ఉ త ల దయ్ ం ష - free gurukul · free gurukul . గమ క: భ త్,...

ధరమం

ఉత ల దయ ంష www.freegurukul.org

https://www.freegurukul.org

“ఉత ల దయ ంష” వ వ, యల న దయ ఉతం + లభం + ఆకరషయం +

ణయత అంం రయమం గం ఈ సతన ఇంటన ం కం అంతన. కరణ కరత

య, అ మం వ న ఇం కృతజఞత

యంన.

వల సతరణ గం ఈ ంష థంచబన. వ అన వ అంంచబ.

ఇవం సత నటల (క) కత యయం. యధ ఉతం అం

త, తవ ఉననత వ, య కన యధల మన అంంచవచ. క నవ రత

మణ రయమం పట, గవమయం అట ఆసత ఉం సంంచగల.

ఈ ంల ఉతం ఆ చట, మ(ల) ట గల గ:

1) ఉత ల దయ ంష : www.freegurukul.org

2) : https://sites.google.com/site/sairealattitudemanagement

3) ఆ: Free Gurukul

గమక: భత,ఞన,ధరమ రధం ఉతం eBook పం ఇంటన ం కం ఇవవడం జం. ఇ రజన

దృట ఉత వ. ఈ వ అంతజలం(ఇంటన) స / అభయంత అనన సతల

ంచటం జన. అం ఏ అభయంతరకరన ఉనన ప మన, లంచగల అ

మన ంన.

Website: www.freegurukul.org Mobile App: Free Gurukul email: [email protected]

Facebook: www.facebook.com/freegurukul Helpline/WhatsApp: 9042020123

“ మన లకషం: వ, యల న దయ అ ఉతం + లభం + ఆకరషయం + ణయత అంద అంంచబ “

ఉత ల దయ ంష – Free Gurukul Education Foundation

సరవం పరతమ ద సమరపణమత

https://www.freegurukul.org/

https://sites.google.com/site/sairealattitudemanagement

https://www.freegurukul.org/

mailto:[email protected]

https://www.facebook.com/freegurukul

<Ûäs¡à+

nqTyê<äeTTyÓ’.$.$y˚ø±q+<ä ¬s&ç¶

Ä+>∑¢ eT÷\eTT¬ø.ÄsY.|üs¡eTVü≤+dü

$wüj·T dü÷∫ø£Á>∑+<∏ä|ü]#·j·T+

1. <Ûäs¡àdü÷Á‘ê\T 72. <Ûäs¡à+ ` Ä<äsêÙ\T 173. Jeq$<Ûëq+ 29

4. |üs¡e÷‘·à |üs¡+<ÛëeT+ 355. e÷qe»qà 46 n) e÷qe dü«uÛ≤e+

Ä) e÷qe⁄\ uÛÒ<ë_ÛÁbÕj·÷\T6. Ä<Ûë´‹àø±qTuÛÑe+ 537. Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\T 57

n) n_ÛÁbÕj·T+Ä) <Ûë´q+Ç) ∫+‘·q

á) eTÚq+ñ) ÁbÕs¡úq

) düs¡fi¯‘·«+ / ìsê&É+ãs¡‘·«+

m) qeTàø£+ @) nqTÁ>∑Vü≤+

◊) Áù|eT ` ‘ê´>∑+

ˇ) yÓ÷øå±ù|ø£å≈£î ø£]ƒq kÕ<Ûäqz) yÓ’sê>∑ +

W) Ä#ês¡ø£s¡à\T, dü+kÕÿs¡+, Ä#ês¡+

n+) ©\\T, eTVæ≤eT\Tn') Äsê<Ûäq

8. HÓ’‹ø£<äèwæº 1029. dü‘·ÿs¡à 106

10. HÓ’‹ø£ $\Te\T 114

11. HÓ’‹ø£ |ü⁄s√>∑‹ 118 n) dæ<ë∆+‘ê\T Ä) ø±˝≤qT>∑TD+>± e÷s¡TŒ\T

12. e÷qe⁄ì y˚T<ÛëX¯øÏÔ 12713. HÓ’‹ø£ Á|üÁøÏj·T 13214. HÓ’‹ø£ J$ 139

15. eT‘·+, e÷qe‘·«+ 14516. HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·+ 150

n) HÓ’‹ø£ XÊg+

Ä) Ä˝À#·Hêdüs¡[Ç) HÓ’‹ø£ \ø£å +á) HÓ’‹ø£ ‘ês¡‘·eT´+

17. HÓ’‹ø£‘· eTs¡à+ 16818. HÓ’‹ø£‘· e´øÏÔ>∑‘·+, kÕ+|òæTø£+ 186

n) HÓ’‹ø£‘· e´øÏÔ>∑‘· eT]j·TT kÕ+|òæTø£eTT

Ä) nXÊX«‘·yÓTÆq HÓ’‹ø£‘·19.Ä‘·à kÕøå±‘êÿs¡+ 19420. dü+ã+<Ûä u≤+<Ûäyê´\T ` ø£s¡Ôyê´\T 205

21.ø√]ø£\T ` eTH√uÛ≤yê\T 21322. |òü\eTT\T ` kÕ<Ûäq\T 22223. ø±s¡D+ ` eTqkÕ‡øÏå 227

n) ø±s¡DÁ|üuÛ≤e+

Ä) eTqkÕ‡øÏå24. dü<äTZD+ 23325. Hê´j·T+ 253

26. $\Te\T 26327. eTìwæøÏ eT+∫ 27228. eTq n+<äTu≤≥T˝Àì X¯≈£îÔ\T 290

29. ˝Àø±j·T‘·eTH˚ eT‘·+ 29830. ñ|üjÓ÷–‘êyê<äeTT 30531. eTqdüT‡, n+‘·'ø£s¡D≤\‘√ @\Tã&ç 329

32. HÓ’‹ø£ |ü<ës¡ú >∑eTqy˚>∑ XÊgeTT 333n) kÕe÷q´+>± $ì|æ+#·T ‘·s¡ÿeTTÄ) ì»eTì ìsê∆s¡D

Ç) kÕù|ø£å‘·‘·« |ü]o\qá) #Ó&ÉTqeTàø£+ ‹ìC≤sTTr\Tñ) X¯øÏÔkÕeTsêú \T

) bı>∑&ÉÔ, nC≤„q+m) u≤<Ûä ‘· ` ø£åe÷|üD

33. ‹XÊg+ ‘·‘·«+ 350

34. düVü≤»yÓTÆq ‹XÊg+ 35835. Ä#·s¡D‘√ ≈£L&çq HÓ’‹ø£‘· 36336. uÛÑ$wü ‘·TÔ À HÓ’‹ø£‘· 373

6

z+Á>∑+<∏ä |ü]#·j·T+

<Ûäs¡àeTH˚ |ü<ä+ ª<äèμ nH˚ dü+düÿè‘· <Ûë‘·Te⁄qT+∫ e∫Ã+~. ª<äèμn+fÒ <Ûä]+#·&É+, düVæ≤+#·&É+, ì\u…≥º&É+. <ÛäsêàìøÏ nH˚ø£ nsêú\Tdü÷∫+#ês¡T. Á|üø£è‹ nì, Á|üø£è‹ ìj·Te÷\ì, uÛÑ]+#˚~ >±qT,HÓ’‹ø£yÓTÆq~ >±qT, ñ‘·ÔeTyÓTÆq~ >±qT, HÓ’‹ø£+, HÓ’‹ø£ X¯øÏÔ, dü‘·ÿs¡à,ìj·TeT+, eT‘·düeTà‘·yÓTÆq~, HêD´yÓTÆq~, yÓ’$<Ûä +>∑\~, dü‘· yÓT Æq~,|ü+#·uÛÑ÷‘ê‘·àø£yÓTÆq~. e÷qedü+ã+<ÛäyÓTÆq düs¡«ÁøÏj·T\˝À á <Ûäs¡à+Ç$T&ç ñ+~. á ÁøÏj·T\T nH˚ø£ $<Ûë\T>± e´ø£ÔeTe⁄‘·THêïsTT. yêÏìHÓ’‹ø£+, <Ûë]àø£+, Ä<Ûë´‹àø£+ nì e]í+#ês¡T. nìï eT‘ê\≈£î,qeTàø±\≈£î á <Ûäs¡ày˚T Á|ü<ÛëqyÓTÆq Ä<Ûës¡yÓTÆ ñ+~. á H˚|ü<∏ä +˝ÀH˚nHê~>± uÛ≤s¡rj·TT\T Ä#·]+∫q <Ûäsêàìï düHê‘·q <Ûäs¡à+ n+≥THêïs¡T.uÖ<ä∆eT‘·+, C…’qeT‘·+ á düHê‘·q <ÛäsêàìøÏ y˚s¡T y˚s¡T bÕj·T\T. ádüHê‘·q <Ûäs¡àyT uÛ≤s¡rj·TT\ e÷qdæø£dæú‹ì, n_Û ≤wüqT, Ä<Ûë´‹àø£‘·qT,dü+düÿè‹ dü+Á|ü<ëj·÷\qT, Jeq$<ÛëHêìï ‘˚≥‘Ó\¢+ #˚dü÷Ô+~.

á Á>∑+<∏ä+˝À düHê‘·q <ÛäsêàìøÏ dü+ã+~Û+∫q nìï dü÷Á‘ê\qT,HÓ’‹ø£ $\Te\qT $e]+#·&ÉyÓTÆ+~.

7

1. <Ûäs¡à dü÷Á‘ê\T

<Ûäs¡à+ Á|ü<Ûëq+>± uÛÖ‹ø£+>±qT, Ä+‘·s¡+–ø£+>±qT e´ø£ÔeTe⁄‘·T+~. á <Ûäs¡à+ düHêàs¡Z+‘√ ≈£L&çq~, |ü$Á‘·yÓTÆq~. uÛÖ‹ø£+>±düHêàsêZìï ne\+_+#ê*. n+‘·s¡+>∑+˝À |ü$Á‘·‘·qT #≈£Ls¡TÃø√yê*.<Ûäs¡à+˝À Ç$T&ç ñqï á »+≥ Á|üjÓ÷»Hê\qT n+<äs¡÷ >∑T]Ô+#ê*.ÇVü≤|üsê\‘√ ≈£L&çq~ e÷qe J$‘·+. Á|ü‹ e÷qe⁄&É÷ ‘·q ø£s¡Ôyê´ìï>∑T]Ô+∫ yÓT\>±*. e÷qe⁄&ÉT ‘·q ø£s¡Ôyê´ìï, ‘êqT m˝≤ J$+#ê*,m+<äT≈£î J$+#ê* nH˚ $wüj·÷\qT Á>∑Væ≤+∫ ‘·<äqT>∑TD+>± ‘·qe÷≥\qT, Ä˝À#·q\qT, ø£s¡à\qT Ä#·]+#ê*.

<Ûäs¡àeTH˚ |ü<ä+ ª<Ûäèμ nH˚ dü+düÿè‘· <Ûë‘·Te⁄qT+∫ e∫Ã+~. n+fÒ<Ûä]+#·&É+, düVæ≤+#·&É+, ì\u…≥º&É+. <ÛäsêàìøÏ nHø£ nsêú\T dü÷∫+#ês¡T.Á|üø£è‹ nì, Á|üø£è‹ ìj·Te÷\ì, uÛÑ]+#˚~ >±qT, HÓ’‹ø£yÓTÆq~ >±qT,ñ‘·ÔeTyÓTÆq~ >±qT, HÓ’‹ø£+, HÓ’‹ø£ X¯øÏÔ, dü‘·ÿs¡à, ìj·TeT+, eT‘·düeTà‘·yÓTÆq~, HêD´yÓTÆq~, yÓ’$<Ûä +>∑\~, dü‘· yÓTÆq~, |ü+#·uÛÑ÷‘ê‘·àø£yÓTÆq~.e÷qedü+ã+<ÛäyÓTÆq düs¡«ÁøÏj·T\˝À á <Ûäs¡à+ Ç$T&ç ñ+~. á ÁøÏj·T\TnHø£ $<Ûë\T>± e´ø£ÔeTe⁄‘·THêïsTT. yêÏì HÓ’‹ø£+, <Ûë]àø£+, Ä<Ûë´‹àø£+nì e]í+#ês¡T. nìï eT‘ê\≈£î, eT‘· ìj·Te÷\≈£î, qeTàø±\≈£î á<Ûäs¡ày˚T Á|ü<ÛëqyÓTÆq Ä<Ûës¡yÓTÆ ñ+~. á H˚|ü<∏ä +˝ÀH˚ eTq+ ‘Ó\TdüTø√e\dæq~ @eT+fÒ uÛ≤s¡rj·TT\T nHê~>± Ä#·]düTÔqï á <Ûäsêà\H˚düHê‘·q <Ûäsêà\T>± e´eVü≤]düTÔHêïs¡T. uÖ<ä∆eT‘·+, C…’qeT‘·+ á düHê‘·q<ÛäsêàìøÏ ys¡Tys¡T bÕj·T\T. Væ≤+<ä÷ eT‘·+ ≈£L&Ü Ç< $<Ûä+>± düHê‘·q<Ûäs¡à+. á düHê‘·q <Ûäs¡ày˚T uÛ≤s¡rj·TT\ e÷qdæø£ dæú‹ì, n_Û ≤wü\qT,

8

Ä<Ûë´‹àø£‘·\qT, dü+düÿè‹ dü+Á|ü<ëj·÷\qT, Jeq $<ÛëHêìï ‘≥‘Ó\¢+#˚dü÷Ô+~.

<ÛäsêàìøÏ eT÷\+ dü‘· +. dü‘· + <Ó’edü«s¡÷|ü+. dü‘ê´ìï nqTdü]+∫Ä#·]+∫q<˚ <Ûäs¡àeTì C≤„qT\T >∑T]Ô+#ês¡T. Ä#·]+∫q <ÛäsêàìøÏÁ‹ø£s¡D≤\ <ë«sê |òü*‘ê\qT e÷qe⁄&ÉT Á>∑Væ≤+#· Òø£b˛e#·TÃ, ø±˙n+‘·sê‘·à <ë«sê düe÷<ÛëHêìï Á>∑Væ≤+#·e#·TÃ. ø±ãÏº eTq+ dü‘·ÿs¡à\≈£în\yê≥T|ü&Ü*. y˚<ë\˝À á Á‹ø£s¡D≤\‘√ ≈£L&çq ÁøÏj·T\πøÁbÕeTTU≤´ìï Çdü÷Ô $e]+#ês¡T. Ä+‘·s¡+–ø£ $wüj·÷\ >∑T]+∫ y<ë\T‘Ó\|üq|üŒÏø°, Á|ü‹ ÁøÏj·T≈£î n+‘·sê‘·à Á|üuÀ<Ûä+ e´ø£ÔeTe⁄‘·T+~.

ø±\+ >∑&ç#ø=B› nHø£ <Ûäs¡àXÊÅkÕÔ\T, <Ûäs¡àdü÷Á‘·eTT\T yÓ\T>∑T˝ÀøÏe#êÃsTT. M≥ìïÏ À n‘· +‘· Á|üuÛ≤e+ #·÷|æq~ e÷qe<Ûäs¡à XÊg+(eTqT<Ûäs¡à XÊg+) Á|ü»\ eTqïq\T bı+~ Ä#·s¡DjÓ÷>∑´yÓTÆq~.Ç+<äT˝À nHø£yÓTÆq $wüj·÷\qT, Vü≤≈£îÿ\qT >∑T]+∫, u≤<Ûä ‘·\ >∑T]+∫,es¡í<Ûäsêà\T, ÄÁX¯eT <Ûäsêà\T >∑T]+∫ y˚<äÁ|üe÷D+>± $e]+#ês¡T.C…’$Tì eTVü≤]¸ á <Ûäs¡àdü÷Á‘ê\qT ÄyÓ÷~+∫ ÄdæÔ≈£î\+<ä]ø°Ä#·s¡DjÓ÷>∑ eTT>± MÏì $X¯<ä|üs¡#ÓqT.

<Ûäs¡àeT+fÒ dü‘·ÿs¡à\ C≤„q+. á C≤„q+ Ç+Á~j·÷r‘·+‘√≈£L&çq~. ø±s¡ + Ø‹ì, Ç+Á~j·÷r‘· dü«uÛ≤yêìï, HÓ’‹ø£ $\Te\ÄeX¯ ø£‘·qT ms¡Tø£|üs¡TdüTÔ+~. ‘êqT Ä#·]+#˚ ø£s¡à |òü*‘ê\qT ø£s¡Ô≈£î$X¯<ä|üs¡TdüTÔ+~.

<Ûäs¡àeT+≥÷ uÛÑ]+#˚~. n+≥÷ $XÊ«ìï uÛÑ]+#·Tq~. <Ûäs¡à+nH˚ø£‘·«+‘√ ≈£L&çq ˇø£ dü+|òüTÏ‘· X¯øÏÔ dü+|òüTÏ‘· X¯øÏÔ ˝Òø£b˛‘˚◊ø£´‘· ˝À|æ+∫ <˚ìø£~ $&çb˛‘·T+~. ˇø£ dü‘·ÿs¡à≈£î >∑T]Ô+ù| á

9

dü+|òüTÏ‘· X¯øÏÔ. e÷qe⁄ì dü‘·ÿs¡à Hê#·]+∫ ñ‘˚Ô»|ü]#˚~ á <Ûäs¡ày˚T.Ä#·]+∫ kÕ~Û+#ê*. dü‘·ÿs¡àqT Ä#·]+#·&É+ e\¢ dü‘·Œ¤*‘ê\T, <äTwüÿs¡à˝≤#·]+#·&É+e\¢ <äTwüŒ¤*‘ê\T ø£\T>∑T‘êsTT. <äTwüÿs¡à\ Hê#·]+#·&Éy˚Tn<Ûäs¡à+ n+≤s¡T.

MTe÷+dü<ë«sê <Ûäs¡àìs¡íj·T+ »s¡T>∑T‘·T+~. @~ HÓ’‹ø£+? @~<Ûë]àø£+? @~ dü‘·ÿs¡à? á MTe÷+dü<ë«sêH˚ uÛ≤s¡rj·T Ç‹Vü‰kÕ\˙ï@~ eT+∫? @~ #Ó&ÉT? @~ Ä#·]+#·<ä>∑Z~? @~ Ä#·s¡DjÓ÷>∑ +ø±<√ ìs¡ísTT+|üã&çq~. á dü<ë˝À#·q\≈£î dü‘·ÿs¡à\≈£î á MTe÷+ùd|ü⁄Hê~.

MTe÷+dü <ë«sê <ÛäsêàìøÏ dü]jÓÆTq nsêúìï Ä+>∑¢eTT˝Àìs¡«∫+#· ÒeTT. @~ Á|üdüTÔ‘·+? @~ nÁ|üdüTÔ‘·+? ‘Ó*j·TCÒùd~ <Ûäs¡à+.‘·‘·Ô«, C≤„q $#ês¡D\ <ë«sê <Ûäsêàìï nH˚ø£ Ø‘·T\>± $e]+#·&É+»]–q~. uÖ<ä∆eT‘·+˝À á <Ûäsêàìï ø£s¡Ô, ø£s¡à, ÁøÏj·T\H˚ Ä~ÛuÛÖ‹ø£<äèwæº‘√ $e]+#ês¡T. C…’qT\T <Ûäsêàìï nqTdü]+#˚ yÓTT‘·Ô+ n+‘ê|ü]ÁuÛÑ$Tdü÷Ô+<äì uÛ≤$kÕÔs¡T.

n˝≤>∑sTT‘˚ <Ûäs¡àeT+fÒ @$TÏ? MTe÷+dü Á|üø±s¡+ <Ûäs¡àeT+fÒˇø£ n<äT“¤‘·X¯øÏÔ. á X¯øÏÔH˚ eTq+ eT+∫ #Ó&ÉT\T>± $uÛÑõ+#ê+.e÷qe⁄&ÉT #˚ùdø£s¡à\T eT+∫#Ó&ÉT\T>± $uÛÑ»q nj·÷´sTT. á eT+∫#Ó&ÉT\ ìs¡íj·T+ uÛÑ>∑e+‘·T&ç dü+|òüT|ü⁄ ìs¡íj·T+ Á|üø±s¡+ »]–+~. áeT+∫#Ó&ÉT\ìïÏ eTq+ MTe÷+dü <ë«sê ìs¡ísTT+#· ÒeTT. á <Ûäs¡à|ü⁄X¯øÏÔ ãT~∆, eTqdüT‡, Ç+Á~j·÷\≈£î nr‘·yÓTÆq~. Ç+Á~j·÷\≈£în>√#·s¡yÓTÆq mH√ï n+XÊ\T Ç+<äT˝À Ç$T&ç ñ+≥THêïsTT. á <Ûäs¡à|ü⁄X¯øÏÔ Ä‘·à˝À #˚] ñ+≥Tqï~. á Ä‘·àX¯πøÔ düs¡«Je⁄\ »qqeTs¡D≤\qT

10

ìs¡ísTTdüTÔqï~. e÷qe⁄&ÉT Ä#·]+#˚ <Ûäsêàìï nqTdü]+∫ n‘·ì|ü⁄s√>∑‹, ‹s√>∑‹ @s¡Œ&ÉT‘·Tqï~.

á n<äT“¤‘·yÓTÆq Ä‘·àX¯øÏÔ eTq≈£î n>√#·s¡yÓTÆq|üŒÏø°, eTq+ˇ|üø=ì rs¡e\dæ+<˚. m+<äTø£+fÒ áHê&ÉT #˚dæq ø£s¡à≈£î |òü*‘·+eT¬s|ü&√ nqTuÛÑ$+#·&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~ø£<ë! ø±s¡ + |üP]Ô nsTTq|üŒÏqT+∫, Ä ø£s¡à |òü*‘êìï bı+<˚ düeTj·÷ìøÏ eT<Ûä ˝À m+‘√ ø±\e´e~Û ñ+≥÷+~. ø±s¡D+ Ò≈£î+&Ü @ ø±s¡ + »s¡>∑<äT. e÷qe⁄&ÉTes¡dü>± ø£s¡à\qT #˚düT≈£î+≥÷ yÓ[flb˛‘·THêï&ÉT. Ä ø£s¡à\≈£î |òü*‘·+m|ü&ÉT, @ $<Ûä+>± ãj·T≥|ü&ÉT‘·T+<√ e÷qe⁄&ÉT Á>∑Væ≤+#·>∑\>±*.áHê&ÉT ø£ e÷$T&ç $‘·Ôq+ y˚XÊeTT. Ä $‘·Ôq+ yÓTT¬ø’ÿ , ô|]–, |üP‘·|üPdæ, ø±j·T>± |ü+&ÉT>± e÷s¡&ÜìøÏ 5 dü+e‘·‡sê\T |ü≥ºe#·TÃ. Äe÷$T&ç#Ó≥Tº Ä ‘·<äT|ü] nHø£ |òü ≤\qT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eT÷ n+~düTÔ+~.n+fÒ ˇø£ $‘·Ôq+ e÷$T&ç eèø£å+>± e÷]+~— n+fÒ m+‘√ X¯øÏÔì#˚≈£Ls¡TÃ≈£îqï~ ø£<ë! ø±ãÏº eTq+ Çø£ÿ&É Á>∑Væ≤+#·e\dæq $wüj·T+@eT+fÒ $‘·Ôq+ Hê≥>±H Ä ø£s¡à |üP]Ô nsTT+<äì uÛ≤$+#·≈£L&É<äT. Äø£s¡à ø=+‘·ø±\ >∑eTq+ ‘·s¡yê‘· Á|ü#·+&É X¯øÏÔ>± e÷] nH˚ø£ Ø‘·T\T>±,düeTj·÷qT≈£L\+>± |òü ≤\ìdüTÔ+~. eT|ü+ #˚ùdø£s¡à\ Á|ü#·+&ÉX¯øÏÔìeTq+ Á>∑Væ≤+#· Òø£b˛‘·THêï+. ø±s¡D+ n$ n>√#·s¡+>± ñ+&É≥+.ˇø£ nj·TkÕÿ+‘êìï ÇqT|üKì»+ <ä>∑Zs¡ e<ä› ô|≥º>±, ÇqT|ü Kì»|ü⁄s¡»qTqT yÓ+≥H nj·TkÕÿ+‘·+ Äø£]¸düTÔ+~. n+fÒ Çø£ÿ&É ø£s¡à≈£î yÓ+≥H|òü*‘·+ e´ø£ÔeTe⁄‘·Tqï~. nìï ø£s¡à\≈£L á $<Ûä+>± |òü*‘ê\T ñ+&Ée⁄. á $wüj·÷ìï eTqeT+<äs¡+ Á>∑Væ≤+#ê*. eTq+ Ä#·]+#˚dü‘·ÿs¡à\T uÛÑ$wü ‘Y À ˇø£ Á|ü#·+&ÉX¯øÏÔ>± e÷] nH˚ø£ dü‘·Œ¤*‘ê\qTn+~düTÔ+~. Ç˝≤ eTsêà\qT e÷qe⁄&ÉT Á>∑Væ≤+#ê*. eTq+ uÛÑ$wü ‘·TÔ ÀÄ•+#˚ eT+∫ |òü*‘ê\ø√dü+ áHêÏ qT+&˚ Á|üj·T‘·ï+ #Ój·÷´*.

11

Je⁄&ÉT @ø£e#·q+, Ä‘·à ãVüQe#·q+. e÷qe⁄&ÉT @ø£e#·q+,uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ãVüQe#·q+. H˚qT |òü ≤Hê Á>±eT+˝À ñ+≤qT, ø±˙ ÄÁ>±eT+ H˚qT ø±<äT. n+fÒ H˚qT Ä‘·àdü«s¡÷|ü⁄DÏí, n+fÒ Ä‘·à˝À uÛ≤>∑+H˚qT. ø±˙ H˚qT Ä‘·àqT ø±qT (ãVüQe#·q+). MTe÷+dü <ë«sê Je⁄\T#ùd ø£s¡à\ |òü*‘·eTT\qT ìs¡ísTT+#~ Ä‘·àXøÏÔ. á nq+‘·yÓTÆq Ä‘·àXøÏÔj·÷e‘Y $XÊ«ìï ìj·T+Á‹+#·T#·Tqï~. á Ä‘·àX¯øÏÔ nH˚ø£ ø£s¡à\#˚]ø£,nH˚ø£ Á|üD≤[ø£\ #˚]ø£, nH˚ø£ Ø‘·T\ #˚]ø£jÓÆT ñqï~. nìï X¯≈£îÔ\‘√≈£L&ç á Ä‘·àX¯øÏÔ nìï ø±sê´\qT ˇø£ #·ø£ÿì Á|üD≤[ø£qT nqTdü]+∫»]|æ+#·T#·Tqï~. ñ<ë: uÛÑ÷e÷´ø£s¡D XøÏÔ, nj·TkÕÿ+‘· XøÏÔ yÓTT<ä …’q$á Ä‘·àX¯øÏÔ˝À nH˚ø£ |ü<ësêú\T dü$Tà[‘·yÓTÆ ñ+≥Tqï$. á |ü<ësêú\≈£înH˚ø£ <Ûäsêà\T ñ+≥Tqï$. á |ü<ësêú\T ‘·eT‘·eT <Ûäsêà\qTnqTdü]+#·T#·Tqï$. á Ä‘·àX¯øÏÔ n+‘·sê«Væ≤ì>± nìï |ü<ësêú\˝ÀqT,nìï X¯≈£îÔ\˝ÀqT, nìï Á|üD≤[ø£\˝ÀqT, nìï ø£s¡à\˝ÀqT Á|üeVæ≤+#·T#·Tqï~. uÖ<äT∆\T á Ä‘·àX¯øÏÔH˚ <Ûäs¡àeTHêïs¡T. ø±ãÏº <Ûäs¡àeTq>± n~jÓTTø£ ìj·TeT+. uÛÑ]+#~, ì\u…fÒº~. ø±ãÏº á $X«eTT jÓTTø£ÿ Áø£eTyT<Ûäs¡àeTì #Ó|üŒe#·TÃqT.

MTe÷+dü≈£î\+<äs¡÷ y˚<ä Á|üe÷D+>± <Ûäs¡àeTTqT n+^ø£]+∫,Ä#·s¡D jÓ÷>∑ +>± XÊdæ+#ês¡T. ø£s¡à, ø£s¡àjÓTTø£ÿ |òü*‘ê\qT <äèwæº Àô|≥Tº≈£îì ø£s¡àHê#·]+#·TfÒ <Ûäs¡àeTì ø=+<ä] n_ÛÁbÕj·TeTT. Çø£ÿ&Éø£s¡àqT, ø£s¡àjÓTTø£ÿ |òü*‘ê\qT y˚s¡T #˚j·TT≥ »]–q~. eT+∫ ø£s¡à\≈£îeT+∫|òü*‘ê\T nqï~ n+<ä]ø° $~‘·yT ø±˙ #dæq Á|ü‹ø£s¡à≈£î |òü*‘·+n>√#·s¡yÓTÆ ñqï~. ø±ãÏº |òü*‘ê\qT Ä•+#·≈£î+&Ü dü‘·ÿs¡à\Hê#·]+#·eTì y˚<ë\T e÷qe⁄ì ìj·T+Á‹düTÔqï$. ø±ãÏº y˚<ë\˝Àdü÷∫+∫q $<Ûä+>± Ä#·]+#·TfÒ e÷qe⁄ì ø£s¡Ôe´+. n<˚ e÷qe⁄ì<Ûäs¡àeTT. Good R eT+∫, Right R ˇ|ü. eTqe÷#·]+#Ó ø£s¡à\T

12

eT+∫$>±qT, |ü>±qT ñ+&Ée …qT. n< $<Ûä+>± ø£s¡àjÓTTø£ÿ |òü*‘ê\TeT+∫>±q÷ ˇ|ü>±q÷ Á>∑Væ≤+#·e …qT. yÓ+≥H˚ |òü*‘·+ ø±qsêìeT÷˝≤q ø=ìï ø£s¡à\T eT+∫$>± ø=+<äs¡T, |ü>± ø=+<äs¡T e]í+‘·Ts¡T.n<˚ $<Ûä+>± ø£s¡àjÓTTø£ÿ |òü*‘ê\qT ≈£L&Ü eT+∫>±qT, ˇ|ü>±qTìs¡ísTT+#·T#·THêïs¡T. á H|ü<∏ä +˝À eTqeTT Á>∑Væ≤+#· e\dæq~ @eTq>±,#˚dæq ø£s¡à ˇø£ nq+‘·X¯øÏÔ>± |òü\yÓTT+<äTqT nì.

Ç+‘·es¡≈£î MTe÷+dü˝À $#ê]+∫q $wüj·÷\ qT+&ç á$wüj·÷\qT Á>∑Væ≤+#·&ÉyÓTÆq~. 1. e÷qe⁄ì ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT y˚<ë\TXÊdæ+#·T#·Tqï$. 2. y˚<ë\T dü÷∫+∫q $<Ûä+>± e÷qe⁄&ÉT ‘·qø£s¡Ôe´ø£s¡à\ Hê#·]+#·e …qT. 3. eTqeTT ø£s¡à\ Hê#·]+∫q |æ<ä|ün$ ˇø£ nq+‘·yÓTÆq X¯øÏÔ>± s¡÷bı+<äTqT. á nq+‘·yÓTÆq X¯øÏÔe÷qe⁄\≈£î n>√#·s¡eTT>± ñ+&ÉTqT. 4. eTq ø£s¡à\jÓTTø£ÿ |òü*‘·yÓTÆqá nq+‘·X¯øÏÔ ø±s¡D, ø±˝≤qT≈£L\eTT\qT ãÏº e´ø£ÔeT>∑TqT. 5.<Ûäs¡àeTq>± á nq+‘·yÓTÆq Ä‘·àX¯øÏÔj˚T. n~ eT+∫ ø£s¡à\≈£î eT+∫|òü*‘ê\qT, #Ó&ÉT ø£s¡à\≈£î #Ó&ÉT |òü*‘ê\qT n+~+#·TqT. ø£s¡àjÓTTø£ÿeTs√ s¡÷|üy˚T ø£s¡à |òü*‘·eTT. kÕ<Ûës¡D+>± <Ûäs¡àeTTqT, n<Ûäs¡àeTTqTe÷qe⁄\T <Ûäs¡àeTT>±H˚ e´eVü≤]+#·T≥ |ü]bÕÏ.

MTe÷+dü‘√ eTqeTT ø£s¡àdæ<ë∆+‘·eTTH <Ûäs¡à dæ<ë∆+‘· eTqe#·TÃqT.nq>± á <Ûäs¡ày˚T e÷qe⁄ì ø£s¡Ôe´ ø£s¡à\qT uÀ~Û+#·T#·Tqï~.n>√#·s¡+>± ñqï nH˚ø£yÓTÆq n+XÊ\qT <äèwæº À ô|≥Tº≈£îH˚ y˚<ë\T<Ûäsêà#·s¡DqT XÊdæ+∫q$. eTq ø£s¡à\e\¢ @s¡Œ&˚ á nq+‘·yÓTÆqÄ‘·àXøÏÔ j·÷e‘Y $XÊ«ìï ìj·T+Á‹+#·T#·Tqï~. á nq+‘·yÓTÆq Ä‘·àXøÏÔj·÷e‘Y $X¯«eTTqT ìj·T+Á‹+#·T#·Tqï|üŒÏø° e÷qe⁄&ÉT ùd«#·Ã¤>±H˚e´eVü≤]düTÔHêï&ÉT. ‘·q >∑‘· ø£s¡à\T ‘·q ùd«#·Ã¤≈£î uÛÑ+>∑eTT ø£\T>∑T˙j·TT≥

13

Ò<äT. ø±˙ ‘·q ø£s¡à\H ô|≥Tºã&ç>± e÷qe⁄&ÉT ‘·q uÛÑ$wü ‘·TÔqT @sêŒ≥T#˚düT≈£î+≥THêï&ÉT. >∑‘·+˝À eT+∫ |üqT\T Ò<ë #Ó&ÉT |üqT\T #˚dæj·TT+&Ée#·TÃqT. yêÏ |òü*‘ê\T nqTuÛÑ$+#·e\dæ+<˚. nsTTq|üŒÏø°e÷qe⁄&ÉT ùd«#·Ã¤qT nqTuÛÑ$düTÔHêï&ÉT. >∑‘·+˝À eT+∫ |üqT\T#˚dæ,Á|üdüTÔ‘·+˝À ≈£L&Ü eT+∫ ø£s¡à Ò #˚j·Te#·TÃqT. >∑‘·+˝À #Ó&ÉT ø£s¡à\T#˚dæ Ç|ü&ÉT eT+∫ ø£s¡à\ Hê#·]+#·e#·TÃqT. á eT+∫#Ó&ÉT\$TÁX¯eT|òü*‘ê\T e÷qe⁄&ÉT nqTuÛÑ$+#·TqT. á $TÁX¯eT |òü*‘ê\Tø±s¡D+>± >∑‘·+˝À »]–q nìï ø£s¡à\≈£î |òü*‘·eTT ñ+&Ü\qï XÊdüqeTT@MT˝Ò<äT. nq>± >∑‘·+˝À »]–q <äTwüÿs¡à\qT dü]~<äT›ø√e&ÜìøÏuÛÑ>∑e+‘·T&ÉT n+<ä]ø° neø±X¯$TdüTÔHêï&ÉT. ø±ãÏº >∑‘·+˝À »]–q#Ó&ÉT≈£î yÓs¡Teø£ dü‘·ÿs¡à\ô|’ n+<äs¡÷ <äèwæºì ô|≥ºe …qT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTÇ∫Ãq neø±XÊìøÏ e÷qe⁄\+‘ê uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ ‘·eT ø£è‘·»„‘·\T‘Ó\T|ü⁄ø√yê*.

á H˚|ü<∏ä +˝À uÛÑ>∑eBZ‘· <ë«sê lø£èwüíuÛÑ>∑yêqT&ÉT ‘Ó*j·T CÒdæq<Ûäsêà\qT e÷qe⁄\T Á>∑Væ≤+∫ Ä#·]+#·e …qT. e÷qe⁄&ÉT dü‘·ÿs¡à\Hê#·]+#·e˝…qT. e÷qe⁄\T uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ X¯s¡D≤>∑‹ ø±e˝…qT.e÷qe⁄\T á X¯s¡D≤>∑‹‘√ ‘·eT nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡, e´øÏÔ‘ê«\qTuÛÑ>∑e+‘·TìøÏ n]Œ+#·e˝…qT. á düèwæº uÛÑ>∑e+‘·Tì~. á Á|üø£è‹uÛÑ>∑e+‘·Tì jÓTTø£ÿ düèwæº. uÛÑ>∑e+‘·Tì jÓTTø£ÿ nH˚ø£ X¯≈£îÔ\˝À á Á|üø£è‹≈£L&Ü ø£ XøÏÔ. eTqeTT á Á|üø£è‹˝À ñ+≥÷, á Á|üø£è‹qT+&ç eTqeTT@$T bı+<äT‘·THêïyÓ÷ <ëìì ‹]– Á|üø£è‹øÏ Ç∫Ãyj·Te …qT. e÷qe⁄&ÉTuÛÑ>∑e+‘·Tì jÓTTø£ÿ dü$Twæºø£èwæ˝À uÛ≤>∑+>± uÛ≤$+#·Tø=qe˝…qT.n+‘˚ø±˙ ‘êqT düs¡«dü«‘·T+Á‘·T&ç>± uÛ≤$+#·≈£L&É<äT. e÷qe⁄&ÉT ‘·qdüs¡«dü«eTTqT uÛÑ>∑e+‘·Tìø£]Œ+∫ á »>∑Hêï≥ø£+˝À ‘·qe+‘·T bÕÁ‘·qT#·ø£ÿ>± ìs¡«Væ≤+#·e …qT.

14

uÛÑ>∑eBZ‘· e÷qe⁄ì qT+&ç @$T Ä•+#·T#·Tqï~? e÷qe⁄&ÉT‘·q <Ûäs¡àeTTqT Ä#·]+∫ Ä<Ûäs¡Ùe÷qe⁄ì>± e÷s¡e …qì uÛÑ>∑eBZ‘·dü÷∫+#·T#·Tqï~. Ä<äs¡ÙyÓTÆq e´øÏÔ‘·«eTq>± @$TÏ? e÷qe⁄&ÉT ‘·qø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT $~Û>± Ä#·]+#·e …qT. <ä«+<ë«\≈£î nr‘·eTT>± m~–düeT‘·«eTTqT bÕÏ+#·e˝…qT. ‘·q˝Àì nVü≤+ø±s¡, eTeTø±sê\qTìs¡÷à*+#·T≈£îì, ‘·q≈£î @~ »]–Hê n~ uÛÑ>∑e+‘·Tì ìs¡íj·TeTT>±uÛ≤$+#·Tø=qe …qT. ‘·q düeTdæú‹ì ø√˝ÀŒsê<äT. ø±eT, Áø√<∏ä, ˝ÀuÛÑ,yÓ÷Vü≤, eT<ä, e÷‘·‡s¡´eTT\ ø£r‘·eTT>± ‘·q eTqdüT‡qT |ü$Á‘·|üs¡#·Tø=qe …qT. Ç+Á~j·T ìÁ>∑Vü≤eTT bÕÏ+#·e …qT. e÷qe⁄&ÉT nìïã+<Ûäq\ qT+&ç $eTTøÏÔ kÕ~Û+#ê*. á ã+<Ûäq Ò eTq˝Àì nC≤„qeTTq≈£î ø±s¡DeTT. á nC≤„qy˚T eTq ø√]ø£\≈£î ø±s¡DeTT. ø√]ø£\Trs¡ìjÓT&É\ Áø√<∏äeTT, Áø√<∏äeTTe\¢ $y˚ø£eTT q•+#·TqT. $y˚ø£eTTq•+#·T≥ e\¢ $#·ø£åD ø√˝ÀŒe⁄qT, C≤„|üø£XøÏÔ q•+#·TqT. ø±ãÏº Ä<äs¡Ùe÷qe⁄&ÉT nìï ã+<Ûäq\≈£î nr‘·eTT>±, nVü≤+ø±s¡ eTeTø±s¡eTT\qT‘·´õ+∫, ásê¸´ <˚«wüeTT\T ˝Ò≈£î+&Ü, <ä«+<ë«r‘·T&Ó’, düeTdæú‹ìnqTuÛÑ$+#·e˝…qT. |òü˝≤ù|ø£å s¡Væ≤‘·T&Ó’ düs¡«ø±s¡´eTT\T ìs¡«Væ≤+∫,XÊ+‹ì bı+<äe …qT.

y˚<ë\˝À ‘Ó*j·TCÒdæq ø£sêà#·s¡DÒ <Ûäs¡àeTì MTe÷+dü≈£î\n_ÛÁbÕj·TeTT. nsTT‘˚ yÓ’X‚•KT\T <Ûäs¡àeTTqT ÇVü≤eTT, |üs¡eTT\‘√≈£L&çq<äì $e]+#ÓqT. M] <äèwæº À <Ûäs¡àeTq>± dü‘·ÿsêà#·s¡D eT]j·TTyÓ÷ø£åkÕ<Ûäq. ÇVü≤eTTq e÷qe eTqT>∑&É≈£î, düTKJeqeTTq≈£înedüs¡yÓTÆq dü‘·ÿs¡à\T eT]j·TT uÛÖ‹ø£ ã+<ÛäeTT\ ø£r‘·yÓTÆq ø£s¡à\T#˚j·Te …qT nì M] uÀ<Ûä. dü‘·ÿsêà#·s¡D e\¢ ÇVü≤eTTq e÷qe⁄&ÉTdüTKeTTqT bı+<äTqT. yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq <ë«sê nq+‘·yÓTÆq Äq+<äÁbÕ|æÔ

15

\uÛÑ eT>∑TqT. y<ë\˝À ≈£L&Ü dü‘·ÿsêà#·s¡D, yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq\ ÄeX´ø£‘·qT‘Ó*ô|qT. yÓ÷ø£åkÕ<ÛäH˚ e÷qe⁄ìøÏ nìïÏø£+f… eTTKýÓTÆq \ø£å eTT.Bìì e÷qe⁄&ÉT kÕ~Û+#·e …qT.

uÖ<ä∆eT‘·eTTq <Ûäs¡àeTq>± á $X¯«eTT˝À »]π> düs¡« ø±s¡ eTT\düeTÁ>∑ dü«s¡÷|üeTT. |ü+#·uÛÑ÷‘ê\T, dæú‘·T\T, \ø£åD≤\T, |ü<ësêú\T,Hê´j·TXÊgeTT, Jeq $<ÛëqeTT, s¡÷|üeTT yÓTT<ä˝…’q n+XÊ\˙ï<Ûäs¡àeTT˝À Ç$T&ç j·TTqïeì ‘Ó*ô|qT. M]øÏ >ö‘·eTãT<äT∆&ÉT uÀ~Û+∫q<dü‘· eTT. n< Ä#·s¡D jÓ÷>∑ eTT. n< yê] n+‹eT >∑eTéTT, \ø£å eTT,dü‘· eTT ø±ãÏº uÖ<äT∆\≈£î <Ûäs¡ày˚T nìïÏ ø£+fÒ Á|ü<ÛëqyÓTÆj·TTqï~.

<Ûäs¡àeTTqqTdü]+∫ uÖ<äT∆&ÉT 4 ñ‘·ÔeT dü÷Á‘ê\qT Á|ü‹bÕ~+#ÓqT.1. C≤„q<äèwæº‘√ <Ûäs¡àeTT >∑T]+∫ dü+|üPs¡í ne>±Vü≤q ø£*–+#·Tø√e …qT.2. dü‘·ÿs¡à\ <ë«sê ‘·q˝Àì nC≤„qeTTqT HêXqyÓTTq]+#·T≈£îì |ü$Á‘·T\Tø±e …qT, <Ûäs¡à <äèwæº ø£*– ñ+&Ée …qT. 3. <Ûë´qeTT <ë«sê <Ûäsêà‘·Tà&ç>±e÷s¡e …qT.4. <ÛäsêàìøÏ Á|ü‹ì~Û>± nq>± <Ûäs¡àdü«s¡÷|ü⁄ì>± e÷s¡e˝…qT.

kÕe÷q´ yê&ÉTø£uÛ≤wü˝À <Ûäs¡àeTq>± Jeq $<ÛëqeTT, HÓ’‹ø£e÷s¡ZeTT, Hê´j·Tã<ä∆yÓTÆq~ eT]j·TT eT‘·eTT. <Ûäs¡àeTq>± dü‘· eTT‘√≈£L&çq~, C≤„qeTT, HÓ’‹ø£eTT eT]j·TT ø£s¡ÔeéTT. <Ûäs¡àeTT dü‘· yÓTÆq~.á$X¯«eTTjÓTTø£ÿ dæú‹>∑‘·T\qT ìs¡ísTT+#·Tq~. <Ûäs¡àeTT á $X¯«eTT˝À#Ó&ÉTqT ìs¡÷à*+∫, eT+∫ì ô|+#·T nq+‘·X¯øÏÔøÏ Á|üD≤[ø£. m|ü&Ó’‘˚<Ûäs¡àeTT>∑T]+∫ ne>±Vü≤q @s¡Œ&ÉTH√, n|ü&ÉT e÷qe⁄ì jÓTTø£ÿ nìïã+<ÛäqeTT\T Ä C≤„qeTT‘√ |ü≤|ü+#·\sTTb˛e⁄qT. <Ûäs¡à ã<ä∆yÓTÆqJ$‘·eTT˝Àì Á|üD≤[ø£qT nqTdü]+∫ Ä#·]+∫, C≤„qeTTqT, yÓ÷ø£åeTTqTkÕ~Û+#·e …qT. <Ûäs¡àeTTqT Ä#·]+∫q ‘·sê«‘· Ç‘·s¡T\≈£î uÀ~Û+#·e …qT.

16

e÷qe <Ûäs¡àXÊgeTT˝À ìs¡«∫+∫q dü‘·ÿsêà#·s¡DÒ MTe÷+dü <ë«sêHÓ’‹ø£, kÕ+|òæTø£, Hê´j·T ã<ä∆eTT>± Ä#·s¡D jÓ÷>∑ yÓTÆq~. øöÏ\T´ìns¡úXÊgeTT <ë«sê sêE\≈£î, Á|üuÛÑT‘·«eTT\≈£î nqTdü]+#·e\dæq<Ûäs¡àeTT\qT eT]+‘· düŒwüº‘· ø£*–+#ÓqT. ldü‘· kÕsTT uÛÑ>∑yêHé >∑‘·Äs¡T <äXÊã›eTT\T>± e÷qe Jeq $<Ûëq eTTqT düHê‘·q <Ûäs¡àeTT>±miTø£|üs¡∫, n+<ä]#˚ Ä#·]+|ü#˚dæ]. á Á>∑+<∏äeTT˝À $e]+#˚ <Ûäs¡àdü÷Á‘·eTT\˙ï dü‘·´kÕsTT uÀ<Û ä˝Ò nì Á>∑Væ≤+#·e˝…qT. Ç‘·s¡eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ <Ûäs¡àdü÷Á‘·eTT\qT Ç+<äT Á|ükÕÔ$+∫q yê] ù|s¡¢qTdü÷∫+|üã&çq~. nHê~>± ãTTwüß\T, ‘·‘·«y˚‘·Ô\T uÀ~Û+#·T <Ûäs¡àdü÷Á‘·eTT\˙ï düHê‘·q <Ûäs¡àeTTq≈£î dü+ã+~Û+∫qy˚. á <Ûäs¡àdü÷Á‘·eTT\T dü‘·´yÓTÆq$, e÷qe‘ê $\Te\‘√ ≈£L&çq$. düHê‘·q<Ûäs¡àeTT Ä<Ûë´‹àø£eTTqT $e]+#·TqT. Ä<Ûë´‹àø£eTq>± eTq˝Àì˝À|üeTT\qT düe]+#·T≈£îì |ü]wüÿ]+|üã&ÉT≥. uÛÑ>∑yêHé dü‘·´kÕsTTÁ|üuÀ<Ûä\T, nHê~ qT+&ç ãTTwüß\T eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T uÀ~Û+#·T uÀ<Ûäq\TeT]j·TT düHê‘·q <Ûäs¡à$wüj·TeTT\T n˙ï ˇø£ÿfÒj·Tì, yêÏ˝À @e÷s¡TŒ Ò<äì j·÷e‘Y $X¯«e÷qyê[ Á>∑Væ≤+∫, dü÷Œ]Ôbı+<ÓqT.

17

2. <Ûäs¡à+ Ä<äsêÙ\T

<Ûäs¡àdü÷Á‘ê\ eTTK´ \ø£å eTT @$TÏ? <Ûäs¡àdü÷Á‘ê\T, eT]j·TTÁ|ü‹eT‘·eTT ≈£L&Ü e÷qe⁄\qT Ä<äs¡Ù e÷qe⁄\T>± r]Ã~<ë›\H˚Á|üj·T‘·ïy˚T #˚kÕÔsTT. e÷qe⁄&ÉT dü+|òüTJ$. Ä<äs¡Ùe+‘·yÓTÆq,Áø£eT•ø£åD‘√ ≈£L&çq Jeq $<ÛëqeTT e÷qe⁄q≈£î n‘·´edüs¡eTT.e÷qe⁄&ÉT düTKyÓTÆq J$‘·eTTqT ø√s¡T≈£î+≥THêï&ÉT. ø±˙, H˚Ïe÷qe⁄q≈£î düTKeTT uÛÖ‹ø£eTT>± >±˙, HÓ’‹ø£eTT>± >±˙, Ä<Ûë´‹àø£eTT>±>±˙ \_Û+#·T#·Tqï<ë? \_Û+#·T≥ Ò<äT. á ø±s¡DeTTq e÷qe⁄&ÉTdüTKeTT ø√dü+ Ç+ø± |ü]o*dü÷ÔH˚ ñHêï&ÉT. ªdüπs«»Hê düT‡œH√uÛÑeqTÔμªdüeTdüÔ ˝Àø± düT‡œH√uÛÑeqTÔμ n+≥÷ eTq ãTTwüß\T ‘êeTT Ä#·]+∫düTKeTT, XÊ+‹, Äq+<äeTT\ì#·TÃ düHêàs¡ZeTTqT dü÷∫+#ês¡T.e÷qe⁄\T, me]øÏyês¡T, ‘·eT‘·eT e÷qdæø£, Ä<Ûë´‹àø£ düTKdü+‘√wüeTT\T, Äq+<äeTT ø=s¡≈£î me]øÏ ‘√∫q $<ÛäeTT>± yês¡TÁ|üj·T‘·ïeTT #˚j·TT#·THêïs¡T.

e÷qeJ$‘·eTT nq>± @$TÏ? e÷qe J$‘·eTTq≈£î ns¡úeTT,|üs¡e÷s¡úeTT @$TÏ? e÷qe⁄&ÉT ‘·q J$‘·\ø£å eTT kÕ~Û+#·T≥˝À @$<ÛäyÓTÆq Á|üD≤[ø£qT Ä#·]+#·e …qT? á Á|üX¯ï\≈£î Á|ü‹ e÷qe⁄&ÉT»yêãT\T ‘Ó\TdüTø√yê*. á $wüj·TeTT\ô|’ e÷qe⁄q≈£î n+‘·'XóÙ~∆,Ä‘·à |ü]o\q n‘· edüs¡eTT. Á|ü‹e´øÏÔ r]ø£>± á $wüj·TeTT\ô|’<äèwæºô|Ïº Ä˝À∫+#·e …qT. ø√]ø£\T ñqï e÷qe⁄&ÉT |üø£åbÕ‘·eTT‘√e´eVü≤]kÕÔ&ÉT. á ô|’ $wüj·TeTT\ô|’ <äèwæºô|≥º˝Òø£ ÁbÕ|ü+∫ø£$wüj·TeTT\˝À ‘·\eTTqø£˝…’ ‘·q ø£s¡Ôe´, ø£s¡à\qT |üÏº+#·Tø√e&É+Ò<äT. á ø±s¡DeTT #‘· ÄÁXeT<Ûäsêà\T @s¡Œ&Ü¶sTT. á ÄÁXeT <Ûäsêà\T

y˚<äeTT\˝À ns¡D´|üs¡«eTTq $e]+|üã&ÓqT.

18

ÄÁX¯eT<Ûäsêà\T Hê\T>∑T. e÷qe⁄ì J$‘·eTT˝Àì yÓTT<äÏ<äX¯$<ë´]∆<äX¯. $<ë´]∆>± ˇø£ >∑Ts¡T≈£î˝≤ìøÏ yÓ[fl, nø£ÿ&É >∑Ts¡Te⁄ e<ä›düs¡«$<ä \T nuÛÑ dæ+#Ó&çyê&ÉT. >∑Ts¡Te⁄ e<ä› $<ä eTT–+∫, >∑Ts¡Te⁄nqTeT‹‘√ ‘·q ¬s+&Ée<äX¯qT nq>± >∑èVü≤kÕúÁX¯eT<Ûäsêà\qT yÓTT<ä\Tô|fÒºyê&ÉT. $<ë´]úøÏ eT÷&ÉT ãTTDeTT\T ø£\e⁄. Ä eT÷&ÉT ãTTDeTT\qTÁ|ü‹ e÷qe⁄&ÉT rs¡Ãe …qì >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ Ä<˚X¯eTT>± Á|ü‹ >∑èVü≤düTúd”«ø£]+#·e …qT. yÓTT<äÏ~ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ ãTTDeTT, ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ qT+&ç‘·eT≈£î e+XbÕs¡+|üs¡ +>± edüTÔqï dü+düÿèr dü+Á|ü<ëj·÷\qT eTs¡Teø£,Ä#·]dü÷Ô ‘·eT ‘·s¡Tyê‘· e+XÊ_Ûeè~∆øÏ dü+‘êqeTTqT ã&Éj·TT≥. eT>∑dü+‘êqeTT ø=s¡¬ø’ y∫j·TT+&ÉT≥ »]π>~. >∑Ts¡Te⁄\ ãTTDeTT ¬s+&Ée~.‘êqT >∑Ts¡Te⁄\e<ä› H˚s¡TÃ≈£îqï $<ä´qT ‘êqT Ç‘·s¡ $<ë´s¡Tú\≈£î|ü+#·e …qT. á $<ÛäeTT>± ‘êqT H˚s¡TÃ≈£îqï C≤„qeTTqT dü+|òüTeTTÁX‚j·TdüT‡ ø=s¡≈£î $ìjÓ÷–+#·e˝…qT. eT÷&Ée~ <Ó’e ãTTDeTT.j·÷e~«X¯«eTTqT ìj·T+Á‹+#·T#·Tqï Ä uÛÑ>∑e+‘·Tì ãTTDeTT Á|ü‹e÷qe⁄&ÉT ‘ê´>∑eTT‘√ kÕ~Û+#·e …qT. <Ó’eÁbÕs¡úq‘√ e+≥e+&É≥+,<Ó’e ÁbÕs¡úq‘√ uÛÀ»q+ #˚j·T&É+, <˚e⁄ì eTT<ä› n+≥÷ H˚sTT ø£*|æqnqïeTTqT <Ó’yês¡ŒD #˚j·T&É+ eTq+ nHê~>± Ä#·]dü÷Ô edüTÔHêïeTT.á eT÷&ÉT ãTTDeTT\qT rs¡Ã&É+ e\¢ e÷qe⁄q≈£î ø£\dæe#Ã ≤uÛÑeTT\T@MT ñ+&Ée⁄, ø±˙ MÏì Ä#·]+#·ø£b˛‘˚ e÷Á‘·+ <äT'KeTT, •ø£å\≈£î>∑T] n>∑TqT.

eT÷&Ée~ yêqÁ|üdüÔeTT. >∑èVü≤düTÔ J$‘·eTT eTT–dæq |æ<ä|ü uÛ≤s¡ ‘√n&Ée⁄\≈£î yÓ[fl nø£ÿ&É Á|üXÊ+‘·eTT>± ‘·q >∑‘·J$‘·eTTqT Ä‘·à|ü]o\q#˚düT≈£îì J$‘· dü‘·´eTT\qT ‘·q nqTuÛÑe |üPs¡«ø£eTT>± HÓeTs¡Ty˚düTø√yê*.

19

Hê\Ze ÄÁX¯eT <Ûäs¡àeTT düHê´düeTT. nìï ã+<ÛäqeTT\qT e<ä*düHê´dæ>± J$+#·e˝…qT. ‘·q ≈£î≥T+ã+‘√ @$<ÛäyÓTÆq dü+ã+<Ûäu≤+<Ûäe´eTT\T ñ+&É ≈£L&É<äT. |ü⁄Ïºq|üŒÏqT+&ç |æ\Teã&ÉT‘·Tqï ‘·qHêeT<Ûj·TeTTqT ≈£L&Ü e~* ô|Ïº, düHê´dæ>± eTs√ ù|s¡T‘√ e´eVü≤]+#·e …qT. düHê´dæ>± ‘·q J$‘·eTTqT uÛÑ>∑e+‘·Tìπø Ä‘êàs¡ŒD #j·Te …qT.düHê´dæ>± ÄdæÔbÕdüTÔ\T ñ+&Ée⁄. ‘·q JeqeTT kÕ–+#·T≥¬ø’ _Ûø£å#˚dæÁã‘·Tø£e …qT. ‘·q e<ä›≈£î e∫Ãq yês¡+<ä]ø° Ä<Ûë´‹àø£ $wüj·TeTT\qTuÀ~Û+#·e˝…qT.

á Hê\T>∑T ÄÁX¯eT<Ûäsêà\T Á|ü‹ e÷qe⁄&ÉT Ä#·]+#·e˝…qìy<äeTT\T Ä<•+∫q$. Ç+<äT eT÷&Ée, Hê\Ze ÄÁXeT<Ûäsêà\qT bÕÏ+∫rs¡e …qì XÊdæ+#· Ò<äT. á ∫e] ¬s+&ÉT ÄÁX¯eT<Ûäsêà\T e÷qe⁄ìÄ<Ûë´‹àø£ n_Ûeè~∆øÏ <√Vü≤<ä|ü&ÉTqì ‘Ó*j·TCÒj·T&ÉyÓTÆq~.

ø±\>∑eTqeTT‘√ ≈£î\eTT\T @s¡Œ&Ü¶sTT. á ≈£î\eTT\T @s¡Œ&É≥eTH˚~ dü+|òüT $uÛÑ»q>± m+‘·e÷Á‘·eTT uÛ≤$+#·sê<äT. ≈£î\eTT\T@s¡Œ&çq|ü&ÉT á $uÛÑ»q <äèwæº ÒH˚ Ò<äT. Áø°düTÔ≈£î |üPs¡«eTT 2000(BC)`1500(BC) düeTj·TeTT˝À Äs¡T´\T eTq <˚X¯eTT˝ÀìøÏÁ|üy˚•+#ês¡T. Äs¡T´\T ‘Ó\¢Ï es¡íeTTø£\yês¡T. yês¡T uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝ÀÁ|üy•+# HêÏøÏ eTq<XeTT˝À n+<äs¡÷ >√<ÛäTeTs¡+>∑T (ÁuÖHé) eT]j·TTq\T|ü⁄ #êj·T ø£*–qyês¡T ø£ì|æ+#ês¡T. Äs¡T´\ dü+K´ #ê˝≤‘·≈£îÿe>±ñ+&˚~. dü+düÿè‘·eTT˝À es¡íeTq>± s¡+>∑T. dü+K´˝À ‘·≈£îÿe>± ñqïÄs¡T´\T ‘·eTXÊK n_Ûeè~∆ø√dü+ eT]j·TT ô|<ä›]ø£+ ø√dü+ sê»ø°j·T+>±qT, kÕ+düÿè‹ø£ yÓ’uÛÑeeTT ø√dü+ ø=ìï eT‘·|üs¡yÓTÆq XÊdüHê\T C≤Ø#˚XÊs¡T.

20

á Äs¡T´\T eT‘·eTT ù|s¡T‘√ ≈£î\eTT\qT @sêŒ≥T#˚XÊs¡T.eT‘·ô|<ä›\T eT‘·eTTqT ‘·eT kÕ«BÛq+˝À ñ+#·T≈£îHêïs¡T. eT‘· dü+ã+<ÛäyÓTÆq ø±sê´\qT ìs¡«Væ≤+#·Tyês¡T Áu≤Vü≤àDT\T nì|æ+#·T≈£îHêïs¡T. ø£åÁ‹j·T<Ûäsêà\qT ≈£L&Ü Mπs ‘·eT kÕ«BÛqeTTq ñ+#·T≈£îHêïs¡T. Mπs ø£åÁ‹j·TT\ì|æ\eã&ÉT‘·THêïs¡T. á Äs¡T´\T yê´bÕs¡ ˝≤yê<˚M\qT ø=+‘· ‘·eTkÕ«BÛqeTTq ñ+#·T≈£îì $T>∑‘ê~ nø£ÿ&çyês¡\≈£î neø±X¯$T#êÃs¡T.yê´bÕs¡ ˝≤yê<˚M\qT ìs¡«]Ô+#˚ yê´bÕs¡T\T yÓ’X¯ó´\T>± |æ\Teã&ÉT‘·THêïs¡T. e´ekÕj·T+ eT]j·TT Ç‘·s¡ XÊØs¡ø£ ÁXeT‘√ ≈£L&çq yê´|üø£eTT\˙ï Äj·÷ ÁbÕ+‘·yêdüT\≈£î n|üŒ#Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. e´ekÕj·T+ eT]j·TTXÊØs¡ø£ ÁX¯eT #˚ùdyê]ì X¯SÁ<äT\T>± |æ\Teã&ÉT#·THêïs¡T. á Hê\T>∑TXÊK\ ø£\sTTø£\‘√ eT¬sH√ï ñ|üXÊK\T @s¡Œ&çq$.

ÄÁX¯eT <Ûäsêà\T @s¡Œ&Ü¶sTT. es¡í <Ûäsêà\T @s¡Œ&Ü¶sTT. á ÄÁX¯eT<Ûäsêà\≈£î, es¡í <Ûäsêà\≈£î düìïVæ≤‘· dü+ã+<ÛäeTT ø£\<äT. ÄÁXeT <Ûäsêà\Te÷qe⁄\+<äs¡÷ ìs¡«Væ≤+#·e …qì y<äeTT\T Ä<•+∫q|üŒÏøÏ Ád”Ô\qT,XSÁ<äT\qT yêqÁ|üdüúeTTq≈£î, düHê´kÕÁXe÷\≈£î Áb˛‘·‡Væ≤+#·ø£ <ä÷s¡eTT#˚j·T&ÉyÓTÆq~.

Ád”Ô\T yêqÁ|ükÕúÁX¯eT <Ûäs¡àeTT ìs¡«Væ≤+#·T düeTj·TeTT\˝À ‘·eTuÛÑs¡Ô\‘√ n&Ée⁄\˝À ñ+&Ée …qT. ø±˙ n&Ée⁄˝À¢ uÛÑs¡Ô Ç+À¢ Òì düeTj·÷\˝À Ä Ád”ÔøÏ s¡ø£åD @~? á ø±s¡DeTT #˚‘· yêqÁ|ükÕúÁX¯eTeTT ≈£î+≥T|ü&çq~. Ç+ø£ Hê\Ze ÄÁXeT<Ûäs¡àyÓTÆq düHê´kÕÁXeTeTTq≈£î ≈£L&Ü Ád”Ô\≈£îÁb˛‘ê‡Vü≤eTT Òø£b˛jÓTqT. ø±s¡DeTT düHê´kÕÁX¯eTeTT˝À Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T@ø±+‘·J$‘·eTTqT, ‘·eT ø±fi¯flMT<ä ‘êeTT Áã‘·ø£e …qT. Ç~ m+‘√ÁXeT‘√≈£L&çq~. Ád”Ô\≈£î Ç~ πøåeT+ø±<äì uÛ≤$+#·&ÉyÓTÆq~. nsTTq|üŒÏø°eTq uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À yêqÁ|üdüú ÄÁX¯eT+, düHê´XÊÁX¯eT+˝À sêDÏ+∫qÁd”ÔeT÷s¡TÔ\T eTq #·]Á‘· À ø£\s¡T.

21

Ç+ø£ X¯SÁ<äT\qT ≈£L&Ü yêqÁ|ükÕúÁX¯e÷ìøÏ, düHê´kÕÁX¯e÷ìøÏ<ä÷s¡eTT #˚j·T&ÉyÓTÆq~. ø±s¡DeTT, yê]øÏ Ä<Ûë´‹àø£eTT˝À nìï$wüj·÷\˝ÀqT yÓqTø£ã&ç ñ+&É≥y˚T. uÛÑ>∑e+‘·Tì $wüj·TeTT\T‘Ó*j·T<äT. Ä‘·à|ü]o\Hê C≤„qeTT Ò<äT. $wüj·TeTT\ô|’ dü] nsTTqne>±Vü≤q Òø£b˛e&ÉeTT, yê] nC≤„q+ eT]j·TT yê] ‘êeTdæø£ dæú‹.

$<äTs¡T&ÉT, dü÷‘·T&ÉT XSÁ<äT Ò nsTTq|üŒÏø° yês¡T eTVü‰ C≤„qT\T.Ms¡T n+~+∫q C≤„qeTT H˚ÏøÏ nìï ÄÁX¯e÷\yês¡T, nìï esêí\yês¡TÄyÓ÷~+∫ Ä#·]+#·T#·THêïs¡T.

á ÄÁXeT<Ûäsêà\T, es¡í <Ûäsêà\ ø£\sTTø£‘√ JeqeTT kÕ–+#·T≥qTesêíÁX¯eT <Ûäs¡àeTT>± ù|s=ÿqã&ÉT#·Tqï~.

á Hê\T>∑T ÄÁXeT<Ûäsêà\≈£î, es¡í <Ûäsêà\≈£î düìïVæ≤‘· dü+ã+<ÛäeTTø£*– ñ+≥Tqï~. á H|ü<∏ä eTT˝À me] <Ûäs¡àeTTqT yês¡T ‘·T #· ‘·|üŒø£bÕÏ+#·e …qT. mes¡sTTHê ‘·eT <Ûäsêà\qT dü]>± Ä#·]+#·ø£b˛sTTqjÓT&É\ <ëì Á|üuÛ≤eeTT dü+|òüTeTTô|’ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄qT. mes¡T#˚j·Te\dæq ø£s¡Ôe´ ø£s¡à\T yêπs #˚j·Te …qT. á $<ÛäeTT>± á ø£s¡Ôe´ø£s¡à\T, yê] u≤<Ûä ‘·\T dü+|òüT+˝À ô|qydüT≈£îìb˛j·÷sTT. á ø±s¡DeTT#˚‘· ˇø£s¡T #˚j·Te\dæq ø£s¡Ôe´eTTqT eT]jÓTTø£s¡T ìs¡«Væ≤+#·&ÉeTTkÕ<Ûä´|ü&˚~ø±<äT.

uÛÑ>∑eBZ‘· j·T+<äT dü«<Ûäs¡àeTTq+<äs¡T Ä#·]+#·e˝…qì ‘Ó\T|üã&ÓqT. dü«<Ûäs¡àeTq>± Ád”Ô|ü⁄s¡Twüß\qï uÒ<äuÛ≤eeTT\T Ò≈£î+&Ü HÓ’‹ø£JeqeTTqT, yê] yê] ø£s¡Ôe´ ø£s¡à\ qqTdü]+∫ JeqeTT kÕ–+#·T≥.dü«<Ûäs¡àeTq>± esêíÁX¯eT <Ûäs¡àeTT\ y˚Tfi¯$+|ü⁄>± uÛ≤$+#·e#·TÃqT.

22

nsTT‘˚ Á|üø£è‹ yÓ’|üØ‘ê´\T dü+uÛÑ$+∫q|ü&ÉT á esêíÁX¯eT<Ûäsêà\qT ø=+‘·ø±\eTT Á|üø£ÿq ô|≥Tº≥ »s¡T>∑TqT. Á|üø£è‹ $|ü‘·TÔ\düeTj·T+˝À Áu≤Vü≤àDT\T ø£åÁ‹j·TT\ <Ûäs¡àeTTqT, ø£åÁ‹j·TT\T yÓ’X¯ó´\<Ûäsêà\qT Ç˝≤ ø£] <Ûäsêà\qT eT]jÓTTø£s¡T ìs¡«Væ≤+#·T≥ »s¡T>∑TqT.nÏº ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT ªªÄ|ü<ä∆s¡àeTTμμ nì ‘Ó\T|üã&ÉT#·Tqï~. n+‘˚ø±˙Áu≤Vü≤àDT\T nìïyfi˝≤ Áu≤Vü≤àD dü+Á|ü<ëj·TeTT\H Ä#·]+∫ bÕÏ+#·e …qT. Ç‘·s¡ es¡íeTT\yês¡T Áu≤Vü≤àD eè‹Ô<ë«sê y˚<ä|üsƒ¡qeTT, yÓ ’~ø£ø£è‘·T\T ìs¡«Væ≤+#·T≥ ìwæ<ä∆eTT.

esêíÁX¯eT, Ád”Ô |ü⁄s¡Twü uÒ<Ûë\T Ò≈£î+&Ü düs¡«e÷qe⁄\T ìs¡«Væ≤+#·e\dæq <Ûäsêà\T dü÷∫+#·ã&çq$ n+<äTø=ìï. Ç‘·s¡T\≈£î Vü‰ìø£\T>∑CÒj·T≈£î+&ÉT≥. dü‘· eTTqT e∫+#·T≥, dü‘·ÿsêà#·s¡D, |ü$Á‘·yÓTÆqJeqeTT, ø£åe÷>∑TDeTT ø£*–j·TT+&ÉT≥, m\¢y˚fi¯ ≤ z|æø£ eVæ≤+#·T≥yÓTT<ä …’q$. ÇÏº <Ûäsêà\qT kÕ<Ûës¡D <Ûäs¡àeTT Ò<ë kÕe÷q´ <Ûäs¡àeTìe´eVü≤]+‘·Ts¡T.

ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À kÕe÷q´ <Ûäsêà\≈£î, dü«<Ûäsêà\≈£î n_ÛÁbÕj·TuÒ<ÛäeTT\T ‘· …‘·TÔqT. ñ<ë: Ç‘·s¡T\qT Væ≤+dæ+#·sê<äì kÕe÷q´ <Ûäs¡àeTT‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~. ø±˙ ø£åÁ‹j·TT+&ÉT s¡Ds¡+>∑eT+<äT yÓ’] ÁbÕDeTT\Trj·TTqT ø£<ë! dü«<Ûäs¡àeTTq ø£åÁ‹j·TT&ÉT yÓ’]ì Vü≤‘·e÷s¡TÃ≥≈£înqTeT‹ì#·TÃqT. ø±˙ kÕe÷q´ <Ûäs¡àeTT˝À Ç‘·s¡T\≈£î Vü‰ì #˚j·TT≥ˇ|üø=q<äT. ÇÏº |ü]dæú‘·T\˝À eT‘·eTT\T ‘·eT≈£î ‘√∫q Ø‹ìne\+_+#ÓqT. düHê‘·q <Ûäs¡àeTT dü«<Ûäsêà#·s¡D≈£î yÓTT>∑TZ#·÷ô|qT— ø±˙uÖ<ä∆eT‘·eTT, C…’qeT‘·eTT yês¡T ÇÏº |ü]dæú‘·T\˝À kÕe÷q´<Ûäs¡àeTTH˚Ä#·]+#·T≥≈£î yÓTT>∑TZ#·÷ô|qT.

23

nsTT‘˚ Hê´j·TXÊgØ‘ê´ e÷qe⁄\ ø£+<ä]ø° ø£fÒØ‹ nqï≥Tº>±dü+|òüT ø£≥Tºu≤≥¢qT <äèwæº À ñ+#·T≈£îì <Ûäs¡àdü÷Á‘ê\T ìπs›•+|üã&ÓqT.

Áø°düTÔ|üPs¡«eTT 2e X¯‘êã›+˝À, eTqTe⁄ ‘·q e÷qe<Ûäs¡à XÊgeTTÁø√&ûø£]+# düeTj·÷ìø° es¡í e´edüú #ê˝≤ >∑Ïº>± ‘·j·÷s¡jÓT´qT. yÓTT<äÀ¢á es¡í eØZø£s¡DeTT #ê˝≤ HÓeTà~>± yÓTT<ä\jÓT´qT, ø±˙ Áø£y˚T|”ã\|ü&ÓqT.

uÛÑ>∑eBZ‘· j·T+<äT uÛÑ>∑yêqT&ÉT >∑TDÁbÕ‹|ü~q nes¡íeTT\qTe]í+#ÓqT. e÷qe⁄ì <äèwæº uÛÖ‹ø£ <äèwæº. uÛÑ>∑e+‘·Tì~ n+‘·s¡›èwæº.uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT >∑TDÁbÕ‹|ü~q ‘Ó*j·TC…|æŒq $wüj·TeTT\qT e÷qe⁄\Tn+‘·s¡›èwæº‘√H˚ Á>∑Væ≤+#·e …qT.

ñ<ë: »qà Áu≤Vü≤àDT&ÉT, >∑TDÁu≤Vü≤àDT&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷qe⁄\+<ä]˙ >∑TDÁu≤Vü≤àDT\T>± e÷s¡e …qì dü÷∫+#ÓqT. nq>± >∑TDÁbÕ‹|ü~ø£q Áu≤Vü≤àDT&ÉT ñ‘·ÔeT dæú‹j·T+<äT ñHêï&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT n+<ä]˙ñqï‘· dæú‹˝ÀH˚ #·÷&Ü\ì ø√s¡T≈£î+≤&ÉT. dü‘· kÕsTTyêVæ≤ì <ë«sêuÛÑ>∑yêHé ldü‘· kÕsTTu≤u≤ yês¡T e÷qe⁄\+<äs¡T >∑TDÁu≤Vü≤àDT\T>±e÷s¡e …qHêïs¡T. »qà Áu≤Vü≤àDT&ç ø£+fÒ >∑TDÁu≤Vü≤àDT&˚ ñ‘·ÔeTT&Éìôd\$#ÓÃqT.

á H|ü<∏ä eTT˝À eTqeTT Á>∑Væ≤+#·e\dæq $wüj·TeTT ø£Ï ñqï~.≈£î\eTTqT ãÏº C≤‹ì ìs¡ísTT+#·˝ÒeTì, ñ<ëVü≤s¡D≈£î <äøÏ åDuÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À m+<äs√ sêE\T eT]j·TT #·Áø£es¡TÔ\T X¯SÁ<ä≈£î˝≤ìøÏ#Ó+~qyêπs. düsê«~Ûø±s¡eTT‘√ uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTTH˚*q q+<äsêE\T,eTÚs¡ e+X¯sêE\T X¯SÁ<ä≈£î\eTTq≈£î #Ó+~qyês¡T— >∑T|üÔsêE\T yÓ’X¯´≈£î\eTTq≈£î #Ó+~qyês¡T— dü+>∑T\T, ø£DT«\T, XÊ‘·yêVü≤q #·Áø£es¡T Ô\T

24

Áu≤Vü≤àD≈£î\eTTq≈£î #Ó+~qyê¬s’ j·TTHêïs¡T. ÄX¯Ãs¡ ø£s¡eTT>± ø£åÁ‹j·TT\˝À ÇÏº sêE\T Òs¡T.

düsê«~Ûø±s¡eTT‘√ ˇø£ dü+düú @s¡Œ&çq|ü&ÉT, yê] ≈£î\eTT @yÓTÆq|üŒÏø°, Ä ≈£î\eTTyês¡T Ç‘·s¡ ≈£î\eTT\ yê]‘√ $yêVü≤eTT\T»]|æ+#·T≥ |ü]bÕÏj·÷jÓTqT. á $wüj·TeTT @eTq>±, uÛ≤s¡rj·Tdü+Á|ü<ëj·TeTT\T, dü+düÿè‹ n_Ûeè~∆øÏ nìï ≈£î˝≤\yês¡T ‘·eT ‘·eTe+‘·T ø£èwæ#˚XÊs¡T. nsTT‘˚ á dü+kÕÿs¡ dü+Á|ü<ëj·TeTT\ n_Ûeè~∆øÏÁu≤Vü≤àDT\ eT]j·TT ø£åÁ‹j·TT\ ø£èwæ Á|üX¯+dü j·TeTT.

uÛÑ>∑eBZ‘· j·T+<äT |ü⁄s¡Twüß\‘√ bÕ≥T Åd”Ô\≈£î ≈£L&Ü yÓ÷øå±ìøÏdüe÷qyÓTÆq ns¡Ω‘· ø£\<äì uÛÑ>∑yêqT&ÉT ‘Ó*ô|qT. nsTT‘ me] <Ûäs¡àeTTyês¡T Ä#·]dü÷Ô ñ‘·ÔeT >∑‘·T\qT bı+<äe#·TÃqHÓqT.

>∑TDÁbÕ‹|ü~q Á|ü‹≈£î\eTT˝ÀqT á Hê\T>∑T es¡íeTT\yês¡T ñHêïs¡ì XÊgeTT\T yÓ\¢&ç+#·T#·Tqï$. nq>± »qà‘·' Áu≤Vü≤àDT&ÉTnsTTq|üŒÏø° >∑TDeTTq≈£î Áu≤Vü≤àDT&√ Òø£ ø£åÁ‹j·TT&√ Òø£ yÓ’Xó´&√ ˝Òø£X¯SÁ<äTì>±H√ eéVü≤]+#·e#·TÃqT. Ç<˚ $<ÛäeTT>± nìï es¡íeTT\˝Àá >∑TD ÁbÕ‹|ü~q nìïes¡íeTT\ yês¡T ñHêïs¡T.

≈£î\eédüúqT, yêÏ |ü⁄≥Tº|üPs√«‘·Ôs¡eTT\qT eTqeTT |ü]o*+∫q≥¢sTT‘˚ eTq≈£î mH√ï neø£‘·eø£\T ne>∑‘·eT>∑TqT. eTqTwü´|ü+#·ø£eTT˝À ≈£î\eédüú >∑T]+∫ Ç≥T¢ ‘Ó\T|üã&ÓqT. eTqTwüß´\ es¡íeTTÁbÕ‹|ü~q Hê\T>∑T es¡íeTT\T @s¡Œ&Óqì, ‘Ó\¢ì es¡íeTTyês¡TÁu≤Vü≤àDT\ì, mÁs¡ì es¡íeTTyês¡T ø£åÁ‹j·TT\ì, |üdüT|ü⁄ es¡íeTTyês¡TyÓ’X¯ó´\ì, q\T|ü⁄ es¡íeTTyês¡T X¯SÁ<äT\ì e]í+#ÓqT. Ç~ u≤Vü≤´<äèwæº.ø±˙ n+‘·s¡›èwæº‘√ á $wüj·TeTTqT |ü]o*+#·e …qT. ‘Ó\¢ì es¡íeTTq≈£î

25

kÕr«ø£eTì, mÁs¡ì es¡íeTTq≈£î sê»dæø£eTì, ms¡T|ü⁄, q\T|ü⁄ $TÁXeT+‘√@s¡Œ&çq |üdüT|ü⁄ es¡íeTTyês¡T yÓ’X¯ó´\ì, q\T|ü⁄s¡+>∑T yês¡T ‘êeTdüuÛ≤eeTT>∑\ XSÁ<äT\ì Ç+<äT e]í+#ÓqT. nsTT‘ ø±\eTT‘√ n+‘·s¡›èwæºìeTs¡∫ u≤Vü≤´<äèwæº‘√ es¡í uÒ<ÛäeTT\qT Á>∑Væ≤+#·T≥ »]¬>qT. u≤Vü≤´<äèwæº‘√H˚ á es¡í<Ûäs¡àeTT\T @s¡Œ&çq$.

eTìwæ jÓTTø£ÿ s¡+>∑T (es¡íeTT)‘√ @s¡Œ&çq á ≈£î\ e´edüúqTm+‘·eT+~ düeT]úkÕÔs¡T. eTìwæ jÓTTø£ÿ s¡+>∑T ‘Ó\T|ü⁄, ms¡T|ü⁄, |üdüT|ü⁄,q\T|ü⁄\T Äj·÷ ÁbÕ+‘·eTT\ yê‘êyês¡D |ü]dæú‘·T\qT ãÏº, ÄVü‰s¡ìj·TeTeTT\qT ãÏº, #˚ùd ø£s¡à\qT ãÏº @s¡Œ&ÉTqT.

Áu≤Vü≤àD Ád”ÔøÏ »ìà+∫q ø±s¡DeTTq n‘·qT Áu≤Vü≤àDT&Éì|æ+#·Tø√&ÉT.ñ|üqj·TqeTT, y<ä |üsƒ¡qeTT ø±s¡DeTTq yê&ÉT Áu≤Vü≤àDT&Éì|æ+#·Tø√&ÉT,mes¡sTT‘˚ ñ‘·ÔeT >∑TDeTT\T ø£\yês√ yêπs ì»yÓTÆq Áu≤Vü≤àDT\T.dü‘· eTTqT nqTdü]+#·Tyês¡T, <Ûäs¡àeTTqT Ä#·]+#·Tyês¡T, <äj·T, z|æø£,ø±s¡TD´eTT, Áù|eT, ‘ê´>∑eTT, ø£åeT >∑TDeTT\T ø£\yês¡T, ìX¯Ùã›eTTqTÄ#·]dü÷Ô <Ûë´qeTT #˚ùdyês¡T, yÓ’~ø£ ø£s¡à\Hê#·]+#·Tyês¡T, yÓ÷ø£ åeTTø=s¡≈£î kÕ<Ûäq dü\T|ü⁄yêπs ì»yÓTÆq Áu≤Vü≤àDT\T. n<˚ $<ÛäeTT>±dü«uÛ≤eØ‘ê´ $$<Ûä es¡íeTT\T>± yê] ø£s¡à\T @s¡Œ&ÓqT.

»ìà+∫q yês¡+‘ê X¯SÁ<äT Ò nì ‘Ó’‹ÔØj·T ÁX¯ó‹ ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~.»ìà+∫q|ü⁄&ÉT n+<äs¡÷ |üX¯ódüe÷qT\T. ñ|üqj·TqeTT <ë«sê eT∞fl»qàm‹Ô y˚<ä|üsƒ¡qeTT‘√ $Á|ü⁄&ç>± >∑T]Ô+|üã&Ü¶&ÉT. Ä |æ<ä|ü ÁãVü≤àC≤„qeTT kÕ~Û+∫ Áu≤Vü≤àDT&Éì|æ+#·Tø=qTqT. XSÁ<äT\T>± |ü⁄Ïºq|üŒÏøÏuÛÑ>∑e+‘·T&ç ø√dü+ ‘·eT J$‘·eTT\qT n+øÏ‘·eTT #ùdyêπs Áu≤Vü≤àDT\ì‘Ó*ô|qT. »qà mø£ÿ&ÉsTTq|üŒÏø°, uÛÑ>∑e+‘·Tì $düà]+∫qyês¡TX¯SÁ<äT\ì Çø£ÿ&É ‘Ó*j·T|üs¡#ÓqT.

26

eTqTe⁄ Áyêdæq eTqT<Ûäs¡àXÊgeTT˝À ÁãVü≤àC≤„qeTTqT kÕ~Û+∫qÁu≤Vü≤àD√‘· ÔeTT\ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ #·]Á‘·\qT $X¯Bø£]+|üã&ÓqT.ãTTwü X¯è+>∑T&ÉT ˇø£ Ò&çøÏ |ü⁄f…ºqì, $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ˇø£ ø£åÁ‹j·TT&Éì,»+ã÷≈£î&ÉT ø£ qø£ÿ≈£î |ü⁄f…ºqì, >ö‘·eTT&ÉT ø£ ≈£î+<˚\T≈£î |ü⁄f…ºqì,yê©àøÏeTTì ˇø£ NeT\ |ü⁄≥ºqT+&ç |ü⁄f…ºqì, n>∑düTÔ &ÉT ˇø£ ≈£î+&ÉqT+&ç |ü⁄f…ºqì, y˚<äyê´düT&ÉT ˇø£ #·+&Ü\Åd”ÔøÏ »ìà+#Óqì, e•wüß˜&ÉTˇø£ |ü‹‘·≈£î |ü⁄f…ºqì, Hês¡<äT&ÉT ˇø£ #êø£*øÏ |ü⁄f…ºqì, øö+&çqT´&ÉTˇø£ $‘·+‘·Te⁄≈£î »ìà+#Óqì, e÷‘·+>∑T&ÉT ø£ e÷~>∑ Åd”ÔøÏ »ìà+#Óqì,e÷+&Ée⁄´&ÉT ˇø£ ø£|üŒ≈£î |ü⁄f…ºqì, XÊ+KT´&ÉT ˇø£ #·+&Ü\Åd”ÔøÏ»ìà+#Óqì, >±πsZsTT ø£ >±&ç<ä≈£î |ü⁄f…ºqì, XÖq≈£î&ÉT ø£ Xóqø£eTTq≈£î»ìà+#Óqì ‘Ó\T|üã&ÓqT. Çø£ÿ&É eTqeTT ø£kÕ] Ä˝À∫+#ê*. á$es¡D˝À $e]+∫q »+‘·Te⁄\T ìC≤ìøÏ »+‘·Te⁄\T ø±<äT. n$yê] ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ ù|s¡T¢>± e÷Á‘·+ eTqeTT uÛ≤$+#ê*. ô|’q ñ<ëVü≤]+∫q yês¡+<äs¡÷ eTq uÛÑ÷$Tô|’q q&Éj·÷&çq eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T.ÇÏº eTVü‰qTuÛ≤e⁄\qT »qà|üs¡+>±qT, es¡í |üs¡+>±q÷ #·÷#·T≥ eTq≈£îkÕ<Ûä´e÷?

uÛ Ñ> ∑eBZ‘·˝À e]í+∫q es¡ í Áø £eTeTTqT |ò üP ¢À e]í+∫qes¡íÁø£eTeTT‘√ b˛\Ãe#·TÃqT. $wüj·Ty˚T$T≥+fÒ, n_Ûeè~∆ #Ó+~q @Á|ü<˚X¯eTT˝ÀHÓ’Hê á es¡í Áø£e÷\T @s¡Œ&çq≥T¢ eTq≈£î #·]Á‘· ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~. |üPs¡«eTT, uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTTq Äs¡T´\T, Äs¡T´\Tø±ì yê]ì #·ø√‘· ø√j·T&ÜìøÏ dæ<ä∆|ü&É>±, <ëìì ìs√~Û+∫q~ á es¡íÁø£eTy˚T.

uÛ≤s¡‘·<XeTTq eT‘·eTTq≈£î ô|<ä› |”≥ yXÊs¡T. |ü⁄Ïºq Á|ü‹ ø£ÿs¡TÄ<Ûë´‹àø£eTTqT kÕ~Û+#·e˝…qì H=øÏÿ eø±ÿDÏ+#ÓqT. e÷qe»qà≈£î|üs¡e÷e~Û uÛÑ>∑e+‘·T&. dü‘·ÿs¡à\ q_Ûeè~∆ |üs¡#·T≈£îì uÛÑ>∑e+‘·Tì uÛÑøÏÔ‘√

27

eTT≈£îÔ\T ø±e …qì eT‘·eTT uÀ~ÛdüTÔqï~. ÇÏº uÀ<Ûä\≈£î Á|üuÛ≤$‘·T …’qeTVü‰qTuÛ≤e⁄\T uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTTq m+<äs√ø£\s¡T. á eTVü‰qTuÛ≤e⁄\Tyê]˝À C≤„H√<äj·TeTT ø±>±H˚ düs¡«dü+>∑ |ü]‘ê´>∑T …’ (‘·eT ÄdüTÔ\qT,dæú‹ì, n~Ûø±s¡eTTqT ‘·èDÁbÕj·TeTT>± ‘· õ+∫) e÷qyê[øÏ Ä<äs¡ÙyÓTÆHês¡T.

Ä\¶dt Vü≤ø˘‡ Ò m+‘√ düŒwüº‘·‘√ Ç˝≤ ‘Ó*ô|qT. ≈£î\eédüú ÀHÓ\ø=ì j·TTqï ndüŒwüº‘·\qT @ ˇø£ÿs¡÷ ìs¡ísTT+#· Òs¡T. ˇø£ eè‹Ô Àñqïyêπs y˚s=ø£ eè‹Ôì >∑T]+∫ #·]Ã+#·T≥ düããTø±<äT. n~ ˇø£bıs¡bÕ≥T. dü+|òüT+ jÓTTø£ÿ düTdæús¡‘·≈£î eTT|üqT ø£*–düTÔ+~. Áu≤Vü≤àDT\T‘·eT Áu≤Vü≤àDéTT‘√ e÷Á‘·y˚T yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq≈£î n+<ä]øÏ e÷s¡Z<äs¡Ùø£eTTeVæ≤+#ê*. n+‘˚ø±˙, ø£åÁ‹j·TT\T, yÓ’X¯ó´\T, X¯SÁ<äT\T, n~Ûø±s¡T\T,‘·j·÷Ø<ës¡T\T, $ìjÓ÷>∑<ës¡T\T yÓTT<ä …’qyês¡T ‘·eT ‘·eT s¡+>∑eTT\˝À HÓ’|ü⁄DéTT dü+bÕ~+∫ yÓ÷ø£åeTT >∑T]+∫ nq>± Áu≤Vü≤àDT\ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT ìs¡«Væ≤+#· Á|üj·T‹ï+#·&É+e\¢ ndüŒwüº‘· >∑+<äs¡>√fi¯+@s¡Œ&ÉT‘·T+~. n< $<ÛäeTT>± Áu≤Vü≤àDT\T ø£åÁ‹j·T ø£s¡à\T Ä#·]+∫Hê,ø£åÁ‹j·TT\T øå±Á‘·<Ûäs¡à+ e<ä* yÓ’X´<Ûäs¡à+ Ä#·]+∫Hê ndüŒwüº‘· @s¡Œ&ÉTqT.ø£åÁ‹j·TT\T Òs¡ì j·TT<ä∆uÛÑ÷$TøÏ Áu≤Vü≤àDT\qT, yÓ’X¯ó´\qT, X¯SÁ<äT\qTã\e+‘·+>± j·TT<ä∆uÛÑ÷$TøÏ s¡|æŒ+#·&É+ m+‘·es¡≈£î düããT? j·TT<ä∆+ø√dü+ ø£åÁ‹j·T <äèwæº‘√ Áu≤Vü≤àDT\qT, yÓ’X¯ó´\qT, X¯SÁ<äT\qT düe÷q+#j·T&É+ ‘·>∑THê? #·]Á‘· À eTq≈£î Ç≥Te+Ï dü+|òüT≥q Ò »s¡T>∑T‘·Tqï$.sê»ø°j·T \_›ø√dü+, &ÉãT“ø√dü+ kÕ«s¡úeTT‘√ ‘·eT‘·eT ≈£î\eè‘·TÔ\Te<äT\Tø=ì Ç‘·s¡ <Ûäs¡àeTT\≈£î ‘·s¡*qyês¡T m+<äs√ ø£\s¡T. áHê&ÉTnqTdü]düTÔqï <Ûäs¡àeTT e÷≥ @$TÏ ? sê»ø°j·T \_›ø√dü+, yê´bÕs¡˝≤yê<˚M\ ø√dü+ me]øÏ yês¡T ‘·eT <Ûäs¡àdü÷Á‘ê\qT ‘·j·÷s¡T#düT≈£î+≥THêïs¡T. nq>± Áu≤Vü≤àD‘·«eTTqT Á|üø£ÿq ô|fÒºdüTÔHêïs¡T— nq>±

28

Áu≤Vü≤àDT\qT ìs¡¢ø£å + #düTÔHêïs¡T. áHê&ÉT $ìjÓ÷>∑<ës¡T\qT <äèwæº Àô|≥Tº≈£îì bÕ\d”\T s¡÷bı+<äã&ÉT‘·THêïsTT. áHê&ÉT Á|ü»\T j·TT<ä∆+` XÊ+‹\ >∑T]+∫ #·s¡Ã\T ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. Áu≤Vü≤àDT\T Ä<˚•+#·e\dæq Jeq $<ÛëqeTT áHê&ÉT kÕe÷qT´ Ò Jeq$<ÛëqeTT >∑T]+∫#·]Ã+∫ ‘·eT‘·eT $<ÛëHê\qT s¡÷bı+~+#·T≈£î+≥THêïs¡T. Ç~ m+‘·<äTs¡<äèwüºø£s¡+? |ü⁄*‘√\T ø£|ü≈£îì >±&ç<ä sê»´yT\T‘·Tqï≥T¢>±ñqï~.

29

3. Jeq $<Ûëq+

Áø°düTÔ|üPs¡«eTT 5e X¯‘êã›eTTqT+&ç á <Ûäs¡àdü÷Á‘ê\qT Á|üy˚X¯ô|≥º&É+ yÓTT<ä\sTTq~. á H˚|ü<∏ä eTT˝À #·‘·T]«<ä|ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\qT,eT]j·TT eT÷&ÉT $<Ûë˝…’q Jeq$<ÛëHê\qT uÛ≤s¡rj·T ‘·‘·«y˚‘·Ô\T>∑T]Ô+∫Hês¡T.

e÷qe⁄&ÉT #˚ùd Á|ü‹ ø£s¡àj·TT <Ûäs¡à, ns¡ú, ø±eT, yÓ÷ø£å kÕ<ÛäHê Ò.düTKeTT>± J$+#·&ÜìøÏ e÷qe⁄q≈£î <ÛäqeTT ø±yê*. e÷qe HÓ’‹ø£|ü⁄s√>∑‹øÏ dü‘·ÿsêà#·s¡D, ‘ê´>∑eTT\‘√ ≈£L&çq <Ûäs¡à ø±s¡´Áø£e÷\Tdü\bÕ*. e÷qe⁄&ÉT düTKeTTqT HÓ’‹ø£ e÷s¡ZeTTq kÕ~Û+#·e …qT ø±˙nHÓ’‹ø£ e÷s¡ZeTTq ø±<äT. <Ûäs¡à e÷s¡ZeTTq, dü‘·ÿsêà#·s¡D <ë«sêH˚e÷qe⁄&ÉT düTKeTTqT bı+<ä>∑\<äT. e÷qe⁄&ÉT Á|ü<ÛëqeTT>± ‘·q ø£s¡Ôe´ø£s¡à\ <ë«sê á dü+‘√wüeTTqT ã&Éj·Te …qT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q ø£s¡Ôe´ø£s¡à\ <ë«sê HÓ’|ü⁄DéTT dü+bÕ~+#·TqT. á HÓ’|ü⁄DéTT‘√ n‘·ì düTKeTTeT]+‘· ôV≤#·Ã>∑TqT. HÓ’|ü⁄DéTTq≈£î düTK dü+‘√wüyÓTÆq JeqeTTq≈£în$HêuÛ≤e dü+ã+<ÛäeTT ø£\<äT.

MTe÷+dü <ë«sê ø=+<äs¡T <Ûäs¡àdü÷Á‘ê\πø |ü]$T‘·eTT ø±>±$T–*q yês¡T yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq¬ø’ kÕ<Ûäq #˚ùdyês¡T. dü‘·ÿsêà#·s¡D e\¢e÷qe⁄q≈£î düTK dü+‘√wüeTT Ò ø±ø£ yÓ÷ø£å kÕ<Ûäq≈£î ≈£L&Ü ñ|üø£]+#·TqT.dü‘·ÿsêà#·s¡D≤˝‘√ ÁbÕ|ü+#· ã+<ÛäqeTT\qT ‘=\–+#·Tø=qM\>∑TqT.eTq eTqdüT‡ |ü$Á‘·eT>∑TqT. eTq Vü≤è<äj·TeTT $ø£dæ+#·TqT. eTq˝Àñqï |üs¡e÷‘·à≈£î ne>∑‘·eT>∑TqT. Äq+<ä ÁbÕ|æÔ ø£\T>∑TqT.

á Hê\T>∑T |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\T e÷qe⁄q≈£î nedüs¡y˚T. ˇø£ yÓT≥TºqT+&ç eT]jÓTTø£ yÓT≥Tº≈£î nqï≥Tº>± á #·‘·T]«<ä |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\T

30

e÷qe⁄ì ñqï‘· dæú‹øÏ nq>± yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq≈£î e÷s¡ZeTT #·÷|ü⁄‘·÷,¬ø’e\´eTTqT kÕ~Û+∫ô|≥TºqT.

uÖ<äT∆\T eT]j·TT C…’qT\T á #·‘·T]«<ä|ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\˝À yÓ÷ø£åkÕ<Ûäqπø ô|<ä› |”≥yXÊs¡T. Ms¡T yÓTT<äÏ eT÷&ÉT |ü⁄s¡TcÕs¡úeTT\≈£î >∑T]Ô+|ü⁄ìe« Ò<äT Ò<ë |üÏº+#·Tø√ Ò<äT. πøe\+ yÓ÷ø£åkÕ<ÛäH˚ e÷qe \ø£å kÕ<ÛäqnsTTq jÓT&É\ n~ düHê´dü J$‘·eTT‘√H kÕ<Ûä eT>∑TqT. á ø±s¡DeTT#>∑èVü≤düTúJeqeTT ø£+f… düHê´dü JeqeTT m+‘√ ñ‘·ÿèwüºyÓTÆq~>± eTqeTTuÛ≤$+‘·TeTT. y˚<äeTT\˝À düHê´dü JeqeTTq≈£î n+‘· ÁbÕeTTK´‘·qTÇe« Ò<äT. Äs¡T´\ ø±\eTTqT+&˚ yêqÁ|ükÕúÁX¯eT Jeq $<ÛëqeTTqT,düHê´dü J$‘·eTTq≈£î ÁbÕeTTK´‘· ø£*Œ+|üã&ÓqT.

á #·‘·T]«<ä |ü⁄s¡TcÕsêú\˝À <Ûäs¡àeTT eT÷&Ée yÓT≥Tº. á H|ü<∏ä eTT˝ÀH˚ uÛÖ‹ø£yÓTÆq|üŒÏø° ÁøÏ+<ä ¬s+&ÉT yÓT≥¢ ÄeX¯ ø£‘·qT >∑T]Ô+∫, ÁøÏ+<äyÓT≥Tº düVü‰j·TeTT‘√ ô|’ yÓT≥Tº mπøÿ Á|üj·T‘·ïeTT #˚j·Te …qT. n+‹eT\ø£å kÕ<ÛäqyÓTÆq yÓ÷ø£å kÕ<Ûäq¬ø’ eTq Ç‹Vü‰düeTT\˝À m+‘√ C≤„qeTT,‘·‘·Ô«eTT e÷qe⁄ìøÏ n+<äTu≤≥T˝À ñ+#·&ÉyÓTÆq~.

e÷qe⁄&ÉT ‘·q J$‘·eTTqT kÕs¡úø£eTT >±$+#·Tø=qT≥≈£î ˇø£Jeq $<ÛëqeTTqT m+#·Tø=qe …qT. BìH˚ jÓ÷>∑eTT Ò<ë e÷s¡ZeTTn+<äTs¡T. jÓ÷>∑eTq>± ø£\sTTø£, nq>± e÷qe⁄ì ‘·q \ø£å eTT‘√eTyTø£eTT #ùd~ jÓ÷>∑eTT. e÷s¡ZeTT nq>± <ë], u≤≥. uÛ≤s¡rj·TT\TeT÷&ÉT e÷s¡ZeTT\qT ø£qT>=ì]. n$j˚T ø£s¡à, uÛÑøÏ Ô eT]j·TTC≤„qe÷sêZ\T.

ø£s¡àe÷s¡ZeTT <Ûäs¡àe÷s¡ZeTTqT nqTdü]+#·TqT. dü‘·ÿs¡à<ë«sêH˚e÷qe⁄&ÉT düTKdü+‘√wüeTT\qT ã&Éj·TTqT. Ç<˚ düHêàs¡ZeTT‘√ yÓ÷ø£å

31

kÕ<Ûäq M\>∑TqT. e÷qe⁄&ÉT ‘êqT Ä#·]+#·T ø£s¡à≈£î |òü*‘·eTTqTÄ•+#·TqT. Ä $<ÛäeTT>± #˚dæq ø£s¡à≈£î e÷qe⁄&ÉT ã<äT∆&É>∑T#·THêï&ÉT.yÓ’sê>∑ uÛ≤eeTT‘√, |òü ≤ù|ø£å s¡Væ≤‘·eTT>± ø£s¡à\Hê#·]+∫q#√ e÷qe⁄&ÉT‘êqT #˚dæq ø£s¡à\qT+&ç ã+<Ûä $eTT≈£îÔ&É>∑TqT. á H˚|ü<∏äéTT˝Àe÷qe⁄&ÉT |òü ≤ù|ø£å s¡Væ≤‘·eTT>± ìs¡«Væ≤+#·e\dæq eT÷&ÉT ãTTDeTT\qT>∑T]Ô+#·Tø=qe˝…qT. yÓ’sê>∑éTT‘√ |òü˝≤ù|ø£å s¡Væ≤‘·eTT>± ø£s¡à\Hê#·]+#·T≥ e\q e÷qe⁄&ÉT ÁbÕ|ü+∫ø£ ã+<Ûäq\ qT+&ç ≈£L&Üãj·T≥|ü&ÉTqT. nÏº e÷qe⁄&ÉT yÓ÷ø£åeTTqT bı+<äTqT. @ e÷qe⁄&ÉTø£s¡à #˚j·T≈£î+&Ü eTq Ò&ÉT. yÓ’sê>∑ uÛ≤eeTT, |òü ≤ù|ø£å s¡Væ≤‘·eTT>±kÕπ> Jeq $<Ûëqy˚T yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq≈£î e÷s¡ZeTT.

uÛÑ>∑eBZ‘· ø£s¡à\ >∑T]+∫ eT]+‘· $|ü⁄\eTT>± $e]+#ÓqT. ø£s¡à\T¬s+&ÉTs¡ø£eTT\T>± $e]+|üã&ÓqT. n$ kÕ«s¡ú ø£s¡à\T eT]j·TT ìkÕ«s¡ úø£s¡à\T. |òü*‘·eTTqT Ä•+∫ kÕ«s¡ú ø£s¡à\T kÕ>∑TqT. |òü*‘·eTTHê•+#·≈£î+&Ü ìkÕ«s¡ú ø£s¡à\T kÕ>∑TqT.

kÕ«s¡ú ø£s¡à\T e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq$. n$ ÁbÕeTTKéTT Òì ø£s¡à\T. áe´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq ø£s¡à\T dü‘·ÿs¡à\T ø±e#·TÃqT. ñ<ë: e÷qe⁄&ÉT ‘·q≈£îdæ]dü+|ü<ä\qT, dü+‘êqeTT\qT Á|ükÕ~+#·eTì uÛÑ>∑e+‘·Tì ÁbÕ]ú+#·e#·TÃqT. á kÕ«s¡úø£s¡à\T nVü≤+ø±s¡ |üP]‘·yÓTÆq$.

ìkÕ«s¡ú ø£s¡à\T |òü˝≤ù|ø£ås¡Væ≤‘·yÓTÆq$. ÇÏº ø£s¡à\T m+‘√ÁbÕeTTKéTTqT H√#·Tø=qTqT. kÕ«s¡ú, dü«Á|üjÓ÷»qeTT Hê•+#·ø£#˚ùdø£s¡à\T düe÷» ÁX‚j·TdüT‡≈£î, ˝Àø£ ø£fi≤´DeTTq≈£î <√Vü≤<ä|ü&ÉTqT.

ìC≤ìøÏ ø√]ø£ Ò≈£î+&Ü e÷qe⁄&ÉT @ ø£s¡àqT Ä#·]+#·&ÉT. <Ûäs¡àã<ä∆yÓTÆq ø±s¡ eTTqT #˚j·÷\qï ø√]ø£ ≈£L&Ü ˇø£ ø√]πø. uÛÑ>∑e+‘·Tì

32

ø√s¡Tø√e&É+ ≈£L&Ü ø£ ø√]πø. nsTT‘ uÛÑ>∑eBZ‘· á ø√]ø£ $wüj·TeTT˝ÀdüŒwüº‘·qT ‘Ó*j·TCÒôdqT. düèwæº À Á|ü‹J$ ‘ê´>∑eTTq≈£î n\yê≥T|ü&ÓqT.Äe⁄, ‘·q bÕ\qT ‘·qø√dü+ ñ|üjÓ÷–+#·Tø√<äT. eèø£åeTT ‘·q|òü\eTT\qT ‘êqT ùd$+#·<äT. Ç< H|ü<∏ä eTT˝À e÷qe⁄&ÉT ≈£L&Ü yÓ’sê>∑uÛ≤eeTT‘√, |òü ≤ù|ø£å s¡Væ≤‘·eTT>± ø£s¡à\qT ‘ê´>∑ uÛ≤eeTT‘√ Ä#·]+∫q|ü&ÉT jÓ÷>∑eTT>± e÷s¡TqT. nVü≤+ø±s¡+ HêX¯qeT>∑TqT. e÷qe⁄&ÉTuÛÑ>∑e+‘·Tì Á|”‘ê´s¡úyÓTÆ yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq¬ø’ #˚ùd ø£s¡à\<ë«sê Àø£ ø£ ≤´DeTT»s¡T>∑TqT. e÷qe⁄&ÉT πøe\+ kÕ«s¡ú dü«Á|üjÓ÷»Hê\πø ø£s¡à\Hê#·]+∫qÁ|ü|ü+#·yT HêXqeT>∑TqT. ìkÕ«s¡ú ø£s¡à\e\¢ dü+|òüTeTTq≈£î m+‘√ yT\T»s¡T>∑TqT.

ˇø£ eT+∫ ø±s¡ eTTqT ˇø£ Ø‹˝ÀH˚ Ä#·]+#·>∑\eTT. >±˙ n<˚ø±s¡ eTTqT nH˚ø£ Ø‘·T\˝À #˚dæ #Ó&ÉT ø£s¡à\T>± Ä#·]+#·e#·TÃ. ø±ãÏºø£s¡àqT Ä#·]+#˚ düeTj·TeTT˝À e÷qe⁄&ÉT ‘·q $y˚ø£ $#·ø£åD≤\qT ñ|üjÓ÷–+∫ dü‘·ÿs¡à>± eTT–+#·e …qT.

‘ê´>∑eTT yÓ’sê>∑ eTT\‘√ ≈£L&çq ø£s¡à\T e÷qe⁄ì ã+<Ûä $eTT≈£îÔì#˚j·TTqT. ‘ê´>∑eTq>± ˇø£ kÕe÷q´ Áø£‘·Te⁄ø±<äT. ‘ê´>∑eTT e\¢yÓ’uÛÑeeTT @s¡Œ&ÉTqT. uÛÑ>∑e+‘·Tì düèwæº Àì düs¡«JesêdüT\≈£î ‘ê´>∑eTTe\¢ jÓ÷>∑eTT dü+Áø£$T+#·TqT.

e÷qe⁄&ÉT ÄVü‰s¡eTTqT+&ç |ü⁄≥Tº#·THêï&ÉT. eTqeTT d”«ø£]+#˚ÄVü‰s¡eTT esê¸<Ûës¡yÓTÆj·TTqï~. es¡eTT j·T»„eTTe\¢— j·T»„+ ø£s¡àe\¢—ø£s¡à ÁãVü≤àe\¢— ÁãVü≤à |üs¡e÷‘·à dü«s¡÷|üeTT e\¢ @s¡Œ&ÉT#·Tqï$. á$<ÛäeTT>± nœ˝≤+&Éø√Ï ÁãVü‰à+&ÉHêj·T≈£î&ÉT n+‘·≤ ‘ê´>∑eTT‘√ì+&çj·TTHêï&ÉT. |üs¡e÷‘·à≈£î @ ø√]ø£\T ˝Òø£b˛sTTq|üŒÏøÏ˙ á

33

»>∑Hêï≥ø£eTH˚ ø£s¡àqT Ä#·]+#·T#·TH˚j·TTHêï&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ n˙ïñHêïsTT. ø√]ø£\T Òe⁄. nsTTHê Ä<äs¡ÙeTT ø=s¡≈£î ì‘· eTT ø£sêà#·s¡D»]|ædü÷Ô ñ+≤&ÉT.

uÛÑ>∑eBZ‘· e÷qe⁄ì kÕe÷q´kÕúsTT qT+&ç m+‘√ ñqï‘· kÕúsTTøÏe÷s¡ZeTT #·÷ô|qT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q kÕ«s¡ú dü«Á|üjÓ÷»qeTTqT e<ä\e …qT. nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡eTT\T e<ä\e …qT. yÓ’sê>∑ eTT ô|+#·Tø√e …qT. |òü ≤ù|ø£å Òø£ ø£s¡à\ Hê#·]+#·e …qT. uÛÑ>∑eBZ‘· ne‘ês¡yêDÏ.ne‘ês¡yêDÏì nqTdü]+∫q eTqdüT‡ |ü$Á‘·eT>∑TqT. Vü≤è<äj·TeTT$XÊ\eT>∑TqT. á $<ÛäyÓTÆq dü‘·ÿsêà#·s¡D e\¢H˚ uÛÑ>∑e+‘·Tì düìï~Û\uÛÑ´eT>∑TqT.

¬s+&Ée e÷s¡ZeTT uÛÑøÏÔe÷s¡ZeTT. |òü˝≤ù|ø£å s¡Væ≤‘·eTT>± ø£s¡à\Hê#·]+#·eTì #Ó|ü≥ düT\uÛÑeTT, ø±˙ Ä#·]+#·T≥ #ê˝≤ ø£wüºeTT.nÏºyês¡T ‘·]+#·T≥≈£î eT] e÷s¡ZyT~? uÛÑøÏÔe÷s¡ZyT. á uÛÑøÏÔe÷s¡ZeTTquÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ ìs¡à\yÓTÆq, ìkÕ«s¡úyÓTÆq, ìXÃ\yÓTÆq Áù|eTqT ø£*– ñ+&Ée˝…qT. ø£s¡àe÷s¡ZeTT˝À |òü˝≤ù|ø£å ˝Òì dæú‹ø£+fÒ eTq eTqdüT‡qTuÛÑ>∑e+‘·Tì Áù|eT‘√ ì+|ü⁄ø=qT≥ düT\uÛÑeTT. ìcÕÿeT ø£s¡à düVü≤»eTT>±HuÛÑ>∑e+‘·Tì uÛÑøÏÔì ô|+#·TqT. e÷qe⁄&ÉT mH√ï ø√]ø£\‘√, mH√ïø±s¡ eTT\T #düTÔ+≤&ÉT. ø±˙ yêÏ |òü*‘·eTT\T @yÓTÆq|üŒÏø° uÛÑ>∑e+‘·Tììs¡íj·TeTT\T>± d”«ø£]+∫, uÛÑ>∑e+‘·Tì Xs¡DTbı+<äe …qT.á $<ÛäeTT>±uÛÑ>∑e+‘·Tì ô|’ Áù|eT, uÛÑøÏÔ ø£*–q e÷qe⁄&ÉT, uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ Ä‘·àìy˚<äqeTT >±$+#·T≈£îì |üs¡e÷‘·Tàì˝À \j·TeT>∑TqT.

eT÷&Ée~ C≤„qe÷s¡ ZeTT. C≤„qe÷s¡ ZeTTq≈£î n+‘·s¡TàKT\e«e˝…qT. ‘·q˝À ñqï uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ ìs¡+‘·s¡eTT dü+ã+<ÛäeTT

34

ø=qkÕ–+#·e˝…qT. ‘·q˝À ñqï #Ó’‘·qý˚T á $X¯«#Ó’‘·qéTT˝ÀìuÛ≤>∑eTT>± >∑T]ÔkÕÔ&ÉT. ÇÏº Ä‘·àkÕøå±‘êÿs¡eTTq≈£î |ü$Á‘·‘· m+‘√eTTKéTT. X¯ó<ä∆, ãT<ä∆, eTTøÏÔ dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q |üs¡e÷‘·à‘√ ìs¡+‘·s¡eTTdü+ã+<ÛäeTT ô|≥Tºø√e …qqï n~ ‘·q˝Àì |ü$Á‘·‘· e\¢H kÕ<Ûä eT>∑TqT.dü‘·ÿs¡à\ e\¢H˚ e÷qe⁄&ÉT |ü$Á‘·T&É>∑TqT. X¯Øs¡eTT, eTqdüT‡,Ç+Á~j·TeTT\T, ãT~∆ ‘·‘·Ô«eTT\qT <ëÏq |üs¡‘·‘·«eTTqT nqTuÛÑeeTT˝ÀìøÏ ‘Ó#·TÃø=qTqT. uÛÑøÏÔ Òì C≤„qeTT ìs¡s¡∆ø£eTT. ø±ãÏº C≤„qe÷s¡ZeTTqTne\+_+#˚ yês¡T dü‘·ÿs¡à\‘√ bÕ≥T, uÛÑøÏÔì ≈£L&Ü ø£*– ñ+&Ée …qT.

35

4. |üs¡e÷‘·à |üs¡+<ÛëeT+uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nìï Á|ü<˚X¯eTT\˝ÀqT düe÷qeTT>± ñHêï&Éì

ôdsTT+Ÿ u…sêïsY¶ ‘Ó*ô|qT.

uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’>∑\ qeTàø£eTT, eT]j·TT <Ûäsêà#·s¡DqT <äèwæº˝Àô|≥Tº≈£îì dü+|òüTeTT˝Àì e÷qe⁄\T Hê\T>∑T $<ÛäeTT\T>± >∑T]Ô+|üã&çHês¡T. yês¡T ÄdæÔ≈£î\T, HêdæÔ≈£î\T, ÄdæÔø£ HêdæÔ≈£î\T, HêdæÔø£ ÄdæÔ≈£î\T.ÄdæÔ≈£î\T uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTHêï&Éì qeTà&Éy˚T >±ø£ uÛÑ>∑e+‘·Tì uÀ<Ûäq\qTÄ#·]kÕÔs¡T. HêdæÔ≈£î\T uÛÑ>∑e+‘·Tì qeTàø£, <Ûäs¡àe÷s¡ZeTTqT Ä#·]+#·s¡T.ÄdæÔø£HêdæÔ≈£î\T uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ñHêï&Éì qeTTà‘ês¡T ø±˙ Äj·Tq ‘Ó*|æq<Ûäs¡àdü÷Á‘·eTT\T bÕÏ+#·s¡T. HêdæÔø£ ÄdæÔ≈£î\T uÛÑ>∑e+‘·Tì qeTàø£ b˛sTTq|üŒÏø° <Ûäs¡àe÷s¡ZeTTqT Ä#·]+#Ó<äs¡T. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT düs¡«yê´|æ. Äj·TqÒì Á|ü<˚X¯eTT Ò<äT. nsTTq|üŒÏø° n>√#·s¡yÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·Tì ñìøÏì

e÷qe⁄\T $$<Ûä kÕúsTT\˝À >∑T]ÔdüTÔHêïs¡T.

s¡jÓTdtÁã÷ø˘ uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ ‘·q n_ÛÁbÕj·TeTTqT Ç≥T¢ ‘Ó*ô|qT.uÛÑ>∑e+‘·T&˚ düs¡«e÷qe⁄\˝À ‘·q Á|ü‹s¡÷|üeTT>± e´ø£ÔeT>∑T#·THêï&ÉT.e÷qe⁄\+<ä]˝À ‘êH˚ ñ+≥÷ @ø£‘·«eTTH˚ e´ø£ÔeTT #˚j·TT#·THêï&ÉT.

u≤u≤ #Óù|Œ~ n<˚. e÷qe⁄\+<äs¡÷ ˇø£ÿfÒ. yês¡+‘ê Ä‘·àdü«s¡÷|ü⁄ Ò. uÛÑ÷$T MT<ä e÷qe⁄\+<äs¡÷ Ä |üs¡e÷‘·à jÓTTø£ÿ Á|ü‹ì<ÛäT Ò.eTq+<ä] J$‘·eTT\ eT÷\‘·‘·Ô«eTT Ä ~e´‘·«y˚T. á dü‘· eTTqT‘Ó\TdüTø=qTfÒ e÷qe J$‘· |üs¡e÷s¡úeTT.

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ìsêø±s¡T&ÉT, s¡÷|üs¡Væ≤‘·T&ÉT, >∑TD≤r‘·T&ÉT, ì]«ø±s¡T&ÉT, ã+<ÛäqeTT\T ˝Òìyê&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ˇø£ ø±s¡´eTTø±<äT.uÛÑ>∑e+‘·Tì ìs¡«∫+#·T≥≈£î |ü<äeTT\T #ê\e⁄. e÷≥\≈£î, uÛ≤yê\≈£în+<äì~ uÛÑ>∑e+‘·Tì ‘·‘·Ô«eTT.

36

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ìsêø±s¡T& nsTTq|üŒÏø° n˙ï ‘êHÓ’ ñ+≥THêï&ÉT.düeTTÁ<ä|ü⁄ Ï À ñ|ü ñ+~, nsTTHê ñ|üø£q|ü&É<äT. ø£Ás¡ À ì|ü<ë–ñ+~. Ä ì|ü ø£Ás¡ À ø£qã&É<äT. e⁄|ü˝À |ü]eTfi¯eTT ø£qã&ÉT‘·T+<ë?ø£qã&É<äT. bÕ\˝À yÓqï ñ+~. ø£qã&ÉT‘·T+<ë ø£q|ü&É<äT. n< $<ÛäeTT>±nìï≤ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT n>√#·s¡eTT>± e´ø£ÔyÓTÆ ñHêï&ÉT. e÷qeÁ|üj·T‘·ïeTT‘√ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e´ø£ÔeT>∑TqT. ø±ãÏº kÕ<Ûäq ÄeX¯ ø£‘·qT>∑T]Ô+∫, kÕ<Ûäq#˚dæ, ne´ø£ÔyÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTuÛÑeeTT˝ÀìøÏ‘Ó#·TÃø=qe˝…qT.

nìï#√≤¢ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ñHêï&Éqï~ dü‘· eTT. ø±˙ uÛÑ>∑e+‘·Tìm+‘·eT+~ Á>∑Væ≤düTÔHêïs¡T. e÷qe⁄\+‘ê ˇø£ Ø‹˝À eéVü≤]+#·s¡T.$_ÛqïØ‘·T\˝À, nq>± me]Ø‹ yê]~ nqï≥T¢>± e÷qe Á|üj·T‘·ïeTT»s¡T>∑T#·Tqï~. Á|üj·T‹ï+∫q yê]øÏ Á|üj·T‹ï+∫q+‘· nqï≥T¢>±yê]yê] nqTuÛÑeeTTq≈£î uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT \uÛÑ eTe⁄‘·THêï&ÉT.

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nœ˝≤+&Éø√Ï ÁãVü‰à+&É Hêj·T≈£î&ÉT. Äj·TH˚ $X¯«#Ó’‘·qéTT. düèwæºjÓTTø£ÿ düs¡«X≈£îÔ\ eT÷\dü«s¡÷|üeTT á uÛÑ>∑e‘Y ‘·‘·Ô«yT.

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT $sêŸ dü«s¡÷|ü⁄&ÉT. á düèwæº j·÷e‘·TÔ Äj·Tq qT+&çñ<ä“¤$+∫q<˚. uÛÑ>∑e+‘·Tì #˚] e÷j·Tñ+≥T+~. y˚<äeTT\T áe÷j·TqT ≈£L&Ü C≤„qdü+|ü<ä>±H˚ uÛ≤$+#·&ÉyÓTÆq~. uÛÑ>∑e+‘·Tì düs¡«X¯øÏÔeTj·T‘·‘·Ô«eTT e\¢H˚ á düèwæº @s¡Œ&çq~. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ‘·qdüsê«+‘·sê´$T ‘·‘·Ô«eTT‘√ á »>∑Hêï≥ø£eTTqT Ä&çdü÷Ô, Äq+~düTÔHêï&ÉT.

á Á|ü|ü+#·eTT uÛÑ>∑e+‘·Tì ìj·T+Á‘·D˝À kÕ>∑T#·Tqï ‘·s¡+>∑eTT\jÓTTø£ÿ düeT÷Vü≤eTT. ~e´#Ó’‘·qéTT‘√ ≈£L&çq eTqy˚T á ‘·s¡+>∑eTT\jÓTTø£ÿ yÓTT<ä\T eT]j·TT ∫es¡. á nq+‘· $X¯«eTT |üs¡e÷‘·à jÓTTø£ÿ

37

Ä≥düú\eTT. ‘·q ‘·è|æÔ Äq+<äeTT\ ø=s¡≈£î uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT á »>∑Hêï≥ø£eTTqT »]|ædü÷Ô ñHêï&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·T&˚ á $X¯«eTTq≈£î düsê«~Ûø±].nÏº uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nHø£ s¡÷|üHêeTeTT\‘√ á düèwæºj·T+<äT nHø£eTT>±e´ø£ÔeT>∑T#·THêï&ÉT. á $X¯«eTT uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ Ä≥, bÕ≥, qè‘· eTT,dü÷Á‘·+ yÓTT<ä …’q$. á »>∑Hêï≥ø£eTT˝À bÕÁ‘·<Ûës¡T\T, s¡#·sTT‘·, &Ó’¬sø£ºs¡Tn˙ï uÛÑ>∑e+‘·T&˚ nsTT ñHêï&ÉT.

eTqeTT mes¡eTT? eTq˝À ñqï~ ‘·‘Y, nq>± Ä uÛÑ>∑e‘Y dü«s¡÷|üyT.á $wüj·TeTTqT eTqeTT Á>∑Væ≤+∫, á Hê≥ø£eTT˝À uÛ≤>∑düTú\eTyê«*.eTqeTT m\¢y˚fi¯ ≤ Á‹ø£s¡DX¯ó~∆>± uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|ü»„‘√H˚ J$+#ê*.

uÛÑ>∑e+‘·T&˚ dü‘· eTT, uÛÑ>∑e+‘·T&˚ á $X¯«eTTq≈£î düsê«~Ûø±].á $X¯«eTTq≈£î uÛÑ>∑e+‘·T&˚ #Ó’‘·q´s¡÷|ü⁄&ÉT. á düèwæºøÏ ø±\, ø±s¡D,ø£s¡à, ø±s¡ eTT n˙ï ‘êHÓ’ ñHêï&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·T&˚ á $X¯«eTT˝À nH˚ø£JesêdüT\T>± e´ø£ÔeT>∑T#·THêï&ÉT.

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT >∑TD≤r‘·T&ÉT. |ü+#·uÛÑ÷‘·eTT\ ‘·‘Ô·«eTT˝…’q X¯ã›,düàs¡Ù, s¡÷|ü, s¡dü, >∑+<Ûë\≈£î nr‘·yÓTÆq dæú‹ uÛÑ>∑e+‘·Tì~. nÏº ìsêø±s¡dæú‹ì y˚<äeTT Ò $e]+#· Òø£b˛jÓTqT. e÷≥\˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì mes¡T$e]+|üC≤\s¡T. ø±˙ á ‘·‘Ô·«eTT nqTuÛÑeeTT <ë«sê $~‘·y˚T. n<˚n+‘·T Òì Äq+<äeTT.

ÇÏº nq+‘·yÓTÆq Äq+<äeTTqT ã&Éj·Te˝…qqï e÷qe⁄&ÉTyÓTT≥ºyÓTT<ä≥ ‘·q nVü≤+ø±s¡eTTqT s¡÷|ü⁄e÷|üe …qT. á Á|üj·T‘·ïeTTn+<äs¡T #˚j·Te#·TÃqT. ø±˙ ø=~›eT+~ e÷Á‘·y˚T kÕ<Ûäq#˚dæ ‘·]+#·T#·THêïs¡T. uÛÑ>∑e+‘·Tì jÓTTø£ÿ nH˚ø£‘·«eTT˝Àì @ø£‘·«eTTqT, #ê˝≤‘·≈£îÿeeT+~ Á>∑Væ≤düTÔHêïs¡T.

38

á düèwæº À uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nH˚ø£ s¡÷|üeTT\‘√ ø±˝≤qT >∑TDeTT>±,nH˚ø£#√≥¢ ne‘·]+#ÓqT. Ä ne‘ês¡eTT\T uÛÑ>∑e+‘·Tì \ø£åDeTT …’qÁù|eT, ‘ê´>∑eTT, <äj·T, ø±s¡TD´eTT, C≤„qeTT yÓTT<ä …’q yêÏH˚ e´ø£ÔeTT#˚ôdqT.

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT >∑TDo\T&ÉT. >∑TDo\T&ÉT nq>± uÛÑ>∑e+‘·Tì>∑TDeTT\qT e]í+|ü e÷qe⁄ì ‘·s¡eTTø±<äT. nsTTq|üŒÏøÏ uÛÑ>∑e+‘·Tì108, 1008 Hêe÷\‘√ Äj·Tq >∑TD>∑DeTT\qT e÷qe⁄&ÉT >∑Ts¡TÔ#düT≈£î+≥÷ ñ+≤&ÉT. ÇÏº >∑TD o\T&Ó’q |üs¡e÷‘·àqT uÛÑøÏÔ‘√ e÷qe⁄\TnH˚ø£ Ø‘·T\ ns¡Ãq\T, |üP»\T, »|üeTT\‘√ ‘·eT Áù|eTqT#ê≥Tø=+<äTs¡T.

á $X¯«eTT˝Àì JesêdüT\˙ï, nDTe⁄ qT+&ç |òüTqeTT es¡≈£înìï≤ uÛÑ>∑e+‘·T&˚ ñHêï&Éì Vü≤ø˘‡ Ò ‘Ó*ô|qT.

á düèwæº˝Àì JesêdüT\T uÛÑ>∑e+‘·Tì ñìøÏì >∑T]Ô+#·˝Òø£b˛‘·Tqï$. e÷qe⁄\˝À ≈£L&Ü ÄdæÔ≈£î\T e÷Á‘·y˚T uÛÑ>∑e+‘·Tì ñìøÏì>∑T]Ô+#·>∑\T>∑T‘·THêïs¡T.

<˚yê\j·TeTT\˝À ns¡ÃHêeT÷s¡TÔ\qT Äsê~Ûdü÷Ô ñ+≤eTT. áÄsê<Ûäq\T ô|]π> ø=B› n$ |ü⁄D πøåÁ‘·eTT\T>±qT, |ü$Á‘· düú\eTT\T>±qTÁ|üdæ~∆#Ó+<äT‘êsTT. á |ü⁄D πøåÁ‘·eTT\ jÓTTø£ÿ eTVæ≤eT\qT mes¡÷ø±<äqs¡T. á |ü⁄D πøåÁ‘·eTT\qT <ä]Ù+∫, ns¡ÃHêeT÷s¡TÔ\ <äs¡ÙqeTT#düT≈£îqïyês¡+<ä]ø° nqTuÛÑeeTT\T ø£\>∑ø£ b˛e#·TÃqT. ø±˙ Ä |ü⁄D´düú\Á|ü<˚X¯eTT‘√ eTq˝À |ü$Á‘· uÛ≤eeTT\T ô|]– eTqdüTq Á|üXÊ+‘·‘·#√≥T #˚düTø=qTqT.

39

uÛÑ>∑e+‘·Tì <äs¡ÙqeTT #˚düTø=qe …qqï n+‘·s¡›èwæº nedüs¡eTT.n+‘·s¡›èwæº >∑\yê&çøÏ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ‘˚*ø£>± \uÛÑ eT>∑TqT. u≤Vü≤´eTT>±uÛÑ>∑e+‘·Tì yÓ‘·≈£î≥, >∑T]Ô+#·T≥ #ê˝≤ ø£wüºkÕ<Ûä eTT.

kÕ<Ûäq˝À yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ e÷qe⁄&ÉT n+‘·s¡›èwæº n\es¡#·T ø√e …qT.Ä |æ<ä|ü eTqdüT‡˝Àì n]wü&É«s¡ZeTT\qT ‘·´õ+∫ |ü$Á‘·T\T>±e÷s¡e˝…qT. ‘·q Vü≤è<äj·TeTT˝Àì $wüj·T yêdüq\qT, dü+≈£î∫‘·uÛ≤eeTT\qT ‘=\–+#·T≈£îì Vü≤è<äj·TeTTqT $XÊ\ |üs¡#·Tø=qe …qT.á $<ÛäeTT>± ‘·q˝À n+#Ó\+#Ó\T>± e÷s¡TŒ\T kÕ~Û+#·e˝…qT.uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ eTq≈£î eT<ä qTqï n&É¶+≈£î\qT ˇø£§ø£Ï>± ‘=\–+#·Tø=qe …qT. uÛÑ>∑e+‘·Tì kÕ<Ûäq˝À m<äTs¡jT´ Ä≥+ø£eTT\T, ø£wüºeTT\≈£îyÓs¡Teø£, yêÏì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ø£*Œ+∫q neø±X¯eTT\T>± uÛ≤$+#·Tø=qe …qT. á kÕ<Ûäq˝À eTq≈£î nee÷qeTT\T m<äTs¡e«e#·TÃ. ø±˙uÛÑ>∑e+‘·Tì miTø£‘√ kÕ<Ûäq˝À eTT+<äT≈£î kÕ>∑e …qT.

uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#·eTT @bÕÏ~? kÕe÷q´ Á|ü»\‘√ ì+&çq áÁ|ü|ü+#·eTT kÕe÷q´eTT>±H˚ nì|æ+#·TqT. ‘ê‘êÿ*ø£yÓTÆq düTKdü+‘√wüeTT\T <=s¡T≈£îqT. ø±˙ e÷qe⁄&ÉT ‘·≥Tºø√ Òì, Væ≤+#·ì mH√ïø£wüºqwüºeTT\qT m<äTs=ÿqe\dæ ñ+≥T+~. XÊX¯«‘·yÓTÆq Äq+<äeTTø=s¡≈£î e÷qe⁄&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tì yÓ’|ü⁄ <äèwæº eTs¡\Ãe˝…qT. e÷qeÁ|üj·T‘·ïeTT á H˚|ü<∏ä eTT˝À #ê˝≤ nedüs¡yÓTÆj·TTqï~. e÷qe⁄&ÉTˇø£ÿ n&ÉT>∑T uÛÑ>∑e+‘·TìyÓ’|ü⁄ yùdÔ, uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT eTqyÓ’|ü⁄ |ü~ n&ÉT>∑T\Ty˚kÕÔ&ÉT. á dü‘· eTTqT Á>∑Væ≤+∫ e÷qe⁄&ÉT ÁX<ä∆‘√ kÕ<Ûäq dü\T|üe …qT.ø£\\ Á|ü|ü+#·eTT˝À ø±ø£ yêdüÔe Á|ü|ü+#·eTT˝À e÷qe⁄&ÉT J$+∫,kÕ~Û+#·e …qT. ø£ùwº|òü* nHêïs¡T eTq ô|<ä›\T.

40

düèwæº˝À nDTeDTe⁄Hê uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTHêï&ÉT. düs¡«JesêdüT\˝ÀuÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ñHêï&ÉT nH˚ dü‘· eTTqT Á>∑Væ≤+#ê*. düèwæº Àì kÕ<Ûës¡De÷qe⁄\qT eT]j·TT n‘· \Œ JesêdüT\qT ‘·q kÕ«s¡ú+ ø√dü+ |”&ç+∫,qwüºeTT ø£\T>∑CÒj·Tsê<äT.

uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ nH˚ø£ s¡÷|üeTT\T. @ s¡÷|üeTT˝À nsTTHêuÛÑ>∑e+‘·Tì ø=\Tee#·TÃqT. ø±˙ |ü]$T‘·yÓTÆq Ä˝À#·q\‘√ |ü]$T‘·T\TÒq≥Te+Ï |üs¡e÷‘·àì ø=\#·T≥ ‘·|æŒ<äeTT. uÛÑ>∑e+‘·Tì eTqeTT á

$XÊ«ìøÏ n~Ûø±]>± uÛ≤$ùdÔ, Ä n~Ûø±] jÓTTø£ÿ eTqïq\ø√dü+ e÷qe⁄&ÉT‘ê|üÁ‘·j·T|ü&É‘ê&ÉT. á H|ü<∏ä eTT˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ dü+ã+<ÛäeTT πøe\+Ç#·TÃ|ü⁄#·TÃ≈£îH e´eVü‰s¡eTT˝À $T–*b˛‘·T+~. Ç~ dü]ø±<äT. |üP»\T,ns¡Ãq\T, »|üeTT\‘√ uÛÑ>∑e+‘·Tì Äsê~Û+#·T≥ eT+∫<, nsTTq|üŒÏø°dü<ë#ês¡eTT‘√ eTq˝À e÷s¡TŒ\T kÕ~Û+#ê*.

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT düs¡«yê´|æ, düs¡«XøÏÔeT+‘·T&ÉT, düs¡«E„&ÉT, düsê«+‘·sê´$T.Äj·Tq nœ˝≤+&É ø√Ï ÁãVü‰à+&ÉHêj·T≈£î&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·Tì ‘·‘·Ô«eTT,C≤„qeTT\qT eTq |ü⁄sêDeTT\T nHê~>± e÷qe⁄q≈£î ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï$.nÏº uÛÑ>∑e+‘·T&çì kÕ~Û+#·&Éy˚T eTq J$‘·\ø£å eTì ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï$.\ø£å´eTT ~X¯>± Á|üj·÷DeTT »s¡T>∑e˝…qqï eTq˝À e÷s¡TŒ\Tnedüs¡eTT. eT] á uÛÑ>∑e+‘·Tì kÕ<Ûäq e\¢ eTq˝À eT+∫ e÷s¡TŒ\Tø£\T>∑T#·Tqïyê? e÷qe⁄&ÉT ‘·q˝Àì ‘êeTdæø£ \ø£åD≤\qT, sê»dæø£\ø£åD≤\qT $&É∫ kÕ‹«ø£ \ø£åD≤\qT n_Ûeè~∆ |üs¡#·Tø=qe …qT. ÇÏºeT+∫ e÷s¡TŒ\qT sêã≥Tºq<˚ uÛÑ>∑e+‘·Tì ‘·‘Ô·«eTT, C≤„qeTT.

eTq<äèwæº mÏº<√ düèwæº nÏº~. eTqeTT |ü⁄Ïºq|üŒÏqT+&ç eTq‘·*¢<ä+Á&ÉT\ dü+s¡ø£åD˝À ô|s¡T>∑T‘·THêïeTT. eTq Jeq $<ÛëqeTTq≈£î

41

eTq n\yêfÒ¢ Á|ü<Ûëq ø±s¡DeTT. á n\yê≥T¢ eTqeTT eTq ô|<ä›\qT+&çÁ>∑Væ≤düTÔHêïeTT. >∑‘·»qà bÕ|ü|ü⁄D´ $wüj·Tyêdüq\qT ãÏº eTq≈£î á»qà˝Àì n\yê≥T¢ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥Tqï$. >∑‘· »qà dü+kÕÿs¡eTT\e\¢H˚ eTq≈£î Á|üdüTÔ‘· »qà˝À uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ eT≈£îÿe ø£\T>∑TqT. H˚qTmes¡T? H˚qT mø£ÿ&çqT+&ç e#êÃqT? Hê~ nqTq~ @~? yÓTT<ä …’qÁ|üXï\ô|’ ÁX<ä∆ ô|Ïºqyês¡T ‘·eT kÕ<ÛäqqT ìsê≥+ø£eTT>±, uÛÑøÏ Ô ÁX<ä∆\‘√ø=qkÕ–+∫ >∑eT´eTT #˚s¡T<äTs¡T.

uÛÖ‹ø£ <äèwæº>∑\ e÷qe⁄&ÉT Á|üeè‹Ô À J$kÕÔ&ÉT. n+‘·s¡›èwæº>∑\e÷qe⁄&ÉT ìeè‹Ô˝À J$kÕÔ&ÉT. Á|üeè‹Ô˝À ñqïyê&ÉT @ø£‘·«eTT˝ÀnHø£‘·«eTTqT Á>∑Væ≤kÕÔ&ÉT. ìeè‹Ô e÷s¡ZeTT˝À ñqïyê&ÉT nHø£‘·«eTT˝À@ø£‘·«eTTqT Á>∑Væ≤kÕÔ&ÉT. n+‘·s¡›èwæº n_Ûeè~∆øÏ H˚qT, Hê~ nH˚nVü≤+ø±s¡eTT e<ä\e …qT. n+<äTø£H˚ eTq ô|<ä›\T eTH√HêX¯eTTqTdü÷∫+#ês¡T. eTq˝Àì #Ó&ÉT ‘·–Z+#·T≈£îì, eTq˝À eT+∫ìô|+#·Tø=qe˝…qT.

uÛÑ>∑e+‘·Tì ø=s¡≈£î #˚ùd kÕ<Ûäq≈£L&Ü ˇø£ düeTÁ>∑yÓTÆq Á|üD≤[ø£.πøe\+ eTq˝À ñqï #Ó&ÉT n\yê≥¢qT ‘·–Z+#·T≈£îqï+‘· e÷Á‘·eTTqdü]b˛<äT. eTq eTqdüT‡qT ≈£L&Ü ìj·T+Á‹+#ê*. eTq eTqdüT‡ ø±eT,Áø√<∏ä, ˝ÀuÛÑ, yÓ÷Vü≤, eT<ä, e÷‘·‡s¡ eTT\‘√ n|ü$Á‘·yÓTÆ b˛‘·Tqï~.ÇÏº eTqdüT‡qT |ü$Á‘·yÓTTqs¡Ã e …qT. n~ m≥T¢ kÕ<Ûä eT>∑TqT? kÕ<ÛäHêdü+|ü‹Ô nsTTq XeTeTT, <äeTeTT, ñ|üs¡‹, Bø£å, ÁX<ä∆, düe÷<ÛëqeTT\‘√eTqeTqdüT‡qT ìs¡+‘·s¡eTT |ü$Á‘·eTT>± ñ+#·Tø√e …qT. |ü$Á‘·yÓTÆqeTqdüT‡‘√H˚ eTq˝Àì Ä‘·àqT <ä]Ù+#·M\>∑TqT, nq>± eTq˝ÀìÄ‘·àjÓTTø£ÿ Á|ü‹_+ãeTT eTq eTqdüT‡ô|’ Á|ü‹_+_+#·TqT. n|üŒÏ<ëø±eTqeTT eTq˝Àì Ä‘·àqT Á>∑Væ≤+#· ÒeTT.

42

eT*q|ü&çq >±E ‘·\|ü⁄\qT XóÁuÛÑ|üs¡#·>±H yÓ\T>∑T Ç+Ï ÀìøÏÁ|üy˚•+#·TqT. n<˚Ø‹˝À eTqeTqdüT‡ |ü$Á‘·eTT>±qT, Vü≤è<äj·TeTTqT$XÊ\eTT>±q÷ e÷s¡TÃø=q>±H <ä«+<ä«eTT\‘√ ≈£L&çq á Á|ü|ü+#·eTTqTdüeT<äs¡ÙqeTT‘√ XÊ+‹ì nqTuÛÑ$kÕÔeTT.

<ä«+<ä«eTT\‘√ ≈£L&çq~ á Á|ü|ü+#·eTT. e÷qe⁄&ÉT Ä•+#˚~eT÷&ÉT. n$ dü‘Y,∫‘Y eT]j·TT Äq+<äeTT\T. dü‘Y nq>± XÊX«‘·yÓTÆq~.∫‘Y nq>± ‘Ó\TdüTø=qT≥. @$T ‘Ó\TdüTø=qT≥? uÛÑ>∑e+‘·Tì C≤„qeTT.nq>± e÷qe⁄ì ‘·è|æÔ|üs¡#˚~ dü∫Ã<ëq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q uÛÑ>∑e+‘·T&˚nì uÛ≤eeTT. ndü‘√e÷ dü<äZeTj·T ‘·eTk˛e÷ CÀ´‹s¡ZeTj·T eTè‘√´sêàneTè‘·+>∑eTj·T z+ XÊ+‹, XÊ+‹, XÊ+‹'

e÷qe⁄ì kÕ<Ûäq˝À eT÷&ÉT Ä≥+ø£eTT\T ø£\e⁄. n$ düeTj·TeTT,X¯Øs¡eTT, nH˚ø£‘·«eTT. e÷qe⁄&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tì ø±\dü«s¡÷|ü⁄ì>±uÛ≤$+∫q+‘· ø±\eTT uÛÑ>∑e+‘·Tì dü‘·TŒs¡Twüßì>± uÛ≤$+#· Ò&ÉT. n~ˇø£ ns¡ú+ø±ì nq+‘· ‘·‘·Ô«eTT>± uÛ≤$+#·&É+ e\¢ uÛÑ>∑e+‘·Tì Áù|eT≈£î,nqTÁ>∑Vü‰ìøÏ, C≤„qeTTq≈£î, Äq+<äeTTq≈£î <ä÷s¡eTe⁄#·THêï&ÉT.uÛÑ>∑e+‘·Tì á $<Ûä+>± ø=\e&É+ e\¢, kÕ«s¡úeTT‘√ \_∆bı+<˚+<äT≈£îø£èwæ dü\T|ü⁄‘·÷, uÛÑ>∑e+‘·Tì Äsê~Û+#·&É+ eTs¡∫b˛‘·THêïs¡T.

uÛÑ>∑eBZ‘· <ë«sê lø£èwüíuÛÑ>∑yêqT&ÉT ns¡T®qT&çøÏ ‘·q $X«s¡÷|üeTTqT#·÷|æ+#ÓqT. ~e´H˚Á‘·eTT\‘√ ns¡T®qT&ÉT Ä $X¯«s¡÷|üeTTqT <ä]Ù+#·>∑*¬>qT. j·TT<ä∆eTT ÁbÕs¡+uÛÑeTe«≈£î+&ÜH˚ øös¡e⁄\T Ä j·TT<ä∆eTTqVü≤‘·eT>∑T≥ Ä $X¯«s¡÷|üeTTq >±+#ÓqT. ÇÏº C≤„qeTT‘√ ≈£L&çquÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ø±\dü«s¡÷|ü⁄&Éì, n˙ï eTT+<äT>± ìs¡íj·TyÓTÆ b˛‘·T+≤sTTnqï uÛ≤eeTT\T e÷qe⁄\˝À @s¡Œ&ÓqT. ‘·|ü\T #˚dæq e÷qe⁄\Tø±\dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q uÛÑ>∑e+‘·Tì yÓT|üø√dü+ Á|üj·T‘·ï+ #˚kÕÔs¡T. ø±\

43

dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q uÛÑ>∑e+‘·Tì ø√]ø£\‘√ Äsê~Û+#·T≥ »s¡T>∑T‘·Tqï~. ø±\dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷qe⁄\qT düèõ+#·T#·T, b˛wæ+#·T#·÷, HêXqyÓTTqs¡TÃ#·THêï&Éì M] uÛ≤eeTT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q kÕ«s¡ú+ ø√dü+Ç∫Ã|ü⁄#·TÃø=qT $<ÛäeTTq≈£î n\yê≥T|ü&ÓqT.

e÷qe⁄\T uÛÑ>∑e+‘·Tì ø±\dü«s¡÷|ü⁄ì >±H ø±ø£ Á|üø£è‹ dü«s¡÷|ü⁄ì>±qT Äsê~Û+#·T#·T+&ÓqT. uÛÑ$wü ‘·TÔ À ˇø£ \_∆ì bı+<äT≥≈£î, Ò<ë>∑‘·+˝À #dæq ‘·|ü\≈£î •ø£åqT ‘·|æŒ+∫, Ò≈£î+&Ü #j·TT≥≈£î e÷qe⁄&ÉTø±\eTTqT, Á|üø£è‹ì Äsê~Û+#·T#·THêï&ÉT. eT‘·|üs¡eTT>±qT, dæ<ë∆+‘·|üs¡+>±q÷ ø±\eTT #ê˝≤ rÁeeTT>± uÛ≤$+∫ »]–q j·TT<ä∆eTT\T#·]Á‘· À eTq≈£î $~‘·y˚T.

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT uÛÑ÷$Tô|’ ne‘·]+∫q|ü⁄&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tì jÓTTø£ÿ düVü≤»\ø£åDeTT\˙ï á ne‘ês¡ |ü⁄s¡Twüßì˝À ≈£L&Ü ñ+&ÉTqT. ø±˙ ne‘ês¡eTT|ü]$T‘·yÓTÆq e÷qes¡÷|üeTTq, ‘·q ne‘ês¡ ø±\eTT˝À ˇø£uÛÖ‹ø£s¡÷|üeTTq e´eVü≤]+#·TqT. ne‘ês¡eTT düeTø±©qT\T>±qT,ne‘ês¡eTT düMT|üeTTq >∑&ç|æq e÷qe⁄\T ne‘ês¡eTT jÓTTø£ÿeTVæ≤e÷ì«‘· \ø£åDeTT\qT Á>∑Væ≤+‘·Ts¡T.

uÛÑ÷$TMT<ä ne‘ês¡eTT Òì düeTj·TeTT˝À uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Ò&ÉT nìnqeTT ø£<ë! á $X¯«eTTqT ìj·T+Á‹+#·T uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Òø£b˛e⁄≥nqTq~ ndü+<äs¡“¤eTT. uÛÑ>∑e+‘·Tì n+<äTπø dü‘Y, ∫‘Y, Äq+<ädü«s¡÷|ü⁄ì>± ø=\T#·T≥, uÛÑ>∑e+‘·Tì kÕ<Ûäq˝À \_Û+∫q Á|üXÊ+‘·‘·,uÛÑ>∑e+‘·Tì jÓTTø£ÿ |òü\y˚T nì >∑T]Ô+#·e …qT.

ì‘· J$‘·eTT˝À eTqeTT nqTuÛÑ$+#·T Á|üXÊ+‘·‘· eTq ùd«#·Ã¤≈£îeT÷\eTT. <Ís¡®q´eTT, Væ≤+dü\T e÷qe⁄ì qT+∫ <ä÷s¡eTT>± ñ+#·TqT.

44

Á|ü‹ ø£ÿs¡T z|æø£, nVæ≤+dü\≈£î n\yê≥T|ü&Ü*. uÛÑ>∑yêqT&ÉT m|ü&ÉTXÊ+‹ e÷s¡ZeTTH˚ dü÷∫+#·TqT. uÛÑ>∑e+‘·Tì Ä<˚X¯eTTqT uÛÑ+>∑|üs¡TdüTÔVæ≤+kÕ, <Ís¡®q´eTT\≈£î ‘ê$e«sê<äT.

uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ $<Ûj·TT&Ó’qyê&ÉT, Á|üø£è‹ ìj·Te÷\≈£î ø£≥Tºã&çqyê&ÉT #êe⁄≈£î uÛÑj·T|ü&É&ÉT. ø±s¡DeTT yê&çøÏ eT+∫ ø£s¡à\ jÓTTø£ÿ #Ó&ÉTø£s¡à\ jÓTTø£ÿ |òü*‘·eTT\ ne>±Vü≤q ø£\<äT. eTq ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT eTqyTìj·T+Á‹+#·Tø√yê\qï ãT~∆, C≤„qeTT M]øÏ ø£\<äT. ø=ìï dü+|òüT≥q\TeTq#‹˝À ñ+&Ée⁄. n≥Te+Ï dü+|òüT≥q\≈£î eTq≈£î u≤<Ûä ‘· ñ+&É<äT.eTq nBÛqeTT˝À ñqï ø£s¡Ôe´ø£s¡à\≈£î Á|üX¯+dü, $eTs¡Ù\T ‘√&É>∑TqT.

C≤„q+ ‘Ó*dæq e÷qe⁄&ÉT, ‘·q eT+∫ #Ó&ÉT\qT $~ÛÁyê‘·>±n+^ø£]+#·&ÉT. e∫Ãq neø±X¯eTT\qT e÷qe⁄&ÉT ‘·q $»„‘·‘√dü~«ìjÓ÷>∑eTT #˚düT≈£îì eT+∫ ø±s¡´eTT\T #˚j·Te#·TÃqT. ˝Ò<ë<äT]«ìjÓ÷>∑eTT‘√ <äTwüÿs¡à\≈£î bÕ≥T|ü&Ée#·TÃqT. á ø±s¡DeTT #˚‘·e÷qe⁄&ÉT ‘·q ãT~∆≈£îX¯\‘·qT ñ|üjÓ÷–+#·Tø=qe …qT. e÷qe⁄&ÉTˇø£Ï ‘·\∫q <Ó’eeTT y˚s=ø£Ï ‘·\#·TqT nqï kÕyÓT‘·qT nqTdü]+∫,e÷qe⁄&ÉT ‘·\ô|Ïºq |üqT\T ‘êqT nqT≈£îqï $<ÛäeTT>± |üP]Ô#˚j·T Òø£b˛e#·TÃqT, Ò<ë ‘êqT @MT nqTø√≈£î+&Ü ì$T‘·Ô e÷Á‘·eTT>± ‘·\∫#˚|üÏºq ø£s¡à\T |òüTqeTT>± |üP]Ôø±e#·TÃqT.

@$T »]–Hê Hê eT+∫πø »s¡T>∑TqT— ‘·qqT ‘êqT Áù|$T+∫q≥T¢>±kÕÏ e÷qe⁄ì Áù|$T+#·e˝…qT— eT‘·|üs¡eTT>± @MT Ä•+#·ø£,uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|”‹ ì$T‘·ÔeTT ø±s¡ eTT\T ìs¡«Væ≤+#·T≥— eTq#·T≥÷º ñqïe÷qe⁄\ πøåeTeTTqT ø√s¡T≥— ‘êqT @ $<ÛäeTT>± Ç‘·s¡T\qT+&ç eT+∫Ä•+#·TH√, n<˚ $<ÛäeTT>± ‘êqT Ç‘·s¡T\≈£î eT+∫ì #˚j·TT≥— eTq≈£î

45

Vü‰ì>±‘√∫q |üqT\qT Ç‘·s¡T\≈£î ø£*–+#·≈£î+&ÉT≥— düπs«»Hê'düT‡œH√uÛÑe+‘·T, ˝Àø± düeTkÕÔ düT‡œH√uÛÑe+‘·T nqT ˝Àø£HêqT&çøÏnqT>∑TD+>± eTq Jeq $<ÛëqeTTqT Ä#·]+#ê*. eTq düHê‘·q<Ûäs¡àeTT nìï Je⁄\˝À ñqï ~e´‘·«eTTqT eTq≈£î miTø£|üs¡#·T#·Tqï~.kÕ«s¡úeTT˝Òø£, dü+≈£î∫‘· uÛ≤eeTT\T ˝Òø£, |ü$Á‘·yÓTÆq eTqdüT‡‘√,$XÊ\yÓTÆq Vü≤è<äj·TeTTqT n_Ûeè~∆ |üs¡#·Tø=ì uÛÑ>∑e+‘·Tì jÓTTø£ÿ~e´ Áù|eTqT n+<äTø√yê*.

ô|’q ñ<ëVü≤]+∫q Ø‹‘√ eTq≈£î eT‘·eTT uÀ~ÛdüTÔqï~. eT‘·eTTsê»ø°j·TeTT\≈£î Væ≤+kÕ, <Ís¡®q´eTT\≈£î nr‘·yÓTÆq~. Væ≤+<ä÷eT‘·eTT,uÖ<ä∆eT‘·eTT j·TT<ä∆eTT\qT mqï&É÷ Áb˛‘·‡Væ≤+#· Ò<äT, eT‘·|üs¡yÓTÆqe÷s¡TŒ\qT ≈£L&Ü mqï&É÷ Áb˛‘·‡Væ≤+#· Ò<äT. nsTTq|üŒÏøÏ |üPs¡«eTTp&ÜsTT»yéT, ÁøÏdæºj·THé eT‘·eTT, düT|ò”\T eT]j·TT eTVü≤eTàBj·TeT‘·eTTyês¡T eT‘· e÷]Œ&û\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#ês¡T. nìï Je⁄\TuÛÑ>∑e+‘·Tì Á|ü‹ s¡÷|ü⁄eTT˝Ò nqï C≤„qeTT‘√ »+‘·Te⁄\ |ü≥¢,;<äã\V”≤qT\ |ü≥¢ <äj·T, Áù|eT, ø±s¡TD´eTT\qT ô|+#·Tø=qT≥»s¡T>∑T‘·Tqï~.

46

5. e÷qe »qàÄ. e÷qe dü«uÛ≤e+:

X¯Øs¡+, eTqdüT, Ä‘·à\ ø£\sTTø£j˚T e÷qe⁄&ÉT. eTqdüT‡ Ä‘·à\ø£\sTTø£qT e÷qdæø£, Ä<Ûë´‹àø£ dæú‹ n+≤s¡T. ø±ãÏº e÷qe⁄ìdü«uÛ≤eeTT á eT÷&ç+Ï ø£\sTTø£‘√ ≈£L&çq~. e÷qe⁄&ÉT ‘·qJeqeTTqT ¬s+&ÉT dæú‘·T\˝À ø=qkÕ–+#·T#·THêï&ÉT. 1. ÇVü≤eTT 2.|üs¡eTT. 1. uÛÖ‹ø£eTT 2. Ä<Ûë´‹àø£eTT. 1. nXÊX«‘·eTT 2. XÊX«‘·eTT.ì»eTT>± e÷qe⁄ìøÏ ‘·q<ä+≥÷ @MT˝Ò<äT. e÷qe⁄&ÉT Js√.uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT V”≤s√. düTHêïeTT+<äT ª1μ #˚]Ã‘˚ düTHêï≈£î $\Teô|s¡T>∑T‘·T+~. e÷qe⁄ì#·T≥÷º uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ñ+≥THêï&ÉT. nsTTq|üŒÏø°e÷qe⁄&ÉT m≥T¢ e]ÔdüTÔHêï&Éj·÷´ n+fÒ ø=+‘·eT+~ Js√\T>±qT (nq>±Ä<Ûë´‹àø£eTT˝À ù|<äyê]>±qT) eT]ø=+<äs¡T Ä<Ûë´‹àø£e÷s¡ZeTTquÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ uÛÑøÏÔ ÁX<ä∆\‘√ ‘·eT J$‘·eTT\qT uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ düeT]Œ+#·T≈£î+≥THêïs¡T.

e÷qe⁄&ÉT ¬s+&ÉT dæú‘·T\qT nqTuÛÑ$+#·T#·THêï&ÉT. eTqdüT‡eT]j·TT eTqdüT‡q≈£î ˝Àã&çq X¯Øs¡eTT‘√ ≈£L&çqdæú‹ ˇø£Ï. eTqdüT‡q≈£î nr‘·yÓTÆqdæú‹ ¬s+&Ée~. e÷qe⁄&ÉT eTqdüT‡, Ç+Á~j·÷r‘· dæú‹˝À‘·q eTqdüT‡, X¯Øs¡dæú‘·T\qT Ä<Ûë´‹àø£ dæú‹‘√ ‘Ó\TdüTø√ >∑\T>∑T‘ê&ÉT.n|ü&˚ e÷qe⁄q≈£î ‘·q X¯Øs¡, eTqdüT‡, J$‘·eTT\≈£î ì»dæú‹‘Ó\TdüTÔ+~. J$‘· |üs¡e÷s¡úeTT ns¡úeTe⁄‘·T+~. n|ü&ÉT eTqdüT‡|ü$Á‘·yÓTÆ ñqï‘· •Ksê\qT #s¡T≈£î+≥T+~ e÷qe J$‘·eTT uÛÑ>∑e+‘·TìX¯øÏÔ‘√ q&ç#˚ j·T+Á‘·eTT. á dü‘· eTTqT Á>∑Væ≤+∫qyê&ÉT uÛÑ>∑e+‘·TìÁ|ü‹s¡÷|üeTT>± e÷s¡TqT. á kÕ<Ûäq mH√ï ÁX¯eT\‘√ ≈£L&çq~. ákÕ<Ûäq˝À yÓTT<ä≥ n+‘ê düŒwüº+>± >√#·s¡+ ø±<äT, ø±˙ kÕ<Ûäq<ë«sênìï düŒwüºeTT>± ‘˚≥‘Ó\¢eTe⁄qT.

47

X¯Øs¡eTTô|’ eTqdüT‡ Hê\T>∑T $<ÛäeTT\ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄qT. 1.eTqdüT‡ |üP]Ô düŒèVü≤ Òì dü÷ø£åàdæú‹‘√ X¯Øs¡eTTô|’ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄qT.2. |üP]Ô‘Ó*$‘√, e÷qe⁄&ÉT ‘·q ÇcÕºqTkÕs¡eTT>± eéVü≤]+#·TqT.3. ‘·q e÷qdæø£ dæú‹ Ä<Ûës¡eTT>± eT∞fl düŒèVü≤ Òì dæú‹˝À |üì#j·TTqT.ÇÏºdæú‹˝À XØs¡ uÛ≤>∑eTT\≈£î |üì ø£*Œ+#·ø£b˛e#·TÃ. 4. düŒèVü≤˝À ñ+&ç>±˙, düŒèVü≤˝Òø£>±˙ Ä<Ûë´‹àø£ nqTuÛÑeeTT\qT (Äq+<äeTTqT)nqTuÛÑ$+#·T≥.

X¯Øs¡eTT yÓ\T|ü\ ñqï uÛÖ‹ø£ |ü<ës¡úeTT\ô|’ eTqdüT‡ jÓTTø£ÿÁ|üuÛ≤eeTT ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T>± ñ+&ÉTqT. yÓTT<äÏ~ ‘·q Ç+Á~j·TC≤„qeTT‘√, ¬s+&Ée~ e÷qyêr‘· |ü<ä∆‘·T\‘√. á |ü<ä∆‹˝À eTqdüT‡Ç‘·s¡T\ eTqdüT‡‘√ dü+|ò”TuÛ≤e+‘√ |üì#˚j·TTqT. ñ<ë: e÷≤¢&ÉT≥,Áyêj·TT≥. e÷qyêr‘· |ü<ä∆‹˝À Ç‘·s¡T\ eTqdüT‡˝Àì n_ÛÁbÕj·TeTT\Tùdø£]+#·T≥, <ä÷s¡<äèwæº, Ç+Á~j·÷r‘· X≈£îÔ\T ø£*– ñ+&É≥+ Ç+<äT≈£îø=ìï ñ<ëVü≤s¡D\T.

eTq XØs¡ ìsêàD eédüú À mH√ï |üqT\T >±*|”\TÃ≥, e<ä\T≥,ÄVü‰s¡ Js¡í eédüú yÓTT<ä …’q mH√ï ø£s¡à\T e÷qe⁄ì eTqdüT‡ Á|üyTj·TeTTÒ≈£î+&Ü »]–b˛#·Tqï$. eT]ø=ìï |üqT\qT e÷qe⁄&ÉT |üP]Ô düŒèVü≤‘√H˚

ìs¡«Væ≤kÕÔ&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q˝Àì s¡ø£ÔHêfi¯eTT\qT, qs¡eTT\qT,ø£+&Ésê\qT |üP]Ô>± ‘·q kÕ«BÛqeTT˝À ñ+#· Ò&ÉT.

e÷qe⁄q≈£î düeTdü´ m<äTs¡sTTq|ü&ÉT, eTqdüT‡ Ä düeTdü´≈£î‘·≥Tºø=q Òø£b˛‘·Tqï~. qs¡eTT\T ˙s¡dü|ü&ÉT#·Tqï$. e÷qe⁄&ÉT ‘·quÛÑj·TeTT e\¢, Áø√<∏äeTT e\¢, ndü÷j·T<˚«wüeTT\ e\¢qT ñÁ<˚ø£eTTq≈£î˝ÀHÓ’ m+‘√ XøÏÔì ø√˝ÀŒe⁄#·THêï&ÉT. m|ü&ÉsTT‘ á XøÏÔì ø√˝ÀŒ‘·THêï&√n|ü&ÉT qs¡eTT\ ã\V”≤q‘· @s¡Œ&ÉTqT. á qs¡eTT\ ã\V”≤q‘·

48

XØs¡eTT˝À eT¬sH√ï s¡T>∑à‘·\≈£î ø±s¡DeT>∑TqT. á H|ü<∏ä eTT˝ÀH >∑T+&Ó»ãT“\T, Js¡íø√X yê´<ÛäT\T yÓTT<ä …’q$ dü+Áø£$T+#·TqT. n+<äTπø yÓ’<äT´&ÉTs√–jÓTTø£ÿ e÷qdæø£ dæú‹ì Á>∑Væ≤+∫ s√–øÏ ‘=+<äs¡>± qj·TeT>∑Tqìñ‘ê‡Vü≤|üs¡∫, eT+∫ e÷≥\T #Ó|üqT. XÊ+‘·eTTqT, ñ‘ê‡Vü≤eTTqTnqTuÛÑ$+#·T s√– ‘·q s¡T>∑à‘·\ qT+&ç ‘=+<äs¡>± ø√\Tø=qTqT.

qeTàø£eTT\T ≈£L&Ü eTqdüT‡ô|’ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄qT. qeTàø£eTT‘√ø=+<äs¡T s√>∑eTT\qT ‘·–ZkÕÔs¡T. á qeTàø£eTT\‘√ s√>∑eTT\Tqj·TeTe«&ÉeTH~ me]ø° n+‘·Tã≥º<äT. ø±˙ Ç$»s¡T>∑T‘·TH ñ+≤sTT.Ç<˚ $<ÛäeTT>± e÷qyêr‘· X¯≈£îÔ\T e÷qe⁄ì eTqdüT‡ô|’ Á|üuÛ≤$‘·eTT#·÷|ü⁄≥ ≈£L&Ü »s¡T>∑TqT. á Á|üÁøÏj·TqT Ábıô|òdüsY ¬s’Hé Ä#·s¡D|üPs¡«ø£eTT>± ìs¡÷|æ+#ÓqT. eTq≈£î bÕ∫ø£\ Ä≥ ‘Ó\TdüT. á bÕ∫ø£\Ä≥˝À bÕ∫ø£\T @ dü+K´qT #·÷|ü⁄H√ kÕe÷q´e÷qe⁄\≈£î ‘Ó*j·T<äT.ø±˙ bÕ∫ø£\ dü+K´qT eTT+<äT>± ìs¡ísTT+#·>∑\ yês¡THêïs¡T.

eTqdüT‡ø√]q |üqT\T X¯Øs¡ìsêàD e´edüú‘√ »]–b˛e⁄#·Tqï~.eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ eT+∫#Ó&ÉT\ e÷qdæø£ dæú‹ X¯Øs¡eTTô|’ Á|üuÛ≤eeTT#·÷|ü⁄qT.

X¯Øs¡eTT ø±\eTT˝À uÛ≤>∑eTT. ø±˙ eTqdüT‡q≈£î ø±\ Á|üuÛ≤eeTTk˛ø£<äT. eTqdüT‡ ø£ ø£|üŒ˝≤+Ï~. ø£|üŒ @ $<ÛäeTT>± nsTT‘ Ï Àq÷,H˚\MT<ä ñ+&É >∑\<√ n<˚ $<ÛäeTTq eTqdüT‡ ≈£L&Ü X¯Øs¡eTT‘√qT,Ä<Ûë´‹àø£ dæú‹˝ÀqT ñ+&É >∑\<äT. e÷qe⁄&ÉT ‘êqT ø£*Œ+#·T≈£îqï dæú‘·T\e\¢ ‘·q eTqdüT‡qT |üP]Ô>± Ä<Ûë´‹àø£ dæú‹˝À ñ+#· Òø£b˛‘·THêï&ÉT.X¯Øs¡eTT |ü]$T‘·yÓTÆq~. ø±\eTTq≈£î ˝Àã&çq~. Ä<Ûë´‹àø£eTTnq+‘·yÓTÆq~, ø±˝≤r‘·yÓTÆq~. eTqdüT‡ á ¬s+&ÉT dæú‘·T\˝À –dü˝≤&ÉT#·Tqï~.

49

áHêÏ e÷qdæø£ XÊgy‘·Ô\T e÷qe⁄ì dü«uÛ≤eeTTqT á ¬s+&ç+ÏjÓTTø£ÿ $&ÉBj·T˝Òì ø£\sTTø£>± $e]+∫Hês¡T. Ç<˚ e÷qe⁄ìe´øÏÔ‘·«eTHÓqT. X¯Øs¡eTT, eTqdüT‡\‘√ ≈£L&çq~ á e´øÏÔ‘·«eTT.eT÷&Ée~ Ä‘·à. Ä‘·à |üs¡e÷‘·à dü«s¡÷|üeTT. n~ ≈£L&Ü eTq˝ÀH˚ñqï~. Ä‘·àjÓTTø£ÿ miTø£qT >∑T]Ô+#·e˝…qqï X¯Øs¡eTT, eTqdüT‡\Á|üuÛ≤eeTTqT e÷qe⁄&ÉT ø√˝ÀŒe …qT.

e÷qe⁄&ÉT ùd«#êÃ¤J$. e÷qe⁄&ÉT ‘·q J$‘·>∑eTqeTTqT ‘·qTìs¡ísTT+#·T ø√>∑\&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q J$‘·eTTqT Ä<Ûë´‹àø£eTT>± >±˙,uÛÖ‹ø£eTT>± >±˙ J$+#·H˚s¡TÃqT. n~ n‘·ì ÇwüºeTT. ‘·q X¯Øs¡,eTqdüT‡\‘√ á uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#·eTT˝À nH˚ø£ nqTuÛÑeeTT\qTø√s¡T≈£î+≥THêï&ÉT e÷qe⁄&ÉT. n$ düTKeTT, dü+‘√wüeTT, dü+|ü<ä\T,n~Ûø±s¡eTT, n\yê≥T¢, yê´bÕs¡eTT\T, ù|s¡TÁ|ü‹wüº\T, uÛÖ‹ø£ edüTÔyêVü≤qeTT\T, ñ<√´>∑eTT\T, mH√ï ÄX¯\TÄX¯j·÷\T yÓTT<ä\sTTq$.uÛ≤$‘·sê\≈£î mH√ï |ü<∏äø£eTT\qT s¡÷bı+~düTÔHêï&ÉT. á Á|ü|ü+#·eTT<ä«+<ä«eTT\‘√ ≈£L&çq~. e÷qe⁄&ÉT Ä•+∫q~ »s¡>∑e#·TÃ »s¡>∑ø£b˛e#·TÃ. n+‘ø±<äT, e÷qe⁄ì Äs√>∑ düeTdü \‘√ u≤<Ûäô|≥ºe#·TÃ. mH√ïuÛÑj·TeTT\T, düeTdü´\T m<äTs¡e«e#·TÃ. á ø±s¡DeTTqH˚ e÷qeJ$‘·eTT düT\uÛÑeTT>± ns¡úeTTø±ì nH˚ø£düeTdü´\ düT&ç>∑T+&ÉeTT˝≤‘·j·÷s¡sTTq~.

>∑‘·»qà dü+kÕÿs¡eTT\e\¢ á »qà˝À eTq dü+kÕÿs¡eTT\T ãj·T≥|ü&ÉT#·Tqï$. ø=+<äs¡T uÛÖ‹ø£ J$‘·+ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ÉT‘·THêïs¡T. eT]ø=+<äs¡TÄ<Ûë´‹àø£ JeqeTTô|’ eT≈£îÿe #·÷|ü⁄‘·THêïs¡T. uÛÖ‹ø£ Jeq $<ÛëqeTTø√s¡T‘·Tqïyês¡T X¯Øs¡+, eTqdüT, Ç+Á~j·TeTT\≈£î ˝Àã&ç ‘·eTJ$‘·eTT\qT nqTuÛÑ$kÕÔs¡T. Ä<Ûë´‹àø£ |æbÕdü ø£\yês¡T, Ç+Á~j·TeTT\

50

ø£r‘·yÓT Æq ãT~∆ ã\eTT\‘√ á ‘ê|üÁ‘·j·TeTT\≈£î ˝Àã&Éø£e´eVü≤]+‘·Ts¡T. ø±\eTT Vü‰sTT>± >∑&É∫q+‘·ø±\eTT e÷qe⁄q≈£îdüTKeTT $\Te ‘Ó*j·T<äT. ø£wüºdüeTj·TeTT\˝ÀH˚ e÷qe⁄&ÉT düTKeTTjÓTTø£ÿ $\TeqT Á>∑Væ≤+#·>∑\&ÉT. ø£wüº düeTj·TeTT\+<˚ e÷qe⁄&ÉTeT+∫øÏ ì\ã&Ée˝…qT. n+<äTπø Ä<Ûë´‹àø£ JeqeTT˝À Á|ü‹ø£åD+nÁ|üeT‘·Ô‘·‘√ J$+#Ó<äs¡T. @ ø£åDeTT˝À @$T »s¡T>∑TH√ mes¡÷Væ≤+#· Òs¡T. @ ø£åDeTT˝À @ Ä|ü<ä dü+uÛÑ$+#·TH√? @ø£åDeTT˝À @düeTdü e∫Ã MT<ä|ü&ÉTH√? J$‘·eTT n+<Ûäø±s¡ã+<ÛäTs¡eT>∑TqT. nÏºJeqàs¡DdüeTdü´\≈£î |ü]cÕÿs¡y˚T$TÏ? n+<Ûäø±s¡eTj·TeTT #˚dæqJ$‘·eTTq≈£î yÓ\T>∑T nedüs¡eTT. nC≤„qeTT‘√ ≈£L&çq J$‘·eTTq≈£îC≤„qeTT nedüs¡eTT. ø=+<äs¡T düeTdü \≈£î XÊX¯«‘· |ü]cÕÿs¡eTT\qTÄ•ùdÔ, eT]ø=+<äs¡T ‘ê‘êÿ*ø£ Á|üD≤[ø£\qT dü÷∫kÕÔs¡T. e÷qedü«uÛ≤eØ‘ê´ Ç#êÃ¤qTkÕs¡eTT, me]ìs¡íj·TeTT yês¡T rdüT≈£î+≥THêïs¡T.

J$‘·eTT˝À m<äs¡Ts¡jT´ düeTdü \≈£î, Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTq kÕ<ÛäHê|ü<ä∆‘·T\qT Á|üy˚X¯ô|f…ºqT. á kÕ<ÛäHê e÷s¡ZeTTq X¯Øs¡eTTqT,eTqTdüT‡\qT n<äT|ü⁄˝À ñ+#·T≥ »s¡T>∑TqT. e÷qe⁄&ÉT n+‘·s¡›èwæºìn_Ûeè~∆ |üs¡#·Tø=qe˝…qT. eTq˝À »s¡T>∑T‘·Tqï eT+∫ #Ó&ÉT\j·TT<ä∆eTTq $»j·TeTT kÕ~Û+#·e˝…qqï eTq n+‘·sê‘·à uÀ<ÛäqT…ø£ÿ#˚j·Tìyê&ÉT |ü‘·qeT>∑TqT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q Jeq $<ÛëqeTTqT

>∑÷]Ã dü] nsTTq ne>±Vü≤qø£*– ñ+&Ée …qT. Áù|eT‘√, düeT‘·«eTT‘√e÷qe⁄&ÉT ‘·q˝Àì #Ó&ÉT n\yê≥¢qT, #Ó&ÉT uÛ≤eeTT\≈£î dü«dæÔ |ü*øÏC≤„qeTT ø£*– ñ+&Ée˝…qT. Ä<Ûë´‹àø£ •ø£åD˝À Áù|eT≈£î ô|<ä›|”≥yÓj·T´ã&çq~. á ~e´ Áù|eT‘√ e÷qe⁄&ÉT nìï Ä≥+ø£eTT\qTn~Û>∑$T+#·>∑\&ÉT. Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTT m+‘√ ñ‘·ÔeTyÓTÆq~, kÕs¡e+‘·yÓTÆq~, m+‘√ H˚s¡TŒ>∑\~, m+‘√ nÁ|üeT‘·Ô‘√ ≈£L&çq~. Á|ü‹ n&ÉT>∑T

51

m+‘√ ÁX<ë∆uÛÑ≈£îÔ\‘√ ≈£L&çq~. ø±\eTT neT÷\ýÓTÆq~. $T\≥Ø •ø£åDø£+f… ø£]ƒqyÓTÆq~ á Ä<Ûë´‹àø£ •ø£åD, JeqeTT. n+<äTπø eTqeT<ÛäkÕ<ÛäTe⁄\ø£+fÒ m≈£îÿe dü+K´˝À ôd’ì≈£î\T m<äTs¡e⁄#·THêïs¡T.

eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ J$‘·#·]Á‘·\T eTq≈£î Ä<äs¡ÙeTT. yê] #·]Á‘·\qT+&ç eTq≈£î mH√ï bÕsƒ¡eTT\T uÀ<Ûä|ü&ÉTqT. eTq Jeq düeTdü \≈£î|ü]cÕÿs¡eTT\T <=s¡T≈£îqT. e÷qeJ$‘·eTT˝À m<äTs¡jT´ dü+|òüT≥q\≈£î>∑T]jÓÆTq C≤„qeTT‘√ yê] J$‘·eTT n<ä›eTT|ü≥TºqT. ˇø£ kÕ<ÛäTe⁄ ‘·qX¯Á‘·Te⁄\qT Áù|$T+#·TqT. nq>± kÕ<ÛäTe⁄\T me]˙ <˚«wæ+#·s¡T. Ms¡Tn+<ä]˝Àq÷ uÛÑ>∑e+‘·Tì #·÷kÕÔs¡T. á ø±s¡DeTT#˚ n+<ä] jÓT&É\düe÷qyÓTÆq Áù|eT, ø±s¡TDéTT\qT Á|üdü]kÕÔs¡T. á kÕ<ÛäTe⁄\T<ä«+<ä«eTT\≈£î ˝Àã&Éø£ düeT‘·«eTTqT nqTuÛÑ$+#Ó<äs¡T. yês¡T m+‘·y˚T<Ûëe⁄ …’q|üŒÏøÏ , kÕe÷q´ J$‘·eTT\H˚ ø√s¡T≈£î+≤s¡T. yês¡T‘ê´>∑uÛ≤eeTT‘√, z|æø£‘√, yÓ’sê>∑úÛ≤eeTT\‘√ ‘·eT J$‘·eTT\qT>∑&ÉT|ü⁄<äTs¡T. M] #·]Á‘·\T eTqeTT #·~$q|ü&ÉT, eTq≈£î ‘Ó*ùd dü‘· eTTˇø£ÿfÒ. yês¡+‘ê H˚qT, Hê~ nH˚ nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡eTT\qT e~*‘·eT J$‘·eTT\qT kÕs¡úø£ eTT >±$+#·T≈£îqï eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T.

Ä. e÷qe⁄\ uÒ<Ûë_ÛÁbÕj·÷\T:

@ Ç<ä›s¡T e´≈£îÔ\ eTqdüÔ‘·«+ ˇø£ Ø‹q ñ+&É<äT. e÷qe⁄\˝ÀnHø£ dü«uÛ≤eeTT\T >∑\yês¡T ñ+≤s¡T. ôw Ÿ&ÉHé á uÒ<Ûë_ÛÁbÕj·TeTT\qT#·ø£ÿ>± $e]+#ÓqT. e÷qe⁄\+<äs¡T $$<Ûä XÊØs¡ø£ e÷qdæø£ dæú‘·T\˝Àˇø£ eTTø√ÿD|ü⁄ ≈£î+&É*˝À eTdüT\T‘·÷ ñ+≤s¡T. á eT÷&ÉT uÛÖ‹ø£,e÷qdæø£ kÕúsTT\ ø£\sTTø£‘√ e÷qe⁄\ Á|ües¡Ôq kÕ>∑T‘·T+~. á eT÷&ÉTuÛÖ‹ø£ kÕúsTT\qT >∑T]Ô+∫ ìs¡ísTT+#·e#·TÃ.

52

yÓTT<äÏ uÛÖ‹ø£kÕúsTTì m+&√e÷]Œ¤ø˘ dæú‹ Ò<ë $dæs√Àìj·T÷nì n+≤s¡T. á dæú‹˝À ñqïyês¡T uÛÀ»qÁ|æj·TT\T>±qT, düTKdü+‘√wüeTT\ ø=s¡≈£î ÁbÕ≈£î˝≤&˚ yê]>±qT, |ü+&ÉT>∑\j·T+<äT n~Ûø£ÁX¯<ä∆>∑\yê]>±qT, »qdüeT÷Vü≤eTT \+fÒ ÇwüºeTT‘√ eéVü≤]+#·T≥,@ø±+‘·eT+fÒ M]øÏ uÛÑj·TeTT. q\T>∑T]‘√qT ø£\yê\H˚ n_Û˝≤wü,ìs=àVü≤e÷≥eTT>± uÛ≤eÁ|üø£≥q #j·TT≥, ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\ô|’ n+‘·T ÒìÁù|e÷qTsê>∑eTT\qT e´ø£ÔeTT#j·TT≥, Ç‘·s¡T\ Äràj·T‘·ø√dü+, Ç‘·s¡T\eTqïq\ ø√dü+ ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&ÉT≥ yÓTT<ä\>∑T \ø£åDeTT\T ø£\yê]>±ñ+<äTs¡T. á dæú‹˝À H˚s¡TÃø√‘·>∑Z n+X¯eTT\T. Áø£eT•ø£åD≈£î n\yê≥T|ü&Ü*. ‘·q uÛ≤y√Á<˚ø£eTT\qT n<äT|ü⁄˝À ñ+#·Tø√yê*. Ç‘·s¡T\ô|’ >∑\M] Áù|eTqT <äj·T, ø£s¡TD, ‘ê´>∑eTT\‘√ e´ø£Ô+ #˚j·TT≥, n+<ä]y˚T\Tø√dü+ bÕ≥T|ü&É&É+ nqï≥Tº>± M] J$‘·eTT\qT r]Ã~<äT›ø√yê*.

¬s+&Ée uÛÖ‹ø£dæú‹ì yÓTk˛e÷]Œ¤ø˘ dæú‹ Ò<ë kıeTÀìj·÷ nìeéVü≤]kÕÔs¡T. Ms¡T ‘·eT XÊØs¡ø£ ÁX¯eTô|’ m≈£îÿe ÁX¯<ä∆ #·÷|ü⁄‘ês¡T.Ms¡T ñÁ<˚ø£ dü«uÛ≤e⁄\T. M]øÏ |ü<äM ø±+ø£å ôV≤#·TÃ, Ms¡T Ç‘·s¡T\ø£wüºqwüºeTT\qT |üÏº+#·Tø√s¡T— M]øÏ b˛°‘·‘·Ô«+ m≈£îÿe. M]øÏ<ÛÓ’s¡ yÓT≈£îÿe, m|ü&É÷ @<√ ˇø£ ø±s¡ Áø£eTeTT˝À eTTì– ñ+≤s¡T.Ms¡T Hs¡TÃø√e\dæq~ ‘·eT uÛ≤y√Á<ø£eTT\qT ìj·T+Á‹+#·Tø√e&É+.

eT÷&Ée uÛÖ‹ø£dæú‹ì mø√ºe÷]Œ¤ø˘ dæú‹ Ò<ë ôd]ÁuÀÀìj·÷ nìeéVü≤]+‘·Ts¡T. Ms¡T Á|ü‹ $wüj·÷ìøÏ n~Ûø£+>± Äsê≥|ü&É‘ês¡T.#ê˝≤ düTìï‘· eTqdüTÿ\T— Ç‘·s¡T\ô|’ ô|‘·Ôq+ #Ó˝≤sTT+#·&ÜìøÏÇwüº|ü&És¡T. @ø±+‘·eTTqT ø√s¡T≈£î+≤s¡T. n~Ûø£+>± uÛÑj·T|ü&É≥+, dæ>∑TZ|ü&É≥+, |üs¡<Ûë´qeTT>± ñ+&É&É+ M] \ø£åDeTT\T Ms¡T Hs¡TÃø√e\dæq~Ms¡T n+‘·s¡TàKT\yê«*. C≤„q+‘√ ‘·eT˝Àì ˝À≥TbÕ≥¢qT dü]~<äT›ø√yê*. Ms¡T ‘·eT nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡ HêXeTT‘√ m+‘√ ñqï‘·dæú‹øÏ#˚s¡T<äTs¡T.

53

6. Ä<Ûë´‹àø±qTuÛÑe+

<Ûë´qeTT˝À Hê\T>∑T dæú‘·T\Tqï$. yÓTT<äÏ dæú‹˝À <Ûë´ì Ç+ø±<Ûë´qeTT yÓTT<ä\Tô|≥º Ò<äT. e÷qe⁄&ÉT nqTuÛÑ$+#·T XÊØs¡ø£, e÷qdæø£s¡T>∑à‘·\≈£î <Ûë´qeTT #ê˝≤ y˚T\T #˚j·TTqH˚ dü<äT<›X¯eTT‘√ <Ûë´qeTTyÓTT<ä\T ô|≥Tº≥≈£î ìs¡ísTT+#·T ø=qTqT. <Ûë´qeTT kÕπ>ø=B› ‘·q˝Àø£*π> e÷s¡TŒ\T >∑T]+∫q C≤„qeTTqT Á>∑Væ≤+#·TqT.

¬s+&Éedæú‹˝À <Ûë´qeTT kÕ>∑T#·Tqï~ Ä‘·à |ü]o\q‘√ ‘·q˝Àì˝À|üeTT\qT Á>∑Væ≤+#·TqT. nVü≤+ø±s¡ eTeTø±s¡eTT\qT ‘·´õ+#·TÁ|üj·T‘·ïeTT yÓTT<ä\e⁄qT. uÛÑ>∑e+‘·Tì >∑÷]Ã ø=ìï nqTuÛÑeeTT\TnqTuÛÑ÷‹øÏ e#·TÃqT.

eT÷&Ée dæú‹˝À <Ûë´ì nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡ ìs¡÷à\q‘√uÛÑ>∑e+‘·Tì j·T+<äT eTqdüT‡qT \>∑ïeTT #˚j·TT≥ »s¡T>∑TqT.

Hê\Ze dæú‹˝À ìsêø±s¡ |üs¡ÁãVü≤àeTTqT >∑T]Ô+#·T≥ »s¡T>∑TqT.n~ Äq+<äeTj·TeTT. n~ ~e´yÓTÆq C≤„qdæú‹. uÛÑeã+<ÛäeTT\≈£înr‘·yÓTÆq dæú‹. nVü≤+ø±s¡ eTeTø±s¡eTT\≈£î nr‘·yÓTÆq dæú‹. ‘êqTÁX¯$T+∫ Ä•+∫q <ëìø£+f… mH√ï¬s≥T¢ n~Ûø£yÓTÆq dæú‹. uÛÖ‹ø£yÓTÆqe÷qe »qà≈£î |üs¡e÷s¡úeTT dæ~∆+∫q dæú‹.

kÕe÷q´ e÷qe⁄\T ÇÏº dæú‘·T\qT Á>∑Væ≤+#·s¡T. yês¡T ‘·eT |üX¯ó\ø£åDeTT\ ‘√H˚ uÛÖ‹ø£ JeqeTTqT kÕ–kÕÔs¡T. Ms¡T ‘·eT |üX¯óÁ|üeè‹Ô‘√H˚ J$kÕÔs¡T ‘·|üŒ Ä<Ûë´‹àø£ JeqeTTøÏÔ¬ø’ ndü\T Á|üj·T‘·ïeTT#˚j·Ts¡T.

54

ø±s¡DeTT nH˚~ e÷qe⁄ìøÏ ‘·q J$‘·eTTq m+‘√ y˚T\T#˚ùdñ|üø£s¡DeTT. ø±\, ø±s¡D, ø£s¡à\|òü*‘·eTT\qT uÛÑ÷‘·, es¡Ôe÷q, uÛÑ$wü<äèwæº‘√ |ü]øÏ+∫ e÷qe⁄&ÉT ÄXÊJ$>± J$+#·TqT. e÷qe⁄ìøÏ mes¡÷e∫Ã #Ó|üŒs¡T. ‘·q kı+‘· ‘Ó*$‘˚≥\qT ñ|üjÓ÷–+#·e …qT. mes√e∫Ã ‘·qqT Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTq Á|üy˚X¯ ô|≥ºqø£ÿs¡ Ò<äT. e÷qe⁄&ÉTm|ü&É÷ ‘·q |ü]dæú‹ì >∑eTìdü÷Ô ñ+&Ée …qT. ‘·q˝À ìs¡+‘·s¡eTTeT+∫#Ó&ÉT\ b˛sê≥eTT »s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+≥Tqï~. ‘·q nVü≤+ø±s¡,eTeTø±s¡eTT\T ø£yÓ’|ü⁄ Ä<Ûë´‹àø£‘·\T eTs√yÓ’|ü⁄ nqï≥Tº>± á ¬s+&çÏq&ÉTeT q\T>∑T‘·Tqï e÷qe⁄&ÉT kÕ<Ûäq‘√, C≤„qeTT‘√ Ä<Ûë´‹àø£eTTyÓ’|ü⁄yÓTT>∑TZ #·÷|üe …qT.

n\dü≥, ã&É*ø£, $düT>∑T\qT ø£*–+#˚ á e÷qe J$‘·eTTq≈£îÄ<Ûë´‹àø£ C≤„qeTT #ê˝≤ nedüs¡yÓTÆj·TTqï~. e÷qe⁄&ÉT |ü]$T‘·dæú‹qT+&ç nq+‘·yÓTÆq dæú‹ì bı+<äe˝…qT. e÷qe»qà m+‘√<äTs¡¢uÛÑeTT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q˝Àì |üXóeè‘·TÔ\πø |ü]$T‘·yÓTÆ e÷qe»qàqTeè<Ûë|üs¡#·sê<äT. |üX¯ó>∑TDeTT\qT nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡eTT\qTe÷qe⁄&ÉT ‘·´õ+#·e˝…qT. ‘·q˝ÀH˚ n>√#·s¡eTT>± ñqï nq+‘·‘·‘·Ô«eTTqT >∑T¬sÔ]–, nÏº @ø±+‘·eTT˝À ìeT>∑Tï&ÉT ø±e …qT.

ø±s¡DeTT, ‘Ó*$‘≥\T nqTq$ ¬s+&ÉT X≈£îÔ\T. n$ kÕ<Ûäq˝Àìeè‘·TÔ\T. ø±s¡DXøÏÔ‘√ e÷qe⁄&ÉT ‘·q n+‘·sY, u≤Vü≤´ dæú‘·T\ ne>±Vü≤qø£*– kÕ<Ûäq≈£î e÷s¡ZeTT düT>∑eTeTT #düTø=qTqT. ‘Ó*$‘≥\T Ò<ë C≤„qeTTdü‘· eTTqT ‘Ó\T|ü⁄qT. ø±s¡DeTT $es¡eTT˝‘√ ≈£L&çq~>± ñ+&ÉTqT.

ø=+<äs¡T y˚T<Ûëe⁄\T uÛÑ>∑e+‘·Tì ñìøÏH˚ Á|ü•ïdüTÔHêïs¡T. X¯Øs¡,eTqdüT, Ä‘·à\‘√ ≈£L&çq~ á e÷qe»qà nì n+<äs¡T >∑T]Ô+#·e …qT.X¯Øs¡eTT eT]j·TT eTqdüT‡ |ü]$T‘·yÓTÆq dæú‹j·T+<äT ñ+&ÉTqT. Ä‘·à

55

nq+‘·yÓTÆq dæú‹ j·T+<äT ñ+&ÉTqT. Ä‘·à >∑TD≤r‘·yÓTÆ X¯Øs¡, eTqdüT,Ç+Á~j·TeTT\≈£î nr‘·yÓTÆ ñ+≥Tqï~. e÷qe⁄&ÉT ùd«#êÃ¤J$. |ü]$T‘·,nq+‘·yÓTÆq á ¬s+&ÉTdæú‘·T\˝À @ dæú‹HÓ’Hê e÷qe⁄&ÉT nqTuÛÑ$+#·T≥≈£îùd«#·Ã¤ ø£\<äT.

Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTT˝À |üj·Tì+#˚yês¡T ≈£L&Ü m\¢ y˚fi¯˝≤nq+‘·yÓTÆq dæú‹˝ÀH˚ ñ+&É&ÉeTH˚~ »s¡>∑<äT. ÇVü≤eTT, |üs¡eTT\‘√≈£L&çq~ e÷qe J$‘·eTT. ø£kÕ] ‘êqT |ü]$T‘·yÓTÆq e÷qe⁄ì>±qT,eT]jÓTTø£kÕ] nq+‘·yÓTÆq Ä‘·à‘·‘· Ô«eTT‘√ uÛ≤dæ\T¢‘·Tqï≥T¢>±e´eVü≤]+#·TqT. á dæú‘·T\T düVü≤»eTT>±>±˙, nedüs¡eTT>± >±˙e÷s¡T#·T+&ÉTqT.

dü‘·TŒs¡Twüß\T ‘·eT X¯Øs¡,eTqdüT‡\qT Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTq|üj·Tì+|ü #˚j·TT<äTs¡T. <äTsêàs¡TZ\T ‘·eT y˚T<ÛëX¯øÏÔì Á|üjÓ÷–+#·T#·T+<äTs¡T. dü‘·TŒs¡Twüß\T JeqTà≈£îÔ\T. yês¡T eTs¡DeTT ‘·s¡Tyê‘·neTs¡‘·«eTTqT bı+<Ó<äs¡T. uÛÑ>∑e+‘·Tì kÕ<Ûäq #˚j·Tìyês¡T, ‘·eTeTs¡D≤q+‘·s¡+ Vü‰»ì‘·yÓTÆq ˇø£ dæú‹ì Væ≤+#·Tø=+<äTs¡T.

e÷qe⁄ì eTs¡D≤q+‘·s¡eTT @$T $T>∑T\T‘·Tqï~? e÷qe⁄ìe´øÏÔ‘·«e÷? ø±<äT ø±<äT. eTqdüT‡, Ä‘·à\T $T>∑T\T‘·Tqï$. Ä‘·ànq+‘·yÓTÆq~. Ä‘·à ‘√&ÉT á eTqdüT‡ Á|üj·÷DeTT #˚j·TT#·Tqï~.Á|ü‹ »qà≈£î á eTqdüT˝À e÷s¡TŒ\T ø£\T>∑T#·Tqï$.

nqTuÛÑeeTqï~ e÷≥\ø£+<äì~. Ä nqTuÛÑe+ πøe\+ ˇø£|ü$Á‘·yÓTÆq eTqdüT‡, eT]j·TT $XÊ\yÓTÆq Vü≤è<äj·TeTT ø£*–q yê]øÏe÷Á‘·y˚T ns¡úeT>∑TqT. e÷qe⁄&ÉT #˚dæq ‘·|ü\≈£î |üXÊÃ‘êÔ|üeTTqTnqTuÛÑ$kÕÔ&ÉT. á |üXÊÃ‘êÔ|ü nqTuÛÑeeTT u≤<Ûëø£s¡yÓTÆq~. |üXÊÃ‘êÔ|üeTT

57

7. Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\T

n. n+<ä] n_ÛÁbÕj·T+:

Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\T e÷qe⁄q≈£î m+‘√ nedüs¡yÓTÆ ñqï$.e÷qe⁄ì eTqdüT‡ uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#·eTT˝À eTTì– ñ+&ÉTqT. ÇÏº uÛÖ‹ø£J$‘·eTTq≈£î n\yê≥T|ü&çq eTqdüT‡ uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ ÁX<ä∆#·÷|ü<äT. ÇÏºuÛÖ‹ø£yÓTÆq eTqdüT‡q≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tì s¡T∫#·÷|üe˝…qT. ‘·q˝À ñqïnq+‘·yÓTÆq uÛÑ>∑e‘·‘Ô·«eTTqT >∑T]Ô+#·T≥≈£î, Á>∑Væ≤+#·T≥≈£î, Äq+~+#·T≥≈£îeTT+<äT ‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüTø=qe˝…qT. n≥T |æ<ä|ü ‘·qT ‘·qnVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡eTT\qT HêX¯qeTT #˚düTø=qe …qT. düT|ò” düHê´dænsTTq nHê‡Ø e÷≥\˝À, e÷qe⁄&ÉT Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTq |üj·Tì+∫uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|”‹ì bı+<äe …qqï ‘·qqT ‘êqT (nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡eTT\qT) ø√˝ÀŒe …qT.

ø±eT, Áø√<∏ä, ÀuÛÑ, yÓ÷Vü≤, eT<ä e÷‘·‡s¡ eTT\H n]wü&É«s¡ZeTT\Te÷qe⁄ì eTqdüT‡qT n|ü$Á‘· |üs¡#·T#·Tqï$. ÇÏº n]wü&É«s¡ZeTT\qTbÕs¡ Á<√\T≥≈£î e÷qe⁄&ÉT X¯eTeTT, <äeTeTT, ñ|üs¡‹, Bø£å, ÁX¯<ä∆,düe÷<ÛëqeTT yÓTT<ä …’q wüŸø£s¡à\qT ‘·q˝À Á|üy˚X¯ô|≥Tºø=qe …qT. ákÕ<Ûäq\ e\¢ eTqdüT‡ |ü$Á‘·eT>∑TqT. uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ Áù|eTqTô|+#·Tø=qTqT. uÛÑ>∑e+‘·Tì C≤„qeTT ø£\T>∑TqT. ‘·q #Ó’‘·q´eTT $X¯«#Ó’‘·q´eTT˝Àì uÛ≤>∑eTT>± >∑T]Ô+#·TqT.

á Á|ü|ü+#·eTT <ä«+<ä«eTT\‘√ ≈£L&çq~. ÇÏº <ä«+<ä«eTT\ e\qeTqdüT‡ ‘·s¡#·T Ä≥Tb˛≥¢≈£î >∑T]n>∑TqT. eTqdüT‡ |ü$Á‘·yÓTÆq y˚fi¯Á|üXÊ+‘·‘·qT nqTuÛÑ$+#·TqT. Á|üXÊ+‘·yÓTÆq eTqdüT‡‘√ <Ûë´qeTT #·ø£ÿ>±kÕ>∑TqT. ÇÏº <Ûë´qeTT uÛÑ>∑e‘Y kÕøå±‘êÿs¡eTTq≈£î <ë]rj·TTqT.

58

C≤„qeTT nsTT<äT dæú‘·T\˝À ñ+&ÉTqT. |ü⁄düÔø£ C≤„qeTT, $T&ç$T&çC≤„qeTT, ˝Àø£C≤„qeTT, $#·ø£åD≤ C≤„qeTT, nqTuÛÑe C≤„qeTT. nqTuÛÑeC≤„qy˚T ndü˝…’q C≤„qeTT. ÇÏº nqTuÛÑe C≤„qeTT‘√ e÷qe⁄ì˝ÀeT+∫e÷s¡TŒ\T ø£\T>∑TqT. á eT+∫ e÷s¡TŒ\ e\¢ e÷qe⁄&ÉT ‘·qbÕ‘· n\yê≥¢qT Áø£y˚T|” e~*y˚j·TTqT. e÷qe⁄&ÉT ÇÏº C≤„qeTT‘√‘êqT #j·TT ø£s¡à\ô|’ dü] nsTTq ne>±Vü≤q ø£*–j·TT+&ÉTqT. n‘·ì˝ÀuÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ qeTàø£eTT ô|s¡T>∑TqT. ‘·qô|’ ‘·q≈£î Ä‘·à $XÊ«düeTT,‘·è|æÔ, Á|üXÊ+‘·‘·\T ø£\T>∑TqT, ô|s¡T>∑TqT. ÇÏº ÁãVü≤àC≤„qeTT‘√e÷qe⁄&ÉT ÁãVü≤àeTT˝ÀH˚ ©qeT>∑TqT.

Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\≈£î e÷qe⁄&ÉT zs¡TŒ, ÁX¯<ä∆ ø£*– ñ+&Ée …qT.yÓTT<äÀ¢ nqTuÛÑe Ò$T ø±s¡DeTT>± kÕ<Ûäq dü]>± kÕ>∑ø£b˛e#·TÃqT.ø±˙ ìsêX #Ó+<äsê<äT. #dæq kÕ<Ûäq≈£î mÏº |ü]dæú‘·T\˝ÀqT e÷qe⁄&ÉT‘·è|æÔ#Ó+<äsê<äT. eTq kÕÏ eTìwæjÓTTø£ÿ ‘·|æŒ<äeTT\qT uÛÑ]+#· ÒìeTqeTT, eTq˝Àì ‘·|æŒ<äeTT\qT m≥T¢ uÛÑ]+#·>∑\T>∑T‘·THêïeTT? ‘·q‘·|ü\≈£î ∫sê≈£î |ü&˚yê&ÉT, ìsêX¯ #Ó+<˚yê&ÉT yêÏì mqïÏøÏdü]~<ä› Ò&ÉT. e÷qe⁄&ÉT XÊ+‘·eTT, düeT∫‘·ÔeTT‘√ ‘·q˝Àì À≥TbÕ≥¢qTdüe]+#·Tø√e˝…qT.

#·ø£ÿ>± kÕ>∑T‘·Tqï Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<ÛäqqT mqï&É÷ e÷qsê<äT. #‹øÏ<=]øÏq |üøÏåì e~*‘˚ eT∞fl <=s¡T≈£î‘·T+<ë? <=s¡ø£<äT ø£<ë. ø±ãÏºyÓTT<ä\Tô|Ïº #·ø£ÿ>± kÕ>∑T‘·Tqï kÕ<ÛäqqT e÷q≈£L&É<äT.

H˚qT #˚dæq kÕ<Ûäq #ê\T, nH˚ |ü]dæú‹ kÕ<Ûäq˝À ñ+&É<äT. n˝≤uÛ≤$+∫ kÕ<Ûäq≈£î dü«dæÔ #Ó|æŒqyê&ÉT, n|üŒÏ <ëø± kÕ~Û+∫q <ëìì|üP]Ô>± ø√˝ÀŒ‘ê&ÉT. ø±s¡DeTT kÕ<Ûäq kÕπ>ø=B› eTq˝Àì ˝À|üeTT\Tãj·T≥|ü&É‘·÷ ñ+≤sTT. nÏº À|üeTT\qT dü] #düT≈£î+≥÷ kÕ<Ûäq˝À

59

|ü⁄s√>∑$T+#·e˝…qT. eTq˝Àì HÓ’|ü⁄DéTT eTq˝Àì ˝À|üeTT\qTãVæ≤s¡Z‘·|üs¡#·TqT. ÇÏº HÓ’|ü⁄DéTT, C≤„qeTT‘√ kÕ<Ûäq kÕ>∑e …qT.

eTq <Ó’q+~q J$‘·eTT˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì C≤„|üø£eTT #˚düTø=qT≥m≥T¢? »|üeTT <ë«sê eTqeTT Á|ü‹s√E Ä uÛÑ>∑e+‘·Tì jÓTTø£ÿHêeTeTTqT >±˙ eT+Á‘·eTTqT >±˙ düà]+#·T#·T+<äTeTT. uÛÖ‹ø£yÓTÆqø£s¡à\ Hê#·]+#˚ düeTj·TeTT˝À eTqdüT‡qT |üP]Ô>± yêÏô|’H˚ \>∑ïeTT#˚j·Te …qT. á uÛÖ‹ø£ ø£s¡à\T yÓTT<ä\T ô|≥º&ÜìøÏ |üPs¡«eTT, |üP]ÔnsTTq |æ<ä|ü ‹]– Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\T #düTø=qe#·TÃqT. ìsê≥+ø£eTT>±eTq |üqT\j·T+<äT ÁX¯<ä∆ #·÷|üe˝…qT. eT<ÛäéT<Ûä´˝À $sêeTeTTnedüs¡eTT ñ+&ÉTqT. á $sêeT düeTj·TeTT\˝À e÷qe⁄&ÉT |ü>∑Ïø£\\Tø£qe#·TÃ Ò<ë ‘·q≈£î ‘√∫q Ø‹ì uÛÑ>∑e+‘·Tì <Ûë´dü À >∑&É|üe#·TÃqT.

Ä. <Ûë´qeTT

nìïÏø£+f… ‘˚*ø£sTTq Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq »|üeTT. á »|üeTT˝ÀeT+Á‘·eTTqT>±˙, uÛÑ>∑e+‘·Tì HêeTeTT>±˙ ñ#·Ã¤]+#Ó<äeTT. nìïÏø£+f… ‘˚*¬ø’q ‘˚CÀe+‘·yÓTÆq eT+Á‘·eTT z+ø±s¡eTT. Væ≤+<äTe⁄ Ò ø±ø£uÖ<äT∆\T ≈£L&Ü á z+ø±s√bÕdüq #˚j·TT<äTs¡T. á »|üeTT e\¢uÛÑ>∑e+‘·Tì HêeTeTT dü<ë ñ#·Ã¤]+|üã&ÉTqT. »|üeTT e\q XÊ+‹\_Û+#·TqT.

eT+Á‘√#êÃ¤s¡D ˇø£ |ü$Á‘·yÓTÆq kÕ<Ûäq. eT+Á‘√#êÃ¤s¡D e\quÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤eTTq≈£î bÕÁ‘·T\eT>∑T<äeTT. eT+Á‘√#êÃ¤s¡D e\qeT+Á‘·X¯øÏÔ n_Ûeè~∆ j·T>∑Tqì Væ≤+<äTe⁄\ n_ÛÁbÕj·TeTT. ÇÏºeT+Á‘√#êÃ¤s¡D jÓTTø£ÿ Á|üuÛ≤eeTT e÷qe⁄&ÉT düèVü≤ Òì dæú‹˝À ≈£L&ÜnqTuÛÑ$+#·TqT. mÏº Ä≥+ø£eTT\T ˝Ò≈£î+&Ü ìs¡+‘·s¡eTT áeT+Á‘√#êÃ¤s¡D e\q Ä‘·à |üs¡ÁuVü≤àeTT˝À ©qyÓTÆb˛e⁄qT.

60

düT|ò” n_ÛÁbÕj·TeTT Á|üø±s¡eTT eT+Á‘√#êÃ¤s¡D e\q uÛÑ>∑e+‘·Tì‘·\T|ü⁄\T ‘Ós¡eã&ÉTqì, Ä ‘Ós¡eã&çq ‘·\T|ü⁄\ qT+&ç eTq Ä‘·à\T|üs¡e÷‘·à˝À $©q eT>∑Tqì ‘Ó*|æ]. eT+Á‘√#êÃ¤s¡D »]π> düeTj·TeTT˝ÀÄ]Ôø±e …qT. Ä]Ô Òì kÕ<Ûäq e\¢ |òü*‘·eTT X¯Sq´eT>∑TqT. ø±ãÏºeT+Á‘√#êÃ¤s¡D≈£î eTqdüT‡ @ø±Á>∑‘· #ê˝≤ eTTK´eTT. @ø±Á>∑‘· ø£*–qeT+Á‘√#êÃ¤s¡D eTq˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì <ë«s¡eTT\qT ‘Ós¡#·TqT.

@ø±Á>∑‘·‘√ s¡÷|üHêeTeTT\‘√ #˚j·TT <Ûë´qeTTe\q e÷qe⁄\Tø=ìï nqTuÛÑeeTT\qT bı+<äe#·TÃqT. M]øÏ ø=ìï dæ<äT∆\T ø£*–qnqTuÛÑ÷‘·T\T ø£\T>∑TqT. á kÕ<Ûäq\˝À Ms¡T ø=ìï <äèX¯ eTT\qT#·÷#·T≥, e÷≥\qT $qT≥, uÛÑ$wü ‘Y C≤„qeTT, <ä÷s¡<äèwæº yÓTT<ä\>∑Tq$nqTuÛÑeeTTq≈£î e#·TÃqT. á nqTuÛÑeeTT\ e\¢ kÕ<Ûä≈£î\˝À nVü≤+ø±s¡+ô|]– #Ó&ÉT |òü*‘·eTT\T ø£\T>∑e#·TÃqT.

rø£åDyÓTÆq ÁX¯eT #˚j·TT XÊØs¡ø£ kÕ<Ûäq\ e\¢ X¯Øs¡eTT ˝À|ü\y˚&ç »ì+#·TqT. Ç~ düs¡«kÕ<Ûës¡DeTT. á y˚&çì ìj·T+Á‹+#·T≥kÕ<Ûä≈£î\T kÕ<Ûäq‘√ kÕ~Û+‘·Ts¡T. á ø±s¡DeTT #˚‘·H˚ m+‘√#·*Á|ü<˚X¯eTT …’q Væ≤e÷\j·TeTT\˝À düVæ≤‘·eTT ãTTwüß\T, kÕ<ÛäTe⁄\T‘·≈£îÿe eg<Ûës¡D‘√ m+‘√ Bø£å‘√ kÕ<Ûäq\T dü\T|ü⁄‘ês¡T.

kÕ<Ûäq eTqdüT‡qT nqTdü]+∫ kÕ>∑TqT. ø√]ø£\‘√ kÕ–q kÕ<Ûäqndü+|üPs¡í dæú‹˝À Ä–b˛e⁄qT. nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡eTT\T Òì dæú‹˝À<Ûë´qeTT kÕ–q ìsêø±s¡ |üs¡ÁãVü≤àeTT nqTuÛÑeeTTq≈£î e#·TÃqT. n|ü&ÉTdü+kÕs¡yT ìsê«DeT>∑TqT, JeqTàøÏÔ \_Û+#·TqT.

eTs¡DeTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q ÏãÏHé |ü⁄düÔø£eTT˝À Ç≥T¢ ‘Ó*ô|q~.eTqdüT‡q ≈£î\<˚e‘· $Á>∑Vü≤eTTqT >∑÷]Ã ‘·<˚ø£ <Ûë´qeTT #˚j·T>±, Ä$Á>∑Vü≤eTT jÓTTø£ÿ s¡÷|üeTT HÓeTà~>± düeTdæb˛e⁄qT. nq>±

61

kÕø±s¡kÕ<Ûäq #˚j·T>± #˚j·T>±, yÓT\¢>± ìsêø±s¡ dæú‹øÏ #˚s¡T≈£î+≤eTT.e÷qe⁄&ÉT á $<ÛäeTT>± kÕø±s¡, eT]j·TT ìsêø±s¡ kÕ<Ûäq\T #˚j·T>±#˚j·T>± yÓT*¢>± ìsêø±s¡ dæú‹ nqTuÛÑeeTTq≈£î e#·TÃqT.

Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq …’q »|üeTT, <Ûë´qeTT\ e\q eTq˝À |ü$Á‘·‘·ô|]–, $XÊ\ uÛ≤eeTT\T n_Ûeè~∆jÓÆT eTq\qT ñ‘·ÔeT >∑‘·T\≈£î #]Ãqdü+‘√wüeTT, n≥T¢ø±ø£ á kÕ<Ûäq\ e\¢ kÕ«s¡úeTT, nVü≤+ø±s¡eTT ô|]–qjÓT&É\ nÏº kÕ<Ûäq\qT yÓ+≥H˚ e÷ì y˚j·Te …qT.

møVü‰sYº $Á>∑Vü‰sê<Ûäq≈£î |ü]$T‘·eTe«sê<äì ôV≤#·Ã]+#ÓqT. kÕø±s¡s¡÷|üeTT Ò yÓTT<ä\Tô|Ïºq kÕ<Ûäq >∑eT´eTT. ìsêø±s¡eTì, Ä ìsêø±s¡eTTyÓT*¢ yÓT*¢>± kÕ<Ûä≈£îì nqTuÛÑeeTTq≈£î e#·TÃqì XË\$#ÓÃqT.

nC≤„qeTT, kÕ«s¡úeTT eTq kÕ<Ûäq\≈£î eT÷\ $|òüTïeTT\T. rÁeyÓTÆqkÕ<Ûä≈£î\T ≈£L&Ü kÕ«s¡úeTT e\¢ ÁuÛÑwüßº |ü≥Tº#·THêïs¡T.

ìs¡+‘·s¡eTT uÛÑ>∑e+‘·Tì <Ûë´dü≈£î n\yê≥T |ü&Ée …qT. bÕsYºf…ÆyéT&çy√wüHé |üìøÏsê<äT. bÕsYºf…ÆyéT uÛÑøÏÔ nq>± CÀ&ç>∑TÁsê\ kÕ«Ø e+Ï~.n~ #ê˝≤ ø£wüºeTT. eTq≈£î Vü‰ìø£s¡eTT. ìs¡+‘·s¡eTT uÛÑ>∑eHêïeTeTT‘√kÕπ> »|üeTT‘√ eTqeTT eTqdüT‡qT uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ eTs¡\TÃ≥≈£î M\>∑TqT.uÛÖ‹ø£yÓTÆq Á|ü|ü+#· $wüj·T yêdüq\ qT+&ç Ä<Ûë´‹àø£ <äèwæºøÏ á »|üeTTm+‘√ düVü‰j·Tø±]>± ñ+&ÉTqT.

ã\e+‘·eTT>± Ä<Ûë´‹àø£ ø±s¡ Áø£eTeTT\qT Ä#·]+#·sê<äT. ≈£îø£ÿ‘√ø£ e+ø£s¡ nqï≥Tº>± ã\e+‘·+>± Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTT˝À Á|üy˚X¯ô|≥º&ÜìøÏ ø=+<äs¡T Ä<Ûë´‹àø£ >∑Ts¡Te⁄\T ‘·eT •wüß´\ #˚‘· kÕ<Ûäq#sTT+#Ó<äs¡T. n$ |òü*+|üø£ b˛>± uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ kÕ<Ûä≈£îìøÏ ñqï Áù|eT≈£L&Ü q•+∫b˛e⁄qT.

62

ã\e+‘·eTT>± ø±ø£ uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ Áù|eT‘√ Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<ÛäqyÓTT<ä\T ô|fÒº≥≥T¢ >∑Ts¡Te⁄\T •wüß´\≈£î •ø£åD ìe«e …qT. kÕ<Ûä≈£îìøÏkÕ<Ûäq ÁXeT nì|æ+#·≈£L&É<äT. kÕ<Ûäq ÇwüºeTT>± kÕ>∑e …qT. ÇwüºeTT>±kÕπ> kÕ<Ûäq\ e\¢ ‘·q˝À ñqï Çã“+<äT\qT yÓT*¢yÓT*¢>± n~Û>∑$T+#·TqT.

kÕ<Ûäq\˝À ñqï Çã“+<äT\qT »sTT+#·e …qqï, ‘·qqT ‘êqTÄ‘·à |ü]o\q #düTø=qe …qT. ‘·q ø£s¡à\qT, uÛ≤eeTT\qT ‘·q dü«XøÏ ÔøÏnqT>∑TDeTT>± r]Ã ~<äT›ø√e …qT. á Ä‘·à|ü]o\Hê X¯øÏÔ‘√ eTq*ïeTqeTT |ü]o*+#·T≈£îì, eTq˝À|üeTT\qT >∑T]Ô+∫, yêÏì n~Û>∑$T+#·M\>∑TqT. kÕ«s¡úy˚T nìï ∫+‘·\≈£î eT÷\eTT nqï≥T¢>± kÕ«s¡úy˚TÄ<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\≈£î Á|ü<Ûëq Á|ü‹ã+<Ûäø£eTT.

kÕ<ÛäqeTTq m<äTs¡j˚T´ kÕ«qTuÛÑeeTT\ qT+&ç dü‘·´eTTqTÁ>∑Væ≤+#·e …qT. nÏº dü‘· eTT‘√H˚ eTT+<äT≈£î kÕ>∑e …qT. nq+‘·yÓTÆquÛÑ>∑e‘·Ô‘·«eTT |ü]$T‘·yÓTÆq $Á>∑Vü‰sê<Ûäq‘√ kÕ<Ûä´eTj˚T´~ ø±<äT.e÷qe⁄&çøÏ ‘·‘·«C≤„qeTT nedüs¡eTT. á ‘·‘·Ô«C≤„qeTT‘√ e÷qe⁄&ÉT‘·q nVü≤eTTqT HêX¯qyÓTTq]Ã uÛÑ>∑e+‘·Tì j·T+<äT Áù|eT, $qj·T$<Ûj·T‘·\T ø£*–, dü+|üPs¡í Xs¡D≤>∑‹˝À Ä‘·àkÕøå±‘êÿs¡eTTqT bı+<ë*.kÕ<Ûäq˝À bı+~q<ëìì dü«˝≤uÛÑeTT\≈£î kÕ«s¡úeTT ø=s¡≈£î ñ|üjÓ÷–+#·sê<äì e÷qe⁄&ÉT Á>∑Væ≤+#·e …qT. á ôV≤#·Ã]ø£qT ìs¡¢ø£å eTT #˚dæquÛÑ>∑e+‘·Tì eTs¡∫b˛e⁄qT.

Ç. ∫+‘·q

uÛÑ>∑e+‘·Tì >∑÷]Ã Ä]Ô>± ÁbÕ]ú+#·&ÉyT ∫+‘·q. uÛÑ>∑e+‘·Tì ∫+‘·qn+<äs¡÷ #˚j·Te …qT. uÛÑ>∑e+‘·Tì ∫+‘·q <ë«sê ÁãVü≤à C≤„qeTTqTã&Édæ ÁãVü≤àeTT˝À ◊ø£ eT>∑TqT. n+‘·s¡TàKT …’q kÕ<Ûä≈£î\≈£î uÛÑ>∑e‘Y

63

∫+‘·q düVü≤»eTT>±H˚ »s¡T>∑TqT. á uÛÑ>∑e‘Y ∫+‘·q ìs¡à\ yÓTÆq~,|ü$Á‘·yÓTÆq~, ìX¯Ã\yÓTÆq~, kÕ«s¡ú dü«Á|üjÓ÷ »qeTT\T ø±ì~. n+‘·s¡›èwæº , uÛÑ>∑e‘Y ∫+‘·q ¬s+&É÷ ˇø£fÒ. uÛÑ>∑e‘Y ∫+‘·q‘√H˚ n+‘·s¡›èwæºkÕ<Ûä |ü&ÉTqT. á ¬s+&çÏ >∑eT´eTT Ä |üs¡ÁãVü≤à‘·‘·Ô«y˚T. á uÛÑ>∑e‘Y∫+‘·j˚T e÷qe⁄ì XÊX¯«‘·yÓTÆq Äq+<ädæú‹øÏ eT÷\eTT.

eTq dü+|òüTeTT˝À dü‘·TŒs¡Twüß\T C≤„HêìøÏ Á|ü‹ì<ÛäT\T. yê]øÏeT+∫#Ó&ÉT\ ne>±Vü≤q ø£\<äT. yês¡T eTq dü+|òüTeTT |ü‘·qeTT ø±≈£î+&Üì\u…&É‘ês¡T. ÇÏº dü‘·TŒs¡Twüß\T nìï ø±\eTT\˝ÀqT ñ+<äTs¡T. áeTVü‰|ü⁄s¡Twüß\ $wüj·TeTT˝À uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT mqï&É÷ À≥T#˚j·T&ÉT. ÇÏºìkÕ«s¡∆, |ü$Á‘·eT÷s¡TÔ\ ø±s¡DeTTqH˚ dü+|òüTeTT˝À ìs¡+‘·s¡eTT eT+∫ø±s¡ Áø£eTeTT\≈£î mÏº Ä≥+ø£eTT\T Òø£, Ç‘·s¡T\≈£î dü÷Œ¤]Ô<ëj·T≈£î …’,e÷qe‘·«eTTqT Áb˛‘·‡Væ≤+#·T#·THêïs¡T.

ø=+<äs¡T kÕ<Ûä≈£î\T düeTs¡ŒD≤ uÛ≤eeTT‘√ kÕ<Ûäq #j·TT<äTs¡T. ø£s¡à,uÛÑøÏÔ, C≤„qeTT\‘√ ≈£L&çq~ kÕ<Ûäq. eTq˝À #ê˝≤eT+~ ø£s¡à #j·T&ÜìøÏyÓqTø£+» ykÕÔs¡T. ø±˙ ‘·|üŒ<äT. z|æø£‘√ n+<äs¡÷ ø£s¡à e÷s¡ZeTTqÁ|üy•+#·e\dæq<. ø£s¡à, uÛÑøÏÔ‘√ ≈£L&çq kÕ<Ûäq C≤„qeTTqT dü+bÕ~+#·TqT.uÛÑøÏÔ Òì C≤„qeTT ìs¡s¡úø£eTT. ø±ãÏº ø£s¡à, uÛÑøÏÔ, C≤„q e÷s¡ZeTT\‘√ ≈£L&çqá kÕ<ÛäqqT n+<äs¡÷ z|æø£‘√ yÓTT<ä\Tô|Ïº, kÕ~Û+#·e …qT.

kÕ<Ûä≈£î\T ‘·eT HÓ’»+Ø‘ê´, ø£s¡àe÷s¡ZeTTq >±˙, uÛÑøÏÔ e÷s¡ZeTTq>±˙, C≤„qe÷s¡ZeTTq >±˙ Á|üy˚•+‘·Ts¡T. mes¡÷ @ e÷s¡ZeTTqÁ|üy•+∫q|üŒÏø° $T>∑‘ê ¬s+&ÉT e÷s¡ZeTT\˝À ≈£L&Ü kÕ<Ûä≈£î\ Á|üyXeTTdüVü≤»eTT>± »]–b˛e⁄#·T+&ÉTqT. á eT÷&ÉT e÷s¡ZeTT\ eT<Ûä qTqïn$HêuÛ≤e dü+ã+<ÛäeTT nÏº~. ø£s¡à jÓ÷>∑eTTq Á|üy˚•+∫ uÛÑøÏÔ,C≤„qeTT\qT ≈£L&Ü kÕ~Û+#·TqT. uÛÑøÏÔ e÷s¡ZeTTq ÁbÕs¡+_Û+∫qyês¡T

64

ø£s¡à, C≤„qe÷s¡ZeTT\qT n_Ûeè~∆ |üs¡#·Tø=+<äTs¡T. n<˚ $<ÛäeTT>±C≤„qe÷s¡ZeTTq Á|üy˚•+∫qyês¡T düVæ≤‘·eTT ø£s¡à, uÛÑøÏÔ jÓ÷>∑eTT\≈£în\yê≥T |ü&ÉT<äTs¡T.

uÛÑ>∑e‘Y ∫+‘·qe\¢ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷Á‘·yT nqTÁ>∑Væ≤+#·T≥ ø±<äT.nH˚ø£ ~e´yÓTÆq ‘·‘Ô·«eTT\‘√ ≈£L&çq~ uÛÑ>∑e‘Ô·‘·«eTT. ‘·‘·«C≤„qeTTô|s¡T>∑TqT, |ü$Á‘·‘· ô|s¡T>∑TqT, XÊÁd”Ôj·T |ü]C≤„qeTT ô|s¡T>∑TqT. ÇÏº‘·s¡TDeTTq πøe\+ uÛÖ‹ø£ $wüj·TeTT\ |ü≥¢ ∫+‘·q #˚j·TT≥Á|üe÷<äø£s¡eTT>± e÷s¡TqT.

uÛÑ>∑e‘Y ∫+‘·q @ø£ |üø£åeTTq kÕ>∑≈£L&É<äT. nq>± uÛÑ>∑e+‘·TìkÕ<Ûäq˝À nqedüs¡eTT nqT≈£îqï yêÏì e~* y˚düT≈£î+≥÷ yÓ[flb˛‘˚,eTq düsê«+>∑eTT\T K+&ç+|üã&çq≥T¢>± ‘·j·÷s¡>∑TqT. Ç~ dü]ø±<äT.eTq kÕ<Ûäq˝À ñ|üjÓ÷>∑eTT Òì yêÏì e<äT\T≈£î+≥÷, ñ|üjÓ÷>∑yÓTÆq≥Te+Ï yêÏì ø£\T|ü⁄≈£î+≥÷ yÓfi≤fl*. nœ˝≤+&Éø√Ï ÁãVü‰+&ÉHêj·T≈£î&Ó’q Ä |üs¡e÷‘·àqT Á>∑Væ≤+#·&ÜìøÏ eTqeTT≈£L&Ü X¯ó<ä∆, ãT<ä∆,eTTø£Ô dü«s¡÷|ü dæú‹øÏ #˚s¡Tø√yê*.

ÁãVü≤àC≤„qT\T düe÷∫‘·TÔ\T, <ä«+<ë«r‘·T\T ‘·eT #·T≥÷º ñqï|ü<ës¡úeTT\˝ÀqT, Je⁄\˝Àq÷, dü+<äs¡“¤eTT\˝ÀqT yês¡T |üs¡e÷‘·àH˚<ä]Ù+‘·Ts¡T. nH˚ø£‘·«eTT˝À @ø£‘·«eTTH˚ <ä]Ù+‘·Ts¡T. ø±˙ á @ø£‘·«eTTe÷qe⁄ì |ü]$T‘·Tì>± #˚j·TTq~ ø±<äT. ÇÏº @ø£‘·«eTT‘√ e÷qe⁄ìnìï X≈£îÔ\T n_Ûeè~∆j·T>∑TqT. ‘êqT $ø£dæ+#·T≥jT ø±ø£, ‘·q dü«s¡÷|üdü«uÛ≤eeTT\T ≈£L&Ü e÷]b˛e⁄qT. uÛÑ>∑e<äqTÁ>∑Vü≤eTT bı+~ u≤<Ûä|ü&çqdü+|òüT≥q\T ˝Àø£eTTq Ç+‘·es¡≈£î Òe⁄.

nHø£ ø£s¡à\ düe÷Vü‰s¡yT uÛÑ>∑e‘ê‡<Ûäq. ñ|üjÓ÷>∑|ü&Éì, >∑eT´eTTÒì, eT+∫#Ó&ÉT\T ‘Ó*j·Tì ø£s¡à\qT |ü]‘· õ+#·T≥ »s¡T>∑T#·Tqï~.

65

á |ü]‘· õ+#·T≥ ≈£L&Ü ø£ ø£s¡àj˚T. ø=ìï dü+<äs¡“¤eTT\˝À eTq≈£î @ø£s¡à #˚j·Te …H√, @ ø£s¡à ‘· õ+#·e …H√ dü+~>∑∆eTT ø£\T>∑TqT. nÏºdü+<äs¡“¤eTT\˝À düeTs¡ŒD≤ uÛ≤ey˚T Á|ü<ÛëqeTT. eTq <Ó’q+~qJ$‘·eTT˝À eTq Ä<ëj·TeTT, Ks¡TÃ\T …ø£ÿ #·÷düT≈£î+≤eTT. Ç<˚H˚|ü<∏ä eTT˝À eTqeTT Ä]®+∫q eT+∫ì eTqeTT nqTuÛÑ$+|üe …qT,Äq+~+#·e …qT. ÇÏº kÕ<Ûäq˝À XÊØs¡ø£ ÁX¯eT ø£\T>∑e#·TÃ. Ä XÊØs¡ø£ÁX¯eT≈£î ‘·–q $ÁXÊ+‹ nedüs¡yÓTÆ ñ+≥T+~. á XÊØs¡ø£ ÁX¯eT˝ÀeTqdüT‡ ø=+‘· ∫ø±≈£î≈£î >∑T]ø±e#·TÃ. nÏº eTqdüT‡≈£î ø=+‘· $ÁXÊ+‹nedüs¡eTT. eTq >∑T+&Ó $ÁXÊ+‹ Ò≈£î+&Ü |üì#˚j·TT#·Tqï~. nÏº>∑T+&Ó ≈£L&Ü >∑T+&Ó #·|üfi¯fl≈£î eT<Ûä ø=+‘· $ÁXÊ+‹ bı+<äT‘·Tqï~.uÛÑ>∑e‘Y ∫+‘·q <ë«sê e÷qe⁄&ÉT @~ bı+<äT‘·THêï&√ <ëìì Áù|eT>±ãj·TÏøÏ e´ø£Ô+ #˚j·TT#·THêï&ÉT.

Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq ø£‹ÔMT<ä kÕeTTe+Ï~. ˇø£yÓ’|ü⁄ e´‹πsø£‘·eTs√yÓ’|ü⁄ n>√#·s¡yÓTÆq nq+‘·yÓTÆq dæú‹ô|’ qeTàø£eTT. yÓTT<ä\T ô|≥º&ÜìøÏÁ|üj·T‘·ï+. ÇÏº n>√#·s¡yÓTÆq yêÏì kÕ~Û+#·T≥≈£î <äè&ÛÉ dü+ø£\ŒeTTm+‘√ nedüs¡yÓTÆj·TTqï~. XØs¡eTT, eTqdüT, Ç+Á~j·TeTT\qT eXeTT#˚düTø=qe …qT, nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡eTT\‘√ ≈£L&çq H˚qT` Hê~ dæú‹qT+&ç n+<äs¡÷ Hêyêπs, n+<äs¡÷ ø£ÿfÒ nH $X«#Ó’‘·q´eTTqT Á>∑Væ≤+#·e …qT. neTqdüÿ dæú‹øÏ #˚s¡e …qT. eTqdüT‡‘√ ø±ø£ Vü≤è<äj·TeTT‘√|üì#˚j·TT≥≈£î n\yê≥T|ü&Ée …qT. Vü≤è<äj·TeTT m+‘√ $XÊ\yÓTÆq~.e÷qe⁄&ÉT @Hê&Ó’‘ ‘·q˝Àì |ü]$T‘·yÓTÆq kÕ«s¡ú, dü+≈£î∫‘· uÛ≤eeTT\qT‘· õ+∫ $XÊ\ uÛ≤eeTT\qT n_Ûeè~∆ |üs¡#·Tø=qTH√, n|ü&˚ dü$Twæºdü«s¡÷|ü⁄&Ó’q uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nqTuÛÑeeTTq≈£î e#·TÃqT. uÛÑ>∑e+‘·TìøÏX¯s¡D≤>∑‹‘√H˚ Ç~ kÕ<Ûä eTT. Vü≤y˚+>¥ b˛ Ç≥T¢ ‘Ó*ô|qT. ªeTqdüT‡neTqdüÿyÓTÆq|ü&ÉT ìX¯Ùã›eTT‘√ ≈£L&ç eTqdüT‡qT <ëÏq dæú‹ì#˚s¡Tø=qTqT, nqTuÛÑ$+#·TqTμ.

66

e÷qe J$‘· \ø£å eTT eTTøÏÔ. á e÷s¡ZeTTq e÷qe⁄&ÉT #Ó&ÉTø£s¡à\≈£î dü«dæÔ|ü*øÏ eT+∫ø£s¡à\qT d”«ø£]+#·TqT, Ä#·]+#·TqT. áe÷s¡ZeTT ø£s¡à, uÛÑøÏÔ, C≤„qeTT\‘√ ≈£L&çq~.

>ö‘·eTãT<äT∆&ÉT Ä‘·àkÕøå±‘êÿsêìøÏ mì$T~ dü÷Á‘·eTT\qTÁ|ü‹bÕ~+#ÓqT. yÓTT<äÏ~ ‘·q ø£wüºeTT, u≤<Ûä\≈£î ø±s¡DeTT ‘·qnVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡eTT Ò nì ‘Ó\TdüTø=qT≥. ¬s+&Ée~ yÓ÷øå±ù|ø£åø£*–j·TT+&ÉT≥. á yÓ÷øå±ù|ø£å ‘·qHø±ø£ Ç‘·s¡T\qT ≈£L&Ü ñ<ä∆]+#·TqT.eT÷&Ée~ n+<ä]˙ ùd$+#·T nH˚ Ø‹q n+<ä] jÓT&É\ ø±s¡TDéTT,‘ê´>∑uÛ≤eeTT ø£*–j·TT+&ÉT≥. Hê\Ze~, dü‘êÿs¡éTT\‘√ XÊ+‹ìHÓ\ø=*Œ XÊ+‹ kÕeTs¡düéTT\qT Á|üdü]+|ü#˚j·TT≥. ◊<äe~ <Ûäs¡àã<ä∆eTsTTq ø£s¡ÔeéTTq≈£î n\yê≥T|ü&Ü*. ‘êqT Ä#·]+#˚ ø£s¡à\e\¢@ ø£ÿ e÷qe⁄ìøÏ >±˙ J$øÏ >±˙ Vü‰ì ø£*–+#·sê<äT. Äs¡e~, dü‘·ÿs¡à\‘√‘·qqT ‘êqT ìj·T+Á‹+#·Tø=qT≥. @&Ée~ m\¢y˚fi¯ ≤ Á‹ø£s¡DX¯ó~∆>±dü‘êÿs¡éTT\≈£î n\yê≥T|ü&Ü*. ø£˙dü+ #Ó&ÉT Ä˝À#·q\T ≈£L&Ü#˚j·T≈£î+&Ü ñ+&É>∑\>±*. mì$T~ dü<ë dü<ë˝À#·q\‘√ eTqe …qT.Á|ü‹e÷qe⁄&ÉT á mì$T~ dü÷Á‘·eTT\qT bÕÏ+#·e …qT. á $<ÛäeTT>±Ä#·]+∫ e÷qe⁄&ÉT ‘·qqT ‘êqT uÛÑeã+<ÛäeTT\ qT+&ç s¡øÏå+#·T≈£îì,Ä‘·àkÕøå±‘êÿs¡eTTqT bı+<äe …qT.

Ä<Ûë´‹àø£ Äq+<äeTTq≈£î, XÊØs¡ø£,e÷qdæø£ ø±s¡DeTTq \_Û+#˚dü+‘√wüeTTq≈£î ø£ ‘˚&Ü>∑\<äT. uÛÖ‹ø£yÓTÆq ø√]ø£\T rπs ø=\~, ø=‘·Ôø√]ø£\T |ü⁄≥Tº#·T+&ÉTqT. Ä uÛÖ‹ø£yÓTÆq ø√]ø£\T rs¡q|ü&ÉT e÷qe⁄q≈£î<äT'KeTT ø£\T>∑TqT. Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTq ø√]ø£\T Ä•+#·ì ø±s¡DeTTq|òü*‘·eTT\ ø=s¡≈£î m<äs¡T#·÷&É&ÉeTT »s¡>∑<äT. ø±˙ @Hê&Ó’‘ Äq+<äeTTqTnqTuÛÑ$+#· yÓTT<ä\T ô|&É‘êyÓ÷, á Äq+<äeTTqT XÊX¯«‘·eTT>±Äq+~+#·T≥¬ø’ Á|üj·T‘·ïeTT »s¡T>∑TqT.

67

Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTT˝À \_Û+# Äq+<äeTT uÛÖ‹ø£yÓTÆq dü+‘√wüeTTqø£+fÒ n~Ûø£yÓTÆq~. á Ä<Ûë´‹àø£ Äq+<äeTT yÓ’sê>∑ eTT, ìkÕ«s¡úeTT\‘√≈£L&çq~. dü+‘·è|æÔì Ç#·TÃq~, Á|üXÊ+‹ì ø£\T>∑ CÒj·TTq~ nq+‘·yÓTÆq~e´‘·«eTT‘√ ≈£L&çq~. á ø±s¡DeTT#˚ á Äq+<äeTT XÊX¯«‘·yÓTÆq~.kÕøå±‘êÿs¡eTT bı+~q kÕ<Ûä≈£î&ÉT ÁãVü≤à‘·«eTTqT bı+~ ÁãVü‰àq+<äeTTqTnqTuÛÑ$+#·TqT.

nHø£ e÷s¡ZeTT\ <ë«sê kÕøå±‘êÿs¡eTT kÕ<Ûä eT>∑TqT. á kÕ<Ûäq˝ÀkÕ<Ûä≈£î&ÉT @ dæú‹øÏ #˚s¡T≈£îHêï&ÉT nH˚~, kÕ<Ûä≈£î&ÉT m+‘· es¡≈£î ‘·qnC≤„qeTTqT á kÕ<Ûäq <ë«sê ‘=\–+#·T≈£îHêï&√ nqï<ëìì ãÏºÄ<Ûës¡|ü&ÉTqT.

X¯Øs¡eTT nXÊX¯«‘·eTT. @ ø£åDeTT˝À nsTTHê eTs¡D+ dü+uÛÑ$+#·e#·TÃqT. á XØs¡eTT˝ÀH Ä‘·àdü«s¡÷|ü⁄&Ó’q uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ìsêø±]>±ñ+≥THêï&ÉT. á Ä‘·à uÛÖ‹ø£yÓTÆq X¯Øs¡+, eTqdüT‡\‘√ ø£\dæq|ü⁄&ÉTJeÁuÛ≤+‹˝À ø£wüºqwüºeTT\≈£î, düTKdü+‘√wüeTT\≈£î ˝Àq>∑T#·THêï&ÉT.uÛÖ‹ø£ <äèwæº‘√ J$+∫q+‘·ø±\+ e÷qe⁄&ÉT á <ä«+<ä«eTT\≈£î Àã&ñ+≤&ÉT. Ä‘·à ` X¯Øs¡, eTqdüT‡\≈£î _ÛqïeTì >∑T]Ô+∫ e÷qe⁄&ÉTdü‘· |ü<ës¡úeTTqT Á>∑Væ≤+#·e …qT. á C≤„qy˚T yÓ÷ø£åeTT. á yÓ÷ø£åy˚TÄq+<äeTì #ê+<√´>√|üìwü‘·TÔ q+<äT ‘Ó\T|üã&ÓqT.

‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT yÓ’sê>∑úÛ≤eeTT\‘√ kÕ«s¡úeTTM&ÉTqT. á miTø£‘√ uÛÑeã+<ÛäeTT\ ø£r‘·yÓTÆq dæú‹ì #˚s¡Tø=qTqT.X¯Øs¡, eTqdüT\‘√ uÛÑeã+<ÛäeTT\T M&ÉTqT. <ëdüéTT ‘=\>∑TqT.<ä«+<ä«eTT\ jÓT&É düeTuÛ≤eeTT n_Ûeè~∆j·T>∑TqT. |ü]$T‘·yÓTÆq uÛÖ‹ø£dæú‹˝À e÷qe⁄&ÉT mìï dü‘êÿs¡éTT\T #˚dæq|üŒÏø° e÷qe⁄&ÉTÄq+<äeTTqT bı+<ä Ò&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q <˚ùV≤+Á~j·T, eTqdüT‡\qT

68

|ü]‘· õ+#·q+‘·es¡≈£î Äq+<äeTTqT bı+<ä Ò&Éì yÓTÆÁ‘j·TTD ñ|üìwü‘·TÔ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~.

˙e⁄ ‘·‘·«C≤„qeTTqT m+‘Ó’Hê #·]Ã+#·e#·TÃ, ≈£î q∫Ãqìï uÛÑ>∑e‘Ys¡÷|üeTT\qT |üPõ+#·e#·TÃ, ˙ uÛÑøÏÔì nH˚ø£ Ø‘·T\˝À e´ø£ÔeTT#˚j·Te#·TÃqT>±ø£, ø±˙ ìqTï ˙e⁄ ‘Ó\TdüTø√q+‘·es¡≈£î mìï e+<ä\»qà …‹ÔHê yÓ÷ø£åeTT e÷Á‘·eTT \_Û+#·<äì Ä~X¯+ø£sê#ês¡T´\ yês¡TX\$#ÓÃqT. |ü]$T‘·yÓTÆq uÛÖ‹ø£dæú‹ qT+&ç e÷qe⁄&ÉT kÕ<Ûäq‘√ yÓTT<ä≥‘·q nC≤„qeTTqT ‘=\–+#·T ø=qe …qT. Ä |æ<ä|ü ‘êHÓes√ Á>∑Væ≤+#·e …qT. nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡eTT\Tqï+‘· es¡≈£î á kÕ<Ûäq kÕ>∑<äT.á nC≤„q+˝À ã+BÛ>± ñqï+‘· ø±\+ e÷qe⁄&ÉT yÓ÷ø£åeTTø=s¡≈£îeTT+<äT≈£î kÕ>∑ Ò&ÉT.

uÖ<ä∆eT‘·eTT ≈£L&Ü n<˚ ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~. #êe⁄ |ü⁄≥Tºø£\T Òì dæú‘˚ìsê«DeTT. á dæú‹˝À eTqdüT‡ ‘·q |ü]$T‘·T\T ø√˝ÀŒsTT nq+‘·yÓTÆqdæú‹˝À Á|üy˚•+#·TqT.

ªndü‘√e÷ dü<äZeTj·÷μ, ª‘·eTk˛e÷ CÀ´‹s¡ZeTj·÷μ, ªeTè‘√´sêàneTè‘·+>∑eTj·÷μ. ÇÏº e÷s¡ZeTTq neTs¡‘·«eTT, n+‘·T Òì C≤„qeTT,Äq+<äeTT \_Û+#·TqT. JeqTà≈£îÔ&ç>± uÛÑ>∑e+‘·Tì Áù|$Tdü÷Ô, Äq+<äeTj·TeTT>± J$‘·eTTqT kÕ–+#·e …qT.

á. eTÚqeTT (ìX¯Ùã›+)

ìXÙã›+˝ÀH uÛÑ>∑e+‘·Tì >=+‘·T$qã&ÉT‘·T+~. ìXÙã›+˝ÀH eTq˝Àñqï uÛÑ>∑e+‘·Tì >∑T]Ô+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. ø±ãÏº Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûä≈£î\TìXÙu≤›ìøÏ n\yê≥T|ü&Ü*. á H|ü<∏ä +˝À Ä<Ûë´‹àø£ nqTuÛÑeeTT\qTãVæ≤s¡Z‘·|üs¡#·T≥ e\q kÕ<Ûäq≈£î $|òüTïeTT ø£\T>∑e#·TÃqT.

69

ìj·T+Á‘·D, $#·ø£åD Òì e÷≥\T e÷qe⁄ì HÓ’‹ø£, Ä<Ûë´‹àø£dæú‹øÏ Vü‰ì ø£\T>∑CÒj·TTqT. eTqeTT e÷≤¢&˚ e÷≥\T eT÷&ÉTs¡ø£eTT\T>± ñ+≥Tqï$. yÓTT<äÏ~, eTq #·T≥÷º ñqïyê]ô|’ ì+<ëyêø£ eTT\qT e*¢+#·T≥, kÕ«s¡ú dü«Á|üjÓ÷»Hê\¬ø’ Ç‘·s¡T\ô|’ #Ó&ÉT>±e÷≤¢&ÉT≥. eT÷&Ée~, ãT~∆e÷+<ä´+‘√ |ü*¬ø&ÉT nHê˝À∫‘·yÓTÆq|ü\T≈£î\T. á ô|’ ñ<äVü≤]+∫q e÷≥\˙ï e´s¡ú|ü⁄ e÷≥ Ò. eT+∫e÷≥\ ø£+fÒ #Ó&ÉT e÷≥\πø »qT\T n\yê≥T|ü&ÉT‘·THêïs¡T.

eTq˝À eTq+ #ê˝≤ e÷≤¢&ÉT≈£î+≥÷ ñ+≤eTT. kÕ<Ûës¡DeTT>±á e÷≥\˙ï e´s¡ú|ü⁄ e÷≥ Ò. Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTq kÕ<Ûäq #˚ùdyês¡TnHø£‘·«eTTq @ø£‘·«eTTqT <ä]Ù+‘·Ts¡T. Ç< ìeè‹Ô e÷s¡ZeTT. á ìeè‹Ôe÷s¡ZeTTq≈£î á e´s¡úyÓTÆq e÷≥\T yÓTT<äÏπø Á|ü‹ã+<Ûäø£eTÚ‘êsTT.e÷≥\qT, eTqdüT‡\qT ìj·T+Á‹+#·T≥ ø£wüºyÓTÆq kÕ<Ûäq. nsTTq|üŒÏø°eTÚqeTT á Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq≈£î m+‘√ nedüs¡yÓTÆ ñqï~.

eTÚqeTT eT÷&ÉT $<ÛäeTT\T. n$ e÷≥\ eTÚqeTT, e÷qdæø£eTÚq+ eT]j·TT Ç#êÃ¤eTÚq+. ñ|üjÓ÷>∑eTT Òì e÷≥\ ìj·T+Á‘·Dø£wüºyÓTÆq kÕ<Ûäq. eTqdüT m|ü&√ >∑‹+∫q ø£s¡à\ C≤„|üø±\qTHÓeTs¡Ty˚düT≈£î+≥÷, Vü‰˝Àø±\˝À $Vü≤]+#·T#·T+&ÉTqT. ÇÏºeTqdüT‡qT ìj·T+Á‹+#·T≥ eT]+‘· ø£wüºyÓTÆq kÕ<Ûäq. Ç#êÃ¤|üP]‘·yÓT Æqsê>∑<˚«cÕ\qT n]ø£≥Tº≥ eT]+‘· ø£wüºyÓTÆq~. e÷≥\e\¢ eTqdüT‡#Ó ≤¢#Ó<äTs¡>∑TqT, ø±˙ eTÚq+ e\¢, ø£s¡àe\¢ Ä˝À#·q\T dü+|ò”TuÛ≤e+#Ó+~ Ä<Ûë´‹àø£ X¯øÏÔ>± e÷s¡TqT.

eTÚq+ Hê\T>∑T $<ÛäeTT\T. e÷≥\ eTÚq+, Ç+Á~j·TeTT\eTÚq+, Væ≤+düqT n<äT|ü⁄#˚j·TT eTÚq+, >±&ÛÉìÁ<ä À ìX¯Ùã›+. yÓTT<äÏ

70

eT÷&ÉT eTÚqeTT\T ø£]ƒqyÓTÆq$. Hê\Ze~ yÓ÷ø£åeTTqT ‘·\|æ+#·Tq~.ìÁ<ä À ÁbÕDX¯øÏÔ ôV≤#·TÃ‘·>∑TZ\T Ò≈£î+&Ü ñ+≥T+~. Ç+Á~j·TeTT\Tã\e+‘·eTT, ìØ«s¡ eTT ø±≈£î+&Ü ñ+&ÉTqT. <ä«+<ä«yÓ’K] e´ø£ÔeTTø±<äT. eTqdüT‡ Òì dæú‹. ìÁ<ä À <Ûë´q+ #˚j·Te#·TÃ #˚j·Tø£b˛e#·TÃ.nqTe÷qeTT\T Òìdæú‹. X¯SHê´edüú, Ä<Ûës¡eTT Òìdæú‹. |ü]|üPs¡íyÓTÆqXÊ+‹ì nqTuÛÑ$+#·T dæú‹.

¬s+&ÉT s¡ø£eTT\ eTTqT\T ø£\s¡T. eTÚq+ eVæ≤+#·Tyês¡T eTTqT\T.ˇø£s¡T Á|üj·T‘·ï+‘√ ≈£L&çq eTTì, y˚s=ø£s¡T ìsê«DeTT bı+~qeTTì.Á|üj·T‘·ï|üPs¡«ø£yÓTÆq eTTì ‘·q Ç+Á~j·TeTT\qT ã\e+‘·eTT>±n<äT|ü⁄˝À ô|≥Tºø=ì, dü+|üPs¡íyÓTÆq C≤„qeTT Òø£ ø±s¡ eTT\˝À bÕ˝§ZqTqT.kÕøå±‘êÿs¡eTT bı+~q eTÚì dü‘· eTTqT ‘Ó*dæqyê&Ó’, Ä‘·àC≤„qeTTø£\yê&Ó’ ≈£L&Ü kÕe÷q´e÷qe⁄ì e˝… J$+#·TqT. eTÚì ‘·qÁ|ües¡Ôq‘√qT, uÛ≤eeTT\˝Àq÷ ‘êqT mÏº eTÚìjÓ÷ ‘Ó\T|ü⁄qT.

>∑‘· e+<ä dü+e‘·‡s¡eTT\ qT+&ç Xã›ø±\Twü eTT ô|]– b˛sTTq~.n~ uÛÖ‹ø£yÓTÆq~, e÷qdæø£yÓTÆq~ eT]j·TT ø√]ø£\‘√ ≈£L&çq~. áHêÏXÊg kÕ+πø‹ø£ Á|ü>∑‹ e\¢ X¯ã›ø±\Twü + u≤>± ô|]–+~. ìX¯Ùã›eTTq≈£îÄ≥+ø£eTT>± ‘·j·÷s¡sTT+~. πs&çjÓ÷ eT]j·TT °M\T yÓTTu…’ Ÿ bò qT¢eTq Ç+&É¢ À, Á|üj·÷DeTT\˝À, |üì#˚j·TT Á|ü<˚X¯eTT\˝À >∑+<äs¡>√fi¯dæú‹ì ø£*–+#·T#·Tqï$. ns¡∆+ ˝Òì dü+^‘·eTT #Óe⁄\qT ∫ÛÁ<äeTT#j·TT#·Tqï~. eTqdüT‡q Á|üy•+∫ XÊ+‹øÏ uÛÑ+>∑eTT ø£*–+#·T#·Tqï~.°M\˝Àì yê´bÕs¡ Á|üø£≥q\T düVü≤»‘·«eTTq≈£î <ä÷s¡eTT>±, ø√]ø£\qT¬s#·Ã>=≥Tº#·Tqï$. nìï s¡ø£eTT\ yê´bÕs¡ Á|üø£≥q\T X¯ã›ø±\Twü eTTqT$|üØ‘·eTT>± ô|+#·T#·Tqï~. ø√]ø£\T Òì dæú‹˝À eTqeTT C≤„qeTTÄ]®+∫ yÓ÷ø£åeTT kÕ~Û+#·>∑\eTT. ø±˙ áHêÏ yê´bÕs¡ Á|üø£≥q\T

71

e÷qe⁄ì˝À ø√]ø£\qT ô|+#·T‘·÷ e÷qe⁄ì ô|&Ée÷s¡ZeTTq ô|Ïºu≤<Ûä\≈£î >∑T] #˚j·TT#·Tqï$. kÕ<Ûäq≈£î áHê&ÉT Ç<˚ nìïÏø£+f… ô|<ä›Á|ü‹ã+<Ûäø£yÓTÆq~.

ñ. ÁbÕs¡úq

ÁbÕs¡úq Hê\T>∑Ts¡ø±\T. $qï|üeTT, eT<Ûä´e]Ô‘·«eTT, Äsê<Ûäq,<Ó’e∫+‘·q. $qï|üeTT˝À ‘·q >√&ÉTqT uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ $qï$+#·T≥.eT<Ûä e]Ô‘·«eTT <ë«sê ‘·qyê] ø√dü+ uÛÑ>∑e+‘·Tì ÁbÕ]ú+#·T≥, uÛÑ>∑e+‘·TìjÓTTø£ÿ >∑TD>∑DeTT\qT >∑Ts¡TÔ #düT≈£î+≥÷ Äsê~Û+#·T≥, uÛÑ>∑e‘Y ∫+‘·q<ë«sê uÛÑ>∑e+‘·Tì kÕøå±‘êÿs¡eTTq≈£î e÷s¡ZeTT düT>∑eTeTT #düTø=qT≥.

$qï|üeTT <ë«sê ‘·eT ø√]ø£\qT dæ~∆+|ü #˚düTø√yê\H˚ ‘·|üq.M]øÏ uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ Áù|eT, uÛÑ≈£îÔ\T ñ+&Ée⁄. M]øÏ n>√#·s¡yÓTÆq ˇø£X¯øÏÔñqï<äì, Ä X¯øÏÔ ‘·eTø√]ø£\qT rs¡TÃqqï uÛ≤eeTT ø£\yê¬s’ ñ+<äTs¡T.M] qeTàø£eTT Á|üj·T‘·ïeTT\‘√ M] ø√]ø£\T rs¡e#·TÃqT.

uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ n#·+#·\yÓTÆq uÛÑøÏÔ$XÊ«düeTT\T >∑\yê]øÏ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTyê] ø√]ø£\qT HÓs¡ys¡TÃqT. e÷qe⁄&ÉT ‘êqT uÛÑ>∑e+‘·Tì ø√]q ø√]ø£\TeT+∫yê, ø±<ë nqï~ ø±\y˚T ìs¡ísTT+#·TqT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q≈£îø±e\dæq eT+∫#Ó&ÉT\qT dü]>± ìs¡ísTT+#·Tø=q Òø£, uÛÑ>∑e+‘·Tì @$Tø√sê˝À ≈£L&Ü ‘√#·ø£ Çã“+~ |ü&ÉT‘·THêï&ÉT. á H˚|ü<∏ä eTT˝ÀH˚ mH√ïVü‰kÕ´düŒ<ä dü+|òüT≥q\T yÓ\T>∑T#·÷#·T#·Tqï$. n&É>∑+< nyÓTÆàHê ô|≥º<äTnqï≥Tº>± uÛÑ>∑e+‘·Tì eTqeTT m\¢ yfi˝≤ eTqeT+∫H ø√s¡Tø√e …qT.eTq eT+∫ @<√ eTqeTT ìs¡ísTT+#·Tø√ Òø£ b˛e#·TÃqT. ø±˙ düeTs¡ŒDuÛ≤eeTT‘√ eTqeTT eTq uÛ≤s¡eTT uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ ô|Ïº ÁbÕ]ú+#·e#·TÃ.H˚sê\T #˚j·T≈£L&Éì |üqT\T #˚dæ eT+∫ |òü*‘ê\qT Ä•+#·≈£L&É<äT.

72

eT<Ûä e]Ô‘·«eTT <ë«sê uÛÑ>∑e+‘·Tì y&ÉTø=qT≥ m+‘√ ñ‘·ÔeTyÓTÆqdü+Á|ü<ëj·TeTT. kÕÏ eTìwæô|’ Áù|eT >ös¡eeTT\T e´ø£ÔeT>∑TqT, ùdïVü≤eTTô|s¡T>∑TqT, eTq˝Àì ø√bÕyXeTT\T HêXqeT>∑TqT, $T‹MT]q ø√]ø£\TeTq˝À ñ+&Ée⁄. n+<ä]πøåeT+ ø√s¡&É+ M]øÏ Äq+<ä+. düπs«»Hê'düTœH√uÛÑe+‘·T, ˝Àø±düeTkÕÔ düT‡œH√uÛÑe+‘·T n+≥÷ n+<ä]ô|’qÁù|eTqT e´ø£Ô|üs¡#Ó<äs¡T.

uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ >∑\ Áù|eTqT e´ø£Ô+ #˚j·TTfÒ Äsê<Ûäq. s¡÷bÕ\Ty˚¬s’Hê uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ˇø£ÿ&˚. eTq≈£î q∫Ãq s¡÷|ü+‘√ uÛÑ>∑e+‘·TìÄsê~Û+#·T≥≈£î eTqeTT dæ<ä∆|ü&É‘êeTT.

uÛÑ>∑e‘Y ∫+‘·q <ë«sê e÷qe⁄&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À ©qeT>∑TqT.n‘·T´qï‘·yÓTÆq ÁbÕs¡úq˝À ø√]ø£\T+&Ée⁄, Vü≤&Ü$&ç ñ+&É<äT, kÕ«s¡úeTTñ+&É<äT. uÛÑ>∑e+‘·Tì Áù|y˚T ñ+≥T+~. |òü ≤ù|ø£å Òì dæú‹ ø±ãÏº ÇÏºÁbÕs¡úqô|’ me]ø° eT≈£îÿe ø£\T>∑<äT. uÛÑ>∑e+‘·Tì ø=s¡πø ‘·q J$‘·eTTqTn+øÏ‘·eTT #kÕÔ&ÉT. ‘·q eT+∫ #Ó&É¶\˙ï uÛÑ>∑e+‘·T& #·÷düT≈£î+≥THêï&ÉqïqeTàø£+‘√ uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ ‘·qqT ‘êqT Ä‘·àìy˚<äqeTT #˚düT≈£î+≤&ÉT.

uÛÑøÏÔ˝À q≥q ñ+&É≈£L&É<äT. $qj·T $<Û˚j·T‘·\T, yÓ’sê>∑´eTTuÛÑ≈£îÔì˝À \ø£åD≤\T. Ä&É+ãs¡eTT\‘√ sêÁ‹|ü>∑\T ÁbÕ]ú+∫q|üŒÏø° n~uÛÑøÏÔ ø±H˚s¡<äT. yê&ÉT uÛÑ≈£îÔ&ÉT ø±uÀ&ÉT.

eTq<ä+≥÷ á »>∑‘·TÔ À @MT Ò<äT. n˙ï Ä uÛÑ>∑e+‘·Tìy˚. ÄuÛÑ>∑e+‘·T&ÉT eTq qT+&ç @$Tø√s¡T≈£î+≤&√ n<˚ uÛÑ>∑e+‘·TìøÏdüeT]Œ+#·e …qT. ñqï dæú‹ qT+&ç ñqï‘· dæú‹øÏ Á|üj·÷DÏ+#·TfÒ uÛÑ>∑e‘YkÕ<Ûäq. ‘·q˝Àì nVü≤+ø±s¡, eTeTø±sê\qT HêX¯q yÓTTq]+∫uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ Áù|eTqT ô|+#·T≈£îì, Äsê~Û+∫ $qj·T $<Ûj·T‘·\‘√ùd$+∫, Ä]Ô‘√ ÁbÕ]ú+∫ uÛÑ>∑e+‘·Tì eTVæ≤eT\qT eTqq+ #düT≈£î+≥÷

73

uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ Ä‘·à düeTs¡ŒD #˚düTø=qe …qT. uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À ©qeTTø±e˝…qT. e÷qe⁄&ÉT ‘êqTqï kÕúqeTT qT+&ç, n|üŒÏø£|ü&ÉT ÄuÛÑ>∑e+‘·TìøÏ ÁbÕs¡úq #düT≈£î+≤&ÉT. XÊ+‹ì bı+<äT‘ê&ÉT. ø±ãÏº ÁbÕs¡úqjÓTTø£ÿ eTVü≤‘·TÔqT kÕ<Ûä≈£î&ÉT #·ø£ÿ>± Á>∑Væ≤+#·e …qT.

. düs¡fi¯‘·«eTT ìs¡+ãsê&É‘·«+ (Simplicity)

kÕe÷qýÓTÆq, düs¡fi¯yÓTÆq J$‘·eTT˝ÀH˚ m+‘√ VüQ+<ë‘·q+e´ø£ÔeT>∑TqT. dü‘·TŒs¡Twüß\T düs¡fi¯yÓTÆq J$‘êìπø Çwüº|ü&É‘ês¡T. düs¡fi¯uÛ≤yê\T ‘*ø£sTTq$. ø£\àwüeTT Òì~ nVü≤+ø±s¡+ Òì dæú‹. düs¡fi‘·«eTTìC≤sTTr ˇø£Ï ø±<äT. ìC≤sTTr m+‘√ ñqï‘·yÓTÆq dü<äTZDeTT.

eTq˝À #ê˝≤eT+~ ìC≤sTTr |üs¡T\T>± ñ+&Ée#·TÃ, ø±˙düs¡fi¯Vü≤è<äj·TT\T ø±ø£b˛e#·TÃ. ìC≤sTTr>± Áã‹πøyês¡T ‘êeTTqeTTà≈£îqï dæ<ë∆+‘ê\ ø=s¡≈£î ø£≥Tºã&ç ñHêïeTì uÛ≤$kÕÔs¡T. áÄ˝À#·q\‘√ yês¡T m\¢yfi˝≤ ‘·eT>∑T]+# m≈£îÿe>± Ä˝À∫dü÷Ô+≤s¡T.á ø±s¡DeTT #˚‘· Ms¡T Ç‘·s¡T\‘√ dü]>± ø£\e Òs¡T. n˝≤π> Ç‘·s¡T\T≈£L&Ü M]‘√ dü]>±ø£\e Òs¡T. M]øÏ yÓTTVü≤e÷≥+ Ò<äT.ñqï~ ñqï≥T¢>±eéVü≤]kÕÔs¡T. M]‘√ eéVü‰s¡+ düT\Te⁄ ø±<äT.

u≤Vü≤´<äèwæº ø£\yês¡T n+‘·s¡› èwæºô|’ düTeTTK‘· e´ø£Ô+ #j·Ts¡T. nq>±Ms¡T düs¡fi¯yÓTÆq J$‘·eTTqT e´‹πsøÏkÕÔs¡T. u≤Vü≤´<äèwæº‘√ Ä&É+ãs¡+>±J$+#·&É+ nqTq~ ¬s+&Ée ø√D+. ø=+<äs¡T düs¡fi¯yÓTÆq J$‘·eTTq≈£în\yê≥T|ü&ç n+<äT˝À Äq+<ëìï nqTuÛÑ$kÕÔs¡T. eT]ø=+<äs¡TÄ&É+ãs¡yÓTÆq J$‘êìøÏ n\yê≥T|ü&ç n+<äT˝À düTKdü+‘√cÕ\qTyÓ‘·T≈£îÿ+≤s¡T. düs¡fi¯yÓTÆq J$‘·eTTq Ä˝À#·Hê düs¡[ ñ+&É<äT.eTeTø±sê\T ñ+&Ée⁄. u≤Vü≤ýÓTÆq »>∑‘·Œ]D≤e÷\≈£î ˇ‹Ô&ç #Ó+<äs¡T.Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Û äq≈£î nqTe⁄>± M] Jeq$<Ûëq+ düs¡fi¯eTT>±

74

s¡÷bı+<äT‘·T+~. düs¡fi¯yÓTÆq J$‘êìøÏ n\yê≥T |ü&çqyês¡T u≤Vü≤´ˇ‹Ô&ÉT\≈£î ˝§+>∑ø£, Ä‘·à <Ûë´qeT+<˚ ìeT>∑TïeT>∑Tqì ô|òì*HéeTVü‰X¯j·TT&ÉT ‘Ó*|æHês¡T.

düs¡fi¯yÓTÆq J$‘·eTT nHêj·÷dü eTs¡D≤ìøÏ ∫Vü≤ïeTT. düs¡fi¯yÓTÆqJ$‘·eTT ˇø£ >=|üŒ ì~Û. á düs¡fi¯yÓTÆq J$‘êìøÏ n\yê≥T|ü&Ü\+fÒeT÷&ÉT n&ÉT>∑T\T y˚j·÷*. yÓTT<äÏ~ u≤Vü≤´<äèwæº ‘·–Z+∫ n+‘·s¡›èwæºìô|+#·Tø√yê*. ¬s+&Ée~ <Ó’e∫+‘·q, <Ó’eeTTô|’ Áù|eT n\es¡#·Tø√yê*.uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ uÛÑj·TuÛÑ≈£îÔ\T ø£*–q+‘· e÷Á‘·eTTq dü]b˛<äT. u≤Vü≤´J$‘·eTT, düs¡fi¯yÓTÆq J$‘·eTT\ eT<Ûä –dü ≤&ÉT yê]øÏ XÊX¯«‘·yÓT ÆqÄq+<äeTT <äTs¡¢uÛÑ+. eT÷&Ée~ <Ó’eeTT‘√ >∑&ÉT|ü⁄≥≈£î n\yê≥T|ü&ÉT<äTs¡T. uÛÑ>∑e+‘·Tì yÓ’|ü⁄ ø=ÿø£ÿ yÓTfÒº m≈£îÿ‘ês¡T. mH√ï eT<ÛäTs¡yÓTÆquÛÑ>∑e+‘·Tì nqTuÛÑyê\qT bı+<Ó<äs¡T. á nqTuÛÑyê\qT eT]+‘·>±bı+<ä>√¬s<äs¡T. ø£&É≈£î Á|ü‹ø£åD+ Ä uÛÑ>∑e+‘·Tì <Ûë´dü‘√ J$‘êìï>∑&ÉT|ü⁄‘ês¡T.

dü‘·ÿs¡à≈£î Á|ürø£ düs¡fi¯yÓTÆq J$q $<Ûëq+. #Ó&ÉTø£s¡à\T, kÕ+|òæTø£<äTs¡\yê≥T¢ <Ó’e ‹s¡kÕÿs¡eTTe\¢H˚ »s¡T>∑T#·Tqï$. á ‘·|æŒ<äeTT\Tdü«j·T+ø£è‘ê|üsê<ÛäeTT˝Ò. nVü≤+ø±s¡ eTeTø±sê\T s¡÷|ü⁄e÷|æuÛÑ>∑e+‘·Tì <Ûë´dü˝À ñ+&çqyê]øÏ düs¡fi¯yÓTÆq J$‘êìøÏ ‘˚*ø£>±n\yê≥T|ü&É‘ês¡T. n\yê≥T Òìyê]øÏ düs¡fiyÓTÆq J$‘·eT+‘· ø£wüºyÓT Æqø±s¡ eTT eTs=ø£Ï ñ+&É<äT.

m. qeTàø£+

qeTàø£eTTq≈£î nHø£ ns¡úeTT\T ø£\e⁄. dü+<äs¡“¤eTTqT ãÏº qeTàø£+nq>± $XÊ«dü+. $XÊ«dü+ ø£ n~Ûø±s¡ ôVA<ë ø£*–+#·Tq~. >∑‘·eTT˝À

75

»]–q ø±s¡ ø£ ≤bÕ\ <äècÕº , Ä ø±s¡ Áø£e÷\T Á|ü»\≈£î $XÊ«düeTTqTø£\T>∑CÒj·TTqT. á $XÊ«düeTT\T dü‘· yÓTÆq$. qeTàø£eTTqT eTqeTT>∑‘·+˝À |üØøÏå+#·˝Ò<äT. nedüs¡yÓTÆq |ü]dæú‘·T\˝À qeTàø£eTTqT|üØøÏå+|üe#·TÃqT. nsTT‘˚ nìï dü+<äs¡“¤eTT\˝Àq÷ á qeTàø£eTTqT|üØøÏå+|ü kÕ<Ûä´eTTø±<äT. á qeTàø±\qT eTqeTT qeTàe#·TÃ,qeTàø£b˛e#·TÃ. qeTàø£eTH˚~ eTq kı+‘· ìs¡íj·T+.

eTqeTT <Ó’q+~q J$‘·eTT˝À #ùd Á|ü‹ø£sêà qeTàø£+ô|’ Ä<Ûës¡|ü&çñ+≥T+~. eT+∫|üqT\≈£î eT+∫ |òü*‘ê\T, #Ó&ÉT|üqT\≈£î #Ó&ÉT |òü*‘ê\Tdü+uÛÑ$+#·TqT nì eTqeTT ∫qïHê≥H˚ $+≤eTT, qeTTà‘êeTT.n+<äT≈£î ‘·–q≥T¢>± eTq J$‘êìï r]Ã~<äT›≈£î+≤+. á J$‘·+eTq≈£î mH√ï >∑TDbÕsƒê\T H˚s¡TŒ‘·T+~. nqTuÛÑyê\‘√ ≈£L&çq Ä#·s¡DeTq≈£î $XÊ«dübÕÁ‘·eT>∑TqT. qeTàø£eTTqï#√≥ Áø£eT•ø£åD‘√ ≈£L&çqe´edüú s¡÷bı+<äTqT. á $XÊ«düeTT˝À »s¡T>∑T#·Tqï XÊg kÕ+πø‹ø£s¡+>∑eTT\ n_Ûeè~∆øÏ eT÷\eTT á qeTàø£y˚T.

Hê\Ze qeTàø£y˚T eT‘·|üs¡yÓTÆq qeTàø£+. Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTn>√#·s¡yÓTÆq~. >∑TDeTT\≈£î nr‘·yÓTÆq~. ìs¡÷|æ+#· M\Tø±ì~,XÊX¯«‘·yÓTÆq~, n+‘·T Òì~.

m+<äs√ eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T n+<ä]ø° e+<äqeTT\T. m+<äs√eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ J$‘·#·]Á‘·˝Ò eTq≈£î |ü⁄Hê~sêfi¯ófl>± ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·THêïsTT. yês¡T ‘·eT J$‘ê\qT ‘ê´>∑eTT #dæ, mH√ï ø£wüºqwü ºeTT\ø√]Ã n+‘·T Òì Äq+<äÁbÕ|æÔì bı+<ës¡T. yê] J$‘ê Ò áHê&ÉT eTq≈£îÄ<äsêÙ\T. Ä eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ <Û˚´j·TeTT ˝Àø£ø£fi≤´D+. M]˝ÀÄq+<äeTTqT eTqeTT≈£L&Ü bı+<äe˝…qqï yês¡T q&É∫q u≤≥˝ÀeTqeTT ≈£L&Ü q&ÉTee …qT.

76

ì#ÓÃq <ë«sê eTq+ ñqï‘·dæú‹øÏ #˚s¡Tø√>∑\+. ì#ÓÃq≈£î ¬s+&ÉTÄ<Ûësê\T ø±yê*. ˇø£Ï ÁøÏ+<ä, eTs=ø£Ï ô|’q. á¬s+&ÉT Ä<Ûësê\TÒ≈£î+&Ü ì#ÓÃq ì\ã&É<äT. n< Ø‹>± Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’

qeTàø£+ eT]j·TT Áù|eT ñ+&Ü*. uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ qeTàø£+ Òø£b˛sTTHê,Áù|eT Òø£b˛sTTHê Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq kÕ>∑<äT. uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ qeTàø£+,Áù|eT\T ñqï|ü& Ä<Ûë´‹àø£e÷s¡Z+˝À ø=ÿø£ÿ yÓT≥Tº |ü⁄s√>∑‹ kÕ>∑T‘·T+~.dü+|üPs¡íyÓTÆq X¯s¡D≤>∑‹‘√ |ü]|üPs¡íyÓTÆq Äq+<ëìï n+<äT≈£îH˚ es¡≈£îuÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ qeTàø£+, Áù|eT ø£*– ñ+&Ü*.

dü‘êÿs¡´eTT\ <ë«sê eTqeTT uÛÑ>∑e+‘·Tì ø±ø£ eTπs<ëììø√s¡T≈£îqï|üŒÏøÏ n~ eTq≈£î XÊX¯«‘·yÓTÆq Äq+<ëìï Çe«<äT. ø±ãÏºuÛÑ>∑e+‘·T&çH˚ eTqeTT ø√s¡Tø√yê*. uÛÑ>∑e+‘·Tì \ø£å eTT‘√H˚, kÕ~Û+∫rs¡e˝…qqï qeTàø£+‘√, uÛÑ>∑e+‘·Tì ô|’>∑\ Áù|eT‘√ eTqeTT ø£s¡à|òü ≤\qT Ä•+#·ø£ eTT+<äT≈£î kÕ>∑e …qT. dü∫Ã<ëq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&ÉTuÛÑ>∑e+‘·T&ÉT, nq>± dü‘Y ∫‘Y Äq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&ÉT uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT. áÄ<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTq eTqjÓTTø£ÿ Á|ü‹ n&ÉT>∑T á dü‘Y ∫‘Y Äq+<äeTT\ø£\sTTø£>± y˚Tfi¯$+#·TqT. Ç<˚ kÕøå±‘êÿsêìøÏ <ë]rj·TTqT.

ø£s¡àe\¢, »qàe\¢, <Ûäs¡à+e\¢ yÓ+≥H˚ |òü*‘·eTT\T <äø£ÿø£b˛e#·TÃø±˙ ‘ê´>∑eTT e\¢ yÓ+≥H˚ |òü*‘·eTT\T <ä≈£îÿqì sêe÷j·TD+ <ë«sêlsêeTT&ÉT e÷qyê[øÏ n+~+∫q dü+<X+. eTqeTT á »qà˝À #dæqø£s¡à\ |òü*‘·y˚T$TÀ eTqeTT ‘Ó\TdüTø√ ÒeTT. eTqeTT eTq dæú‹ì‘Ó\TdüTø√ ÒeTT. ø±˙ Á|üj·÷DeTT kÕ–+#·e\dæq<˚. á »qà ø±ø£b˛‘˚eTs√»qà. Ò<ä+fÒ eTs√»qà. á $<ÛäeTT>± ‘·bıŒ|ü\ ìs¡íj·÷\TuÛÑ>∑e+‘·TìøÏ e~˝Òdæ e÷qe⁄&ÉT dü‘·ÿs¡à\≈£î n\yê≥T|ü&Ü*. ádü‘·ÿs¡à\‘√ nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡ ìs¡÷à\q+ kÕ–+#ê*. düeTTÁ<ä

77

»˝≤\T @$<ÛäeTT>± >±*˝À #] yT|òüTeTT …’ e]¸+∫ ‹]– qB»˝≤\‘√ø£*dæ düeTTÁ<ëìï #˚s¡TH√, n<˚ Ø‹˝À Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q e÷qe⁄&ÉT‹]– |üs¡e÷‘·à˝À #πses¡≈£î ‘·q Á|üj·T‘êïìï kÕ–+#ê*.

@. nqTÁ>∑Vü≤+

e÷qe⁄&ÉT ‘·q dü«uÛ≤yêìï nqTdü]+∫ ø£s¡à\ Hê#·]+#·TqT. eTìwæjÓTTø£ÿ dü«uÛ≤eeTT eTT+<äT>± n‘·ì eTqdüTô|’ Ä<Ûës¡|ü&çj·TTqï~.e÷qe⁄ì dü«uÛ≤e Ø‘ê´H ø√]ø£\T, n‘·ì Ä˝À#·q\T, n‘·ì qeTàø±\T,n‘·ì Vü≤\T. ñ‘·ÔeT dü+kÕÿsê\‘√ ≈£L&çqyê&ÉT eT+∫ |üqT\≈£în\yê≥T|ü&ÉTqT. kÕ«s¡ú ∫+‘·q\‘√ ≈£L&çqyê&ÉT ˙#·yÓTÆq eT]j·TT#Ó&ÉT ø£s¡à\≈£î n\yê≥T|ü&ÉTqT.

e÷qe⁄&ÉT X¯ø±Ô´qTkÕs¡eTT uÛÑ>∑e+‘·Tì ~X¯>±>±˙, ˝Ò<ëuÛÑ>∑e+‘·TìøÏ e´‹πsø£eTT>± Á|üe]Ô+#·TqT. e÷qe⁄&ÉT #˚ùd ø£s¡à\qTãÏº eT+∫ e´øÏÔ, #Ó&ÉT e´øÏÔ>± ìs¡ísTT+|üã&ÉT‘·THêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉTdü«uÛ≤eØ‘ê´ ‘·q˝À »s¡T>∑T#·Tqï eT+∫, #Ó&ÉT\ Á|üuÛ≤e+ e\¢H˚ eT+∫e´øÏÔ>±H√, #Ó&ÉT e´øÏÔ>±H√ e´ø£ÔeT>∑T#·THêï&ÉT.

n‘ê´X¯, ndü÷j·T, &É+ãeTT, <˚«wüeTT nqT Hê\T>∑T \ø£åDeTT\THê nqT eTeTø±s¡ \ø£åD≤\T. n‘ê´X¯, ndü÷j·T, &É+ãeTT\≈£î m<äTs¡T<Óã“ ‘·–*q|ü⁄&ÉT <˚«wüeTT »ì+#·TqT.

á Hê\T>∑T \ø£åD≤\T e÷qe⁄ìøÏ X¯Á‘·Te⁄\T. n$ e÷qe⁄ìu≤~Û+#·TqT. á Hê\T>∑T \ø£åD≤\≈£î ã\yÓTÆq u≤Vü≤´, n+‘·'ø£s¡D≤\Tñ+&Ée⁄. #Ó&ÉT≈£î u≤<Ûä ‘√&ÉT>± ñ+&ÉTqT. #Ó&ÉT u≤<Ûä kÕ«s¡úeTT‘√ ≈£L&çô|s¡T>∑TqT. n$ <Ó’euÛÑøÏÔ‘√ ‘=\>∑TqT.

78

eT+∫ nqTq~ eTeTø±s¡eTTqT ‘·–Z+∫, HêXqyÓTTqs¡TÃq~. #Ó&ÉTnqTq~ eTeTø±s¡eTTqT eT]+‘· ã\|üs¡∫, Ä<Ûë´‹àø£ dæú‹ì ìsêø£]+|ü#˚j·TTqT. dü+|òüTeTT˝À H˚&ÉT mH√ï dü+|òüT $Á<√Vü≤ #·s¡ \qT n+<äs¡÷K+&ç+#Ó<äs¡T. nsTTq|üŒÏøÏ ‘Ó*dæ á ‘·|ü\T #˚j·TT#·THêïs¡T. eT+∫#Ó&ÉT\≈£î bı‘·TÔ ≈£î<äs¡<äT.

e÷qe⁄&ÉT ‘·q Ç#êÃ¤qTkÕs¡eTT>± ø±ø£ uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤+ø=s¡≈£î J$+#·e˝…qT. @Hê&ÉsTT‘˚ e÷qe⁄&ÉT ‘·q ø£s¡à\qìïÏìuÛÑ>∑e+‘·Tì ~X>± |üj·Tì+|ü CÒj·TTH√ ÄHê&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tì kÕøå±‘êÿs¡eTT\_Û+#·TqT.

nqTÁ>∑Vü≤eTqTq~ e÷qe⁄ìøÏ n+~|ü⁄#·TÃ≈£îH~ ø±<äT. nqTÁ>∑Vü≤nqTuÛÑyê\T eT÷&ÉT s¡ø±\T. n$ »+‘·Te⁄\ nqTÁ>∑Vü≤+, e÷qenqTÁ>∑Vü≤+ eT]j·TT uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤+.

»+‘·Te⁄\T |ü]$T‘·yÓTÆq |üX¯ó\ø£åDeTT\‘√ J$+#·TqT. |üX¯ó\ø£åDeTT\T |üP]Ô>± kÕ«s¡ú|üP]‘·yÓTÆq J$‘·+. ‘·q≈£î H=|æŒ ø£\T>∑≈£î+&Ü‘·qø√düy˚T J$+#˚~ |üX¯óe⁄. |üX¯óe⁄\ nqTÁ>∑Vü≤+ πøe\+ |üX¯óe⁄\≈£îe÷Á‘·y˚T |ü]$T‘·yÓTÆ ñ+≥Tqï~. e÷qe⁄&ÉT eT+∫ #Ó&ÉT\ düŒèVü≤‘√Jeq+ kÕ–+#·TqT. |üXóe⁄\≈£î eT+∫ #Ó&ÉT $#·ø£åD ‘Ó*j·T<äT. eT+∫#Ó&ÉT\ $#·ø£åD ˝Òì dæú‹˝À e÷qe⁄&ÉT »+‘·Te⁄\ nqTÁ>∑Vü‰ìïnqTuÛÑ$kÕÔ&ÉT.

e÷qe nqTÁ>∑Vü≤+ nqTq~ kÕÏ e÷qe⁄\ qT+&ç, ø=ìïes¡ZeTT\ qT+&ç, eTq Vü≤\ qT+&ç, eTq ÄX¯j·÷\ qT+&ç eTqø√]ø£\ qT+&ç \_Û+#·TqT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î: ∫qï|ü&ÉT eTq‘·*¢, ‘·+Á&çeT]j·TT ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\ qT+&ç á e÷qe nqTÁ>∑Vü≤+ bı+<äT‘êeTT.

79

n≥T|æ<ä|ü ùdïVæ≤‘·T\ qT+&ç eT]j·TT eTqø£+fÒ… ñ‘·ÔeTT˝…’q Ád”Ô,|ü⁄s¡Twüß\ qT+&ç e÷qe nqTÁ>∑Vü≤+ \_ÛdüTÔ+~. Mπsø±ø£ >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿnqTÁ>∑Vü≤+ ≈£L&Ü eTq*ï ñqï‘· ÄX¯j·T+˝À r]Ã~<äT›‘·T+~.

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ‘·q nqTÁ>∑Vü‰ìï n+<ä]ô|’ düe÷qeTT>± ≈£î]|ækÕÔs¡T.ø±˙ nVü≤+ø±s¡ eTeTø±sê\Tqï+‘· es¡≈£î e÷qe⁄&ÉT uÛÑ>∑e+‘·TìnqTÁ>∑Vü≤eTTqT >∑T]Ô+#· Ò&ÉT. mes¡sTT‘ ‘·q nVü≤+ø±s¡ eTeTø±sê\qT‘· õ+∫, ‘·qqT ‘êqT uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ düeT]Œ+#·T≈£î+≤&√, nÏº e´øÏÔdü+|üPs¡íyÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü‰ìï nqTuÛÑ$kÕÔ&ÉT. ‘·q≈£î @$T»]–Hê, n~ uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|ükÕ<ä+>±, nqTÁ>∑Vü≤+>± uÛ≤$kÕÔ&ÉT.uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤+ e÷qe⁄ì ñqï‹øÏ m+‘√ nedüs¡+. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTn>√#·s¡T&ÉT. nÏº uÛÑ>∑e+‘·Tì yÓ’|ü⁄ eTqeTT ø£ n&ÉT>∑TyùdÔ, uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTeTqyÓ’|ü⁄ |ü~ n&ÉT>∑T\T y˚kÕÔ&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ eTqô|’>∑\ Áù|eT,kÕj·TeTT nÏº~. n<˚ uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤+.

áHê&ÉT e÷qe⁄\T mH√ï ø£fi¯\˝À, ‘·eT ‘·eT s¡+>±\˝À m+‘√HÓ’|ü⁄DéTTqT, n_Ûeè~∆ì kÕ~ÛdüTÔHêïs¡T. nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡ s¡Væ≤‘·dæú‹˝À #˚dæq kÕ<Ûäq≈£î M]˝À m+‘√ HÓ’|ü⁄DéTT ãj·T≥|ü&ÉTqT. nÏºHÓ’|ü⁄DéTT n+<ä]ø° ÄyÓ÷<äjÓ÷>∑ yÓTÆq~, Ä<äs¡Ùe+‘·yÓTÆq~. áHê&ÉTn+<äTπø @ ø£fi≤s¡+>∑yÓTÆq|üŒÏø°, ø±s¡´Áø£eTyÓTÆq|üŒÏø° uÛÑ>∑e+‘·TìnqTÁ>∑Vü≤+ ø=s¡≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tì ÁbÕs¡úq‘√ ø±s¡´Áø£e÷\T yÓTT<ä\Tô|≥Tºø=qT≥ eTq ÄqyêsTTr.

j·T+Á‘·eTTq≈£î nqTÁ>∑Vü≤+‘√ |üì Ò<äT. e÷qe⁄&ÉT j·T+Á‘·+˝≤J$+#·≈£L&É<äT. j·÷+Á‹ø£yÓTÆq J$‘êìøÏ n\yê≥T|ü&çq e´øÏÔ ñqï‘·yÓTÆquÛ≤yê\≈£î, ñqï‘·yÓTÆq ÄX¯j·÷\≈£î düŒ+~+#·&ÉT.

80

◊. Áù|eT ` ‘ê´>∑+

Áù|eT ˇø£ Á|üyêVü≤+. Áù|eT˝À mÏº $ø±sê\T ñ+&Ée⁄. eTq≈£î‘Ó*dæq <ëìH˚ Áù|$T+#·>∑\+. eTq≈£î ‘Ó*j·Tì<ëìì eTqeTTÁù|$T+#· ÒeTT. Áù|eT ≈£L&Ü ˇø£ C≤„qy˚T. nÏº uÛÑ>∑e+‘·Tì C≤„qeTTìs¡à\yÓTÆq~, ìkÕ«s¡úyÓTÆq~, ìX¯Ã\yÓTÆq~. kÕe÷qýÓTÆq Áù|eTkÕ«s¡úeTT‘√ ≈£L&çq~. |üø£åbÕ‘· <Û√s¡DÏ ø£\~, uÛÖ‹ø£yÓTÆq $wüj·TeTT\|ü≥¢ nC≤„q+‘√ ≈£L&çq~>± ñ+&ÉTqT.

‘ê´>∑+ ìkÕ«s¡úÁù|eT. <äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ Ä+>∑¢eTTq ‘ê´>∑+ nq>±<Ûäs¡àeTT/<ëqeTT #˚j·TT≥ nH˚ ns¡∆eTTqT Á>∑Væ≤+#·T#·THêïs¡T. ìC≤ìøÏ‘ê´>∑+ m+‘√ jÓ÷>∑+‘√ ≈£L&çq~. ‘ê´>∑+ ìkÕ«s¡úyÓTÆq~. |òü*‘·eTT\qTÄ•+#·<äT. Ç∫Ã|ü⁄#·TÃ≈£îH˚ uÒs¡eTT ø±ì~. ‘ê´>∑+ $X¯«»˙qyÓTÆq~.

~eýÓTÆq Áù|eT ìs¡TZD+, ìs¡+»q+, düHê‘·q ìπø‘·q+,ì‘· yÓTÆq~, X¯ó<ä∆ ãT~∆, eTTøÏÔ ìs¡à\ dü«s¡÷|æDÏ. nÏº ~eýÓTÆq Áù|eTdüs¡«yê´|üø£yÓTÆq~. n<˚ |üs¡e÷‘·à dü«s¡÷|üeTT.

~eýÓTÆq Áù|eT ø±s¡DeTTq≈£î |òü*‘ê\≈£î nr‘·yÓTÆq~. á~eýÓTÆq dæú‘˚ |òü\+. Äq+<ä+. Áù|eT≈£î ÁøÏ+~ kÕúsTT\T ñ+&Ée#·TÃqTø±˙, ‘ê´>∑+ uÛ≤yêr‘·yÓTÆq~. ‘ê´>∑+ ‘·q Ç#êÃ¤qTkÕs¡eTT ìs¡«Væ≤+∫qˇø£ dü‘·ÿs¡à. uÛÑ>∑e+‘·Tì |ü≥¢ eTq≈£î >∑\ Áù|eT, uÛÑøÏÔ jÓTTø£ÿ kÕs¡y˚T á‘ê´>∑+.

uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ eTq≈£î >∑\ Áù|eT nìïÏø£+f… ñqï‘·yÓTÆq~.m+<äTø£+fÒ ‘Ó\TdüT≈£îHyê&ÉT, ‘Ó\TdüT≈£îH~, ‘Ó\TdüT≈£îqï~ n˙ï ˇø£ÿfÒ.á kÕ<Ûäq˝À nVü≤+ø±s¡, eTeTø±sê\T Á‹ø£s¡DX¯ó~∆>± ‘=\– yÓ’sê>∑

81

uÛ≤yê\T ô|s¡T>∑TqT. ø√]ø£\T ‘·>∑TZqT. á |ü$Á‘· Jeq$<Ûëq+˝Àø£wüºeTT\qT, u≤<Ûä\qT ∫s¡Tqe⁄«‘√ d”«ø£]+#·T≥, |üs¡T\qT+&ç kÕqTuÛÑ÷‹Ä•+#·≈£î+&ÉT≥ Ç‘·s¡T\T ‘êeTT #dæq Vü‰ìøÏ ‹]– Vü‰ì #j·T≈£î+&ÉT≥»s¡T>∑TqT.

ˇ&ç<äT&ÉT≈£î\, uÛ≤y√Á<˚ø±\ qT+&ç XÊ+‹ì nqTuÛÑ$+#· e …qqï‘ê´>∑y˚T e÷s¡Z+. ‘ê´>∑+ ìeè‹Ô e÷s¡ZeTT‘√ ≈£L&çq~. nH˚ø£‘·«eTT˝À@ø£‘·«eTTqT dü÷∫+#·Tq~. $qj·T $<Ûj·T‘·\T ≈£L&Ü ‘ê´>∑+ jÓTTø£ÿ∫Vü‰ï Ò. $qj·T $<Ûj·T‘·\ Á|üø£≥q ≈£L&Ü ~e´Áù|eT≈£î dü+πø‘·y˚T.eTq˝Àì nVü≤+ø±s¡, eTeTø±s¡ ìs¡÷à\q+ á $qj·T $<Ûj·T‘·\<ë«sê Á|üø£Ï‘·eTe⁄‘·T+~. düT|ò” düHê´dæ nHê‡Ø e÷≥\˝À, á $qj·T$<Û˚j·T‘·˝Ò uÛÑ>∑e+‘·Tì ~e´yÓTÆq Áù|eT j·÷Á‘·˝À kÕ<Ûä≈£îì ˇø£j·÷Á‹≈£îì>± r]Ã~<äT›qT. Ms¡T ‘·eTqT ‘êeTT uÛÑ>∑e+‘·Tì bÕ<ä <Ûä÷[>±uÛ≤$+∫, ‘·]+#Ó<äs¡T.

ùdyêuÛ≤eeTT\T eTq˝À ‘ê´>∑ìs¡‹ì ô|+#·TqT. á ‘ê´>∑+ eTq˝ÀXÊ+‹, z|æø£\qT ô|+#·TqT. kÕÏeTìwæ |ü≥¢ <äj·T, $qj·T $<Ûj·T‘·\Tô|+#·TqT. ‘ê´>∑+ kÕ«s¡úeTTqT Ä•+#·<äT. z|æø£‘√ ‘ê´>∑ ìs¡‹ì n_Ûeè~∆|üs¡#·Tø=qe˝…qT.

Áù|eT‘√ ≈£L&çq dü<ë“¤yê\T ≈£L&Ü ‘ê´>∑eTT‘√ ≈£L&çqy˚.uÛÑ>∑e+‘·Tì ø√dü+ <ÛÓ’s¡ eTT>± ø£cÕº\qT m<äs√ÿe&É+ ≈£L&Ü ‘ê´>∑y˚Tnì|æ+#·TqT. ìs¡à\ ãT~∆, ìX¯Ã\ ãT~∆, ìkÕ«s¡ú ãT<äT∆\‘√ ‘ê´>±ìïHê#·]+#·e …qT.

$qj·T$<Ûj·T‘·\T, yÓ’sê>∑ uÛ≤e+ ø£*– ñ+&ÉT≥, düeT∫‘·ÔeTTqTÁ|ü<ä]Ù+#·T≥ á ‘ê´>∑+ jÓTTø£ÿ \ø£åD≤\T. yÓ’sê>∑ uÛ≤eeTT\ e\¢

83

áHê&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ >±˙, Á|üø£è‹ô|’q >±˙, kÕÏ e÷qe⁄ìô|’ >±˙e÷qe⁄ìøÏ düVü≤»yÓTÆq Áù|eT ø£s¡Te>∑T#·Tqï~. áHê&ÉT $Á>∑Vü‰sê<Ûäqπø|ü]$T‘·yÓTÆ Ä\j·÷\˝À ‘ê´>∑+ ù|s¡T‘√ »+‘·Tã\T\T »s¡T>∑T#·Tqï$.e÷qe⁄ì˝À e÷qe‘·«+ ø±qsêe&É+ Ò<äT. á H|ü<∏ä eTT˝ÀH e÷qe⁄&ÉTkÕ«s¡ú+‘√ mÏº Á|ü ÀuÛÑeTT\≈£î ˝Àã&É≈£L&É<äT. n~Ûø±s¡ eT]j·TT Ä]úø£ô|‘·Ô+<ë] ‘·‘ê«ìï Áb˛‘·‡Væ≤+#·sê<äT.

áHê&ÉT sêÅcÕº\≈£î sêÅcÕ\≈£î eT<Ûä kÕeTs¡dü eTT ø£qã&ÉT≥ Ò<äT.‘·eT sêh dü«Á|üjÓ÷»qeTT\ ø√dü+ bıs¡T>∑T sêÅcÕº\ n_Ûeè~∆øÏÄ≥+ø±\T ø£*–+#·T #·THêïs¡T, yê~+#·T≈£î+≥THêïs¡T, düeTq«j·T+ø√˝ÀŒe⁄#·THêïs¡T. ~e´yÓTÆq Áù|eT Ò≈£î+&Ü eTq Ä]úø£ $<Ûëq+ n_Ûeè~∆#Ó+<ä<äT, eTq kÕ+|òæTø£ Jeq $<Ûëq+ eTs¡T>∑T|ü&É<äT, sê»ø°j·TeTT\˝ÀìC≤sTTr ô|s¡T>∑<äT. Vü≤ø‡ Ò eTVü‰Xj·TT&ÉT ªmø£ÿ&Ó’‘ e÷qe‘ê $\Te\Tø£s¡Te>∑TH√ nø£ÿ&É XÊ+‹, kÕeTs¡dü eTT\T ø£s¡TyÓ’ j·TT<ä∆ yê‘êes¡D+ô|s¡T>∑TqT. á j·TT<ä∆ yê‘êes¡D+ e\q dü+|òüT+ô|’ Ä]úø£+>±qTeT]j·TT Ä<Ûë´‹àø£+>±qT #Ó&ÉT Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄qT. e÷qe‘·«+ Òì$C≤„q+ e÷qe eTqT>∑&É≈£î Vü‰ìø£s¡eTT>± ‘·j·÷s¡>∑TqTμ nì ‘Ó*ô|qT.

ˇ. yÓ÷øå±ù|ø£å≈£î ø£]ƒq kÕ<Ûäq

X¯Øs¡+‘√H˚ yÓ÷ø£å kÕ<Ûäq M\>∑TqT. e÷qe⁄&ÉT Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄&ÉT.e÷qe⁄&ÉT ‘·q ì»dü«s¡÷|üeTTqT Á>∑Væ≤+#·e …qqï X¯Øs¡eTT ñqï|ü&˚n~ kÕ<Ûä eT>∑TqT. e÷qe»qà m+‘√ <äTs¡¢uÛÑ+. nÏº $\TyÓ’q e÷qe»qà\_Û+∫q|ü&ÉT e÷qe⁄&ÉT <ëìì eè<Ûë #j·Tø£, dü~«ìjÓ÷>∑ |üs¡#·T≈£îìuÛÑ>∑e‘Y kÕøå±‘êÿsêìï kÕ~Û+#·e …qT.

kÕ<Ûäq ø£]ƒqyÓTÆq<˚, ø±˙ ø£wüºyÓTÆq~ ø±<äT. n\yê≥T |ü&˚ es¡≈£LkÕ<Ûäq ø£wüº+ nì|æ+#·e#·TÃ. #˚‘·ø±ì ‘·q+ ñqï+‘·es¡≈£î, ◊ø£eT‘· +

84

˝À|æ+∫q+‘· es¡≈£î, ÁX¯<ä∆ Òq+‘·es¡≈£î kÕ<Ûäq ø£wüº+>± nì|æ+#·TqT.eTq˝À rÁeyÓTÆq uÛÑ>∑e‘Y ø±+ø£å ø£*π>es¡≈£î á eT÷&ÉT eTq˝À‹wüºydüT≈£îì ñ+≤sTT. ø±ãÏº ÁX<ë∆uÛÑ≈£îÔ\‘√ kÕ<Ûäq≈£î n\yê≥T|ü&Ü*.

uÖ<äT∆\T Á>∑Væ≤+∫q Hê\T>∑T dü‘ê´\qT Á>∑Væ≤+#ê*. e÷qeJ$‘·+ø£cÕº\‘√ ≈£L&çq~. eTq e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq J$‘êqïqTdü]+∫ eTq≈£î<äT'KeTT\T ø£\T>∑TqT. ø√]ø£\T ‘·π>Zø=\~ eTq˝Àì <äT'K+ HêX¯qeT>∑TqT. <äT'K HêX¯qeTTq≈£î 8 dü÷Á‘· Á|üD≤[ø£\T nqTdü]+#·e …qT.

XÊØs¡ø£, e÷qdæø£ kÕúsTT\˝À e÷qe⁄&ÉT ùd«#êÃ¤, kÕ«‘·+Á‘ê´\‘√≈£L&çq J$‘êìï ø√s¡T≈£î+≤&ÉT. e÷qe⁄&ÉT á ùd«#êÃ¤ kÕ«‘·+Á‘ê´\ø√dü+ dü+|üPs¡íyÓTÆq yÓ’sê>∑ eTTqT >±˙ bÕøÏåø£yÓTÆq yÓ’sê>∑ eTTqT >±˙nqTdü]kÕÔ&ÉT.

n_Ûe÷q+ qT+&ç, nVü≤+ø±s¡eTT qT+&ç, ø√]ø£\ qT+&ç, #Ó&ÉTô|’>∑\ eT≈£îÿe qT+&ç |üP]Ô yÓ’sê>∑ eTTqT e÷qe⁄&ÉT ø√s¡T≈£î+≤&ÉT.nHês√>∑ ø±s¡D≤\ e\¢, XÊØs¡ø£ u≤<Ûä\e\¢ bÕøÏåø£yÓTÆq yÓ’sê>∑ eTTqTe÷qe⁄&ÉT Ä•kÕÔ&ÉT. á ¬s+&ÉT |ü]dæú‘·T\˝ÀqT kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘êqTø£wüº|ü&ÉTfÒ>±ø£ ‘·q kÕÏyê]øÏ ≈£L&Ü ø£wüº+ ø£*–+#·e#·TÃ.

u≤<Ûä nqTq~ e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq~, eT]j·TT n+≥Tyê´~ ˝≤+Ï~.ˇ≈£s¡T ø£wüº|ü&ÉT‘·÷ ñHêï, u≤<Ûä|ü&ÉT‘·÷ ñHêï kÕÏeTìwæ Ä u≤<ÛäqT#·÷dæ |üÏº+#·T ø√≈£î+&Ü ñ+&É Ò&ÉT. Ä u≤<Ûä À ‘·qe+‘·T ‘êqT ≈£L&ÜbÕ\T|ü+#·T≈£î+≤&ÉT. á ø£wüºqcÕº\ e\¢, #Ó&ÉT |òü*‘ê\ e\¢ e÷qe⁄ì˝ÀyÓ’sê>∑ uÛ≤e+ n_Ûeè~∆ ne⁄‘·T+~.

nsTT‘˚ áHêÏ e÷qe⁄q≈£î Ä<Ûë´‹àø£+ô|’ eT≈£îÿe Ò<äT. ‘·qÇcÕºqT kÕs¡+ ùd«#êÃ¤j·TT‘· J$‘êìøÏ n\yê≥T |ü&É‘ê&ÉT. nHÓ’‹ø£yÓTÆq

85

|üqT\≈£î n\yê≥T |ü&ÉT‘·THêï&ÉT. á nHÓ’‹ø£ø±s¡´eTT\ e\¢ ‘·qXØs¡+˝À nHø£ e÷s¡TŒ\T ø£\T>∑T#·Tqï$. Ä<Ûë´‹àø£Jeq+ Áø£eT•ø£åD‘√≈£L&çq~. ø±˙ Hê>∑]ø£‘· ù|s¡T‘√, ìj·T+Á‘·D Òì ùd«#êÃ¤J$‘êìøÏe÷qe⁄&ÉT n\yê≥T |ü&ÉT‘·THêï&ÉT. Ms¡T ‘·eT |üqT\T n‹>± #j·TT≥≈£în\yê≥T|ü&ÉT<äTs¡T. n~Ûø£yÓTÆq ÄVü‰s¡+, ìwæ<ä∆yÓTÆq ÄVü‰sêìïn~Ûø£eTT>± ùd$+#·T≥, <ÛäHês¡®qô|’ n~Ûø£+>± ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&ÉT≥,ñÁ<˚ø£+‘√ ≈£L&çq ñ‘ê‡Vü≤+ ø=s¡≈£î yÓ+|üsê¢&ÉT≥, ‘êeTT #˚j·TT ø£s¡Ôe´ø£s¡à\ e\¢ ‘=+<äs¡>± n\dæb˛e⁄≥, $düT>∑T #Ó+<äT≥, ìsêX¯|ü&ÉT≥,düeTj·÷ìï bÕÏ+#·ø£, ‘·eT≈£î q∫Ãq ø±sê´\qT y˚fi¯ø±ì y˚fi¯\˝À#˚j·TT≥≈£î n\yê≥T |ü&ÉT<äTs¡T.

á $<ÛäyÓTÆq nHÓ’‹ø£ J$‘êìøÏ n\yê≥T|ü&çq yê]øÏ Vü≤è<äj·Tdü+ã+<ÛäyÓTÆq, eT÷Á‘·|æ+&ÉeTT\ yê´<ÛäT\T, eT]j·TT ñ<äs¡ø√X yê´<ÛäT\Tu≤~Û+#·TqT. Ms¡T u≤<Ûä|ü&ÉTfÒ ø±ø£, M]e\¢ M] nqTj·÷j·TT\T ≈£L&Üu≤<Ûä≈£î >∑T]j·T>∑T<äTs¡T. Ç< $<ÛäeTT>± Ä<Ûë´‹àø£ JeHêìï ‹s¡düÿ]+∫qe´øÏÔ ‘êqT ø£wüºeTT\ bÕ\>∑TfÒ ø±ø£, ‘·q ‘√Ïyê]øÏ ≈£L&Ü ø£cÕº\Tø£*–+#·TqT. Ä<Ûë´‹àø±ìøÏ <ä÷s¡yÓTÆq yê]øÏ á ø£cÕº\T ‘·|üŒe⁄.

eTq≈£î ø£*–q ø£cÕº\T eTqô|’ HÓ’‹ø£+>±qT, Ä<Ûë´‹àø£+>±qTeT÷&ÉT $<Ûë …’q e÷s¡TŒ\T ø£*–+#·TqT. n$ eT+∫, #Ó&ÉT eT]j·TTdüeTuÛ≤yê\T. e÷qe⁄\T ø£cÕº\qT nqTuÛÑ$+#·T#·Tqï|üŒÏøÏ ‘·eT‘·|æŒ<ë\qT >∑T]Ô+#·ø£ ‘·eT ø√]ø£\ô|’ eT]+‘· ÄX¯øÏÔ ô|+#·Tø=qT≥e\¢ M]˝À #Ó&ÉTe÷s¡TŒ˝Ò ãj·T≥|ü&ÉT‘·÷+~. ¬s+&Ée s¡ø£+yês¡Tø£wüºeTT\T nqTuÛÑ$+#·T#·Tqï|üŒÏø° M] ø√]ø£\˝À @ $<ÛäyÓTÆq e÷s¡TŒ\T˝Òì ø±s¡DeTT>± M]˝À @$<ÛäyÓTÆq e÷s¡TŒ\T sêe⁄. Çø£ eT÷&Ées¡ø£+yês¡T ‘·eT ø£cÕº\≈£î ‘·eT ø√]ø£ Ò ø±s¡DeTì Á>∑Væ≤+∫qyê¬s’ ‘·eT

86

ø√]ø£\qT ‘·–Z+#·T≈£îì uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ ÁX<ë∆, uÛÑ≈£îÔ\qT ô|+#·Tø=+<äTs¡T.‘·qøÏ »]–q nqTuÛÑyê\ <äècÕº e÷qe⁄ì˝À e÷s¡TŒ\T ø£\T>∑e#·TÃqT,ø£\Tø£>∑b˛e#·TÃqT.

‘·q nVü≤+ø±s¡ eTeTø±sê\qT ‘· õ+∫q e÷qe⁄&ÉT uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ<ä>∑Zs¡e⁄‘ê&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ ÁX¯<ë∆uÛÑ≈£îÔ\T ô|s¡T>∑T‘êsTT. uÛÑ>∑e+‘·TìnqTÁ>∑Vü‰ìøÏ bÕÁ‘·T&Ée⁄‘ê&ÉT. n‘·ì˝Àì uÛÑj·÷\T ‘=\>∑TqT. ‘·qô|’‘·q≈£î ÁX¯<ä∆ ‘·>∑TZ‘·T+~. ‘·q ø£wüºqcÕº\≈£î u≤<Ûä|ü&É≥+ ‘·>∑TZ‘·T+~.

@Hê&ÉsTT‘˚ e÷qe⁄&ÉT ‘·q ø£cÕº\qT z|æø£‘√ uÛÑ]kÕÔ&√, ÄHê&ÉT‘·q Ç+Á~j·÷\ô|’ ìj·T+Á‘·D kÕ~ÛkÕÔ&ÉT. u≤<Ûä\qT ‘·≥Tºø√>∑\&ÉT.mø˘Vü‰sYº eTVü‰X¯j·TT&ÉT, ªªÁù|eTø√dü+ ø£cÕº\qT ø√s¡T e´øÏÔ, ø£cÕº\qTeTs¡∫b˛‘ê&ÉTμμ nì ‘Ó*ô|qT. eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T á dü‘ê´ìï Á>∑Væ≤+∫nÏº ñqï‘· dæú‹øÏ #˚s¡T≈£îì ‘·eT X¯Øs¡+ô|’ mÏº yê´yÓ÷Vü‰\T Òø£, mÏºXÊØs¡ø£ u≤<Ûä\HÓ’qqT, ÄK]øÏ X¯g∫øÏ‘·‡\HÓ’qqT eT‘·TÔeT+<äT Ò≈£î+&Ü#˚sTT+#·T ø=qT≥ eTq+ #·÷düTÔHêï+.

eTq ø£cÕº\≈£î ø±s¡D+ eTq #Ó&ÉT n\yêfÒ¢. eTq˝Àì #Ó&ÉTqT‘·–Z+#·T≈£îH es¡≈£L á ø£cÕº\T ‘·|üŒe⁄. Ä<Ûë´‹àø£eTq>± ‘·q ‘·|ü\qT‘Ó\TdüTø√e&É+. ø±ãÏº eTq+ #˚ùd Á|ü‹ #Ó&ÉT |üìe\¢ eTq+Ä<Ûë´‹àø£+>± u≤<ÛäqT nqTuÛÑ$dü÷Ô ñ+≤eTT. #Ó&ÉT |üqT\≈£î n\yê≥T|ü&çqyês¡T eT÷s¡â‘·«eTT‘√ eT]ìï #Ó&ÉT|üqT\≈£î <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·THêïs¡T.ø£cÕº\≈£î <ä÷s¡+>± ñ+&É&É+ ø√dü+ e÷qe⁄&ÉT ‘·|ü\πø n\yê&ÉT|ü&ÉT‘·THêï&ÉT.

kÕ«s¡ú+ Òø£ uÛÑ>∑e∫Ã+‘·q>∑\ dü<ë#ês¡|üs¡T\T ‘·eT kÕÏyê]ø£cÕº\qT |ü+#·Tø=qT≥≈£î dæ<ä∆+>± ñ+<äTs¡T. Ç‘·s¡T\T ø£cÕº\qT ‘êeTT|ü+#·Tø=+<äTs¡T. nC≤„q+‘√ ø£cÕº\˝À ≈£Ls¡T≈£îb˛sTTq yê]øÏ ñ

87

|üXeTq+ ø£*–+#·T#·THêïs¡T. kÕ<ÛäT dü‘·TŒs¡Twüß\T ‘·eT <Ûë]àø£ J$‘·+‘√n+<ä]ø° Ä<äs¡Ù+>± ì\ã&ÉT‘·THêïs¡T. e÷qe⁄\T nC≤„q+qT‘=\–+#·T≥≈£î ‘·eTe+‘·T Á|üj·T‘·ï+ #˚j·TT#·THêïs¡T. Ms¡T ‘·eTdü+<XeTTqT ã\e+‘·eTT>± Ç‘·s¡T\‘√ Ä#·]+|ü#j·Ts¡T. me]øÏ yês¡T‘·eT $#·ø£åD≤ C≤„q+‘√, á eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ ~e´ dü+<XÊ\qT Ä#·]+∫,‘·eT˝Àì nC≤„Hêìï M&Ée …qT.

<Vü≤Ø‘ê´, Á|üø£è‹Ø‘ê´ e÷qe⁄\+‘ê ø£ÿfÒ. Á|üø£è‹ <ä«+<ä«eTT\‘√≈£L&çq~. ø±ãÏº Á|üø£è‹˝À e÷qe⁄\≈£î düVü≤»yÓTÆq ø£cÕº\T ‘·|üŒe⁄.nsTTq|üŒø°Ï e÷qe⁄&ÉT ‘·q nC≤„q+‘√ uÛÑ>∑e+‘·Tì, Á|üø£è‹ |ü≥¢ne>±Vü≤q ˝Òø£ e´eVü≤]düTÔHêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉT kÕÏ e÷qe⁄ì˝À~e´‘ê«ìï Á>∑Væ≤+#·&É+ Ò<äT.

e÷qe⁄&ÉT ‘·q nC≤„q+ e\¢ #Ó&ÉT≈£î m≈£îÿe>± Á|üuÛ≤$‘·eTe⁄‘·THêï&ÉT. kÕ«s¡ú∫+‘·q‘√ kÕÏeTìwæì dü«˝≤uÛ≤ìøÏ ñ|üjÓ÷–+#·T≈£î+≥THêï&ÉT. Áø£eT•ø£åD≤ sêVæ≤‘ê´ìøÏ n\yê≥T|ü&ÉT‘·THêï&ÉT.‹s¡T>∑Tu≤≥T ‘·HêìøÏ j·TT<ë∆\≈£î ø±s¡DeTe⁄‘·THêï&ÉT.

Á|üø£è‹kÕúsTT˝À e÷qe⁄&ÉT Á|üø£è‹ eqs¡T\qT <äT]«ìjÓ÷>∑ |üs¡∫m+‘√ qwüº+ ø£*–+#·T#·THêï&ÉT. XÊØs¡ø£ kÕúsTT˝À nH˚ø£yÓTÆq s√>±\≈£î>∑T] ne⁄#·THêï&ÉT. HÓ’‹ø£kÕúsTT˝À ‘·q &=\¢‘·qeTTqT Á|üø£ÏdüTÔHêï&ÉT.Ä<Ûë´‹àø£ dæú‹˝À >∑T&ç¶yê&ç>± ‘·j·÷s¡e⁄‘·THêï&ÉT. e÷qe»qà $\TeqTÁ>∑Væ≤+#·ø£, \øå±´ìï ‘Ó\TdüTø=qø£ ‘·q J$‘êìï eè<Ûë|üs¡T#·T#·THêï&ÉT.

H√Ïì n<äT|ü⁄˝À ô|≥Tºø√ Òø£ n~Ûø£yÓTÆq ÄVü‰sêìï uÛÑTõ+#·Tyê&çøÏ@$<Ûä+>± nsTT‘ >∑T+&Ó H=|ü\T, eT÷Á‘· |æ+&Ü\ yê´<ÛäT\T, ñ<äs¡ø√Xyê´<ÛäT\T ekÕÔjÓ÷, n<˚ Ø‹q eTq dü+|òüT+˝À ø=+<ä] n<Ûäs¡àÁ|ües¡Ôq+e\¢ kÕ<ÛäTe⁄\T, dü‘·TŒs¡Twüß\T u≤<Ûä\≈£î >∑T]j·T>∑T#·THêïs¡T. kÕ<ÛäTe⁄\T,

88

dü‘·TŒs¡Twüß\T mìï ø£cÕº\T e∫ÃHê <Ûäs¡àes¡ÔqeTTqπø n\yê≥T |ü&ÉT<äTs¡T.yê]˝Àì ìkÕ«s¡ú‘·, uÛÑ>∑e‘Y∫+‘·q yê]ì <Ûäs¡à|üsêj·TDT\qT #j·TTqT.yê] <Ûë]àø£ J$‘·eTT˝À mH√ï ø£cÕº\T m<äT¬s’q|üŒÏø° yês¡T <Ûäsêàìπøø£≥Tºã&ÉT<äTs¡T.

$~Û nq>± #˚j·T<ä–q ø£s¡à. e÷qe⁄ì $<ÛäT\T nq>± e÷qe⁄&ÉT‘·|üŒ≈£î+&Ü Ä#·]+#·<ä>∑Z ø£s¡à\T nì ns¡ú+. $~Û ìs¡«Vü≤D ñqï#√≥Áø£eT•ø£åD≈£î ‘êe⁄ ñ+&ÉTqT. uÛ≤s¡rj·T Ä<Ûë´‹àø£y‘·Ô\T, yê]˝À ø£¬s’q$<ë´s¡DT´\yês¡T Ä<Ûë´‹àø£+ Á|ü‹ e÷qe⁄ìøÏ ‘·|üŒìdü] nìÁ|üuÀ~Û+#ÓqT. j·TTø£ÔyÓTÆq$ Ä#·s¡D jÓ÷>∑ eTT\T. j·TTø£ÔeTT ø±ì$Ä#·s¡D jÓ÷>∑ eTTø±ì$. nq>± #Ó&ÉT ø£s¡à\T.

eTq $<ÛäT\T ¬s+&ÉT s¡ø±\T>± #Ó|üø=qe#·TÃqT. ø=ìï $<ÛäT\T‘·|üŒø£ Ä#·]+#˚$>±qT, eT]ø=ìï me] ÇcÕºqTkÕs¡+ yês¡TÄ#·]+#˚$>±qT ìs¡ísTT+#ês¡T. eTTøÏÔì bı+<ä&É+, <ÛäHês¡®q yÓTT<ä …’q$<ÛäT\T ÇcÕºqTkÕs¡+ ìs¡«Væ≤+#˚ $<ÛäT\T. HÓ’‹ø£yÓTÆq $\Te\T ‘·|üŒø£Ä#·]+#$. ø±ãÏº HÓ’‹ø£ $\Te\T, eTTøÏÔ e÷s¡ZeTTq Ä#·]+# $<ÛäT\TdüeTeTì uÛ≤$+#·sê<äT. HÓ’‹ø£ $\Te\T e÷qe⁄ì m+‘√ ñqï‘·dæú‹øÏ>=ìb˛e⁄qT. kÕÏyê] |ü≥¢ ‘·q u≤<Ûä ‘·\T ‘Ó*j·TCÒj·TTqT. HÓ’‹ø£$\Te\‘√bÕ≥T Ä‘·à kÕøå±‘êÿsêìï Ä•+∫ kÕ<Ûä≈£î\T n<äqeTT>±$<ÛäT\T ìs¡«Væ≤+∫ ‘·eT J$‘ê\qT kÕs¡∆ø£+ >±$+∫, n+<ä]ø°Ä<äs¡ÙeTT>± ì\TkÕÔs¡T.

z. yÓ’sê>∑ +

yÓ’sê>∑ yT >∑eT´+ ø±<äT. Ä<Ûë´‹àø£+ yÓ’sê>∑ +‘√H yÓTT<ä\e⁄‘·T+~.yÓ’sê>±´ìøÏ |ü$Á‘·‘· >±˙ |ü⁄D´eTT>±˙ ÄbÕ~+#·ã&É Ò<äT. nsTT‘˚

89

yÓ’sê>∑ + jÓTTø£ÿ ˝≤uÛÑeTT #ê˝≤ nedüs¡yÓTÆq~. Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTqm<äTs¡j˚T´ Ä≥+ø£eTT\qT <ë≥≤ìøÏ yÓ’sê>∑éTT n‘·édüs¡eTT.yÓ’sê>∑éTT‘√ eTq ø√]ø£\T HêX¯qeTe⁄‘êsTT. eTq˝À C≤„qeTTô|s¡T>∑T‘·T+~. C≤„qeTT jÓTTø£ÿ düT>∑TDeTT\qT eTqeTT ìs¡+‘·s¡eTTnqTuÛÑ$kÕÔeTT.

yÓ’sê>∑ eTTqT Ä<ä]+#˚ yês¡+‘ê eT+∫e÷s¡ZeTT˝À |üj·TìdüTÔHêïs¡q&ÜìøÏ M\T Ò<äT. yÓ’sê>∑ uÛ≤eeTT‘√ mH√ï eT+∫ \ø£åD≤\qT nq>±$y˚ø£eTT‘√ <ÛÓ’s¡ +>±, $T‘·+>±, |ü$Á‘· Jeq+‘√ J$+#·e#·TÃ. ø±˙|üP]Ô>± #Ó&ÉT Á|ües¡Ôqø£*– ñ+&Ée#·TÃ. á #Ó&ÉT Á|ües¡Ôq≈£î ø±s¡D+n‘·ì˝Àì ø±eT, Áø√<Ûä, ˝ÀuÛÑ, yÓ÷Vü≤, eT<ä e÷‘·‡sê´ Ò. eT]j·TTÇ‘·s¡T\ô|’ <Ís¡®q´+, Væ≤+dü\≈£î dæ<ä∆|ü&˚yês¡T. Ä<Ûë´‹àø£ ø±s¡ Áø£e÷\TÄ#·]+#˚ yê]øÏ nVü≤+ ô|s¡T>∑T‘·T+~. M]øÏ uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ dü] nsTTqne>±Vü≤q ñ+&É<äT Ä<Ûë´‹àø£ ø±s¡ Áø£e÷\T |ü⁄D´ø±s¡ Áø£e÷\ #j·TTfÒeTTKéTqT≈£î+≤s¡T ‘·|æŒ‘ ‘·eT˝Àì ÀbÕ\qT dü]~<äT›≈£îH Á|üj·T‘·ï+ndü\T #j·TH #j·Ts¡T. yÓ’sê>∑ +‘√ nVü≤+ø±s¡ eTeTø±sê\qT ‘· õ+∫uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ Áù|eT, uÛÑøÏÔ, ÁX<ä∆\T @s¡Œ&ÉTqT. ªHqT, Hê~μ nqT≈£îqï+‘·es¡≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ ÁX¯<ë∆uÛÑ≈£îÔ\T ø£\T>∑e⁄.

yÓ’sê>∑ +‘√ X¯Øs¡ yêýÓ÷Vü‰ìï ‘·–Z+#·Tø√yê*. ø±˙ yÓ’sê>∑ +‘√nVü≤+ø±s¡+ ô|+#·Tø√e&É+ »s¡>∑T‘·Tqï~. dæ<äT∆\T kÕ~Û+#·&ÜìøÏyÓ’sê>∑ +‘√ rÁe kÕ<Ûäq\T #˚|ü&ÉT‘·THêïs¡T. á dæ<äT∆\ e\q ‘·eT˝ÀìnVü≤+ø±s¡+ ô|s¡T>∑TqT. á dæ<äT∆\T |üs¡T\ Vü‰ìøÏ $ìjÓ÷–düTÔHêïs¡T.kÕÏeTìwæì »sTT+#·&ÜìøÏ ‘·qe<ä› XøÏÔ #ê\q|ü&ÉT, rÁeyÓTÆq kÕ<Ûäq\‘√ dæ<äT∆\T kÕ~Û+∫ yêÏì <äT]«ìjÓ÷>∑+ #˚j·TT≥ »s¡T>∑T#·Tqï~.

90

yÓ’sê>∑´+‘√ rÁeyÓTÆq kÕ<Ûäq\T #˚j·T|üì˝Ò<äT. nsTTq|üŒÏøÏrÁeyÓTÆq kÕ<Ûäq\T #˚j·TTyês¡T ‘·eT \ø£å + uÛÑ>∑e+‘·TìyÓ’|ü⁄ >±ø£ Ç‘·s¡kÕ«s¡ú∫+‘·q\‘√ #˚kÕÔs¡T. ÇÏº rÁe kÕ<Ûäq\e\q uÛÑ>∑e‘YkÕøå±‘êÿs¡+\uÛÑ + ø±<äT. ø±˙ ø=ìï dæ<äT∆\T \_Û+#·e#·TÃ. á dæ<äT∆\T $$<Ûä Ø‘·T\˝Àñ+&Ée#·TÃ. ø=+<äs¡T Á|üX¯ï\≈£î düe÷<ÛëHê\T #ÓãT‘ês¡T. ø=+<äs¡Ts√>±\qT qj·TeTT #j·TT≥≈£î ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T. ø=+<äs¡T ©\\T #kÕÔs¡T,ø=+<äs¡T kÕÏ eTìwæ Àì uÛ≤yê\qT Á>∑Væ≤kÕÔs¡T, eT] ø=+<äs¡T ‘·eTdæ<äT∆\‘√ uÛÑ$wü ‘·TÔqT Á>∑Væ≤kÕÔs¡T.

ÇÏº dæ<äT∆\‘√ yÓ÷ø£åeTT edüTÔ+<äqT≥ ø£\¢. ìC≤ìøÏ Ç$ kÕ<Ûä≈£îìøÏn&É¶+≈£î\T. ÇÏº rÁekÕ<Ûäq\T ÁbÕD≤ìøÏ eTT|ü>± |ü]D$T+#·e#·TÃ.Äs√>∑ + u≤>∑T+&Éq|ü&ÉT, X¯Øs¡eTT kÕ<Ûäq≈£î düVü≤ø£]+#·<äT. XÊØs¡ø£u≤<Ûä\T ÁX¯eT‘√, u≤<Ûä‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï yÓ’j·TT+&ç |òü*‘·eTT X¯Sq´eTT>±nì|æ+∫q|ü&ÉT kÕ<Ûä≈£îì |ü‘·HêìøÏ <ë]rkÕÔsTT.

yÓ’sê>∑´+‘√ H˚qT,Hê~ nH˚ uÛ≤eeTT\T, ø√]ø£\T, nVü≤+ø±s¡eTeTø±sê\T HêX¯qeTT #˚dæø=qe …qT. XÊØs¡ø£ e÷s¡TŒ\ e\¢ ÇÏºe÷s¡TŒ\T dü+uÛÑ$+#·e#·TÃ. @~ »]–Hê Hê eT+∫πø nqï uÛ≤eq‘√eTq ø£s¡Ôe´ø£s¡à\T Ä#·]+#·T≥ e\¢ ñ‘·ÔeT |òü*‘ê\T ø£\T>∑TqT. nVü≤+ø±s¡eTeTø±s¡ ìs¡÷à\q ø√dü+ #|üÏºq kÕ<Ûäq\T Äs√>±´ìøÏ Vü‰ì#j·Tsê<äT,yêÏ ‘·‘·«eTT ô|+#·sê<äT, düVü≤»eTT>± ñ+&Ée …qT.

ñ<ëVü≤s¡D≈£î dü+|òüTeTT˝À eT+∫ Á|ües¡Ôq >∑\yês¡T $qj·T$<Ûj·T‘·\‘√, eTè<äTeT<ÛäTs¡ dü+uÛ≤wüD\‘√, @ $<ÛäyÓTÆq ñÁ<˚ø±\≈£î˝ÀqTø±≈£î+&Ü e´eVü≤]kÕÔs¡T. nqT∫‘·yÓTÆq yê´K´\T #j·Ts¡T. nã<ë∆\TÄ&És¡T. |ü]dæú‘·T\T @yÓTÆq|üŒÏøÏ Á|üXÊ+‘·+>±, VüQcÕs¡T>± J$kÕÔs¡T.

91

yÓ’sê>∑ eTT\ìïÏ ÀøÏ ø£wüºyÓTÆq~, ñ‘·ÔeTyÓTÆq H˚qT Hê~ j·TqTnVü≤+ø±s¡ eTeTø±sê\ ìs¡÷à\q. uÛÑ>∑eBZ‘· À lø£èwüßí&ÉT ns¡T®qT&çøÏÇ<˚ $wüj·TeTT ‘Ó*ô|qT. Á|ü‹ e÷qe⁄&ÉT ‘·q ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qTìs¡“¤j·TeTT>±, |òü ≤ù|ø£å Ò≈£î+&Ü #˚j·Te …qT. uÛÖ‹ø£ <äèwæº ñqï+‘·es¡≈£î #˚|üfÒº ø±s¡ Áø£e÷\T nXÊX¯«‘·eTT\T, ø±˙ ìeè‹Ô e÷s¡ZeTTq#ùd ø£s¡à\≈£î XÊX«‘·yÓTÆq Äq+<äeTT \_Û+düTÔ+~. á ìeè‹Ô e÷s¡ZeTT˝ÀkÕ<Ûä≈£î&ÉT |òü ≤ù|ø£å Òì dæú‹˝À <ä«+<ë«\≈£î nr‘·T&ç>± ‘·j·÷s¡e⁄‘ê&ÉT.ÇÏº kÕ<Ûäq˝À $»j·TeTTe\¢ eT] n|ü»j·TeTT e\¢q÷ ≈£L&Ü kÕ<Ûä≈£îìøÏeT+#˚ »s¡T>∑TqT.

Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tìj·T+<äT n#·+#·\yÓTÆq uÛÑøÏÔ, ÁX¯<ä∆nedüs¡eTT. uÛ Ñeã+<Ûë\≈£î nr‘·eTT>± ñ+&Ée˝…qT. πøe\+uÛÑ>∑e+‘·T&çì e÷Á‘·y˚T Áù|$T+#˚ dæú‹øÏ m<ä>±*. n≥T¢ø±ì jÓT&É\uÛÑ>∑e‘Y kÕ<Ûäq |òü*+#·<äT.

yÓ’sê>∑ + e\¢ uÛÖ‹ø£Á|ü|ü+#·eTTô|’ eTqdüT‡ ì]¢|üÔeTT>± e÷s¡TqT.nVü≤+ø±s¡ eTeTø±sê\T HêX¯qeT>∑TqT. eTqdüT‡, X¯Øsê\T kÕ<Ûäq≈£î|üìeTT≥T¢>± ‘·j·÷s¡>∑TqT. ªì»yÓTÆq kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·q Vü≤è<äj·TeTTqTuÛÑ>∑e+‘·Tì Áù|eT‘√ ì+|ü⁄qT, uÛÑeã+<Ûë\≈£î nr‘·eTT>± ñ+&ÉTqTμnì ø£;s¡T $qï$+#ÓqT.

e÷qe⁄&ÉT uÛÑeã+<Ûë\qT+&ç $eTTøÏÔ bı+<˚es¡≈£î Á‹ø£s¡D X¯ó~∆>± uÛÑ>∑e+‘·T&çì Áù|$T+#·˝Ò&ÉT. $X¯«ø£˝≤´DeTT ø=s¡≈£î n‘·qT‘ê´>±ìøÏ dæ<ä∆eTT ø±˝Ò&ÉT. Vü≤è<äj·TeTTqT uÛÑ>∑e+‘·Tì Áù|eT‘√ì+|ü⁄ø√yê*. uÛÑ>∑e+‘·Tì Áù|eT˝À uÛÑeã+<Ûë\T >∑Ts¡TÔ≈£îsêe⁄. Ä<Ûë´‹àø£JeHêìøÏ n\yê≥T|ü&çq e´øÏÔøÏ mes¡÷ Vü‰ì#˚j·Ts¡T.

92

yÓ’sê>∑ + u≤<Ûëø£s¡yT, ø£wüºyÓTÆq<. ø±˙ á ø£wüº+, u≤<Ûä eTqeT+∫πø.yÓ’sê>∑ eTT‘√ ≈£L&çq J$‘·eTT n+<ä]ø° nedüs¡y˚T. ø±ãÏº uÛÖ‹ø£JeqeTTqT düTKeTj·T+ >±$+#·T≥≈£î Áø£yT|” yÓ’sê>∑ eTT ô|+#·Tø√yê*.

eTqeTT J$‘·eTT˝À m+<äs√ Ä]ºdüTº\qT, ‘·‘·«y˚‘· Ô\qT,XÊgy˚‘·Ô\qT #·÷dü÷Ô ñ+≤eTT. yês¡T ‘·eT ø£èwæøÏ ‘·–q |òü*‘·eTTqTÄ•+#·ø£, ù|<ä]ø£eTT˝À J$dü÷Ô ñ+≤s¡T. Ms¡T n+<ä]˝≤ Ä˝À∫+#·s¡T.‘·‘·«y˚‘·Ô kÕe÷q´ e÷qe⁄ì˝≤ Ä˝À∫+#·&ÉT. ù|s¡T Á|ü‹wüº\T Ä•+#·ìXÊgy˚‘·Ô\T e÷qe ÁX‚j·TdüT‡¬ø’ bÕ≥T|ü&ÉT‘·÷ ñ+≤s¡T. á ø√e˝ÀH˚¬>©*jÓ÷, k˛Áø£°dt yÓTT<ä …’q eTVü‰X¯j·TT\T $X¯«ø£ ≤´D≤ìøÏ ‘·eTÄ<Ûë´‹àø£‘·qT e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T. ÇÏº eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T uÛÖ‹ø£yÓTÆq düTKdü+‘√cÕ\qT Ä•+#·q|üŒÏø° XÊX«‘·yÓTÆq Äq+<äeTTqT nqTuÛÑ$+#ês¡T.

|òü ≤ù|ø£å Ò≈£î+&Ü #dæq n$s¡fi ø£èwæ ø±s¡D+>±H á eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T‘·eT‘·eT s¡+>±\˝À m+‘√ HÓ’|ü⁄D´eTTqT dü+bÕ~+#ês¡T. Ms¡+<äs¡÷≈£L&Ü ‘·eTqT ‘êeTT m|ü&É÷ >=|üŒ>±, nVü≤+ø±s¡eTT‘√ uÛ≤$+#· Ò<äT.yê]˝Àì ÁøÏj·÷‘·àø£ X¯øÏÔπø yês¡T ‘·\e+#ês¡T. Ms¡+<ä]ø° ‘·eT‘·eTs¡+>±\˝À ñqï |ü]$T‘·T\T miTø£H˚. á |ü]$T‘·T\≈£î ˝Àã&ç yês¡T|üì#˚XÊs¡T. yêÏì Ms¡T Á‘√dæ|ü⁄#·Ã˝Ò<äT, ìs¡¢ø£å´+ #˚j·T˝Ò<äT. ‘·eTs¡+>∑+˝À ‘êH=ø£ <ëkÕqT<ëdüT&ç>± ø£èwæ#XÊs¡T. ‘·eT s¡+>∑+\˝À ‘·eTø£èwæ‘√ dü+|üPs¡íyÓTÆq ùd«#êÃ¤kÕ«‘·+Á‘ê´\‘√ e´eVü≤]+#ês¡T. J$‘·y˚Tˇø£ ø£fi¯. Á|ü‹e÷qe⁄&ÉT Ç<˚ Ø‹˝À ø£èwæ #˚j·Te˝…qT. ñqï‹ìkÕ~Û+#·e˝…qT.

y˚T<Ûëe⁄\T ‘·eT ‘Ó*$‘˚≥\‘√, Ä˝À#·q\‘√, Vü≤\‘√ J$dü÷Ôñ+≤s¡T. Ms¡T Ç+‘·Ï‘√ ‘·è|æÔ |ü&É≈£L&É<äT. n<˚ yê] n+‹eT

93

\ø£å +ø±<äT. yês¡T @@ s¡+>±\˝À nsTT‘˚ ìcÕí‘·T˝À Äj·÷ s¡+>±\˝ÀeT+∫ì Áb˛‘·‡Væ≤+∫, #Ó&ÉTqT ‘·´õ+#˚ Ø‹˝À yÓ’sê>∑´uÛ≤yê\Tø£*–j·TT+&Ée …qT. u≤Vü≤´<äèwæº‘√ e´eVü≤]+#·ø£ n+‘·s¡›èwæºì ≈£L&Ün_Ûeè~∆ |üs¡#·T≈£îì $X¯«ø£ ≤´D≤ìøÏ ‘√&ÉŒ&Ée …qT. e÷qeÁX‚j·TdüT‡≈£îø£èwæ#˚dæq yê] |ü$Á‘·‘·qT, n+‘·s¡›èwæºì n+<äs¡÷ >∑T]Ô+#ê*.

W. Ä#ês¡ø£s¡à\T, dü+kÕÿs¡+, Ä#ês¡+

ÇVü≤eTT |üs¡eTT\‘√ ≈£L&çq J$‘·eTTq≈£î ÇVü≤eTT |üs¡eTT\jÓTTø£ÿ $~Û$<ÛëqeTT\qT #·ø£ÿ>± ìs¡«]Ô+#·T≥≈£î Ä#ês¡ø£s¡à\T,dü+kÕÿs¡eTT, Ä#ês¡eTT\ ÄeX¯ ø£‘·qT >∑T]Ô+∫ e]Ô+#·e …qT. Ä#ês¡ø£s¡à\T >±˙, |ü⁄D´ø±s¡ eTT\T>±˙ eT+∫ì dü÷∫+#·Tø£s¡à\T. yêÏe\¢eT+∫ |òü*‘ê\qT bı+<ä>∑\eTT. eTqeTT ø£ |ü<ä∆‹ Jeq$<ÛëqeTTq≈£în\yê≥T|ü&ç ñ+≥THêïeTT. eTq e÷s¡ZeTT˝ÀH˚ uÛÑ>∑e+‘·Tì >∑T]+∫eTq≈£î >∑‘·eTT˝À #Ó|æŒq dü÷#·q\yTs¡≈£î nqTuÛÑ$+#·T #·THêïeTT. düeTdümø£ÿ&É edüTÔ+<ä+fÒ eTqeTT eTs√ ø=‘·Ô|ü<ä∆‹ì m<äTs=ÿìq|ü&ÉT Äø=‘·Ô Ä#êsê\T, dü+kÕÿsê\T, dü÷#·q\T, e÷≥\T, eT÷s¡TÔ\T eTquÛÑ>∑e+‘·Tì nqTuÛÑeeTTqT eT]|æ+|ü Òø£b˛e⁄#·Tqï~.

uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ eTqdüT‡ \>∑ïeTT #˚j·TT≥≈£î $Á>∑Vü‰sê<Ûäq #ê˝≤ñ|üjÓ÷>∑ |ü&ÉT‘·T+~. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT düs¡«yê´|æ nì >∑T¬sÔ]– ≈£L&Ü uÛÑ≈£îÔ\T$Á>∑Vü‰sê<Ûäqô|’ eT≈£îÿe #·÷|ü⁄‘ês¡T. Äe⁄ì+&Ü bÕ\T ñHêï Äe⁄bı<äT>∑TqT+&˚ bÕ\qT |æ+&ÉTø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~ ø£<ë!

áHê&ÉT Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ‘·eT J$‘·eTT˝À $»j·TeTT kÕ~Û+#·Tø=qT≥¬ø’ uÛÑ>∑e+‘·Tì Äsê~Û+#·T#·THêïs¡T. yês¡T Ä•+# Ä uÛÖ‹ø£eTsTTq$»j·÷\T yês¡T ‘=+<äs¡>± bı+<äT‘·THêïs¡T. e÷qe⁄ì $#·ø£åD

94

uÛÖ‹ø£yÓTÆq ø√]ø£\ e\¢ eÁøÏ+|üã&ç ‘·q HÓ’»eTTq≈£î ‘·–q Ø‹q<Ó’yêsê<Ûäq\≈£î n\yê≥T |ü&ÉT‘·THêï&ÉT.

ìs¡à\yÓTÆq, ìX¯Ã\yÓTÆq eTqdüT‡‘√ <Ó’yêìï dü+|üPs¡ íyÓT Æq$XÊ«düeTT‘√ ø=\Tee …qT. qeTàø£eTT‘√ uÛÑ>∑e+‘·Tì Äsê~Û+∫ ‘êqTnqT≈£îqïe˙ï kÕ~ÛdüTÔHêï&ÉT e÷qe⁄&ÉT. ø±˙ uÛÖ‹ø£ düTU≤\ ø=s¡≈£î$#·ø£åD ø√˝ÀŒsTTq e÷qe⁄&ÉT nXÊX¯«‘·yÓTÆq, n\ŒyÓTÆq ø√]ø£\H˚Ä•düTÔHêï&ÉT. ø√]ø£\‘√ |üP»\T #ùdyês¡T ∫qï <e⁄fiflqT Äsê~ÛdüTÔHêïs¡T.uÛÑ>∑e‘Y kÕøå±‘êÿs¡eTTqT Ä•+#yês¡T nœ˝≤+&Éø√Ï ÁãVü‰à+&ÉHêj·T≈£îHÄsê~ÛkÕÔs¡T.

eTq dü+düÿè‹ eTq\qT dü+kÕÿs¡e+‘·T\qT #˚j·TTqT. eTqÄ#ês¡eTT Á|üø±s¡eTT eTqeTT m\¢yfi˝≤ uÛÑøÏÔ, $XÊ«düeTT\‘√ Ä#·]+#|ü⁄D´ø£s¡à\ ø£qT>∑TDeTT>± eTq e÷qdæø£ dæú‹ ñ+≥T+~. nÏº Ä#ês¡e´eVü‰sê\≈£î n\yê≥T |ü&çqyês¡+‘ê eT∞fl e´øÏÔ>∑‘· kÕ<Ûäq‘√ ‘·eT\ø£å eTT yÓ’|ü⁄ |üj·TìkÕÔs¡T.

á $<ÛäeTT>± dü+kÕÿs¡eTT, Ä#ês¡eTT\ qqTdü]+#˚yês¡T $~Û>±‘êeTT Ä•+∫q <ëìø£Hêï m≈£îÿy˚ bı+<äT‘ês¡T. á ø±s¡DeTT#˚Ä#êsê\T, dü+Á|ü<ëj·÷\ |ü≥¢ Á|ü»\≈£î >ös¡eeTT ô|s¡T>∑T#·Tqï~.ÇÏº dü+kÕÿs¡eTT, Ä#êsê\qqTdü]+∫ eTqeTT eTq kÕÏe÷qe⁄\jÓ÷>∑πøåeTeTT\ ø√dü+ ÁbÕ]úkÕÔeTT. á »>∑‘·TÔq+<äT @$T »]–Hê n~uÛÑ>∑e+‘·Tì nBÛqeTT˝À »s¡T>∑T#·Tqï<äì e÷qe⁄ì qeTàø£eTT.

<˚e‘·\T ‘·eT≈£î düeT]Œ+∫qyêÏì ÄVü‰s¡eTT>± d”«ø£]kÕÔs¡ìÁ|ü»\ qeTàø£eTT. m|ü&ÉsTT‘ á <e‘·\≈£î #dæq |üP»\T |òü*+∫qy√n|ü&ÉT á <e‘·\≈£î Áø£yT|” Ä<äs¡D ‘·–Zb˛‘·T+~. #ê˝≤ <yê\j·÷\˝À,

95

?

#·]Ã\˝À, eTd”<äT\˝Àì eTVü‰‘·à´eTTqT HêdæÔø£yê<äT\ düVæ≤‘·+Á>∑Væ≤düTÔHêïs¡T. >∑‘· yÓ’uÛÑeeTTqT |ü⁄qXÃs¡D≈£î ‘Ó#·TÃ≈£îì á |ü$Á‘· düú\eTT\ÁbÕX¯düÔ´eTTqT nqTuÛÑ$+#·T#·THêïs¡T. á <˚yê\j·÷\˝À Ä#·]+#˚kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡ Áø£e÷\T, nø£ÿ&ç Á|ü‹eT≈£î ñqï eTVæ≤eT, Ä |ü$Á‘·düú\eTVæ≤eT yÓTT<ä\>∑T n+X¯eTT\˙ï ~e´‘ê«ìï dü÷∫kÕÔsTT.

|üP»\T ìs¡«Væ≤+#·&ÉeTT˝À uÛÑøÏÔ, ÁX¯<ä∆\T nedüs¡+. #ê˝≤eT+~<˚e⁄ì Á|ü‹eT≈£î |üP»#˚düTÔqï≥T¢>± uÛ≤$kÕÔs¡T. eT]ø=+<äs¡T kÕøå±‘YuÛÑ>∑e+‘·Tìπø |üP»\T #˚düTÔqï≥T¢>± uÛ≤$kÕÔs¡T. kÕøå±‘Y uÛÑ>∑e+‘·T&çH˚|üPõdüTÔqï |üP»\≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tì ì<äs¡ÙHê\T mH√ï ø£qã&É‘êsTT. Äì<äsêÙ\≈£î nø£ÿ&É |üP»≈£î #]qyês¡+‘ê m+‘√ Äq+<ä+<√‘ê‡Vü≤eTT\TnqTuÛÑ$kÕÔs¡T.

Ä]Ô‘√ |üPõ+# uÛÑ≈£îÔ\≈£î Ç≥Te+Ï nqTuÛÑyê Ò ñ+≤sTT. Ä]Ô‘√uÛÑ>∑e+‘·Tì |üPõ+∫q n‘·ì Vü≤è<äj·TeTT˝À uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ‹wüºy˚düT≈£î+≤&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·Tì uÛ≤eeTTqT Ms¡T m\¢y˚fi¯ ≤ nqTuÛÑ$kÕÔs¡T.uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ys¡T>± Ms¡T ys¡T>± uÛ≤$+#·s¡T. n>∑s¡e‘·TÔ\T ‘·j·÷s¡T#ùdÁ|ü<XeTT˝À @ $<ÛäeTT>± |ü]eTfieTj·T eT>∑TH√ n< $<ÛäeTT>± uÛÑ≈£îÔ\J$‘ê\T ~e´J$‘ê\T>± $sêõkÕÔsTT. ø£;s¡T, ‘ê´>∑j·T´, MTsê\J$‘·>±<∏ä\T uÛÑ>∑e+‘·Tì ~e´‘ê«ìøÏ ì<äs¡Ùq\T.

ÁX¯<ë∆uÛÑ≈£îÔ\‘√ #˚dæq kÕ<Ûäq\T |òü\e+‘·eTe⁄‘êsTT. Ms¡T uÛÑøÏÔ‘√uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ dü+ã+<ÛäeTT @sêŒ≥T#˚düT≈£î+≤s¡T. uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ìy˚~+#·T ≈£î+≤s¡T. M] yÓTTs¡ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT $+≤&ÉT. Ms¡T #˚ùd|ü$Á‘·ø£s¡àô|’ kÕÏyê]øÏ ≈£L&Ü m+‘√ ÁX¯<ë∆, uÛÑ≈£îÔ\T ø£\T>∑T‘êsTT. M]Ä˝À#·q\T |ü$Á‘·‘·qT e´ø£Ô+ #˚kÕÔsTT. M] e÷≥\≈£î m+‘√ X¯øÏÔ#≈£Ls¡T‘·T+~. M] e÷≥\T »]– rs¡T‘êsTT. yê] e÷≥\≈£îqï eTVæ≤eT

96

nÏº~. eT+Á‘ê\T dü‘·Œ¤*‘·eTT\ìkÕÔsTT. ‘ê´>∑eTT j·÷>∑eTTqTø£*Œ+#·TqT. |ü⁄DéTT nqTÁ>∑Vü≤eTTqT sêã≥TºqT. ÁX¯<ë∆, uÛÑ≈£îÔ\‘√me¬s’Hê düπs ÇÏº nqTuÛÑyê\qT bı+<äe#·TÃqT.

eTqeTT#ùd Ä<Ûë´‹àø£ ø±s¡ Áø£e÷\≈£î nqTuÛÑ$+# nqTÁ>∑Vü≤eTT,m\¢y˚fi¯ ≤ uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤y˚T ø±qø£ÿs¡ Ò<äT. kÕÏeTìwæ qT+&çá nqTÁ>∑Vü‰ìï bı+<äe#·TÃqT Ò<ë dü‘·ÿs¡à\≈£î Ä<äs¡ÙeTT>± ì\∫qeTVü‰qTuÛ≤e⁄\ nqTÁ>∑Vü‰ìï bı+<äe#·TÃqT. dü‘·ÿs¡à\ |òü*‘·eTT\TeT‘·eTT ø±qø£ÿs¡˝Ò<äT. ø±˙ á dü‘·ÿs¡à\ |òü*‘·eTT\T n<äT“¤‘·yÓTÆq|òü*‘ê\qT kÕ~Û+#·TqT. dü‘·ÿsêà#·s¡D nqTq~ ø£ |ü<ä∆‹. ns¡úe+‘·yÓTÆqìj·Te÷e[. á ìj·Te÷e[ n+<äs¡÷ nqTdü]+#·e\dæq<˚.

dü‘·ÿsêà#·s¡D n+<ä]ø° nqTdüs¡D°j·TyT. dü‘·ÿsêà#·s¡D≈£î eT‘·eTTqTÄbÕ~+#·sê<äT. ø±˙ á dü‘·ÿsêà#·s¡D n+<ä]#˚‘· Ä#·]+|ü #˚j·TTñ<›XéTT‘√ MÏøÏ eT‘·eTT ÄbÕ~+|üã&ÉT#·Tqï~. uÛÑ>∑e+‘·Tì ù|s¡T‘√dü‘·ÿsêà#·s¡D≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤$Te« e˝…qì M] ñ<˚›X¯éTT. nsTT‘˚dü‘·ÿsêà#·s¡D e\¢ dü<ë˝À#·q\T ô|+#·Tø√yê* ‘·|æŒ‘, $Á>∑Vü‰sê<Û äq≈£îˇø£ Á|üÁøÏj·T>± á dü‘·ÿsêà #·s¡D »s¡T>∑sê<äT. $Á>∑Vü‰sê<Ûäq nqTq~e÷qyê[øÏ ñqï‘·yÓTÆq Äsê<Ûäq Á|üÁøÏj·T. ø±˙ á $Á>∑Vü‰sê<Ûäq≈£î|ü]$T‘·yÓTÆq e÷qe⁄&ÉT ‘·q dü«uÛ≤eeTT˝À @ $<ÛäyÓTÆq dü‘·Œ¤*‘ê\qTkÕ~Û+#· Òø£b˛‘·THêï&ÉT. nÏº $Á>∑Vü‰sê<Ûäq e\¢ uÛÑ>∑e‘Y kÕøå±‘êÿs¡eTT#ê˝≤ Ä\dü eTe⁄‘·T+~.

Ä<Ûë´‹àø£ eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T á |üPC≤ $<ÛëHê\ |ü≥¢ n+‘· ÁX¯<ä∆#·÷|æ+#·s¡T. ø±˙ nìï eT‘ê\ Á|ü»\T e÷Á‘·+ á Áø£‘·Te⁄\|ü≥¢,|ü+&É>∑\|ü≥¢, eT+Á‘ê\|ü≥¢ n‹ÁX¯<ä∆ #·÷|ækÕÔs¡T. M]øÏ uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’

97

m≈£îÿe ÄdüøÏÔ ñ+&Éø£ b˛e#·TÃqT. ø±˙ á $<ÛäeTT>±qsTTHê yês¡TuÛÑ>∑e<ësê<Ûäq‘√ ‘·è|æÔ #Ó+<äT‘ês¡T. Ms¡T uÛÑ>∑e<ësê<Ûäq e\¢ e÷qdæø£‘·è|æÔ, C≤„qeTTqT bı+<äT≥, ø=ìï nr+Á~j·T X¯≈£îÔ\T ø£\T>∑TqT nqTqeTàø£eTT ø£\yês¡T.

Ä<Ûë´‹àø£eTTqT Ä•+#·Tyês¡T Äsê<Ûäq Áø£‘·Te⁄\qT, |ü+&ÉT>∑\qT,eT+Á‘ê\qT, uÛÑ>∑eHêïeTdüàs¡D\qT m+‘√ ÄdüøÏÔ‘√ #˚|üÏº Áø£eTeTT‘·|üŒø£ Ä#·]+#Ó<äs¡T. á ø±s¡DeTTq eTq˝Àì #Ó’‘·q´X¯øÏÔ $X¯«#Ó’‘·q´XøÏÔ‘√ $©qeT>∑TqT. á ø±s¡DeTT #‘·H HêeTdüàs¡D yÓTT<ä …’q kÕ<ÛäHê\TkÕøå±‘êÿsêìøÏ m+‘√ düVü‰j·T|ü&É‘êsTT. n< $<ÛäeTT>± $X«#Ó’‘·q´eTTá kÕ<Ûä≈£î\ <ë«sê Á|üø£Ï‘· eTe⁄‘·T+~, Ç+‘· rÁeeTT>± kÕ<Ûäq#˚dæq|üŒÏø°, nVü≤+ø±s¡ eTeTø±sê\T ‘·´õ+#·q|ü&ÉT, Ä‘·àkÕøå±‘êÿs¡eTT kÕ<Ûä |ü&É<äT.

ÁãVü≤àC≤„q+‘√H˚ yÓ÷ø£å+ \_Û+#·>∑\<äT. eTT+<äT>± ‘·qqT ‘êqT‘Ó\TdüTø√e …qT. ÇÏº C≤„qeTTqT eTqq+ #˚düT≈£î+≥÷ e÷qe⁄&ÉT ‘·q<Ó’q+~q ø±s¡ Áø£e÷\qT uÛÑ>∑e‘Y Á|”‹‘√ #˚|ü≥ºe …qT. @$T »]–Hên~ uÛÑ>∑e+‘·Tì ìs¡íj·TeTT>± uÛ≤$+#·e …qT. uÛÑ>∑e+‘·Tì ‘·\∫ #|üÏºqø±s¡ eTT\˙ï |ü$Á‘· eTe⁄‘êsTT. dü+|üPs¡í X¯s¡D≤>∑‹ì bı+<äT‘ê&ÉT.$X«#Ó’‘·q´eTT˝À ‘êqT≈£L&Ü ø£ uÛ≤>∑yT nqï nqTuÛÑyêìï bı+<äT‘ê&ÉT.

n+<äs¡÷ Ä‘·àdü«s¡÷|ü⁄˝Ò. n+<ä]˝ÀqT uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ñHêï&ÉT,nì y˚<ë+‘·eTT ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~. n+<ä]˝Àq÷ ñqï Ä‘·à ‘·‘·«eTTqTÁ>∑Væ≤+#·TfÒ j·T<ës¡úeTT. ø±˙ áHê&ÉT e÷qe⁄\T nC≤„qeTT‘√ ‘êeTTy˚s¡T uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT y˚s¡T, edüTÔe⁄\T y˚s¡T nì uÛ≤$düTÔHêïs¡T. e÷qe⁄\˝ÀÇÏº nC≤„q+ ñqï+‘·es¡≈£î eTqwüß\‘√, edüTÔe⁄\‘√ ã+<ÛäeTTÒs¡Œs¡#·T≈£î+≤&ÉT. á ø±s¡DeTT#˚ uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ <ä÷s¡eT>∑T#·THêï&ÉT.

98

áHê&ÉT edüTÔe⁄\˝À edüTÔe⁄qT #·÷düTÔHêïs¡T. nq>± uÛÖ‹ø£<äèwæº‘√H˚e÷qe⁄&ÉT J$+#·T#·THêï&ÉT. Ä#·]+#˚ ø£s¡à\qT kÕe÷q´ ø£s¡à\T>±Ä#·]düTÔHêï&ÉT ‘·|üŒ, |ü$Á‘· uÛ≤yê\‘√ ø£s¡à\Hê#·]+#·T≥˝Ò<äT. á$wüj·TeTT˝À n+<äs¡÷ dü‘ê´ìï Á>∑Væ≤+#ê*.

eTqeTT Ä#·]+#˚ Á|ü‹ø±sê´ìï |ü$Á‘· ø£s¡à\T>± e÷s¡TÃø√yê*.á H˚|ü<∏ä´eTT‘√ #˚j·T≈£L&Éì |üqT\qT |üP]Ô>± e÷qT≈£î+≤eTT.dü‘·ÿs¡à\πø |ü]$T‘·eTe⁄‘êeTT.

|ü⁄D´ø£s¡à\T, |üP»\T, |ü+&ÉT>∑\T, Á>∑+<∏ä|üsƒ¡qeTT yÓTT<ä˝…’qø±sê´\T uÛÑ>∑e<ësê<Ûäq ì$T‘·Ôy˚T Ä#·]+#˚$. á kÕ<Ûäq\T e´wæº>±,dü$Twæº>± Ä#·]+# ø±s¡ Áø£e÷\T. kÕeT÷Væ≤ø£ kÕ<Ûäq\e\¢ kÕÏ eTìwæô|’Áù|eT »ì+#·TqT. eTqTwüß\ eT<Ûä´ dü‘·‡+ã+<Ûë\T HÓ\ø=qTqT.n+<ä]‘√ ø£\dæ #˚dæq|ü⁄&ÉT dü$Twæº kÕ<Ûäq>±qT, ˇø£ÿπs #˚düT≈£î+fÒe´wæº kÕ<Ûäq>±qT >∑T]Ô+|üã&ÉTqT. uÛÑ>∑e<ësê<Ûäq˝À uÛ≤>∑eTT>± e÷qe⁄&ÉTe´wæº>±qT, dü$Twæº>±qT kÕ<Ûäq #˚j·Te …qT.

n+. ©\\T ` eTVæ≤eT\T

uÛÑ>∑e+‘·Tì ñìøÏøÏ ì<äs¡ÙqeTT>± nqï≥T¢>± Á|üø£è‹øÏ ndüVü≤»yÓTÆqø=ìï dü+|òüT≥q\T »s¡T>∑T‘êsTT. n$ ‘*ø£>± e÷]b˛e&É+, XØs¡eTTqTe~* Ä‘·à eTs√#√ÏøÏ b˛e&É+, Ç+Á~j·÷r‘·yÓTÆq |üqT\T #˚j·T&É+yÓTT<ä …’q$ ø=ìï ÇÏº dæú‘·T\T. á dæú‘·T\qT uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤eTT>±ø±ø£, XÊØs¡ø£ ã\V”≤q‘· e\¢H˚ nì ø=+<ä] n_ÛÁbÕj·T+. uÛÑ>∑e+‘·TìnqTÁ>∑Vü≤eTTqT $T+∫q~ eTπsB ñ+&É<äì ôdsTT+Ÿ ÁbòÕì‡dt ‘Ó*ô|qT.ø=+<äs¡T ÇÏº dæú‘·T\qT nqTuÛÑ$+∫q|üŒÏøÏ #Ó&ÉT |üqT\πø n\yê≥T|ü&çñ+≥THêïs¡T. ÇÏº dæú‘·T\T yÓ÷ø£åeTTqT kÕ~Û+∫ô|≥ºe⁄.

99

#ê˝≤eT+~ eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T á dæ<äT∆\qT kÕ<Ûäq˝À Ä≥+ø£eTT\T>±uÛ≤$+‘·Ts¡T. nj·÷∫‘·eTT>± dü+ø£*Œ+∫q á dæ<äT∆\ô|’ ÁX<ä∆ #·÷|üsê<äìeTVü‰qTuÛ≤e⁄\ dü\Vü‰ @ø±Á>∑∫‘·ÔeTT‘√ #˚dæq kÕ<ÛäHê|òü*‘·eTT>± ádæ<äT∆\T ø£\T>∑Tqì M] uÛ≤eq. n|üŒÏ<ëø± uÛÑ>∑e‘Y kÕøå±‘êÿs¡y˚T|üs¡e÷e~Û>± kÕ–q kÕ<Ûäq, á dæ<äT∆\T dü+Áø£$T+#·>±H˚ \ø£å eTTqTeTs¡∫b˛<äTs¡T. á dæ<äT∆\≈£î Àã&çb˛<äTs¡T. nC≤„qeTT˝À |ü&çb˛<äTs¡T.

ùV≤‘·Tyê<äT\T uÛÖ‹ø£yÓTÆq <äèX´Á|ü|ü+#·eTTqπø $\TeìkÕÔs¡T ‘·|üŒÄ<Ûë´‹àø£eTT >∑T]+∫ @MT ‘Ó\TdüTø√s¡T. Ms¡T mÏº |ü]dæú‘·T\˝ÀqTdæ<äT∆\qT ˇ|üø√s¡T. Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTq ñqïyês¡T á dæ<äT∆\qTˇ|ü≈£î+≤s¡T, ø±˙ MÏô|’ eT+∫ n_ÛÁbÕj·T+ ˝À|æ+∫ ñ+&ÉTqT.Ms¡T á dæ<äT∆\qT #Ó&ÉT>±qT, Ä<Ûë´‹àø£eTTq≈£î Ä≥+ø£eTT\T>±qTuÛ≤$kÕÔs¡T.

e÷qdæø£ X¯øÏÔ‘√ s√>∑ìyês¡D »s¡>∑≥+ áHê&ÉT m+‘√ nedüs¡yÓTÆñqï~. ø±ãÏº á $<ÛäyÓTÆq s√>∑ìyês¡D |ü\T#√≥¢ »s¡T>∑T#·Tqï~. á$<ÛäyÓTÆq e÷qdæø£X¯øÏÔ‘√ s√>∑eTT ìyê]+#˚ yês¡T m+‘√ |ü$Á‘·eTT>±,ìkÕ«s¡ú ∫+‘·q‘√ e´eVü≤]+#·e …qT. Ms¡T nqTdü]+#·T s√>∑ìyês¡D|ü<ä∆‹ πøåeTeTT‘√ ≈£L&çq~. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É s√–øÏ ≈£L&Ü ˇø£ |üØø£ ånqï≥Tº>± ñ+≥T+~. s√– eTT+<äT>± ‘êqT #˚dæq ‘·|ü\≈£î ø£åe÷|üDø√s¡e …qT. eT]j·TT s√>∑ìyês¡Dô|’ |üP]Ô qeTàø£eTT ø£*– ñ+&Ée …qT.|ü$Á‘·yÓTÆq eTqdüT‡‘√, ìkÕ«s¡ú ∫+‘·q‘√ s√>∑ìyês¡D #˚j·TTyê]øÏ‘·eT e<ä›≈£î e∫Ãq s√– |ü]dæú‹ ns¡úyÓTÆb˛‘·T+~. @ s√>∑T\T á |ü<ä ∆‹<ë«sê ìyês¡D bı+<ä>∑\s√ M]øÏ ns¡úeTe⁄‘·T+~. á |ü<ä∆‹˝À n+<äs¡÷dü+‘√wæ+#Ó<äs¡T.

100

<äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ á s√>∑ìyês¡D |ü<ä∆‹ ø=+<ä]˝À düVü≤»eTT>±eùdÔ, eT]ø=+<äs¡T |ü$Á‘·‘·, ìkÕ«s¡ú‘· ‘·eT˝À Òø£b˛sTTq|üŒÏø° kÕ<Ûäq‘√kÕ~ÛdüTÔHêïs¡T. ô|’>∑ nqT≈£îqï≥T¢>±H Ms¡T ‘·eT X≈£îÔ\qT ñ|üjÓ÷–dü÷ÔH#Ó&ÉT |üqT\≈£î n\yê≥T|ü&ç ñ+≤s¡T. Ms¡T ‘·eTX≈£îÔ\qT ‘·eT n~Ûø±s¡+ø√dü+, dü«˝≤uÛÑ+ ø√dü+ @ |üì¬ø’Hê yê&ÉT‘ês¡T. Ms¡T ‘·s¡#·T n<äT“¤‘·Ø‹qs√>∑ ìyês¡D\T >±$+#Ó<äs¡T. nsTT‘˚ s√–˝À |üXÊÃ‘êÔ|ü uÛ≤eeTT\Tø£\T>∑≈£î+&Ü s√>∑ìyês¡D ø£*–+#·&É+ e\¢, Ç≥Te+Ï dü+<äs¡“¤eTT\˝Às√>∑ìyês¡D »]–q|üŒÏø° s√–øÏ eT+∫ø£+f… ø°& m≈£îÿe »s¡T>∑T‘·Tqï<äìÁ>∑Væ≤+#·e˝…qT.

Ä'. Äsê<Ûäq

Äsê<Ûäq eT÷&ÉT $<Ûë\T>± e⁄+≥T+~. XÊg kÕ+πø‹ø£ |üs¡+>±qT,sê»ø°j·T+>±qT, HÓ’‹ø£+>±qT. XÊg kÕ+πø‹ø£ |üs¡yÓTÆq Äsê<Ûäq˝ÀuÛÖ‹ø£yÓTÆq edüTÔe⁄\qT $&ÉT<ä\ #˚j·TT≥˝À ÁX¯<ä∆ #·÷|ü⁄‘ês¡T. Ms¡T‘·eT dæ<ë∆+‘ê\qT q÷´dtù||üs¡T¢ eT]j·TT °.M n&É«sYf…ÆCŸyÓT+≥¢ <ë«sêe´ø£Ô |üs¡TkÕÔs¡T. sê»ø°j·T uÛÑ≈£îÔ\T kÕ+|òæTø£ dü+düú\ô|’ eT]j·TT Ä]úø£dü+düú\ô|’ ÁX<ä∆ #·÷|ü⁄‘ês¡T. M] ñ<›X´+˝À #·ø£ÿì dü+düú\ e\¢ Á|ü»\≈£îø£wüºeTT\T ˝Ò≈£î+&Ü, #Ó&ÉT≈£î <ä÷s¡+>±, düTKdü+‘√cÕ\‘√ J$+#·>∑\T>∑T‘ês¡T. C≤rj·T uÛ≤eeTT ô|]– j·TT<ë∆\T »s¡>∑e⁄.

HÓ’‹ø£ $\Te\qT Äsê~Û+# yêπs ndü …’q Äsê<Ûä≈£î\T. Ms¡T uÛÖ‹ø£$wüj·TeTT\T, dü+düú\T dü+|òüTeTT˝À eT+∫ì, düTK dü+‘√wüeTT\qTô|+#· Òeì ‘Ó*dæqyês¡T. nsTT‘˚ uÛÖ‹ø£ yê<äT\T eT+∫ì Á|üø£ÿqô|Ïº‘·eT≈£î ‘√∫qØ‹˝À ‘·eT ÄX¯j·÷\qT kÕ<Ûäq˝À ø£èwæ#˚j·TT#·THêïs¡T.Ms¡T düVü≤»‘·«eTTq≈£î <ä÷s¡eTT>± e´eVü≤]+‘·Ts¡T. HÓ’‹ø£ $\Te\qT

101

Á‘√dæ|ü⁄#·TÃ‘ês¡T. dü+|òüTeTTq≈£î yT\T #j·÷\Hêï, |ü~ø±˝≤\T eT+∫>±ì\ã&Ü\Hêï uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ ÁX¯<ä∆, C≤„qeTT, Áù|eT nedüs¡+.

HÓ’‹ø£ ‘·|æŒ<äeTT\≈£î e÷qe⁄&ÉT n\yê≥T|ü&ÉT‘·THêï&ÉT. dü‘· eTT,Hê´j·TeTT nqTq$ n+<äs¡÷ nqTdü]+#·e\dæq<˚. uÛÑ>∑e+‘·Tìø±s¡ Áø£e÷\˝À dü‘· eTT, Hê´j·T+, $qj·T+, Äsê<Ûäq, Áù|eT\T Ç$T&çñ+&ÉTqT. ø±ãÏº Äsê~Û+#· <ä>∑Z~ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷Á‘·y˚T. n≥T¢ø±ì#√dü+≈£î∫‘·‘·«eTT ô|]–, eT÷s¡â‘·«eTT ô|]– HÓ’‹ø£ |ü‘·q+ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

áHêÏ XÊgkÕ+πø‹ø£s¡+>∑ n_Ûeè~∆ e÷qe⁄ì HÓ’‹ø£ |ü‘·HêìøÏ<√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·Tqï~. áHêÏ á n_Ûeè~∆ e÷qe⁄ì düeTÁ>±_Ûeè~∆øÏ<√Vü≤<ä |ü&ÉT≥ Ò<äT. áHêÏ á n_Ûeè~∆ e÷qe⁄&çøÏ uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ñqï ÁX¯<ë∆uÛÑ≈£îÔ\H˚ Vü≤]+∫y˚dæ $T+– y˚j·TT#·Tqï~.

Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTT˝À Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\T dü*ù|yês¡T eTT+<äT≈£îkÕ>∑T‘ês¡T. Ç‘·s¡T\T mø£ÿ&Éy˚dæq >=+>∑* nø£ÿ&˚ nqïe÷~] n_Ûeè~∆#Ó+<äs¡T. eT÷&ÛÉqeTàø±\‘√ eTT+<äT≈£î kÕ>∑ Òs¡T. n≥Te+Ï Ä˝À#·q\‘√Ä<Ûë´‹àø£eTTqT |üP]Ô>± $düà]+#·&É+ ≈£L&Ü dü]ø±<äT.

102

8. HÓ’‹ø£ <äèwæ˜

dü‘·ÿs¡à\T #˚j·T&É+ e\¢ Ä<Ûë´‹àø£ C≤„q+ ô|s¡T>∑T‘·T+~. m+‘·m≈£îÿe>± dü‘·ÿs¡à\≈£î n\yê≥T |ü&ç‘ n+‘· m≈£îÿe>± eTq≈£î Ä<Ûë´‹àø£C≤„q+ ô|s¡T>∑T‘·T+~. eTq˝À kÕ«s¡ú∫+‘·q Òì ìkÕ«s¡ú Á|ües¡Ôq e\¢ø£*π> C≤„qeTT eTq˝À eT]+‘· ìkÕ«s¡ú‘·qT ô|+#·T‘·T+~. eTq˝ÀìkÕ«s¡ú‘· ô|]π> ø=B› ‘Ó\TdüTø√yê\qï C≤„q+ ≈£L&Ü u≤>± ô|s¡T>∑T‘·T+~.Á‹ø£s¡DX¯ó~∆>±, kÕeTs¡dü´eTT>± á dü‘·ÿs¡à\T »s¡T>∑Tø=\~, H˚s¡TÃø√yê\qï ‘·èwüí nq+‘·eTT>± ô|s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+≥T+~.

eTqkÕ<Ûäq eTqø√]ø£ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+&ÉTqT. rÁeyÓTÆq ø√]ø£ø£\yês¡T m+‘√ ÁX<ë∆uÛÑ≈£îÔ\‘√ kÕ<Ûäq #kÕÔs¡T. Ä #dæq kÕ<Ûäq≈£î yê]øÏ‘·>∑Z C≤„qeTT \_Û+#·TqT. á H˚|ü<∏ä eTT˝À |ü]dæú‘·T\ Á|üuÛ≤eeTT ≈£L&Üne>∑‘·eT>∑TqT. e÷qe⁄ì ø√]ø£øÏ nqT>∑TDeTT XÊgkÕ+πø‹ø£s¡+>∑eTT˝À mH√ï ø=‘·Ô $wüj·TeTT\qT ø£ìô|≥º&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~.e÷qe⁄&ÉT @<Ó’Hê ø√s¡T≈£î+fÒ, <ëìì nq‹ø±\eTT ÀH ‘êqT ø√s¡T≈£îqï$<Ûä+>± ‘·j·÷s¡T#˚düT≈£î+≥THêï&ÉT.

Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTTq ≈£L&Ü n<˚ |ü<ä∆‹ì nqTdü]+#·T#·THêïs¡T.ªª˙e⁄ m+‘· |ü$Á‘·T&Ée⁄ ø±yê\+fÒ n+‘· |ü$Á‘·T&Ée⁄ ø±e#·TÃμμ, ªª˙e⁄m+‘· C≤„qeTT dü+bÕ~+#ê\qT≈£î+fÒ n+‘· C≤„qeTT dü+bÕ~+#·e#·TÃμμ,n+≥÷ kÕ<ÛäT dü‘·TŒs¡Twüß\T #ÓãT‘ês¡T. kÕ<Ûä≈£îì ÁX¯<ë∆uÛÑ≈£îÔ\ô|’ kÕ<ÛäqkÕ>∑T‘·T+~. n‘·ì n_Ûs¡T∫ì ãÏº kÕ<Ûäq kÕ>∑T‘·T+~. kÕ<Ûäq nqTq~kÕ<Ûä≈£îì >∑TDeTT\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç e⁄+≥T+~. uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ n‘· +‘·ÁX<ë∆uÛÑ≈£îÔ\T ø£*–, |ü$Á‘· Vü≤è<äj·TT …’qyês¡T Ä‘·àC≤„qeTTqT ‘=+<äs¡>±bı+<äT‘ês¡T. á kÕøå±‘êÿs¡ C≤„qeTT m+‘√ ø£wüº‘·s¡yÓTÆq~, nsTTq|üŒÏø°kÕ<Ûä≈£î\T |ü≥Tº<ä\‘√, ÁX¯<ë∆uÛÑ≈£îÔ\‘√ kÕ~Û+#·e#·TÃ.

103

$y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ e÷qdæø£ |ü]es¡Ôq kÕ~Û+#·e˝…qT. H√Ïìn<äT|ü⁄˝À ô|≥Tºø√e&É+, Vü≤è<äj·T |ü$Á‘·‘· m+‘·eTTKýÓ÷ n< $<ÛäeTT>±kÕ<Ûä≈£îìøÏ e÷qdæø£ |ü]es¡ÔqeTT ≈£L&Ü #ê˝≤ eTTKéTT.

e÷qe⁄ì HÓ’‹ø£ J$‘·yT e÷qe⁄ì Ä<Ûë´‹àø±ìøÏ Ä<Ûës¡eT>∑TqT.e÷qe⁄&ÉT Á|ü‹ $wüj·TeTT˝ÀqT H˚qT, Hê~ nqT eéVü‰s¡eTT‘√Á|üe]Ô+#·TqT. |ü]dæú‘·T\ Á|üuÛ≤eeTT#˚ ‘·q ‘Ó*$ ‘≥\qT n_Ûeè~∆#düT≈£î+≥THêï&ÉT. |ü]dæú‘·T\ jÓTTø£ÿ Á|üuÛ≤eeTTqT ≈£L&Ü >∑T]ÔdüTÔHêï&ÉT.ø±ãÏº e÷qe⁄&ÉT ‘·q J$‘·eTT˝À m+‘√ H˚s¡TÃø√e&ÜìøÏ neø±X¯eTT@s¡Œ&ÉT‘·Tqï~. ø±ãÏº nqTø√ì |ü]dæú‘·T\qT m<äTs√ÿe&ÜìøÏ,|ü]dæú‘·T\qT #·ø£ÿ~<äT›ø√e&ÜìøÏ e÷qe⁄ìøÏ HÓ’‹ø£ $\Te\T m+‘√nedüs¡+. >∑‘·eTT˝À »]–q nqTuÛÑeeTT\ Ø‘ê´ m+‘· H˚s¡TÃ≈£îHêïeH˚<ëìø£+f…, uÛÑ$wü ‘·TÔ À m+‘· dü+bÕ~+#·e\dæ ñ+<√ nqï ñ‘ê‡Vü≤eTT‘√eTT+<äT≈£î kÕ>∑e …qT. eTqeTT @ |ü]dæú‘·T\˝À ñHêï, mÏº |ü]dæú‘·T\qTm<äTs=ÿ+≥THêï ñqï‘· uÛ≤yê\‘√ eTq ñqï‹ì kÕ~Û+#·e …qT. eTq$yø£ $#·ø£åD\qT|üjÓ÷–+∫ HÓ’‹ø£ e÷s¡ZeTTqπø n\yê≥T|ü&ÉT≥ ÁX‚jÓ÷e÷s¡ZeTì sêãsYº CÀVü‰Hé ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT.

e÷qe⁄\T ø√]ø£\‘√, ÇcÕºsTTwüºeTT\‘√ ‘·q Ç#êÃ¤qTkÕs¡eTTJ$düTÔHêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉT yÓTT<äÀ¢ düŒèVü≤ Òø£, Ä ‘·s¡Tyê‘· düŒèVü≤‘√‘êqT #˚ùd eT+∫, #Ó&ÉT\qT >∑T]ÔkÕÔ&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q nedüs¡eTTqT<äèwæº À ô|≥Tº≈£îì ‘·q≈£î @~eT+#√, <˚ìì Ä#·]+#ê˝À, ‘·q≈£î @~#Ó&√, ‘êqT @~ Ä#·]+#·≈£L&É<√ ìs¡ísTT+#·T ≈£î+≤&ÉT. á ìs¡íj·÷\Tn|üŒÏøÏ dü] nì uÛ≤$+#·e#·TÃ. e÷qe⁄&ÉT ‘·q ÇcÕºsTTcÕº\qT <äèwæº˝Àô|≥Tº≈£îì eT+∫#Ó&ÉT\qT ìs¡ísTT+#·T≈£î+≥THêï&ÉT. á H˚|ü<∏ä eTT˝ÀH˚eTqeTT >∑eTì+#˚~ @$T≥+fÒ yÓTT<äÀ¢ ‘êqT eT+∫<äì d”«ø£]+∫q

104

<ëìì ‘·s¡Tyê‘· ø±\+˝À <ëìì #Ó&ÉT>± uÛ≤$+#·&É+, n˝≤π> ø=ìïdü+<äsê“¤\˝À #Ó&ÉT>± uÛ≤$+∫q $wüj·÷ìï ‘·s¡Tyê‘· ø±\+˝À eT+∫>±uÛ≤$+∫ d”«ø£]+#·T≥ »s¡T>∑T#·Tqï~.

HÓ’‹ø£ $\Te\‘√ JeqeTT kÕ–+#˚e´øÏÔ m+‘√ <ä÷s¡<äèwæº‘√e´eVü≤]+#·TqT. n‘·ì <ä÷s¡<äèwæ ºì n+<äs¡÷ Á>∑Væ≤+#·>∑\s¡T.n+‘·s¡›èwæº‘√ uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À @~eT+#√ Ç‘·qT Á>∑Væ≤+∫ #Ó|üŒ>∑\&ÉT.HÓ’‹ø£$\Te\‘√ J$+∫ yês¡T eT+∫ì ô|+#·T≈£î+≥÷, #Ó&ÉTqT‘·–Z+#·T≈£î+≥÷, ‘·eT J$‘ê\qT r]Ã~<äT›≈£î+≤s¡T. á H˚|ü<∏ä +˝ÀMs¡T <ä÷s¡<äèwæº‘√ dü‘ê´ìï yÓ\¢&çkÕÔs¡T. á dü‘·´eTT ø=+<ä]øÏs¡T∫+#·e#·TÃ, s¡T∫+#·ø£b˛e#·TÃ.

n+‘·s¡›èwæº‘√ e∫+#˚ |ü\T≈£î\T e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq$ ø±<äT. yês¡T ø=ìïdæ<ë∆+‘ê\qT nqTdü]+∫ ìs¡íj·÷\T #kÕÔs¡T. Ç< Ø‹q Á|ü‹ düe÷»+yês¡T dü+|òüT+≈£î @~ eT+#√<ëìì Ä#·]+#·&ÜìøÏ d”«ø£]kÕÔs¡T. dü+|òüTÁX‚j·TdüT‡ ø√], |ü~ø±˝≤\bÕ≥T n+<ä]ø° y˚T\Tø√πs eT+∫ì nìïdüe÷»eTT\ yês¡T ÄyÓ÷~+∫, Ä#·]kÕÔs¡T. nsTT‘ ø=ìï düe÷C≤\yês¡Tø=ìï e÷s¡TŒ\qT #˚düT≈£î+≤s¡T. M]˝À ø=+‘·eT+~ eT]+‘· eT+∫ìÄ•+∫ e÷s¡TŒ\qT #˚düT≈£î+≤s¡T.

düs¡« e÷qe⁄\ ÁX‚j·TdüT‡≈£î <Ûë]àø£ JeqeTT nedüs¡yÓTÆ ñqï~.ÇÏº <Ûë]àø£ JeHêìøÏ mH√ï dü÷Á‘ê\T Á|ü‹bÕ~+#·ã&É‘êsTT. ádü÷Á‘ê\T e÷s¡TŒ\T ˝Òq≥Te+Ï$. nsTT‘˚ á dü÷Á‘ê\T|üPsê«|üsê\qT $e]+∫ #Ó|üŒ&ÉeTH˚~ kÕ<Ûä yÓTÆq $wüj·TeTT ø±<äT.nsTT‘˚ e÷s¡TŒ\≈£î ‘êe⁄ Òì á dü÷Á‘ê\qT j·T<Ûë$~Û>± d”«ø£]+∫ÄyÓ÷~+#˚ dæú‹˝À e÷qe⁄\T _ÛHêï_Û ÁbÕj·÷\qT e´ø£Ô+ #˚düTÔHêïs¡T.

105

á dü÷Á‘ê\T πøe\+ kÕ«s¡ú+ ø√dü+ dü÷∫+∫q ìj·Te÷e[>±eT]ø=+<ä] n_ÛÁbÕj·TeTT. nsTT‘˚, $wüj·÷ìï #·ø£ÿ>± |ü]o*+∫ne>±Vü≤q #˚düTø√yê*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ˇø£ e÷qe⁄ìøÏ ˇø£ düeTdüe∫Ã+~. Ä düeTdü ≈£î |ü]cÕÿs¡eTT @$TÏ nqï $wüj·T+ô|’ |üP]Ô>±$esê\T ñ+&Ée⁄. düeTdü qT m<äTs√ÿyê*. m˝≤? düeTdü qT dü]>±ns¡úeTT #˚düTø√yê*. Ä düeTdü qT dü]>± ns¡úeTT #˚düT≈£îHêïø£, düeTdü|ü]cÕÿs¡eTT >∑T]+∫ Ä˝À∫+#ê*. Ç~ ‘·q e´øÏÔ>∑‘· düeTdü . e´øÏÔ>∑‘·ìs¡íj·T+ rdüT≈£î+≥THêï&ÉT. düeTdü qT @ $<ÛäeTT>± d”«ø£]+#ê&√?düeTdü |ü]cÕÿs¡ C≤„qeTT ‘·q e<ä› ø£\<√ Ò<√? düeTdü |ü]cÕÿsêìøÏHÓ’‹ø£ u≤≥ Òø£ nHÓ’‹ø£ u≤≥qT nqTdü]+#ê˝≤? düeTdü |ü]cÕÿs¡+‘·q Ä<Ûë´‹àø£ JeHêìøÏ nqT>∑TD+>± ñ+&ÉTHê Òø£ Á|ü‹ã+<Ûäø£+>±ñ+&ÉTHê? Çìï ø±s¡D≤\ <äècÕº @ düeTdü ≈£î |ü]cÕÿsê\T dü÷∫+|üme] ‘·s¡eTTø±<äT. á ø±s¡DeTT #˚‘·H˚ n+<ä]˙ <äèwæº ÀH˚ ô|≥Tº≈£îìá dü÷Á‘ê\T ìπs›•+|üã&É‘êsTT.

106

9. dü‘·ÿs¡àdü‘·ÿs¡à≈£î düHê‘·q<Ûäs¡àeTT, MTe÷+dü eT]j·TT uÛÑ>∑eBZ‘·

ø=\‘·ã<ä›\T. MTe÷+kÕqTkÕs¡+ dü‘·ÿs¡à\T eT÷&ÉTs¡ø±\T. yÓTT<äÏ~‘·|üŒø£ Ä#·]+#·e\dæq~. e÷qe»qàyÓT‹Ôq+<äT≈£î e÷qe⁄&ç>±Ä#·]+#·e\dæq ø£s¡à\T. ÇÏº ø£s¡à\T #˚j·T≥+ e\q e÷qe⁄ìøÏ,dü+|òü÷ìøÏ, $XÊ«ìøÏ y˚T\T »s¡T>∑TqT. n+‘˚ø±˙ Á|ü‘˚ ø£yÓTÆq ˝≤uÛ≤\T#≈£Ls¡e⁄. nsTT‘ á ø£s¡à\T #j·Tb˛ø£b˛e&É+ e\¢ e÷Á‘·+ e÷qyê[øÏø°&ÉT »s¡T>∑TqT. ¬s+&Ée~ ìwæ<ä∆ø£s¡à\T. á ìwæ<ä∆ø£s¡à\T #˚j·T&É+ e\¢ø°&ÉT ‘·|üŒø£ ø£\T>∑TqT. á ìwæ<ä∆ø£s¡à\qT Ä#·]+#·ø£b˛e&É+ e\¢ @$<ÛäyÓTÆq ˝≤uÛ≤\T ø£\>∑e⁄. nsTT‘˚ á ìwæ<ä∆ø£s¡à Ä#·]+#· jÓ÷>∑ eTTø±ì~. eT÷&Ée~, á ø£s¡à\T Ä#·]+#·e#·TÃ, Ä#·]+#·ø£b˛e#·TÃ. áø£s¡à\T Ä#·]+#·&É+ e\¢ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq ˝≤uÛ≤\T ø£\T>∑TqT. ø√]ø£\qqTdü]+∫ á Á|ü‘˚ ø£yÓTÆq ø£s¡à\T #˚|ü&ÉT<äTs¡T. ø±ãÏº á ø£s¡à\Tø√]ø£\ qqTdü]+∫ Ä#·]+#·Tyê] ÇcÕºqTkÕs¡eTT Ä#·]+#·ã&ÉTqT.á ø£sêà#·s¡D ‘ê´>∑eTT‘√ ≈£L&ç ñ+≥Tqï~.

MTe÷+dü <ë«sê Áù|‘·$<ä \T ≤+Ï ø£s¡à\qT ìs¡T‘ê‡Vü≤|üs¡#ÓqT.á ‘·+Á‘· $<ä \ <ë«sê ø£ eTìwæì (X¯Á‘·Te⁄qT) #·+|ü⁄≥, rÁeeTT>±>±j·T|üs¡#·T≥ »s¡T>∑TqT. ÇÏº $<ä \ e\q ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄\ yês¡T Vü‰ìbı+<Ó<äs¡T. MTe÷+dü ÇÏº ø£s¡à\≈£î |ü]$T‘·yÓTÆq Ø‹˝À nqTeT‹ì#·TÃ#·Tqï~, ø±˙ ˇø£ eTìwæì #·+|ü⁄≥˝À ø±˙, rÁeeTT>± >±j·T|üs¡#·T≥≈£î >±˙, <=+>∑‘·qeTTq≈£î >±˙ mÏº |ü]dæú‘·T\ ˝Àq÷ˇ|üø√e&É+ »s¡>∑<äT.

uÛÑ>∑eBZ‘· MTe÷+düqT ø£sêà#·s¡D $wüj·T+˝À, Jeq $<Ûëq+˝À,yÓ÷ø£å kÕ<ÛäqqT düeT]ú+#·T#·Tqï~. ø£s¡à|òü ≤\≈£î ã+B>± ñqï+‘·es¡≈£î

107

yÓ÷ø£åeTT kÕ<Ûä eTT ø±<äì lø£èwüßí&ÉT ^‘· <ë«sê e∫+#ÓqT. XÊØs¡ø£yê´yÓ÷Vü≤eTT ñqï+‘· es¡≈£î ø£s¡à |òü*‘·eTT Hê•+#·T≥ »s¡T>∑Tqì,e÷qe⁄ì˝Àì Ä‘·à e÷Á‘·+ m|ü&ÉT ø£s¡à|òü*‘·eTTqT Ä•+#·<äì ø£èwüßí&ÉT‘Ó*ô|qT. á ø±s¡DeTT #˚‘· Ä‘·ày˚s¡T, Á|üø£è‹y˚s¡T nì e÷qe⁄&ÉTÁ>∑Væ≤+#·e …qT. eTq X¯Øs¡eTT Á|üø£è‹<Ûäs¡àeTT˝À ˇø£ uÛ≤>∑eTT. ø±ãÏºe÷qe⁄&ÉT <˚Vü≤ÁuÛ≤+‹ì M&Ée …qT.

e÷qe⁄&ÉT Ä‘·àdü«s¡÷|ü⁄&ÉT. X¯Øs¡eTTqqTdü]+∫ Je⁄&ÉT ñqï+‘·es¡≈£î dü‘·ÿs¡à\qT Ä#·]+#·e\dæq<˚. Ä‘·à düVü≤» \ø£åD+ Äq+<ä+.ø±ãÏº e÷qe⁄&ÉT ‘·q düVü≤»yÓTÆq Äq+<ëìï nqTuÛÑ$+#·&É+ nqTq~nqT∫‘·yÓTÆ ñqï~. á H|ü<∏ä eTT˝À n‘·qT ‘·q nVü≤+ø±s¡ eTeTø±sê\ø£r‘·+>± ø£s¡àqT Ä#·]+#·T≥≈£î n\yê≥T|ü&ÉTqT. Ä‘·àkÕøå±‘êÿsêìøÏdü+ã+<Ûä+ Òì, ‘ê´>∑+‘√ ≈£L&çq ø£s¡à\qT Áb˛‘·‡Væ≤+∫q MTe÷+düqTuÛÑ>∑eBZ‘· düeT]ú+#·T≥ Ò<äT. uÛÑ>∑eBZ‘· y˚<ë\qT düeT]ú+#ÓqT. n≥T¢ø±ì jÓT&É\ ‘êqT y˚<ädü«s¡÷|ü⁄&Éqì lø£èwüßí&ÉT Á|üø£Ï+#·&ÉT ø£<ë!

uÛÑ>∑eBZ‘· ø£s¡à|òü*‘ê\qT $e]+#·TqT. Á|ü‹ ø£ÿs¡T @~ dü‘·ÿs¡àjÓ÷,@~ <äTwüÿs¡àjÓ÷, @~ $ø£s√à ‘Ó\TdüTø√yê\ì uÛÑ>∑eBZ‘· uÀ~Û+#·T#·Tqï~.<äTwüÿs¡à\T ìwæ<ä∆yÓTÆq$. C≤„ì ø£s¡àj·T+<äT $ø£s¡àqT, $ø£s¡àj·T+<äT ø£s¡àqTÁ>∑Væ≤+#·TqT. $ø£s¡à nq>± Ç+Á~j·÷\≈£î $ÁXÊ+‹ ìe«&É+ ø±<äT,Ç+Á~j·÷\πø $ÁXÊ+‹ ì∫Ãq J$‘·y˚T kÕ>∑<äT ø£<ë! HÓ’‹ø£yÓTÆq $ø£s¡ànVü≤+ø±s¡ s¡Væ≤‘·yÓTÆq~. ÇÏº nVü≤+ø±s¡ s¡Væ≤‘·yÓTÆq ø£s¡à\T eT+∫#Ó&ÉT\ø£r‘·eTT>±, |òü ≤ù|ø£å Ò≈£î+&Ü ñ+&ÉTqT. ø£sêà#·s¡D˝À ‘êqT ì$T‘·Ôe÷Á‘·T&Éqì Á>∑Væ≤+#·TqT. á X¯Øs¡eTT ø£s¡à #˚j·TT#·Tqï~ H˚qT ø±<äTnqï uÛ≤e+‘√ Ms¡T ø£s¡à#j·TT<äTs¡T. e÷qe⁄&ÉT yÓ’sê>∑ +‘√, ìkÕ«s¡ú+‘√ø£sêà#·s¡D≈£î n\yê≥T|ü&Ée …qT.

109

J$+#·sê<äT. Á|üj·T‘·ïeTT‘√ C≤„qeTTqT dü+bÕ~+∫, Ä C≤„q+‘√dü‘ê´ìï ‘Ó\TdüT≈£îì, ‘·eT J$‘ê\qT kÕs¡úø£ + #˚düTø√yê*.

XÊÅkÕÔ\T uÀ~Û+∫q eT+∫ $wüj·÷\qT e÷qe⁄\T #·ø£ÿ>± ns¡úeTT#düTø√yê*. nÏº dü<ë“¤eeTT\‘√ kÕ<Ûäq #j·÷*. dü‘·ÿs¡à\‘√ dü‘· eTTqT‘Ó\TdüTø√yê*.

dü«Á|üj·T‘·ïeTH˚~ eT÷&É+#·T\ eT÷\eTTqT Ä<Ûës¡eTT #˚düT≈£îìñqï~. ø±ãÏº <ëì |òü*‘ê\T ≈£L&Ü eT÷&É+#·T\˝À |òü*+#·TqT. n$Vü≤è<äj·T kÕúqeTTq, e÷qdæø£ kÕúqeTTq eT]j·TT XÊØs¡ø£ Á|üj·T‘·ï+‘√.

á C≤„qeTT XÊgÁ>∑+<∏äeTT\ <ë«sêqT, >∑Ts¡Te⁄ <ë«sêqT,kÕ«qTuÛÑe+ <ë«sêqT bı+<äT#·THêïeTT. $~ÛÁyê‘·, uÛÑ>∑e+‘·Tì bÕÁ‘·nqTyêÏøÏ Çø£ÿ&É ‘êe⁄ Ò<äT. nìï XÊÅkÕÔ\ kÕs¡eTT ø£ÿfÒ. e÷qe⁄&ÉTñqï‘·kÕúHêìï bı+<ë* nqTuÛÑ$+#ê*. nÏº ñqï‘·dæú‹ ø√dü+ e÷qe⁄&ÉT‘·q eTqdüT˝Àì e÷*Hê´ìï |ü]‘· õ+∫ |ü$Á‘·T&ÉT ø±yê*.

>∑‘·+˝À »]–q bıs¡bÕ≥TqT dü]~<äT›≈£îì áHê&ÉT eT+∫ø£s¡à\‘√eTT+<äT≈£îb˛e#·TÃqT. eTq˝À ñqï #Ó&ÉT n\yê≥T¢, >∑‘· dü+kÕÿsê\T,$wüj·Tyêdüq\qT Á|üdüTÔ‘·+ eT+∫ ø£s¡à\‘√ yêÏì ìj·T+Á‹+#·e#·TÃ.e÷qe⁄&ÉT ‘·q˝Àì JeÁuÛ≤+‹ì yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq‘√H˚ b˛>=≥Tºø=qe …qT.

>∑‘·»qà dü+kÕÿsê\T, yêdüq\T e÷qTe⁄&çô|’ ¬s+&ÉT $<Ûë\T>±Á|üuÛ≤e+ e⁄+≥T+~. eT+∫ dü+kÕÿsê\T e÷qe⁄&çì yÓ÷ø£å+ yÓ’|ü⁄eT[fldüTÔqï$, #Ó&ÉT dü+kÕÿsê\T e÷qe⁄ì e÷j·T˝À nq>± ã+<Ûë\˝À|ü&Éy˚j·TT#·Tqï$. n+<äs¡÷ Ä‘·àdü«s¡÷|ü⁄˝Ò, »&Édü«s¡÷|ü⁄\T ø±<äT.e÷qe⁄&ÉT ‘·q ø£s¡àqT ‘·H˚ ìπs›•+#·T≈£î+≤&ÉT. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ‘·eTø£s¡à\‘√ eT+∫H˚ Ä•kÕÔs¡T. á eT+∫ì Á>∑Væ≤+∫qyês¡T, eT]+‘·

110

eT+∫ø√düyÓTÆ ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&É‘ês¡T. m+‘· m≈£îÿe eT+∫ Á|üj·T‘·ï+ »]–‘n+‘· m≈£îÿe eT+∫ M]øÏ »s¡T>∑T‘·T+<äì M] qeTàø£+. á Á|üj·T‘·ïeTTdü«Á|üj·T‘·ïy˚T. uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|üy˚Tj·T+ @MT ñ+&É<äT. ‘·q á C≤„HêìïÇqTeT&ç+|ü #˚düTø√e&ÜìøÏ XÊÅkÕÔ\qT #·<äTe⁄‘ê&ÉT. ‘Ó\TdüT≈£îqïeT+∫ì Ä#·s¡D˝À ô|&É‘ê&ÉT. eT+∫yê]‘√ dü‘·‡+>∑+ #˚kÕÔ&ÉT.dü‘·‡+>∑+˝Àì eT+∫ $wüj·÷\qT Ä#·s¡D˝À ô|&É‘ê&ÉT.

dü‘·ÿs¡à\ |òü\yT yÓ’sê>∑ +. ‘ê´>∑+, <ëq>∑TD+. ‘·|üdüT‡\ |òü*‘·yTá yÓ’sê>∑ +. á eT÷&ÉT dü‘·ÿs¡à Ò. Ç$ eTqdüT‡qT |ü$Á‘·|üs¡#·TqT.Vü≤è<äj·÷ìï $XÊ\|üs¡#·TqT. Ç$ ìkÕ«s¡úeTT‘√ ìs¡«Væ≤+#·e\dæqø£è‘·T\T. ‘êeTdæø£ uÛ≤yê\‘√ ø±˙, sê»dæø£ uÛ≤yê\‘√ ø±˙ á Áø£‘·Te⁄\qT#˚j·Tsê<äT. dü‘·« >∑TDeTT‘√ |òü ≤ù|ø£å Ò≈£î+&Ü á Áø£‘·Te⁄\T #˚j·÷*.nÏºyê&˚ C≤„ì. n‘·&˚ eTTøÏÔì kÕ~Û+#·TqT.

ø£s¡à≈£î ø±s¡D+ eTT>∑TZs¡T. ˇø£s¡T ø£s¡à #˚j·TTyê&ÉT. eTT+<˚‘Ó\TdüT≈£îqï C≤„q+. eT÷&Ée~ ‘Ó\TdüTø√ ‘·>∑Z~, >∑eT´eTT nsTTq~.>∑TDÁbÕ‹|ü~ø£eTT>± eT÷&ÉTs¡ø±\ ø£s¡à\T #˚j·TT≥≈£î e÷qe⁄\Tn\yê≥T|ü&ÉT‘·THêïs¡T. ìeè‹Ô˝À ìedæ+#˚yês¡T nH˚ø£‘·«eTT˝À@ø£‘·«eTTqT <ä]ÙkÕÔs¡T. Ms¡T kÕ‹«≈£î\T. Ms¡T |òü ≤ù|ø£å Ò≈£î+&Ü ø£s¡à\Tìs¡«Væ≤kÕÔs¡T. Ms¡T ‘·eT ø£s¡à\‘√ ˝Àø£ ø£ ≤´D≤ìï ø±+øÏåkÕÔs¡T. ¬s+&Ées¡ø£eTTyês¡T, nq>± Á|üeè‹Ô À J$+#·Tyês¡T @ø£‘·«eTT˝À nH˚ø£‘·«eTT\qT <ä]ÙkÕÔs¡T. á $<ÛäyÓTÆq <äèwæº ø£\yês¡T kÕ«s¡úeTT‘√ J$kÕÔs¡T.Mπs sê»dæø£ dü«uÛ≤e⁄\T. Ms¡T |òü*‘ê\qT yÓ+≥H Ä•+∫ ø£s¡à\T #kÕÔs¡T.Çø£ eT÷&Ée >∑TDyÓTÆq ‘êeTdæø£ \ø£åDeTT ø£\yês¡T dü]jÓÆTq C≤„qeTTÒø£, nC≤„qeTT‘√ ø£s¡à\T Ä#·]kÕÔs¡T. M] ø£s¡à\T |üX¯ó\ø£åDeTT\‘√

≈£L&ç ñ+≤sTT.

111

uÛÑ>∑eBZ‘· ø£s¡à\qT 5 $<ÛäeTT\T>± $uÛÑõ+#ÓqT. ø±s¡DeTT\qTÄ<Ûës¡eTT #düT≈£îì á ø£s¡à\T »s¡T>∑T#·Tqï$. n$ XØs¡eTTqT Ä<Ûës¡eTT#düT≈£îì »s¡T>∑T ø£s¡à\T, Ä‘·à ø±s¡DeTT>± »s¡T>∑T‘·Tqï ø£s¡à\T, Ç+Á~j·TÁù|s¡D‘√ »]π>ø£s¡à\T. e÷qe X¯Øs¡eTT˝À ‘·q Á|üy˚Tj·T+ Ò≈£î+&Ü»s¡T>∑T ø£s¡à\T eT]j·TT $~Ûì nqTdü]+∫ »s¡T>∑T ø£s¡à\T. eTqeTTˇø£ ø£s¡à nqT≈£îqï+‘· e÷Á‘êq Ä ø£s¡à dü|òü\+ø±<äT. n˙ï kÕqT≈£L\yÓTÆ‘˚H˚ ø£s¡à dü|òü\eTe⁄‘·T+~. ø£s¡à eT÷&ÉT s¡ø±\T. n$ eTqdüT, yêø˘eT]j·TT XÊØs¡ø£ ø£s¡à\T. e÷qe⁄q≈£î ø£sêà#·s¡D˝À Á‹ø£s¡DX¯ó~∆nedüs¡eTT. á |ü$Á‘·‘· À <ë|ü]ø£eTT ñ+&É<äT.

e÷qe⁄&ÉT dü+|òüTJ$. dü+|òüT+˝À e÷qe⁄&ÉqTdü]+#·e\dæq<Ûäsêà\qT uÛÑ>∑eBZ‘· m+‘√ #·ø£ÿ>± $e]+#ÓqT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q <Ûäsêàìï‘êqT Ä#·]+#·e˝…qT, n+‘˚ø±ì ˝Àø√<ä∆s¡D e÷Á‘·+ uÛÑ>∑e+‘·T&˚#·÷düT≈£î+≤&ÉT. m˝≤ n+≤sê? uÛ≤s¡‘· j·TT<ä∆+ yÓTT<ä\sTT+~.j·TT<ä∆uÛÑ÷$T˝À Á|üy•+#·>±H ns¡T®qT&ç À yÓ’sê>∑ uÛ≤yê\T ô|fiófl_ø±sTT.j·TT<ä∆eTT #˚j·TqHêï&ÉT. á j·TT<ä∆eTT ø±s¡D+>± m+<äs√ ã+<ÛäTe⁄\T,sêE\T Vü≤‘·T\e⁄‘ês¡T. n|ü&ÉT Á|ü»\qT |ü]bÕ*+#·T≥≈£î düeTs¡Tú … ’qsêE\T ñ+&És¡T. es¡í dü+Áø£eTeTT »s¡T>∑T‘·T+~. Ä&É, eT>∑ ‘˚&ÜÒ≈£î+&Ü, n~Ûø±s¡eTT eT÷s¡Tâ\ #˚‘·T\˝ÀøÏ, ndüeTs¡Tú\ #˚‘·T\˝ÀìøÏ,

ø£|ü≥ sêE\ #˚‘·T\˝ÀìøÏ yÓ&ÉT‘·T+~. n|ü&ÉT ìj·Te÷\T >±*øÏe<ä\&É+ »s¡T>∑T‘·T+~, n+≥÷ ns¡T®qT&ÉT j·TT<ä∆eTTq≈£î ‘·q$eTTK‘·qT lø£èwüßíìøÏ $qï$+#ÓqT.

nsTT‘ ns¡T®qTì $qï|üeTTqT lø£èwüßí&ÉT ìsêø£]+#ÓqT. ns¡T®qT&ÉTdü+|òüT ÁX‚j·TdüT‡¬ø’ ‘êqT j·TT<ä∆eTT #˚j·Tø£b˛e&ÉeTqT≥ nqT∫‘·eTTø±<ä+≥÷, j·TT<ä∆eTT˝ÀH˚ ˝Àø£ ø£ ≤´DeTT »s¡T>∑T‘·T+<äì, ns¡T®qT&ÉT

112

ø£åÁ‹j·TTì>± ‘·q <Ûäs¡àeTTqT Ä#·]+#·e …qì, Hê´j·TeTTqT |ü]s¡øÏå+#·e …qì uÀ~Û+#ÓqT. Á|ü‹ e÷qe⁄&ÉT ‘·q <Ûäsêàìï ‘êqT e<ä\ø£ Ä#·]+#·e …qT. lø£èwüßí&ÉT kÕøå±‘·TÔ uÛÑ>∑e+‘·T &Ó’q|üŒÏø°, e÷qe <Vü≤eTT‘√ñqï+‘·es¡≈£L ‘·q <ÛäsêàìøÏ ø£≥Tºã&ç ñ+&Ée\dæq<˚. ø£s¡à|òü\eTT\≈£înr‘·T&ÉT uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nsTTq|üŒÏø° ø£s¡à Ä#·]+#·e\dæq<. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTø£s¡à Ä#·]+#·ø£b˛‘, e÷qe⁄\T ≈£L&Ü nC≤„qeTT‘√ ø£s¡à\T Ä#·]+#·s¡T.á ø±s¡DeTT#˚ ÁbÕ|ü+∫ø£ yê´|üø±\T ≈£î+≥Tã&ÉTqT. n+‘˚ø±<äT,ìj·T+Á‘·D ø√˝ÀŒe⁄qT, nì•Ã‘· ô|]–b˛e⁄qT, Á|ü|ü+#·eTT |ü‘·qeT>∑TqT.nÏº <äTdæú‹sê≈£î+&Ü uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ne‘·]+#·TqT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTne‘·]+∫, eTT+<äT>± ‘êqT Ä#·]+∫, <Ûäsêà#·s¡DeTTqT n_Ûeè~∆#˚j·TTqT.

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ne‘·]+#·Tq~ e÷qe⁄ì ñ<ä∆]+#·T≥πø, e÷qe⁄q≈£în‘·ì $<ÛäT\˝À düVü‰j·T|ü&ÉT≥πø. e÷qe⁄&ÉT ‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î, uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À ©qeT>∑T≥≈£î uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷qe⁄ìøÏe÷s¡Z<ä]Ù>± ñ+&ÉTqT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷qe⁄ìøÏ eT÷&ÉT $<Ûë\T>±kÕj·T|ü&ÉTqT. yÓTT<ä≥, e÷qe⁄ì˝À ñqï nC≤„qeTTqT ‘·q ~e´yÓTÆqdü+<˚X¯eTT‘√ bÕs¡<√\TqT. ¬s+&Ée~ e÷qe‘ê $\Te\qT uÀ~Ûdü÷Ôe÷qe⁄\#˚ yêÏì Ä#·]+|ü#˚kÕÔs¡T. e÷qe‘ê $\Te\qT m\¢y˚fi¯ ≤Ä#·]+#˚yês¡T <Ó’M\ø£åD≤\qT n_Ûeè~∆ #˚düT≈£îì $X¯«e÷qyê[ìÁù|$T+#·>∑\T>∑T‘ês¡T. eT÷&Ée~, uÛÑ>∑e+‘·Tì dü÷#·q\qT nqTdü]+∫,JeqeTT kÕ–+∫, uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü‰ì bÕÁ‘·T\>∑T<äTs¡T.

uÛÑ>∑eBZ‘· j·T»„eTTq≈£î ø=‘·Ô ns¡úeTTqT n+~+#ÓqT. j·T»„eTTe÷qe <Ûäs¡àeTT˝Àì uÛ≤>∑y˚T. ns¡T®qT&ÉT ø£åÁ‹j·TTì>± j·TT<ä∆ uÛÑ÷$T˝ÀXÁ‘·Te⁄\qT Vü≤‘·e÷s¡Ãe …qT. nsTT‘ eTqTwüß\qT #·+|ü&É+ bÕ|üeTì

113

e÷qe⁄\ kÕ<Ûës¡D uÛ≤e+. ø±˙ kÕ«s¡ú ∫+‘·q Òø£, j·TT<ä∆ uÛÑ÷$T˝Àø£åÁ‹j·T<Ûäs¡àeTT>± m+‘·eT+~ì e~Û+∫Hê mÏºbÕ|üeTT n+≥<äT. |òü ≤ù|ø£å˝Ò≈£î+&Ü ø£s¡à˝≤#·]+∫q|ü⁄&ÉT, Ä ø£s¡à #˚j·TTq~ #˚sTT+#·Tq~ Ä|üs¡e÷‘˚à nì ns¡úeT>∑TqT. uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ dü+|üPs¡í X¯s¡D≤>∑‹‘√H˚ Ç~kÕ<Ûä eT>∑TqT. á $<ÛäeTT>± uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ X¯s¡DTy˚&É≥y˚T j·T»„eTT.e÷qe⁄&ÉT ‘·q ø£s¡à\ |òü ≤\qT uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ n+øÏ‘·+ >±$+#·e …qT.

uÛÑ>∑e+‘·Tì nH˚ø£ Ø‘·T\˝À X¯s¡DT bı+<äT‘·THêï&ÉT e÷qe⁄&ÉT.jÓ÷>∑T\T uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ dü+|üPs¡í X¯s¡D≤>∑‘·T\e⁄‘ês¡T. jÓ÷>∑T\T ‘·eTø£s¡à\qT uÛÑ>∑e<ä]Œ‘·+ #˚kÕÔs¡T. Ä |üs¡ÁãVü≤ày˚T ‘·eT˝À ñ+&ç ø£s¡à\T»]|ædüTÔ+<äì M] uÛ≤eq. Ä $<ÛäeTT>± Ms¡T Ä |üs¡e÷‘·à˝À $&ÉBj·Tsêìã+<Ûëìï @s¡Œs¡#·T≈£î+≤s¡T. Ç‘·s¡T\T ‘·eT C≤„qeTTqqTdü]+∫uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ $$<Ûä Ø‘·T\˝À düeT]Œ+#·T≈£î+≤s¡T.

e÷qe⁄&ÉT ‘·q |ü$Á‘·‘·qT ô|+#·Tø=qT≥≈£î nH˚ø£ kÕ<Ûäq\T,j·T»„eTT\T, ø£s¡à\qT #˚|ü≥TºqT. ø=+<äs¡T ‘·eT Ç+Á~j·÷\qTìj·T+Á‹+#·Tø=+<äTs¡T. ø=+<äs¡T ÄVü‰s¡|ü<ës¡ úeTTqT ‹q&É+e÷qTø=+<äTs¡T. ø=+<äs¡T jÓ÷>∑kÕ<ÛäHê\qT #ã&ÉT<äTs¡T. ø=+<äs¡T Á>∑+<∏ä|üsƒ¡q+ <ë«sê C≤„qeTTqT düeTTbÕ]®+∫ yêÏì Ä#·s¡D˝À ô|&É<äTs¡T.ÇÏº ø£s¡à\˝À eTqdüT‡ |ü$Á‘·eT>∑Tqì uÛÑ>∑eBZ‘· uÀ~Û+#·T#·Tqï~.

dü‘·ÿs¡à\ e\¢ eTqdüT‡ ≈£î<äT≥|ü&ÉT‘·T+~. eTqdüT ≈£î<äT≥ |ü&É≤ìøÏe÷qe⁄&ÉT á Hê\T>∑T dü‘·ÿs¡à\qT Ä#·]+#·e …qT. n$ kÕÏ eTìwæì<˚«wæ+#·ø£ Áù|$T+#·e …qT, yÓ’sê>∑ eTT n_Ûeè~∆ |üs¡#·Tø√yê*, ø√]ø£\T‘· õ+#ê*, ìkÕ«s¡ú ∫+‘·q˝À ‘·q <Ûäsêàìï Ä#·]+#ê*. nÏº |ü$Á‘·eTqdüT‡‘√ kÕøå±‘êÿs¡eTT kÕ<Ûä´eT>∑TqT. uÖ<ä∆eT‘·eTT ≈£L&Ü ‘·qnwüºdü÷Á‘· Á|üD≤[ø£‘√, e÷qe⁄\+<äs¡T ‘·eT <Ó’q+~q J$‘êìï ìsê«De÷s¡ZeTT>± d”«ø£]+∫, Ä#·]+∫ ‘·]+#·e#·Ãì X¯\$#ÓÃqT.

114

10 . HÓ’‹ø£ $\Te\T

<Ûäs¡àeTq>± eTTKéTT>± e÷qe⁄ì n+‘·s¡+>∑eTTq≈£î, dü‘·ÿs¡à\≈£î,‘ê´>∑eTTq≈£î, |ü$Á‘·‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q<Ó’ ñqï~. ÇÏº <Ûäs¡àeTT‘√e÷qe⁄ì n+‹eT\ø£å yÓTÆq kÕøå±‘êÿs¡eTT kÕ<Ûä eT>∑TqT. kÕe÷qéTT>±|ü•ÃeT <XÊ\˝À <Ûäs¡àeTq>± dü+|òüT+˝À e÷qe⁄&ÉT nqTdü]+#·e\dæqrs¡TqT <Ûäs¡àeT+<äTs¡T.

HÓ’‹ø£ $\Te\T nq>± Ä#·]+#·e\dæq ìj·Te÷\T. kÕeT÷Væ≤ø£+>±á HÓ’‹ø£$\Te\T n+<äs¡÷ Ä#·]+‘·Ts¡T. á HÓ’‹ø£ $\Te\qTkÕeT÷Væ≤ø£+>± Ä#·]dü÷Ô MÏ˝Àì ˝À≥TbÕ≥¢qT m|üŒÏø£|ü&ÉTdü]#j·TT≥ »s¡T>∑TqT. ÇÏº e÷s¡TŒ\qT n‘· +‘· dü÷ø£Î+>± |ü]o*+∫dü+|òüT+˝À HÓ’‹ø£ $\Te\T ô|]π> ~X¯>± dü÷∫+|üã&ÉTqT.

‘·‘·«y˚‘·Ô\T á HÓ’‹ø£ $\Te\qT s¡÷bı+~+#Ó<äs¡T, eT]j·TTe÷s¡TŒ\qT dü÷∫+#Ó<äs¡T. kÕeT÷Væ≤ø£+>± Ä#·]+#·T á HÓ’‹ø£$\Te\qT e÷s¡Ã&ÜìøÏ eTT+<äT yês¡T ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT, u≤<Ûä ‘·\qT,Hê´j·T|üs¡yÓTÆq Ø‹˝Àq÷, düeT‘·«eTqT, Vü≤≈£îÿ\qT, n~Ûø±s¡eTTyÓTT<ä …’q n+XÊ\qT |ü]o*+∫ |ü]>∑DÏ+#Ó<äs¡T.

ø=ìï |ü]dæú‘·T\˝À HÓ’‹ø£ $wüj·TyÓTÆ ìs¡íj·÷\T #j·T Òì |ü]dæú‘·T\Tm<äTs¡>∑T#·T+&ÉTqT. n$ ∫qï düeTdü \T Ò<ë ô|<ä› düeTdü \T ø±e#·TÃqT.>=|üŒ $wüj·TeTT\T ø±e#·TÃqT ˝Ò<ë |üÏº+#·Tø√e\dæq n+XÊ\Tø±ø£b˛e#·TÃqT. uÛÖ‹ø£ $wüj·÷\T ø±e#·TÃqT Ò<ë Ä<Ûë´‹àø£ $wüj·÷\Tø±e#·TÃqT, e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq $wüj·TeTT ø±e#·TÃqT Ò<ë ≈£î≥T+ã|üs¡yÓTÆqeéVü‰s¡eTT ø±e#·TÃqT. kÕ+|òæTø£yÓTÆq düeTdü ø±e#·TÃ, sê»ø°j·TyÓTÆqdüeTdü ø±e#·TÃ Á|ü‹ ø£ÿs¡T @<√ ø£ düeTdü ≈£î >∑T] n>∑T≥ »s¡T>∑TqT.

115

ø±ãÏº nÏº|ü]dæú‘·T\˝À HÓ’‹ø£+>± #·s¡Ã≈£î neø±XyTs¡Œ&ç dü+‘·è|æÔø£s¡yÓTÆq|ü]cÕÿs¡eTT bı+<äe …qT.

HÓ’‹ø£ $wüj·TeTT\|ü≥¢ #·]Ã+#·Tyês¡T ãT~∆eT+‘·T …’, #·ø£ÿì $wüj·T|ü]C≤„qeTT ø£*– ñ+&Ée˝…qT. kÕ<Ûës¡DeTT>± nC≤„qeTT e\¢H˚HÓ’‹ø£$\Te\ |ü≥¢ uÒ<ÛäuÛ≤yê\T, uÒ<Ûë_ÛÁbÕj·÷\T @s¡Œ&ÉTqT. ÇÏºdü+<äs¡“¤eTT˝À m|üŒÏ qT+&√ Ä#·s¡D˝À ñqï dæ<ë∆+‘ê\ kÕj·T+‘√á $wüj·÷\qT #·]Ã+#·e˝…qT. nsTT‘˚ #ê˝≤ dü+<äsê“¤\˝À ádæ<ë∆+‘ê\˝ÀH˚ uÒ<Ûë\T e´ø£ÔeT>∑TqT. nÏº |ü]dæú‘·T\˝À @~ eT+#√,@~ #Ó&√ uÒØE ydüT≈£îì #·]Ã+#·e …qT. á #·s¡Ã nqT≈£îqï+‘· ‘*¬ø’q~ø±<äT.

e÷qe⁄&ÉT dü+|òüTJ$. á ø±s¡DeTT#˚ HÓ’‹ø£ $wüj·÷\˝Àe´øÏÔ>∑‘·+>± ìs¡íj·÷\T #˚|üÏºq|ü&ÉT dü+|òüTeTT jÓTTø£ÿ Á|üuÛ≤eeTT|üs√ø£åeTT>± >±˙ Á|ü‘· ø£åeTT>±>±˙ ‘·|üŒø£ ñ+&ÉTqT.

HÓ’‹ø£ $\Te\ |ü≥¢ ‘·–q ne>±Vü≤q‘√ #·s¡Ã»]|æ, dæ<ë∆+‘ê\qT|ü]o*+∫, n≥T |æ<ä|ü ìs¡ísTT+#·e˝…qT. á #·s¡Ã\˝À e÷qdæø£|ü]dæú‘·T\T e´ø£ÔeT>∑TqT. ∫es¡>± eTqdüTqT ìj·T+Á‹+# ìs¡íj·TeTTq≈£î≈£≥Tºã&Ée …qT. kÕ<Ûës¡DeTT>± me] HÓ’‹ø£ düeTdü \T yê]$. ø±ãÏºme]øÏ yês¡T ‘·eT≈£î @~ eT+∫<äì uÛ≤$kÕÔs√ <ëìH˚ düeTdü´|ü]cÕÿsêìøÏ m+#·T≈£î+≤s¡T. nsTT‘, kÕe÷q´+>± á HÓ’‹ø£ $\Te\TeTq*ï n|üŒÏøÏ @~ ªˇ|üμ nH˚ $wüj·TyÓTÆ ìs¡íj·T+ #˚j·T&ÜìøÏdüVü‰j·T|ü&˚≥≥T¢ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

HÓ’‹ø£ dü÷Á‘ê\qT Ä<Ûës¡+>± #˚düT≈£îì HÓ’‹ø£ Jeq+ ñ+≥T+~.HÓ’‹ø£ düeTdü´\T m<äTs¡sTTq|ü⁄&ÉT á HÓ’‹ø£ dü÷Á‘ê\qqTdü]+#˚

116

|ü]wüÿ]+#·e …qT. HÓ’‹ø£ JeqeTTq≈£î n\yê≥T |ü&çqyês¡T düeTj·Tdü+<äsê“¤\qT ãÏº @~ eT+#√, @~ ˇb˛Œ, @@ |üqT\T #˚j·T<ä–qy√ìs¡ísTT+‘·Ts¡T. ‘êeTT rdüT≈£îqï ìs¡íj·÷\≈£î Ç‘·s¡T\T @ $<ÛäeTT>±düŒ+~+#Ó<äs√ nì Ms¡T Ä˝À∫+#·s¡T. á HÓ’‹ø£ dü÷Á‘ê\T n+<ä]ø°Ä<äs¡ÙeTTqT n+~+#·Tq<˚, nq>± m\¢y˚fi¯ ≤ eT+∫øÏ ø£≥Tºã&ÉT≥πøÁb˛‘·‡Væ≤+#·TqT.

<ë‘·è‘·«eTT, $T‘êVü‰s¡eTT, kÕÏeTìwæøÏ kÕj·T|ü&ÉT≥, ‘ê´>∑eTTyÓTT<ä …’q dü<äTZDeTT\T e÷qe⁄ìøÏ n\yê≥T>± @s¡Œ&ÉTqT. Ethike =

Ethics nqT |ü<äeTTq≈£î n\yê≥T nqT ns¡úeTT ø£\<äT. ø±ãÏºdüVü≤»eTT>± e÷qe⁄ìøÏ eT+∫ \ø£åDeTT\qTq$ n\yê≥Tø±e⁄.Á|üø£è‹øÏ $s¡T<ä∆eTT>± e÷qe⁄&ÉT n\yê≥¢qT n_Ûeè~∆ #˚düT≈£î+≤&ÉT.ø=ìï n\yê≥¢≈£î •ø£åD bı+~ ≈£L&Ü n+<äT≈£î _ÛqïyÓTÆq n\yê≥¢≈£în\yê≥T|ü&ÉT‘·T+≤s¡T.

e÷qe⁄&ÉT dü+|üPs¡íyÓTÆq e´øÏÔ‘·«eTT>∑\yê&ÉT, Ä<Ûë´‹àø£‘·eT÷ØÔuÛÑ$+∫qyê&ÉT, düs¡«dü«‘·+Á‘·T&ÉT, eT+∫#Ó&ÉT\ ìs¡íj·TeTT#˚j·T>∑\yê&ÉT. ‘·q J$‘êìï ‘·H˚ r]Ã~<äT›ø√>∑\&ÉT. e÷qe⁄&ÉTuÛÑ>∑e+‘·Tì düèwæº˝À n<äT“¤‘·yÓTÆq J$. á ø±s¡DeTT#˚ e÷qe⁄&ÉTuÛÑ>∑e+‘·TìøÏ ãTTD|ü&ç e⁄Hêï&ÉT. á ø±s¡DeTT# kÕÏeTìwæ ô|&ÉÁ‘√eqT|üÏºq|ü&ÉT n‘·ìì dü]#˚j·TT u≤<Ûä ‘· Á|ü‹e÷qe⁄&çøÏ ø£\<äT.

eT+∫ì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ e÷qe⁄ìøÏ Vü≤≈£îÿø£\<äT. nsTT‘ e÷qe⁄&ÉT‘·q Vü≤≈£îÿ\ ø√dü+ ‘ê|üÁ‘·j·T |ü&ÉT‘·THêï&ÉT ‘·|æŒ‘˚ yêÏì Ä#·s¡D˝Àô|≥º Òø£ b˛‘·THêï&ÉT. e´øÏÔ nq>± düŒèVü≤‘√, \ø£å eTT‘√ uÛÖ‹ø£ <äèwæºøÏn\yê≥T|ü&ç n_Ûeè~∆øÏ ø±s¡ø£yÓTÆq, düeTÁ>∑yÓTÆq Ä˝À#·Hê düs¡[‘√‘·q ø√]ø£\qT $X‚¢wæ+#·T≈£î+≥T yêÏì nqTuÛÑ$düTÔHêï&ÉT.

117

HÓ’‹ø£‘· nq>± $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ @~ eT+#√, @~ #Ó&√, @~‘·b˛Œ @~ b˛Œ, @~ u≤<Ûä ‘√, @~ ø£s¡Ôe´yÓ÷ ‘Ó*j·T CÒj·TTq~. Ç$dæ<ë∆+‘·Ø‘ê´ e÷qe⁄ì n+<äTu≤≥T˝À ñ+≥Tqï$. á ìj·Te÷\Te÷qe⁄ì Á|ües¡ÔqqT, ø£s¡Ôe´eTTqT, Jeq $<ÛëqeTTqT, Vü≤≈£îÿ\qTìj·T+Á‹+#·T#·Tqï$. $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ ≈£L&çq Ä#·s¡D ˇø£ÿe÷qe⁄\≈£î e÷Á‘·y˚T e]Ô+#·TqT. »+‘·Te⁄\T, j·T+Á‘·eTT\T|üì#˚kÕÔsTT, Á|üe]ÔkÕÔsTT ø±˙ yêÏøÏ HÓ’‹ø£ $\Te\‘√ |üì Ò<äT.

118

11 . HÓ’‹ø£ |ü⁄s√>∑‹

dæ<ë∆+‘ê\T:

HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\T Ò<ë nedüs¡eTT\T nH˚$ e´øÏÔ>∑‘· qeTàø±\Tø±<äT. Ç$ eTq yê&ÉTø£ $wüj·÷\T. dü+Á|ü<ëj·TeTT, |ü<ä∆‘·T\T Ç$eTq <Ó’q+~q JeHêìøÏ nedüs¡yÓTÆq ìj·Te÷\qT dü÷∫+#ÓqT. áHêÏá ìj·Te÷\T düeTÁ>∑ |ü]o\H˚ ‘·ø£åD eTq HÓ’‹ø£ düeTdü . Á|ü‹ HÓ’‹ø£$wüj·TeTT ˝ÀqT n>√#·s¡eTT>± mH√ï $wüj·TeTT\T <ë– ñ+≤sTT.eTq Hê´j·Teédüú á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\T, n\yê≥T¢ ø£\sTTø£. áHê´j·Teédüú MÏjÓTTø£ÿ XøÏÔì, dæú‹ì $e]+#·TqT. á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\Ä#·s¡D mH√ï ø£≥Tºu≤≥¢≈£î ˝Àã&ç ñ+≥Tqï$. áHê&ÉT nH˚ø£ dü+düú\T‘·eT düuÛÑT´\ ãVæ≤s¡+>∑ eT]j·TT s¡Vü≤dü ø±s¡ ø£ ≤bÕ\≈£î ‘·eT≈£î ‘√∫qØ‹˝À ãVüQeT‘·T\T, •ø£å\qT s¡÷bı+~+sTTHêsTT.

á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\qT e÷qe⁄\T Ä#·]kÕÔs¡T. á ìj·Te÷\Ä#·s¡D e\¢ MÏ XøÏÔj·TT≈£îÔ\T ‘≥‘Ó\¢eT>∑TqT. Á|ü»\T á ìj·Te÷\qTø=~›ø=~›>± e÷s¡TŒ #˚j·TT<äTs¡qT≥ n+<äs¡÷ ˇ|üø√e\dæq dü‘· eTT.nsTT‘˚ e÷qe⁄\T á ìj·Te÷\qT ‘·–q ø£≥Tºu≤≥¢≈£î ˝Àã&çÄ#·]+#·e\dæq<˚. me¬s’‘˚ á HÓ’‹ø£ |ü<ä∆‘·T\≈£î ˝Àã&ç ñ+≤s√,yê]øÏ á ìj·Te÷\T s¡T∫+∫ø£, ‹s¡düÿ]+#· <ä\#·T≈£îqï|üŒÏø° n~kÕ<ÛäéTTø±<äT. á ìj·Te÷\T @ ˇø£ÿ e´øÏÔH√ <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îìs¡÷bı+~+∫q$ ø±<äT. ø±ãÏº mes√ ø£ e´øÏÔ ‘·q e´øÏÔ>∑‘· ø±s¡D≤\‘√á ìj·Te÷\qT ìsêø£]+#ês¡ì #Ó|æŒ MÏì e÷s¡Ã&É+ »s¡>∑<äT. nsTT‘ÇÏº |òüT≥q\T e÷s¡TŒ\≈£î |ü⁄Hê~ e+Ï~. m|ü&ÉsTT‘˚ á |ü<ä∆‹˝À@<Ó’Hê e÷s¡TŒqT m≈£îÿe dü+K´˝À ø√s¡T‘ês√ n|ü&ÉT á dæ<ë∆+‘ê\˝Àe÷s¡TŒ\T #˚|ü≥ºã&ÉTqT.

119

n~Ûø£dü+K´˝À á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\≈£î düŒwüº‘· À|æ+#·&É+ »]–+~.á ø±s¡DeTT#˚‘· eTqeTT $H˚ eT‘·|üs¡yÓTÆq, Ä<Ûë´‹àø£, kÕ+|òæTø£,sê»ø°j·T $wüj·÷\ j·T+<äT $q&ÉeTT˝À ÁX¯<ä∆ #·÷|æ+∫q|üŒÏø°,Ä#·s¡D˝À n+‘· ÁX<ä∆ #·÷|æ+#·eTT. eTq≈£î m|ü&Ó’Hê ø£ HÓ’‹ø£ düeTdüm<äT¬s’q|ü&ÉT, eTqeTT á HÓ’‹ø£ düeTdü´ |ü]cÕÿs¡eTTq¬ø’ ádæ<ë∆+‘ê\qT ˇø£kÕ] |ü]o*kÕÔeTT. á$<ÛäyÓTÆq dæ<ë∆+‘ê\ |ü]o\qn+‘· düT\TyÓ’q |üìø±<äT. kÕ<Ûës¡D+>± Á|ü»\T ˇø£ HÓ’‹ø£ düeTdü ≈£î#ê˝≤ m≈£îÿe>± düŒ+~kÕÔs¡T ø±˙, Ä düeTdü´ |ü]cÕÿsêìøÏ ‘·–qne>±Vü≤Hê C≤„q+ e÷Á‘·+ M]øÏ ˝À|ædüTÔqï~.

á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\T @ $<ÛäeTT>± s¡÷bı+~+#·ã&çq$. á‘·‘·«eTT $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ ≈£L&çq~. Áø£eT•ø£åD\‘√ ≈£L&çq~, mH√ïs¡+>∑eTT\‘√ Ç$T&ç ñqï~. eTqdüT‡ Ç+Á~j·÷\≈£î Àã&Ée#·TÃ. ø±˙ãT~∆ e÷Á‘·+ Ç+Á~j·÷\≈£î mqï&É÷ ˝Àã&É<äT. ø±ãÏº á HÓ’‹ø£dæ<ë∆+‘ê\T kÕe÷q´+>± e÷qe⁄\ dü«uÛ≤eeTT, Á|ües¡Ôq\ ø√düy˚Ts¡÷bı+~+#·ã&ÓqT.

eTVü‰ eTVü‰ ‘·‘·«y˚‘·Ô\T, ‘·eT ‘·eT ø±\eTT\˝À, ‘·eT ‘·eTÁ|ü<˚X¯eTT\˝À á ‘ê‹«ø£ dæ<ë∆+‘ê\qT e÷qe⁄\+<ä] Ä#·s¡D ø=s¡¬ø’s¡÷bı+~+∫Hês¡T. @ $<ÛäeTT>± nsTT‘ …ø£ÿ\ e÷cÕºs¡T |æ\¢\# …ø£ÿ\T#j·TT≥ H]ŒkÕÔs√ n< $<ÛäeTT>± á ‘·‘·«y‘·Ô\T kÕs¡e+‘·yÓTÆq Á|ü‘· ø£åÁ|üe÷D≤\‘√ á HÓ’‹ø£ $\Te\ ÄeX¯ ø£‘·qT e÷qyê[øÏ uÀ~Û+#ês¡T.|ü•ÃeT<XÊ\˝À JdüdtÁ¬ø’düTÔ, ¬ø+Ÿ, dæŒH√C≤— ‘·÷s¡TŒ <XÊ\˝À eTqTe⁄,ø£Hé|üPdæj·Tdt, ãT<äT∆&ÉT l dü‘· kÕsTT yÓTT<ä …’qyês¡T ø±˝≤qT>∑TD+>±á HÓ’‹ø£ $\Te\qT e÷qyê[øÏ n+~+#ês¡T.

120

eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T ‘·eT dæ<ë∆+‘ê\qT e÷qyê[øÏ n+~+#·&Éy˚Tø±<äT yês¡T≈£L&Ü Ä#·]+∫ n+<ä]ø° Ä<äs¡ÙeTe⁄‘ês¡T. á HÓ’‹ø£ $\Te\jÓTTø£ÿ ÄeX¯ ø£‘·qT n+<ä]ø° miTø£|üs¡#·T‘ês¡T. á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\TÁ|ü»\ ÄyÓ÷<ä eTTÁ<äqT bı+<ë\+fÒ dæús¡eTT>± Ä≥Tb˛≥¢≈£î Ç~ ‘·≥Tºø=ìñ+&Ü*. ø±ãÏº, á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\ s¡÷|üø£\Œq˝À mH√ï C≤Á>∑‘·Ô\T,yÓTfió≈£îe\T $$<Ûä ø√D≤\˝À ì•‘·+>± |ü]o*+∫q |æeTà≥ Ç~ Á|ü»\eTT+<äT≈£î e#·TÃqT.

Ä+‘·s¡+–ø£ dæús¡‘·«eTTq≈£î ‘√&ÉT ÁbÕø£è‹ø£, kÕ+|òæTø£ |ü]D≤e÷\qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì á HÓ’‹ø£ $\Te\qT, dæ<ë∆+‘ê\qT ‘·eTej·TdüT‡‘√ ≈£L&çq kÕ«qTuÛÑeeTT\ Hê<Ûës¡eTT>± s¡÷bı+~+#Ó<äs¡T.nsTT‘ á dæ<ë∆+‘ê\˝À ø£ Á|ü<XÊìøÏ, eTs=ø£ Á|ü<XÊìøÏ, ø£ ø±˝≤ìøÏeTs√ ø±˝≤ìøÏ ø=ìï e´‘ê´düeTT\≈£î ‘êe⁄ @s¡Œ&ÉT‘·Tqï~. nsTT‘˚nìïÏ dü÷ø£Î+>± |ü]o*+∫ n+<ä]ø° Ä#·s¡D jÓ÷>∑ +>±qT, eT+∫ì#≈£Lπs $<Ûä+>±qT á HÓ’‹ø£ $\Te\T eTq≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñ+#·≥+»]–+~.

Á|ü‹e´edüú≈£î, Á|ü‹ s¡+>±ìøÏ HÓ’‹ø£ $\Te\T s¡÷bı+~+#·ã&çq$.ñ<ëVü≤s¡D≈£î ø±sY¢e÷sYÿ‡ dü÷Á‘êqïqTdü]+∫ ø£ edüTÔe⁄ jÓTTø£ÿ $\TeÄ edüTÔe⁄ ‘·j·÷Ø˝À $ìjÓ÷–+∫q ÁXeTXøÏÔô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+<äì#Óô|ŒqT. Ç<˚ sê»ø°j·T $|ü¢yêìøÏ ø±s¡DyÓTÆq<äì $qï$+#ÓqT. Ç<˚$<Ûä+>± á HÓ’‹ø£ $\Te\ô|’ m+‘√ |ü]o\q#dæ, ‘Ó*j·Tì $wüj·÷\Tsêã≥TºfÒ ø±ø£, ˇø£ s¡+>±ìøÏ eTs√ s¡+>±ìøÏ ñqï n$HêuÛ≤edü+ã+<ÛäeTTqT ≈£L&Ü Á>∑Væ≤+#·T≥ »s¡T>∑T‘·Tqï~. ø±sY¢e÷sYÿ‡ @$<Ûä+>±qsTT‘˚ Ä]úø£ $<ÛëqeTT\≈£î HÓ’‹ø£$\Te\T s¡÷bı+~+#ÓH√, n<˚$<ÛäeTT>± nìïs¡+>±\≈£î á HÓ’‹ø£ $\Te\T s¡÷bı+~+|üã&ÓqT.

121

á HÓ’‹ø£ $\Te\ |ü≥¢ Á|üX¯ï\T ñ<äsTT+#˚ ø=\~, eT]+‘·$#ês¡D≈£î neø±X¯y˚Ts¡Œ&ÉT‘·Tqï~. XÊg kÕ+πø‹ø£ s¡+>±\˝À ÇÏºe÷s¡TŒ\qT eTq #·]Á‘· eTq≈£î ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~. ‘·‘·«y˚‘·Ô\ Á|üX¯ï\≈£îHÓ’‹ø£‘·≈£î <ä÷s¡+>± »yêãT\T ñ+≥Tqï$. á ø±s¡D+ #˚‘·H˚ ˇø£»yêãT eT]ìï Á|üX¯ï\≈£î ø±s¡DeTe⁄‘·Tqï~.

ø=~›eT+~ HÓ’‹ø£ ‘·‘·«y˚‘·Ô\T á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\≈£î kÕj·TeTTdü<ë#ês¡eTT, dü‘·ÿsêà#·s¡D nedüs¡eTì uÛ≤$düTÔHêïs¡T. dæ<ë∆+‘ê\|ü≥¢ÁX¯<ä∆ ø£\>∑&ÜìøÏ Ç$ nedüs¡eTì M] ñ<›X¯ +. ˇø£ dü‘·ÿs¡à |üPsê«|òü ≤\qT $e]dü÷Ô, á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\ Ä#·s¡D≈£î MÏ ÄeX¯ ø£‘·qT‘Ó*j·T CÒj·TT ø√DeTTqT >∑T]ÔdüTÔHêïs¡T.

dü‘·ÿsêà#·s¡D jÓTTø£ÿ ÄeX¯ ø£‘·qT n+<äs¡T >∑T]Ô+#ê*. dü‘·ÿsêà#·s¡Dô|’ Á|ü#ês¡eTT ñ+&É≈£L&É<äT. dü‘·ÿsêà#·s¡D nqï~ Hê´j·Tã<ä∆yÓTÆq~,kÕ+|òæTø£ $\Te\‘√ ≈£L&çq~. HÓ’‹ø£ $\Te\ |ü≥¢ e÷qe⁄ìøÏ dü]nsTTq ne>±Vü≤q ø£\T>∑e …qqï á dü<ë#ês¡ dü+|ü‹Ô m+‘√ ‘√&ÉŒ&ÉTqT.

eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T ‘êeTT Ä#·]+∫ Ç‘·s¡T\≈£î Ä<äs¡Ùe+‘·T\e⁄‘ês¡T. yê] J$‘ê Ò eTq≈£î HÓ’‹ø£ $\Te\|ü≥¢, dü‘·ÿs¡à\ |ü≥¢eTq ÁX<ä∆qT ÇqTeT&ç+|ü #düTÔ+~. nìï HÓ’‹ø£ $\Te\T, nìï dü‘·ÿs¡à\TeTTKýT. n+‘ø±˙ |òü ≤Hê dü‘·ÿs¡à\T, |òü ≤Hê $\Te Ò eTTK´+ nqï≥T¢Ms¡T uÀ~Û+#·s¡T. nÏº eTVü‰qTuÛ≤e⁄ Ò Jdüdt Á¬ø’düTÔ eT]j·TT ldü‘· kÕsTT.

dü‘·éTTqT |ü\Tø£e˝…qT nqTq~ HÓ’‹ø£ $\Te. dü‘·éTTqT|üs¡TwüeTT>± ø±ø£, eTè<äTeT<ÛäTs¡eTT>± e÷≤¢&Ée …qT nqTq~ <Ûë]àø£$\Te. eTqeTT dü‘· eTTqT |ü\ø£&É+ e\¢ me]ø° Vü‰ì ø£\T>∑sê<äqï~Ä<Ûë´‹àø£ $\Te. #·÷XÊsê ˇø=ÿø£ÿ $\Te≈£î m+‘·Ï e´‘ê´dü+.

122

dü‘· eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q á eT÷&ÉT $\Te\T Ä#·s¡D jÓ÷>∑ eTT Ò,nsTTq|üŒÏøÏ dü‘· eTTqT |ü\T≈£î≥˝Àì $$<Ûä kÕúsTT\qT m+‘· #·ø£ÿ>±eTq |üPØ«≈£î\T n+~+#ês√ ø£<ë!

eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ Jeq $<ÛëqeTT˝À á HÓ’‹ø£, <Ûë]àø£, Ä<Ûë´‹àø£$\Te\ e´‘ê´düeTT ø£q|ü&É<äT. n+<äTπø yê] JeqeTT HÓ’‹ø£$\Te\≈£î, <Ûë]àø£ $\Te\≈£î, Ä<Ûë´‹àø£ $\Te\≈£î ì\Te⁄≥<ä›eTT>±ì\ã&ÉTqT. á $wüj·TeTT\H˚ yês¡T ‘·eT dü+<˚X¯eTT\<ë«sêqT,s¡#·q\<ë«sêqT e÷qe⁄\≈£î C≤„H√<äj·÷ìï ø£*–+‘·Ts¡T. Ms¡T e÷qyê[øÏn+~+∫q dü+<˚X¯eTT\T XÊX¯«‘·yÓTÆ n\sês¡T‘·Tqï$. ø±ãÏº HÓ’‹ø£$\Te\πø |ü]$T‘·+ >±ø£ <Ûë]àø£, Ä<Ûë´‹àø£ $\Te\≈£î ≈£L&Ü n+<äs¡÷n\yê≥T|ü&Ü*.

dü<ë#ês¡eTT e\q e÷qe‘ê $\Te\T ô|s¡T>∑TqT. e÷qe⁄\eT<Ûädü‘·‡+ã+<Ûë\T yÓTs¡T>∑T|ü&ÉTqT. Á|ü»\≈£î, Á|üuÛÑT‘·«eTTq≈£î eT<Ûä dü+ã+<Ûäu≤+<Ûäyê´\T n_Ûeè~∆j·T>∑TqT. dü<ë#ês¡eTT nqTq~ uÛÑ>∑e<é $wüj·TyÓTÆeT‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q $wüj·TeTT. eT+∫ø£s¡à\≈£î eT+∫|òü*‘·eTT\T, #Ó&ÉT ø£s¡à\≈£î #Ó&ÉT|òü*‘·eTT\T nqï≥T¢ eT+∫yê]ìuÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nqTÁ>∑Væ≤+#·Tqì, #Ó&ÉT ø£s¡à\Hê#·]+#·Tyê]ì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT•øÏå+#·Tqì ø±+Ÿ eTVü‰X¯j·TT&ÉHÓqT.

¬s+&É÷ ø£Ï>± nì|æ+∫Hê dü‘·ÿs¡à\T ys¡T eT‘·eTT ys¡T. eT+∫ø£s¡à \qTq$ dü+|òüTeTT˝À n+<äs¡÷ Ä#·]+#·e\dæq ìj·Te÷ìøÏkÕ+|òæTø£ |ü]dæú‘·T\˝À ñ‘·ŒqïeTj˚T´ düeTdü´\≈£î |ü]cÕÿs¡eTT ádü‘·ÿs¡à\ Ä#·s¡D. n|ü&É|ü&ÉT ã\ Á|üjÓ÷>∑eTT qT|üjÓ÷–+∫ düeTdü´\|ü]cÕÿs¡eTT #˚j·Te#·TÃqT. nsTT‘˚ Hê´j·Tã<ä∆+>± dü‘·ÿsêà#·s¡D y˚s¡T,

123

ã\Á|üjÓ÷>∑eTT y˚s¡T. dü‘·ÿs¡à\ e\¢ #·≥ºã<ä›+>± n+<ä]ø° Hê´j·TeTT»s¡T>∑TqT. dü‘·ÿs¡à\ qqTdü]+∫ düeTdü \T |ü]wüÿ]+∫q dü+<äsê“¤\˝Àã\V”≤qT\T qwüºb˛e&É+ »s¡>∑<äT. Hê´j·÷ìøÏ ô|<ä›|”≥ y˚dæqdü+<äsê“¤\˝À m≈£îÿeeT+~øÏ ÄyÓ÷<äjÓ÷>∑ eT>∑TqT. e÷qe ÁX‚j·TdüT‡ø√], eT] Ç‘·s¡ ø±s¡DeTT\ Ø‘ê´ Á|ü‹kÕ] Ç≥T¢ kÕ<Ûä +ø±<äT.

dü‘·ÿsêà#·s¡D nìïy˚fi¯ ≤ ÄyÓ÷<äjÓ÷>∑ y˚T. nq>± dü‘·ÿsêà#·s¡De´øÏÔ>∑‘· yÓTÆq~ø±<äT, kÕ«s¡ú∫+‘·q\≈£î ‘êe⁄ Ò<äT. <˚ìqsTT‘˚ eTqeTTHÓ’‹ø£eTT>± eT+∫~ ø±<äì ìs¡ísTTkÕÔyÓ÷ <ëìì Ä#·]+#·≈£L&É<äìuÛ≤$+#·e …qT. nÏº |üqT\≈£î <ä÷s¡eTT>± ñ+&Ée …qT. e÷qe⁄ì ãT~∆ìnqTdü]+∫ Hê´j·TyÓTÆq rs¡TŒ yÓ\Te&ÉTqT. nsTT‘˚ ndü\T ø±s¡D≤\qTÁ|üø£ÿ≈£î ô|Ïº, kÕ«s¡úeTT‘√ e´eVü≤]+#·T≥ e\q Hê´j·TeTT »s¡>∑<äT.

ìs¡à\ eTqdüT‡‘√ Hê |üs¡ uÒ<ÛäeTT\T Ò≈£î+&Ü n+<ä]ø° kÕ+|òæTø£Hê´j·TeTT »s¡>∑e˝…qT. $$<Ûä Ø‘·T\˝À dü<ë#ês¡eTT\ Hê#·]dü÷Ô,düeTÁ>∑yÓTÆq <äèwæº‘√ ìs¡íj·TX¯øÏÔøÏ ‘√&ÉŒ&Ée …qT.

Ä. ø±˝≤qT>∑TD+>± e÷s¡TŒ\T:

ø±\eTT‘√bÕ≥T HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\T e÷s¡TqT. eT+∫#Ó&ÉT\ìs¡íj·÷\T ≈£L&Ü ø±˝≤qT>∑TD+>± e÷s¡TqT.

e÷qe eTqT>∑&É À á ø±˝≤qT>∑TD e÷s¡TŒ\T ≈£L&Ü ø£ uÛ≤>∑yT.düèwæº yÓTT<ä\T H˚Ï Á|ü|ü+#·dæú‹ es¡≈£î ≈£L&Ü ˇø£ düeTÁ>∑yÓTÆq e÷s¡TŒ\Áø£eTeTT e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~. |ü<ës¡ú C≤„qeTT‘√ u≤≥T e÷qe⁄ì y˚T<ÛädüT‡≈£L&Ü e÷s¡T‘·Tqï~. á e÷s¡TŒ ÁøÏj·÷o\ø£yÓTÆq~. á e÷s¡TŒ\Tdü+uÛÑ$+#˚≥|ü&ÉT mH√ï ø=‘·Ô$, øÏ¢wüºyÓTÆq n+≈£îsês¡ŒD˝Ò ø±ø£q÷‘·qyÓTÆq Á|üD≤[ø£\≈£î neø±X¯ y˚Ts¡Œs¡#·T#·Tqï~.

124

ø±\eTT‘√ u≤≥T @e´edüú ÀHÓ’Hê e÷s¡TŒ\T düVü≤»y˚T. nsTT‘˚ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À á e÷s¡TŒ\T q÷‘·qeTT>±qT, q÷‘·q y=s¡e&çìdü+‘·]+#·T≈£î+≥THêïsTT. á e÷s¡TŒ\T eT]ìï e÷s¡TŒ\≈£î ø±s¡DeTe⁄‘·Tqï$. n≥Te+Ï ¬s+&ÉT dü+<äsê“¤\T. yÓTT<äÏ>± ÁbÕDeTT Òì|ü<ës¡ú+qT+&ç ÁbÕD√‘·Œ‹Ô »s¡T>∑T≥. ¬s+&Ée~, »+‘·Te⁄\ qT+&çe÷qe⁄ì Ä$sê“¤eeTT »s¡T>∑T≥. XÊØs¡ø£ <Ûäs¡àXÊg Ø‘ê´ eT]j·TTs¡kÕj·Tìø£ XÊgØ‘ê´ á e÷s¡TŒ\T kÕ<Ûä y˚T.

uÛÑ÷$TMT<ä yÓTT≥ºyÓTT<äÏkÕ] ÁbÕD√‘·Œ‹Ô »]–q|ü&ÉT, n~ m≥T¢dü+uÛÑ$+#ÓH√ nqï øÏ¢wüº $wüj·TeTT\qT >∑T]Ô+#·&ÉyÓTÆq~. &Ü]«Hé ‘·qdü÷Á‘ê\‘√ á $wüj·÷\qT $e]+#ÓqT.

á e+<ä ø√≥¢ dü+e‘·‡sê\‘√ nH˚ø±H˚ø£ e÷s¡TŒ\T »]–q$.n$ ìj·T+Á‘·D≈£î dü+ã+~Û+∫q$, ùd«#·Ã¤, kÕeTs¡dü´eTT\≈£îdü+ã+~Û+∫q$. ø=ìï »+‘·Te⁄\˝À $X‚wüeTT>± e÷qdæø£ kÕúsTT˝Àe÷s¡TŒ\T »]¬>qT. uÛÑ÷$TMT<ä ìedæ+#˚ »+‘·Te⁄\˝À e÷qdæø£yÓTÆqe÷s¡TŒ\T Á|üdüTŒ≥eTT>± ø±qe#ÓÃqì XÊgy˚‘·Ô\ n_ÛÁbÕj·TeTT. ø=ìï|ü≈£åî\˝ÀqT, »+‘·Te⁄\˝ÀqT e÷qe⁄ì e … yêÏ e÷qdæø£ dæú‹ m+‘√n_Ûeè~∆ #Ó+<ÓqT. á e÷s¡TŒ\ e\¢ kı+‘· ìs¡íj·÷\T, kı+‘· ø√]ø£\T,$wüj·T |ü]C≤„qeTT yÓTT<ä …’q n+X¯eTT\T n_Ûeè~∆ njÓT´qT. nsTT‘˚e÷qe⁄\˝À e÷Á‘·+ yÓT<ä&ÉT #ê˝≤ n_Ûeè~∆>±+#ÓqT.

n_Ûeè~∆ ù|s¡T‘√ á j·TT>∑e÷s¡TŒ\T nHø£Ø‘·T\˝À e´ø£ÔeTjÓT´qT.Ç~ ˇø£ n+‘·eTT˝Òì Á|üj·÷DeTTe+Ï~. ø=ìï dü+<äsê“¤\˝Àe÷s¡TŒ\≈£î ‘êe⁄ Òq≥T¢>±, Äj·÷ JesêdüT\T uÛÑ÷$Tô|’q ‘·eT ñìøÏÒ≈£î+&Ü ø√˝ÀŒjÓTqT. nsTT‘ #ê˝≤ JesêdüT\˝À e÷s¡TŒ\T »s¡T>∑T‘·÷H

125

ñqï$. eT÷&ÉTø√≥¢ dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î |üPs¡«eTT |ü⁄s¡T>∑T\≈£î, n≥T|æ<ä|ü |ü≈£åî\≈£î á $<ÛäyÓTÆq n+‘·eTT dü+uÛÑ$+#Óqì ‘Ó\T|ü&ÉyÓT Æq~.

>∑‘· 5 \ø£å\ dü+e‘·‡sê\˝À á j·TT>∑e÷s¡TŒ\T q÷‘·q e´edüús¡÷|üø£\Œq≈£î ø±s¡DeTjÓT´qT. á ø=‘·Ô e´edüú˝À, mH√ï q÷‘·qˇs¡e&ÉT\˝À j·TT>∑e÷s¡TŒ\T dü+uÛÑ$+#·T≥ yÓTT<ä\jÓT´qT. JesêdüT\XÊØs¡ø£ e÷s¡TŒ\T Áø£eT+>± kÕ+|òæTø£ e÷s¡TŒ\˝À ©qeTjÓT´qqï≥T¢>±e÷qe⁄ì e÷qdæø£ dæú‹ ñqï‘·kÕúsTT˝À e´ø£ÔeTjÓT´qT.

nHê~ e÷qe⁄&ÉT ‘·q kı+‘· Ä˝À#·q\≈£î, e÷≥\≈£î n\yê≥T|ü&çHê&ÉT. ‘·q e÷≥\≈£î uÛ≤yê\‘√ ≈£L&çq Á|üø£≥q\T yÓTT<ä\jÓT´qT.ø±s¡D≤\qT ‘Ó\T|ü⁄‘·T e´øÏÔ>∑‘· nqTuÛÑyê\T düMTø£s¡D yÓTT<ä\jÓT´qT.yÓTT<äÏkÕ] $<ä ≈£î, dü+düÿèr dü+Á|ü<ëj·÷\≈£î neø±XyTs¡Œ&ç, ìs¡+‘·s¡Á|üyêVü≤+>± j·TT>∑ e÷s¡TŒ\T dü+uÛÑ$+#·T#·÷H˚ j·TTqï$.

á j·TT>∑ e÷s¡TŒ\T kÕe÷õø£ kÕúsTTø°, e÷qdæø£ kÕúsTTø°nqï≥T¢>± e÷s¡TŒ\T ø£*¬>qT. e÷qe⁄\≈£î e÷qe⁄\≈£î eT<Ûä »]π>$yê<ë\T, n‘·ì Jeqb˛sê≥eTTqT e´ø£ÔeTT #˚j·TT#·Tqï~. Ç~ e´øÏÔb˛sê≥eTT ø±e#·TÃ Ò<ë dü$Twæº b˛sê≥eTT ø±e#·TÃ. e+X¯|üs¡+>±»s¡T>∑T e÷s¡TŒ\T #ê˝≤ HÓeTà~>± »s¡T>∑TqT. nsTT‘˚ nqTuÛÑe|üPs¡«ø£eTsTTq e÷s¡TŒ\‘√ e÷qe⁄&ÉT ‘·«]‘·>∑‹q e÷s¡TŒ\≈£î ø±s¡DeT>∑T#·THêï&ÉT. Á|üj·T‘·ï |üPs¡«ø£+>±, ø£kÕ] Á|üj·T‘·ï+ #˚dæ #·÷<ë›+nqï uÛ≤eq‘√ e÷qe⁄&ÉT q÷‘·q Ä˝À#·Hê düs¡[øÏ n\yê≥T|ü&ÉT‘·THêï&ÉT.

@Hê&Ó’‘˚ e÷qe⁄ì düŒèVü≤‘√ á j·TT>∑e÷s¡TŒ\T dü+uÛÑ$+#·T#·Tqïy√, HÓ’‹ø£$\Te\ ÄeX¯´ø£‘·qT >∑T]Ô+#·&É+ yÓTT<ä\jÓT´qT.

126

e÷qe⁄&ÉT uÛÑ÷$T MT~øÏ sêø£ |üPs¡«eTT <ä«+<ä«Ø‹øÏ ‘êe⁄ Òø£ ñ+&ÓqT.ø±˙ m|ü&ÉsTT‘˚ e÷qe⁄&ÉT ‘·q ñìøÏì >∑T]Ô+#· yÓTT<ä*&çHê&√<ä«+<ä«Ø‹ yÓTT<ä\jÓT´qT. á H˚|ü<∏ä +˝ÀH˚ qeTàø£+, <ÛÓ’s¡ +, Áù|eT,dü‘· +, eT+∫, dü‘·ÿs¡à\T nqTq$ j·TT>∑e÷s¡TŒ\T>± dü+uÛÑ$+#ÓqT.

kÕ+|òæTø£ JeHêìøÏ n\yê≥T|ü&çq e÷qe⁄q≈£î nH˚ø£Ø‘·T\˝Àj·TT>∑ e÷s¡TŒ\≈£î ‘êe⁄ @s¡Œ&ÓqT. Á|üø£è‹˝À \uÛÑ eTj˚T´ yêÏô|’ dü]nsTTq ne>±Vü≤q ø£*– ñ+≥THêï&ÉT. <ä«+<ë«\‘√ ≈£L&çq~ áÁ|ü|ü+#·+. á <ä«+<ë«\≈£î e÷qe⁄&ÉT n\yê≥T |ü&ÉT‘·THêï&ÉT. á<ä«+<ë«\T e÷qe⁄ì˝À kÂ+<äs¡ +, Áù|eT, dü‘· + yÓTT<ä …’q $\Te\ÄeX¯ ø£‘·\qT ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï$. eT+∫, #Ó&ÉT\ uÒ<Ûë\T ‘Ó*j·TT#·Tqï$.Áù|eT, Äsê<Ûäq, düTK+, dü+‘√wü+, XÊ+‹ yÓTT<ä˝…’q$ e÷qe⁄&ÉT>∑T]Ô+#·T#·THêï&ÉT. á uÛ≤e Á|üø£≥q\T Á|ü‹ düìïy˚X¯+˝À >∑T]Ô+#·&É+»s¡T>∑T‘·Tqï~. á nqTuÛÑyê\ìïÏø° m+‘√ $\Te @s¡Œ&ÉT‘·Tqï~. á$<ÛäeTT>± >√#·s¡+, n>√#·s¡yÓTÆq n+XÊ\‘√ ≈£L&çq á j·TT>∑e÷s¡TŒ\Tì‘· q÷‘·qeTTq¬ø’ nq+‘·yÓTÆq Á|üyêVü≤+e … kÕ–b˛e⁄#·Tqï~.

127

12 . e÷qe⁄ì yT<ÛëXøÏÔ

e÷qe⁄ì yÓT<ä&ÉT≈£î 4 dæú‘·T\T ñqï$. nìïÏ ø£+fÒ ñ‘·ÔeTyÓTÆq~ãT~∆ ¬s+&Ée~ Ä˝À#·q, eT÷&Ée~ qeTàø£eTT, Hê\Ze~ Væ≤+#·T≥.á Hê\T>∑T dæú‘·T\qT e÷qe⁄&ÉT ‘·–q ìwüŒ‹Ô À ñ|üjÓ÷–+#·T≈£îìdü] nsTTq ne>±Vü≤q‘√, ìdü‡+ø√#·+>± á uÛÖ‹ø£yÓTÆq $wüj·÷\dü«uÛ≤e dü«s¡÷bÕ\ dü‘ê´ìï ‘Ó\TdüTø√e …qT.

ãT~∆ e÷qe⁄ì y˚T<ÛëX¯øÏÔì ‘Ó*j·TCÒj·TTqT. eTq düeTdü \≈£î|ü]cÕÿs¡+ eTq yÓT<ä&ÉT˝ÀH˚ <=s¡≈£îqT. á nqTuÛÑe+‘√ eTqeT+∫øÏø±s¡DyÓTÆq yêÏì eTq+ >∑T]Ô+#·>∑\T>∑T‘êeTT.

dæŒH√C≤ eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ X¯øÏÔì, eTq uÛ≤eeTT\≈£î e÷qdæø£ dæú‹øÏñqï dü+ã+<Ûë\qT ‘Ó*j·TCÒôdqT. uÛ≤eeTT jÓTTø£ÿ X¯øÏÔ Ä uÛ≤eeTTjÓTTø£ÿ ø±s¡DeTTô|’ Ä<Ûës¡|ü&çj·TTqï~. n+<äT# uÛ≤eeTTq≈£î ø±s¡DeTT,ìj·T+Á‘·D ø±s¡Dy˚T nsTTe⁄qï~.

@ $<Ûä+>± nsTT‘˚ eTq Ä˝À#·q\T, uÛ≤eq\T eTq eTqdüT‡‘√dü+ã+<Ûä yTs¡Œs¡#·T≈£îqï<√ n< $<Ûä+>± XØs¡eTT˝Àì e÷s¡TŒ\T #s¡TŒ\Tø±˙ eTq Vü≤\T, uÛ≤yê\T ø±˙ X¯Øs¡eTT‘√ dü+ã+<ÛäeTT ø£*–j·TT+≥Tqï$. eTq˝Àì ˇø£ uÛ≤eeTTqT ˇø£ uÛÖ‹ø£yÓTÆq Ä˝À#·q‘√Á‘·T+∫ y˚s¡T#˚dæ eT]jÓTTø£ Ä˝À#·q‘√ »‘·ø£*|æq|ü⁄&ÉT, Ä uÛÖ‹ø£yÓTÆq@sêŒ≥Te\¢ ø£*–q Áù|eT>±˙, <˚«wüeTT>±˙, e÷qdæø£ e‹Ô&ç>±˙HêX¯qeT>∑TqT.

ˇø£ $wüj·TeTTô|’ eTqø=ø£ n_ÛÁbÕj·TeTT @s¡Œ&ÉTqT. m|ü&ÉsTT‘Ä edüTÔe⁄ô|’ düŒwüºyÓTÆq ne>±Vü≤q @s¡Œ&ÉTH√ n|ü&ÉT Ä edüTÔe⁄ |ü≥¢

128

eTq≈£îqï yê´yÓ÷Vü≤eTT q•+#·TqT. nq>± á n_ÛÁbÕj·TeTT eTq˝À>∑Ïº>± ñqï+‘·es¡≈£î eTq eTqdüT‡≈£î Ä n_ÛÁbÕj·TeTT e\¢ Çã“+~ñ+&É<äT. eTq XØs¡eTT˝À ≈£L&Ü @ $<ÛäyÓTÆq e÷s¡TŒ\T #√≥T#düTø√e⁄.eTq Ä˝À#·q\˝À, uÛ≤eeTT˝À @ $<ÛäyÓTÆq e÷s¡TŒ dü+uÛÑ$+∫Hê eTqXÊØs¡ø£ Á|ües¡Ôq˝À e÷s¡TŒ dü÷∫+#·TqT.

á »>∑‹ô|’ ñqï Á|ü‹edüTÔe⁄ ‘·q ñìøÏì Á|ü<ä]Ù+#·TqT. ‘·qÁ|üuÛ≤eeTTqT #·÷|ü⁄qT. eTq˝À »ì+∫q Ä˝À#·q ≈£L&Ü nÏº<. eTq˝À»ì+∫q á Ä˝À#·q\ ø±s¡DeTTq eTqeTT mH√ï $wüj·TeTT\qTeTqkÕúsTTøÏ ‘·>∑Z≥Tº>± ns¡úeTT #˚düT≈£î+≤eTT. dü<äe>±Vü≤q‘√ ø£*–qÄ˝À#·q\≈£î eTqeTT ‘·≈£îÿe u≤<ÛäqT nqTuÛÑ$kÕÔeTT.

ø±ãÏº eTqeTT m|ü&ÉsTTHê ˇø£ n_ÛÁbÕj·÷ìøÏ e∫Ãq|ü&ÉT,düŒwüºyÓTÆq C≤„qeTT ø£*– ñ+&Ée …qT. Ä n_ÛÁbÕj·TeTTqT ≈£åîDí+>±eTq eTqdüT‡ |ü]o\q #˚j·Te …qT. ‘·è|æÔ #Ó+<äe …qT. eTq eTqdüT‡≈£L&Ü eTq kı+‘· n_ÛÁbÕj·÷\≈£î ø£≥Tºã&Éø£ ìC≤ìï ‘Ó\TdüTø=qÁ|üj·T‹ï+#·e …qT. n≥T¢ #˚j·Te …qqï eTq kı+‘· n_ÛÁbÕj·÷\qTeTqeTT ys¡T #j·Te …qT. á $<Ûä+>± #j·T&É+e\¢ eTqeTT sê>∑<«cÕ\≈£r‘·+>± ñ+≤eTT. m|ü&ÉsTT‘˚ eTq+ sê>∑<˚«cÕ\ ø£r‘·+>± ñ+&É>∑\yÓ÷, eTq≈£î ø=‘·Ô ø√]ø£\T »ì+#·e⁄. nq>± kı+‘· ìs¡íj·÷\T,kı+‘· n_ÛÁbÕj·÷\T nqTq$ eTq˝À ‘·>∑TZqT, nq>± eTq˝À ø√]ø£\Tq•+#·TqT. eTq˝À ø√]ø£\T ô|s¡>∑&ÜìøÏ ø±s¡D+, Ä edüTÔe⁄\ |ü≥¢eTq≈£î dü]jÓÆTq ne>±Vü≤q Òø£H˚ ø±ãÏº edüTÔe⁄\ |ü≥¢ dü] nsTTqC≤„qeTT, ne>±Vü≤q eTq≈£î m+‘√ nedüs¡eTT.

e÷qe⁄ì ø£edüs¡yÓTÆq yêÏì eTq eTqdüT‡ ìs¡ísTTdüTÔ+~. eTq˝Àø£*–q uÛ≤yê\ô|’ eTq≈£î dü<äe>±Vü≤q ø£\<äT. eTqeTT eTq e÷qdæø£

129

dæú‹øÏ u≤<ÛäqT nqTuÛÑ$+#·&É+ Ò<äT. eTq eTqdüT‡ <ë«sê eTqeTTnìï s¡ø±\ uÛ≤eÁ|üø£≥q\T eTqeTT Á|üø£Ï+#· >∑\T>∑T‘·THêïeTT. eTqeTTuÛÑ>∑e+‘·Tì #·ø£ÿ>± Væ≤+#· >∑\T>∑T‘·THêïeTT. ‘·qqT ‘êqT me¬s’‘˚dü]>± ns¡úeTT #düT≈£î+≤s√, me¬s’‘ ‘·eT uÛ≤yê\qT #·ø£ÿ>± Á|üø£ÏkÕÔs√,yês¡T uÛÑ>∑e+‘·Tì n~Ûø£+>± Áù|$T+#· >∑\T>∑T‘ês¡T.

e÷qe⁄ì eTqdüT‡ uÛÑ>∑e+‘·Tì ø=s¡¬ø’ ‘·|æ+#·e …qT. uÛÑ>∑e+‘·Tì‘·|üq˝À mÏº ø√]ø£\T ñ+&Ée⁄. düeTdæú‹ì nqTuÛÑ$+#·TqT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT‘·qqT Áù|$T+#·e …qT kÕ«s¡úeTT e÷qe⁄q≈£î ñ+&Ésê<äT. uÛÑ>∑e+‘·TìÁù|eT≈£î sê>∑<˚«cÕ\T n+≥e⁄. mes¡sTT‘˚ m≈£îÿe>± uÛÑ>∑e+‘·TìÁù|$T+#·>∑\T>∑T‘ês√ yês¡T m≈£îÿe>± uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ dü+ã+<ÛäeTT ø£*–ñ+≤s¡T. uÛÑ>∑e+‘·Tì ~e´ Áù|eT≈£î kÕÏ Ò<äT. ø±ãÏº uÛÑ>∑e+‘·TìÁù|eT ìs¡à\yÓTÆq~, ìX¯Ã\yÓTÆq~, ìkÕ«s¡úyÓTÆq~.

eTqdüT‡ m+‘√ X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq~. eTq uÛ≤yê\ jÓTTø£ÿ düŒwüº‘·qTn~ >∑T]Ô+#·TqT. nø£ÿs¡ Òì Ä˝À#·q\qT ìj·T+Á‹+#·TqT. ndüŒwüºyÓTÆqÄ˝À#·q\qT dü‘·´eTT <ë«sê |ü]o*+∫ nedüs¡yÓTÆq Ä˝À#·q\qT$dü]®+#·TqT. nHø£ Ä˝À#·q\‘√ dü‘·eT‘·eTjT´ e÷qe⁄&çøÏ uÛÑ>∑e+‘·TìÄ˝À#·q\‘√ n‘·ìøÏ Äq+<äeTT H=dü>∑TqT.

eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ X¯øÏÔ Ç‘·s¡T\ Ä˝À#·q\‘√ b˛\TÃ≈£îì ‘Ó\TdüTø=qe#·TÃqT. ø=+<äs¡T ‘·eT uÛ≤yê\≈£î, Ä˝À#·q\≈£î m≈£îÿe>± düŒ+~kÕÔs¡T,eT]ø=+<äs¡T #ê˝≤ ‘·≈£îÿe>± düŒ+~kÕÔs¡T.

eTq uÛ≤yê\, Ä˝À#·q\ X¯øÏÔì uÛÖ‹ø£ $wüj·÷\ Á|üuÛ≤eeTT#˚ìj·T+Á‹+#· ã&ÉT‘·Tqï~, ìs√~Û+#· ã&ÉT‘·Tqï~. eTq e÷qdæø£ X¯øÏÔìñ|üjÓ÷–+#˚ nedüs¡eTT ñ+&Ée#·TÃ, ñ+&Éø£ b˛e#·TÃ. nsTT‘˚ eTq

130

eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ X¯øÏÔ, eTqeTT kÕ~Û+∫q C≤„qeTTqT ãÏº ñ+&ÉTqT.C≤„qeTT‘√ eTq ø√]ø£\ jÓTTø£ÿ |ü]$T‹ì eTqeTT Á>∑Væ≤+#·e#·TÃ.ndü+|üPs¡íyÓTÆq Ä˝À#·q\ e\¢ eTq eTqdüT‡ uÛ≤s¡eTT>± nì|æ+#·TqT.nq>± ndü+|üPs¡íyÓTÆq Ä˝À#·q\≈£î eTq nC≤„qy˚T ø±s¡DeTT. nq>±eTq eTqdüT‡ m+‘· |üì#˚j·TT#·Tqï~? m+‘· u≤<Ûä |ü&ÉT#·Tqï~? nqïÁ|üX¯ï\≈£î C≤„qeTT‘√ ≈£L&çq eTqdüT‡ m≈£îÿe>± |üì#˚j·TT#·Tqï<äì,ndüŒwüºyÓTÆq Ä˝À#·q\‘√ ≈£L&çq eTqdüT‡ m≈£îÿe>± u≤<Ûä|ü&ÉT ‘·Tqï<äìns¡úeTe⁄‘·Tqï~. dü<ë“¤yê\‘√ ≈£L&çq eTqdüT‡ XÊ+‹ì nqTuÛÑ$+#·T#·Tqï~, ø√]ø£\‘√ ≈£L&çq eTqdüT‡ <äT'U≤ìï nqTuÛÑ$+#·T#·Tqï~.

á <äèX´Á|ü|ü+#·eTT nXÊX«‘·yÓTÆq~, #·+#·\yÓTÆq~. nXÊX«‘·yÓTÆq,#·+#·\yÓTÆq edüTÔe⁄\T eTq≈£î ‘ê‘êÿ*ø£yÓTÆq dü+‘√wüeTTH n+~+#·TqT.@Hê&ÉsTT‘˚ á uÛÖ‹ø£ edüTÔe⁄\ |ü≥¢ eTq≈£î Áù|eT ô|s¡T>∑T‘·T+<√,ÄHê&ÉT yêÏì bı+<ä Òø£ <äT'KeTTqT, qwüºeTTqT nqTuÛÑ$+#·T#·THêïeTT.eTqeTT @ edüTÔe⁄qT Áù|$T+#· q+‘·es¡≈£î eTqeTT Ä edüTÔe⁄ eTqe<ä› Ò<äì u≤<Ûä|ü&ÉeTT. XÊX¯«‘·eTT>± me«s¡÷ @ edüTÔe⁄qT bı+<ä Òs¡T.ø±ãÏº edüTÔe⁄\ |ü≥¢ dü]jÓÆTq C≤„qeTT ø£*–j·TT+&Ée …qT.

eTq˝À ø√]ø£\T ñqï+‘·es¡≈£î, Ä ø√]ø£\≈£î u≤ìdüjÓÆT eTqdüTu≤<Ûä|ü&ÉTqT. ø±ãÏº ø√]ø£\qT ‘· õ+#·e …qT. edüTÔe⁄\ |ü≥¢ ø√]ø£\Tã\|ü&É≈£L&É<äT. ø√]ø£\ |ü≥¢ ÁX¯<ä∆ ô|]π>ø=\~ eTqdüT‡˝À uÛ≤s¡eTTô|s¡T>∑TqT.

eTq eTqdüT‡˝À @$T ñqï~? nìï $wüj·÷\ |ü≥¢ eTqdüT‡ø=ìï n_ÛÁbÕj·÷\T @s¡Œs¡#·T≈£îqï~. #·÷&É≥+, $q&É+, ìs¡ísTT+#·&É+,<˚«wæ+#·&É+, Ä˝À∫+#·&É+ yÓTT<ä …’q$ ÇÏº ìs¡íj·÷\≈£î #Ó+~q$.eT+∫, #Ó&ÉT\ ìs¡íj·÷\T ≈£L&Ü eTq≈£î eTT+<äT>± Væ≤+#·T≈£îqïy˚.

131

ˇø£ $wüj·÷ìï ÄyÓ÷~+#·&É+, eTs=ø£ $wüj·÷ìï K+&ç+#·&É+ ≈£L&ÜeTqdüT‡ eTT+<äT>± Væ≤+#·T≈£îqï<˚.

eTqdüT‡ Á>∑Væ≤+# $wüj·÷\T ¬s+&ÉT s¡ø±\T. yÓTT<äÏ~ <äè&ÛÉeTT>±Hê≥Tø=ìq eTTÁ<ä\T. ¬s+&Ée~ Ä˝À#·q\T. eTq Ä˝À#·q\ <ë«sê@~ eT+#√, @~ #Ó&√ ìs¡ísTTkÕÔeTT— @~ ‘·b˛Œ @~ b˛Œ ìs¡ísTTkÕÔeTT.eT+∫ì Ä<Ûës¡eTT #düT≈£îì á ìs¡íj·T+ #dæq≥T¢ #ÓãT‘êeTT. uÛÖ‹ø£yÓTÆq|ü]dæú‘·T\qT πøØ‹˝À uÛ≤$+#·T ≈£î+≤s¡T. eT+∫#Ó&ÉT\ ìs¡íj·÷\Te÷s¡TŒ Òì $<Ûä+>± eTqTwüß\ eTqdüT‡ô|’ eTTÁ~+|üã&ÉT#·Tqï~. á$<Ûä+>± nH˚ø£ $wüj·÷\qT b˛\TÃ≈£îì Ä˝À#·q\T, eTTÁ<ä\T @s¡Œ&ÉT‘·Tqï$. Ç≥Te+Ï |ü]dæú‘·T\qT düMTøÏå+∫ eT+∫#Ó&ÉT\ ìs¡íj·TeTT#˚j·Te …qqï eTq≈£î Ç‘·s¡Á‘ê dæ<ë∆+‘·eTT\ nedüs¡+ ñqï~.

eTq eTqùd‡ nìïÏø° nq>± eT+∫#Ó&ÉT\≈£î, sê>∑<«cÕ\≈£î ø±s¡DeT>∑T#·Tqï~. á Ä˝À#·q\T e÷qdæø£yÓTÆq$. Hê´j·TeTT, <Ûäs¡àeTT,<äj·÷ <ëøÏåD´eTT\T yÓTT<ä\>∑T n+XÊ\‘√ á ô|’ $wüj·÷\qTÁ>∑Væ≤+#·e˝…qT.

n+<ä] eTqdüT‡\T πø Ø‹q düŒ+~+#·TqT, |üì#˚j·TTqT. ø£s¡T@ $<ÛäeTT>± nsTT‘˚ Á|üuÛ≤$‘·T\e⁄‘ês√ n<˚ $<ÛäeTT>± Ç‘·s¡T\˝À≈£L&Ü Á|ü‹<Ûä«ì+#·TqT. á düŒ+<äq\≈£î Á|ü‹düŒ+<äq\T n+<ä]˝À»ì+#·TqT. á ø±s¡DeTT#˚ ø£cÕº\≈£î, qcÕº\≈£î, düTU≤\≈£î kÕÏeTìwækÕqTuÛÑ÷‹‘√ düŒ+~+#·TqT. Ç‘·s¡T\ ø√]ø£\T, uÛ≤yê\T eTq≈£î‘Ó*j·Tø£b˛e#·TÃqT. ø±˙ Ä |òüT≥q\≈£î ø±s¡D≤\T $ì, eTqdüT˝ÀdüŒ+<äq\T ø£\T>∑TqT.

134

n\yê≥T|ü&ÉT‘·T+~. Mπs Ä bÕ|ü≈£î düs¡«+. bÕ|ü ‘·è|æÔøÏ, πøåe÷ìøÏ,XÊ+‹øÏ Mπs ø±s¡D+. nsTT‘˚ _&É¶≈£î ‘·*¢ kÕúq+ #ê˝≤ Á|ü‘˚ ø£eTT.uÛÖ‹ø£yÓTÆq <äèXÊ´\qT ‘·*¢ ‘·q_&É¶≈£î @ $<ÛäeTT>± ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+<√,n<˚ $<ÛäeTT>± Ä _&É¶ À düŒ+<äq\T eè~∆#Ó+<äT‘êsTT.

#·+Ï_&É¶ À á düŒ+<äq\≈£î uÛÑ+>∑eTT ø£\T>∑>±H <«wüeTT, ø√|üeTTyÓTT<ä …’q $<ä«+düø£s¡ ø√]ø£\T á _&É¶ À yÓTT<ä\e⁄‘êsTT. á Á|ü‹|òüT≥qeT+Á‘·eTTqT ãj·T≥ ô|≥º&ÜìøÏ á _&É¶≈£î H˚s¡TŒ‘ês¡T.

#·+Ï_&É¶>±H˚ b˛sê≥eTT yÓTT<ä\e⁄‘·Tqï~. πø edüTÔe⁄ jÓTTø£ÿ<ä«+<ä« yÓ’K]ì á _&É¶ô|’ Á|üjÓ÷–+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. u≤\´eTT˝À,#˚‘·ø±ì‘·qeTT e\¢q÷, n~Ûø£ ø±\>∑eTqeTT e\qq÷ _&É¶≈£î ‘·qqTÁù|$T+#˚ yê]ô|’qH˚ eT≈£îÿe ˝À|æ+#·T#·T+&ÉTqT. Ç<˚ dæú‹ Ä _&É¶ À#ê˝≤ø±\eTT eTTÁ<ä|ü&çb˛‘·T+~. á Á|ües¡Ôq≈£î ø±s¡DeTT ‘·*¢<ä+Á&ÉT Ò.|æ\¢\ Ä˝À#·q\≈£î ‘·*¢<ä+Á&ÉT Ò eT÷\ø±s¡D+.

‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ‘·eT |æ\¢\qT ìj·T+Á‹+#·e …qT. nsTT‘˚ yês¡T‘·eT|æ\¢\qT eT] ø£]ƒq+>±qT, Á≈£Ls¡+>±qT ô|+#·sê<äT. yê] ø±]ƒq´eTTe\q |æ\¢\˝Àì ñ‘ê‡Vü‰ìøÏ uÛÑ+>∑eTT @s¡Œ&ÉTqT. á uÛ≤cÕ uÒ<ÛäeTTø±s¡DeTT>± á _&É¶ ‘·q ndü\T ‘·+Á&ç kÕúqeTT˝À eTs=ø£]ìVæ≤+#·Tø=qTqT. á H˚|ü<∏ä +˝ÀH˚ á _&É¶ À ˙#·yÓTÆq, Á≈£Ls¡yÓTÆqÄ˝À#·q\T ãj·T Ò›s¡T‘êsTT. düŒèVü≤˝ÀqT, düŒèVü≤ Òì dæú‹˝Àq÷ Çy˚Ä˝À#·q\T á _&É¶ À ø=qkÕ>∑&É+ e\¢ n‘·ìøÏ ø£ XÊ|üyÓTÆ rs¡T‘·T+~.

_&É¶ Àì b˛sê≥eTTqT Áù|eT‘√ »sTT+#ê*. _&É¶jÓTTø£ÿ #Ó&ÉTes¡ÔqeTT, ‘·q ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ Áù|eT˝À eTs¡∫b˛e …qT. ø√|üeTT, <«wüeTTyÓTT<ä˝…’q$ Ms¡T Á|ü<ä]Ù+∫q|üŒÏø° n$ Áø£y˚T|”, düŒèVü≤‘√ MÏì

136

q•+#·TqT. nsTT‘ @ u≤\T&ç À m+‘·es¡≈£î e÷s¡T‘·T+~ nqï~ n‘·ìHÓ’»eTTqT ãÏº eT]j·TT n‘·ì ‘·*¢‘√ n‘·ìøÏ ñqï dü+ã+<Ûëìï ãÏºñ+≥T+~.

Á|ü‹ |æ\¢yê&ÉT Áø£yT|” ‘·q HÓ’‹ø£ Á|üÁøÏj·TqT e+XbÕs¡+|üs¡ Ø‹˝Ànqï≥T¢>± n_Ûeè~∆ #düT≈£î+≤&ÉT. ‘·q ‘·*¢ Ä<XÊqTkÕs¡eTT á HÓ’‹ø£Á|üÁøÏj·T n_Ûeè~∆ ne⁄‘·T+~. ÁbÕ<∏ä$Tø£kÕúsTT˝ÀH _&É¶jÓTTø£ÿ düŒ+<äq\ô|’‘·*¢<ä+Á&ÉT\ Á|üuÛ≤eeTT ñ+≥T+~. nsTT‘˚ á Á|üuÛ≤eeTT á |æ\¢\≈£îs¡T∫+#·ø£b˛e#·TÃ. yês¡T Væ≤+∫q Vü‰˝Àø±ìøÏ e´‹πsø£eTT>±ñ+&Ée#·TÃ. ÇÏº yÓ’s¡T<ä´ ø±s¡DeTT#˚ |æ\¢\˝À HÓ’‹ø£ Á|üÁøÏj·TyÓTT<ä\e⁄‘·T+~. ∫qï ej·TdüT‡˝À Áù|eT‘√ Ms¡T <˚«wüeTTqT»sTT+#·>∑\T>∑T‘ês¡T. á $<ÛäeTT>± yê] HÓ’‹ø£ Á|üÁøÏj·T˝À @~eT+#√,@~ #Ó&√ nqï~ ‘·eT Ä˝À#·q\≈£î, ÁøÏj·T\≈£î e]Ô+#·Tø√e&É+ yÓTT<ä\Tô|&É‘ês¡T.

nsTT‘˚ ∫qï|æ\¢\T nH˚ø£yÓTÆq #Ó&ÉT, Væ≤+kÕ‘·àø£ #·s¡´\≈£î‘=+<äs¡>± düŒ+~kÕÔs¡T. |æ\¢\jÓTTø£ÿ ne÷j·Tø£‘·«eTT ø±s¡DeTT>±H˚M]qT+&ç #Ó&ÉT uÛ≤eeTT\qT ‘=\–+#·≥+ ø£wüºeT>∑T#·Tqï~. áH˚|ü<∏ä eTT˝À á |æ\¢\T ô|]– ô|<ä›yê¬s’ mìïs¡ø±\ HÓ’‹ø£ ˇ‹Ô&ÉT\≈£î>∑T] ne⁄‘ês√ eTqeTT Væ≤+#·T ø√e\dæq<˚.

eTs=ø£ ndüVü≤´yÓTÆq n\yê≥T |æ\¢\˝À ñ+≥Tqï~. n<˚, yês¡TnqT≈£îqï~ ‘·eT≈£î »]– rsê\ì |ü≥Tºã&É‘ês¡T. yês¡T ne÷j·T≈£î\T.dü] nsTTq ne>±Vü≤q ñ+&É<äT. nÏº ne>±Vü≤q Òì dæú‹˝À ‘·eTø√]ø£\˙ï »]–b˛yê \qT≈£î+≤s¡T. n+<äT˝À ‘·ù|ŒMT ˝Ò<äìnqT≈£î+≤s¡T. Ä $<ÛäeTT>± nqT≈£îì ‘·eT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ô|’, ‘·eT ø√¬sÿ\T

137

rs¡Ã Ò<äì ø√|üeTT, <˚«wüeTT Á|üø£ÏkÕÔs¡T. yÓT*¢>± ø√|üeTT ‘·>∑TZ‘·T+~.‘·eT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\qT u≤~Û+#êeTqï uÛ≤eq≈£î ˝Àqe⁄‘ês¡T. @<√b˛>=≥Tº≈£îqï u≤<Ûä yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. M]˝À @<√ ø√˝ÀŒj·÷eTqï uÛ≤eqJ$‘ê+‘·+ ñ+&çb˛‘·T+~. BìøÏ kÕj·T+ |æ\¢\≈£î <ä÷s¡+>± ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ≈£L&Ü ‘êeTT @~ ø√s¡T≈£î+fÒ n~ »s¡>±\qï uÛ≤eq˝ÀJ$kÕÔs¡T.

|ü⁄Ïºq Á|ü‹ •Xóe⁄≈£î, düVü≤»eTT>± n+‘·T Òì ø√]ø£\T ñ+≤sTT.nsTT‘ Ä •Xóe⁄ ô|]π>ø=B›, ‘·q ø√]ø£\˝À ø=ìï e÷Á‘·yT HÓs¡ys¡Tqì>∑T]ÔkÕÔ&ÉT. ∫qï|æ\¢\T>± ñqï|ü&ÉT yê]øÏ nqTuÛÑeeTT, ne>±Vü≤qñ+&É<äT. nsTT‘˚ m|ü&√ ˇø£|ü&ÉT ìC≤ìï Á>∑Væ≤+#·ø£ ‘·|üŒ<äT. ‘·qu≤Vü≤´ |ü]dæú‘·T\≈£î nqT>∑TDeTT>± e÷s¡ø£ ‘·|üŒ<äT. n|ü&ÉT Ä •X¯óe⁄≈£î nqTuÛÑe C≤„qeTT ø£\T>∑T‘·T+~. Á|ü‹ •X¯óe⁄ n+‘·sY, ãVæ≤sYeTTKeTT>± ‹Ô&ÉT\qT m<äTs=ÿ+≥÷H˚ ñ+≤&ÉT. nsTT‘˚ MÏì #·ø£ÿìÄ˝À#·q\‘√qT, eT+∫ Á|ües¡Ôq\‘√q÷ |ü]wüÿ]+#·T≈£î+≤&ÉT.

•X¯óe⁄ jÓTTø£ÿ eTqdüT‡ ‹Ô&ÉT\ ø±s¡DeTT>± rÁe n\»&çøÏ >∑T]ne⁄‘·÷ ñ+≥T+~. nsTT‘˚ Ms¡T n_Ûeè~∆ #˚düT≈£îqï qeT÷Hê HÓ’‹ø£Á|üÁøÏj·T Á|üuÛ≤eeTT M]˝À #ê˝≤ø±\+ Á|üuÛ≤e+ #·÷|ü⁄‘·÷ ñ+≥T+~.

eTq ∫qïHêÏ á nqTuÛÑyê\T eTq≈£î >∑Ts¡TÔ+&Ée⁄. nsTT‘˚e÷qdæø£ XÊgy˚‘·Ô\T á $wüj·÷\qT sêã≥º>∑\s¡T. Væ≤b˛ïdædt <ë«sê|æ\¢\ ∫qï|üŒÏ $wüj·÷\H˚ ø±ø£ >∑‘·»qà düàè‘·T\qT ≈£L&Ü eTqdüÔ‘·«y˚‘·Ô\T sêã≥º>∑\T>∑T‘·THêïs¡T. ∫qï|üŒÏ HÓ’‹ø£dæú‹, e÷qdæø£ dæú‹,Ä<Ûë´‹àø£ dæú‘·T\qT Ms¡T ‘Ó\TdüTø√ >∑\T>∑T‘·THêïs¡T. á HÓ’‹ø£ Á|üÁøÏj·TnqTq~ Á|ü‹e÷qe⁄ì ãT~∆ nqTkÕs¡eTT »]π> $y˚ø£ $#·ø£åD≤\düe÷Vü‰s¡eTT.

138

ø±ãÏº u≤\´+˝À #dæq ‘·|ü\T Á|ü‹ ø£ÿs¡÷ ø=+‘· uÛ≤s¡eTT‘√HnqTuÛÑ$dü÷Ô ñ+≤s¡T. BìøÏ ø±s¡DeTT Ms¡T ‘·eT ø√]ø£\qT ∫qïHê≥HnDT#·Tø√e&É+ e\¢. Ä $<Ûä+>± nDÏ– ñqï ø√]ø£\T, ‘·|ü\T nìÁ>∑Væ≤+∫q|üŒÏø°, n$ n|ü&É|ü&ÉT @<√ s¡÷|üeTT˝À e´ø£ÔeTe⁄‘êsTT.Ä $<ÛäeTT>± ‘·q˝À »ìdüTÔqï ñÁ~ø£Ô‘·qT ‘·–Z+#·Tø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.eTs√ $<ÛäeTT>± eTq #·T≥÷º ñqï |ü]dæú‘·T\ ø±s¡DeTT>± eTq˝À ñÁ~ø£Ôdæú‹øÏ >∑T] ne⁄‘êeTT. eTq #˚‘·ø±ì ‘·HêìøÏ eTq nVü≤+ u≤>±Çã“+~|ü&ÉT‘·T+~. eTqeTT Ä•+∫q |òü*‘ê\qT sêã≥º˝Òq|ü&ÉTeTq≈£î á |ü]dæú‹ m<äTs¡e⁄‘·T+~.

eTq˝À eTq≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ eTq #˚‘·ø±ì‘·q+ ø±s¡D+>±eTq nVü≤+ nD>∑>=≥ºã&ç ñqï~. nsTT‘˚ eTq düŒèVü≤‘√ ≈£L&çq eTq#˚‘·ø±ì‘·q+ e\¢, eTq˝À <ë–j·TTqï nVü≤+ eT]+‘· ã\+ |ü⁄+E≈£î+≥T+~. nsTT‘˚ á ñÁ~ø£Ô‘· kÕqT≈£L\ |ü]dæú‘·T\˝À ‘·>∑TZeTTK+|ü≥TºqT. n˝≤>±ø£ @ø±+‘· düeTj·÷\˝ÀqT, @ ø±s¡´eTT˝ÀqsTTHê$|òü\eTT bı+~q|ü&ÉT ìsêX #Ó+~q|ü⁄&ÉT eT∞fl á ñÁ~ø£Ô‘· ô|s¡T>∑TqT.

ˇø£kÕ] HÓ’‹ø£ Á|üÁøÏj·T ø£ •X¯óe⁄˝À n_Ûeè~∆ nsTTq|ü&ÉT, Çø£n|üŒÏ qT+&û ‘·q $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·T+~. ‘êqT#˚dæq #Ó&ÉT|üqT\ uÛ≤s¡eTTqT nqTuÛÑ$düTÔ+~, eT+∫|üqT\ Vü‰sTTìnqTuÛÑ$düTÔ+~. ô|]π>ø=B› á HÓ’‹ø£ Á|üÁøÏj·T ñ‘·ÔeT>∑‹ì #˚s¡Tø√yê*.‘·q dü÷ø£Î Á|ü|ü+#·eTT ‘·qø=ø£ HÓ’‹ø£ Á|üÁøÏj·TqT ˇdü–q~. á HÓ’‹ø£Á|üÁøÏj·T≈£î <Ûë]àø£eTTqT, Ä<Ûë´‹àø£eTTqT ‘êqT CÀ&ç+#·T≈£îHêï&ÉT.

á $<ÛäeTT>± e÷qe⁄&ÉT ìs¡+‘·s¡eTT ø£ dü‘ê´H«wæ>± J$düTÔHêï&ÉT.e÷qe⁄&ÉT eT+∫ >∑TDeTT\‘√ HÓ’‹ø£ JeHêìøÏ n\yê≥T|ü&Ü*. n+‘ø±˙ ndüVü≤»‘·«eTTq≈£î <ä÷s¡eTT>± nHÓ’‹ø£eTT>± J$+#·sê<äT. eTq˝Àì‘·|ü\qT eTqeTT >∑T]Ô+#·&É+ nqï~, eTq HÓ’‹ø£‘·≈£î $\TeqTÄbÕ~+#·&É+ ˝≤+Ï~.

139

14. HÓ’‹ø£ J$

|ü⁄Ïºq @ e´øÏÔ ‘·q ≈£î≥T+u≤ìπø |ü]$T‘·+ø±<äT. n˝≤ |ü]$T‘·yÓTÆ‘˚n~ ˇø£ ø£\Œq>±<∏ä ne⁄‘·T+~. e÷qe⁄&ÉT |ü⁄≤ºø£ ‘·q#·T≥÷º ñqïyês¡+<ä]‘√qT dü+ã+<Ûä u≤+<Ûäyê´\T @s¡Œs¡#·T≈£îì yê]‘√ ø£\dæyÓT\dæJ$kÕÔ&ÉT. C≤rj·T‘·, ≈£î\eTT, eT‘·eTT, uÛ≤wü, dü+düÿè‹ yÓTT<ä …’qs¡+>±\‘√ n‘·qT eTT&ç ô|≥Tº≈£î+≤&ÉT. ‘·qT »ìà+∫q es¡ZeTTq≈£în‘·qT >∑T]Ô+|ü⁄ ø£*– ñ+≤&ÉT.

e÷qe⁄&ÉT πøe\+ ˇø£ e´øÏÔø±<äT. e÷qe⁄&ÉT mes√ ‘Ó\TdüTø√yê\+f…, eTqeTT n‘·ìì @ø±+‘·eTT>± |ü]>∑DÏ+#·sê<äT. e÷qe⁄&ÉTdü+|òüTJ$. ø±ãÏº e÷qe⁄&ÉT dü‘·´eTT. e÷qe⁄&ÉT ‘·qqT ‘êqT>∑T]Ô+#·T≈£îqï $<ÛäeTTq, dü+|òüT+˝À ≈£L&Ü ‘·q>∑T]Ô+|ü⁄qT ø=qkÕ–kÕÔ&ÉT.e÷qe⁄&ÉT @ø±+‘·+>± eTq>∑\&ÉeTqï~ ˇø£ e÷j·T. @ e÷qe⁄&Ó’Hê@ø±+‘·+>± yÓ÷ø£åeTT kÕ~Û+#·&ÉeTH˚~ e÷qe‘ê«ìπø dæ>∑TZ#˚≥T.

nqTuÛÑeeTT‘√ ≈£L&çq e´øÏÔ dü‘·ÿs¡à\‘√ dü‘ê´ìï Á>∑Væ≤+∫ XÊ+‹ìnqTuÛÑ$kÕÔ&ÉT. n‘·qT »qJeq düs¡[˝À ˇø£ uÛ≤>∑eTT. düe÷»eTTqHÓ\ø=ì ñqï #Ó&ÉT n‘·ìô|’ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü<äT. n‘·qT uÛÖ‹ø£ <äèwæºÒø£ Ä+‘·s¡+–ø£ <äèwæº ø£\yê&ÉT. n‘·qT nHø£‘·«+˝À @ø£‘ê«ìï <ä]ÙkÕÔ&ÉT.

n+<ä]˝À ñqï, nìï+Ï dü+|òüTÏ‘· |üs¡TdüTÔqï <Ó’eX¯øÏÔì >∑T]ÔkÕÔ&ÉT.n‘·ìøÏ <˚X¯eT+fÒ n_Ûe÷qeTT ôV≤#·TÃ. <˚X¯ πøåeT+ ø√] n‘·qT ‘·qJ$‘·eTTqT ≈£L&Ü |üD+>± ô|≥º>∑\&ÉT.

#êe⁄ø£+f… ã\yÓTÆq~ Áù|eT, <˚«wüeTì n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. Áù|eTø√dü+ <˚«wækÕÔs¡T. Áù|eT≈£î #êe+fÒ uÛÑj·T+ Ò<äT. eTqdüT‡ uÛÖ‹ø£yÓTÆq~,n+‘·s¡+–ø£yÓTÆq~. n+<ä] Vü≤è<äj·÷\˝À #√≥T dü+bÕ~düTÔ+~.

140

e÷≥‘√ XÊdædü÷Ô, Ä#·s¡D‘√ <ëìì kÕ~ÛdüTÔ+~. <XuÛÑøÏÔ‘√, $qj·T$<Ûj·T\‘√ Á|ü»\≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñ+≥÷ ‘·è|æÔ>±, düTK+>± J$+#ê*.

dü+|òüTeTT ø£ ~e´yÓTÆq πøåÁ‘·eTT, |ü$Á‘·yÓTÆq πøåÁ‘·eTT. dü+|ò üTJe⁄\+<äs¡÷ ÇÏº |ü$Á‘·‘·qT nqTuÛÑ$+#ê*. Á|ü‹ e÷qe⁄&ÉT dü+|òüTeTT˝ÀdüVü≤JeqeTT kÕ–dü÷Ô kÕÏ eTìwæì Áù|$T+#ê*.

Hê´j·Tã<ä∆yÓTÆq JeHêìøÏ Á|ü‹e÷qe⁄&ÉT n\yê≥T |ü&Ü*.n|ü&ÉT HÓ’‹ø£ JeqeTT düT\uÛÑeTe⁄‘·T+~. ìs¡+≈£îX‘·«eTTqT, e´øÏ Ô>∑‘·ÁbÕã\´eTTqT dü+|òüTeTT m|ü&ÉT ìs¡dæ+#·TqT. dü‘· eTTqT e÷Á‘·y˚Tdü+|ò üTeTT nqTdü]+#·TqT. Á|ü»˝Ò düe÷»eTTq≈£î yÓHÓïeTTø£.dü+|òüTeTT˝À ñqïyês¡+‘ê ‘·eT‘·eT u≤<Ûä ‘·\qT, Vü≤≈£îÿ\qT >∑T¬sÔ]–eTdü\e …qT. n≥T¢ ø±ì#√ Vü≤≈£îÿ\T ø√˝ÀŒsTT, ìs¡+≈£îX¯‘·«eTT q≈£îneø±X¯$T∫Ãq yês¡>∑T<äTs¡T.

düe÷»eTT˝Àì düuÛÑT´\+<äs¡÷ eT+∫ yê¬s’q|ü&ÉT Ä düe÷»eTTeT+∫<äì >∑T]Ô+|ü⁄ bı+<äT‘·T+~. #Ó&ÉT es¡ÔqeTT‘√ #Ó&ÉT düe÷»eTTÒs¡Œ&É‘êsTT. dü+|òüTeTT q+<äT e´øÏÔ>∑‘· JeqeTT, kÕ+|òæTø£ JeqeTT,

sê»ø°j·T dü+düú\T yÓTT<ä …’q$ nìïÏ À ≈£L&çq~. n+<äs¡÷ ø£*ùdJeqeTT kÕ–+#ê*. n+<äs¡÷ ø£*ùd ø£wüºdüTU≤\qT nqTuÛÑ$+#ê*.e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq dü<ë#ês¡eTT‘√ ≈£L&çq JeHêìøÏ dü+|òüTeTT m+‘√$\TeìdüTÔ+~. n+<ä] jÓ÷>∑ πøåe÷\ ø√dü+ Ä•düTÔ+~. bÕ≥T|ü&ÉT‘·T+~á dü+|òüTJeqeTT.

e÷qe⁄&ÉT ø£ |ü$Á‘·yÓTÆq J$, πøe\+ »+‘·Te⁄ ø±<äT. e÷qe⁄&ÉTdü<ë#ês¡eTT˝À ‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüT≈£î+≤&ÉT. uÛÖ‹ø£yÓTÆq JeqeTT‘√e÷qe⁄ì |ü]|üPs¡í‘·«eTTqT Á>∑Væ≤+#· ÒeTT. e÷qe⁄&ÉT ùd«#êÃ¤J$. ‘·q

141

ÇcÕºqTkÕs¡eTT J$+#·e#·TÃ. nsTT‘ e÷qe⁄&ÉT ‘·q uÛÖ‹ø£ nedüsê\qTrs¡TÃø√e&Üìπø Áã‘·ø£&É+ Ò<äT. ‘·q Jeq |üs¡e÷e~Ûì >∑T]ÔdüTÔHêï&ÉT.uÛÖ‹ø£yÓTÆq JeqeTT ìkÕ‡s¡e+‘·yÓTÆq~. ÇVü≤|üsê\‘√ ≈£L&çq Jeq$<ÛëqeTTq≈£î n\yê≥T |ü&ç, ‘·q »qàqT kÕs¡úø£+ #˚düT≈£î+≤&ÉT.

Çø£ÿ&É ˇø£ Á|üXï ñ<äsTTdüTÔ+~. @~ ‘·|ü? @~ ˇ|ü? m˝≤ á$wüj·÷ìï ‘Ó\TdüTø√e&É+. ‹XÊg+ qT+&ç düe÷<ÛëqeTT Á>∑Væ≤+#·e#·TÃ.‘·‘·Ô«y‘·Ô\T ‘·‘·«eTTqT ns¡ú+ #düT≈£îì eTq≈£î dü‘· eTTqT n+~+#ês¡T.dü+|òüT+˝À ñqï ˙‹ì, eT+∫ì uÀ~Û+#˚<˚ á ˙‹XÊgeTT. MÏìe÷qe⁄\T Á>∑Væ≤+#ê*, n+‘˚ø±˙ Ms¡T ø=‘·Ô>± ˙‹XÊgeTT\qTs¡÷bı+~+#·sê<äT. HÓ’‹ø£‘· nqï~ j·÷eÁ‘·Œ|ü+#·eTTqT ‹e+‘·eTT>±e÷]Ãy˚j·T&É+ Ò<äT. ø±˙ dü+|òüTeTT ˝Àì eT+∫#Ó&ÉT\T @ kÕúsTT˝ÀñqïB ìs¡ísTTdüTÔqï~. eTq n+‘·sê‘·à e÷Á‘·y˚T eTq˝À @~ eT+#√,@~ #Ó&√ ìs¡ísTTdüTÔ+~.

@~ eT+#√, @~ #Ó&√ nqï~ ø£ Hê´j·T ìs¡íj·TeTT Ä<Ûës¡eTT>±>±ì, n+‘·sê‘·à Á|üuÀ<ÛäeTT>± >±˙ ‘Ó\TdüTø√e#·TÃqT. Hê´j·TyÓTÆqrs¡TŒ˝À n˙ï $e]+|ü kÕ<Ûä eTTø±<äT. Hê´j·TeTT ø=ìï ø√D≤\˝À|ü]o*+|üM\>∑TqT. Hê´j·T ìs¡íj·TeTT eT]j·TT n+‘·sê‘·à Á|üuÀ<ÛäeTT‘√eT+∫#Ó&ÉT\ ìs¡íj·TeTT »s¡>±*.

Hê´j·T ìs¡ íj·TeTqTq~ ø£ åDeTT˝ÀH√, ø=ìï ø±s¡DeTT\Ä<Ûës¡eTT‘√H√ »s¡T>∑Tq~ ø±<äT. nsTT‘˚ á ìs¡íj·÷\T @ø±+‘·eTT>±rdüT≈£îqï n_ÛÁbÕj·÷\T ø±e⁄. Hê´j·T ìs¡íj·TeTT, Hê´j·T XÊgeTTqTÄ<Ûës¡eTT #˚düT≈£îì ñ+≥T+~. nsTT‘˚ eTqeTT nH˚ø£ Á|ü<˚XÊ\˝ÀHê´j·T ìs¡íj·÷\˝À e÷s¡TŒ\T >∑eTìdü÷Ô ñ+≤eTT. ø=ìï dü+<äsê“¤\˝ÀÁ|ü<˚X¯eTT ˇø£ÿ≥sTTq|üŒÏø° ìs¡íj·÷\T e÷Á‘·+ nH˚ø£+>± ñ+≥÷

142

ñ+≤sTT. BìøÏ ø±s¡D≤\T eTq≈£î ‘Ó\TdüT. Á|ü‹ Hê´j·T ìs¡íj·T+˝Àq÷n+‘·sê‘·à Á|üuÀ<Ûä+‘√ Hê´j·T ìs¡íj·TeTT »s¡>∑&Éy˚T á e´‘ê´kÕ\≈£îø±s¡DeTT. uÛÖ‹ø£ <äèwæº‘√ ø±ø£ n+‘·sê‘·à Á|üuÀ<Ûä‘√ #˚dæq Hê´j·Tìs¡íj·TeTT Ò >=|üŒ ìs¡íj·÷\T>± $T–*b˛‘êsTT.

˙wt eTVü‰X¯j·TT&ÉT, uÛÖ‹ø£ <äèwæºøÏ |ü]$T‘·yÓTÆq Hê´j·T ìs¡íj·TeTT$\TeqT dü+‘·]+#·Tø√<äT nì X\$#ÓÃqT. Hê´j·T ìs¡íj·TeTT πøe\eTT$yø£ $#·ø£åD\‘√ ≈£L&çq~. dü‘· yT<√, ndü‘· yT<√ Á>∑Væ≤+#· Òì dæú‹˝Àe÷qe⁄&ÉT ñ+≥THêï&ÉT. >√#·s¡eTT n>√#·s¡eTT jÓTTø£ÿ dü‘· eTT e´ø£ ÔeTe⁄‘·Tqï~. á ø±s¡DeTT#˚ eT‘· dæ<ë∆+‘·eTT, HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\˝ÀdüŒwüº‘· @s¡Œ&É≥+ Ò<äT. nsTT‘˚ á dæ<ë∆+‘ê\˝À eTq n+‘·s¡›s¡Ùq+eT]j·TT dü+düÿè‹ e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~. á düe÷#ês¡eTT eTq≈£î neT÷\´yÓTÆq~ ø±ãÏº HÓ’‹ø£‘· nqTq~ eTq≈£î ˇø£ uÛ≤wü>±qT, ø=\ã<ä›>±q÷ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·Tqï~. mes¡sTT‘˚ |ü]|üPs¡í+>± á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘êìïÁ>∑Væ≤kÕÔs√ yês¡T e÷Á‘·y˚T ‘·|üŒø£ \_› bı+<äT‘·THêïs¡T.

ndü\T e÷qe⁄ì n_Ûeè~∆ ø±+ø£å‘√H˚ á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\T@s¡Œ&çq$. e÷qe⁄\T »+‘·Te⁄\qT eX¯eTT #˚düT≈£îì, ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚Ø‹˝À yêÏì eT\#·T ø√e≥+, Á≈£Ls¡yÓTÆq »+‘·Te⁄\qT ã+~Û+∫ Ä»+‘·Te⁄\qT uÛÑj·T+‘√qT, u≤<Ûä ‘√qT, >±j·TeTT\‘√qT, Äø£*‘√q÷ã\V”≤q|üs¡T#·T#·THêïs¡T. Ä ‘·s¡Tyê‘· yêÏì §+>∑BdüT≈£îì n$ eTq≈£îñ|üjÓ÷>∑|ü&˝≤ •ø£åD ÇdüTÔHêï&ÉT. á •ø£åD bı+~q »+‘·Te⁄\T eTq≈£î@ e÷Á‘·+ Vü‰ì ≈£L&Ü #˚j·Te⁄. Ç<˚ Ø‹˝À HÓ’‹ø£ •ø£åD ù|s¡T‘√e÷qe⁄ì˝À »+‘·T\ø£åD≤\qT ìj·T+Á‹+∫ e÷qe‘ê $\Te\qTô|+#·T≈£îì eT+∫eTìwæ>± J$+#˚+<äT≈£î á HÓ’‹ø£ $\Te\T‘√&ÉŒ&ÉT‘êsTT.

143

ndü\T e÷qe⁄&ÉT @~ eT+#√ Á>∑Væ≤+#·e …qqï, n‘·qT eTT+<äT>±‘êqT J$düTÔqï dü+|òüT+ >∑T]+∫ dü] nsTTq ne>±Vü≤q ø£*– ñ+&Ée …qT. dü+|òüT ‹‘√ eT+∫#Ó&ÉT\qT e÷qe⁄&ÉT Á>∑Væ≤düTÔHêï&ÉT. nsTT‘BìøÏ kÕj·T+ n+‘·sê‘·à Á|üuÀ<ÛäeTT>± @~ eT+#√ @~ #Ó&√ e÷qe⁄&ÉTìs¡ísTT+#·Tø√>∑\&ÉT.

ø£ edüTÔe⁄≈£î nHø£ ø√D≤\Tqï≥T¢>±H ø£ ø£s¡à≈£î ≈£L&Ü nHø£yÓTÆqø√D≤\T ñ+≥Tqï$. á ø±s¡DeTT#, #ùd ø£s¡à≈£î mH√ï \ø£åD≤\T+≥Tqï$.nìï \ø£åD≤\qT, nìï ø√D≤\˝Àq÷ |ü]o*ùdÔ eTq≈£î @~eT+#√,@~ #Ó&√ ‘˚*ø£>± ns¡úeTe⁄‘·T+~.

eTqe÷#·]+#˚ Á|ü‹ø£s¡à≈£î @<√ ˇø£ ø√DeTTqT+&ç düeTs¡ú‘· ñ+≥Tqï~. n$#Ó&É¶ ø£s¡à\sTTq|üŒÏø°, ñ<ëVü≤s¡D≈£î <=+>∑‘·qeTT,ã+<ÛäT‘·«eTT ø√dü+ ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&ÉT≥, #Ó&ÉT dü+düú\qT düeT]ú+#·T≥yÓTT<ä …’q$. n+‘ø±<äT, ø£s¡Ôe´ ìs¡«Vü≤D˝À $yø£eTT‘√ e]Ô+∫q|üŒÏø°n~ |æ]øÏ‘·qeTT>± nqTø√e&É+, <ÛÓ’s¡´+, ìs¡¢ø£å´+ yÓTT<ä\sTTq$Ç≥Te+Ï nH˚ø£ ø£s¡à\qT nH˚ø£ ø√D≤\‘√ #·÷dæq|ü&ÉT, @ ø√D+˝À#·÷ùdÔ eT+#√, @ ø√D+˝À #·÷ùdÔ #Ó&ÉT e´ø£ÔeTe⁄‘·T+<√ nqï~ e´øÏÔ>∑‘·ìs¡íj·TeTTô|’ Ä<Ûës¡|ü&çj·TTqï~. <=+>∑‘·q+ Äø£*u≤<Ûä≈£î ‘·≥Tºø√ Òø£#˚kÕq+≤&ÉT. <=+>∑‘·qeTqï~ mes¡÷ #˚j·T≈£L&É<äT. Äø£* u≤<Ûä≈£î‘·≥Tºø√ Òø£ <=+>∑‘·q+ ‘·|üŒì ‘Ó*dæ ≈£L&Ü #˚kÕÔ&ÉT.

nsTT‘˚ kÕe÷q´yÓTÆq HÓ’‹ø£ rs¡TŒqT nìï ø√D≤\˝Àq÷$eT]Ù+#·&É+ »s¡>∑<äT. πøe\+ πø ø√DeTTqT Ä<Ûës¡eTT #˚düT≈£îìñ+≥T+~. @ $wüj·TeTTq≈£î dü+ã+~Û+∫ |ü]o*+|üã&ÉT‘·T+<√, Äø√DeTTqT e÷Á‘·y˚T |ü]o*+#·ã&ÉTqT. $T>∑‘ê ø√D≤\‘√ $wüj·T|ü]o\q »s¡T>∑<äT.

144

dü‘·ÿsêà#·s¡D e\¢ @ø±+‘·<äèwæº n\e&ÉT‘·T+~. e÷qe⁄ì <äèwæºeTs¡\Ã&ÜìøÏ $_Ûqï ø√D≤\‘√ $wüj·TeTTqT |ü]Á>∑Væ≤+#·&É+»s¡T>∑T‘·Tqï~. <ä«+<ä«yÓ’K]e\¢ $wüj·TeTTqT eTs√ s¡ø£eTT>± ns¡úeTT#˚düTø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

Á|üø£è‹øÏ, uÛÖ‹ø£ |ü<ës¡úeTTq≈£î, »]–q dü+|òüT≥q\≈£î eT<Ûä´dü+ã+<ÛäeTT ø£*– ñ+&ÉT≥ eTqyÓTiT>∑T<äTeTT. eTqeTT á $X«eTT˝Àˇø£ uÛ≤>∑y˚T ‘·|üŒ y˚s¡Tø±<äT. n+<äTπø Á|üø£è‹ X¯≈£îÔ\≈£î nr‘·T\T>± ø±ø£˝Àã&ç ñ+≥THêïeTT.

145

15. eT‘·+, e÷qe‘·«+

HÓ’‹ø£ $\Te\ j·T+<äT ø=ìï ˝À≥TbÕ≥T¢ ñ+&Ée#·TÃqT. Ä˝À≥TbÕ≥¢qT eT‘·eTT ù|s¡T‘√ dü]~<äT›ø√e˝…qT. á H˚|ü<∏ä´eTT˝ÀeT‘·eTT nedüs¡yÓTÆj·TTqï~.

$$<Ûä eT‘· Á|üe#·Hê\˝À e÷s¡TŒ\T e´ø£ÔeT>∑TqT. eT‘· $wüj·TeTT\|ü≥¢ ÁX¯<ä∆ #·÷|æq|ü⁄&ÉT, me]øÏyês¡T ‘·eT eT‘· Á|üuÀ<Ûä\ô|’ ÁX¯<ä∆qTe´ø£ÔeTT #j·TT<äTs¡T. Ç< eT‘· #Ûê+<ädüeTT. eT‘·eTT nqTq~ n+<ä]ø°eT+∫ì, Äq+<äeTTqT n+~+#·TqT.

dü‘·ÿsêà#·s¡D eT‘·eTTq≈£î ÄbÕ~+#·ã&çq~. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷dü‘·ÿsêà#·s¡D≈£î eT]j·TT eT‘·eTTq≈£î ñqï düìïVæ≤‘· dü+ã+<ÛäeTTqTÁ>∑Væ≤kÕÔs¡T. eT‘·eTT ù|s¡T #Ó|ü≈£îì Áã‘·T≈£î‘·÷ #Ó&ÉTø£s¡à\≈£î n\yê≥T|ü&çqyê&ÉT yÓ÷dü>±&˚. eT‘· $wüj·TeTT\T ‘Ó\TdüT≈£îqï+‘· À kÕ|òü\´‘·ñ+&É<äT, yêÏì Ä#·]+#·T≥˝À kÕ|òü\´‘· ñ+≥T+~. dü‘·ÿsêà#·s¡DÒC≤„q+. á C≤„qy˚T kÕøå±‘êÿsêìøÏ <ë]rdüTÔ+~.

dü‘·ÿs¡à\T eT‘·eTTø±<äT. dü‘·ÿsêà#·s¡DÒ ‘·q J$‘·eTT. dü‘·ÿsêà#·s¡D˝ÀH ‘·q ñìøÏ. ñqï<ä+‘ê ‘·q˝ÀH ñ+~. uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#·eT+‘êbÕøÏåø£yT. eTqeTT, ãj·TÏ Á|ü|ü+#·eTT HÓ’‹ø£eTTH qeTTà≈£îì J$+#ê*.n<˚ eTq düs¡«dü«eTT. HÓ’‹ø£‘· nqTq~ eTq \ø£å eTTqT dü÷∫+#·TqT,ø±˙ eTq nqTuÛÑeeTTq≈£î >∑eT´eTT Ò<äT. HÓ’‹ø£‘· nqTq~ uÛ≤eeTT\düe÷Vü‰s¡eTT.

eT‘·eTqTq~ dü‘·ÿsêà#·s¡D ø£Hêï $Tqï. eT‘·|üs¡eTT>± ˇø£edüTÔe⁄qT edüTÔe⁄>± #·÷kÕÔeTT. Ä edüTÔe⁄ eTqeTT ø±<äT, y˚s¡T>±

146

ñ+~. Ä edüTÔe⁄ ì»eTT>±H˚ >√#·]+#·TqT. á $X¯«eTTq ì»eTTø±ì<˚B edüTÔe⁄>± |ü]>∑DÏ+|ü ã&É<äT. e÷qe⁄&ÉT ≈£L&Ü nXÊX¯«‘·y˚T.á ø±s¡DeTT#˚ πøe\+ HÓ’‹ø£‘· nqTq~ eT‘·|üs¡eTT>± dü]b˛<äT.

eT‘·eTTq≈£î ˇø£ edüTÔe⁄ ø±yê*. Ä edüTÔe⁄ >∑TD≤r‘·yÓTÆq~,nq+‘·yÓTÆq~, eTqdüT‡q≈£î Á>±Vü≤´eTT ø±ì~. n~ ìsêø±s¡yÓTÆq~,nq>± edüTÔe⁄>± >±˙ eTìwæ>± >±˙ ñ+&Éì~. n~ m\¢y˚fi¯˝≤dü+|üPs¡íeTT>±H˚ eTqTq~. n<˚ ~e´‘·«eTT.

~e´‘·«+ dü‘· yÓTÆq~. BìH˚ Á>∑Væ≤+#·e …qT, nqTuÛÑ$+#·e …qT.n+<äT˝ÀH eTqe …qT. Hê˝À ñqï uÛÑ>∑e+‘·T& dü‘· eTT. nìï edüTÔe⁄\˝Àq÷ á ~e´ |ü<ës¡úeTT ñqï~. Ä miTπø dü‘· eTT. <ëìH˚ n+<äs¡÷Á>∑Væ≤+#·e …qT. nsTT‘ @ø£‘·«+˝À nHø£‘·«+qT Á>∑Væ≤+#·&É+ e\¢, nHø£edüTÔe⁄\T>± e÷qe⁄\T ÁuÛÑeT|ü&ÉT‘·THêïs¡T. ñqï~ πø dü‘· eTT. n~nH˚ø£ Ø‘·T\˝À Á>∑Væ≤+|üã&ÉT‘·Tqï~.

HqT HH. nVü≤+ÁãVü‰àdæà. nq>± eT‘·|üs¡eTT>± eTq Ç#Û·Ã≈£î eTq˝Àì~e´‘·«eTTq≈£î dü+ã+<ÛäeTT ñqï~. eTq dæú‹ eTq≈£î n>√#·s¡eTT>±ñqï~. Ä ~e´‘·«eTT‘√ eTqeTT y˚s¡T>± uÛ≤$+#·T≈£îì, eTqeTT Ç~,eTqeTT n~ nì Væ≤+#·T≈£î+≥THêï+. n˝≤ø±ø£, Ä ~e´‘·«eTT‘√eTqeTT $©qyÓTÆ dü‘· eTTqT Á>∑Væ≤+#·e …qT.

eT‘·eTTq≈£î qeTàø£eTT Á|ü<ÛëqeTT. <˚ìHÓ’‘˚ eTqeTT dü‘· eTT>±Á>∑Væ≤kÕÔyÓ÷, <ëìô|’ dü+|üPs¡íyÓTÆq qeTàø£+ ñ+&Ée …qT. n~ eTqø£+f…y˚s¡Tø±<äì >∑T]Ô+#·e …qT. n<˚ eTq >∑eT´eTT, Ä<äs¡ÙeTT, ø√]ø£. eTqn_ÛÁbÕj·T+ á dü‘· eTT‘√ @ø°uÛÑ$+#·e …qT. ñqï~ ˇø£ÿfÒ dü‘· eTT,n~ nH˚ø£eTT>± e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~. ø±s¡DeTT, ‘·qqT ‘êH˚ Áù|$T+#·Tø√e&ÜìøÏ, ‘·qqT ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ.

147

dü‘· eTTqT Á>∑Væ≤+#·&ÜìøÏ qeTàø£y˚T Á|ü<Ûëq+. uÛÖ‹ø£eTT>± ádü‘·éTT nH˚ø£eTT>± e´ø£ÔeT>∑TqT. n+‘·s¡+>∑eTTq e÷qe‘·«eTT~e´‘·«eTTq Ç$T&çb˛e⁄qT. qeTàø£y˚T Á|ü<ÛëqeTT. mes¡sTT‘˚ á ~e´#Ó’‘·qéTTqT nqTuÛÑ$düTÔ+≤s√, yês¡T á ~e´ #Ó’‘·qéTT˝ÀH J$kÕÔs¡T.n+‘ê uÛÑ>∑e+‘·Tì <äj·T. Äj·Tq nqTÁ>∑Vü≤y˚T. Äj·Tq dü+ø£\Œy˚T.

Ä<Ûë´‹àø£eTT˝ÀH HÓ’‹ø£eTT Ç$T&ç ñ+≥Tqï~. eT‘·eTT Ä#·s¡D‘√≈£L&çq~. dü‘·ÿsêà#·s¡DÒ e÷qe⁄ì ø£s¡ÔeýÓTÆ ñqï~. nìï dü‘·ÿs¡à\TeT‘· |üs¡yÓTÆqy˚. ø±ãÏº nìï eT‘ê#êsê\T HÓ’‹ø£yÓTÆqy˚. e÷qeeTqT>∑&Éπø eT‘·eTT nedüs¡eTT. á Á|ü|ü+#·eTTq e÷qe⁄ìøÏ ~X¯,>∑eTéTTqT #·÷|æ+#·Tqy˚ eT‘·eTT. á $X¯«eTTq≈£î eT‘·eTT qT+&çy˚s¡T#˚dæq Ç+ø£ #˚j·T&ÜìøÏ @MT $T>∑\<äT.

eT‘·eTT nìï s¡+>∑eTT\˝ÀqT Ç$T&ç ñ+≥Tqï~. n$ XÊgkÕ+πø‹ø£eTT q+<äT, kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡´Áø£e÷\+<äT, ø£fi¯\j·T+<äT,kÕ+|òæTø£ JeqeTT yÓTT<ä …’q$. Ç+<ä* ø£s¡à\ìïj·TT HÓ’‹ø£eTT Ò. eT‘·eTTeT‘·eTTq≈£î eT<Ûä kÕeTs¡dü eTT ø√˝ÀŒsTTq |ü]dæú‘·T\˝À, HÓ’‹ø£eTT>±q÷ uÒ<Ûä uÛ≤eeTT\T bı&É#·÷|ü⁄qT. ø±˙ eT‘·eTTq≈£î HÓ’‹ø£‘·≈£î eT<ÛäuÒ<ÛäeTT\T ñ+&Ée⁄.

uÛÑ>∑e‘Y kÕøå±‘êÿs¡ ì$T‘·ÔyÓTÆ »]π> kÕ<Ûäq eT‘·eTT˝À Ç$T&çñ+≥Tqï~. eT‘·+ s¡T∫ Ò≈£î+&Ü HÓ’‹ø£‘· ì\ã&É<äT. HÓ’‹ø£‘·‘√ eT‘·eTTq+<äT |ü⁄s√>∑eTqeTT ñ+≥T+~. eT‘·eTTMT<ä qeTàø£eTT @s¡Œ&ÉT‘·T+~.nqTuÛÑeC≤„qeTT‘√ @s¡Œ&˚<˚ eT‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q |ü⁄s√>∑‹.mø£ÿ&Ó’‘ kÕøå±‘êÿs¡eTT ø±qsê<√ nø£ÿ&É qeTàø£eTT, eT‘·eTT ø£qã&Ée⁄.eT‘·eTT‘√ HÓ’‹ø£ Á|ües¡Ôq uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À Ç$T&ç ñ+≥T+~.

149

nsTT‘˚ Çø£ÿ&É ˇø£ Á|üX¯ï m<äTsö‘·Tqï~. ndü\T á ‘ê+Á‹ø£X≈£îÔ\ e\¢ HÓ’‹ø£‘· n_Ûeè~∆ j·T>∑THê nì, ‘·q≈£î dü+ã+~Û+∫q<~j·TT‘ê´>∑eTT #˚j·Tq+‘· es¡≈£î Á|ü‹eTìwæ kÕ«s¡úeTT‘√H˚ e´eVü≤]+#·TqT.ã\T\ düeTs¡ŒD, yÓ÷dü|üP]‘· ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T, ‘ê+Á‹ø£ ø£s¡à\Tã\e+‘·eTT>± eT+Á‘√#·Ã¤s¡D yÓTT<ä …’q ø±s¡ Áø£e÷\T ‘ê+Á‹ø£ XøÏÔø√düyT»s¡T|ü⁄<äTs¡T. á ‘ê+Á‹ø£ XøÏÔe\¢ @ $<ÛäyÓTÆq \_∆ e÷qe⁄&ÉT bı+<ä&ÉT.<äXÊìπs›X¯+ Ò≈£î+&Ü Á|üj·T‘·ïeTT\T #˚j·T&É+, nVü≤+ø±s¡+ ô|+#·Tø√e&É+ »s¡T>∑TqT. dü‘· eTTqT eTs¡∫, e÷j·T≈£î ˝Àã&ç ÇÏº ‘ê+Á‹ø£X¯≈£îÔ\≈£î Äø£]¸‘·T\e⁄‘·THêïs¡T.

eTq eT‘ê#ês¡ s¡÷|üø£s¡Ô\T nVü≤+ø±s¡ HêXeTTø±ì Ád”Ô |ü⁄s¡Twüß\#˚eT]j·TT C≤„qeTT |üP]Ô>± bı+<äì yê]#˚ s¡÷bı+~+|üã&çq, eT‘·eTT\ìïÏ ÀqT Nø£Ï eT]j·TT uÛÑj·÷qø£ ø√D≤\T ñ+≥Tqï$. M]e\¢nqT≈£îqï eT+∫ kÕ~Û+#· Òø£ b˛‘·THêïs¡T. nìï eT‘ê#êsê\˝Àq÷ñÁ<ø£eTT\qT ¬s#·Ã>=≥Tº |ü<ä∆‘·T\qT dæ<ë∆+‘ê\qT bÕÏdüTÔHêïs¡T. MÏe\¢eT+∫ »s¡T>∑T‘·Tqï~ ø±˙ bÕøÏåø£eTT>±H˚ me] kÕ<ÛäqqT nqTdü]+∫yês¡T eT÷\´eTTqT #Ó*¢düTÔHêïs¡T. ø=+‘·eT+~ uÛ≤y√Á<˚ø±\‘√$Á>∑Vü‰sê<Ûäq\T dü\T|ü⁄‘·THêïs¡T. nsTT‘˚ M] <äTs¡<äèwüº+ ø=B›, Ms¡T$Á>∑Vü‰sê<Ûäqπø |ü]$T‘·eTe⁄‘·THêïs¡T. n˝≤ |ü]$T‘·eTT ø±ìyês¡T, ‘·eTnVü≤eTTqT HêXeTT #düT≈£îì, Ä<Ûë´‹àø£ |ü⁄s√>∑‹ kÕ~Û+∫, uÛ≤y√Á<ø±\≈£înr‘·+>± uÛÑ>∑e<ësê<Ûäq\T dü*|æ ‘·]+#·T#·THêïs¡T.

150

16. HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·+n. HÓ’‹ø£ XÊg+:

nHø£‘·«eTT\‘√ ≈£L&çq á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\ j·T+<äT @ø£‘·«eTTqTÁ>∑Væ≤+#˚ ~X¯>±, kÕeTs¡düéTT‘√ ≈£L&çq \ø£åéTT\qT e÷qe⁄&ÉT>∑T]Ô+∫, Á>∑Væ≤+∫ kÕ~Û+#·e …qT. uÛÑ>∑e+‘·T&çøÏ dü+|üPs¡í X¯s¡D≤>∑‹eVæ≤+#·&ÉyT á n+‹eT \ø£å eTì #ê˝≤eT+~ uÛ≤eq. M]˝À ø=+<äs¡TuÛÑ>∑e+‘·TìøÏ dü+|üPs¡í Xs¡D≤>∑‘·T\e⁄‘·THêïs¡T. Ç+ø=+<äs¡T Á|üC≤πøåeTyT\ø£åéTT>± ‘·eT J$‘ê\qT r]Ã~<äT› ≈£î+≥THêïs¡T. eT]ø=+<äs¡Tn+<ä]ø° eT+∫ì uÀ~Û+∫, eT+∫ì n+~+# ÄÁXe÷\ dü+<XeTT\qTbÕÏd üT ÔHêïs ¡T, eT]ø=+<äs ¡T ‘ ·eT ø £s ¡ Ôe´ø £sêàqT kÕs ¡eTTq&ÉT#·T≈£î+≥THêïs¡T. Ms¡+<äs¡÷ ≈£L&Ü πø dæ<ë∆+‘·eTTqT nqTdü]+∫eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·THêïs¡T.

˙‹ XÊgeTTqT nqTdü]+∫ HÓ’‹ø£ $\Te\qT Ä#·]+∫q+‘·e÷Á‘·eTTq \ø£åéTT kÕ<ÛäéTTø±<äT. á HÓ’‹ø£‘·≈£î ....... eT]+‘·CÀ&ç+∫q|ü&˚ eTq≈£î eT]+‘· |òü*‘·eTT\T ø£\T>∑T#·Tqïeì eTqnqTuÛÑyê\T ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï$. ø=+<äs¡T Ä‘·à kÕøå±‘êÿs¡eTT˝ÀH eTqeT+∫ñ+<äì, eT]ø=+<äs¡T |ü$Á‘·‘· ÀH˚ eTqeT+∫ ñ+<äì, eT]ø=+<äs¡TdüTK dü+‘√wüeTT\j·T+<˚ eTqeT+∫ ñqï<äì, eT]ø=+<äs¡T ‘·eTø√]ø£\qT HÓs¡y˚s¡TÃ ø√e&É+˝ÀH˚ ‘·qT eT+∫ ñ+<äì uÛ≤$düTÔHêïs¡T.Ms¡+<ä] n+‹eT \ø£å eTT ˇø£ÿfÒ.

Á|ü‹HÓ’‹ø£ |ü]dæú‹øÏ ø£ Á|ü‘´ø£yÓTÆq |ü]D≤eTeTT m<äTs¡e⁄ qqTq~ì»eTTø±<äT. @ ø£s¡à Ä#·]+#ê\Hêï |òü*‘·eTT eTT+<äT Væ≤+#·Tø√yê*.|òü*‘·eTT qqTdü]+#˚ ø£sêà#·s¡D Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~. |òü*‘·eTTqT

?

151

<äèwæº À ô|≥Tº≈£îì ø£ eT+∫ |ü<ä∆‹ì ø£ìô|Ïº <ëìì neT\T #˚j·÷*.ø±ãÏº $#ês¡D nqï~ #ê˝≤ nedüs¡+. nq>± ãT~∆øÏ |üì#ÓbÕŒ*.HÓ’‹ø£ yÓ’|òü˝≤´\≈£î ø±s¡DeTT eTq ìs¡¢ø£åéTT, eTq ndüeTs¡ú‘·,<äj·÷<ëøÏåDéTT\ ˝À|ü+, |üø£åbÕ‘· yÓ’K]. á H˚|ü<∏äéTT˝À HÓ’‹ø£HÓ’|ü⁄DéTTq≈£î eTqeTT ÁX¯<ä∆‘√qT, <äj·÷<ëøÏåDéTT\‘√qT n+<ä]ø°ÄyÓ÷<äyÓTÆq e÷s¡ZeTT˝À |üj·Tì+#·T≥, düeT‘·T\éTT‘√ eéVü≤]+#·&É+,$wüj·÷e>±Vü≤q ø£*– ñ+&É&É+, $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ eéVü≤]+#·&É+#˚j·÷*.

eTqeTT mH√ï ∫≈£îÿdüeTdü \˝À ∫≈£îÿ≈£î+≥÷ ñ+≤eTT. H˚qT|üÏºq ≈£î+<˚\T≈£î eT÷&˚ø±fi¯ófl nì yê~+#˚yês¡T ñqï+‘· es¡≈£LdüeTdü´\T düeTdæb˛e⁄. eTqeTT ì‘·éTT mH√ï \ø£åéTT\ ø√dü+Á|üj·T‹ïdüTÔHêïeTT. nì Äs√>∑ + ø√dü+, dü+|ü<äø√dü+, ù|s¡TÁ|ü‹wüº\ø√dü+, ùdïVü≤+ ø√dü+, |ü$Á‘·‘· ø√dü+, $<ä ø√dü+, HÓ’‹ø£ $\Te\ø√dü+, Hê´j·T+ ø√dü+, kÕe÷õø£ ùde\ø√dü+. nsTT‘˚ MÏ kÕ<Ûäq˝ÀeTqeTT ì‘· eTT mH√ï $|ü‘·ÿs¡ |ü]dæú‘·T\qT m<äTs=ÿ+≥THêïeTT. ø=ìï|ü]dæú‘·T\˝À düe÷<ÛëHê\T <=s¡ø£ø£ Çã“+<äT\T m<äTs=ÿ+≥THêïeTT.

Á|ü‘´ø£+>± HÓ’‹ø£ $\Te\ Ä#·s¡D\˝À m<äTs¡jT´ ‘ês¡‘·e÷´\qT@$<ÛäeTT>± |ü]wüÿ]+#·Tø√yê* nqï<ëìøÏ dü] nsTTq C≤„qeTT˝À|æ+#·T#·Tqï~ eTqeTT @~ ø√s¡T≈£î+fÒ <ëìì bı+<ä˝ÒeTT.Äs√>∑éTTqT, dü+|ü<äqT, $<ä´qT, Hê´j·TeTT yÓTT<ä˝… ’qyêÏìø√s¡T≈£î+≤eTT ø±˙ <ëìì bı+<ä˝Òø£b˛e#·TÃqT. Ä#·s¡D ø±yê*Ä#·s¡D Á|ü‘˚ ø£yÓTÆq~, ÁX¯<ä∆‘√ ≈£L&çq~, $•wüº yÓTÆq~, e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq~.ø±ãÏº ø£s¡à\ |òü ≤\qT ìs¡ísTT+#˚≥|ü&ÉT á n+XÊ\˙ï |ü]o*+#·e\dæq<˚.

?

152

ˇø£e´øÏÔ Äs√>∑ eTTqT ø√s¡T≈£î+≥THêï&ÉT n+fÒ n‘·ìøÏ Äs√>∑ +>±ã‘·ø±\qï ø√]ø£ ñ+&ÉãÏº, ˇø£ e´øÏÔ Hê´j·T+ ø√dü+ Äsê≥|ü&ÉT‘·THêï&É+fÒ n‘·ìøÏ Hê´j·T+>± ã‘·ø±\qï ø√]ø£ ñ+&É ãÏº. nsTT‘˚e´øÏÔ e´øÏÔø° Ä#·s¡D˝À uÒ<Ûë\T e´ø£ÔeTe⁄‘·Tqï$. á ø±s¡DeTT# ø£e´øÏÔÄ#·s¡D‘√ dü|òü\‘· #Ó+~q |òü\eTTqT eTs=ø£e´øÏÔ bı+<ä Òø£ b˛‘·THêï&ÉT.eTìwæøÏ Äs√>∑ eTT eTTK´y˚T. Äs√>∑ + ø√s¡ì e´øÏÔ ñ+&É&ÉT. nsTT‘˚J$‘·eTqï~ @<√ ˇø£ÿ yê´|üø£eTT‘√ kÕπ>~ø±<äT. mH√ï yê´|üø±\‘√kÕπ>~ J$‘·eTT. mìï yê´|üø±\‘√ kÕ–q|üŒÏø° Äs√>∑ + ñ+fÒH˚n˙ï kÕ~Û+#·e#·TÃ, Äq+~+#·e#·TÃ.

eTq+ @<Ó’Hê kÕ~Û+#ê\+fÒ HÓ’‹ø£ $\Te\T nedüs¡+. HÓ’‹ø£$\Te\ Ä#·s¡D‘√H dü‘·Œ¤*‘ê\qT Ä•+#·e#·TÃ. eTq e´edüú À mH√ï˝À≥TbÕ≥T¢ ñ+≥Tqï$. á À≥TbÕ≥T¢ ø=ìï Á|ü‘´ø£‘·\qT dü+‘·]+∫≈£îìñ+≥Tqï$ á À≥TbÕ≥¢≈£î kÕeTs¡dü eTT À|æ+#·TqT. á ø±s¡DeTT#|ü]dæú‹ì ≈£åîDí+>± |ü]o*+#·e …qT. À≥TbÕ≥¢qT >∑T]Ô+#·e …qT. n<$<ÛäeTT>± Ä |ü]dæú‹ qT+&ç eT+∫ì ≈£L&Ü Á>∑Væ≤+#·e …qT. n+‘·s¡›èwæº‘√|ü]dæú‹ì |ü]o*+#·e …qT. eTq nqTuÛÑyê\qT ≈£L&Ü »‘·|üs¡#·e …qT.á HÓ’‹ø£ $\Te\qT |ü]o*+#·e\dæq n+X¯eTT\T Äs√>∑´+,dü+|ü<ä\T, ÁX¯eT|ü&ÉT ‘·‘·«+, $T‘êVü‰] ø±e&É+, $qj·T+, kÕeTs¡dü´<Û√s¡DÏ, H˚s¡TÃø√yê\H˚ ‘·|üq, |ü$Á‘·‘·≈£î ÁbÕ<Ûëq´+, #=s¡yê, <Û Ó’s¡ eTT,z|æø£, q÷‘·q‘·«+, ÁX<ä∆‘√ ≈£L&çq |ü]ÁXeT\‘√ bÕ≥T eT¬sH√ï \ø£åD≤\ÄeX¯ ø£‘·qT >∑T]Ô+#ê*. á $<ÛäyÓTÆq $X‚¢wüD ø=\e÷ìø£yÓTÆq~. áH˚|ü<∏ä +˝À eTq ˝À≥TbÕ≥¢qT |ü]o*+∫q yêÏ ìyês¡D≈£î dü]jÓÆTqe÷sêZ\T <=s¡≈£îqT. eTq≈£î Ä<äsêÙìøÏ ì\ã&ÉT e´≈£îÔ\ J$‘·eTT ÒÇÏº |ü]dæú‘·T\≈£î düe÷<Ûëq+>± n<ä›eTT |ü&ÉT‘·THêïsTT.

153

á HÓ’‹ø£$\Te\T j·÷+Á‹ø£eTT>± Ä#·]+#˚ ìj·Te÷\T ø±e⁄.á HÓ’‹ø£$\Te\ nedüs¡eTTqT eTT+<äT>± Á>∑Væ≤+#·e …qT. @ düeTdü ≈£î@@ HÓ’‹ø£ $\Te\ nedüs¡eTTqï<√ eTT+<äT>± dü<ëe>±Vü≤q‘√Á>∑Væ≤+#·e …qT. eTqeTT n#·]+# HÓ’‹ø£ $\Te\ô|’ eTq≈£î dü<ëe>±Vü≤qñqïs√Eq, @ düeTdü´≈£î |ü]cÕÿs¡eTT @$TÀ, m˝≤ kÕ~Û+#ê˝À‘Ó\TdüTÔ+~. <ëì Á|üø±s¡eTT Ä#·s¡D≈£î |üPqT≈£î+≤eTT.

düŒwüº‘·‘√ ≈£L&çq $\Te\ jÓTTø£ÿ >∑eTéTT ¬s+&ÉT Ø‘·T\ ìs¡íj·TyÓTÆñ+≥T qï~. ˇø£Ï ø±s¡DeTT, ¬s+&Ée~ ø±s¡éTT. ãTTEyÓ’q~,ìs¡÷|æ+|üã&çq$. ø±s¡DeTTqT ãÏº ø±s¡éTT Ä<Ûës¡|ü&ÉT#·Tqï~.ø±s¡DeTTq≈£î ‘·–q ø±s¡ eTT ÁbÕeTTK´‘·qT dü+‘·]+#·Tø=qTqT. BìÄ<Ûës¡eTT#˚ eT∞fl ø±s¡DeTT\T ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T>± Á>∑Væ≤+#·&ÉyÓTÆq~.ˇø£Ï n+‘·s¡Z‘· ø±s¡D≤\T, ¬s+&Ée~ uÛÖ‹ø£ ø±s¡D≤\T. n+‘·s¡Z‘·ø±s¡DeTT\T n+‘·s¡›èwæºì, Ä<äs¡ÙeTTqT n+~+#·T#·Tqï~. uÛÖ‹ø£ø±s¡D≤\T uÛÖ‹ø£ |ü<ësêú\qT #·÷|æ+#·T#·Tqï~. n+‘·s¡›èwæº |ü$Á‘·‘·qTÄbÕ~+#·T#·Tqï~. uÛÖ‹ø£ ø±s¡D≤\T Ä]úø£<äèwæº ø£*– ñ+≥Tqï~. á¬s+&ç+Ï eT<Ûä e´‘ê´düeTT, Ä#·s¡D˝À #ê˝≤ u≤<Ûëø£s¡eTT>± ñ+≥Tqï~.<Ó’q+~q J$‘êìøÏ á ¬s+&ç+Ï eT<Ûä kÕeTs¡dü eTT yê+#Û· j·TeTT.

ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À á HÓ’‹ø£ $\Te\|ü≥¢, Äs√>∑ eTT, dü+|ü<ä\T,ø£fi¯\T XÊgkÕ+πø‹ø£ HÓ’|ü⁄D≤´\qT ìs¡¢ø£å eTT‘√ |üø£ÿq ô|&ÉT‘·THêïeTT.á dü+<äsê“¤\˝À m<äTs¡jT´ À≥TbÕ≥¢qT $yø£ $#·ø£åD\‘√ |ü]wüÿ]+∫dü]~<ä›e …qT. Á|üø£è‹ ìj·Te÷\T düVü≤»eTT>± »s¡>∑e …qT. Á|üø£è‹øÏ$s¡T<ä∆eTT>± eéVü≤]+∫q ‘·|æŒ<ë\T »s¡T>∑TqT. á H˚|ü<∏äéTT˝Àe÷qe⁄&ÉT ‘·q HÓ’‹ø£ u≤<Ûä ‘·\qT >∑T¬sÔs¡T>∑e …qT.

154

HÓ’‹ø£ y˚‘·Ô\T HÓ’‹ø£eTTq≈£î, Á|üø£è‹ düVü≤»eT>∑T ø±s¡ Áø£e÷\≈£îeT<Ûä qTqï e´‘ê´kÕ\qT >∑T]Ô+#ês¡T. nsTT‘ HÓ’‹ø£ J$‘·eTTq≈£î Á|üø£è‹ìj·Te÷\≈£î eT<Ûä >∑\ n$HêuÛ≤e dü+ã+<ÛäeTT, kÕeTs¡dü eTT n+<äs¡÷Á>∑Væ≤+#·e …qT. Á|üø£è‹Ø‘ê´ eTq <Ó’q+~q J$‘·eTT˝À mH√ï e÷s¡TŒ\Tdü+uÛÑ$+#·T#·T+&ÉTqT. á ø√DeTT˝À eTqeTT >∑‘·eTTqT, |üs¡ ekÕHê\qT»‘·|üs¡#·e …qT. áHê&ÉT HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·T\T Á|üø£è‹ dæ<ä∆yÓTÆq e÷s¡TŒ\qT|ü]Á>∑Væ≤+#·≈£î+&Ü ‘·eT dæ<ë∆+‘ê\ s¡÷|üø£\Œq≈£î |üPqT≈£î+≥THêïs¡T.Ç<˚ $<ÛäeTT>± Á|üø£è‹ ‘·s¡|òü⁄q ≈£L&Ü HÓ’‹ø£<äèwæº n\es¡#·T ø=qe …qT.

Á|üø£è‹ ìj·Te÷\≈£î HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\≈£î eT<Ûä´ e´‘ê´düeTT,uÒ<ÛäuÛ≤yê\T sê≈£î+&Ü Á|üj·T‘·ïeTT #j·Te …qT. eèø£åXÊgeTT, s¡kÕj·Tìø£XÊgeTT, yÓ’<ä XÊgeTT, uÛÖ‹ø£ XÊgeTT\T e÷qe⁄ì ø£wüºeTT\ ìyês¡D≈£îdüTU≤ìøÏ m+‘·>±H√ ‘√&ÉŒ&ÉT#·Tqï$. á XÊÅkÕÔ\T HÓ’‹ø£‘·qT ÇqTeT&ç+|ü#˚düT≈£îqï$. Á|üø£è‹øÏ dü+ã+~Û+∫q $wüj·÷\T ‘Ó\TdüTø√e&É+ ≈£L&ÜÄeX¯´y˚T. á Á|üø£è‹ ìj·Te÷ìøÏ e÷qe‘·«eTT CÀ&ç+#·&ÉyÓTÆq~.n+<äTπø n˙ï XÊg kÕ+πø‹ø£|üs¡yÓTÆq ìs¡íj·÷\T>± ø±ø£ e÷qe⁄&ÉTdü+|òüTJ$ ø±ãÏº e÷qe‘ê <Û√s¡DÏ‘√ $wüj·TeTTqT |ü]o*+#·e …qT.Çø£ÿ&É kÕ+πø‹ø£eTq>± kÕ+|òæTø£ eT]j·TT HÓ’‹ø£ ø√DeTT\ düMTø£å.

eTqeTT Á|üø£è‹ HÓ’»eTT eT]j·TT e÷qeHÓ’C≤\qT »‘· #dæq|ü⁄&ÉT|ü<ës¡úeTT\˝À ‘· …‘Ô j·÷+Á‹ø£yÓTÆq, XÊg kÕ+πø‹ø£yÓTÆq, HÓ’‹ø£yÓTÆquÒ<Ûë\qT Á|üø£ÿqô|≥ºe#·TÃ. á $<ÛäeTT>± düŒwüº‘· Òì e÷qedü+ã+<ÛäyÓTÆqø=ìï n+XÊ\T eT<Ûä düK´‘· @s¡Œ&ç ã\eTT#≈£Ls¡TqT. HÓ’‹ø£$\Te\qTãT~∆‘√ CÀ&ç+∫ n$ $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ ã\|ü&ÉTqT. n|ü&ÉT Á|üø£è‹ìj·Te÷\≈£î e÷qeHÓ’»eTTq≈£î ñqï uÒ<ÛäuÛ≤yê\T s¡÷|ü⁄e÷|ü⁄qT.

155

n. Ä˝À#·Hêdüs¡[ :

eTìwæ @<Ó’Hê ø£ $wüj·÷ìøÏ dü+ã+~Û+∫ ÇcÕºsTTcÕº\T, ÄX\T,uÛÑj·÷\≈£î dü+ã+~Û+∫ Ä˝À∫dü÷Ô ñ+≤&ÉT. ø£ |üì#j·T&É+ e\¢ Ò<ëe÷q&É+ e\¢ eT+∫ »s¡T>∑T‘·T+<ë, #Ó&ÉT »s¡T>∑T‘·T+<ë nqï Ä˝À#·q\Tes¡TdüÁø£eT+˝À ekÕÔsTT. á ø±s¡DeTT#˚ nqT≈£îqï|üì #˚j·T&ÜìøÏeTqeTT ÇwüºeTT #·÷|üe#·TÃ, Ò<ë nsTTwüºeTT‘√ Á|üø£ÿq ô|≥ºe#·TÃ,ÄX¯‘√ Á|üj·T‹ï+#·e#·TÃ Ò<ë uÛÑj·TeTT‘√ Á|üj·T‹ï+#·ø£ b˛e#·TÃ. áÇcÕº\T, nsTTcÕº\T, ÄX¯\T, uÛÑj·÷\‘√ ≈£L&çqy˚ eTq Ä˝À#·Hêdüs¡[.

»]– b˛sTTq<ëìøÏ Ä˝À#·Hê düs¡[‘√ |üì Ò<äT. nsTT‘˚ nkÕ<ÛäeTqT≈£îqï <ëìì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ Ä˝À#·Hêdüs¡[ nedüs¡yÓTÆj·TTqï~.á Ä˝À#·Hê düs¡[ m|ü&ÉT nìyês¡ eTe⁄‘·Tqï~. @<Ó’Hê ø£ ø±s¡ eTT#˚j·T&ÜìøÏ eTq≈£î ùd«#·Ã¤ ˝Òq|ü&ÉT á Ä˝À#·Hê düs¡[ nedüs¡eTe⁄‘·Tqï~. á Ä˝À#·Hê düs¡[ m|ü&ÉT eTT>∑TdüTÔ+~? eTqeTT #|ü≥º<ä\#·T≈£îqï ø±s¡ eTT dü+uÛÑee÷ ndü+uÛÑee÷ nqï MTe÷+dü ‘˚ Òes¡≈£L á Ä˝À#·Hêdüs¡[ ø=qkÕ>∑T‘·T+~.

eTq Ä˝À#·Hêdüs¡[ì nqTdü]+∫ eTq ÇcÕºqTkÕs¡eTT Äø±s¡ eTTqT #˚|ü≥ºe#·TÃqT Ò<ë e÷qTø=qe#·TÃqT.

Á|ü‹e÷qe⁄&ÉT ‘·q dü«X¯øÏÔ‘√H˚, ‘·q Ä˝À#·Hêdüs¡[‘√, ø±sê´\qT#˚|ü≥º&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. eTq≈£î düŒwüº‘· Òì ø±sê´\j·T+<äT, \ø£å eTTkÕ~Û+#·T qeTàø£eTT ‘·–Zq|ü⁄&ÉT eTqeTT Ä˝À#·Hêdüs¡[øÏ neø±X¯$TkÕÔeTT. á Ä˝À#·Hêdüs¡[‘√ eTqeTT #˚|üfÒº $~$<ÛëHê\qTdüe÷˝À#·q\T #˚kÕÔeTT. nsTTHê eTqeTT nqT≈£îqï≥T¢ »s¡>∑e#·TÃ»s¡>∑ø£b˛e#·TÃ. eTqeTT nqT≈£îqï≥T¢>± »s¡>∑ì ø±s¡DeTTq nqT≈£îqï

156

|üqT\T ≈£L&Ü nqT≈£îqï≥T¢>± »s¡>∑e⁄. á H|ü<∏ä eTT˝À eTqeTT \ø£åéTT>∑T]+∫ ø±ø£ eTqeTT mqTï≈£îqï e÷s¡ZeTT, #˚dæq Á|üj·T‘·ïeTT >∑T]+∫Ä˝À∫+#·T≥ eTTKéTT. n˝≤>±ø£ eTq≈£î \ø£å eTT n>∑T|ü&ÉT#·Tqï~.\ø£å eTT kÕ~Û+#·&ÜìøÏ e÷sêZ\T ≈£L&Ü eTq≈£î >√#·]düTÔHêïsTT. eTqeTT@$T #˚kÕÔeTT? ‘˚*¬ø’q e÷s¡ZeTT˝À eT+∫ |òü*‘·eTTqT bı+<ä&ÜìøÏÁ|üj·T‹ïkÕÔeTT. ø±ãÏº Ä˝À#·Hêdüs¡[ nqï~ e´øÏÔìj·T+Á‘·D˝À ñ+≥T+~.ø±˙ Ä#·s¡D e÷Á‘·+ ‘·eT |ü]~Ûì <ëÏ ñ+≥T+~.

eTìwæøÏ ìs¡íj·÷‘·àø£ XøÏÔ #ê˝≤ nedüs¡eTT. ‘·q Ä˝À#·Hê düs¡[‘√,‘·q ÇcÕºqTkÕs¡eTT ìs¡íj·÷\T rdüTø√yê*. eTq≈£î ìs¡ísTT+#·T ùd«#·Ã¤ø£\<äT. eTq Ä˝À#·Hê düs¡[ì nqTdü]+∫ ìs¡íj·TeTT #˚kÕÔeTT. eTqÄ˝À#·Hê düs¡[ì nqTdü]+#·T e÷s¡ZeTTq+<˚ eTq X¯øÏÔ sTT$T&ç ñ+~.

\ø£å eTT eTq n+<ä]ø° eTTKý˚T. eTqeTT nqTdü]+#·T e÷s¡ZeTTeTq Ä˝À#·Hêdüs¡[ì nqTdü]+∫ ñ+&ÉTqT. ø±ãÏº ùd«#·Ã¤‘√H eTqeTTø±sê´\T #˚|ü&É‘êeTT. eTqeTT dü‘·ÿsêà#·s¡D≈£î |üPqTø√e˝…qT.dü‘·ÿsêà#·s¡DÒ eTq ã\eTT. nHÓ’‹ø£ e÷s¡ZyT eTq ã\V”≤q‘·. eT+∫>±˙,#Ó&ÉT>±˙ Ä#·]+#·e …Hê, e<ë› nqTq~ eTq #˚‘·T\˝ÀH˚ ñqï~.eTqeTT ø£|üì eT+∫~, #j·÷* nì nqT≈£îqï|ü&ÉT <ëìì #j·T&É+#j·Tø£b˛e&É+ nqï~ eTq ÇcÕºqTkÕs¡+ »s¡T>∑T‘·T+~. eTqeTT #|üÏºqø±sê´\T eT+∫e÷s¡ZeTT˝ÀHê, #Ó&ÉTe÷s¡ZeTT˝ÀHê nqï~ ≈£L&Ü eTq#‘·T\˝ÀH ñqï~. áø±s¡DeTT# e÷qe⁄&ÉT dü+‘√wüeTTqT düVü≤»eTT>±e´ø£ÔeTT #˚j·T˝Òø£b˛‘·THêï&ÉT, ø±˙ ‘·q eT÷s¡â‘·«eTTqT e÷Á‘·eTTdüVü≤»eTT>±H˚ e´ø£ÔeTT #˚j·TT#·THêï&ÉT. eTqe÷#·]+#·T e÷s¡ZeTTH˚eTqeTT e´ø£ÔeTT #˚kÕÔeTT. eT+∫ e÷s¡ZeTTqT mqTï≈£îqïyê&ÉTdüVü≤»eTT>± eT+∫H e´ø£ÔeTT #kÕÔ&ÉT, n< $<ÛäeTT>± #Ó&ÉTe÷s¡ZeTTq≈£în\yê≥T|ü&çq yê&ÉT #Ó&ÉTH˚ düVü≤»eTT>± e´ø£ÔeTT #˚kÕÔ&ÉT.

157

Ç. HÓ’‹ø£ \ø£å +:

HÓ’‹ø£‘· nqTq~ nìïkÕúsTT\˝ÀqT yÓ\Te&˚ Á|üXÊï |üs¡+|üs¡.ªªeTqyÓT˝≤ J$+#ê*? eTq \ø£å y˚T$TÏ? düTKe÷, C≤„qe÷, HÓ’‹ø£‘êÒø£ Áø=‘·Ô edüTÔe⁄qT düèõ+#·&Ée÷? ø£yfi eTqeTT düTKeTT ø√s¡T≈£î+fÒ,

Ä düTKeTT eTq ø√düy˚THê Òø£ n+<ä] ø√düe÷? eTqeTT ˇø£ eT+∫|üìø√dü+ yÓ÷dü+ #j·Te#êÃ? kÕÏ eTìwæ u≤<Ûä\˝À ñqï|ü&ÉT eTqeTTdüTKeTT>± Áã‘·ø£e#êÃ? |ü]bÕ\q ndüeTs¡ú‘·‘√ ñqï|ü&ÉT, eTqeTTnHê´j·T e÷s¡ZeTT˝À Á|üj·÷DÏ+#·e#êÃ? uÛÑ÷$TMT<ä n+<ä]‘√ J$+#bÂs¡T&ç>± eTq u≤<Ûä ‘· Ò$TÏ?μμ

HÓ’‹ø£‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q $wüj·÷\T Ä#·s¡D |üPs¡«ø£ ìs¡íj·÷\T>±ñ+≤sTT. á HÓ’‹ø£‘· nqTq~ $\Te\‘√ ≈£L&çq JeqeTT. e÷qeø£s¡à\T eT+∫yê, #Ó&É¶yê nì n<ä›eTT |üfÒº<˚ á HÓ’‹ø£‘·.

HÓ’‹ø£‘·, dü‘·ÿs¡à\T |üs¡düŒs¡+ dü+ã+<Ûä+ ø£*–ñ+≤sTT. ¬s+&ç+Ïø°eT<Ûä uÒ<ÛäeTT Òø£ πø ns¡∆eTTqT dü÷∫+#·TqT. HÓ’‹ø£‘·≈£î eT]ø=+‘·$\TeqT ô|+#˚<˚ dü‘·ÿs¡à. ˇø£ÿ e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ dü‘·ÿs¡à $#ês¡DÒHÓ’‹ø£‘·. á H˚|ü<∏ä eTT˝À HÓ’‹ø£‘· eT]j·TT ‘·‘·«eTT ˇø£ÿfÒ.

kÕ<Ûës¡D+>± HÓ’‹ø£‘· nqTq~ ‘·‘·«eTT‘√ ≈£L&çq~>± nì|æ+∫Hê,n~ nìï XÊgeTT\ kÕs¡yÓTÆ ñqï~. eTqTwü XÊgeTT, kÕ+|òæTø£ JeqeTT,y<ë+‘· XÊgeTT, JeXÊgeTT, #·]Á‘·, Ä]úø£ XÊgeTT, sê»˙‹ yÓTT<ä …’qXÊÅkÕÔ\˝À Ç$T&ç ñqï~ HÓ’‹ø£‘·. nsTT‘˚ á XÊÅkÕÔ\˝À á HÓ’‹ø£‘·u≤Vü≤´eTT>± ø£q|ü&É<äT, $e]+|üã&É˝Ò<äT. e÷qedü+ã+<Û ä$wüj·÷\˝À, á HÓ’‹ø£‘·, á XÊÅkÕÔ\˝À ÁbÕeTTK´‘· dü+‘·]+#·T≈£îqï~.

158

á HÓ’‹ø£‘· nqTq~ m|ü&ÉT yÓTT<ä …’+~? eTìwæ |ü⁄Ïºq|üŒÏqT+&û $#ês¡D≤ X¯øÏÔ‘√ düTKJeqeTT ø=s¡¬ø’ ÁbÕ≈£î˝≤&ÉT≥ yÓTT<ä\Tô|f…ºqT. eTìwæ À C≤„qeTT ô|]π> ø=B›, dü+|òüTeTT˝À $$<Ûä es¡ZeTT\Jeq $<ÛëHê\qT |ü]o*+∫q MT<ä≥, HÓ’‹ø£ n_Ûeè~∆øÏ neø±X¯yTs¡Œ&ÓqT. dü+|òüTeTT˝Àì $$<Ûä es¡ZeTT\ jÓTTø£ÿ Ä#ês¡ e´eVü‰sê\qT|ü]o*+∫q MT<ä≥, HÓ’‹ø£‘· nqTq~ eTq Jeq $<ÛëqeTT˝À ˇø£uÛ≤>∑yÓTÆb˛sTTq~.

á HÓ’‹ø£ dü÷Á‘ê\qT m\¢y˚fi¯ ≤ j·÷eqà+B bÕÏ+#ê* nqïìã+<Ûäq @MT Ò<äT. ˇø£ Á|ü<˚X¯eTTq≈£î eTs=ø£ Á|ü<˚X¯eTTq≈£î, ˇø£es¡ZeTTq≈£î eTs=ø£ es¡ZeTTq≈£î eT<Ûä qTqï dü+düÿè‹, dü+Á|ü<ëj·÷\uÒ<ÛäeTT\ e\¢, πø dü÷Á‘·eTTq≈£î j·÷eqà+~ ø£≥Tºã&ÉT≥ »s¡>∑<äT.nsTTq|üŒÏø° dü+|òüTπøåeTeTT ø√dü+ bÕ≥T|ü&˚ Á|ü‹ es¡ZeTT eT+∫<˚nqï n_ÛÁbÕj·TeTT Á|ü»\≈£î ø£\<äT. á H|ü<∏ä eTT˝ÀH ø=ìï esêZ\yês¡Tø=ìï ø±s¡D≤\# Ç‘·s¡ Jyê\≈£î Vü‰ì ‘·\ô|≥º≈£L&É<äì, Ç‘·s¡ Jyê\qT#·+|ü≈£L&É<äì XÊdæ+∫]. es¡ZeTTq≈£î es¡ZeTTq≈£î eT<Ûä qTqï kÕeTs¡dü eTTø£Hêï, yêÏ eT<Ûä qTqï $uÒ<Ûë Ò ÁbÕ<Ûëq´‘· dü+‘·]+#·T≈£î+≥THêïsTT.dü+|òüT n_Ûeè~∆øÏ á e÷s¡TŒ\T n&ÉT¶|ü&Ée⁄.

$$<Ûä esêZ\˝À ñqï dü+düÿè‹, dü+Á|ü<ëj·÷\T ìj·TeTìã+<Ûäq\qT $e]+|ü HÓ’‹ø£‘· jÓTTø£ÿ \ø£å eTT ø±<äT. HÓ’‹ø£‘· nqTq~eTqTwü´ XÊgeTTqT, kÕ+|òæTø£ JeqeTTqT e÷Á‘·eTT $e]+#·TqT.nsTT‘˚ á HÓ’‹ø£ $\Te\T Ä#·s¡D≈£î e÷Á‘·+ ô|<ä›|”≥ y˚j·TTqT.

dü+|òüTeTT˝Àì $$<Ûä es¡ZeTT\ eT<Ûä ñqï e÷s¡TŒ\qT Á>∑Væ≤+∫yêÏì düeTq«j·T|üs¡#·T ÄeX¯ ø£‘· ñ+<äì ø=+<äs¡T HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·T\yê<äq. nsTT‘˚ á dæ<ë∆+‘·eTTq≈£î n+^ø±s¡eTT Ò<äT. Á|ü<˚X¯eTT\

159

yêØ>±, es¡ZeTT\ yê]>± me]øÏyês¡T ‘·eT‘·eT dü+düÿèrdü+Á|ü<ëj·÷\≈£î ø£≥Tºã&ç JeqeTT kÕ–düTÔHêïs¡T.

nsTT‘ ø=+<äs¡T HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·T\T, nìï esêZ\˝À ñqï kÕeTs¡dün+XÊ\qT |ü]>∑D˝ÀøÏ rdüT≈£îì e]Ô+#ê\ì dü÷∫+#ês¡T. nsTT‘˚n+<ä] n+^ø±s¡eTT‘√ ≈£L&çq n+XÊ\T Ä#·s¡D jÓ÷>∑´‘·≈£îH√#·Tø√e&É+ Ò<äT.

e÷qe düe÷»eTT˝À nHê~>± Ä#·s¡D˝À ñqï HÓ’‹ø£ $\Te\˝ÀuÒ<ÛäeTT\T ñ+&Ée#·TÃqT, ñ+&Éø£b˛e#·TÃqT. ø±˙ dü+<äs¡“¤eTTqT ãÏ ºÁ|ü‹e´øÏ Ô m˝≤ Á|üe]Ô+#ê˝À nqTq~ e÷Á‘·+ ˇø£ Á|üX¯ï>±H˚$T–*b˛‘·Tqï~. nìï ìj·Te÷\≈£î ø£≥Tºã&ç JeqeTT kÕ–+#ê* nìeTqeTT ìj·TeTeTTqT bÕÏdüTÔHêïeTT. nsTT‘ eTq≈£î ùd«#·Ã¤ñ+≥Tqï~.á ùd«#·Ã¤‘√ eTqeTT á ìj·TeT ìã+<Ûäq\≈£î m+<äT≈£î ø£≥Tºã&çñ+&Ü*. Hê ìj·TeT+ Hê~ nì Á|üe]Ôdü÷Ô ñ+≤s¡T. ÇÏº yê]øÏÄ#·s¡D˝À ñqï ìj·Te÷e[ ‘Ó*j·T<äT, ‘êeTT Ä#·]+#·<ä\#·T≈£îqï~n+‘·ø£Hêï ‘Ó*j·T<äT. Ms¡T njÓ÷eTj·T+‘√ J$düTÔ+≤s¡T. áø±s¡DeTT# ìj·T+Á‘·D nqTq~ nHê~>± n+<äs¡÷ bÕÏdüTÔqï yêdüÔe+.

eTq Ç+À¢ eTq ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ H√≥ yÓTT≥º yÓTT<äÏ>± á ˙‹ìj·Te÷\T >∑T]+∫ $+≤eTT. ‘Ó\TdüT≈£î+≤eTT. ‘·s¡Tyê‘· |ü⁄düÔø£eTT\<ë«sê ‘Ó\TdüT≈£î+≤eTT. á $<ÛäeTT>± Ä~qT+&û Ä#·s¡D˝À ñqïHÓ’‹ø£ $\Te\T eTq #·]Á‘· À #√≥T #˚düT≈£î+≥THêïeTT.

Ä~˝À uÛ≤s¡rj·T HÓ’‹ø£‘· ‘·‘·«eTT‘√ ≈£L&ç ñ+&Ó&ç~. Ä~qT+&çy˚<ë\T eT]j·TT Ä<Ûë´‹àø£ Á>∑+<∏ë\ ‘·‘·«$#ês¡D˝À á HÓ’‹ø£‘· ˇø£uÛ≤>∑yÓTÆ |ü‘·Tqï~. y<ë\˝À yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ e÷qe⁄&ÉT m˝≤ J$+#ê˝À

160

dü÷∫+∫q $<ÛëqeTTH˚ á HÓ’‹ø£ dü÷Á‘·eTT\+<äT ≈£L&Ü bı+<äT|üs¡#·&ÉyÓTÆq~.

y˚<ë\T Á|ü<ÛëqeTT>± Vü≤≈£îÿ\qT >∑T]+∫ $e]+#êsTT. BììãÏº e÷qe⁄\T Á>∑Væ≤+#·e\dæq <˚eTq>± y˚<ë\T XÊdæ+#·TqT ‘·|üŒ,eTqTwüß´\˝À qeTàø£eTTqT ø£*–+#·e⁄. á j·÷e~«X¯«eTT ˇø£Á|üD≤[ø£qT nqTdü]+∫ ìj·TeTìã+<Ûäq\≈£î ˝Àã&ç n‘·´<äT“¤‘·kÕeTs¡dü eTTqT e´ø£ÔeTT #j·TT#·Tqï~. dü‘· eTT, Vü≤≈£îÿ\≈£î dü+ã+<ÛäeTTø£*–ñ+≥Tqï~. dü‘· eTTqT Á>∑Væ≤+#· …qqï eT+∫ ‘·qeTTqT eTT+<äT>±Á>∑Væ≤+#·e …qT. dü‘· eTTqT nqTdü]+∫ J$+#·TfÒ <Ûäs¡àeTT. dü‘· eTT,<Ûäs¡àeTT y˚s¡T y˚s¡T ø±<äT. Ä#·s¡D‘√ nqTuÛÑeC≤„qeTT‘√ á dü‘· eTTuÀ<Ûä|ü&ÉTqT.

á HÓ’‹ø£ dü÷Á‘ê\≈£î y˚<ë\T eT÷\eTT>± uÛ≤wæ+#·ã&ÉT‘·Tqï$.á y˚<ë\T nìï n+X¯eTT\q ≈£åîDíeTT>± $e]+#êsTT. n$ Ä#·s¡DjÓ÷>∑ eTT\T. á y˚<äeTT\T Hê\T>∑T n+XÊ\qT <äèwæº À ô|≥Tº≈£îìuÀ~Û+#êsTT. n$ n_Ûeè~∆, ‘·è|æÔ, <Ûë]àø£ JeqeTT eT]j·TT Ä<Ûë´‹àø£|ü⁄s√_Ûeè~∆ á Hê\T>∑T \ø£å eTT\T eTq˝À ‘ê´>∑eTTqT, nVæ≤+düqT,$<Û˚j·T‘·qT, HÓ’‹ø£ JeqeTTqT, $qj·T $<Û˚j·T‘·qT, nDT≈£îeqT,|ü$Á‘·‘·qT ô|+#·T#·Tqï$. n+‘˚ø±<äT eTq˝Àì e÷*q´eTT˝…’qnVü≤+ø±s¡eTTqT, ÁuÛ≤+‘·T\qT, Á≈£Ls¡‘·«eTTqT, <=+>∑‘·qeTTqT,Væ≤+düqT bÕs¡Á<√\T#·Tqï$.

HÓ’‹ø£ dü÷Á‘ê\T y˚<äeTT\˝À uÛ≤>∑yÓTÆ ñ+≥Tqï$. á y˚<ë\T á$X«eTT˝À uÛ≤>∑yÓTÆ ñ+≥Tqï$. Á|üø£è‹˝À düjÓ÷<Ûä nedüs¡+. Á|üø£è‹˝ÀdüjÓ÷<Ûä bı+~q ø±s¡ Áø£e÷\T n+<ä] eTqïq\qT bı+<äT‘êsTT.

161

nÏº ø±sê´\≈£î ‘·–q |òü*‘ê\T n+<äTqT. n˝≤ø±ø£, ‘·qqT ‘êqTns¡ú+#˚düTø=ì ≈£L&Ü, #Ó&ÉTe÷sêZ\qT |üÏºqyê&ÉT ‘·q |ü‘·qeTTqT‘êH˚ ø=ì ‘Ó#·TÃø=qTqT.

Ä#·s¡D˝À ñqï ìj·Te÷e[‘√ á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\qT b˛\Ã&É+düããTø±<äT. nsTT‘ HÓ’‹ø£$\Te\ Ä#·s¡D n+<ä] ø√]ø£jÓÆT ñ+≥Tqï~.n+<ä] Ä+‘·s¡+–ø£ ø√]ø£qT nqTdü]+∫ Ä<Ûë´‹àø£ ∫+‘·Hê|üs¡T …’,C≤„q düeTTbÕs¡®q‘√ ‘·eT J$‘· \øå±´\qT kÕ~Û+#·T#·THêïs¡T.

@ $<ÛäeTT>±qsTT‘ e÷qe⁄\≈£î n+‘·sY, ãVæ≤s¡›èwæº ø£*–ñ+≥T+<√n< $<ÛäeTT>± HÓ’‹ø£ ìj·Te÷\qT ≈£L&Ü n+‘·sY ãVæ≤s¡›èwæº‘√ |ü]o*+#·e …qT. nsTT‘˚ eTTK´eTT>± á HÓ’‹ø£ $\Te\qT+&ç @~eT+#√, @~#Ó&√ Á>∑Væ≤+#·e\dæ ñ+≥Tqï~. ¬s+&Ée~, HÓ’‹ø£ $\Te\qT Ä#·]+#êeTqï uÛ≤eq\T eTq˝À ø£\T>∑T‘·Tqï$. n+‘·sê‘·à |ü]XÀ<Ûäq‘√ eTqn+‘·s¡+>∑eTTqT |ü]o*+∫ eT+∫ #Ó&ÉT\ ìs¡íj·TeTT #˚j·TT≥ eT+∫Äs√>∑ ø£s¡ \ø£åDeTT.

HÓ’‹ø£‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q uÛÖ‹ø£ $wüj·÷\T ≈£L&Ü m+‘√ÁbÕeTTK´eTTqT dü+‘·]+#·T≈£îHêïsTT. ÇVü≤eTT|üs¡eTT\‘√ ≈£L&çq~J$‘·eTT. s√>∑eTT, #êe⁄|ü⁄≥Tºø£\T, X¯è+>±s¡eTT yÓTT<ä …’q n+X¯eTT\>∑T]+∫ ÁX<ä∆eVæ≤+#·e …qT. e÷qe HÓ’‹ø£|ü⁄s√_Ûeè~∆‘√ bÕ≥T á uÛÖ‹ø£n+XÊ\ô|’ e÷s¡TŒ\T e´ø£ÔeTT #j·TTqT. ø±\eTT‘√bÕ≥T XÊgkÕ+πø‹ø£n_Ûeè~∆ì kÕ~Û+∫q ‘·s¡TDeTT˝À á HÓ’‹ø£ ìj·Te÷e[øÏ e÷qyê[øÏVü‰ì ø£\T>∑CÒj·Tì $<ÛäeTT>± s¡÷bı+~+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‘êï\T »s¡T>∑T#·Tqï$. X¯è+>±s¡ |üs¡eTT>± ≈£L&Ü áHÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\˝À e÷s¡TŒ\Tdü÷∫+#·ã&ÓqT. ≈£î≥T+ã ìj·T+Á‘·D Ä|üπswüHé\T »s¡T>∑T#·Tqï$. s¡‹øÏ

162

dü+ã+~Û+∫q |ü]C≤„qeTT ≈£L&Ü >∑T|üÔs√>∑eTT\ ìs√<Ûäq¬ø’ ãVæ≤s¡Z‘·|üs¡#·T#·THêïs¡T.

Á|üdüTÔ‘·eTTqï HÓ’‹ø£ ìj·Te÷\T, dæ<ë∆+‘ê\T e´øÏÔ>∑‘·eTT>±e÷qe⁄\ô|’ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄#·Tqï$. kÕ<Ûës¡D+>± neT\T˝À ñqïdæ<ë∆+‘ê\qT Ms¡T #ê˝≤ ÇwüºeTT>± d”«ø£]kÕÔs¡T. á dæ<ë∆+‘ê\≈£îe´‹πsø£eTT>± q&ÉT#·Tø√e&ÉeTTqT #Ó&ÉT>± Ms¡T uÛ≤$kÕÔs¡T. á $<ÛäeTT>±eTq HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·+ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄‘·Tqï~. mes√ ø=~›eT+~e÷Á‘·y˚T á HÓ’‹ø£ ìj·Te÷\qT Á|ü•ïdüTÔHêïs¡T.

nsTT‘˚, ø£ eTTKýÓTÆq $wüj·TeTT @$T≥+fÒ, ø±\eTT‘√ bÕ≥Tø=ìï eTTKýÓTÆq HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\˝À e÷s¡TŒ\T dü+|òüT+ Á|üuÛ≤eeTT#˚ø£\T>∑T#·Tqï$. ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À HÓ’‹ø£ $<ÛëqeTT nqTq~ Ò≈£î+&Üñ+≥Tqï~, ø£yfi ñqïqT n$ ndüŒwüºeTT>± ñ+≥Tqï$. n≥Te+Ï$eTq düeTdü \ |ü]cÕÿs¡eTTq≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&Éø£ ñ+≥Tqï$.

nsTT‘˚ XÊgkÕ+πø‹ø£ n_Ûeè~∆ ø±s¡DeTT e\¢ ø=‘·Ô>± HÓ’‹ø£düeTdü \T ñ‘·ŒqïeTe⁄‘·THêïsTT. Ä düeTdü \T eTT+<äT>± Væ≤+∫q$ø±<äT. e÷qe⁄&çøÏ r]ø£ düeTj·TeTTqT m˝≤ >∑&ÉbÕ˝À nqï $wüj·T+ô|’Á|üdüTÔ‘· n+X¯eTT MøÏå+#·ã&ÉT‘·Tqï~. $\Te\≈£î ‹˝À<äø±\T Ç∫Ã H˚ÏXÊgkÕ+πø‹ø£ s¡+>∑eTT eTT+<äT≈£î <ä÷düT≈£îb˛‘·Tqï~. düe÷#ês¡eédüún_Ûeè~∆ #Ó+~ Á|ü|ü+#·y˚T ãVüQ∫qï~>± e÷]b˛sTTq~. nìï<˚XÊ\Te÷qe ÁX‚j·TdüT‡¬ø’ @ø±_ÛÁbÕj·T kÕ<Ûäq‘√ eTT+<äT≈£î kÕ>∑e˝…qì‘ê|üÁ‘·j·T |ü&ÉT#·Tqï$. Á|ü|ü+#· j·TT<ë∆\T H]Œq bÕsƒê\‘√ e÷qe⁄&ÉT◊ø£eT‘· eTT‘√ ø£\dæ yÓT\dæ eTT+<äT¬ø’Hê kÕ>∑e …qT. Ò<ë e÷qeeTqT>∑&Éπø eTT|ü>± |ü]D$T+#·>∑\<äì Á>∑Væ≤+∫Hê&ÉT.

163

e÷qe⁄ì e´øÏÔ‘·«+˝À ùd«#·Ã¤≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘· Çe«ã&ÓqT. ùd«#·Ã¤>∑\<˚XÊ\˝À m≈£îÿe n_Ûeè~∆ kÕ~Û+#·&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. dü+düú\ø£HêïeTqTwüß Ò >=|üŒ. ø±\+‘√ bÕ≥T »qT\T |ü⁄&ÉT‘·THêïs¡T, –&ÉT‘·THêïs¡T.ø±˙ mes¡T $T–*b˛‘·THêïs¡+fÒ düe÷C≤ìøÏ y˚T\T #˚dæqyêπs.$T–*qyês¡T ø±\>∑s¡“¤+˝À ø£*dæb˛‘·THêïs¡T. e÷qe⁄ì˝Àì Ä<Ûë´‹àø£‘·e\¢H˚ n_Ûeè~∆ kÕ<ÛäéTe⁄‘·T+~. dü+≈£î∫‘· uÛ≤yê\‘√ n_Ûeè~∆kÕ<Ûä |ü&É<äT. mes¡sTT‘ |üP]Ô ùd«#êÃ¤kÕ«‘·+Á‘ê\‘√ J$kÕÔs√, nÏºyêπsn‘·´+‘· HÓ’|ü⁄D´+‘√q÷, dü+‘·è|æ Ô‘√q÷ e÷qyê[ ÁX‚j·TdüT‡¬ø’ø£èwæ#˚kÕÔs¡T.

á. HÓ’‹ø£‘· ` ‘ês¡‘·eT´+:

eTìwæ ùd«#·Ã¤qT ø√s¡T≈£î+≤&ÉT ø±˙ uÛÑj·T|ü&É‘ê&ÉT. e÷qe⁄&ÉTùd«#·Ã¤‘√q÷, |ü≥Tº<ä\‘√q÷ ‘·q ø±fiflMT<ä ‘êqT ì\ã&Ü\qT≈£î+≤&ÉTnsTT‘˚ @ø±+‘êìøÏ, u≤<Ûä ‘·\≈£î uÛÑj·T|ü&É‘ê&ÉT. ◊ø£eT‘· +‘√ ø£\dæyÓT\dæ es¡ZeTT>± |üì#˚j·÷\ì uÛ≤$kÕÔ&ÉT. á n+XÊìøÏ HÓ’‹ø£‘·ÁbÕ<Ûëq´‘· dü+‘·]+#·T≈£î+≥Tqï~. dü+|òüT+˝À $XÊ\ uÛ≤yê\T ô|s¡T>∑T‘·÷ñ+≤sTT. ej·TdüT‡‘√bÕ≥T e÷qe⁄&ç À HÓ’‹ø£ $\Te\T ô|s¡T>∑T‘·÷ñ+≤sTT. ø±\+‘√ u≤≥T »s¡T>∑T‘·Tqï e÷s¡TŒ\qT |ü]o*+∫ q≥¢sTT‘$XÊ\ uÛ≤yê\‘√ HÓ’‹ø£‘· n_Ûeè~∆ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

n_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘·Tqï kÕ+|òæTø£ dü+düú\˝À, #·]Á‘·qT ‹s¡π>dæq≥¢sTT‘dü+düú dü+düú≈£î $$<Ûäs¡ø± …’q HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·‘ê\T ÄbÕ~+#·ã&Ü¶sTT.á ‘ês¡‘·eTéTTqT e´‹πsøÏ+∫ b˛sê&çq dü+|òüT≥q\T ñHêïsTT,eT]ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À HÓs¡y˚πsÃ u≤<Ûä´‘·\≈£î nqT>∑TDeTT>± á‘ês¡‘·eTéTT e÷s¡TŒ\T ‘·|üŒìdü]>± uÛ≤$+#·&É+ »]–+~.

164

ñ<ëVü≤s¡D≈£î:` |ü]bÕ\HêXÊKyês¡T Á|ü»\ πøåeT+ø√] ø=ìï n~Ûø±sê\TC≤Ø#˚kÕÔs¡T. Á|üuÛÑT‘·« j·T+Á‘ê+>±\˝À |üì#˚ùd kÕe÷q´e÷qe⁄\≈£î|üìrs¡T ìj·T+Á‘·D eTs√ Ø‹˝À ñ+≥Tqï$. nD∫yj·Tã&É¶ ‘·s¡>∑‘·T\≈£îX¯s¡D≤>∑‹ ‘·‘·Ô«eTT‘√ |üì#˚j·÷\H˚ ìj·TeT ìã+<Ûäq\qT yê]øÏe]Ô+|ü#XÊs¡T. nD∫ yj·Tã&É¶ ‘·s¡>∑‘·T\yês¡T ‹s¡>∑ã&É≈£î+&É XÊdüHê\T#XÊs¡T. nsTT‘ kÕe÷q´ e÷qe⁄\≈£î e´øÏÔ>∑‘·+>± eTTøÏÔì, yÓ÷ø£åeTTqTbı+<ä&ÜìøÏ, Væ≤+düqT Áb˛‘·‡Væ≤+#· ≈£î+&Ü JeqeTT kÕ–+#·&ÜìøÏìj·TeT ìã+<Ûäq\T ‘·j·÷s¡T #˚j·Tã&É¶$.

á $<ÛäyÓTÆq e´‘ê´kÕ\T, ‘ês¡‘·eT´eTT\‘√ ≈£L&çq ìj·TeTìã+<Ûäq\T nH˚ø£eTT. á H˚|ü<∏ä eTT˝À Á|ü‹ es¡ZeTTq≈£î es¡ZeTTq≈£î,Á|ü‹ Á|ü<XeTTq≈£î Á|ü<XeTTq≈£î á ìj·TeT ã+<Ûäq\T e÷s¡T‘·THêïsTT.MÏeT<Ûä q bı+‘·q ø±qsêe&É+ Ò<äT. n+‘·s¡Z‘· ø£\Vü‰\ ø±s¡DeTT>±H˚á ‘ês¡‘·e÷´\T e´ø£ÔeT>∑T #·Tqï$. á ø±s¡DeTT>± es¡ZeTTq≈£îkÕúsTT\≈£î b˛°\T @s¡Œ&ÉT‘·Tqï$. e÷qe⁄&ÉT dü+|òüT+˝À ñ+≥÷ ‘·qnedüsê\ø√dü+ dü+|òüT+ ø£≥Tºu≤≥¢‘√ b˛°|ü&ÉT‘·THêï&ÉT. á ‘ês¡‘·e÷´\e\¢ Çã“+<äT\T @s¡Œ&çq|üŒÏø° n$ dü«\Œø±*ø£ Á|üjÓ÷»qeTT\ <äècÕº@s¡Œ&çq$>± uÛ≤$+#·e …qT.

HÓ’‹ø£‘· nqTq~ ndæÔ‘·«eTTø±<äT. HÓ’‹ø£‘· nqTq~ e´øÏÔ>∑‘·eT]j·TT kÕe÷õø£ Jeq $<ÛëHê\ düe÷Vü‰s¡eTT. á HÓ’‹ø£‘· ñ<›X¯y˚TeTq>± n~ dü+|òüT+˝À eT+∫#Ó&ÉT\ ìs¡íj·TeTT #˚j·TT≥˝ÀdüVü‰j·T|ü&ÉTqT. ø±\eTT‘√bÕ≥T #·]Á‘· #·÷|ü⁄‘·Tqï Ä<Ûësê\qT ãÏºÁ|ü‹ dü+|òüTeTT˝Àq÷ e÷s¡TŒ\T nìyês¡ eTe⁄#·Tqï$. á e÷s¡TŒ\Tdü+|òüTÁX‚j·TdüT‡ <äèwæº‘√ ‘·\ô|Ïºqy nsTTq|üŒÏøÏ yêÏeT<Ûä ‘ês¡‘·e÷´\Tñ+≥Tqï$.

165

eTìwæ ‘·q XÊg|ü]XÀ<Ûäq\qT @ $<ÛäeTT>± ãj·TÏ Á|ü|ü+#êìøÏ‘Ó*j·TCÒdæHê&√, n<$<Ûä+>± HÓ’‹ø£‘·qT ≈£L&Ü Á|ü|ü+#êìøÏ n+~+#ê&ÉT.e÷qe eTqT>∑&É À eT+∫‘√bÕ≥T #Ó&ÉT≈£L&Ü #√≥T #˚düT≈£î+≥Tqï~.eT+∫#Ó&ÉT\ ìs¡íj·÷ìøÏ, ‘·bıŒ|ü\ ìs¡íj·÷\≈£î á HÓ’‹ø£‘· ‘·q ñìøÏììs¡÷|æ+#·T≈£î+≥Tqï~. @ $<ÛäeTT>± nsTT‘ e÷qe⁄&ÉT ø£ìô|Ïºq Á|üø£è‹ìj·Te÷\T düVü≤»+>± e÷qe⁄ì eTqT>∑&É À #√≥T#˚düT≈£î+≥Tqïy√,n<˚ $<ÛäeTT>± á HÓ’‹ø£ $\Te\T ≈£L&Ü e÷qe J$‘·eTT˝À ˇø£uÛ≤>∑yÓTÆb˛jÓTqT. Á|üø£è‹˝À düVü≤»eTT>± »]π> Á|üÁøÏj·T\qT e÷qe⁄&ÉTø£ìô|Ïº yêÏì XÊg+>± s¡÷bı+~+#ÓqT. p*j·THé Vü≤ø˘‡ Ò |ü]o\qqTdü]+∫, ªªá $X«eTT˝Àì nq+‘·yÓTÆq XøÏÔ kÕeTsêú \T dü+øÏå|üÔeTT>±dü÷ø£Îs¡÷|üeTTq á HÓ’‹ø£ $\Te\ s¡÷|üeTTq n+~+#·ã&ÓqT.mes¡sTT‘˚ á HÓ’‹ø£ $\Te\qT dü÷ø£Îs¡÷|üeTTq Ä#·]kÕÔs√ yês¡Tnq+‘·yÓTÆq dü÷ú\ Á|ü|ü+#·eTTqT ‘·eT Vü≤è<äj·TeTT˝À ÇeTT&ÉTÃø√>∑\s¡Tμμ.

HÓ’‹ø£‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q Hê´j·T|üs¡yÓTÆq n+XÊ\T nHê~>±neT\T˝À ñ+≥Tqï$. dü+|òüTeTT˝À e÷qe düVü≤JeqeTTq≈£î á HÓ’‹ø£$\Te\T n+~+#·ã&çq$. nsTT‘˚ á HÓ’‹ø£ $\Te\qT n‹Áø£$T+#·Tyê]ì n<äT|ü⁄#˚j·TT ì$T‘·ÔyÓTÆ, yê]øÏ •ø£å\T $~Û+#·ã&ÉT#·Tqï$.H˚s¡eTTq≈£î ‘·>∑Z •ø£åqT s¡÷bı+~+#·&É yÓTÆq~.

u≤>∑T#˚j·TT≥ nqTq~ ˇø£ $<ÛëqeTT. ‘·|ü#˚dæq yê]øÏ, ‘·q‘·|æŒ<äeTT ‘Ó\TdüT≈£îì, Ä qwüºeTT uÛÑØÔ#˚j·TT $<ÛëqeTT ñ+≥Tqï~.Bì Á|üø±s¡eTT n‘·qT qwüºeTTqT ‘·q ÁXeTXøÏÔ‘√>±˙ Ò<ë <Ûäqs¡÷|üeTTqø±˙ #Ó*¢+#·e …qT. Ç~ ˇø£s¡ø£eTT>± H˚s¡eTTq≈£î ‘·–q •ø£å. eTs=ø£|ü<ä∆‹ Á|üø±s¡eTT, H˚s¡eTTq≈£î #ê˝≤ n~Ûø£yÓTÆq •ø£åy˚j·TT≥ <ë«sê,ndü\T H˚s¡eTT\H˚ ìs√~Û+#·e\qqï ñ<›X¯ eTT e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~. á

166

ø£]ƒq •ø£å\ e\¢ ‘·|ü #j·TTyês¡T ãj·T≥|ü&ÉT<äTs¡T. Hs¡eTT\T ‘·>∑TZqT.dü+|òüTeTT˝Àì Á|ü»\T πøåeT+>± eTq>∑\s¡T nì uÛ≤eq.

ø±\eTT‘√u≤≥T •øå± $<ÛëqeTT˝À q÷‘·qyÓTÆq e÷s¡TŒ\Te#·TÃ#·Tqï$. H˚sêìøÏ ø£]ƒqyÓTÆq •ø£å $~Û+#·&É+ e\¢ H˚sê\ dü+K´‘·>∑TZqì uÛ≤$+∫q|üŒÏø° n~ yêdüÔe+˝À n≥T¢ »s¡T>∑T≥ Ò<äT. H˚sê\dü+K´ Ç+ø± ô|s¡T>∑T‘·THêïsTT. á H˚|ü<∏ä +˝À H˚sêìøÏ ‘·–q •ø£å≈£îã<äT\T ‘·–q•ø£åD Çe«&É+ yÓTT<ä\Tô|≤ºs¡T. @ dü+|òüTeTsTT‘ Hs¡düTú\jÓT&É\ Áù|eT kÕqTuÛÑ÷‹ e´ø£Ô+ #düTÔ+<√, mø£ÿ&É ø±]ƒq´+ Á|ü<ä]Ù+#·<√,mø£ÿ&É ø£]ƒqyÓTÆq •ø£å\‘√ uÛÑj·Tô|≥º<√ nÏº #√≥¢ H˚sê\ dü+K´>∑D˙j·TeTT>± ‘·>∑TZeTTK+ |üÏºq~. Hsê\T #j·T≈£î+&Ü •ø£åD Çe«&É+≈£L&Ü m+‘√ ÁbÕeTTK´‘· dü+‘·]+#·Tø=HÓqT. n<˚ $<Û ä+>±ø£åDÏø√Á<˚ø£eTT˝À H˚sê\T #˚dæ, dü+e‘·‡s¡eTT\ ‘·s¡ã&ç •øÏå+|üã&ÉT#·TqïH˚s¡düTú\≈£î ‘·–q •ø£åD\qT Ç∫Ã uÛÑ$wü ‘·TÔ À eT∞fl yês¡T H˚sê\T#˚j·T≈£î+&Ü yê]øÏ kÕj·T|ü&ÉT#·THêïs¡T.

Hs¡düTú\≈£î •ø£å≈£î ã<äT\T>± •ø£åD‘√ u≤>∑T#j·TT≥ nqTq~ #·ø£ÿìkÕ+|òæTø£ Á|üjÓ÷>∑eTT. á Ø‹>± Ä H˚s¡düTú\≈£î HÓ’‹ø£ $\Te\qTuÀ~Û+#·&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. m|ü&Ó’‘˚ á HÓ’‹ø£ $\Te\T uÀ~ÛkÕÔs√,n|ü&ÉT Ä Hs¡düTú\˝À n+‘·s¡à<Ûäq+ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. á n+‘·s¡à<Ûäq+ø±s¡D+>± yê]˝À eT+∫ e÷s¡TŒ\T ø£\T>∑T‘êsTT. yê]øÏ C≤„H√<äj·TeTe⁄‘·T+~. uÛÑ$wü ‘Y À eT]+‘· kÕe÷õø£ düŒèVü≤‘√ JeqeTT kÕ–kÕÔs¡T.

kÕ+|òæTø£eTT>± >±˙, eT‘·|üs¡eTT>± >±˙, Hê´j·T|üs¡eTT>± >±˙,Á|üuÛÑT‘·« |üs¡eTT>± >±˙ Ä#·]+#˚ ìj·TeTìã+<Ûäq\T H˚s¡«e …qqïbÕøÏåø£eTT>±H˚ M\e⁄‘·Tqï~. Ç+<äT #ê˝≤ uÛ≤>∑eTT e´ø£ÔeTTø±ì dæú‹˝À

167

ñ+≥Tqï~. nsTTq|üŒÏø° á HÓ’‹ø£‘· e÷qe⁄\ Ä˝À#·q\T, ÁøÏj·T\ô|’n‘· +‘· X¯øÏÔe+‘·eTT>± |üì#˚j·TT#·Tqï~.

Ç≥Te+Ï eT÷&ÉT n+XÊ\qT Çø£ÿ&É ñ<äVü≤]+#·e …qT. yÓTT<äÏ~,ªô|s¡T>∑T≥ $s¡T>∑T≥ ø=s¡πøμ, ª<äTsêX <äT'KeTTq≈£î #≥Tμ, nH kÕyÓT‘·\qqTdü]+∫ nìï dü+düÿè‘·T\˝À, nìï ø±˝≤\˝À Ç+<äT≈£î nH˚ø£ñ<ëVü≤s¡D\T ø£\e⁄.

¬s+&Ée~, |òüP¢>∑ Ÿ eTVü‰X¯j·TTì dü+<˚X¯eTT @eTq>±, ªe÷qe⁄&ÉTnH˚ø£e÷s¡T¢ nVü≤+ø±s¡eTT‘√ nH˚ø£ ‘·|æŒ<ë\qT #˚j·TT#·THêï&ÉT. Ä#dæq ‘·|ü\≈£î •ø£åqT nqTuÛÑ$+#·e …qqT C≤„qeTT ø£*– ñ+≥THêï&ÉT.á $<ÛäyÓTÆq |üXÊÃ‘êÔ|üeTT‘√ ‘·q eTqdüT˝Àì u≤<ÛäqT ñ|üX¯eTq+#düT≈£î+≥THêï&ÉT. ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À n<äèwüºeXÊ‘·TÔ eT]j·TT |ü]dæú‘·T\TkÕqT≈£L*+∫q|ü&ÉT á |üXÊÃ‘êÔ|ü u≤<Ûä ãVüQ ‘·≈£îÿe>± ñ+&É&É+e\¢,m|üŒÏ¬ø’Hê •ø£å ‘·|üŒ<äT nH uÛ≤eq eT~˝À $T–*b˛‘·Tqï~. á $<ÛäyÓTÆquÛÑj·÷+<√fi¯q\‘√ e÷qe⁄&ÉT ‘·q düVü≤»dæ<ä∆yÓTÆq n_Ûeè~∆øÏ, ‘·q≈£î‘Ó*j·T≈£î+&Ü m+‘√ qwüºb˛‘·THêï&ÉT.

eT÷&Ée~, HÓ’‹ø£yÓTÆq kÕ+|òæTø£ Jeq+˝À X¯Á‘·Te⁄\T ãj·T≥|ü&É≥+, yê]ì <«wæ+#·&É+, yê]ì nD∫yj·TT ø±s¡ Áø£e÷\T #|ü≥º&É+,yê]ô|’ <Ís¡®q´+ #Ój·T´&É+ yÓTT<ä …’q $wüj·÷\˝À •ø£å≈£î >∑T] ø±e&É+»s¡T>∑T‘·Tqï~.

168

17. HÓ’‹ø£‘· eTs¡à+

Á|üø£è‹˝Àì Á|ü‹ n+XeTT ìj·Te÷qTkÕs¡yT »s¡T>∑T‘·T+~. ãT~∆ìnqTdü]+#·Tyê&ÉT e÷Á‘·yT ‹ ìj·Te÷qTkÕs¡eTT e]ÔkÕÔ&ÉT. ø±s¡DeTTÒì<˚ ø±s¡ eTT »s¡>∑<äT. Çø£ÿ&É eTq Ç#·Ã¤≈£î ø±s¡DyÓTÆ ñ+≥Tqï~.

‘·q≈£î @~eT+∫<√, ‘·q≈£î @~ ÇwüºyÓ÷ nqï<ëìì nqTdü]+∫ ø±sê´\T#|ü≥Tº≥ »s¡T>∑T‘·Tqï~. nq>± uÛÖ‹ø£yÓTÆq <äèwæº‘√ e]Ô+#yê&ÉT ãT~∆ìnqTdü]+#·&ÉT.

uÛÖ‹ø£yÓTÆq dæ<ë›+‘ê\T eTqô|’ ã\e+‘·eTT>± Á|üuÛ≤eeTT#·÷|ü⁄‘·Tqï$. n$ eTq\qT XÊdæ+#·T#·Tqï$. ÇyÓ÷àìj·T˝Ÿ ¬ø+Ÿ‘Ó*|æq≥T¢>± ªá uÛÖ‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTTqT eTqeTT ø£∫Ã¤‘·+>± Ä#·]+#·e\dæq ìj·TeTeTTμ. ÇÏº uÛÖ‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\˙ï ‘·|üŒ≈£î+&Ü Ä#·]+#·e\dæqy˚. á XÊdüHê\≈£î nqT>∑TDeTT>± eTq n_ÛÁbÕj·÷\Te÷s¡T#·Tqï$. á XÊdüHê\qT Ä#·]+#·T≥e\q e÷qyê[øÏ eT+∫»s¡T>∑TqT. eTq n_ÛÁbÕj·÷ìï ã\e+‘·eTT>± e÷s¡TÃ ≈£î+≥THêïeTT.ãT~∆ì nqTdü]+∫ ≈£L&Ü á XÊdüHê\qT Ä#·]+#·T≥ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

eT+∫ ãT~∆>∑\ e÷qe⁄&ÉT á XÊdüHê\qT neT\T #˚j·TT≥˝Àô|<ä›>± Çã“+~|ü&É&ÉT. nq>± á XÊdüHê\ neT\TqT ã\e+‘·eTT>±uÛ≤$+#·&ÉT. ø±s¡DeTT, á XÊdüHê\T neT\T#j·T&É+ e\¢ ‘·q≈£î eT+∫»s¡T>∑TqT ø±ãÏº. nsTT‘˚ uÛÖ‹ø£eTT>± Ç$ XÊdæ+∫q|üŒÏø° e÷qdæø£kÕúsTTq+<äT ndüeTs¡ú‘·e\¢ ø=+‘· düeTq«j·TeTT ˝À|æ+#·T#·Tqï~.

XÊdüHê\T ¬s+&ÉTs¡ø±\T. XÊdüHê\T e÷qe⁄ì eT+∫ø√düyT ñ<›•+#·ã&çq$. ˇø£Ï Vü‰ »ì‘· XÊdüHê\T. ¬s+&ÉT XÊdüHê\T ø±s¡D≤\‘√ãTTEe⁄ #˚j·Tã&çq$. ˇø£ eT+∫ ø±s¡ eTT <ë«sê eT]jÓTTø£ eT+∫

169

ø±sê´ìøÏ <ë] rj·TTqqT uÛ≤eeTT ø£*–+#·Tq~ yÓTT<äÏ s¡ø£eTT. ˇø£eT+∫ø±s¡ +, ø±s¡D+‘√ ãTTEe⁄ #˚j·Tã&ç, ìdü‡+X¯j·TeTT>± XÊdüqeTì|æ+#·Tø=qTqT.

Vü‰»ì‘· XÊdüHê\T, ø£ eT+∫ ø±s¡ eTT ì$T‘·ÔeTT #˚|üÏºq$.Ä#·s¡D jÓ÷>∑ eTT ø±e#·TÃqT, ø±ø£b˛e#·TÃqT. düŒwüºyÓTÆq $<Ûëq+˝ÀÄ#·s¡D jÓ÷>∑ yÓTÆq XÊdüHê\T \ø£å eTTqT ‘·|üŒø£ #˚s¡TÃqT.

Á|ü‹ ìj·TeTeTT‘√ ≈£L&çq Ä#·s¡D≈£î ˇø£ |üì kÕ|òü\éT>∑TqT.nq>± eTqeTT nqT≈£îqï |üìøÏ ‘·–q XÊdüqeTTqT m+#·Tø√yê*. áXÊdüHê\T dü÷Á‘·eTT\e+Ï$. XÊgeTT\ìïj·TT Ä#·s¡DjÓ÷>∑ eTT Ò.Ä#·s¡D e\¢ nqTuÛÑeC≤„qeTT ø£*– n$ HÓ’|ü⁄DéTT‘√ XÊdüHê\T>±|ü]>∑DÏ+|üã&ÉT#·Tqï$.

eTqeTT <Ó’q+~q J$‘·+˝À Ä#·]+#·e\dæq ø£s¡à\T ndü+U≤´ø±\T.eTqeTT nqT≈£îqï~ kÕ~Û+#·&É+ ˇø£ düeTdü ø±H˚ø±<äT. düeTdü ˝≤¢eTqeTT nqT≈£îqï~ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ dü]jÓÆTq ìs¡íj·TeTT rdüT≈£îHêïe÷Ò<ë nqï<˚.

ˇø£ ø£s¡à≈£î ˇø£ \ø£åéTT ñ+≥T+~. eTqeTT XÊdüHê\qTnqTdü]+#˚ düeTj·T+˝À eTq \ø£ åéTT\qT ãÏº XÊdüHê\qTm+#·T≈£î+≤eTT. eTq \ø£å eTTqT ãÏº j·÷e‘Y e÷qyê[ düVü≤»eTT>±n+<äT≈£î ‘·–q XÊdüHêH˚ï nqTdü]+#·TqT. n+<ä] \ø£å eTT düTKy˚T.á dü+‘√wüeTT n+<ä]ø° nedüs¡+. düTK+ø√dü+ e÷qe⁄&ÉT #ê˝≤‘ê|üÁ‘·j·T|ü&ÉT#·THêï&ÉT. ãT~∆ |üPs¡«ø£+>± e÷qe⁄&ÉT ‘·q düTKdü+‘√cÕ\ø√dü+ HÓ’|ü⁄DéTT‘√ eéVü≤]+#·TqT. XÊdüq ìs¡íj·TeTTq≈£î ô|<ä›>±ãT~∆ì ñ|üjÓ÷–+|ü |üì ñ+&ÉT≥˝Ò<äT. Vü≤‘√ ˇø£ XÊdüHêìï

170

ìs¡ísTT+#·T≈£îì eTq|üì kÕ~Û+#·e#·TÃqT. á $<ÛäeTT>± ˇø£ ø±s¡ eTT‘·s¡Tyê‘· eT]jÓTTø£ ø±s¡ eTT nqï≥T¢>± eTqeTT eTT+<äT≈£î kÕ>∑e#·TÃqT.

∫es¡>± XÊdüHê\ >∑T]+∫ ˇø£ e÷≥. XÊdüHê\qT uÒwüs¡‘·T>±Ä˝À∫+#ê*. á XÊdüHê\ e\¢ @$T kÕ~Û+#êeTqï~ ø±<äT, m˝≤kÕ~Û+#ê eTqï~ eTTK´+. ˇø£kÕ] á XÊdüHê\ e\¢ eTqøÏ eT+∫»s¡T>∑Tqqï n_ÛÁbÕj·TeTT ø£*–q|ü⁄&ÉT, yêÏì ÇwüºeTT>±qT,‘·|üŒìdü]>±qT Ä#·]+#ê*.

á XÊdüHê\T eTq eTqdüT‡ô|’ eT÷&ÉT s¡ø±\ Á|üuÛ≤eeTT#·÷|ü⁄‘·THêïsTT. yÓTT<äÏ~ ìj·Te÷\‘√ ≈£L&çq HÓ’|ü⁄DéTT. ¬s+&ÉT$yø£ $#·ø£åD\T. eT÷&ÉT XÊdüHê\˝Àì ìj·Te÷e[. yÓTT<äÏ n+XyÓTÆqHÓ’|ü⁄DéTT kÕ+πø‹ø£|üs¡yÓTÆq~. ¬s+&Ée n+X¯eTT eéVü‰s¡eTTq≈£îdü+ã+~Û+∫q~. eT÷&Ée n+X¯eTT HÓ’‹ø£‘·‘√ ≈£L&çq~.

#˚|üÏºq ø±s¡´+˝À Çìï n+XÊ\T <ë– ñqïyê nì eTq≈£înì|æ+#· e#·TÃ. ì»yT á n+XÊ\ìïÏì eTqeTT >∑T]Ô+#ê*. eTqeTTˇø£ |üì #˚|ü≤ºeT+fÒ Ä|üìì #·ø£ÿ>± |üP]Ô#˚dæ \ø£å eTT kÕ~Û+#ê*.yπs nqedüs¡yÓTÆq Ä˝À#·q\T ≈£L&É<äT. ø±ãÏº nqT≈£îqï|üìì #·ø£ÿ>±|üP]Ô #˚j·T&ÜìøÏ HÓ’|ü⁄DéTT nedüs¡+. $y˚ø£ $#·ø£åD\T nedüs¡+eT]j·TT HÓ’‹ø£e÷s¡ZeTT n_Û\wüD°j·TeTT. yê+#Û· j·TeTT. eTqeTT m+‘·ÁX¯<ë∆uÛÑ≈£îÔ\‘√ ø±sê´\T ìs¡«Væ≤ùdÔ, n+‘· #·ø£ÿ>± |òü*‘ê\T <ä≈£îÿqT.

eTqeTT @|üì #˚dæHê düTKdü+‘√cÕ\H˚ ø√s¡T≈£î+≤eTT. nsTT‘˚#˚ùd ø±s¡ eTTô|’ @bÕÏ ÁX¯<ä∆ #·÷|ædüTÔHêïeTT? nqï<˚ Çø£ÿ&É Á|üX¯ï. áÁ|üXï≈£î düe÷<ÛëqeTT, á eT÷&ÉT n+XÊ\˝À eTqeTT $yø£ $#·ø£åD\‘√HÓ’‹ø£ e÷s¡ZeTTq≈£î ø£≥Tºã&Ü*. n|ü&˚ #˚|üÏºq ø±sê´ìøÏ nqT≈£îqï

171

|òü*‘ê\T <ä≈£îÿqT. n≥T¢ ø±≈£îqï eTìwæ eTìwæøÏ ø=ÿø£ÿ Ø‹q |òü ≤\Tn+<äT‘êsTT.

ô|’ n+XÊ\qT <äèwæº À ô|≥Tº≈£îì ø£s¡Ôe´ ìs¡«Vü≤D ìj·Te÷\Ts¡÷bı+~+#· ã&ÉT#·Tqï$. n|üŒC…|æŒq ø£s¡Ôyê´ìï ‘·T.#·. ‘·|üŒø£ bÕÏ+#·e\dæq nedüs¡eTT ñ+~. n|üŒC…|æŒq ø±s¡ eTT\T u≤<Ûä ‘·‘√ ìs¡«Væ≤+#·≈£îqï ndüeTs¡ú‘·≈£î <ë]rj·TTqT.

ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ˇø£ e´øÏÔ ìsêX¯ìdüŒèVü≤\≈£î ˝ÀHÓ’ Ä‘·àVü≤‘·´#˚düTø√e&ÜìøÏ ìs¡ísTT+#·T≈£î+≤&ÉT. ‘·q ìs¡íj·T+ e\¢ |ü~eT+~ø°yT\T ø£\T>∑T‘·T+<äì uÛ≤$kÕÔ&ÉT. ‘êqT eT+∫<ë]πø |ü]$T‘·yÓTÆ #Ó&ÉT≈£î<ä÷s¡eTT>± ñ+&+<äTπø á Ä‘·àVü≤‘· ≈£î ø±s¡DeT+≤&ÉT. á $<ÛäeTT>±Ä˝À∫+#·T≥ dü]>±<äT. Á|üø£è‹˝À nìï ìj·Te÷qTkÕs¡eTT düVü≤»eTT>±»]–b˛e⁄#·Tqï$. e÷qe⁄\+‘ê düTKdü+‘√cÕ\‘√ J$+#ê\qï<˚Á|üø£è‹ ìj·TeTeTT n≥Te+≥|ü&ÉT ˇø£ e´øÏÔ Ä‘·àVü≤‘· #˚düT≈£î+fÒn~ Á|üø£è‹ $s¡T<ä∆yT ne⁄‘·T+~ ‘·|üŒ, |ü~eT+~ì yT\Tø=*ù| ø±s¡ eTTm˝≤ ne⁄‘·T+~. ø±ãÏº Ä‘·àVü≤‘· nqTq~ dü]jÓÆTq ìs¡íj·TeTT ø±<äT.

eTs=ø£ düìïyXeTT #·÷&É+&ç. ø£ e´øÏÔøÏ &ÉãT“ nedüs¡+. ‘·qe<ä›&ÉãT“ Ò<äT. Ä &ÉãT“ø√dü+ ‘êqT n|ü#j·÷*. Ä ãTTD+ #ùd≥|ü&ÉTn‘·qT ‹]– düø±\eTT˝À n‘·qT rdüT≈£îqï ãTTD≤ìï #Ó*¢kÕÔqìe÷ÏkÕÔ&ÉT. n˝≤ e÷Ïe«ø£b˛‘˚ ‘·q≈£î ãTTDeTT <=s¡ø£<äT. nsTT‘˚‘·q≈£î ‘Ó\TdüT, ‘êqT ãTTD+ #Ó*¢+#˚ |ü]dæú‹ ‘·q≈£î Ò<äì. eTqeTT<Ó’q+~q J$‘·+˝À Ç≥Te+Ï |ü]dæú‘·T\qT mH√ï #·÷kÕÔeTT. Çø£ÿ&Éˇø£ $wüj·T+ >∑eTì+#ê*. ì‘· + eTq+ #ùd|üqT\˝À düŒwüº‘· ñ+&Ü*.eTqeTT Ä&çqe÷≥ ‘·|üŒsê<äT Ç∫Ãq e÷≥ ì\u…≥Tºø√yê*. n|ü&ÉTeTqe÷fÒ y˚<äeTe⁄‘·T+~.

172

eTqeTT eTq#·T≥÷º ñqïyê] ø£s¡à\qT |ü]o*dü÷Ô ñ+≤eTT.n+<äT˝À ø=+<äs¡T Ä#·]+# ø£s¡à\≈£î e´‹πsø£‘· e´ø£ÔeT>∑T‘·T+~. n+<ä]ÄyÓ÷<äeTT \_Û+#·<äT. eT] ø=+<ä] ø£s¡à\qT |ü]o*+∫q≥¢sTT‘ Äj·÷ø±sê´\≈£î Ä+‘·s¡+–ø£ e´‹πsø£‘· nqTq~ e´ø£ÔeTT ø±<äT. nsTTq|üŒÏø°n+<ä] ÄyÓ÷<äeTTq≈£î H√#·Tø√<äT. Ç+<äT, yÓTT<ä dü÷∫+∫q ø£s¡à\Tø£s¡Ôe´ ìs¡«Vü≤D≈£î |ü]$T‘· eT>∑T#·Tqï~. ø±>± ¬s+&ÉekÕ] dü÷∫+∫qø£s¡à\T $XÊ\ <äèø£Œ<∏äeTT‘√, dü‘·‡+ø£ ≤Œ\‘√ #˚|üÏºq ø±s¡ Áø£e÷\T.

Çø£ÿ&É ˇø£ Á|üX¯ï ñ<äsTTdüTÔ+~. ãT~∆ì nqTdü]+#˚ yês¡+‘ê‘êqT nqT≈£îqï< y<äeTT, ‘êqT Ä#·]+#< dü÷Á‘·eTT. ø±ãÏº n+<äs¡÷qqTï nqTdü]+#ê* nì uÛ≤$+#·e#êÃ? Ç~ yê]yê] ãT~∆ìnqTdü]+∫ ñ+≥T+~.

á ø£sêà#·s¡D˝À eT]+‘· $#ê]+#·e\dæ ñqï~. n˝≤ $#ê]+∫q|ü⁄&ÉT eTqeTT #j·TT ø£s¡à\eT<Ûä dü+ã+<Ûë\T >∑T]Ô+#·>∑\eTT. eTqeTT|ü]o*+#˚ n+X¯eTT HÓ’‹ø£‘· jÓTTø£ÿ n+‘·s¡à<∏äqeTT. eTqeTT ˇø£ø±s¡´eTT #˚|üÏ ºq|ü&ÉT Ä ø±s¡´eTT m˝≤ »s¡T>∑T‘·Tqï~ nìÄ˝À∫+#·eTT, ø±˙ @$T ø±yê˝À nì e÷Á‘·eTT Ä˝À∫kÕÔeTT. nsTT‘eTqeTT nqT≈£îqï~ kÕ~Û+#ê\+fÒ <ëìøÏ ‘·–q ÄdüøÏÔ ñ+&Ü*,ø±s¡D≤\T ñ+&Ü*. nsTT‘˚ ø=+‘·eT+~ nqT≈£îqï$ kÕ~ÛkÕÔs¡T. ø±˙yê]øÏ XÊg|ü]C≤„qeTT ñ+&É<äT. M]øÏ nqTuÛÑe C≤„qeTTqï|üŒÏø°XÊgC≤„qeTT Òì ø±s¡D≤q Á|ü»\T M] ìs¡íj·÷\qT ÄyÓ÷~+#·s¡Tø±ãÏº ø±s¡DeTT, Ä#·s¡D ¬s+&ÉT ≈£L&Ü |ü]XÀ<ÛäHê+XÊ Ò.

#|üÏºq ø±s¡ eTT eTq ÇcÕºqTkÕs¡yT nsTTq|üŒÏø°, ìj·Te÷\‘√≈£L&çq Ä#·s¡D…Æ ñ+&Ée …qT. Ä $<ÛäeTT>± ìj·Te÷\ bÕ\q nqï~πøe\+ $yø£e+‘·T\ \ø£åDeTT e÷Á‘·yT nsTT ñ+≥Tqï~. eTq ÇwüºeTT

173

eTq |ü≥Tº<ä\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñqï~. á |ü≥Tº<ä\≈£î eT÷\eTT ø±s¡DyÓTÆñ+≥Tqï~. eT] á dü÷Á‘·eTT ãT~∆>∑\yê] n+<ä]ø° e]Ô+#·e …qTø£<ë.

n˝≤ø±ø£ ø£ ø±s¡ eTT #|ü≥º&ÜìøÏ >∑\ ø±s¡DeTT ø£qT>=qe …qT.Ä$<ÛäeTT>± \ø£åéTTqT kÕ~Û+#·T e÷s¡ZeTT ø£qT>=qe˝…qT. ø√]ø£nqTq~ ø£ø±s¡ eTT #|ü≥º&ÜìøÏ Áù|s¡D ne⁄‘·Tqï~. nsTT‘ \ø£å kÕ<Ûäqe÷Á‘·+ ˇø£ X¯øÏÔ>± Ä ø±s¡ eTTqT eTT+<äT≈£î rdüT≈£îb˛‘·Tqï~. á$<ÛäeTT>± ãT~∆ì nqTdü]+#·T yê]øÏ ø√]ø£ ø£ Áù|s¡D≤XøÏÔ>±qT \ø£å eTTeTq ÇcÕºìï ã\|ü]#˚ ø±s¡éTTqT eTT+<äT≈£î rdüT≈£îyÓfi‚fl~>±qTÁ>∑Væ≤+#·&ÉeTe⁄‘·T+~.

eTqeTT mH√ï ø√]ø£\T ø√s¡T≈£î+≤eTT. nsTT‘˚ á ø√]ø£\kÕ<Ûë´ kÕ<Ûä eTT\qT Ä˝À∫+#·e …qT. ø£ ãT~∆eT+‘·T&ÉT ‘·q ø√]ø£\qTÄ#·s¡D˝À ô|≥º&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïkÕÔ&ÉT. ø√]ø£ qqTdü]+∫ yês¡TÁ|üj·T‘·ïeTT‘√ dü|òü\T\e⁄‘ês¡T. nsTT‘˚ eTq˝À #ê˝≤eT+~ kÕ<Ûë´kÕ<Ûë´\qT >∑T]Ô+#·ø£ ø√]ø£\qT neT\T |üs¡#ê\qT≈£î+≤s¡T. Ç≥Te+Ïø±sê´\T ù|s¡T≈£î e÷Á‘·y˚T ø±s¡ eTT\ì|æ+#·TqT.

me¬s’Hê ˇø£ eTVü≤‘êÿs¡éTTqT ‘·\ô|Ïºq, Ä ø±s¡éTT˝ÀH˚Áù|s¡DX¯øÏÔ, Ä#·s¡DX¯øÏÔ‘√bÕ≥T Ä#·s¡D ìj·Te÷\T ≈£L&Ü Ç$T&çñ+≥Tqï$. nÏº X¯óuÛÑÁ|ü<äyÓTÆq ø±sê´\T XÊdüqeTT …’ e]ú\T¢qT.

ãT~∆eT+‘·T\T ‘·eT $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ >∑eTéTTqT, \ø£å eTT\qTìπs›•+#·T≈£î+≤s¡T. ‘·q \øå±´\≈£î nqT>∑TDeTT>± ø√]ø£\qTm+#·T≈£î+≤s¡T. nø£ÿs¡ Òì yê´|üø±\qT ‘·–Z+#·T≈£îì, ‘·eT \ø£å + yÓ’ù|ÁX¯<ë∆uÛÑ≈£îÔ\T ø£*–ñ+≤s¡T. Ms¡T ‘êeTT Ä•+∫q \øå±´\qT HÓs¡y˚s¡TÃ

174

≈£î+≤s¡T. ‘·eT Ä#·s¡D\‘√ q\T>∑T]˝À >∑T]Ô+|ü⁄ bı+<äT‘ês¡T n+<ä]ø°Ä<äs¡Ùe+‘·T\e⁄‘ês¡T.

ø±ãÏº e÷qe⁄\+<ä]ø° dü÷Œ¤]Ôì ø£*–+#·T ø√]ø£\T, \ø£å eTTô|’Ç#êÃ¤ X¯øÏÔì ô|+∫ Ä#·s¡DqT Áb˛‘·‡Væ≤+#·T $<ÛäeTTq ø±sê´\T#˚|ü≥ºe …qT. ñ‘·ÔeT yÓTÆq ø√]ø£\T, ñ‘·ÔeT |ü⁄s¡Twüß\T kÕ~Û+‘·Ts¡T.kÕe÷qýÓTÆq ø√]ø£\‘√ kÕe÷qT´\T Á|üj·T‘·ïeTT #˚j·TT<äTs¡T. ø±ãÏºj·÷e‘Y e÷qyê[ì <äèwæº À ô|≥Tº≈£îì s¡÷bı+~+∫q ñ‘·ÔeT ø√]ø£\qT$yø£e+‘·T\T Áù|s¡Dø£*–, ‘·eT Ç#êÃ¤XøÏÔ‘√ yêÏì kÕ~Û+∫ e÷qyê[øÏ‘·eT e+‘·T u≤<Ûä ‘·qT ìs¡«Væ≤+#·e …qT.

ñ‘·ÔeTyÓTÆq ø±sê´\qT kÕ~Û+#·e …qqï ñ‘·ÔeTyÓTÆq >∑TD≤\qTn_Ûeè~∆ #düTø√e …qT. ñ‘·ÔeT >∑TD≤\T n_Ûeè~∆ ø±e …qqï dü‘·ÿs¡à\≈£î|üPqTø=qe …qT. yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ e÷qe⁄&ÉT ‘·q ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT $~Û>±ìs¡«Væ≤+#·e …qT. n+‘ø±˙ nqT≈£îqï~ kÕ~Û+#· Ò<äì ìs¡T‘ê‡Vü≤eTT‘√Ä‘·àVü≤‘· \≈£î bÕ\Œ&Ésê<äT. e÷qe⁄&ÉT j·T+Á‘·eTT ø±<äT. |üìøÏsêìj·T+Á‘·eTTqT Á|üø£ÿq |ü&Éy˚dæq≥T¢>±, e÷qe⁄&ÉT ‘·qqT ‘êqT mqï&É÷ìsêX|üs¡#·T ø=qsê<äT. J$‘·eTT ø£wüºdüTU≤\‘√ kÕ>∑TqT. <ä«+<ä«eTT\‘√≈£L&çq< J$‘·eTT. á <ä«+<ä«eTT Ò Òø£b˛‘ e÷qe n_Ûeè<∆ kÕ>∑<äT.ø±ãÏº Ä‘·àVü≤‘· ‘·\+|ü⁄ dü]ø±<äT.

$y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ e]Ô+#·Tyê&ÉT ‘·q e÷≥≈£î $\TeìkÕÔ&ÉT.#Ó|æŒ+~ #˚kÕÔ&ÉT. q\T>∑T]˝À eéVü≤]+#˚≥|ü&ÉT ‘·q düeTÁ>∑‘·qTìs¡÷|æ+#·T≈£î+≤&ÉT. ‘·q e´øÏÔ‘·«y˚T ‘·q \ø£åéTT. e÷qe‘ê«ìïì\u…≥Tº≈£î+≤&ÉT. n˝≤ø±ø£ eTq˝À e+#·q dü«uÛ≤e⁄\T ñ+≥THêïs¡T.Ms¡T q\T>∑T]˝À ‘·eT e÷≥qT b˛wæ+#·Tø√s¡T. e÷qe‘ê $\Te\qTb˛wæ+#·ø£ e÷qe‘ê«ìï ø√˝ÀŒe⁄#·THêïs¡T.

175

Á|ü‹ ø£ÿs¡T e÷qe‘·«eTTqT Ä#·]+∫ b˛wæ+#ê*. me]ø° Çã“+~Ò<äqT≈£î+≥÷, e÷qe‘·«eTTq≈£î e´‹πsø£eTT>± Á|üe]Ô+#·sê<äT. Á|ü‹

ˇø£ÿs¡T ‘·eT Ä#·s¡D\‘√ düe÷q‘·«eTTqT ô|+#ê*, b˛wæ+#ê*.ìs¡+‘·s¡+ e÷qe‘ê«ìï <äèwæº À ô|≥Tº≈£îì e]Ô+#ê*.

eTqeTT Ä#·]+#˚ dü‘êÿsê´\T m\¢|ü&ÉT kÕÏeTìwæ y˚T\Tø√]#˚j·Te˝…qT. eTqeTT @ |üì #˚dæHê kÕÏyê]øÏ Çã“+~ ø£\T>∑CÒj·Tsê<äT. eTq≈£î eTqøÏ eT+∫ »s¡>±\ì nqT≈£î+≤eTT. n< $<Ûä+>±Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ‘·eT≈£î eT+∫ »s¡>±\H˚ nqT≈£î+≤s¡T. eTqeTTÇ‘·s¡T\qT+&ç eT+∫ì Ä•+∫qfÒ¢ Ç‘·s¡T\T ≈£L&Ü ‘·eT≈£î ‘·eT #·T≥÷ºñqïyê]qT+&ç eT+∫ì Ä•kÕÔs¡T. á H˚|ü<∏ä eTT˝À πøe\+ ˇø£ÿe´øÏÔ‘·eT kÕÏyê]øÏ qwüºeTT >∑*–+∫q+‘· À dü+|òü÷ìøÏ ô|<ä› qwüºy˚TMT»s¡>∑<äT, nsTTq|üŒÏø° dü+|òüT+˝À n+<ä]‘√ kÕeTs¡dü <Û√s¡DÏ‘√JeHêìøÏ n\yê≥T|ü&Ü*.

eTqeTT m+‘√ n<äèwüºe+‘·T\+. eTq+<ä]ø° ùd«#êÃ¤ kÕ«‘·+Á‘ê´\‘√J$+#˚ Vü≤≈£îÿ ñqï~. eTqeTT @B ns¡Te⁄>± ‘Ó#·TÃø√eTT. eTq+<ä]ø°$y˚ø£ $#·ø£åD\T ø£\e⁄. eTT+<äT $wüj·÷\qT Á>∑Væ≤+∫, Ä#·]+∫,nqTuÛÑe C≤„Hêìï dü+bÕ~kÕÔs¡T. áHê&ÉT eTqeTT Ä#·]+#˚ ø£s¡à\Te÷qe‘ê <äèwæº‘√ yÓTT<ä\T ô|≥ºø£b˛e#·TÃqT, ø±˙ e÷qe‘·«y˚T eTq>∑eT´eTì eTqeTT >∑T]Ô+#·e˝…qT. $y˚ø£e+‘·T&ÉT ‘·q Á|ü‹#·s¡´qTe÷qe‘ê <äèwæº‘√H Ä#·]kÕÔ&ÉT. Á|ü‹ ø£ÿs¡T ÇcÕºqTkÕs¡eTT e]ÔkÕÔs¡T.nsTT‘ n+<ä] ÄyÓ÷<äyÓTÆq |üqT\≈£î $yø£e+‘·T&ÉT n\yê≥T|ü&É‘ê&ÉT.$y˚ø£e+‘·T&ÉT ‘·q Ä#ês¡e´eVü‰sê\T Hê´j·T|üs¡+>± ñ+&˚˝≤r]Ã~<äT›≈£î+≤&ÉT. n+<ä] ÄyÓ÷<äeTTqT bı+<äT‘ê&ÉT.

176

Ä<˚XÊ\T ˝Ò<ë XÊdüHê\T>± uÛ≤$+∫q Á|ües¡ÔHêe[øÏ Hê´j·T|üs¡yÓTÆq düeTà‘·eTT \_Û+∫j·TT+&Ée …qT. n$ $yø£e+‘·T\T n~Ûø±s¡eTT>±uÛ≤$+‘·Ts¡T. ÇÏº Ä<˚XÊ\˝À @ $<ÛäyÓTÆq |üø£åbÕ‘·yÓ’K] ñ+&É<äT.e÷qe⁄&Éqïyê&ÉT düVü≤»+>± ‘·q $yø£ $#·ø£åD\‘√, Ç#êÃ¤|üPs¡«ø£eTT>±HÓ’‹ø£ ø£s¡à\≈£î n\yê≥T|ü&Ée …qT. á ø£s¡à\T Á|üø£è‹ ìj·Te÷\‘√@ø°uÛÑ$+∫ düs¡« e÷qyê[øÏ n+^ø±s¡jÓ÷>∑´yÓTÆ ñ+≥Tqï$. ¬ø]ŸeTVü‰X¯j·TT&ÉT ÇÏº Ç#êÃ¤X¯øÏÔì dü+|üPs¡í ùd«#êÃ¤ Á|ü‹|ü‘·TÔ\T ø£\~>±$e]+#ÓqT.

$y˚ø£e+‘·T\T e÷qyê[øÏ n+~+∫q dü÷Á‘ê\T, nìï |üØø£å\≈£îì\ã&ç, q\T>∑T] ÄyÓ÷<ëìï bı+<äT#·Tqï$. nq>±, á dü÷Á‘ê\TÄj·÷ Á|ü<˚XÊ\˝À Ä#·s¡D≈£î d”«ø£]+#·ã&ÉT#·Tqï$. á dü÷Á‘ê\T @ˇø£ÿ] n_ÛÁbÕj·TeTT>± uÛ≤$+#·sê<äT. á dü÷Á‘ê\qT $yø£ #·ø£åD≤\‘√n+<ä] ÄyÓ÷<ëìï bı+~q$>± ñ+≥Tqï$. $y˚ø£e+‘·T\T n+<äs¡÷ÇÏº dü÷Á‘ê\≈£î ø£≥Tºã&ç ñ+≤s¡T. á dü÷Á‘·+‘√ ≈£L&çq JeHêìøÏn+<äs¡÷ ã<äT∆˝…’ ñ+≤s¡T.

$y˚ø£e+‘·T\T ‘êeTT Ä#·]+∫ e÷qyê[øÏ n+~+∫qdü÷Á‘ê\qT mqïÏø° MTs¡s¡T. ‘·eT dü÷Á‘ê\qT ‘êeTT Çwüº |üPs¡«ø£+>±,ùd«#·Ã¤>± Ä#·]kÕÔs¡T. ‘êeTT Ä#·]+#·T dü÷Á‘ê\T HÓ’‹ø£‘·qT bı+<äT|üs¡#·T≈£îì >∑eT´+ yÓ’|ü⁄ q&ç|ækÕÔs¡T. HÓ’‹ø£‘· nedüs¡eTì, ˇø£XÊdüqeTì, kÕø£å´kÕ<Ûäq≈£î ‘√&ÉŒ&ÉTqì $y˚ø£e+‘·T\T Á>∑Væ≤+‘·Ts¡T.ÇÏº HÓ’‹ø£‘·‘√ ≈£L&çq ø£s¡à\T n+<ä] ÄyÓ÷<äeTTqT bı+<äT‘ês¡T.Á|ü‹ ø£ÿs¡T ‘·eT ‘·eT ø£s¡Ôe´ø£s¡à\ ìs¡«Vü≤D˝À HÓ’‹ø£Ø‹˝À u≤<Ûä ‘·‘√ø£s¡à˝≤#·]+#·e˝…qT.

177

ø£s¡ÔeéTT nqTq~ eTq uÛ≤yê\ô|’q, düŒ+<äq\ô|’q, ñ<˚›XÊ´\ô|’Hê Ä<Ûës¡|ü&É<äT. n~ e´≈£îÔ\eT<Ûä´ dü+ã+<Ûë\T n_Ûeè~∆øÏ <√Vü≤<ä|ü&ÉTqT. Á|ü‹ dü÷Á‘êìøÏ ˇø£ ø±s¡D+ ñ+≥T+~. n<˚ Ø‹˝À ÇcÕºsTTcÕº\T ≈£L&Ü ñ+≥T+≤sTT. Ç<˚ Ø‹q Á|ü‹ø±s¡éTT ≈£L&Ü Ç‘·s¡ø±sê´\‘√ n$HêuÛ≤e dü+ã+<ÛäeTT ø£*– ñ+≤sTT. $y˚ø£e+‘·T\Tá ø±s¡DeTT#˚ ‘·eT≈£î q∫Ãq dü÷Á‘ê\≈£î ø£≥Tºã&ç ñ+≤s¡T.

eTqø£s¡à\ eTT–+|ü⁄>± eTqeTT Á|ü‹ø£s¡à≈£î ˇø£ $\TeqTìs¡ísTTkÕÔeTT. Ä $\Te <Ûäqs¡÷|üeTTq ñ+&Ée#·TÃ ˝Ò<ë ôVA<ës¡÷|üeTTq ñ+&Ée#·TÃ. <Ûäqs¡÷|üeTTq $\Teø£Ïºq|ü&ÉT, n+‘·≈£îdüe÷q $\Te‘√ Ç‘·s¡ edüTÔe⁄\‘√ e÷]Œ&ç #˚j·Te#·TÃqT. nsTT‘˚$\Te ø£≥º˝Òì<˚ ôVA<ë. kÕ<Ûës¡D+>± Á|ü‹ ø£ÿ] HÓ’»eTT Á|üø±s¡eTTe÷¬sÿŸ $\TeqT nqTdü]+∫ |òü*‘êìï Ä•kÕÔs¡T. düTKdü+‘√cÕ\qTÄ•+#˚yês¡T <ÛäqeTTq≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘·qT ÇkÕÔs¡T. ø±˙ ø=ìï wüs¡‘·T\≈£î,$\Te\≈£î e÷Á‘·y˚T ø£≥Tºã&çq|ü⁄&ÉT nø£ÿ&É <ÛäqeTT Á|üy˚Tj·TeTTñ+&É<äT. πøe\+ ôVA<ë e÷Á‘·y˚T ñ+≥T+~.

ø±ãÏº HÓ’‹ø£‘· nqTq~ <ÛäqeTTq≈£î nr‘·yÓTÆq~. á HÓ’‹ø£‘˚>∑eTýÓTÆ ñ+≥Tqï~. á HÓ’‹ø£‘· eT]j·TT e÷qe‘·«eTT\T HÓ’‹ø£e÷s¡ZeTTq |üj·Tì+∫q|ü⁄&ÉT e÷Á‘·y˚T ôVA<ë @s¡Œ&ÉTqT. HÓ’|ü⁄DéTTeT]j·TT |üìMT<ä ÁX¯<ë∆uÛÑ≈£îÔ\T ø£*–q e÷¬sÿ≥Tº˝À eT+∫>± <ÛäqeTTdü+bÕ~+#·e#·TÃqT. eTq ‘Ó*$‘˚≥\≈£î, düeTj·Tdü÷Œ¤]ÔøÏ eT]j·TTdüs¡<ë>± ø£\T|ü⁄>√s¡T‘·qeTTq≈£î düe÷»+˝À eT+∫ >∑T]Ô+|ü⁄, $\Teñ+&ÉTqT. e÷≥MT<ä ì\ã&É≥+ eT]j·TT eTqeTT Ä#·]+#˚ ø£s¡à\ô|’dü<ä_ÛÁbÕj·TeTTqT ø£*– ñ+&É≥+ nqTq$ Ä+‘·s¡+–ø£eTT>± m+‘√$\TeqT düeTTbÕ]®+#·TqT.

178

HÓ’‹ø£‘· n+<ä]ø° nedüs¡y˚T. HÓ’‹ø£‘·‘√ ≈£L&çq ø£sêà#·s¡D e\¢$y˚ø£e+‘·T\T n+<ä]ø° Ä<äs¡ÙeTe⁄‘·THêïs¡T. HÓ’‹ø£ ø£sêà#·s¡D\‘√M] dü«uÛ≤eeTT ≈£L&Ü e´ø£ÔeTe⁄‘·Tqï~. Ms¡T HÓ’‹ø£ e÷sêZìøÏ ø£≥Tºã&çñ+≤s¡T. n+<ä] jÓ÷>∑πøåe÷\T ø√] Ä#·]+#˚ á ø±s¡´Áø£e÷\˝À‘·eTe+‘·T ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT Ms¡T Ä#·]kÕÔs¡T, bÕ\T|ü+#·T≈£î+≤s¡T.

@ edüTÔe⁄q¬ø’Hê <Ûäs¡àeTT qqTdü]+#˚ $\Te ñ+≥T+~. nìïedüTÔe⁄\≈£î $\Te\qT ‘Ó*j·TCÒùd~ ˇø£ >ös¡eÁ|ü<ÛäyÓTÆq kÕúqeTT.Ä kÕúqeTT ìs¡à\yÓTÆq~, ìX¯Ã\yÓTÆq~, ìkÕ«s¡úyÓTÆq~ eT]j·TT mÏºwüs¡‘·T\≈£î §+>∑ì~. nÏº kÕúqeTTq≈£î $yø£e+‘·T\T m+‘√>ös¡yêìïÄbÕ~kÕÔs¡T. ø±ãÏº düs¡«dü«‘·+Á‘·´ dü«j·T+ Á|ü‹|ü‹Ô‘√ nqTq~kÕe÷qé÷qe⁄\≈£î, $y˚ø£e+‘·T\≈£î Ä<Ûës¡yÓTÆ ñ+≥Tqï~.

nìï dü÷Á‘ê\T ˇø£ Äø±s¡eTTqT @s¡Œs¡#·T≈£î+≥Tqï$. ádü÷Á‘ê\T düVü≤»eTT>± Á|üø£è‹ ìj·Te÷\qT ÇeTT&ÉTÃ≈£î+≥THêïsTT.Á|ü‹ dü÷Á‘·eTT ˇø£ \ø£åéTT n+~+#·TqT, >∑eTéTTqT #˚s¡TÃqT.ø±ãÏº $y˚ø£e+‘·T\T á dü÷Á‘ê\qT Ä#·]+#˚ düeTj·TeTT˝À,ìj·Te÷\≈£î ø£≥Tºã&ç ñ+≤s¡T. ÇÏº ìj·Te÷\T kÕeTs¡dü´ <Û√s¡DÏ‘√Ä#·s¡D≈£î |üPqTø√yê*. ìj·Te÷\T Ò<ë Áø£eT•ø£åD nqTq~ yÓTT<äÀ¢uÛ≤s¡eTì|æ+#·e#·TÃ, ø±˙ yêÏ $\TeqT Á>∑Væ≤+∫q MT<ä≥ n$nedüs¡+>± >∑T]Ô+∫q s√Eq n$ uÛ≤s¡eTì|æ+#·<äT. n|ü&ÉT Äìj·Te÷\qT düVü≤»+>±H Ä#·]+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. yÓTT<äÀ¢ eTq≈£îá ìj·Te÷\T nedüs¡+ ˝Ò<äqT≈£î+≤eTT, ø±˙ Áø£y˚T|” MÏøÏn\yê≥T|ü&Ü¶ø£, yêÏ $\TeqT Á>∑Væ≤+#êø£, n$ #ê˝≤ eTTKéTìÁ>∑Væ≤+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. á $<Ûä+>± HÓ’‹ø£ ø£sêà#·s¡D˝À yÓTT<äÀ¢eTqeTT ñ‘ê‡Vü≤eTT #·÷|üø£b˛e#·TÃ, ø±˙ ø±s¡ eTT eTT+<äT≈£î kÕπ>ø=B› Ä ø±s¡ eTTô|’ eT≈£îÿe ô|s¡T>∑T‘·÷ ñ+≥T+~.

179

ˇø£ eT+∫ dü÷Á‘·+ n+<ä]ø° düeTà‘·eTsTTq~. Ä dü÷Á‘·eTTeT+∫H˚ ‘·|üŒ #Ó&ÉTqT n+~+#·<äT. ÇÏº dü÷Á‘ê#·s¡D˝À uÒ<Ûë_ÛÁbÕj·÷\≈£î #√≥T˝Ò<äT. eTqeTT á dü÷Á‘ê\qT eTq ÇwüºeTTe∫Ãq≥T¢ Ä#·]+#·≈£L&É<äT. ìj·TeTìã<ä∆‘·‘√ ÇÏº dü÷Á‘ê\ Ä#·s¡D≈£î|üPqTø√yê*. dü÷∫+∫q ìj·Te÷\≈£î ˝Àã&ç Ä#·]+∫q+‘·es¡≈£îmÏº$uÛÒ<ë\T ø±qsêe⁄. n+<äTπø MÏì XÊdüHê\T>± eTqeTTÁ>∑Væ≤+#·e\dæ j·TTqï~. á ø±s¡DeTT#˚ n+<ä]ø° eT+∫ì n+~+#˚˙‹ìj·Te÷\qT, d ü÷Á‘ê\qT Çwü º| üPs ¡ «ø £+>± Ä#·s ¡D≈ £ îd”«ø£]+#·e˝…qT.

@ ø±s¡éTT˝…’qqT ìj·TeTìã+<Ûäq\≈£î Àã&ç Ä#·]+∫q|ü&˚yêÏ |òüTq‘·qT eTqeTT Á>∑Væ≤+#·>∑\T>∑T‘êeTT. ø±ãÏº á dü÷Á‘ê\qTnqTdü]+#· &ÜìøÏ d”«ø£]+∫q|ü⁄&˚, á dü÷Á‘ê\≈£î nqTã+<ÛäeTTø£*–q ìj·TeT ìã+<Ûäq\qT eTqeTT Çwüº|üPs¡«ø£eTT>± d”«ø£]+#·e˝…qT. Á|ü‹ dü÷Á‘·eTT dü«j·T+ Á|ü‹|ü‹Ô ø£\~, \ø£åéTTqT n+~+#˚~.ø±ãÏº XÊdüqeTT˝…’ e÷qe⁄ì XÊdæ+#·T#·Tqï$.

e÷qe⁄\T ‘·eT ÇcÕºqTkÕs¡eTT ø£s¡à\Hê#·]+#Ó<äs¡T. eT+∫ñ<˚›X¯éTT‘√ ìj·Te÷\qT Ä#·]+#·e#·TÃqT, Ò<ë ìj·TeTìã+<Ûäq\qT Á‘√dæ|ü⁄#·Ãe#·TÃqT. ˇø£ ø£sêà#·s¡D˝À ìj·TeT ìã+<Ûäq\qTbÕÏ+#·ø£b˛e&É eTqTq~ nHÓ’‹ø£ #·s¡´‘√ düe÷qeTe⁄‘·T+~. nÏºnHÓ’‹ø£ ø£s¡à\≈£î •ø£å\qT $~Û+#·e˝…qT. ø±ãÏº ø±s¡éTT dü+ø£*Œ+∫q|ü&ÉT, Ä ø±s¡éTTqT #˚|ü≥Tºyês¡T HÓ’‹ø£e÷s¡ZeTTH˚ m+#·Tø√yê*.

e÷qe⁄\+‘ê á ìj·Te÷\ $wüj·T+˝À düe÷qy˚T. yês¡T áìj·Te÷\≈£î nr‘·T\T ø±s¡T. e÷qe⁄&ÉT ‘êqT Ä•+∫qØ‹˝Àq&ÉTee …qT. e÷qe⁄&ÉT ‘êqT e÷qe‘·«eTT‘√ J$+#ê\ì, düTK

180

dü+‘√cÕ\qT Ä•+∫, HÓ’‹ø£ e÷s¡ZeTTq |üj·Tì+#·e …qì ø√s¡Tø=qe#·TÃqT. Ä ø√]ø£\T ñqï+‘· e÷Á‘·eTTq dü]b˛<äT. e÷qe⁄&ÉTdü+|òüTJ$. n+<ä]ø° dü+ã+~Û+∫qyê&ÉT. ø±ãÏº e´øÏÔ ÁbÕ‹|ü~ø£qn‘·ì #·s¡´\qT eTqeTT ìs¡ísTT+#·≈£L&É<äT. dü$Twæº>± e÷qe⁄\ø±s¡ Áø£e÷\ eT+∫#Ó&ÉT\qT, düeTs¡ú‘·qT ìs¡ísTT+#·e …qT. e÷qe⁄\≈£îdü$Twæº<äèø£Œ<∏äeTT n‘· edüs¡eTT.

dü÷ÿ|üH√j·TsY eTVü‰X¯j·TT&ÉT Ç≥T¢ ‘Ó*ô|qT. ÄdüøÏÔ nqTq~ˇø£ dü«#·Ã¤yÓTÆq nC≤„qeTT‘√≈£L&çq ìs¡+‘·s¡Áù|s¡D. düs¡« kÕe÷q´+>±ùd«#·Ã¤ nqTq~ uÛÖ‹ø£ JeqeTTq≈£î |ü]$T‘·yÓTÆ ñ+≥Tqï~. ‘·qø£fi¯fl≈£î ø£ì|æ+#˚ <äèX¯´ Á|ü|ü+#·eTTH˚ ì»eTì Á>∑Væ≤+∫, düe÷»+˝Àì‘ês¡‘·e÷´\qT, ôV≤#·TÃ ‘·>∑TZ\qT >∑T]Ôdü÷Ô, e÷qe⁄&ÉT ùd«#·Ã¤eVæ≤düTÔHêï&ÉT. @ $<ÛäeTT>±qsTT‘˚ e÷qe⁄ì nqTdü]+∫ n‘·ì &Éñ+&ÉTH√, n<˚$<ÛäeTT>± e÷qe⁄ì nqTdü]+∫ n‘·ì Ç#·Ã¤ñ+≥Tqï~.á Ç#·Ã¤ nqTq~ dü«‘·+Á‘·yÓTÆq~, Ä+‘·s¡+–ø£yÓTÆq~, n<˚ düs¡«»>∑‘YkÕs¡yÓTÆ ñ+≥Tqï~.

á >√#·s¡yÓTÆq <äèX¯´Á|ü|ü+#·+ edüTÔ$C≤„q düe÷Vü‰s¡eTT. ÇÏº<äèX¯´ Á|ü|ü+#·+˝À e÷qe⁄&ÉT ùd«#·Ã¤ ø£*– ñ+≥THêï&ÉT. ÇÏº <äèX¯´Á|ü|ü+#·+ ø±\, ø±s¡D, ø£s¡à\‘√ @s¡Œ&çq~. <˚Vü≤eTT‘√ ñqï+‘·es¡≈£î ÇÏº »>∑‘·TÔ˝À ‘·q dü+ã+<ÛäeTT ‘ê‘êÿ*ø£yÓTÆ ñ+≥Tqï|üŒÏø °,‘·q ñìøÏì XÊX¯«‘·eTT>± ìs¡÷|æ+#ê\ì ÄdüøÏÔ ø£*– ñ+≥THêï&ÉT.

eTq Ç#·Ã¤ |üP]Ô>± ùd«#êÃ¤j·TT‘·yÓTÆq~, ‘·q ñìøÏì dü«j·T+>±Á|üø£Ï+#·T X¯øÏÔ ø£\~. á Ç#êÃ¤X¯øÏÔ @ ìj·TeTìã+<Ûäq\≈£î Àã&Éì~.á <äèX´ »>∑‘·TÔ ø±s¡DeTTq≈£î Àã&ç Hê\T>∑T $<ÛäeTT\T>± ñ+≥Tqï~.

181

Á|ü‹edüTÔe⁄q≈£î ø=ìï <Ûäsêà\T ñ+≥Tqï$. Á|ü‹edüTÔe⁄ ‘·q ñìøÏì‘Ó\T|ü⁄fÒ ø±ø£ á »>∑‘·TÔ˝À ˇø£ uÛ≤>∑yÓTÆ ñ+≥Tqï~. á edüTÔe⁄\|ü≥¢ Ç#êÃ¤X¯øÏÔ düs¡« dü«‘·+Á‘· eTT>± Á|üø£Ï‘· eT>∑T#·Tqï~. á »>∑‘·TÔ À»]π> |ü]D≤eT Áø£eT+˝À á edüTÔe⁄\T ìs¡+‘·s¡eTT ‘·eT ñìøÏì#ê≥T≈£î+≥÷ ñ+≤sTT. á ø±\#·Áø£eTTqT Ä|ü⁄X¯øÏÔ <˚ìø° Ò<äT. Ç~ìs¡+‘·s¡eTT kÕ>∑e\dæq<˚. ÇÏ º bı‘·T Ô ìj·TeTìã+<Û äq\≈£î˝Àã&çq~. e÷qe⁄ì Ç#·Ã¤ düs¡«dü«‘·+Á‘·yÓTÆq~. á ¬s+&ç+Ïø° q&ÉTeTe⁄qï dü+ã+<Ûäy˚T ¬s+&ÉT $wüj·÷\qT Á|üø£Ï+#·T#·Tqï~. n$ ùd«#·Ã¤‘√≈£L&çq nedüs¡eTT.

e÷qe⁄ì Ç#·Ã¤ nC≤„qeTT‘√ ≈£L&ç ñ+&ÉTqT. e÷qe⁄ìn+‘·s¡+>∑eTT n‘·ì Ä‘·à˝À Ç$T&ç ñ+≥Tqï~. n+‘·sê‘·à dü«#·Ã¤yÓTÆq~,ì>∑÷&ÛÉyÓTÆq~. dü÷ÿ|üH˚j·TsY n_ÛÁbÕj·T+ Á|üø±s¡+ Ç#êÃ¤X¯øÏÔ nqTq~nìïÏøÏ eT÷\eTT eT]j·TT |ü$Á‘·yÓTÆq~ (qøÏ© ø±ì~). C≤„qeTqTq~á Ç#êÃ¤X¯øÏÔøÏ »‘·|üs¡#·&ÉeTÚ‘·Tqï~. Á|ü‹e÷qe⁄&ÉT ‘·q Ç#êÃ¤X¯øÏ ÔìãfÒº ‘êH˚$TÀ ìs¡÷|æ+#·T≈£î+≤&ÉT. C≤„q düeTTbÕs¡®q‘√ n‘·ìÇ#êÃ¤X¯øÏÔ˝À ≈£L&Ü e÷s¡TŒ\T ø£\T>∑TqT. á nqTuÛÑeC≤„qeTT‘√dü‘·´<äs¡ÙqeTT #˚düT≈£î+≤&ÉT. n‘·ìøÏ ‘Ó*dæq C≤„qeTTH˚ e´ø£ÔeTT#˚j·TTqT. n+‘·≈£î$T+∫ n‘·qT @MT #˚j·T dü+ø£*Œ+#·&ÉT. e÷qe⁄&ÉT‘·q Ç#êÃ¤XøÏÔøÏ C≤„q düeTTbÕs¡®q ÄeX´ø£‘·qT >∑T]Ô+∫ ø£èwæ dü\T|üe …qT.

eTqe÷#·]+# eT+∫ì b˛*ø£‘√ Á>∑Væ≤+#·e#·TÃqT. Ç< b˛*ø£‘√eTq Àì Ç#êÃ¤XøÏÔì ≈£L&Ü |ü]o*+#·e#·TÃqT. eTq \øå±´\qT kÕ~Û+#·T~X¯ À eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔ eTq≈£î m+‘·>±H√ ‘√&ÉŒ&ÉTqT. HÓ’‹ø£ $\Te\≈£îø£≥Tºã&ç, eT+∫e÷sêZq |üj·Tì+#·T yê]øÏ Ç#êÃ¤X¯øÏ Ô m+‘√düVü‰j·Tø±]>± ñ+&ÉTqT.

182

eTqeTT Á|ü‹ $wüj·÷ìï eT+∫>±H˚ uÛ≤$kÕÔeTT. nsTT‘˚ ˇø£s¡Tˇ|ü>± uÛ≤$+∫q <ëìì eTs=ø£s¡T ‘·|ü>± uÛ≤$+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.yÓTT<äÏ~ Á|üdüTÔ‘· $wüj·T+. ø=+<äs¡T Á|ü‘· øå±ìøÏ, Á|üdüTÔ‘êìøÏ $\Teì∫Ã‘·eT n_ÛÁbÕj·TeTTqT e´ø£ÔeTT #kÕÔs¡T. ¬s+&Ée s¡ø£eTTyês¡T |üs√øå±ìøÏ,uÛÑ$wü ‘Y Á|üD≤[ø£qT <äèwæº À ô|≥Tº≈£îì ‘·eT n_ÛÁbÕj·÷\T e´ø£ÔeTT#˚kÕÔs¡T.

Ç#êÃ¤X¯øÏÔ ≈£L&çq ø±s¡´eTT eT+∫~>±qT, Ç#êÃ¤X¯øÏÔ˝Òì ø±s¡´eTT#Ó&ÉT>±qT eTqeTT uÛ≤$+#·T≈£î+≤eTT. n+<ä]ø° nìïÏø£+f…ñ‘·ÔeTyÓTÆq ø√]ø£ ø£Ï ñ+≥Tqï~. Ä ø√]ø£qT ø√s¡T≈£î+f… $T–*qø√]ø£\T Áø£y˚T|” ‘·–Zb˛‘êsTT. ÇÏº ñ‘·ÔeTyÓTÆq ø√]ø£qT kÕ~Û+#ê\qïÇ#êÃ¤X¯øÏÔ n+<äs¡÷ ø£*– ñ+&Ü*. nsTT‘˚ n+<ä]ø° ÇÏº ø√]ø£»ì+#ê\q&É+ »]π> $wüj·T+ø±<äT ø£<ë ø£ dü+ Ä˝À∫+#·&ÜìøÏ ≈£L&ÜM\T|ü&É&É+ Ò<äT. á »>∑‘·TÔ À XÊX¯«‘·yÓTÆq dü+‘·è|æÔì, Äq+<äeTTqTø£*–+#·T Ç#êÃ¤X¯øÏ Ô @MT˝Ò<äT. ˇø£y˚fi¯ XÊX¯«‘·yÓTÆq dü+‘·è|æÔì,Äq+<äeTTqT n+~+#·T ø√]ø£ @<Ó’Hê ñqïjÓT&É\, Ä ø√]ø£ e\¢Ä‘√àqï‹ eT]j·TT Ç#êÃ¤X¯øÏÔ ìs¡÷à\q »s¡T>∑TqT. á ø±s¡DeTT#˚eTq˝À n\»&ç ‘·–Z Á|üXÊ+‘·‘· #˚≈£Ls¡TqT. Ä Á|üXÊ+‘·‘·, dü+‘·è|æÔ á»>∑‘·TÔqT #·ø£ÿ>± $X‚¢wæ+#·T≥˝À ‘√&ÉŒ&ÉTqT. á Ø‹>± dü‘ê´ìï Á>∑Væ≤+∫,eT+∫ e÷s¡ZeTTq≈£î |ü]$T‘·yÓTÆ, ‘·q ñ<ä∆s¡D≈£î ñ|üÁø£$T+#·TqT. án+‘·s¡+>∑ Á|üVü≤düqeTT Ä‘·à≈£î dü+ã+~Û+∫q~.

ˇø£ e´øÏÔ #Ó&ÉTø±s¡ eTT #j·Tdü+ø£*Œ+∫q|ü⁄&ÉT, n‘·ìì n&É¶–+#·˝Òq|ü⁄&ÉT, n‘·ìì <äTsêàs¡TZì>± uÛ≤$kÕÔeTT. #˚ùd~ eT+∫|üì ˝Ò<ë#Ó&ÉT|üì nì kÕe÷q´+>± n+<ä]øÏ ‘Ó\TdüTÔ+~. n+fÒ ø£ #Ó&ÉT|üìdü+ø£*Œ+∫q|ü⁄&ÉT Ä e´øÏÔ Ç‘·s¡T\ n_ÛÁbÕj·TeTT‘√ ø£\eø£ uÒ<ë_Û

183

ÁbÕj·T+‘√ e´eVü≤]düTÔHêï&Éì ns¡úeTe⁄‘·Tqï~. á ‘·|æŒ<ëìøÏø±s¡DeTT nVü≤+ø±s¡eTT. á nVü≤+ø±s¡ ø±s¡DeTT e\q ¬s+&ÉT$wüj·÷\T >√#·s¡eT>∑T#·Tqï$. ˇø£Ï, nqT≈£îqï~ #˚ôdj·÷´\qïã\yÓTÆq ø√]ø£, ‘·|üq. ¬s+&ÉT, ‘êeTT #˚j·÷\qT≈£îqï |üì|ü≥¢kÕ«s¡úeTT>± Ä˝À∫+#·T≥. nq>± n+<ä] <äèwæº À Ä ø±s¡ eTT ‘·|üŒì‘Ó*dæq|üŒÏø° kÕ«s¡úeTT#˚‘· n<˚ ‘·|üqT #˚j·T&ÜìøÏ dæ<ä∆|ü&ÉT<äTs¡T.nVü≤+ø±s¡ |üP]‘· ø±sê´\T |üP]Ô>± kÕ«s¡úeTT‘√ ≈£L&çq$. á #Ó&ÉTø±s¡ eTT #˚j·TT≥e\¢ Ç‘·s¡T\≈£î qwüºeTT »]–Hê ‘·q≈£î @MT |ü≥º<äT.#Ó&ÉT o\eTTq≈£î Á|ü<ÛëqeTT>± á ¬s+&ÉT \ø£åD≤\T ø±s¡DyÓTÆ ñ+≥Tqï$.Çø£ÿ&É Á>∑Væ≤+#·e\dæq $wüj·TeTT. ÇÏº nVü≤+ø±s¡+‘√ e]Ô+#·T Ç#êÃ¤XøÏÔø±s¡D≤q e÷qe⁄&ÉT ø£cÕº\ bÕ\>∑T#·THêï&ÉT. me]˝À á Ç#êÃ¤X¯øÏÔm≈£îÿe>± ñ+≥T+<√ yês¡T ø£cÕº\qT+&ç $&ÉBj·Tsêì ã+<Ûä+>±@s¡Œ&ÉT‘·T+~. <äTsêàs¡TZ\T n+‘·s¡+>∑eTTq #ê˝≤ u≤<Ûä≈£î >∑T]n>∑T#·T+<äTs¡T. yês¡T Ä $<ÛäeTT>± n+‘·s¡+>∑eTTq u≤<Ûä|ü&ÉT#·T,kÕÏyê] u≤<Ûä\qT #·÷dæ ˝À˝À|ü\ dü+‘√wü+‘√ bı+–b˛e⁄<äTs¡T.ÇÏº Á≈£Ls¡‘·«eTT, eT÷s¡â‘·«eTT M]˝À e´ø£ÔeT>∑TqT. á H˚|ü<∏ä +˝ÀÇ‘·s¡T\≈£î ø£wüºeTT, qwüºeTT ø£*–+#·&É+ ≈£L&Ü ‘·q <Û˚´j·TeTT>±e÷]b˛‘·T+~.

á ô|’ $wüj·TeTTqT eTs√ $<ÛäeTT>± ≈£L&Ü #Ó|üŒe#·TÃqT. ndü÷j·Tø£*–q e´øÏÔ Ç‘·s¡T\≈£î ñqï<ëìì #·÷dæ zs¡«˝Òø£ u≤<Ûä|ü&É‘ê&ÉT.Ç‘·s¡T\≈£î ≈£L&Ü ‘·q≈£îe÷~] Ò$T‘√ u≤<Ûä|ü&ÉT#·THêï&Éì ‘Ó*ùdÔ M]øÏnÏº u≤<Ûä ‘·>∑TZqT. Ç‘·s¡T\T u≤<Ûä|ü&É≥+, Ç‘·s¡T\T nHês√>∑ eTT‘√u≤<Ûä|ü&É≥+ #·÷ùdÔ M]øÏ @ u≤<Ûä>±˙ e÷s¡TŒ>±˙ ø£\T>∑<äT. Ç‘·s¡T\ø£cÕº\T #·÷dæ M] u≤<Ûä ø=+‘· ìyês¡DeT>∑TqT. nq>± Ç‘·s¡T\ ø£cÕºìï

184

#·÷dæ Ms¡T dü+‘√wüeTT>± ñ+<äTs¡T. ÇÏº Ç#êÃ¤XøÏÔ ø£\yê]˝À Á≈£Ls¡‘·«eTT,<Ís¡®qéTT, Væ≤+dü yÓTT<ä …’q$ Á|ü»«*kÕÔsTT.

#Ó&ÉTø±sê´\T #˚j·TTyês¡T n~Ûø£eTT>± ‘·eT Ç#êÃ¤X¯øÏÔì ñ|üjÓ÷–düTÔ+≤s¡T. yê] n+‘·sê‘·à yê] #·s¡ \qT K+&çdü÷ÔH˚ ñ+≥T+~.Ms¡T mìï <äTsêàs¡Z|ü⁄ |üqT\T #˚düTÔqï|üŒÏø° yê] n+‘·s¡+>∑+˝Àdü‘· y˚T<√ Á>∑Væ≤dü÷ÔH˚ ñ+≤s¡T. Ms¡T ≈£L&Ü ‘·eT ‘·|ü\qT Á>∑Væ≤+∫|üXÊÃ‘êÔ|üeTT #Ó+<äT‘ês¡T.

eTqeTT, eT+∫#Ó&ÉT\ Vü≤<äT›\ eT<Ûä q&ç#˚ e´øÏÔì, Hê´j·TyÓTÆqe´øÏÔ>± uÛ≤$kÕÔeTT. n‘·qT @ $<ÛäyÓTÆq Á|ü ÀuÛ≤\≈£î >∑T]ø±&ÉT. á e´øÏÔ‘·q Ç#êÃ¤X¯øÏÔì Ç‘·s¡T\ô|’ s¡T<ä›&ÉT. n+‘˚ø±<äT Ç‘·s¡T\ Ç#êÃ¤X¯øÏÔì>ös¡$kÕÔ&ÉT ≈£L&Ü. Ç‘·s¡T\ dü+|ü<ä\qT ø±bÕ&ÉT‘ê&ÉT. Ç<ä+‘ê ‘·qÇwüºÁ|üø±s¡eTT #kÕÔ&ÉT. Ç‘·ì Ä<äs¡D Hê´j·Tã<ä∆+>± ñ+≥T+~. ø±ãÏºHê´j·T+>±, n+‘·s¡+>∑eTTq Ä˝À∫+∫ q≥¢sTT‘˚, me]øÏyês¡T ‘·eTÇ#êÃ¤XøÏÔ‘√ eéVü≤]+#·e …qT ø±˙, Ç‘·s¡T\ Ç#êÃ¤ XøÏÔ ‘·÷\Hê&É≥+,øÏ+#·|üs¡#·&É+ #˚j·Tsê<äT.

eTq˝À düVü≤»+>± #ê˝≤eT+~ kÕe÷õø£Hê´j·÷ìï ø√s¡T≈£î+≤s¡T,Ä#·]dü÷Ô ñ+≤s¡T. kÕÏeTìwæ ø£cÕº\˝À ñ+fÒ yê] ø£cÕº\qT #·÷dü÷Ôs¡Tø√s¡T. düVü‰j·T ‘·‘·«eTT Òìyês¡T Çy˚MT |üÏº+#·Tø√s¡T. Ç‘·s¡T\≈£îkÕj·T|ü&˚yê&ÉT Ç‘·s¡T\ ø£cÕº\qT #·÷dæ ‘·q ø£cÕº\T>± uÛ≤$kÕÔ&ÉT.‘·q≈£î, Ç‘·s¡T\≈£î eT<Ûä ñqï n+‘·s¡eTT\T Ç‘·ìøÏ |ü≥ºe⁄. Ç‘·qTn+<ä]‘√ ø£\dæb˛‘ê&ÉT. eTqTwüß\ eT<Ûä qTqï uÒ<ÛäuÛ≤yê\qT $T<Ûä >±uÛ≤$kÕÔ&ÉT. n+<ä] ø£wüºqcÕº\T ø£Ï>±H uÛ≤$kÕÔ&ÉT. n+<ä] Ç#êÃ¤XøÏÔì>∑T]Ô+∫ >ös¡$kÕÔ&ÉT. á ø±s¡DeTT#˚ ‘·q≈£î Vü‰ì #˚dæq <äTsêàs¡TZ\qTdüVæ≤‘·eTT ø£åeT‘√ eéVü≤]kÕÔ&ÉT. ‘ê´>∑uÛ≤eeTT‘√ Ç‘·s¡T\ ø£cÕº\≈£îdüŒ+~+∫ yê]øÏ kÕj·T+ #˚kÕÔ&ÉT.

185

Á|ü‹ ø£ÿs¡T $XÊ\uÛ≤yê\qT n\es¡#·Tø√yê*. eTq Vü≤è<äj·TeTTqT$XÊ\uÛ≤yê\‘√ ì+|ü⁄ø√yê*. eTq Vü≤è<äj·TeTT qT+&ç dü+≈£î∫‘·uÛ≤yê\qT $&ÉHê&Ü*. eTq eTqdüT‡qT |ü$Á‘·eTT>±, eT+∫ uÛ≤yê\‘√ô|≥Tºø√yê*. |ü$Á‘·yÓTÆq eTqdüT‡, $XÊ\yÓTÆq Vü≤è<äj·T+ >∑\yês¡T ‘·eTqT‘êeTT n+<ä]˝À #·÷düT≈£î+≤s¡T. mes¡sTT‘˚ á dæú‹ì nqTuÛÑ$kÕÔs√yês¡T <ÛäqT´\T, dü‘·TŒs¡Twüß\T. ÇÏº dæú‹˝Àì yês¡T e÷qe⁄\+‘êÄ‘·àdü«s¡÷|ü⁄\T>± >∑T]Ô+∫, Äq+<ëìï nqTuÛÑ$kÕÔs¡T.

eTìwæ À m|ü&Ó’‘˚ yÓ’sê>∑ +, ‘ê´>∑+ u≤>± ô|]– ñqï‘· dæú‹øÏ#˚s¡T≈£î+≤&√, n‘·ì˝À nH˚ø£ e÷s¡TŒ\T ø£\T>∑T‘êsTT. n$ nVü≤+ø±s¡ìs¡÷à\q, uÛÑeã+<Ûë\ qT+&ç $eTTøÏÔ, ‘·q Ç#êÃ¤X¯øÏÔì |üP]Ô>±ø√˝ÀŒe⁄≥, yÓ’sê>∑ eTT yÓTT<ä …’q$. ÇÏº dü<äTZD≤\‘√ Ç‘·qT düHê´dæ>±e÷]b˛‘ê&ÉT.

düHê´dæ J$‘·eTTq≈£î ø±e\dæq eTTK´yÓTÆq \ø£åD≤\T, düVü≤»+>±|ü$Á‘·yÓTÆq Jeq$<ÛëqeTT, Ç#êÃ¤XøÏÔì |üP]Ô>± ø√˝ÀŒe⁄≥, kÕe÷q´yÓTÆqJ$‘êìøÏ n\yê≥T|ü&ÉT≥, Ç‘·s¡T\ ø£cÕº\qT #·÷dæ, düŒ+~+∫ yê]øÏ‘·–q kÕj·T+ #˚j·TT≥, ‘·q X¯Øs¡ b˛wüD ì$T‘·ÔeTT |ü]$T‘·yÓTÆqkÕ‹«ø£ ÄVü‰s¡eTT d”«ø£]+#·T≥, eT]j·TT nìïy˚fi¯˝≤ n+‘·s¡›èwæº‘√uÛ Ñ>∑e+‘·Tì‘√ dü+ã+<Ûëìï >∑s¡T|ü⁄#·T uÛ Ñ>∑e+‘·Tì C≤„qeTTqTô|+#·T≈£î+≥÷, <ëìì Ç‘·s¡T\‘√ |ü+#·T≈£î+≥÷ HÓ’‹ø£yÓTÆq, |ü$Á‘·yÓTÆqJeq $<ÛëHêìï Ä#·]dü÷Ô ñ+≤&ÉT. n+‘·s¡+>∑eTTq @~ eT+∫, @~#Ó&ÉT? nì n+<äs¡÷ Ä˝À∫dü÷Ô ñ+≤s¡T. Á>∑Væ≤dü÷Ô ñ+≤s¡T. ø±˙düHê´dæ dæú‹øÏ m~–qyê&ÉT e÷Á‘·y˚T n+‘·sê‘·à Á|üuÀ<Ûëìï >ös¡$+∫ñqï‘· dæú‹øÏ #˚s¡T≈£î+≤&ÉT.

186

18. HÓ’‹ø£‘· - e´øÏÔ>∑‘·+ kÕ+|òæTø£+

n. HÓ’‹ø£‘· e´øÏÔ>∑‘·+ eT]j·TT kÕ+|òæTø£+ :`

e÷qe⁄&ÉT ‘êqT Ä#·]+#˚ dü+düÿè‹ dü+Á|ü<ëj·÷\qT ‘·qe+o≈£î\≈£î ˇø£ ‘˚*¬ø’q, q÷‘·qyÓTÆq |ü<ä∆‹˝À n+~+#·T Á|üj·T‘·ïeTT#˚j·TT#·THêï&ÉT. n$ *œ‘· s¡÷|üeTT>±qT, uÀ<Ûäq\ s¡÷|üeTT>±qTeT]j·TT ø£fi≤düèwæº <ë«sêqT. MÏì düs¡fi¯yÓTÆq uÛ≤wü À ‘·q e+o≈£î\≈£în+~+#·T#·THêï&ÉT. e÷qe $ø±düeTT jÓTTø£ÿ eTTK´ $X‚wüeTT @eTq>±,n~ eTìwæ jÓTTø£ÿ kÕ+|òæTø£ Jeq$<ÛëqeTTô|’ Ä<Ûës¡|ü&çj·TTqï~.e÷qe $ø±dü+˝À m+‘√ Ä#·s¡D C≤„qeTT eT]j·TT dü+|òüT n_Ûeè~∆ø£qã&ÉT#·Tqï~.

HÓ’‹ø£ Jeq $<ÛëqeTTô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç e÷qe n_Ûeè~∆ kÕ>∑T‘·Tqï~.ˇø£ _&É¶ |ü⁄Ïº e÷≥\T |ü*πøeTT+< Ä _&É¶ ‘·q ‘·*¢<ä+Á&ÉT\‘√, ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\‘√ ø±˙, qs¡T‡‘√ ø±˙ kÕ+|òæTø£ dü+ã+<ÛäeTT HÓ\ø=\TŒ‘·T+~.eTq dü+|òüT+˝À ˇø£ q÷‘·q e´øÏÔì ø£\TdüTÔqï dü+<äs¡“¤+˝À eTqeTTˇø£ bÕsƒ¡eTT H˚s¡TÃ≈£î+≤eTT. Ä q÷‘·q u≤\TìøÏ eT+∫ e´øÏÔ‘·«eTTqTn+~+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‘·ï+ #˚kÕÔeTT. á H˚|ü<∏ä +˝À Ä q÷‘·q •X¯óe⁄uÛÑ$‘·e´eTTq≈£î ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T m+‘√ ‘ê´>∑eTTq≈£î dæ<ä∆|ü&ÉT‘·THêïs¡T.Ç<ä+‘ê eTqeTT dü÷ø£Î+>± Á>∑Væ≤+∫q≥¢sTT‘ eTq≈£î ¬s+&ÉT $wüj·÷\TuÀ<Ûä|ü&É‘êsTT. ˇø£Ï, dü+|òüT+ jÓTTø£ÿ eTqT>∑&Éô|’ ÁX¯<ä∆eVæ≤+#·&É+,¬s+&ÉT dü+|òüT+ jÓTTø£ÿ n_Ûeè~∆ ø=s¡¬ø’ bÕ≥T|ü&É≥eTT.

HÓ’‹ø£‘·≈£î ˇø£ Á|üeTTK u≤<Ûä´‘· ñ+≥Tqï~. n~ @eTq>± ˇø£e´øÏÔ˝À ñqï #Ó&ÉTqT n~ ìs¡÷à*+|ü#˚düTÔ+~. n+‘˚ø±ø£ ø£ eTìwæøÏC≤„qeTTq+~+∫ n‘·ì n_Ûeè~∆øÏ m+‘·>±H√ <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·Tqï~.

187

n‘·ì HÓ’‹ø£ n_Ûeè~∆øÏ ø±s¡D eT>∑T#·Tqï~. n+‘˚ø±ø£ e÷qe⁄&ÉTe´wæº>± ø£+f… dü$Twæº>± ø£\dæ ñ+&˚ Á|üjÓ÷»q+ #ê˝≤ m≈£îÿe nì#êÏ#ÓãT‘·T+~. e÷qe⁄&ÉT e´øÏÔ>± mH√ï |ü]$T‘·T\≈£î Àã&çqyê&ÉT,mH√ï ˝ÀbÕ\‘√ ≈£L&çqyê&ÉT. mH√ï wüs¡‘·T\≈£î ˝Àã&çqyê&ÉT. nÏº|ü]$T‘· dæ ú‹qT+&ç e÷qe⁄&ÉT ‘·q ˝ÀbÕ\qT düe]+#·T≈£îì,|ü]$T‘·T\qT <ëÏ, uÒwüs¡‘·T>±, nq+‘·yÓTÆq dæú‹øÏ m<ä>∑&ÜìøÏÁ|üj·T‹ïdüTÔHêï&ÉT, kÕ~ÛdüTÔHêï&ÉT.

kÕ+|òæTø£JeqeTT e÷qe⁄ì˝À $ø±düeTT ø£*–+#·TqT. ÁbÕ+‘·eTTq≈£î ÁbÕ+‘·eTTq≈£î, düeTj·÷qT≈£L\eTT>± |ü]dæú‘·T\qT ãÏº kÕ+|òæTø£JeqeTT˝À, HÓ’‹ø£‘·˝À ø=ìï e÷s¡TŒ\T #√≥T#˚düT≈£î+≥Tqï$. áe÷s¡TŒ\T e÷qe n_Ûeè~∆øÏ ˝Ò<ë |ü‘·HêìøÏ <ë]rj·Te#·TÃqT.kÕ<Ûës¡D+>∑ á e÷s¡TŒ\T e÷qe $ø±düeTTqπø <√Vü≤<ä|ü&ÉTqT. HÓ’‹ø£‘·e÷qe eTqT>∑&É≈£î ‘√&ÉŒ&ÉT‘·÷, e÷qe $ø±düeTTq≈£î ≈£L&Ü<√Vü≤<ä|ü&ÉT#·Tqï~.

HÓ’‹ø£ JeqeTT e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq~. á HÓ’‹ø£ JeqeTTq≈£î n\yê≥T|ü&çqyês¡T HÓ’‹ø£eTT>± ã<äT∆\>∑T<äTs¡T. HÓ’‹ø£eTT>± n_Ûeè~∆ kÕ~Û+‘·Ts¡T.HÓ’‹ø£ <äèwæº ø£*– ñ+≤s¡T. dü+‘·è|æÔ‘√ J$kÕÔs¡T. á HÓ’‹ø£‘· e´øÏÔJ$‘·+ô|’ ¬s+&ÉT $<Ûë\ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄qT. ˇø£Ï ‘Ó*k˛ ‘Ó*j·Tø√‘·|ü#˚XÊeTqï u≤<ÛäqT+&ç ñ|üX¯eTq+ ø£*–düTÔ+~. ¬s+&ÉT ‘·q#·T≥÷ºñqï dü+|òüT+˝À ‘êqT≈£L&Ü ˇø£ uÛ≤>∑yT nqï uÛ≤yêìï ø£\T>∑CÒdüTÔ+~.

e÷qe $ø±düeTT nqTq~ eTTK´+>∑ eTqeTT Ä#·]+# dü+düÿè‹kÕ+Á|ü<ëj·÷\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+~. á dü+düÿè‹ kÕ+Á|ü<ëj·÷\qTeTq≈£î n+~+∫q~ eTVü‰qTuÛ≤e⁄ Ò. kÕ+|òæTø£ JeqeTT e´øÏÔ>∑‘· HÓ’‹ø£

188

JeHê\ düy˚Tàfi¯qeTT e÷Á‘·y˚T ø±<äT, nì nH˚ø£ ø±s¡D, ø±s¡ eTT\Á|ü‹|òü\eTT. nsTTq|üŒÏø° e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq HÓ’‹ø£ JeqeTT kÕ+|òæTø£HÓ’‹ø£‘·≈£î ‘√&ÉŒ&ÉTqT, uÛ≤>∑eTT eVæ≤+#·TqT.

eTìwæøÏ eT+∫ #Ó&ÉT\qT ìs¡ísTT+#˚ $y˚ø£ $#·ø£åD\T ø£\e⁄.n‘·qT ‘·q kı+‘·|üqT\ $wüj·÷\˝ÀH˚ >±ø£ dü+|òüTeTT˝À ‘·q#·T≥÷ºñqïyê] eT+∫ #Ó&ÉT\qT >∑T]ÔkÕÔ&ÉT. ø£s¡à\‘√ bÕ≥T Ä˝À#·q\eT+∫#Ó&ÉT‘·qT ≈£L&Ü n‘·qT |ü]o*+#·>∑\&ÉT. HÓ’‹ø£ düŒèVü≤‘√$y˚ø£e+‘·T\T á eT+∫#Ó&ÉT\ ìs¡íj·÷ìï #˚kÕÔs¡T. ÇÏº #·s¡´\˝ÀìuÛ≤yê\qT, düŒ+<Ûäq\qT, ø±s¡D≤\qT n‘·qT ‘Ó\TdüT≈£î+≤&ÉT. ‘·qÁ|üy˚Tj·TeTT ˝Ò≈£î+&Ü »]π> ø±sê´\qT ≈£L&Ü e÷qe⁄&ÉT >∑T]ÔkÕÔ&ÉT.

H˚&ÉT düe÷»eTT˝À »s¡T>∑T‘·Tqï ø±sê´\qT $y˚ø£e+‘·T˝Ò ø±ø£bÕøÏåø£+>± n$y˚ø£e+‘·T\T ≈£L&Ü |ü]o*+∫ $X‚¢wædü÷Ô ñ+≤s¡T.düŒèVü≤‘√qT, düŒèVü≤ Ò≈£î+&Üq÷ »]π> á ø±sê´\ $X‚¢wüD e\¢ n+‘ê>∑+<äs¡>√fi¯+>±, ndüVü≤»+>± nì|ædüTÔ+~. ø±s¡ eTTq≈£î ø±s¡DeTTq≈£îbı+‘·q <=s¡ø£<äT. á H˚|ü<∏ä eTT˝À e÷qe⁄&ÉT #˚ùd #Ó&ÉT|üqT\≈£î •ø£ånedüs¡yÓTÆ ñ+&Ée …qT. eT÷&ÛÉqeTàø±\‘√ ‘·q n<äèwüºeTTqT |üØøÏå+#ê\qTø√e&É+, ø±s¡D≤\T Ò≈£î+&Ü ãj·T≥|ü&É≥+, ø√]ø£\qT HÓs¡y˚s¡TÃø√yê\H ‘ê|üÁ‘·j·T+, eTT+<äT>±H ø=ìï ìs¡íj·÷\≈£î ø£≥Tºã&ç n+<äT≈£î$s¡T<ä∆eTT>± »]π> dü+|òüT≥q\ô|’ eTqTwüß\ô|’ es¡ZeTT\ô|’ <˚«wü+Á|üø£Ï+#·&É+ ˝≤+Ï ø±s¡ Áø£e÷\T á ø√e≈£î #Ó+<äT‘êsTT.

kÕe÷õø£ |ü]D≤eT Áø£eT+˝À e÷qe⁄&ÉT ø±\eTT‘√ u≤≥T e÷s¡TŒ#Ó+<äT‘·÷H˚ ñHêï&ÉT. e÷qe⁄&ç e÷s¡TŒ\‘√bÕ≥T HÓ’‹ø£‘· À ≈£L&Üe÷s¡TŒ\T #√≥T #˚düT≈£î+≥Tqï$. á HÓ’‹ø£‘· ≈£L&Ü ø±\eTT‘√

189

e÷s¡T#·Tqï~ <Ó’q+~q J$‘·eTT˝À ˇø£ e´øÏÔ HÓ’‹ø£eTT>∑ nH˚ø£e÷s¡TŒ\≈£î Àqe⁄‘·÷e⁄+≤&ÉT. ‘·q n+‘·s¡+>∑eT+<äT, ‘·q uÛ≤yê\‘√‘·q düŒ+<äq\‘√ ãj·TÏ edüT Ô Á|ü|ü+#·eTT‘√ nH˚ø£Ø‘·T\nqTuÛÑ÷‘·T\qT bı+~ ‘·q nqTuÛÑeC≤„qeTTqT eè~∆#˚düT≈£î+≥THêï&ÉT.

#·s¡ ≈£î Á|ü‹#·s¡ , ‘·q˝À ãj·T≤, dü÷ø£ÎyÓTÆq dü÷ú\yÓTÆq Ç˝≤nH˚ø£ $<Ûë\T>± »]π> nqTuÛÑyê\ ø±s¡DeTT>± ‘·q˝À HÓ’‹ø£ e÷s¡TŒ\T@s¡Œ&ÉT#·Tqï$. ÇÏº JeqeTT |ü⁄Ïºq~ yÓTT<ä\T #·ìb˛j˚T<ëø±ìs¡+‘·s¡eTT ø=qkÕ>∑T‘·÷H ñ+≥T+~. á nqTuÛÑyê\‘√H eTq e´øÏÔ‘·«+n_Ûeè~∆ »s¡T>∑T‘·T+~. á Áø£eT+˝À nH˚ø£ <äXÊìπs›X¯ø±\T, bÕsƒê\Tne>∑‘·eTe⁄‘êsTT.

Á|ü‹ e÷qe⁄&ÉT HÓ’‹ø£+>± e÷s¡T‘·÷H˚ ñ+≤&ÉT. Ç~ ‘·<Ûä eTT.á e÷s¡TŒ\T $yø£$#·ø£åD\‘√ ≈£L&ç »s¡T>∑TqT. e÷qe⁄&ÉT dü+|òüTJ$>±,dü+|òüT JeqeTT‘√ düVü≤ø£]dü÷Ô, ‘·q kÕ«s¡ú+ ø√dü+ J$düTÔ+≤&ÉT.dü+|òüTJeqeTT e\q ‘êqT C≤„qeTTqT, Áù|eTqT eT]j·TT Äq+<äeTTqT|ü+#·T≈£î+≤&ÉT. ‘·q n+‘·s¡+>∑eTTq, eT+∫#Ó&ÉT\ b˛sê≥eTT»s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+≥T+~. dü+|òüT˙‹ì bÕÏ+∫q+‘· ø±\+ ‘·q≈£î,dü+|òü÷ìøÏ eT<Ûä uÒ<ÛäuÛ≤yê\T #ê˝≤ n\ŒeTT>±H˚ ñ+≤sTT. nq>±HÓ’‹ø£e+>± dü+|òüT˙‹ bÕÏ+∫q yê]˝À bÕ|ü;Û‹, <Ó’eÁ|”‹ n_Ûeè~∆j·T>∑TqT.

e´øÏÔ jÓTTø£ÿ HÓ’‹ø£ n_Ûeè~∆ À düŒwüºyÓTÆq |ü]$T‘·T\T eTq≈£îne>∑‘· eT>∑TqT. e÷qe HÓ’»eTTØ‘ê´, nìï HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\ ø£\sTTø£‘√≈£L&Ü e÷qe⁄ì n‘·T´qï‘·yÓTÆq HÓ’‹ø£ |ü⁄s√>∑‹øÏ u≤≥\T y˚j·T Òø£b˛‘·Tqï~. n+‘˚ø±<äT, ø=+<äs¡T eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T kÕ~Û+∫q n‘·T´qï‘·

190

dæú‹˝À düVæ≤‘·eTT ø=ìï ‘ês¡‘·e÷´\qT >∑T]Ô+#·&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. @ˇø£ÿs¡T ≈£L&Ü ‘êqT kÕ~Û+∫q dæú‘˚ dü]jÓÆTq<äì #Ó|üŒq\$ø±<äT. BìøÏø±s¡D≤\T nHø£+ ø±e#·TÃ. n$ e+XbÕs¡+|üs¡ yÓTÆq ø±s¡D≤\T, eT]j·TTdü+|òüT+˝À eTq ø£s¡Ôe´ø£s¡à\ ‘ês¡‘·e÷´\T. Ç≥Te+Ï |ü]dæú‘·T\˝Àme¬s’Hê ø£<ëìì düeT]ú+∫q|ü⁄&ÉT, dü+|òüT+˝À Ä#·s¡D˝À ñqï $T–*qÄ#·s¡D\T ≈£î+≥Tã&ÉTqT.

HÓ’‹ø£‘· nqTq~ ¬s+&ÉT $<Ûë\ |ü]o*+#·e …qT. ˇø£Ï e´øÏÔ|üs¡eTT>±, eT]j·TT ¬s+&Ée~ dü+|òüT|üs¡eTT>±. eTqyÓT|ü&ÉsTT‘˚dü+|òüT˙‹ì >∑T]+∫ Ä˝À∫kÕÔyÓ÷, n~ eTq Ä+‘·s¡+–ø£ eT]j·TTuÛÖ‹ø£ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\ düe÷Vü‰s¡ eT>∑T#·Tqï~. ˇø£ e´øÏÔ dü+|òüT˙‹øÏn\yê≥T|ü&Ée#·TÃ, ø±˙ n~ n‘·ì‘√ düVü≤»eTT>± »s¡T>∑T≥ Ò<äT.BìøÏ ø±s¡DeTT nC≤„qeTT. ‘·q nC≤„qeTT e\¢, ‘·qT Ä#·]+#˚ø±s¡ eTT\ô|’ dü]jÓÆTq ne>±Vü≤q ˝À|ædüTÔqï~.

|üPs¡«+ s√E\˝À @<Ó’Hê ˇø£ ñ|üÁ<äeeTT »]–‘˚, <ëìøÏø±s¡DeTT eT+Á‘·X¯ø√Ô Òø£ Á|üø£è‘·r‘· X¯ø√Ô nì uÛ≤$+#Ó&çyês¡T. ø±˙H˚Ï s√E\˝À eTqeTT MÏì ndü\T qeTàeTT. #·÷XÊsê, @~ nsTT‘˚áHê&ÉT eTqeTT HÓ’‹ø£+>± dü‘·´eTì qeTTà‘êyÓ÷, n~ uÛÑ$wü´‘·TÔ˝Àndü‘·´eTT>± ìs¡÷|æ+|ü ã&Ée#·TÃqT. Ç+‘·Ï e÷s¡TŒq≈£î ø±s¡DeTT@$TÏ? e÷qe⁄&ÉT ô|s¡T>∑T‘·Tqï yê‘êes¡D+˝À |üP]Ô e÷s¡TŒ\Te∫Ãq|ü⁄&ÉT, nq>± Ä]úø£ |ü⁄s√_Ûeè~∆ kÕ~Û+∫q|ü⁄&ÉT n+‘˚ø±<äTe÷qe⁄ì Jeq$<ÛëqeTT ˝ÀH˚ m+‘√ |ü⁄s√_Ûeè~∆ kÕ~Û+∫q|ü⁄&ÉT.á $<ÛäyÓTÆq e÷s¡TŒ\T dü+uÛÑ$+#·T≥ e\q e÷qe⁄ì dü«uÛ≤eeTT˝À≈£L&Ü e÷s¡TŒ ø£qã&ÉT#·Tqï~. á e÷s¡TŒ nìyês¡ eTT. Ç|ü&ÉTqï≥T¢uÛÑ$wü´‘Y˝À ñ+&É<äT. n|ü&ÉT eT∞fl e÷s¡TŒ\T »s¡T>∑e#·TÃ. á$<ÛäeTT>± ìs¡+‘·s¡eTT e÷s¡TŒ\T ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+≤sTT.

191

kÕ+|òæTø£|üs¡yÓTÆq e÷s¡TŒ\≈£î ø±s¡D≤\T Hê\T>∑T. ø£Ï, sê»ø°j·Tø±s¡DeTT. Ç~ es¡ZeTT\ jÓTTø£ÿ dü«uÛ≤yêìï ãÏº ñ+≥T+~. ¬s+&ÉT,Á|üø£è‹ì §+>∑BdüT≈£îH˚ Á|üj·T‘·ï+˝À e÷qe⁄&ÉT nqTdü]+#˚ |ü<ä∆‘·T\TeT÷&ÉT, e÷qe⁄&ÉT ‘·q ‘Ó*$‘˚≥\‘√ dü÷ú\ Á|ü|ü+#·eTTqT ns¡úeTT#˚düT≈£î+≥THêï&ÉT. Hê\T>∑T, e÷qe⁄&ÉT e÷qdæø£, Ä<Ûë´‹àø£ <äèwæºìô|+#·T≈£îì, dü÷ø£Î <äèwæº‘√ ‘·q dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê\qT >∑T]+∫, ‘êqTÄ#·]+#˚ HÓ’‹ø£ $\Te\T >∑T]+∫ $#ê]düTÔHêï&ÉT.

Ä. nXÊX¯«‘·yÓTÆq HÓ’‹ø£‘· :

eTq Ç+Á~j·÷˝Ò eTq nqTuÛÑyêìøÏ kÕ≈£åî\T>± e´eVü≤]düTÔqï$.eTq≈£î »]–q nqTuÛÑ÷‹‘√, eTqeTT n>√#·s¡yÓTÆq yêÏì ø£qT>=q&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔHêïeTT. á Á|üj·T‘·ïeTT ÄeX¯´ø£s¡yÓTÆ j·TTqï~.eTq Ç+Á~j·÷\ #·\qeTT\≈£î, eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ uÛ≤eq\≈£î eTqÄ‘·àj˚T ø±s¡DeTT. eTq Ä‘·à eTq X¯Øs¡eTT˝À ñqï+‘·es¡≈£L áÁ|üÁøÏj·T\T kÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+≤sTT. eTqeTT m|ü&Ó’‘˚ Ç+Á~j·÷\jÓTTø£ÿ uÛÖ‹ø£ÁøÏj·T\T eT]j·TT n+‘·s¡+>∑eT+<äT »]π> e÷qdæø£Á|üÁøÏj·T\qT dü÷ø£ÎeTT>± |ü]o*kÕÔyÓ÷ n|ü&˚ eTq≈£î dü]jÓÆTqø±s¡DeTT ne>∑‘·eT>∑TqT. n+‘·es¡≈ £L eTqeTT e÷qdæø £Ä+<√fi¯q\≈£î, uÛÑj·÷\≈£î >∑T] n>∑T<äTeTT. ø±s¡D≤\T ‘Ó*dæq |æeTà≥á e÷qdæø£ Ä+<√fi¯q\ qT+&ç, uÛÑj·T+ qT+&ç ñ|üX¯eTq+ ø£\T>∑TqT.

eT+∫ #Ó&ÉT\qTq$ eTq Ç+Á~j·÷\ nqTuÛÑeeTT˝À ñ+≥Tqï$,ø±˙ #êe⁄ e÷Á‘·+ eT+∫#Ó&ÉT\ nqTuÛÑyêìøÏ <ä÷s¡+>± ñ+≥T+~.#êe+fÒ dü]jÓÆTq ne>±Vü≤q ø£\yês¡T, eTs¡DeTT düVü≤»y˚T ø±ãÏºeTs¡DeTT >∑T]+∫ ∫+‹+#·ø£, J$‘·eTT Äq+~+#· Á|üj·T‹ïkÕÔs¡T.

192

e÷qe J$‘·eTT nXÊX¯«‘·eTT. eTs¡DeTT ‘·|üŒ<äT m|üŒÏ¬ø’Hê áø±s¡DeTT#˚ nXÊX¯«‘·yÓTÆq <ëìô|’ yÓ÷E ‘·–Zb˛‘·T+~. á dü‘ê´ìïÁ>∑Væ≤+∫q e÷qe⁄&ÉT ‘êqT Áã‹øÏ kÕ~Û+#<ëìì >∑T]+∫ ∫+‹+#·&ÉT.

kÕ<Ûës¡D e´øÏÔ eTs¡DeT+f… uÛÑj·T|ü&É‘ê&ÉT. n‘·ìøÏ #êe⁄u≤<Ûëø£s¡ yÓTÆq<äqï uÛ≤eeTT ø£+fÒ, eTìwæøÏ #êe⁄ ‘·|üŒ<äT nqï u≤<Û˚m≈£îÿe>± |”&çdü÷Ô ñ+≥T+~. ndü\T e÷qe⁄&ÉT #êe⁄ >∑T]+∫uÛÑj·T|ü&ÉH˚\? e÷qe⁄&ÉT Áã‹øÏq+‘·ø±\+ #êe+fÒ m˝≤ ñ+≥T+<√‘·q≈£î ‘Ó*j·T<äT. Çø£ eTs¡DeTT dü+uÛÑ$+#êø£, ‘·q miTπø n‘·ìøÏñ+&É<äT ø±ãÏº #êe⁄ Áã‘·T≈£î\ >∑T]+∫ m≈£îÿe>± Ä˝À∫+#·≈£L&É<äT,u≤<Ûä|ü&É≈£L&É<äT.

eTq˝À #ê˝≤eT+~ eTs¡DeT+fÒ #Ó&ÉT n_ÛÁbÕj·TeTT ø£*–ñ+≤s¡T. n+‘˚ø±<äT, e÷qe⁄&ÉT #˚dæq nH˚ø£ ‘·|æŒ<ë\≈£î eTs¡TDy˚TX¯s¡D´eTqT≈£î+≤&ÉT. $y˚ø£e+‘·T&ÉT #êe⁄≈£î uÛÑj·T|ü&É&ÉT. #êe⁄≈£î<ä÷s¡+>± bÕ]b˛e&É+ »s¡>∑<äT. #êe⁄ n‘·ìøÏ @ $<Ûä+>±q÷Ä≥+ø£eTT ø±<äT. #êe⁄qT #Ó&ÉT>± uÛ≤$+#·&Éy˚T »s¡>∑<äT. Ç‘·qTÄVü‰s¡eTTqT J$+#·&É+ ø√düy˚T rdüT≈£î+≤&ÉT ‘·|üŒ ã\yÓTÆqÄVü‰s¡eTT‘√ #ê˝≤ ø±\eTT Áã‘·ø±\qï ÄX¯‘√ e÷Á‘·+ ø±<äT.

#êe⁄ eTq #˚‹˝À˝Ò<äT. n~ m|ü&ÉT m˝≤ nqï~ eTq≈£îne>∑‘·eTT ø±<äT. ø±ãÏº m|ü&√ e#˚Ã #êe⁄>∑T]+∫ e÷qe⁄&ÉTÄ˝À∫+|ü |üì˝Ò<äT. j·TTe≈£î\T ‘·eT J$‘ê\qT #·ø£ÿ>± J$+#ê*,yês¡úø£´eTT˝À n~ M\Tø±<äT nì nqT≥ düããTø±<äT. J$‘·eTTJ$+#·&Üìπø ñ+~ n~ @ ej·TdüTyê]¬ø’Hê. ø±ãÏº J$+∫q+‘·ø±\+ #·ø£ÿ>± J$+∫ eT+∫ eTs¡DeTTqT ÄVü‰«ì+#ê*.

193

HÓ’‹ø£‘· >∑T]+∫ nìï ej·TdüT\yês¡T ÁX<ä∆ #·÷|üe …qT. J$‘·+˝Àe÷qe⁄&ÉT H˚s¡TÃø√e\dæ+~ m+‘√ ñ+≥T+~. e÷qeJ$‘·+ m+‘√$\TyÓ’q~. e÷qeJ$‘·eTTqT ∫qïHêÏ qT+& kÕs¡úø£eTT #düTø√e …qT.uÛÑ$wü ‘Y m˝≤ ñ+≥T+<√ eTq≈£î n>√#·s¡eTT. ø±ãÏº eT+∫ì Hs¡TÃ≈£îì,eT+∫q&Ée&ç‘√ JeqeTT kÕ–ùdÔ, qeTT dü+‘√wæ+#·≥y˚T ø±≈£î+&Ü,eTq #·T≥÷º ñqïyês¡T ≈£L&Ü dü+‘√wækÕÔs¡T.

˙‹ìj·Te÷\‘√ ≈£L&çq Jeq $<ÛëqeTTqT Áb˛‘·‡Væ≤+#˚~eT÷&ÉT $wüj·÷\T n$ neTè‘·‘·«eTT¬ø’ qeTàø£eTT, uÛÑ>∑e+‘·TìnqTÁ>∑Vü≤eTT eT]j·TT #êe+f… uÛÑj·T|ü&Éø£ b˛e&É+ M]øÏ <˚e⁄ìj·T+<äT Á|ü>±&ÛÉyÓTÆq qeTàø£+‘√bÕ≥T, uÛÑ>∑e+‘·Tì C≤„q+, <äs¡Ùq+,nqTuÛÑyê\T ø£\e⁄ Ä‘·à kÕøå±‘êÿs¡eTT‘√H <e⁄ì >∑T]Ô+#·T≥ kÕ<Ûä eTT.kÕe÷q´ e÷qe⁄\≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ qeTàø£+ ñ+&É<äT. Ç+Á~j·÷r‘·T&ÉT uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT. ‘·|ü#˚dæq yê]ì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT •øÏå+#·Tqì,eT+∫#˚dæqyê]ì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nqTÁ>∑Væ≤+#·Tqì kÕe÷qT´\TuÛ≤$+‘·Ts¡T. ø±˙ uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTuÛÑ÷‘·T\T bı+~qyês¡T <ÛäqT´\T.

194

19. Ä‘·à kÕøå±‘êÿs¡+

kÕ<Ûä≈£î\≈£î n+‹eT \ø£å´eTT kÕøå±‘êÿs¡y˚T. á kÕøå±‘êÿs¡+kÕ<Ûäq‘√H kÕ<Ûä eTT. kÕ~Û+#yê&ÉT, kÕ~Û+#~ ys¡Tø±<äT. ø£ Á‘ê&ÉTøÏyÓTT<ä\T, ∫es¡ ¬s+&É÷ ñqï≥T¢>±H˚ kÕ<Ûä≈£î&ÉT kÕ<Ûäq‘√ yÓTT<ä\Tô|Ïº,kÕ<Ûäq #˚dü÷Ô \ø£å eTTqT #˚s¡T≈£î+≤&ÉT. á kÕ<Ûäq˝À #Ó&ÉTkÕúq+ Ò<äT,nq>± eT+∫ nqï~ á kÕ<Ûäq˝À e´ø£ÔeTe⁄‘·÷ ñ+≥T+~. eT+∫πø|ü]$T‘·yÓTÆqyês¡T Ä‘·à kÕøå±‘êÿsêìøÏ ns¡TΩ\e⁄‘ês¡T. kÕ<Ûäq nqTq~dü«j·T+ø£èwæ. Äq+<ä+ ø√dü+ ø£èwæ#˚dæq|ü⁄&ÉT, Ä ø£èwæ ÀH˚ Äq+<ä+Ç$T&ç ñ+~.

eTq+ ø£s¡à\T #˚dü÷Ô ñ+≤eTT. Ä ø£s¡à\T Áø£eT+>± ø±˙ Ò<ëndüeTs¡ú‘·‘√ >±˙ #˚j·Te#·TÃ. @ kÕ<Ûäq¬ø’Hê C≤„q+ ø£\T>∑T‘·T+~.kÕ<Ûäq‘√ \ø£å + ~X¯>± |üj·Tì+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. á kÕ<Ûäq <˚ìì$T‘·Ô+ #˚düTÔHêïe⁄? ˙ø√düy˚T.

ªH˚qT Ä˝À∫düTÔHêïqTμ, nqï yêø£ +˝À H˚qT eT]j·TT Ä˝À#·qe´ø£ÔeT>∑T #·Tqï$. Çø£ÿ&É H˚qT Ò≈£î+&Ü Ä˝À#·q ñ+&É<äT. ø±ãÏº Hên+‹eT \ø£å eTT, H˚qT Ò≈£î+&Ü ñ+&É<äT. Hê n+‹eT\ø£å eTT\˙ï HêÄ˝À#·q Ò, ø±˙ Hê Ä˝À#·q\˙ï Hê n+‹eT \ø£å eTT\T ø±e⁄. Ä‘·àkÕøå±‘êÿs¡eTq>±, H˚qT uÛÑ$wü‘·TÔ À @<Ó’Hê ˇø£ >∑e÷´ìï kÕ~Û+#ê\ììs¡ísTT+#·T≈£îqï|ü&ÉT, Ä düìïy˚XÊìï H˚qT nqTuÛÑe |üPs¡«ø£+>±kÕøå±‘·ÿ]+|ü #˚düTø√yê*.

eTqeTT ˇø£ ø£s¡à#˚XÊeT+fÒ <ëìøÏ |òü*‘êìï Ä•+∫ #˚kÕÔeTT.ø±˙ ∫es¡˝À eTqeTT Ä•+∫q<ëìø£+f… |òü*‘·eTT n~Ûø£eTT>±ñ+≥T+~. eTq Ä˝À#·q‘√ eTqeTT m˝≤ eTyTø£yÓTÆHêyÓ÷, n< Ø‹‘√

195

eTqeTT Ä•+∫q |òü*‘·eTT\‘√ ≈£L&Ü eTy˚Tø£eTÚ‘êeTT. Áu≤&û¢eTVü‰X¯j·TT&ÉT á H˚|ü<∏ä eTT˝À ‘Ó*j·T CÒdæq~ @eTq>±, ªªeTqeTTˇø£ edüTÔe⁄ qT+&ç Ä•+#˚~ eTq dæú‹ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+~. nsTT‘˚∫es¡ À Ä•+∫q |òü*‘·eTT Væ≤+∫q <ëìø£+f… n~Ûø£+>± ñ+≥Tqï~.BìøÏ ø±s¡D+ edüTÔyê? X¯Sqé÷? Òø£ ø√]ø£ Òø£ b˛e&Ée÷? áÄ•+∫q <ëìø£+f… m≈£îÿe |òü*‘·+ @<Ó’‘ ñ+<√, n~ eTq*ï eTT+<äT≈£îq&ç|ædüTÔqï~. ÇÏº H˚|ü<∏ä +˝À eTqeTT n~Ûø£eTT>± Ä•+#·≈£L&É<äT,πøe\+ eTq Á|üj·T‘·ïeTTq≈£î ‘·>∑Z≥Tº>±H˚ Ä•+#·e …qT. ø±ãÏº Çø£ÿ&ÉeTqeTT n+<äT≈£îH˚ |òü*‘·eTT @$T≥+fÒ, eTqø√dü+ eTqeTT @~Ä•kÕÔyÓ÷, <ëì‘√ eTyÓTÆø£eTTqT kÕ~Û+#·&É+, n+<äT≈£î _Ûqï+>± eTqeTTbı+~q <ëìì eTqeTT $e]+#· ÒeTT.

eTq*ï eTq+ Á|ü•ï+#·T≈£î+fÒ, kÕ<Ûës¡D+>± eTq ø√]ø£ Ò$TÀeTq≈£î ‘Ó\TdüTÔ+~, MÏH˚ eTqeTT ø√] Ä•+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.eTq J$‘·eTT˝ÀøÏ ø£kÕ] ‘=+–#·÷ùdÔ, @ e÷qe⁄&ÉT ø√]ø£\T Ò≈£î+&ÜÁã‘·ø£&É+ Ò<äT. á ø√]ø£\T nHø£ Ø‘·T\˝À ñ+≥Tqï$. n$ |ü]$T‘·yÓTÆqø√]ø£\T eT]j·TT $XÊ˝ uÛ≤yê\‘√ ≈£L&çq ø√]ø£ …’ ñ+≥Tqï$. $XÊ\uÛ≤eeTT‘√ eTqeTT eTq ø√]ø£\qT |ü]o*+#·e …qT. eTqeTT mH√ïø±s¡éTT\T #˚düTÔ+≤eTT. nsTT‘˚, kÕeT÷Væ≤ø£+>± n+‹eTeTTqeTqeTT Ä•+# |òü*‘·eTT düeTÁ>∑yÓTÆq~, dü+|üPs¡íyÓTÆq~ Çø£ÿ&É eTqeTTˇø£ dü÷ø£ÎeTTqT Á>∑Væ≤+#ê*. n<˚$T≥+fÒ, ∫qï ∫qï |üqT\‘√e÷qe⁄&ÉT >=|üŒ>=|üŒ ø±s¡éTT\T kÕ~Û+#·e#·Ãì. ø±ãÏº eTqeTT@$TÀ, eTq˝ø£åéTT ˝Ò$TÀ, eTq Á|üj·T‘·ïeTT @bÕÏ<√ nqï$wüj·÷\T eTq≈£î dü«j·T+ $~‘·y˚T.

kÕ<Ûës¡D+>± e÷qe⁄ìøÏ ø√]ø£\T yÓT+&ÉT. á ø√]ø£\T ∫qï$eT]j·TT ô|<ä›$. á ∫qï #|ü\qT ô|<ä›#|ü $T+–q≥T¢>±, ô|<ä› ø√¬sÿ\qT

196

$T+π> n‹ô|<ä› ø√]ø£ @yÓTÆ ñ+≥T+~? á $wüj·TyÓTÆ n+<äs¡÷ |ü]XÀ<Ûäq#Ój·÷´*. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T düTKdü+‘√cÕ\‘√ J$‘·eTTqT nqTuÛÑ$+#ê\qT≈£î+≤s¡T. ø±˙ ìC≤ìøÏ #ê˝≤eT+~øÏ á düTKdü+‘√cÕ\+fÒ @$TÀdü] nsTTq ne>±Vü≤q ñ+&É<äT. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ‘·eT |ü]~∏ À ‘·eTJ$‘ê\qT yÓ\¢ãT#·TÃ#·THêïs¡T. Ms¡T ø=ìï |ü<ä∆‘·T\≈£î n\yê≥T|ü&çj·TTHêïs¡T. ø£ ô|<ä› #·Áø£+˝À ∫qï #·Áø£+ Ç$T&çq≥T¢>±, M] ø√]ø£\T≈£L&Ü ˇø£ ô|<ä› ø√]ø£ qqTdü]+∫, ∫qï∫qï ø√]ø£\‘√ kÕ>∑T#·Tqï$.

eTq˝À #ê˝≤eT+~øÏ ø=ìï Ä<äsêÙ\T ø£\e⁄. Ä Ä<äs¡ÙeTT|ü]|üPs¡íyÓTÆq düTKdü+‘√cÕ\qT ø£*–+#·TqT. nÏº Ä<äs¡ÙeTTqT Ms¡Tn+<äTø√e#·TÃ, Ò<ë n+<äTø=qø£b˛e#·TÃ. áÄ<äs¡ÙeTT ˇø£ Á|ü‘˚ ø£yÓTÆq~ø±<äT. n~ ys¡T>± ñ+&É<äT. n~ ≈£L&Ü eTqeTT kÕ~Û+#·>∑*π><,eTqeTT nqTuÛÑ$+#·>∑*π><˚. nsTT‘˚ nÏº Ä<äs¡Ù+ kÕ<Ûäq˝À ñqï$esê\qT, ø±e\dæq |ü$Á‘·‘·, ◊ø£ ‘·, ÁX<ä∆\‘√ ≈£L&çq Á|üj·T‘·ïeTTqTeTT+<äT>± eTqeTT Á>∑Væ≤+#·e …qT. ø±ãÏº eTq \ø£å kÕ<Ûäq≈£î nqTe⁄>±eTq*ï eTqeTT r]Ã~<äT›ø=qe …qT.

<Ó’q+~q J$‘·+˝À e÷qe⁄&ÉT ñ‘·ÔeT ÄX¯j·÷\‘√ ‘·qqT ‘êqT‘Ó\TdüTø√yê\qï ‘·|üq ñqï|üŒÏø°, Ä#·s¡D˝À e÷Á‘·eTT Ç+Á~j·TdüTU≤\πø |ü]$T‘·eTe⁄‘·THêï&ÉT. nq>± ÄX¯j·T kÕ<Ûäq ˇø£≥sTT‘˚,e÷qe⁄&ÉT Ä#·]+#~ eT] jÓTTø£Ï. á H|ü<∏ä +˝À e÷qe⁄&ÉT Ç+Á~j·TìÁ>∑Vü≤eTTqT n\es¡#·T ø=qe …qT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q Ç#êÃ¤X¯øÏÔ @<äsTT‘˚ñ+<√, n+<äT≈£î nqT>∑TDeTT>± e÷s¡e …qT. nq>± Á‹ø£s¡DX¯ó~∆nedüs¡yÓTÆ ñqï~, nq>± eTqdüT˝Àì uÛ≤eq, e÷≥˝Àì dü÷#·q, ø£s¡à˝ÀìÄ#·s¡D ˇø£Ï>± ñ+&Ü*.

197

Á‹ø£s¡DX¯ó~∆‘√ ≈£L&Éì J$‘·eTTH˚ ø√s¡<ä>∑THê? nedüs¡eTT Ò<äT.nsTT‘˚ dæ<ë∆+‘ê\‘√ ≈£L&ç ñ+&Ée …qT. #˚ùd |üqT\≈£î ø±s¡D≤\T>∑Ts¡TÔ ô|≥Tºø=ì ñ+&Ée …qT. eTT‘· |ü⁄ ∫|üŒ˝Àì eTT‘· eTTe … ñ+&Ü\ìmes¡÷ ø√s¡Tø√s¡T. ˇø£ ø£s¡à#˚dæ @$T |òü*‘·eTT e#·TÃH√ |ü]o*+∫,<ëìì ãÏº $T>∑‘ê ø£s¡à\T ìsê∆s¡D #˚düTø√e#·TÃ nì nqTø√e&É+‘·>∑<äT. Ç≥Te+Ï |ü]$T‘·T\≈£î e÷qe⁄&ÉT ø£≥Tºã&É≈£L&É<äT. eTqeTTnqT≈£îqï$ »s¡>∑e⁄. ø±ãÏº eTT+<äT>±H˚ nqT≈£îì ø±sê´\T #˚|ü≥º&É+HÓ’‹ø£eTT>± dü]ø±<äT. eTqeTT Ä#·]+#˚ ø£s¡à\‘√ eTqeTT $XÊ\uÛ≤yê\qT ô|+#·Tø√yê*. ìeè‹Ô‘√ e÷qe⁄&ÉT nH˚ø£‘·«eTTq+<äT@ø£‘·«eTTqT <ä]ÙkÕÔ&ÉT. uÛÖ‹ø£ »>∑‘·TÔ À e÷qe⁄&ÉT @ø£‘·«eTTq+<äTnHø£‘·«eTTqT <ä]Ùdü÷Ô ñ+≤&ÉT. e÷qe⁄&ÉT á ¬s+&ç+Ïì |ü]>∑D˝ÀøÏrdüT≈£î+≥÷ düeT<äèwæºì ô|+#·T ø√yê*. ø±ãÏº kÕøå±‘êÿs¡eTq>± ‘·qqT‘êqT ‘Ó\TdüTø√e&É+. n˝≤ ‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüT≈£îì n+<ä]˝À ñqï‘·qqT >∑T]Ô+#·Tø√e&É+, kÕøå±‘·ÿ]+|ü #˚düTø√e&É+ »s¡>±*.

uÛÖ‹ø£yÓTÆq <äèwæº |ü]$T‘·yÓTÆq~. uÛÖ‹ø£yÓTÆq edüTÔe⁄\T ≈£L&Ü|ü]$T‘·eTTH˚ n+~+#·TqT. |ü]$T‘·yÓTÆq edüTÔe⁄‘√ |ü]$T‘·eTTH˚ø£qT>=q>∑\eTT. dü+|üPs¡íyÓTÆq C≤„qeTTqT bı+<äq+‘·es¡≈£î n~|ü]$T‘·eTT>±H˚ uÛ≤$+#·e˝…qT. u≤Vü≤´<äèwæº ø£*–q+‘· es¡≈£î n~|ü]$T‘·yÓTÆq~>± uÛ≤$+|üe …qT. m|ü&Ó’‘˚ n+‘·s¡›èwæº‘√ ‘·qqT‘êqT‘Ó\TdüT≈£î+≤&√ n|ü&ÉT á |ü]$T‘·T\≈£î ø£≥Tºã&Éø£ n|üs¡$T‘· dæú‹øÏ#˚s¡T≈£î+≤&ÉT.

mÏº |ü]$T‘·T\≈£î ˝Àã&Éì~ Ä‘·àkÕøå±‘êÿs¡eTT. n|ü]$T‘·eTTnq>± H˚$T? |ü]$T‘·eTT eT]j·TT n|ü]$T‘·eTT\ ø£\sTTø£.u≤Vü≤´<äèwæº‘√ |ü]$T‘·yÓTÆq yêÏì Á>∑Væ≤+#·e#·TÃqT. u≤Vü≤´eTT>±

198

$uÛÑõ+∫ >∑T]Ô+#·M\>∑TqT. ø±˙ n|ü]$T‘·eTTqT $uÛÑõ+#·ø£ b˛sTTHê>∑T]Ô+#·M\>∑TqT. á ø£\sTTø£ À bÕõÏyé, HÓ¬>Ïyé n+XÊ\T Ç$T&çñ+≥Tqï$. eT+∫#Ó&ÉT\‘√ ≈£L&çq~ J$‘· Á|üj·÷DeTT. nq>±bÕõÏyé, HÓ>∑Ïyé ø£\sTTø£>± ñ+≥Tqï~. á eT+∫`#Ó&ÉT\ ø£\sTTø£‘√e÷qe⁄&ÉT ìs¡+‘·s¡eTT ˇø=ÿø£ÿ yÓT≥Tº ñqï‘· dæú‹øÏ m<äT>∑T‘·THêï&ÉT.nq>± |ü]$T‘·yÓTÆq dæú‹qT+&ç n|ü]$T‘·yÓTÆq dæú‹øÏ #˚s¡T≈£î+≥THêï&ÉT.

˙>∑T]+∫ ˙e⁄ @eTqT≈£î+≥THêïe⁄? ìqTï ˙e⁄ n+‘·s¡›èwæº‘√#·÷düT≈£î+≥÷ ˙e⁄ nq+‘êì$, nq>± |ü]$T‘·T\T Òì ‘·‘ê«ì$.ìqTï ˙e⁄ ÇÏº dæú‹˝ÀH˚ Á>∑Væ≤+#·T. u≤Vü≤´edüTÔe⁄\T |ü]$T‘·yÓTÆq$.u≤Vü≤´<äèwæº‘√ Á>∑Væ≤+∫q<ä+‘ê |ü]$T‘·y˚T. |ü]$T‘·yÓTÆq edüTÔe⁄\qTb˛\ÃM\>∑TqT. |ü]$T‘·yÓTÆq yêÏ‘√ nq+‘·yÓTÆq ‘·‘·«eTTqT b˛\Ã&ÜìøÏkÕ<Ûä +ø±<äT. ˙ jÓTTø£ÿ ‘·‘·«eTT nq+‘·yÓTÆq~. ˙ eTqdüT‡ ≈£L&Ünq+‘·yÓTÆq<˚. ˇø£ düs¡fi¯ ‘·≈£î ‘·T~, yÓTT<ä\T ñ+≥T+~. ø±ì ˇø£#·Áø£eTTq≈£î ‘·T~ yÓTT<ä\T ø£q|ü&É<äT. ø£yfi Á|üj·T‹ïùdÔ ‘·T~, yÓTT<ä\Tˇø£<ëì˝À ø£Ï ø£*dæb˛sTT nq+‘·eTT>± >√#·]+#·TqT. nq>± eTqø√¬sÿ\≈£î ‘·è|æÔ nqTq~ ñ+&ÉTqT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q Á|üj·÷DeTTqTbÕõÏyé, HÓ–Ïyé\‘√ kÕ–düTÔHêï&ÉT. nq>± <ä«+<ä«eTT‘√ kÕ–düTÔHêï&ÉT.Ç~ nq+‘·eTT>± kÕ>∑Tq<˚. <ä«+<ë«\≈£î nr‘·eTT>± e÷]q|ü⁄&ÉTÁ|üXÊ+‘·‘√ ìqTï e⁄ ‘Ó\TdüT≈£î+≤e⁄. á Á|üXÊ+‘·‘· nq+‘·yÓTÆq~.

Áu≤&û¢ ‘·q n_ÛÁbÕj·TeTT˝À ø=+‘· uÒ<ÛäeTTqT e´ø£ÔeTT #˚ôdqT.n~ @eTq>±, HÓ’‹ø£‘· nqTq~ eTq ñ<ä∆s¡Dπø. á HÓ’‹ø£‘· eTq|ü]$T‘·T\q #˚~Û+#·T#·Tqï~. eTqeTT düeTs¡ú‘·‘√ |üqT\T #˚j·T Òø£b˛‘·THêïeTT. Ä |üPs¡íyÓTÆq edüTÔe⁄ eTqeTT mqïÏø° ø±eTT. HÓ’‹ø£J$‘·eTTqqTdü]+∫q+‘· ø±\eTT eTq |ü]$T‘·T\T eTq≈£î düŒwüºeTT>±H

199

e´ø£ÔeT>∑TqT. HqT, e⁄, HêB, ~, M&ÉT, yê&ÉT Ç˝≤ nìï |ü]$T‘·T\≈£î˝Àã&ç »s¡T>∑T#·Tqï$. eTqeTT ø£]øÏ ø£s¡eTT nqï≥Tº>± ø£Ï ø± Òø£b˛‘·THêïeTT. ys¡Tys¡T>± ñHêïeTT. eTqeTT eTq |ü]$T‘·T\qT, Vü≤<äT›\qT^#·T≈£îì ñHêïeTT. u≤Vü≤´<äèwæº À me]øÏ yêπs nqï≥Tº>± e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~. dü$Twæºì Hê˝À #s¡TÃø√e&É+ nkÕ<Ûä eTT>± ñqï~. qqTï HqT>±n+‘·s¡›èwæº‘√ nq+‘·eTT>± uÛ≤$+∫q|üŒÏø°, u≤Vü≤´<äèwæº À n+<äs¡÷nq+‘·yÓTÆq ‘·‘·«eTT>± Á|üø£Ï+#·T ø√e&É+ u≤>±H ñqï~, ø±˙ yêdüÔyêìøÏHê Á|ües¡Ôq |ü]$T‘·T\‘√H˚ kÕ>∑T‘·Tqï~.

ì»y˚T eTqeTT |ü]$T‘· ‘·‘·«eTT‘√ ≈£L&çqyês¡y˚T. ìC≤ìøÏeTqeTT |ü]$T‘· eT]j·TT nq+‘·yÓTÆq ‘·‘·«eTT\‘√ ≈£L&çq yês¡eTT.Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ‘·eTqT ‘êeTT ‘Ó\TdüTø√yê\qT≈£î+≤s¡T. n˝≤ ‘Ó\TdüTø√yê\qT≈£î+fÒ eTT+<äT>± yÓ’sê>∑ +‘√ nìï ã+<Ûäq\ qT+&ç $eTTøÏÔbı+<äe …qT. á $<ÛäeTT>± e÷qe⁄&ÉT Áø£yT|” ‘·q ñqï‹ì kÕ~ÛdüTÔHêï&ÉT.e÷qe⁄&ÉT ‘·q˝À ñqï eTs=ø£]ì ‘Ó\TdüT≈£îH˚+‘·es¡≈£L á nH˚«wüDø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+≥T+~.

e÷qe⁄&ÉT ‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüT≈£îH˚ Á|üj·T‘·ïeTT˝À ‘·qqT ‘êqTô|+#·Tø√qedüs¡+ Ò<äT. ‘·qqT ‘êqT>±H ‘Ó\TdüTø=qe …qT. uÛÖ‹ø£yÓTÆqã+<Ûäq\≈£î dü«dæÔ#Ó|æŒ n+‘·s¡›èwæº‘√ n+<ä]˝À ñqï ‘·qqT #·÷#·T≈£î+≥÷,‘·qqT n+<ä]˝À #·÷&Ée …qT.

e÷qe⁄\+‘ê ø£ÿfÒ. @ $<ÛäeTT>± ø£ÿÏ nH˚ $es¡D Ò≈£î+&ÜuÒ<Ûë\T düeTdæb˛e⁄. Çø£ÿ&É ˇø£Á|üX¯ï. e÷qe⁄ìøÏ $XÊ\Vü≤è<äj·TeTTñqï~. j·÷e~«X¯«eTTqT á Vü≤è<äj·TeTT ÇeTT&ÉTÃø√>∑\&ÉT. nÏºVü≤è<äj·T+˝À á $XÊ\‘·«eTTqT ô|+#·&ÜìøÏ uÛÖ‹ø£yÓTÆq dü+ã+<Ûë\qT

200

m≥T¢ Á>∑Væ≤+#·e˝…qT? e´wæº dü$Twæº˝À #˚]q|ü&˚, dü$Twæº˝À uÛ≤>∑eTe⁄‘·T+~. e´øÏÔ e´wæº>± ñqï+‘·ø±\+ dü$Twæº À uÛ≤>∑+ ø±<äT. Çø£ÿ&ÉeTs√Á|üX¯ï e´wæº>±H˚ ñ+≥÷, $ø±düeTT‘√ dü$Twæº À uÛ≤>∑eTT m≥T¢bı+<ä>∑\s¡T? »yêãT: e´wæº dü$Twæº À uÛ≤>∑+ eVæ≤+#·e\dæq<. e´wæ º>±|ü]$T‘·T\≈£î, ùd«#·Ã¤ kÕ«‘·+Á‘ê´\≈£î Àã&ç ñ+≤&ÉT. ø£kÕ] dü$Twæº À#˚]‘˚, @<√ n‹øÏq≥T¢ ñ+&Ésê<äT, dü$Twæº À uÛ≤>∑yÓTÆ b˛e …qT. Á|ü‹ˇø£ÿs¡T á $wüj·÷\qT Á>∑Væ≤+#·e …qT.

e÷qe⁄&ÉT dü$Twæº˝À uÛ≤>∑yÓTÆq|ü&ÉT, Ä dü$Twæº ìj·Te÷\≈£în\yê≥T |ü&Ée˝…qT. dü$Twæº‘√ ø£\dæq|üŒÏø° e÷qe⁄&ÉT ˇø£ÿJeqeTTqT e÷Á‘·yT kÕ–kÕÔ&ÉT. n˝≤>∑ì ø£ÿ& J$+#· Ò&ÉT. dü$Twæº ÀìdüuÛÑT´\+<äs¡T J$+∫j·TTqïyêπs. yês¡T dü$Twæº À uÛ≤>∑yT ‘·|üŒ ys¡Tø±<äT.á dü$Twæº dü«s¡÷|üeTT ˇø£ÿfÒ. n~ ˇø£ÿÏ ø±ãfÒº $e]+|üã&ÓqT.

Áu≤&û¢ eTVü‰X¯j·TTì e÷≥˝À¢ Çø£ÿ&É Ç+ø± Á|üX¯ï\≈£î neø±X¯eTT+≥Tqï~. dü$Twæº À H˚qT uÛ≤>∑yÓTÆ‘˚ Hê≈£î @$TÏ? H˚qT dü$Twæº˝Àˇø£ düuÛÑT´&çH˚ ‘·|üŒ, H˚qT nìï düuÛÑT´\T>± e÷s¡qTø£<ë. dü$Twæº >∑T]+∫#·ø£ÿ>± $e]+#˚ø=B›, dü$TwæºjÓTTø£ÿ düeTÁ>∑dü«s¡÷|üeTT ne>∑‘·eTe⁄‘·T+~. dü$Twæº >∑T]+∫ ªm≈£îÿeμ $es¡D Á>∑Væ≤+∫qHê&ÉT, ‘·qqT‘êqT ª‘·≈£îÿeμ>± e÷qe⁄&ÉT uÛ≤$+#·T≈£î+≤&ÉT. ø±ãÏº Hê˝Àì m≈£îÿedü$Twæº À #]b˛‘·Tqï~. dü$Twæº >∑T]+∫ ne>±Vü≤q ø£*π>ø=B›, e÷qe⁄&ÉT‘·q≈£î, dü$TwæºøÏ>∑\ uÒ<Ûë\qT Á>∑Væ≤kÕÔ&ÉT. e÷qe⁄&ÉT kÕ«s¡úeTT‘√,nVü≤+ø±s¡eTT‘√, dü+≈£î∫‘· uÛ≤yê\‘√ nH˚ø£yÓTÆq |ü]$T‘·T\≈£î˝Àã&çqyê&Éì Á>∑Væ≤+#·e …qT.

á n+X¯eTT˝Àì ˇø£ eTTK´yÓTÆq $wüj·TeTT n+<äs¡÷ Á>∑Væ≤+#·e\dæq~>± eTqì HÓ’‹ø£eTT>± dü$Twæº Àì düuÛÑT´\+<äs¡÷ nÁ|üeT‘·Ô‘·‘√H

201

eéVü≤]+#·T#·T+<äTs¡T. dü$Twæº Hê≈£î, eT]j·TT Ç‘·s¡ düuÛÑT´\≈£î eT<ÛäqTqï dü+ã+<ÛäeTT πøe\eTT uÛÖ‹ø£yÓTÆq dü+ã+<Ûä+ø±<äT. HqT, dü$Twæº Àˇø£ düuÛÑT´&çqì Hê≈£î ‘Ó\TdüT. nq>± düuÛÑT´&ç>± Hê u≤<Ûä ‘·\T Hê≈£î‘Ó\TdüT dü$Twæº À n+<ä]‘√bÕ≥T á ìj·Te÷\T Hê≈£î ≈£L&Ü e]Ô+#·TqT.dü$TwæºjÓTTø£ÿ Ç#êÃ¤X¯øÏÔ˝À Hê Ç#êÃ¤X¯øÏÔ ≈£L&Ü uÛ≤>∑yÓTÆb˛‘·Tqï~.dü$TwæºjÓTTø£ÿ Ç#êÃ¤X¯øÏÔ eT]j·TT düuÛÑT´\ jÓTTø£ÿ Ç#êÃ¤X¯øÏÔ ˇø£Ï>±ñ+≥Tqï~.

n<˚ $<ÛäeTT>± H˚qT Hê Ç#êÃ¤X¯øÏÔì dü$Twæº À Á|üy˚X¯ô|&É‘êqT.dü$Twæº À Á|üy˚X¯ô|≥º>±H˚ n~ dü$Twæº Ç#êÃ¤X¯øÏÔ>± e÷]b˛‘·T+~. HêÇ#êÃ¤X¯øÏÔ nì #Ó|üø√e&ÜìøÏ ñ+&É<äT. á @ø£‘·«eTT dü$Twæº˝ÀH˚ñqï<äì uÛ≤$+#·qø£ÿs¡ Ò<äT. $&ç>±, Hê˝À≈£L&Ü á @ø£‘·«eTT Ç$T&çñqï~. á @ø£‘·«eTT Hêø√düyÓTÆ ñqï~. dü$Twæº‘√ ø±ì Hê J$‘·eTT,C≤„qeTT, uÛÑøÏÔ n+‘ê X¯Sqý˚T. dü$Twæº À uÛ≤>∑eTT>± H˚qT eéVü≤]+∫q+‘·ø±\eTT Hê≈£î dü+‘√wüeTT. Äq+<äeTT <ä≈£îÿ‘·Tqï~. dü$TwæºsêDÏ+∫q+‘· ø±\eTT Hê Äq+<ëìøÏ ø=<äTe Ò<äT. dü$Twæº ≈£î+≥Tã&ç‘Hê≈£î <äT'KeTT ø£\T>∑TqT. dü$Twæº Áù|eTqT H˚qT bı+<ä Òì s√Eq H˚qTJ$+#·˝ÒqT.

me] J$‘ê\T yê]$ Ç~ dü‘· y˚T. nsTT‘˚, HÓ’‹ø£ J$‘êìøÏn\yê≥T |ü&Ü¶ø£, Çø£ÿ&É , Hê uÛ≤eq\T, ‘ês¡‘·e÷´\T ñ+&É≈£L&É<äT.dü$Twæº À #˚sêø£ HÓ’‹ø£eTT>± Hê≈£î Á|ü‘˚ ø£yÓTÆq >∑T]Ô+|ü⁄ ñ+&É<äT. HêÇ#êÃ¤X¯øÏÔ ≈£L&Ü dü$Twæº Ç#êÃ¤X¯øÏÔ À #˚] ñ+≥Tqï~.

ø±ãÏº kÕøå±‘êÿs¡eTq>± @$TÏ? eTT+<äT ìqTï ˙e⁄ dü$Twæºdü«s¡÷|üeTT˝À uÛ≤>∑eTT>± >∑T]Ô+#·T. dü$Twæº À ˙e⁄≈£L&Ü ˇø£ uÛ≤>∑y˚T

202

nì nÁ|üeT‘·Ô‘·‘√ ˙Jeq $<ÛëHêìï ø=qkÕ–+#·T. ˙y˚ dü$Twæºdü«s¡÷|ü⁄&Éeì uÛ≤$+#·T. m|ü&Ó’‘ á dü$Twæº dü«s¡÷|üeTT nq+‘·yÓTÆq<äìÁ>∑Væ≤kÕÔy√, ˙ Ç#êÃ¤X¯øÏÔ á nq+‘·yÓTÆq dü$Twæº Ç#êÃ¤X¯øÏÔ À uÛ≤>∑eTì‘Ó\TdüTÔ+<√, n+<ä]˝À ñqï @ø£‘·«eTTqT Á>∑Væ≤+∫q|ü&ÉT kÕ<Ûäq˝Àñqï‘· •Ksê\≈£î #˚]qyê&ÉyÓ’ Ä‘·àkÕøå±‘êÿs¡eTT bı+~qyê&Éeìns¡úeT>∑TqT.

HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\˙ï düŒwüºeTT>± >±˙ Vü‰»ì‘·eTT>± >±˙eT+∫H˚ n+~+#·TqT. @ |üHÓ’Hê eT+∫>± eTT–+#·&Éy˚T \ø£å eTT>±uÛ≤$kÕÔeTT. Ä eT+∫ø√dü+ Á|üj·T‘·ïeTT #j·÷\ì ñ+≥T+~. ø£wüº|ü&çqyê]øÏ e÷Á‘·y˚T |òü*‘·eTT n+<äTu≤≥T˝À ñ+≥T+~. ‘êqT #˚dæqÁ|üj·T‘êïìøÏ ‘·–q |òü*‘·yT n+<äT‘·T+~. n+<äT≈£î _ÛqïeTT>± »s¡>∑<äT.HÓ’‹ø£‘·‘√ @ ø±s¡ eTTHÓ’qqT Ä#·]+#·e\dæq<. Ä#·s¡D˝ÀH Ä ø±s¡ eTTjÓTTø£ÿ kÕ|òü\´‘· Ç$T&ç ñ+~.

@ ø±s¡ yÓTÆHê eT+∫>± ‘·\ô|Ïº #˚j·T&É+˝ÀH˚ Ä Ç#êÃ¤X¯øÏÔ jÓTTø£ÿÄ<äs¡ÙeTT e´ø£ÔeTe⁄‘·T+~. eT+∫ì kÕ~Û+#ê\qï \ø£å eTT, eT+∫>±ø±s¡ eTT dü|òü\‘· >±$+#·e\qqï ‘·|üq\T ¬s+&ÉT nedüs¡yÓTÆ ñqï~.Hê≈£î dü+ã+~Û+∫q+‘·es¡≈£î Hê Ä<äs¡ÙeTT Hê≈£î eTTK´eTT. á Ä<äs¡ÙyT\ø£å eTT, Hê u≤≥. eT+∫ Ä<äs¡ÙeTT ‘·|üŒ nq´y˚T~ Hê~ ø±<äT.

eT+∫ Ä<äs¡ÙeTT ø=s¡≈£î J$+#·T e´øÏÔ n˙ï eT+∫|üqT\πø|ü]$T‘· eTe⁄‘ê&ÉT. n‘·qT #Ó&ÉT|üqT\T ‘·\+|ü&ÉT, #˚j·T&ÉT. Ç~@$TÏ, n+fÒ <ëìøÏ yπs $es¡D @MTñ+&É<äT. n+<ä]˝Àq÷ ñqï‘·yÓTÆqe´øÏÔ‘·«+ >∑\yêì>± >∑T]Ô+#·ã&É‘ê&ÉT.

203

eTq˝Àì Ç#êÃ¤XπøÔ eTq eT+∫ Ä<äs¡ÙeTTqT e´ø£ÔeTT #˚j·TTqT.dü$Twæº Ç#êÃ¤X¯øÏÔì, dü«j·T+ Á|ü|ü‹Ô ø£*Zq Ç#êÃ¤X¯øÏÔì, düVü≤»eTT>±e´ø£ÔeT>∑T Ç#êÃ¤X¯øÏÔì eTqeTT Ä<äs¡ÙyÓTÆq Ç#êÃ¤X¯øÏÔ>± |ü]>∑DÏkÕÔeTT.

HÓ’‹ø£eTT>± eTq n+‹eT \ø£å eTT ñ‘·ÔeTyÓTÆq~>±q÷, nq+‘·yÓTÆq~>±qT ñ+&Ée …qT. uÒwüs¡‘·T>± Ç~ kÕ>∑e …qT. Ç~ Hêπø ø±ø£n+<ä]ø°, uÒwüs¡‘·T>± Ä#·]+#·e\dæq~>± ñ+&Ée …qT. á HÓ’‹ø£‘·nqTq~ dæ<ë∆+‘·|üs¡eTT>± Á|ü‘˚ ø£yÓTÆq~. á dæ<ë∆+‘ê\≈£î n+<äs¡÷düe÷qy˚T. Ä $<ÛäeTT>± Ç$ n+<ä] ÄyÓ÷<äeTTqT Á>∑Væ≤+∫q$.¬s+&Ée~, á dæ<ë∆+‘ê\T @ wüs¡‘·T\≈£î ˝Àã&Éì$. MÏ eTq>∑&É≈£în$ me]ô|’Hê Ä<Ûës¡|ü&çñ+&Ée⁄. ‘·q\ø£å yT ‘·q≈£î düeTdüÔyÓTÆ ñ+≥Tqï~.‘·qqT XÊdæ+#·Tyês¡T mes¡÷ Òs¡T ø±ãÏº á HÓ’‹ø£‘· nqï~ dü«#·Ã¤yÓTÆqÇ#êÃ¤XøÏÔ >∑\~. eT÷&Ée~, á HÓ’‹ø£‘· n+<ä] ÄyÓ÷<äeTTqT bı+~q~,‘·q≈£î ‘êH˚ >∑eT´yÓTÆq~ eT]j·TT dü«j·T+ Á|ü|ü‹Ô >∑\~. j·÷e‘Ye÷qyê[ ÄyÓ÷<äeTTqT bı+~q ø±s¡DeTTq Ç~ ø£ XÊdüqeTT>±qT,Ä XÊdüqy˚T ‘·q Ç#êÃ¤X¯øÏÔ>±q÷ >∑T]Ô+|üã&ÉT‘·Tqï~. á ø±s¡DeTT#˚n+<ä]ø° ÄyÓ÷<äyÓTÆq<ëì‘√ Ç#êÃ¤X¯øÏÔì ø£*–j·TT+&É&ÉeTT˝À eTq≈£îã\eTT #˚≈£Ls¡TqT. Hê\Ze~, ø√]ø£\T ˝Òì Ç#êÃ¤X¯øÏÔì n_Ûeè~∆|üs¡#·Tø=qe˝…qT. $X¯«eTT jÓTTø£ÿ Ç#êÃ¤X¯øÏÔ˝À ø√]ø£\T ø±qsêe⁄.ìsêø±s¡eTT>± e´eVü≤]+#·T $X¯«eTT jÓTTø£ÿ Ç#êÃ¤X¯øÏÔ j·T+<äTÄø±s¡eTTqT Á>∑Væ≤+∫, nÏº Äø±s¡ ìs¡÷|üD≤s¡úyÓTÆ eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔì≈£L&É>∑≥ºe˝…qT.

eTq J$‘· |üs¡e÷s¡úeTT, n+<ä] J$‘· |üs¡e÷s¡úeTT ˇø£ÿfÒnsTTe⁄qï~. á ø±s¡DeTT# Ç~ n+<ä]ø° ÄyÓ÷<äyÓTÆq ø£ XÊdüq+>±,ˇ|ü>± d”«ø£]+#·&ÉyÓTÆq~. á J$‘· |üs¡e÷s¡úeTT nìïÏ ø£+f… ñ‘·ÔeT

204

yÓTÆq~. á $wüj·÷ìï Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ Á>∑Væ≤+∫, kÕ<Ûäq #˚dæq j·T&É\Ä‘·àkÕøå±‘êÿs¡eTTqT bı+<Ó<äeTT. á J$‘· |üs¡e÷s¡úeTT Ä•+∫ #dæqÁ|üj·T‘·ïeTT˝À ‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüTø√e&É+˝ÀH˚ J$‘· |üs¡e÷s¡úeTTne>∑‘·eT>∑TqT.

eTT+<äT>± ‘Ó*|æq≥T¢>± á J$‘· |üs¡e÷s¡úeTT düŒwüºyÓTÆq~,$X¯«»˙q yÓTÆq~, dü‘·´yÓTÆq~ eT]j·TT dæ ús¡yÓT Æq~. e÷qe⁄ìÄ<äs¡Ùe+‘·Tì>± r]Ã~<ä›&Üìπø á HÓ’‹ø£‘·. Ç~ ÁbÕDeTT+&É>±kÕ~Û+#·e\dæq~. Ä‘·à ñqï+‘· es¡πø á X¯Øs¡eTT ì\ã&ÉTqT.Ä‘·à Ò≈£î+&Ü á X¯Øs¡eTT <˚ìø° ñ|üjÓ÷>∑|ü&É<äT. ø±ãÏº kÕøå±‘êÿs¡kÕ<Ûäq˝À HÓ’‹ø£‘·‘√H˚ yÓTT<ä\Tô|Ïº, HÓ’‹ø£‘·‘√H˚ eTT–+#·e …qT.

n+<äs¡÷ Ä‘·àdü«s¡÷|ü⁄˝Ò. n+<ä]˝Àq÷ ñqï~ ˇπø Ä‘·à.n+<ä]˝Àq÷ ñqï @ø£‘·«eTTqT Á>∑Væ≤+#·TfÒ kÕøå±‘êÿs¡eTT. ákÕøå±‘êÿs¡eTT me]øÏyês¡T kÕ~Û+#·e …qT. n+<äs¡÷ Ä‘·àdü«s¡÷|ü⁄ ÒnsTTq|üŒÏø° n+<äs¡÷ á kÕøå±‘êÿs¡eTTqT kÕ~Û+#·˝Òs¡T. ÇÏºkÕøå±‘êÿs¡eTT n+‘· düT\uÛÑ+>± \uÛÑ eTj˚T´~ ø±<äT. nìï y˚fi¯ ≤ eTqe´øÏÔ‘·«eTTqT ì\u…≥Tº≈£îsêyê*, ø±bÕ&ÉTø√yê*. kÕøå±‘êÿs¡eTqTq~düs√«‘·ÿèwüºyÓTÆq~. <ëìì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ e÷qe⁄&ÉT ìs¡+‘·s¡eTT ø£èwædü\T|üe …qT. Ä \ø£å y˚T ‘·qqT q&ç|æ+#·TqT. ‘·q J$‘· |üs¡e÷s¡úkÕ<Ûäqy˚T ‘·q ø£s¡Ôe´eTT. ‘·q ø£s¡Ôe´ ìs¡«Vü≤D˝À n+‘·T Òì Äq+<äeTTÇ$T&ç ñqï~.

205

20. dü+ã+<Ûä u≤+<Ûäyê´\T ` ø£s¡Ôyê´\T

e÷qe⁄\≈£î e÷qe⁄\≈£î eT<Ûä dü+ã+<Ûäu≤+<Ûäyê´\ ø±s¡DeTT>±ø£s¡ Ôyê´\T s¡÷|ü⁄~<äT›≈£î+≥Tqï$. eTìwæøÏ eTìwæøÏ eT<Ûä´qTqïdü+ã+<Ûëìï e÷qe⁄&ÉT ì\u…≥Tºø=qe˝…qT. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ≈£L&Ü‘·eT‘·eT ø£s¡Ôyê´\qT Ä#·]+#·T≥≈£î Á|üj·T‘·ïeTT #˚j·Te˝…qT ‘·|üŒ,Ç‘·s¡T\T ‘·eT ‘·eT ø£s¡ Ôe´ø£s¡à\T dü]>± Ä#·]düTÔHêïsê nì|ü]o*+#·sê<äT. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T düVü≤»+>±H˚ ‘·eT ø£s¡Ôe´ ø£s¡à\qTÄ#·]kÕÔs¡T. áHê&ÉT e÷qe⁄\T ñ<˚›X¯´|üPs¡«ø£+>± á dü+ã+<Ûäu≤+<Ûäyê´\qT bÕ&ÉT #˚düT≈£î+≥THêïs¡T. ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\T>±, dü+|òüT+˝Àì bÂs¡T\T>±, |üøÏÿ+Ï yês¡T>± Ç˝≤ nH˚ø£ $<Ûë\T>± eTq dü+ã+<Ûäu≤+<Û äyê´\qT >∑T] Ô+∫, n+<äT≈ £î ‘·–qØ‹˝À ø£s ¡ Ôyê´\qTÄ#·]+#·e˝…qT.

e÷qe⁄\≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tì |ü≥¢ dü]jÓÆTq ne>±Vü≤q ñ+&Ée˝…qT.uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ñHêï&Éqï qeTàø£eTT Á|ü<ÛëqyÓTÆq~. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT n+<ä]jÓT&É\ ‘·eT nqTÁ>∑Vü‰ìï ≈£î]|æ+#·Tqqï dü‘ê´ìï Á>∑Væ≤+#·e˝…qT.uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷qe⁄\≈£î m\¢y˚fi¯˝≤ eT+∫H˚ nqTÁ>∑Væ≤+#·TqìuÛ≤$+#·e˝…qT. e÷qe⁄\+‘ê ÇÏº uÛ≤eq\‘√ uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ uÛÑøÏÔìô|+#·Tø=qe˝…qT. uÛÑ>∑e+‘·T&ç Ä<˚XÊqT kÕs¡eTT e÷qe⁄&ÉT q&ÉT#·Tø√yê* nqï uÛ≤eeTT düVü≤»+>± ñ+&Ü*. uÛÑ>∑e+‘·Tì C≤„qeTTnq+‘·yÓTÆq~. nÏº C≤„Hêìï Ä#·]+#·T≥˝ÀH ‘·q eT+∫ <ë– ñqï<äìÁ>∑Væ≤+#·e˝…qT. uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ n#·+#·\yÓTÆq $XÊ«düeTT ø£*–q|ü⁄&ÉT,e÷qe⁄&ÉT ‘·q πø$T ø£wüºqcÕº\T ø£*–Hê uÛÑ>∑e+‘·Tì ‹s¡düÿ]+#·&ÉT,<ä÷wæ+#·&ÉT, nÁX¯<ä ∆#˚j·T&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q eT+∫ #Ó&ÉT\qTuÛÑ>∑e+‘·Tì #˚‹˝ÀH˚ ô|&É‘ê&ÉT.

206

Á|ü‹e÷qe⁄&ÉT ‘·q≈£î ø£wüºeTT, qwüºeTT ø£*–+#·T edüTÔe⁄\T,ø±s¡DeTT\≈£î <ä÷s¡eTT>± »s¡T>∑T‘ê&ÉT. eT]j·TT ‘·q≈£î ÇwüºeTT,dü+‘√wüeTT, ≤uÛÑeTT ø£*–+#·T edüTÔe⁄\≈£î, ø±s¡D≤\≈£î <ä>∑Zs¡e⁄‘ê&ÉT.á H˚|ü<∏ä´+˝À ‘·q≈£î Vü‰ì »s¡T>∑Tqqï eTìwæ qT+&ç >±˙, edüTÔe⁄qT+&ç >±˙ dü+‘√cÕìï m˝≤ ø√s¡>∑\&ÉT. n+‘˚ø±<äT Ä #Ó&ÉTqTdü+‘√wü+>± d”«ø£]+#·q÷ ˝Ò&ÉT.

ÁX¯<ä∆ mø£ÿ&É ñ+≥T+<√, uÛÑøÏÔ nø£ÿ&˚ ñ+≥T+~. á H˚|ü<∏ä´+˝Àø√]ø£\H˚$ ñ+&Ü˝≤, e<ë› nH˚~ eTq uÛÑøÏÔô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñqï~.eTqeTT uÛÑøÏÔ‘√ ‘ê´>±ìøÏ |üPqT≈£î+≤eTT. á ‘ê´>∑eTT m˝≤ ñ+&É≈£L&É<äT? |ædæHê] ‘·q+‘√, ìs¡¢ø£å´eTT >±qT, n‘ÓÔdüs¡T ‘ê´>∑eTT‘√,Ä&É+ãs¡eTT>±q÷ ‘·q kÕúsTTøÏ $T+∫ ñ+&Ésê<äT.

Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ‘·q≈£î q∫Ãq uÛÑ>∑e+‘·Tì s¡÷|üeTTqT ø=\e&É+»s¡T>∑T‘·T+~. @ø±+‘·eTTq ñqïq÷, n+<ä]˝À ñqïq÷ ‘·q Çwüº<Ó’yêìï ø=\#·T≥ |ü]bÕÏ. @ø±+‘·+>± ñqï|ü&ÉT ø=ìï e÷≥\‘√,˝Ò<ë ìX¯Ùã›eTT‘√ eTqeTT eTq Çwüº<Ó’yêìï ÁbÕ]úkÕÔeTT. düeTj·Tdü+<äsê“¤\qT ãÏº m|ü&Ó’Hê uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ eTqeTT eTH√>∑‘·eTT$e]kÕÔeTT.

uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ uÛÑøÏÔ˝À, uÛÑ≈£îÔ&ÉT ãj·T≥øÏ qe«&É+ ñ+&É<äT.kÕ<Ûä´yÓTÆq+‘· es¡≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’q Äq ≈£L&Ü y˚j·T&É+ »s¡>∑<äT.ˇø£y˚fi¯ uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ Äq y˚j·Te\dæ eùdÔ M\sTTq+‘·es¡≈£î <ëìì‘·|æŒ+#·T≈£îH˚ Á|üj·T‘·ïy˚T #˚kÕÔ&ÉT. |ü$Á‘·‘· Òì#√≥ ‘·qT eTq˝Ò&ÉT.‘·q X¯Øs¡eTTô|’ n+‘· ÁX¯<ä∆ #·÷|ü&ÉT. ‘·q X¯Øs¡eTT ì\ã&É≤ìøÏø±e\dæq ÄVü‰s¡eTT, ã≥º\T, >∑èVü≤eTT, yÓTT<ä\>∑T yêÏô|’Ä<Ûës¡|ü&É‘ê&ÉT.

207

uÛÑøÏÔ˝À eT]ø=ìï yÓTfi¯ó≈£îe\T ù|s¡T, Á|ü‹wüº\qT, Ä&É+ãs¡eTTø√dü+ ‘·q uÛÑøÏÔì Á|üø£Ï+#·Tø√sê<äT. kÕ+Á|ü<ëj·T ã<ä∆eTT>± …’+–ø£JeHêìøÏ düeTà‘·eTT ñ+≥T+~.

me¬s’Hê ˙ <ä>∑Z]øÏ e∫Ã, |òü˝≤Hêe´øÏÔ ˙ >∑T]+∫ á $<Ûä+>±#Ó&ÉT e÷≤¢&É≥+ »]–+~ nì nqï|ü&ÉT, e⁄ eTÚq+>± s¡T≈£î+&çb˛‘êe⁄. n˝≤ ø±ø£, Ä e∫Ãq e´øÏÔ‘√, ‘·q >∑T]+∫ #Ó&ÉT>± e÷≤¢&çqe´øÏÔøÏ ‘·q #Ó&ÉT >∑T]+∫ #ê˝≤ ‘·≈£îÿe>±H˚ e´ø£ÔeTT #˚dæHê&Éì#Ó|üŒ>∑\>±*.

Ç‘·s¡T\qT bı–&˚ dü+<äsê“¤\≈£î M\sTTq+‘·es¡≈£î <ä÷s¡+>±Hñ+&É≥+ »s¡T>∑T‘·T+~. nsTT‘˚ n|ü&É|ü&ÉT Vü‰»s¡T ø±e\dæq|ü]dæú‘·T\T e∫Ãq|ü⁄&ÉT XÊ+‘·yÓTÆq, HÓeTà<Ó’q Äø£]¸‘· e÷≥\‘√bı>∑&Ée˝…qT. e÷≥\T Vü≤è<äj·TeTT qT+&ç sêe˝…qT. nq>± eTq≈£îÇwüºeTT ˝Òì bı>∑&ÉÔ\T e÷qe˝…qT.

n~Ûø±s¡eTT˝À ñqï ˇø£ e´øÏÔì MTs¡T ø£\yê\qT≈£î+≥THêïs¡T.Ç+ÏøÏ yÓ&É‘ês¡T. Ç+Ï˝À n‘·qT ñ+&É&ÉT. π>≥T <ä>∑Z]qT+&˚ yÓqøÏÿsêe\dæ e#·TÃqT. ˝Ò<ë >∑TeTà+ ‘·\T|ü⁄\T rj·Ts¡T. >∑TeTà+ qT+&˚yÓqTø£≈£î ‹]– sêe\dæ e#·TÃqT. ˝Ò<ë Ç+Ïe<ä› dü]>± |ü\ø£]+#·mes¡÷ ñ+&Éø£b˛e#·TÃ. »]–q rs¡T≈£î u≤<Ûä|ü&É≥+ eTq eT÷s¡â‘·«eTTãj·T≥|ü&ÉT‘·T+~. »]–q~ eTs¡∫b˛sTT, eT∞¢ ˇø£kÕ] n‘·ììø£\e&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#ê*.

q\T>∑T]‘√ ñqï|ü&ÉT ‘·q #·s¡´\ >∑T]+∫ ø±˙ ‘·q ø£cÕº\qT$qï$+#·T≈£î+fÒ dü]b˛‘·T+~. kÕ<Ûës¡DeTT>± ˇø£] ø£wüºqcÕº\>∑T]+∫ $ì ‘Ó\TdüTø√yê\qï ÁX¯<ä∆ me]ø° ñ+&É<äT. q\T>∑T]˝À

209

eTqeTT q&É#˚≥|ü&ÉT Ä∫‘·÷∫ q&ÉTkÕÔeTT. <ë]˝À @ y˚T≈£îñ+<√, @ eTT\T¢ ñ+<√ n~ ø±\T˝À >∑T#·TÃ≈£îì u≤<Ûäô|≥ºe#·TÃø£<ë!Ç<˚ Ø‹˝À eTq q&Ée&çø£˝À ≈£L&Ü kÕÏeTìwæì eTqeTT mqï&É÷‘·èD°ø£]+#·sê<äT. Ç˝≤ me]˙ ‘·èD°ø£]+#·≈£î+&Ü q&ÉT#·T ≈£îqïHê&ÉTeTqeTT #˚|üÏºq |üqT\T ‘˚*ø£>±q÷ dæús¡+>±q÷ »s¡T>∑T‘êsTT.

Á|ü‹ e´øÏÔ ‘·q X¯Øs¡ nedüsê\qT >∑T]Ô+∫ e]Ô+#ê*. eTqX¯Øs¡ nedüsê\≈£î ≈£L&Ü ˇø£ Vü≤<äT› |ü<äT› ñ+≥T+~. m|ü&ÉsTT‘˚,me¬s’‘ á Vü≤<äT› |ü<äT› <ë≥T‘ês√, yês¡T C≤] ÁøÏ+<ä|ü&É‘ês¡T. eTqeTTø±fi¯fl≈£î #Ó|ü\T ‘=&ÉT>∑T≈£î+≤eTT. ø±fi¯fl≈£î y˚düT≈£îH˚ #Ó|ü\T ôd’Eø£¬s≈£îº>± ñ+&Ée˝…qT. #Ó|ü\T _>∑T‘·T>± ñHêï, e<äT\T>± ñHêïq&Ée&É+ ø£wüºeTe⁄‘·T+~ ø£<ë!

eTqeTT X¯Øs¡eTTô|’ @ $<ÛäeTT>± <äèwæºô|≤º*? X¯Øs¡b˛wüDì$T‘·Ô+ eTqeTT Ä#·]+#˚ |üqT\T kÕe÷qýÓTÆq |üqT\T. n$ eTq+rdüT≈£îH˚ »\eTT, ÄVü‰s¡eTT eT]j·TT eTq+ #˚ùd X¯Øs¡ yê´j·÷eTeTT.nsTT‘˚ ÇÏº kÕe÷qýÓTÆq |üqT\≈£î e÷qe⁄\T |ü]$T‘·eTe«sê<äT.yês¡T X¯Øs¡+ eTqdüT‡ eT]j·TT Ä‘·à\ ø√dü+ ìs¡+‘·s¡+ ø£èwædü\T|üe˝…qT.

m|ü&Ó’Hê ˇø£e´øÏÔ eTs√e´øÏÔô|’ #Ó&ÉT>± Á|üe]Ô+∫q|ü⁄&ÉT >±˙,˝Ò<ë #Ó&ÉTe÷≥\T #Ó|æŒq|ü⁄&ÉT, n~ ‘·q u≤<Ûä´‘·>± uÛ≤$kÕÔ&ÉT.n+‘˚ø±<äT n~ ‘·q <äèwæº˝À düããT>± uÛ≤$+∫ n≥T¢#˚kÕÔ&ÉT. Ç‘·s¡T\<äèwæ º˝À n‘·qT Ä˝À∫+#·&ÉT. á H˚|ü<∏ äéTT˝À ‘·q<˚ ‘·|üŒìÁ>∑Væ≤+∫qHê&ÉT, ‘êqT yÓ÷düb˛j·÷qì #ê˝≤ u≤<Ûä|ü&É‘ê&ÉT. Ç~dü] nsTTq ø£\sTTø£ ø±<äì Ç‘·qT uÛ≤$kÕÔ&ÉT. ‘·|ü #˚j·T≈£î+&Üì+~+|üã&çq e´øÏÔ ì+<ä\≈£î ≈£L&Ü XÊ+‘·eTTH˚ eVæ≤kÕÔ&ÉT.

?

210

Hê´j·T+ nHê´j·T+ nqT ¬s+&ÉT ùV≤+&ç˝Ÿ‡‘√ Á|ü‹ edüTÔe⁄ñ+≥T+~. Hê´j·TyÓTÆq ùV≤+&ç˝Ÿ‘√ Ä edüTÔe⁄ jÓTTø£ÿ u≤<Ûä´‘·qTeTqeTT yÓ÷kÕÔeTT. nHê´j·T|ü⁄ ùV≤+&ç˝Ÿ‘√ <ëìì uÛ≤sêìïd”«ø£]+#·eTT. Ç|ü&ÉT ˇø£ k˛<äs¡T&ÉT ø±˙, ùdïVæ≤‘·T&ÉT ø±˙ ‘·|ü#˚XÊ&ÉT. ‘·|ü#˚dæq M]ì nHê´j·T|ü⁄ ø√D+qT+&ç eT÷j·TC≤\eTT,ø±˙ ô|+∫q eTeTø±s¡+‘√ Ç‘·ìyÓ’|ü⁄ ñqï Hê´j·TeTTqT |ü]øÏkÕÔeTT.

ˇø£s¡T H˚qT <Ûäqe+‘·T&ÉqT, ˙ø£+f… #ê˝≤ n~Ûø£+>± ÄdüTÔ\THê≈£î ø£\e⁄ n+≤&ÉT. y˚s=ø£s¡T, H˚qT >=|üŒ eø£ÔqT ˙ø£+fÒ m+‘√>=|üŒ>± H˚qT e÷≤¢&É>∑\qT n+≤&ÉT. nsTT‘˚ á Ç<ä›s¡T ÄdüTÔ\÷ø±<äT, ñ|üHê´kÕ\T ø±<äT.

eTq C≤„qeTTqT me]øÏ ã&ç‘˚ yê]øÏ $ì|æ+#· ≈£L&É<äT.>=Á¬s≈£L&Ü ‘êqT y˚Tdæq >∑&ç¶ì ñ$Tà ‘êqT m+‘· >∑&ç¶ì y˚TdæqB ‘·qbÕ˝Òs¡TøÏ #·÷|æ+#·<äT ø£<ë! >=Á¬s ‘êqT ‹qï >∑&ç¶ì, J]í+#·T≈£îìbÕ\qT, \TqT ÇdüTÔ+~. Ç<˚ $<Ûä+>± Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ‘êeTT @$TÀnqï~ e÷≥\‘√ ø±ø£ #˚‘·\‘√H˚ e´ø£Ô+ #˚j·TT≥ eT+∫~.

ne>±Vü≤q ˝Òì e´øÏÔ jÓTTø£ÿ dæú‹, e´øÏÔ‘·«+ <äècÕº´ n‘·qT|ü]dæú‹qT+&ç ≤uÛÑ+ >±˙ qwüºeTTqT >±˙ d”«ø£]+#·&ÜìøÏ dæ<ä∆eTT>±ñ+&ÉTqT. n˝≤>±ø£ nìï $wüj·÷\ô|’ ne>±Vü≤q ñqï ‘·‘·«y˚‘·ÔÁ|ü‹ düìïy˚X¯eTTqT+&ç eT+∫ì>±˙ #Ó&ÉTqT>±˙ d”«ø£]+#·&ÜìøÏdæ<ä∆eTT>± ñ+≤&ÉT. mes¡sTT‘˚ C≤„qeTTqT dü+bÕ~+#˚ u≤≥˝Àq&ÉTdüTÔHêïs√, yês¡T me]˙ ‘·÷\Hê&És¡T, me]˙ bı>∑&És¡T. me]˙ø±<äqs¡T n+‘˚ø±<äT ‘·q >∑T]+∫ ≈£L&Ü Ç‘·s¡T\‘√ @$T e´ø£Ô+#˚j·Ts¡T. n+‘˚ø±<äT ‘·q Á|üj·T‘êï\˝À Ä≥+ø£eTT\T @s¡Œ&ç‘˚, ‘·qqT

211

‘êqT ì+~+#·T≈£î+≤&ÉT. me¬s’Hê ‘·qqT bı–&ç‘˚, bı>∑&˚ e´øÏÔìÇwüº|ü&É&ÉT. me¬s’Hê ‘·qqT $eT]ÙùdÔ, yê]ì n&É¶–+#·&ÉT. ‘êqTø√]ø£\T ˝Òì dæú‹øÏ #˚s¡Tø=H˚+<äT≈£î Á|üj·T‹ïdüTÔHêï&ÉT. Á|üø£è‹øÏ$s¡T<ä∆yÓTÆq Á|üÁøÏj·T\j·T+<äT ‘·q nsTTwüºeTTqT ô|+#·T≈£î+≤&ÉT.‘·q #·T≥÷º »]π> |ü]dæú‘·T\qT ‘·q düVü≤»XË’*‘√ dü+ã+<Ûä u≤+<Ûäyê´\T>∑s¡T|ü⁄‘ê&ÉT. á H˚|ü<∏ äéTT˝À ‘·qqT me¬s’Hê |æ∫Ãyê&Éì,ne÷j·T≈£î&Éì ì+~+∫Hê n‘·qT |üÏº+#·Tø√&ÉT. ˇø£ÿ eTTø£ÿ˝À#ÓbÕŒ\+fÒ, bı<ä˝À <ë≈£îÿqï y˚≤&Éã&˚ »+‘·Te⁄˝≤ ‘·qqT ‘êqTVæ≤+#·T≈£î+≤&ÉT.

ìj·TeTã<ä∆yÓTÆq J$‘êìøÏ Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T n\yê≥T|ü&Ü*. áìj·Te÷\qT mqï&É÷ ñ\¢+|òæT+#·sê<äT. me]¬ø’‘˚ @~ eT+∫nì|ædüTÔ+<√, yês¡T mqïÏø° Ä eT+∫ì e<ä\≈£L&É<äT. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡Tìs¡+‘·s¡eTT n_Ûeè~∆ u≤≥˝À |üj·Tì+#·e …qT. ‘·eT n_Ûeè~∆ u≤≥˝À$y˚ø£ $#·ø£åD\πø ‘·˝§>∑Ze˝…qT.

HÓ’‹ø£ $\Te\T nqTdü]+#˚ yês¡T 3 dæú‘·T\qT >∑eTì+#·e˝…qT.ñ<ë: yÓTT<ä≥ ‘êeTT ndü‘·éTT |ü\Tø£sê<äT. ¬s+&ÉT, dü‘·éTTqT|ü\T≈£î≥≈£î n\yê≥T |ü&Ée˝…qT. m\¢y˚fi¯˝≤ dü‘·éTT |ü\Tø£e˝…qT.ø±ãÏ º eT÷&ÉT, |ò ü*‘·eTT\ <äècÕº´ dü‘·´+ |ü\T≈£î≥ jÓTTø£ÿ>=|üŒ<äqeTTqT Á>∑Væ≤+#·e˝…qT. Çø£ÿ&É ∫qï $X‚¢wüD. |òü*‘·eTTqTÄ•+#·Tyê]øÏ Ä#·s¡D eT]j·TT $wüj·TeTT >∑T]+∫ nq>± 2eT]j·TT 1 >∑T]+∫ ‘Ó*dæ ñ+&Ü*. n<˚ $<Ûä+>± Ä#·]+#˚yês¡T,$wüj·÷ìï mqï&É÷ eTs¡Tesê<äT. nq>± 2e dæú‹ j·T+<äT ñqïyês¡T$wüj·÷ìï, nq>± 1ì eTs¡Tesê<äT. ìC≤ìøÏ 1,2,3 \˝ÀeTqyÓTqï&É÷ 1ì eTs¡Tesê<äT. nq>± Ä&çqe÷≥qT eTs¡Tesê<äT.

212

nsTT‘˚ eTq <äèwæº m+‘·es¡≈£L 3 MT<ä, nq>± |òü*‘·eTT MT~øÏb˛‘·Tqï~. |òü*‘·eTT MT<ä ÁX¯<ä∆ b˛e&É+ e\¢ eTqeTT Ä&çqe÷≥‘·|ü‘·THêïeTT. ø±˙ Ä#·s¡D nqï~ eTq #˚‹˝ÀH˚ ñ+~. 1ìeTs¡Tee<äT›, 2ì Ä#·]+#·+&ç, 3ì bı+<ä+&ç.

213

21. ø√]ø£\T ` eTH√uÛ≤yê\T

Á|ü‹e÷qe⁄&çøÏ ø√]ø£\T ñ+≤sTT. á ø√]ø£\T ¬s+&ÉT s¡ø±\T.ˇø£Ï düVü≤»yÓTÆq$, ¬s+&ÉT ndüVü≤»yÓTÆq ø√]ø£\T. á nedüs¡yÓTÆqø√¬sÿ\T $$<Ûäs¡ø±\T>± ñ+≥Tqï$. n$ eTq≈£î düTKXÊ+‘·T\H=dü¬>&ÉT ø√]ø£\T. eTq J$‘·eTT m+‘√ $\TyÓ’q~. ÇÏº J$‘·eTTqTdü~«ìjÓ÷>∑+ #˚düTø√yê\+fÒ eTq ø√]ø£\ $wüj·T+˝À eTq≈£îdü]jÓÆTq ne>±Vü≤q nedüs¡+. eTq X¯Øs¡ Äs√>∑´+ u≤>∑T+fÒ eTq+@ |üHÓ’Hê #˚j·T>∑\+, Ä<Ûë´‹àø£ |ü⁄s√>∑‹ì kÕ~Û+#·>∑\+, Äq+<ëìïbı+<ä>∑\+. á ø±s¡D≤\ #˚‘·H˚ eTq≈£î ø£cÕº\Hêï, u≤<Ûä\HêïuÛÑj·T|ü&ÉT‘êeTT. Ç$ eTqeTT kÕ~Û+∫qHê&ÉT Á|üXÊ+‹ì nqTuÛÑ$kÕÔeTT.

eTqeTT düTKeTTqT, ÄVü‰¢<äeTTqT, Äq+<äeTTqT ø√s¡T≈£î+≤eTT.Ç$ ˝Òq|ü&ÉT u≤<ÛäqT nqTuÛÑ$+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. u≤<ÛäqTnqTuÛÑ$+#·ì düeTj·÷\˝À eTq≈£î düTKeTT, ÄVü‰¢<äeTT nedüs¡eTTñ+&É<äT. á ø±s¡DeTT#˚ düTKy˚T e÷qe J$‘êìøÏ yÓTT<ä\T, ∫es¡nsTT ñ+≥Tqï~. Ç+<äT eT÷\eTT>± düTKeTT eTq HÓ’»eTT nìns¡úeTe⁄‘·Tqï~. düTKeTT <äècÕº´ eTqeTT ø=ìï |üqT\T #˚|ü&É‘êeTT,e÷qT≈£î+≥THêïeTT. eTqeTT eT∞fl eT∞fl düTKeTT ø√düeTTm<äTs¡T#·÷dü÷Ô, yêÏì eT+∫|ü<ä∆‘·T\˝À kÕ~Û+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdü÷Ôñ+≤eTT. eTqeTT m+‘·Ï düTU≤ìï ø√s¡T‘·THêïeT÷ n+fÒ, eTq˝Àñqï u≤<ÛäqT b˛>=≥Tº≈£îH˚+‘· nì #Ó|üŒe#·TÃqT. eTqeTT düTU≤ìïnqTuÛÑ$+∫q+‘·ø±\eTT XÊØs¡ø£eTT>±q÷, e÷qdæø£eTT >±q÷u≤<Ûä≈£î >∑T]ø±eTT.

düTKy˚T eTq düs¡«dü«+>± uÛ≤$+∫q|üŒÏø°, eTqeTT ø£qã&çqÁ|ü‹ düTU≤ìï ø√s¡Tø√sê<äT. ø=ÿø£ÿkÕ] düTU≤\ ø√dü+ ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&ç

214

ø£cÕº\qT m<äTs=ÿqe\dæ edüTÔ+~. n+‘˚ø±<äT ø£wüºeTT jÓTTø£ÿ $\TeqT≈£L&Ü eTqeTT Á>∑Væ≤+#ê*. ø£wü º+ ˝Ò≈£î+&Ü düTK+ $\Te‘Ó*j·T<ä+≤s¡T eTq ô|<ä›\T. ø±ãÏº düTU≤H˚ï ø±ø£ ø£cÕº\qT ≈£L&Üø√s¡T≈£îH˚yês¡T ñ+≤s¡T. ñ<ë: ≈£î+r<˚$ lø£èwüßíìï ÁbÕ]údüTÔ+~j·TT<ä∆ $s¡eTD ‘·sê«‘·. ø£cÕº\˝ÀH˚ <˚e⁄DÏí düà]kÕÔeTT. düTU≤\˝ÀeT]∫b˛‘êeTT. Ç|ü&ÉT ø£cÕº\T nqTuÛÑ$+∫, ‘·s¡Tyê‘· s√E\˝ÀdüTK|ü&Ée#·Ãì yê] n_ÛÁbÕj·T+. düTU≤\˙ï eTq eT+∫ø√dü+ ø±<äT.n<˚ $<ÛäeTT>± ø£cÕº\˙ï eTq #Ó&ÉTø√dü+ nì uÛ≤$+#·sê<äT. eTqø£cÕº\T eTq #Ó&ÉT ø√düyT nì uÛ≤$+∫, yêÏì ‘·|æŒ+#·T≈£îH Á|üj·T‘·ï+#˚j·Tsê<äT. á ø£wüºdüTU≤\˝À ñqï ˝≤uÛÑqcÕº\qT uÒØE y˚düT≈£îìdü]jÓÆTq ìs¡íj·÷\T rdüTø√e˝…qT. ø£wüºyÓTÆHê, düTKyÓTÆHê <Û˚´j·T+eT+∫<Ó’ j·TT+&Ée˝…qT.

düTKeTT mqïÏø° #Ó&ÉTø±<äT. ø±˙ Ä düTKeTTqT bı+<ä&ÜìøÏeTq+ #˚ùd Á|üj·T‘êï˝Ò eTq≈£î mH√ï ø£cÕº\qT ø=ì‘Ó#·TÃqT. eTqeTTÄ•+#˚ düTKeTT ø£+fÒ á u≤<Ûä mH√ï¬s≥T¢ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~.

ø√]ø£\ô|’ ùd«#·Ã ¤ ø£*–j·TT+&É&É+ e\¢ eTq≈£î eT+∫»s¡T>∑T‘·T+~. eTqeTT nìï y˚fi¯˝≤ nìï düTU≤\qT ø√s¡Tø√eTT.düTU≤\˙ï n+<äTu≤≥T˝À ˝Òq|ü&ÉT, n+<äTu≤≥T˝À ñqï ø=ìïdüTU≤˝Ò eTT<äT›. á düTU≤\qT eTqeTT düVü≤»+>± Ä•+#·e˝…H˚ ‘·|üŒ......... Ä•+#·sê<äT. Äø£* s¡T∫ ms¡T>∑<äT nqï kÕyÓT‘·qT nqTdü]+∫q&ÉT#·Tø=qe˝…qT. Äø£*>=qï ø£&ÉT|ü⁄≈£î |ü+#·uÛÑø£å´ |üs¡e÷Hêï\‘√|üì˝Ò<äT, kÕe÷q´yÓTÆq ÄVü‰s¡eTT ≈£L&Ü dü]b˛e⁄qT. Äø£*‘√u≤<Ûä|ü&˚yê&çøÏ ˇø£ >∑Tô|Œ&ÉT |ü#·Ã&ç yÓT‘·T≈£î˝Ò eTVü≤<ëq+<ëìïn+~düTÔ+~.

215

eTqeTT Äs√>∑´ø£s¡yÓTÆq J$‘êìï >∑&ÉT|üe˝…qqï kÕe÷qýÓTÆqJ$‘êìøÏ e÷Á‘·y˚T n\yê≥T|ü&Ü* ‘·|üŒ, Ä&É+ãs¡yÓTÆq J$‘êìïø±<äT. Äs√>∑´ø£s¡yÓTÆq J$‘·eTTqT ø√s¡T≈£îH˚yê&ÉT ‘·–q ø£èwæøÏdæ<ä∆|ü&É‘ê&ÉT. ø£wüºeTTq≈£î n\yê≥T|ü&çqyê&ÉT, düTU≤\ ø=s¡≈£îÄø£]¸+|üã&É&ÉT, düTKeTT ˝Ò<äì <äT'K|ü&É&ÉT.

eTqeTT nqTuÛÑ$+#˚ ø√]ø£\T eTq≈£î ‘·è|æÔì n+~+#· Òq|ü⁄&ÉT,˝Ò<ë ø£wüºeTTqT ø£*–+#·q|ü⁄&ÉT eTq≈£î Ä ø√]ø£\ô|’ yêýÓ÷Vü≤eTT‘·–Zb˛‘·T+~. n≥Te+Ï ø√]ø£\ô|’ πøe\+ yêýÓ÷Vü≤y˚T ñ+≥T+~.Ä yêýÓ÷Vü≤eTT ≈£L&Ü düT\uÛÑeTT>± ‘=\–b˛‘·T+~. m≈£îÿedü+‘·è|æÔì Çe«ì ø√]ø£\T ø=ìï düT\uÛÑeTT>± n+<äTu≤≥T˝À ñ+&Éø£b˛e#·TÃ, Ò<ë ø£wüº|ü&ç‘˚>±˙ n+<äì |ü]dæú‹>± ñ+≥T+~. n≥Te+Ïø√]ø£\ô|’ ≈£L&Ü yêýÓ÷Vü≤eTT ‘=+<äs¡>±H˚ ‘=\–b˛‘·T+~.

J$‘·+˝À nqTuÛÑeeTTqT dü+bÕ~+∫qyê&ÉT ø√¬sÿ\ô|’ |ü]$T‘·T\T$~Û+#·T≈£î+≤&ÉT. ø√¬sÿ\ ˝Ò$T ø±s¡D≤\‘√ ø£wüºeTT\ bÕ\Tø±&ÉT.‘·q ø√¬sÿ\qT n<äT|ü⁄˝À ñ+#·T≈£î+≤&ÉT. n+‘˚ø±<äT ‘·q ø√]ø£\ì$T‘·Ô+ Ç‘·s¡T\‘√ b˛°|ü&É&ÉT.

J$‘·+˝À düTK|ü&É&Éy˚T <Û˚´j·TeTT>± #ê˝≤eT+~ uÛ≤$dü÷Ô,<äTÁwüŒes¡Ôq\ ‘√qT, ˝…’+–ø£eTT>±qT düTKeTTqT Ä•dü÷Ô ñ+≤s¡T.ÇÏº düTU≤\T XÊØs¡ø£ düTKeTT‘√ n+~+#·e#·TÃqT. ø±˙ e÷qdæø£nXÊ+‹øÏ ø±s¡DeT>∑TqT. ø±ãÏº, $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ kÕe÷qýÓTÆqJ$‘êìøÏ n\yê≥T|ü&ç XÊØs¡ø£, e÷qdæø£ Äq+<ë\qT e÷qe⁄&ÉTø√s¡Tø√e˝…qT. á H˚|ü<∏ äéTT˝À eT+∫ì d”«ø£]+∫, #Ó&ÉTqTe<ä\e˝…qT.

216

eTq <Vü≤+˝À ¬s+&ÉT s¡ø±\T ø£<ä*ø£\T #·\qeTT\T, >∑eTqeTT\Tñ+≥Tqï$. ˇø£Ï, nedüs¡yÓTÆq ø£<ä*ø£\T, ¬s+&ÉT düVü≤»yÓTÆq ˝Ò<ëãT~∆ |üPs¡«ø£yÓTÆq #·\qeTT\T. s¡ø£Ô Á|üdüs¡D, XÊ«dü, Hê&ç, Äø£*,eT\eT÷Á‘· $düs¡®q yÓTT<ä\>∑Tq$ <˚Vü≤eTT e∫Ã+~ yÓTT<ä\T ‘·T~es¡≈£L, ìs¡+‘·sêj·T+>± ø=qkÕ>∑Tqy˚. eTTK´yÓTÆq Ä<Ûës¡yÓTÆq#·\qeTT\T e÷≤¢&É≥+, q&Ée≥+, #˚‘·T\‘√ |üqT\T #˚j·T&É+ nH˚#·\qeTT\T ãT~∆|üPs¡«ø£+>± kÕ>∑T#·Tqï$. á #·\qeTT\T ãT~∆ô|’Ä<Ûës¡|ü&ç ñqï$. ø±ãÏº Vü≤, Ä˝À#·q nH˚~ á #·\Hê\≈£în+≈£îs¡yÓTÆ ñ+≥Tqï$. ∫qï>± yÓTT<ä˝…’ e÷≤¢&ÉT≥, q&É#·T≥,eT]j·TT Ç‘·s¡ |üqT\≈£î n\yê≥T |ü&ÉT≥ »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. áø£<ä*ø£\˙ï Á|üj·T‘·ï|üPs¡«ø£+>± »]π>$.

Emotion = E - motion = Energy in motion

eTq eTH√ $ø±sê\T sê>∑<˚«cÕ\‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï$. á ø£<ä*ø£\TX¯øÏÔì $ìjÓ÷–+#·Tø=qTqT.

eTqeTT @<√ ˇø£Ï kÕ~Û+#ê\ì #˚ùd Á|üj·T‘·ïeTTH˚ ø√]ø£˝Ò<ë ‘·|üq n+≤eTT. ø√]ø£ ø£*– ñ+&É≥+, ndüVæ≤´+#·Tø√e&É+nH˚ ¬s+&ÉT |üs¡düŒs¡ $s¡T<ä∆yÓTÆq ÁøÏj·T\T. ø√]ø£ ø£*–q|ü⁄&ÉT ÄedüTÔe⁄ yÓ’|ü⁄ Á|üj·÷DeTT #˚kÕÔeTT. ndüVü≤´eTT ø£*–q|ü⁄&ÉT ÄedüTÔe⁄≈£î <ä÷s¡eTT>± »]–b˛‘êeTT.

ø√s¡T≈£îqï edüTÔe⁄\ô|’ ªÁù|eTμ, ndüVæ≤´+#·T≈£îH˚ edüTÔe⁄\ô|’ª<˚«wü+μ »ìdüTÔ+~. ø√]ø£, Áù|eT nqTq~ ˇø£ÿfÒ, nsTT‘˚ ø√]ø£˝ÀedüTÔe⁄ ø£q|ü&É<äT, ø±˙ Áù|eT˝À edüTÔe⁄ ø£qã&ÉT‘·T+~. n<˚ Ø‹˝ÀndüVæ≤´+#·T≈£îH˚≥|ü&ÉT edüT Ôe⁄ uÛ≤eeTT ñ+≥T+~, nsTT‘˚<˚«wæ+#˚≥|ü&ÉT edüTÔe⁄ ñqï uÛ≤eeTT ø£\T>∑T‘·T+~.

217

eTqTwüß´\≈£î ø√]ø£\T ø£\>∑&É+, ndüVü≤´+ ø£\>∑&É+ düVü≤»y˚T.ø=+<ä]øÏ ‹+&ç MT<ä yêýÓ÷Vü≤eTT, eT\eT÷Á‘· $düs¡®qô|’ ndüVü≤éTTø£\T>∑T‘·T+~. ø=ìï nqTuÛÑyê\ Ø‘ê´ ø=ìïÏô|’ yêýÓ÷Vü≤eTT\Tø£\T>∑T‘·$. eTq≈£î #Ó&ÉT nqTuÛÑyê\T m<äT¬s’q dü+<äsê“¤\˝ÀkÕ<Ûës¡D+>± ndüVü≤´+ ô|+#·T≈£î+≤eTT. ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À eTq≈£î#Ó&ÉT nqTuÛÑyê\T ø£\T>∑ø£b˛sTTq|üŒÏø° ndüVü≤éTT ô|+#·T≈£î+≤eTT.

ø√]ø£\T ˝Òì ndüVæ≤´+#·Tø√ì edüTÔe⁄\qT eTqeTT ‘·èD°ø£]kÕÔeTT. ‹s¡kÕÿs¡ uÛ≤eq‘√ >±˙ yÓTT+&ç‘·qeTT‘√ >±˙ eTqeTTø=ìï edüTÔe⁄\≈£î <ä÷s¡eTT>± »]– eT]ø=ìï edüTÔe⁄\≈£î nqTuÛÑe+ø√dü+ <ä>∑Zs¡e«&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

e÷qe⁄ì X¯Øs¡eTT m\¢|ü&ÉT e÷s¡T‘·÷ ñ+≥T+~. áø±s¡DeTT#˚ n‘·ì˝À m|ü&É÷ ny˚ ø√]ø£\T, ny˚ ndüVü≤éTT\TnqTq$ ñ+&Ée⁄. düs¡«kÕ<Ûës¡DeTT>± n+<ä]ø° πø edüTÔe⁄ô|’ ø√]ø£ø£\T>∑T≥ nqTq~ #ê˝≤ ns¡T<äT>± »s¡T>∑TqT.

edüTÔe⁄ @<Ó’q|üŒÏø° Ä edüTÔe⁄ô|’ ÇcÕºsTTcÕº\T e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq$.ÇwüºyÓTÆq edüTÔe⁄\qT eT+∫>±uÛ≤$+∫ d”«ø£]kÕÔeTT. nsTTwüºyÓTÆqedüTÔe⁄\ |ü≥¢ ‹s¡kÕÿs¡eTT, |üÏº+#·Tø√ø£b˛e&É+, #Ó&ÉT uÛ≤eq ø£*–ñ+&É&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. n+‘˚ø±˙ edüTÔe⁄\qT+&ç n+<äs¡÷ @ø°uÛÑ$+#˚ eT+∫>±ì, #Ó&ÉT>±˙ ñ+≥T+<äì mqï&É÷ uÛ≤$+#·sê<äT.

uÛÖ‹ø£yÓTÆq edüTÔe⁄qT #·÷düTÔqï|ü&ÉT eTq˝À ø£*π> #·\qeTT\qT>∑eTì+#·+&ç. eTqø£fi¯ófl #·÷kÕÔsTT. Ä #·÷|ü⁄˝À s¡+>∑T\T, yÓ\T‘·Ts¡Tñ+&ç ñ+≤sTT. #Óe⁄\‘√ $+≤eTT X¯ã›eTTqT. Hêdæø£‘√ yêdüq\T|”\TkÕÔeTT. á $<ÛäeTT>± ø£fi¯ófl, eTT≈£îÿ eT]j·TT Ç‘·s¡ Ç+Á~j·÷\T

218

eTqdüT‡ <ë«sê |üì#dæ #·\qeTT\T s¡÷|üeTT˝À Á|üuÛ≤$‘·+ #düTÔHêïsTT.á #·\qeTT\T eTq˝À ø√]ø£ πs|üe#·TÃ #ê˝≤ ndüVü≤´eTTqTπs¬ø‹Ô+#·e#·TÃ. á Ç+Á~j·T #·\qy˚T eTq≈£î dü+‘√wüeTTqT >±˙<äT'KeTTqT ø±˙ n+~düTÔ+~.

ø√]ø£‘√ eTT&ç|ü&çj·TTqï á e÷s¡TŒ\T eTq˝À düTKeTTqT,dü+‘√wüeTTqT n+~dü÷Ô, yêÏì ã\|üs¡#·T e÷s¡TŒ\≈£î düVü≤ø£]+#·TqT.

ø±ãÏº düTKeTT, dü+‘√wüeTT nqTq~ eTq Ç+Á~j·÷\≈£îeT+∫>± uÛ≤$+∫q~>± ñ+≥Tqï~. ø£wü ºeTT nqTq~ eTqÇ+Á~j·÷\≈£î nkÂø£s¡´eTT>± uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·Tqï~. á ø±s¡D+#˚ø√]ø£\qT Çwü º+>±, Áù|eT>±, dü+‘√wü+>± d”«ø£]düT ÔHêïeTT.ndüVæ≤´+#·T≈£îH yêÏì nsTTwüº+>±, <«wüeTT‘√ <ä÷s¡+>± yÓ&ÉT‘·THêïeTT.

ˇø£ edüTÔe⁄qT #·÷&É>±H˚ eTq≈£î dü+‘√wüeTT ø£\T>∑T‘·T+~.nq>± eTq Ç+Á~j·÷\˙ï Ä edüTÔe⁄|ü≥¢ Äø£]¸‘·eTe⁄‘êsTT.|ü+#˚+Á~j·÷\˝Àq÷ düŒ+<äq\T ø£\T>∑T‘êsTT. X¯ã›, düŒs¡Ù, s¡÷|ü,s¡dü, >∑+<Ûë<äT\‘√ eTqdüT˝À düŒ+<äq\T nqTuÛÑ$kÕÔ+. á Ç+Á~j·Tø£˝≤bÕ\qT eTqdüT‡ Çwüº|ü&Ée#·TÃ, Çwüº|ü&Éø£ b˛e#·TÃ. eTqdüT‡≈£îdüTK+>±, Vü‰sTT>± ñ+fÒ <ëìì dü+‘√wüeT+≤s¡T. eTqdüT‡≈£înkÂø£s¡ +>± ñ+fÒ <ëìH u≤<Ûäì n+≤eTT. eTq eTqdüT‡q Ç‘·s¡yÓTÆqÇ+Á~j·T |ü]D≤e÷\T #√≥T#˚düT≈£îqï <ëìì ø£wüºeT+≤eTT.

ÇwüºeTT, ø√]ø£, Áù|eT, ndüVü≤´+, <˚«wü+, dü+‘√wü+, ø£wüº+,u≤<Ûä yÓTT<ä˝…’qe˙ï eTH√uÛ≤yê\T. MÏ dü«s¡÷|üdü«uÛ≤yê\T y˚s¡Ty˚s¡T>±ñ+≥THêïsTT. Ç+‘· yÓ’$<Ûä´+>∑\ eTH√uÛ≤yê\˝À e÷qe⁄&ÉT @$Tø√s¡T≈£î+≥THêï&ÉT. m˝≤ ø√s¡T≈£î+≥THêï&ÉT. yÓTT<ä≥ ‘·q ø√]ø£qT

219

e´ø£Ô+ #˚j·TTqT. ¬s+&ÉT, n+<äT≈£î ‘·–q edüTÔe⁄qT m+#·Tø=qTqT.eT÷&ÉT, kÕqT≈£L\yÓTÆq ˝Ò<ë kÕeTs¡dü´ yê‘êes¡DeTT. Hê\T>∑T,nqTuÛÑeeTTq≈£î Á|üj·T‘·ï+.

<∏ëeTdt ôVAuŸ‡ áeTH√uÛ≤yê\≈£î n<äT“¤‘·yÓTÆq s¡÷|üø£\Œì#ÓÃqT.ø√]ø£qT kÕ~Û+#˚ ~X¯>± »]π> Á|üj·T‘êïìï ÄX¯ nì n+≤eTT.ø√]ø£qT kÕ~Û+#· ÒeTqï uÛ≤eeTT ø£*–q|ü⁄&ÉT <ëìì ìsêX n+≤eTT.ndüVæ≤´+#·T≈£îH˚ edüTÔe⁄ qT+&ç Ä|ü<äqT ÄkÕ«~+#·&ÉeTTqT uÛÑj·TeTTn+≤eTT. n<˚ m~]+∫ ‘·|æŒ+#·Tø√e#·ÃH˚ uÛ≤eqqT <ÛÓ’s¡ eT+≤eTT.ñqï |òü\eTTq <ÛÓ ’s¡´eTT Á|ü<ä]ÙùdÔ <ëìì ø√|üeTT n+≤eTT.ìs¡+‘·sêj·T+>± ÄX¯‘√ J$+#·&ÉeTTqT Ä‘·à$XÊ«düeT+≤s¡T.ìs¡+‘·s¡eTT n|üqeTàø±\‘√ J$+#·&Üìï Ä‘·àq÷´q‘ê uÛ≤eeT+≤s¡T. ø√|ü+‘√ kÕÏ eTìwæøÏ Vü‰ì ‘·\ô|≥Tº≥qT ÄÁ>∑Vü≤eTTn+<äTs¡T. kÕÏ eTìwæøÏ #˚j·TT eT+∫ì ‘ê´>∑eTT, <ëqeTT, kÕj·TeTTn+≤s¡T. eTìwæ jÓTTø£ÿ düVü≤» dü«uÛ≤eeTT, eT+∫ dü«uÛ≤eeTT.dü+|ü<ä\ô|’ n~Ûø£yÓTÆq ø√¬sÿ\T ø£*–j·TT+&ÉT≥qT n‘ê´X¯ Ò<ë ù|sêX¯n+≤eTT. ø£s¡Ôe´ ìs¡«Vü≤D˝À n~Ûø±s¡+ ø√dü+ Ä~Û|ü‘·´ b˛s¡TqTn~Ûø±s¡ <ëVü≤+ n+≤eTT. m+<äT≈£î m˝≤>∑ @$TÏ nH˚ $wüj·÷\qT‘Ó\TdüTø√yê\H˚ ‘·|üq õC≤„X¯ n+≤s¡T. á õC≤„X¯ e÷qe⁄q≈£îe÷Á‘·y˚T |ü]$T‘·eTT. n>∑eT´>√#·s¡yÓTÆq X¯øÏÔjÓTTø£ÿ Á|üuÛ≤eeTTqT,eTqeTT $H˚ |ü⁄sêD>±<∏ä\ kÕs¡eTTq≈£î eTq eTqdüT‡q @s¡Œ&˚uÛ≤eeTT˝Ò eT‘·eT+≤eTT. nqTeT‹+#·ì$ eT÷&ÛÉqeTàø±\T. eTq˝Àì X¯øÏÔì eTqeTT Á>∑Væ≤+#·&Éy˚T ndü˝…’q eT‘·eTT.

<äTsêàs¡ZeTTqT #Ó&ÉT Á|ües¡Ôq>±qT, Ç‘·s¡T\≈£î Vü‰ì ø£*–+#·Tø£s¡à\T>±qT e]íkÕÔeTT. yÓTT<ä≥, <Ó’eÁ|”‹˝Òì ø±s¡DeTTq á

220

<äTsêàs¡ZeTTq≈£î n\yê≥T |ü&É‘ês¡T. ¬s+&ÉT kÕÏ eTìwæøÏ uÛÖ‹ø£eTT>±>±˙, e÷qdæø£eTT>± >±˙ Vü‰ì ø£*–+#·&ÜìøÏ <äTsêàs¡ZeTTq≈£î|üPqTø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. eT÷&ÉT, nC≤„q+ e\¢ ≈£L&Ü <äTsêàs¡Z|ü⁄ø±s¡´Áø£e÷\T ‘·\ô|≥º&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

eTq˝À #ê˝≤eT+~ nC≤„qeTT‘√H˚ J$düTÔHêïs¡T. Ä‘·àC≤„q+kÕ~Û+#·&É+ #ê˝≤ ø£wüºeTì uÛ≤$+∫ e÷j·T˝ÀH˚ J$+#·&ÜìøÏe÷qe⁄&ÉT Çwüº|ü&ÉT‘·THêï&ÉT. á e÷j·Te\¢, nC≤„qeTTe\¢ ø£*π>|ü]D≤e÷\T #ê˝≤rÁeeTT>± ñ+&ÉTqT. á nC≤„qeTT e\qe÷qe⁄&ÉT ndüVü≤»eTT>± Á|üe]Ô+#·TqT. ‘·q Á|ües¡Ôq‘√ nH˚ø£ø£wüºqcÕº\≈£î >∑T] ne⁄‘ê&ÉT. ‘êqT ø£cÕº\≈£î >∑T] ø±e&Éy˚T ø±ø£ ‘·q#·T≥÷º ñqï yê]ì ≈£L&Ü nH˚ø£ ø£wüºqcÕº\≈£î >∑T]#˚kÕÔ&ÉT. nC≤„q<√wüeTT\T mqïì #Ó|üŒ>∑\+? eTq\qT eT+∫ dü+kÕÿsê\ qT+&ç<ä÷s¡eTT #˚düTÔ+~. eTq˝À $qj·T $<Û˚j·T‘·\T À|ækÕÔsTT. nC≤„qeTTe\q ‘·bıŒ|ü\ ìs¡íj·÷\T dü]>± #˚j·T˝Òs¡T. n+‘˚ø±<äT uÛÑ>∑e+‘·Tìj·T+<äT uÛÑøÏÔ, ÁX¯<ä∆\T ≈£L&Ü ˝À|ækÕÔsTT.

uÛÑj·TeTT, ø£+>±s¡T, Äy˚<äq\T e÷qe⁄ì kÕ«s¡ú|ü⁄\ø£åD≤\T.uÛÑj·TeTT b˛yê\+fÒ e÷s¡Zy˚T$TÏ? m+‘· dü«Á|üj·T‘·ïeTT‘√HÓ’HêuÛÑj·TeTTqT b˛>=≥Tº ø=q˝ÒeTT. uÛÑj·TeTT b˛yê\+fÒ, eTq˝ÀìnVü≤+ø±sêìï HêX¯qeTT #˚düT≈£îì, kÕ«s¡ú ∫+‘·q\T ‘=\–+#·T≈£îìq\T>∑T] ÁX‚j·TdüT‡≈£î bÕ≥T|ü&çq s√Eq á uÛÑj·TeTT <ëq+‘·≥n<˚b˛‘·T+~. @<Ó’Hê ˇø£ ø±s¡´eTT˝À eTqdüT‡ ìeT>∑ïyÓTÆq|ü&ÉT≈£L&Ü eTq˝Àì uÛÑj·÷\T ‘=\–b˛e⁄qT. nsTT‘˚ Áù|eT‘√ #˚ùdø±s¡´Áø£e÷\ j·T+<äT eT]j·TT uÛÑ>∑e+‘·Tì ø±s¡´ø£˝≤|üeTT\ j·T+<äTbÕ˝§Zìq|ü&ÉT eTq˝Àì düeTdüÔ uÛÑj·÷\T ‘=\–b˛e⁄qT. eTqeTT

221

|üqT\T #˚|üfÒº≥|ü&ÉT n‘·´\ŒyÓTÆq ø±s¡D≤\≈£î Á|üuÛ≤e+ ø±≈£L&É<äT.n‘·´\ŒyÓTÆq ø±s¡D≤\≈£î ˝Àã&çq|ü⁄&ÉT eTqeTT uÛÑj·÷+<√fi¯q\≈£î>∑T] ne⁄‘êeTT. n˝≤ ø±ø£ eTqeTT #˚|üfÒº ø±s¡´eTT uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’uÛ≤s¡eTTy˚dæ, kÕÏeTìwæ y˚T\T ø√] #˚|üÏºq|ü&ÉT á uÛÑj·÷+<√fi¯q\≈£î ‘êy˚ ñ+&É<äT. á $wüj·TeTT˝À eTqeTT ˇø£Ï Á>∑Væ≤+#ê*,n~ @eTq>± uÛÑ>∑e+‘·Tì ø±s¡´Áø£e÷˝À¢ ndü\T düeTdü´ nH˚<˚ñ+&É<äT. á <Ó’eø±s¡ Áø£e÷\˝À z≥eTT\T m<äTs¡T ø±e#·TÃ, nqT≈£îqïØ‹˝À |üqT\T |üP]Ôø±ø£b˛e#·TÃ, ø±˙ yêÏì eTqeTT dü<ë“¤eeTT‘√n<˚ ÁbÕ|æÔ nì dü+‘√wüeTT‘√ d”«ø£]kÕÔeTT. uÛÑ>∑e+‘·Tì jÓT&É\n#·+#·\yÓTÆq uÛÑøÏÔÁX¯<ä∆\T ø£*–q|ü⁄&ÉT, eTq nqTuÛÑyê\T n+<ä]<äèwæº˝À ∫s¡düàs¡D°j·÷\T>± $T–* b˛‘êsTT. e÷qe J$‘·eTTXSq´eTì Á>∑Væ≤+∫q s√Eq, uÛÑ>∑e+‘·Tì j·T+<äT $qj·T $<Ûj·T‘·\T,uÛÑøÏÔ ÁX¯<ä∆\T ã\|ü&ÉTqT.

224

n_ÛÁbÕj·T uÛÒ<ë\T n˙ï eTT+<äT>± #·]Ã+#·ã&ç, Äj·÷ düeTj·÷\˝À$X‚¢wæ+|üã&ÉT‘êsTT. á H˚|ü<∏äéTT˝À, eTqTwüß\ eT<Ûä´ ‘·\ m‘˚Ô ñÁ<˚ø±\qT ≈£L&Ü |ü]o*+#·&ÉeTÚ‘·Tqï~. ø√]ø£ qqTdü]+∫j˚Tø±s¡éTT kÕ|òü\éTTq≈£î Á|üj·T‘·ïeTT »s¡T>∑TqT. \ø£å´kÕ<Ûäq˝À\ø£åéTT |ü]dæú‹ @$TÏ? eTT–+|ü⁄ m˝≤ ñ+≥T+~? yÓTT<ä\>∑T nH˚ø£neø±XÊ\≈£î kÕeø±X¯eTT ˝Òø£b˛˝Ò<äT. n+<äTπø yêdüÔe |ü]dæú‘·T\qT‘·\|æ+#˚ düìïy˚XÊ\qT düèwæº+∫, yêdüÔeeTTq≈£î <ä>∑Zs¡>± Ä#·]dü÷Ô,>∑eTýT \ø£å eTT>±, >∑eTéTTô|’ ÁX<ë∆ uÛÑ≈£îÔ\‘√ Á|üj·T‘·ïeTTqT ø=qkÕπ>Ø‹˝À nÁ|üeT‘·Ô‘·‘√ eéVü≤]+∫ #˚|üÏºq |üqT\T |üP]Ô#˚j·Te#·TÃqT.

ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ˇø£ yÓ ’<äT´&ÉTHêï&É+fÒ s√–ì s√>∑eTTq≈£îdü+ã+~Û+∫q nH˚ø£ $esê\qT s√>∑ìsê∆s¡Dô|’ ‘Ó\TdüTø√e&É+»s¡T>∑T‘·T+~. s√–jÓTTø£ÿ s√>∑eTTqT |üP]Ô>± ‘·–Z+#ê\qï<˚ yÓ’<äT´ìjÓTTø£ÿ \ø£åéTT. n~ ‘êqT m+‘· es¡≈£î HÓs¡y˚s¡Ã>∑\&ÉT? ‘êqT #˚|üfÒºyÓ’<ä´$<Ûëq+˝À s√–øÏ |üPs¡í dü«düú‘· ≈£LsêÃ\ì Ä•kÕÔ&ÉT. nsTT‘˚s√–øÏ m+‘·es¡≈£î qj·TeTe⁄‘·T+~, s√– ‘·qeT+<äT\≈£î m+‘· es¡≈£îdüŒ+~kÕÔ&ÉT nqï~ ‘·q≈£î eTT+<äT>± ne>±Vü≤q ñ+&É<äT. ÇÏº|ü]dæú‘·T\˝À s√–ì ø±ø£ s√>∑eTTqT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì eT+<äT\Tyê&ÉT≥≈£î yÓ’<äT´&ÉT dæ<ä›|ü&É‘ê&ÉT. Ç˝≤ #˚j·TT≥ e\q Ä s√–Äs√>∑éTT ‘·|üŒø£ yÓTs¡T>∑T|ü&ÉTqT. ‘êqT s√>∑ìsê∆s¡D ø√dü+ #˚dæqÁ|üj·T‘êïìï ãÏº Ä yÓ’<äT´ìøÏ s√– |ü]dæú‹≈£L&Ü ns¡úyÓTÆ, nq‹Äs√>∑éTTqT ‹]– bı+<äT≥˝À düVü‰j·T|ü&ÉTqT.

\ø£åéTTqT kÕ~Û+#·T≥˝À Ç|üŒÏø° <ä«+<ä«yÓ’Ks¡T\T e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï$. Ä#·]+#˚ |ü<ä ∆‘·T\qqTdü]+∫ n$ eT+∫>±ì #Ó&ÉT$<ÛëqeTTqT >±˙ ne\+_+∫q≥T¢>± e´ø£ ÔeT>∑T#·Tqï~. áH˚|ü<∏äéTT˝À nqTdü]+#˚ Á|ües¡ÔHê rs¡T≈£L&Ü $uÛÒ<äeTT\‘√ ≈£L&çñ+≥Tqï~. yês¡T nqTdü]+#˚ |ü<ä∆‘·T\T dü]>± e⁄+&Ée#·TÃ. ñ+&Éø£

227

23. ø±s¡D+ ` eTqkÕ‡øÏå

n. ø±s¡DÁ|üuÛ≤e+

eTqkÕ‡øÏå nq>± <Ûäsêà<Ûäs¡à $#ês¡DX¯øÏÔ, n+‘·'ø£s¡DeTT,n+‘·sê‘·à, dü<ë dü~«y˚ø£eTT. ‘·‘·«C≤„qeTT nqTq~ Ä˝À#·q\‘√q÷,Ä#·s¡D‘√q÷ ≈£L&çq~. HÓ’‹ø£ nqTq~ Ä#·s¡D‘√ ≈£L&çq C≤„qeTT.á ‘·‘·«eTT eTq eTH√uÛ≤yê\ô|’q eT]j·TT eTqeTT Ä#·]+#·T ø£s¡à\ô|’Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄qT. Ç~ ã<ä∆ø£düTÔ\T r]ø£>± #˚dæq ìs¡íj·÷\≈£înr‘·yÓTÆq~. e÷qe⁄&çì n‘·ì ø£s¡Ôe´ø£s¡à\T XÊdækÕÔsTT. ø£s¡Ôe´ìs¡«Vü≤D˝À À|üeTT\≈£î uÛÑj·T|ü&ÉT‘·÷, ø£s¡Ôe´ ìs¡«Vü≤D˝À q\T>∑T]‘√‘·qu≤<Ûä´‘·\T |ü+#·Tø√e&ÜìøÏ eTT+<ä+»‘√ ñ+≤&ÉT.

HÓ ’‹ø£‘· eTqTwüß\T eTH√uÛ≤yê\ô|’q eT]j·TT ø£s¡à\ô|’qÁ|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄‘·T+~. á ø±s¡DeTT#˚ ‘·‘·«y˚‘· Ô\T X¯\$#˚Ã<˚$T≥+fÒ, e÷qe⁄\T #˚|üfÒº ø=ìï ø±sê´\≈£î ø±s¡DeTT\T n+‘·Tã≥ºe⁄ nì. HÓ’‹ø£‘· eTq˝À eTH√uÛ≤yê\T πs¬ø‹Ô+#·T≥ e\q eTqeTTø=ìï ø£s¡à\T #j·Te#·TÃqT. eT]ø=qï ø£s¡à\T #j·Tø£ s¡Tø=qe#·TÃqT.ÇÏº dü+<äsê“¤\˝À ø±s¡DeTT n+‘· ã\yÓTÆq~>± e´ø£ÔeTTø±<äT. ÇÏºH˚|ü<∏ äéTT˝À HÓ ’‹ø£ dæ<ë∆+‘ê\T eTq≈£î ndü˝… ’q ø±s¡D≤\T>±nì|æ+#·e⁄. ø±s¡DeTT ˝Ò≈£î+&Ü mes¡T @ ø±s¡éTT #˚|ü≥ºs¡qï~j·T<ës¡úeTT. nsTT‘˚ HÓ’‹ø£‘· eTqTwüß´\ eTH√uÛ≤yê\ô|’q, ø£s¡à\ô|’qÁ|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄‘·Tqï+‘· ø±\eTT nÏº HÓ’‹ø£‘·ô|’ Ä<Ûës¡|ü&Ésê<äT.

ø±s¡DeTT‘√ dü‘·éTT >±˙ ndü‘·éTT>±˙ $~Û‘·eTe⁄‘·T+~.dü‘·éTT>±˙ ndü‘·éTT>±˙ ˇø£ ˇ|üŒ+<äeTT e+Ï~. eTq˝ÀìÄ˝À#·q\≈£î, e÷≥\˝Àì dü÷#·q\≈£î, ÁøÏj·T˝Àì Ä#·s¡D≈£î eT<Ûä´

228

dü+ã+<ÛäeTT ñ+&Ü*. ÇÏº dü+ã+<ÛäeTT‘√ ì» J$‘·+˝Àì nH˚ø£dü+|òüT≥q˝Àì uÛ≤yê\qT, kÕs¡eTTqT Á>∑Væ≤+#·T≥ »s¡T>∑T‘·T+~.nq>± ÇÏº dü+|òüT≥q\≈£î ø±s¡D≤\T >√#·s¡eT>∑TqT. ÇÏº ø±s¡D≤\qTˇ|üø√e&É+ dü‘·éTe⁄‘·T+~, ˇ|üø√ø£b˛e&É+ ndü‘·éTe⁄‘·T+~.

eTq eTH√uÛ≤yê\T, Ç#êÃ¤XøÏÔ eT]j·TT ø£s¡à\T mÏº &É+ ã&çø£\qTnqTdü]+#·e⁄. n$ dü«#·Ã¤yÓTÆq$, ì»yÓTÆq$, |ü]|üPs¡íyÓTÆq$. n$Ç‘·s¡T\ eTH√uÛ≤yê\qT, Ç#êÃ¤X¯øÏÔì eT]j·TT ø£s¡à\qT nqTdü]+#·e⁄.á H˚|ü<∏äéTT˝À n$ ø±s¡DeTTq≈£î nqTdü]+#·TqqT≥≈£î M\T˝Ò<äT.n+<äTπø HÓ’‹ø£ ‘ês¡‘·e÷´\≈£î ø±s¡DeTT <=s¡ø£e⁄.

ø±s¡DeTT #·Ts¡T¬ø’q~ ø±<äT, ø±˙ n+‘·sê‘·à #ê˝≤ #·Ts¡T¬ø’q~.ø±s¡DeTT >±˙ XÊgeTT>±˙ ø£fÒ. n$ »]–q dü+|òüT≥q\qT $X‚¢wæ+∫,Ä dü+|òüT≥q \≈£î >∑\ dü+ã+<Ûäu≤+<Ûäyê´\qT ‘Ó*j·TCÒj·TTqT. Çy˚dü+ã+<Ûä u≤+<Ûäyê´\‘√ nH˚ø£ bÕÁ‘·\T Ç$T&çq|ü&ÉT, Äj·÷ bÕÁ‘·\$esê\≈£î ø±s¡D≤\T ø£ìô|≥º˝Ò<äT.

|ü]o\q˝À ‘˚*q $wüj·TeTT @eTq>± ø±s¡DeTT eTqÁ|ües¡Ôqô|’ ¬s+&ÉT <ÛäeTT\ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄qT. ø£Ï, nqTuÛÑeeTT‘√ñqï ˇø£ edüTÔe⁄qT #·÷|æ+∫ <ëìì ãÏº eTq˝À eTH√uÛ≤yê\qTπs¬ø‹Ô+#·T≥. ¬s+&Ée~, |òü*‘ê\≈£î ø±s¡D≤\≈£î eT<Ûä´qTqï dü+ã+<ÛäeTTqT >∑T]Ô+∫ eTq˝À eTH√uÛ≤yê\T πs¬ø‹Ô+#·T≥. ø±s¡DeTT,|òü*‘·eTT eTq nqTuÛÑeeTT˝Àìy˚. ÇÏº nqTuÛÑyê\‘√ ≈£L&çqìs¡íj·÷\T ≈£L&Ü n|ü&É|ü&ÉT ‘·|üŒì ãTTEe⁄‘·T+~. n|ü&ÉT eTq≈£îdü]jÓÆTq ø±s¡D≤\T <=s¡ø£e⁄.

yÓTT‘·Ô+MT<ä, eT+∫#Ó&ÉT\ e´‘ê´kÕ\≈£î ø±s¡DeTT dü]jÓÆTqdüe÷<ÛëqeTT sêã≥º˝Òø£b˛e⁄#·THêïeTT. á ø±s¡DeTT#˚, ø±s¡DeTTqT

229

Ä<Ûës¡eTT>± #·÷|æ ø±sê´\qT |ü⁄s¡e÷sTT+#· ˝Òø£b˛‘·THêïeTT. áeT+∫ #Ó&ÉT\ e´‘ê´düeTT e\q ø±s¡DeTT ã\V”≤qeTT>± e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~. ø±s¡DeTT‘√ bÕ≥T $y˚ø £$#·ø £ åD\ e\q eTq˝ÀeTH√uÛ≤yê\T e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï$. á eTH√uÛ≤yê\T ø±s¡éTTq≈£îø±s¡DeT>∑T#·Tqï~. nsTT‘˚ ÇÏº dü+<äsê“¤\˝À á $y˚ø£ $#·ø£åD\T<˚ìì Ä<Ûës¡eTT #˚düT≈£îì eT+∫Hê, #Ó&ÉTHê nqï~ dü]>± e´ø£ÔeTTø±e≥+ Ò<äT. n˝≤>∑ì Ç‘·s¡ ìs¡íj·÷\ Hê<Ûës¡eTT #˚düT≈£îì eTqeTT$y˚ø£eTT‘√ |ü]øÏ+∫q≥¢sTT‘˚ eT+∫ì Ä<Ûës¡eTT>± #˚düT≈£îqïìs¡íj·÷\≈£î ã\eTT #˚≈£Ls¡TqT.

HÓ’‹ø£‘· nqï~ edüTÔe⁄ ø±s¡D+ ø±<äqï~ ns¡úeTe⁄‘·Tqï~. eT+∫#Ó&ÉT\T nqTq$ yêdüÔyêìøÏ dü+ã+~Û+∫q $wüj·÷\T ø±e⁄, ø±s¡DeTT$X‚¢wæ+#·&ÜìøÏ. Á|ü‹ø±s¡éTTq+<äT, ø=ìï eTH√uÛ≤yê\T, \øå±´\T,Ç#êÃ¤X¯≈£îÔ\T eT]j·TT Ä˝À#·q\T ≈£L&ç ñ+≤sTT. ø£$<Ûä+>± eTq≈£îyêdüÔey˚T ø£qT|æ+#·<äT. ˇø£ edüTÔe⁄qT m+‘·ø±\eTT #·÷∫qq÷, ÄedüTÔe⁄q+<äT <√wüeTT eTq≈£î ø£qã&É<äT. nsTT‘˚ Ä#·s¡D≈£î|üPqTø=qï|ü&˚, Ä#·s¡D˝À ˝ÀbÕ\T ãj·T≥|ü&ÉT‘·Tqï$. áø±s¡DeTT#˚ Ä ø±s¡éTTô|’ eTq≈£î uÒ<ë_ÛÁbÕj·÷\T ø£\T>∑T#·Tqï$.Ç~ yêdüÔeeTT. Ç~ eTq˝Àì uÛ≤eq. BìøÏ ø±s¡DeTT eTqy˚T. nq>±á uÒ<ë_ÛÁbÕj·÷ìøÏ edüTÔe⁄ ø±s¡DeTT ø±<äT, eTqy˚T.

eTqeTT ˇø£ ø±s¡éTT>±˙ bÕÁ‘·>±˙ #Ó&ÉT>± uÛ≤$+∫q|ü⁄&ÉT,n~ eTq˝Àì uÛ≤eq e÷Á‘·y˚T. eT+∫ø±˙ #Ó&ÉT>±˙ X¯ã›eTT‘√qT,s¡+>∑T\‘√qT, y˚&ç, #·\Te\‘√qT b˛\Ãe#·TÃqT. n$ yêÏ jÓTTø£ÿ<Ûäsêà\T. ø±˙ eTq eTqdüT‡ yêÏì m˝≤ Á>∑Væ≤düTÔ+~ nqï~ eTTKéTT.eTq eTqdüT‡≈£î düTKeTì|æ+#·e#·TÃ, ˝Òø£ u≤<Ûäì|æ+#·e#·TÃ, ˝Ò<ë

230

nkÂø£s¡´eTT>± uÛ≤$+#·e#·TÃ. Ä edüTÔe⁄\ jÓTTø£ÿ dü«uÛ≤eeTT eTqÁ|ües¡Ôqô|’ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄‘·Tqï~.

eT+∫#Ó&ÉT\qT ø£ìô|≥ºe#·TÃqT ø±s¡DeTT\ #˚‘·H√, ˝Òø£Ä˝À#·q\ jÓTTø£ÿ b˛*ø£‘√H√ Òø£ ø=ìï eTTÁ<ä\ #˚‘·H√ kÕ<Ûä´eT>∑TqT.HÓ’‹ø£‘·qT eTqeTqdüT‡ eT+∫#Ó&ÉT\ uÛ≤eeTT\T>± Á>∑Væ≤düTÔqï~.ø±ãÏº HÓ’‹ø£‘· nqTq~ eTq˝À yÓT~˝Ò ø=ìï eT+∫#Ó&ÉT\ jÓTTø£ÿuÛ≤yê˝Ò. nsTT‘˚ á uÛ≤yê\qT $e]+|üM\Tø±<äT.

á uÛ≤yê\T Á|ü‹ø£åDeTT eTq≈£î nqTuÛÑeeTTq≈£î e#·TÃqT. áuÛ≤yê\T eTq˝À ˇø£kÕ] dü+‘√wüeTTqT, eTs=ø£kÕ] u≤<ÛäqT $$<ÛäyÓ÷‘ê<äT\˝À ø£*–+#·TqT. ø£s¡à>±˙ bÕÁ‘·>±˙ eT+∫ ˝Ò<ë #Ó&ÉT>±uÛ≤$+|üã&É≤ìøÏ ø±s¡DeTT eTqeTT Ä edüT Ôe⁄qT+&ç @$TÁ>∑Væ≤+#êyÓ÷ nqï<ëìì ãÏº, Á>∑Væ≤+∫q<ëìì ãÏº, eT+∫ #Ó&ÉT\T>±eTq n_ÛÁbÕj·TeTTqT ø±s¡DeTT‘√ $e]düTÔHêïeTT. ˇø£ edüTÔe⁄>∑T]+∫ <Ûë´ì+∫q|ü⁄&ÉT eTq≈£î ‘·è|æÔ ø£*–q jÓT&É\ Ä edüTÔe⁄ô|’eT+∫ n_ÛÁbÕj·÷ìï e´ø£ÔeTT #˚j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. eTq uÛ≤ey˚Tbı>∑&ÉÔ\≈£î, $eTs¡Ù\≈£î ø±s¡DeTe⁄‘·Tqï~. n+‘·≈£î$T+∫ $es¡eTT\˝ÀøÏ yÓfi¯fl˝Òø£b˛‘·THêïeTT. eTq ‘·è|æÔøÏ >∑\ ø±s¡D≤\qT ≈£L&Ü$X‚¢wæ+#·˝Òø£b˛‘·THêïeTT.

eTq≈£î ÇwüºeTT ø£*–+∫q+‘· e÷Á‘êq Ä bÕÁ‘·qT eT+∫>±∫Á‹+#· ÒeTT. ø£ Áø£eT|ü<ä∆‹˝À eTqeTT ø£ edüTÔe⁄ qT+&ç dü+‘·è|æÔìbı+~q|ü⁄&ÉT, Ä ø±s¡DeTT#˚, Ä edüTÔe⁄qT eT+∫>± uÛ≤$+#·&É+»s¡T>∑T‘·T+~. eTqeTT nH˚ø£ $wüj·÷\˝À á $<ÛäyÓTÆq ìs¡íj·÷\TrdüT≈£î+≤eTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î s¡T∫, düŒs¡Ù, yêdüq yêÏ $wüj·T+˝ÀeTq≈£î ø£*–q nqTuÛÑyêìï eTq+ e´ø£ÔeTT #˚kÕÔeTT.

231

HÓ’‹ø£eTT>± eT+∫#Ó&ÉT\H˚$ eTq uÛ≤yê\MT<ä Ä<Ûës¡|ü&çj·TTqïy˚ ‘·|æŒ‘˚ ø±s¡D≤\ô|’ ø±<äT. Äj·÷ edüTÔe⁄\T ˝Ò<ë bÕÁ‘·\TeTq düMTbÕq ñqï|ü&ÉT yêÏô|’ ø£*π> uÛ≤yê\T eTq dü+‘√wüeTTq≈£î>±˙ <äT'KeTTq≈£î >±˙ ø±s¡DeT>∑T#·Tqï~.

e÷qe⁄&ÉT Ä#·]+#·T ø£s¡à\T m≈£îÿe>± Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü&Éy˚Tø±ø£ e÷qe⁄ì ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~. ø=ìï dü+<äsê“¤\˝ÀeTq˝À ø£*π> düŒ+<äq\T ÄyÓ÷<äeTTqT ‘Ó*j·TCÒj·TTqT. ãT~∆,$y˚ø£eTT, #·‘·Ts¡‘·, kÕeTs¡dü´ <Û√s¡DÏ yÓTT<ä\>∑T \ø£åD≤\T yÓ+≥H˚n+<ä]˙ Äø£]¸+#·TqT. n+‘˚ø±<äT kÕqTuÛÑ÷‹ ≈£L&Ü ≈£î]|æ+#·TqT.á \ø£åD≤\T >∑\yês¡T kÕÏyê]ì ‘·eT Áù|eT‘√qT, ñqï‹ ‘√q÷Á|üuÛ≤$‘·eTT #˚kÕÔs¡T. e÷qe⁄&ÉT ‘·q düVü≤»yÓTÆq \ø£åD≤\‘√ kÕÏyê]ì dü+‘·è|æÔ#˚j·TTqT. á \ø£åD≤\qT dü]>± $e]+#·˝ÒeTT. ø±˙\ø£åD≤\‘√ dæ<ë∆+‘ê\qT s¡÷bı+~+∫ n+<ä]ø° n+<äTu≤≥T˝ÀìøÏ‘Ó#ÓÃqT.

Ä. eTqkÕ‡øÏå:

eTq eTqkÕ‡øÏå eTq Á‹ø£s¡DeTT˝…’q eTH√yêø˘ ø£s¡à\ jÓTTø£ÿHÓ’‹ø£eTTqT Á>∑Væ≤+#·TqT. ‘·<ë«sê eTq≈£î m+‘√ dü+‘√wüeTT ˝Ò<ë<äT'KeTTqT n+~+#·TqT. eTq Á‹ø£s¡D≤\T düeTs¡úe+‘·yÓTÆq jÓT&É\dü+‘√wüeTT, #Ó&ÉT e÷sêZq |üj·Tì+∫ q|ü⁄&ÉT <äT'KeTT ø£\T>∑TqT.

eTq HÓ’‹ø£‘· eTq eTqkÕ‡øÏåøÏ ‘Ó\TdüT. eTq eTqkÕ‡πøå eTqn+‘·sê«DÏ. eTq n+‘·sê«DÏ eTq≈£î sêC≤»„‘√ düe÷q+. eTqkÕ‡øÏåeTq eTqdüT‡≈£î ns¡úeTe⁄‘·T+~. eTq eTqkÕ‡øÏå ìs¡íj·÷ìøÏ e÷qe⁄\THÓ’‹ø£eTT>± ã<äT∆\e⁄‘ês¡T. eTqkÕ‡øÏå ìs¡íj·Ty˚T ‘·T~ ìs¡íj·TeTT.

232

ø±s¡DeTT eT]j·TT eTqkÕ‡øÏå *s¡Te⁄s¡T eTqeTT uÛ≤$+#·T≈£îH˚ eT+∫#Ó&ÉT\≈£î eT<Ûäé]Ô‘·«eTT eVæ≤düTÔHêïs¡T.

eTq kÕ+|òæTø£ eT]j·TT eT‘·|üs¡yÓTÆq dü+kÕÿsê\˙ï ≈£L&Ü HÓ’‹ø£$\Te\πø ÁbÕ<Ûëq´‘· ì#ÓÃqT. dü+kÕÿs¡eTT e\qH˚ ˇø£ edüTÔe⁄≈£î$\Te ô|s¡T>∑TqT. eTq dü+düÿè‹ì Ä#·]+∫q eTqeTT dü+düÿ]+|üã&É‘êeTT. e÷qe J$‘· |üs¡e÷s¡úeTT uÀ<Ûä|ü&ÉT‘·T+~. eTqkÕ‡øÏåìnqTdü]+∫qyê&ÉT HÓ’‹ø£eTT>± n_Ûeè~∆ #Ó+<äTqT. eTq eTqkÕ‡øÏåìnqTdü]+∫qyês¡T mqï&É÷ #Ó&çb˛s¡T. á ø±s¡DeTT#˚ eTq eTqkÕ‡øÏåeTq≈£î m+‘√ ã\eTTqT, <ÛÓ’s¡éTTqT n+~düTÔ+~.

eTqkÕ‡øÏå m|ü&É÷ düJe+>± ñ+≥T+~. ∫Ïø£˝À eTq HÓ’‹ø£#·s¡´qT $X‚¢wæ+∫, HÓ’‹ø£eTT>± eTq*ï q\T>∑T]˝À eTT+<äT≈£îÁb˛‘·‡Væ≤düTÔ+~. eTq eTqkÕ‡øÏåì eTq+ ìs¡+‘·s¡eTT nqTuÛÑ$dü÷Ôñ+≤eTT. eTqkÕ‡øÏå Áù|s¡D‘√ e÷qe⁄&ÉT ‘Ó*$‘√ e]Ô+#·TqT.eTqkÕ‡øÏå eTq˝À m+‘√#=s¡e, <ÛÓ’s¡ eTT\qT πs¬ø‹Ô+#·TqT. eTqkÕ‡øÏ åìqeTTà≈£îqïyê&ÉT q\T>∑T]‘√qT düVü≤»eTT>± ø£\Te>∑\&ÉT. #=s¡e‘√‘·q ñ<˚›X¯éTTqT ãj·T≥ô|≥TºqT. q\T>∑T]‘√qT ‘·q düÁ‘·Œes¡ÔqãTTEe⁄≈£î Ç‘·s¡T\‘√ düyê˝Ÿ≈£î dæ<ä∆|ü&ÉTqT. Äs√>∑´ø£s¡yÓTÆq eTqkÕ‡øÏåm|ü&ÉT |ü]$T‘·eTT>± eéVü≤]+#·<äT. n~ m|ü&É÷ nq+‘·eTT>±H˚Ä˝À∫düTÔ+~. eTqkÕ‡øÏå‘√ q\T>∑T]˝À ‘·eT uÛ≤yê\qT, nqTuÛÑyê\qTÁ|üø£Ï+∫, n+<ä]ø° y˚T\T #˚j·TT<äTs¡T. eTqkÕ‡øÏå ø±s¡DeTTqq\T>∑T]‘√ ø£\dæ ø±sê´\T #˚j·T&ÜìøÏ Çwüº|ü&É‘êeTT. eTqkÕ‡øÏåÁù|s¡D‘√ q\T>∑T]˝À eTq Äq+<äeTTqT |ü+#·T≈£î+≤eTT.

233

24. dü<äTZD+

eT+∫øÏ $\Te m≈£îÿe. eT+∫ e\¢ $\Te ô|s¡T>∑T‘·T+~.eT+∫‘√ düs√«‘·ÔeTyÓTÆq dæú‹ì n+<äTø=qe#·TÃqT. eTqTwüß´\eT+∫‘·qeTT\˝À ôV≤#·TÃ‘·>∑TZ\T ø£qã&ÉTqT. n+<äTø£H˚ #ê˝≤eT+∫yê]ì eTqeTT bı>∑&Ü\ì|ædüTÔ+~. n+<äs¡÷ düe÷qyÓTÆq eT+∫‘·qeTT >∑\yê¬s’‘˚ mes¡÷ me]˙ bı>∑&É|üì˝Ò<äT.

eT+∫yê] jÓTTø£ÿ \ø£åDeTT $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ ìs¡+‘·s¡eTTJ$kÕÔs¡T. á $y˚ø£ $#·ø£åD\ ø±s¡DeTT>±H˚ M]˝À nH˚ø£ eT+∫\ø£åD≤\T n_Ûeè~∆#Ó+<äTqT. $y˚ø£ $#·ø£åD\T ˝Ò≈£î+&Ü eTqeTTÄq+<äeTT>± >±˙, Ä<äs¡ÙeTT>± ˝Ò<ë Hê´j·TeTT>± J$+#·˝ÒeTT.eTs√ $<Ûä+>± #ÓbÕŒ\+fÒ Äq+<äeTT>± J$+#˚yês¡T $y˚ø£$#·ø£åD\‘√, Ä<äs¡ÙeTT‘√ eT]j·TT Hê´j·Tã<ä∆yÓTÆq J$‘·eTTqT >∑&ÉT|ü⁄‘ês¡T.

dü<äT ZDeTT\ e\¢ düVü≤»eTT>± Äq+<äø£s¡yÓT Æq J$‘êìïnqTuÛÑ$+#·e#·TÃ. dü<äTZD≤\qT Äq+<äeTTqT y˚s¡T #˚j·T˝ÒeTT.<Ûäq´yÓTÆq, Äq+<äø£s¡yÓTÆq J$‘êìøÏ düeTdü´\T ø±qsêe⁄. n+‘˚ø±<äT,Ç‘·s¡T\≈£î Ms¡T mqïÏø° düeTdü´\T ø£*Œ+#·s¡T. ø√|üeTTqï e´ø£Ô+#˚dæ ø±ì ˝Ò<ë ÄX¯ #·÷|æ+∫ ø±˙ Ms¡T Á|ü˝ÀuÛÑ|ü&És¡T. ã\V”≤qT\TÇÏº Á|ü˝ÀuÛ≤\≈£î >∑T] n>∑T<äTs¡T.

dü<äTZD≤\≈£î, HÓ’‹ø£‘·≈£î ø£ dü«#·Ã¤yÓTÆq e´‘ê´düeTT ø±qe#·TÃqT.dü<äTZD≤\T düMTø£s¡D\‘√ kÕπ>~, HÓ’‹ø£‘· dü«‘·+Á‘·yÓTÆq~. dü<äTZD≤\Tø£\yês¡T ‘·eT‘·eT u≤<Ûä´‘·\qT #·ø£ÿ>± ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T. n˝≤ø±ø£, eTq≈£î‘Ó*dæq düT|ü]∫‘·T\qT |ü]o*+∫q≥¢sTT‘˚ yê] u≤<Ûä´‘·\ ìs¡«Vü≤Dø£+f… yê]˝Àì dü<äTZD≤\πø eTqeTT Á|üuÛ≤$‘·eTe⁄‘êeTT.

234

nqTuÛÑeeTT‘√ ñqï nìï dæú‘·T\˝Àq÷, eT+∫ì e÷Á‘·y˚TeTqeTT bı>∑&ÉT≥ »s¡T>∑T‘·T+~. á eT+∫‘·qeTT ¬s+&ÉT s¡ø±\T.ˇø£Ï ‘Ó*$‘˚≥\‘√ ≈£L&çq~, ¬s+&Ée~ eT+∫‘·qeTT‘√ ≈£L&çq~.‘·‘·«C≤„qeTT, ne>±Vü≤q eT]j·TT nqTuÛÑeC≤„Hê\T ‘Ó*$‘√ ≈£L&çqdü<äTZD≤\T. W<ës¡éTT, düVü‰j·T|ü&ÉT≥, ‘ê´>∑eTT yÓTT<ä\>∑Tqï$dü<äTZD≤\T. $<äé\¢ ‘Ó*$‘√ ≈£L&çq dü<äTZD≤\T ô|s¡T>∑TqT. nqTuÛÑeC≤„HêìøÏ Ä#·s¡D, Ä#·s¡D≈£î düeTj·TeTT nedüs¡eTT. n+<äs¡Tdü<äTZD≤\qT n\yê≥T>± e÷s¡TÃø=qe˝…qT.

yÓTT<ä≥ eTqeTT nuÛ≤´düeTT <ë«sê dü<äTZD≤\≈£î n\yê≥T|ü&Ée˝…qT. eTqeTT Hê´j·TyÓTÆq, <ÛÓ’s¡ýÓTÆq, kÕe÷qýÓTÆq |üqT\≈£în\yê≥T|ü&ç‘˚ Ç‘·s¡T\#˚ eTq |üqT\<ë«sê >∑T]Ô+|üã&É‘êeTT.uÛÖ‹ø£yÓTÆq düTU≤\≈£î <ä÷s¡eTT>± »s¡T>∑Tq|ü⁄&ÉT eTqeTT $T‘·eTT>±eéVü≤]+#·T≥≈£î n\yê≥T |ü&É‘êeTT. n<˚ $<ÛäeTT>± <ÛÓ’s¡éTT.eTqeTT uÛÑj·T|ü&ÉT $wüj·÷\qT \ø£å´ô|≥ºì s√Eq, eTq˝À Ä$wüj·÷\ |ü≥¢ uÛÑj·TeTT b˛sTT <ÛÓ’s¡éTT #˚≈£Ls¡TqT. eTqeTT <ÛÓ’s¡éTT‘Ó#·TÃø=Hêïø£, @ø±+‘·eTT>± HÓ’Hê m<äTs=ÿq&ÜìøÏ dæ<ä∆eTe⁄‘êeTT.á H˚|ü<∏ä eTT˝ÀH˚ eTq n\yê≥T¢ >∑T]+∫ ÁX¯<ä∆ #·÷|üe …qT. ∫qï|üŒÏqT+&ç, j·TTe≈£î\T>± ô|]π> ej·TdüT‡˝À eTqeTT eT+∫ n˝yê≥¢≈£în\yê≥T|ü&Ü*.

eTqeTT #˚ùd |üqT\e\¢ eTq≈£î düTKeTT>±˙ ø£wüºeTT>±˙ø£\T>∑e#·TÃ. me¬s’‘˚ uÛÖ‹ø£yÓTÆq yê+#Û·\≈£î, XÊØs¡ø£ düTU≤\ ø=s¡≈£î‘ê|üÁ‘·j·T|ü&ÉT<äTs√ yês¡T düeTdæú‹ì nqTuÛÑ$kÕÔs¡T. n˝≤>±ø£ XÊØs¡ø£düTU≤\T ø√πsyês¡T, n$ n+<äq|ü⁄&ÉT #ê˝≤ u≤<ÛäqT e´ø£ÔeTT #˚kÕÔs¡T.me¬s’‘˚ ‘·eT≈£î ø£wüºyÓTÆqyêÏì ≈£L&Ü uÛÑj·T|ü&É≈£î+&Ü, düeTdæú‹˝À

235

Á>∑Væ≤kÕÔs√, yêπs <ÛÓ’s¡é+‘·T\T. n˝≤>±ø£ me¬s’‘˚ ‘·eT≈£î ø£wüºeTTø£*–+#˚ yêÏøÏ uÛÑj·T|ü&ç, u≤<Ûä≈£î >∑T] ne⁄‘ês√, yês¡T |æ]øÏyês¡T>±>∑T]Ô+|üã&É‘ês¡T.

düeTdæ ú‹ ˇø£ dü<äT ZDeTT. Ms¡T <ä«+<ë«\qT düeTeTT>±d”«ø£]+‘·Ts¡T. eTqeTT düTKeTT ø=s¡≈£î #Ó&ÉT|üqT\T #˚düTÔ+≤eTT,n˝≤π> ø£wüºeTTq≈£î uÛÑj·T|ü&ç eT+∫|üqT\≈£î <ä÷s¡eTT>± »]–b˛‘êeTT. ø±ãÏº düTKeTTø√dü+ ‘ê|üÁ‘·j·T |ü&Éø£, ø£wüºeTT e\quÛÑj·T|ü&Éø£ eéVü≤]+#·TfÒ ì»yÓTÆq $<ä´.

dü<äTZDeTT\ j·T+<äT Ä#·s¡D eT]j·TT eTH√uÛ≤yê\T e´ø£ÔeT>∑TqT.Á|ü‹ ø£s¡àe\¢ düTKeTT>±˙ ø£wüºeTT>±˙ m<äTs¡>∑TqT. eTqeTT Ä#·]+#˚ø£s¡à\≈£î, eTqeTT nqTuÛÑ$+#˚ ø£wüºdüTU≤\qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îìôV≤#·TÃ‘·>∑TZ\T ìs¡ísTT+#·T ≈£î+≤eTT. á ø±s¡DeTT#˚ ø£wüºdüTU≤\≈£îm≈£îÿe ÁbÕ<Ûëq´‘· Çe«ã&çq~. dü<äTZD≤\qT |ü<ä∆‹>± $ìjÓ÷–+#·Tø√e&É+ eT+∫ nì|æ+#·T ø=qTqT. n˝≤ø±ø£ dü<äTZD≤\qT n\ø£åéTT#˚j·TTfÒ #Ó&ÉT nì|æ+#·Tø=qTqT.

eTqeTT Ä#·]+#·T |üqT\T Hê´j·Tã<ä∆eTT>±q÷, $T‘·eTT>±q÷ñ+&É e˝…qqTø√e&É+˝À ø=ìï Á|üX¯ï\T ñ<äsTTkÕÔsTT. eTqeTTÄ#·]+#˚ ø£s¡à\T ø=ìï Á|ü‘˚´ø£ Ø‘·T\˝À Ä#·]+#·e˝…qT. áø±s¡DeTT#˚ eTqeTT #˚dæq ø±s¡éTT Hê´j·TeTT>±q÷ ˝Ò<ë dü]>±#˚kÕe÷ nì eTqeTT >∑T]Ô+#·˝ÒeTT. ø£s¡ÔjÓTTø£ÿ dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê\TÇ+<äT Ç$T&ç ñHêïsTT. yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ ø£s¡Ô≈£î C≤„qeTT ø£*– ñ+&Ée˝…qT. ¬s+&ÉT #˚|üÏºq ø±sê´\T |ü<ä∆‹ Á|üø±s¡y˚T ìs¡«Væ≤+#·e˝…qT.eT÷&ÉT, ‘êqT Ä#·]+#˚ ø±s¡éTT dæús¡yÓTÆq ∫‘·ÔeTT‘√ q&ÉT|üe˝…qT.nq>± |üìeT<Ûä ˝À Ä|ü≈£L&É<äT, |üì|üP]Ô #j·Te …qT. á H|ü<∏ä eTT˝À

237

e´ø£ ÔeTT ø±e⁄. ø±˙ Ä#·s ¡DqT ãÏ º eTq eT+∫ #Ó&ÉT\Te´ø£ÔeTe⁄‘êsTT.

eTq≈£î ø√|üeTT >±˙ uÛÑj·TeTTø±˙ y˚dæq|ü⁄&ÉT Á|ü‘êé÷ïj·TeTTø£q|ü&É<äT. ø±˙ eT+∫ >∑TD≤\≈£î Á|ü‘êé÷ïj·TeTT ñ+≥T+~. ô|’>±,eTqeTT eTH√ uÛ≤yê\‘√ ø£]– b˛j·÷eT+≥T+≤eTT. nsTT‘˚ eT+∫#Ó&ÉT\≈£î e÷qe⁄&ÉT düŒ+~kÕÔ&ÉT ‘·|æŒ‘˚ ø£]–b˛&ÉT. eTq˝Àì ãT~∆düeT+»dü+>±H˚ e´ø£ÔeTe⁄‘·T+~. ø±˙ Á|üø£è‹ eTq*ï eT+∫ ˝Ò<ë#Ó&ÉT nqïØ‹˝À r]Ã~<ä›<äT.

dü<äTZD≤\T eTH√uÛ≤yê\T, ãT~∆ø±q|ü&ÉT o\yÓTÆ ñ+&Ü*.dü<äTZDeTT >±˙ HÓ’|ü⁄DéTT>±˙ ˇø£ edüTÔe⁄qT+&ç eT+∫ì e÷Á‘·y˚Tsêã≥TºqT. Ä eT+∫‘√ Ä |üìì #·ø£ÿ>± |üP]Ôø±$+#·TqT. ñ<ë:eTq≈£î ø£fi¯óflHêïsTT. eTq ø£fi¯flqT C≤Á>∑‘·Ô>± #·÷düT≈£î+≤eTT. eTqø£fi¯ófl u≤>± #·÷&Ü\ì, #·÷|ü⁄ u≤>∑T+fÒ eTqeTT u≤>± #·÷&É>∑\T>∑T‘êeTì. Ç< Ø‹˝À eTìwæ Àì o\eTT #ê˝≤ Á|ü<ÛëqyÓTÆq~. eTìwæ Àìo\eTT u≤>∑T+fÒ, eT+∫ |üqT\≈£î n\yê≥T |ü&É‘ê&ÉT.

eTq o\eTTqT ãÏº eTq HÓ’»eTT e´ø£ÔeTe⁄‘·Tqï~. eTqeTTˇø£|üìì #˚|ü≤ºeTT. Ä |üì˝À eT+∫ #Ó&ÉT\ bÕfi¯ófl @e÷Á‘·+ ñ+≥Tqï$. eT+∫øÏ ø£≥Tºã&çqyê&ÉT, |üP]Ô>± eT+∫>±H˚ |üìì|üP]Ô#˚kÕÔ&ÉT. n˝≤ ø±ìHê&ÉT |üìì eT+∫ #Ó&ÉT\‘√ |üP]Ô#˚dæeTT–kÕÔ&ÉT.

ø£s¡à\Hê#·]+#˚ düeTj·T+˝À eTq eTH√uÛ≤yê\qT ìj·T+Á‘·D˝Àñ+#ê*. eTqeTT ø√|üeTT, Äø£*, uÛÑj·TeT, eTqô|’ eTq≈£îqïqeTàø£eTT, <äj·T, u≤<Ûä, dü+‘√cÕ\qT n‹>± ø±˙, ndü\T Ò≈£î+&É>±

238

ø±˙ e´ø£Ô+ #˚j·Tsê<äT. ¬s+&ç+Ïø° eT<Ûä´düÔ+>± ñ+&Ü*. eTqeTTdü+<äs¡“¤eTTqT |ü⁄s¡düÿ]+∫ eéVü‰s¡eTT #˚j·÷*. eTqeTT edüTÔe⁄\qTãÏº Á|üe]Ô+#ê*. eTqeTT eTqTwüß\qT ãÏº eéVü≤]+#ê*. eT+∫ñ<˚›X¯éTT‘√ J$+#ê*. dü<äTZD≤\˝À nìï eTH√uÛ≤yê\T düeTbÕfi¯fl˝Àe´ø£ÔeTT #˚j·Te˝…qT.

Ç<˚Ø‹ eTqeTT #˚|üfÒº ø£s¡à\˝À ≈£L&Ü e´ø£ÔeTe⁄‘·÷ ñ+≥T+~.dü<äTZDeTT\˝À e´ø£ÔeTj˚T´ eTH√uÛ≤yê\T eT]j·TT Ä#·s¡D n‹>±ñ+&Ésê<äT ndü\T Ò≈£î+&ÜqT ñ+&Ésê<äT. n‹>± ñHêï ndü\T Ò≈£îHêïnÏº ø£s¡à\T dü|òü\eTTø±e⁄. ¬s+&çÏøÏ eT<Ûä´düÔeTT eVæ≤+∫q|ü⁄&ÉTø£s¡à\T dü|òü\eTT #Ó+<äTqT. ø±s¡´ kÕ|òü\éTT ø£*–q bı>∑&ÉÔ n+<äTqT,ø±s¡ kÕ|òü\éTT eT]j·TT bı>∑&ÉÔ nqTq$ dü<äTZDeTT jÓTTø£ÿ \ø£åD≤\T.ø±ãÏº ìj·T+Á‘·D nqTq~ dü<äTZDeTT\ jÓTTø£ÿ \ø£åDeTT.

eTq yÓ’|òü˝≤´\≈£î nH˚ø£ ø±s¡D≤\T+≤sTT, ø±˙ dü|òü\eTTø±e&ÜìøÏ πø e÷s¡ZeTT ñ+≥T+~. n‹eèwæº, nHêeèwæº #Ó&ÉT jÓTTø£ÿ\ø£åD≤\T. á ¬s+&çÏø° eT<Ûä´ e÷s¡ZeTTqT ne\+_Û+#·T≥ dü<äTZDeTTjÓTTø£ÿ \ø£åDeTT. n]kÕºÏ˝Ÿ eTVü‰X¯j·TT&ÉT dü<äTZD≤\qT >∑T]+∫Ç≥T¢ ‘Ó*ô|qT. nqTuÛÑe C≤„qeTT‘√ n‹>±q÷, ndü\T ˝Ò≈£î+&ÜqTñ+&É≈£î+&Ü eT<Ûä´ e÷s¡Zy˚T ÁX‚jÓ÷ e÷s¡ZeTT>± uÛ≤$+∫ |üqT\T#˚|ü≥Tº≥ $y˚ø£e+‘·T\ \ø£åDeTT>± ‘Ó*j·TCÒôdqT.

Á|ü‹ ø±s¡éTT eTH√uÛ≤eeTTq≈£î eT<Ûä´düÔeTT>± |üì#˚j·TT≥≈£îneø±X¯eTT ñ+&Éø£b˛e#·TÃqT. ø=ìï ø±sê´\T |üP]Ô>± #Ó&É¶$. ñ<ë:dæ>∑TZ ˝Òì‘·qeTT, ndü÷j·T, <˚«wüeTT, |ü>∑ yÓTT<ä\sTTq$ #Ó&ÉTeTH√uÛ≤yê\T. \+#·>=+&ç‘·q+, <=+>∑‘·q+, Vü≤‘·´ yÓTT<ä\sTTq$#Ó&ÉT|üqT\T. MÏì mqïÏø° eT+∫ |üqT\T>± uÛ≤$+#· ÒeTT. Ç≥Te+Ï

239

#Ó&ÉT eTH√uÛ≤yê\T, ø±s¡éTT \+<äT eT<Ûä´düÔeTT>± nqTq~ ndü\Te]Ô+#·<äT. á #Ó&ÉT \ø£åD≤\T @ ø=~›>± e´ø£ÔeTsTTHê, n~ #Ó&ÉTÁ|ües¡Ôq>±H˚ uÛ≤$+#·e˝…qT.

Ç|üŒÏ<ëø± ‘Ó\TdüT≈£îqï $wüj·÷\T kÕe÷qéTT>± n+<ä]ø°e]Ô+#·TqT. nsTT‘˚ ø=ìï e´øÏÔ>∑‘· dü+|òüT≥q\qT rdüT≈£îqï|ü&ÉT,eTqeTT #·]Ã+#·T≈£îqï $wüj·÷\T #ê˝≤ Á|üdüTŒ¤≥eTT>± e´ø£ÔeT>∑TqT.

ø=ìï e´øÏÔ>∑‘· dü+|òüT≥q\T n+<äs¡÷ uÛÑj·TeTTqT e´ø£ÔeTT #˚ùd|ü]dæú‘·T\˝À ø=+<äs¡T #ê˝≤ <ÛÓ’s¡éTT>± eéVü≤]+‘·Ts¡T. ‘·qô|’ ‘·q≈£î>∑\ qeTàø£eTTeT+∫<˚ ø±˙ ‘êqT #˚ùd |üqT\ô|’ ‘·q≈£î n‹>±qeTàø£eTTqï, Ä n‹e\¢ |üì bÕ&É>∑TqT. mes¡sTT‘˚ n~Ûø£eTT>±uÛÑj·T|ü&ÉT‘ês√ yês¡T uÛÑj·TdüTú\T>± >∑T]Ô+|üã&É‘ês¡T. ø£wüºdüTU≤\qTdüeTeTT>± d”«ø£]+#ê*. Ç˝≤ n+<äs¡÷ ñ+&É˝Òs¡T ø=+<äs¡T düTKeTTø√dü+ n~Ûø£+>± ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&É‘ês¡T. eT]ø=+<äs¡T á düTKeTT\$wüj·TeTT˝À @MT |üÏº+#·Tø√s¡T.

<Û äqeTT Ç∫Ã|ü⁄#·TÃø√e&É+˝À W<ës¡éTTqT #·÷|æ+#ê*.<ÛäqeTTqT eè<Ûë|üs¡#·sê<äT. nedüs¡eTTqï #√≥ ndü\T Ks¡TÃô|≥º≈£î+&Ü |ædæHê]‘·qeTT |üìøÏsê<äT. eTìwæì n‘·ì >ös¡eeTsê´<ä\qT |ü⁄s¡düÿ]+#·T≈£îì >ös¡$+#·e˝…qT. n‹>± bı>∑&Ésê<äT.n‹>± bı>∑&ÉT≥ <Ûä÷s¡Ô\ø£åDeTT. ø√|üeTT>∑\yês¡T eT+∫ dü«uÛ≤eeTT‘√eéVü≤]+#·T≥ düããT. ªdü‘·´+ Áã÷j·÷‘Y, Á|æj·T+ Áã÷j·÷‘Ydü‘·éTÁ|æj·T+ q Áã÷j·÷‘Yμ u≤u≤. n+<äs¡÷ nìïy˚fi¯˝≤ dü‘·éTTH˚nqTdü]+#·e˝…qT. dü‘·éTTqT ñqï~ ñqï≥Tº>± #Ó|üŒe˝…qT.n‹>±q÷ #Ó|üŒsê<äT, dü‘·éTTqT<ë#·sê<äT. q\T>∑T]˝À ñqï|ü&ÉT#·eT‘êÿs¡eTT Äs√>∑´ø£s¡eTT>± ñ+≥T+~. á #·eT‘êÿs¡eTT n‹>±

240

ñ+fÒ Vü‰kÕ´düŒ<ä+>± e÷s¡T‘·T+~. ndü\T #·eT‘êÿs¡eTT ˝Òø£b˛‘˚nHê>∑]ø£‘·, yÓ÷≥T‘·qeTT>± ñ+≥T+~. eTqeTT q\T>∑T]˝ÀeTdü˝Ò≥|ü&ÉT ùdïVü≤|üP]‘· yê‘êes¡DeTT ø√s¡T≈£î+≤eTT. áùdïVü≤eTT˝À bı>∑&ÉÔ\T m≈£îÿe>± ñ+fÒ n~ <Ûä÷s¡TÔ\ \ø£åDeTT. n˝≤ø±ø£ Á|ü‹ ∫qï$wüj·÷ìøÏ ∫qïãT#·TÃø√e&ÉeTT e\¢ Çã“+~ø£s¡yê‘êes¡DeTT @s¡Œ&ç $s√<Ûë\≈£î HÓ\ee⁄qT.

ø=ìï eTH√uÛ≤yê\˝À ≈£L&Ü eT<Ûä´dü ÔeTT Äs√>∑´ø£s¡eTT>±ñ+≥T+~. dæ>∑TZ˝Òì ‘·qeTT #Ó&ÉTø±s¡éTT nsTT‘˚ qÁeT‘·>∑\ e´øÏÔìn_Ûq+~+#ê*. eTqeTT n‹>± dæ>∑TZ|ü&˚yê]ì #·÷düTÔ+≤eTT.ndü\T dæ>∑TZ˝Òì yê]ì ≈£L&Ü #·÷düTÔ+≤eTT. Á|ü‹ ˇø£ÿ]‘√ ø√|ü+˝Ò≈£î+&Ü eTsê´<ä|üPs¡«ø£+>± eéVü≤]+#ê* kÕÏyê]ô|’ |ü>∑<˚«cÕ\qT mqïÏøÏ e´ø£ÔeTT #˚j·Tsê<äT. kÕ<Ûës¡DeTT>± eTq Çs¡T>∑Tbıs¡T>∑Tyê]ì, ùdïVæ≤‘·T\qT #·÷dæ eTq˝À ásê¸´ <˚«cÕ\Tø£\T>∑T‘êsTT. ás¡¸´ ndü÷j·T\T ø£\yês¡T kÕÏeTìwæ u≤>∑T|ü&ÉT≥#·÷&É˝Òs¡T. n+‘˚ø±<äT kÕÏeTìwæ u≤<Ûä˝À ñ+fÒ #·÷∫ Äq+~kÕÔs¡T.

ø√|üeTT n~Ûø£eTT>± ñqï e´øÏÔì ø√|æwæº n+≤eTT. ø√|üeTT˝Òì e´øÏÔì XÊ+‘·dü«uÛ≤e⁄&Éì n+≤eTT.

eTq eTH√uÛ≤yê\T eT]j·TT ø±sê´\T n‹>±q÷, ndü\T˝Ò≈£î+&Üq÷ ñ+fÒ, n$ #Ó&ÉT ø±sê´\T>± s¡÷|ü⁄~<äT› ≈£î+≤j·Tì‘Ó\TdüT≈£îHêïeTT. eT<Û˚é÷s¡ZeTT ÁX‚j·Tdüÿs¡eTì #Ó|ü≈£îHêïeTT.nsTT‘˚, nìï dü+<äsê“¤\˝Àq÷ eT<Û˚é÷s¡ZeTTqT n+‘· düT\uÛÑeTT>±sêã≥º˝ÒeTT. eTqeTT s√p mH√ï |üqT\T #˚düTÔ+≤eTT. <ÛäqeTTÇ∫Ã|ü⁄#·TÃ ø√e&Ü\T #˚düTÔ+≤eTT. <ëq<Ûäsêà\T #˚düTÔ+≤eTT.dü]jÓÆTq e´øÏÔøÏ <ëq$T#êÃe÷? dü]jÓÆTq düeTj·T+˝À eT+∫

241

|üì#˚kÕe÷? Äø£*>± ñqï|ü&˚ nqï+ ô|≤º*. Ä ô|fÒº~ s¡T∫>±ñqï|ü&˚ e&ç¶+#ê*, bÕdæ b˛j·÷ø£ ô|≥ºsê<äT. eT+∫ ñ<˚›X¯éTT‘√<ëq<Ûäsêà\T #˚j·÷*. ù|s¡T Á|ü‹wüº\ ø√dü+ #˚j·Tsê<äT. Ç˝≤ ˇø£eT+∫ |üì #˚j·÷\+fÒ mH√ï $wüj·÷\T Ä˝À∫+∫ #˚j·÷*. ø±ãÏºn˙ï düÁø£eTeTT>± nìïy˚fi¯˝≤ »s¡>∑e⁄. Ç≥Te+Ï |ü]dæú‘·T\˝ÀeT<Ûä´düÔeTT ø±s¡éTT\sTTHê dü+‘√wüy˚T, ø±s¡DeTT yÓT*¢>± ÀbÕ\qTdüe]+#·T≈£îH˚ neø±X¯+ ñ+≥T+~.

dü<äTZD≤\ j·T+<äT eTH√uÛ≤yê\T, |üqT\T Ç$T&ç ñ+≥Tqï$.$y˚ø£eTT‘√ ≈£L&çq ø±sê´\≈£î bı>∑&ÉÔ\T, $eTs¡Ù\T m<äTs¡Tø±e#·TÃ.‘·q Á|üy˚Tj·TeTT ˝Ò≈£î+&Ü »]–b˛j˚T |üqT\≈£î ø£åe÷|üD\T, C≤*Ç‘·s¡T\ qT+&ç n+<äTqT. nq>± eTq Á|üy˚Tj·TeTT ˝Ò≈£î+&Ü »]π>|üqT\T nC≤„qeTT e\¢>±˙ Ç‘·s¡T\ ã\e+‘·eTTô|’ >±˙ »s¡T>∑T#·Tqï$. ‘·|üŒìdü] |ü]dæú‘·T\˝À »]π> ø±sê´\T ø£s¡Ô Á|üy˚Tj·TeTT˝Ò≈£î+&Ü, πøe\+ |ü]dæú‘·T\ Á|üuÛ≤eeTTe\¢ e÷Á‘·y˚T »s¡T>∑T‘êsTT.

dü<äTZD≤\≈£î neø±XÊ\T yÓT+&ÉT. eTqTwüß´\ >∑TD≤\qT $X‚¢wæ+#·&ÜìøÏ yês¡T #˚|üfÒº ø±sê´\qT ãÏº »s¡T>∑TqT. >∑TDe+‘·T\T $y˚ø£eTT‘√&ç eéVü≤]+‘·Ts¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î •X¯óe⁄\T eT]j·TT ∫qï ∫qï»+‘·Te⁄\T ãT~∆ì |ü+#·T≈£î+≤sTT. nsTT‘ yêÏøÏ ñqï neø±XeTT\>∑T]+∫ ‘Ó*j·T<äT. e‹Ô&çøÏ˝ÀHÓ ’ #˚|üÏ ºq |üqT\T $y˚ø£eTT‘√≈£L&çq|üŒÏø° n$ ã\e+‘·eTT>± #˚|üÏºq$, Ç‘·s¡ kÕeø±XÊ\T˝ÒqÏº~. $y˚ø£eTT ñqï#√≥ neø±XÊ\T yÓT+&ÉT>± ñ+≤sTT. ñqïneø±XÊ\˝À yÓTs¡T¬>’q neø±XÊìï mìïø£ #˚düTø=qT≥ $y˚ø£e+‘·T\\ø£åDeTT.

242

dü<äTZDeTT nq>± eT<Ûä´düÔeTT>± eTq eTH√uÛ≤yê\qT, ø±sê´\qTìs¡«Væ≤+∫ eTq o\eTTqT n_Ûeè~∆ #˚düTø=qT≥. eTq dü<äTZD≤\TeTqeTT #˚|üfÒº ø±sê´\qT nqTdü]+∫ n_Ûeè~∆ j·T>∑TqT. eTqdü<äTZD≤\T eTq nBÛqeTT˝À ñ+≥Tqï$. $y˚ø£eTT‘√ ìj·Te÷\qTnqTdü]+∫ |ü<ä∆‹>± |üqT\T |üP]Ô #˚j·TT≥ »s¡T>∑TqT.

eTqeTT $y˚ø£eTT‘√ e]Ô+∫q|üŒÏø° eTqeTT nqT≈£îqï≥Tº>±|üqT\T |üP]Ô #˚j·T˝Òø£b˛e#·TÃqT. ˇø=ÿø£ÿkÕ] |ü]|üPs¡ íyÓT ÆqC≤„qeTT‘√ yÓTT<ä\Tô|Ï º, yÓTT<äÏ qT+&ç ∫e]ø£+≥÷ |üP]Ô#˚j·T>∑\T>∑T‘êeTT. ø=ø£ÿkÕ] |üìì #·ø£ÿ>± yÓTT<ä\Tô|&É‘êeTT, ø±˙eT<Ûä´˝À nHês√>∑´ |ü]dæú‘·T\ e\¢ |üqT\T düeéTT>± eTT+<äT≈£îkÕ>∑e⁄. nq>± $y˚ø£eTT‘√ eéVü≤]+∫q|üŒÏø°, eTq kÕ«BÛqeTT˝Àñqï|üŒÏø° |üqT\˙ï ˇø£ÿ Ø‹˝À |üP]Ôø±e⁄.

Ä‘·à|üs¡eTT>± ¬s+&ÉT eT+∫ \ø£åD≤\T ø£\e⁄. n$ o\eTTeT]j·TT ‘Ó*$‘˚≥\T. Ä‘·à|üs¡eTT>± ¬s+&ÉT $wüj·÷\qT Á>∑Væ≤+#·TqT.ˇø£Ï $y˚ø£eTT ‘√Ï, ¬s+&ÉT n$y˚ø£eTT‘√Ï. $y˚ø£eTT‘√ Á>∑Væ≤+#˚$eT∞fl ¬s+&ÉT s¡ø±\T. ø£Ï ì‘· yÓTÆq$, dæús¡yÓTÆq$, ¬s+&ÉT ndæús¡yÓTÆq$.

eTqeTT ì‘·éTT mH√ï edüTÔe⁄\‘√ |üqT\T »s¡T|ü⁄≈£î+≤eTT.eTq Ä‘·à≈£î edüTÔe⁄q≈£î ñqï dü+ã+<ÛäeTT edüTÔe⁄ e⁄düTÔe⁄q≈£îe÷s¡T‘·T+~. nq>± edüTÔe⁄q≈£î Ä‘·à≈£î eT<Ûä´ ¬s+&ÉT s¡ø±\ dü+ã+<Ûäu≤+<Ûäyê´\T HÓ\ø=\Œ ã&ÉT‘·Tqï$. n$ XÊÁd”Ôj·TeTT eT]j·TTø=\ã<ä∆eTT. XÊg$wüj·TeTTq #·]Ã+#·T≥ »s¡T>∑TqT. nsTT‘˚ dæús¡yÓTÆqedüTÔe⁄\j·T+<äT #·s¡Ã≈£î ‘êe⁄˝Ò<äT. Ç+ø£ πøe\+ $y˚ø£eTT‘√ $\Teø£≥ºe\dæ ñ+≥T+~. á ¬s+&ÉT dæú‘·T\T ≈£L&Ü dü<äTZDeTT jÓTTø£ÿ\ø£åD≤˝Ò.

243

|üì|üP]Ô #˚dæq $<ÛëqeTTqT ãÏº |üìì $X‚¢wæ+#·T≥ »s¡T>∑TqT.eTqeTT #˚|üÏº #˚ùd ø±s¡éTTqT, eT]j·TT Ä ø±s¡éTT jÓTTø£ÿdü«uÛ≤eeTTqT, eT÷&ÉT $wüj·TeTT\T ìj·T+Á‹+#·TqT. n$ Ç+Á~j·TìÁ>∑Vü≤eTT, ø√]ø£ eT]j·TT ø±s¡D≤\T.

MÏ˝À Ç+Á~j·T ìÁ>∑Vü≤eTT mÏº ø±s¡éTTqT Ä•+#·<äT.»+‘·Te⁄\˝À á $wüj·TeTTqT Á>∑Væ≤+#·e#·TÃqT. »+‘·Te⁄\T ‘·eT#·T≥÷º ñqïyêÏì ‘·eT Ç+Á~j·÷\‘√ |ü]øÏ+#·TqT, ø±˙ yÓ+≥H˚‹]– mÏº #·s¡´≈£î |üPqTø=qe⁄. düeTs¡ú‘·, ndüeTs¡ú‘·\ eT<Ûä´ eTqÄ˝À#·Hê düs¡[ kÕ>∑TqT. Á|üj·T‹ï+#·&É+, ‘·|æŒ+#·T ø√e&ÉeTH˚~eTq ø√]ø£\ $wüj·T+˝À »s¡T>∑TqT. ø±ãÏº düeTs¡ú‘·‘√ ≈£L&çqÄ˝À#·q\T, Á|üj·T‘·ïeTT‘√ ≈£L&çq Ä#·s¡D eTq≈£î #ê˝≤ eTTKéTT.Ç+<äT dü‘·éTT, ‘Ó*$‘˚≥\T Ç$T&ç ñqï$. eT+∫ø√]ø£\qTdü‘·´ìs¡‹‘√ ‘Ó*$‘˚≥\‘√ #˚|üÏº |üP]Ô #˚j·Te˝…qT. ndü‘·úÛ≤eq‘√ø±sê´\T #Ó&ÉT>± |üPs¡Ô>∑TqT.

ˇø£ ø±s¡éTT #˚|üÏº #·ø£ÿ>± |üP]Ô #˚j·T&ÜìøÏ ø√]ø£ eT]j·TTø±s¡D≤\T ñ+&Ü*. ø√]ø£ mìïø£ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ÉTqT. eTq mìïø£≈£îø±s¡D≤\T ñ+≤sTT. eTq $y˚ø£eTT eTq Ä<Ûë´‹àø£ dæú‹ô|’ Ä<Ûës¡|ü&çñ+≥T+~. eT+∫ ø±s¡éTT #˚|ü≥ºe˝…qHêï #Ó&ÉT ø±s¡éTT #˚|ü≥ºe˝…qHêï eTq $y˚ø£eTT‘√bÕ≥T eTq o\eTTô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç j·TTqï~.n$y˚ø£eTT ø±s¡éTTqT kÕ~Û+#·<äT. nsTT‘˚ |üìì |üP]Ô #˚j·÷\qïdü+ø£\ŒeTT‘√ ≈£L&çq $y˚ø£y˚T Ä#·s¡D jÓ÷>∑ýÓTÆq~ ÁøÏj·÷o\ø£$y˚ø£eTT ≈£L&Ü #ê˝≤ ñ‘·ÔeTyÓTÆq~. ñ<ë: ˇø£ eT+∫ ø±s¡éTT#·ø£ÿ>± |üP]Ô n>∑TqT. eTq ø√]ø£ ≈£L&Ü Ç<˚. ø£ |üìì #˚|ü≥º&ÜìøÏø√]ø£˝À¢ mìïø£ nedüs¡+. Ä ø√]ø£qT ã\|üs¡#·T ‘·s¡ÿeTT nedüs¡eTT.n|ü&ÉT e÷qe⁄&ÉT ø±s¡éTT #˚|ü≥TºqT.

244

>∑‘·+˝À ø£kÕ] »]–b˛sTTq |üìì eT∞fleTqeTT m+#·Tø√eTT.»]–b˛sTTq |üì>∑T]+∫ mes¡÷ #·]Ã+#·s¡T. >∑‘·+˝À »]–q |üììmes¡÷ ø±<äq˝Òs¡T. ø£kÕ] »]–q |üìì ‹]– Ä |üìì ‘·|æŒ+#·&É+me] ‘·s¡eT÷ ø±<äT.

ø£s¡à $y˚ø£eTT‘√ ≈£L&ç dü‘·ýÓTÆq u≤≥˝À nqTdü]+#·e˝…qT.dü<äTZDeTT jÓTTø£ÿ 5 \ø£åDeTT\qT eTq Ä‘·à dü‘·éTT <ë«sêbı+<äT#·Tqï~. n$ ø£fi¯, XÊÁd”Ôj·T $C≤„qeTT, nqTuÛÑe C≤„qeTT,‘ê‹«ø£ C≤„qeTT eT]j·TT Ä+‘·s¡+–ø£ C≤„qeTT. rs¡TŒ eT]j·TT ñ<˚›X¯éTT\qT Ç+<äT #˚s¡Ã˝Ò<äT. ø±s¡DeTT á ¬s+&ç+Ïø° ø£fi¯+ø£eTTÄbÕ~+|üã&Ée#·TÃqT.

ø£fi¯ nqTq~ ø£s¡Ô#˚‹˝Àì HÓ’|ü⁄DéTT. ˇø£ •*Œ sêsTT˝À$Á>∑Vü≤eTTqT #·÷kÕÔ&ÉT. Ä $Á>∑Vü≤eTTqT r]Ã~<äT›‘ê&ÉT. ø£fi¯ nqTq~edüTÔe⁄˝À ˝Ò<äT. ø£fi¯ nqTq~ ø£s¡ÔjÓTTø£ÿ HÓ’|ü⁄DéTT. nH˚ø£ edüTÔe⁄\qT+&ç ø£fi≤ø±s¡T\T nH˚ø£ edüTÔe⁄\qT düèwæºkÕÔs¡T. q≥q ≈£L&Ü ˇø£ø£fi‚. Çø£ÿ&É eTqeTT q≥q >∑T]+∫ Á|ükÕú$+#·T≥ ˝Ò<äT.

XÊÁd”Ôj·T $C≤„qeTT nqTq~ #ê˝≤ nedüs¡yÓTÆ ñqï~. XÊÁd”Ôj·T$C≤„qeTT eTq≈£î ‘Ó*dæq~ ø=+#ÓeTT, ‘Ó*j·Tì~ #ê˝≤ ñ+≥Tqï~.XÊÁd”Ôj·T $C≤„qeTT e÷s¡Tq~ ø±<äT. n+<äTu≤≥T˝À ñqï XÊg$C≤„qeTT eTq≈£î ìs¡+‘·s¡eTT ne>∑‘·y˚T, nedüs¡y˚T. Á‹ø£s¡DX¯ó~∆‘√ Ä#·]+∫q HÓ ’|ü ⁄DéTT, HÓ ’|ü ⁄DéTT e\q düeT‘·«eTT,düeT‘·«eTT‘√ ≈£L&çq C≤„qeTT $X¯«e÷qyê[øÏ ÄyÓ÷<ä jÓ÷>∑ eT>∑TqT.nÏº C≤„qeTT XÊX¯«‘·eTT, nedüs¡eTT. ÇÏº XÊg $C≤„qeTTqT$y˚ø£e+‘·T\T nqTdü]+#Ó<äs¡T.

245

nqTuÛÑe C≤„qeTqï~ e÷qe⁄ì Á|ü‘˚´ø£kÕúsTT˝À ì\u…≥TºqT.ø£fi¯y˚s¡T, XÊÁd”Ôj·T C≤„qeTT y˚s¡T. nqTuÛÑe C≤„qeTqï~ ‘·qes¡≈£îe÷Á‘·y˚T |ü]$T‘·eTT nqï≥Tº>± ñ+≥T+~. á nqTuÛÑe C≤„qeTTe\q ‘·q≈£î y˚T\T »s¡>∑&Éy˚Tø±ø£, q\T>∑T]y˚T\T≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&É&É+»s¡T>∑T‘·T+~. Ç<˚ $<Ûä+>± ‘·q≈£î »]π> #Ó&ÉTqT Á>∑Væ≤+#·&Éy˚Tø±ø£,Ä #Ó&ÉTqT q\T>∑T]ø° ‘Ó*j·TCÒdæ yês¡T qwüºb˛≈£L&É<äqï uÛ≤eeTTe´ø£ÔeTe⁄‘·T+~. eT+∫ nqï~ M] n+‹eT \ø£åéTT. <ëìì n+<äs¡÷kÕ~Û+#ê*.

nqTuÛÑeC≤„qeTqï~ m+‘√ ñ‘·ÔeTyÓTÆq dü<äTZDeTT. n~ ˇø£ø£fi¯ ø±<äT. nqTuÛÑe C≤„qeTT nuÛ≤´düeTT e\q kÕ<ÛäéTT. Ä#·s¡DjÓTTø£ÿ $es¡eTT\T Ç‘·ì ms¡Tø£˝À ñ+&ÉTqT. nqTuÛÑe C≤„qeTTø£\yê]øÏ nqTuÛÑeeTT eT]j·TT C≤„qeTT ¬s+&É÷ ñ+≤sTT.

‘·‘·«C≤„qeTT nqTq~ eT+∫ì dü÷∫+#·TqT. ø±˙ eTq˝Àì‘·‘·«eTT eTqqT+&ç eT+∫ì sêã≥ºe˝…qT. n<˚ dü<äTZDeTT.

Ç+‘·es¡≈£L #·]Ã+#·T≈£îqï Hê\T>∑T C≤„qeTT\T Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷dæ<ë›+‘· |üs¡eTT>± Á>∑Væ≤+∫q|üŒÏø°, nìïÏ˙ ø£Ïº ñ+#˚~ Ä‘·à‘√nqTdü+<ÛëqyÓTÆq dü‘·éTT. n<˚ Ä+‘·s¡+–ø£ C≤„qeTT. eTq≈£î ˇø£$wüj·TeTT ns¡úeTsTT´+~. edüTÔe⁄˝À ø£fi¯, XÊg $C≤„qeTT, nqTuÛÑeC≤„qeTT eT]j·TT ‘ê‹«ø£ C≤„qeTT\T >√#·s¡eTT ø±e⁄. á Hê\T>∑Tø£s¡Ô˝À Ä#·s¡D <ë«sê bı+<ä&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Ä+‘·s¡+–ø£ C≤„q+‘√ˇø£edüTÔe⁄qT #·÷dæq|ü⁄&ÉT yÓTT<äÏ Hê\T>∑T dæ<ë∆+‘·eTT\T nqTuÛÑeeTTq≈£î e#·TÃqT. á ◊<äT C≤„Hê\ ø£\sTTø£H˚ C≤„qeT+<äTs¡T.

»+‘·TkÕúsTT˝À düTKeTT>± ñ+&É&ÜìøÏ dü<äTZD≤\T ÄeX¯´ø£‘·ñqï~. dü<äTZD≤\ Hê#·]+#·T≥ e\q eTqãT~∆ n_Ûeè~∆ #Ó+<äTqT.

246

eTqeTT <Ó’q+~qJ$‘·+˝À nH˚ø£ ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT Ä#·]dü÷Ô ñ+≤eTT.Ä ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT Hê´j·Tã<ä∆eTT>±q÷, <ÛÓ ’s¡éTT>±q÷ eT]j·TTdü<äTZD≤\ ø£\sTTø£‘√ HÓs¡y˚s¡Ãe˝…qT. á ø£s¡Ôe´ø£s¡à\ ìs¡«Vü≤D˝ÀeTq eTH√uÛ≤yê\qT |ü$Á‘·+>± ñ+#·T≈£î+≥÷, ùdyê‘·‘·Œs¡‘·qT e´ø£Ô+#˚dü÷Ô düeTs¡ŒD≤ uÛ≤e+‘√ |üqT\T |üP]Ô#˚j·÷*. e÷qe⁄˝≤#·]+#·e\dæq ø£s¡à\T á Ø‹>± kÕ>∑e˝…qT. eTq eTH√uÛ≤yê\ jÓTTø£ÿÁ|üuÛ≤eeTT eTq o\eTTô|’ #·÷|ü⁄qT. nqTuÛÑeC≤„qeTT o\eTT jÓTTø£ÿdü<äTZDeTT\qqTdü]+#·TqT. á ø±s¡DeTT#˚ nqTuÛÑe C≤„qeTT˝ÀÇ$T&çj·TTqï dü<äTZD≤\T HÓ’‹ø£‘·≈£î dü]b˛‘êsTT. n˝≤π> HÓ’‹ø£‘· <ë«sê‘Ó\TdüT≈£îqï$ nqTuÛÑeC≤„qeTT‘√ Á>∑Væ≤+∫q dü<äTZD≤\≈£î bı+‘·qdü]b˛‘·T+~.

eTq eTH√uÛ≤yê\≈£î dü<äTZD≤\≈£î eT<Ûä´ dü+ã+<ÛäeTT ø£\<äT.eTqeTT Ä#·]+#˚ dü$Twæº ø±s¡´ø£˝≤bÕ\˝À Ç$ ≈£L&Ü ˇø£uÛ≤>∑y˚T.eTqeTT Ä#·]+#˚ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\˙ï e÷qe‘·«eTT‘√ ≈£L&çqy˚.e÷qe‘·«eTT‘√ Ä#·]+#˚ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\≈£î m+‘√ Äq+<äeTTqTnqTuÛÑ$kÕÔeTT.

Çø£ÿ&É ø£ #·s¡Ã˙j·÷+X¯eTT ñ+≥T+~. eTqeTT |üqT\T #˚|üÏº|üP]Ô #˚j·T&ÜìøÏ eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔ ø±s¡De÷ ˝Òø£ eTq Ä#·s¡Dø±s¡De÷? Çø£ÿ&É Á>∑Væ≤+#·e\dæq~, ø£ ø±s¡éTTqT Ä#·]+#·&ÜìøÏÇ#êÃ¤X¯øÏÔ, ÁøÏj·÷X¯øÏÔ ¬s+&É÷ nedüs¡y˚T. á ¬s+&É÷ düeéTT>± ñ+fÒH˚@ ø±s¡ýÓTÆHê düeéTT>± |üP]Ô n>∑TqT. ÁøÏj·÷o\ n+XÊ\T nH˚ø£+ñ+≤sTT. e÷qe‘·«eTT˝À uÛ≤>∑+>± á dü<äTZD≤\˙ï nuÛ≤´düeTT‘√kÕ~Û+#·e˝…qT. ÇÏº e÷qe‘ê $\Te\T ‘Ó\TdüT≈£îì, yêÏìÄ#·]+∫q dü+|òüT+˝À n+<ä]ø° Ä<äs¡Ùe+‘·T&É>∑TqT.

247

e÷qe⁄&ÉT ‘·q X¯Øsêìï ø±bÕ&ÉTø√yê*. n+‘˚ø±<äT uÛÖ‹ø£yÓTÆqÁ|ü|ü+#·eTTq J$düTÔHêï&ÉT. eT] e÷qe⁄&ÉT á uÛÖ‹ø£yÓTÆq »>∑‘·TÔq+<äT düTK|ü&É≈£L&É<ë? düTK|ü&Ü* m+‘·es¡≈£î. ìC≤ìøÏ eTq X¯Øs¡b˛wüD ø=s¡≈£î ÁX¯<ä∆ rdüTø√yê*. eTqJ$‘·+qT kÕ–+#·&ÜìøÏ ˇø£yê´|üø£eTT ñ+&Ü*. n+fÒ eTq uÛÖ‹ø£ ø√]ø£\T #ê˝≤ |ü]$T‘·eTT>±ñ+#·Tø√yê*. |ü]$T‘·yÓTÆq uÛÖ‹ø£ nedüs¡eTT\‘√ e÷qe⁄&ÉTn+‘·T˝Òì Äq+<äeTTqT bı+<äe#·TÃ. e÷qe⁄&ÉT HÓ’‹ø£ e÷s¡ZeTTq≈£îã<äT∆&Ó’ ñ+&Ü*. Á|ü‹ ∫qï ø±s¡éTT dü<äTZDeTT‘√ Ä#·]+#ê*.dü<äTZD≤\‘√ Ä#·]+∫q J$‘·eTT, m+‘· kÕe÷qýÓTÆq<Ó’q|üŒÏø°n+‘·T˝Òì Äq+<äeTTqT n+~+#·TqT.

eT]jÓTTø£ #·s¡Ã˙j·÷+X¯eTT. á eT+∫#Ó&ÉT |üqT\T e÷qe⁄q≈£îdüVü≤»e÷ ˝Òø£ ndü»Vü≤e÷? á düeTdü´≈£î düe÷<ÛëqeTT sêã≥ºe˝…qqï eTqeTT Á|üø£è‹ì @ Ø‹>± ns¡ úeTT #˚düT≈£îHêïyÓ÷‘Ó\TdüTø√yê*. á Á|üø£è‹ n<äT“¤‘ê\≈£î $s¡T<ä∆eTT nì Á>∑Væ≤+∫qHê&ÉTeT+∫, #Ó&ÉT\T ¬s+&É÷ düVü≤»y˚T nì ns¡úeTe⁄‘·Tqï~. @ $<ÛäeTT>±n<äT“¤‘ê\T ndüVü≤»yÓ÷, n<˚ Ø‹˝À eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ n‹ eT+∫‘·q+,eT]j·TT <äTsêàs¡TZ\ n‹ øÏsê‘·ø£|üqT\T ≈£L&Ü ndüVü≤»y˚T. áH˚|ü<∏äéTT˝ÀH˚ eTqeTT á eT+∫ #Ó&ÉT\qT @~ düVü≤»yÓ÷ @~ndüVü≤»yÓ÷ Á>∑Væ≤+#·e˝…qT.

@ \ø£åDyÓTÆHê eTq≈£î>±˙ kÕÏyê]øÏ >±˙ düTU≤ìï, dü+‘√cÕìïn+~düTÔ+<√ <ëìô|’ eTq≈£î Áù|eT eT]j·TT >ös¡eeTT ø£\T>∑T‘·T+~Ç<˚ $<ÛäeTT>± @ \ø£åDeTT e\¢HÓ’Hê eTq≈£î >±˙ eTq kÕÏyê]øÏ>±˙ <äT'KeTT, Çã“+<äT\≈£î >∑T]#˚dæq yêÏô|’ @Vü≤úÛ≤eq eT]j·TT<˚«wüeTT ø£\T>∑T‘·T+~. eT+∫>±˙, #Ó&ÉT>±˙ eTq eTqdüT‡˝À

249

ø±s¡´ìs¡«Vü≤DqT >∑eTìdü÷Ô, Ä ø±s¡éTT düeéTT>± »]–qB ˝ÒìBÁ>∑Væ≤+#·>∑\s¡T. Çø£ÿ&˚ eTq e÷≥\≈£î m+‘√ ÁbÕ<Ûëq´‘· Çe«ã&çq~.

HÓ’‹ø£ Á|üyTj·TeTT Ò≈£î+&Ü yÓTT<ä …’q e÷qe⁄ì ø±s¡ ø£ ≤bÕ\≈£îø±\eTT‘√ $X‚¢wüD≈£î >∑T] njÓT´qT. ø=ìï ø±sê´\T ø=+<ä]ÄyÓ÷<äeTTqT, ø=+<ä] ‹s¡kÕÿs¡eTTqT bı+<äT#·Tqï$. n˝≤π> eT]ø=ìï ø±sê´\T n~Ûø£ dü+K´˝À ‹s¡kÕÿs¡eTT, n\Œdü+K´˝À ÄyÓ÷<äeTTbı+<äT#·Tqï$. n~Ûø£ dü+K´˝À ÄyÓ÷<äeTTqT bı+~q ø±sê´\ªdü+|üPs¡íyÓTÆqμ ø±sê´\T>± >∑T]Ô+|üã&çq$. n<˚ $<ÛäeTT>± n+<ä]‹s¡kÕÿs¡eTTqT >∑T]jÓÆTq ø±sê´\T ªndü+|üPs¡íμ ø±s¡´Áø£e÷\T>±>∑T]Ô+|üã&çq$.

dü+|üPs¡íyÓTÆq |ü<äeTT yê&çq+‘·H˚ HÓ’‹ø£‘·qT, dü‘·éTTqTCÀ&ç+#·T ø=ìq~>± uÛ≤$+#·e …qT. Á|ü‹ edüTÔe⁄ ‘·q <ÛäsêàìøÏ ø£≥Tºã&çj·TT+&ÉTqT. ø±\eTT‘√ Ä edüTÔ <Ûäs¡àeTT e÷s¡<äT. dü+|üPs¡íyÓTÆq|ü]C≤„qeTT‘√ nHø£ edüTÔe⁄\ jÓTTø£ÿ <Ûäsêà\T e÷qe⁄&ÉT Á>∑Væ≤+∫Hê&ÉT.

¬sø±sY&Ó’sY eTVü‰X¯j·TT&ÉT e÷qe‘·«eTTqT >∑÷]Ã Ç≥T¢ ‘Ó*ô|qT.$qeTÁ‘·‘√ e÷qe⁄&ÉT ‘·q dü<äTZDeTT\qT, ‘·q˝Àì X¯øÏÔ kÕeTs¡úéTT\qT <ë#·Tø=qe\dæq, nD#·Tø√e\dæq |üì˝Ò<äT. eTq*ï eTqeTT#Ó&É¶yê]>±q÷, m+<äT≈£î |üìøÏsêeTT nqï V”≤q uÛ≤eeTT‘√ øÏ+#·|üs¡#·Tø√sê<äT. n≥T¢ø±ø£ ‘·q˝Àì ˝ÀbÕ\qT >∑T]Ô+∫ yêÏì dü]~<äT›≈£îìñrÔs¡Tí\>∑T≥≈£î Á|üj·T‹ï+#·e˝…qT. n˝≤>∑ì n‹>± Á|üe]Ô+#·sê<äT.uÛ Ñ>∑e+‘·T&ÉT e÷qe⁄q≈£î n<äT“¤‘·yÓTÆq eqs¡T\qT ø£*Œ+#ÓqT.nsTTq|üŒÏø° e÷qe⁄&ÉT |ü]$T‘·eTT>±H˚ J$düT ÔHêï&ÉT n<˚n+‘·Tã≥º&É+˝Ò<äT.

250

ìeè‹Ô e÷sêZìøÏ e÷qe⁄&ÉT n\yê≥T|ü&Ée …qT. ìeè‹Ôe÷sêZìøÏn\yê≥T |ü&çqyê&ÉT nH˚ø£‘·«eTT˝À @ø£‘·«eTTqT Á>∑Væ≤kÕÔ&ÉT. Ç<˚e÷qe»qà≈£î |üs¡e÷e~Û. nÏº |üs¡e÷e~Ûì kÕ~Û+#·e˝…qqïe÷qe⁄&ÉT dü<äTZD≤\H˚ ÄÁX¯sTT+#·e˝…qT. eTq dü<äTZD≤\T m+‘·es¡≈£î|ü]|üø£«‘· #Ó+~qy√ <ëìì ãÏº eTqeTT uÛÑ>∑e+‘·Tì C≤„qeTTqTkÕ<Ûäq#˚kÕÔeTT.

e´wæºkÕ<Ûäq, dü$Twæº kÕ<Ûäq nH˚ ¬s+&ÉT |ü<ä∆‘·T\T ñHêïsTT.e´wæº kÕ<Ûäqø£+fÒ dü$Twæº kÕ<Ûäq m+‘√ ñqï‘·yÓTÆq~. á $wüj·÷ìïn+<äs¡÷ Á>∑Væ≤+#·e˝…qT. dü$Twæº kÕ<Ûäq˝À Áù|eT eT]j·TT uÛÑ>∑+‘·TìC≤„qeTT Ç$T&ç ñqï~. e´wæº kÕ<Ûäqe\¢ e´øÏÔ>∑‘·eTT>± n_Ûeè~∆kÕ~Û+∫q|üŒÏø° nVü≤+ø±s¡eTT ô|s¡T>∑TqT. nVü≤+ø±s¡eTT ô|s¡T>∑T≥e\q eTq+ uÛ Ñ>∑e+‘·TìøÏ <ä÷s¡yÓT Æ b˛‘êeTT. m|ü&ÉsTT‘˚uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ <ä÷s¡eTe⁄‘êyÓ÷ eTq˝À ø±]ƒq´eTT, &Ü+;ø£eTT,>∑s¡«eTT, ‘ê´>∑eTT˝Òø£b˛e⁄≥, <äj·÷ <ëøÏåD≤´\T q•+#·T≥ »s¡T>∑TqT.á \ø£åD≤\˙ï #Ó&ÉT \ø£åD≤˝Ò.

uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤+ nq+‘·yÓTÆq~. uÛÑ>∑e+‘·Tì nqÁ>∑Vü≤+e\¢ n+‘ê eT+#˚ »s¡T>∑TqT, #Ó&ÉT »s¡>∑<äT. ì»yÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·TìnqTÁ>∑Vü‰ìï >∑T]Ô+#·T≥ kÕ<Ûës¡DeTT>± ø£wüºkÕ<Ûä´y˚T. ø±˙ ø±\eTT‘√u≤≥T »]π> |ü]D≤e÷\≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤+ #·÷|üs¡T\≈£îne>∑‘·eTe⁄‘·T+~. uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ dü+|üPs¡í X¯s¡D≤>∑‹ nqï~ Áø£y˚T|”kÕ<Ûä |ü&ÉT‘·T+~. yÓTT<äÏ ‘·q Ç#êÃ¤X¯øÏÔ Áø£y˚T|” ‘·>∑TZeTTK+ |ü&ÉT‘·T+~,eT]j·TT ìs¡+‘·s¡eTT uÛÑ>∑e+‘·Tì <Ûë´dü˝À >∑&É|ü&É+ e\¢ X¯s¡D≤>∑‹kÕ<Ûä´|ü&ÉT‘·T+~.

251

ø=+<äs¡T ‘êeTT m\¢|ü&É÷ ‘·eT #·T≥÷º ñqï q\T>∑T]ø√düy˚TJ$+#êeTì, ‘·eT ø√dü+ ‘êeTT @ $<ÛäeTT>±qT ø£èwæ #˚j·T˝Ò<äìuÛ≤$dü÷Ô ñ+≤s¡T. á $<Ûä+>± Á|üø£Ï+#·Tø√e&É+ <äTs¡Vü≤+ø±s¡y˚Tne⁄‘·T+~, kÕ«s¡úyT ne⁄‘·T+~. @$T #dæHê ªHêμ nqï kÕ«s¡ú+ ø√düyT.Mfi¯ófl #˚ùd |üqT\≈£î uÛÑ>∑e+‘·T&ç‘√ bÕ≥T ‘√Ï e÷qe⁄\T ≈£L&Ü‘·è|æÔ |ü&Ü\qT≈£î+≤s¡T, ø±˙ ìC≤ìøÏ uÛÑ>∑+‘·T&ç‘√ eéVü‰s¡eT+fÒ‘·q≈£î ‘êqT ‘·è|æÔ |ü&É&É+ ˝≤+Ï~.

nVæ≤+dü e+Ï dü<äTZD≤\ô|’ mH√ï˙‹ ø£<∏ä\T eTq≈£î ‘Ó\TdüT.ndü‘·é÷&ÉT≥ e\q ≈£L&Ü kÕÏ eTìwæøÏ Vü‰ì ‘·\ô|Ï ºqyês¡eTe⁄‘êeTT. n<˚ $<ÛäeTT>± <=+>∑‘·qeTT ≈£L&Ü Ç‘·s¡T\≈£î Vü‰ìø£*–+#·&Éy˚T. eTq nedüsêìøÏ Hê´j·T+>±, <Ûäs¡à+>± dü+bÕ~+#ê*.eTq nedüsêìøÏ $T+∫ dü+bÕ~ùdÔ, n~ ≈£L&Ü kÕÏeTìwæøÏ Vü‰ì‘·\ô|Ïºq≥T¢ >±H uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·T+~. ø£s¡T n~Ûø£eTT>± dü+bÕ~+#·&ÉeT+fÒ eTs=ø£]ì ù|<äyê]>± e÷]Ã, Äø£* ø£&ÉT|ü⁄\‘√ ñ+#·&É+˝≤+Ï<˚. eTqeTT nedüsêìøÏ $T+∫q ø√]ø£\qT ô|+#·T≈£î+fÒ,Ç‘·s¡T\ ø√]ø£\≈£î >∑+&çø=ÏºqfÒ¢. nVæ≤+kÕ|ü<ä∆‹ <äècÕº´, ‘·qnedüsêìøÏ $T+∫ n~Ûø£eTT>± Äsê≥|ü&ç‘˚, n~ Væ≤+dü>± uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·T+~.

<äj·÷>∑TD+‘√ Ç#˚Ãyês¡T, |ü⁄#·TÃ≈£îH˚yês¡T ø£ì|ækÕÔs¡T. ø±˙ø±s¡TDéTT‘√ Ç#˚Ãyês¡T, |ü⁄#·TÃ≈£îH˚yês¡T ø£qã&És¡T. nq>± Ç#˚Ãyê&ÉTuÛÑ>∑e+‘·T&˚, |ü⁄#·TÃ≈£îH˚yê&É÷ uÛÑ>∑e+‘·T&˚. ø±s¡TDéTTqï #√≥ H˚qTÇdüTÔHêïqT nqï uÛ≤eq ñ+&É<äT. >ö‘·eTãT<äT∆&ÉT ø±s¡TDéTTqTuÀ~Û+#ÓqT. >ö‘·eTãT<äT ∆& ÉT düs¡«e÷qe kÂÁuÛ≤Á‘·T‘·«eTTqTô|+bı+~+|ü düsê«ìï ‘ê´>∑eTT #˚ôdqT. ø±s¡TDéTT e\q ìsê«DeTT

252

kÕ<ÛäéT>∑TqT. ìsê«DeTTe\q <ä«+<ë«r‘· dæú‹ì nqTuÛÑ$+#·e#·TÃ.Vü≤<äT›\T˝Òì dæú‹ n+‘·T˝Òì Äq+<äÁbÕ|æÔ ø£\T>∑TqT.

ã+<ÛäHê\≈£î, yÓ’sê>±´ìøÏ ªeT<Û˚é÷s¡ZeTT>±μ >ö‘·eT ãT<äT∆&ÉTˇø£ $<ÛëqeTTqT dü÷∫+#ÓqT. Ç~ ÇVü≤|üsê\‘√ ≈£L&çq~. Ç~ÇVü≤eTT\ eT]j·TT |üs¡eTT\ jÓTTø£ÿ \_∆ì #˚≈£Ls¡TÃqT. nsTT‘˚ uÛÖ‹ø£düTU≤\‘√ ≈£L&çq J$‘·eTT ø£+fÒ, ã+<Ûäq\ ø£r‘·+>±, yÓ’sê>∑úÛ≤e+‘√, ø±s¡TDéTT ‘√qT, Áù|eTeTj·T J$‘êìï >∑&ÉT|ü⁄≥ m+‘√ÁX‚jÓ÷<ëj·Tø£eTT.

<Ûë´qeTT <ë«sê <äT'KeTT, u≤<Ûä˝Òì dæú‹ì bı+<äe#·Ãì ãT<äT∆&ÉTuÀ~Û+#·&É+ »]–+~. uÖ<ä∆eT‘·eTT uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#·eTTqT+&ç dü+|üPs¡íùd«#·Ã¤qT ø√s¡Tø√eT+≥T+~. ìsê«DeTT πøe\+ Çø£ÿ&˚ kÕ~Û+#·&ÜìøÏn+^ø£]+|ü<äT, nq>± n+<äs¡÷ ø£*dæø£≥Tº>± ìsê«DeTT kÕ~Û+#ê\ìuÖ<ä∆eT‘·eTT uÀ~Û+#·T #·Tqï~. Je⁄&ÉT j·÷e‘Y $X«+˝À ø£ uÛ≤>∑eTT.eTVü‰j·÷q uÖ<ä∆eT‘·eTT qqTdü]+∫, Ä‘·à kÕøå±‘êÿs¡eTT ø=s¡≈£îÁ|ü‹»„ #˚dæq kÕ<Ûä≈£î&ÉT, düeTdüÔ düèwæº˝Àì JesêdüT\˙ï ìsê«DeTTkÕ~Û+∫q s√EH˚ ‘êqT ìsê«DeTTqT bı+<Ó<äqì X¯|ü<∏äeTT #˚kÕÔ&ÉT.

253

25. Hê´j·T+

bÕ¢À Hê´j·T+ jÓTTø£ÿ dü«uÛ≤eTTqT, Ä$sê“¤eeTTqT á ÁøÏ+~e÷≥\˝À ‘Ó*j·TCÒôdqT.

ªªÁ|ü»\ n_ÛÁbÕj·T+ Á|üø±s¡eTT ˇø£ #Ó&ÉT |üì#˚j·T&ÉeT+<˚düããT>± ñ+≥Tqï~. n˝≤ø±ø£, ø£ |üì #˚j·T&É+ e\¢ ‘·q≈£î ø£*π>˝≤uÛÑ+ ø£Hêï Ç‘·s¡T\πø ø£*π> n|üø±s¡y˚T n~Ûø£eTT>± ñ+fÒ, Ä |üìì#˚|ü≥º≈£L&É<äT. á H˚|ü<∏ä´+˝À ˇø£ |üì #˚|üÏºq|ü&ÉT ø=+<äs¡T˝≤uÛÑ|ü&Ée#·TÃ ˝Ò<ë qwüºb˛e#·TÃ, eT]ø=+<äs¡T n~Ûø±s¡eTT˝Òø£ n≥T˝≤uÛÑeTTqT bı+<ä˝Òø£ b˛e#·TÃqT. ø±˙ qwüºeTTq≈£î >∑T] ø±e\dæe#·TÃqT. Ç≥Te+Ï dü+<äsê“¤\˝À Çs¡TesêZ\ yês¡T ˇø£ ˇ&É+ã&çø£Á|üø±s¡eTT mes¡T ‘·|ü #˚j·T≈£L&É<äT, mes¡÷ qwüºb˛≈£L&É<äT nììs¡ísTT+#·T≈£î+≤s¡T.á $<Ûä+>± Hê´j·÷ìøÏ dü+ã+~Û+∫ ˇ&É+ã&çø£\T #˚düT≈£î+≥T+≤s¡T. yês¡T rdüT≈£îqï ìs¡íj·÷\ Á|üø±s¡eTT@~ Hê´j·TyÓ÷, @~ø±<√ ‘˚\TÃ≈£î+≤s¡T. Hê´j·TeT+fÒ á Ø‹>±ñ+≥Tqï~. nq>± Hê´j·TeTT Çs¡T»≥¢ eT<Ûä´ ≈£î<äTs¡TÃ≈£îqï sêJˇ|üŒ+<äeTT>± ñ+≥Tqï~. Hê´j·TeTT nq>± #Ó&ÉTqT n]ø£≥TºkÕ<ÛäqeTT>± ø£ì|ædüTÔqï~μμ.

Á|üø£è‹Ø‘ê´ Hê´j·TeTq>± Çs¡Te⁄] eT<Ûä´ ˇø£]ø=ø£s¡T qwüºeTTø£*–+#·Tø√≈£î+&Üq÷, qwüº|ü&˚ düeTj·TeTT˝À kÕj·T|ü&˚+<äT≈£î≈£î<äTs¡TÃ≈£îqï Çs¡T|üøå±\ ˝≤uÛÑkÕÏ ˇ&É+ã&çø£. mø£ÿ&ÉsTT‘˚ áˇ&É+ã&çø£ neT\T˝À Ò<√ nø£ÿ&É @~ Hê´j·TyÓ÷, @~ nHê´j·TyÓ÷‘˚\Ã&É+ ø£wüº+. Hê´j·TeTT ÇÏº~ nì eTT+<äT>± e´ø£ÔeTTø±<äT. nsTT‘˚eTqTwüß´\ eT<Ûä´ |üŒ+<äeTT Á|üø±s¡eTT ø£]ø=ø£s¡T Vü‰ì ø£*–+#·Tø√sê<äT, qwü º|üs¡#·Tø√sê<äT nqï dü÷Á‘êìøÏ ã<äT ∆\>∑T<äTs¡T.

254

nHê´j·TeTTq≈£î #Ó&ÉTqT ÄbÕ~+#·˝ÒeTT. ø±˙ nHê´j·TeTTq≈£î•ø£å|ü&ÉTqì, Ä •ø£åqT+&ç mes¡÷ ‘·|æŒ+#·Tø√˝Òs¡qï uÛÑj·TeTT@s¡Œ&ÉT‘·T+~. Hê´j·TeTT n+<ä]ø° düe÷qeTT>± e]Ô+#·TqT. n~ìs¡à\yÓTÆq~. nsTT‘˚ <˚X¯ø±\ dü+<äsê“¤\qT ãÏº ø=ÿø£ÿkÕ] |ü]dæú‹‘ês¡Te÷s¡T ne⁄‘·T+~. nq>± áHê&ÉT Hê´j·T+>± ‘√∫q~, ‘·s¡Tyê‘·s√E\˝À nHê´j·T+>± >√#·]+#·e#·TÃ, |ü]dæú‘·T\qT ãÏº.

Hê´j·TeTTqT ˇ|ü>± uÛ≤$+∫q+<äTq Hê´j·Tã<ä ∆y ÓT ÆqJ$‘·eTTq≈£î n\yê≥T |ü&ÉT<äTs¡T. eTqTwüß\T ‘·|ü\T #˚j·T&ÜìøÏdæ<ä∆|ü&És¡T.

Hê´j·Teedüú e´øÏÔ˝Àq÷, düe÷»+˝Àq÷ e´ø£ÔeT>∑TqT. e´øÏÔHê´j·T+ ø£+fÒ düe÷» Hê´j·TeTT >=|üŒ~, ø±ãÏº düe÷C Hê´j·T+ø√dü+ bÕ≥T|ü&ÉT≥ ÁX‚jÓ÷<ëj·Tø£eTT. ø£ e´øÏÔ mqïÏø° |ü]|üPs¡Tí&ÉTø±&ÉT. Ç‘·s¡T\ô|’ nìï $wüj·÷\˝À Ä<Ûës¡|ü&É‘ê&ÉT, düVü‰j·TeTTqTbı+<äT‘ê&ÉT. á $<ÛäeTT>± ø£]øÏ ø£s¡T nqï≥T¢>± n+<äs¡÷ ø£*dæJ$+#·&Éy˚T düe÷»eTT. ‘·q <ä>∑Zs¡ ñqï~ kÕÏyê] øÏe«&É+, ‘·q<ä>∑Zs¡ Òì~ kÕÏyê] qT+&ç bı+<ä&É+ <ë«sê düe÷»eTT e\¢ n+<äs¡÷\_∆ì bı+<äT‘·THêïs¡T.

@ Ç<ä›s¡T e´≈£îÔ\T πø Ø‹˝À |ü⁄≥ºs¡T. yê] eè‘·TÔ\Ø‘ê´ yê]˝ÀnH˚ø£ ‘˚&Ü\T e´ø£ÔeT>∑TqT. nH˚ø£yÓTÆq edüTÔe⁄\T ‘·j·÷s¡e⁄‘êsTT.‘·q eè‹ÔØ‘ê´, ‘·q HÓ’|ü⁄D´eTT Ø‘ê´ Ä edüTÔe⁄ ‘·j·÷Ø˝À ‘·qHÓ’|ü⁄D´eTT ãj·T≥|ü&ÉTqT.

ù|¢À jÓTTø£ÿ n_ÛÁbÕj·TeTT qqTdü]+∫ ªdüe÷»eTTq≈£î Hê\T>∑TeT+∫\ø£åD≤\T ø£\e⁄. n+<äT˝À Hê\Ze \ø£åDeTT eT]j·TT n‘·´+‘·

255

eTTKýÓTÆq~ á Hê´j·Teédüú. eTq düe÷»+˝À Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ‘·eT|üqT\T ‘êeTT #˚düTø√yê*. me] dü«uÛ≤eØ‘ê´ yês¡T ‘·eT ‘·eT|üqT\T #˚düT≈£îqï|ü&ÉT düe÷»eTT n_eè~∆j·T>∑TqT.

Hê´j·TeTq>± mes¡T |üqT\T yês¡T #˚düTø√e&É+, Ç‘·s¡ |üqT\˝ÀCÀø£ + #düTø√ø£b˛e&É+. dü+s¡ø£å≈£î&ç>±, yê´bÕs¡y‘·Ô>±, ø£fi≤ø±s¡T&ÉT>±,Ç‘·s¡ düVü‰j·T ñ|üÁøÏj·T\≈£î ìj·T$T‘·T˝…’qyês¡T. me]øÏyês¡T ‘·eT‘·eT ø£s¡Ôyê´\qT HÓs¡y˚s¡TÃ≥ Hê´j·Tã<ä∆eT>∑TqT. n|ü&ÉT düe÷»+Hê´j·T düe÷»+>± >∑T]Ô+|üã&ÉT‘·T+~. ÇÏº Hê´j·Tdüe÷»eTT˝À nìï‘·s¡>∑‹ Á|ü»\T ˇø£]H=ø£s¡T dü+ã+<Ûäu≤+<Ûäyê´\T >∑s¡|ü⁄≥ e\q,ÇÏº düe÷»+˝À M]øÏ Vü‰ì »s¡T>∑T≥≈£î neø±XeTT ‘·≈£îÿe>± ñ+&ÉTqT.

@ $<ÛäeTT>± nsTT‘˚ düe÷»Hê´j·TeTT ñ+≥Tqï<√, n<˚$<ÛäeTT>± e´øÏÔ Hê´j·TeTT ≈£L&Ü ñ+≥Tqï~. ˇø£ e´øÏÔ ‘·q ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT düÁø£eT+>± ìs¡«]Ô+#·e˝…qT. n‘·qT düÁø£eT+>± m|ü&ÉT‘·q ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT ìs¡«Væ≤+#· >∑\&ÉT? ¬s+&ÉT n+XÊ\T >∑Ts¡TÔô|≥Tºø√yê*.ˇø£Ï ø±s¡DeTT. ¬s+&ÉT Ä#·s¡D. ‘·q ø£s¡ÔeéTT˝Àì u≤<Ûä´‘·\Tìs¡«Væ≤+#·TfÒ Á|ü<Ûëq ø±s¡DeTT. Ä u≤<Ûä´‘· HÓs¡y˚s¡TÃ≥˝À ‘êqT#·÷|üe\dæq Ä#·s¡D XÊØs¡ø£, e÷qdæø£eTT>± á ¬s+&ÉT n+XÊ\≈£îÁ|ü‹ ø£ÿs¡T dæ<ä∆|ü&Ü*. Ä $<ÛäeTT>± n+<äs¡T •ø£åD bı+<ë*. eTq˝Àø√]ø£\qT nD∫ô|Ïº ñ+#ê*. XÊØs¡ø£ düTKeTTô|’ ìj·T+Á‘·D ø£*–ñ+&Ü*. n|ü&˚ X¯Øs¡eTT düVü≤ø£]düTÔ+~. Á|ü‹e´øÏÔ ‘·q XÊj·TX¯≈£î Ô˝≤‘·q ø£s¡Ôe´ø£s¡à\ Ä#·s¡D $wüj·TeTT˝À ø£èwæ#˚j·÷*. n|ü&ÉT ‘êqTXÊdæ+#·>∑\&ÉT. n≥T¢ ø±ì#√ ‘êqT XÊdæ+|üã&É&ÉT.

ìC≤ìøÏ, Hê´j·TeTqTq~ uÛÖ‹ø£eTT>± e´ø£ÔeTT #˚ùd~ ø±<äT,n~ Ä+‘·s¡+–ø£yÓTÆq~. nq>± ˇø£ e´øÏÔjÓTTø£ÿ düeTÁ>∑ dü«s¡÷|üy˚T

256

Hê´j·TeTT. ˇø£ Hê´j·TyÓTÆq e´øÏÔ ‘·q |üqT\T‘êqT #˚düT≈£î+≤&ÉT,Ç‘·s¡T\ CÀø£éTTq≈£î neø±X¯$Te«&ÉT. Hê´j·÷ìøÏ ø£≥Tºã&çq e´øÏÔÁø£eT•ø£åD‘√ ‘·q >∑èVü≤eTTqT ‘êqT #·ø£ÿu…≥Tºø=qTqT. Á‹ø£s¡D X¯ó~∆>±nq>± eTqkÕ, yê#ê, ø£s¡àD≤ ‘·q |üqT\T #·ø£ÿ>± ìs¡«Væ≤+#·T≈£î+≤&ÉT.

ˇø£e´øÏÔ Hê´j·Tã<ä∆yÓTÆq J$‘êìøÏ n\yê≥T |ü&çHê&Éì >∑T]Ô+∫qs√Eq n‘·ì˝À mH√ï dü<äTZD≤\T e´ø£ÔeTe⁄‘êsTT. n‘·qT ‘·q|üqT\T‘êqT #˚düT≈£î+≥÷, Ç‘·s¡T\≈£î kÕj·T|ü&É‘ê&ÉT. Ç‘·qT C≤„qe+‘·T&ÉT,q\T>∑T]ø° ‘·–qØ‹˝À dü\Vü‰\ q+~+∫ kÕj·T|ü&É‘ê&ÉT. Ç+<äT≈£î$s¡T<ä∆eTT>± nC≤„qeTT‘√, u≤<Ûä´‘ê s¡Væ≤‘·+>± eéVü≤]+∫q≥¢sTT‘˚nÏº ø±sê´\ e\¢ düeTdü´\T ‘·˝…‘·TÔqT. ‘êqT düe÷C≤ìøÏ |òüTÀs¡yÓT Æq‘·|æŒ<ë\‘√ rÁeyÓTÆq nHê´j·T+ #˚dæqyê&É>∑TqT.

Hê´j·T|üs¡yÓTÆq yêÏøÏ ¬s+&ÉT dæ<ë∆+‘ê\T e]Ô+#·TqT. yÓTT<ä≥,Hê´j·÷ìøÏ ã<äT∆˝…’qyês¡T ùd«#·Ã¤‘√ eéVü≤]+#·e˝…qT. ¬s+&ÉT,ndüe÷q‘·\T @yÓTÆHê ñqï|üŒÏø°, yêÏe\¢ n+<ä]ø° ≤uÛÑ+ ø£*π>˝≤,n+<ä]ø° n+<äTu≤≥T˝À ñ+&˚ ˝≤>∑Tq ìπs›•+|üã&Ée˝…qT. ádü÷Á‘·eTT eT]j·TT q\T>∑T]ø° #˚dæq ùde\≈£î Á|ü‹|òü\eTT, Hê´j·TeTTn+<ä]ø° e]Ô+#·TqT. nq>± <˚XÊ\≈£î, sêÅcÕº\≈£î, yê´bÕs¡ dü+düú\≈£î,eT‘· kÕ+Á|ü<ëj·÷\≈£î, eT]j·TT nH˚ø£ dü+πøåeT dü+düú\≈£î e]Ô+#·TqT.

á Hê´j·TeTT me]øÏ e]Ô+#·TqT? Çã“+~ø£s¡ düìïy˚XÊ\˝ÀÇs¡TesêZ\ eT<Ûä´ düjÓ÷<Ûä´≈£î $y˚ø£e+‘·T\T #˚düT≈£îH˚ Á|üÁøÏj·T áHê´j·TeTT. HÓ’‹ø£ |üs¡yÓTÆq dü÷Á‘ê\≈£î ˝Àã&ç, ˇø£] y˚T\T ø=s¡≈£îˇø£s¡T @sêŒ≥T #˚düT≈£îqï ˇ&É+ã&çø£ á Hê´j·TyÓTÆq Á|üÁøÏj·T.

uÛÖ‹ø£+>± Hê´j·TeTTqT e´ø£ÔeTT #j·TT≥ø£+f…, eTq Á|ües¡Ôq\˝À,Ä˝À#·q\˝À, eTq eéVü‰sê\˝À, dü<ë“¤eq\qT, düVü≤ø±s¡eTT\qT

257

n+~dü÷Ô Hê´j·TeTTqT Ä#·]+#·e˝…qT. eTq˝À |ü$Á‘·‘· ñ+&Ée˝…qT.eTq˝À Hê´j·TeTT ñ+&Ée˝…qT. n|ü&É|ü&ÉT Çs¡TesêZ\ eT<Ûä´ b˛°@s¡Œ&çq|üŒÏø° Çs¡Te⁄s¡÷ u≤>∑T|ü&É‘ês¡T.

C≤Hé sê˝Ÿ‡ n_ÛÁbÕj·÷qïqTdü]+∫, ùd«#·Ã¤‘√ eéVü≤]+#˚e´≈£îÔ\T, ˇø£]MT<ä ˇø£s¡T ô|‘·Ôq+ #Ó˝≤sTT+#·≈£î+&Ü, ø£\sTTø£‘√ˇø£ ø±s¡´Áø£e÷ìï ìs¡«Væ≤+#·Tø=qT#·÷, Áø£eT•ø£åDqT bÕÏdü÷Ô, n+<äTÇ$T&çj·TTqï Hê´j·T dü÷Á‘ê\qT nqTdü]dü÷Ô ˇø£]ø=ø£s¡T ø£wüºdüTU≤\qT, ˝≤uÛÑqcÕº\qT |ü+#·Tø=qT≥qT ˇø£ eT+∫ ø±s¡éTT ˝Ò<ëdüÁø£eTyÓTÆq ø±s¡éTT>± $e]+#ÓqT.

@~ Hê´j·TyÓTÆq~? @~ Áø£eTyÓTÆq~? Ä#·s¡D˝À ñqï ˇø£ø±s¡éTT e\¢>±˙, eédüú e\¢ >±˙ mes¡÷ Çã“+~ |ü&Éq+‘·es¡≈£L,n~ Hê´j·TyÓTÆq~ >±H˚ uÛ≤$+#·e˝…qT. ø£ es¡ZeTTyês¡T \_›bı+~,eTs=ø£ es¡ZeTTyês¡T qwüºeTT bı+~q n~ Hê´j·TeTì|æ+#·Tø√<äT.n+<äs¡÷ Hê´j·TeTTH˚ Ä•kÕÔs¡T. ‘·q≈£î Hê´j·TeTT>± uÛ≤$+#·q<ëììÇ‘·s¡T\T ≈£L&Ü n<˚ $<ÛäeTT>± uÛ≤$+#·e˝…qì Ä•kÕÔs¡T. ø=ìïdü÷Á‘ê\ Ä<Ûës¡eTTô|’ #˚düTø=ìq ˇ|üŒ+<ë\sTT‘˚, Ä dü÷Á‘ê\qqTdü]+∫ @ø°uÛ≤eeTT ≈£î<äTs¡TqT. ¬s+&ÉT esêZ\ eT<Ûä´ kÕeTs¡dü´‘·\‘√, dü+‘·è|æÔ‘√ #˚düT≈£îqï ˇ&É+ã&çø£qT ‘·T, #·, ‘·|üŒø£ Ä#·]+∫q≥¢sTTq n~ Hê´j·TyÓTÆq eéVü‰s¡+>± uÛ≤$+#·e#·TÃ.

ˇø£]H=ø£s¡T @ø±_ÛÁbÕj·T+>± Á|ü‹bÕ~+#·T≈£îqï &É+ã&çø£qT,mÏº ˇ‹Ô&ÉT\≈£î ˝ÀqTø±≈£î+&Ü Ä#·]+#·≥y˚T Hê´j·TeTTq≈£î ã<äT∆˝…’q≥T¢. ˇø£ ˇ&É+ã&çø£ á $<ÛäyÓTÆq n+^ø±s¡+‘√ Ä#·s¡D jÓ÷>∑ýÓTÆq|ü&ÉT, n+<ä]ø√dü+, n+<ä]ø° nqTyÓ’q kÕe÷õø£ Hê´j·TeTTqT

258

Ä#·]+#·T≥ m+<äT≈£î M\T|ü&É<äT. eTqeTT n+^ø£]+#˚ dü÷Á‘ê\Tn+<ä]ø° Ä#·s¡DjÓ÷>∑ eTT>± ñ+&Ü*. nÏº Hê´j·T eédüú ã\|ü&ÉTqT.

Ç<ä›] eT<Ûä´q ≈£î~]q ˇ|üŒ+<äeTT Á|üø±s¡eTT q&ÉT#·T≈£î+≥÷Ä rsêàHê\≈£î ø£≥Tºã&ç ñ+&Ée˝…qT. á H˚|ü<∏äéTT˝À me]øÏ yês¡Tø£s¡Ôe´ã<äT∆˝…’ ‘·eT≈£î dü+Áø£$T+∫q ìj·Te÷\qT, Vü≤≈£îÿ\qT bÕÏdü÷Ô\_∆bı+<äe#·TÃqT. ø£ &É+ã&çø£ <äècÕº´ Vü≤≈£îÿ\qT, ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qTÄ#·]+∫ \_∆bı+<ä&ÉeTTqT Çs¡TesêZ\ eT<Ûä´ kÕeTs¡dü´ |üPs¡«ø£eTT>±kÕ–q Hê´j·T Á|üÁøÏj·T nqe#·TÃ.

Çs¡TesêZ\ eT<Ûä´q »]–q ˇ&É+ã&çø£qT neT\T #˚ùd≥|ü&ÉTÄ ˇ&É+ã&çø£ j·T+<äT uÛÑøÏÔÁ|ü|ü‘·TÔ\T eT]j·TT nqTÁ>∑Vü≤ uÛ≤eeTT ñ+&Ü*. Çø£ÿ&É Ä#·]+#·e\dæq dü÷Á‘ê\T $es¡eTT>± ‘Ó\T|üã&çq$.ˇø=ÿø£ÿkÕ] Hê´j·T ã<äT∆˝…’ ø=ìïÏì ‘ê´>∑uÛ≤e+‘√ eéVü≤]+#·e\dæñ+≥T+~. &É+ã&çø£≈£î ø£≥Tºã&çqyês¡T Çs¡TesêZ\≈£î ÁX‚jÓ÷<ëj·Tø£eTT>± Ä˝À∫+#ê*, Ä#·]+#ê*. á $<ÛäyÓTÆq Á|ües¡Ôq≈£î HÓ’‹ø£‘·m+‘·>±H√ ‘√&ÉŒ&ÉTqT. Çø£ÿ&É HÓ’‹ø£‘·, eT+∫‘·qeTT, n+‘·sê‘·àÁ|üuÀ<ÛäeTT nH˚ $wüj·÷\ CÀ*øÏ yÓfi¯fl≈£î+&Ü, e⁄ @ $<Ûä+>± Ç‘·s¡T\qT+&ç Hê´j·TeTTqT Ä•kÕÔy√, n<˚$<Ûä+>± e⁄ ≈£L&Ü Ç‘·s¡T\ |ü≥¢u≤<Ûä´‘· eVæ≤+∫ e]Ô+∫q≥¢sTTq n~ Vü≤s¡¸˙j·TeTT.

Hê´j·TeTT mø£ÿ&É ñ+fÒ nø£ÿ&É n_Ûeè~∆kÕ>∑TqT. Hê´j·TeTTmø£ÿ&É ñ+fÒ nø£ÿ&É n+<äs¡÷ \_∆ìbı+<Ó<äs¡T. Hê´j·TeTT mø£ÿ&Éñ+fÒ nø£ÿ&É düe÷»ÁX‚j·TdüT‡ »s¡T>∑TqT. Hê´j·TeTT mø£ÿ&É ñ+fÒnø£ÿ&É HÓ’|ü⁄DéTT e´ø£ÔeT>∑TqT.

Hê´j·T dü÷Á‘ê\T Ä#·s¡DjÓ÷>∑ýÓTÆq|ü⁄&ÉT yêÏì ñ\¢+|òæT+#˚nedüs¡eTT n+‘·>± ñ+&É<äT. á Hê´j·T dü÷Á‘ê\T n+<ä]ø° ÄyÓ÷<ä

259

jÓ÷>∑ýÓTÆ, n+<ä]#˚‘· Ä#·]+|ü#˚j·TT ~X¯˝À n~Ûø±s¡ j·T+Á‘ê+>∑eTT#·s¡´\T rdüTø=qe˝…qT. e÷qe HÓ’»eTTqT |ü⁄s¡düÿ]+#·T≈£îì ádü÷Á‘ê\qT ‘·j·÷s¡T #˚j·Te˝…qT. n|ü&˚ Á|ü»\qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îìHê´j·÷ìøÏ u≤≥\T y˚j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

Hê´j·Tã<ä∆yÓTÆq J$‘êìøÏ n+<äs¡÷ düTeTTK+>± ñ+≤s¡T. áø±s¡D+#˚ dü+|òüTJeqeTT˝À, ‘·eT≈£î dü+ã+<ÛäeTTqï+‘·es¡≈£î nìïesêZ\yê]øÏ Hê´j·Tã<ä∆yÓTÆq J$‘·+ nedüs¡eTT. dü+|òüT+˝À mH√ï esêZ\Tñ+≤sTT. es¡ZeTTq≈£î es¡ZeTTq≈£î HÓ’‹ø£ uÒ<Ûë\T ñ+≥T+≤sTT. ø±˙kÕe÷õø£ Hê´j·TeTTqT n+<äs¡÷ ø√s¡T≈£î+≥T+≤s¡T.

dü+|òüTJeqeTTq≈£î Hê´j·Teédüú ‘·\e÷ìø£eTT. Á|ü»\ ÁX‚j·TdüT‡πøá Hê´j·Teédüú ñqï~. Hê´j·T eédüú e\¢ ø£*π> \_∆ì |ü⁄s¡düÿ]+#·Tø=ìj˚T dü+|òüTeTT˝À Á|ü‹#·s¡´ Hê´j·T|üs¡eTT>± #˚j·TT≥≈£î eTT+<ä+»y˚j·TT#·Tqï~. á $<ÛäyÓTÆq #·s¡´\e\¢ dü+|òüT+˝À nìï esêZ\yês¡TdüTKdü+‘√wüeTT\‘√ JeqeTT >∑&ÉT|ü⁄‘ês¡ì qeTàø£eTT. á Hê´j·Teédüú˝Àì dü÷Á‘ê\ Ä#·s¡D Á|ü»\jÓTTø£ÿ dæú‹>∑‘·T\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&çñ+≥Tqï~. Á|üuÛÑT‘·« j·T+Á‘ê+>∑+ ‘·q |ü]o\Hê <äèwæ‘√ n+<ä]˙ìj·T+Á‹+#·>∑\T>∑T‘·Tqï<ë ˝Ò<ë nqï n+X¯eTT ≈£L&Ü Çø£ÿ&É>∑eTì+#ê*. Á|ü»\T Á|üuÛÑT‘·«eTTq≈£î düVü≤ø£]+#ê*. Á|ü»\T ˇø£]ø=ø£s¡T kÕj·T|ü&Ü*. Ç˝≤ e÷qe‘ê $\Te\qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì,dü+|òüT+˝À ˙‹ ìj·Te÷\qT ‘êeTT Ä#·]dü÷Ô, Ç‘·s¡T\T ≈£L&ÜÄ#·]+#≥≥T¢ düVü≤ø£]+#·&É+ düe÷»ÁX‚j·TdüT‡≈£î ‘√&ÜŒ≥T q+~+#ê*.e÷qe‘·«+‘√q÷, $T‘·eTT>±q÷ eéVü≤]+#·T≥˝À Hê´j·T eédüúeTq≈£î m+‘√ düVü‰j·Tø±]>± ñ+&ÉTqT.

Á|üø£è‹ eTq≈£î bı<äT|ü⁄>± mH√ï eqs¡T\qT n+~+#·T#·Tqï~.e÷qe⁄&ÉT ‘·q ø£fi¯‘√qT, ø£wüºeTT‘√, ÁX¯eT‘√ eT]+‘· m≈£îÿe

260

yÓ÷‘ê<äT˝À MÏì Á>∑Væ≤+#·T#·THêï&ÉT. á H˚|ü<∏ä´eTT˝ÀH˚ eTqdü+|òüTJeq+˝À ÄdüTÔ\ Á|ükÕÔeq ø£\T>∑T‘·Tqï~. eTq≈£î dü+Áø£$T+∫qÄdüTÔ\qT eTq+ Hê´j·Tã<ä∆eTT>± nqTuÛÑ$+#ê*. eTq ÄdüTÔ\qTHê´j·Tã<ä∆eTT>± |ü+#·T≥˝Àq÷, nqTuÛÑ$+#·T≥ ˝Àq÷ eTq+<ä]ø°HÓ’‹ø£ u≤<Ûä´‘· ø£\<äT.

e÷qe⁄&ÉT dü+|òüT˙‹ì bÕÏ+#ê*. dü+|òüT˙‹ì bÕÏ+∫qs√Eq n+‘ê düe´+>± kÕ>∑T‘·T+~. nìï ˙‹XÊÅkÕÔ\ jÓTTø£ÿ|üs¡e÷e~Û dü+|òüT ÁX‚j·Tùd‡. dü+|òüTÁX‚j·TdüT‡ <äècÕº´, dü+|òüT+˝ÀeT>∑yê]ø£+≥÷ Á|ü‘˚´ø£ n~Ûø±sê\qT πø≤sTT+#ês¡T. Ç<˚ $<Ûä+>±dü+|òüT+˝À Åd”Ô\≈£î ≈£L&Ü ø=ìï Á|ü‘˚´ø£ n~Ûø±sê\T πø≤sTT+#·&É+»]–+~. Ç<˚ H˚|ü<∏ä´eTT˝À e÷qe⁄ì HÓ’»eTTØ‘ê´, eTq ÄdüTÔ\|ü+|üø£+ $wüj·T+˝À ø=ìï ìj·Te÷\T bÕÏ+#·&É+ »]–+~. kÕ«s¡ú∫+‘·q ˝Ò≈£î+&Ü, |üø£åbÕ‘· s¡Væ≤‘·eTT>± ≈£î~]Ãq á dü÷Á‘ê\e\¢e÷qe⁄&ÉT m+‘√ \_›ì bı+<äT#·THêï&ÉT.

e÷qe⁄ì ÄdæÔ @$TÏ? e÷qe⁄ì ÄdæÔ @<äsTT‘˚ Hê´j·Tã<ä∆eTT>± dü+Áø£$T+∫+<√, n<˚ e÷qe⁄ì ÄdæÔ. <ëìì ‘êqT e÷Á‘·y˚T$ìjÓ÷–+#·T ø√yê*. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ ≈£L&Ü eTq dü+Á|ü<ëj·÷\qTnqTdü]+∫, #·≥ºeTT, XÊdüHê\ qqTdü]+∫ eT]j·TT ÁbÕ<Ûëq´‘ê|üPs¡«ø£+>±q÷ ÄdüTÔ\ $wüj·÷\qT ‘Ó\TdüTø=qT≥ eT+∫~. á ÄdüTÔ\$wüj·T+˝À kÕ<Ûës¡DeTT>± e÷s¡TŒ\≈£î neø±X¯eTT ñ+&É<äT. e÷qeÁX‚j·TdüT‡ <äècÕº´H˚ á ÄdüTÔ\ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√yê*. á ~X¯>±Hê´j·Tdü÷Á‘ê\T s¡÷bı+<äe˝…qT.

kÕe÷q´+>± ÄdüTÔ\≈£î dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\˙ï Hê>∑]ø£düe÷»+≈£î ˝Àã&ç ñ+&ÉTqT. nq>± dü+|òüTJeHêìøÏ uÛÑ+>∑eTT

261

ø£\T>∑≈£î+&Ü, kÕ+|òæTø£ Hê´j·÷ìøÏ ø=~› e÷s¡TŒ\‘√ á ÄdæÔ ‘·>±<ë\T|ü]wüÿ]+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Çø£ÿ&É nqTdü]+#˚ ìj·Te÷\˙ï #·≥º+<ë«sê, XÊdüq+ <ë«sê s¡÷bı+~+∫q ìj·Te÷qTkÕs¡yT »s¡T>∑T‘·T+~.nsTT‘˚ $$<Ûä ÁbÕ+‘ê\≈£î, $$<Ûä yê‘êes¡D≤\≈£î, $$<Ûä |ü<ä∆‘·T\≈£î,$$<Ûä eT‘ê\≈£î dü+<äsê“¤qTkÕs¡eTT>± nq>± »HêuÛ≤, yê´bÕs¡,eT]j·TT Ç‘·s¡ |ü]dæú‘·T\ Ø‘ê´ Á|üuÛÑT‘·«eTT dü÷∫+∫q dü÷Á‘ê\TsêC≤´+>∑ ã<ä∆eTT>± #√≥T#˚düT≈£îqï$.

Hê´j·÷ìøÏ |üsê´j·T|ü<äeTT XÊdüqeTT. ø±˙ ø=ìï dü+<äsê“¤\˝ÀHê´j·TeTT XÊdüqeTTø£+fÒ ñ‘·ÔeT+>±q÷, _Ûqï+>±q÷ ñ+&ÉTqT.kÕ<Ûës¡D+>± Hê´j·TeTT XÊdüHêìøÏ, XÊdüqeTT <ë«sê Hê´j·÷ìøÏnqTdü+<ÛëqyÓTÆ ñ+≥T+~. á H˚|ü<∏ä´+˝À eTq+ ˇø£ $wüj·TeTTÁ>∑Væ≤+#ê*. á XÊdüqeTT nqTq~ ÁøÏ+~ ø√s¡Tº\ø√ ô|’ø√s¡Tº\ø√ ø=+‘·‘ês¡‘·eT´eTT ñ+≥T+~. á ø±s¡DeTT#˚ ÁøÏ+~ ø√s¡Tº\˝À XÊdüqeTTqqTdü]+∫ yÓ\Te&çq Hê´j·TeTTqT eTqeTT ø±<äì ô|’ø√s¡Tº\≈£îHê´j·T+ ø√dü+ ÄÁX¯sTTkÕÔeTT.

&Ó˝Ÿ Vü≤Öwæj·÷ eTVü‰X¯j·TT&ÉT Ç≥T¢ dü÷∫+#ÓqT. Hê´j·TeTqï~¬s+&ÉT $<Ûë\T>± Á>∑Væ≤+#·e#·Ãì, n$ XÊdüq ã<ä∆eTT >±q÷, HÓ’‹ø£ã<ä∆eTT>±q÷ nì $e]+#ÓqT. HÓ’‹ø£ $\Te\≈£î m+‘√ ÁbÕ<Ûëq´‘·Çe«ã&ÓqT. dü<äTZD≤\T eT]j·TT HÓ’‹ø£ JeHêìøÏ Hê´j·TXÊgeTT$X¯«»˙j·TeTT>± ÄyÓ÷<äeTTqT ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~. Hê´j·T|üs¡+>± ádü<äTZD≤\T eT]j·TT HÓ’‹ø£ $\Te\ b˛wüD e÷qe⁄ì jÓTTø£ÿ Vü≤≈£îÿ\TeT]j·TT u≤<Ûä´‘·\T>± >∑T]Ô+#·&ÉyÓTÆq~. XÊdüq+‘√ ≈£L&çq Hê´j·T+¬s+&ÉT $<Ûë\T>± $uÛÑõ+|üã&ÓqT. ø£Ï |ü+∫ô|≥Tº $<Ûëq+, ¬s+&ÉTÁ|ü‹|òü\eTTì#·TÃ $<Ûëq+. Á|ü‹|òü\eTTì#·TÃ $<Ûëq+˝À eT] ¬s+&ÉT

263

26. $\Te\T

e÷qe⁄&ÉT düTK+>± J$+#ê\qT≈£î+≤&ÉT. düTU≤\ ø√dü+‘ê|üÁ‘·j·T|ü&É‘ê&ÉT. düTK+>± J$+#·&Éy˚T ‘·q ø£s¡Ôe´eTqT≈£î+≤&ÉT.düTU≤\ ø√düy˚T Áã‘·T≈£î‘ê&ÉT. á düTKeTj·T J$‘·eT+<˚ ‘·q$\TeqT Á>∑Væ≤+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔHêï&ÉT. á düTU≤\≈£î ø£ Vü≤<äT›|ü<äT› ˝Ò≈£î+&Ü ñ+≥Tqï~. ˇø£kÕ] Ä˝À∫ùdÔ á düTU≤\T ‘·q≈£îeT+∫ ø£+f… #Ó&ÉTH˚ m≈£îÿe>± ø£*–düTÔ+<äì Á>∑Væ≤+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.$y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ á düTU≤\qT düMTøÏå+∫q|ü⁄&ÉT ndü˝…’q $\e\Tãj·T≥|ü&ÉT‘·Tqï$.

eTq≈£î q∫Ãq, yÓT∫Ãq nqTuÛÑyê\qT $X‚¢wæ+∫q|ü⁄&ÉT ÄnqTuÛÑyê\ qT+&ç ø=ìï $\Te\T ãj·T≥|ü&ÉTqT. á nqTuÛÑeeTTeTq≈£î $T–*Ãq Äq+<äeTT, Ä $\Te\≈£î dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\qT‘Ó\T|ü⁄qT. Ç≥Te+Ï Ä#·s¡D |üPs¡«ø£yÓTÆq $esê\qT+&ç $\Te\nedüs¡eTT ãj·T≥ |ü&ÉT‘·T+~. eTq ø£sêà#·s¡DeTTqT $X‚¢wæ+∫q≥¢sTT‘˚, ø£s¡à˝À Ç$T&ç e⁄qï edüTÔe⁄ qT+&ç πøåeTø£s¡yÓTÆq eT]j·TT$y˚ø£e+‘·yÓTÆq $\Te\T ãj·T≥|ü&É‘·$.

á dæ<ë∆+‘·eTTqT $e]+#·e˝…qqï ¬s+&ÉT dæú‘·T\ eT<Ûä´ ‘˚&ÜqTÁ>∑Væ≤+#·e˝…qT. ñ<ë: ø√]ø£, ø√s¡<ä–q~. nqTuÛ Ñ$+∫q~,nqTuÛÑ$+#·<ä>∑Z~. »]–q <ëìì ‘Ó\TdüTø√e&É+ e\¢ yêdüÔeeTTãj·T≥|ü&ÉT‘·T+~.

ˇø£ edüTÔe⁄ eTq≈£î düTKeTTìdüTÔ+~. m+‘·Ï düTKeTTqTeTqeTT Ä edüTÔe⁄ qT+&ç sêã≥ºe#·TÃqT? á $wüj·TeTT eTq≈£î‘˚\<äT. eTqeTT düTKeTT ø√s¡T‘·THêïeTT. eTqeTT nqTuÛÑ$+#˚

264

düTKeTT eTq≈£î eT+∫ì ø£*–+#·T#·Tqï<ë ˝Òø£ ø°&ÉTqT ø£*–+#·T#·Tqï<ë? á nqTuÛÑeeTT˝À $\Te\T <ë– ñqïyê? eTqeTT ánqTuÛÑeeTTqT eT]Ãb˛e#êÃ? >∑Ts¡TÔô|≥Tºø√e#êÃ?

ø±ãÏº eTq+ Ä•+#˚ düTKeTTqT bı+<äe˝…qqï |ü]dæú‘·T\qT$X‚¢wæ+#·T ø√yê*, ø=ìï |ü]$T‘·T\qT #·Tø√yê*. n|ü&˚ eTqeTTbı+<ä<ä–q düTU≤ìøÏ kÕ«>∑‘·+ |ü\Tø£e#·TÃ. Çø£ÿ&É eTq+ Ä•+∫qdüTU≤ìï ãj·TÏøÏ e´ø£ÔeTT #˚j·÷*. n|ü&˚ uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À Ä•+#˚|òü*‘·eTT eTq≈£î ø£fi¯fl≈£î ø£q|ü&ÉT‘·T+~. n|ü&˚ eTq Ä˝À#·q\≈£îyêdüÔe s¡÷|üeTTqT Çe«>∑\eTT. á ø±s¡´eTT˝À ˝Ò<ë nqTuÛÑe+˝Àrs¡TŒ, düeTà‹ eT]j·TT n+#·Hê\T Ç$T&ç ñHêïsTT. ÇÏº ø±s¡´eTTq≈£î$\Te dü+Áø£$T+#·TqT.

ˇø£ Ä˝À#·q, ø£ ø±sê´#·s¡D Á|üÁøÏj·TqT s¡÷bı+~düTÔ+~. áÁ|üÁøÏj·T≈£î XÊgkÕ+πø‹ø£eTT>± düeTs¡ú‘· \_ÛdüTÔ+~. á ø±s¡DeTT#˚‘·H˚ Á|ü‹#·s¡´qT XÊgkÕ+πø‹ø£ Ø‹˝À $X‚¢wæ+#·&É+ nedüs¡+.

eTq≈£î edüTÔe⁄\ô|’ yÓ+≥H˚ n_Ûs¡T∫ @s¡Œ&ÉT‘·T+~. Ä n_Ûs¡T∫eTq˝À ìs¡+‘·s¡+ e´ø£ÔeTe⁄‘·T+~. á n_Ûs¡T∫ ø±s¡D+ $\Te\T.mÏº $\Te\T ‘Ó*$‘˚≥\T ø±e#·TÃ, HÓ’‹ø£ $\Te\T ø±e#·TÃ. eTq≈£în_Ûs¡T∫ ñqï n+XÊ\ô|’ eTq+ m≈£îÿe>± Ä˝À∫kÕÔeTT. Ä#·s¡D‘√≈£L&çq nqTuÛÑe+ e\¢ eTq≈£î n_Ûs¡T∫ @s¡Œ&ÉT‘·T+~. eTq≈£î n_Ûs¡T∫ø£\ n+XÊ\ nqTuÛÑeeTT‘√ bÕ≥T, $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ ø√]ø£\qT,ÇcÕº\qT ne>±Vü≤q #˚düTø=qe˝…qT.

ˇø£ e´øÏÔ ‘·q øÏwüºyÓTÆq ø√]ø£\qT, ‘êqT Ä•+#˚ düTU≤\qTe´ø£ÔeTT #˚kÕÔ&ÉT. ÇÏº ìs¡íj·÷\T n\yê≥T #=|üq, kÕ«s¡ú+‘√q÷,

265

nqTø√≈£î+&Üq÷, düŒ+~+∫ rdüT≈£îqï ìs¡ íj·÷\T. n˝≤ø±ø£nuÛ≤´düeTT‘√, ‘Ó*$‘˚≥\‘√, ñ‘·ÔeTyÓTÆq Ä<äsêÙ\qT n+~+#·TyêÏì, HÓ’‹ø£ |ü⁄s√_Ûeè~∆øÏ <√Vü≤<ä |ü&ÉTyêÏô|’ eT≈£îÿe ô|+#·Tø√yê*.

Ä+‘·s¡+–ø£ düe÷<ÛëHê\T eTq≈£î dü]|ü&Ü »yêãT\qT n+~+#·˝Òø£b˛e#·TÃ ø±˙, yêÏ dü$Twæº nqTuÛÑeeTT eTq≈£î <ë]#·÷|ü⁄‘·T+~.

ˇø£ e´øÏÔøÏ ø£ edüTÔe+fÒ #ê˝≤ Çwüº+. n~ Ä‘·ì Çwüº+. Ç+<äT˝À$uÛÒ~+#ê*‡q n+X¯eTT @MT˝Ò<äT. nsTT‘˚ uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À »]π>|ü]D≤e÷\ Ø‘ê´ Ä‘·ì ø√]ø£ô|’ #·s¡´ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~.Á|üdüTÔ‘·eTTqï |ü]dæú‘·T\˝À mes¡T @$T ø√s¡T≈£îHêï, Ä ø√]ø£\jÓTTø£ÿuÛÖ‹ø£ $\TeqT e÷Á‘·y˚T Á>∑Væ≤+#·>∑\+.

eTq≈£î nqTuÛÑyê\T Hs¡TŒ bÕsƒê\T mH√ï. eTq+ eTq ø√]ø£\‘√,düTU≤\‘√ nH˚ø£ Ø‘·T\˝À Á|üe]ÔdüTÔHêïeTT. Ç+<äT ø=ìï Á|ües¡Ôq\qTeTqeTT K+&ç+∫ rs¡T‘êeTT. Ä‘·à $eTs¡Ù‘√ eTq+ nqTuÛÑ$+∫qdüTU≤\T $\Te\‘√ ≈£L&çq ø£s¡à<ë«sê kÕ~Û+∫q<ë nì $#ê]+#·e˝…qT. á $X‚¢wüD yêdü Ôyêìï ãTTEe⁄ #˚düT Ô+~. edüT Ôe⁄qTdü~«ìjÓ÷>∑eTT #˚düT≈£îqï|ü&ÉT, Ä edüTÔe⁄ jÓTTø£ÿ $\TeqT eTqeTT>∑T]Ô+∫, Ä edüTÔe⁄qT eTqeTT m|ü&É÷ ø√s¡T≈£î+≤eTT.

e+X¯bÕs¡+|üs¡´eTT>± eTq+ ø=ìï $\Te\qT >∑T]Ô+∫>ös¡$kÕÔeTT. ø=ìï nqTuÛ Ñyê\T eTq≈£î j·÷<äè∫Ã ¤ø £eTT>±,nqTø√≈£î+&Ü m<äTs¡e⁄‘êsTT. nÏº nqTuÛÑyê\qT eTqeTT $X‚¢wæ+#·ÒeTT. ø£yfi $X‚¢wæ+∫Hê |üP]Ô düe÷#ês¡eTT n+<ä<äT. ‘ê‘êÿ*ø£yÓTÆq

eT]j·TT XÊX¯«‘·Á|ü‹|ü~q eTq≈£î nqTuÛÑyê\T m<äTs¡e⁄‘·÷ ñ+≤sTT.eTq HÓ’»eTT, Á|ües¡Ôq\ Ø‘ê´ eTqeTT á ‘ê‘êÿ*ø£yÓTÆqyêÏøÏ Ò<ëXÊX¯«‘·yÓTÆq Äq+<ë\qT ø√s¡T≈£î+≤eTT.

266

C≤Hé &É÷´y düŒwüºeTT>± Ç≥T¢ ‘Ó*ô|qT, ªª$\Te\≈£î dü+ã+~Û+∫qìs¡íj·÷\ düMTø£å≈£î |ü]dæú‘·T\T, nqTuÛÑyê\T nedüs¡eTT. eTqeTTÄ•+∫q |òü*‘ê\qT @ |ü]dæú‘·T\T eTq≈£î n+~+#·TH√ eTqeTTÁ>∑Væ≤+#ê*. nq>± ìj·T+Á‘·D‘√H nqT≈£îqï |òü*‘ê\qT kÕ~Û+#·e#·TÃ.eTqeTT mÏº nqTuÛÑ÷‹ì bı+~q|üŒÏø° n~ eTq e´øÏÔ>∑‘· Á|ües¡Ôqô|’qH˚ Ä<Ûës¡|ü&ÉTqT. <ëìøÏ kÕ+|òæTø£ ø±s¡D≤\T ≈£L&Ü ø=+‘·es¡≈£î‘√&Ée⁄‘êsTTμμ.

eTqeTT ø√s¡T≈£îqï<ëìì kÕ~Û+#˚ Áø£eT+˝À eTq+ m+‘·es¡≈£îeTT+<äT≈£î yÓfi¯fl<ä\#·T≈£îHêïeTT? ˇø£kÕ] |ü]dæú‘·T\qT n+#·Hêy˚düT≈£î+fÒ, eTq ø√]ø£ @$TÏ? eTqø√¬sÿ m+‘·es¡≈£î ø√s¡<ä–q~?eTq+ @$T kÕ~Û+#ê\qT ≈£î+≥THêïeTT. á ¬s+&çÏø° eT<Ûä e´‘ê´dü+m+‘·? á ¬s+&çÏø° eT<Ûä´ dü+ã+<ÛäeTT @$TÏ? á $esê\qTeTqeTT á <äX¯˝À $#ê]+∫ q|ü⁄&ÉT, eTqe÷#·]+#˚ ø£s¡àô|’ne>±Vü≤q ø£\T>∑T‘·T+~. Ä˝À#·q‘√ eTq≈£î dü]jÓÆTq ìs¡íj·T+rdüT≈£î+≤eTT.

eTq+ n+‘·s¡›èwæº‘√ eTq Á|ües¡ÔqqT ìj·T+Á‹+∫, Ä Á|ües¡Ôq<ë«sê \_Û+#˚ düTKeTTqT, nqTuÛÑeeTTqT ø£kÕ] $X‚¢wæ+#·Tø√yê*.nÏº $X‚¢wüD≈£î ns¡ú+, |üs¡e÷s¡ú+ ñ+≥T+~. nÏº nqTuÛÑeeTT eTq≈£î#˚<äT nqTuÛÑ÷‘·T\qT $T>∑\Ãe⁄. uÛÖ‹ø£ <äèwæº‘√ eTqeTT eTqÁ|ües¡Ôq‘√ Ä düTKeTTqT nqTuÛÑ$dü÷Ô ñ+≤eTT. Ä düTKeTT ø√dü+eT]+‘·>± ‘·|ækÕÔeTT. n+‘·s¡›èwæº‘√ ˇø£ edüTÔe⁄qT dü]jÓÆTq Ø‹˝ÀnqTuÛÑ$+∫ Äq+~kÕÔeTT. n<˚ edüTÔe⁄qT u≤Vü≤´<äèwæº‘√ nqTuÛÑ$+∫u≤<Ûä≈£î >∑T] ne⁄‘êeTT.

Çø£ÿ&É $\TeqT <˚ìøÏ ÄbÕ~+#ê*? dü+‘√wü|ü&çq <ëìø± Òø£u≤<Ûä|ü&çq <ëìø±? dü+‘√wü|ü&çq <ëìπø $\TeqT ÄbÕ~+#·&É+

267

»s¡T>∑T‘·T+~. edüTÔe⁄ jÓTTø£ÿ $\Te q\T>∑T]ø° m|ü&ÉT ‘Ó\TdüTÔ+~?Ä edüTÔe⁄e\¢ ø£*–q \_∆ì nqTuÛÑ$+∫q yê]øÏ Ä edüTÔe⁄ jÓTTø£ÿ$\Te ‘Ó\TdüTÔ+~. dü+‘·è|æÔøÏ dü]jÓÆTq $\Te ø£≥º˝ÒeTT. ø±˙ eTq+nqTuÛÑ$+#˚ dü+‘·è|æÔì $\Te>± e÷s¡TÃø√yê*. ìC≤ìøÏ $\Tenqï~ nìï edüTÔe⁄\≈£î m|ü&É÷ ñ+&˚<˚, nsTT‘˚ Ä edüTÔe⁄qTyê&Éø£+ $wüj·T+˝À ÀbÕ\T ø±s¡DeTT>± á $\TeqT Á>∑Væ≤+#·˝Òø£b˛‘·THêïeTT. ìC≤ìøÏ e÷qe⁄&çøÏ edüTÔe⁄\ $\Te\|ü≥¢ ø=+‘·ne>±Vü≤q ñqï|üŒÏø°, yêÏì ñ|üjÓ÷–+#˚ Á|üÁøÏj·Tq+<äT˝ÀbÕ\T+≥Tqï$.

ˇø£eTìwæ jÓTTø£ÿ $\Te n‘·ì n~Ûø±s¡eTTô|’ Ä<Ûës¡|ü&çj·TTqï~. ˇø£ eTìwæ jÓTTø£ÿ $\Te ‘·q≈£î‘êqT ìs¡ísTT+#·Tø√˝Ò&ÉT.n~ kÕÏ eTìwæ ìs¡ísTT+#·e\dæ ñ+≥T+~. ‘·q≈£î ‘êqT, ìs¡ísTT+#·T≈£îH˚≥≥¢sTT‘˚, ‘·q $\TeqT m+‘√ n~Ûø£eTT>± yÓ\¢ãT#·TÃ‘ê&ÉT.ø±˙ ìC≤ìøÏ eTìwæ $\Te n‘·ì düVü≤#·s¡T˝Ò ìs¡ísTTkÕÔs¡T.

Çø£ÿ&É ø£ eTìwæøÏ $\Te ø£≥º&É+ nqï~ Ä e´øÏÔ jÓTTø£ÿ >ös¡eeTsê´<ä\qT ãÏº eTqeTT Äsê~Û+#˚ e´øÏÔøÏ m≈£îÿe $\Te ø£&É‘êeTT.n˝≤π> |üsêuÛÑ$+#˚ e´øÏÔøÏ ‘·≈£îÿe $\Te ø£&É‘êeTT. $\Te jÓTTø£ÿôV≤#·TÃ‘·>∑TZ\T Ä e´øÏÔjÓTTø£ÿ e´øÏÔ‘·«eTTô|’ Ä<Ûës¡|ü&çj·TTqï~.

Á|ü»\ eT<Ûä´ yÓT*π> e´øÏÔjÓTTø£ÿ $\Te dü+|òüT+˝À n‘·ìôVA<ëqT ãÏº ìs¡ísTT+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. XÊdæ+#˚ n~Ûø±s¡T\T,Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑T\T á e´øÏÔjÓTTø£ÿ $\TeqT Á>∑Væ≤kÕÔs¡T.

ˇø£ eTìwæì eTqeTT m|ü&ÉT Ä<ä]kÕÔeTT, >ös¡$kÕÔeTT? eTqnedüsê\qT düeT≈£Ls¡TÃ≈£îH˚+<äT≈£î, eTq düeTdü´\ |ü]cÕÿsê\≈£î

268

eTqeTT kÕÏeTìwæ ôVA<ëqT ãÏº dü+Á|ü~kÕÔeTT. Ä e´øÏÔ ‘·qôVA<ë‘√ eTq nedüsê\qT rs¡TkÕÔ&Éì, eTq düeTdü´\qT|ü]wüÿ]kÕÔ&Éì eTq uÛ≤eq. Ä e´øÏÔ eTqeTT Ä•+∫q Ø‹˝ÀkÕj·T|ü&çq|ü&ÉT eTqeTT Ä e´øÏÔì bı>∑&É≥+ »s¡T>∑T‘·T+~. Ç‘·s¡T\qT+&ç kÕj·T+ Ä•+#·q+‘·es¡≈£L, ˇø£ e´øÏÔ @eTìwæ˙ bı>∑&É&ÉT.á H˚|ü<∏äéTT˝À düVü‰j·TeTT ø√s¡˝Ò<äì, bı+<ä˝Ò<äì ˇø£ e´øÏÔ |ü≥¢ìs¡¢ø£å´ yÓ’K]ì Á|ü<ä]Ù+#·T≥ Ä e´øÏÔì nee÷q|üs¡∫qfÒ¢ ne⁄‘·T+~.

ˇø£ e´øÏÔjÓTTø£ÿ $\Te y˚s¡T düeTs¡ú‘·y˚s¡T. düeTs¡ú‘· nqï~n‘·qT sêDÏ+#˚ s¡+>∑eTTô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+~. á düeTs¡ú‘· nqï~n‘·ì n_Ûs¡T∫ì ãÏº ñ+≥T+~.

|ü<ä∆‘·T\T nq>±H˚ Áø£eT•ø£åD‘√ ≈£L&çq düÁ‘·Œes¡Ôq. Á|ü‹ ø£ÿs¡T‘·q Á|ües¡Ôq‘√ ∫qï ∫qï eT+∫ n\yê≥¢‘√ ‘·q#·T≥÷º ñqï q\T>∑T]yÓT|üqT bı+<äe#·TÃ. ñqï‘· ÄX¯j·÷\T ø£\yês¡T ‘·eT Á|ües¡Ôq‘√n+<ä] düTKeTT, XÊ+‹, ◊X¯«s¡éTT ø√s¡T≈£î+≤s¡T. eTq+ eTqJ$‘·eTTqT düTKeTT>± ñ+&Ü \qT≈£î+≤eTT. á H˚|ü<∏äéTT˝Àe÷qe⁄&ÉT düTKeTTø√dü+ edüTÔe⁄\ yÓ+≥|ü&É‘ê&ÉT. e÷qe⁄&ÉT @edüTÔe⁄qT ˇø£kÕ] nqTuÛÑ$+∫ ‘·è|æÔ|ü&É&ÉT. n+<äTø£H˚ düTK+ø√dü+e÷qe⁄&ÉT edüTÔe⁄\qT ùdø£]+∫, yêÏì $ìjÓ÷–+∫ düTU≤ìïnqTuÛÑ$düTÔHêï&ÉT.

eTq˝Àì HÓ’‹ø£‘· ‹s¡>∑ã&çq|ü⁄&ÉT, eTq˝Àì #Ó&ÉT \ø£åD≤\TdüeTdæ, $\Te\qT >∑T]Ô+#·T≥ yÓTT<ä\Tô|&É‘êeTT. eTq˝À ø±s¡´X¯Ss¡T´˝…’qyês¡T ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À |ü]dæú‘·T\T nqT≈£L*+#·ø£ø±s√´qTàKT\e⁄‘ês¡T. nÏºyês¡T Ä˝À#·q\‘√ ‘·eT˝Àì |ü>∑qT#·˝≤¢s¡TÃ≈£î+≤s¡T. HÓ’‹ø£‘·≈£î |ü≥º+ ø£Ïºq e´≈£îÔ\T ‘·eT e´øÏ Ô‘·«+‘√Á|üj·T‘·ï|üPs¡«ø£+>± $»j·÷ìï kÕ~ÛkÕÔs¡T.

269

u≤ìdü‘·«eTT nqTq~ nD∫y˚j·Tã&çqyês¡T, ndüeTs¡Tú\T>±uÛ≤$+∫q yÓ’K] ø£\yês¡T. yês¡T Á|ü‹<ëìøÏ ˝Ò<äT nH˚ düe÷<Ûëq+#ÓãT‘ês¡T. á ˝Ò<äT nH˚ düe÷<Ûëq+‘√H˚ yês¡T m+‘√ Ä˝À∫kÕÔs¡T.yês¡T uÛÖ‹ø£ <äèwæºπø n\yê≥T |ü&É‘ês¡T. yê]˝À n+‘·s¡›èwæº À|ædüTÔ+~,nq>± n+‘·s¡+>∑eT+<äT |ü>∑‘√ s¡>∑T\T ‘·T+≤s¡T. ‘·qMT<ä ‘·qπøe´‹πsø£ <Û√s¡DÏì e´ø£ÔeTT #˚kÕÔ&ÉT. M]#˚‘· @ |üHÓ’Hê yÓTT<ä\Tô|Ïº+#ê\+fÒ u≤Vü≤´eTT>± M]ì ñ‘Ô» |üs¡#ê*. á $<ÛäeTT>± Ç‘·s¡T\ˇ‹Ôfi¯fl≈£î e÷Á‘·y˚T Ms¡T düŒ+~kÕÔs¡T.

u≤ìdü‘ê«ìøÏ $s¡T<ä∆+>± Á|üuÛÑTe⁄\ HÓ’»eTT ñ+≥T+~. Ms¡T#ê˝≤ ñ‘ê‡Vü≤+>± ñ+≤s¡T. ø£åD+˝À ìs¡íj·÷\T #˚kÕÔs¡T. Ms¡T ‘·eTÁ|ü‘· s¡Tú\‘√ nqTÁ>∑Vü≤uÛ≤e+‘√q÷, dü+‘√wüø£s¡+>±q÷ e´eVü≤]+‘·Ts¡T.

ndüeTs¡Tú\T eT]j·TT nD∫ y˚j·Tã&çqyês¡T ‘·eT dü+‘√cÕìïnHêdüøÏÔ>± Á|üø£Ï+‘·Ts¡T. yês¡T nHês√>∑´+‘√ u≤<Ûä|ü&ÉT‘·Tqï≥T¢,<˚ìMT<ä ñ‘ê‡Vü≤+ ˝Òq≥T¢ Á|üe]Ô+‘·Ts¡T. |ü>∑ãÏºqyês¡T dü‘ê´ìïÁ|üø£Ï+#·s¡T. M]˝À ˙‹ ìC≤sTTr\T ˝À|æ+#·TqT. M] HÓ’»eTTyÓ÷dü|üP]‘·eTT. M] eTqdüT‡ <=&ç¶<ës¡T\T, Á|üø£ÿ<ës¡T\T, s¡Vü≤dü´Á|ü<˚XÊ\qT yÓ<äT≈£î‘êsTT. ãj·TÏøÏ ‘·q uÛ≤yê\qT ndü\T @$<Ûä+>±q÷ e´ø£ÔeTT #˚j·T&ÉT. ìXÊ#·s¡ J$˝≤ ˇ+≥] J$‘êìïø√s¡T≈£î+≤&ÉT. ìX¯Ùã›eTTqT ø√s¡T≈£î+≤&ÉT. m+‘· ø±\yÓTÆHêìØøÏåkÕÔ&ÉT. Ç‘·ìøÏ C≤„|üø£X¯øÏÔ m≈£îÿy˚. ‘·qqT ‘êqT øÏ+#·|üs¡#·T≈£î+≤&ÉT. ‘·qqT ‘êqT ‘·≈£îÿe n+#·Hê y˚düT≈£î+≤&ÉT. Ç≥Te+Ïe´≈£î Ô\T ∫e]øÏ Á|üuÛ ÑTe⁄\ ø£+f… ‘Ó*$>∑\yê]>± ãTTEe⁄#˚düT≈£î+≤s¡T. |ü<äTHÓ’q #·eT‘êÿs¡eTT Áã‘·ø£&ÜìøÏ #ê˝≤ nedüs¡+.

eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ j·T+<äT e÷qdæø£ ˇ‹Ôfi¯ófl ø±qsêe⁄. yês¡TdüŒèVü≤˝À ˝Òø£b˛sTTHê düVü≤»+>±H˚ düŒ+~kÕÔs¡T. ø±˙ kÕe÷q´

270

e÷qe⁄\T ‹Ôfi¯fl≈£î rÁe+>± düŒ+~kÕÔs¡T. Áù|eT, ø√|üeTT, Äsê<Ûäq,ø£è‘·»„‘·, |ü>∑ yÓTT<ä˝…’q $wüj·÷\˝À ñÁ<˚ø£eTTqT Á|ü<ä]Ù+‘·Ts¡T.eTVü‰qTuÛ≤e⁄\˝À ìs¡düq nqTq~ n‘·ì dü«uÛ≤e+˝À #˚]b˛‘·T+~.#ê˝≤kÕs¡T¢ á ìs¡düq ãj·T≥|ü&É<äT. ø±˙ ã\V”≤qT\T ndüeTs¡Tú\T.ìs¡düqqT ‘·|üŒø£ e´ø£Ô+ #˚kÕÔs¡T.

kÕ<ÛäTdü‘·TŒs¡Twüß\T ‘·eT X¯Á‘·Te⁄\qT, ‘·eT qcÕº\qT, ‘·eT#˚‘·ø±ì ‘·Hêìï |üÏº+#·Tø√s¡T. yês¡T nìïÏ˙ düs¡T›≈£îb˛j˚T >∑TD+ø£*– ñ+≤s¡T. yê]øÏ nø£ÿs¡˝Òì $wüj·÷\T ‘=+<äs¡>± eTs¡∫b˛j˚TX¯øÏÔ≈£L&Ü ñ+≥T+~. Ms¡T ‘·eT X¯Á‘·Te⁄qT ≈£L&Ü >ös¡$kÕÔs¡T. X¯Á‘·Te⁄‘·eT˝ÀH˚ ñ+≥T+~, n~ ãj·T≥ mø£ÿ&√ ñ+&É<äT nH˚ uÛ≤eqqTMs¡T e´ø£Ô+ #˚kÕÔs¡T. |ü>∑‘√ e´eVü≤]+#˚ rπs y˚s¡T. yês¡T ‘·eT#·T≥÷ºX¯Á‘·Te⁄\qT ‘·j·÷s¡T#˚düT≈£î+≤s¡T. ‘·q X¯Á‘·e⁄qT <äTsêàs¡TZ&ÉT>±∫Á‹+#·T≈£î+≤s¡T. ‘·q >∑T]+∫ ‘êqT #ê˝≤ ñ‘·ÔeTT&ç>± uÛ≤$kÕÔ&ÉT.eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T eTT+<äT>± Á|ü‹edüTÔe⁄˝Àq÷ eT+∫H˚ Á>∑Væ≤+#·&ÜìøÏÁ|üj·T‹ïkÕÔs¡T. Ä ‘·s¡Tyê‘˚ yê]øÏ #Ó&ÉT ãj·T≥ |ü&ÉT‘·T+~.

C≤„qeTT‘√ nHø£$wüj·÷\qT bı+<äT‘êeTT. n+<äT ñ‘·ÔeTyÓTÆq~ùdïVü≤eTT. á C≤„qy˚T eTq≈£î m+‘√ Ä‘·àX¯øÏÔì ø£*–düTÔ+~. ø£cÕº\Tø£\ø±\+ ñ+&Ée⁄. e÷qe⁄&ÉT ‘·q ‘·|æŒ<ë\ e\q eT<ÛäTs¡yÓTÆqùdïVü≤eTTqT m≈£îÿe ø±\eTT ø±bÕ&ÉTø√˝Òø£b˛‘·THêï&ÉT.

Äs√>∑´ø£s¡yÓTÆq HÓ’‹ø£‘· eTq J$‘êìï #·ø£ÿ>± r]Ã~<äT›qT.eTqeTT nqT≈£îqï ÄX¯j·÷\qT kÕ~Û+#·&ÜìøÏ eTq HÓ’‹ø£ Jeq+eTq≈£î m+‘·>±H√ düVü≤ø£]düTÔ+~. J$‘·+˝À eTq≈£î m<äTs¡j˚T´Á|ü‹|òüT≥q\qT, yÓTTVü≤e÷≤\ qT+&ç düT\Te⁄>± ãj·T≥|ü&É‘êeTT.nHÓ’‹ø£‘· e\q J$‘·+˝À m<äTs¡j˚T´ |ü]dæú‘·T\qT m<äTs=ÿqTX¯øÏÔ˝Òø£mH√ï ø√˝ÀŒ‘·T+≤eTT.

271

$\Te\T >∑T]+∫ e÷≤¢&≥|ü&ÉT eTqeTT ñ‘Ôõ‘·T\ eTe⁄‘êeTT.J$‘·eTT qT+&ç eTq+ nH˚ø£ >∑TDbÕsƒê\qT H˚s¡TÃ≈£î+≤eTT, nq>±nH˚ø£ $\Te\qT dü+Áø£$T+#·T≈£î+≤eTT. $\Te\‘√ ≈£L&çqJ$‘·eTT m+‘√ <Ûäq´yÓTÆq~.

e÷qe⁄&ÉT HÓ’‹ø£+>± ~>∑C≤s¡sê<äT. HÓ’‹ø£+>± |ü‘·qyÓTÆqyê&ç|ü≥¢ kÕqTuÛÑ÷‹ @\? ìC≤ìøÏ ‘·q |ü‘·HêìøÏ ‘êH˚ ø±s¡≈£î&ÉTø£<ë! n˝≤ ø±ø£ |ü]dæú‘·T\T @yÓTÆq|üŒÏø°, HÓ ’‹ø£+>± ì\ã&ç|ü]dæ ú‘·T\qT m<äTs=ÿìqyê&ÉT, n+<ä] Vü≤è<äj·÷\˝À kÕúq+dü+bÕ~+#·T≈£î+≤&ÉT. Ms¡T mqïÏø° ~>∑C≤s¡s¡T. Á|üj·T‘·ï+‘√H˚eTT+<äT≈£î <ä÷düT≈£îb˛‘ês¡T.

Áù|eT nìï XÊdüHê\qT n~Û>∑$TdüTÔ+~. Áù|eT‘√H˚ m+‘·ÏdüeTdü´HÓ’Hê »sTT+#·e#·TÃ. m<äTs=ÿqe#·TÃ. Áù|eT‘√ HÓs¡ù| Ä#·s¡D≈£îmH√ï $\Te\T ÄbÕ~+|üã&É‘êsTT. Áù|eT‘√ ìs¡«Væ≤+∫q ø±sê´\˙ïHê´j·Tã<ä∆yÓTÆq$. Áù|eT‘√ nìï |ü]$T‘·T\qT <ë≥e#·TÃ. Áù|eT‘√düeT‘·«eTT, düe÷q‘·«eTTqT kÕ~Û+∫ e÷qe eTqT>∑&É≈£î ø£èwæ#˚<ë›eTT.

272

27. eTìwæøÏ eT+∫

nìïÏø£+f… eTTK´yÓTÆq Á|üX¯ï. eT+∫øÏ ìs¡«#·q+ @$TÏ?HÓ’‹ø£+>± eT+∫ nq>± #Ó&ÉT>±ì~. ø£ ‘·|ü mH√ï ‘·|ü\≈£î <ë]rdüTÔ+~. á H˚|ü<∏ä´+˝À eTq+ eT+∫ì >∑T]+∫ ne>±Vü≤q nedüs¡+nq>± #Ó&ÉTqT n]ø£fÒº<˚ eT+∫ nì ns¡úeTe⁄‘·T+~.

XÊg $C≤„qeTTqqTdü]+∫, HÓ’‹ø£eTq>± eTq Ä˝À#·q\≈£îdü]jÓÆTq ø±s¡D≤\qT n+~dü÷Ô @~ ñqï‘·yÓTÆq<√ ìs¡ísTT+#·&É+.eTqeTT eT+∫ì dü]>± nyêVü≤q #˚düTø√≈£î+&Ü dü]jÓÆTq ø±s¡D≤\qTdü÷∫+#·˝ÒeTT. HÓ’‹ø£ C≤„qeTT‘√ dü]jÓÆTq ø±s¡D≤\qT ø£qT>=qT≥j˚T>±ø£ dü]jÓÆTq |òü*‘ê\qT ≈£L&Ü bı+<ä&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

‘ê‹«ø£Ø‹˝À #Ó|üŒe˝…qqï eT+∫ nqï~ dü+jÓ÷>∑eTT‘√≈£L&çq~, #Ó&ÉT nqTq~ $uÛÑ»q‘√ ≈£L&çq~. eT+∫ nqï~ düs¡fi¯yÓTÆq~. düs¡fi¯yÓTÆq<ëìì n+<äs¡÷ >∑T]Ô+#·>∑\s¡T. ñ<ë: |üdüT|ü⁄s¡+>∑Tñ+~. |üdüT|ü⁄s¡+>∑TqT >∑T]Ô+#·ì yês¡T ñ+≤sê? ñ+&És¡H˚ #ÓbÕŒ*.n<˚ $<Ûä+>± eT+∫ n+fÒ á ˝Àø£eTT˝À ‘Ó*j·Tìyês¡T ñ+&És¡H˚#ÓbÕŒ*. eT+∫ nq>± Ä˝À∫+∫ ‘Ó\TdüTø√e\dæq~. ˇø£]øÏ ns¡ú+ø±ì~ ¬s+&ÉeyêìøÏ ≈£L&Ü ns¡ú+ø±<äT. ñ<ë: ˇø£ |ü⁄* ñ+~. |ü⁄*m˝≤ ñ+≥T+<√ e]í+∫ #ÓãT‘ês¡T. ø£ øÏ¢wüºyÓTÆq edüTÔe⁄qT uÛ≤>±\T>±#˚dæ <ëìì $e]+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔ+≤eTT. Ä $&ç uÛ≤>±\Tdüs¡fi¯yÓTÆq$. yêÏì eT]+‘· düs¡fi¯eTT>± $uÛÑõ+#·˝ÒeTT. n<˚ $<Ûä+>±eT+∫>±˙, |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T >±˙ düs¡fi¯yÓTÆq Ø‹˝À n+<ä]ø° ns¡úeTe⁄‘·T+~.

ˇø£ edüTÔe⁄ <ëì jÓTTø£ÿ <Ûäs¡à+‘√ >∑T]Ô+|üã&ÉT‘·T+~. Ä <Ûäs¡à+eT+∫<äì eTqeTT ìs¡ísTT+∫q|ü⁄&ÉT, n+<äT≈£î eT]jÓTTø£ Ø‹q

273

eTqeTT Ä edüTÔe⁄qT Á>∑Væ≤+#·˝ÒeTT. ø£ øÏ¢wüºyÓTÆq edüTÔe⁄ ñ+<ä+f…,<ëìì düs¡fiØ‹ì $uÛÑõ+∫ $e]+#· Á|üj·T‹ïkÕÔ+. ø±˙ eT+∫ nqï~düs¡fi¯+>±H˚ ñ+≥T+~. <ëìì eT]+‘· düs¡fi¯+>± $uÛÑõ+|ü kÕ<ÛäéTTø±<äT. Ä düs¡fi¯yÓTÆq <ëìì ìs¡÷|æ+#· kÕ<ÛäéT>∑TqT. eT+∫ nqTq~ìs¡÷|æ+|ükÕ<Ûä´|ü&˚~.

Ç~ $T<Ûë´ Á|ü|ü+#·eTT. eT+∫ì eT+∫>± e]ídü÷ÔH˚, eT]jÓTTø£Ø‹q e]í+#·&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. HÓ’‹ø£+>± ≈£L&Ü eT+∫ jÓTTø£ÿÇ‘·s¡ \ø£ åDeTT\qT $e]düT Ô+~. eT+∫øÏ Ç‘·s¡ \ø£ åD≤\qTn+≥>∑≥º&É+ nqTq~ eT÷s¡â‘·«+ eT]j·TT ÁuÛÑeT‘√ ≈£L&çq~.

eTq+ eTTKéTT>± ‘Ó\TdüTø√e\dæq~ @$TÏ n+fÒ eT+∫e÷Á‘·y˚T. á s√Eq n+<äs¡÷ eT+∫ì >∑T]+∫ Ä˝À∫kÕÔs¡T. eT+∫ì>∑÷]Ã ‘Ó\TdüT≈£î+≤s¡T. eT+∫ô|’ ‘·eT n_ÛÁbÕj·÷\qT yÓ\¢&çkÕÔs¡T.á $<ÛäeTT>± eT+∫ì düŒwüºeTT>± Á>∑Væ≤+#·&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·THêïs¡T.

ˇø£e´øÏÔ ªH˚qT dü+‘√wü+>± ñHêïqTμ n+≤&ÉT. nq>± n‘·ìøÏˇø£ eTqdüT‡ ñ+~. Ä eTqdüT‡, Ä ì$Twü+˝À dü+‘√cÕìïnqTuÛÑ$+∫q≥T¢ ns¡úeTe⁄‘·Tqï~. m+‘·Ï dü+‘√wüeTT? m≈£îÿe Ò<ëø=+#Ó+. @ $<ÛäyÓTÆq dü+‘√wü+? ˇø£ s¡ø£yÓTÆq dü+‘√wü+. Ä e´øÏÔnqTuÛÑ$+∫q dü+‘√cÕìï e]í+#·˝ÒeTT, ø±˙ Ä e´øÏÔ jÓTTø£ÿdü+‘√cÕìøÏ ø±s¡D≤˝…’q yêÏì eTq+ >∑T]Ô+#· >∑\T>∑T‘·THêïeTT.nq>± ˇø£<ëìøÏ eTs√<ëìøÏ ñqï dü+ã+<Ûëìï eTqeTT >∑T]Ô+#·>∑\T>∑T‘·THêïeTT. ñ<ë: eTqdüT‡ ñ+~. eTqdüT‡˝À ø√]ø£ ñ+~.dü+‘√wüeTTqT $e]+|ü˝ÒeTT ø±˙ dü+‘√wüeTTqT m˝≤ sêã≥º>∑\yÓ÷$e]+|üe#·TÃqT.

274

Á|ü‹ ø£fi¯, $#ês¡D, ø±s¡´+ eT]j·TT Á|üj·T‘êï\T n˙ï eT+∫ø√düy˚T Á|üj·T‹ïkÕÔsTT. á ø±s¡D+ #˚‘· eT+∫ nqTq~ nìï s¡+>±\yês¡T Ä•+#˚<˚.

e÷qe⁄\T \øå±´\T @sêŒ≥T #˚düT≈£î+≤s¡T. ‘·eT \ø£å´ kÕ<Ûäq˝Àyês¡T ‘·eT ‘·eT Á|üj·T‘êï\T #˚düTÔ+≤s¡T. á Á|üj·T‘·ïeTT\˝Àø=~›bÕÏ e÷s¡TŒ\T ñ+&Ée#·TÃ. \øå±´\T, |üìrs¡T‘√bÕ≥T Çø£ÿ&ÉeTTK´eTT>± >∑eTì+#·e\dæq eT÷&√ n+X¯eTT |òü*‘·eTT. Ä•+∫q<ëìø£+fÒ ñqï‘·eTT>± |òü*‘·eTT ñ+&É e#·TÃ. nq>± |üìrs¡TqTãÏº |òü*‘ê\T y˚s¡Ty˚s¡T>± Á|üø£Ï‘·eTe⁄‘êsTT.

eTq+ ˇø£ \ø£å´kÕ<Ûäq≈£î ø=ìï |üqT\T #˚|ü&É‘êeTT. á \ø£å´kÕ<Ûäq˝ÀH ñ+≥÷, Ç‘·s¡ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\ |ü≥¢ ÁX<ä∆ #·÷|üeTT. \ø£å kÕ<Ûäq|ü≥¢ #˚ùdø£èwæ #ê˝≤ ñ‘·ÔeTyÓTÆq~. ˇø£ ñqï‘· \ø£å´ kÕ<Ûäq˝À ˇ≈£s¡TÁ|üj·Tï‹+∫Hê, n+<äs¡÷ ø£*dæ #˚dæHê, n+<ä] dü+j·TTø£Ôø£èwæ‘√|üì|üPs¡ÔsTTq<äì #Ó|üø√e&ÉeTT Ä |òü*‘·eTT jÓTTø£ÿ $\TeqTô|+#·T‘·T+~.

eTq≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñqï C≤„qeTT eT]j·TT #˚ùd Á|ü‹Á|üj·T‘·ïeTT jÓTTø£ÿ \ø£å´eTT eT+∫ìkÕ~Û+#·&Üìπø. sê»˙‹ m|ü&É÷nìïÏø£+fÒ ñ‘·ÔeT \øå±´\qT m+#·T≈£îì ø±sê´#·s¡D <ë«sêkÕ~Û+#ê\ì dü÷∫düTÔ+~. ªªdüπs«»Hê' düTœH√ uÛÑe+‘·T. Àø±dü‡eTkÕÔdüTœH√uÛÑe+‘·Tμμ HêqT&ç qqTdüs¡+∫ n+<ä] jÓ÷>∑πøåe÷\T ø√s¡T≥»s¡T>∑T‘·T+~. nsTT‘˚ dü+‘√wüeTT m˝≤ kÕ~Û+#·e#·TÃ? nH˚ n+X¯eTTMT<ä uÒ<ë_ÛÁbÕj·÷\T ñ+≤sTT. ø=+<ä] <äèwæº˝À dü+‘√wüeTq>±düTKeTT, dü+|ü<ä\T eT]j·TT >ös¡eeTsê´<ä\T ø£*– ñ+&É&ÉeTìuÛ≤$kÕÔs¡T. M]˝À ≈£L&Ü eT]ìï _ÛHêï_ÛÁbÕj·÷\T e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï$.

275

n˙ï ñHêï Äs√>∑´+ ≈£L&Ü ñ+&Ü\+≤s¡T ø=+<äs¡T. Äs√>∑ý˚TeTVü‰uÛ≤>∑´+. n˙ï ñ+&ç Äs√>∑´+ ˝Òø£b˛‘˚ yê&çøÏ dü+‘√wü+ mø£ÿ&çqT+&ç edüT Ô+~ n+≤s¡T eT]ø=+<äs¡T. Çy˚MT ˝Òø£b˛sTTHêJeHê<Ûës¡+ ñ+&ç dü+‘√wü+>± m+<äs¡T+&É≥+˝Ò<äT nì n+≤s¡TÇ+ø=+<äs¡T.

eTq dü+|òüT+˝À J$düTÔqïyê]ì |ü]o*+∫q|ü&ÉT dü+‘√wüeTTnq&ÜìøÏ düTK+‘√ nqTã+<Ûä+ @s¡Œs¡#·T≈£îHêïs¡T. á ø±s¡D+#˚‘·H˚kÂKýÓTÆq J$‘·eTT ÀH˚ dü+‘√wü+ ñ+<äì n+<äs¡÷ uÛ≤$düTÔHêïs¡T.

eT÷&ÉT $<Ûë …’q Jeq $<ÛëHê\≈£î »qT\T n\yê≥T |ü&ÉT‘·THêïs¡T.kÂKýÓTÆq J$‘·eTTqT, $y˚ø£eTT‘√ ≈£L&çq J$‘·eTT, <Ûë´qeTT‘√≈£L&çq J$‘·eTT. <äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ, #ê˝≤eT+~ u≤ìdü uÛ≤eeTT‘√kÂKýÓTÆq J$‘êH˚ï ø√s¡T≈£î+≥THêïs¡T.

ñqï‘·uÛ≤yê\‘√ #·Ts¡T≈£î>± e]Ô+#·T e´≈£îÔ\T Ä<äs¡Ùe+‘·yÓTÆqJ$‘·eTT ˝ÀH˚ dü+‘√wüeTTqT e´ø£Ô+ #˚kÕÔs¡T. n<˚ yê] \ø£åéTT.Ä<äs¡Ùe+‘·yÓTÆq J$‘·+˝ÀH˚ eT+∫‘·qeTT eTT&ç|ü&ç ñ+<äì M]uÛ≤eq. ô|’>± Ms¡T dü+|òüT+˝Àì ñqï‘· e´øÏÔ‘·«+‘√ nq>± nqTuÛÑeC≤„q+>∑\ yê]#˚‘· dü‘·ÿ]+|üã&Ü\ì ø√s¡T≈£î+≤s¡T. M]˝Àì eT+∫ì#·÷dæ, dü+|òüT+˝Àì eT+∫yê] n_Ûe÷q+ ø√dü+ Ms¡T Ä•kÕÔs¡T.M]øÏ eT+∫‘·qy˚T \ø£åéTT. M]øÏ ‘·eT>ös¡e eTsê´<ä\ ø£+fÒeT+∫‘·qy˚T eTTK´+. Ç~ ≈£L&Ü |ü]|üPs¡í+ ø±<äT. áHêÏ |ü]dæú‘·T˝À¢eT+∫yês¡ì|æ+#·T≈£îqïyês¡T n~Ûø£ ìÁ<ä≈£î n\yê≥T|ü&ÉT‘·THêïs¡T.Bs¡Èø±\+ @ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ j·T+<äT bÕ˝§ZqT≥˝Ò<äT. ô|’>± mH√ïø£wüºqcÕº\≈£î >∑T] j·T>∑T#·THêïs¡T. áHê&ÉT &ÉãT“ dü+bÕ<äq ‘·|üŒìdü]>± ‘·j·÷s¡sTTq~. nÁø£eT <Ûäqdü+bÕ<äq eT+∫~ø±<äT. <Ûäq

276

dü+bÕ<äq≈£î ø±s¡D≤\T nH˚ø£+. áHê&ÉT Á|ü‹ ø£ÿ]ø° ‘·qMT<ä ‘·q≈£îÁù|eT yÓT+&ÉT. ‘·q kÕ«s¡ú+ ‘·qT #·÷düT≈£î+≥THêï&ÉT. ìC≤ìøÏ Ç~me] \ø£å´eTTø±<äT.

eT+∫ nH˚ |ü<äeTT nH˚ø£ $<Ûë\T>± ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ. |ü<ës¡ú$wüj·TeTT˝À, >∑TD≤\ $wüj·TeTT˝À, dü+ã+<Ûä $wüj·TeTT˝À Ç˝≤nH˚ø£ Ø‘·T\˝À eT+∫ì dü÷∫+#·T≥ »s¡T>∑TqT. |ü<ës¡ úeTT$wüj·TeTT˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì eT]j·TT ø±s¡DeTTqT, dü<äTZD≤\˝Àì eT+∫\ø£åD≤\T, Á|ües¡Ôq j·T+<äT eT<Ûä´düú+>± e´eVü≤]+#·T≥ nq>±n‹>±qT, ndü\T ˝Ò≈£î+&É>±q÷ ø±≈£î+&Ü dü+ã+<Ûä u≤+<Ûäyê´\j·T+<äT ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡+>±, ø±˝≤ìøÏ dü+ã+~Û+∫ neø±X¯+ ∫øÏÿqy˚fi¯,düú\eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫ nqTyÓ’q düú\eTT˝À, Ç˝≤ eT+∫ì nH˚ø£Ø‘·T\˝À $e]+#·e#·TÃ, nqTuÛÑ$+#·e#·TÃ. ÇÏº eT+∫eìï ˇø£düeTj·T+˝À \_Û+#ê\ì ˝Ò<äT. nìï ˇπø |ü<ës¡ú+˝À ñ+fÒ Ç˝≤Á|ükÕÔ$+#· |üì˝Ò<äT ø£<ë.

eT+∫ nH˚~ ¬s+&ÉT s¡ø±\T>∑ e´ø£ÔeTe⁄#·Tqï~. ˇø£Ï, ‘·eT˝Àñqï eT+∫ì e´ø£ÔeTT #˚j·TT≥ ¬s+&ÉT, @ ø±s¡DeTT#˚‘· Ä eT+∫‘·qeTT ñ|üjÓ÷>∑ |ü&ÉT‘·T+<√ ‘·eT˝À ñqï @ \ø£åD≤\qT ãÏº eT+∫nì e´ø£ÔeTT #˚j·Te#·TÃ? eTq˝Àì ‘Ó*$‘˚≥\T, eTq #·÷|ü⁄, eTq>ös¡eeTT, eTqdüTU≤\T yÓTT<ä˝… ’q n+XÊ\qT eTq eT+∫>±n_Ûe]í+#·e#·TÃ. nsTT‘˚ Ç|ü&ÉT ñ<äVü≤]+∫q eT+∫ n+<ä]˝Àˇπø $<ÛäeTT>± ñ+&ÉT≥ ˝Ò<äT. nq>± ‘Ó\¢<äqeTTqT eT+#·T‘√H√Ò<ë ‘Ó\¢ì ø±–‘·+‘√ b˛\Ãe#·TÃqT. ø±˙ á eTsê´<ä\T, ‘Ó*$‘≥\T,

C≤„qeTT, düTKdü+‘√cÕ\qT Ç‘·s¡T\‘√ b˛\ÃM\T>±<äT.

277

eTqeTT Ä•+#˚ eT+∫ eTq≈£î πøØ‹˝À n+<äT≥˝Ò<äT. $$<ÛäØ‘·T\˝À ø£s¡à\T Ä#·]+|üã&ÉT‘·THêïsTT. ø£fi¯\‘√ ≈£L&ç, XÊg|üs¡eTT>±q÷ $_ÛqïØ‘·T\˝À á eT+∫ì n+<äT≈£î+≥THêïeTT. @ |üì@Ø‹˝À #˚dæHê eT+∫ì Ä•+#˚ #˚j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. nq>±yÓ’<ä´|üs¡+>± Äs√>∑´eTTqT Ä•kÕÔeTT. ˇø£ |ü<∏äø£eTT Á|üø±s¡eTT$»j·÷ìï Ä•kÕÔeTT. Ç+ÏbÕ¢qTqT ãÏº ø£ _*¶+>∑TqT ì]àkÕÔeTT.

Á|ü‹ø±s¡´eTT, Á|üj·T‘·ïeTT eT+∫ì Ä•+#˚ #˚|ü&É‘êeTT. n+<ä]$wüj·÷\˝Àq÷ á HÓ’»eTT Ç+‘˚. á eT+∫ì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ me]øÏyêπs Á|üj·T‘·ïeTT #˚düTø√e#·TÃ Ò<ë n+<äs¡÷ ø£\dæ>∑≥Tº>± ÁX¯$T+∫Ä eT+∫ì kÕ~Û+#·e#·TÃ.

eT+∫øÏ e´‹πsø£|ü<äeTT #Ó&ÉT. #Ó&ÉT‘√ b˛*Ãq|ü⁄&ÉT eT+∫øÏ$\Te ô|s¡T>∑T‘·T+~. #Ó&ÉT‘√ b˛*Ã eT+∫øÏ $\TeqT ô|+#·&É+e÷qe HÓ’»eTT>± ñ+≥Tqï~.

eTqeTT, á J$‘·eTT˝À eT+∫øÏ #Ó&ÉT≈£î >∑\ ø±s¡D≤\qTM\sTTq+‘· es¡≈£î ‘Ó\TdüTø√yê*. n˝≤ ‘Ó\TdüT≈£îqïs√Eq #Ó&ÉTqT‘·–Z+#·T≈£îì, düeTdü´\qT <ä÷s¡eTT #˚düTø√e#·TÃ. á ø±s¡DeTT#˚eTqeTT J$‘·eTT˝À dü+‘√wüeTTq≈£î e÷s¡ZeTT\ nH˚«wæ+∫, nÏºdæú‹ì kÕ~Û+∫, ø£wüºeTT\≈£î <ä÷s¡eTT>± dü+‘√wüeTT‘√ >∑&ÉT|üe#·TÃ.n|ü&ÉT eTqeTT #Ó&ÉT≈£î >±˙ ‘·|ü\≈£î >±˙ Á|üuÛ≤$‘·eTT ø±eTT.

eTqeTT Á|ü‹s√E mH√ï dæú‘·T\˝À dü‘· eTTqT Á>∑Væ≤düTÔ+≤eTT.n~ >√#·s¡yÓTÆq~ n>√#·s¡yÓTÆq~. dü«s¡ZeTT qs¡ø£eTT yÓTT<ä\sTTq$.ˇø£<ëì ø£+f… eTs=ø£Ï m+‘√ _ÛqïyÓTÆq~, ñqï‘·yÓTÆq~, ñ‘·ÔeTyÓTÆq~.á dæú‘·T\˙ï e÷qe⁄&çøÏ n+<äTu≤≥T˝ÀH˚ ñ+≥Tqï$. nÏº $$<Ûädæú‘·T\˝ÀH˚ e÷qe⁄&ÉT JeqeTT kÕ–düTÔHêï&ÉT.

281

$#·ø£åD≤ X¯øÏÔ <˚ì#˚‘·HÓ’‘˚ Äø£]¸+|üã&ç+<√, n~ $#·ø£åD≤X¯øÏÔìÁù|πs|æ+#·TqT. ø±ãÏº ø£ HÓ’‹ø£ Á|üÁøÏj·T˝À yÓTT<äÏ~, $wüj·TeTTqT‘Ó\TdüTø=qT≥. ¬s+&Ée~ Ä ‘Ó\TdüT≈£îqï $wüj·TeTT jÓTTø£ÿ eT+∫#Ó&ÉT\ ìs¡íj·TeTT. eT÷&Ée~ á eT+∫#Ó&ÉT\ ìs¡íj·TeTT ‘·s¡Tyê‘·Ç#êÃ¤X¯øÏÔ jÓTTø£ÿ Áù|s¡D. Hê\Ze~ ÁøÏj·÷o\ø£ X¯øÏÔ‘√ X¯Øs¡eTTqTXÊdæ+∫ ø±s¡éTT ˝ÀìøÏ ~+|ü⁄≥. ø±s¡DeTT qqTdü]+∫ ÁøÏj·TqT|üP]Ô#˚j·TT≥.

ø±s¡´ ìsê«Vü≤DX¯øÏÔ˝ÀH˚ eT+∫#Ó&ÉT\ e´‘ê´düeTT >∑T]Ô+#·&ÉeTsTTq~. Ç#êÃ¤X¯øÏÔ eT+∫øÏ ø£≥Tºã&ç‘˚, Ä ø±s¡éTT eT+∫>±H˚|üPs¡Ô>∑TqT. n˝≤ø±ø£ Ç#êÃ¤X¯øÏÔ #Ó&ÉTe\¢ Äø£]¸+|üã&ç‘˚ Ä ø±s¡éTT#Ó&ÉT>±H˚ »s¡T>∑TqT. ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À nqTø√≈£î+&Ü ˝ÀbÕ\T»s¡>∑e#·TÃ. ñ<ë: n$Ï‘·qeTT e\¢, nq>± n+>∑yÓ’ø£\´+ e\¢,Ä#·s¡D˝À ˝ÀbÕ\T »s¡>∑e#·TÃ. Ç≥Te+Ï ìsê«Vü≤D X¯øÏÔ˝Àì˝ÀbÕ\qT HÓ’‹ø£˝ÀbÕ\T>± |ü]>∑DÏ+|üsê<äT. ø±ãÏº HÓ’‹ø£eTT>±˝ÀbÕ\T ñqï<ëìøÏ eT÷\ø±s¡DeTT eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔj˚T.

eTqeTT @ ø±s¡DeTT#˚‘· ø±sê´\T #˚|ü&É‘êeTT? nqT≈£îqï\øå±´\T>±˙ \ø£åéTT\T>±˙ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ Á|ü‹\ø£åéTT eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔ‘√ eTT&ç|ü&ç ñ+≥T+~. Çø£ÿ&É eTqeTT Ä•+#˚ \ø£åéTT eTq≈£îdæús¡eTT>± ne>±Vü≤q˝À ñ+≥Tqï~. á $<ÛäeTT>± dæús¡yÓTÆq \ø£åéTT~X¯>± eTq ø√]ø£ |üs¡T>∑T\T rdæq|ü⁄&ÉT, Ä ø±s¡éTT dü|òü\eT>∑TqT.nqT≈£îqï |üìì |üP]Ô#˚j·÷*. nqT≈£îqï |üì »s¡T>∑T‘·TqïdüeTj·T+˝À, eTq Ç#êÃ¤X¯øÏ Ô Ç‘·s¡yêÏô|’ Äø£]¸‘·yÓT Æq|ü⁄&ÉT,»s¡T>∑T‘·Tqï |üìô|’ ÁX¯<ä∆‘·–Z, ÀbÕ\‘√ |üì »s¡T>∑TqT. á $<ÛäeTT>±Ç#êÃ¤X¯øÏÔ Ç‘·s¡ Äø£s¡¸D\≈£î Äø£]¸+|ü ã&É≥+ HÓ’‹ø£˝À|üy˚T.

282

$#·ø£åD≤ X¯øÏÔ˝À ˝ÀbÕ\T ñqï|ü&ÉT, Ç#êÃ¤X¯øÏÔ˝Àq÷ ˝ÀbÕ\T+≥Tqï$. Ç#êÃ¤XøÏÔ À ÀbÕ\T e\¢ ÁøÏj·÷o\‘· XøÏÔ À HÓ’‹ø£ ÀbÕ\Tãj·T≥|ü&ÉT‘·Tqï$. á ˝ÀbÕ\T $y˚ø£eTT‘√ rdüT≈£îqï ìs¡íj·÷˝Ò.ÇÏº ˝ÀbÕ\‘√ ≈£L&çq |üqT\≈£î Ç#êÃ¤X¯øÏÔ Áù|s¡D bı+<äe#·TÃ,bı+<äø£b˛e#·TÃ. \ø£åéTT düŒwüº+>± Ò<äT. nqT≈£îqï \ø£åéTT kÕ~ÛùdÔdü+‘√wüy˚T. n˝≤ø±ø£ ˝ÀbÕ\‘√ |üì »s¡T>∑T‘·Tqï jÓT&É\ <ëìøÏø±s¡DeTT Á|üe÷<äeXÊ‘·TÔqT+#Ó.

Á| üø £è‹˝À düV ü≤»eTT>± dü+‘√wüeTqTq~ Ä#·s ¡D‘√H˚kÕ<ÛäéT>∑TqT. Ä#·s¡D ˝Ò≈£î+&Ü dü+‘√wüeTT n+<ä<äT. nqT≈£îqï|üqT\T düÁø£eT+>± kÕ–q|ü⁄&ÉT, nqT≈£îqï düTK dü+‘√cÕ\T ≈£L&Üdü+|üPs¡íeTT>± ñ+&Ée⁄. n+‘˚ø±<äT Ä#·s¡D˝À ≈£L&Ü ˇø£<ëìqqTdü]+∫ eT]jÓTTø£Ï nqT≈£îqï≥T¢ kÕ>∑<äT.

ÄVü‰s¡eTT eT]j·TT Xè+>±s¡eTT e÷qe⁄ì n+‹eT\øå±´\T ø±e⁄.á ¬s+&ÉT ≈£L&Ü ˇø£<ëìø=ø£Ï>± n+‹eT \øå±´\T ø±e⁄. ø±ãÏºdü+‘√wüeTqTq~ á kÂU≤´\+<äT ˝Ò<äT. ÄX¯j·÷\‘√ ≈£L&çqJ$‘·eTTq≈£î á ¬s+&ÉT kÂU≤´\T Ä≥+ø±\T>± |ü]>∑DÏ+|üã&ÉTqT.πøe\+ Ç+Á~j·T düTKeTTqT Ä•+∫qyê&ÉT á kÂU≤´\T ø√s¡e#·TÃqT.ÄX¯j·÷\ <äècÕº´, nq>± e÷qe»qà m+‘√ $\TyÓ’q~. nÏº $\TyÓ’qe÷qe»qà≈£î ÇÏº X¯Øs¡ kÂU≤´\≈£î |ü]$T‘·yÓTÆq, dü+‘√wüeTT <äø£ÿ<äT.

e÷qe⁄&ÉT m+‘√ ñqï‘·yÓTÆqyê&ÉT. m+‘√ ñqï‘· e´øÏÔ‘·«+ø£\yê&ÉT. m+‘√ ñqï‘· e´øÏÔ‘·«eTT>∑\ e÷qe⁄&ÉT n‹ kÕe÷qýÓTÆq|üqT\≈£î n\yê≥T |ü&É&É+, n‘·ìøÏ düVü≤»yÓTÆq~ø±<äT. ñqï‘·yÓTÆqÄX¯j·TeTT ø=s¡πø e÷qe J$‘·eTTqT ñ|üjÓ÷–+#ê*. ñqï‘·ÄX¯j·TkÕ<Ûäq ø£èwæ˝À ‘·H˚ m+‘√ ñqï‘· dæú‹øÏ m<ä>∑e˝…qT. Ç+Á~j·T

283

düTKeTT\H˚$ #ê˝≤ n‘·´\ŒyÓT Æq$. n‘·´\ŒyÓT Æq kÂU≤´\˝Àe÷qe⁄q≈£î düTKdü+‘√cÕ\T m˝≤ <=s¡T≈£î‘êsTT?

e÷qe⁄&çøÏ uÛÖ‹ø£ »>∑‘·TÔ Àì n‘· ~Ûø£ n~Ûø±s¡+, n‘·ìøÏ eT+∫nì|æ+#·Tø√<äT nÏº n~Ûø±s¡+ bı+<äT≥˝À, n<äèwüº+ ø£\dæsêyê*.á n~Ûø±s¡+ XÊX¯«‘·yÓTÆqB ø±<äT. n~ e÷qe⁄ì Ç#·Ã¤Á|üø±s¡+<äπøÿ~ø±<äT. Ç~ #ê˝≤ dü+<äsê“¤\˝À #Ó&ÉTyê]H˚ e]düTÔqï~. á\ø£åD≤\T, eT+∫øÏ bı‘·TÔ ø±e⁄. n+‘˚ø±<äT Ä ñqï‘·yÓTÆq n~Ûø±s¡+ø√dü+ e÷qe⁄&ÉT ‘êqT ≈£L&Ü n+‘·Ï ñ‘·ÔeTT&ÉH˚ nqT≈£î+≥THêï&ÉT.n~Ûø±s¡+ ñ+<äH√, Ò<äH√ eTqeTT n‘·ìì eT+∫yê&ÉH√, #Ó&É¶yê&ÉH√ìs¡ísTT+#·eTT. m|ü&É÷ eT+∫ |üqT˝Ò #˚düTÔHêï&Éì Ä e´øÏÔìeT+∫yêì>± uÛ≤$+#·qø£ÿs¡˝Ò<äT. ø±ãÏº n~Ûø±s¡eTT˝À ñHêï&Éìn‘·ìì #ê˝≤ eT+∫yê&Éì uÛ≤$+#·qedüs¡+ ˝Ò<äT.

Äs√>∑éTT>± ñHêïs¡ì, n+<äeTT>± ñHêïs¡ì, ã\eTT>±ñHêïs¡ì M]ì eT+∫yês¡ì ‘·\#·≈£L&É<äT. #Ó&ÉTyê]˝À≈£L&Ü ÇÏº\ø£åD≤˝Ò ñ+≤sTT. á \ø£åD≤\T XÊX¯«‘·eTTø±<äT. á \ø£åD≤\T eTqÇ#·Ã¤≈£î ˝Àã&ç˝Òe⁄. X¯Øs¡eTT eTTKé÷, Ä‘·à eTTKé÷ nìÁ|ü•ï+#·Tø=qï|ü&ÉT Ä‘˚à eTTKéTì düe÷<Ûëq+ edüTÔ+~. eTq˝ÀÄ‘·à ñqï+‘·es¡πø, eTq X¯Øs¡eTT˝Àì á eT÷&ÉT \ø£åDeTT\≈£îXÀuÛÑ ñ+≥Tqï~. ø±ãÏº <˚Vü≤ kÂ+<äs¡éTT ø£+f… Ä‘·à kÂ+<äs¡éTTeTTKéTT. ø±ãÏº Äs√>∑éTT, ã\eTT, kÂ+<äs¡éTT nqTq$eTìwæ˝Àì eT+∫‘·HêìøÏ >∑Ts¡TÔ\Tø±e⁄. ìC≤ìøÏ e÷qe⁄&ç ø£+f…»+‘·Te⁄\˝À á eT÷&ÉT \ø£åD≤\T #ê˝≤ n~Ûø£eTT>± ø±qe#·TÃqT.ˇø£y˚fi¯ á eT÷&ÉT \ø£åD≤˝Ò e÷qe⁄&ç eT+∫øÏ ∫Vü‰ï˝…’‘˚, »+‘·Te⁄\Tm+‘√ dü+‘√wæ+#ê*. ø±˙ »+‘·Te⁄\˝À á dü+‘√wüeTTqT eTqeTT

284

#·÷&É≥+ ˝Ò<äTø£<ë. ø±ãÏº <˚Vü≤kÂ+<äs¡´eTT e÷qe⁄ì eT+∫øÏ∫Vü‰ï\Tø±e⁄.

n˝≤>∑ì, e÷qe⁄ì düTKdü+‘√cÕ\≈£î n‘·ì HÓ’‹ø£dæú‘ ø±s¡DeTìuÛ≤$+#·≈£L&É<äT. HÓ’‹ø£ ø±s¡´Áø£e÷\ìïÏø° \øå±´\T y˚s¡T>± ñ+≥THêïsTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, Hê´j·TeTT>± J$+#·&É+ e\¢ XÊ+‹e]∆\T¢‘·T+~. á $<ÛäyÓT Æq \øå±´\T kÕ~Û+#·&ÜìøÏ e÷qe⁄&ÉTdüTeTTKeTT>± ñ+&É&ÉT. ˇø£e÷qe⁄&ÉT HÓ’‹ø£eTT>± J$+∫q+‘·e÷Á‘êq dü+|òüTeTT˝À XÊ+‹ \_Û+#·<äT ø£<ë.

e÷qe⁄ì HÓ’‹ø£ dæú‹ì |ü]o*+∫q≥¢sTT‘˚, n‘·ì eTH√ uÛ≤yê\Tn‘·ì #·T≥÷º ñqï edüTÔdüeTT<ëj·÷\qT nqTdü]+∫ ñ+≥T+~.ø±˙ n‘·ì n+‹eT \ø£å´eTTq≈£î, á eTH√uÛ≤yê\≈£î bı+‘·q≈£î<äTs¡T≥˝Ò<äT. Ç‘·ì \ø£å´+ ñqï‘· yÓTÆq<˚, ø±˙ eTqdüT‡ n+<äT≈£îdüVü≤ø£]+#·T≥˝Ò<äT, nq>± eTqdüT‡ eTs√~X¯>± |üs¡T¬>&ÉT‘·Tqï~.ø±ãÏº πøe\+ HÓ’‹ø£‘˚ e÷qe⁄ìøÏ dü+‘√cÕìï n+~e« C≤\≈£îqï~.

eT+∫#Ó&ÉT\H˚$ eTq eTH√uÛ≤yê\ô|’H˚ Ä<Ûës¡|ü&ÉT‘·Tqï$.edüTÔe⁄\˙ï düVü≤»<Ûäsêà˝‘√ e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï$. ø±˙ á edüTÔe⁄\jÓTTø£ÿ<Ûäsêà\≈£î e÷qe⁄\T nH˚ø£s¡ø±\T>± düŒ+~düTÔHêïs¡T. ˇø£ edüTÔe⁄jÓTTø£ÿ <Ûäs¡àeTT ˇø£]øÏ eT+∫>± nì|æ+#·e#·TÃ. ˇø£]øÏ #Ó&ÉT>±nì|æ+#·e#·TÃ. ˇø£]øÏ @MT nì|æ+#·ø£ b˛e#·TÃ. ñ<ëVü≤s¡D≈£î:ø=+‘·eT+~øÏ dü+^‘·eT+fÒ #ê˝≤ Çwüº+. ø=+‘·eT+~øÏ dü+^‘·eT+fÒu≤<Ûä>± Çã“+~ |ü&É‘ês¡T. #Ó$Ïyê]ô|’ á dü+^‘·eTT mÏº Á|üuÛ≤eeTT#·÷|ü<äT.

285

ô|’q ñ<äVü≤]+∫q Ø‹qqTdü]+∫ e÷qe⁄&ÉT H˚s¡TÃ ø√e\dæ+~#ê˝≤ ñ+≥T+~. Çø£ÿ&É dü+^‘êìøÏ Çwüº|ü&ç <ä>∑Zs¡sTTqyês¡THêïs¡T.dü+^‘·eT+fÒ nsTTwüº+‘√ –≥ºìyês¡T ñHêïs¡T. edüTÔe⁄ jÓTTø£ÿ<Ûäs¡àeTTô|’ eTqeTT eT≈£îÿe ô|+#·Tø√yê*. n|ü&ÉT eTqeTT ÄedüTÔe⁄≈£î <ä>∑Zs¡e⁄‘êeTT. edüTÔ<Ûäs¡àeTTô|’ eT≈£îÿe˝Òq|ü⁄&ÉT Ä edüTÔe⁄≈£î<ä÷s¡eTe⁄‘êeTT. ÄedüTÔ <Ûäs¡àeTT |ü≥¢ eTqeTT ÇwüºeTT Á|üø£Ï+∫q|ü⁄&ÉT, eTq Á|ües¡Ôq Ä edüTÔe⁄|ü≥¢ dü+|üPs¡í+>± ñ+≥T+~, Ç≥T¢ø±ìjÓT&É\ ndü+|üPs¡í+>± ñ+≥T+~.

kÕ<Ûës¡D+>± e÷qe⁄&ÉT ‘·q \ø£å´eTT ~X¯>± Ä˝À∫dü÷Ô,Á|üj·T‘·ïeTT #˚dü÷Ô ñ+≤&ÉT. nq>± n‘·ì \ø£å´kÕ<Ûäq≈£î dü+ã+~Û+∫n‘·ì eTqdüT‡ #·Ts¡T≈£î>± |üì#˚dü÷Ô ñ+≥T+~. n≥Te+Ï |üqT\qTÁX¯<ë∆dü≈£îÔ\‘√ #˚kÕÔ&ÉT. ø±˙ <Ó’q+~q ø±s¡´Áø£e÷\˝À e÷qe⁄&ÉTnH˚ø£ $wüj·÷\ |ü≥¢ ÁX¯<ä∆ eVæ≤+#·&É+˝Ò<äT. ÁX¯<ä∆˝Òì ø±sê´\qTìdü‡‘·TÔe‘√ #˚düTÔ+≤&ÉT. ÁX¯<ä∆‘√ #˚ùd ø±sê´\˝À eTqX¯øÏÔ kÕeTsêú´\Tãj·T≥|ü&É‘êsTT. ÄdüøÏ Ô ˝Òì ø±sê´\j·T+<äT eTq nC≤„qeTT,#˚‘·ø±ì‘·qeTT ãj·T≥|ü&ÉT‘·T+~. ÁX¯<ä∆‘√ #˚ùd |üqT\e\¢ e÷qe⁄&çøÏeT+∫ »s¡T>∑T‘·T+~. ÄdüøÏÔ˝Òì |üqT\e\¢ e÷qe⁄ìøÏ eT+∫ ˝Ò<ë#Ó&ÉT »s¡>∑e#·TÃ.

e÷qe⁄&ÉT ‘·q ãT~∆ì dü~«ìjÓ÷>∑eTT #˚düT≈£îqï|ü&˚ m≈£îÿe\_∆ì bı+<ä>∑\&ÉT. á ø£ÿ $wüj·TeTTô|’H˚ e÷qe⁄&çøÏ ñ‘·ÔeTyÓTÆq,ñqï‘·yÓTÆq dæú‹˝À dü+‘√wüeTT, Äq+<ë\qT bı+<ä>∑\&ÉT. ÇÏºÄq+<äeTT‘√ n‘·ì eTqdüT‡ Á|üXÊ+‘·eTT>± ñ+≥T+~. ‘·q ‘Ó*$‘≥\qT m\¢yfi˝≤ eT+∫ e÷s¡Z+˝À |üj·Tì+|ü#j·T&ÜìøÏ e÷qe⁄ìøÏuÛÑ>∑e+‘·Tì $C≤„qeTT n‘·´edüs¡yÓTÆ ñqï~. uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ ø√]ø£qTô|+#·T≈£îqï, Ä ˇø£ÿø√]ø£ $T>∑‘ê ø√]ø£\qT n<äT|ü⁄˝À ñ+#·TqT.

286

J$‘·eTT $y˚ø£eTT‘√ ≈£L&çq~. $y˚ø£ $#·ø£åD\T e÷qe⁄ìeT+∫ e÷s¡ZeTTq ìj·T+Á‹+#·TqT. eT+∫ e÷s¡ZeTTq≈£î n\yê≥T|ü&çq e´øÏÔ J$‘·eTTqT Äq+~kÕÔ&ÉT. ÇÏº Äq+<äø£s¡yÓTÆq J$‘êìøÏø£*π> Ä≥+ø£eTT\H˚ #Ó&ÉT>± eTqeTT e]íkÕÔeTT.

eTìwæ ‘·q eT+∫øÏ <√Vü≤<ä|ü&˚ nìï ø±sê´\q÷ #˚j·T&ÜìøÏdüTeTTK‘· ø£*– ñ+≤&ÉT. á H˚|ü<∏äéTT˝À e÷qe⁄ìøÏ ãj·TÏqT+&ç#Ó&ÉT »s¡>∑&ÜìøÏ neø±X¯+ ñ+~. $y˚ø£eTT‘√ eT+∫#Ó&ÉT\ìs¡ íj·TeTT‘√ e÷qe⁄&ÉT ‘·q J$‘·eTTqT Äq+<äeTj·T+>±#˚düTø=qe˝…qT.

e÷qe⁄&çøÏ nH˚ø£ ø√]ø£\T ñ+≤sTT. yêÏ˝À ø=ìïÏìeTTKýÓTÆq ø√]ø£\T>± ìs¡ísTT+#·T≈£î+≤&ÉT. nsTT‘˚ nìïÏ ø£+f…eTTKýÓTÆq ø√]ø£ @$TÏ? ‘·q≈£î nìïÏø£+f… eTTKýÓTÆq ø√]ø£,‘·q≈£î m≈£îÿe eT+∫ #˚ùd ø√]ø£jÓÆT ñ+≥T+~. Ä $<ÛäeTT>±e÷qe⁄&ÉT eTTKýÓTÆq ø√]ø£\qT |ü]$T‘·eTT #˚düT≈£îqï|ü&ÉT, Äˇø£ÿ ø√]ø£ ø√düy˚T Á|üj·T‹ïkÕÔ&ÉT. ˇø£Ïø£+f… m≈£îÿe>± eTTKýÓT Æqø√]ø£\T ñqï|ü&ÉT, yêÏø√dü+ Á|üj·T‹ïkÕÔ&ÉT. ‘·q≈£î #ê˝≤eTTKýÓTÆq ø√]ø£qT ìs¡ísTT+#·T≈£îHêïø£, Ä ø√]ø£ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ$T>∑‘ê ø√]ø£\qT Á|üø£ÿq ô|&É‘ê&ÉT.

eTq \ø£åéTT dü+‘√wüeTT. dü+‘√wüeTTqT $T+∫q eTs√ ø√]ø£ñ+&É<äT. eTqeTT eTq˝À mH√ï eT+∫ \ø£åD≤\qT ø√s¡T≈£î+≤eTT.eTqeTT kÂKéTTqT, dü+|ü<ä\qT, >ös¡e eTsê´<ä\qT ø√s¡T≈£î+≤eTT.<˚ìø√dü+? dü+‘√wü+ ø√dü+. nq>± á ø√]ø£\qT kÕ~Û+#·&É+ e\¢dü+‘√wüeTTqT bı+<äe#·TÃ. Ç+‘˚ø±˙ dü+‘√wüeTTqT bı+~, Ä

287

dü+‘√wüeTT qT+&ç >ös¡e eTsê´<ä\T, dü+|ü<ä\T kÕ~Û+#·&ÉeTH˚~»s¡>∑<äT.

dü+‘·è|æÔ nH˚~ nìïÏø£+f… eT+∫>∑TD+. dü+‘·è|æÔ nq>±‘·H=ø£ÿ&˚ @ ø=s¡‘ê ˝Ò≈£î+&Ü >∑&É|ü&É+ nìø±<äT. ‘·q‘√u≤≥T, ‘·q≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\T, ùdïVæ≤‘·T\T, dü+|òüTeTT˝À ‘·q#·T≥÷º ñqï q\T>∑Ts¡÷düTKdü+‘√cÕ\‘√ñ+fÒH á dü+‘·è|æÔøÏ Àqe⁄‘ês¡T. dü+‘·è|æÔ m|ü&ÉTø£\T>∑T‘·T+~? ‘·q≈£î n˙ï ñHêïsTT. ‘·q≈£î ‘·q <äèwæº˝À Ò$T nqï~˝Ò<äT. nìï ø√]ø£\˝ÀøÏ dü+‘√wüy˚T ñ‘·ÔeTyÓTÆq ø√]ø£. dü+‘√cÕìï@ Ç‘·s¡ ø√¬sÿ\‘√q÷ b˛\Ã <ä–q~ ø±<äT. dü+‘√wüy˚T e÷qe⁄q≈£îdü+‘·è|æÔì ø£*–+#˚~. e÷qe⁄ì >∑eTéTT, \ø£åéTT dü+‘√wüy˚T.

dü+‘√wüeTTqT e÷qe⁄&ÉT @ $<ÛäeTT>± dü+bÕ~+#·>∑\&Éì,‘·s¡#·÷ n+<äs¡÷ Ä˝À∫+#˚ Á|üX¯ï. C≤„q+ e\¢, n\yê≥¢ e\¢, ˇø£Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq •ø£åD e\¢ uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤+ e\¢ á dü+‘√wüeTTdü+Áø£$T+#·THê? ádü+‘√wüeTH˚ ãVüQeT‹ì uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|ükÕ<äeTT>∑qø£sTT‘˚ e÷qe⁄\+<äs¡÷ á dü+‘√cÕìï nqTuÛÑ$dü÷Ô ñ+&˚yês¡T.n˝≤ø±ø£ $<äé\¢, •ø£åDe\¢, eT+∫ >∑TD≤\e\¢ \uÛÑéTj˚T´<˚ ádü+‘√wüeTT nqT≈£î+fÒ, n˝≤≈£L&Ü m+‘√ eT+~ kÕ~Û+#˚yêπs. ø±ãÏºdü+‘√wü+ ø£*–q|ü&ÉT, <ëìì nqTuÛÑ$+#·&Éy˚T eTTKéTT. nq>±dü+‘√cÕìï bı+<ä&ÉeTH˚~ n+‘· ‘˚*ø£>± »]π> Á|üÁøÏj·Tø±<äT.

ˇø£ eTìwæ dü+‘√wüeTT n‘·ì dü«uÛ≤eeTTqT ãÏº ñ+≥T+~.n‘·ì dü«uÛ≤eeTT nq>± n‘·ì X¯Øs¡eTT, eTqdüT‡, Ä‘·à\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&çñ+≥Tqï~. Ä‘·à≈£î dü+ã+~Û+∫q ø±s¡ýÓTÆq|ü&ÉT, Ä ø±s¡éTTkÕ<Ûäq¬ø’ Ä J$‘·eT+‘ê $ìjÓ÷–+#·&ÉeTe⁄‘·Tqï~. n<˚ Ä J$‘·|üs¡e÷s¡úeTe⁄‘·Tqï~.

288

X¯ØsêìøÏ, eTqdüT‡≈£î dü+ã+~Û+∫q $wüj·÷\˝À uÛÖ‹ø£dü+ã+<ÛäyÓTÆq $wüj·÷\ <ë«sê nq>± ùdïVæ≤‘·T\T, dü+|ü<ä\T,n~Ûø±s¡eTT yÓTT<ä\>∑Tq$ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄#·Tqï~. eT+∫ »qàø£*–j·TT+&É≥+, eT+∫ |æ\¢\qT ø£q&É+, n+<äeTT>± ñ+&É≥+,dü+|òüTeTT˝À |üs¡|ü‹ ø£*– ñ+&É≥+ yÓTT<ä\sTTqe˙ï dü+‘√wüeTTjÓTTø£ÿ |üsê´j·T |ü<äeTT\e˝… ñHêïsTT. ìC≤ìøÏ á \ø£åD≤\Tdü+‘√wüeTTq≈£î ø±s¡DeT>∑T#·Tqï$. á ø±s¡DeTT#˚‘·H˚ dü+|ü<ä\e\¢dü+‘√wüeTT <ä≈£îÿqì ø=+<äs¡T, dü<äTZDeTT\ e\¢H˚ dü+‘√wüeTTÁbÕ|æÔ+#·Tqì eT]ø=+<äs¡T n_ÛÁbÕj·T|ü&ÉT‘ês¡T.

$y˚ø£e+‘·T\T dü«uÛ≤eØ‘ê´ eT+∫‘·qeTT‘√ dü+‘√wüeTTqTdüVü≤»+>±H˚ nqTuÛÑ$+#·T#·T+<äTs¡T. ø√]ø£ nH˚~ düVü≤»+>± n+<ä]˝Àq÷ ñ+≥T+~. nsTT‘˚ @ ø√]ø£? n+<ä]˝À nìï s¡ø±\ ø√]ø£\Te´ø£ÔeTe⁄‘êsTT. <ëìøÏ ø±s¡DeTT á ø√]ø£\T $y˚ø£eTTqqTdü]+∫ñ+&ÉT≥˝Ò<äT. á e÷s¡TŒ\≈£î ø±s¡DeTT, n+<ä]˝À ˇπø s¡ø£yÓTÆqC≤„qeTT ñ+&ÉT≥˝Ò<äT. C≤„qeTT ˝Òìyê]øÏ düVü≤»yÓTÆq ø√]ø£˝Òø£\T>∑T‘·THêïsTT. Ç+Á~j·T C≤„qeTT ø£\yês¡T Ç+Á~j·T düTU≤\qTø√s¡T≈£î+≥THêïs¡T. $y˚ø£e+‘·T\T ‘·eT Ç#êÃ¤X¯øÏÔ‘√ ‘·eT ø√¬sÿ\kÕ<Ûäq¬ø’ ø£èwæ #˚j·TT#·THêïs¡T.

Ç+‘·≈£î eTT+<äT ‘Ó\TdüT≈£îqï≥T¢>±H˚ eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔ eTq $y˚ø£$#·ø£åD\ qqTdü]+#·TqT. eTq $y˚ø£ $#·ø£åD\T eTqjÓTTø£ÿ $C≤„HêìïnqTdü]+#·T#·Tqï~. ø±ãÏº dü+‘√cÕìøÏ dü+ã+~Û+∫q n+X¯eTTeTq $C≤„HêìøÏ dü+ã+~Û+∫q~>± >∑T]Ô+#·e˝…H˚ ‘·|üŒ, eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔãÏºø±<äT nì Á>∑Væ≤+#· e˝…qT. XÊØs¡ø£ düTKeTT\ e\¢ e÷qe⁄&ÉTmqïÏø° dü+‘√wüeTTqT bı+<ä˝Ò&ÉT.

289

Ä‘·à≈£î dü+ã+~Û+∫q~ nq>±H˚ dü<äTZD≤\‘√ ≈£L&çq~. e÷qedü«uÛ≤eeTT @$TÏ? dü+‘√wüeTT>± ñ+&É≥y˚T e÷qe HÓ’»eTT.dü<äTZD≤\T nq>±H˚, n~ X¯Øs¡eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q n+X¯eTTø±<äT.n~ Ä‘·à≈£î dü+ã+~Û+∫q n+X¯eTT. ø±ãÏº dü+‘√wüeTT Ä‘·à≈£îdü+ã+~Û+∫q~.

ñqï‘·yÓTÆq \ø£å eTT ~X¯>± eTqeTT kÕ<Ûäq#˚kÕÔeTT. Ä ñqï‘·yÓTÆq \ø£åý˚T eTq\qT XÊdædüTÔ+~. Ä ñqï‘·yÓTÆq \ø£åý˚T uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT.

nq>±, dü+‘√wüeTTq≈£î ø±s¡DeTT ‘Ó\TdüTø√yê\qï dü‘·éTTqTÁ>∑Væ≤+#·e˝…qT. dü‘·´XÀ<Ûäq‘√ e÷qe⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT #Ó’‘·qéTT‘√nqTuÛÑ$kÕÔ&ÉT. ø±ãÏº \ø£åéTT ~X¯>± |üj·Tì+#·e˝…qqï eTT+<äTdü‘·éTTqT Á>∑Væ≤+#ê*. dü‘·éTTqT Á>∑Væ≤+#·e˝…qqï e÷qe⁄&ÉTdü«j·T+ ø£èwæ‘√ kÕ~Û+#· >∑\&ÉT. ìC≤ìøÏ e÷qe⁄&ç jÓTTø£ÿ nìïø±s¡ ø£ ≤bÕ\T á \ø£å eTT ~X¯>±H˚ kÕ>∑e …qT. e÷qe⁄ì düs¡«ø£s¡à\T,nìï dü<äTZD≤\T ádü‘·éTTH˚ yÓ\¢&ç+#·TqT. ø±ãÏº Ç+<äTeT÷\eTT>±Á>∑Væ≤+∫q<˚eTq>± e÷qe⁄ì dü+‘√wüeTTq≈£î ø±s¡DeTT C≤„qeTTeT]j·TT dü‘·éTT ‘Ó\TdüTø=qT≥. á Ä<Ûë´‹àø£ $wüj·÷\TXÊX¯«‘·yÓTÆq$ eT]j·TT uÛÑ>∑e+‘·Tì $wüj·÷˝…’ ñqï$.

290

28. eTq n+<äTu≤≥T˝Àì X¯≈£îÔ\T

HÓ’‹ø£‘·≈£î |ü⁄Hê~ $y˚ø£y˚T. á $y˚ø£eTT‘√ eTqeTT Hê´j·TeTT>±q÷, Ä<äs¡ÙeTT>±q÷, dü+‘√wüeTT>±q÷ J$+#·e#·TÃ. <Ûë´qeTT‘√eTqeTT eTq n+<äTu≤≥T˝À ñqï eqs¡T\qT >∑T]Ô+#ê*.

á eqs¡T\qT eTqeTT |ü]o*+∫q|ü⁄&ÉT ø=ìï eqs¡T\T eTqn+<äTu≤≥T˝À ñqï≥T¢, eT]ø=ìï eTq n+<äTu≤≥T˝À ˝Òq≥T¢>∑T]ÔkÕÔeTT. eTq n+<äTu≤≥T˝À ñqï$ eTqø£s¡à\T, Ä˝À#·q\T,ø√]ø£\T, nsTTcÕº\T eT]j·TT Ç#êÃ¤X¯øÏÔ. eTq n+<äTu≤≥T˝À ˝Òì$eTq X¯Øs¡eTT, ÄdüTÔ\T, >ös¡eeTsê´<ä\T. eTq |üì düú˝≤\T eTqnBÛqeTT˝À ñqï$. düVü≤»+>±, ùd«#·Ã¤‘√ @ $<ÛäyÓTÆq n<äT|ü⁄,ìj·T+Á‘·D ˝Ò≈£î+&Ü eTq n<äT|ü⁄˝À ñ+≤sTT. eTq nBÛq+˝À˝Òì$ düVü≤»+>± ã\V”≤q+>±q÷, ìj·T+Á‘·D˝ÀqT eT]j·TT Ç‘·s¡T\nBÛq+˝À ñ+&ÉTqT. Ç|ü&Óe¬s’Hê ‘·q nBÛq+˝À ñqïy ‘·qeì,Ç‘·s¡T\ nBÛq+˝À ñqï$ |üs¡T\eì uÛ≤$+∫q≥¢sTT‘˚, @ eTìwækÕÏ eTìwæì ìs¡“¤+~+#·&ÉT, me]˙ ‘·|ü |ü≥º&ÉT. Ç‘·s¡T\T mes¡÷n‘·qøÏ Vü‰ì #˚j·Ts¡T ø±s¡DeTT X¯Á‘·Te⁄\T ˝Òø£b˛e&Éy˚T.

me¬s’Hê >=|üŒ|üqT\qT #˚|üÏºq|ü&ÉT, Ä >=|üŒ |üqT\qT ∫qï∫qï Á|üj·T‘êï\‘√kÕ~Û+#·˝Ò&ÉT. πøkÕ] nìï|üqT\qT kÕ~Û+#Ój·÷´\H˚ ñ<˚›X¯´eTT eT+∫~ø±<äT. n‘·qT Ä•+∫qyêÏ˝À¢ ø=ìïÏì|üP]Ô>± e÷qTø√yê*, eT]ø=ìïÏì Á|üdüTÔ‘êìøÏ yêsTT<ë y˚düTø√yê*.me¬s’Hê >=|üŒ|üqT\‘√ bÕ≥T, n~Ûø±s¡eTTqT, dü+|ü<ä\qT kÕ~Û+#ê\qT≈£î+fÒ, n‘·ìøÏ düTKeTT, ùd«#·Ã¤ ø£s¡Tee⁄‘êsTT. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡Tø£wüºyÓTÆHê ‘êqT nqT≈£îqï$ kÕ~Û+#·>∑\&Ü nì ‘·qqT‘êqT X¯\´|üØø£å#˚düTø√yê*. á |üØø£å˝À ‘·q≈£î dü+ã+<ÛäeTT Òì n+XÊ\T >√#·]ùdÔ,nÏºyêìô|’ ‘·q ÄdüøÏÔì ‘·–Z+#·Tø√yê*.

292

|üÏº+#·Tø√s¡T ø±˙, Ä #êe⁄ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£îqï $wüj·÷\≈£î yês¡Tø£\‘· #Ó+<äT‘ês¡T. kÕ<Ûës¡D+>± eTq≈£î á $<ÛäeTT>± <äT'KeTT,u≤<Ûä ø£*–q|ü⁄&ÉT eTqeTT Ç‘·s¡T\qT ì+~+#·eTT. ø±˙ eTq*ïeTqy˚T ì+~+#·T≈£î+≤eTT, nq>± eTq n_ÛÁbÕj·÷\qT, ndü+|üPs¡íyÓTÆq C≤„qeTT ø£*–qyê&˚ Ç‘·s¡T\qT ì+~+#·TqT, ‘·q V”≤q |ü]dæú‹øÏC≤„q+ kÕ~Û+#˚ ø=B› ‘·|üqT ‘·qMT<˚ y˚düT≈£î+≤&ÉT. m|ü&ÉsTT‘˚dü+|üPs¡í C≤„q+ kÕ~ÛkÕÔ&√ Ç+ø£ n|ü&ÉT Ç‘·s¡T\qT ì+~+#·&ÉT,‘·qqT ‘êqT ì+~+#·Tø√&ÉT.

Ç‘·s¡T\ jÓTTø£ÿ \_∆øÏ >±˙ HÓ’|ü⁄D≤´ìøÏ >±˙ eTqeTT bı+–b˛sê<äT. eTqeTT Á|üø£è‹ì nqTdü]+∫ q&É#·Tø=ìq|ü⁄&ÉT, Á|üø£è‹˝Àm<äTs¡j˚T´ eT+∫ eT+∫ nqTuÛÑyê\≈£î eTqeTT bı+–b˛e#·TÃ. ÄÄq+<äeTT eTq~>±H˚ uÛ≤$+#·T≈£î+≤eTT ø±ãÏº.

Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ‘êqT Ä•+∫q Ø‹˝À ‘·eT |üqT\T »s¡>±\qT≈£î+≤s¡T. Ç~ dü]ø±<äT. |üqT\T m˝≤ »s¡T>∑T‘·THêï d”«ø£]+#·&ÜìøÏeTqeTT dæ<ä∆eTT>± ñ+&Ü*. n|ü&ÉT eTqeTqdüT‡ ˇ‹Ô&ÉT\≈£î>∑T]ø±ø£ Á|üXÊ+‘·eTT>± ñ+≥T+~.

nHês√>∑´eTT X¯ØsêìøÏ Ä≥+ø£eTT, ø±˙ eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔ ø±<äT.Ç#êÃ¤X¯øÏÔ ≈£L&Ü nHês√>∑´ uÛ≤eq≈£î >∑T]jÓÆTq|ü&ÉT Ä≥+ø£eTT>±uÛ≤$+|üã&ÉT‘·T+~. n$Ï‘·qeTT X¯Øs¡eTTqπø Ä≥+ø£eTT ‘·|æŒ‘˚,eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔøÏ ø±<äT. á $<ÛäeTT>± Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T Ä˝À∫+∫,Ä≥+ø±\≈£î ‘·eT≈£î ÄbÕ~+#·ø£ |üqT\T #˚düTø=ìq ñ‘·ÔeTeTT.

eTq J$‘·+˝À eTq≈£î mH√ï dü+|òüT≥q\T m<äTs¡e⁄‘·÷ ñ+≤sTT.n≥Te+Ï dü+<äsê“¤\˝À yêÏì >∑T]+∫ $#ê]+∫, Ä dü+|òüT≥q\qT

293

eTqeTT d”«ø£]+#·&ÜìøÏ dæ<ä∆|ü&Ü*. ˇø£ n+<äyÓTÆq j·TTe‹ì >±˙j·TTe≈£î&çì >±˙ #·÷dæq|ü⁄&ÉT eTq˝À Ç+Á~j·T ìÁ>∑Vü≤eTT ô|+#·Tø√yê*. eTqeTT u≤<ÛäqT nqTuÛÑ$+#˚ düeTj·÷\˝À Á|üj·T‘·ïeTT‘√ Äu≤<ÛäqT ‘·≥Tºø√yê*. eTq*ï me¬s’Hê ì+~+∫q|ü⁄&ÉT, eTqeTT zs¡TŒeVæ≤+#ê*. á $<ÛäyÓT Æq J$‘·eTTq≈£î n\yê≥T |ü&çq|ü⁄&ÉT,J$‘·eTT˝À m<äTs¡j˚T´ dü+|òüT≥q\T eTq*ï ô|<ä›>± u≤<Ûäô|≥ºe⁄,Á|üuÛ≤$‘·+ #˚j·Te⁄.

z edüTÔe⁄qT b˛>=≥Tº≈£îHêïqT nì nqe<äT›. H˚qT ‹]–dü+bÕ~+#êqT nì nq+&ç. ˇø£] edüTÔe⁄\T eTs=ø£s¡T Vü≤düÔ>∑‘·+#˚düTø√e&É+ <äTsêàs¡TZ\|üì. ˙≈£î Ç∫Ãq uÛÑ>∑e+‘·T&˚ ‹]– rùddüT≈£îHêï&Éì uÛ≤$+#·Tø√+&ç. me¬s’Hê ‘·eT #˚‹˝À ñqï+‘· es¡πø n~‘·eT edüTÔe⁄>± uÛ≤$+#·e˝…qT. Ä edüTÔe⁄ ‘·eT Vü≤düÔeTTq Òq|ü⁄&ÉT,Ç+ø£ Ä edüTÔe⁄ >∑T]+∫ ∫+‹+#·≈£L&É<äT.

me¬s’Hê q\T>∑T]˝À ñqï|ü&ÉT, ‘·qqT ‘êqT >=|üŒ>± uÛ≤$+#·T≈£î+f…, n~ Ä‘·àe+#·H˚ ne⁄‘·T+~. Á|üø£è‹ qqTdü]+∫ uÛÖ‹ø£nedüsê\T rs¡TÃø√yê\qTø√e&É+ m+‘·eT+~ ÇcÕº|üPs¡«ø£+>±d”«ø£]kÕÔs¡T. eTqeTT ø£ edüTÔe⁄ |ü≥¢ ÁX¯<ä∆ #·÷|æ‘˚, ¬s+&√ edüTÔe⁄|ü≥¢ìs¡¢ø£å´eTT eVæ≤+#·e\dæ ñ+≥T+~.

me¬s’Hê ‘·q uÛ≤sê´|æ\¢\T, ùdïVæ≤‘·T\‘√ ø£\ø±\+ J$+∫ñ+&Ü\qT ø√e&É+ πøe\+ eT÷s¡â‘·«y˚T ne⁄‘·T+~. ‘·q nBÛqeTT˝À˝Òì e´≈£îÔ\T, edüTÔe⁄\T ‘·q |ü]~Û˝À m+‘·ø±\+ ñ+#·>∑\T>∑T‘ês¡T.‘·q |ü]~Û˝À ‘·q ø√]ø£\T rs¡TÃø√e&É+ düãuÒ. ˇø£e´øÏÔ ùd«#·Ã¤>±ñ+&Ü\ì nqT≈£î+fÒ >∑qø£, n‘·qT @B ø±yê\ì nq&ÉT, e<ä›˙nq&ÉT. Ä‘·ìøÏ m<äT¬s’q e´≈£îÔ\ô|’ Ç~ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+~.

294

J$‘·eTTqT ø£ bÕØº>± uÛ≤$+#ê*. Ä bÕØº˝À eTqeTT m+‘√eT+~ì ø£\TkÕÔeTT. m+‘√ eT+~‘√ ø£s¡#ê\q+ #kÕÔeTT. m+‘√eT+~eTq*ï |üÏº+#·Tø√≈£î+&Ü kÕ–b˛‘·T+≤s¡T. bÕØº n+‘ê nsTTb˛j·÷ø£eT∞fl eTqeTT @ø±øÏ>± $T–*b˛‘êeTT. J$‘·eTT ≈£L&Ü n+‘˚.ô|fi¯flj·÷´ø£ uÛ≤s¡´ edüTÔ+~. Ä ‘·s¡Tyê‘· |æ\¢\T ekÕÔs¡T. mes¡÷XÊX¯«‘·eTT>± ñ+&És¡T. |æ\¢\T ô|<ä›yê¬s’ y˚πs Á|ü<˚XÊ\≈£î yÓ[flb˛e#·TÃ.á $<ÛäeTT>± yÓ ’sê>∑´uÛ≤eeTT‘√ J$+#·&É+ nqï~ düããT>±ñ+≥T+~.

ˇø£ Ç+À¢ ˇø£e´øÏÔ eTs¡DÏ+∫Hê, ˝Ò<ë ˇø£ dü+|ü<ä ‘·]–Hê,Ä Ç+À¢ u≤<Ûä|ü&É‘ês¡T. ìC≤ìøÏ #·ìb˛sTTq yê] >∑T]+∫, ‘·]–b˛sTTq ÄdæÔ>∑T]+∫ u≤<Ûä|ü&Ée\dæq |üì˝Ò<äT. ø±˙ ìC≤ìøÏ yê]˝Àñqï nC≤„q+ e\¢ yê]øÏ u≤<Ûä ø£\T>∑T‘·Tqï~. #·ìb˛sTTq yê]+ÏøÏyÓ[fl e÷≥\‘√ |üsêeTs¡Ù#˚ùdÔ dü]b˛<äT, yê]˝Àì Ä+‘·s¡+–ø£ u≤<ÛäqT‘·–Z+#˚ Á|üj·T‘·ï+ #Ój·÷´*.

eTq nBÛq+˝À ˝Òì $wüj·÷\ô|’ b˛°|ü&É≈£î+&Ü nCÒj·T+>±ñ+&É&Éy˚T ñ‘·ÔeT \ø£åD+. eTqeTT ˇø£ e´øÏÔjÓTTø£ÿ >=|üŒ‘·HêìøÏdüHêàì+#·&É+ #·÷düTÔ+≤eTT. n‘·ìì m+‘·>±H√ Væ≤+#·T≈£î+≤eTT.eTqeTT eT+∫yês¡yÓT Æ‘˚, Ä >=|üŒe´øÏ Ô ô|’ ndü÷j·÷<˚«cÕ\≈£î‘ê$e«eTT. ˇø£e´øÏÔ >=|üŒ |ü<ä$˝À ñ+≥÷, yÓ’sê>∑´+‘√ ùd«#·Ã¤>±ñ+&É&ÉeTH˚~ »s¡>∑<äT. ˇø£y˚fi¯ n~ »]–‘˚, <ëìøÏ ø±s¡D+ n‘·ìC≤„qy˚T, yÓ’sê>∑´y˚T. á ˝Àø£+˝À @B XÊX¯«‘·+ ø±<äT. ‘êqTnqTuÛÑ$+#˚ >=|üŒ|ü<äM, n~Ûø±s¡+ ≈£L&Ü XÊX¯«‘·+ø±<äT nìuÛ≤$+∫qe´øÏÔ, ‘·q nBÛq+˝À˝Òì $wüj·÷\¬ø’ ô|<ä›>± |üÏº+#·Tø√&ÉT.

eTq*ï me¬s’Hê ‹≥ºe#·TÃ, ø=≥ºe#·TÃ, nee÷ì+#·e#·TÃ,eTq˝Àì uÛ≤yê\qT ãÏº eTqeTT nee÷q+>± uÛ≤$+#·e#·TÃ.

296

eTqeTT Á|üø£è‹ì nqTdü]+∫ mH√ï $wüj·÷\˝À @ø±_ÛÁbÕj·TeTTqT e´ø£Ô+ #˚düTÔ+≤eTT. e÷≥\˝À ø±ø£ #˚‘·\˝À án_ÛÁbÕj·÷\qT #˚dæ #·÷|æ+#ê*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ø£] Ç+À¢ n‘·ì_&√¶ ˝Òø£ uÛ≤s¡´ #·ìb˛sTT+~ nqTø√+&ç. #êe⁄ me]¬ø’Hê sêø£e÷q<äT, ø±ãÏº u≤<Ûä|ü&Ée<ä›ì Ä Ç+À¢ |üsêeTs¡Ù #˚dæ ekÕÔeTT.ø±˙ eTq Ç+À¢ì e´≈£îÔ Ò #·ìb˛‘ês¡T. n|ü&ÉT eTq |ü]dæú‹ @$TÏ?#ê˝≤ #ê˝≤ <äT'œkÕÔeTT. ø±ãÏº |üsêeTs¡Ù #˚dæq|ü&ÉT ne‘·* yê]u≤<ÛäqT Á>∑Væ≤+∫, yê] u≤<Ûä≈£î ñ|üX¯eTq+ ø£*–+#˚ Á|üj·T‘·ï+#Ój·÷´*.

eTq˝À #ê˝≤eT+~ <˚e⁄ì ÄÁX¯sTTkÕÔs¡T. <˚e⁄ì ÄÁX¯sTT+∫qM] |ü]dæú‹ M]øÏ ns¡úeTTø±<äT. Ms¡T nqTuÛÑeeTTqï Ä<Ûë´‹àø£|üs¡T\qT $#ê]+∫ $wüj·TeTT\qT ne>±Vü≤q #˚düTø√yê*. eTqeTTÇ+‘·≈£î eTT+<˚ ‘Ó\TdüT≈£îqï $wüj·TeTT, eTq n+<äTu≤≥T˝À ˝Òì$wüj·÷\ qT+&ç eT+∫ø±˙ #Ó&ÉT ø±˙ m<äTs¡T ø±e#·Ãì #Ó|ü≈£îHêïeTT.eTq kÕ«BÛq+˝À ˝Òì $wüj·÷\|ü≥¢ eTqeTT ø√]ø£\T, <˚«cÕ\Tô|+#·Tø√≈£L&É<äì ≈£L&Ü #Ó|ü≈£îHêïeTT. ˇø£y˚fi¯ eTq˝À ø√]ø£\T,<˚«cÕ\T ô|+#·T≈£î+fÒ, eTq˝À uÛÑj·÷\T ≈£L&Ü ô|s¡T>∑T‘êsTT.

˙ nBÛq+˝À ñqï |üqT\T e⁄ nqT≈£îqï≥T¢>± HÓs¡y˚s¡q|ü&ÉT,˙e⁄ uÛÑ>∑e+‘·Tì ÄÁX¯sTT+#·T≥ ñ‘·ÔeT+. uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ |ü]dæú‘·T\T$qï$+#·Tø√. nq>±H˚ dü«+‘· $wüj·÷\T ˙ nBÛq+˝À ñqïyêÏìuÛÑ>∑e+‘·TìøÏ $qï$+#·Tø√. n+‘˚ø±˙, ˙ ùdïVæ≤‘·T&ç $wüj·TyÓ÷˝Òø£ <˚X¯uÛÑÁ<ä‘· >∑T]+#√ nsTT‘˚ ˙e⁄ <˚e⁄ì‘√ $qï$+#·Tø√e⁄ ø£<ä.ùdïVæ≤‘·T&çH˚ dü+Á|ü~kÕÔe⁄. <˚X¯+ $wüj·T+˝À q\T>∑T]‘√ bÕ≥T e⁄q&ÉTkÕÔe⁄.

297

Ç#êÃ¤X¯øÏÔøÏ nedüsêìøÏ eT<Ûä´qTqï dü+ã+<ÛäeT÷ $yê<ëdüŒ<äyÓTÆq~. nedüs¡eTT nq>±H˚ n~ eTq nBÛq+˝À ˝Òq≥Te+Ï$wüj·TeTT. eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔøÏ ≈£L&Ü n+^ø£]+∫q |ü]dæú‹. eTq+eTq J$‘êìï eT+∫>± J$+#ê˝≤ ≈£L&É<ë nqï $wüj·T+ ≈£L&ÜeTq nedüsêìï ãÏº »s¡T>∑T≥˝Ò<äT. ìC≤ìøÏ áHê&ÉT, eTq≈£îÇwüºeTT˝Òì |üqT\qT, e~* y˚j·÷\qT≈£îqï |üqT\qT, mìïÏH√#˚j·Te\dæedüTÔqï~. |üqT\qT nsTTwüº+>±H˚ #˚|ü&ÉT‘·THêïeTT.eTqeTT Çwüº|ü&ç‘˚, eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔ ø±s√´qTà≈£îÔ\qT #˚düTÔ+~. eTqÇ#êÃ¤X¯øÏÔ‘√ ø±ø£, m+|æø£‘√ ø±sê´\qT yÓTT<ä\T ô|≥ºe\dæ edüTÔqï~.

eTqeTT Ç#êÃ¤X¯øÏÔ ùd«#·Ã¤>± e´eVü≤]+#ê\qT≈£î+≤eTT, ø±˙eTq nedüsê\ ì$T‘·Ô+ e´eVü≤]+#·&É+˝À eTq≈£î ùd«#·Ã¤ ˝Ò≈£î+&Üne⁄‘·Tqï~. eTq nedüsê\ $wüj·T+˝À, eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔ |üs¡T\Ç#êÃ¤X¯øÏÔøÏ ˝Àã&ç, m+‘√ Çã“+<äT\≈£î >∑T] ne⁄‘·Tqï~. u≤<Ûä|ü&˚e´øÏÔ, Ç~ düVü≤»y˚T nì, e÷qe‘ê <äèø£Œ<∏ä+‘√ u≤dæ\¢e˝…qT. nq>±eTq˝Àì Ç#êÃ¤X¯øÏÔ eTqeTT ìs¡“+<ÛäeTT>± ‘·èD°ø£]+#·|üì˝Ò<äT.

298

29. ˝Àø±j·T‘·eTH˚ nqTeT‘·+

e÷qdæø£+>±qT, XÊØs¡ø£+>±q÷ Á|üø£è‹ e÷qe⁄\+<ä]˙düe÷qeTT >±H˚ |ü⁄Ïº+#ÓqT. ˇø£ eTìwæ kÕÏeTìwæ ø£+fÒ ø=+#Ó+ã\+>± ñ+&=#·TÃ eT]j·TT ø=+‘· n~Ûø£ ‘Ó*$‘˚≥\‘√ ñ+&Ée#·TÃ.n+‘·≈£î$T+∫ mÏº ‘˚&Ü\T ñ+&Ée⁄.

ã\eTT $wüj·÷ìøÏ eùdÔ, ˇø£ ã\yÓTÆq e´øÏÔ ˇø£ ã\V”≤qyÓTÆqe´øÏÔ#˚ ‘·TbÕø°‘√>±˙ Ò<ë q\T>∑T] #˚‘· ø£\dæø£≥Tº>± >±˙ #·+|üã&Ée#·TÃqT. ø±ãÏº XÊØs¡ø£ ã\eTTqT ø±ø£ e÷qdæø£ ã\eTTqT eTqeTTb˛\TÃø=qe˝…qT. n|ü&ÉT n+<äs¡÷ düe÷q ‘Ó*$‘˚≥\‘√ ñqï≥T¢>±H˚ n>∑T|æ+#·TqT. ªª$y˚ø£eTT‘√ Ä#·s¡D Ä#·s¡D‘√ nqTuÛÑe+μμ.á dü÷Á‘·+ n+<ä]ø° e]Ô+#·TqT.

e÷qe⁄ì HÓ’»eTT Á|üø±s¡eTT, kÕÏeTìwæ jÓTTø£ÿ ‘Ó*$‘˚≥\≈£î,C≤„qeTTq≈£î e÷qe⁄&ÉT ÄX¯Ãs¡´b˛‘ê&ÉT. ø±˙ ‘·q˝À ≈£L&Ü n+‘·Ï‘Ó*$ ‘˚≥\THêïsTTì >∑T]Ô+#·˝Ò&ÉT. eT]ø=+<äs¡T+≤s¡T, yês¡TkÕÏyê] ø£+fÒ ‘Ó*$‘˚≥\˝À m+‘√ n~Û≈£î\eTqT≈£î+≤s¡T. @~@yÓTÆHê ‘Ó*$‘˚≥\˝À e÷qe⁄\T ø£]ø=ø£s¡T rdæb˛s¡T. kÕe÷q´+>±kÕÏeTìwæ ‘Ó*$‘˚≥\‘√ b˛\TÃ≈£î+fÒ ô|<ä› ‘˚&Ü\T e´ø£ÔeTTø±e⁄.

‘Ó*$‘˚≥\‘√ b˛\TÃ≈£î+fÒ n+<äs¡÷ \ø£å´eTTqT #˚s¡&É+˝Àdüe÷qyÓTÆq ÄX¯\T ø£*– ñ+≤s¡T. ø±ãÏº Ç<ä›s¡T e´≈£îÔ\T ˇπø\ø£å´eTTqT Ä•+∫q|ü&ÉT, n~ πøe\+ ˇø£ÿ]πø <ä≈£îÿ‘·T+~ ø±ãÏº,yê]<ä›s¡÷ X¯Á‘·Te⁄\sTTb˛‘ês¡T. X¯Á‘·Te⁄\sTTq ø±s¡DeTT#˚ ‘·eTeTqT>∑&É ø√dü+ kÕÏ X¯Á‘·Te⁄qT nD∫y˚j·T&É+ >±˙ HêX¯q+ #˚j·T&É+>±˙ »s¡T>∑T‘·T+~.

299

e÷qe⁄ì HÓ’»eTTØ‘ê´ e÷qe⁄&ÉT yÓ’sêìøÏ ø±s¡D≤\T eT÷&ÉT.n$ b˛°‘·‘·Ô«+, qeTàø£eTT Òø£ eT]j·TT yÓ’uÛÑeeTT. yÓTT<ä≥>± b˛°‘·‘·Ô«eTH˚~ ≤uÛÑeTTHê•+∫ <ë&ç#˚j·T&É+, ¬s+&Ée~ qeTàø£+ Òì ø±s¡D≤qπøåeTeTT ø=s¡≈£î <ë&ç#˚j·T&É+, eT÷&ÉT Ç‘·s¡T\ yÓ’uÛÑyêìï #·÷dæ ù|s¡TÁ|üU≤´‘·T\ ø√dü+ <ë&ç#˚j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. á yÓ’s¡+˝À ≈£L&Ü$$<Ûä s¡ø±\T. ø=+<äs¡T Væ≤+kÕe÷sêZìï mqTïø=ì kÕÏeTìwæì˝§+>∑BdüT≈£î+≤s¡T. ø=+<äs¡T m+‘·Ï X¯Á‘·Te⁄HÓ’Hê m~]kÕÔs¡T. yês¡TX¯Á‘·Te⁄≈£î ‘=+<äs¡>± ˝§+–b˛s¡T. eT÷&√ s¡ø£+ ˇø£e÷≥‘√, ˇø£∫s¡Tqe⁄«‘√, ˇø£ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq n_ÛÁbÕj·T+‘√, eTπs Ç‘·s¡ Á|ü»„e\¢>±˙ yÓ’]ì ˝§+>∑BdüT≈£î+≤s¡T.

kÕ<Ûës¡D+>± ø£ #·Áø£e]ÔøÏ, n‘·ì XøÏÔøÏ uÛÑøÏÔ‘√ ≈£L&çq uÛÑj·T+‘√Á|ü»\T, kÕeT+‘·sêE\T eTHÓ&çyês¡T. ø±˙ m|ü&ÉsTT‘˚ nÏºìj·T+Á‹+#·T X¯øÏÔ Ò<√, Á|ü‹ ø£ÿs¡÷ me]øÏ yêπs >=|üŒ>± uÛ≤$+‘·Ts¡T.j·TT<ë∆\T yÓTT<ä\>∑TqT. á j·TT<ë∆\ e\q nbÕs¡ qwüºeTT »s¡T>∑TqT.eè~∆ ø°åDÏ+#·TqT, kÕ+Á|ü<ëj·÷\T HêX¯qeT>∑TqT.

Ç≥Te+Ï |ü]dæú‘·T\˝À @B Hê´j·TeTT>± kÕ>∑<äT. ‘·bıŒ|ü\ìs¡íj·T+ »s¡T>∑<äT. Hê´j·÷Hê´j·T ìs¡íj·÷\T »s¡>∑e⁄. mø£ÿ&ÉsTT‘˚dü]jÓÆTq n~Ûø±s¡eTT Ò<√, nø£ÿ&É Hê´j·÷ìøÏ #√≥T ñ+&É<äT. mø£ÿ&Ó ’‘˚Hê´j·TeTT+&É<√, nø£ÿ&É nHê´j·T+ Á|üu\TqT. mø£ÿ&Ó’‘˚ Á|ü»\≈£îHê´j·Teédüú ñ+≥T+<√, nø£ÿ&É ‘·bıŒ|ü\ ìs¡íj·T+, Hê´j·÷Hê´j·÷\ rs¡TŒ\T yÓ\Te&ÉTqT. dü+|òüT+˝À eédüú düÁø£eT+>± kÕ>∑TqT.

e÷qe⁄&ÉT XÊ+‹ì ø√s¡T≈£î+≤&ÉT. ø±s¡DeTT, e÷qe⁄q≈£î#êe+fÒ uÛÑj·T+. n+‘˚ø±<äT düeýÓTÆq J$‘êìøÏ ø±e\dæq ø√]ø£\kÕ<Ûäq˝À n‘·qT $X‚wü+>± ø£èwæ #˚j·TT#·THêï&ÉT. á H˚|ü<∏äéTT˝À

300

e÷qe⁄&ÉT XÊ+‹ JeHêìøÏ XÊ+‹ dü÷Á‘ê\qT bÕÏdüTÔHêï&ÉT. áXÊ+‹ dü÷Á‘ê\T Á|üø£è‹ì nqTdü]+∫ ‘·j·÷s¡T #˚düT≈£îqïy˚.

Á|üø£è‹dæ<ä∆+>± Á|ü‹e÷qe⁄ìøÏ ùd«#·Ã¤>±, ‘·q≈£î nqTyÓ’q$<ÛäeTT>±, J$+#·&ÜìøÏ Vü≤≈£îÿ>∑\<äT. ùd«#·Ã¤ nq>± kÕÏeTìwæ e\¢@ Ä≥+ø±\T ø£\T>∑≈£î+&Ü, Á|ü‹e÷qe⁄&ÉT J$+#·e#·TÃ.

Á|üø£è‹ ìj·Te÷e[ Á|üø±s¡+, eT]j·TT ‘·–q ø±s¡DeTT‘√XÊdæ+#˚ <˚eTq>±, @ e÷qe⁄&ÉT ‘·q J$‘êìï n+‘·eTT #˚düTø√sê<äT.Á|ü‹ e÷qe⁄&ÉT ‘·q J$‘êìï ø±bÕ&ÉT≈£î+≥÷ J$+#ê*.

ô|’q ñ<äVü≤]+∫q ìj·Te÷qTkÕs¡eTT Á|ü‹eTìwæ XÊ+‹ìø√s¡TqT. XÊ+‹ì nqTdü]+#·TqT. ø£y˚fi¯ n‘·ìøÏ XÊ+‹ ∫ø£ÿq|ü&ÉT,Á|üø£è‹ ìj·Te÷qTkÕs¡+ XÊ+‹ø√dü+ n‘·qT Á|ü‹|òüTÏ+#·e#·TÃ.¬s+&Ée dü÷Á‘·eTT qqTdü]+∫, Á|ü‹eTìwæ ùd«#·Ã¤>± J$+#ê\ì,Ç‘·s¡T\e\¢ @ $<ÛäyÓTÆq Ä≥+ø±\T ø£\T>∑ ≈£L&É<äì uÛ≤$kÕÔ&√, n<˚$<Ûä+>± ‘·qT≈£L&Ü Ç‘·s¡T\ ùd«#·Ã¤ $wüj·÷˝À¢ n+‘·sêj·÷\T ø£*–+#·≈£L&É<äT. kÕÏeTìwæ XÊ+‹ ø√dü+, πøåeT+ ø√dü+, düVü≤Jeq+ ø√dü+‘·q ùd«#·Ã¤qT ìj·T+Á‹+∫ q\T>∑T]‘√kÕ>±*.

Á|üø£è‹ ìj·Te÷qTkÕs¡eTT, ˇø£]ø=ø£s¡T ‘·eT ‘·eT Vü≤≈£îÿ\qT|ü+#·Tø√yê*. á Vü≤≈£îÿ\ |ü+|üø£eTT ˇ|üŒ+<ä+ Á|üø±s¡eTT. Ç<ä›s¡÷‘·eT Vü≤≈£îÿ\qT ø£]H=ø£s¡T e÷s¡TÃø=qT≥˝À ‘˚&Ü\T e´ø£ÔyÓTÆq|ü&ÉT,ùdïVü≤+‘√>±˙, Á|ü‹|òü\+‘√ >±˙, ãVüQe÷q+>± >±˙, nqTÁ>∑Vü≤+>±>±˙ e÷s¡TŒ#düTø=q e#·TÃqT. n+^ø±s¡+ ≈£î~]qŒÏø°, nqTe÷q+‘√Ä#·s¡D˝À Òq|ü&ÉT, á |üŒ+<ä+ |üìøÏ sê≈£î+&Ü b˛e⁄qT. ¬s+&ÉTesêZ\ eT<Ûä´ ã\e+‘·eTT>± á ˇ|üŒ+<ëìï Ä#·s¡D˝À ô|≥ºe˝…qììs¡ísTT+∫q|ü⁄&ÉT á ˇ|üŒ+<ä+ ìØ«s¡´eTTø±<äT.

301

eT÷&Ée dü÷Á‘·+ Á|üø±s¡+ ˇ|üŒ+<äeTT˝Òì H√Ïe÷≥\≈£î|ü]$T‘·eTT ø±ø£, Ä#·s¡D˝À ñ+&Ée˝…qT. ˇø£kÕ] ˇø£ ˇ|üŒ+<ëìï≈£î<äTs¡TÃ≈£îHêïø£, <ëìøÏ ø£≥Tºã&ç ñ+&Ü*. Ä |üŒ+<ëìï nqTdü]+#·ø£b˛e&É+ nHê´j·Ty˚T ne⁄‘·T+~. ˇ|üŒ+<ä+˝À nHê´j·÷\≈£î<ë]rdæq Ä ˇ|üŒ+<ä+ düeTs¡úe+‘·eTT>± ˝Ò<äì uÛ≤eeTT.

@ $<ÛäeTT>±HÓ’‘˚ Hê´j·TeTT eTT+<äT ≈£î<äTs¡TÃ≈£îqï |üŒ+<ëìïnqTdü]+∫ ñ+&ÉTH√, n<˚ $<ÛäeTT>± ø£è‘·»„‘· eTT+<äT ≈£î<äTs¡TÃ≈£îqïnqTÁ>∑Vü≤+ ˝Ò<ë ãVüQe÷qeTTqT ãÏº ñ+&ÉTqT. á H˚|ü<∏äéTT˝ÀÁ|üø£è‹ qqTdü]+∫ eT]jÓTTø£ dæ<ë∆+‘·eTT Á|üø±s¡eTT, ˇø£ eTìwæeTs√e´øÏÔøÏ nqTÁ>∑Vü≤ uÛ≤eeTT‘√ @<˚ì ãVüQeT‹ Ç∫Ãq, @ø±s¡DeTT #˚‘·qT u≤<Ûä|ü&É≈£L&É<äT. nsTT‘˚ Ä ãVüQeT‹ Á>∑V”≤‘·≈£îÇwüºeTT ˝Òì |üø£å+˝À <ëìì n‘·qT d”«ø£]+#·ø£ ‹s¡düÿ]+#·TqT. á‹s¡kÕÿs¡eTTqT ø£è‘·|òüTï‘· n+≤s¡T.

Á|üø£è‹ jÓTTø£ÿ ◊<äe dü÷Á‘·eTT eTsê´<ä dü÷Á‘·+. á dü÷Á‘êìïnqTdü]+∫ Á|ü‹ ø£ÿs¡T kÕeT÷Væ≤ø£ Jeq Ádüe+‹˝À uÛ≤>∑yÓTÆb˛yê*.Äs¡e dü÷Á‘êqïqTdü]+∫, >∑‘·eTT˝À »]–q bıs¡bÕ≥¢qT dü]~<äT›ø=qT≥≈£î neø±X¯eTTqT ø√s¡T≥. #˚dæq ‘·|ü\qT ø£å$T+#·T≥ e\qXÊ+‹ @s¡Œ&ÉTqT. nsTT‘˚ ø=+‘·eT+~ ñÁ<˚ø£+>±H˚ eéVü≤]+‘·Ts¡T.M] ñ<˚›X¯´+˝À nÏº XÊ+‹ e\¢ M]øÏ uÛÑj·÷\T @s¡Œ&ÉTqT. ÇÏºdü+<äsê“¤\˝À ø£å$T+#·T≥ »s¡T>∑<äT. XÊ+‹ ø=s¡≈£î Äs¡e ìj·TeTeTTÁ|üø±s¡eTT Á|üj·T‘·ïeTT #dæq|üŒÏø°, XÊ+‹øÏ e´‹πsø£eTT>± »]>∑e#·TÃqT.

@&Ée Á|üø£è‹ dü÷Á‘·eTTqqTdü]+∫ e÷qe⁄&ÉT kÕe÷qéTT>±#Ó&ÉT≈£î ã<äT\T>± #Ó&ÉT‘√ düe÷<Ûëq+ #ÓãT‘ê&ÉT. ø±˙ Çø£ÿ&Ée÷qe⁄\T, »]–q #Ó&ÉT≈£î ã<äT\T>± eT+∫‘√ düe÷<Ûëq+ #ÓbÕŒ*

302

nì uÛ≤$+#·T≥ m+‘√ ñ‘·ÔeT+. Çø£ÿ&É nHê´j·T+ #˚dæqyê]ì •øÏå+#·≈£î+&Ü, •ø£åD Çe«&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Äs¡e dü÷Á‘·+˝ÀqT, @&Éedü÷Á‘·+˝Àq÷, uÛÑ$wü‘·TÔqT <äèwæº˝À ñ+#·T≈£îì nHê´j·T+ #˚dæqyê]ìø£å$T+#·T≥ >∑T]+∫ ‘Ó*j·TCÒj·T ã&çq~.

Á|üø£è‹ jÓTTø£ÿ mì$T<äe dü÷Á‘êqïqTdü]+∫ @ e´øÏÔ ‘·qe÷≥e\¢ ø±˙, #‘·\e\¢ ø±˙, nqTÁ>∑Vü≤eTT e\¢ø±˙, dü+»„\ e\¢ø±˙kÕÏ eTìwæô|’ <˚«wüeTT ø±˙ n\ø£å´eTT #˚j·TT≥ ø±˙ #˚j·T≈£L&É<äT.á dü÷Á‘·+ Á|üø±s¡eTT kÕÏeTìwæì Á|ürø±s¡uÛ≤e+‘√ #·÷&Ésê<äìe´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~.

‘=$Tà<äe Á|üø£è‹ dü÷Á‘êqïqTdü]+∫ e÷qe⁄\+‘ê düe÷qy˚Tnì Á>∑Væ≤+#·T#·THêïs¡T. uÛÑ>∑e+‘·Tì düèwæº˝À e÷qe⁄\+‘ê düe÷qy˚Tnì uÛ≤eeTT. Á|üø£è‹ jÓTTø£ÿ |ü<äe dü÷Á‘êqïqTdü]+∫, XÊ+‹ˇ|üŒ+<äeTT˝À, ˇø£ e´øÏÔøÏ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq Vü≤≈£îÿ\qT @sêŒ≥T #˚dæqjÓT&É\ n<˚ Vü≤≈£îÿ\T n+<ä]ø° ø£*Œ+#·e˝…qT. á XÊdüHêìïÄ#·]+#·Tyês¡T kÂeTT´\T, ñ\¢+|òæT+#˚yês¡T yÓTT+&çyês¡T. ˇø£ e´øÏ Ô$T–*q e´≈£îÔ\‘√ e´eVü‰s¡+ »]ù|≥|ü⁄&ÉT, n‘·qT n+<ä]˙düe÷qeTT>± uÛ≤$kÕÔ&ÉT.

11e dü÷Á‘·eTTqqTdü]+∫, ˇø=ÿø£ÿkÕ] ÄdæÔì |ü+#·&É+kÕ<Ûä´|ü&Éq|ü&ÉT n+<äs¡÷ dü$Twæº>± nqTuÛÑ$+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.Vü≤<äT›\T M\Tø±ì ÇÏº ÄdüTÔ\qT Vü≤≈£îÿ<ës¡T\T m+‘·eT+~ ñ+fÒn+‘·eT+~øÏ düe÷qVü≤≈£îÿ ø£*Œ+#·&ÉeTe⁄‘·T+~. n≥T¢ø±ì jÓT&É\,Ä ÄdæÔ |ü+|üø£eTT dü]>± »s¡>∑˝Ò<äì #Ó|üŒe#·TÃ. Vü≤≈£îÿ >∑\yês¡+<ä]ø°düe÷q+>± |ü+|üø£+ »]–q|ü⁄&˚ n+<ä] ÄyÓ÷<äeTT \_ÛdüTÔ+~,n+<äT≈£î $s¡T<ä∆eTT>± Væ≤+#·˝ÒeTT.

304

>±q÷, dæ<ë∆+‘ê\ |üs¡+>±q÷ mH√ï e´‘ê´kÕ\T ñ+≥Tqï$. eTìwæøÏeTìwæøÏ mH√ï e´‘ê´kÕ\T ñ+≥Tqï$. n$ s¡T∫˝À, yêdüq˝À,$ìøÏ&ç À, düŒs¡Ù˝À eT]j·TT #·÷|ü⁄˝À, ø±s¡DeTTq≈£î ≈£L&Ü e÷qe⁄\T_ÛqïeTT>± düŒ+~+#·T#·THêïs¡T. n+‘˚ø±<äT, ˇø£eTìwæ $$<Ûädü+<äsê“¤\˝Àq÷, nH˚ø£ düeTj·÷˝À¢q÷ $_Ûqï+>± Á|üe]Ô+#·T#·THêï&ÉT. áHê&ÉT eT+∫ nqï edüTÔe⁄qT ø=+‘·ø±\eTT ‘·s¡Tyê‘·<ëìì #Ó&ÉT>± e]ídüTÔHêï&ÉT. Á|üø£è‹˝À eTìq+‘·es¡≈£î, e÷qe⁄&ÉTá eT+∫#Ó&ÉT\qT ‘·q kı+‘· e´eVü‰s¡eTTe˝… e÷s¡TÃ≈£îHêï&ÉT. áø±s¡DeTT#˚ n+<äs¡÷ @ø±_ÛÁbÕj·T+‘√ XÊ+‹ ø√dü+ #˚ ùdÁ|üj·T‘êï\qT eT+∫>± ìs¡ísTT+#ês¡T. á H˚|ü<∏ä´eTT˝À Hê´j·TeTT,ø£è‘·»„‘·, düeT‘·«eTT, <äj·T, C≤*, ø£s¡TD, kÕe÷q´ Jeq+ yÓTT<ä˝… ’qn+XÊ\ìïÏì düVü≤»+>± eT+∫ nì ìs¡ísTT+#·&ÉyÓTÆq~. á\ø£åD≤\˙ï dü<äTZD≤˝Ò. Ç+<äT≈£î _ÛqïeTsTTqe˙ï <äTs¡TZD≤˝Ò. á$<ÛäeTT>± eT+∫ #Ó&ÉT\ XÊgy˚T HÓ’‹ø£‘·.

305

30. ñ|üjÓ÷–‘êyê<äeTT

Á|ü‹e÷qe⁄&ÉT ø±\eTT‘√ u≤≥T eè~∆ kÕ~Û+#ê\qT≈£î+≤&ÉT.á eè~∆ nH˚~ n+‘·sêj·T+ Ò≈£î+&Ü ìs¡+‘·s¡+ kÕ>±\ì n+<äs¡÷ø√s¡T≈£î+≤s¡T. á n_Ûeè~∆H˚ dü+‘√wü+>± ø=+<äs¡T ‘·‘·«y˚‘·Ô\Tn_Ûe]í+#·T#·THêïs¡T. Ç<˚ J$‘·eTTq≈£î, dü+‘√wüeT+≤s¡T. M]ñ<›X¯ +˝À XÊX¯«‘·yÓTÆq Á|üXÊ+‘·‘· J$‘·+˝À eTq eTqdüT‡≈£î m|ü&É÷kÕ<Ûä´|ü&É<äT nì uÛ≤$kÕÔs¡T. n+<äTπø J$‘·+ ˇø£ n+‘·T˝ÒìÁ|üj·÷DeTì, Ä Á|üj·÷D+ ø√]ø£\‘√ ìs¡+‘·s¡+ kÕ>∑T‘·÷H˚ñ+≥T+<äì, uÛÑj·÷\‘√ ì+&ç ñ+≥T+<äì, Ç~ ˇø£ ns¡ú+ |üs¡ú+˝Òì Á|üj·÷DeTì ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïs¡T. Ms¡T Á|ü‹bÕ~+∫q dü÷Á‘ê\H˚ªñ|üjÓ÷–‘· yê<äeTTμ n+≤s¡T.

ñ|üjÓ÷–‘êyê<ä dæ<ë›+‘·eTT qqTdü]+∫ Á|üø£è‹ e÷qyê[øÏÇ<ä›s¡T #·Áø£es¡TÔ\qT, XÊdüqø±s¡T\qT n+~+∫+~. yêπs ø£s¡T düTK+,¬s+&ÉT <äT'K+. ø£yÓ’|ü⁄ HÓ’‹ø£‘·qT nqTdü]+∫ ‘·bıŒ|ü\ ìs¡íj·T+,eT]j·TT ø£s¡à dæ<ë∆+‘êqï qTdü]+∫ dü+uÛÑ$+#˚ á ø£wüºdüTU≤\T. ádæ<ë∆+‘ê\T eTq Á‹ø£s¡DeTT\ kÕøÏå>± eTq*ï XÊdædüTÔqï$. e÷qe⁄&ÉTá dæ<ë∆+‘ê\≈£î ã<äT∆&Ée⁄‘·THêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉT á dæ<ë∆+‘ê\ qT+&çbÕ]b˛yê\ì m+‘·>∑Ïº>± Á|üj·T‘·ïeTT #˚ùdÔ, n+‘· ˝À‘·T>± MÏ˝À¢≈£Ls¡T≈£îb˛‘·THêï&ÉT. á H˚|ü<∏ä´eTT˝À e÷qe⁄&ç düTKXÊ+‘·T\≈£î áñ|üjÓ÷–‘êyê<äeTT ˇø£ |ü⁄Hê~ì @sêŒ≥T #˚düTÔqï~.

á $X‚¢wüD˝À Á|ü‹ø£s¡àqT #˚s¡Ã&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. @ ø£s¡àeT+∫~,@ ø£s¡à#Ó&É¶~? @ ø£s¡àe\¢ e÷qe⁄q≈£î dü+‘√wü+ \_ÛdüTÔqï~? @ø£s¡àe\¢ e÷qe⁄&ÉT dü+‘√cÕìøÏ <ä÷s¡eT>∑T#·THêï&ÉT. düTK+e\¢

306

e÷qe⁄&ÉT dü+‘√cÕìï n+<äT ≈£î+≥THêï&Ü? ˝Òø£ <äT'U≤ìï bı+<äT‘·THêï&Ü? e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq ìs¡íj·÷\≈£î |ü]$T‘·eTT >±ø£ dü$Twæº>± á$X‚¢wüD »s¡T>∑T‘·Tqï~.

Á|ü‹ edüTÔe⁄q≈£î ø=ìï <Ûäsêà\T ñ+≤sTT. Ä edüTÔe⁄\ <Ûäsêà\qqTdü]+∫ e÷qe⁄&ÉT Ä edüTÔe⁄\qT+&ç @$T bı+<äT‘·THêï&ÉT?eT+∫Hê, düTKeTTHê, \_›Hê, dü+‘√wüeTTHê? ˝Òø£ Ä edüTÔe⁄e\¢e÷qe⁄&ÉT ‘·q ø£wüºeTTqT, u≤<ÛäqT, #Ó&ÉTqT, ø£|ü≥‘·«eTTqT ìs√~Û+#·>∑\T>∑T‘·THêï&Ü? á Ä˝À#·q\T πøe\+ ø£ e´øÏÔì <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îìø±ø£ kÕeT÷Væ≤ø£+>± dü+|òüTÁ|ü»\qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì $X‚¢wæ+∫q$wüj·÷\T dü+|òüT+ Á|ü»\‘√ ≈£L&çñ+≥T+~. nq>± dü+|òüTπøåeTy˚T<Û˚´j·TeTT>± á dæ<ë∆+‘ê\qT s¡÷bı+~+#·&ÉyÓTÆq~. dü+|òüT ÁX‚j·TdüT‡q+<˚ e÷qe⁄\ jÓTTø£ÿ dü$Twæº ø√]ø£\T Ç$T&ç ñ+≥Tqï$.

ˇø£ e´øÏÔøÏ ˇø£ edüTÔe⁄ô|’ eT≈£îÿe m|ü&ÉT ø£\T>∑T‘·T+~? ÄedüTÔe⁄ e\¢ n‘·ì dü+‘√wüeTT ô|]–q|ü⁄&ÉT ˝Ò<ë n‘·ì <äT'KeTT‘·]–q|ü⁄&ÉT. @ ø£s¡à\T Á|ü<ÛëqyÓTÆq$? dü+|òüTÁX‚j·TdüT‡qT <äèwæ º˝Àô|≥Tº≈£îì, dü+|òü÷ìøÏ y˚T\TqT #˚dæ dü+‘√cÕìï n+~+#·T ø£s¡à\TÁX‚wüºyÓTÆq ø£s¡à\T. á H˚|ü<∏ä´eTT˝ÀH˚, dü+|òü÷ìøÏ y˚T\T≈£î ã<äT\TVü‰ì #˚j·TTø£s¡à\qT ‘·–Z+#·Tø√yê*.

á dæ<ë∆+‘ê\ |ü≥¢ yÓTT>∑TZ#·÷|æq e´øÏÔ, á dæ<ë∆+‘êqïqTdü]+∫ø£s¡à\jÓTTø£ÿ eT+∫#Ó&ÉT\T jÓ÷>∑ ‘êjÓ÷>∑ eTT\ <äècÕº düeT]ú+#·TqT.dü+‘√wüeTTq¬ø’ Ä#·]+#·T ø£s¡à\T @$T ne⁄H√, @$T ø±y√, @ø£s¡à‘·b˛Œ, @ø£s¡à ˇb˛Œ, dü+<äs√“¤∫‘·+>± ìs¡ ísTT+#·TqT. Çø£ÿ&Édü+<äs√“¤∫‘·+>±H˚ ‘·bıŒ|ü\ ìs¡íj·TeTT »s¡T>∑TqT, ˝Ò≈£îqï Ä|ü<ë\≈£î ns¡úeTT ñ+&É<äT.

308

Á|”‹bÕÁ‘·eTT\ì ns¡úeTe⁄‘·Tqï~. nsTT‘˚ Ç~ ≈£L&Ü dü]jÓÆTqdæ<ë∆+‘·eTT>± ‘√#·T≥˝Ò<äT. <ëìøÏ ø±s¡DeTT, ndü\T eT+∫ ø±s¡éTTnqT<ëìøÏ dü]jÓÆTq ìs¡«#·qeTT eTqe<ä›˝Ò<äT. á H˚|ü<∏äéTT˝ÀuÛÑ>∑e+‘·TìøÏ q∫Ãq eT+∫ ø±s¡ý˚T<√ e÷qe⁄q≈£î ne>±Vü≤q Ò<äT.

ˇø£ ø±s¡´+˝À ¬s+&ÉT $wüj·÷\T Ç$T&ç ñ+≥Tqï$. yÓTT<ä≥ø£s¡Ô eT~˝À ø£s¡à≈£î dü+ã+~Û+∫q Ä˝À#·q\T. ¬s+&ÉT Ä ø£s¡àqTÁb˛‘·‡Væ≤+∫ ã\|üs¡#·T ÄyÓ÷<äyÓTÆq ø±s¡D≤\T. @ ø±s¡éTT #˚|üÏºHên~ e÷qe⁄ì dü+‘√cÕìøÏ <ë]rj·TTqqT≥ düVü≤»eTT. ˇø£ ø£s¡à$wüj·TeTT˝ÀH˚ ø±<äT, #˚|üfÒº Á|ü‹ø£s¡à $wüj·T+˝Àq÷ Ç<˚ |ü<ä∆‹nqTdü]+#·T≥ »s¡T>∑T#·Tqï~. ø±s¡éTTqT #˚|üÏ ºqyê]øÏ, Äø±s¡éTTqT ã\|üs¡#˚ ø±s¡D≤\T ms¡Tø£˝ÀH˚ ñ+&ÉTqT. nsTT‘˚dü+‘√wüeTTqT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îH˚ ø±sê´\T #˚|ü≥Tº≥ »s¡T>∑T#·Tqï~.á dü+‘√wüeTTqT n+~+#˚ ø£s¡à\≈£î Ä#·s¡D˝À ãj·TÏqT+&çñ‘ê‡Vü≤, Áb˛‘ê‡Vü‰\T ìs¡+‘·sêj·T+>± n+<äT#·T+&ÉTqT.

#·≥ºØ‘ê´ dü+‘√wüeTqTq~ dü+|òüT+˝Àì Á|ü»\≈£î kÂKéTTqT,πøåeTeTTqT #˚≈£Ls¡TÃq~>± uÛ≤$+#·&É eTe⁄#·Tqï~. á H˚|ü<∏äéTT˝ÀH˚e÷qe⁄\T ≈£L&Ü πøåeTeTTqT, kÂU≤´\qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì #·≥ºØ‘êýÓT\T>∑T#·THêïs¡T. á H˚|ü<∏äéTT˝À e÷qe⁄ì düTU≤\≈£î, <äT'U≤\≈£îø±s¡D≤\qT ø£qT>=qe\dæ j·TT+≥Tqï~.

düTU≤ìøÏ, <äT'U≤ìøÏ Hê\T>∑T eqs¡T\T e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï$. n$uÛÖ‹ø£eTT, sê»˙‹, Á|ü#ês¡eTT˝Àì$ eT]j·TT eT‘·|üs¡yÓTÆq$. ádüTK<äT'U≤\≈£î dü+ã+~Û+∫q eqs¡T\T #·≥ºeTTq≈£î nqTã+<ÛäyÓTÆñ+≥Tqï$. á ø±s¡DeTT#˚ á eéVü‰sê\˝À nqTeT‘·T\qTbı+<äe\dæ ñ+≥Tqï~.

309

Á|üdüTÔ‘· kÕe÷q´ |ü]dæú‘·T\˝À eTq düTK<äT'U≤\≈£î ø±s¡DeTTeTq dü+|òüT+˝Àì ø=+<ä] n~Ûø±s¡T\T Hê´j·Teédüúô|’q Ä<Ûës¡|ü&çq|ü⁄&ÉT n~ sê»˙‹øÏ dü+ã+~Û+∫q ø±s¡DyÓTÆ ñ+≥Tqï~.eT÷&ÉT, ìj·TeT ìj·T+Á‘·D\≈£î nr‘·+>± ‘·q#·T≥÷º #˚] ñqïeTqTwüß´\ nqTeT‹ô|’ Ä<Ûës¡|ü&çj·TTqï n~ Á|ü#ês¡+˝À ñqï|ü<ä›‹>± ‘Ó\TdüTÔqï~. Hê\T>∑T, >√#·s¡eTTø±ì nq>± n>√#·s¡yÓTÆqeédüú‘√ ≈£L&çq, nq>± eT‘·|üs¡yÓTÆq ìj·Te÷e[øÏ nqTã+<ÛäyÓTÆj·TT+≥Tqï~.

uÛÖ‹ø£, sê»˙‹ eT]j·TT Á|ü#ês¡+˝À ñqï ìj·Te÷\qqTdü]+∫ düTK<äT'U≤\T Á|üdüTÔ‘· »qà˝ÀH˚ dü+Áø£$T+#·TqT. eT‘·|üs¡eTT>± <ä≈£îÿ düTK<äT'U≤\T Á|üdüTÔ‘· »qà˝Àø±˙ ˝Ò<ë eTs¡T»qà˝Àø±˙ dü+Áø£$T+#·TqT.

kÂKéTTqT n+~+#·T≥, ø£wüºeTT\qT bÕs¡Á<√\T≥ nqT ¬s+&ÉTn+XÊ\T #·≥ºeTT |ü]o\q˝À m|ü&É÷ ñ+&ÉTqT. á ¬s+&ç+Ï $\Tee÷qe⁄ìøÏ ne>±Vü≤q˝ÀH˚ ñ+&ÉTqT. e÷qe⁄&ÉT ì‘·éTT á¬s+&çÏø√düy˚T ÁX¯$Tdü÷Ô ñ+≤&ÉT. MÏjÓTTø£ÿ X¯øÏÔì ≈£L&Ü e÷qe⁄&ÉTÁ>∑Væ≤+#˚ e]ÔkÕÔ&ÉT. MÏ $\TeqT düVæ≤‘·+ e÷qe⁄&ÉT |ü]>∑D˝ÀøÏrdüT≈£î+≤&ÉT.

e÷qe⁄\T nqTuÛÑ$+#·T düTK<äT'U≤\ jÓTTø£ÿ |ü]D≤eTeTT Ò<ërÁe‘·\qT ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ á $wüj·÷\T eTq≈£î düVü≤ø£]+#·TqT.n$ rÁe‘·, düeTj·TeTT, düŒwüºeTT, ndüŒwüºeTT, s¡ø£Ô dü+ã+<ÛäeTTeT]j·TT ø£qT|æ+#·ø£ eéVü≤]+#·T≥ nqTq$.

eTqeTT ˇø£ ø£cÕºìøÏ ø±˙ düTU≤ìøÏ ø±˙ ø±s¡DyÓTÆq n+XÊ\jÓTTø£ÿ $\Te\qT $X‚¢wæ+#˚ düeTj·T+˝À |ü]o\+#·e\dæq Ç‘·s¡

310

|ü]dæú‘·T\T ø=ìï ñ+≤sTT. n$ yÓTT<ä≥, ãVüQ dü+‘êqeTT ø£*–ñ+&ÉT≥. Ç+<äT ñ+&ÉT ø£wüº düTU≤\T eTq≈£î ne>∑‘·y˚T. <ë]Á<ä´eTT‘√ñqïyê]øÏ u≤<Ûä\T, nqT≈£L\ |ü]dæú‘·T\˝À kÂU≤´\T nqTuÛÑ$+#·TqT.¬s+&Ée n+X¯eTT |ü$Á‘·‘√ ≈£L&çq~. ø£wüºeTTH√, düTKeTTH√ <äèwæº˝Àô|≥Tº≈£îì n+<äT≈£î $s¡T<ä∆eTT>± |üqT\T #˚|ü≥Tº≥. ø£wüºeTTqT <äèwæº˝Àô|≥Tº≈£îì düTK|ü&ÉT≥. düTKeTT\qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì ø£wüº|ü&ÉT≥.eT÷&Ée~ |ü]D≤eT+ nq>± m+‘· n~Ûø£ dü+K´˝À á |ü]dæú‹øÏ˝Àqe⁄‘ês¡T nì ‘Ó\TdüTø√e&É+.

ø£wüºdüTU≤\ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√e&ÉeTH˚~ eTT#·Ãf…Æq C≤„q+. áø£wü º düTU≤\T düs¡fi¯eTT>± >±˙, dü+øÏ ¢wü ºeTT>±>±˙ ñ+&ÉTqT.düs¡fi¯yÓTÆq$, eT]+‘· düs¡fi¯eTT>± $uÛÑõ+|üã&Ée⁄. dü+øÏ¢wüºyÓTÆq$düs¡fi¯eTT>± $uÛÑõ+|üã&ç |ü]wüÿè‘·eT>∑TqT.

düTU≤\T` düTKeTT, ø£wü ºeTT`ø£cÕ º\ >∑T]+∫ ùdø£]+#˚$es¡eTT\T dü+øÏ¢wüºeTT>±q÷ eTT#·Ã≥>±q÷ >√#·s¡eT>∑TqT. MÏìÁù|πs|æ+# ø±s¡D≤ Ò eTq˝À ñ‘ê‡Vü‰ìï πs¬ø‹Ô+#·TqT. @ ø£ÿ ø±s¡DeTT#˚‘· düTU≤\˙ï πs¬ø‹Ô+#·ã&ÉTH√ ‘Ó\TdüTø√e&É+, nq>± @ ø±s¡DeTT#˚düTU≤\˙ï dü$Twæº>± n+<äTu≤≥T˝À ñ+&ÉTH√ ‘Ó\TdüTø√e&É+.

düs¡fi¯yÓTÆq düTU≤\ ø=s¡≈£î |üs¡T>∑T\T rj·TT≥ e÷qeHÓ’»eTT.Á|ü‹ Ç+Á~j·TeTT e\q e÷qe⁄&ÉT kÂK´eTTqT nqTuÛÑ$+#·T#·THêï&ÉT.n+<äyÓTÆq s¡+>∑T\T, u§eTà\T, |ü#·Ã<äqeTT, ø=+&É\T, Á|üø£è‹n+<ë\T yÓTT<ä\sTTq$ eTq #·÷|ü⁄q≈£î Äq+<äeTTqT #˚≈£Ls¡TÃqT.|ü≈£åî\ øÏ\øÏ˝≤ sêeeTT\T, ôd\j˚Ts¡¢ >∑\>∑\\T, yÓTT<ä\sTTq$ eTq#Óe⁄\≈£î Ç+|ü⁄>± ñ+&ÉTqT. |ü⁄cÕŒ\ |ü]eTfi≤\T, dü«#·Ã¤yÓTÆq >±*ì|”*Ãq|ü&ÉT eTq XØs¡eTT˝À ø£*–q eTs¡T¬>’q s¡ø£ÔÁkÕeeTT yÓTT<ä …’q$eTq Hêdæø± s¡+Á<Ûë\≈£î Vü‰sTTì ø£*–+#·TqT.

311

düTKeTTqT n+~+#·T Ç‘·s¡ kÕ<ÛäHê\T, dü+|ü<ä\T, HÓ’|ü⁄DéTT,>ös¡eeTT, n~Ûø±s¡eTT, ùdïVü≤eTT, |ü$Á‘·‘·, Ç‘·s¡T\≈£î kÕj·T|ü&ÉT≥,C≤„|üø£X¯øÏÔ, Vü≤\˝À $Vü≤]+#·&É+, q\T>∑T]‘√ ø£\dæ >∑&É|ü≥+,n<˚ $<Ûä+>± düs¡fi¯yÓTÆq ø£cÕº\T eTq Ç+Á~j·÷\e\¢ ùd«#·Ã¤ e\¢,XÁ‘·T‘·«+ e\¢, $|üØ‘· <Û√s¡DT\ e\¢, n>ös¡eeTT\ e\¢ ø£\T>∑T#·Tqï$.

e÷qe dü«uÛ≤yêìøÏ u≤>± Vü≤‘·TÔø=qTq$ kÂKéTT. eTqdü<äTZD≤\ qqTdü]+∫ eTqeTT ø=ìï edüTÔe⁄\ |ü≥¢ u≤>± Çwüº|ü&É‘êeTT,eT]ø=ìï $wüj·÷\qT <˚«wækÕÔeTT. J$‘ê+‘·eTT á ã+<ÛäeTTø=qkÕ>∑TqT. eTq dü+‘√wüeTTq≈£î, eTq eT+∫‘·q+ô|’ á kÂKéTT\Á|üuÛ≤eeTT eTqô|’ ‘·|üŒø£ ñ+≥T+~. BìøÏ ø±s¡DeTT e÷qe⁄&ÉTdüTKeTTqT Ä•+#·&É+, ø£wüºeTT\≈£î <ä÷s¡eTT>± »s¡>∑&É+.

Á|ü‹ Ç+Á~j·TeTT ø=ìï edüTÔe⁄\ |ü≥¢ #ê˝≤ ñ‘ê‡Vü≤eTTqTø£q|üs¡#·TqT Á|ü‹ Ç+Á~j·TeTT ‘·q #·ø£ÿì |üìrs¡T‘√ ‘·q≈£î u≤>±Äø£]¸‘·yÓTÆq edüTÔe⁄\|ü≥¢ nqTã+<ÛäeTT ø£*– ñ+&ÉTqT. Ç+Á~j·÷\Tá $<ÛäeTT>± düŒ+~+#·&ÉeTT ÄVü‰«ì+#·<ä–q~. á $<ÛäyÓTÆqnqTã+<ÛäeTT e\q ñqï‘·yÓTÆq edüTÔe⁄\‘√ ã+<ÛäeTT @s¡Œ&ÉT‘·T+~.ÇÏº ã+<ÛäeTT dü+|üPs¡íyÓTÆq~ eT]j·TT Äq+<äø£s¡yÓTÆq~.

Ç+Á~j·T kÂKéTT e÷qdæø£yÓTÆq~. dü+|üPs¡íyÓTÆq kÂKý˚TnìïÏø£+f… ñ‘· ÔeTyÓT Æq düTKeTT. ˇø£ Ç+Á~j·TeTT #·ø£ÿ>±|üì#˚düTÔqï~ nqï<ëìøÏ ì<äs¡ÙqeTT @$T≥+fÒ, á Ç+Á~j·TeTTe\q nH˚ø£yÓTÆq ñ‘·ÔeT edüTÔe⁄\qT Á>∑Væ≤+#·&ÉeTe⁄‘·T+~. Çø£ÿ&ÉkÂKéTT‘√ ø±s¡éTT dü+|üPs¡íeT>∑TqT.

312

Çø£ÿ&É ˇø£ $wüj·TeTT >∑eTì+#ê*. ˇø£ Ç+Á~j·TeTT ˇø£edüTÔe⁄‘√ nqTã+<ÛäeTT @s¡Œ&É>±H˚ kÂKéTT nqTuÛÑeeTT˝ÀøÏsê<äT.ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ˇø£s√– yÓ’<äT´&çì ø£*dæq+‘·˝ÀH˚ n‘·ì Äs√>∑éTT#·ø£ÿã&É<äT ø£<ë. eT+<äT\T yê&Ü*, |ü<∏äéTT #˚j·÷*. n|ü&˚Äs√>∑éTT #˚≈£Ls¡TqT. ˇø£ÿ yÓTT>∑Z |ü⁄wüŒeTT>± $ø£dæ+#·&ÜìøÏdüeTj·TeTT |ü&ÉT‘·T+~. Ç+Á~j·T düTKeTT e÷qdæø£yÓTÆq~ Ç+‘·≈£îeTT+<˚ >∑Ts¡TÔ#˚düT≈£îHêïeTT. á H˚|ü<∏äéTT˝À eTq $y˚ø£ $#·ø£åD≤\T,n+‘·s¡TàK+>± Ç+Á~j·TeTT, edüTÔ dü+|üs¡ÿ$wüj·T+˝À |üì#˚j·TTqT.á e÷qedæú‹q+<˚ kÂKéTT nqTuÛÑyêìøÏ e#·TÃqT.

e÷qe⁄&ÉT kÂKéTTqT ìsê≥+ø£eTT>± m+<äT≈£î nqTuÛÑ$+#·˝Òø£b˛‘·THêï&ÉT? ìC≤ìøÏ e÷qe⁄\T n$ÁXÊ+‘·eTT>± @|üì #˚j·TC≤\s¡T.kÂKéTT nqTq~ Ä#·s¡D düeTj·T+˝À n+<˚~ ø±ãÏº, e÷qe⁄&ÉTkÂKéTTqT Ä düeTj·T+˝ÀH˚ nqTuÛÑ$+#·TqT. #·÷&É+&ç, ø=ìïedüTÔe⁄\T ø=‘·Ô˝À eTq*ï u≤>± Äø£]¸+#·TqT. ø±˙ ø±\eTT‘√áÄø£s¡¸D ‘·>∑TZqT. yÓTT<äÀ¢, ñ<ëVü≤s¡D≈£î: eTqeTT ˇø£ edüTÔe⁄qTyÓTT<äÏkÕ] #·÷dæq|ü⁄&ÉT m≈£îÿe>± Äø£]¸‘·eTe⁄‘êeTT. Áø£y˚T|” áÄø£s¡¸D‘·>∑TZ‘·T+~. Ç<˚ ø±s¡DeTT#˚ Ä düTKeTT|ü≥¢≈£L&Ü ñ‘ê‡Vü≤eTTq•düTÔ+~.

e÷qe⁄\+‘ê düTKeTTH˚ m+<äT≈£î ø√s¡T≈£î+≤s¡T? düTU≤\qTnqTuÛÑ$+#· &Üìπø á J$‘·eTT nqï uÛ≤eq‘√ e÷qe⁄\T düTU≤\Tø√s¡T≈£î+≤s¡T. J$‘·eTH˚~ ø£ Bs¡Èø±*ø£ Á|üD≤[ø£. á J$‘·eTTqTe÷qe⁄&ÉT ‘·q nBÛq+˝À ñqï eqs¡T\˝À ‘·q øÏwüºyÓTÆq ø√]ø£\qTkÕ~Û+#·T≥≈£î $ìjÓ÷–kÕÔ&ÉT. ñ<ë Vü≤s¡D≈£î: ø£ dü+^‘· ø£fi≤ø±s¡T&ÉTñHêï&É+fÒ, ‘·q øÏwüºyÓTÆq dü+^‘êìï $qT≥‘√bÕ≥T Ä dü+^‘·eTT˝Àì

313

yÓTfi¯ó≈£îe\qT H˚s¡TÃ≈£î+≤&ÉT. ‘·eT‘·eT |üqT\<ë«sê »qT\TdüTKkÂU≤´\qT nqTuÛÑ$dü÷ÔH˚ ñ+≥THêïs¡T. J$‘·eTT ñqï+‘·˝Àø√]ø£\qT rs¡TÃø√yê\ì e÷qe⁄&ÉT uÛ≤$kÕÔ&ÉT. á H˚|ü<∏äéTT˝ÀH˚J$‘·eTT qT+&ç düTU≤\qT y˚s¡T#˚j·TT≥ kÕ<Ûä eTT ø±<äì #Ó|üŒe#·TÃqT.ø£s¡Ô Ò≈£î+&Ü ø£s¡à #˚j·T M\T>±<äT. ø£s¡àqT Ä#·]+#·TdüeTj·TeTT˝ÀH˚düTKeTT nqTuÛÑeeTTq≈£î e#·TÃqT.

düTU≤\T nH$ ø£ s¡ø£eTT>± ñ+&Ée⁄, nq>± $$<Ûä dü«uÛ≤yê\‘√ñ+&ÉTqT. $$<Ûä dü«uÛ≤yê\‘√ ñqï edüTÔe⁄\T $_ÛqïØ‘·T\˝À\uÛÑéT>∑TqT, |üqT\T |üP]Ô#˚j·TTqT. Ç+Á~j·÷\‘√ ≈£L&çq |üqT\TeT]j·TT Ä˝À#·q\T $_ÛqïeTT>± ñ+≥Tqï$. á H˚|ü<∏äéTT˝ÀkÂU≤´\T ≈£L&Ü $_ÛqïeTT>±H˚ ñ+&ÉTqT.

dü«uÛ≤e Ø‘ê´ kÂKéTT nqTuÛ ÑeeTTq≈£î e#·TÃqT. ánqTuÛÑeeTT Ø‘ê´ Ä kÂKéTT eT]+‘·eè~∆øÏ <ë]rj·TTqT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, dü+^‘·eT+fÒ Çwüº|ü&˚yês¡T ñ+≤s¡T. á dü+^‘·eTTô|’ÇwüºeTT ô|s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+≥T+~. n~ ‘·]π>~ ø±<äT. dü«uÛ≤eØ‘ê´$$<Ûä nqTuÛÑyê\qT bı+<äT‘·÷, bı+~q nqTuÛÑeeTT <ë«sê $TøÏÿ*n_Ûs¡T∫ ô|+#·T≈£îì eTqeTT n_Ûeè~∆ kÕ~ÛkÕÔeTT.

eTqeTT Á|üj·T‘·ïeTT‘√ ø=ìï ø±sê´\qT ≈£î~+∫, yêÏqT+&çkÂKéTTqT nqTuÛ Ñ$+#·T≥≈£î n\yê≥T|ü&ÉT‘·THêïeTT. ˇø£kÂKéTTqT nqTuÛÑ$+#˚ düeTj·T+˝À nqTø√≈£î+&Ü ãj·TÏqT+&çeTs√ kÂK´+‘√ n+‘·sêj·T+ ø£\>∑&É+‘√ yÓTT<äÏ kÂKéTT HÓs¡y˚s¡T≥˝Ò<äT. nq>± Ä•+#·ì ãj·TÏ kÂKéTT\ e\q kÂKéTTø£+f… u≤<Û˚ø£\T>∑T‘·Tqï~. nÏº n+‘·sêj·÷\ e\¢ dü«uÛ≤eØ‘ê´, ø±sê´\T<Óã“‹qT#·Tqï$.

314

eTqeTT Ä#·]+#˚ ø£s¡à\T eT+∫>±q÷, #Ó&ÉT>±q÷ ñ+≥THêïsTT. á ø±sê´\T ø=ìï #˚|üfÒº$>± ñ+≥THêïsTT. eT]ø=ìïe~*ô|fÒ º$>± ñ+≥T HêïsTT. eT]ø=ìï ø±sê´\T eTq\qTdü+~>∑ ∆+˝À ñ+#·T ‘ ·Tqï$. Ç<˚Ø‹ düTU≤\ |ü≥ ¢ ≈ £L&Üe´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~. ø=ìï düTU≤\T eT+∫$>±qT, eT]ø=ìï düTU≤\Tìwæ<ä∆eTT\T>± ñ+≥Tqï$. Ä<äs¡Ùe+‘·yÓTÆq J$‘·eTTqT Ä•+#·Tyês¡Tñqï‘·yÓTÆq yêÏì ø√s¡T≈£î+≥THêïs¡T, kÕe÷qýÓTÆq J$‘êìïø√s¡Tyês¡T ø√s¡sêì ø√]ø£\qT nqTuÛÑ$dü÷Ô n|üsê<ÛäuÛ≤eeTT ø£*–ñ+≥THêïs¡T.

ø√]ø£ø£Hêï nqTuÛÑeeTT˝À ñqï düTKy˚T eTTKýÓTÆq~. <ëìøÏø±s¡DeTT, ø√]ø£ dü«uÛ≤eeTT ø±\eTT‘√ eTT&çô|Ïº y˚s¡T#˚j·T&ÉyÓTÆq~,ø±˙ düTKeTT nqTq~ ø±s¡éTT˝À Ç$T&ç ñ+≥Tqï~. ø√]ø£,düTKeTT\ eT<Ûä´qTqï ‘˚&ÜqT kÕe÷q´ e÷qe⁄&ÉT n+‘· ‘˚*ø£>±‘Ó\TdüTø√ Òø£b˛‘·THêï&ÉT. ø±sê´\T y¬s’q|ü&ÉT düTU≤\T≈£L&Ü n+<äT≈£î‘·–q≥Tº>±qT ñ+≥THêïsTT. düTU≤\˝À ø=ìï düTU≤\T ñqï‘·yÓTÆq$.

ˇø=ÿø£ÿ »+‘·Te⁄ ‘·q <Ûäsêà\qqTdü]+∫, ø=ìï ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ô|’m≈£îÿe eT≈£îÿe #·÷|ü⁄qT. ≈£îø£ÿ, >∑Ti¿+, eTìwæ á eT÷&ç+Ï˙|ü]o*+∫q|ü⁄&ÉT eTq≈£î á $wüj·T+ uÀ<Ûä|ü&ÉT‘·T+~. eT∞fl ø£s¡ø£+»+‘·Te⁄\T Ä düTKeTTqT $$<Ûä kÕúsTT\˝À ø√s¡T≈£î+≤sTT.

eTqTwüß´\˝À á ‘˚&Ü #ê˝≤ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. #·÷&É+&ç,ˇø£ düTU≤ìøÏ ø=+<äs¡T eT≈£îÿe #·÷|æ‘˚, eT]ø=+<äs¡T n<˚ düTKeTT|ü≥¢ $eTTK‘· #·÷|ü⁄‘ês¡T. eTqeTT á $X‚¢wüD\qT eT+∫yê] <äèwæº‘√|ü]øÏ+#ê*. nq>± HÓ’‹ø£‘·‘√ á düTKeTTqT $X‚¢wæ+#ê*. HÓ’‹ø£eTT>±

315

ñ‘·ÔeTT&Ó’q e´øÏÔ, ‘·qH=ø£ düTKeTT Vü‰sTTì ø£\T>∑#˚dæq<äì ‘Ó*dæqyê&ÉT, Ä düTKeTTqT n+<äs¡÷ ÄyÓ÷~+#·e#·TÃ. n˝≤>±ø£, #ê˝≤nkÂø£s¡éTTq≈£î >∑T]#˚ùd kÂU≤´\T ndü\T düTU≤\T>± uÛ≤$+#·sê<äT.

eTqeTT mH√ï ø£s¡à\qT Á|ü‹s√p Ä#·]dü÷Ô ñ+≤eTT. áø±s¡ eTT\ jÓTTø£ÿ n+‹eT |ü]D≤eTeTT eT+∫>±˙ #Ó&ÉT>±˙ ø±e#·TÃ.ø=ìï ø±s¡éTT\ e\¢ eTq≈£î Vü‰ì ø£\T>∑TqT. nsTTq|üŒÏø° yêÏìm+<äT≈£î #˚|ü≤º*? á Á|üX¯ï˝À eT÷&ÉT $wüj·TeTT\T Ç$T&ç ñqï$.n$ ñ<˚›X¯éTT\T, |üs¡ékÕqeTT\T eT]j·TT MÏeT<Ûä´q >∑\dü+ã+<ÛäeTT\T. á dü+ã+<ÛäeTT\ e\¢ Ç‘·s¡ |üs¡ékÕqeTT\≈£îneø±X¯y˚Ts¡Œ&ÉTqT. á ø±s¡éTT\T #˚|ü≥Tº≥, e÷qT≥ nqTq~$y˚ø£e+‘·T\T, $y˚ø£V”≤qT\T ìs¡íj·TeTT\qT ãÏº »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT.

ˇø£ ø±s¡´ìs¡«Vü≤D˝À ne>∑‘·eTj˚T´$ ñ<˚›X¯éTT\T, |ü]dæú‘·T\T,|ü]D≤e÷\T eTq Ç#êÃ¤X¯øÏÔ eT]j·TT $wüj·T |ü]C≤„qeTT. á$wüj·TeTT\˙ï |ü]>∑D˝ÀøÏ rdüT≈£î+fÒ eTq˝À ø±s¡éTT\qT eT÷&ÉTs¡ø£eTT\T>± HÓs¡y˚s¡TdüTÔHêïs¡T. ø=+<äs¡T n˙ï ‘Ó\TdüT≈£îì düŒèVü≤‘√,eT]ø=+<äs¡T $wüj·T |ü]C≤„qeTT˝Òø£qT, eT]ø=+<äs¡T $wüj·T|ü]C≤„qeTT Òø£b˛sTTHê ñqï<äqï ã÷≥ø£ yê>±›Hê\˝À ø±s¡éTT\˝À~>∑T‘ês¡T.

ô|’q ñ<äVü≤]+∫q eT÷&ÉT dæú‘·T\˝Àì ø£s¡Ô\ |ü]dæú‘·T\qTˇø£kÕ] |üs¡øÏ+#Ó<äeTT. yÓTT<ä≥, n˙ï ‘Ó*dæ |üqT\T #˚|üÏºq e´øÏÔøÏ»]–q |üìrs¡Tô|’ |üP]Ô ne>±Vü≤q ø£*– ñ+&ÉTqT. ¬s+&ÉT,dü+|üPs¡íyÓTÆq C≤„qeTT ø±s¡éTT #˚|üÏºq e´øÏÔ, Ä |üì|ü≥¢ dü] nsTTqne>±Vü≤q˝Òø£, dü]nsTTq $es¡eTT\T n+~+#· ˝Òø£b˛e#·TÃqT.

316

eT÷&ÉT, ã÷≥ø£Á|ü#ês¡eTT‘√ ‘Ó*j·Tø£ b˛sTTHê ‘Ó\TdüTqìø±s¡éTT˝ÀøÏ ~–qe´øÏÔ jÓTTø£ÿ $es¡eTT\T qeTà<ä–q$ ø±<äT.

eTqeTT #˚|üf…º ø±s¡éTT\T mH√ï s¡ø£eTT\T>± ñ+≥T+≤sTT.Á|ü‹ø±s¡éTT ˇø£ ñ<˚›X¯éTT‘√ #˚|ü≥º&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Çø£ÿ&É ˇø£‘&ÜqT >∑T]Ô<ë›eTT. n~ dü«uÛ≤eeTT. n$ dü]jÓÆTq dü«uÛ≤eeTT eT]j·TTe´‹πsø£ dü«uÛ≤yê\T. dü]jÓÆTq dü«uÛ≤eeTT\e\¢ |üqT\T #·\qeTT˝Àñ+&ÉTqT. nq>± |üqT\T #·ø£ÿ>± »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. e´‹πsø£ dü«uÛ≤eeTTe\¢ |üqT\T Ä–b˛e⁄qT.

á ø±s¡éTT\˝À eTs√ Á|ü‘˚´ø£‘· ñ+≥Tqï~. n~ uÛÖ‹ø£eTTeT]j·TT n+‘·s¡Z‘·eTT. uÛÖ‹ø£yÓTÆq~ XÊØs¡ø£eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q~.n+‘·s¡Z‘·yÓTÆq~ e÷qdæø£yÓTÆq~. ø=≥º&ÉeTT nH˚~ uÛÖ‹ø£yÓTÆq |üì.ø=≤º\ì nqTø√e&É+ e÷qdæø£yÓTÆq|üì, ñ<äVü≤s¡D≈£î ø£s¡T ñ|üHê´dü$TdüTÔHêïs¡T. n‘·ì #·s¡´\qT >∑eTì+#·+&ç. n‘·qT ‘·q e÷≥\˝Àø=≥ºeTì #Ó|üŒe#·TÃ, ˝Ò<ë *œ‘· |üPs¡«ø£eTT>± ø=≥ºeTì #Ó|üŒe#·TÃ˝Ò<ë |ü]C≤„q+ <ë«sê ø=≥ºeTì #Ó|üŒe#·TÃ.

ˇø£ ø±s¡éTT #˚|üÏºq|ü&ÉT, ø=ìï |ü]D≤eTeT\T @s¡Œ&ÉTqT.á |ü]D≤eTeTT˝À Äj·÷ edüTÔe⁄\≈£î e÷Á‘·y˚T dü+ã+<ÛäeTT ø£*–ñ+&ÉTqT. ø£ edüTÔe⁄ e\¢ eTs=ø£ edüTÔe⁄≈£î |ü]D≤eT $wüj·TeTT˝Àdü+ã+<ÛäeTT\T @s¡Œ&É‘·$.

ˇø£ ø±s¡éTT jÓTTø£ÿ |ü]D≤eTeTT\T dü+|òüT≥q\T>± #Ó|üø=qe#·TÃqT. ˇø£ dü+|òüT≥q s¡÷|ü⁄~<äT›ø√e&ÜìøÏ Hê\T>∑T |ü<ä∆‘·T\Tø±qedüTÔqï$. yÓTT<äÏ~ ìsêàDeTT, ¬s+&Ée~ bı+<ä&É+, eT÷&Ée~|üø£ÿyê]‘√ dü+ã+<Ûä+, q\T>∑T kÕeT÷Væ≤ø£ Á|üuÛ≤eeTT. á Hê\T>∑T

317

n+XÊ\T Á|ü‹ dü+|òüT≥q˝À K∫Ã‘·eTT>± #√≥T #˚düTø√yê\ì ˝Ò<äT.Á|ü‹ dü+|òüT≥q≈£î nH˚ø£ |ü]dæú‘·T\T ø±s¡DyÓTÆ ñ+≥Tqï$. nH˚ø£|ü]D≤eTeTT\˝À eTqeTT ø=ìï+Ïì e÷Á‘·y˚T >∑T]Ô+#·>∑\eTT. ˇø£dü+|òüT≥q˝À Ç$T&ç ñqï |ü]D≤e÷\ìïÏøÏ Á>∑Væ≤+#· e˝…qqï, n~$y˚ø£e+‘·T\≈£î e÷Á‘·y˚T kÕ<ÛäéTT.

eTqeTT ø±s¡éTT\T ñ<˚›X¯´|üPs¡«ø£eTT>± #˚|ü&É‘êeTT. eTqñ<˚›X¯éTT\qT ø±s¡éTTô|’q eT]j·TT |ü]D≤eTeTT\ô|’q e´ø£Ô+#˚kÕÔeTT. á H˚|ü<∏äéTT˝À eTqeTT ø±s¡éTTô|’ ˇø£ ñ<˚›X¯éTT ø£*–ñ+&çq, n<˚ ñ<˚›X¯éTT‘√ Ä ø±s¡éTTqT ìs¡«Væ≤kÕÔeTT. ˇø£y˚fi¯eTq ñ<˚›X¯éTT |ü]D≤eTeTT\ô|’ ñ+∫q, nÏº |ü]D≤eTeTT\qT<äèwæº˝À ñ+#·T≈£îì ø±s¡éTT ìs¡«Væ≤kÕÔeTT. ˇø=ÿø£ÿkÕ] ø±s¡éTTô|’>±˙, |ü]D≤eTeTT\ô|’>±˙ @ $<ÛäyÓTÆq ñ<˚›X¯éTT\ ˝Ò≈£î+&Üø±s¡éTT\T #˚|ü≥º&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

kÕ<Ûës¡DeTT>± Á|ü»\T ‘·eT ‘·eT n_ÛÁbÕj·TeTT\qT e´ø£ÔeTT#˚düTÔ+≤s¡T. á n_ÛÁbÕj·TeTT\T eT+∫>±qT ñ+≤sTT. #Ó&ÉT>±q÷ñ+≤sTT. |ü]dæú‘·T\ qqTdü]+∫ á n_ÛÁbÕj·TeTT\T eT+∫ ˝Ò<ë#Ó&ÉT nì ‘Ó*j·TTqT. nsTT‘˚ á n_ÛÁbÕj·TeTT\ jÓTTø£ÿ kÕs¡eTTdü+<˚Vü‰s¡∆eTT>±q÷ ndüŒwüºeTT>±q÷ ñ+&ÉTqT. ìC≤ìøÏ eT+∫#Ó&ÉT\H$ ø±s¡ eTT˝ÀH ñ+≥T+~. düTKeTT Ò<ë ø£wüºeTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q$wüj·TeTT\ô|’ eTq n_ÛÁbÕj·TeTT\T e´ø£ Ô+ #˚j·Te#·TÃqT.düTKeTT\≈£î ø±s¡DeTT\ô|’ >±˙ ˝Ò<ë ø£wüº ìyês¡D\ô|’ >±˙ eTqn_ÛÁbÕj·TeTT\T e´ø£Ô+ #˚j·Te#·TÃ. kÕ<Ûës¡DeTT>± ø£ ø±s¡éTTqT#˚|üÏºq ø±s¡DeTTqT ãÏº eTq n_ÛÁbÕj·TeTT\T e´ø£ÔeTT #˚kÕÔeTT.Ä ø±s¡DeTT\T ñ<˚›X¯éTT\T ˝Ò<ë \ø£åéTT\T>± eTq≈£î e´ø£Ô

318

eT>∑T#·Tqï$. ˇø=ÿø£ÿkÕ] |ü]D≤eTeTT\qT <äèwæº À ô|≥Tº≈£îì eT+∫Ò<ë #Ó&ÉT n_ÛÁbÕj·TeTT\T e´ø£ÔeTe⁄‘·÷ ñ+≤sTT. ˇø£ ø±s¡éTT

jÓTTø£ÿ \ø£åéTT\qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì>±˙, |ü]D≤eTeTT\qT <äèwæº˝Àô|≥Tº≈£îì >±˙ n_ÛÁbÕj·TeTT\T yÓ\¢&ç n>∑TqT.

Á|ü‹ø±s¡ eTT e\q Ä ø±s¡ eTT˝Àì <Ís¡®qéTTe\q K∫Ã‘·eTT>±nH˚ø£ |ü]D≤eTeTT\T m<äTs¡e⁄qT. @~ @yÓTÆHê nqT≈£îqï |üì »s¡>±*nH˚ \ø£åéTT ñqï#√≥ |üì#˚j·Te˝…qqï n+<äT≈£î ‘·–q e´øÏÔ‘·«eTT>∑\yês¡T |üì#˚j·÷*.

•ø£å≈£î >∑T]jÓÆTq dü+<äs¡“¤eTT\˝À Hê\T>∑T n+X¯eTT\qT |ü]>∑D˝ÀìøÏ rdüTø√yê*. yÓTT<äÏ, »]–q ø±s¡éTTqT düMTøÏå+#·e˝…qT.¬s+&ÉT, @ |ü]dæú‘·T\˝À á ø±s¡éTT ìs¡«Væ≤+#·ã&çq~. eT÷&ÉT, áø±s¡éTT @ ñ<˚›X¯éTT‘√ yÓTT<ä\Tô|≥ºã&çq~. Hê\T>∑T, á ø±s¡éTTHÓs¡y˚]Ãq $<ÛäeTT nq>± ‘Ó*dæ #˚dæq<ë, ‘Ó*j·Tø£ #˚dæq<ë ˝Òø£‘Ó*j·Tø£b˛sTTHê ‘Ó*dæq≥T¢ ã÷≥ø£ Á|üø£≥q\‘√ #˚dæq<ë? Ç$ø±ø£eT] ¬s+&ÉT n+X¯eTT\T ≈£L&Ü |ü]o*+#·T≥ »s¡T>∑TqT. yÓTT<ä≥ndü\T á ø±s¡éTT #˚|ü≥º&ÜìøÏ ø±s¡Dy˚T$T≥ì ‘Ó\TdüTø√yê*.¬s+&Ée~, kÕe÷qéTT>± e´ø£ÔeTT #˚j·÷\H˚ n_ÛÁbÕj·T+.

eTqeTT #˚|üÏºq ø±s¡éTT\ jÓTTø£ÿ \ø£åéTT\qT $#·ø£åD≤sêVæ≤‘·éTT‘√ ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T>± e´ø£ÔeTT #˚kÕÔeTT. yÓTT<äÏ |ü<ä∆‹˝À»]–q nqTuÛÑeeTT\qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì, ‘·eT \ø£åéTT\T yêÏìnqTdü]+∫ j·TT+&ÉTqT nì #Ó|ü≥. á |ü<ä∆‹˝À mÏº n\+ø£s¡D\Tñ+&Ée⁄. Ç+ø£ ¬s+&Ée |ü<ä∆‹ qqTdü]+∫, Ä \ø£åéTT\T ‘·eTeTH√uÛ≤eeTT\qT, ‘·eT eTH√;Ûwü ºeTT\≈£î kÕj·TeTT>± ø£*Œ‘·bÕÁ‘·\‘√ ‘·eT \ø£åéTT\qT $qï$+#Ó<äs¡T. á Á|üø£≥q\˝À n‘ê´X¯,

319

˝≤uÛÑeTT, k˛eT]‘·qeTT, kÕj·TeTT yÓTT<ä\>∑Tqï$ e´ø£ÔeT>∑TqT. á|ü<ä∆‹˝À \ø£åéTT\qT n\+ø±s¡eTT\‘√ yÓ\¢&ç+‘·Ts¡T.

ì» J$‘·eTT˝Àì dü+|òüT≥q\T eTq\qT ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T>±#·*+|ü CÒj·TTqT. yÓTT<äÏ~ n+‘·s¡+>∑eT+<äT, ø£wüºeTTqT >±˙Äq+<äeTTqT>±˙ ø£*–+#·TqT. MÏøÏ nqT>∑TDeTT>± eTqeTTq&É#·Tø√e˝…qT. ¬s+&Ée~, uÛÖ‹ø£yÓTÆq ø±s¡éTTe\¢ @s¡Œ&çq #·\qeTT.Ç$≈£L&Ü ø£wüºdüTKeTT\ qqTdü]+∫j˚T ñ+&ÉTqT. MÏì uÛÖ‹ø£#·\qeTT\+<äTs¡T. #·\qeTT e\q ø£wü ºdüTKeTT\ nqTuÛ Ñ÷‹.ø±s¡éTTqT ìs¡«]Ô+#·T rs¡TqTãÏº á #·\qeTT\T ø£\T>∑TqT.

á dæ<ë∆+‘·eTT qqTdü]+∫, düTKeTq>±H˚ eT+∫ n_ÛÁbÕj·TeTTe´ø£ ÔeT>∑TqT. n+‘˚ø±<äT, ø£wü ºeTT\qT ‘·≥Tº≈ £îH˚ X¯øÏ Ô ø£*–j·TT+&É≥eTT ≈£L&Ü ñ‘·ÔeTyÓTÆq<˚. u≤<ÛäqT, ø£wüºeTTqT #Ó&ÉT>±uÛ≤$kÕÔeTT. nq>± @ edüTÔe⁄˝Àq÷ #Ó&ÉT nH˚~ mqï&É÷ e´ø£ÔeTTø±<äT.ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ˇø£ <äTsêàs¡TZ&ÉT ñHêï&ÉT. n‘·ìøÏ <äTwüº dü+ø£\ŒeTT\qïq÷, <äTwüº ø±s¡éTT\qïqT ÇwüºeTT, Äq+<äeTT. n‘·qT yÓ÷düeTT,ndü÷j·T, <˚«wüeTT, <Ís¡®qéTT\≈£î |üPqT≈£î+≤&ÉT. n‘·qT á|üqT\qT ÇwüºeTT>± #˚kÕÔ&ÉT. ‘·q≈£î ÇwüºeTT˝Òì yê]|ü≥¢ <äTsêàs¡ZeTT>±Á|üe]Ô+∫q|üŒÏø°, yês¡T u≤<Ûä|ü&É≥+ #·÷dæ ‘êqT Äq+~kÕÔ&ÉT.

eTqeTT kÕe÷qéTT>± #˚ùd |üqT\qT yêÏ ñ<˚›X¯éTT\qTãÏº eT+∫ |üqT\T Ò<ë #Ó&ÉT|üqT\ì #Ó|ü≈£î+≤eTT. |ü]D≤eTeTT\qT<äèwæº À ñ+#·T≈£îì ø±s¡éTT\ eT+∫, #Ó&ÉT\ ìs¡íj·TeTTqT e´ø£ÔeTT#˚kÕÔeTT. eT+∫ |üqT\q>±H˚ düTKeTTqT n+~+#˚$, eT]j·TTø£wüºeTTqT ‘=\–+#$>± uÛ≤$kÕÔeTT. n< $<ÛäeTT>± #Ó&ÉT |üqT\q>±H˚ø£wüºeTT\T ø£*–+#˚$ Ò<ë düTKeTTqT HêX¯qeTT #˚ùd~>± uÛ≤$kÕÔeTT.

320

ndü\T $wüj·Ty˚T$T≥+fÒ, ˇπø \ø£åéTT e´ø£ÔeTT #˚dæq|üŒÏø° Ä|üqT\ e÷Á‘·+ eT+∫>± >±˙, #Ó&ÉT>±>±˙ ˝Ò<ë eT+∫#Ó&ÉT\ìs¡íj·TeTT kÕ<ÛäéTT ø±ìØ‹˝À eTT–j·TT#·Tqï$.

|ü]D≤eTeTT\ Ø‘ê´ ˇø£ ø±s¡éTT jÓTTø£ÿ \ø£åéTT\T eT+∫˝Ò<ë #Ó&ÉT>± ìs¡íj·TeT>∑TqT. ø£y˚fi¯ ø£ ø±s¡éTTqT, |ü]D≤eTeTT\H˚|ü<∏ä´+˝À #Ó&ÉT>± ìs¡ísTT+∫q|ü⁄&ÉT, ø±s¡éTT jÓTTø£ÿ |üs¡ékÕqeTT\ìïÏì düMTøÏå+∫q |æ<äù| ìs¡ísTT+|üã&ÉT‘·T+~.

ø±eTeTT, <Ís¡®qéTT, ÀuÛÑ‘·«eTT yÓTT<ä˝…’q \ø£åDeTT\˝À eTqeTH√uÛ≤eeTT\T e´ø£ÔyÓTÆq|ü&ÉT yêÏ |üs¡ékÕqeTT #Ó&ÉT>±H˚dü÷∫+#·TqT. nq>± á uÛ≤eeTT\T #Ó&ÉTqT e´ø£ÔeTT #˚j·TTqT. MÏøÏ|üsê´j·T |ü<äeTT\T ñqï$. Ä |ü<äeTT\T #Ó&ÉT uÛ≤eeTT\qT e´ø£ÔeTT#˚j·Te⁄. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ø±eTeTT nq>± #Ó&ÉT uÛ≤eeTT e´ø£ÔeT>∑TqT,ø±˙ X¯è+>±s¡eTT nq>± nÏº #Ó&ÉT ‘·\+|ü⁄sê<äT. n<˚ Ø‹˝À<Ís¡®qéTTq≈£î ã<äT\T>± nkÂø£s¡éTT, ˝ÀuÛÑeTTq≈£î ã<äT\T>±<ÛäqeTT‘√ eéVü‰s¡eTT>± ∫Á‹+#·e#·TÃqT. á H˚|ü<∏äéTT˝À ø±eTeTT,<Ís¡®qéTT eT]j·TT ˝ÀuÛÑeTT nqT |ü<äeTT\qT yê&ÉT≥ dü]ø±<äT.yêdüÔeeTTq≈£î Ä |ü<äeTT\T dü‘·ý˚T, ø±˙ Ä |ü<äeTT\qT yê&ÉT≥|üìøÏe÷*q |üH˚ ne⁄‘·T+~.

eTqeTT Á|”‹, düeTà‹, ÇwüºeTT\‘√ yÓTT<ä\Tô|Ïºq |üqT\Tdü+‘√wüeTTqT n+~+#·TqT. eTq dü+‘√wüeTTq≈£î ø±s¡DeTT eTq˝Àì$XÊ\ uÛ≤yê\‘√ ≈£L&çq C≤„qeTT eT]j·TT ùdyêuÛ≤eeTT. |ü]dæú‘·T\qTãÏº Ç‘·s¡ \ø£åéTT\T dü+‘√wüeTTq≈£î <ë]rj·TTqT. Á|”‹, düeTà‹‘·s ¡Tyê‘· ùdïVü≤eTTe\¢ eT]j·TT »Hê_Û ÁbÕj·TeTTqT ãÏ ºnqTdü]+#·T≥ e\q dü+‘√wüeTTqT bı+<Ó<äeTT.

321

eTqeTT mH√ï ø±s¡éTT\ #˚|ü&É‘êeTT. á ø±s¡éTT\ jÓTTø£ÿ\ø£åéTT Á|ü|ü+#·eTTq≈£î @<√ eT+∫ »s¡T>∑T‘·T+<äì ø±<äT, eTq≈£îy˚T\T »s¡>±\H˚ ø√s¡T≈£î+≤eTT. nsTT‘˚ eTqeTT u≤>∑T|ü&çHêÁ|ü|ü+#·eTTq≈£î y˚T\T »]–qfÒ¢. ñ‘·ÔeT |ü⁄s¡Twüß\ Ä˝À#·q\qT|ü]o*+∫q≥¢sTT‘˚, yês¡T #˚|üÏºq ø±s¡éTT\ e\¢ nqT≈£îqïyê]øÏy˚T\T »]–q<ë ˝Ò<ë nì. nsTT‘˚ á H˚|ü<∏äéTT˝À yês¡T #·≥ºØ‘ê´me]ø° Vü‰ì ‘·\ô|≥º≈£L&É<äT. kÕe÷õø£ Hê´j·TeTT Á|üø±s¡eTT,n+<ä]˝Àq÷ ô|]π>~ eT+∫‘·qy˚T. dü+‘√wüeTT nqTq~ q\T>∑T]nqTã+<ÛäeTT‘√ ≈£L&çq<Ó’ ñ+≥Tqï~, ˝Ò<ë ˇø£ dü+<äs¡“¤eTTqT|ü⁄s¡düÿ]+#·T≈£îì düe÷yXyÓTÆq e´≈£îÔ\≈£î dü+ã+~Û+#·q~>± ñ+≥Tqï~.

dü+‘√wüeTTq≈£î ø±s¡DeTT e÷qe⁄ì HÓ’‹ø£‘· nì ‘ê‹«≈£î\T‘Ó*j·T CÒkÕÔs¡T. mes¡T m≈£îÿe dü‘·ÿs¡à\T Ä#·]kÕÔs√ yês¡Tdü+‘√wüeTTqT, Äq+<äeTTqT bı+<Ó<äs¡ì yês¡T ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïs¡T.dü‘·ÿs¡à\‘√ eT+∫ì ô|+#ê*. n+<äT≈£î $s¡T<ä∆yÓTÆq #Ó&ÉT|üqT\≈£î<ä÷s¡eTT>± ñ+&Ü*. dü+‘√wüeTq>±H˚ düTKeTTqT nqTuÛÑ$+#·T≥eT]j·TT <äT'KeTTqT <ä÷s¡eTT>± ñ+#·&É+. <äT'K eTq>±H˚ u≤<Ûä\TnqTuÛÑ$+#·&É+ Ò<ë düTKeTTqT nqTuÛÑ$+#·˝Òø£b˛e&É+. e÷qe⁄&ÉTm|ü&É÷ ø√s¡T≈£îH˚~ ¬s+&ÉT. ˇø£Ï düTKeTT, ¬s+&ÉT <äT'KeTTq≈£î<ä÷s¡eTT>± ñ+&É≥+. e÷qe⁄ì ø√]ø£\˝À düVü≤»eTT>± dü+‘√wüeTTø√düy˚T ‘ê|üÁ‘·j·T+ e´ø£ÔeTe⁄‘·T+~. e÷qe⁄&ÉT ‘·q n+‹eT\ø£å eTT>± ‘·q˝À HÓ’‹ø£ JeqeTTqT ô|+#·Tø√yê*. nÏº HÓ’‹ø£ JeqyTe÷qe⁄q≈£î dü]jÓÆTq~.

$ìjÓ÷>∑ dæ<ë∆+‘·eTT qqTdü]+∫, ˇø£ ñ‘·ÔeTT&ÉT ‘·q ñ‘·ÔeTÁ|ües¡Ôq‘√, ‘·H˚ u≤>∑T|ü&ÉTqqTø=qT≥ ñ+&É<äT. n‘·ì #·T≥÷º ñqï

322

yês¡+<äs¡÷ dü+‘√wüeTTqT nqTuÛ Ñ$+‘·Ts¡T. n‘·qT n+<ä]ø°Ä<äs¡ÙeTT>± ñ+&ç dü+‘√wüeTTqT ø£*–+#·TqT. n‘·ì o\eTTqTnqTdü]+∫ dü+|òüTeTT˝Àì Á|ü»\T ≈£L&Ü u≤>∑T|ü&ÉT<äTs¡T. dü+‘√wüeTTe´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq~>±H˚ ø±ø£ dü$Twæº‘√ kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± nqTuÛÑ$+#˚~.ø±ãÏº dü+‘√wüeTTqT n+~+#˚, dü+‘√wüeTTqT ô|+#˚ ñ‘·ÔeT\ø£åDeTT\qT n+<äs¡÷ n\es¡#·T ø=qe˝…qT.

‘·è|æÔ>± J$+#˚ yê]ì #·÷dæ H˚s¡TÃø√e\dæq bÕsƒ¡eTT\T ¬s+&ÉT.yês¡T m|ü&É÷ VüQcÕs¡T>± ñ+≤s¡T, eT]j·TT yês¡T Ä<Ûë´‹àø£C≤„q+ ø£*–qyês¡T. á Ä<Ûë´‹àø£ C≤„q+ ø£*–q ø±s¡DeTTq yês¡Tìsê&É+ãs¡ J$‘·eTTqT ø√s¡T≈£î+≥÷ ‘·è|æÔ>±J$kÕÔs¡T. Ms¡T ñqï+‘·˝ÀH˚ ‘·è|æÔ>± J$+#ê\H˚ dæ<ë∆+‘·eTT‘√ J$kÕÔs¡T ‘·|æŒ‘˚ ô|<ä›>±düTKkÂK´eTT\ ø√dü+ ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&És¡T. n+‘˚ø±<äT, Ms¡T m|ü&ÉTñ‘ê‡Vü≤eTT>± ñ+≤s¡ì #Ó|ü≈£îHêïeTT ø£<ë! Ms¡T ‘·è|æÔ>± >∑&ÉT|ü⁄‘·÷,VüQcÕs¡T>± >∑&ÉT|ü⁄‘·÷ ‘·eT≈£îqï ø=~›bÕÏ ø£wüºeTT\qT eTs¡∫b˛‘ês¡T.e÷qyê[ M]ì #·÷dæ m+‘√ H˚s¡TÃø√yê*. nq>± ø£wüºdüTKeTT \‘√≈£L&çq $TÁX¯eT J$‘·eTT e÷qyê[øÏ m+‘√ y˚T\T #˚j·TTqT.

á $ìjÓ÷>∑ dæ<ë∆+‘·eTTq¬ø’ ˇø£ e´‹πsø£‘· e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~.n~ @eTq e÷qeJ$‘·eTTq≈£î dü+‘√wü ø±s¡ø±˝…’q |ü]D≤e÷\≈£îÇ+‘·es¡≈£L $X‚¢wüD »s¡>∑˝Ò<äì. BìøÏ ø±s¡DeTT, ø±s¡´eTTqTdüMTøÏå+#·T≥≈£î dü]|ü&ÉT ø±\düeTj·TeTT ˝Òø£b˛e≥j˚T. e÷qe⁄&ÉTnHê~>± nqTuÛÑeeTT‘√, $y˚ø£eTT‘√ dü+‘√wüeTTqT ø£*–+#·T mH√ïqeTàø±\qT dæ<ä∆+#düT≈£îHêï&ÉT. á qeTàø±\qT HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘· eTT\T>±s¡÷bı+~+#·T≈£îì yêÏìqeTTà‘·÷ edüTÔHêï&ÉT. á H˚|ü<∏ä´+˝À‘ê‹«ø£y˚‘·Ô\T á dæ<ë∆+‘·eTT\qT m|üŒÏø£|ü&ÉT düMTøÏå+∫, yÓTs¡T ¬>’q

323

e÷s¡TŒ\qT dü÷∫düTÔHêïs¡T. e÷qe y˚T<ÛädüT‡ ô|]π> ø=\B, áe÷s¡TŒ\T ø±\eTT‘√u≤≥T n_Ûeè~∆ u≤≥qT Áb˛‘·‡V æ≤d ü÷ Ôø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+≥T+~.

$y˚ø £eTT>∑\ e÷qe⁄\T, ‘·eT‘·eT Ä˝À#·q\‘√ ‘·eTJ$‘·eTT\qT ø=qkÕ–dü÷Ô, $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ eT+∫ #Ó&ÉT\qTÁ>∑Væ≤dü÷Ô, C≤„qeTT, eT÷s¡â‘·«eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q |ü\T n+XÊ\≈£îdüe÷<ÛëqeTT\T sêã&ÉT‘·÷ eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·THêïs¡T. e÷qe⁄\T‘·eT n+<äTu≤≥T˝À ñqï <ä÷s¡<äèwæºì #·ø£ÿ>±, m\¢yfi˝≤ $ìjÓ÷–+#·T≈£î+≥THêïs¡T. HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\qT bÕÏ+#·T uÛÑ≈£îÔ\T, HÓ’‹ø£‘·qTn+<äT≈£î nqT>∑TDyÓTÆq \ø£åDeTT\qT nqTdü]dü÷Ô HÓ’‹ø£‘·qT ‘·eT˝Àn_Ûeè~∆ |üs¡#·T≈£î+≥THêïs¡T.

@ $<ÛäeTT>± HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\≈£î nqTeT‘·T\T nedüs¡yÓ÷n<˚ $<ÛäeTT>± á $ìjÓ÷>∑ dæ<ë∆+‘·eTTq≈£î ≈£L&Ü nqTeT‘·T\Te]ÔkÕÔsTT. á nqTeT‘·T\T uÛÖ‹ø£eTT eT]j·TT n+‘·s¡+–ø£eTT.uÛÖ‹ø£eTT>± e÷qe⁄&ÉT kÕ«s¡úeTT‘√ ‘·q ‘√Ï yê]qT+&ç |òü\eTT\qTÄ•+#·T#·T+&ÉTqT. Ç‘·s¡T\≈£î nkÂø£s¡éTT ø£*>∑+#·sê<äì uÛ≤$kÕÔ&ÉT.Ç‘·s¡T\|ü≥¢ <äj·T, kÕqTuÛÑ÷‹, Áù|eT\qT e´ø£ÔeTT #˚j·TTqT.uÛÑ>∑e+‘·Tì j·T+<äT uÛÑøÏÔ‘√ HÓ’‘˚H˚$T, kÕ«s¡ú∫+‘·q‘√ qsTT‘˚H˚$Te÷qe⁄&ÉT uÛÖ‹ø£eTT>± ‘·q Á|ües¡ Ôq‘√ kÕÏyê]ì Äø£]¸+|üÁ|üj·T‹ï+#·TqT. ¬s+&Ée~ n+‘·s¡+>∑eT+<äT, ‘·q ø£s¡Ôe´bÕ\q≈£îdü+ã+~Û+∫q $wüj·TeTT. ‘·q ø£s¡ ÔeéTT düeTs¡ úe+‘·eTT>±ìs¡«Væ≤+∫q ‘·è|æÔì, ‘·q ø£s¡ÔeéTTqT ndüeTs¡ú‘√ ìs¡«Væ≤+∫q|ü⁄&ÉTu≤<ÛäqT, ndü+‘·è|æÔì nqTuÛÑ$kÕÔ&ÉT. á Á|ües¡Ôq\≈£î HÓ’‹ø£‘· m+‘√‘√&ÉŒ&ÉTqT.

324

n+‘·sê‘·à Á|üuÀ<ÛäeTTqT nqTdü]+∫qyês¡T u≤>∑T|ü&ÉT<äTs¡T.Bì kÕs¡y˚TeTq>± n+‘·sê‘·àqT nqTdü]+∫qyês¡T |ü$Á‘·‘√yÓT\T>∑T<äTs¡T. ‘·eT ø£s¡ÔeéTTqT ÁX¯<ë∆ uÛÑ≈£îÔ\‘√ ìs¡«Væ≤+‘·Ts¡T. ‘·eTø£s¡ Ôe´ ìs¡«Vü≤D˝À nqýÓT Æq Ä˝À#·q\≈£î ‘ê$e«s¡T. n≥T¢nHê˝À#·q\≈£î dæ<ä∆yÓTÆq yês¡T ˝≤uÛÑeTTHê•+∫ <äj·T, Áù|eT,kÕqTuÛÑ÷‘·T\qT ≈£î]|æ+#·TfÒ ø±ø£ uÛÑj·TeTTqT ≈£L&Ü bı+<Ó<äs¡T.#·ø£ÿ>± ø£s¡ÔeéTTqT ìs¡«Væ≤+#·Tyês¡T, ‘·eTeT‘· dæ<ë∆+‘·eTT\qTÄ#·s¡D˝À #·÷|æ+‘·Ts¡T. ‘·eT u≤\éTTqT >∑Ts¡TÔ #˚düT≈£î+<äTs¡T. ‘·eT>∑‘·eTTqT ‘·\#·T≈£î+<äTs¡T. ‘·eT Ä‘·à>ös¡eeTTqT ì\u…≥Tºø=+<äTs¡T.Ç‘·s¡T\|ü≥¢ $qj·T$<Û˚j·T‘·\T ø£*– ñ+<äTs¡T. n|ü&É|ü&ÉT ‘êeTT#˚dæq bıs¡bÕ≥¢≈£î ‘·eTqT ‘êeTT ì+~+#·Tø=+<äTs¡T. n+‘·sê‘·àqTnqTdü]+∫qyês¡T |ü$Á‘· uÛ≤eeTT\‘√, |ü$Á‘· ø£s¡à\‘√ n\sês¡T#·T+<äTs¡T.

ª|üs√|üø±sês¡ú+ Ç<ä+ X¯Øs¡+μ nqT dü÷Á‘·eTTqT nqTdü]+∫kÕÏeTìwæøÏ kÕj·T|ü&É≥y˚T e÷qe»qà jÓTTø£ÿ n+‹eT \ø£åéTTnì n+<äs¡÷ >∑T]Ô+#·e˝…qT. á uÛ≤eq n+<äs¡÷ n_Ûeè~∆|üs¡#·Tø√yê*. á \ø£åéTTq≈£î dæ<ä∆yÓTÆqyês¡T n<äèwüºe+‘·T˝Ò. á\ø£åéTT‘√ yês¡T ‘·eTø£s¡à\Hê#·]dü÷Ô Äq+<äeTTqT nqTuÛÑ$kÕÔs¡T.e÷qe⁄\+‘ê ‘·eT˝≤ eéVü≤]+#·&É+ Ò<äì Ms¡T u≤<Ûä|ü&És¡T. ÇÏºdæú‹ì nqTuÛÑ$+#·Tyês¡T HÓ’‹ø£ Ä#ês¡eTT\qT Ä#·]+#·ø£ b˛sTTqq÷|üs¡yê˝Ò<äT. nsTTq|üŒÏø° M] uÛÖ‹ø£ Á|ües¡Ôq m|ü&É÷ HÓ’‹ø£‘·≈£înqT>∑TDeTT >±H˚ ñ+&ÉTqT. n+‘˚ø±<äT Ms¡T yêdüÔyêìøÏ <ä>∑Zs¡>±J$kÕÔs¡T. Ms¡T ‘·eT≈£î >∑\ nbÕs¡yÓTÆq nqTuÛÑeeTT‘√, kÕÏyê]ô|’Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄‘·÷ dü÷Œ]Ôì ø£*–+‘·Ts¡T.

325

HÓ’‹ø£ JeqeTT e÷qe⁄ì dü+‘√wüeTTq≈£î ø±s¡DeTT. e÷qe⁄&ÉTdü+|òüTJ$. dü+|òüTeTT˝À ‘êq÷ ˇø£ uÛ≤>∑y˚T nqï uÛ≤eeTT‘√H˚J$‘ê+‘·+ n‘·qT J$kÕÔ&ÉT. á H˚|ü<∏äéTT˝ÀH˚ dü+‘√wüeTT jÓTTø£ÿÁX‚j·TdüT‡ ø√s¡T≈£î+≤&ÉT. ◊ø£eT‘·´+‘√ |üqT\T #˚j·T dü+ø£*ŒkÕÔ& ÉT.n+<ä]‘√ ø£\dæ Äq+<äeTTqT |ü+#·Tø√yê\qT≈£î+≤&ÉT. dü+|òüTeTT˝Àì Á|ü»\≈£î Vü‰ìì ‘·\ô|≥Tº |üqT\T #˚j·T&ÉT. e÷qe⁄&ÉT HÓ’‹ø£\ø£åDeTT\qT n_Ûeè~∆ #˚düT≈£îì dü+|òüT˙‹ì bÕÏkÕÔ&ÉT.

kÕ«s¡ú∫+‘·q Òìyês¡T ‘·eT ø√dü+ ‘êeTT bÕ≥T|ü&É≈£î+&Ü ‘·q#·T≥÷º ñqï q\T>∑T] ø√dü+ J$kÕÔs¡T. ÇÏº e÷qdæø£ |ü]es¡Ôqe÷qe⁄ìøÏ #ê˝≤ nedüs¡yÓTÆ ñ+≥Tqï~. nedüs¡eTT\T ô|s¡T>∑T#·Tqï$,|ü]dæú‘·T\T e÷s¡T#·Tqï$. ◊ø£eT‘·éTT‘√ ≈£L&çq J$‘·eTT jÓTTø£ÿÄeX¯´ø£‘· m+‘Ó’Hê ñ+≥Tqï~. dü+|òüTeTT˝Àì q\T>∑T] ø√dü+ J$+#·&ÜìøÏ n\yê≥T |ü&çqyê&ÉT <ÛäqT´&ÉT.

eTqeTT @$T qe÷à\Hêï ãTTEe⁄\T ø√s¡T≈£î+≤eTT. #·÷|ü⁄‘√edüTÔe⁄\qT #·÷dæ qeTTà‘êeTT. $ìøÏ&çX¯øÏÔ‘√ X¯ã›eTT\qT $ìqeTTà‘êeTT. n<˚ Ø‹˝À eTq≈£î y˚T\T #˚j·TT dæú‹ì eTqeTTø√s¡T≈£î+≤eTT. dü+‘√wüeTTqT m+<äT≈£î ø√s¡T≈£î+≥THêïeTT? nìme¬s’Hê n&ç–‘˚ @$T #ÓãT‘êeTT. dü+‘√wüeTTqT nqTuÛÑ$+∫, <ëììkÕ~Û+#˚ ì$T‘·Ô+ dü+‘√wüeTTqT ø√s¡&ÉeTe⁄‘·Tqï~. Á|ü‹e´øÏÔøÏ n‘·ìdü+‘√wüeTT n‘·ìøÏ eT+∫>± nì|æ+#·TqT. kÕ<Ûës¡DeTT>± dü+‘√wüeTqTq~ n+<ä]ø° e]Ô+#·TqT. dü+‘√wüeTT n+<ä]ø° e]Ô+#˚~ ø±ãfÒº,dü+‘√wüeTT ø√dü+ n+<äs¡÷ ø£èwæ#˚j·÷*, nq>± HÓ’‹ø£‘·≈£î n\yê≥T|ü&Ü*.

dü+‘√wüeTTq≈£î nH˚ø£ ø±s¡DeTT\T ñ+≥THêïsTT. Á|ü‹ø±s¡DeTTÁ|ü‘˚´ø£yÓTÆq<˚, eTTKýÓTÆq<˚. @ $<ÛäeTT>± dü+‘√wüeTTq≈£î nH˚ø£

326

ø±s¡DeTT\ dü$Twæºø£èwæ>± uÛ≤$düTÔHêïyÓ÷, e÷qe⁄\T nqTuÛÑ$+#˚düTKeTT\T, kÂKéTT\T ≈£L&Ü á $<ÛäyÓTÆq dü$Twæº ø£èwæ |òü*‘·y˚Tnì Á>∑Væ≤+#·e˝…qT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î dü+^‘·eTT Äs√>∑éTT. eT+∫Äs√>∑éTTqT nqTuÛÑ$düTÔHêïeTT n+f… <ëìøÏ ø±s¡DeTT\H˚ø£+ñ+≤sTT. ø±ãÏº á ø±s¡DeTT\˙ï eTTKý˚T. MÏì ø±s¡DeTT\T>±H˚ø±ø£ \ø£åéTT\T>± ≈£L&Ü >∑T]Ô+#ê*.

á $ìjÓ÷>∑ dæ<ë∆+‘·eTTqT nqTdü]+∫ dü<äTZDeTT nqTq~yÓTT<äÀ¢ \ø£åéTT ø±<äT, n~ n\yê≥T‘√H˚ \ø£åéTT>± e÷s¡T‘·Tqï~.á dü<äTZDeTT\qT n+<äs¡÷ ø√s¡T≈£î+≤s¡T. ìC≤ìøÏ Ä#·]+#·˝Òø£b˛sTTqŒÏø°, á dü<äTZDeTT\ ô|’q>∑\ Áù|eT, eT≈£îÿe\ e\q ádü<äTZDeTT\qT ø√s¡T≈£î+≤s¡T. dü+‘√wüeTT q≈£î Ä#·s¡D eTTKéTT.dü<äTZDeTT\≈£î <ä÷s¡eTT>± ñHêï ø£wüºeTT\≈£î <ä>∑Zs¡e⁄‘êeTT nqïuÛ≤eq e\q, M]øÏ dü<äTZDeTT\qï n_Ûe÷qeTT yÓT+&ÉT. á ¬s+&ÉTø±s¡DeTT\e\q e÷qe⁄\T dü<äTZDeTT\ô|’ dü<ë ne>±Vü≤q ø£*–ñ+<äTs¡T.

dü+‘√wüeTTjÓTTø£ÿ dü«uÛ≤eeTT @$TÏ? dü+‘√wüeTTqT n+~+#·TJ$‘·eTTq≈£î dü‘·ÿs¡à˝Ò ø±s¡DeTì uÛ≤$kÕÔeTT. ‘·q n+<äTu≤≥T˝Àñqï eqs¡T\‘√ e÷qe⁄&ÉT ø£èwæ#kÕÔ&ÉT. ø£ eT+∫e´øÏÔøÏ n+<äTu≤≥T˝Àñqï$ n‘·ì eT+∫>∑TDeTT\T. dü<äTZDeTT\‘√ ≈£L&çq J$‘·eTTÁX¯eT‘√ ≈£L&çq~. $˝≤düeTT\≈£î ˇ|üø√ì~, ìwüŒ¤\yÓTÆq |üqT\‘√ø±\πøå|ü+ #˚ùdã<äT\T ÁX¯<ë∆uÛÑ≈£îÔ\‘√ ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡yÓTÆq |üqT\‘√ìeT>∑ïyÓTÆ ñ+&ÉT≥ dü]j·Tì uÛ≤$+#·T<äTs¡T. nq>± ø£wüº|ü&ç |üì#j·TT≥j·T+<äT, eT+∫ì Ä#·]+#·T≥j·T+<äT, eè<Ûë ø±s¡´Áø£e÷\ j·T+<äTbÕ˝§Zqø£ b˛e&ÉeTT e\q dü+‘√wüeTT \_Û+#·Tqì ns¡úeT>∑T#·Tqï~.

327

eTq˝Àì dü<äT ZDeTT\qqTdü]+∫ eTq≈£î dü+‘√wü ÁbÕ|æ Ôø£\T>∑T#·Tqï+<äTq, eTq˝À M˝…’qìï dü<äT ZDeTT\qT n_Ûeè~∆#˚düTø=qT≥ ñ‘·ÔeTeTT. nH˚ø£yÓTÆq e´≈£îÔ\T, nH˚ø£yÓTÆq ñ‘·ÔeT\ø£åDeTT\qT e´ø£ÔeTT #˚j·TT<äTs¡T. ø=+<ä]øÏ |ü$Á‘·yÓTÆq eTqdüT‡ø£*– ñ+&É≥+ ñ‘·ÔeT \ø£åDeT+≤s¡T. eT]ø=+<äs¡T Ä‘·àqT>∑T]+∫‘Ó\TdüTø√e&É+, Ä<Ûë´‹àø£ ∫+‘·q˝À >∑&É|ü&É+ yÓTT<ä˝…’q $wüj·TeTT\ô|’ ÁX¯<ä∆ m≈£îÿe. me]ø° @ $wüj·TeTT˝À ÁX¯<ä∆ ñqï|üŒÏø°, án+X¯eTT\˙ï e÷qe⁄q≈£î dü+‘√wüeTTqT n+~+#·TqT. á$wüj·TeTT\qT n+<äs¡÷ |ü]o*+#·e˝…qT.

ñ‘·ÔeTyÓTÆq \ø£åDeTT\T Ä#·]+#·T≥ e\q eTq≈£î #ê˝≤ eT+∫»s¡T>∑TqT nq&ÜìøÏ ¬s+&ÉT ø±s¡DeTT\T. yÓTT<äÏ~, á ø±s¡éTT˝Àìø±s¡DeTT\T eT]j·TT MÏì Ä#·]+#·T ø£s¡Ô. ¬s+&ÉT, Ç~ ìs¡+‘·s¡eTT>±kÕπ> kÕ<Ûäq. á kÕ<Ûäq˝À nH˚ø£ dü‘·éTT\T eTq nqTuÛÑeeTTq≈£îe#·TÃqT.

‘ê‹«ø£∫+‘·q e÷qe⁄q≈£î m+‘√ Vü‰sTTì, Äq+<äeTTqTn+~+#·TqT. á ‘ê‹«ø£ ∫+‘·q nqTq~ ìs¡+‘·s¡eTT |ü$Á‘·yÓTÆquÛ≤eeTT\‘√, Á|üj·T‘·ï |üPs¡«ø£eTT>± kÕπ> j·T»®eTT. ÇÏº ‘ê‹«ø£∫+‘·q‘√ >∑&çù|yê]ì eTqeTT #·÷düTÔ+≤eTT. yês¡T m+‘√Äq+<äeTT>± ø£qã&É‘ês¡T. eTìwæ dü«j·T+ düeTè~∆>± J$+#·&ÜìøÏá ‘ê‹«ø£ ∫+‘·q #ê˝≤ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.

e÷qe»qà≈£î uÛÑ>∑e+‘·T&˚ ø±s¡DyÓTÆ‘˚, e÷qeJ$‘·eTTq≈£LuÛÑ>∑e+‘·T&˚ ø±s¡DeTT. Á|üø£è‹˝À nìïÏø° eTTKýÓTÆq ø±s¡DeTT\Tñ+≤sTT. Ä ø±s¡DeTT\e\q n$ m≈£îÿe düTKeTTqT bı+<äT‘·THêïsTT.

328

ø±s¡DeTT‘√ J$+#·&Éy˚T e÷qe⁄q≈£î eTTK´yÓTÆq~, dü+‘√wüø£s¡yÓTÆq~. me¬s’‘˚ ì‘·´eTT Äq+<äeTTø√dü+ ∫+‘·q #˚kÕÔs√, nÏºyê]øÏ∫+‘·H˚ Äq+<äeTT>± e÷]b˛‘·T+~.

á $ìjÓ÷>∑ dæ<ë∆+‘·eTTqqTdü]+∫, e÷qe dü«uÛ≤eeTTdü+‘√wüeTTqT ‘·|üŒ eT]jT Ç‘·s¡ ø√]ø£\qT ø√s¡<äT. ø±ãÏº e÷qe⁄&ÉTÄ#·]+#˚ ø£s¡à\ìï+ÏqT+&ç dü+‘√wüeTTqT ø√s¡T‘·T+≤&ÉT. e÷qe⁄&ÉTdü+‘√wüeTTH˚ ø√s¡T≈£î+≤&ÉT ø±ãÏº, HÓ’‹ø£‘·qT ≈£L&Ü Ç+<äT˝ÀH˚ÇeTT&ÉTÃ≈£îqï+<äTq, dü<äT ZDeTT\‘√ kÕ–q e÷qeJ$‘·eTTÄq+<äeTTqT nqTuÛÑ$+#·TqT.

HÓ ’‹ø£JeqeTT Vü≤s¡ ¸˙j·TeTT. e÷qe⁄ì Äq+<äeTTq≈£îø±s¡DeTT uÛÑ>∑e+‘·T&˚. nq>± uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î, HÓ’‹ø£‘·≈£î dü+ã+<Û äeTTñ+≥Tqï~. á $ìjÓ÷>∑ dæ<ë∆+‘·eTT dü<äTZDeTT\qT, uÛÑ>∑e+‘·TìC≤„qeTTqT qeTTà#·Tqï~. uÛÑ>∑e+‘·Tì ìs¡íj·TeTT qqTdü]+∫ kÕ–qHÓ’‹ø£ JeqeTT j·÷e‘Y e÷qyê[øÏ m+‘√ y˚T\T #˚j·TT#·Tqï~. áe÷qe‘·«eTT, á HÓ’‹ø£‘· uÛÑ>∑e+‘·Tì Ç#êÃ¤X¯øÏÔH˚ yÓ\¢&ç+#·T#·Tqï~,e´ø£ÔeTT #˚j·TT#·Tqï~.

329

31. eTqdüT‡, n+‘·'ø£s¡D≤\‘√ @\Tã&ç

eTqdüT‡, n+‘·'ø£s¡DeTT\‘√ ≈£L&çq HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT≈£î ¬s+&ÉTns¡úeTT\T e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï$. ˇø£Ï eTìwæ ‘·q e´øÏÔ‘·«eTTqT ‘·H˚ì]à+#·Tø=qTqT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q e÷qdæø£ dæú‹ì, n+‘·'ø£s¡DeTT\dæú‹ì <ëÏ C≤„qeTTqT bı+<ä˝Ò&ÉT. ¬s+&ÉT e÷qe⁄&ÉT ‘·q ñìøÏì,ndæÔ‘·«eTTqT HÓ]+–j·TTHêï&ÉT. nq>± e÷qe⁄&ÉT ‘·qqT ‘·H˚ø√s¡Tø=qTqT. Ç<˚ Ø‹˝À kÕÏ e÷qe⁄\qT ≈£L&Ü m+#·Tø=qTqT.eTqeTT @$T ø√s¡T≈£î+≤yÓ÷, <ëì $\Te @$TÀ nqï~ eTqMT<˚Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+~. m+<äTø£+fÒ eTqeTT #Ó&ÉTqT mqï&É÷ ø√s¡Tø√eTT.eTqeTT m|ü&É÷ eT+∫H˚ ø√s¡T≈£î+≤eTT. eTq≈£î eT+∫ ø±ì~,Ç‘·s¡T\≈£î ≈£L&Ü eT+∫~ø±<äT.

e÷qe⁄&çøÏ $wüj·TeTT\T ndüŒwüºeTT>± ñqï|ü&ÉT, »qà‘·'dæ~∆+∫q ‘·q düVü≤»yÓTÆq dü«uÛ≤eeTTH˚ ÄÁX¯sTT+#·TqT. n˝≤ÄÁX¯sTT+∫q<˚eTqdüT‡. eTqdüT‡˝Àì uÛ≤eeTT\T. uÛ≤eeTT\qTÄ#·s¡D˝À ô|≥º&É+ »s¡T>∑T‘·T+~, |æ<ä|ü Ä uÛ≤eeTT\≈£î ˇø£s¡÷|üeTTqT Çe«&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

ø£s¡à<ë«sê Ä#·]+#·≈£î+&Ü yêdüÔeeTT e´ø£ÔeTT ø±<äT. Á|ü‹ eTìwæ‘·q≈£î‘êH˚ ø£ qeT÷Hê. ‘·qqT ‘êqT ìs¡÷|æ+#·Tø=qT≥≈£î yÓTT‘·Ô+MT<ä e÷qe⁄&ÉT ‘·qT Ä#·]+#˚ ø±s¡´eTT\ jÓTTø£ÿ dü$Twæº dü«s¡÷|üeTT,e÷qe J$‘·eTT ˇø£ ô|<ä› dü+düú. á dü+düú mH√ï ø±s¡´Áø£eTeTT\qTìs¡«Væ≤düTÔqï~, eT¬sH√ï ø±s¡´Áø£eTeTT\qT #˚|ü&ÉT‘·Tqï~. »s¡T>∑T‘·Tqïø±s¡´eTT\ìïÏø° e÷qe⁄&˚ ø£s¡ Ô>± ñ+≥THêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉTn_Ûeè~∆|ü<∏ä+˝À |üj·TìdüTÔHêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q HÓ’‹ø£‘·qT ‘·H˚m+#·T≈£î+≥THêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ‘êqT ñqï |ü]dæú‘·T\ Á|üuÛ≤eeTTqT+&ç

331

>±q÷ ñ+≥Tqï~. eT] Bìì dü]#˚j·TT≥ m≥T¢? á nVü≤+ø±s¡eTTeTqô|’ Á|üuÛ≤eeTT #·÷|ü⁄‘·Tqï+‘· es¡≈£L, ø±s¡DeTT\qT u≤Vü≤´Á|ü|ü+#·eTT˝À yÓ‘·≈ £î≥ »s¡T>∑TqT. eTqeTT ì‘·éTT mH√ïÁ|üjÓ÷>∑eTT\qT #˚düTÔ+≤eTT. á Á|üjÓ÷>∑eTT\ <ë«sê m+‘√nqTuÛÑeC≤„qeTTqT dü+bÕ~düTÔHêïeTT. á H˚|ü<∏äéTT˝À, eTq˝ÀìnVü≤+ø±s¡ ìs¡÷à\q≈£î, eTq˝ÀH˚ e÷s¡TŒ\qT dü÷∫+#·Tø√yê*.u≤Vü≤éTT>± yÓ‘·T≈£î#·Tqï ø±s¡DeTT\qT eTq n+‘·'ø£s¡D˝ÀH˚yÓ‘·T≈£îÿì, ‘·|ü\qT dü]#˚düTø=qT≥≈£î n\yê≥T |ü&Ée˝…qT. áH˚|ü< ∏ ä éTT˝ÀH˚ eTqeTT nqTuÛ ÑeC≤ „qeTT‘√ ≈ £L&çq HÓ ’‹ø £dæ<ë∆+‘·eTT\T, ˙‹ ìj·TeTeTT\T H˚s¡TÃ≈£îì e÷qe dü«uÛ≤eeTT˝ÀeT+∫ e÷s¡TŒ\≈£î Á|üj·T‘·ïeTT #˚j·Te˝…qT.

ì‘·´J$‘·eTT˝À eTqeTT mH√ï $wüj·TeTT\ô|’ eTq≈£î kı+‘·n_ÛÁbÕj·TeTT\T ñ+≥Tqï$. á n_ÛÁbÕj·TeTT\˙ï Vü‰‘·àø£yÓTÆqy˚.eTqeTT mH√ï dæ<ë∆+‘·eTT\qT uÛÑ>∑e+‘·Tì C≤„qeTTqT $+≥THêïeTT,‘Ó\TdüT≈£î+≥THêïeTT, Ä#·]düTÔHêïeTT, eTq˝À e÷s¡TŒ\qT dü÷∫+#·T≈£î+≥THêïeTT. n˝≤ e÷s¡TŒ\qT kÕ~Û+#ê*. n≥T¢ ø±ì#√ eTqn_ÛÁbÕj·TeTT\T πøe\+ Vü≤\T>±H˚ $T–*b˛‘êsTT. Ä Vü≤\≈£î$\Te ñ+&É<äT. á n_ÛÁbÕj·TeTT\qT Vü≤\T>± ñ+#·≈£î+&Ü,dæ<ë∆+‘·eTT\‘√ b˛\TÃø√e˝…qT. á dæ<ë∆+‘·eTT\T dü‘·ýÓTÆq$,dæús¡yÓTÆq$. eTq Vü≤\T, n_ÛÁbÕj·TeTT\T á dæ<ë∆+‘·eTT\≈£î@ø°uÛ Ñ$+#ê*. á dæ<ë∆+‘·eTT\qqTdü]+∫j·TTqï dü‘·éTTqT,n~Ûø±s¡eTTqT n+<äTø=q>∑\eTT. ø±ãÏº n+<äs¡÷ ø£ $wüj·TeTTqTÁ>∑Væ≤+#ê*. eTq n_ÛÁbÕj·TeTT\qT, Vü≤\qT yÓ+≥H˚ $X‚¢wæ+#·≈£î+&Ü Ä#·s¡D˝À ô|≥º≈£L&É<äT. eTq Vü≤\≈£î, n_ÛÁbÕj·TeTT\≈£î>∑‘·eTT˝À »]–q nqTuÛÑeeTT\‘√ $X‚¢wæ+#·T≈£îì eTT+<äT≈£î kÕ>±*.

?

332

HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\˝À ø=+‘· ‘ês¡‘·eT´eTT\T ñ+&Ée#·TÃ, ø±˙#ê˝≤ dæ<ë∆+‘·eTT\T düs¡« kÕ<Ûës¡DeTT>± ÄyÓ÷<äeTT ø£*–j·TT+&ÉTqT.á dæ<ë∆+‘·eTT\T dæús¡yÓTÆq$, eTT+<äT>± >√#·s¡eTTø±ì$. e÷qe⁄ìJ$‘·eTT˝À Á|ü‹ø£åDeTT @<√ ø=‘·Ô $wüj·TeTT\T ø£ìô|≥Tº >∑TDeTTø£*– ñ+≥Tqï~. e÷qe⁄&ÉT ùd«#·Ã¤>± J$dü÷Ô nH˚ø£yÓTÆq q÷‘·q$wüj·TeTT\qT ìs¡+‘·s¡eT÷ ‘Ó\TdüT≈£î+≥÷H˚ ñ+≥THêï&ÉT.

333

32. HÓ’‹ø£ |ü<ës¡ú >∑eTqy˚>∑ XÊgeTT

1. kÕe÷qéTT>± $ì|æ+#·T ‘·s¡ÿeTT:

kÕe÷qéTT>± $ì|æ+#·T ‘·s¡ÿeTT á Ø‹q ø=qkÕ>∑TqT. ˇπø|üìì n+<äs¡÷ #˚dæq jÓT&É\, yêÏ |ü]D≤eTeTT\T <äTs¡<äèwüºø£s¡eTT>±q÷ ø√s¡<ä–q~>±qT ñ+&ÉTqT. ø±ãÏº n+<äs¡÷ πø |üìì#˚j·Tsê<äT. á $wüj·TeTTH˚ eTs√ Ø‹q #Ó|üø=qe#·TÃqT. @ |ü˙mes¡÷ ‘·\ô|≥ºø£ s¡≈£î+&É&É+ ø√s¡<ä–q~ ø±<äT. ø±ãÏº, n+<äs¡÷@<√ ˇø£|üì #Ój·÷´*. á ‘·s¡ÿeTTqqTdü]+∫ Á>∑Væ≤+#·e\dæq~@eTq>±, ˇø£]øÏ eT+∫ ˝Ò<ë #Ó&ÉT>± ‘√∫q|üì, ny˚ |ü]dæú‘·T\˝Àn≥Te+Ï dü«uÛ≤eeTT>∑\ e´≈£îÔ\≈£î eT+∫ Ò<ë #Ó&ÉT>±H nì|æ+#·TqT.

eTqe÷#·]+#Ó|üqT\≈£î HÓ’‹ø£‘·≈£î nqTã+<ÛäeTT ø£*– ñ+≤sTT.nÏº ø±s¡éTT\ jÓTTø£ÿ |ü]D≤eTeTT\T düeT+»düeTT>± ñ+&ÉTqT.n˝≤ø±ø£ ndüeT+»dü |ü]D≤eTeTT\T e´ø£ÔeTj˚T´ #√≥, Äj·÷ø±s¡ eTT\≈£î HÓ’‹ø£‘·≈£î nqTã+<ÛäeTT Ò≈£î+&Ü ñqï<äì ns¡úeTe⁄‘·Tqï~.

ø±s¡éTTqT Ä#·]+#˚ ø£s¡ÔjÓTTø£ÿ o\eTT, Ä ø±s¡éTT Ä#·]+#·T|ü]dæú‘·T\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ÉTqT. ˇø£ ø±s¡éTT jÓTTø£ÿ eT+∫#Ó&ÉT\T, Äø±s¡éTT jÓTTø£ÿ |ü]dæú‘·T\qT ãÏº Ò<ë dü+<äs¡“¤eTTqT ìs¡íj·TeT>∑TqT.á H|ü<∏ä eTT˝À eT+∫#Ó&ÉT\T ìs¡ísTT+#yês¡T Á|ü‘´ø£eTT>± ñ+≥THêïs¡T.Ms¡T $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ Ä eT+∫ #Ó&ÉT\qT ø±s¡DeTT‘√ $e]+#·X¯øÏÔ>∑\yês¡T.

á kÕ<Ûës¡Dìj·TeTeTT nqTdü]+∫ ø£ìj·TeTeTT ñ+≥Tqï~.ªÇ‘·s¡T\ qT+&ç @$T Ä•düTÔHêïy√, n< e⁄ Ç‘·s¡T\≈£î #dæ #·÷|æ+#·Tμ.

334

á dæ<ë∆+‘·eTTqT kÕe÷qéTT>± ns¡ú+ #˚düT≈£î+fÒ, á dæ<ë∆+‘·eTTô|’ndüVü≤éTT ø£\T>∑T‘·T+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î: ˇø£ e´øÏÔ ‘·qô|’ #Ó&ÉT>±Á|üe]Ô+∫q|ü⁄&ÉT, ‘·qT ≈£L&Ü n˝≤π> düŒ+~+#ê* nì á ìj·TeTeTT#Ó|ü#·Tqï~. á H|ü<∏ä eTT˝À á ìj·TeTeTTqT á $<ÛäeTT>± e´ø£ÔeTT#˚j·T&ÉyÓT Æq~, ªHê´j·TeTTqqTdü]+∫ ñ∫‘·eTT>± >±ì ˝Ò<ënqT∫‘·eTT>± >±ì H˚qT ne‘·\ e´øÏÔ|ü≥¢ Á|üe]Ô+∫ q|ü⁄&ÉT, n<˚Hê´j·TeTTqT nqTdü]+∫ ne‘·* e´øÏÔqT+&ç ≈£L&Ü nÏº Á|ües¡ÔqH˚Ä•+#·e˝…qT.

á kÕe÷qýÓTÆq dæ<ë∆+‘·eTTqqTdü]+∫, á dæ<ë∆+‘·eTT˝À Ç$T&çñqï HÓ’‹ø£ $\Te\qT Çø£ÿ&É Á|ü‘˚´ø£eTT>± nq>± eT+∫, #Ó&ÉT Ò<ëˇ|ü>± ‘Ó*j·TCÒj·Tã&ÉT‘·Tqï~. á ø±s¡DeTT#˚ á dæ<ë∆+‘·eTTnìï dæ<ë∆+‘·eTT\ ‘√q÷ eTT&çô|ºã&çq~. á dæ<ë∆+‘·eTT jÓTTø£ÿÁ|ü‘˚´ø£‘· @$T≥+fÒ, Ç+<äT bı+<äT|üs¡∫q Hê´j·TeTTq≈£î ‘·–qø±s¡DeTT\T dü÷∫+|üã&çq$. á ø±s¡DeTT\‘√ á dæ<ë∆+‘·eTTjÓTTø£ÿ $•wüº‘· ‘Ó*j·Tã&ÉT#·Tqï~. n~, ªˇπø s¡ø£yÓTÆq e´≈£îÔ\≈£îˇπø s¡ø£yÓTÆq |ü]dæú‘·T\Tμ dü÷Á‘·eTTqT nqTdü]+#·TqT. á dü÷Á‘·eTTqqTdü]+∫ Hê´j·TeTTq≈£î ‘·>∑Z ø±s¡DeTT\qT e÷Á‘·eTT Ç+<äTe´ø£ÔeT>∑TqT.

á kÕe÷q´ dæ<ë∆+‘·eTT jÓTTø£ÿ ‘·s¡ÿeTTqT eTqeTT |üø=ìqH˚|ü<∏ äéTT˝À Hê´j·TeTTq≈£î dü]jÓÆTq ø±s¡DeTT\T dü÷∫+#·|ü&ÉT#·Tqïeì ‘Ó*j·T#·Tqï~. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É uÛÖ‹ø£yÓTÆq, e÷qdæø£yÓTÆqHÓ’‹ø£ $wüj·TeTT\ j·T+<äT düŒwüºyÓTÆq Á|ü‘˚´ø£‘·\T ñ+≥Tqïeì#ê˝≤eT+~ n_ÛÁbÕj·T|ü&ÉT‘·THêïs¡T.

335

á ¬s+&ç+Ï H˚|ü<∏äéTT˝À, HÓ’‹ø£ Hê´j·TeTT uÛÖ‹ø£ $wüj·TeTT\|ü≥¢ ÁbÕeTTK´‘·qT e´ø£ÔeTT #˚j·T˝Ò<äT. ø±˙ e÷qdæø£ kÕúsTTq+<äT,Hê´j·T ìs¡íj·TeTT jÓTTø£ÿ yÓ’K]ì Á|üdüTÔ‹+#·&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. uÛ≤edæ<ë∆+‘·eTT\ qqTdü]+∫, ø£s¡ÔjÓTTø£ÿ yÓ’K]ì e´ø£ÔeTT #˚j·T&ÉeTe⁄‘·Tqï~. ˇø£ Hê´j·TyÓTÆq rs¡TŒqT dü]jÓÆTq ø±s¡DeTT\ #˚‘·$e]+#·˝Òq|ü&ÉT, n~ dü]jÓÆTq ìs¡íj·TeTT>± #Ó|üø√ã&É<äT. nÏºìs¡íj·TeTT\≈£î $\Te ñ+&É<äT.

á kÕe÷q´ dæ<ë∆+‘·eTT HÓ’‹ø£ dæ<ë›+‘·eTT\qT düŒwüºeTT>±neT\T #˚j·Tã&ÉTqT. dæ&éZ$ø˘ n_ÛÁbÕj·TeTT Á|üø±s¡eTT, ªª@ e´øÏÔnsTTHê ‘·q≈£î ‘êqT>± ˇø£ ø±s¡éTTqT ˇ|ü>± uÛ≤$+∫q|ü&ÉT,Ä e´øÏÔ n<|ü]dæú‘·T\˝À n< e´≈£îÔ\≈£î n< Hê´j·TeTTqT dü÷∫+#·TqT.HÓ’‹ø£ ìs¡íj·TeTT\T ìø£s¡yÓTÆq$, düŒwüºyÓTÆq$, e÷s¡TŒ Òq≥Te+Ï$>±ñ+≥÷, n+<ä]ø° ÄyÓ÷<äjÓ÷>∑éTT˝…’ ñ+≥Tqï$μμ nì dæ&éZ$ø˘ á$wüj·TeTTqT ≈£L&Ü ‘Ó\T|ü⁄‘·÷ á dæ<ë∆+‘·eTTq≈£î ã\eTTqT#˚≈£L¬sÃqT.

rs¡TŒ˝À HÓ’‹ø£ $wüj·TeTT\qT yÓ\¢&ç #˚j·TTq|ü⁄&ÉT, mH√ïnqTe÷q eTT\≈£î neø±X¯y˚Ts¡Œ&ÉTqT. Ç~ düVü≤»y˚T. nsTTq|üŒÏø°Hê´j·TeTTqT e´ø£ÔeTT #˚ùd düeTj·TeTT˝À á HÓ’‹ø£$wüj·TeTT\Á|ükÕ Ôeq düeTT∫‘·eTT>±H˚ ñ+&ÉTqT. rs¡TŒ\qT $X‚ ¢w æ+#·TdüeTj·TeTT˝À @ ¬s+&ç+Ï rs¡TŒ\˝À e´ø£ÔyÓTÆq HÓ’‹ø£ uÛ≤eeTT\qTme¬s’Hê $X‚¢wæ+#·Tø√yê*. ñqï‘·yÓTÆq rs¡TŒ\˝À á uÛ≤eeTT\‘ês¡‘·eTéTT\qT düŒwüºeTT>± Á>∑Væ≤+#·&ÉeTÚ‘·Tqï~. eTT+<äT>±ìs¡ísTT+∫q ø±s¡DeTT\T $X‚¢wüD≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&Ée⁄. ø±s¡éTTqqTdü]+#˚ $#ês¡D, ø±s¡DeTT\T ãj·T≥|ü&ÉTqT.

336

2. ì»eTì ìsê∆s¡D :

yÓ\¢&ç+∫q $wüj·TeTT\˝Àì yêdü ÔeeTT\qT sêã≥Tº≥≈£îdü÷∫+∫q Á|üe÷DeTT\‘√ ì»ìsê∆s¡D »s¡T>∑TqT. eTT+<äT>±$wüj·TeTTqT |üP]Ô>± Á>∑Væ≤+∫q |æ<ä|ü, yÓ\¢&ç+∫q $wüj·TeTT\yêdüÔ$ø£‘·qT |ü]o*+#ê*. á H˚|ü<∏äéTT˝À yÓ\¢&ç nj˚T´ Á|ü‹$wüj·TeTT m+‘√ uÛ≤eÁ|ü<ÛëqeTT>± ‘√#·TqT. yêdüÔe |ü]dæú‘·T\düMTø£å, eT]j·TT |ü]dæú‘·T\≈£î ã\eTTì#˚Ã $wüj·TeTT\T yÓ\¢&ÉsTT‘˚ì»eTTqT ˇ|ü≈£î+≥÷, ndü‘·éTTqT ‹s¡düÿ]+#·T≥ »s¡T>∑TqT.

ì»ìsê∆s¡D ¬s+&ÉT $<ÛäeTT\T. yÓTT<äÏ~ Ä#·s¡D|üPs¡«ø£eTT>±qT,¬s+&ÉT dæ<ë∆+‘·|üs¡eTTq. kÕ<Ûës¡DeTT>± $wüj·TeTTqT ‘Ó\TdüT≈£îqïyÓ+≥H˚, n$ ì»eTì|æ+#·TqT. á H˚|ü<∏äéTT˝À eTqeTT ãTTEe⁄#˚j·T≈£î+&Ü s¡Tø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. nsTT‘˚ #ê˝≤ n+X¯eTT\TeTqeTT nqT≈£î+fÒ kÕø±s¡eTT>± ãTTEe⁄ #˚j·T M\>∑TqT. nsTT‘˚ø=ìï Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq n+X¯eTT\T kÕø±s¡eTT>± ãTTEe⁄ #˚j·T M\Tø±<äT.n≥Te+Ï n+X¯eTT\qT dæ<ë∆+‘·|üs¡eTT>± ãTTEe⁄≈£î d”«ø£]+#·&ÉeTe⁄‘·T+~.

ãTTEe⁄#˚ùd düeTj·TeTT˝À ¬s+&ÉT n+X¯eTT\T ñ+≥Tqï$.ˇø£Ï ã\yÓTÆq ãTTEe⁄, ¬s+&ÉT ã\V”≤qyÓTÆq ãTTEe⁄. ã\yÓTÆqãTTEe⁄ nq>±H˚, Ä n+X¯+˝Àì dü‘·éTTqT K∫Ã‘·eTT>± nqTuÛÑe|üPs¡«ø£eTT>± ãTTEe⁄ |üs¡#· e#·TÃqT. ã\V”≤qyÓTÆq ãTTEe⁄qTÄ#·s¡D |üPs¡«ø£eTT>± ãTTEe⁄ #j·T&É+ kÕ<Ûä + ø±e#·TÃ, ø±ø£b˛e#·TÃ.

kÕe÷qýÓT Æq ˙‹XÊgeTT˝Àì $wüj·TeTT\T Hê\T> ∑Ts¡ø£eTT\T>± $uÛÑõ+#·e#·TÃqT. yÓTT<äÏ s¡ø£eTT˝À n+<ä] eTT+<äT

337

Á|üy˚X¯ô|Ïºq n+X¯eTT\qT HÓ’‹ø£eTT>±qT Hê´j·T dü÷Á‘êqTkÕs¡eTT$e]+|üã&ÉT#·Tqï~. ¬s+&Ées¡ø£eTT Çø£ÿ&É $wüj·TeTT˝Àì n+X¯eTT.eT÷&ÉT HÓ’‹ø£ $\Te\≈£î Çø£ÿ&É ô|<ä› |”≥ y˚j·T&ÉyÓTÆq~. Hê\T>∑T,yêdüÔeeTTq≈£î HÓ’‹ø£ n+X¯eTT\‘√ düeT]Œ+∫q rs¡TŒ.

yêdüÔeeTTq≈£î HÓ’‹ø£ eT÷\dæ<ë∆+‘·eTT\qT $X‚¢wæ+|üC≤\eTT.ø±s¡DeTT, yêÏì |üØøÏå+#·T Á|üe÷DeTT\T ˝Òø£b˛e⁄≥j˚T. HÓ’‹ø£∫Vü≤ïeTT\T $ìjÓ÷–+∫q+‘· e÷Á‘·eTTq yêdüÔ$ø£‘· ô|s¡>∑<äT.

HÓ’‹ø£ |ü<äeTT\ jÓTTø£ÿ ns¡úeTT\T, yêÏ Á|üuÛ≤eeTT\T ‘Ó\TdüTø√e\dæq nedüs¡+ ñ+~. á HÓ’‹ø£ |ü<äeTT\T uÛ≤eeTTqT Á|üø£Ï+#·TqT,uÛ≤eeTT\T |ü⁄Ïº+#·TqT. eT]j·TT ø±s¡éTT\T #˚|ü≥Tº≥j·T+<äTdüŒ+<äq\T ø£*–+#·TqT. á |ü<äeTT\qT XÊdüqeTT\T>± ñ|üjÓ÷–+#·&ÉyÓTÆq~. ìC≤ìøÏ á HÓ’‹ø£ |ü<äC≤\eTT uÛ≤e Á|üø£≥q\πøø±ø£, $$<Ûä s¡ø£eTT˝…’q düŒ+<äq\T, @ @ kÕúsTT\˝À yÓ\¢&ÉjÓT´H√‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î ñ|üjÓ÷–+#·&ÉeTe⁄‘·Tqï~.

HÓ ’‹ø£ Hê´j·TeTT jÓTTø£ÿ dü‘·T ÔeqT ‘Ó\TdüTø√e&ÉeTqï~nkÕ<ÛäéTT nì Á>∑Væ≤+#·e#·TÃqT. BìøÏ ø±s¡DeTT, MÏøÏ uÛÖ‹ø£yÓTÆqdü+ã+<ÛäeTT ˝Òø£b˛e⁄≥j˚T. ˇø£ yêø£éTT˝À ns¡úy˚T ˝Òq|ü&ÉT, Äyêø£ eTT eT+∫ì e´ø£Ô+ #˚ôdH√ #Ó&ÉTqT e´ø£Ô+ #˚ôdH√ m≥T¢ ìs¡ísTT+#·>∑\+? HÓ’‹ø£ $\Te\qT e´ø£ÔeTT #˚ùd yêø£éTT\T, Ç‘·s¡ $wüj·TeTT\qT Á|üø£Ï+#·e⁄. n$ πøe\+ HÓ’‹ø£ $wüj·TeTT\≈£î e÷Á‘·y˚T |ü]$T‘·eT>∑T#·Tqï$. á yêø£éTT\˝À ì»eTT, nu<ä∆eTT\T ãj·T≥|ü&Ée⁄.

á |ü<äeTT\T ˝Òø£ yêø£éTT\T ãTTEe⁄ #˚j·T&ÉeTT M\Tø±<äT,ø±s¡DeTT yêÏì Ä˝À∫+#·T≥≈£î ô|Ïºq dü+>∑‹ düeéTT>± ˝Òø£

339

ø±ì~ dü+|üPs¡íyÓTÆq ˝Ò<ë $TqVü‰sTT+|ü⁄˝Òì |ü]o\q ne⁄‘·T+~.Ä#·s¡D≈£î H√#·Tø√ì HÓ’‹ø£‘· |ü]dæú‹ @$TÏ? Ä#·]+#·≈£î+&Ü˙‹yêø£ eTT\T yÓfi¯fl&ç+#˚yês¡T ñ+≤s¡T. yê] e÷≥\˝À @~ ì»yÓ÷,@~ nã<ä∆yÓ÷ ‘Ó*j·T<äT. @~ dæús¡yÓ÷, @~ ndæús¡yÓ÷ ‘Ó*j·T<äT. á$X‚¢wüD #˚ùd e´≈£îÔ\‘√ á HÓ’‹ø£ ìj·Te÷\T b˛\Ãsê<äT.

HÓ’‹ø£ $wüj·TeTT\T |ü≥¢ »qT\≈£î nH˚ø£ n_ÛÁbÕj·TeT\T+≤sTT.nsTT‘˚ kÕ<Ûës¡DeTT>± yêÏô|’ dü<ä_ÛÁbÕj·Ty˚T ñ+≥T+~. Ä#·]+∫qs√EH˚ HÓ’‹ø£\ $\Te\T ns¡úeT>∑TqT. Ä#·s¡D‘√H˚ HÓ’‹ø£$\Te\Tdü‘·´yÓ÷, ø±<√ ‘Ó\TdüTø=qe#·TÃqT.

HÓ’‹ø£ $\Te\ |ü≥¢ dü<ä_ÛÁbÕj·TeTTqï e´øÏÔ, yêÏì dü+|üPs¡íeTT>±qT eT]j·TT ÇwüºeTT>±qT $X‚¢wæ+∫, uÛÖ‹ø£, $y˚ø£eTT‘√ eT]j·TTnqTuÛÑeC≤„qeTT ø£*– XÊgC≤„qeTT Òø£b˛e⁄≥j·TqT eT÷&ÉT $wüj·TeTT\qT sêã≥Tº#·THêï&ÉT. uÛÖ‹ø£ |üs¡eTT>± HÓ’‹ø£ $\Te\ |ü≥¢dü<ä_ÛÁbÕj·TeTT ø£*– ñ+≥THêï&ÉT. ¬s+&Ée~, á HÓ’‹ø£ $\Te\qT$y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ Ä#·]+∫, Äj·÷ ìj·TeTeTT\ jÓTTø£ÿ $X‚¢wüD‘√$\TeqT Á>∑Væ≤+∫, Ä $\Te\qT kÕÏ $\Te\‘√ b˛*Ã yêÏeT<Ûä´dü+ã+<ÛäeTTqT ‘Ó\TdüTø√e&ÉeTe⁄#·Tqï~.

eT÷&Ée $wüj·TeTT>± á HÓ’‹ø£ $\Te\|ü≥¢ nqTuÛÑe C≤„qeTTø£*– ñqï|üŒÏø° M]øÏ XÊgC≤„qeTT ˝Òø£b˛e⁄≥ e\q uÛ≤eeTT\jÓTTø£ÿ kÕ+Á<Ûä‘·qT, e÷qdæø£ kÕúsTTøÏ ‘·>∑Z≥Tº>± ne>±Vü≤q ø£\T>∑T≥˝Ò<äT. á ø±s¡DeTT#˚ dü+|üPs¡íyÓTÆq $X‚¢wüD nedüs¡eTT. HÓ’‹ø£$es¡eTT\T, nqTuÛÑeeTT\ |ü≥¢ nqTe÷qeTT\T e´ø£ ÔeTsTTqdü+<äs¡“¤eTT\˝À dü]jÓÆTq |ü]cÕÿs¡eTT e\q HÓ’‹ø£‘· |ü≥¢ qeTàø£eTTô|+#·TqT.

340

HÓ’‹ø£ $\Te\ jÓTTø£ÿ Á|üuÛ≤eeTT eTqdüT‡ô|’ #·÷|ü⁄qT. HÓ’‹ø£$\Te\|ü≥¢, dü<ä_ÛÁbÕj·TeTT ø£*–qe´øÏÔ, #·÷|ü⁄q≈£î Hê´j·TeTT>±‘√∫q Ø‹˝À á dü+|òüT≥q\qT $e]dü÷Ô, ‘·H˚ kÕøÏå>± eéVü≤]kÕÔ&ÉT.

HÓ’‹ø£ $wüj·TeTT\|ü≥¢ dü<ä_ÛÁbÕj·TeTT ø£*–q e´øÏÔ jÓTTø£ÿ\ø£åDeTT\T. HÓ’‹ø£eTT ø±ì $wüj·TeTT\ |ü≥¢ n‘·ìøÏ ÁX¯<ä∆ ñ+&É<äT.n‘·qT düeTãT~∆‘√ eéVü≤]kÕÔ&ÉT. dü÷ø£åàãT~∆>∑\yê&ÉT, dæús¡yÓTÆq∫‘·ÔeTT >∑\yê&ÉT. Ç‘·s¡ $wüj·TeTT\ |ü≥¢ n‘·qT n+<ä]˝≤>∑Á|üe]ÔkÕÔ&ÉT. yêdüÔeeTTq≈£î á HÓ’‹ø£ dü÷Á‘·eTT\T dü‘·ýÓTÆq$.dü<äTZDeTT\‘√ ≈£L&çq$ ø±e⁄qH˚ n$ e÷qdæø£ kÕúsTTô|’ dü+ã+<ÛäeTTø£*– ñ+≥Tqï$.

4. #Ó&ÉT qeTàø£eTT ` ˙‹ ìC≤sTTr\T :

#Ó&ÉTqeTàø£eTq>± nã<ä∆eTT‘√ düe÷qeTT. ø£]øÏ nã<ä∆eTT>±‘√∫q~, n+<ä]ø° kÕe÷qéTT>± nã<ä∆eTT>±H˚ ‘√#·TqT. nã<ä∆eTT˝≤&ÉT≥ e´‹πsø£ yÓ’K]ì ‘Ó*j·TCÒj·TTqT. á ndü‘·´JeqeTT,uÛ≤wüDeTT n+‘·sê‘·à≈£î uÛ≤s¡eTT>± ñ+&ÉTqT. Ç‘·qT e÷s¡TŒqTø√s¡T≈£î+≤&ÉT. ìC≤ìøÏ ndü‘·´ uÛ≤wüDeTT #˚ùd e´øÏÔøÏ ì»eTT @$TÏnqï~ düŒwüºeTT>± ‘Ó\TdüT. nsTTq|üŒÏø° n‘·qT ì»eTTqT <ë#·Á|üj·T‹ïkÕÔ&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ‘Ó*j·Tì $wüj·TeTT\ |ü≥¢ nã<ä∆eTT˝≤&É&ÉT, ˝Ò<ë bıs¡bÕ≥T|ü&çq dü+<äs¡“¤eTT\˝À ≈£L&Ü nã<ä›eTT˝≤&É&ÉT. eTqTwüß´\MT<ä qTqï <˚«wüeTT\‘√ ì»eTT @<√ ‘Ó*dæq|üŒÏø°, nã<ä∆eTT ˝≤&ÉT#·T+<äTs¡T. yê] e÷≥\˝À yêdüÔeeTTø£q|æ+#·<äT. yê] qeTàø£eTT <˚«wüeTTô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~.n+‘·s¡TàK+>± yê&ÉT |ü$Á‘·T&˚, ø±s¡DeTT yê&çøÏ ì»eTT ‘Ó\TdüT

341

ø±ãÏº. ìC≤ìøÏ nã<ä∆eTT˝≤&É≥+ e\q ø£*π> |üs¡ékÕqeTT\T ø£s¡ÔnqTuÛÑ$+#·e\dæq<˚. nã<ä∆eTT˝≤&ÉT≥ e\q Ç‘·s¡T\ô|’ Ms¡T #Ó&ÉTqeTàø£eTT ø£*–j·TT+&ÉTfÒ ø±ø£ #Ó&ÉT n_ÛÁbÕj·TeTT ≈£L&Ü ø£*–j·TT+<äTs¡T.

á nã<ä∆eTT˝≤&ÉTyês¡T ì»eTTqT #˚<äT>± e´ø£ÔeTT #˚j·TT<äTs¡T,nã<ä∆eTTqT rj·Tì ì»eTT>± #Ó|ü<äTs¡T. n|üqeTàø£eTT #Ó&ÉTdü«uÛ≤eeTTq≈£î ì<äs¡Ùq+. á nã<ä∆eTT‘√ yêdüÔeeTTqT ø£|æŒydüTÔHêï&ÉT. Çø£ÿ&É ø£s¡ÔjT yÓ÷dü+ #düTÔHêï&ÉT, ø£s¡ÔjT yÓ÷düb˛‘·THêï&ÉT.ø£s¡ÔjÓTTø£ÿ ‘Ó*$‘˚≥\T e÷Á‘·y˚T Ç+<äT Ç$T&ç ñ+≥Tqï$. ø±˙n+‘·s¡+>∑eTT e÷Á‘·eTT nã<ä∆eTT ø±s¡DeTT#˚ Á|üuÛ≤eeTTq≈£î >∑T]n>∑TqT.

#Ó&ÉT qeTàø£eTTq≈£î $s¡T>∑T&ÉT ˙‹, ìC≤sTTr\T. ˙‹ìC≤sTTr\T nqï$ n~Ûø±]ø£eTT>± Á|üø £Ï+#·ã&ÉTqT. ˙‹ìC≤sTTr\‘√ e÷qe⁄&ÉT @$T kÕ~ÛkÕÔ&ÉT? ˙‹ ìC≤sTTr\‘√e÷qe⁄&ÉT ‘·q n+‘·sê‘·à Á|üuÛ≤eeTT‘√ ‘·q˝Àì e÷qe‘·«eTTqTÁ|üø£Ï+#·T≈£î+≥THêï&ÉT.

5. X¯øÏÔ kÕeTs¡úéTT\T :

ª»+‘·÷Hê+ qs¡»qà<äTs¡¢uÛÑ+μ nHêïs¡T ô|<ä›\T. e÷qe»qàm‹Ôq+<äT≈£î á e÷qe»qàqT kÕs¡úø£+ #˚düTø√yê*. e÷qe»qà ñ‘·ÔeTyÓTÆq~ eT]j·TT X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq~, ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉTq~. e÷qe⁄ìjÓTTø£ÿ XÊØs¡ø£, e÷qdæø£ X¯≈£îÔ\T nkÕ<Ûës¡DyÓTÆq$. e÷qe⁄ì jÓTTø£ÿs¡÷|üeTT, ‘Ó*$‘˚≥\T, ø£fi¯\T, yê>±∆Ï, W<ës¡éTT, >=|üŒ ãT~∆yÓTT<ä\>∑Tqeìïj·TT e÷qe⁄ì jÓTTø£ÿ X¯øÏÔ kÕeTs¡úéTT\qT ‘Ó*j·T

342

CÒj·TTqT. e÷qe⁄ì jÓTTø£ÿ düè»Hê‘·àø£X¯øÏÔ nyÓ÷|òüTeTT. e÷qe⁄&ÉT‘·q düè»Hê‘·àø£ X¯øÏÔ‘√ mH√ï ø=‘·Ô $wüj·TeTT\qT ø£qT>=+≥THêï&ÉT.dü+|ü<ä\T ô|+#·T≈£î+≥THêï&ÉT, ù|s¡T Á|üU≤´‘·T\T kÕ~ÛdüTÔHêï&ÉT,ùdïVæ≤‘·T\qT bı+<äT‘·THêï&ÉT, n<äèwüºeTTqT e]düTÔHêï&ÉT. ø±˝≤qT>∑TD+>± n‘·ì˝À X¯øÏÔ kÕeTs¡úéTT\T ô|s¡T>∑T#·Tqï$.

e÷qe⁄ì jÓTTø£ÿ >=|üŒ<äqy˚T$T≥+fÒ, n‘·ì jÓTTø£ÿ X¯øÏ ÔkÕeTs¡úéTT\T ø£<ëì ø=ø£Ï ‘√&Ó’ nqï≥Tº>±, ◊ø£´‘·‘√ nq+‘·yÓTÆqX¯øÏÔ>± Á|üø£Ï‘·eTe⁄‘·Tqï~. Ç≥Te+Ï nq+‘·yÓTÆq X¯øÏÔj·TT‘·T\qT+&ç ø£ dü+düú, ø£ eédüú, dü+|òüTeTT nqT dü$Twæº j·T+Á‘ê+>∑eTT\˝À ◊ø£eT‘·ý˚T ã\eTT>± Á|üø£Ï‘·eT>∑T#·Tqï~.

dü+|ü<ä\T ñ+&ç <äj·÷>∑TDeTT ‘√&ÉsTT‘˚ n‘·ìøÏ ùdïVæ≤‘·T\‘√u≤≥T ù|s¡T Á|ü‹wüº\T ≈£L&Ü kı+‘·eTe⁄‘êsTT. n˝≤ø±ø£ dü+|ü<ä\Tñ+&ç W<ës¡éTT ˝Òì s√Eq Ç‘·s¡T\ ásê¸´<˚«wüeTT\≈£î >∑T]ø±e\dæ e#·TÃqT.

ø°]ÔÁ|ü‹wüº\ jÓTTø£ÿ X¯øÏÔ #ê˝≤>=|üŒ~. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T >=|üŒX¯øÏÔjÓTTø£ÿ ˙&ÉqT Ä•+#˚yês¡+‘ê á >∑÷ÏøÏ #˚] Bìì eT]+‘·ã\|üs¡TkÕÔs¡T. Bì e\q ù|s¡T Á|üU≤´‘·T\T eT]+‘· eè~∆#Ó+<äTqT.á e´øÏÔ‘·«eTT˝Àì \ø£åDeTT\ ÇwüºeTTqT >±˙ uÛÑj·TeTqT >±˙ø£*–+#·e#·TÃ. @~ @yÓTÆq|üŒÏø° Ç‘·ì >=|üŒX¯øÏÔøÏ n+<äs¡÷ ‘·\e+#·T‘ês¡T. á X¯øÏÔ˝À m+<ä]ø√ kÕj·TeTT n+<äT‘·T+~.

kÕeTs¡úéTT‘√ ≈£L&çq ¬>\T|ü⁄ m+‘√ ñ‘·ÔeTyÓTÆq~, X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq~. á X¯øÏÔe\¢ C≤„qeTT, n<äèwüºeTT ø£\T>∑TqT. ÇÏºyê]ì »qT\TnqTdü]+‘·Ts¡T. ˝Ò<ë uÛÑj·T|ü&ÉT<äTs¡T. <äj·T>∑\ dü«uÛ≤e+ >∑\yês¡T‘·eT Áù|eT‘√ eT]+‘· X¯øÏÔe+‘·T\e⁄‘ês¡T.

343

‘Ó*$ ‘˚≥\T jÓTTø£ÿ X¯øÏÔ kÕeTs¡úéTT\qT >∑T]Ô+∫, Á|üuÛÑT‘·«j·T+Á‘ê+>∑ eTT\˝À ‘Ó*$ ‘˚≥\T >∑\yê]øÏ neø±X¯eTT *e«&É+düVü≤»eTT>±H˚ »]π> Á|üÁøÏj·T. $y˚ø£eTT >∑\yês¡T >=|üŒ yê>±∆Ï‘√q\T>∑T]˙ yÓT|æŒ+#˚X¯øÏÔ >∑\yês¡T.

s¡÷|üeTTq≈£î kÕj·TeTT >∑TDeTT ‘√&Ó’q, Ád”Ô|ü⁄s¡Twü uÒ<ÛäeTT˝Ò≈£î+&Ü >∑T]Ô+|ü⁄ \_Û+#·TqT. kÕe÷q´ e÷qe⁄\T X¯øÏÔkÕeTs¡úéTT\T‘*ø£bÕÏ |üqT\j·T+<äT, Ç+Á~j·T düTKeTT\j·T+<äT $ìjÓ÷–+#Ó<äs¡T.M]øÏ #êe+fÒ uÛÑj·T+, nHês√>∑éT+fÒ uÛÑj·T+ á uÛÑj·TeTT\≈£îø±s¡DeTT, ‘·q≈£î ‘·q yê]#˚ s¡ø£åD ˝Ò<äì uÛÑj·T|ü&É≥y˚T. BìøÏ$s¡T<ä∆eTT>± düeTs¡Tú\T ø£wüºeTT\‘√ b˛sê&ç ¬>\TkÕÔs¡T.

kÕe÷qýÓTÆq X¯øÏÔkÕeTs¡úéTT\T ø£\yês¡T C≤„qeTT ø√düeTTeT]j·TT XÊ+‹ì n+~+#˚ ø£fi¯\j·T+<äT ø√]ø£>∑\yê¬s’ j·TT+≤s¡T.á ø√]ø£ e\¢ yê] r]ø£ düeTj·TeTT dü~«ìjÓ÷>∑eT>∑TqT. ÇÏºø√]ø£\T ‘·eT≈£î n<äq|ü⁄ X¯øÏÔ>± |üì#˚j·TTqT.

eTqeTT ø£ e´øÏÔøÏ X¯øÏÔ‘√qsTTHê ≈£îj·TTøÏÔ‘√qsTTHê n~Ûø±s¡eTTø£Ïºô|Ïº X¯øÏ Ôe+‘·Tì>± #˚j·T&ÉeTH˚~, eTq*ï eTq+ HêX¯q+#˚düT≈£îqï≥¢>∑TqT. M]]e⁄] eT<Ûä´ nqTe÷qeTT\T ô|s¡T>∑TqT.

n~Ûø±s¡+ ø√dü+ ‘ê|üÁ‘·j·TeTT˝À ˇø£<ëì yÓ+≥ eTs=ø£Ïnqï≥T¢>± ø£wüºeTT\T m<äTs¡e⁄qT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q ‘Ó*$‘˚≥\‘√ áø£wüºeTT\ jÓTTø£ÿ dü«uÛ≤eeTT\qT ‘Ó\TdüT≈£îì ‘·q≈£î n~Ûø£Vü‰ì»s¡>∑≈£î+&Ü #˚düT≈£î+≤&ÉT.

kÕ+|òæTø£, HÓ’‹ø£ eT]j·TT Ä<Ûë´‹àø£ düeTdü´\ìïÏ˝ÀøÏ n~Ûø±s¡+ø√dü+ m<äTs¡j˚T´ düeTdü´\ |ü]cÕÿs¡eTT˝Ò #ê˝≤ ø£wü ºeTT>±

344

nì|æ+#·TqT. n~Ûø±s¡eTT ø=s¡≈£î ‘ê|üÁ‘·j·T |ü&É≥+ nH˚~ X¯Øs¡eTTjÓTTø£ÿ #Ó&ÉT \ø£åD+ ø±<äT. n~Ûø£ ‹+&ç e\q eT]j·TT $T‹MT]Ç+Á~j·TdüTK uÛÀ>∑eTTe\¢qT X¯Øs¡eTT s¡dæ+∫, |ü≥Tº‘·|üqT. X¯Øs¡|ü]dæú‹ m˝≤ ñHêï n~Ûø±s¡ yê´yÓ÷Vü≤eTT e÷Á‘·eTT ô|s¡T>∑T‘·÷H˚ñ+&ÉTqT.

dü+|òüTØ‹ qqTdü]+∫ ø£ e´øÏÔ sê»ø°j·TeTT>±>±˙, Ä]úø£eTT>±>±˙, eT‘·|üs¡eTT>± >±˙ ñqï‘·dæú‹øÏ #˚s¡T≈£îqï|ü&ÉT, n‘·ìøÏneø±X¯eTT\ô|’q, eqs¡T\ô|’q m≈£îÿe n~Ûø±s¡eTT ø£\<äT. ás¡+>∑eTT\˝À eè~∆ nH˚~ HÓeTà~ MT<ä kÕ>∑T‘·T+~. nsTT‘˚ ø=+<äs¡T‘·eT˝Àì $•wüºyÓT Æq \ø£ åDeTT\‘√ ∫qïej·TdüT ˝ÀH˚ ñqï‘·kÕúqeTT\≈£î m<äT>∑T‘ês¡T. ej·TdüT‡ ô|]π> ø=B›, M]øÏ n~Ûø±s¡eTTô|’neø±X¯eTT\T ô|]–, eT+∫ ˝Ò<ë #Ó&ÉT e÷s¡ZeTT\˝À Ä |ü~$ì$ìjÓ÷–+#·Tø=qTqT.

ø=+<ä]˝À mH√ï <äTsêàs¡Z|ü⁄ \ø£åDeTT\T ñ+≥T+≤sTT. á\ø£åDeTT\qT Ms¡T mqïÏø° M&És¡T. eTTdü*yê¬s’q|æ<ä|ü á \ø£åDeTT˝ÒM]ì $&ç∫ô|≥TºqT nqï≥T¢>± »s¡T>∑T‘·T+~. nsTT‘˚ |ü<äM ø±+ø£å$wüj·TeTT˝À $wüj·TeTT ys¡T>± ñ+≥Tqï~. nq>± |ü<äM yê´yÓ÷Vü≤eTT>∑\yês¡T. ‘·eT˝Àì <äTs¡TZDeTT\qT e<äT\Tø√s¡T, Ò<ë á <äTs¡TZDeTT\T≈£L&Ü M]H˚ n+Ïô|≥Tº≈£îì e<ä\≈£î+&Ü ñ+≥$. ej·TdüT‡ ô|]π>ø=B›M]˝À |ü<äM ø±+ø£å n~Ûø£yÓTÆ n~Ûø£yÓTT‘·Ô+˝À ‘·eT ø√]ø£\qT rs¡TÃ≈£îì>∑T]Ô+|ü⁄ bı+<äT‘ês¡T. eTqeTT ‘·s¡#·T sê»ø°j·TeTT>± mH√ïø±s¡ Áø£e÷\T $+≥÷ ñ+≤eTT. #·÷dü÷Ô ñ+≤eTT. Ä ø±s¡ Áø£eTeTT\e\¢ Á|ü»\≈£î ˝≤uÛ ÑeTT ø£*π>~ @MT ñ+&É<äT. πøe\+ ‘·eTn~Ûø±s¡eTTqT eTTdü* ej·TdüT‡˝Àq÷ <äT]«ìjÓ÷>∑+ #dü÷ÔH ñ+≤s¡T.

345

sê»ø°j·TeTT˝À n~Ûø±s¡eTT ø√dü+ mH√ï yê>±∆qeTT\‘√ Á|üe÷D|üÁ‘·eTT\T $&ÉT<ä\ #˚düTÔ+≤s¡T. Ç+‘·es¡≈£L á yê>±∆qeTT˝ Ä#·s¡Dø√dü+ mÏº #·s¡´\T mes¡÷ #˚|üÏºq <ëK˝≤\T ˝Òe⁄. n~Ûø±s¡eTTm+‘·es¡≈£L ô|s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+≥Tqï+<äTq, á n~Ûø±s¡eTTqT n<äT|ü⁄#˚j·Te˝…qqï eT]jÓTTø£ n~Ûø±s¡eTT‘√ #˚‘·T\T ø£*|æq|ü&˚ n~kÕ<Ûä´|ü&ÉTqT. C≤rj·T düyÓTÆø£´‘· nqTq~ πøe\+ n~Ûø±s¡+˝À ñqïô|<ä›\ eT<ä›‘·T>± ns¡úeTe⁄‘·Tqï~.

á ø±s¡DeTT#˚ ùd«#·Ã¤qT ø√πs Á|ü»\≈£î n~Ûø±s¡ ìj·T+Á‘·D#ê˝≤ eTTKéTT. dü«#·Ã ¤y ÓT Æq bÕ\q≈£îdüeT‘·T\´+ eT]j·TTÁø£eT•ø£åD‘√ ≈£L&çq HÓ’|ü⁄DéTT #ê˝≤ ndües¡yÓTÆ ñ+≥Tqï~. áH˚|ü<∏ äéTT˝À, n~Ûø±s¡ ìj·T+Á‘·D ø=s¡≈£î #˚|üÏ ºq #·s¡´\˝ÀeTTKýÓTÆq~ n~Ûø±s¡T\ ø±\|ü]$T‹. n+<äTπø Á|üC≤Á|üuÛÑT‘·«eTT\T‘·eT bÕ\≈£î\≈£î ø±\|ü]$T‹ì ìs¡ísTT+∫q$. ø=ìï#√≥¢ ¬s+&ÉekÕ]mìïø£<ë«sê neø±X¯+ ñ+&Ée#·TÃ, ñ+&Éø£b˛e#·TÃ. ˇø£y˚fi¯ mìïø£<ë«sê neø±X¯+ ñ+fÒ, ¬s+&ÉekÕ] mìïø£≈£î neø±X¯+ @s¡Œ&Ée#·TÃ.BìøÏ |ü]dæú‘·T\T eT]j·TT Á|ü»\ düeTà‹ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~.

6. bı>∑&ÉÔ, nC≤„qeTT :

bı>∑&É Ô\ Hê•+#·Tyês¡T, ‘·eTqT bı>∑&çqyê] bı>∑&É Ô\qqTdü]+∫ ø±s¡éTT\T #˚|üf…º<äs¡T. n+‘˚ø±<äT eTqeTT ø=+<äs¡Te´≈£îÔ\qT eT]j·TT yê] bı>∑&ÉÔ\qT ≈£L&Ü n\ø£åéTT #˚düTÔ+≤eTT.ø=+<äs¡T eTqTwüß\T #·ìb˛j·÷ø£ bı>∑&ÉT≥ »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ábı>∑&ÉÔ\T ]πøb˛e⁄. kÕ<Ûës¡DeTT>± bı–&ç+#·Tø√e&É+ n+<ä]ø°˝≤uÛÑ<ëj·Tø£+, ô|’>± yês¡dü‘·«eTT˝≤ ábı>∑&ÉÔ\T kÕ>∑T‘·÷H ñ+≤sTT.

346

yês¡T J$+∫ j·TT+&Éq|üŒÏø°, á bı>∑&ÉÔ\ ñ|üjÓ÷>∑eTT yês¡TÁ>∑Væ≤+#Ó<äs¡T. @<Ó’‘˚ Ç+Á~j·TeTT\≈£î düTKeTTqT Ç#·TÃH√, n<˚$<ÛäeTT>± Vü≤\T ≈£L&Ü kÂK´eTTì#·TÃqT.

XÊg C≤„qeTT ˝Òq|ü&ÉT ˇø£ e´øÏÔ eTs=ø£ e´øÏÔì dü+Á|ü~+#·e\dæq nedüs¡eTT ñ+≥T+~. me¬s’‘˚ ‘·eT ìs¡íj·TeTT\T, ø±s¡DeTT\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&És√, yês¡T ‘·eTø£+f… ‘Ó*$ø£\yê] n_ÛÁbÕj·TeTT\≈£î>ös¡e$T∫Ã, Ä#·]+∫ ‘êeTT yÓ÷düb˛sê<äT.

nC≤„q+ e\¢ e÷≥\ $\TeqT Á>∑Væ≤+#·˝Òø£, ˝Ò<ë $wüj·TeTTns¡úeTT #˚düTø√ì ø±s¡DeTT #˚‘· e÷qe⁄\T qeTàø£eTT‘√ |üqT\T#|ü&É‘ês¡T. Ä|üì »s¡T>∑T‘·Tqï düeTj·TeTT˝À yê] qeTàø£eTT ì»eTì‘˚\e#·TÃ ˝Ò<ë ‘·|üŒì ‘˚\e#·TÃ, e÷≥\ >±s¡&û ãj·T≥|ü&Ée#·TÃ.e÷qe⁄\T ˇø£ $wüj·TeTTqT dü÷∫+#·&ÜìøÏ ‘·eT eTH√_ÛwüºeTTqqTdü]+∫ $$<Ûä |ü<äeTT\qT yê&É≥+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î,ˇø£ e´øÏÔ ne‘·\ e´øÏÔjÓTTø£ÿ n_ÛÁbÕj·TeTTqT n+^ø£]dü÷Ô, n~n‘·ì e´øÏÔ>∑‘· n_ÛÁbÕj·TeT+≤&ÉT. ˇø£y˚fi¯ ne‘·* e´øÏÔ jÓTTø£ÿn_ÛÁbÕj·TeTT q#·Ãø£b˛‘˚, <ä«+<ä«yÓ’K]ì e´ø£Ô+ #˚j·TT≥ »s¡T>∑TqT.<ä«+<ä«yÓ’K]øÏ, e´øÏÔ>∑‘· n_ÛÁbÕj·TeTTq≈£î Çø£ÿ&É ‘˚&Ü @$T ñqï~?

düVü≤»eTT>± ø=+<äs¡T ‘·eT nC≤„q+ e\¢ Ç‘·s¡T\qT ‘˚*ø£>±qeTTà‘ê&ÉT. qeTàX¯ø£´eTT ø±ì $wüj·TeTT\qT ≈£L&Ü qeTTà‘ê&ÉT.ø±s¡DeTT yêÏì Ä˝À∫+#·T C≤„qeTT ‘·eTe<ä› ˝Òø£. ø£˝≤¢ø£|ü≥+˝Òø£b˛sTTq|üŒÏø°, e÷qe⁄\T ‘·eT nC≤„qeTT‘√ nã<ä∆eTT\qTqeTTà‘·÷, nã<ä∆eTT\qT Ä&ÉT‘·÷, nã<ä∆eTT\qT |ü⁄ÏºdüTÔ+≤s¡T.

347

uÛ Ñ$wü´‘·T Ô >∑T]+∫ ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&˚yê&ÉT, yêdü ÔeeTT˝Àì|ü]dæú‘·T\qT #·ø£ÿ~<äT›≈£îì, uÛÑ$wü´‘·TÔqT ã+>±s¡Tu≤≥>± eT\T#·T≥≈£îÁ|üj·T‹ïkÕÔ&ÉT.

düVü≤»eTT>± »]π> $wüj·TeTT\ |ü]C≤„qeTT Òìyês¡T, nC≤„q+e\¢ ø=ìï nr‘· X¯≈£îÔ\qT q$Tà uÛÑj·TeTTq≈£î ˝Àqe⁄‘ês¡T. M]øÏeT+∫ »]–‘˚, <ëìøÏ ø±s¡DeTT yês¡T Væ≤+∫qX¯≈£îÔ˝Ò nqT≈£îìyêÏøÏ ø£è‘·»„‘·\T ‘Ó*j·TCÒkÕÔs¡T. ‘·eT≈£î q∫Ãq edüTÔe⁄\qT ‘·eT<˚e‘·\T>± uÛ≤$+#·T≈£î+≤s¡T. á $<ÛäyÓTÆq uÛÑj·TeTT‘√ ≈£L&çqÄ˝À#·q˝Ò eT‘·eTT>± s¡÷|ü⁄~<äT›≈£îqï~.

7. u≤<Ûä´‘· ` ø£åe÷|üD :

Ä#·s¡D nqTq~, ˇø£ Áø£eTyÓTÆq |ü<ä∆‹‘√, e÷qe⁄ì jÓTTø£ÿHÓ ’‹ø£‘·qT ãVæ≤s¡+>∑|üs¡#·TqT. <ëìøÏ ø±s¡DeTT eTìwæjÓTTø£ÿdü«uÛ≤eeTTqT n‘·ì HÓ’‹ø£‘· XÊ•+#·T#·Tqï~. ‘·T #· ‘·|üŒø£ Ä#·]+#·TØ‹q á HÓ ’‹ø£ ìj·TeTeTT\qT e÷qe⁄\T Ä#·]+#·T≥≈£în\yê≥T|ü&ÉT<äTs¡T. ªH˚qT @$T #˚j·÷*μ ? nH˚ Á|üeï e÷qe⁄&çì‘·|æŒ+#·Tø√˝Ò<äT.

Á|ües¡Ôq˝Àì düeTdü´\qT yÓ+≥H˚ |ü]wüÿ]+#·Tø√yê*. eT]jÓTTø£düeTdü´ e#êÃø£ yÓTT<äÏ düeTdü´qT |ü]wüÿ]+#·Tø√e#·Ãì ‘·\#·sê<äT.ø±s¡DeTT, yÓTT<äÏ düeTdü´ |ü]cÕÿs¡eTsTTq |æ<ä|üH˚ ¬s+&Ée düeTdü´≈£î|ü]cÕÿs¡+ kÕ<Ûä´eT>∑TqT ø±ãÏº, düeTdü´\qT |ü]wüÿ]+#·≈£î+&Üe~˝ÒùdÔ, düeTdü´\T »Ï\yÓT Æ ns¡ úeTT>±ø£ #ê˝≤ düeTdü´\≈£îneø±X¯y˚Ts¡Œ&ÉT‘·T+~.

348

Ä#ês¡ dæ<ë∆+‘·eTT\ô|’ dæús¡yÓTÆq qeTàø£+‘√, Ä#·s¡D˝À m≈£îÿedüeTj·TeTT |üÏºq|üŒÏø° á dæ<ë∆+‘·eTT\qT nqTdü]+#·T≥ e\qeTìwæ˝À düVü≤»C≤„qeTT n\e&ÉTqT. ÇÏ º dæ ú‹˝À á HÓ ’‹ø£dæ<ë∆+‘·eTT\qT dü+|üPs¡íeTT>± d”«ø£]+#·T≥ »s¡T>∑TqT. n|ü&ÉTeTqeTT MÏì ÄC≤„|üq>± >±ø£ yêdü ÔeeTT\T>± d”«ø£]+#·T≥»s¡T>∑TqT. ÇÏº dæ<ë∆+‘·eTT\ô|’ mqïÏø° dü+<˚Vü≤eTT\≈£î ‘êe⁄ ñ+&É<äT. ÇÏº rs¡T eTq˝À u≤<Ûä´‘·\qT ø£*–+#·TqT.

eTqeTT ∫qï|üŒÏqT+&ç ø=ìï dæ<ë∆+‘·eTT\qT Ä#·]dü÷Ôô|]–q|ü⁄&ÉT, Ä dæ<ë∆+‘·eTT\qT ‹s¡düÿ]+#ê\qï Ä˝À#·qqT eTqeTTndüVü≤´|ü&˚˝≤ #˚düTÔ+~. ˇø£y˚fi¯ ì»eTT>± Ä#·]+#·ì s√Eq|üXÊÃ‘êÔ|üeTTq≈£î >∑T] ne⁄‘êeTT. n˝≤ø±ø£ m|üŒÏ˝≤>± Ä#·]ùdÔ,eTq eTqdüT‡ m+‘√ ‘˚*ø£>± ñ+≥T+~. á $<ÛäyÓTÆq Ä˝À#·q\TeTq˝À u≤<Ûä´‘·\qT ø£*–+#·TqT. Ä u≤<Ûä´‘· |ü]dæú‘·T\qT ãÏº,nø£ÿ&É #˚]j·TTqï≥T e+Ï e´≈£îÔ\qT ãÏº <ëì rÁe‘· ñ+≥T+~.

HÓ’‹ø£ $\Te\T XÊdüHê\e˝… eTq≈£î ñ+≤sTT. eTqeTT ÄHÓ’‹ø£ $\Te\≈£î n^ø£]+∫Hê, d”«ø£]+∫Hê, Ä $\Te\≈£î ã<äT›˝…’ñ+≤eTT. nq>± eTq ø£s¡à\qT á HÓ’‹ø£ $\Te\T XÊ•+#·TqT.

ˇø£s¡T ‘·|ü #˚kÕs¡T. ‘·|ü\qT nH˚ø£s¡ø£eTT\T>± #˚düTÔ+≤s¡T.Ä ‘ ·| ü# ˚XÊø £ , Ä ‘ ·| üqT d üeT] ú+# ˚yês ¡ T n‘ ·ìã+<ÛäTyês¡+˝Àìyês¡T n‘·ìøÏ n+&É>± ì\ã&ç, Ä ø£wüºeTT qT+&çn‘·ìì >∑f…ºøÏÿ+#˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚kÕÔ&ÉT.

ˇø£ ‘·|üqT düeT]ú+#˚ düeTj·TeTT˝À, n‘·qT u≤<Û ä´‘·eVæ≤+∫q|ü⁄&ÉT, n‘·qT mÏº |ü]dæú‘·T\˝Àq÷ ‘·|ü ˇ|üø√&ÉT.

350

33. ˙‹XÊg ‘·‘·«eTT

|ü•ÃeT HÓ’‹ø£ XÊgeTTqT >∑‘· ¬s+&ÉTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\˝À,nq>± kÕ|òædtº‡ ø±\+ qT+&ç 20e X¯‘êã›eTT ∫e]es¡≈£î #˚dæq|ü]o\q˝À eT÷&ÉT $wüj·TeTT\T yÓ\T>∑T#·÷|æq$. yÓTT<äÏ~ áHÓ’‹ø£ $\Te\qT dü‘·´eTT>± |üø=q≈£ Á|ü‹|òüTÏ+∫q dü+|òüT≥q\T.á HÓ ’‹ø£$\Te\T s¡∫+∫qyêπs ‘·eT≈£î ‘√∫q Ø‹˝À áìj·TeTeTT\qT s¡∫+∫ ñ+&Ée#·Ãì uÛ≤$+∫q rs¡T. ¬s+&ÉT á HÓ’‹ø£$\Te\T πøe\+ @ ˇø£ÿÀ ñ<˚›•+∫ rsêàì+∫q$ ø±<äì,$y˚ø£eTT‘√ me¬s’Hê MÏì Ä#·]+#·e#·Ãì, $es¡D\‘√ ≈£L]Ãqdü+<äs¡“¤eTT\T bı+<äT|üs¡∫q yÓ’qeTT. eT÷&ÉT @~ eT+∫, @~ #Ó&ÉT,@~ ‘·|ü, @~ ˇ|ü nH˚ $wüj·TeTT\ >∑÷]Ã nH˚ø£e÷s¡T¢ ‘·s¡®quÛÑs¡®q\T »]|æq rs¡T. >∑‘· e+<ädü+e‘·‡s¡eTT\˝À á bÕ‘· dæ<ë∆+‘·eTT\≈£î nH˚ø£yÓTÆq q÷‘·qyÓTÆq e÷s¡TŒ\qT dü÷∫+#ÓqT. ø±s¡DeTTÄ#·s¡D˝À m<äTs¡j˚T´ düeTdü´\qT |ü]wüÿ]+#˚ H˚|ü<∏ä´+˝À nH˚ø£dü+ã+<ÛäeTTqï $wüj·TeTT\˝À e÷s¡TŒ\T dü÷∫+#·ã&ÓqT. MÏìeT÷&ÉT $<ÛäeTT\T>± ‘Ó*j·TCÒj·Tã&ÓqT. n$˙‹ XÊg‘·‘·«eTT,düVü≤»yÓTÆq ˙‹XÊgeTT eT]j·TT Ä#·s¡D jÓ÷>∑´yÓTÆq ˙‹XÊgeTT.

HÓ’‹ø£ XÊgeTT jÓTTø£ÿ ‘·‘·«$#ês¡D ìs¡«Væ≤+#·T≥ m+<äT≈£î?eTq≈£î XÊgeTTô|’q >∑*–q nqTe÷qeTT\T rs¡T≥≈£î eT]j·TTXÊgeTTô|’ ne>±Vü≤q ô|s¡T>∑T≥≈£î. á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\˝À ñ|üjÓ÷–+∫q uÛ≤wüqT eT]j·TT uÛ≤yês¡úeTTqT Çø£ÿ&É |üØøÏå+#ÓqT. @HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\T mes¡T Ä#·]+#ê* nH˚ Á|üX¯ï mqï&É÷ ñ<äsTT+#·˝Ò<äT. HÓ’‹ø£‘·qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îH˚ á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\ Ä#·s¡DqTd”«ø£]+#·e˝…qT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ªeT+∫ J$‘·eTT n+fÒ @$TÏ?μ,

351

ªe÷qe⁄&ç ø£s¡Ôe´eTT @$TÏ?μ yÓTT<ä˝…’q $wüj·TeTT\qT ‘Ó\TdüTø√yê\qT≈ £ îqïyês ¡ T , á dæ<ë ∆+‘ ·eTT\qT, d ü÷Á‘ ·eTT\qTnqTdü]+∫q|ü⁄&ÉT yê]øÏ düe÷<ÛëqeTT\T <=s¡≈£îqT. Ç<˚ $<ÛäeTT>±HÓ’‹ø£ J$‘·eTT jÓTTø£ÿ ÄeX¯´ø£‘·qT ‘Ó\TdüTø√e&É+ düeTT∫‘·eTT>±ñ+≥T+~. á $<ÛäeTT>± eTqeTT #˚j·Te\dæq |üqT\T, nqTdü]+#·e\dæq Ø‘·T\T, n+<äT Ç$T&ç ñqï HÓ’‹ø£ dü÷Á‘·eTT\T, dæ<ë∆+‘·eTT\T,yêÏ Á|üe÷DeTT\qT ‘Ó\TdüTø=qT≥ eTq eT+<äs¡eTT #˚j·Te\dæqyÓTT≥º yÓTT<äÏ|üì.

á HÓ’‹ø£ XÊgeTT eTq*ï ñ‘·ÔeTT\T>± r]Ã~<ä›<äT. á HÓ’‹ø£XÊgeTT eTqeTT ñ‘·ÔeTT\T>± ‘·j·÷s¡e&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·T+~.á HÓ’‹ø£ $\Te\≈£î m+<äT≈£î ø£≥Tºã&ç ñ+&Ü*? m˝≤ø£≥Tºã&ç ñ+&Ü*?Ä#·s¡D˝À m<äTs¡j˚T´ mH√ï kÕ<Ûäø£ u≤<Ûäø±\≈£î @ Ø‹˝À á HÓ’‹ø£dæ<ë∆+‘·eTT\T eTq≈£î kÕj·T|ü&ç n+&É>± ì\ã&ÉT‘·THêïsTT?Ç≥Te+Ï Á|üX¯ï\≈£î Ä#·s¡D‘√ düe÷<ÛëqeTT\T sêãÏº, á$\Te\qT eT]+‘· |üÏwüºeTT>± Ä#·]dü÷Ô, MÏ $\Te\qT q\T>∑T]ø°‘Ó*j·TCÒj·T&É+ ≈£L&Ü »s¡T>∑T‘·Tqï~.

HÓ’‹ø£ $\Te\T e÷qe⁄\≈£î e÷qe‘·«|ü⁄ $\Te\ >∑T]+∫ne>±Vü≤q ô|+#·TqT. á HÓ’‹ø£ ‘·‘·«$#ês¡D‘√ #·]Á‘·qT |ü]o*+∫,n|üŒÏ Á|ü»\jÓTTø£ÿ HÓ’‹ø£ Jeq$<ÛëqeTT\qT |ü]o*+#·T≥ ≈£L&Ü»s¡T>∑T‘·Tqï~.

á ‹XÊg ‘·‘·«eTT á dæ<ë∆+‘·eTT\qT >∑÷]Ã, ìs¡íj·TeTT\qT>∑T]+∫ k˛<ëVü≤s¡DeTT>± $e]+#·T≥ »s¡>∑<äT. ô|’q Á|üX¯ï\≈£îdüe÷<ÛëqeTT\T>± á dæ<ë∆+‘·eTT\T, ìs¡íj·TeTT\T $e]+#·ã&É‘êsTT. nq>± Çø£ÿ&É $wüj·TeTTqT eTT+<äT>± Á>∑Væ≤+∫,

352

n≥T|æeTà≥ Ä n+X¯eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q Á|üX¯ï\T ‘·j·÷s¡T#˚dæ$wüj·TeTTqT n+~+#·T≥ »s¡T>∑TqT.

ñ<ëVü≤s¡D≈£î: me¬s’Hê eT+∫ ø±s¡´Áø£eTeTT\T #˚|üÏºq eT+∫düTKeTTqT Ä#·]+∫q yês¡+‘ê bı+<äe#·TÃqT nì ñqï~. Á|üX¯ï,ªm≈£îÿeeT+~ >=|üŒ düTKeTT\T m˝≤ bı+<ä>∑\s¡T?μ Á|üX¯ïqT dü]>±ns¡úeTT #˚düT≈£î+fÒ ‘·|ü düe÷<Ûëq+ ñ+&É<äT.

á Á|üX¯ï $es¡D s¡÷|üeTT˝À á HÓ’‹ø£ ‘·‘·«$#ês¡D m+‘·ì$e]+#·>∑\eTT? á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\qT Ä#·]+#·T≥ e\qdüTKeTT n+<äTqì ‘Ó\TdüT≈£î+≤eTT. ìC≤ìøÏ ø£ÿ düTKeTT e÷Á‘·y˚T\_Û+#·THê? Ç+ø± nH˚ø£yÓTÆq $wüj·TeTT\T ≈£L&Ü Ç+<äT Ç$T&çñ+≤sTT øä<ë. nq>± Ç+<äT˝À ‘Ó*j·TCÒj·Tã&Éì, Á|ükÕÔ$+#·ã&ÉìÇ‘·s¡ n+X¯eTT\≈£î eT]jÓTTø£ $es¡D nedüs¡eTe⁄‘·Tqï~. ÇÏº$es¡D\T HÓ’‹ø£ $wüj·TeTT\≈£î dü+ã+~Û+∫ ñ+fÒ |üs¡yê˝Ò<äT.n˝≤ø±ø£ HÓ ’‹ø£‘·≈£î dü+ã+<ÛäeTT˝Òì $wüj·TeTT\T $e]+∫qdü+<äs¡“¤eTT\˝À á HÓ’‹ø£ $es¡D\T $|òü\eTe⁄‘·Tqï$.

áHê&ÉT düVü≤» C≤„qeTT ø£\yês¡T á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\Te´ø£ÔeTT #˚j·TTdü‘·´eTT\qT yÓ+≥H˚ Á>∑Væ≤+∫ d”«ø£]düTÔHêïs¡T. áHÓ’‹ø£ dü÷Á‘·eTTqT ìcÕŒøÏåø£eTT>±q÷, Á|üXÊ+‘· ∫‘·ÔeTT‘√q÷, ìs¡à\eTqqdüT‡‘√q÷, düŒwüºyÓTÆq ne>±Vü≤q‘√q÷, XÊ+‹‘√q÷ |ü]o*+∫q≥¢sTT‘˚, á dü÷Á‘·eTT˝À ˝À|üeTT\T ãj·T≥|ü&Ée⁄. n+‘˚ø±<äTnqTuÛÑeE„\ Ä#·s¡D C≤„qeTTqT ≈£L&Ü Ms¡T ùdø£]+∫ ñ+<äTs¡T. á$<ÛäeTT>± $X‚¢wæ+#·≈£î+&Ü, πøe\+ ‘·eT Vü≤\‘√ á dæ<ë›+‘·eTT\≈£îôd’ n+fÒ Ms¡T $|òü\eT>∑T<äTs¡T.

353

áHêÏ düVü≤» C≤„q+ ø£\yês¡T á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\ |ü≥¢‘·eT Ä˝À#·Hê <äèø£Œ<∏ äeTT y˚s¡T>± ø£qã&ÉT#·Tqï~. ø=+<ä]øÏùdïVü≤eTT˝À ñqï e÷<ÛäTs¡ eT+fÒ ÇwüºeTT. eT]ø=+<ä]øÏ Á|üø£è‹ jÓTTø£ÿn+<ä#·+<ë\+fÒ #ê˝≤ ÇwüºeTT. Ç+ø=+<ä]øÏ Ä#·]+#·e\dæq ø£s¡Ôe´ø£s¡à\qT ø£ |ü<ä∆‹ qqTdü]+∫ #˚j·Te˝…qqT dü«uÛ≤eeTT ø£\yês¡T>±ñ+≤s¡T. á $<ÛäeTT>± $_ÛqïuÛ≤eeTT\‘√ e´eVü≤]+#˚ yê]øÏ áHÓ’‹ø£ dü÷Á‘·eTT\T ìs¡íj·TeTT\˝À ˝À≥TbÕ≥T¢ e´ø£ÔeT>∑TqT.

düVü≤» C≤„qeTqTq~ ø±\eTT‘√bÕ≥T $yø£ $#·ø£åD\ ø±s¡DeTT>±ø±\<√wüeTT |üf…ºqT. á $y˚ø£ $#·ø£åD Á|üÁøÏj·T nqTdü]+∫ ì»eTTqT¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T>± e´ø£ÔeTT #˚j·Tã&ÓqT. ø£Ï, $y˚ø£eTT‘√ ≈£L&çqì»eTT, ¬s+&ÉT yêdüÔe ìs¡÷|üD. ìC≤ìøÏ á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\Tá ¬s+&ÉT ø√e\˝Àq÷ #˚s¡e⁄. ø±s¡DeTT, ì»eTTqT á dü÷Á‘·eTT\˝Àπøe\eTT $es¡DeTT>±, \ø£åDeTT>± e÷Á‘·y˚T ‘Ó*j·TCÒôdqT. ádü÷Á‘·eTT\qT yêdüÔeeTT\T>± d”«ø£]+#·e˝…qqï $es¡eTT\T ñ+&Ée⁄.á ø±s¡DeTT\#˚ HÓ’‹ø£ Hê´j·TeTT˝À ì»eTT\T >√#·s¡eTT ø±e⁄ nH˚HêqT&ç yê&ÉTø£˝À ñ+~.

ˇπø yêø£´eTTqT HêHês¡ø£eTT\T>± ns¡úeTT #˚düTø√e&É+ eTqeTT>∑eTìdü÷Ô ñ+≤eTT. HÓ’‹ø£ Hê´j·TeTT eTq uÛ≤eq\ô|’ düŒ+<äqø£*–+#·TqT, Çø£ÿ&É ˇø£#√≥ #Ó&ÉT »]–q<äì ‘Ó\T|ü>±H˚, eTqeTT»]–q Ä #Ó&ÉT≈£î düŒ+~kÕÔeTT, K+&çkÕÔeTT. n+‘˚ø±<äT eTqn_ÛÁbÕj·TeTT\qT Ç‘·s¡T\≈£î ‘Ó*j·TCÒdü÷Ô, |ü+#·T≈£î+≥÷ yê]qT+&ç≈£L&Ü düeTà‹ì ø√s¡T≈£î+≤eTT. á ø±s¡DeTT#˚‘·H˚ düVü≤»eTT>±eTq˝À #ê˝≤eT+~ eTq kı+‘· n_ÛÁbÕj·TeTT\qT Ç‘·s¡T\≈£î‘Ó*j·TCÒdæ yê] n+^ø±s¡eTTqT ≈£L&Ü ø√s¡Tø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

354

nsTT‘˚ eT+∫ #Ó&ÉT\ ìs¡íj·TeTT dü]>± ‘Ó\TdüTø√≈£î+&Ü, e´øÏÔ>∑‘·n_ÛÁbÕj·TeTT\qT ‘Ó*j·TCÒj·T&É+ dü]ø±<äì M]MT<ä ˇø£ $eTs¡Ùñ+~.

eTq ñìøÏì ‘Ó*j·TCÒj·TT Ø‹˝À Çø£ÿ&É eTq e÷qdæø£dæ ú‹j·T+<äT e÷s¡TŒ\T dü÷∫+|üã&ÓqT. nq>± nÏº yêdü Ô$ø£|ü]dæú‘·T\˝À ˙e⁄ ì»eTT>±, nq>± ìs¡“+<Ûä |ü]dæú‘·T\˝À ˙e⁄ @$<ÛäeTT>± düŒ+~+#êe⁄, @ $<ÛäeTT>± ˙e⁄ Ä #Ó&ÉTqT Á>∑Væ≤+#êe⁄nqï~ Çø£ÿ&ç $wüj·TeTT. ˙e⁄ ªj·T<ës¡úeTTqTμ düeT]ú+∫q+‘·es¡≈£î˙e⁄ mÏº $eTs¡Ù\≈£î >∑T]ø±e⁄.

HÓ’‹ø£ Hê´j·TeTTqT Á>∑Væ≤+#·T≥≈£î eT]jÓTTø£ $<ÛëqeTT ≈£L&Üø£ìô|≥ºã&ÓqT. á $<ÛëqeTT qqTdü]+∫ HÓ’‹ø£Hê´j·TeTT yÓTT<äÀ¢<˚ì˙ $e]+∫ ‘Ó*j·TCÒj·T<äT. n+‘˚ø±<äT Çø£ÿ&É eTq n_ÛÁbÕj·Tùdø£s¡D ≈£L&Ü »s¡>∑<äT. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É m˝≤ »s¡T>∑T#·Tqï~? ªHÓ’‹ø£Hê´j·TeTT ÄC≤„|æ+#·T#·Tqï~. ø±s¡´eTT $e]+#·T#·Tqï~μ. Çø£ÿ&Éø£s¡ÔqT ñ<˚›•+∫ ÄC≤„|æ+#·&ÉyÓTÆq~. mes¡÷ Çø£ÿ&É me]ø° @~eT+#√,@~ #Ó&√ #Ó|üŒ&É+ ñ+&É<äT. Çø£ÿ&˚ HÓ’‹ø£ ùd«#·Ã¤ \_ÛdüTÔqï~. Çø£ÿ&ÉHÓ’‹ø£ ùd«#·Ã¤ eT]j·TT eTq $y˚ø£ $#·ø£åD\‘√ HÓ’‹ø£Hê´j·TeTT |ü≥¢eTq n_ÛÁbÕj·TeTTqT ìs¡ísTT+#·T≈£î+≤eTT.

HÓ’‹ø£ Hê´j·TeTT n+<ä] düeTà‹ì ã&Éj·Te˝…qqï $y˚ø£eTT‘√≈£L&çq ø±s¡DeTT\T #·÷|æ+#ê*. Ç≥Te+Ï düìïy˚X¯eTT\qT $y˚ø£$#·ø£ åD\‘√ |ü]øÏ+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. ø±˙ e÷qdæø£eTT>±düŒ+~+#ê*‡q nedüs¡eTT ñ+&É<äT. Çø£ÿ&É me¬s’Hê eT+∫, |ü>±uÛ≤$+∫q≥¢sTT‘˚ n+<ä] düeTà‹øÏ ø£≥Tºã&çqfÒ¢. n+<ä] düeTà‹nqï~ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq $y˚ø£eTT‘√ ≈£L&çq Á|üÁøÏj·T. ÇÏº

355

Á|üÁøÏj·T‘√ ø=ìï HÓ’‹ø£ Hê´j·TeTTqT $X‚¢wæ+#·T≥ »]¬>qT. n+‘˚ø±<äT@yÓTÆHê ‘˚&Ü\T+fÒ, yêÏì≈£L&Ü $X‚¢wæ+#· kÕ<Ûä´|ü&ÉTqT.

Çø£ÿ&É HÓ’‹ø£ $\Te\jÓTTø£ÿ ÄeX¯´ø£‘·qT ≈£L&Ü $X‚¢wæ+#·ã&ÓqT.á $\Te\+fÒ m+‘·eT+~øÏ ÁX¯<ä∆? á $\Te\qT m+‘·eT+~ø√s¡T≈£î+≥THêïs¡T? nìïÏø£+fÒ >=|üŒ $\Te @$TÏ? nìïÏø£+f…ñ‘·ÔeT $\Te ø£*–q~ eTq düeTÁ>∑yÓTÆq nedüs¡eTT\qT kÕeTs¡dü´|üPs¡«ø£eTT>± düVü≤ø£]+#·TqT. HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\ jÓTTø£ÿ ñ|üjÓ÷>∑eTT@$TÏ? á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\T eTq ø√]ø£\qT rs¡TÃqT, eTq≈£îπøåeTeTTqT düeT≈£Ls¡TÃqT eT]j·TT eTq n_Ûeè~∆øÏ <√Vü≤<ä|ü&ÉTqT.HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\T düe÷» ÁX‚j·TdüT‡≈£î ‘√&ÉŒ&˚+<äT≈£î dü÷∫+∫q≥T¢>± >∑T]Ô+#·&ÉyÓTÆq~.

m|ü&Ó’‘˚ ø£ HÓ’‹ø£Hê´j·TeTT »qkÕe÷q´eTTq≈£î Á|ü‹bÕ~+#·ã&ÉT‘·T+<√, Ä Á|ü‹bÕ<äq≈£î eTT+<äT>±H˚ Ä HÓ’‹ø£ dü÷Á‘·eTT\ jÓTTø£ÿÄX¯j·TeTT\T, yêÏe\¢ ø£*π> Á|üjÓ÷»qeTT\T, Çã“+<äT\TyÓTT<ä\>∑Tqï$ nìïÏì |ü]o*+#·e˝…qT. á H˚|ü<∏ä´+˝À MÏìÁ|ü‹bÕ~+#˚yês¡T ‘·eT e´øÏÔ>∑‘· Á|üjÓ÷»qeTT\qT eTs¡∫b˛yê*.á $<ÛäeTT>± ìcÕŒøÏå‘·eTT>± #˚dæq Á|ü‹bÕ<äq e\¢ n+<ä]ø°Hê´j·TeTTqT ≈£L]Ã n+<ä] eTqïq\qT bı+<äT≥ »s¡T>∑TqT.

HÓ’‹ø£ Hê´j·TeTT uÛÖ‹ø£ $wüj·TeTT\qT, e´øÏÔ>∑‘· nqTuÛÑeeTT\‘√ ≈£L&çq yêdüÔeeTT\qT ÇeTT&ÉTÃø√ø£ b˛sTTq|üŒÏøÏ, ì»e÷?nã<ä∆e÷? nì X¯+øÏ+#˚ e´≈£îÔ\T ñ+≤s¡T. ÇÏº |ü]dæú‹ì HÓ’‹ø£ì»eTì Á>∑Væ≤+#·≥+ »s¡T>∑TqT. yêdüÔeeTT qT+&ç uÛÖ‹ø£eTTqT y˚s¡T#˚dæq|ü⁄&ÉT á HÓ’‹ø£ Hê´j·TeTT dü‘· eTì Ò<ë nã<ä∆eTì Á>∑Væ≤+‘·Ts¡T.

356

eTqeTT HÓ’‹ø£ ø±s¡éTT\qT Ä#·]+#·T düeTj·TeTT˝À, eTqeTTHÓ’‹ø£ $\Te\qT Ä#·s¡D˝À #·÷|üe˝…qT. ª˙e⁄ HÓ’‹ø£‘·qT m+<äT≈£îÄ#·]+#ê*?μ nH Á|üXï≈£î Ä#·s¡D˝ÀH düe÷<ÛëqeTT <=s¡T≈£î‘·T+~.düVü≤»C≤„q+ ø£\yês¡T, á Á|üX¯ï≈£î mH√ï $es¡eTT*kÕÔs¡T. M] <äèwæ º ÀHÓ’‹ø£‘· nqï~ n‘·s¡+>∑eT+<äT yÓ\Te&ÉT ø±s¡DeTT\≈£î düe÷<ÛëqeTT\ì M] uÛ≤eq. uÛ≤yêy˚X¯eTT\≈£î Àqj˚Týês¡T @~ ìs¡ísTT+∫HêHÓ’‹ø£y˚T nì uÛ≤$kÕÔs¡T. M] ìs¡íj·TeTT\T n+<ä]ø° ÄyÓ÷<äjÓ÷>∑éTTø±<äT. BìøÏ ø±s¡DeTT HÓ’‹ø£ ø√]ø£\T eTq˝À HÓ’‹ø£‘·qT nqT≈£îqïØ‹˝À ô|+#·ø£b˛e&Éy˚T.

kÕ«s¡údü«Á|üjÓ÷»qeTT\≈£î eT]j·TT HÓ’‹ø£‘·≈£î eT<Ûä´qTqïdü+ã+<ÛäeTTqT $X‚¢wæ+#·T≥ #ê˝≤ ø£wüºeTT. eTqeTT mH√ïkÕs¡T¢#·÷kÕeTT. kÕ«s¡ úeTT‘√ düTKeTTqT Ä•+∫qyês¡T düTKeTTqTbı+<ä Òø£b˛j·÷s¡T. nsTT‘ ø=+<ä] J$‘·eTT\qT >∑eTì+∫q≥¢sTT‘,yês¡T m+‘√ Ä<äs¡ÙeTT‘√ ‘·eT J$‘·eTT\qT yÓfi¯flãT#·TÃ‘ês¡T.n≥Te+Ïyês¡T dü+‘·è|æÔ>±, dü+‘√wüeTT>± J$kÕÔs¡T. eTq ø√]ø£\qqTdü]+∫ ø±s¡DeTT\T ñ+≤sTT. á ¬s+&ç+Ïì nqTdü]+∫ eTq$y˚ø£ $#·ø£åDeTT\qT ñ|üjÓ÷–+#ê*.

sê˝Ÿ‡ Á|ü‹bÕ~+∫q HÓ’‹ø£XÊg ‘·‘·Ô«eTTqT nqTdü]+∫, ªã\yÓTÆqHÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT HÓ’‹ø£ Hê´j·TeTTqT Á|ü‹_+_+#·TqTμ. sê˝Ÿ‡ <äèwæº˝ÀÁ|ü‹_+_+#·T HÓ’‹ø£ Hê´j·TeTT ø£ |üØøå±y˚~ø£>± e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~.nìï dæ<ë∆+‘·eTT\qT |üØøÏå+|ü M\T˝Òì ø±s¡DeTTq sê˝Ÿ‡ Á|ü‹bÕ<äqã\V”≤q|ü&ÓqT.

Áu≤+&éº eTs=ø£ $wüj·TeTTqT Á|ü‹bÕ~+#ÓqT. eT+∫ nH˚ Á|ü‹n+XeTT $yø£eTT‘√ #·ø£ÿ>± $e]+#·ã&É>∑\<äT. n‘·ì dü÷#·q yTs¡≈£î

357

e÷qdæø£ ∫øÏ‘·‡ <ë«sê n|üqeTàø£eTT\T, uÛÑ$wü´‘Y >∑T]+∫ ø√]ø£\T,Ç‘·s¡ ø±s¡DeTT\‘√ ø£*–q ÇwüºeTT\T eT]j·TT <˚«wüeTT\T, ∫qïHêÏø£wüºeTT\T yÓTT<ä …’q yê≥ìïÏø° $yø£eTT‘√ dü]#j·Tã&ÉTqì ‘Ó*ô|qT.

n‘·ì n_ÛÁbÕj·TeTT Á|üø±s¡eTT @~eT+#√, @~ #Ó&√ ‘Ó\TdüTø√e&É+ n+<ä]ø° #ê˝≤ nedüs¡eTT. @<äsTT‘˚ #Ó&ÉT>± ìs¡ísTT+#·ã&ÉT‘·T+<√, <ëìì HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\T nqTeT‹+#·e⁄. eT]j·TTdü+|òüTeTT˝Àì $y˚ø£e+‘·T\T ≈£L&Ü ‹s¡düÿ]+#Ó<äs¡T. Çø£ÿ&É Ç‘·qTˇø£ Á|üX¯ïy˚ôdqT. $y˚ø£eTT‘√ m|ü&ÉT eT+∫|üqT\T #˚j·TT≥ kÕ<ÛäéT>∑THê? kÕj·TeTT #˚j·TTe´øÏÔ $y˚ø£eTT‘√ m\¢y˚fi¯ ≤ eT+∫ |üqT\≈£în\yê≥T |ü&Ée#·Ãì n‘·ì n_ÛÁbÕj·TeTTqT ‘Ó*ô|qT. n<˚ $<ÛäeTT>±Ms¡T n$˙‹ |ü≥¢ ndüVü≤éTTqT Á|üø£Ï+#Ó<äs¡T. nsTT‘˚ M]˝À eT+∫HÓ’‹ø£ $\Te\T ñqï|üŒÏø°, ˇø=ÿø£ÿkÕ] kÕ«s¡ú dü«Á|üjÓ÷»qeTT\$wüj·TeTT˝À ‘·eT˝Àì HÓ’‹ø£ $\Te\T yÓ\yÓ\uÀ‘·Tqï$. $yø£eTT>∑\e´øÏÔ ‘êqT Ä#·]+#·T ø£s¡à\qT Á|ü‹kÕ] düeT]ú+#·Tø√>∑\&ÉT ø±ìˇø=ÿø£ÿkÕ] n‘·ì e<ä›≈£L&Ü düe÷<ÛëqeTT ˝À|æ+#·TqT.

Ç|üŒÏes¡≈£î ‘Ó\TdüT≈£îqï $wüj·TeTT\qT |ü]o*+∫q HÓ’‹ø£Hê´j·TeTTq≈£î ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ ñqï n+X¯eTT\qT Á>∑Væ≤+#·T≥ »]¬>qT.ø±s¡DeTT\‘√ $e]+∫q y˚Ts¡≈£î á n+X¯eTT\qT düeT]ú+∫ˇ|üø=qT≥ »s¡T>∑TqT. nq>± $es¡eTT\T ˝Òì#√≥ ndüeTs¡ú‘·≈£înq>± $uÛÒ<äeTT\≈£î ‘êe⁄ ñqï~. Çø£ÿ&É eT]jÓTTø£ düeTdü´ ñqï~.n~ @$T≥+fÒ, ndü\T HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\˝Àì Hê´j·TeTTqT‘·|ü˝Ò<ë ˇ|ü\T>± |üØøÏå+#·T≥ uÛ≤eéTT ø±<äì á Á|üX¯ï\≈£înq>± HÓ’‹ø£‘· eT]j·TT kÕ«s¡ú dü«Á|üjÓ÷»qeTT\ eT<Ûä´ ‘·˝…‘˚ÔÁ|üX¯ï\≈£î j·TT>∑eTT\T >∑&É∫Hê düe÷<ÛëqeTT\T \_Û+#·T≥˝Ò<äT nìns¡úeT>∑T#·Tqï~.

359

eT]jÓTTø£ |ü]D≤eT ÁøÏj·÷yê<äeTT ù|s¡T y˚T˝…’q ñ|üjÓ÷–‘êyê<äeTT. eTq≈£î y˚T\TqT ≈£LπsÃ$ nH˚ø£eTT>± ñ+≥T+≤sTT. á|ü<ä∆‹e\¢ e÷qe⁄&ÉT MÏ<ë«sê m≈£îÿe ‘·è|æÔì bı+<ä>∑\&ÉT. MÏ|ü≥¢e÷qe⁄\≈£î ø√]ø£ ø£\T>∑T‘·T+~. nsTT‘˚ e÷qe⁄q≈£î @~ y˚T\T#˚düTÔqï~. kÕ<Ûës¡DeTT>± e÷qe⁄\T ∫qï ∫qï düTKeTT\T eT]j·TTeT‹ Òì kÂK´eTT\qT nqTuÛÑ$dü÷Ô ‘·eT J$‘·eTT\qT >∑&çù|düTÔ+≤s¡TnH˚ ˇø£ n|üyê<äT ñ+≥Tqï~. á dæ<ë∆+‘·+ Á|üø±s¡+ nÏºyê<äeTTq≈£î <ä÷s¡eTT ø±e#·TÃ. á dæ<ë∆+‘·eTT Á|üø±s¡eTT »qT\≈£îy˚T\TqT #˚≈£Ls¡TÃ $wüj·TeTT\|ü≥¢ ne>±Vü≤q ô|+#·T‘ês¡T. áne>±Vü≤q‘√ Á|ü» Ò ‘·eT≈£î @ ø√]ø£\T ø±yê˝À ìs¡ísTT+#·T≈£î+≤s¡T.

|ü]D≤eT ÁøÏj·÷yê<äT\qT ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T>± $uÛÑõ+#·e#·TÃ,yês¡T ÁøÏj·÷ ñ|üjÓ÷–‘êyê<äT\T eT]j·TT ìj·TeT ñ|üjÓ÷–‘êyê<äT\T. @~ á ¬s+&ç+Ï˝À ñqï‘·yÓTÆq~? ÁøÏj·÷ ñ|üjÓ÷–‘êyê<äeTT‘√ ñqï‘·yÓTÆq |ü]D≤eTeTT\T dü+uÛÑ$+#·T≥, ìj·TeTeTTqTnqTdü]+∫ ñqï‘·|ü]D≤eTeTT\qT n+<äTø=qT≥qT ìj·TeT ñ|üjÓ÷–‘êyê<äeT+<äTs¡T. á ¬s+&ç+Ï ‘˚&Ü\T dü+<äs√“¤∫‘·eTT>± ñ+&ÉTqT.á ìj·TeT ñ|üjÓ÷–‘êyê<äeTTe\¢ |ü]D≤eTeTT\T HÓ’‹ø£eTTq≈£î<ä>∑Zs¡ À ñ+&ÉTqT. ìj·T+Á‘·D˝À ñ+&ÉTqT. eT]j·TT á |ü]D≤eTeTT\Te\¢ u≤<Ûä ‘·≈£îÿe>± ñ+&˚ ≤>∑Tq ñ+&ÉTqT. m|ü&Ó’‘˚ ìj·TeTeTT‘√|ü]D≤eTeTTqT ìj·T+Á‹+#·T≥ »s¡T>∑T#·Tqï<√, ø=ìï |ü]D≤eTeTT\T|ü]>∑D˝ÀøÏ rdüTø√≈£î+&Ü e~*y˚j·Te\dæ edüT Ôqï~. ø=ìï|ü]D≤eTeTT\qT |üÏº+#·Tø√ø£b˛e&ÉeTH˚~, ndü\T dæ<ë∆+‘·eTTqπø$s¡T<ä∆eTT>± ñ+≥Tqï~. á ø±s¡DeTT#˚ á dæ<ë∆+‘·eTTq≈£î n+<ä]düeTà‹ \_Û+#·T≥˝Ò<äT.

360

eTqeTT ì‘·´J$‘·eTT˝À rdüT≈£îH˚ HÓ’‹ø£ ìs¡íj·TeTT\T eTqdüVü≤» C≤„qeTT‘√qT HÓ’‹ø£ $\Te\‘√ ≈£L&çq$>± ñ+≥Tqï$. ádæ‘·ú‹˝À eTq≈£î ø£*π> |ü]D≤eTeTT\qT eTqeTT @ $<ÛäeTT>±q÷‘Ó\TdüTø=q&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·T≥˝Ò<äT. Ä dæ<ë∆+‘·eTT\ qqTdü]+∫,Hs¡TÃ≈£îì, d”«ø£]+∫, Ä#·]+∫ eT+∫ Ò<ë #Ó&ÉT\qT bı+<äT‘·THêïeTT.á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\qT, düVü≤»C≤„qeTT‘√ Ä#·]+∫q|ü⁄&ÉT#ê˝≤eT+∫ |òü*‘·eTT\qT bı+<äe#·TÃqT. á HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\TdüŒwüºeTT>±, ∫qï>± ñ+&ç $y˚ø£eTT‘√ n+<äs¡÷ Á>∑Væ≤+#˚˝≤ ñ+&Ü*.düVü≤» C≤„qeTT‘√ #˚dæq ìs¡íj·TeTT\≈£î kÕe÷q´ C≤„qeTT‘√ #˚dæqìs¡íj·TeTT\≈£î eT<Ûä´ ‘˚&Ü\T ô|<ä›>± ñ+&Ée⁄.

Hê´j·Tdü÷Á‘·eTT\qT m+|æø£ #˚düT≈£îH˚ dü+<äs¡“¤eTT˝À, Á|ü»\≈£îø£\T>∑T qwüºeTT\ qT+&ç ‘·eTqT‘êeTT s¡øÏå+#·Tø√e&ÜìøÏ yê]øÏ¬s+&ÉTe÷s¡ZeTT\T dü÷∫+|üã&ÓqT. yÓTT<ä≥, ‘êeTT n~Ûø£ ùd«#·Ã¤qTø√s¡T≈£î+≥÷, ‘·eT #·T≥÷º ñqï yê]øÏ ≈£L&Ü nÏº ùd«#·Ã¤ \_Û+#ê\ìø√s¡T≥. ¬s+&Ée~ dü÷Á‘·eTTqqTdü]+∫ q&É#·T≥. á dü÷Á‘·eTT <ë«sêdü+|òüTeTT˝Àì n+<ä]y˚T\T ø√s¡T≥ »s¡T>∑T#·Tqï~. nsTT‘˚ Çø£ÿ&Éeqs¡T\qT düe÷qeTT>± |ü+#·T≥≈£î M\>∑T≥ ˝Ò<äT. dü÷Á‘·eTTqqTdü]+∫ »]π> |ü]|üø£«eTT Á|üø±s¡eTT yê] yê] HÓ’|ü⁄D´eTTqTn+<˚ Á|ü‹|òü\eTT\qT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îqï á ìj·TeTeTTe\¢ ≈£L&Üdü]jÓÆTq Hê´j·TeTT »s¡T>∑T≥˝Ò<äT.

HÓ’‹ø£ $\Te\ <äècÕº´, Vü≤≈£îÿ\H˚$ HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\qT+&ç˝Ò<ë kÕ+|òæTø£ eT]j·TT Hê´j·Tdü+ã+<ÛäyÓTÆq Ä#·s¡DeTT\qT+&çÁ>∑Væ≤+#·e˝…qT. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É Ä $<Ûëq+ e÷]q~. Vü≤≈£îÿ\H˚$HÓ’‹ø£ dæ<ë›+‘·eTT\qT+&ç Á>∑Væ≤+#·&ÉyÓTÆq~. J$+#·&ÜìøÏ ùd«#·Ã¤qT

361

nqTuÛÑ$+#·&ÜìøÏ, Hê´j·T|üs¡eTT>± dü+Áø£$T+∫q ÄdæÔì nqTuÛÑ$+#·&ÜìøÏ eTqeTT Vü≤≈£îÿ\T ø£*– ñ+≥THêïeTT. XÊdüq ñ\¢+|òüTq nqTq~#·≥ºã<ä∆eTT ø±<äT.

ñ|üdæ<ë∆+‘·eTT qqTdü]+∫, Ç‘·s¡T\ Vü≤≈£îÿ\qT ø±bÕ&ÉT≥˝ÀdüVü‰j·T|ü&ÉT≥ nqTq~ eTq ø£s¡ÔeéTT>± ñ+≥Tqï~. á düVü‰j·TeTTn+~+#·T düeTj·TeTT˝À yê] Vü≤≈£îÿ\≈£î @ $<ÛäyÓTÆq ñ\¢+|òüTq»s¡T>∑sê<äT. HÓ’‹ø£ $\Te\T sêC≤´+>∑eTT˝Àì eT÷˝≤<Ûës¡yÓTÆq Vü≤≈£îÿìø£*Œ+#·T≥˝À ‘√&ÉŒ&ÓqT. n+<ä]ø° düe÷qyÓTÆq Vü≤≈£îÿ eT]j·TTn+<ä]˙ >ös¡$+#·T≥. Ç‘·s¡T\qT >ös¡$+#·T≥ nH˚ e÷≥˝À ns¡úeTTÇ‘·s¡T\≈£î kÕj·T|ü&ÉT≥ nqT ns¡úeTT‘√ yê]ì ìs¡¢ø£åéTT>± e<ä\≈£L&É<äì ns¡úeTT. á dü÷Á‘·eTT qqTdü]+∫ eTqeTT mH√ï $wüj·TeTT\+<äT, Vü≤≈£îÿ\qT ø±bÕ&ÉT HÓ|üeTT‘√qT, Ç‘·s¡T\qT >ös¡$+#·THÓ|üeTT‘√q÷ Ç‘·s¡T\ ø±s¡éTT\+<äT CÀø£éTT #˚düTø=qT≥≈£îM\>∑TqT. ø±+‘Y Á|ü‹bÕ~+∫q eTqTwüß\qT >ös¡$+#·T≥ nqTq~HÓ’‹ø£eTT>± eT÷˝≤<Ûës¡yÓTÆq dæ<ë∆+‘·eTT>± >∑T]Ô+#·e˝…qT.

Á|üø£è‹øÏ dü+ã+~Û+∫q HÓ’‹ø£ ìj·TeTeTT\ $wüj·TeTT˝Àn+<äs¡÷ u≤<Ûä´‘·‘√ ìj·TeTeTT\qT nqTdü]+#·e\dæq<˚. áÁ|üø£è‹øÏ dü+ã+~Û+∫q eqs¡T\T J$‘·eTT, C≤„qeTT, Ä≥\T,nqTuÛÑeeTT\T, ùdïVü≤eTT, Ä#·s¡D jÓ÷>∑ýÓTÆq ø±s¡DeTT\T eT]j·TTeT‘·eTT. á eqs¡T\ jÓTTø£ÿ $•wüº‘·qT eTqTwü´ XÊgeTTq+<äT$e]+|üã&ÓqT. Á|ü‹ eqs¡T\T #ê˝≤ eTTKýÓTÆq$. Ç+<äT˝À @eqs¡T m≈£îÿe, @~ ‘·≈£îÿe nì ìs¡ísTT+#·T≥ ≈£î<äs¡<äT. á eqs¡T\Tme¬se]øÏ, m+‘Ó+‘· nqï~ ≈£L&Ü ìs¡ísTT+#·&É+ kÕ<ÛäéTTø±<äT.á eqs¡T\ yê&ÉTø£˝À Vü‰ì ø£\T>∑T≥qT ìsêø£]+#·TqT.

362

HÓ’‹ø£ nVü≤+ø±s¡ dæ<ë∆+‘·eTT Á|üø±s¡eTT Á|ü‹ ø£ÿs¡T ‘·eTjÓTTø£ÿø±s¡éTT\qT dü«+‘· Á|üjÓ÷»qeTT\ <äècÕº´ |üÏº+#·Tø√e˝…qT. Bìe\¢dü«Á|üjÓ÷»qeTT\T eT]j·TT eTq˝Àì HÓ’‹ø£‘·≈£î uÛÑ+>∑eTT yêÏ\¢<äT.eTqeTT eTq ø±s¡´ø£˝≤|üeTT\ e\¢ Ç‘·s¡T\≈£î nHê´j·TeTT #˚j·Tq+‘·es¡≈£î, eTq kı+‘· Á|üjÓ÷»qeTT\T $y˚ø£eTT‘√ kÕ~Û+#·T≥qTÁb˛‘·‡Væ≤+#·e#·TÃqT. HÓ’‹ø£ nVü≤+ø±s¡eTT eT+∫<äì ‘√∫q, ˙HÓ’‹ø£eTT ≈£L&Ü ˙≈£î düŒwüºeTT>±H˚ ns¡úeT>∑TqT. düs¡«kÕe÷qýÓTÆqnVü≤+ø±s¡eTT qqTdü]+∫, ªme¬s’Hê ‘·q ø√dü+ @yÓTÆHê kÕ~Û+#·e#·TÃqTμ nì ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~. á dæ<ë∆+‘·eTTq me]ù|s¡T¢ dü÷∫+|üã&É˝Ò<äT. n+<äs¡÷ ≈£L&Ü ‘·eT ‘·eT e´øÏÔ>∑‘· Á|üjÓ÷»qeTT\ ø√dü+‘·|üŒ≈£î+&Ü bÕ≥T|ü&Ée#·Ãì ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~. ø±ãÏº Ç~ ≈£L&Ü HÓ’‹ø£dæ<ë∆+‘·eT>±H˚ #Ó|üø√e#·TÃ.

nsTT‘˚ Çø£ÿ&É ˇø£ $wüj·TeTT >∑eTì+#ê*. me]øÏyês¡T‘·eT‘·eT |ü]~Û˝À ‘·eT y˚T\Tø√dü+ bÕ≥T|ü&É&É+ düãuÒ nìn+^ø£]+#·&É+ »]–+~. ø±˙ á dæ<ë∆+‘·eTT nìï dü+<äs¡“¤eTT\˝Àq÷ dü]ø±<äT. ÁbÕ<∏ä$Tø£ ìj·TeTeTT\qT bÕÏ+∫q|ü& n+<ä]ø°düe÷q Hê´j·TeTT n+<äTqì eTq+<ä]ø° $~Û‘·y˚T. á H˚|ü<∏äéTT˝Àìj·T+Á‘·D, Vü≤<äT›\T @s¡Œs¡#·T≥ nqTq~ Á|üuÛÑT‘·«eTT jÓTTø£ÿ u≤<Ûä´‘·.á u≤<Ûä´‘·˝À Á|ü»\T ø=ìï eT÷\dæ<ë∆+‘·eTT\qT Ä#·]+#˚ $<Ûä+>±yê]øÏ n+<äe\dæq Á|üCÀ|üjÓ÷>∑ ø±s¡éTT\T yê]øÏ n+<˚˝≤>∑TqÁ|üuÛÑT‘·«+ u≤<Ûä´‘·>± >∑T]Ô+#·e˝…qT.

363

35. Ä#·s¡D‘√ ≈£L&çq HÓ’‹ø£‘·

kÕe÷q´yÓTÆq HÓ ’‹ø£‘·˝Àì ˝À≥TbÕ≥¢qT dü] #˚j·T&ÜìøÏÄ#·s¡D‘√ ≈£L&çq HÓ’‹ø£‘·qT Á|ü‹bÕ~+#ÓqT. >∑‘· ø=ìï y˚\dü+e‘·‡s¡eTT\qT+&û n$ dü+|òüT+˝À e÷qdæø£ ‘·‘·«y‘·Ô\T Ä‘·àVü≤‘·´\T,∫qï |æ\¢\ düeTdü \T, Ä&Éyê]ì nD∫y˚j·TT≥, X¯è+>±s¡ ìj·Te÷\T,Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑T\ |üìrs¡T, yÓTT<ä˝…’q düeTdü´\|ü≥¢ ‘·eT Ä˝À#·q\qTyÓ\¢&ç+#ês¡T. düeTj·TeTT >∑&ç#˚ø=B› düe÷q‘·«+, e÷qe Vü≤≈£îÿ\T,Hê´j·TeTT, j·TT<ä∆eTT, dü+|òüT ìsêø£s¡D√<ä eT+, kÕ+|òæTø£ <äTsê˝À#·q\T,>∑s¡“¤ÁkÕe+, e÷qe»qà $\Te, yê‘êes¡D |ü]s¡ø£åD, nHêj·÷düeTs¡DeTT, düe÷qeTT>± dü+|ü<ä\ |ü+|æDÏ yÓTT<ä˝…’q $wüj·TeTT\|ü≥¢ e÷qdæø£ XÊgy˚‘·Ô\T ‘·eT Ä˝À#·q\qT πø+ÁBø£è‘·+ #˚XÊs¡T.

eTqeTT ‘·s¡#·÷, ªe÷qe⁄\+‘ê ˇø£ÿfÒμ nH˚ ìHê<äeTT\qT$+≥÷ ñ+≤eTT. Ç≥Te+Ï yêø£ eTT\T sê»ø°j·T eT]j·TT kÕ+|òæTø£<äèwæº‘√ $\TeqT ÄbÕ~+#·T≈£îqï$. sê»´eTT\T b˛sTT Á|üC≤Á|üuÛÑT‘·«eTT\T @s¡Œ&çq$. sê»˙‹˝À nHø£ e÷s¡TŒ\T #√≥T#düT≈£îqï$.e÷qe⁄\+‘ê ˇø£ÿfÒ nqï uÛ≤eqqT sê»ø°j·TeTT\+<äT u≤>± ñ|üjÓ÷–+#·T≈£î+≥THêïs¡T.

≈£î\eT‘·es¡Z $eø£å‘·\qT s¡÷|ü⁄e÷ù| Á|üj·T‘·ïeTT\T »s¡T>∑T#·Tqï$. á dæ<ë∆+‘·eTTq≈£î nqT≈£L\eTT>± Á|üdüTÔ‘·eTT yÓqTø£≈£îeT*¢+#·T |ü<ä∆‹˝À $eø£å‘· yÓTT<ä˝…’q~. nq>± nyÓT]ø±˝Àì q\¢C≤‹yê]øÏ, uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝Àì ôw&É÷´˝Ÿ¶ ≈£î˝≤\T, ‘Ó>∑\yê]øÏ >∑‘·eTT˝À»]–q nHê´j·TeTT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì, yê]øÏ Á|üdüTÔ‘·eTT Hê´j·TeTT»]π> ~X¯>± #·s¡´\T rdüTø=qã&ÉT‘·Tqï$. >∑‘·eTT˝À »]–q $eø£å‘·

364

e\¢, Ä Á|ü»\≈£î #ê˝≤ nHê´j·TeTT »]– Ç|üŒÏø° yÓqTø£ã&ç ñHêïs¡T.M]øÏ ªe÷øÏ‡eTHéμ dü÷Á‘·eTT qqTdü]+∫ Ç|üŒÏ¬ø’Hê Hê´j·TeTT»s¡>±*.

Ád”Ô |ü⁄s¡Twü e´‘ê´düeTT\ |ü≥¢ ≈£L&Ü ÁX¯<ä∆ eVæ≤+#·&ÉyÓTÆq~. á$wüj·TeTT >∑T]+∫ m+‘√ #·s¡Ã »s¡T>∑T‘·Tqï~. Ád”Ô |ü⁄s¡Twü düe÷q‘·«eT+f… Ä&ÉèT>∑yê] u≤<Ûä´‘·\qT eT]∫b˛e&Ée÷? ˝Òø£ u≤<Ûä´‘·\T@yÓTÆq|üŒÏø° Ád”Ô |ü⁄s¡Twüß\≈£î düe÷qôVA<ë Çyê«˝≤? Ä&Éyêfi¯¢≈£î,eT>∑yêfi¯fl≈ £î $$<Û ä kÕ úsTT ôVA<ë\˝À ñqïyê]øÏ #·s¡Ã\T»s¡T>∑T‘·THêïsTT. Ád”Ô |ü⁄s¡Twüß\ ndüe÷q‘·«eTTqT ‘=\–+#˚ ñ<˚›X¯éTT‘√ á #·s¡Ã\T »s¡T>∑T‘·THêïsTT.

Ád”Ô\qT nD∫y˚‘·≈£î >∑T]#˚dæq+<äT≈£î>±qT Ç|ü&ÉT Ád”ÔøÏ |üP]Ôùd«#êÃ¤ kÕ«‘·+Á‘·éTT\qT ø£*Œ+#ê* nqï~ H˚Ï n_ÛeT‘·eTT. Ád”ÔøÏ≈£L&Ü |ü⁄s¡Twüßì‘√ bÕ≥T düe÷q Vü≤≈£îÿ\qT ø£*Œ+#ê* nì s¡+>∑eTT\˝ÀqT, dü+|òüTeTT\˝Àq÷ ø√s¡T‘·THêïs¡T. n|ü&˚ Ád”Ô\T dü+|òüTeTT˝Àn_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘ês¡T.

dü+|òüTeTT˝À Hê´j·TeTT eT]j·TT düe÷q‘·«eTT\ n+X¯eTT\˝Àô|<ä›>± düeTdü \T ø±qsêe&É+ Ò<äT. dü+|ü<ä\ $wüj·TeTT˝À düe÷q‘·«$wüj·TeTT >∑T]+∫ @ $<ÛäyÓTÆq Ä˝À#·q\T #˚|ü≥º&É+ ˝Ò<äT. nsTT‘˚á $wüj·TeTT˝À ≈£L&Ü Ä˝À#·q\T yÓTT<ä\j·÷´sTT. u≤>± <Ûäìø£esêZ\yê]øÏ nìï edü‘·T\T düeTè~∆>± ñ+fÒ, ù|<ä es¡ZeTT\yê]øÏø£˙düeTT eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·TeTT\T ≈£L&Ü n+<äT≥˝Ò<äT. á $<ÛäyÓTÆqndüe÷q‘·\≈£î |ü]cÕÿs¡eTT @$TÏ? kÕÏ ù|<äyês¡T u≤<Ûä|ü&ÉT‘·T+fÒ<Ûäqe+‘·T\T #·÷dü÷Ô s¡T≈£î+≤sê? yê]øÏ ù|<äyê]ô|’ HÓ’‹ø£ u≤<Ûä´‘·˝Ò<ë? á #·s¡Ã\ ø±s¡DeTT>± nH˚ø£ <˚X¯eTT\˝À, nH˚ø£ <Ûäìø£

365

es¡ZeTT\yês¡T ù|<ä Á|ü»\ dü+πøåeTeTT ø√dü+ >∑‘·eTT˝À ø£+f… H˚&ÉTnH˚ø£ #·s¡´\T #˚|ü≤ºs¡T.

ô|’q #˚|üÏºq #·s¡´\qT neT\T#˚dü÷Ô, dü‘êÿs¡éTT\ <ë«sêdü+|òüTeTT˝À q\T>∑T]ø° y˚T\T #˚j·TT ì$T‘·ÔeTT ªÁ≥dtºμ eédüú@s¡Œ&çq~. áHê&ÉT e÷qe⁄\T dü+bÕ~düTÔHêïs¡T. yê] dü+bÕ<äq≈£îVü≤<äT›\T @s¡Œs¡∫Hês¡T. |ü]$T‹øÏ $T+∫ ÄdüTÔ\T ñqï H˚|ü<∏äéTT˝Àyê] dü+bÕ<äqqT dü~«ìjÓ÷>∑eTT #˚j·TT≥¬ø’, á Á≥düTº\qT @sêŒ≥T#˚düTø=qe#·TÃqT. Á≥düTº <ë«sê dü~«ìjÓ÷>∑eTT ø±ã&ÉT ì<ÛäT\¬ø’Á|üuÛÑT‘·«eTT jÓTTø£ÿ n»e÷sTTw” m+‘· e÷Á‘·eTT ñ+&É<äT. ˇø£y˚fi¯Á|üuÛÑT‘·« n»e÷sTTw” ñ+fÒ, á Á≥düTº eéVü‰s¡eTT\˝À mH√ïe´‹πsø£‘·\T m<äTs=ÿqe\dæ e#·TÃqT. Á|üuÛÑT‘·«eTT jÓTTø£ÿ n»e÷sTTw”˝Òì ø±s¡DeTTq, Á≥düTº\T dü«#·Ã¤+<äeTT>± eTT+<äT≈£î e∫Ã dü+|òüTÁX‚j·TdüT‡¬ø’ nH˚ø£ #·s¡´\T #˚|ü≥Tº#·Tqï$.

»+‘·Te⁄\ |ü≥¢ kÕqTuÛ Ñ÷‹‘√ nH˚ø£ #·s¡´\T #˚|ü≥º&É+»s¡T>∑T‘·Tqï~. e÷qe⁄\T nH˚ø£ $wüj·TeTT\˝À Ç‘·s¡ »+‘·Te⁄\ø£+f… ñqï‘·yÓTÆq ôVA<ëqT nqTuÛÑ$+#·T#·THêï&ÉT. á Ä˝À#·q e\¢»+‘·Te⁄\ |ü≥¢ ≈£L&Ü <äj·T, ø±s¡TDéTT‘√ e÷qe⁄&ÉT eéVü≤]+#·e\dæq n_ÛÁbÕj·TeTT düs¡«Á‘ê e´ø£ÔeT>∑T #·Tqï~. á H˚|ü<∏äéTT˝À»+‘·Te⁄\ |ü≥¢ Á≈£Ls¡‘·«eTTqT ‘·–Z+#˚+<äT≈£î nH˚ø£ <˚X¯eTT\˝À,dü+|òüTeTT\˝À ø±s¡´Áø£eTeTT\T #˚|ü≥ºã&ÓqT.

yê‘êes¡D |ü]s¡ø£åD nqï~ eT]jÓTTø£ n+X¯eTT. áHê&ÉTyê‘êes¡D düeTdü´\T e÷qe⁄ì <äèwæºøÏ e∫Ãq$. bÕ‘· düeTdü´\≈£î‘√&ÉT ø=‘·Ô düeTdü´\T >∑T]+∫ #·s¡Ã\T »s¡T>∑T#·Tqï$. >∑‘·eTT˝À»]–q nH˚ø£ e÷qe ‘·|æŒ<äeTT\ e\qH˚ áHê&ÉT á $wüj·TeTT\

366

>∑T]+∫ Ä˝À∫+#·e\dæq nedüs¡eTT @s¡Œ&çq~. n&Ée⁄\T ‘·]–b˛e⁄#·Tqï$. ø=ìï »+‘·Te⁄\T n+‘·]+∫b˛‘·Tqï$. yê‘êes¡DdüeT‘·T\éTT <Óã“‹+≥Tqï~. á qwüºeTT\˙ï e÷qe ‘·|æŒ<äeTT\e\q »]–qy˚. Çy˚ø±ø£ Ç‘·s¡ ø±s¡DeTT\T ≈£L&Ü @yÓTÆHê ñHêïj·÷?»+‘·Te⁄\T, n&Ée⁄\T, q<äT\T, yê‘êes¡D |ü]dæú‘·T\T yÓTT<ä˝…’q$wüj·TeTT\ìïÏ e÷qe⁄&ÉT ‘·q kÕ«s¡údü«Á|üjÓ÷»Hê\≈£î ñ|üjÓ÷–+#·T#·THêï&ÉqT $wüj·TeTT H˚&ÉT n+<ä] <äèwæºøÏ e∫Ãq~. á H˚|ü<∏äéTT˝ÀMÏì ø±bÕ&ÉT≥≈£î ‘·ø£åD #·s¡´\T #˚|ü≥ºe\dæq nedüs¡eTT nìyês¡éT>∑T#·Tqï~.

yê‘êes¡D düeTdü´\T Á|üdüTÔ‘· ‘·s¡eTTqπø ø±ø£, uÛ≤$‘·sê\yê]ì<äèwæ º˝À ô|≥Tº≈£îì düeTdü´\ |ü]wüÿs¡D≈£î |üPqTø√yê*. eTquÛÑ$wü ‘·TÔ≈£î @$T yê>±›qeTT #˚j·T>∑\eTT? kÕ«s¡ú+ e\¢, nVü≤+ø±s¡eTTe\¢ uÛ≤$‘·sê\ yê] <äèwæ ºì Äø£]¸+#˚ Ø‹˝À mÏ º #·s¡´\T#˚|ü&ÉT‘·Tqï≥T¢>± ø£ì|æ+#·T≥˝Ò<äT.

ñqï $wüj·TeTT #Ó|üø√yê\+fÒ, uÛ≤$‘·sê\yê] >∑T]+∫Ä˝À∫+#˚ r]ø£ me]ø° Ò<äT. áHêÏ e÷qe⁄&ÉT ‘·q düeTdü´\‘√H˚dü‘·eT‘·eTe⁄‘·THêï&ÉT. nsTT‘˚ áHê&ÉT πs&çjÓ÷<Ûë]àø£ e´s¡ ú|ü<ës¡úeTT\ <äèwæº nìï düe÷»eTT\ô|’ ã&çq$. yêÏì ìs¡¢ø£åéTT#˚j·TT≥ ≈£î<äs¡<äT. uÛ≤$‘·sê\yê]ì <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì ‘·ø£åD #·s¡´\T#˚|ü≥ºe\dæ ñ+≥T+~.

áHê&ÉT eTs√ eTTKýÓTÆq n+X¯eTT »HêuÛ≤ düeTdü´. Á|ü|ü+#·»HêuÛ≤ u≤>± ô|s¡T>∑T‘·Tqï~. Bìe\¢ ≈£î≥T+ã eédüú\˝À nH˚ø£e÷s¡TŒ\T edüTÔHêïsTT. ñeTà&ç ≈£î≥T+ã eédüú ‘·>∑TZ‘·Tqï~. ∫qï∫qï ≈£î≥T+u≤\ eédüú n~Ûø£yÓTÆHêsTT. Á|ü|ü+#· »HêuÛ≤ Ç|üŒÏπø

367

u≤>± s¡B›>± ñqï<äì n+<ä] n_ÛÁbÕj·T+. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É ø£ Á|üX¯ï.Á|ü|ü+#· »HêuÛ≤ m+‘· ñ+&Ü*? n_Ûeè~∆ kÕúsTTì »HêuÛ≤ kÕúsTTìãÏº ìs¡ísTTkÕÔsê? Ç≥Te+Ï Á|üX¯ï\≈£î dü]jÓÆTq düe÷<ÛëqeTT\T<=s¡ø£e⁄.

Ç+‘·es¡≈£î #·]Ã+∫q Á|ü‹ n+X¯eTT, HÓ ’‹ø£ e÷s¡ ZeTTq|ü]cÕÿs¡eTT\T ø£qT>=qe˝…qT.

j·TT<ä∆eTT\T eT]j·TT <Ís¡®q´eTT\T nH˚$ HÓ’‹ø£düeTdü´\T.MÏe\¢ XÊ+‹ ø√˝ÀŒe⁄≥ »s¡T>∑TqT. j·TT<ä∆ |ü]dæú‹ì ˇø£kÕ]düMTøÏå+#·+&ç. Á|üuÛÑT‘·«eTT\T Hê´j·TeTT ø√düeTT b˛sê&É≤ìøÏj·TT<ä∆eTT\T #˚|ü&É‘êsTT. nsTT‘˚ á j·TT<ä∆eTT\ e\q kÕe÷q´»qJeHêìøÏ nH˚ø£ Çø£ÿ≥T¢ ø£\T>∑T‘êsTT. M]˝À eè<äT∆\T, Ád”Ô\T,|æ\¢\T ñ+≥THêïs¡T. n≥Te+Ï |ü]dæú‘·T \˝À j·TT<ä ∆eTTq≈£îdæ<ä∆|ü&ÉT≥ Hê´j·TyÓTÆq e÷s¡ZeTT>± ‘√#·<äT. j·TT<ä∆eTT ø±s¡DeT‘√ˇø£ <˚X¯ Á|üuÛÑT‘·«eTT eT]jÓTTø£ <˚X¯ Á|ü»\≈£î nH˚ø£ ø£wüº, qwü ºeTT\qTø£\T>∑CÒj·TT≥ m+‘·es¡≈£î düããT?

2001 À ‘ê*ãq¢ô|’ nyÓT]ø± Á|üuÛÑT‘·«eTT <ë&ç #˚ôdqT. BìøÏø±s¡DeTT ‘ê*ãq¢ <äTX¯Ãs¡´˝Ò. yê]ì •øÏå+#·&ÜìøÏ nyÓT]ø±Á|üuÛÑT‘·«eTTq≈£î HÓ’‹ø£ Vü≤≈£îÿ @s¡Œ&ç+~. Ä|üÈìkÕÔHé˝Àì ‘ê*ãq¢ô|’,kÕe÷q´ Á|ü»\T Çã“+~ |ü&É≈£î+&Ü, nyÓT]ø± j·TT<ä∆eTT Á|üø£Ï+∫+~.e÷≥\˝À nqT≈£îqï+‘· ‘˚*ø£>± Ä#·s¡D ñ+&É<äT ø£<ë! 1993˝ÀnyÓT]ø± eT]j·TT Á_Ïwt Á|üuÛÑT‘·«eTT\T Çsêø˘ô|’ dü+j·TTø£ÔeTT>±<ë&ç#˚ôdqT. á j·TT<ä∆eTT e\q Á|ü»\≈£î qwüºeTT n~Ûø£eTT>±ø£*–q<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. á j·TT<ä∆eTT\ e\q »]–q qwüºeTT\≈£îHÓ’‹ø£ Hê´j·TeTT Ø‘ê´ <ë&ç#˚dæq Äj·÷ Á|üuÛÑT‘·«eTT\T jÓ÷#·q˝À|ü&çq$.

368

l ns¡$+<äT\yês¡T j·TT<ä∆eTT\T ˝Ò≈£î+&Ü ˇø£ Á|ü‹bÕ<äq#XÊs¡T. e÷qe⁄&ÉT nìïs¡+>∑eTT\˝À, n_Ûeè~∆ #Ó+~q+‘· e÷Á‘·eTTqdü]b˛<äT. e÷qe⁄\+‘ê ø£ÿfÒ nqï düeT‘êuÛ≤eeTT‘√, ◊ø£eT‘· eTTqTô|+#·Tø√yê*. e÷qe⁄\T ‘·eT˝Àì nVü≤+ø±s¡eTT\qT HêX¯q+#˚düTø=ì |üs¡düŒs¡ yÓ’$<ÛäéTT\qT s¡÷|ü⁄e÷|ü⁄ø√yê*. nqï<äeTTà\e˝…J$dü÷Ô düs¡«e÷qe kÂÁuÛ≤‘·è‘·«eTTqT ô|+#·Tø√yê*. n|ü&ÉT @s¡ø£yÓTÆq Äj·TT<ÛäeTT\‘√ |üì ñ+&É<äT. j·TT<ä∆eTT\T ìyês¡D n|ü&˚kÕ<ÛäéTT.

nDTj·TT<ä ∆eTT\ >∑T]+∫ $HêïeTT. áHê&ÉT X¯Á‘·Te⁄qTHêX¯qeTT #˚j·TT ñ<˚ ›X¯éTT‘√ nD≤«j·TT<Û äeTT\qT dæ<ä ∆eTT#˚düT≈£î+≥THêïs¡T. á nD≤«j·TT<Ûä eTT\qT me]ô|’ Á|üjÓ÷–+‘·Ts¡T?X¯Á‘·T<˚X¯eTT\ô|’, á nD≤«j·TT<ÛäeTT\ e\q ÄdæÔqwüºeTT eT]j·TTÁbÕDqwüºeTT ≈£L&Ü n~Ûø£eTT>±H˚ »s¡T>∑TqT. ¬s+&Ée Á|ü|ü+#·j·TT<ä∆eTT˝À y˚dæq nDTu≤+ãT $<Ûä«+düø£ |ü]dæú‘·T\ qT+&ç »bÕHé50 @fiflsTTHê Ç+ø± |üP]Ô>± ø√\Tø√ Ò<äH #ÓbÕŒ*. á nD≤«j·TT<ÛäeTT\Á|üuÛ≤eeTT e\q Áã‹øÏ ñqï yê]˝À nH˚ø£yÓTÆq Äs√>∑´düeTdü´\T‘·˝…‹ÔHêsTT.

e÷qe J$‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q eTs√ n+X¯eTT, >∑s¡“¤ÁkÕeeTT. >∑s¡“¤ÁkÕeeTTq≈£î HÓ’‹ø£eTT>± nqTeT‹ \_Û+#·THê? ˇø£eTìwæì #·+|ü⁄≥ Hs¡eTT ø±<ë nì HÓ’‹ø£yê<äT\T ‘·eT n_ÛÁbÕj·TeTTqT‘Ó\T|ü⁄‘·THêïs¡T. nsTT‘˚ á >∑s¡“¤ÁkÕe+ $wüj·T+˝À Á|ü‹≈£L\yê<äq\T ≈£L&Ü $ì|ædüTÔHêïsTT. >∑s¡“¤düú •X¯óe⁄ jÓTTø£ÿ s¡ø£åD≈£î @Vü≤≈£îÿ\T ˝Òe⁄. á ø±s¡DeTT#˚ Ç+ø± •X¯óe⁄>± s¡÷|üeTT <ë\Ãì,|ü⁄≥ºì •X¯óe⁄≈£î Áã‹≈£îqï eTqTwüß\‘√ b˛\Ãe\dæq |üì˝Ò<äì eT]

369

ø=+<ä] yê<äq. eT]j·TT ‘·*¢ Äs√>±´ìï >∑Ts¡TÔô|≥Tºø=ì >∑s¡“¤ÁkÕe+#˚düTÔHêïs¡T.

»HêuÛ≤ düeTdü qT <äèwæº À ô|≥Tº≈£îì >∑s¡“¤ÁkÕeeTTqT Áb˛‘·‡Væ≤+#·T|ü]dæú‘·T\T eTq≈£î düs¡«kÕ<Ûës¡DeTj·÷´sTT. nsTT‘˚ e÷qe»qàm+‘√ |ü$Á‘·yÓTÆq~, $\TyÓ’q~ ø±ãÏº >∑s¡“¤düú •X¯óe⁄>± ñqï|üŒÏø °<ëìøÏ s¡ø£åD @sêŒ≥T #˚j·÷\H˚ HÓ’‹ø£ yê<äeTT. n+‘˚ø±<äT, n+<äs¡÷uÛÑ>∑e+‘·Tì dü«s¡÷bÕ˝Ò. Ä uÛÑ>∑e+‘·Tì n+X¯eTT‘√H˚ e÷qe⁄\T>±s¡÷|ü⁄<ë\TÃ‘ês¡T. ø±ãÏº >∑s¡“¤ÁkÕeeTT bÕ|üeTT>± HÓ’‹ø£ yê<äeTT‘Ó*j·TCÒôdqT. nsTT‘˚ Á|ü»\T á düeTdü´ô|’ $$<Ûä n_ÛÁbÕj·TeTT\qTe´ø£ÔeTT #˚j·TT#·THêïs¡T. nsTT‘˚ á >∑s¡“¤ÁkÕeeTTqT n]ø£fÒº+‘·ã\eTT>± á HÓ’‹ø£‘· Ç+ø± n_Ûeè~∆ #Ó+<ä˝Ò<äT.

nHêj·÷dü eTs¡DeTT $wüj·TeTT˝À ≈£L&Ü >∑s¡“¤ÁkÕe+ n+X¯eTTe˝…H˚ #·s¡Ã »]–q~. á nHêj·÷dü eTs¡DeTT dü«#·Ã¤+<äe÷ ø±<ënH˚<˚ #·s¡Ã˙j·÷+X¯ eTÚ‘·Tqï~. |ü⁄Ïºq •X¯óe⁄\T nH˚ø£ XÊØs¡ø£n+>∑yÓ’ø£\´eTT\‘√ »ìà+#Ó<äs¡T. yê]øÏ Vü≤ ‘Ó*j·T<äT. áø±s¡DeTT#˚ yê] n+^ø±s¡eTT ñ+&É<äT. nq>± ÇÏº |æ\¢\Tdü«#·Ã¤+<äeTT>± nHêj·÷dü eTs¡DeTTqT bı+<ä˝Òs¡T. nsTT‘˚ |ü]dæú‘·T\qT ãÏº dü«#·Ã¤+<äeTs¡DeTT\≈£î Á|üuÛÑT‘·«eTT\T n&ÉT¶ #Ó|ü≥˝Ò<äT.á nHêj·÷dü eTs¡DeTT\ e\q me]ø° Vü‰ì »s¡>∑q+‘·es¡≈£îÁ|üuÛÑT‘·«eTT nqTeT‹ \_ÛdüTÔ+~. J$+∫ ñ|üjÓ÷>∑eTT˝Ò<äT nqT≈£îH˚yê] $wüj·TeTT˝À Á|üuÛÑT‘·«eTT dü«#·Ã¤+<äeTT>± ø±ø£b˛sTTq|üŒÏø°,yê] eT+∫ #Ó&ÉT\qT #·÷ùdyê] ø√]ø£MT<ä≥ nqTeT‹+#·T#·Tqï~.

ø=+<äs¡T HÓ’‹ø£ dæ<ë∆+‘·eTT\T #êe⁄q≈£î nqTeT‹ bı+<äT≥eT]j·TT #·+|ü⁄≥≈£î >∑\ e´‘ê´düeTT\ô|’ <äèwæºô|f…ºqT. #·ìb˛e⁄≥≈£înqTeT‹ nqTq~ m|ü&ÉT e]Ô+#·TqT?

370

ˇø£s√–ì yÓ’<äT´&ÉT |üØø£å#˚dæ n‘·qT ø√\Tø√e&ÜìøÏ mÏºneø±X¯eTT Ò<äì ìs¡ísTTkÕÔ&ÉT. nsTT‘˚ n‘·ìøÏ yÓ+≥H˚ #êe⁄sê<äT.s√– ‘·q nHês√>∑éTT e\¢ u≤<ÛäqT nqTuÛÑ$+#ê*. s√– Ä u≤<Ûä\qTnqTuÛÑ$+#·˝Òø£ ‘·q J$‘·eTTqT eTT–+#ê\qT≈£î+≤&ÉT. düe÷»+˝ÀHÓ\ø=ì ñqï |ü]dæú‘·T\ <äècÕº´ ‘·bıŒ|ü\ ìs¡íj·TeTT Çø£ÿ&É #Ó|ü≥ø£wüºeTT. HÓ’‹ø£yê<äT\T e÷qe J$‘·eTTqT mÏº |ü]dæú‘·T\˝Àq÷n+‘·yÓTT+~+#·sê<äì ‘Ó*j·TCÒkÕÔs¡T. nsTT‘ |ü]D≤eT ÁøÏj·÷yê<äeTTqqTdü]+∫ M]øÏ eT<ä›‘·T \_Û+#·T#·Tqï~.

>∑s¡“¤ÁkÕeeTT eT]j·TT nHêj·÷dü eTs¡DeTT\ n+X¯eTT\TáHê&ÉT yÓ’<ä XÊgeTT eT]j·TT JeXÊgeTT\ qqTdü]+∫ HÓ’‹ø£ <äèwæº‘√|ü]o*+#· ã&ÉT#·Tqï~. ªJe`HÓ’‹ø£‘·μ nqT n+X¯eTT‘√ yÓ’<äT´\T,Hê´j·Tyê<äT\T, XÊgy˚‘·Ô\T eT]j·TT ‘·‘·«y˚‘·Ô\T á $wüj·TeTTô|’#·s¡Ã\T »s¡T|ü⁄‘·THêïs¡T.

á Je`HÓ’‹ø£‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q mH√ï $wüj·TeTT\T Ç|ü&ÉTeTq≈£î ‘Ó*j·TT#·Tqï$. eTìwæjÓTTø£ÿ nHês√>∑´ ø±s¡DeTT\ e\q>∑s¡“¤ÁkÕeeTTqT, eT]j·TT nHêj·÷dü eTs¡DeTT\qT H˚&ÉT HÓ’‹ø£eTT>±nqTeT‘·T\T \_Û+#·T≥≈£î neø±X¯eTT\T ô|s¡T>∑T#·Tqï$.

yÓ’<ä´s¡+>∑eTT˝À dü+uÛÑ$düTÔqï n_Ûeè~∆ H˚|ü<∏äéTT˝À |ü\TÁ|üX¯ï\T#√≥T #˚düT≈£î+≥Tqï$. ÁbÕDeTT ì\T|ü≥j˚T yÓ’<äT´ì jÓTTø£ÿ \ø£å eTT.ÁbÕDeTT rj·TT≥ ø±<äT. á H˚|ü<∏äéTT˝À ÁbÕDeTT rj·TT≥≈£î ã<äT\TÁbÕDeTTqT ì\u…≥ºe#·TÃø£<ë nì yê] n_ÛÁbÕj·TeTT. BìøÏ ‘√&ÉT>±nqï≥Tº>± á $wüj·TeTT\ |ü≥¢ HÓ’‹ø£ düeTs¡ú‘· ≈£L&Ü \_Û+#·T≥˝Ò<äT. s√–ø√]Hê, ø√s¡ø£b˛sTTHê, Ò<ë s√– ‘·q n;ÛwüºeTT #Ó|üŒ˝Òì|ü]dæú‹˝À ñqï|ü&ÉT yÓ’<äT´˝Ò s√–jÓTTø£ÿ Äs√>∑éTTqT $X‚¢wæ+∫,

371

Ä s√–jÓTTø£ÿ nHês√>∑ eTTqT Ä<Ûës¡eTT #düT≈£îì yÓ’<äT´ Ò ìs¡ísTT+#·T≥düeTT∫‘·eTT>± ñ+&ÉTqì n_ÛÁbÕj·TeTT\T e´ø£ÔeT>∑T#·Tqï$.

eTs√ n+X¯eTT s√–jÓTTø£ÿ dü«‘·+Á‘·‘·, nHêj·÷dü eTs¡D+$wüj·TeTT˝ÀH˚ ø±ø£ e÷qe <˚Vü≤eTTqT |üØø£å\T »]–q H˚|ü<∏äéTT˝Àq÷ á dü«‘·+Á‘·‘· #ê˝≤ eTTKýÓTÆq n+X¯+>± e÷]q~. áH˚|ü<∏äéTT˝À ‘·|æŒ<äeTT\T »s¡T>∑T‘·Tqï <äècÕº´, á $wüj·TeTTqT#ê˝≤ ì•‘·+>± $X‚¢wæ+#·T#·THêïs¡T. ‘·eT X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\ô|’Á|üjÓ÷>∑eTTq≈£î s√>∑T\T eTT+<äT>± ‘·eT düeTà‹ ‘Ó*j·TCÒj·÷*.nsTT‘˚ @@ $wüj·TeTT\T s√–øÏ ‘Ó\TbÕ* nqï~ Ç+ø± ‘˚\ì$wüj·TeTT>± ñ+≥Tqï~. eTT+<äT>± ìs¡ísTT+∫q Ø‹˝À nqï≥Tº>±ø±ø£ n|üŒÏø £|ü&ÉT @ s√–ì ìs¡ ísTT+#ê˝À nqï |ü<ä ∆‹ìnqTdü]+#·T≥ e\q, Ç+<äT m≈£îÿe ˝À|üeTT\≈£î neø±X¯eTT ñ+≥Tqï~. ø=‘·Ô |ü<ä∆‹˝À ∫øÏ‘ê‡ $<ÛëqeTTq≈£î s√– ¬s+&ÉT ˝Ò<ëeT÷&ÉT |üØø£å\≈£î ˇ|üø£ì, n‘·ì n;ÛwüºeTT y˚Ts¡ ∫øÏ‘·‡ bı+<ä&É+»s¡T>∑T‘·T+~.

eqs¡T\T ‘·≈£îÿe>± ñqï H˚|ü<∏ä´+˝À ÄK]<Ó’q eT]j·TT |ü]$T‘·eqs¡T\qT me]øÏ ñ|üjÓ÷–+#ê*, nH~ Á|üXï. >∑T+&Ó≈£î dü+ã+~Û+∫qeT]j·TT eT÷Á‘·|æ+&Ü\≈£î dü+ã+~Û+∫q X¯g∫øÏ‘·‡\˝À á |ü]$T‘·eqs¡T\qT ñ|üjÓ÷–+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

ldü‘·´kÕsTT dü÷|üsYôdŒcÕ*° ÄdüT|üÁ‹˝À nìï yÓ’<ë´\Tñ∫‘·eTT>± n+~+#·ã&ÉTqT. nsTT‘˚ á |ü]$T‘· eqs¡T\qTÁ|ü<∏äeT+>± ∫qï|æ\¢\≈£î, j·TTe≈£î\≈£î $ìjÓ÷–+#·T≥ á ÄdüT|üÁ‹q+<äT Ä#·]+#·T |ü<ä∆‹>±ñ+≥Tqï~.

372

e÷qe ñ‘·Œ‹ÔøÏ dü+ã+~Û+∫q $wüj·TeTT. •X¯ó »qq+ ‘·*¢>∑s¡“¤eTTq ø±ø£ ãj·T≥ »s¡T>∑T#·Tqï~. Ç~ ø£ #·s¡Ã˙j·÷+X¯yÓTÆq~._&É¶ »ìà+#˚˝À|ü⁄ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T #·ìb˛‘˚ |ü]dæú‹ @$TÏ? Çø£ÿ&ÉeTs√ n+X¯eTT. ø=+<äs¡T Ád”Ô\≈£î _&É¶\T |ü⁄≥ºì |ü]dæú‹. n≥Te+Ïdü+<äs¡“¤eTT\˝À uÛÑs¡ÔjÓTTø£ÿ Ms¡éTTqT eT]jÓTTø£ Ád”Ô˝À Á|üy˚X¯ô|ÏºÄ Ád”Ô˝À >∑s¡“¤düú •X¯óe⁄ ô|s¡T>∑T<ä\ kÕ>∑T‘·T+~. á Ád”ÔøÏ á ø±s¡éTTqdüVü‰j·T|ü&çq+<äT≈£î Ä]úø£ kÕj·TeTT n+~+#·ã&ÉT‘·T+~. _&É¶ |ü⁄≤ºø£,ndü\T ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T Ä _&É¶qT kÕ«BÛqeTT #˚düT≈£î+≤s¡T.

Çø£ÿ&É ø=ìï Á|üX¯ï\T m<äTs¡e⁄‘êsTT. HÓ’‹ø£eTT>± ˇø£ Ád”Ô ‘·q>∑sê“¤Xj·TeTTqT nq>± ñ‘·Œ‹ÔkÕúqeTTqT <ÛäHêX‘√ n<Ó›≈£î Çe«e#·TÃHê?Çø£ÿ&É eTs√ düeTdü´≈£î neø±X¯+ ñ+≥Tqï~ n~ @$T≥+fÒ,eTT+<äT>± n<Ó›≈£î ‘·q >∑sê“¤X¯j·TeTTqT Ç∫Ã, _&É¶ »ìà+#êø£, Ä_&É¶qT ‘·H˚ ô|+#·Tø√yê\ì ìs¡ísTT+#·T≈£îì, ‘·qe<ä›H˚ _&É¶qTô|+#·Tø√e&É+. Ä $<ÛäyÓTÆq Vü≤≈£îÿ Ä Ád”ÔøÏ ø£\<äT. ø£y˚fi¯ |ü⁄s¡Twüßìe\¢_&É¶\T ø£*π> neø±X¯+ ˝Òø£b˛e#·TÃ. n|ü&ÉT n‘·ì uÛ≤s¡´≈£î ‘·*¢ø±yê\qï ø√]ø£‘√, |üs¡|ü⁄s¡Twüßì Ms¡éTT Ä Ád”Ô˝À Á|üy˚X¯ô|≥Tº≥»s¡T>∑TqT. Ä |üs¡|ü⁄s¡Twüß&ÉT mes√ Ä Ád”ÔøÏ ‘Ó*j·T<äT. Ä |üs¡|ü⁄s¡Twüß&ÉT‘·q Ms¡éTT ì∫Ãq+<äT≈£î n‘·ìøÏ ø=+‘· ô|’ø£eTT eTT≥º #Ó|üŒ&ÉeTe⁄‘·T+~. á $<ÛäyÓTÆq Á|üj·T‘·ïeTT Ä Ád”Ô eTT+<äT>± ‘·q uÛÑs¡ÔnqTeT‹ rdüT≈£îH˚ dæ<ä∆|ü&Ü*.

XÊgkÕ+πø‹ø£eTT>± nH˚ø£yÓTÆq e÷s¡TŒ\T #√≥T#˚düT≈£î+≥Tqï$.á XÊg kÕ+πø‹ø£ n_Ûeè~∆ Äs√>∑´ s¡+>∑eTT˝À #ê˝≤ n~Ûø£eTT>±ñ+≥Tqï~. HÓ’‹ø£eTT>± nqTeT‘·T\T \_Û+#·ì yêÏøÏ ≈£L&Ü H˚&ÉTHÓ’‹ø£ nqTeT‘·T\T \_Û+#·T#·Tqï$. eTT+<äTeTT+<äT eT¬sìï e÷s¡TŒ\T#√≥T #˚düT≈£î+≤jÓ÷ ø±\y˚T ìs¡ísTT+#ê*.

373

36. uÛÑ$wü ‘·TÔ À HÓ’‹ø£‘·

kÕ+|òæTø£ |üs¡eTT>± sêuÀe⁄ s√E\˝À HÓ’‹ø£eTT>± uÛ≤Ø e÷s¡TŒ\T»s¡T>∑T‘êj·Tì HÓ’‹ø£ XÊgE„\T n_ÛÁbÕj·T|ü&ÉT‘·THêïs¡T. sê»˙‹‘√≈£L&çq n+X¯eTT\˝À e÷qyê[ j·÷e‘·TÔ ◊ø£eT‘·éTT‘√ @ø±_ÛÁbÕj·Tìs¡íj·TeTT\qT rdüTø=qTqT. Bìe\q X¯Á‘·T‘·«eTT ‘·>∑TZ‘·T+~.ùd«#êÃ¤kÕ«‘·+Á‘·éTT\ $wüj·TeTT˝À ø£˙dü Vü≤<äT›\qT ìs¡ísTT+#·&É+,$<ë´ neø±X¯eTT\qT ô|+#·&É+ eT]j·TT s√>∑ìyês¡D≈£î ‘·–q#·s¡´\T #˚|üÏº Äs√>∑éTT q+~+#·&É+, Á|ü»˝ jÓTTø£ÿ düTKJeqeTTø=s¡≈£î #·s¡´\T #˚|ü≥º&É+ ˝≤+Ï nH˚ø£ $wüj·TeTT\˝À e÷s¡TŒ\Tsêe#·TÃqT. j·÷e‘Y e÷qyê[ jÓTTø£ÿ e÷qdæø£ <äèwæºì Á>∑Væ≤+∫,yês¡+<ä]ø° dü]jÓÆTq HÓ’‹ø£ •ø£åDqT n+~+∫, ‘·eT ‘·|ü\≈£î ‘êy˚T•ø£åqT n+‘·s¡+>∑eT+<äT nqTuÛÑ$+#·&É+ #·÷&É≥+ »s¡T>∑T‘·T+~.uÛÖ‹ø£yÓTÆq •ø£å\ô|’ ø±ø£ n+‘·s¡+>∑ •ø£å\πø ÁbÕ<Ûëq´‘· ô|s¡T>∑T‘·T+~.

á HÓ’‹ø£ e÷s¡TŒ\qT #˚|ü≥ºe\dæq #·s¡´\T #ê˝≤ nedüs¡eTT.#ê˝≤ ø£wüºeTT‘√ ≈£L&çq Á|üj·T‘·ïeTT. nsTTq|üŒÏø° nkÕ<ÛäéTTe÷Á‘·eTT ø±<äT. yÓTT<äÏ yÓT≥Tº Á|ü|ü+#·eTT˝Àì sêC≤´~ÛH˚‘·\+<äs¡÷ˇø£ÿ kÕe÷q´ πø+Á<ä kÕúqeTTq Vü‰»s¡Tø±yê*. á $<ÛäeTT>±<˚X¯Hêj·T≈£î\+<äs¡T ˇø£#√≥ #˚]qHê&ÉT yê]˝À ◊ø£eT‘·éTTq≈£îneø±X¯eTT\T ô|s¡T>∑TqT. e´‹πsø£ <Û√s¡DT\≈£î eTT–+|ü⁄ |ü\T≈£îqT.ªˇπø Á|ü|ü+#·eTTμ nH˚ HêqT&çì nqTdü]+∫ j·÷e‘Y e÷qyê[ì@ø£Á‘êÏô|’øÏ rdüT≈£îsêe\dæq nedüs¡eTT m+‘Ó’Hê ñ+~. MÏe\¢$uÛÑ»q j·T+Á‘ê+>∑eTT\T ‘·>∑TZeTTK+ |ü&ÉT‘êsTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î:u≤ìdü‘·«eTTqT nìï <˚X¯eTT\T HÓ’‹ø£eTT>± K+&ç+#êsTT. áø±s¡DeTT#˚ u≤ìdü‘·«eTTqT nìï <˚XÊ\T ìùw~+#êsTT.

374

eTT+<äT>± Á|ü»\T e÷s¡TŒqT ø√s¡Tø√yê*. Ä e÷s¡TŒ\≈£î HÓ’‹ø£eT<ä›‘·T \_Û+#ê*. n˝≤ HÓ’‹ø£ eT<ä›‘·T \_Û+∫q H˚|ü<∏äéTT˝À Á|ü|ü+#·<˚XÊ~ÛH˚‘·\T yêÏì Á|ü»\ πøåeT+ ø√dü+, eT]j·TT Á|ü»\ eT<Ûäń+‘·s¡éTT\qT ‘=\–+#·&É+ ø√dü+ ÁX¯<ä∆#·÷|ü⁄‘ês¡T. e÷qe‘·«eTTj·TT<ä ∆eTTq≈£î Á|ü‘·é÷ïj·TeTT>± eTs√ HÓ ’‹ø£ e÷s¡ ZeTTqTø£qT>=qe\dæ ñqï~.

nq>±, eTq n+‘·s¡Z‘· ø£\Vü‰\ ø±s¡DeTT>± eTq XÁ‘·TkÕúqeTT˝Àñqï ˇø£ <˚X¯eTT>±˙, dü+düú>±˙ eTq <˚«wüeTTq≈£î <Ís¡®qéTT\≈£îHêX¯qeTT ø±sê<äT. eTq˝À <˚«wüeTT\T ñqï+‘· es¡≈£î eTqn+‘·'ø£\Vü‰\T mqïÏø° dü<äT›eTD>∑eì eTqeT+‘ê >∑T]Ô+#ê*.<˚«wüeTTq≈£î Á|ü‘êé÷ïj·TeTT Áù|eT. eTq˝Àì <˚«wüeTTqT,<Ís¡®qéTTqT s¡÷|ü⁄e÷|ü&ÜìøÏ Áù|eTe÷s¡Zy˚T dü]jÓÆTq~. eTqeT<Ûä´qñqï ªeTqX¯Á‘·Te⁄μqT eTT+<äT>± eTqeTT >∑T]Ô+#ê*. Ä X¯Á‘·Te⁄˝ÒnHês√>∑´+, ù|<ä]ø£+, Äø£*, nC≤„q+ eT]j·TT dü+|òüTeTT˝À eTqeTTÄ#·]+#˚ #Ó&ÉT n\yê≥T¢. @Hê&Ó’‘˚ dü+|òüTeTT˝À eTq≈£î ø£˙dünedüs¡eTT\T #˚≈£Ls¡TH√, ÄHê&ÉT eTqeTT eTq XÊØs¡ø£, e÷qdæø£ÁX‚j·TdüT‡¬ø’ #·s¡´\T #˚|üÏº kÕ~Û+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

á e÷s¡TŒ\≈£î $yø£$#·ø£åD\ ÄeX´ø£‘· m+‘Ó’Hê nedüs¡eTT+~.Á|ü»\˝À eT+∫, #Ó&ÉT\ nÁ|üeT‘·Ô‘· nedüs¡+. Á|ü»\≈£î HÓ’‹ø£$wüj·TeTT\|ü≥¢ dü]jÓÆTq ne>±Vü≤q ø£*Œ+#ê*. ‘·|ü#˚dæq yê]ì•øÏå+#˚ |ü<ä∆‹øÏ dü«dæÔ #ÓbÕŒ*. C≤„qeTT‘√ yê] nC≤„qeTTqT ‘=\–+∫yê] HÓ’‹ø£ düeTdü´\qT |ü]wüÿ]+#ê*. Áù|eT‘√, dü<äe>±Vü≤qn+~+∫q s√Eq Ç≥Te+Ï düeTdü´\T ‘·|üŒø£ e÷j·TeTe⁄‘êsTT.

375

$y˚ø£eTT‘√ ≈£L&çq ne>±Vü≤q‘√ @<Ó’Hê kÕ~Û+#·e#·TÃ. j·÷e‘Ye÷qyê[ ≈£L&Ü C≤„qeTTqT ô|+#˚ Á|üj·T‘·ïeTT #˚düTÔqï~. áC≤„qeTTqT ô|+#·&É+ e\¢ HÓ’‹ø£eTT>± eT+∫ #Ó&ÉT\ ìs¡íj·TeTT»s¡T>∑T‘·T+~. á H˚|ü<∏äéTT˝À C≤„qeTT, dü<äe>±Vü≤q nqT∫‘·yÓTÆqø±s¡´s¡+>∑eT+<äT Á|üy˚X¯ ô|≥ºe˝…qT.

áHê&ÉT uÛÖ‹ø£eTT>± Á|ü|ü+#·eTT m+‘√ n_Ûeè~∆ #Ó+<äT#·Tqï~.Ç~ HêD…eTTq≈£î ˇø£yÓ’|ü⁄ e÷Á‘·y˚T nqï dü‘·éTTqT n+<äs¡÷ã\e+‘·+>±HÓ’Hê |üø=ì rs¡e\dæq<˚. HêD…eTTq≈£î ¬s+&Ée yÓ’ù|kÕ+|òæTø£ HÓ’‹ø£‘·. ãj·T≥ Á|üø£è‹ eqs¡T\qT n]ø£≥º&É+ ø£+f…e÷qe⁄&ÉT ‘·q dü«uÛ≤eeTTqT ìj·T+Á‹+#·T ø√e&É+ eT]+‘·eTTKýÓTÆq n+X¯eTT.

e÷qe⁄&ÉT ‘ ·eT dü«u Û≤eeTTqT ìj·T+Á‹+#· e˝…qqïn+‘·s¡TàKT\T ø±yê*. n|ü&ÉT e÷qe⁄&ÉT ‘·eT˝À s¡>∑T\T#·Tqï HÓ’‹ø£düeTdü´\ |ü]cÕÿs¡eTTqT kÕ~Û+#·>∑\s¡T. Ç~ m|ü&ÉT kÕ<ÛäéTT?e÷qe⁄&ÉT @ $<ÛäeTT>± nsTT‘˚ ‘·q XÊØs¡ø£ e÷qdæø£ nedüs¡eTT\$wüj·TeTT˝À ÁX¯<ä∆ #·÷|ækÕÔ&√ n<˚ $<Ûä+>± HÓ’‹ø£ eT]j·TT Ä<Ûë´‹àø£$wüj·TeTT\ |ü≥¢ ≈£L&Ü ÁX¯<ä∆ #·÷|üe˝…qT. n|ü&ÉT e÷qe⁄&ÉT #Ó&ÉTn\yê≥¢≈£î <ä÷s¡eTT>± ñ+&ÉT≥j˚T ø±ø£ ‘·q HÓ’‹ø£ n_Ûeè~∆øÏ ‘·è|æÔì≈£L&Ü nqTuÛÑ$kÕÔ&ÉT. ‘ê‹«ø£ dæ<ë∆+‘·eTT jÓTTø£ÿ |üs¡e÷e~Û ádü+‘·èù|Ô. HÓ’‹ø£‘· nqï~ n+<ä]ø° ÄeX´ø£yT nì n+<äs¡÷ >∑T]Ô+#ê*.HÓ’‹ø£ eT]j·TT Ä<Ûë´‹àø£ C≤„qeTT‘√ düs¡«e÷qe kÂÁuÛ≤‘·è‘·«eTTqTkÕ~Û+#ê*.

e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq HÓ’‹ø£‘·≈£î eT]j·TT kÕ+|òæTø£HÓ’‹ø£‘·≈£î eT<Ûä´qTqïdü+ã+<ÛäeTT ø±\e÷s¡TŒ\qT ãÏº eTq≈£î ne>∑‘·eT>∑T#·Tqï~.

376

C≤„qeTT ô|s¡T>∑T<ä\, |üÏwüºyÓTÆq ìj·T+Á‘·D, ùd«#êÃ¤kÕ«‘·+Á‘·´eTT\ô|s¡T>∑<ä\, e÷qdæø£ |ü]|üø£«‘·, düTKeTj·TyÓTÆq J$‘·$<ÛëqeTT,e´øÏÔ>∑‘· ùd«#·Ã¤ yÓTT<ä …’qe˙ï e÷qe⁄ì n_Ûeè~∆ì dü÷∫+#·TqT. ø±ãÏºá n+X¯eTT\˙ï e÷qe⁄ì HÓ’‹ø£ \ø£å´eTT\T>± >∑T]Ô+#·Tø√yê*. án+X¯eTT\˝À |üø£åbÕ‘·yÓ’K] e\¢ X¯Á‘·T‘·«eTT\T @s¡Œ&É≥eTqï~ #Ó&ÉT|ü]D≤eTeTT\≈£î <ë]rj·TTqT. á $<ÛäyÓTÆq s¡+>∑eTT\≈£î e÷s¡TŒ\Tdü÷∫+#·&ÉyÓTÆq~. kÕ+|òæTø£ |ü]~∏˝À ≈£L&Ü á e÷s¡TŒ\≈£î e÷s¡ZeTT@s¡Œ&ÉT#·Tqï~. n+‘·s¡+>∑eT+<äT ≈£L&Ü á e÷s¡TŒ\≈£î dü<äe>±Vü≤qnedüs¡eTT.

e÷qe⁄\ e\¢H˚ $\Te\≈£î >∑T]Ô+|ü⁄ e#·TÃ#·Tqï~. ø±ãÏº Ä<äs¡Ùe+‘·yÓTÆq Jeq $<ÛëqeTTq≈£î n+<äs¡÷ n\yê≥T|ü&Ü*. ánqTuÛÑeeTT\qT eTqq+ #˚düTø√e&ÜìøÏ e÷qe⁄&ÉT HÓ’‹ø£eTT>±qT,e÷qdæø£eTT>±q÷ eT]+‘· ã\eTTqT #˚≈£Ls¡TÃ≈£îì, ‘·q n+‘·s¡+>∑eT+<äT ‘·˝ m‘·TÔ düeTdü´\qT ‘·q≈£î‘êH˚ |ü]wüÿ]+#·Tø=qe˝…qT.n|ü&ÉT e÷qe⁄&ÉT ‘·q≈£î ‘êqT>± HÓ’‹ø£e÷s¡ZeTTq≈£î n\yê≥T|ü&É‘ê&ÉT.

e÷qe⁄&ÉT düs¡«‘√eTTU≤_Ûeè~∆ kÕ~Û+#·e˝…qqï, eTT+<äT>±‘·q˝À kÕ>∑T‘·Tqï n+‘·'ø£\Vü≤eTT\qT C≤„qeTT‘√, Áù|eT‘√,Ä#·s¡D‘√, e÷qdæø£ |ü]|üø£«eTT‘√ eT]j·TT $\Te\‘√ »sTT+#·e˝…qT. Ç~ ‘·|üŒ eTs√<ë] Ò<äT. Áù|eT‘√qT, C≤„qeTT‘√q÷ eT]j·TTne>±Vü≤q ‘√q÷ e÷qe⁄&ÉT eTT+<ä&ÉT>∑T y˚j·Te˝…qT. E*j·THéVü≤ø˘‡˝Ò eTVü‰X¯j·TT&ÉT Ç≥T¢ dü÷∫+#ÓqT. ªe÷qe⁄&ÉT ‘·q n+‘·sYeT]j·TT uÛÖ‹ø£ eqs¡T\qT @ø£+ #˚düTø√yê*. e÷qe⁄&ÉT ‘·q˝ÀìnVü≤+ø±s¡eTTqT s¡÷|ü⁄e÷|æ ‘·q˝À s¡>∑T\T#·Tqï ñÁ<˚ø£eTT\qT

377

n<äT|ü⁄˝À u…≥Tºø=qe˝…qT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q nqTuÛÑeeTTqT, ‘êqT#˚|üÏ ºq ø£s¡à\j·T+<äT düeTq«j·TeTTqT kÕ~Û+∫ kÕeTs¡dü´|üPs¡«ø£eTT>±ø£èwæ dü\T|üe˝…qT.

e÷qe⁄ì eTqdüT‡ |ü]$T‘·yÓT Æq~, Vü≤è<äj·TeTT m+‘√$XÊ\yÓTÆq~. nq>± e÷qe⁄ì eTqdüT‡ |ü]$T‘·yÓTÆq~ ø±ãÏºdü÷ø£ÎyÓTÆq $wüj·TeTT\qT |ü]o*+#·>∑\<äT, e÷qe⁄ì Vü≤è<äj·TeTT$XÊ\yÓTÆq~ ø£qTø£ j·÷e‘Y $X¯«eTTqT n~ ÇeTT&ÉTÃø√>∑\<äT. nq>±e÷qe⁄&ÉT yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ ‘·q >∑T]+∫ ‘êqT ‘Ó\TdüTø√yê*. Ä‘·s¡Tyê‘· dü+|òüTeTT Ä ‘·s¡Tyê‘· Á|üø£è‹. e÷qe⁄&ÉT uÛÑ÷‘· uÛÑ$wüés¡Ôe÷qeTT\ C≤„qeTT‘√ Á|üdüTÔ‘·eTT˝À J$+#·&ÉeTT H˚s¡TÃø√yê*.á ñìøÏ XÊX¯«‘·yÓTÆq~, nq+‘·yÓTÆq~, dü‘·ýÓTÆq~, n#˚‘·qyÓTÆq~.ÇÏº C≤„qeTT‘√ e÷qe⁄&ÉT dü÷ø£Îdæú‹ qT+&ç dü÷ú\C≤„qeTTqTÁ>∑Væ≤+#·>∑\&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ‘êqT≈£L&Ü á dü÷ú\ Á|ü|ü+#·eTT˝À ‘·qñìøÏì dü÷ø£ÎeTT>± nqTuÛÑ$+#·>∑\&ÉT.

Vü≤ø˘‡˝Ò e÷≥\˝À, dü÷ø£ÎC≤„qeTT yêdüÔeeTTqT eT]j·TTkÕeTs¡úéTTqT ‘Ó*j·TCÒj·TTqT. yêdüÔeeTTqT eTH√uÛ≤eeTT\qT‘Ó*j·TCÒj·TTqT. >∑‘·eTTqT eT]j·TT uÛÑ$wü´‘·TÔqT ∫Á‹+#·TqT. uÛÖ‹ø£dæ<ë ›+‘·eTT\T eT]j·TT n+‘·s¡ Z‘ · Á|üuÛ≤eeTT\T yÓTT<ä˝… ’qn+X¯eTT\˙ï e÷qe⁄ì e÷qdæø£ dæú‹ô|’ eT+∫#Ó&ÉT\ s¡÷|üeTT˝ÀÁ|üø£Ï+|üCÒdæ, yêÏ |üìrs¡TqT yÓTs¡T>∑T|üs¡T#·TqT.

nqTuÛÑeC≤„qT\T eT]j·TT $y˚ø£e+‘·T\T e´øÏÔøÏ, düe÷»eTTq≈£îeT<Ûä´ $s√<ÛäeTT\qT >∑T]Ô+#·s¡T. e´øÏÔ dü+|òüTJ$ e´øÏÔ dü+|òüTeTT˝À@ø±øÏ>± J$+#·&ÉeTqTq~ ns¡úeTT˝Òì e÷≥. dü+|òüTeTT˝À uÛ≤>∑

378

yÓTÆq|ü&˚ e÷qe⁄&ÉT HÓ’‹ø£eTT>± n_Ûeè~∆ #Ó+<ä>∑\&ÉT. <ëìøÏø±s¡DeTT dü+|òüTeTT e÷qe⁄ìøÏ |üP]Ô ùd«#·Ã¤‘√u≤≥T Ä<äs¡ÙeTT\$wüj·TeTT˝À yÓdü\Tu≤≥T ø£*Œ+∫q~.

e´øÏÔ |üs¡eTT>± ø±˝≤qT>∑TDeTT>± nHø£ e÷s¡TŒ\T »s¡T>∑T‘·Tqï$.á e÷s¡TŒ\˙ï dü+|òüTeTT‘√ ø£*ùd »s¡T>∑T#·Tqï$. >∑‘·+‘√ b˛*Ã‘˚,á e÷s¡TŒ\T ø±\eTT‘√ eT]+‘· y˚>∑eTTqT dü+‘·]+#·T≈£î+≥THêïsTT.á e÷s¡TŒ\T eTqô|’ ìj·T+Á‘·D ô|+#·T‘·THêïsTT.

Ç<˚ y˚>∑eTT‘√ e÷s¡TŒ\T uÛÑ$wü´‘·TÔ˝Àq÷ »]–‘˚, e÷qe⁄&ÉTVæ≤+#·ì |ü]D≤eTeTT\qT uÛÑ$wü´e÷qe⁄\T #·$#·÷kÕÔs¡T. HÓ’‹ø£|ü]D≤eT Ø‘ê´ n~ X¯óuÛÑ|ü]D≤eTeTT. n~ n˝≤ »]– rs¡e\dæ+<˚.Ä e÷s¡TŒ\≈£î düVü≤ø£]+#·TfÒ eTq HÓ’‹ø£ u≤<Ûä´‘·. á e÷s¡TŒ\≈£îmqï&É÷, mes¡÷ n&ÉT¶ ø£≥ºy˚j·Tsê<äT. eTqeTT eTq dü+|òüT|ü⁄s√_Ûeè~∆πø ø£èwæ #˚j·Te˝…qT ‘·|üŒ, dü+|òüT|ü‘·qeTTq≈£î mqï&É÷ ø±s¡DeTTø±sê<äT.

ø±\eTT‘√ u≤≥T dü+uÛÑ$+#˚ e÷s¡TŒ\≈£î C≤„qeTT eT]j·TT$\Te\‘√ ≈£L&çq $C≤„qeTT ndües¡eTT. nsTT‘˚ e÷qe⁄\T e÷Á‘·y˚Tá $\Te\‘√ ≈£L&çq $wüj·TeTT\qT Á>∑Væ≤+#·>∑\s¡T. ø±˙ dü+|òüTeTTø±<äT. nq>± e÷qe⁄\+‘ê dü+|òüT+˝À uÛ≤>∑yÓTÆq|üŒÏø°, dü+|òüTeTT˝Àì e÷qe⁄\+<ä]ø° á C≤„qeTT, á $y˚ø£ $#·ø£åD\T eT]j·TTÄ#·s¡DC≤„qeTT ñ+&ÉT≥˝Ò<äT. Ç$ dü+|òüTeTT˝À @ø=~›eT+~øÏe÷Á‘·yÓ÷ nqTuÛÑ÷‹ ø£*– ñ+≥Tqï~. eT] ÇÏº ‘·s¡TDeTT˝À e÷s¡ZeTT@$TÏ? Ä ø=~›bÕÏ C≤„qeTT ø£*–q e´≈£îÔ\T dü+|òüTeTT˝Àì $T>∑‘êe´≈£îÔ\≈£î ≈£L&Ü á C≤„qeTTqT n+~+#·T≥≈£î ø£èwæ dü\T|üe˝…qT.

380

e÷qe |ü]D≤eTÁø£eTeTT˝À Á>∑Væ≤+#·e\dæq eTTKýÓT Æq$wüj·TeTT @eTq>± nH˚ø£‘·«eTT˝À @ø£‘·«eTTqT <ä]Ù+#·T≥»s¡T>∑T#·Tqï~. á @ø£‘·« <äs¡ÙqeTT e\q ◊ø£´‘· kÕ<ÛäéT>∑T#·Tqï~.á $<ÛäeTT>± @ø£‘·«eTT‘√, ◊ø£éT‘·éTT‘√ |ü⁄s√>∑$T+#·&É+ e\qe÷qe⁄&ÉT @<Ó’Hê kÕ~Û+#·&ÜìøÏ s¡+>∑eTTqT dæ<ä∆eTT #düT≈£î+≥THêï&ÉT.

l ns¡$+<äT\T, eTVü‰jÓ÷– <ä÷s¡<äèwæº >∑*–q düTŒ¤s¡Á<ä÷|æ.e÷qe⁄ì jÓTTø£ÿ |ü]D≤eT Áø£eTeTTqT á $<ÛäeTT>± $e]+#ÓqT.|üPe⁄ @ $<ÛäeTT>± $ø£dæ+#·T#·Tqï<√, n<˚ Ø‹˝À düèwæ º˝ÀìJesêdüT\˙ï |ü<ës¡ús¡÷|üeTT˝À e´ø£ÔyÓTÆ, uÛÖ‹ø£ kÕúsTT qT+&ç n>√#·s¡yÓTÆq Ä‘·àkÕúsTTøÏ #ê˝≤ ø£wüºeTT>± e÷s¡TŒ #Ó+<äT#·Tqï~. >√#·s¡yÓTÆquÛÖ‹ø£ kÕúsTT qT+&ç, n>√#·s¡yÓTÆq Ä‘·àkÕúsTTøÏ Á|üj·÷DÏ+#·&Éy˚Tndü˝…’q düèwæºs¡Vü≤düéTT>± ‘Ó*j·TT#·Tqï<äHÓqT.

düèwæº˝À e÷qe⁄&ÉT e÷Á‘·y˚T ¬s+&ÉTø±fi¯fl‘√ ì≤s¡T>± q&ç#˚ÁbÕDÏ. Ä $<ÛäeTT>± e÷qe⁄&ÉT n~Ûø£ ‘Ó*$‘˚≥T ø£\yê&ÉT. ‘·q‘Ó*$‘˚≥\‘√ ‘êqT mes¡T, mø£ÿ&çqT+&ç e#êÃ&ÉT, mø£ÿ&çøÏ Á|üj·÷D+#Ój·÷´* yÓTT<ä˝…’q $wüj·TeTT\ìïÏì $#ês¡D‘√ ùdø£]+#·T#·THêï&ÉT.$wüj·TeTTqT Á>∑Væ≤+#êø£ Ä \ø£å yT n‘·ì J$‘· |üs¡e÷s¡úeTe⁄‘·Tqï~.n|üŒÏ<ëø± n>√#·s¡eTT>± ñqï J$‘· |üs¡e÷s¡úeTT, ˇø£ÿkÕ]>±ne>±Vü≤q ø£*>∑q+‘·H n+‘ê ‘êHÓ’ nqï≥Tº>± ñ+≥Tqï~. e÷qe⁄&ÉT‘·q düs¡«X≈£îÔ\qT ‘·q J$‘· |üs¡e÷s¡úeTTqT kÕ~Û+#·&ÜìøÏ ø£èwæ#j·TTqT.

eTqùd düs¡«dü«eTT ø±<äT. eTqdüT‡ ø£+f… #Ó’‘·qéTT >=|üŒ~.dü÷|üsYyÓTÆ+&é ñ+≥Tqï~, Ä‘·à ñ+≥Tqï~. |üX¯óe⁄ ñ+≥Tqï~. |üX¯óe⁄˝À eTqdüT‡ n+‘·+‘·e÷Á‘·+>± ñ+≥Tqï~. |üX¯óe⁄ qT+&ç

381

Áø£eTeTT>± e÷qe»qà dü+Áø£$T+#·T#·Tqï~. e÷qe⁄&ÉT eTqdüT‡eT]j·TT ãT~∆‘√ Á|üø±•+#·T#·THêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ≈£L&Ü ÁX¯eT|ü&ÉT‘·÷H˚ ñ+≥THêï&ÉT. m|üŒÏes¡≈£î? ‘·q˝Àì ~e´‘·«eTTqT‘Ó\TdüT≈£îH˚ Á|üj·T‘·ïeTT‘√ e÷qe⁄&ÉT e÷s¡TŒ\‘√ ñqï‘·dæú‹øÏ#˚s¡T≈£î+≥÷ á düèwæºøÏ ø±s¡DeTT, $X¯«#Ó’‘·q´eTT\qT >∑T]Ô+∫nqTuÛÑ$+∫ n+<äT ©qeTe⁄≥≈£î Á|üj·T‹ïdüTÔHêï&ÉT.

|ü]D≤eTÁø£eT+˝À eTÏº ˝Ò<ë Kì»eTT\T yÓTTø£ÿ>± e÷¬sqT.yÓTTø£ÿ |ü]D≤eT Áø£eTeTT˝À »+‘·Te⁄>± e÷¬sqT. »+‘·Te⁄ |ü]D≤eTÁø£eT+˝À eTìwæ>± e÷¬sqT. eTìwæ>± e÷qe⁄&ÉT kÕ~Û+#·e\dæ+~m+‘√ ñ+~. eTìwæ |ü<ës¡úeTT qT+&ç ÁbÕDeTTq≈£î, ÁbÕDeTT qT+&çeTqdüT‡q≈£î, eTqdüT‡qT+&ç dü÷|üsY yÓTÆ+&é Ò<ë n~Ûø£yÓTÆq eTqdüT‡qTkÕ~Û+#·e …qT. á e÷s¡TŒ\‘√ e÷qe⁄ì kÕúsTTqT+&ç nkÕ<Ûës¡DyÓTÆqe÷qekÕúsTTøÏ m<äT>∑e˝…qT. ÇÏº e÷πsŒ e÷qe⁄ì jÓTTø£ÿ >=|üŒeTVæ≤eT.

l ns¡$+<äT\Tyês¡T kÕ<Ûës¡D e´øÏÔì á $<ÛäeTT>± $e]+#ÓqT.ªªe÷qe⁄&ÉT mes¡T? e÷qe⁄&ÉT e÷qdæø£yÓTÆq J$— J$‘·eTTq≈£î|ü<ës¡úeTTq≈£î ã+~Û+|üã&ç j·TTHêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q eTqdüT‡≈£îu≤ìdü>± ñ+≥THêï&ÉT. eTqdüT‡ |ü]$T‘·yÓTÆq~. nq>± e÷qe⁄&ÉT|ü]$T‘·yÓTÆq »>∑‘·TÔq≈£î Àã&ç ñ+≥THêï&ÉT. »>∑‘Y (»G>∑‘Y) nq>±e∫Ãb˛j˚T~. XÊX¯«‘·eTTø±<äT. á »>∑‘·TÔ ndü‘·´yÓTÆq~. á »>∑‘·TÔn>√#·s¡yÓTÆq~, q•+#˚~.

e÷qe⁄&ÉT Ä‘·àdü«s¡÷|ü⁄&ÉT, <Ó’eeTT nkÕ<Ûës¡DyÓTÆq e´øÏÔeT]j·TT ndü˝…’q |ü⁄s¡Twüß&ÉT. eTqdüT‡ m˝≤ ñ+&Ü*? eTqdüT‡

382

nkÕ<Ûës¡DyÓTÆq eTqdüT‡>± |ü]D$T+#ê*. n|ü&ÉT n~ X¯Øs¡eTTqTn<äT|ü⁄˝À ô|≥Tºø=qTqT. n|ü&ÉT n~ Á|üø£è‹ì XÊdæ+#·>∑\T>∑TqT.n|ü&ÉT n~ <˚ìø° u≤ìdü>± ñ+&Éø£ ùd«#·Ã¤>± e´eVü≤]+#·TqT. n~dü+|üPs¡íeTT>± ñ+&ÉTqT. n~ $uÛÑ»q≈£î ÀqTø±<äT. <ëìøÏ #êe+fÒuÛÑj·TeTT˝Ò<äT. n~ Nø£Ïø±<äT. n~ yÓ\T>∑T‘√ ì+&çe⁄+≥T+~. n~Äq+<äeTj·Tdæú‹, nq>± <ä«+<ë«r‘· dæú‹. n~ m+‘√ X¯øÏÔe+‘·yÓTÆqdæú‹. |ü]$T‘·eTT>± e´ø£ÔyÓTÆq|üŒÏø° n~ m|ü&ÉT nq+‘·yÓTÆq‘·‘·«eTT‘√H˚ ø£\dæ ñ+&ÉTqT. ‘êqT uÛÑ>∑e+‘·Tì s¡÷|üy˚T j·TìÁ>∑Væ≤+∫ uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À J$+#·TqT.

á e÷qe⁄&ÉT Ç$ n˙ï ‘êH˚ nsTT e⁄Hêï&ÉT. ø±ì#√ ‘êq≥T¢yêÏ>± e÷s¡>∑\&ÉT. ‘·q˝À @<Ó’‘˚ ñ+<√, <ëìH˚ ‘êqT e´ø£ÔeTT#˚j·T>∑\&ÉT. uÛÖ‹ø£ <äèwæº ø£*–q+‘· es¡≈£L e÷qe⁄&ÉT u≤ìdü>±J$+#·T#·THêï&ÉT.

e÷qe⁄&ÉT u≤ìdü Áã‘·T≈£î qT+∫ ãj·T≥|ü&Ü\+fÒ @$T#˚j·÷*? e÷qe⁄&ÉT ‘·q>∑T]+∫ ‘êqT ‘Ó\TdüT≈£îì e÷s¡TŒ#Ó+<ë*.e÷qe⁄&ÉT eTìwæ>± |ü⁄≤º&ÉT. eTìwæ>±H˚ J$+#ê*. ø±˙ e÷qe⁄&ÉT|üX¯ó\ø£åDeTT\‘√ e]ÔdüTÔHêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉT Ä˝À∫kÕÔ&ÉT, e÷qe⁄&ç˝Àˇø£ ø£fi≤ø±s¡T&ÉT ñHêï&ÉT. e÷qe⁄&ÉT Äq+<ä|æbÕdæ. e÷qe⁄&ÉTC≤„q|æbÕdæ. e÷qe⁄&ÉT ≈£L&Ü edüTÔe⁄\qT düèwæº+#·>∑\&ÉT. e÷qe⁄&ÉTn+<ä+‘√ bÕ≥T Äq+<äeTTqT ≈£L&Ü nqTuÛÑ$kÕÔ&ÉT.

e÷qe⁄ì˝À Çìï \ø£ åDeTT\T ñqïe+fÒ nkÕ<Ûës ¡De÷qe⁄ì>± m<ä>∑&Üìπø. e÷qe⁄&ÉT ‘·q eTqdüT‡qT kÕe÷q´yÓTÆqeTqdüT‡ kÕúsTTqT+&ç nkÕ<Ûës¡DyÓTÆq eTqdüT‡ kÕúsTTøÏ #˚s¡Ãe˝…qT.

383

n<˚ uÛÑ>∑e+‘·Tì ø√]ø£, uÛÑ>∑e+‘·Tì X¯øÏÔ>± uÛ≤$+#·e˝…qT. nkÕ<Ûës¡DyÓTÆq eTqdüT‡ ø£*– ñ+&É&É+, nqï~ eTqdüT‡q≈£î nr‘·eTT>±‘·j·÷s¡e«&É+. nkÕ<Ûës¡DyÓTÆq e´øÏÔ‘·«eTT‘√ Ä<Ûë´‹àø£ JeqeTTq≈£în\yê≥T|ü&ç uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À J$+#ê*. e÷qe⁄&ÉT ‘·qqT ‘êqTuÛÑ>∑e+‘·Tì>± m]–, nìïÏ˝Àq÷ ‘·qqT‘êqT Á|üø£Ï+#·Tø√>∑\>±*.

n|ü&˚ HÓ’‹ø£‘· jÓTTø£ÿ \ø£åéTT HÓs¡y˚s¡T‘·T+~. e÷qe⁄&ÉTHÓ’‹ø£eTT>± e÷s¡TŒ#Ó+~ Ä<Ûë´‹àø£ JeqeTTq≈£î n\yê≥T|ü&Ü*.nDT Äj·TT<ÛäeTT\ ‘·j·÷s¡T >∑T]+∫, n+‘·sê®rj·T dü+düú˝… ’qj·TTmHéz |üìrs¡T, Á|ü|ü+#·<˚XÊ\ πø+Á<äbÕ*‘· Á|üuÛ ÑT‘·«eTT,nHês√>∑´+ s¡÷|ü⁄e÷|ü⁄≥. Äø£* ù|<ä]ø£ ìs¡÷à\q, ñ∫‘·$<ä´ nìïs¡+>∑eTT\˝ÀqT XÊgkÕ+πø‹ø£ s¡+>∑eTT\˝À n_Ûeè~∆ kÕ<Û äq,$|òüTïeTT\T Ò≈£î+&Ü e÷qe Vü≤≈£îÿ\ neT\T yÓTT<ä˝…’q n+X¯eTT\˙ïH˚Ï eTq e÷s¡TŒ\≈£î <√Vü≤<ä|ü&˚ HÓ’‹ø£ n+X¯eTT\T. uÛ≤$‘·s¡eTT\yês¡T H˚Ï ‘·s¡eTT\ yê]ì, yê] Hêj·T≈£î\qT $X‚¢wæ+#Ó<äs¡T. Ä$X‚¢wüD HÓ’‹ø£e÷ ø±<ë nqï~ Ç|üŒÏ ‘·s¡eTT\ jÓTTø£ÿ düVü≤ø±s¡eTT,◊ø£eT‘·éTT\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ÉTqT.

Á|ü‹ eTìwæ˝Àq÷ ñqï <Ó’eeTTqT >∑T]Ô+#˚ ~X¯>± e÷qe⁄\T,eT]j·TT <˚X¯eTT\T m<ä>∑e˝…qT. á Ä<Ûë´‹àø£ JeHêìøÏ e÷qe⁄ìøÏùd«#êÃ¤JeqeTT n‘·édüs¡yÓTÆ ñqï~. Ä<Ûë´‹àø£ JeqeTT e÷qe⁄ìjÓTTø£ÿ uÛÖ‹ø£ nedüs¡eTT\≈£î ‘Ós¡~+#·TqT. nq>± ãj·TÏÁ|ü|ü+#·eTT‘√ e÷qe⁄\qT y˚s¡T#˚j·TT≥>± uÛ≤$+#·sê<äT.

nH˚ø£‘·«eTT˝À @ø£‘·«eTTqT nqTuÛÑ$+|üCÒùd~ Ä<Ûë´‹àø£JeqeTT. Á|ü‹ eTìwæ ñqï dæú‹qT+&ç ñqï‘· dæú‹øÏ m~– ‘·q˝À ñqï

384

~e´‘·«eTTqT Á>∑Væ≤kÕÔ&ÉT. ‘·q˝À e´ø£ÔeTj˚T´ á ~e´‘·«eTTqT ‘êqTn+<ä]˝Àq÷ <ä]Ù+#·>∑\T>∑T‘ê&ÉT. n+<ä]˝À @Hê&Ó’‘˚ uÛÑ>∑e+‘·Tì#·÷&É>∑\T>∑T‘ê&√, ÄHê&ÉT ‘êqT n+<ä]˝Àq÷ ñqï uÛÑ>∑e+‘·TìøÏùde#˚j·T>∑\&ÉT. n‘·qT ‘·q ùd«#·Ã¤qT nqTuÛÑ$+#·&Éy˚T ø±≈£î+&Ü,|üs¡T\T ≈£L&Ü n<˚ ùd«#·Ã¤qT nqTuÛÑ$+#ê\ì ø√s¡T≈£î+≤&ÉT. ‘êqTñqï‹ì kÕ~Û+#·&Éy˚T ø±≈£î+&Ü, n+<ä] ñqï‹ì ø±+øÏåkÕÔ&ÉT. ‘êqT‘·q ø√dü+>±˙ ‘·q dü+|òüT+ ø√dü+>±˙ J$+#·&ÉT. ‘êqT J$+#˚~‘·q˝À ñqï uÛÑ>∑e+‘·Tì eT]j·TT »>∑‘·TÔ˝À ñqï uÛÑ>∑e+‘·Tì ø√dü+.

e÷qe⁄&ÉT Ä<Ûë´‹àø£ JeqeTTq≈£î n\yê≥T|ü&Ée˝…qqïyÓTT<ä≥>± |ü<ës¡ú C≤„qeTTqT ‘·–Z+#·T≈£îì, e÷qdæø£ C≤„qeTTqTô|+#·Tø√yê*. ˇø£ Ä<Ûë´‹àø£ Jeq eédüú eT÷&ÉT eTTKýÓTÆqn+X¯eTT\T >∑T]Ô+∫q~. n$ <Ó’eeTT, ùd«#·Ã¤ eT]j·TT ◊ø£eT‘·éTT.á eT÷&ÉT dü$Twæº dü«s¡÷|üeTT˝Ò, e´wæº dü«s¡÷|üeTT\T ø±<äT.uÛÑ>∑e+‘·Tì Á>∑Væ≤+#·≈£î+&Ü e÷qe⁄&ÉT ùd«#·Ã¤qT, ◊ø£eT‘·éTT\qTnqTuÛÑ$+#· Ò&ÉT. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷qe⁄ìøÏ n+<äTu≤≥T˝ÀH ñqï|üŒÏø°,e÷qe⁄&ÉT m+‘·es¡≈£L uÛ Ñ>∑e+‘·Tì ‘Ó\TdüT≈£îH˚ Á|üj·T‘·ïy˚T#˚j·TT#·THêï&ÉT. nq>± uÛÖ‹ø£eTT>± $Á>∑Vü≤eTT\˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì#·÷#·T≥≈£î Á|üj·T‹ïdüTÔHêï&ÉT. ô|’>± Ä Á|üj·T‘·ïeTT ≈£L&Ü nVü≤+ø±s¡eTeTø±s¡eTT\‘√ ø=qkÕ>∑T‘·Tqï~. e÷qe⁄&ÉT @Hê&Ó ’‘˚ ‘·qnVü≤+ø±s¡eTTqT HêX¯qeTT #˚düT≈£î+≤&√, Ä ø£ åDeTT qT+&˚<Ó’eeTTqT ‘·q˝ÀqT ãj·T≤ Á>∑Væ≤+#·&ÉeTT yÓTT<ä\Tô|&É‘ê&ÉT. Á|ü‹Ä<Ûë´‹àø£|üs¡T&ÉT Ä•+#˚~ Ç<˚.

Ä<Ûë´‹àø£ JeqeTT dü$Twæºì ø√s¡T≈£î+≥T+~. e÷qe⁄\+‘êÄ‘·àdü«s¡÷|ü⁄˝Ò. e÷qe⁄&ÉT e´wæºdü«s¡÷|ü⁄&˚. @Hê&Ó’‘˚ e÷qe⁄&ÉT ‘·q

385

nVü≤+ø±s¡eTTqT HêX¯qeTT #˚düT≈£î+≤&√ ÄHê&ÉT ‘·q˝Àì Ä‘·à‘·‘·«eTTqT, nq>± dü$Twæº ‘·‘·«eTTqT >∑T]Ô+∫, dü$Twæº JeqeTTkÕ–kÕÔ&ÉT. Ä<Ûë´‹àø£ JeqeTT‘√ ≈£L&çq dü+|òüTeTT $<ä´ jÓTTø£ÿ,XÊg kÕ+πø‹ø£ C≤„qeTT jÓTTø£ÿ, HÓ’‹ø£‘· jÓTTø£ÿ, ø£fi¯\jÓTTø£ÿ, Ä]úø£eT]j·TT sê»˙‹ jÓTTø£ÿ düeTÁ>∑ dü«s¡÷|ü ÄeX¯´ø£‘·qT >∑T]Ô+∫,e÷qe⁄ì˝À <Ó’eeTTqT Á>∑Væ≤+#˚+<äT≈£î Áb˛‘·‡Væ≤+#·TqT.

n≥Te+Ï Ä<Ûë´‹àø£ dü+|òüTeTT Á|ü»\qT Áù|eT‘√ #·÷#·TqT.ndü\T <˚«wüeTT Á|üø£Ï+#·<äT. ø£wüºeTT\˝À ñqïyê]ì s¡&ç+#·TqT.nC≤„qeTT˝À ñqï yê]øÏ C≤„qeTTq+~+#·TqT. ã+<Ûäq\˝À ∫≈£îÿ≈£îqïyê]ì ã+<Ûä$eTTøÏÔ #˚j·TTqT, ìsê“¤>∑T´\≈£î Ä<Ûës¡eTT @sêŒ≥T#˚j·Tã&ÉTqT. uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ e´wæº ùde\ ø£+fÒ dü$Twæº ùde\T n+fÒÇwüºeTT. ø±s¡DeTT uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT dü$Twæº dü«s¡÷|ü⁄&ÉT ø±ãÏº. áH|ü<∏ä +˝À e÷qe⁄ì˝À Áù|eT, ø£s¡TD, <äj·T, $qj·TeTT\T ô|s¡>∑&ÜìøÏdü$Twæº ùde\˝À bÕ˝§Zqe˝…qT.

@Hê&Ó’‘˚ e÷qe⁄&ÉT á dü‘·´eTT\qT d”«ø£]kÕÔ&√ ÄHêÏ qT+&˚Ä<Ûë´‹àø£ dü+|òüTJeqeTT n‘·ìøÏ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. Ç<˚ $wüj·TeTTqTnHê~>± Á|ü‹ eT‘·eTT e÷qe⁄ì >∑Ts¡TÔ #˚j·TT#·Tqï~. yês¡T j·÷e‘Ye÷qyê[ì uÛÑ>∑e+‘·Tì ≈£î≥T+ãeTT>± >∑T]Ô+∫ e]Ô+#·T#·THêïs¡T.

Ä<Ûë´‹àø£eT‘·eTT nq>± e÷qe‘·«+. Bì ns¡úeTT uÛÑ$wü´‘·TÔ˝Àe÷qe |ü]~Û À uÛÑ>∑e+‘·Tì C≤„qeTT nìï s¡+>∑eTT\˝Àq÷ ô|s¡T>∑T‘·÷ñ+&ÉT≥. e÷qe⁄\+‘ê ˇø£ÿfÒ nqï uÛ≤eq, uÛÑ>∑e+‘·Tì düèwæº˝Àe÷qe⁄&˚ n‘·T´qï‘· J$j·Tì Á>∑Væ≤+#·T≥, πøe\+ e÷qe »qàe\¢H˚e÷qe⁄&ÉT ‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüTø=q>∑\T>∑T#·THêï&Éì ns¡úeT>∑T#·Tqï~.

386

á nqTuÛÑeeTTqT n‘·qT kÕø±s¡eTT>± á »>∑eTTq+<äT kÕø±s¡eTT#˚düT≈£î+≤&ÉT. e÷qe»qàeTT |ü]|üø£«‘· kÕ~Û+#·e˝…qqï e÷qe⁄&ÉT‘·qqT ‘êqT kÕÏyê]˝À #·÷düTø=q >∑\>±*. e÷qe⁄&ÉT J$+∫ñ+&É>±H˚ ‘·q \ø£å´eTT\qT kÕ~Û+#ê*. e÷qe⁄&ÉT X¯Øs¡eTT‘√ñqï+‘· es¡πø @<Ó’Hê kÕ~Û+∫ Äq+~+#·>∑\&ÉT.

|ü]D≤eT Áø£eTeTT˝Àì e÷s¡TŒ\T dü‘·´<ä÷s¡eTTø±e⁄. n$ ‘·|üŒø£kÕ~Û+|üã&ÉTqT. Ä s¡+>∑eTT\T Hê\T>∑T. uÛÖ‹ø£s¡+>∑eTT, e÷qdæø£s¡+>∑eTT, Ä<Ûë´‹àø£s¡+>∑eTT eT]j·TT HÓ’‹ø£ s¡+>∑eTT. e÷qe⁄ìHÓ’‹ø£‘· nqTq~ e÷qe⁄&ÉT Á|üø£è‹ qT+&ç dü+‘·]+#·T≈£îHêï&ÉT. ø±ãÏºÁ|üø£è‹øÏ dü+ã+<ÛäeTT Ò≈£î+&Ü e÷qe⁄ì HÓ’‹ø£‘·≈£î düeTs¡ú‘· ñ+&É<äT.eTqeTT á dü+ã+<ÛäeTTqT >∑T]Ô+∫q|ü⁄&ÉT, ndü\T HÓ’‹ø£‘·qTe÷qe⁄&ÉT $&ç∫ô|≥Tº≥ nqï~ »s¡T>∑THê? á HÓ’‹ø£‘·≈£î $\Te\Tmqï&É÷ ÄbÕ~+|üã&É˝Ò<äT. nsTTq|üŒÏø° b˛*ø£‘√, á HÓ’‹ø£$\Te\qT Á>∑Væ≤+#·T≥≈£î M\T ø£\T>∑TqT. á HÓ’‹ø£ e÷s¡TŒ\qT≈£L&Ü á b˛*ø£\‘√H˚ $X‚¢wæ+#·e˝…qT.

»+‘·T XÊgE„\T, ø±\eTT‘√ ô|s¡T>∑T‘·Tqï C≤„qeTTqT,n_Ûeè~∆øÏ ∫Vü≤ïeTT>± e]í+#ÓqT. eTq e<ä›qTqï C≤„qeTTqT eTqeTTn_Ûeè~∆ Áø£eTeTT˝À @ $<ÛäeTT>± dü~«ìjÓ÷>∑eTT #˚düTø√yê˝≤ nqï$wüj·TeTT l ns¡$+<äT\T eT]j·TT n≥Te+Ï jÓ÷>∑|ü⁄+>∑e⁄\TeTq≈£î dü÷∫+#ês¡T.

uÛÖ‹ø£yÓTÆq »>∑‘·TÔq+<äT, e÷qe⁄&ÉT »qà m‘·TÔ‘·THêï&ÉT. áuÛÖ‹ø£yÓTÆq J$‘·eTT mH√ï s¡ø£eTT\ ø±s¡´Áø£eTeTT\ düeT÷Vü≤eTT.nsTT‘˚ e÷qe⁄&ÉT ‘·q düVü≤» dü«s¡÷|üeTTqT >∑T]Ô+∫, n+<äT≈£î

387

nqTe⁄>± ñqï‘· dæú‹øÏ nH˚ø£ e÷s¡TŒ\qT ‘·q˝À #√≥T ø£*Œ+#·T≈£î+≥÷, uÛÖ‹ø£eTT>±q÷ \_∆bı+<äT‘·THêï&ÉT. e÷qe⁄ì HÓ’‹ø£‘·,düÁ‘·Œes¡Ôq eT]j·TT Ä<Ûë´‹àø£ |æbÕdü. n‘·ì Ä<Ûë´‹àø£ düeTÁ>∑‘·qTìs¡÷|æ+#·TqT.

ఉ త ల దయ్ ం ష - free gurukul · free gurukul . గమ క: భ త్,...

Documents