9. i lakatos introd- ciencia y pseudo-ciencia
TRANSCRIPT
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
1/26
Universidad*Complutense*de*Madrid*
Facultad*de*Filoso5a;*Depto.*Lgica*y*Filoso5a*de*la*Ciencia*
Taller*de*Prc@cas,*Asignatura:*Filoso5a*de*la*Ciencia*Prof.*Francisco*Cisterna*Cabrera,*noviembre*de**2012*
*
*
Imre*Lakatos**Ciencia*y*pseudociencia***
*del*texto*La*metodologa*de*los*programas*de*inves@gacin*
cienfica*
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
2/26
La#demarcacin#entre#ciencia#y#pseudociencia#no#es#un#mero#problema#de#filoso5a#de#saln;#7ene#
una#importancia#social#y#pol7ca#vital.## El#valor#cognosci7vo#de#una#teora#nada#7ene#que#ver#con#su#influencia#psicolgica#sobre#las#mentes#
humanas.#Creencias,#convicciones,#
comprensiones...#son#estados#de#la#mente#humana.##
Pero#el#valor#cienfico#y#obje7vo#de#una#teora#es#independiente#de#la#mente#humana#que#la#crea#o#la#comprende.#Su#valor#cienfico#depende#solamente#del#apoyo#obje7vo#que#prestan#los#
hechos#a#esa#conjetura##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
3/26
En#el#razonamiento#cienfico#las#teoras#son#confrontadas#por#los#hechos#y#una#de#las#
condiciones#bsicas#del#razonamiento#
cienfico#es#que#las#teoras#deben#ser#
apoyadas#por#los#hechos##
Los#cienficos#desean#que#sus#teoras#sean#respetables#y#merecedoras#del#tulo#
ciencia,*esto*es,*conocimiento*genuino.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
4/26
La#comprobacin#emprica:## Las#teoras#no#probadas#por#los#hechos#eran#consideradas#como#pseudociencia#pecaminosa;#una#hereja#en#el#seno#de#la#comunidad#cienfica.##
Ampere,#a#principios#del#siglo#xix,$entendi#que#deba#7tular#su#libro#rela7vo#a#sus#especulaciones#sobre#electromagne7smo:#Teora$Matem/ca$de$
los$Fenmenos$Electrodinmicos$inequvocamente$deducida$de$los$experimentos.$Pero#al#final#del#volumen#confiesa#de#pasada#que#
algunos#de#los#experimentos#nunca#llegaron#a#realizarse#y#que#ni#siquiera#se#haban#construido#
los#instrumentos#necesarios.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
5/26
Pero#si#cmo#dice#Popper,#desde#lo#induc7vo#(lo#experiencial)#no#se#pueden#probar#las#teoras#,##
Entonces,#qu#dis7ngue#al#conocimiento#cienfico#de#la#ignorancia#y#a#la#ciencia#de#la#pseudociencia?##
Por#lo#cual,#es#el#criterio#de#falsabilidad#de#Popper#la#solucin#del#problema#de#la#demarcacin#entre#la#ciencia#y#la#pseudociencia?#
Respuesta*de*Lakatos:*No,*porque...*El*criterio*de*Popper*ignora*la*notable*tenacidad*de*las*teoras*cienficas.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
6/26
Los#cienficos#7enen#la#piel#gruesa.#No#abandonan#una#teora#simplemente#porque#
los#hechos#la#contradigan##
Normalmente#(los#cienficos)#o#bien#inventan#alguna#hiptesis#de#rescate#para#explicar#lo#
que#ellos#llaman#despus#una#simple#anomala#o,#si#no#pueden#explicar#la#anomala,#la#
ignoran#y#centran#su#atencin#en#otros#
problemas.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
7/26
Qu#es#entonces#lo#que#dis7ngue#a#la#ciencia?##
En#los#l7mos#aos#he#defendido#la*metodologa*de*los*programas*de*
inves@gacin*cienfica*que#soluciona#algunos#
de#los#problemas#que#ni#Popper#ni#Kuhn#consiguieron#solucionar.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
8/26
Premisas#centrales#de#esta#metodologa*de*los*
programas*de*inves@gacin*cienfica:*
1**la#unidad#descrip7va#pica#de#los#grandes#
logros#cienficos#no#es#una#hiptesis#aislada#sino#
ms#bien#un#programa#de#inves7gacin.##
Por#tanto,#La#ciencia#no#es#slo#ensayos#y#
errores,#una#serie#de#conjeturas#y#refutaciones.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
9/26
La#ciencia#newtoniana,#por#ejemplo,#no#es#slo#un#conjunto#de#cuatro#conjeturas#(las#tres#
leyes#de#la#mecnica#y#la#ley#de#gravitacin).##
Esas#cuatro#leyes#slo#cons7tuyen#el#ncleo#firme#del#programa#newtoniano.#Pero#este#
ncleo#firme#est#tenazmente#protegido#contra#las#refutaciones#mediante#un#gran#
cinturn#protecror#de#hiptesis#auxiliares.##
#
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
10/26
2#Los#programa#de#inves7gacin#7enen#una#herramienta#clave#en#la#heurs@ca,#esto#es,#
una#poderosa#maquinaria#para#la#solucin#de#
problemas#que,#con#la#ayuda#de#tcnicas#
matem7cas#sofis7cadas,#asimila#las#anomalas#e#incluso#las#convierte#en#evidencia#
posi7va#
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
11/26
Lakatos#dis7ngue#(cap.1)#dos#7pos#de#heurs7ca:#
El#programa#consiste#en#reglas#metodolgicas:#algunas#nos#dicen#las#rutas#de#inves7gacin#
que#deben#ser#evitadas#(heurs'ca*nega'va),$y#otras,#los#caminos#que#deben#seguirse#
(heurs'ca*posi'va)$#
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
12/26
a)$La$heurs/ca$nega/va:$el$ncleo$firme$del$programa$$
Todos#los#programas#de#inves7gacin#cienfica#pueden#ser#caracterizados#por#su#ncleo#firme.#La#heurs7ca#nega7va#del#programa#impide#que#
apliquemos#el#modus$tollens$(modo$que$negando$niega)$a#este#ncleo#firme.##
Por#el#contrario,#debemos#u7lizar#nuestra#inteligencia#para#incorporar#e#incluso#inventar#hiptesis#auxiliares#que#formen#un#cinturn$
protector$en#torno#a#ese#centro,#y#contra$ellas$debemos#dirigir#el#modus$tollens.$$
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
13/26
El#cinturn#protector#de#hiptesis#auxiliares#debe#recibir#los#impactos#de#las#contrastaciones#y#para#
defender#al#ncleo#firme,#ser#ajustado#y#reajustado#e#incluso#completamente#sus7tuido.#Un#programa#de#inves7gacin#7ene#xito#si#ello#
conduce#a#un#cambio#progresivo#de#
problem7ca;#fracasa,#si#conduce#a#un#cambio#re`#gresivo.##
Este#ncleo#es#irrefutable#por#decisin#metodolgica#de#sus#defensores;#las#anomalas#
slo#deben#originar#cambios#en#el#cinturn#protector#de#hiptesis#auxiliares#observacionales#y#en#las#condiciones#iniciales##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
14/26
La#idea#de#una#heurs7ca#nega7va#de#un#programa#de#inves7gacin#cienfica#racionaliza#en#gran#medida#el#
convencionalismo#clsico.##
Racionalmente#es#posible#decidir#que#no#se#permi7r#que#las#refutaciones#transmitan#la#
falsedad#al#ncleo#firme#mientras#aumente#el#
contenido#emprico#corroborado#del#cinturn#
protector#de#hiptesis#auxiliares.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
15/26
b)$La*heurs'ca*posi'va:$la$construccin$del$cinturn$protectory$y$la$autonoma$rela/va$
de$la$ciencia$terica$#
consiste#de#un#conjunto,#parcialmente#estructurado,#de#sugerencias#o#pistas#sobre#
cmo#cambiar#y#desarrollar#las#versiones#
refutables#del#programa#de#inves7gacin,#
sobre#cmo#modificar#y#complicar#el#cinturn#
protector#refutable.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
16/26
La#heurs7ca#posi7va#del#programa#impide#que#el#cienfico#se#pierda#en#el#ocano#de#
anomalas.##
La#heurs7ca#posi7va#establece#un#programa#que#enumera#una#secuencia#de#modelos$
crecientemente#complicados#simuladores#de#
la#realidad:#la#atencin#del#cienfico#se#
concentra#en#la#construccin#de#sus#modelos#
segn#las#instrucciones#establecidas#en#la#parte#posi7va#de#su#programa#
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
17/26
En#general,#la#heurs7ca#posi7va#es#ms#flexible#que#la#heurs7ca#nega7va.#Ms#an,#
sucede#en#ocasiones#que#cuando#un#programa#
de#inves7gacin#entra#en#una#fase#regresiva,#
una#pequea#revolucin#o#un#cambio#crea/vo$
de#su#heurs7ca#posi7va#puede#impulsarlo#de#nuevo#hacia#adelante#TM.$$
Por#ello#es#mejor#separar#el#centro#firme#de#los#principios#meta5sicos,#ms#flexibles,#que#expresan#la#heurs7ca#posi7va##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
18/26
Pero#cmo#podemos#dis7nguir#un#programa#cienfico#o#progresivo#de#otro#
pseudocienfico#o#regresivo?##
En#contra#de#Popper,#la#diferencia#no#puede#radicar#en#que#algunos#an#no#han#sido#
refutados,#mientras#que#otros#ya#estn#refutados##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
19/26
todos#los#programas#de#inves7gacin#que#admiro#7enen#una#caracters7ca#comn.#
Todos#ellos#predicen#hechos#nuevos,#hechos#que#previamente#ni#siquiera#haban#sido#
soados#o#que#incluso#haban#sido#
contradichos#por#programas#previos#o#rivales.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
20/26
De#este#modo,#en#un#programa#de#inves7gacin#progresivo,#la#teora#conduce#a#
descubrir#hechos#nuevos#hasta#entonces#desconocidos.##
Sin#embargo,#en#los#programas#regresivos#las#teoras#son#fabricadas#slo#para#acomodar#los#hechos#ya#conocidos.#Ejemplo:#el#marxismo,#
donde#se#construyen#hiptesis#auxiliares#
fueron#tras#los#acontecimientos#para#proteger#a#la#teora#de#los#hechos.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
21/26
As#entonces,#las#llamadas#refutaciones#no#indican#un#fracaso#emprico#como#Popper#ha#
enseado,#porque#todos#los#programas#crecen#en#un#ocano#permanente#de#anomalas.##
Lo#que#realmente#importa#son#las#predicciones#dram7cas,#inesperadas,#
grandiosas;#unas#pocas#de#stas#son#suficientes#para#decidir#el#desenlace;#si#la#
teora#se#retrasa#con#relacin#a#los#hechos,#
ello#significa#que#estamos#en#presencia#de#programas#de#inves7gacin#pobres#y#regresivos.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
22/26
Cmo#suceden#las#revoluciones#cienficas?# #Si#tenemos#dos#programas#de#inves7gacin#rivales#y#uno#de#ellos#progresa,#mientras#que#
otro#degenera,#los#cienficos#7enden#a#
alinearse#con#el#programa#progresivo.##
Tal#es#la#explicacin#de#las#revoluciones#cienficas.##
Sin#embargo,#no#es#deshonesto#aferrarse#a#un#programa#en#regresin#e#intentar#conver7rlo#en#progresivo.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
23/26
En#contra#de#Popper,#la#metodologa#de#los#programas#de#inves7gacin#cienfica#no#
ofrece#una#racionalidad#instantnea.##
Hay#que#tratar#con#benevolencia#a#los#programas#en#desarrollo;#pueden#transcurrir#
dcadas#antes#de#que#los#programas#despeguen#del#suelo#y#se#hagan#
empricamente#progresivos.#La#cr7ca#no#es#un#
arma#popperiana#que#mate#con#rapidez#mediante#la#refutacin.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
24/26
Las#cr7cas#importantes#son#siempre#construc7vas;#no#hay#refutaciones#sin#una#teora#
mejor.## Kuhn#se#equivoca#al#pensar#que#las#revoluciones#cienficas#son#un#cambio#repen7no#e#irracional#
de#punto#de#vista.#
#La#historia#de#la#ciencia#refuta#tanto#a#Popper#como#a#Kuhn;#cuando#son#examinados#de#cerca,#resulta#que#tanto#los#experimentos#cruciales#popperianos#como#las#revoluciones#de#Kuhn#son#
mitos;#lo#que#sucede#normalmente#es#que#los#programas#de#inves7gacin#progresivos#
sus7tuyen#a#los#regresivos.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
25/26
El#problema#de#la#demarcacin#entre#ciencia#y#pseudociencia#tambin#7ene#serias#implicaciones#para#la#ins7tucionalizacin#de#la#cr7ca.##
La#teora#de#Coprnico#fue#condenada#por#la#Iglesia#Catlica#en#1616#porque#supuestamente#era#pseudocienfica.##
Fue#re7rada#del#ndice$en#1820#porque#para#entonces#la#Iglesia#entendi#que#los#hechos#la#haban#probado#y#por#ello#se#haba#conver7do#en#cienfica.##
Por#ello#el#problema#de#la#demarcacin#entre#ciencia#y#pseudociencia#no#es#un#pseudoproblema#para#filsofos#de#saln,#sino#que#7ene#serias#implicaciones#7cas#y#pol7cas.##
-
7/30/2019 9. I Lakatos Introd- Ciencia y Pseudo-ciencia
26/26
Por#tanto,#la#metodologa#de#los#programas#de#inves7gacin#cienfica#explica#la#autonoma$
rela/va$de$la$ciencia$terica:$un#hecho#histrico#cuya#racionalidad#no#puede#ser#
explicado#por#los#primeros#falsacionistas.##
Slo#aquellos#cienficos#que#trabajan#en#ejercicios#de#prueba#y#error#$o$en#una#fase#
degenerada#de#un#programa#de#inves7gacin#
cuya#heurs7ca#posi7va#se#qued#sin#contenido,#se#ven#obligados#a#redoblar#su#
atencin#a#las#anomalas.##