UNIVERZITET U BIHADU

EKONOMSKI FAKULTET

BIHAD

Predmet: Sociologija

Pojam religije -seminarski rad-

Mentor: prof.dr. Mujo Demirovid Student: Naida Felid

1747/10/EMR

Bihad, maj 2011.godine

2

Sadržaj

1. Definicija religije ................................................................................................... 3

2. Pojava religije i njen historijski razvoj ................................................................... 4

3. Klasifikacija religija ................................................................................................ 5

3.1. Animizam ................................................................................................... 5

3.2. Totemizam ................................................................................................. 5

3.3. Magija ........................................................................................................ 6

3.4. Politeizam ................................................................................................... 6

4. Monoteizam – velike svjetske religije ................................................................... 7

4.1. Judaizam .................................................................................................... 7

4.2. Kršdanstvo ................................................................................................. 8

4.3. Islam .......................................................................................................... 9

4.4. Budizam .....................................................................................................10

5. Zaključak ...............................................................................................................11

3

1. Definicija religije

Definisanje pojma religije predstavlja veoma težak zadatak jer je religija sama po sebi veoma složen

fenomen. Nesumnjivo religija predstavlja jedan od elemenata ljudske svijesti i duhovne kulture.

Pojam religije nastao je od jednog latinskog glagola religio, religare što znači povezivati. Ovu riječ

prvi put upotrebljava Laktanazije, kršdanski filozof u XIV vijeku. Ovdje se misli na povezivanje čovjeka

(vjernika) sa ljudskom prirodom, drugim bidima i Bogom.

Religija i vjera su dva termina o čijem značenju se mišljenja sociologa razilaze. Dok neki vjeru

smatraju opdenitijim pojmom u odnosu na religiju, mišljenja drugih su upravo suprotna. Neki

sociolozi pak smatraju da su termini i značenja religije i vjere međusobno identična. Jedna grupa

sociologa smatra da je pojam vjere šireg značenja od pojma religije. U skladu sa takvim razmišljanjem

vjera predstavlja određenu konstantu gdje ljudi ili vjeruju u Boga (teisti) ili ne vjeruju (ateisti). U tom

smislu religija predstavlja samo oblik ispoljavanja vjerovanja i njegovu konkretnu primjenu.

Vjera se danas obično definiše kao uvjerenje u istinu neke tvrdnje bez njene provjere. Prema tome,

to je subjektivno duhovno tumačenje ishoda percepcije vlastitog razmišljanja ili komunikacije. Vjera

je u praksi vrlo korisna jer u svakodnevnom životu vjerujemo u više stvari nego što se čini. Ljudi

vjeruju u poruke, ideje, djelotvornost, ljubav, druge ljude i namjere kao i mnoge druge vjerovatne ili

nevjerovatne događaje kao što su horoskopi ili vještice. U religijskom smislu vjera se odnosi na dio

šireg duhovnog ili moralnog temelja koje se odnosi na vjeroispovijest. S druge strane religija je

organizirani sistem vjerovanja i bogoslužja koje stavljaju Boga u središte. Za neke druge religija

označava vjerovanje u vedi broj bogova, a postoje osobe koje ne posjeduju neku tradicionalnu vjeru

ili religiju nego prakticiraju neku vrstu vjerovanja na svoj lični način nevezano od organizovanih

religija.

Religija je društvena pojava koja je nastala u doba prvobitne zajednice te podliježe određenim

zakonima nastajanja, razvoja i nestajanja. Religiju možemo definisati i kao duhovnu povezanost

određene zajednice ljudi sa nekim višim bidem odnosno Bogom. Bog je ljudska zamisao o nekoj

nadprirodnoj ili onozemaljskoj sili. Religija je oblik društvene svijesti u kome se prirodne i društvene

sile prikazuju kao nadprirodne, nezavisne od čovjeka, prirode i historije. Svaka religija podrazumijeva

više ili manje jednostavno učenje koje se odnosi na svrhu i suštinu svega postojedeg.

U zavisnosti od društveno-političke situacije i ideologije postoji više tumačenja religije. Brojni autori

ističu određene aspekte religije, pa zbog toga nije lako dati jedinstvenu sveobuhvatnu definiciju

religije. Ona podrazumijeva sistem vjerovanja koji je zapisan u svetim knjigama, a vjerovanje mora

podrazumijevati i prakticiranje vjerovanja ( rituali, obredi ).

Jedno od tumačenja religije datira od 1959. godine po kome religija predstavlja „društvenu formu

svijesti po kojoj dolazi do izraza čovjekova zavisnost od njemu tuđih i nepoznatih prirodnih i

društvenih sila i fantastična forma preodolijevanja tih sila putem obreda, molitvi, i sl. Religija je

ustvari ropska forma moralne svijesti.

Karl Marks smatra da religija nije ništa drugo do „uzdah zgažene stvari, opijum naroda“. Njegovo

mišljenje je da je čovjek generičko bide i da ne smije da bude posrednika između dva čovjeka koji su

pripadnici jedne zajednice. U klasnom društvu čovjek gubi osjedaj zajedništva te ne postoji

4

mogudnost međusobne identifikacije između pripadnika različitih klasa. Po Marksu to je način

nastanka religije i zato religija predstavlja oblik otuđenja.

Emil Dirkem je bio funkcionalistički teoretičar i pokušao je objasniti religiju kroz njene funkcije u

društvu. Bio je izrazito zainteresiran za religiju jer je tražio one čimbenike koji drže moderno društvo

na okupu. Po njemu religija je izražavanje socijalne kohezije. U svojoj knjizi „Elementarni oblici

religijskog života“, Dirkem je, inače sekularist, proučavao totemizam jednog australskog

domorodačkog plemena. Njegov je cilj bio proučiti osnovne oblike religije u svim društvima. Religija

prema Dirkemu nije imaginarna premda se on odmiče od onog što vedina vjernika smatra nužnim.

Religija je stvarna, to je izraz stvarnog društva i ne postoji društvo bez religije. Prema njemu mi

zapažamo silu vedu od nas. Ta sila je zapravo društvo i osnovne društvene vrijednosti, te mi njemu

dajemo odlike nadnaravnog. Kada religijska grupa vjeruje, mi tu simboličku mod povedavamo.

Religijom mi zapravo diviniziramo društvo. Nadalje, što je jednostavnije društvo, jednostavnija je i

religija u tom društvu. Kako društva međusobno izmjenjuju razne tvorevina, izmjenjuju i religiju.

Emil Dirkem povezuje religiozna vjerovanja i ponašanja sa razlikom između svetog i profanog. Sveto

može biti bilo što (predmet, mjesto, životinja) što se smatra iznimnim, nesvakodnevnim,

misterioznim ili čak opasnim, a izaziva osjedaj strahopoštovanja. Nasuprot tome profano je povezano

sa svakodnevnim, uobičajenim i poznatim. Razlika između svetog i profanog ne leži u osobinama

samih stvari ili bida nego u odnosu koji ljudi uspostavljalju prema tim stvarima ili bidima. Ljudi što

doživljavaju svetim, to obožavaju. Pristup vjernika svetom najčešde je reguliran ritualima – više ili

manje formalnim pravilima koja određuju kako se ljudi trebaju ponašati u prisustvu svetoga.

U skladu sa Dirkemovim shvatanjem prisutupa svetom tj. načinu izvršavanja i iskazivanja nakolonosti

prema određenom vjerovanju slijedi da su ritualni postupci usmjereni ka religijskim simbolima. Oni su

uvelike različiti od navika i postupaka u svakodnevnom životu. Iako mnogi vjernici obavljaju religijske

rituale u osami, u svakoj religiji postoje rituali i ceremonije što se obavljaju kolektivno i na posebnim

mjestima – crkvama, džamijama, sinagogama, obrednom zemljištu.

2. Pojava religije i njen historijski razvoj

Vjerovanje u nadprirodna bida i pojave datiraju još iz prahistorijskog perioda, odnosno od same

pojave čovjeka. To najbolje dokumetuju slike koje se mogu nadi na zidovima pedine Altamira u

Španiji, na kojima je mogude vidjeti predstave životinja. Čovjek je vjerovao u postojanje nadprirodnih

sila koje de mu pomodi da poveda ulov, a pomodu slika je vjerovao da se ostvaruje kontakt između

njega (čovjeka) i Njega (nadprirodnog). Prvi oblici religije javljaju se još u prvobitnoj ljudskoj zajednici

kao posljedica čovjekovog uviđanja da se mnoge stvari u prirodi dešavaju i bez njegove volje i da on

na te pojave ne može niti da utiče niti da ih kontroliše ma koliko se on trudio. Takve pojave su

naprimjer suše, poplave, gromovi i slično. Tako je čovjek došao na ideju o postojanju viših sila. Tako

su u čovjekovom umu nastali prvi oblici „bogova“ koji su simbolizovali jedinstvene modi koje

suvereno vladaju čovjekovim postojanjem. Čovjek je nastojao da ove više sile umilostivi molitvama i

žrtvovanjem.

5

Svijest o religiji se mijenjala sa razvojem ljudske civilizacije. Takav oblik svijesti de kasnije prerasti u

drugačiji vid svijest, prije svega racionalnu i naučnu svijest.

3. Klasifikacija religija

Postoji više različitih kriterija o podjeli religija, jedan od njih je podjela religije na neobjavljene

(prirodne) i objavljene (velike svjetske religije).

Za prirodne religije se vrlo često upotrebljava termin primitivne religije jer je nivo složenosti ljudske

svijesti nizak. Čovjek počinje da vjeruje, ali u nešto što dolazi iz prirode. U prvom stadiju čovjekovog

postojanja, on nije mogao objasniti određene pojave u prirodi i način na koji one nastaju te se kod

ljudi javljao strah od istih tih pojava. Usljed čovjekove potrebe da objasni mehanizam nastanka tih

pojava, on ih poistovjeduje sa „bogovima“ i pridaje im određenu mod.

U prirodne religije ubrajamo: animizam, totemizam i magiju.

3.1. Animizam

Animizam (lat. anima - duša) je početni oblik religije praktikovan kod pripadnika prvobitne ljudske

zajednice. Smatra se primitivnim jer nema obreda, svetih knjiga, spisa ni osnivača. Oni su vjerovali u

postojanje spiritualnog, nematerijalnog faktora koji su nazivali duša, a preko njega su objašnjavali

prirodne pojave. Animisti vjeruju u duhove, tj da sve što postoji ima dušu (npr. kamen, stol i sl.).

Animizam ne priznaje razdvajanje duše i tijela, duha i tvari. Zbog toga njegova osnova je vjerovanje

da ljudske duše postoje u životinjama, biljkama i ostalim materijalnim stvarima i do nekog stepena

utiču na samostalno postojanje istih. Također pretpostavljaju da sjedinjenja duha i tvari utiče na

svakodnevni život. Na samom začetku animizma vjerovalo se da su duše vrlo slične ljudima, a tek

kasnije razvojem neanimističkih religija duše su izgubile svoju materijalnu karakteristiku i postale su

spiritualne.

3.2. Totemizam

Totemizam (nastalo od totem) je skup vjerovanja vezanih uz totem. Totem predstavlja biljku ili

životinju, odnosno predmet identifikacije određenog plemena što znači da se jedan totem vezuje uz

samo jednu zajednicu. Totem po vjerovanju štiti pripadnike plemena. Totemizam je nastao nakon

animizma jer se primjeduje razvijeniji oblik ljudske svijesti, odnosno vedi stepen imaginacije i

apstrakcije. Po najistaknutijem teoretičaru totemizma W. R. Ryversu sastoji od društvenog, obrednog

i psihološkog elementa vjerovanja i poštivanja totema. On smatra da je totemizam vezivanje nekog

društva uz neku životinju, biljku ili neživu materiju, to društvo je u pravilu neka egzogamna grupa ili

klan. Psihološki element predstavlja vjerovanje u rodbinsku vezu iz koje je potekao takav klan, a

obredni element se iskazuje kroz poštovanje ukazano životinji, biljci ili predmetu.

6

3.3. Magija

Magija je mistična vještina kojom se pomodu

manipulacije sviješdu i autosugestijom nastoji postidi

određene rezultati i stedi natprirodne modi i

sposobnosti služedi se za tu svrhu uspostavljenim

ritualima. Za magiju se može redi da je bila

dominantna u vrijeme samog začetka ljudskog

društva. Prema Bešidu i Đukanovidu magija je ustvari

„model ljudskog mišljenja i ponašanja koji

pretpostavlja postojanje viših sila na koje je mogude

uticati“. Po drugoj definiciji preuzetoj iz

Enciklopedija Britanika „magija je koncept po kojem

se opisuje način mišljenja kojim se vrši uticaj na

nevidljive sile da prouzrokuje razne događaje, materijalne promjene ili samo iluzije promjena“.

Magija se sastoji iz tri osnovna elementa: čini, materijala i rituala. Čini obuhvataju riječi koje se

koriste u ritualu kao i simbolične brojeve za koje se vjeruje da posjeduju izvjesnu mod. Materijali

predstavljaju objekte koji se koriste pri izvođenju magijskog rituala, a ritual predstavlja magijski

proces.

Prisutna je podjela magije na bijelu i crnu magiju. Bijela magija se naziva desnim putem, a crna

lijevim. Bijela magija predstavlja dobru magiju kojoj je svrha pomodi, izliječiti ili savjetovati. Tu

ubrajamo predviđanje sudbine (astrologija, tarot i sl.). Crna magija predstavlja zlu magiju kojoj je cilj

nauditi drugome ili na nadprirodan način postidi nekakvu korist. Crna magija se povezuje sa

sotonizmom, demonopoklonstvom, vješticama i čarobnjacima.

Još i danas se ponegdje primjerice u sektama poštuje neopoganstvo, poštovanje prirode i majke

Zemlje što je bilo omiljeno u drevnim vremenima. Tako se poštuje Geja, majka Zemlje. U

neopaganizmu veliku ulogu ima magija. Wicca je neopaganska religija, a njen simbol je pentagram.

3.4. Politeizam

POLITEIZAM ili mnogoboštvo je vjerovanje u više bogova. Javlja se na prelazu izmedju primitivnih

religija i monoteizma, kao razvijenih religija. Nastao je od primitivnog animizma i totemizma

personifikacijom sila i pojava prirode. Visoko razvijene politeisticke religije, a najvise grčka i rimska,

nazivaju se mitologijama. U grčkoj i rimskoj mitologiji javljaju se antropomorfni bogovi, koji su

besmrtni i žive na zemlji, medjutim čovjek ne može ostvariti neposredan kontakt s njima.Danas nema

vedih politeističkih religija, vec samo postoje tradicionalna vjerovanja. Jedina veda politeistička religija

je japanska vjera šintoizam, utemeljena na štovanju prirode i predaka.

Slika br. 1 PENTAGRAM

7

4. Monoteizam – velike svjetske religije

Velike svjetske religije su monoteističke religije (grčki monos-jedan i teos-bog) i one podrazumijevaju

vjerovanje u samo jedno, univerzalno i sveobuhvatno božanstvo, tj. Boga. U religijama koje su se

javile neposredno prije monoteističkih, vrhovni Bog se sve više udaljavao od ljudi i bio postavljen na

nebo. Karakteristika monoteističkih religija jeste objava koju Bog šalje, te prorok čija osnovna funkcija

je da širi religiju na Zemlji.

Najraširenije monoteističke religije su: kršdanstvo, islam, židovstvo i budizam. Pored ovih postoji čitav

niz monoteističkih religija koje okupljaju veliki broj vjernika.

4.1. Judaizam

ŽIDOVSTVO ili judaizam se smatra najstarijom monoteističkom religijom. Pretpostavlja se da je

judaizam nastao u periodu između 17.i 20. vijeka prije nove ere kada se Abrahamu ukazao Bog na

Sinajskoj gori.

Judaizam je religija koja propovijeda

vjeru u jednog bestjelesnog Boga,

oca svih ljudi. Ovaj Bog predstavlja

sveukupnost moralnih savršenstava i

od ljudi zahtijeva ljubav i pravednost.

Ime ovog Boga zbog svetosti, nije

dozvoljeno izgovarati. Judaistička

religioznost temelji se na poslušnosti

prema „ božanskom zakonu“. Ovaj

zakon sadržan je u Starom zavjetu,

odnosno u hebrejskoj Bibliji. Stari

zavjet je rukopis od 24 knjige, pisan

je na hebrejskom i djelomično na

aramejskom jeziku. Govori o historiji,

idejama i društvenim borbama

Judinog naroda. Ujedno to je i zbirka vjerskih i pravnih propisa, kao i starih mitova koje su Judeji

preuzeli od drugih naroda Istoka.

Međutim, iako je Abraham formalno važio za osnivača judaizma, najvede zasluge pripisuju se Mojsiju.

Mojsije je bio hebrejski vođa i zakonodavac koji je narod oslobodio egipatskog ropstva i na gori Sinaju

dao im dvije tablice koje su postale temelj hebrejske religije. O Mojsijevom radu mogude je saznati

samo iz Biblije, odnosno iz njenog prvog i najstarijeg djela Petoknjižja, koje se na hebrejskom naziva

Tora, što znači zakon, nauka. Ovo djelo opisuje nastanak svijeta, historiju života Jevreja, borbe,

odnose i njihovu filozofiju, kao i doba jevrejskog ropstva pod egipatskom vlašdu, od koga ih je

oslobodio Mojsije.

Po legendi, Jehova (heb. Bog) se ukazao Mojsiju na Sinajskoj gori, rekao mu je da izbavi jevrejski

narod od egipatskog ropstva tako što de svoj narod odvesti u „obedanu zemlju“ - područje današnjeg

Izraela. I predao mu je deset Božijih zapovijesti. Tom prilikom Jehova je rekao Mojsiju da upozori

narod da se ne približava Jehovi, „jer de životom platiti onaj ko ga vidi“. Iz ovoga, ističe se jedna

Slika br. 2 SINAGOGA

8

karakteristika judaizma, a to je da je Jehova skriveni Bog. Po predanju, Jehova je pomogao Izraelcima

da nađu put do obedane zemlje. To putovanje trajalo je stotinama godina.

4.2. Kršćanstvo

Kršdanstvo je monoteistička svjetska religija,

nastala u Palestini u prvom stoljedu nakon Kristova

rođenja. Ona se temelji na učenju Isusa Krista (Isus

Mesija) kao sina Božjega, u kojem se Bog na

jedinstven način objavio čovjeku. Hrist ne koristi

metodu prinude, odnosno osobinu da religija

formira norme. Isus istupa kao posvedeni - onaj

koji pokazuje put izbavljenja. O Kristu najopširnije

govore četiri evanđelja (evanđelje = vesela,

radosna vijest) koja čine značajan dio Novog

zavjeta, i to su Evanđelje po Marku, Mateju, Luki i

Ivanu. Kršdanstvo se je pojavilo u okviru židovstva.

U drugoj polovini prvog stoljeda osamostaljuje se

kao posebna religija i širi po gradovima Rimskog

carstva. Izvori kršdanstva su pisana Božija objava

(Sveto pismo Staroga i Novog zavjeta) i usmena

kršdanska predaja (tradicija). Biblija ili Sveto Pismo

je zbirka knjiga. Sastoji se iz dva dijela: Stari i Novi

zavjet. Dok židovi štuju samo Stari zavjet, kršdani i

Stari i Novi. Biblija je spomenik kršdanstva i čitave Zapadne civilizacije. Ona nije samo religiozna

knjiga, ved ona sadrži propise, zakone, pjesme (psalmi) i druge književne vrste.

Godine 1054. dolazi do rascjepa u kršdanstvu na

pravoslavlje i katoličanstvo. Jedan od glavnih uzroka

ovog rascjepa bilo je slavljenje Bizantijskog carstva.

Pravoslavlje je težilo za očuvanjem tradicionalnih

kršdanskih vrijednosti i učenja, zalagalo se za

decentralizaciju crkve tako da su mnoge pravoslavne

crkve dobijale autokefalnost, dok se katoličanstvo

zalagalo za centralizaciju sa sjedištem crkve u

Vatikanu. Između ova dva oblika kršdanstva postoji

više sličnosti nego razlika. Obe religije vjeruju da

postoji život poslije smrti, da postoji božiji sud, da

postoji strašni sud. Razlike se ogledaju u različitim

formama obavljanja religioznih obreda.

Najbitnija ključna razlika je relacija između pojmova:

Bog-Otac, Sin i Sveti duh. Po katoličkom tumačenju ovi

pojmovi su u cikličnom odnosu što znači da iz Boga oca

slijedi i Sin i Sveti duh, a kod pravoslavlja je taj odnos

Slika br. 3. KATOLIČKA CRKVA

Slika br. 4 PRAVOSLAVNA CRKVA

9

linearni odnosno iz Boga oca ne može da slijedi Sveti duh.

Kasnije je došlo do novog raslojavanja kršdanstva. Protestantizam je pokret koji se razvija u novu

religiju, a njen osnivač je Martin Luter. Ovaj pokret je nastao u XVI vijeku kao protest katoličkih

kršdana što je bilo mogude kupiti indulgencije. Danas je protestantizam veoma rasprostranjen.

4.3. Islam

Islam je najmlađa monoteistička religija utemeljena

u Arabiji u VII stoljedu. Utemeljio ju je Muhammed

a.s., a njezini sljedbenici nazivaju se muslimani. Po

tradicionalnim predajama, Muhammed a.s. je bio

razočaran nepoštivanjem vjerskih običaja i

udaljavanja njegovih sugrađana od monoteizma i

prakticiranjem primitivnog oblika politeizma.

Godine 610. u pedini Hira, Muhammeda a.s. je

posjetio melek Džibril koji mu je prenio prve Božije

riječi, imperativ „Ikre“ ( Uči! ). Islamska era počinje

622. godine, kad se Muhammed sa svojim

pristašama seli iz Mekke ( gdje su se tadašnji Arapi

protivili širenju islama) u Medinu- hidžra. U islamu

Bog se naziva Allah( Svemogudi). Vjerska knjiga

islama je Kur´an, a vjerski zakon Šerijat. Islam sadrži

karakteristike kršdanstva i judaizma, kao ved

postojedih i relativno rasprostranjenih religija,

međutim i karakteristike stare arapske politeističke

religije, od koje je npr. naslijeđen običaj hodočašda u Mekki oko svetog kamena Kabe. Iako najmlađa,

Islam predstavlja religiju koja je u najvedoj ekspanziji. Do rascjepa religije u islamu je došlo u VIII

vijeku na šite i sunite. Pitanje rascjepa bilo je ko de naslijediti Muhammeda na mjestu Božijeg

poslanika. Šiti smatraju da je to imam, vjerski i svjetovni vođa, dok suniti smatraju da niko ne može

naslijediti Muhammeda. Vjerovanja i načini prakticiranje vjere se ne razlikuju bitno između sunita i

šita. Pet stubova islama predstavljaju islamski šarti, odnosno praktične dužnosti islama : Ispovijest

vjere, namaz, post, zekat i hadž.

Kur˙an je sveta Božija knjiga čija objava je trajala pune 23 godine. U početku ljudi su Ga učili napamet,

a kasnije su počeli i da ga zapisuju. Nod kada je Allah dž.š. upotpunio Kur´an zove se Lejletul-Kadr.

Kur´an je najčitanija knjiga na svijetu. Ima preko dva miliona hafiza, tj ljudi koji znaju čitav Kur´an

napamet. Kur´an sadrži dvije vrste uputa, uputa za čovjekovo nadahnude od Allaha dž.š u slijeđenju

pravog puta. Ograničena je samo na vjernike. Druga je uputa objašnjenje i namjera vanje, tj da

čovjeku bude objašnjen pravi put, dobro i zlo, šteta i korist. Ova uputa je opda za sve ljude.

Slika br. 5 DŽAMIJA FETHIJA U BIHADU

10

4.4. Budizam

BUDIZAM, religija bez Boga, je nastala u Indiji u VI vijeku p. n.e. Njen osnivač je Siddharta Gautama

koji je odgajan u prekrasnim palačama, poučavan znanosti i umjetnosti. Uznemiren problemom boli i

patnje, Gautama je proveo mnogo godina u asketizmu izgladnjujudi se gotovo do smrti, ali je

prosvijetljenje postigao tek kad se odrekao tog puta. Tada je postao Buddha (prosvijetljeni) i spoznao

je porijeklo patnje i boli. Svoje iskustvo i spoznaje je zapisao u knjizi Četiri plemenite istine na kojoj

se zasniva budizam. Kao i ostale religije, budizam nudi spasenje. Spasenje u budizmu se ostvaruje

osmerostrukim putokazom do slobode. Osmerostruki putokaz podrazumijeva: pravo

znanje(vjerovanje), pravo nastojanje, pravo govorenje, pravo djelanje, pravo življenje, pravo

opažanje, pravo prisjedanje i pravo poniranje u sebe. U osnovi Buddinog učenja su pesimizam i

apsivni moral. Kao vrhovna mudrost u budizmu te rezultat upražnjavanja pravila i iskupljenja dostiže

se nirvana. Nirvana je po budističkom učenju stanje duševnog mira, krajnje samoodricanje, apsolutno

blaženstvo, prosvijetljenje, vrhovan mudrost u budizmu, smisao života i cilj svakog vjernika,

prestahjanje volje za postojanjem koja omogudava ponovno rađanje poslije smrti. Nirvana se može

opisati i kao oslobađanje od svih tjelesnih želja čovjeka koje su prema budizmu, izvor čovjekovih

patnji.

Budizam je također na neki način podijeljena religija i sastoji se iz tri grane, to su : hinajana, mahajana

i tantrizam. Još jedan oblik budizma je lamaizam, koji je razvijen na Tibetu. Vrhovni budistički vjerski

poglavar je Dalaj lama, a on se bira na osnovu posebnog fizičkog obilježja. Budizam se danas prihvata

kao vid filozofije. Mahajana budizam je najviše filozofski nastrojen.

Slika br. 6 Buddha, budistički vjerski poglavar

11

5. Zaključak

Religija je pojava s kojom se čovjek susreo veoma davno, ali koja i danas nakon nekoliko milenija,

predstavlja bitan segment svake individue i društva. Mnogi događaji unutar religija, pobune i

nezadovoljstva su bitno uticala na društvo i usmjerenje društvenih promjena. Danas je nemogude

zamisliti i objasniti razvoj neke kulture, a da se ne uzme u obzir religija i njeno djelovanje. Funkcija

religije u životu svakog pojedinca, i uopde u društvu je višestruka. Ona se je pojavila u određenim

uvjetima života, mnoge religije su vjerovatne nastale kao rezultat nekih političkih zbivanja, ali je

jedno sigurno, ona ima svoju svrhu. Religija ima funkciju solidarnosti i zajedništva ljudi. To je sigurno

jedan od najboljih načina da se djeluje na svijest ljudi o pitanjima kao što su ratovi, pobune i sl., jer se

religijom djeluje na međusobno ujedinjenje, i zajedničku borbu protiv određenih životnih nedada. Na

jedan vrlo karakterističan način religija djeluje na usmjeravanje ljudskog ponašanja. Ona upravlja

našim ponašanjem kroz jednu moralnu dimenziju, te na taj način osigurava red i stabilnost u društvu.

Svaka religija istovremeno podrazumijeva i određene rituale ili obrede, u kojima se čovjek pokorava i

zahvaljuje nekom višem bidu što ujedno kod njega stvara jedan pozitivan efekat naročito kada je u

pitanju današnji čovjekov centrizam. Iako religijom čovjek vrada i ojačava osjedaj samopouzdanja, on

takođe na taj način shvata da je pod nečijom kontrolom i kontoliše svoj osjedaj „svemodnosti“ nad

ostalim bidima i stvarima. Religijski obredi su ujedno i izvor vrlo snažnih emocija.

Sve te funkcije religije potvrđuju čuvenu Volterovu izjavu „Kada Bog ne bi postojao trebalo bi ga

izmisliti.“

12

Literatura

1. Jusuf Ž., Đozić A., Sociologija, Bosanski kulturni centar, Sarajevo, 2004.

2. Internet

3. Encyclopaedia Britannica 2004, CD-ROM izdanje

4. Cvitković I., Sociologija relgije, Bosna-public, Sarajevo, 1995.