอม Cr 2 = 2 O 7 = 7 H 14 = 14 Cl 6 = 6

5. MnO4- (aq) + S2- (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + H2O (l) + S (s) ขนท 1 หาเลขออกซเดชนเพอใหทราบตวรดวซและตวออกซไดส

MnO4- (aq) + S2- (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + H2O (l) + S (s)

เลขออกซเดชน +7-2 -2 +1 +2 +1-2 0 ขนท 2 ดลจ านวนอะตอมและหาเลขออกซเดชนทเปลยนแปลงของตวรดวซและตวออกซไดส


MnO4- (aq) + S2- (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + H2O (l) + S (s)

+7 -2 +2 0






โดยการเตมเลข 2 หนา MnO4- (aq) และ Mn2+ (aq) เตมเลข 5 หนา S2- (aq) และ S (s)

ได เปนดงน ลดลง 2 x (5) = 10

2MnO4- (aq) + 5S2- (aq) + H+ (aq) 2Mn2+ (aq) + H2O (l) + 5S (s)

+7 -2 +2 0

เพมขน 5 x (2) = 10

ขนท 4 ดลจ านวนอะตอมของธาตทเลขออกซเดชนไมเปลยน โดยเตมเลข 8 หนา H2O เพอท าจ านวน อะตอมของ O ทางดานขวาใหเทากบดายซาย

2MnO4- (aq) + 5S2- (aq) + H+ (aq) 2Mn2+ (aq) + 8H2O (l) + 5S (s)

ขนท 5 ดลจ านวนอะตอมของ H ทางดานซายกบดานขวาใหเทากน โดยการเตมเลข 16 หนา H+ (aq)

2MnO4- (aq) + 5S2- (aq) + 16H+ (aq) 2Mn2+ (aq) + 8H2O (l) + 5S (s)


2MnO4- (aq) + 5S2- (aq) + 16H+ (aq) 2Mn2+ (aq) + 8H2O (l) + 5S (s)

ประจไฟฟา 2- 10- 16+ 4+ 0 0 ประจไฟฟารวม 4+ 4+ สมการนจ านวนอะตอมของแตละธาตและผลรวมประจไฟฟาของสารตงตนเทากบผลตภณฑ แสดงวา

สมการรดอกซนดลแลว จ านวนอะตอม Mn 2 = 2 O 8 = 8 S 5 = 5 H 16 = 16





เรอง การดลสมการรดอกซโดยใชครงปฏกรยา

การดลสมการรดอกซโดยใชครงปฏกรยา มหลกการดงน 1. หาเลขออกซเดชนของธาตทมการเปลยนปลงไป เพอก าหนดปฏกรยาออกซเดชนและ ปฏกรยารดกชน 2. แยกสมการรดอกซออกเปนสองปฏกรยาคอ ปฏกรยาออกซเดชนและรดกชน แลวดลสมการ ออกซเดชนและรดกชน ดงน ขนตอนท 1 ขนเขยนปฏกรยาออซเดชนและรดกชน ปฏกรยาออกซเดชน

2.1 แยกธาตทมเลขออกซเดชนทเพมขนในตวรดวซ ทงสารตงตนและผลตภณฑมาเขยนเปน

ปฏกรยาออกซเดชน 2.2 เขยนอเลกตรอนไวฝงผลตภณฑ (ทางขวา) โดยเตมตวเลขหนาอเลกตรอนเทากบเลขออกซเดชน

ทเพมขนของธาตในตวรดวซ

ปฏกรยารดกชน

2.3 แยกธาตทมเลขออกซเดชนทลดลงในตวออกซไดส ทงสารตงตนและผลตภณฑมาเขยนเปนปฏกรยารดกชน

2.4 เขยนอเลกตรอนไวฝงตงตน (ทางซาย) โดยเตมตวเลขหนาอเลกตรอนเทากบเลขออกซเดชน ทลดลงของธาตในตวออกซไดส

ขนตอนท 2 ขนดลจ านวนอะตอมและไอออน ในขนตอนนจะตองแยกการดลสมการรดอกซออกเปน 3 กรณ คอ กรณท 1 ดลในสารละลายทเปนกลาง กรณท 2 ดลในสารละลายทเปนกรด กรณท 3 ดลในสารละลายทเปนเบส




กรณท 1 ดลในสารละลายทเปนกลาง

1. เตมตวเลขทเหมาะสมลงในแตละครงปฏกรยาเพอท าให อะตอมและไอออนรวมทางซายเทากบทางขวา 2. ท าอเลกตรอนทง 2 ครงปฏกรยาใหเทากนดวยการหา ตวเลขทเหมาะสมมาคณเขาแตละครงปฏกรยา แลวน าสมการ ทงสองมาบวกกน จะไดสมการรดอกซทดลแลว

กรณท 2 ดลในสารละลายทเปนกรด 1. ดลจ านวนอะตอมของธาตทเปนตวรดวซในครงปฏกรยาออกซเดชนและตวออกซไดส ในครงปฏกรยารดกชนทงสารตงตนและผลตภณฑใหเทากน 2. ในปฏกรยาทเปนกรดเตมน า (H2O) ลงฝงทมออกซเจนนอยกวา หรอเตมฝงทจ านวนประจบวก มากกวาของสมการ 3. ในปฏกรยาทเปนกรดเตม H+ ลงในฝงทมจ านวนประจบวกนอยกวา (จ านวนประจลบมากกวา) หรอฝงทมไฮโดรเจนนอยกวาของสมการ 4. ดลจ านวนอะตอมของ H , O และไอออนรวม ฝงสารตงตนและผลตภณฑใหเทากน 5. ท าอเลกตรอนทง 2 ครงปฏกรยาใหเทากนดวยการหาตวเลขทเหมาะสมมาคณเขาแตละ ครงปฏกรยา แลวน าสมการทงสองมาบวกกน จะไดสมการรดอกซทดลแลว

กรณท 3 ดลในสารละลายทเปนเบส 1. ดลจ านวนอะตอมของธาตทเปนตวรดวซในครงปฏกรยาออกซเดชนและตวออกซไดส

ในครงปฏกรยารดกชนทงสารตงตนและผลตภณฑใหเทากน 2. ในปฏกรยาทเปนเบสเตม OH- ลงในฝงทมจ านวนประจลบนอยกวาของสมการ 3. ในปฏกรยาทเปนเบสเตมน า (H2O) ลงฝงทมจ านวนประจลบมากกวาของสมการ 4. ดลจ านวนอะตอมของ H , O และไอออนรวม ฝงสารตงตนและผลตภณฑใหเทากน 5. ท าอเลกตรอนทง 2 ครงปฏกรยาใหเทากนดวยการหาตวเลขทเหมาะสมมาคณเขา แตละครงปฏกรยา แลวน าสมการทงสองมาบวกกน จะไดสมการรดอกซทดลแลว




ตวอยางท 1 จงดลสมการรดอกซตอไปนโดยใชครงปฏกรยา

Ce3+ + Hg2+ + Cl- Hg2Cl2 + Ce4+

ขนท 1 เขยนสมการทยงไมดล และเขยนเลขออกซเดชนของธาตทเปลยนแปลงดงน ตวรดวซ เลขออกซเดชนเพมขน 1

Ce3+ + Hg2+ + Cl- Hg2Cl2 + Ce4+ เลขออกซเดชน +3 +2 +1 +4

ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 2 ขนท 2 แยกเปนครงปฏกรยาออกซเดชนและครงปฏกรยารดกชน 1. ครงปฏกรยาออกซเดชน Ce3+ Ce4+ + 1 e- ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา


Ce3+ + Hg2+ + Cl- Hg2Cl2 + Ce4+ เลขออกซเดชน +3 +4 2. ครงปฏกรยารดกชน Hg2+ + 2e- Hg2Cl2 เมอพจารณาทางขวา มธาต Hg และ Cl แตทางซายม Hg อยางเดยวจงเตม Cl- ไวดานซาย จงเกดเปนสมการดงน Hg2++Cl- + 2e- Hg2Cl2 โดย Hg และ Cl ทางขวาม 2 อะตอม แต Hg และ Cl ทางซายมอยางละ 1 อะตอม จงเตมเลข 2 หนา Hg2+ และหนา Cl- เกดเปนครงปฏกรยารดกชน 2Hg2+ + 2Cl- + 2e- Hg2Cl2 ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา

ตวออกซไดสเลขออกซเดชนลดลง 2

Ce3+ + Hg2+ + Cl- Hg2Cl2 + Ce4+ เลขออกซเดชน +2 +1 ครงปฏกรยาออกซเดชน Ce3+ Ce4+ + e- ครงปฏกรยารดกชน 2Hg2+ + 2Cl- + 2e- Hg2Cl2




ขนท 3 ท าจ านวนอเลกตรอนของครงปฏกรยาออกซเดชนเทากบรดกชน ครงปฏกรยาออกซเดชนมการเสย 1e- และครงปฏกรยารดกชนมการรบ 2e- จงตองคณ 2 เขาทงสมการของครงปฏกรยาออกซเดชน ดงสมการ ครงปฏกรยาออกซเดชน 2Ce3+ 2Ce4+ + 2e- ครงปฏกรยารดกชน 2Hg2+ + 2Cl- + 2e- Hg2Cl2 ปฏกรยารดอกซนมการถายโอนอเลกตรอน = 2 โมลอเลกตรอน เพราะมการใหและรบ จ านวน 2e- ขนท 4 น าครงปฏกรยาออกซเดชนมารวมกบครงปฏกรยารดกชน โดยสารทเหมอนกนอยคนละฝงสามารถตดกนได แตถาอยฝงเดยวกนใหนามารวมกน ครงปฏกรยาออกซเดชน 2Ce3+ 2Ce4+ + 2e-

ครงปฏกรยารดกชน 2Hg2+ + 2Cl- + 2e- Hg2Cl2

ปฏกรยารดอกซ 2Ce3+ + 2Hg2+ + 2Cl- Hg2Cl2 + 2Ce4+

ขนท 5 ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจไฟฟา 2Ce3+ + 2Hg2+ + 2Cl- Hg2Cl2 + 2Ce4+ ประจไฟฟา 2(+3) + 2(+2) + 2(-1) 0 + 2(+4)

ผลรวมของประจไฟฟา +8 +8 จ านวนอะตอม Ce 2 = 2 Hg 2 = 2 Cl 2 = 2 จะไดสมการรดอกซทดลแลว ดงน 2Ce3+ + 2Hg2+ + 2Cl- Hg2Cl2 + 2Ce4+




ตวอยางท 2 จงดลสมการรดอกซตอไปนโดยใชครงปฏกรยา Cd (s) + NO3

- (aq) + H+ (aq) Cd2+ (aq) + NO (g) + H2O (l) ขนท 1 เขยนสมการทยงไมดล และเขยนเลขออกซเดชนของธาตทเปลยนแปลงดงน


Cd (s) + NO3- (aq) + H+ (aq) Cd2+ (aq) + NO (g) + H2O (l)

เลขออกซเดชน 0 +5 +2 +2

ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 3 ขนท 2 แยกเปนครงปฏกรยาออกซเดชนและครงปฏกรยารดกชน 1. ครงปฏกรยาออกซเดชน แยกธาตในตวรดวซ คอ ธาต Cd จาก



เลขออกซเดชน 0 +2

มาเขยนครงปฏกรยาออกซเดชน Cd (s) Cd2+ (aq) + 2e- ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา

2. ครงปฏกรยารดกชน แยกธาตในตวออกซไดส คอ ธาต N จาก ตวออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 3


เลขออกซเดชน +5 +2 มาเขยนครงปฏกรยารดกชนไดเปน NO3

- (aq) + 3e- NO (g) เมอพจารณาทางซายมธาต N = 1 อะตอม , O = 3 อะตอม และมประจรวม = -4 แตทางขวามธาต N = 1 อะตอม , O = 1 อะตอม และมประจรวม = 0




เมอพจารณาสมการนเปนการดลสมการในสารละลายกรดจงตองเตม H+ และ H2O โดยเตม H2O ลงฝงทมออกซเจนนอยกวา จงเตม H2O ทางขวา และเตม H+ ลงในฝงทมจ านวนประจบวกนอยกวา (จ านวนประจลบมากกวา) จงเตม H+ ทางซาย จงเกดเปนสมการดงน NO3

- (aq) + H+ (aq) + 3e- NO (g) + H2O โดยเตมเลข 2 หนา H2O และเตมเลข 4 หนา H+ เกดเปนครงปฏกรยารดกชน NO3

- (aq) + 4H+ (aq) + 3e- NO (g) + 2H2O ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา ครงปฏกรยาออกซเดชน Cd (s) Cd2+ (aq) + 2e- ครงปฏกรยารดกชน NO3

- (aq) + 4H+ (aq) + 3e- NO (g) + 2H2O ขนท 3 ท าจ านวนอเลกตรอนของครงปฏกรยาออกซเดชนเทากบรดกชน ครงปฏกรยาออกซเดชนมการเสย 2e- และครงปฏกรยารดกชนมการรบ 3e- จงตองคณ 3 เขาทงสมการของครงปฏกรยาออกซเดชนและคณ 2 เขาทงสมการของครงปฏกรยารดกชน ดงสมการ ครงปฏกรยาออกซเดชน 3Cd (s) 3Cd2+ (aq) + 6e-

ครงปฏกรยารดกชน 2NO3- (aq) + 8H+ (aq)+ 6e- 2NO (g) + 4H2O

ปฏกรยารดอกซนมการถายโอนอเลกตรอน = 6 โมลอเลกตรอน เพราะมการใหและรบจ านวน 6e-

ขนท 4 น าครงปฏกรยาออกซเดชนมารวมกบครงปฏกรยารดกชน โดยสารทเหมอนกนอยคนละฝงสามารถตดกนได แตถาอยฝงเดยวกนใหน ามารวมกน ครงปฏกรยาออกซเดชน 3Cd (s) 3Cd2+ (aq) + 6e-

ครงปฏกรยารดกชน 2NO3- (aq) + 8H+ (aq)+ 6e- 2NO (g) + 4H2O

ปฏกรยารดอกซ 3Cd (s) + 2NO3- (aq) + 8H+ (aq) 3Cd2+ (aq) + 2NO (g) + 4H2O(l)




ขนท 5 ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจไฟฟา 3Cd (s) + 2NO3

- (aq) + 8H+ (aq) 3Cd2+ (aq) + 2NO (g) + 4H2O(l)

ประจไฟฟา 3(0) + 2(-1) + 8(+1) 3(+2) + 2(0) + 4(0)

ผลรวมของประจไฟฟา +6 = +6

จ านวนอะตอม Cd 3 = 3

N 2 = 2

O 6 = 6

H 8 = 8

จะไดสมการรดอกซทดลแลว ดงน





ตวอยางท 3 จงดลสมการรดอกซตอไปนโดยใชครงปฏกรยา MnO4

- (aq) + I- (aq) MnO2 (s) + I2 (s) + OH- (aq)

ขนท 1 เขยนสมการทยงไมดล และเขยนเลขออกซเดชนของธาตทเปลยนแปลงดงน ตวรดวซ เลขออกซเดชนเพมขน (1) x 2 = 2

MnO4- (aq) + I- (aq) MnO2 (s) + I2 (s) + OH- (aq)



ขนท 2 แยกเปนครงปฏกรยาออกซเดชนและครงปฏกรยารดกชน 1. ครงปฏกรยาออกซเดชน แยกธาตในตวรดวซ คอ ธาต I จาก



เลขออกซเดชน -1 0

มาเขยนครงปฏกรยาออกซเดชน 2I- (aq) I2(s) + 2e- ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา

2. ครงปฏกรยารดกชน แยกธาตในตวออกซไดส คอ ธาต Mn จาก



เลขออกซเดชน +7 +4

มาเขยนครงปฏกรยารดกชนไดเปน MnO4- (aq) + 3e- MnO2 (g) เมอพจารณาทางซายมธาต

Mn = 1 อะตอม , O = 4 อะตอม และมประจรวม = -4 แตทางขวามธาต Mn = 1 อะตอม , O = 2 อะตอม และมประจรวม = 0




เมอพจารณาสมการนเปนการดลสมการในสารละลายเบส เพราะม OH- จงตองเตม OH- และ H2O

โดยเตม OH- ลงฝงทมจ านวนประจลบนอยคอฝงทางขวา ดวยการเตม 4OH- เพอใหประจเทากบ -4 เหมอนทางซาย เมอเตม 4OH- ลงทางขวา ท าใหทางขวามธาต H เพมขนเปน 4 อะตอมแตทางซายไมมธาต H จงตองเตม H2O ทางซาย ดวยการเตม 2H2O ลงทางซาย เกดเปนครงปฏกรยารดกชน MnO4

- (aq) + 2H2O (l) + 3e- MnO2 (s) + 4OH- (aq) ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา

ครงปฏกรยาออกซเดชน 2I- (aq) I2 (s) + 2e- ครงปฏกรยารดกชน MnO4

- (aq) + 2H2O (l) + 3e- MnO2 (s) + 4OH- (aq)

ขนท 3 ท าจ านวนอเลกตรอนของครงปฏกรยาออกซเดชนเทากบรดกชน

ครงปฏกรยาออกซเดชนมการเสย 2e- และครงปฏกรยารดกชนมการรบ 3e- จงตองคณ 3 เขาทงสมการของครงปฏกรยาออกซเดชนและคณ 2 เขาทงสมการของครงปฏกรยารดกชน ดงสมการ

ครงปฏกรยาออกซเดชน 6I- (aq) 3I2 (s) + 6e- ครงปฏกรยารดกชน 2MnO4

- (aq) + 4H2O (l) + 6e- 2MnO2 (s) + 8OH- (aq) ปฏกรยารดอกซนมการถายโอนอเลกตรอน = 6 โมลอเลกตรอน เพราะมการใหและรบจ านวน 6e-

ขนท 4 น าครงปฏกรยาออกซเดชนมารวมกบครงปฏกรยารดกชน โดยสารทเหมอนกนอยคนละฝงสามารถตดกนได แตถาอยฝงเดยวกนใหน ามารวมกน

ครงปฏกรยาออกซเดชน 6I- (aq) 3I2 (s) + 6e- ครงปฏกรยารดกชน 2MnO4

- (aq) + 4H2O (l) + 6e- 2MnO2 (s) + 8OH- (aq) ปฏกรยารดอกซ 2MnO4

- (aq) + 6I- (aq) + 4H2O (l) 2MnO2 (s) + 3I2 (s) + 8OH- (aq)





2MnO4- (aq) + 6I- (aq) + 4H2O (l) 2MnO2 (s) + 3I2 (s) + 8OH- (aq)

ประจไฟฟา 2(-1) + 6(-1) + 4(0) 2(0) + 3(0) + 8(-1) ผลรวมของประจไฟฟา -8 = -8 จ านวนอะตอม Mn 2 = 2

O 12 = 12

I 6 = 6

H 8 = 8


2MnO4- (aq) + 6I- (aq) + 4H2O (l) 2MnO2 (s) + 3I2 (s) + 8OH- (aq)





เรอง การดลสมการรดอกซโดยใชครงปฏกรยา ชอ – สกล.....................................................................................................ชน................ ..เลขท..............

จดประสงค สามารถดลสมการรดอกซโดยใชครงปฏกรยาได ค าชแจง จงดลสมการตอไปนโดยใชครงปฏกรยา 1. MnO2 (s) + Fe2+ (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l) ขนท 1 เขยนสมการทยงไมดล และเขยนเลขออกซเดชนของธาตทเปลยนแปลงดงน

ตว_________เลขออกซเดชนเพมขน ___

MnO2 (s) + Fe2+ (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l) เลขออกซเดชน ___ ___ ___ ___

ตว_________เลขออกซเดชนลดลง ___ ขนท 2 แยกเปนครงปฏกรยาออกซเดชนและครงปฏกรยารดกชน 1. ครงปฏกรยาออกซเดชน แยกธาตในตวรดวซ คอ ธาต Fe จาก


MnO2 (s) + Fe2+ (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l) เลขออกซเดชน ___ ___

มาเขยนครงปฏกรยาออกซเดชน ______________________________ ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา





ตว_________เลขออกซเดชนลดลง ___

MnO2 (s) + Fe2+ (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l) เลขออกซเดชน ___ ___

มาเขยนครงปฏกรยารดกชนไดเปน MnO2 (aq) + ___ Mn2+ (g) เมอพจารณาทางซายมธาต Mn และ O แตทางขวาม Mn อยางเดยวและเนองจาก O ทางขวาม ___ อะตอม จงเตม _____ ไวดานซาย เกดเปนสมการดงน ______________________________________________ เมอพจารณาสมการทางซายม Mn 1 อะตอม และ O 2 อะตอม แตทางขวาม Mn 1 อะตอม , H 4 อะตอม และ O 2 อะตอม จงเตม ____ ทางซาย เกดเปนสมการดงน _______________________________________________ ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา

ครงปฏกรยาออกซเดชน _________________________________________

ครงปฏกรยารดกชน _________________________________________


ครงปฏกรยาออกซเดชนมการเสย 1e- และครงปฏกรยารดกชนมการรบ 2e- จงตองคณ 2 เขาทงสมการของครงปฏกรยาออกซเดชน ดงสมการ

ครงปฏกรยาออกซเดชน _________________________________________ ครงปฏกรยารดกชน _________________________________________ ปฏกรยารดอกซนมการถายโอนอเลกตรอน = ______ โมลอเลกตรอน เพราะมการใหและรบ

จ านวน 2e-





ครงปฏกรยาออกซเดชน _________________________________________ ครงปฏกรยารดกชน _________________________________________

ปฏกรยารดอกซ MnO2 (s) + 2Fe2+ (aq) + 4H+ (aq) Mn2+ (aq) + 2Fe3+ (aq) + 2H2O (l)

ขนท 5 ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจไฟฟา MnO2 (s) + 2Fe2+ (aq) + 4H+ (aq) Mn2+ (aq) + 2Fe3+ (aq) + 2H2O (l)

ประจไฟฟา _____ _____ 4(+1) +2 _____ 2(0) ผลรวมของประจไฟฟา +8 = +8 จ านวนอะตอม Mn _____ = 1

O _____ = 2

Fe _____ = _____

H _____ = _____


____________________________________________________________________




2. Cl2 (g) + SO2 (g) + H2O (l) SO42- (aq) + Cl- (aq) + H+ (aq)

ขนท 1 เขยนสมการทยงไมดล และเขยนเลขออกซเดชนของธาตทเปลยนแปลงดงน


Cl2 (g) + SO2 (g) + H2O (l) SO42- (aq) + Cl- (aq) + H+ (aq)

เลขออกซเดชน ___ ___ ___ ___

ตว_________เลขออกซเดชนลดลง ___

ขนท 2 แยกเปนครงปฏกรยาออกซเดชนและครงปฏกรยารดกชน 1. ครงปฏกรยาออกซเดชน แยกธาตในตวรดวซ คอ ธาต ___ จาก



เลขออกซเดชน ___ ___ มาเขยนครงปฏกรยาออกซเดชน ___________________________ เมอพจารณาทางซายมธาต S

1 อะตอม และ O 2 อะตอม แตทางขวาม S 1 อะตอม และ O 4 อะตอม จงเตม ______ ทางดานซาย เกดเปนสมการดงน ____________________________________ เมอพจารณาสมการทางซายม S 1 อะตอม , O 4 อะตอม และ H 4 อะตอม แตทางขวาม S 1 อะตอม , O 4 อะตอม จงเตม _____ ทางขวา เกดเปนมาการดงน _______________________________________________ ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา




2. ครงปฏกรยารดกชน แยกธาตในตวออกซไดส คอ ธาต ___ จาก ตว_________เลขออกซเดชนลดลง ___


เลขออกซเดชน ___ ___ มาเขยนครงปฏกรยารดกชน ______________________ เมอพจารณาทางซายมธาต Cl 2 อะตอม

ทางขวามธาต Cl 1 อะตอม จงเตม 2 หนา Cl- (aq) ไดดงน ____________________ และเมอดประจไฟฟา ทางซายมประจรวม = 0 ทางขวามประจรวม = 2- จงเตม ___ ทางซาย เพอท าใหประจไฟฟาใหเปน -2 เทากนดงน ____________________________

ครงปฏกรยาออกซเดชน _________________________________________

ครงปฏกรยารดกชน _________________________________________ ขนท 3 ท าจ านวนอเลกตรอนของครงปฏกรยาออกซเดชนเทากบรดกชน

ครงปฏกรยาออกซเดชนมการเสย 2e- และครงปฏกรยารดกชนมการรบ 2e- ซงเทากนแลวดงสมการ ครงปฏกรยาออกซเดชน _________________________________________ ครงปฏกรยารดกชน _________________________________________

ขนท 4 น าครงปฏกรยาออกซเดชนมาบวกกบครงปฏกรยารดกชน โดยสารทเหมอนกนอยคนละฝงสามารถตดกนได แตถาอยฝงเดยวกนใหน ามาบวกกน

ครงปฏกรยาออกซเดชน _________________________________________ ครงปฏกรยารดกชน _________________________________________

ปฏกรยารดอกซ ___________________________________________________________





SO2 (g) + Cl2 (g) + 2H2O (l) SO42- (aq) + 2Cl- (aq) + 4H+ (aq)

ประจไฟฟา _____ _____ _____ _____ _____ _____ ผลรวมของประจไฟฟา _____ = _____ จ านวนอะตอม S _____ = 1

O 4 = _____

Cl _____ = _____

H _____ = _____


____________________________________________________________________





เรอง การดลสมการรดอกซโดยใชครงปฏกรยา จดประสงค สามารถดลสมการรดอกซโดยใชครงปฏกรยาได ค าชแจง จงดลสมการตอไปนโดยใชครงปฏกรยา 1. MnO2 (s) + Fe2+ (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l) ขนท 1 เขยนสมการทยงไมดล และเขยนเลขออกซเดชนของธาตทเปลยนแปลงดงน

ตว รดวซ เลขออกซเดชนเพมขน 1

MnO2 (s) + Fe2+ (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l) เลขออกซเดชน +4 +2 +2 +3

ตว ออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 2 ขนท 2 แยกเปนครงปฏกรยาออกซเดชนและครงปฏกรยารดกชน 1. ครงปฏกรยาออกซเดชน แยกธาตในตวรดวซ คอ ธาต Fe จาก


MnO2 (s) + Fe2+ (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l) เลขออกซเดชน +2 +3

มาเขยนครงปฏกรยาออกซเดชน Fe2+ (aq) Fe3+ (aq) + e- ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา





ตว ออกซไดส เลขออกซเดชนลดลง 2

MnO2 (s) + Fe2+ (aq) + H+ (aq) Mn2+ (aq) + Fe3+ (aq) + H2O (l) เลขออกซเดชน +4 +2

มาเขยนครงปฏกรยารดกชนไดเปน MnO2 (aq) + 2e- Mn2+ (g) เมอพจารณาทางซายมธาต Mn และ O แตทางขวาม Mn อยางเดยวและเนองจาก O ทางขวาม 2 อะตอม จงเตม 2H2O ไวดานซาย เกดเปนสมการดงน MnO2 (aq) + 2e- Mn2+ (g) + 2H2O เมอพจารณาสมการทางซายม Mn 1 อะตอม และ O 2 อะตอม แตทางขวาม Mn 1 อะตอม , H 4 อะตอม และ O 2 อะตอม จงเตม 4H+ ทางซาย เกดเปนสมการดงน MnO2 (aq) + 4H+ + 2e- Mn2+ (g) + 2H2O ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา

ครงปฏกรยาออกซเดชน Fe2+ (aq) Fe3+ (aq) + e-

ครงปฏกรยารดกชน MnO2 (aq) + 4H+ + 2e- Mn2+ (g) + 2H2O


ครงปฏกรยาออกซเดชนมการเสย 1e- และครงปฏกรยารดกชนมการรบ 2e- จงตองคณ 2 เขาทงสมการของครงปฏกรยาออกซเดชน ดงสมการ

ครงปฏกรยาออกซเดชน 2Fe2+ (aq) 2Fe3+ (aq) + 2e- ครงปฏกรยารดกชน MnO2 (aq) + 4H+ + 2e- Mn2+ (g) + 2H2O ปฏกรยารดอกซนมการถายโอนอเลกตรอน = 2 โมลอเลกตรอน เพราะมการใหและรบ

จ านวน 2e-





ครงปฏกรยาออกซเดชน 2Fe2+ (aq) 2Fe3+ (aq) + 2e- ครงปฏกรยารดกชน MnO2 (aq) + 4H+ + 2e- Mn2+ (g) + 2H2O

ปฏกรยารดอกซ MnO2 (s) + 2Fe2+ (aq) + 4H+ (aq) Mn2+ (aq) + 2Fe3+ (aq) + 2H2O (l)

ขนท 5 ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจไฟฟา MnO2 (s) + 2Fe2+ (aq) + 4H+ (aq) Mn2+ (aq) + 2Fe3+ (aq) + 2H2O (l)

ประจไฟฟา 0 2(+2) 4(+1) +2 2(+3) 0 ผลรวมของประจไฟฟา +8 = +8 จ านวนอะตอม Mn 1 = 1

O 2 = 2

Fe 2 = 2

H 4 = 4


MnO2 (s) + 2Fe2+ (aq) + 4H+ (aq) Mn2+ (aq) + 2Fe3+ (aq) + 2H2O (l)




2. Cl2 (g) + SO2 (g) + H2O (l) SO4

2- (aq) + Cl- (aq) + H+ (aq)

ขนท 1 เขยนสมการทยงไมดล และเขยนเลขออกซเดชนของธาตทเปลยนแปลงดงน



เลขออกซเดชน 0 +4 +6 -1


ขนท 2 แยกเปนครงปฏกรยาออกซเดชนและครงปฏกรยารดกชน 1. ครงปฏกรยาออกซเดชน แยกธาตในตวรดวซ คอ ธาต S จาก



เลขออกซเดชน +4 +6 มาเขยนครงปฏกรยาออกซเดชน SO2 (g) SO4

2- (aq) + 2e- เมอพจารณาทางซายมธาต S 1 อะตอม และ O 2 อะตอม แตทางขวาม S 1 อะตอม และ O 4 อะตอม จงเตม 2H2O ทางดานซาย เกดเปนสมการดงน SO2 (g) + 2H2O (l) SO4

2- (aq) + 2e- เมอพจารณาสมการทางซายม S 1 อะตอม , O 4 อะตอม และ H 4 อะตอม แตทางขวาม S 1 อะตอม , O 4 อะตอม จงเตม 4H+ ทางขวา เกดเปนมาการดงน SO2 (g) + 2H2O (l) SO4

2- (aq) + 4H+ (aq) + 2e- ตรวจสอบจ านวนอะตอมและประจทางซายเทากบทางขวา




2. ครงปฏกรยารดกชน แยกธาตในตวออกซไดส คอ ธาต Cl จาก



เลขออกซเดชน 0 -1 มาเขยนครงปฏกรยารดกชน Cl2 (g) + e- Cl- (aq) เมอพจารณาทางซายมธาต Cl 2 อะตอม

ทางขวามธาต Cl 1 อะตอม จงเตม 2 หนา Cl- (aq) ไดดงน Cl2 (g) + e- 2Cl- (aq) และเมอดประจไฟฟา ทางซายมประจรวม = 0 ทางขวามประจรวม = -2 จงเตม 2e- ทางซาย เพอท าใหประจไฟฟาใหเปน -2 เทากนดงสมการน Cl2 (g) + 2e- 2Cl- (aq)

ครงปฏกรยาออกซเดชน SO2 (g) + 2H2O (l) SO4

2- (aq) + 4H+ (aq) + 2e-

ครงปฏกรยารดกชน Cl2 (g) + 2e- 2Cl- (aq) ขนท 3 ท าจ านวนอเลกตรอนของครงปฏกรยาออกซเดชนเทากบรดกชน

ครงปฏกรยาออกซเดชนมการเสย 2e- และครงปฏกรยารดกชนมการรบ 2e- ซงเทากนแลวดงสมการ ครงปฏกรยาออกซเดชน SO2 (g) + 2H2O (l) SO4

2- (aq) + 4H+ (aq) + 2e-

ครงปฏกรยารดกชน Cl2 (g) + 2e- 2Cl- (aq)

ขนท 4 น าครงปฏกรยาออกซเดชนมาบวกกบครงปฏกรยารดกชน โดยสารทเหมอนกนอยคนละฝงสามารถตดกนได แตถาอยฝงเดยวกนใหน ามาบวกกน

ครงปฏกรยาออกซเดชน SO2 (g) + 2H2O (l) SO42- (aq) + 4H+ (aq) + 2e-

ครงปฏกรยารดกชน Cl2 (g) + 2e- 2Cl- (aq)

ปฏกรยารดอกซ SO2 (g) + Cl2 (g) + 2H2O (l) SO42- (aq) + 2Cl- (aq) + 4H+ (aq)






ประจไฟฟา 0 0 0 -2 2(-1) 4(+1) ผลรวมของประจไฟฟา 0 = 0 จ านวนอะตอม S 1 = 1

O 4 = 4

Cl 2 = 2

H 4 = 4







สรปองคความรเรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม ชอ – สกล.....................................................................................................ชน..................เลขท..............

ค าชแจง ใหนกเรยนสรปองคความร เรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม ทไดจาก การปฏบตกจกรรม เชน ผงความคด ผงมโนทศน หรอผงแมงมม เปนตน

แบบประเมนผลชนงาน

กจกรรมท 1.6 สรปองคความร เรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม

รายการประเมน เกณฑการใหคะแนน

5 4 3 2 1 1. รปแบบชนงาน 2. ภาษา 3. เนอหา 4. เวลา

รวม ระดบคณภาพ คะแนน 16 – 20 หมายถง ดมาก คะแนน 11 – 15 หมายถง ด คะแนน 6 – 10 หมายถง พอใช คะแนน 1 – 5 หมายถง ปรบปรง




รายละเอยดเกณฑการใหคะแนนแบบประเมนผลชนงาน

กจกรรมท 1.6 สรปองคความร เรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม รายการ ประเมน

เกณฑการใหคะแนน 5 4 3 2 1

1. รปแบบชนงาน -รปแบบชนงาน ถกตอง ตามทก าหนด -รปแบบแปลกใหม นาสนใจ -มขนาดเหมาะสม -รปภาพมสสน สวยงาม -รปภาพสมพนธ กบเนอหา

-รปแบบแปลกใหม นาสนใจ -มขนาดเหมาะสม -รปภาพมสสน สวยงาม -รปภาพสมพนธ กบเนอหา

-มขนาดเหมาะสม -รปภาพมสสน สวยงาม -รปภาพสมพนธ กบเนอหา

-รปภาพมสสน สวยงาม -รปภาพสมพนธ กบเนอหา

-รปภาพสมพนธ กบเนอหา

2. ภาษา -มการใชภาษา อยางถกตอง -ประโยค สอดคลองกบ เนอหา -สะกดค าถกตอง -มการเวนวรรค โดยไมฉกค า -มการใชภาษา อยางสรางสรรค

-ประโยค สอดคลองกบ เนอหา -สะกดค าถกตอง -มการเวนวรรค โดยไมฉกค า -มการใชภาษา อยางสรางสรรค

-สะกดค าถกตอง -มการเวนวรรค โดยไมฉกค า -มการใชภาษา อยางสรางสรรค

-มการเวนวรรค โดยไมฉกค า -มการใชภาษา อยางสรางสรรค

-มการใชภาษา อยางสรางสรรค

3. เนอหา -เนอหาถกตอง -เนอหาตรง ตามหวขอเรอง -เนอหาเปนไปตาม ทก าหนด -รายละเอยด ครอบคลม -เนอหาสอดคลอง

-เนอหาตรงตาม หวขอเรอง -เนอหาเปนไปตาม ทก าหนด -รายละเอยด ครอบคลม -เนอหาสอดคลอง

-เนอหาเปนไปตาม ทก าหนด -รายละเอยด ครอบคลม -เนอหาสอดคลอง

-รายละเอยด ครอบคลม -เนอหาสอดคลอง

-เนอหาสอดคลอง

4. เวลา -สงชนงานภายใน เวลาทก าหนด

-สงชนงานชากวา ก าหนด 1 วน



-สงชนงานชากวา ก าหนดเกน 3 วน ขนไป




สรปอ

งคคว

ามร

เรอง

ควา

มรพน

ฐานส

าหรบ

ศกษา

เรองไ

ฟฟาเค

ม

ชอ....

........

........

........

........

........

.....ชน

........

เลขท

…...





สรปองคความรเรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม ค าชแจง ใหนกเรยนสรปองคความร เรอง ความรพนฐานส าหรบศกษาเรองไฟฟาเคม ทไดจาก การปฏบตกจกรรม เชน ผงความคด ผงมโนทศน หรอผงแมงมม เปนตน

(แนวการประเมนชนงานพจารณาเปนรายกรณ)




บตรทดสอบหลงเรยน


ค าชแจง 1. แบบทดสอบเปนแบบเลอกตอบ ม 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ เวลา 15 นาท

2. เลอกค าตอบทถกทสดเพยง 1 ขอ โดยท าเครองหมายกากบาท (X) ตรงกบ ค าตอบทถกตองลงบนกระดาษค าตอบ

1. การทดลองโดยเมอจมโลหะ Cu ลงใน สารละลาย Ag+ ปรากฏวา เกดสารสเทาด าเกาะทแผนโลหะ Cu และเมอเขยสารสเทาด าออก พบวา แผนโลหะ Cu ผกรอน ขอใดกลาวถกตอง

ก. โลหะ Cu ใหอเลกตรอนจงเกดการผกรอน ข. โลหะ Ag รบอเลกตรอนและเกดสารสเทาด า ค. สารละลาย Ag+ ใหอเลกตรอนเกดการผกรอน ง. สารละลาย Cu2+ รบอเลกตรอนไดด เกดสารสเทาด า

2. การเปลยนแปลงในขอใดตอไปนไมเปนปฏกรยารดอกซ ก. ปฏกรยาในถานไฟฉาย ข. การเผาไหมของน ามน ค. การยอยอาหารของคน ง. ใสสารละลาย MgSO4 ในภาชนะทท าดวยสงกะส

3. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบปฏกรยาออกซเดชนและปฏกรยารดกชน ก. ปฏกรยารดกชนประกอบดวยสารทรบอเลกตรอน ข. ปฏกรยารดกชนเปนปฏกรยาทมเลขออกซเดชนเพมขน ค. ปฏกรยาออกซเดชนเปนปฏกรยาทไมมการเปลยนแปลงเลขออกซเดชน ง. ปฏกรยาออกซเดชนประกอบดวยสารทใหอเลกตรอนและรบอเลกตรอน

4. ขอใดตอไปนกลาวถกตอง ก. สารทถกรดวซ จะมเลขออกซเดชนเพมขน ข. สารทเปนตวรดวซ จะมเลขออกซเดชนลดลง ค. สารทถกออกซไดส จะมเลขออกซเดชนลดลง ง. สารทเปนตวออกซไดส จะมเลขออกซเดชนลดลง




5. ถาโลหะนกเกล (Ni) ท าปฏกรยากบ H+ ไดแกสไฮโดรเจน H+ หรอ Ni2+ รบอเลกตรอนไดดกวากน และธาต หรอไอออนใดเปนตวรดวซตามล าดบ

ก. H+ รบอเลกตอนไดดกวา Ni2+ , H+ เปนตวรดวซ ข. Ni2+ รบอเลกตรอนไดดกวา H+ , Ni เปนตวรดวซ ค. Ni2+ รบอเลกตรอนไดดกวา H+ , H+ เปนตวรดวซ ง. H+ รบอเลกตรอนไดดกวา Ni2+, Ni เปนตวรดวซ

6. พจารณาปฏกรยารดอกซ Cd (s) + I2 (g) Cd2+ (aq) + 2I (aq) ขอใดกลาวถกตอง ก. I ถกรดวซ ข. I2 เปนตวรดวซ ค. Cd ถกออกซไดส ง. Cd เปนตวออกซไดส

7. ขอมลตอไปนตอบค าถามเกยวกบปฏกรยารดอกซ 1. มธาตแทรนซชนรวมดวยเสมอ 2. มอะตอมของธาตออกซเจนเขามาเกยวของเสมอ 3. ปฏกรยาทเลขออกซเดชนของสารไมเปลยนแปลง 4. เกดทงปฏกรยาออกซเดชนและปฏกรยารดกชนในขณะเดยวกน 5. ปฏกรยาทมการถายโอนอเลกตรอนแลวมการเพมและลดเลขออกซเดชน ขอใดถกตอง ก. 1 และ 2 เทานน ข. 1 และ 4 เทานน ค. 1, 2 , 4 และ 5 ง. 1 , 3 , 4 และ 5

8. ในปฏกรยารดอกซตอไปนขอใดทตวออกซไดสมเลขออกซเดชนจาก +5 เปน -1 ก. 2Na2S2O3 + I2 2NaI + Na2S4O6 ข. 3CuO + 2NH3 3Cu + 3H2O + N2

ค. 3Na2SnO2 + KClO3 KCl + 3Na2SnO3

ง. 2KMnO4 + 3H2C2O4 K2CO3 + 2MnO2 + 5CO2 + 3H2O

-




9. เมอน าแทงดบกจมลงในสาระละลายของเลด (II) ไนเตรต ปรากฏวามโลหะตะกวเกาะบนแทงดบก ขอใดกลาวถกตอง

ก. แทงดบกเปนตวรดวซ ข. เลด (II) ไอออนเปนตวรดวซ ค. แทงดบกเปนตวออกซไดส ง. โลหะตะกวเปนตวออกซไดส

10. ปฏกรยา Cu (s) + 2Ag+ (aq) → Cu2+ (aq) + 2Ag (s) ขอใดเขยนปฏกรยาออกซเดชนไดถกตอง ก. Ag (s) → Ag+ (aq) + e- ข. Ag+ (aq) + e- → Ag (s) ค. Cu (s) → Cu2+ (aq) + 2e-

ง. Cu2+ (aq) + 2e- → Cu (s)




กระดาษค าตอบบตรทดสอบหลงเรยน


ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10







เฉลยกระดาษค าตอบบตรทดสอบหลงเรยน


ขอ ก ข ค ง 1 X 2 X 3 X 4 X 5 X 6 X 7 X 8 X 9 X 10 X







บรรณานกรม

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. คมอครรายวชาเคมเพมเตม ชนมธยมศกษาปท 4-6 เลม 4. กรงเทพฯ : สกสค. ลาดพราว, 2554. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. หนงสอเรยนการเรยนรพนฐานและเพมเตม เคม เลม 4. กรงเทพฯ : สกสค.ลาดพราว, 2554. กรกช บญนคม.หวใจเคม 2 CORE-BASIC CHEMISTRY SERIES 2 .พมพครงท 4 .กรงเทพฯ: โรงพมพสามลดา.2557 สทศน ไตรสถตวร และสมศกด วรมงคลชย.เคม 5 เลม 4. กรงเทพมหานคร: เทพพทกษการพมพ,ม.ป.ป. ______.หนงสอเสรมมาตรฐานแมค ไฟฟาเคม ชวงชนท 4 ชนมธยมศกษาปท 4-6 . กรงเทพมหานคร: นครปฐมการพมพม,2544 ส าราญ พฤกษสนทร. คมอรายวชาเคมเพมเตม เลม 4. กรงเทพฯ : โรงพมพเพมทรพยการพมพ กรงเทพฯ : โรงพมพ พ.ศ. พฒนา จ ากด, 2555. วระชาต สวนไพรนทร. คมอเตรยมสอบ เคม เลม 4. กรงเทพฯ : โรงพมพภมบณฑตการพมพจ ากด.

กระทรวงศกษาธการ, 2551. ศรลกษณ ผลวฒนะ และประดบ นาคแกว. หนงสอเรยนเคม ชนมธยมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 1

กรงเทพมหานคร : สานกพมพแมค จ ากด, 2551 กรกช บญนคม. หวใจเคม 2 CORE – BASIC CHEMISTRY. กรงเทพมหานคร : โรงพมพสามลดา, 2556 มลนธ สอวน. เคม 3 (แกส เทอรโมไดนามกส สมดลเคม ไฟฟาเคม จลนศาสตรเคม). พมพครงท 4

กรงเทพมหานคร : บรษทดานสทธาการพมพ จ ากด, 2555.

______. (2552). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

____. (2553). แนวทางการจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาทกษะการคด ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ระดบมธยมศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

ค...

Documents