7 aralık 2004

7 Aralık 20047 Aralık 2004

TBB TBB

MAKRO EKONOMİ ALT MAKRO EKONOMİ ALT ÇALIŞMA GRUBUÇALIŞMA GRUBU

İÇİNDEKİLERİÇİNDEKİLERI- MAKROEKONOMİK GÖSTERGELERI- MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER

- BÜYÜME- BÜYÜME

- DIŞ TİCARET- DIŞ TİCARET

- CARİ İŞLEMLER DENGESİ- CARİ İŞLEMLER DENGESİ

- KAMU MALİYESİ- KAMU MALİYESİ

- ENFLASYON - ENFLASYON

II- KATILIM ÖNCESİ EKONOMİK PROGRAMII- KATILIM ÖNCESİ EKONOMİK PROGRAM

III- DOLAR’IN DEĞER KAYBI VE TÜRKİYE EKONOMİSİNE ETKİLERİIII- DOLAR’IN DEĞER KAYBI VE TÜRKİYE EKONOMİSİNE ETKİLERİ

3

BÜYÜMEBÜYÜME

Kaynak: DİEKaynak: DİEKaynak: DİEKaynak: DİE

İmalat Sanayi Aylık Kapasite Kullanım Oranları

83,0

74,9

75,9

79,5

79,680,4

83,5

79,379,878,7

80,1

78,3

71,9

81,4

84,3

73,577,2

82,1

84,3

76,5

83,9

85,3

70

75

80

85

90

O Ş M N M H T A E E K A

(%)

2003 2004

Aylık Sanayi Üretimi (bir önceki yılın aynı ayına göre % değişim)

20,4

2,3

10,910,7

9,29,89,6

3,7

14,7

2,15,1

2,65,4

8,2

12,8

5,7

15,2

13,0

14,9 14,816,0

0

5

10

15

20

25

O Ş M N M H T A E E K A

(%)

2003 2004

Sınai üretim verileri, yılın ikinci yarısında büyümenin hız kestiğine,Sınai üretim verileri, yılın ikinci yarısında büyümenin hız kestiğine,

Yüksek KKO, yatırım ihtiyacının devam ettiğineYüksek KKO, yatırım ihtiyacının devam ettiğine

işaret etmektedir. işaret etmektedir.

Sınai üretim verileri, yılın ikinci yarısında büyümenin hız kestiğine,Sınai üretim verileri, yılın ikinci yarısında büyümenin hız kestiğine,

Yüksek KKO, yatırım ihtiyacının devam ettiğineYüksek KKO, yatırım ihtiyacının devam ettiğine

işaret etmektedir. işaret etmektedir.

4

DIŞ TİCARETDIŞ TİCARET

Ocak-Ekim 2003Ocak-Ekim 2003 Ocak-Ekim 2004Ocak-Ekim 2004

Değer Değer (milyon $)(milyon $)

Pay Pay (%)(%)

Değer Değer (milyon $)(milyon $) Pay (%)Pay (%) Değişim Değişim

(%)(%)

İhracatİhracat 38.68838.688 100,0100,0 50.56850.568 100,0100,0 30,730,7

Sermaye mallarıSermaye malları 3.6353.635 9,49,4 5.2095.209 10,310,3 43,343,3

Ara mallarıAra malları 15.34015.340 39,739,7 20.45920.459 40,540,5 33,433,4

Tüketim mallarıTüketim malları 19.47119.471 50,350,3 24.76324.763 49,049,0 27,227,2

DiğerleriDiğerleri 242242 0,60,6 136136 0,20,2 -43,5-43,5

İthalatİthalat 55.86055.860 100,0100,0 78.15978.159 100,0100,0 39,939,9

Sermaye mallarıSermaye malları 8.5718.571 15,415,4 13.80613.806 17,717,7 61,161,1

Ara mallarıAra malları 41.13841.138 73,673,6 52.62552.625 67,367,3 27,927,9

Tüketim mallarıTüketim malları 5.8025.802 10,410,4 11.29311.293 14,414,4 94,694,6

DiğerleriDiğerleri 351351 0,60,6 435435 0,60,6 24,224,2

Dış Ticaret Dengesi Dış Ticaret Dengesi -17.172-17.172 -27.591-27.591 60,760,7

İhracatın ithalatı karşılama oranı (%)İhracatın ithalatı karşılama oranı (%) 69,369,3 64,764,7


Ekim ayında; geçen aya göre ihracat $145 milyon artarak $5,7 milyar, ithalat Ekim ayında; geçen aya göre ihracat $145 milyon artarak $5,7 milyar, ithalat ise $397 milyon gerileyerek $8,0 milyar olmuştur. ise $397 milyon gerileyerek $8,0 milyar olmuştur. Ekim ayında; geçen aya göre ihracat $145 milyon artarak $5,7 milyar, ithalat Ekim ayında; geçen aya göre ihracat $145 milyon artarak $5,7 milyar, ithalat ise $397 milyon gerileyerek $8,0 milyar olmuştur. ise $397 milyon gerileyerek $8,0 milyar olmuştur.

5



Alınan tedbirlerin de etkisiyle ithalattaki artış hızı yavaşlamaya başlamıştır. Alınan tedbirlerin de etkisiyle ithalattaki artış hızı yavaşlamaya başlamıştır. Alınan tedbirlerin de etkisiyle ithalattaki artış hızı yavaşlamaya başlamıştır. Alınan tedbirlerin de etkisiyle ithalattaki artış hızı yavaşlamaya başlamıştır.

50

55

60

65

70

75

80

O Ş M N M H T A E E K A O Ş M N M H T A E E

2003 2004

(%)

İhracatın ithalatı karşılama oranı Trend

6

CARİ İŞLEMLER DENGESİ CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Ocak - Ekim/ Ocak - Ekim

İlk on aylık dönemde cari açık 2003 yılının aynı dönemine göre %134,1 İlk on aylık dönemde cari açık 2003 yılının aynı dönemine göre %134,1 artarak $10.719 milyona ulaştı. Son 12 aylık açık ise $14,2 milyar artarak $10.719 milyona ulaştı. Son 12 aylık açık ise $14,2 milyar düzeyindedir. düzeyindedir.

İlk on aylık dönemde cari açık 2003 yılının aynı dönemine göre %134,1 İlk on aylık dönemde cari açık 2003 yılının aynı dönemine göre %134,1 artarak $10.719 milyona ulaştı. Son 12 aylık açık ise $14,2 milyar artarak $10.719 milyona ulaştı. Son 12 aylık açık ise $14,2 milyar düzeyindedir. düzeyindedir.

Ocak-EkimOcak-Ekim DeğişimDeğişim

(milyon $)(milyon $) 20002000 20012001 20022002 20032003 20032003 20042004 (%)(%)

Cari İşlemler HesabıCari İşlemler Hesabı -9.819-9.819 3.3903.390 -1.522-1.522 -8.037-8.037 -4.579-4.579 -10.719-10.719 134,1134,1

Dış Ticaret DengesiDış Ticaret Dengesi -21.959-21.959 -3.733-3.733 -7.283-7.283 -14.010-14.010 -10.602-10.602 -18.772-18.772 77,177,1

Hizmetler DengesiHizmetler Dengesi 11.36811.368 9.1309.130 7.8797.879 10.50510.505 9.7719.771 11.60611.606 18,818,8

Yatırım Geliri DengesiYatırım Geliri Dengesi -4.002-4.002 -5.000-5.000 -4.554-4.554 -5.559-5.559 -4.594-4.594 -4.492-4.492 -2,2-2,2

Cari TransferlerCari Transferler 4.7744.774 2.9932.993 2.4362.436 1.0271.027 846846 939939 11,011,0

Sermaye ve Finans HesaplarıSermaye ve Finans Hesapları 12.58112.581 -1.719-1.719 1.3731.373 2.9942.994 1.6191.619 8.5858.585 430,3430,3

Net Hata ve NoksanNet Hata ve Noksan -2.762-2.762 -1.671-1.671 149149 5.0435.043 2.9602.960 2.1342.134 -27,9-27,9

Dış Finansman İhtiyacı (*)Dış Finansman İhtiyacı (*) -12.581-12.581 1.7191.719 -1.373-1.373 -2.994-2.994 -1.619-1.619 -8.585-8.585 430,3430,3

Cari İşlemler Dengesi/GSMH (%)Cari İşlemler Dengesi/GSMH (%) -4,9-4,9 2,32,3 -0,8-0,8 -3,3-3,3 -- -- --

Dış Finansman İhtiyacı/GSMH (%)Dış Finansman İhtiyacı/GSMH (%) -6,2-6,2 1,21,2 -0,8-0,8 -1,2-1,2 -- -- --

(*) Cari işlemler dengesi ve net hata noksan kalemlerinin toplamıdır. (*) Cari işlemler dengesi ve net hata noksan kalemlerinin toplamıdır.

Kaynak: TCMBKaynak: TCMB

(*) Cari işlemler dengesi ve net hata noksan kalemlerinin toplamıdır. (*) Cari işlemler dengesi ve net hata noksan kalemlerinin toplamıdır.

Kaynak: TCMBKaynak: TCMB

7


Cari açık, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, diğer yatırımlar ile net Cari açık, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, diğer yatırımlar ile net hata ve noksan kalemiyle finanse edilmiştir. hata ve noksan kalemiyle finanse edilmiştir. Cari açık, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, diğer yatırımlar ile net Cari açık, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, diğer yatırımlar ile net hata ve noksan kalemiyle finanse edilmiştir. hata ve noksan kalemiyle finanse edilmiştir.

Ocak-EkimOcak-Ekim DeğişimDeğişim

(milyon $)(milyon $) 20032003 20042004 (%)(%)

Sermaye ve Finans HesabıSermaye ve Finans Hesabı 1.6191.619 8.5858.585 430,3430,3

- Doğrudan Yatırımlar- Doğrudan Yatırımlar 902902 1.6701.670 85,185,1

YurtiçineYurtiçine 1.3051.305 2.3862.386 82,882,8

YurtdışınaYurtdışına -403-403 -716-716 77,777,7

- Portföy Yatırımları- Portföy Yatırımları 2.7192.719 4.5434.543 67,167,1

- Diğer Yatırımlar- Diğer Yatırımlar 2.4702.470 4.4104.410 78,578,5

- Rezerv Varlıklar- Rezerv Varlıklar -4.472-4.472 -2.038-2.038 -54,4-54,4

Net Hata ve NoksanNet Hata ve Noksan 2.9602.960 2.1342.134 -27,9-27,9

Kaynak: TCMBKaynak: TCMBKaynak: TCMBKaynak: TCMB

8


- Açığın finansmanında, banka ve reel sektörün yurtdışından sağladıkları Açığın finansmanında, banka ve reel sektörün yurtdışından sağladıkları uzun vadeli krediler önemli rol oynamıştır. uzun vadeli krediler önemli rol oynamıştır.

- 2004’ün ilk on ayında bankacılık sektörü $3,4 milyar, diğer sektörler $4,9 2004’ün ilk on ayında bankacılık sektörü $3,4 milyar, diğer sektörler $4,9 milyar net kredi kullanmıştır. milyar net kredi kullanmıştır.

- Açığın finansmanında, banka ve reel sektörün yurtdışından sağladıkları Açığın finansmanında, banka ve reel sektörün yurtdışından sağladıkları uzun vadeli krediler önemli rol oynamıştır. uzun vadeli krediler önemli rol oynamıştır.

- 2004’ün ilk on ayında bankacılık sektörü $3,4 milyar, diğer sektörler $4,9 2004’ün ilk on ayında bankacılık sektörü $3,4 milyar, diğer sektörler $4,9 milyar net kredi kullanmıştır. milyar net kredi kullanmıştır.

Ocak-EkimOcak-Ekim

(milyon $)(milyon $) 20032003 20042004

Bankalar (net)Bankalar (net) 926926 3.4383.438

Uzun vadeUzun vade -313-313 1.1241.124

Kısa vadeKısa vade 1.2391.239 2.3142.314

Diğer Sektörler (net)Diğer Sektörler (net) 803803 4.8544.854

Uzun vadeUzun vade 538538 4.3094.309

Kısa vadeKısa vade 265265 545545

Kaynak: TCMBKaynak: TCMBKaynak: TCMBKaynak: TCMB

9

CARİ İŞLEMLER DENGESİ CARİ İŞLEMLER DENGESİ / Bekleyişler/ Bekleyişler

Kaynak: Chicago Board of TradeKaynak: Chicago Board of TradeKaynak: Chicago Board of TradeKaynak: Chicago Board of Trade

30 Günlük FED Funds Futures

1,50

1,75

2,00

2,25

2,50

2,75

3,00

Ara

.04

Oca.0

5

Şu

b.0

5

Mar.

05

Nis

.05

May.0

5

Haz.0

5

Tem

.05

03.12.2004

14 Aralık’taki FED toplantısında yeni bir faiz artırımına ilişkin beklentiler 14 Aralık’taki FED toplantısında yeni bir faiz artırımına ilişkin beklentiler güçlenmiştir. güçlenmiştir. 14 Aralık’taki FED toplantısında yeni bir faiz artırımına ilişkin beklentiler 14 Aralık’taki FED toplantısında yeni bir faiz artırımına ilişkin beklentiler güçlenmiştir. güçlenmiştir.

Finansman / ABD - Kısa Vadeli FaizlerFinansman / ABD - Kısa Vadeli FaizlerFinansman / ABD - Kısa Vadeli FaizlerFinansman / ABD - Kısa Vadeli Faizler

10

6 Aralık 2004 itibariyledir.6 Aralık 2004 itibariyledir.

Kaynak: ReutersKaynak: Reuters


Kaynak: ReutersKaynak: Reuters


Finansman / ABD Hazine TahvilleriFinansman / ABD Hazine TahvilleriFinansman / ABD Hazine TahvilleriFinansman / ABD Hazine Tahvilleri

Kritik SeviyeKritik SeviyeKritik SeviyeKritik Seviye

ABD Hazine Tahvilleri (10 yıllık)

3,5

4,0

4,5

5,0

Oca.0

4

Şu

b.0

4

Mar.

04

Nis

.04

May.0

4

Haz.0

4

Tem

.04

Ağ

u.0

4

Eyl.

04

Eki.

04

Kas.0

4

Ara

.04

(%)

11


200

300

400

500

600

Oca.0

4

Şu

b.0

4

Mar.

04

Nis

.04

May.0

4

Haz.0

4

Tem

.04

Ağ

u.0

4

Eyl.

04

Eki.

04

Kas.0

4

Ara

.04

(risk primi)

EMBI+

EMBI+(TR)


Kaynak: JP MorganKaynak: JP Morgan


Kaynak: JP MorganKaynak: JP Morgan

Finansman / EurobondFinansman / EurobondFinansman / EurobondFinansman / Eurobond

- Son dönemde, Türkiye’nin risk primi diğer gelişmekte olan ülkelere göre Son dönemde, Türkiye’nin risk primi diğer gelişmekte olan ülkelere göre daha fazla azalmıştır. daha fazla azalmıştır. - Bu durum, cari açığın finansmanı açısından olumlu bir gelişmedir. Bu durum, cari açığın finansmanı açısından olumlu bir gelişmedir.

- Son dönemde, Türkiye’nin risk primi diğer gelişmekte olan ülkelere göre Son dönemde, Türkiye’nin risk primi diğer gelişmekte olan ülkelere göre daha fazla azalmıştır. daha fazla azalmıştır. - Bu durum, cari açığın finansmanı açısından olumlu bir gelişmedir. Bu durum, cari açığın finansmanı açısından olumlu bir gelişmedir.

375375

295295

12


Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı

Merkez Bankası Döviz Rezervleri/Kısa Vadeli Dış Borç Stoku

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

19

99

Q4

20

00

Q2

20

00

Q4

20

01

Q2

20

01

Q4

20

02

Q2

20

02

Q4

20

03

Q2

20

03

Q4

20

04

Q2

(%)Merkez Bankası Döviz Rezervleri

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

Oca.0

1M

ar.01

May

.01Te

m.01 Eyl.0

1Ka

s.01

Oca.0

2M

ar.02

May

.02Te

m.02 Eyl.0

2Ka

s.02

Oca.0

3M

ar.03

May

.03Te

m.03 Eyl.0

3Ka

s.03

Oca.0

4M

ar.04

May

.04Te

m.04 Eyl.0

4Ka

s.04

(milyon $)

Merkez Bankası’nın döviz rezervleri son yılların en yüksek seviyesindedir. Merkez Bankası’nın döviz rezervleri son yılların en yüksek seviyesindedir. Merkez Bankası’nın döviz rezervleri son yılların en yüksek seviyesindedir. Merkez Bankası’nın döviz rezervleri son yılların en yüksek seviyesindedir. FinansmanFinansmanFinansmanFinansman

35.64935.649

1,31,3

13

KAMU MALİYESİ KAMU MALİYESİ / Bütçe/ Bütçe

(*) Sosyal güvenlik harcamaları 2004 yılı hedefine; Emekli Sandığı’na Transfer, Bağ-Kur’a Transfer, SSK’ya (*) Sosyal güvenlik harcamaları 2004 yılı hedefine; Emekli Sandığı’na Transfer, Bağ-Kur’a Transfer, SSK’ya Transfer ve İşsizlik Sigortası Fonu’na Transfer kalemleri toplanarak ulaşılmıştır. Transfer ve İşsizlik Sigortası Fonu’na Transfer kalemleri toplanarak ulaşılmıştır. (*) Sosyal güvenlik harcamaları 2004 yılı hedefine; Emekli Sandığı’na Transfer, Bağ-Kur’a Transfer, SSK’ya (*) Sosyal güvenlik harcamaları 2004 yılı hedefine; Emekli Sandığı’na Transfer, Bağ-Kur’a Transfer, SSK’ya Transfer ve İşsizlik Sigortası Fonu’na Transfer kalemleri toplanarak ulaşılmıştır. Transfer ve İşsizlik Sigortası Fonu’na Transfer kalemleri toplanarak ulaşılmıştır.

İlk on aylık dönemde, bütçe açığı daraldı, faiz dışı fazlada yıl sonu hedefi TL 4 İlk on aylık dönemde, bütçe açığı daraldı, faiz dışı fazlada yıl sonu hedefi TL 4 katrilyon aşıldı. katrilyon aşıldı. İlk on aylık dönemde, bütçe açığı daraldı, faiz dışı fazlada yıl sonu hedefi TL 4 İlk on aylık dönemde, bütçe açığı daraldı, faiz dışı fazlada yıl sonu hedefi TL 4 katrilyon aşıldı. katrilyon aşıldı.

Kaynak: Maliye BakanlığıKaynak: Maliye BakanlığıKaynak: Maliye BakanlığıKaynak: Maliye Bakanlığı

(Trilyon TL)(Trilyon TL) Ocak-Ekim Ocak-Ekim DeğişimDeğişim HedefHedef GerçekleşmeGerçekleşme

20032003 20042004 (%)(%) 20042004 (%)(%)

HarcamalarHarcamalar 112.448112.448 112.100112.100 -0,3-0,3 149.945149.945 74,874,8

Faiz HarcamalarıFaiz Harcamaları 50.01150.011 49.03349.033 -2,0-2,0 66.05066.050 74,274,2

Sosyal Güvenlik(*)Sosyal Güvenlik(*) 14.14514.145 16.58916.589 17,317,3 19.46619.466 85,285,2

GelirlerGelirler 80.38880.388 87.28887.288 8,68,6 104.109104.109 83,883,8

Vergi GelirleriVergi Gelirleri 67.32267.322 71.17271.172 5,75,7 88.89388.893 80,180,1

Bütçe DengesiBütçe Dengesi -32.061-32.061 -24.811-24.811 -22,6-22,6 -45.836-45.836 54,154,1

Faiz Dışı FazlaFaiz Dışı Fazla 17.95117.951 24.22124.221 34,934,9 20.21420.214 119,8119,8

14

(%)(%) 20002000 20012001 20022002 20032003 20042004(1)(1) 20052005(1)(1)

Faiz/Toplam HarcamalarFaiz/Toplam Harcamalar 43,843,8 51,051,0 44,844,8 41,741,7 38,338,3 33,733,7

Yatırım/Toplam HarcamalarYatırım/Toplam Harcamalar 5,35,3 5,15,1 6,06,0 5,15,1 4,64,6 6,06,0

Personel/ Toplam HarcamalarPersonel/ Toplam Harcamalar 21,421,4 18,918,9 20,020,0 21,521,5 23,223,2 23,423,4

Sosyal Güvenlik/Toplam HarcamalarSosyal Güvenlik/Toplam Harcamalar 7,17,1 6,36,3 9,79,7 11,311,3 13,613,6 14,214,2

Toplam Gelirler/Toplam HarcamalarToplam Gelirler/Toplam Harcamalar 71,671,6 64,064,0 65,365,3 71,471,4 77,877,8 82,782,7

Vergi Gelirleri/Toplam HarcamalarVergi Gelirleri/Toplam Harcamalar 56,756,7 49,349,3 51,551,5 60,060,0 65,665,6 70,870,8

Dolaysız Vergiler/Vergi GelirleriDolaysız Vergiler/Vergi Gelirleri 40,940,9 40,540,5 33,733,7 33,033,0 30,430,4 27,227,2

Dolaylı Vergiler/Vergi GelirleriDolaylı Vergiler/Vergi Gelirleri 59,159,1 59,559,5 66,366,3 67,067,0 69,669,6 72,872,8

Kaynak: Maliye Bakanlığı, DPTKaynak: Maliye Bakanlığı, DPT

(1) 2004 ve 2005 verileri, önceki yıllarla karşılaştırılabilir olması için analitik bütçe kod sistemine göre (1) 2004 ve 2005 verileri, önceki yıllarla karşılaştırılabilir olması için analitik bütçe kod sistemine göre düzenlenmemiş rakamlar üzerinden hesaplanmıştır. düzenlenmemiş rakamlar üzerinden hesaplanmıştır.

Kaynak: Maliye Bakanlığı, DPTKaynak: Maliye Bakanlığı, DPT

(1) 2004 ve 2005 verileri, önceki yıllarla karşılaştırılabilir olması için analitik bütçe kod sistemine göre (1) 2004 ve 2005 verileri, önceki yıllarla karşılaştırılabilir olması için analitik bütçe kod sistemine göre düzenlenmemiş rakamlar üzerinden hesaplanmıştır. düzenlenmemiş rakamlar üzerinden hesaplanmıştır.

KAMU MALİYESİ KAMU MALİYESİ / Temel Rasyolar/ Temel Rasyolar

Faiz harcamalarının göreceli önemi azalmakta, sosyal güvenlik harcamalarının Faiz harcamalarının göreceli önemi azalmakta, sosyal güvenlik harcamalarının ise artmaktadır. ise artmaktadır. Faiz harcamalarının göreceli önemi azalmakta, sosyal güvenlik harcamalarının Faiz harcamalarının göreceli önemi azalmakta, sosyal güvenlik harcamalarının ise artmaktadır. ise artmaktadır.

15

Faiz Harcamaları/GSMH

16,3

18,9

11,8

23,3

13,816,4

5

15

25

35

2000 2001 2002 2003 2004T2005H

(%)

KKBG/GSMH

3,65,9

9,4

12,716,5

11,8

2

6

10

14

18

2000 2001 2002 2003 2004T2005H

(%)

Sosyal Güvenlik Harcamaları/GSMH

4,12,64,6

2,94,64,5

02468

10

2000 2001 2002 2003 2004T2005H

(%)

Bütçe Açığı/GSMH

10,6

14,7

6,1

16,5

8,0

11,3

5

9

13

17

21

2000 2001 2002 2003 2004T2005H

(%)

KAMU MALİYESİ KAMU MALİYESİ / Temel Rasyolar/ Temel Rasyolar

16

(milyar $)(milyar $) 20002000 20012001 20022002 20032003Ekim Ekim 20042004

Konsolide Bütçe İç Borç StokuKonsolide Bütçe İç Borç Stoku 54,254,2 84,984,9 91,791,7 139,3139,3 153,4153,4

Konsolide Bütçe Dış Borç StokuKonsolide Bütçe Dış Borç Stoku 39,539,5 38,738,7 56,856,8 63,463,4 66,666,6

Konsolide Bütçe Toplam Borç Stoku Konsolide Bütçe Toplam Borç Stoku 93,793,7 123,6123,6 148,5148,5 202,7202,7 220,1220,1

Kaynak: Hazine MüsteşarlığıKaynak: Hazine MüsteşarlığıKaynak: Hazine MüsteşarlığıKaynak: Hazine Müsteşarlığı

KAMU MALİYESİ KAMU MALİYESİ / Konsolide Bütçe Borç Stoku/ Konsolide Bütçe Borç Stoku

Konsolide bütçe borç stoku artış hızı yavaşlamaya başlamıştır. Konsolide bütçe borç stoku artış hızı yavaşlamaya başlamıştır. Konsolide bütçe borç stoku artış hızı yavaşlamaya başlamıştır. Konsolide bütçe borç stoku artış hızı yavaşlamaya başlamıştır.

17

ENFLASYONENFLASYON


Piyasalarımız, TÜFE’de yıl sonu için %10,2, önümüzdeki 12 aylık dönem için Piyasalarımız, TÜFE’de yıl sonu için %10,2, önümüzdeki 12 aylık dönem için %9,0 artış beklemektedir. %9,0 artış beklemektedir. Piyasalarımız, TÜFE’de yıl sonu için %10,2, önümüzdeki 12 aylık dönem için Piyasalarımız, TÜFE’de yıl sonu için %10,2, önümüzdeki 12 aylık dönem için %9,0 artış beklemektedir. %9,0 artış beklemektedir.

TÜFETÜFE TEFETEFE Çekirdek Çekirdek EnflasyonEnflasyon

(%)(%) 20020033 20020044 20020033 20020044 20020033 20020044

KasımKasım 1,611,61 1,541,54 1,701,70 0,750,75 0,90,9 0,20,2

Ocak-KasımOcak-Kasım 17,3317,33 8,838,83 13,2313,23 13,6913,69 11,311,3 10,310,3

Uçtan Uca YıllıkUçtan Uca Yıllık 19,2519,25 9,799,79 16,1816,18 14,4014,40 13,613,6 11,411,4

Yıllık OrtalamaYıllık Ortalama 26,2926,29 11,2911,29 27,0727,07 11,0711,07 23,123,1 9,99,9

18

ENFLASYONENFLASYON

Yıllık TEFE Artışları

05

1015202530354045

O Ş M N M H T A E E K A O Ş M N M H T A E E K

(%)

Kamu

Özel

Kaynak: DİEKaynak: DİEKaynak: DİEKaynak: DİE20032003 20042004

21,321,3

11,811,8

Endeksin %23,17’sini oluşturan kamu kesiminde fiyat artışları, özel kesimin Endeksin %23,17’sini oluşturan kamu kesiminde fiyat artışları, özel kesimin üzerinde seyretmeye devam etmektedir. üzerinde seyretmeye devam etmektedir. Endeksin %23,17’sini oluşturan kamu kesiminde fiyat artışları, özel kesimin Endeksin %23,17’sini oluşturan kamu kesiminde fiyat artışları, özel kesimin üzerinde seyretmeye devam etmektedir. üzerinde seyretmeye devam etmektedir.

19

ENFLASYONENFLASYON

0

5

10

15

20

25

30

35

40

O Ş M N M H T A E E K A O Ş M N M H T A E E K

(%)


Tarımdaki fiyat artışlarının mevsimsel etkisi azaldıktan sonra, TEFE’de Tarımdaki fiyat artışlarının mevsimsel etkisi azaldıktan sonra, TEFE’de %71,1 paya sahip olan imalat sanayinin genel endeksi daha fazla etkilemesi %71,1 paya sahip olan imalat sanayinin genel endeksi daha fazla etkilemesi beklenmektedir. beklenmektedir.

Tarımdaki fiyat artışlarının mevsimsel etkisi azaldıktan sonra, TEFE’de Tarımdaki fiyat artışlarının mevsimsel etkisi azaldıktan sonra, TEFE’de %71,1 paya sahip olan imalat sanayinin genel endeksi daha fazla etkilemesi %71,1 paya sahip olan imalat sanayinin genel endeksi daha fazla etkilemesi beklenmektedir. beklenmektedir.

İmalat Sanayii Yıllık Fiyat Artışları (%)İmalat Sanayii Yıllık Fiyat Artışları (%)İmalat Sanayii Yıllık Fiyat Artışları (%)İmalat Sanayii Yıllık Fiyat Artışları (%)

20032003 20042004

16,016,0 15,715,7

20

ENFLASYON ENFLASYON / Petrol Fiyatları/ Petrol Fiyatları

Kaynak: Energy Information Administration, International Petroleum ExchangeKaynak: Energy Information Administration, International Petroleum ExchangeKaynak: Energy Information Administration, International Petroleum ExchangeKaynak: Energy Information Administration, International Petroleum Exchange

Vadeli Petrol Piyasası (Brent)

39,0

39,5

40,0

40,5

41,0

Oc

a.0

5

Şu

b.0

5

Ma

r.0

5

Nis

.05

Ma

y.0

5

Ha

z.0

5

Te

m.0

5

Ağ

u.0

5

Ey

l.0

5

Ek

i.0

5

($/Varil)

Vadeli piyasalar, petrol fiyatlarının gerilemesini beklemektedir. Vadeli piyasalar, petrol fiyatlarının gerilemesini beklemektedir. Vadeli piyasalar, petrol fiyatlarının gerilemesini beklemektedir. Vadeli piyasalar, petrol fiyatlarının gerilemesini beklemektedir.

Ortalama Petrol Fiyatları (Brent)

30

35

40

45

50

Oc

a.0

4

Şu

b.0

4

Ma

r.0

4

Nis

.04

Ma

y.0

4

Ha

z.0

4

Te

m.0

4

Ağ

u.0

4

Ey

l.0

4

Ek

i.0

4

Ka

s.0

4

($/Varil)

21

KATILIM ÖNCESİ EKONOMİK PROGRAMKATILIM ÖNCESİ EKONOMİK PROGRAM

BüyümeBüyümeBüyümeBüyüme

2005-2007 döneminde GSYİH’nın ortalama %5 artması hedeflenmektedir. 2005-2007 döneminde GSYİH’nın ortalama %5 artması hedeflenmektedir. 2005-2007 döneminde GSYİH’nın ortalama %5 artması hedeflenmektedir. 2005-2007 döneminde GSYİH’nın ortalama %5 artması hedeflenmektedir.

7,4

-7,5

7,9

5,8

9,6

5,15,14,8

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

(%)

22


(Bin Kişi)(Bin Kişi) 20002000 20012001 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006 20072007

Çalışma Çağı Çalışma Çağı NüfusuNüfusu 46.21146.211 47.15847.158 48.04148.041 48.91248.912 49.81049.810 50.73050.730 51.64851.648 52.57352.573

İşgücüne Katılma İşgücüne Katılma Oranı (%)Oranı (%) 49,949,9 49,849,8 49,649,6 48,348,3 48,348,3 48,548,5 48,748,7 48,948,9

İstihdam Düzeyiİstihdam Düzeyi 21.58121.581 21.52421.524 21.35421.354 21.14721.147 21.64921.649 22.18222.182 22.74122.741 23.30423.304

İstihdam (% İstihdam (% Değişim)Değişim) -0,3-0,3 -0,8-0,8 -1,0-1,0 2,42,4 2,52,5 2,52,5 2,52,5

İşsizlik Oranı (%)İşsizlik Oranı (%) 6,56,5 8,48,4 10,310,3 10,510,5 10,010,0 9,89,8 9,69,6 9,39,3

İstihdamİstihdamİstihdamİstihdam

Dönem içinde istihdamın ortalama %2,5 artması, işsizlik oranının %9,3’e Dönem içinde istihdamın ortalama %2,5 artması, işsizlik oranının %9,3’e gerilemesi öngörülmektedir. gerilemesi öngörülmektedir. Dönem içinde istihdamın ortalama %2,5 artması, işsizlik oranının %9,3’e Dönem içinde istihdamın ortalama %2,5 artması, işsizlik oranının %9,3’e gerilemesi öngörülmektedir. gerilemesi öngörülmektedir.

23


(GSYİH’ya Oranı, %)(GSYİH’ya Oranı, %) 20002000 20012001 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006 20072007

Toplam YatırımlarToplam Yatırımlar 24,924,9 15,915,9 21,321,3 22,822,8 25,925,9 24,824,8 24,724,7 25,025,0

Sabit Sermaye Sabit Sermaye YatırımlarıYatırımları 22,822,8 17,217,2 16,616,6 15,515,5 17,717,7 19,219,2 20,520,5 21,221,2

KamuKamu 7,07,0 5,35,3 5,35,3 4,24,2 4,04,0 4,54,5 4,74,7 4,64,6

ÖzelÖzel 15,815,8 11,911,9 11,311,3 11,311,3 13,713,7 14,714,7 15,815,8 16,616,6

YatırımlarYatırımlarYatırımlarYatırımlar

2005-2007 döneminde kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının da 2005-2007 döneminde kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının da artırılması hedeflenmektedir. artırılması hedeflenmektedir. 2005-2007 döneminde kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının da 2005-2007 döneminde kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının da artırılması hedeflenmektedir. artırılması hedeflenmektedir.

24


(Milyar $)(Milyar $) 20002000 20012001 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006 20072007

Dış Ticaret DengesiDış Ticaret Dengesi -22,0-22,0 -3,7-3,7 -7,3-7,3 -14,0-14,0 -22,6-22,6 -21,2-21,2 -22,3-22,3 -23,6-23,6

Toplam Mal İhracatıToplam Mal İhracatı 30,730,7 34,434,4 40,140,1 51,251,2 66,266,2 76,076,0 84,784,7 93,993,9

Toplam Mal İthalatıToplam Mal İthalatı -52,7-52,7 -38,1-38,1 -47,4-47,4 -65,2-65,2 -88,8-88,8 -97,2-97,2 -107,0-107,0 -117,5-117,5

Turizm GeliriTurizm Geliri 7,67,6 8,18,1 8,58,5 13,213,2 16,016,0 18,018,0 19,319,3 20,620,6

Cari İşlemler DengesiCari İşlemler Dengesi -9,8-9,8 3,43,4 -1,5-1,5 -8,0-8,0 -14,6-14,6 -11,1-11,1 -10,8-10,8 -10,5-10,5

Cari Denge /Cari Denge / GSYİH (%)GSYİH (%) -4,9-4,9 2,32,3 -0,8-0,8 -3,3-3,3 -4,9-4,9 -3,7-3,7 -3,4-3,4 -3,0-3,0

Cari DengeCari DengeCari DengeCari Denge

Dönem içinde cari işlemler açığının göreceli öneminin giderek azaltılması Dönem içinde cari işlemler açığının göreceli öneminin giderek azaltılması öngörülmektedir. öngörülmektedir. Dönem içinde cari işlemler açığının göreceli öneminin giderek azaltılması Dönem içinde cari işlemler açığının göreceli öneminin giderek azaltılması öngörülmektedir. öngörülmektedir.

25


EnflasyonEnflasyonEnflasyonEnflasyon

2005-2007 döneminde de Para Politikası’nın ana hedefi fiyat istikrarı 2005-2007 döneminde de Para Politikası’nın ana hedefi fiyat istikrarı olacaktır. olacaktır. 2005-2007 döneminde de Para Politikası’nın ana hedefi fiyat istikrarı 2005-2007 döneminde de Para Politikası’nın ana hedefi fiyat istikrarı olacaktır. olacaktır.

39,0

68,5

29,7

18,4

10,0

4,05,08,0

0

10

20

30

40

50

60

70

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

(%)

26


(GSYİH’ya Oranı, %)(GSYİH’ya Oranı, %) 20002000 20012001 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006 20072007

Faiz HarcamalarıFaiz Harcamaları 16,416,4 23,023,0 18,718,7 16,316,3 14,114,1 12,012,0 9,39,3 7,57,5

İç Borç Stokuİç Borç Stoku 29,229,2 68,568,5 54,054,0 54,854,8 54,354,3 52,752,7 52,152,1 50,050,0

Dış Borç StokuDış Borç Stoku 17,717,7 14,114,1 27,327,3 25,425,4 24,024,0 22,722,7 20,120,1 18,318,3

Toplam Borç StokuToplam Borç Stoku 46,946,9 82,682,6 81,381,3 80,280,2 78,478,4 75,375,3 77,277,2 68,368,3

GDBG (*)GDBG (*) -- -- -- -- 6,36,3 4,44,4 2,12,1 0,50,5

(*) Genel Devlet Borçlanma Gereği; konsolide bütçe, fonlar, sosyal güvenlik kuruluşları, döner sermayeler ve (*) Genel Devlet Borçlanma Gereği; konsolide bütçe, fonlar, sosyal güvenlik kuruluşları, döner sermayeler ve mahalli idareleri kapsamaktadır. mahalli idareleri kapsamaktadır. (*) Genel Devlet Borçlanma Gereği; konsolide bütçe, fonlar, sosyal güvenlik kuruluşları, döner sermayeler ve (*) Genel Devlet Borçlanma Gereği; konsolide bütçe, fonlar, sosyal güvenlik kuruluşları, döner sermayeler ve mahalli idareleri kapsamaktadır. mahalli idareleri kapsamaktadır.

Borç StokuBorç StokuBorç StokuBorç Stoku

Gelecek üç yıllık dönemde de sıkı maliye politikası izlenerek, borç yükünün Gelecek üç yıllık dönemde de sıkı maliye politikası izlenerek, borç yükünün hafifletilmesi hedeflenmektedir. hafifletilmesi hedeflenmektedir. Gelecek üç yıllık dönemde de sıkı maliye politikası izlenerek, borç yükünün Gelecek üç yıllık dönemde de sıkı maliye politikası izlenerek, borç yükünün hafifletilmesi hedeflenmektedir. hafifletilmesi hedeflenmektedir.

27

DOLAR’IN DEĞER KAYBI VE TÜRKİYE EKONOMİSİNE ETKİLERİDOLAR’IN DEĞER KAYBI VE TÜRKİYE EKONOMİSİNE ETKİLERİ

€/$(**)

70

80

90

100

110

120

130

Oc

a.0

2

Nis

.02

Te

m.0

2

Ek

i.0

2

Oc

a.0

3

Nis

.03

Te

m.0

3

Ek

i.0

3

Oc

a.0

4

Nis

.04

Te

m.0

4

Ek

i.0

4

Kaynak: Federal ReserveKaynak: Federal Reserve

(*) Doların başlıca para birimleri karşısında değerini gösteren endekstir. (*) Doların başlıca para birimleri karşısında değerini gösteren endekstir.

(**) Aylık ortalama parite.(**) Aylık ortalama parite.

Kaynak: Federal ReserveKaynak: Federal Reserve

(*) Doların başlıca para birimleri karşısında değerini gösteren endekstir. (*) Doların başlıca para birimleri karşısında değerini gösteren endekstir.

(**) Aylık ortalama parite.(**) Aylık ortalama parite.

- Dolar 2004’ün ilk on bir ayında euro karşısında %5,1, yen karşısında %3,7 - Dolar 2004’ün ilk on bir ayında euro karşısında %5,1, yen karşısında %3,7 değer kaybetmiştir. değer kaybetmiştir. - Dolar 2004’ün ilk on bir ayında euro karşısında %5,1, yen karşısında %3,7 - Dolar 2004’ün ilk on bir ayında euro karşısında %5,1, yen karşısında %3,7 değer kaybetmiştir. değer kaybetmiştir.

dolar endeksi(*)

$/¥(**)

28

Doların değer kaybetmesinde;Doların değer kaybetmesinde;

- ABD’nin bütçe ve cari açıklarının önemli boyutlara ulaşması,- ABD’nin bütçe ve cari açıklarının önemli boyutlara ulaşması,

- ABD’ye yönelik sermaye girişlerinin azalması,- ABD’ye yönelik sermaye girişlerinin azalması,

- ABD menkul kıymetlerine olan ilginin azalmaya başlaması,- ABD menkul kıymetlerine olan ilginin azalmaya başlaması,

- Ülkelerin uluslararası rezervleri içinde euro’nun payının artmaya başlaması,- Ülkelerin uluslararası rezervleri içinde euro’nun payının artmaya başlaması,

- Petrol piyasasındaki dalgalanmalar ve- Petrol piyasasındaki dalgalanmalar ve

- Enflasyon oranlarının giderek yükselmesi - Enflasyon oranlarının giderek yükselmesi

etkili olmaktadır.etkili olmaktadır.

Doların değer kaybetmesinde;Doların değer kaybetmesinde;

- ABD’nin bütçe ve cari açıklarının önemli boyutlara ulaşması,- ABD’nin bütçe ve cari açıklarının önemli boyutlara ulaşması,

- ABD’ye yönelik sermaye girişlerinin azalması,- ABD’ye yönelik sermaye girişlerinin azalması,

- ABD menkul kıymetlerine olan ilginin azalmaya başlaması,- ABD menkul kıymetlerine olan ilginin azalmaya başlaması,

- Ülkelerin uluslararası rezervleri içinde euro’nun payının artmaya başlaması,- Ülkelerin uluslararası rezervleri içinde euro’nun payının artmaya başlaması,

- Petrol piyasasındaki dalgalanmalar ve- Petrol piyasasındaki dalgalanmalar ve

- Enflasyon oranlarının giderek yükselmesi - Enflasyon oranlarının giderek yükselmesi

etkili olmaktadır.etkili olmaktadır.

DOLARIN DEĞER KAYBETMESİNE NEDEN OLAN FAKTÖRLERDOLARIN DEĞER KAYBETMESİNE NEDEN OLAN FAKTÖRLER

29


İhracat İthalat

(%) 2001 2002 2003 2004(*) 2001 2002 2003 2004(*)

ABD Doları 49,5 44,9 42,6 42,9 61,2 56,7 55,1 54,8

Euro 42,9 46,7 49,3 49,5 33,0 37,2 39,7 40,4

İngiliz Sterlini 5,7 6,6 6,2 5,9 2,2 2,0 1,7 1,7

Diğer 1,9 1,8 1,9 1,7 3,6 4,1 3,5 3,1

Kaynak: DİEKaynak: DİE

(*) Ocak-Eylül dönemi(*) Ocak-Eylül dönemi

Kaynak: DİEKaynak: DİE

(*) Ocak-Eylül dönemi(*) Ocak-Eylül dönemi

- İthalatta ve ihracatta euronun payı artma eğilimindedir.İthalatta ve ihracatta euronun payı artma eğilimindedir.

- İthalatta dolar, ihracatta euro ağırlık taşımaktadır.İthalatta dolar, ihracatta euro ağırlık taşımaktadır.

- Güçlü Euro, Türkiye’nin ihracat imkanlarını daha da artıracaktır. Ancak, Güçlü Euro, Türkiye’nin ihracat imkanlarını daha da artıracaktır. Ancak, euro’nun aşırı değerlenmesi Euro bölgesi büyümesini olumsuz yönde euro’nun aşırı değerlenmesi Euro bölgesi büyümesini olumsuz yönde etkileyebilecektir.etkileyebilecektir.

- İthalatta ve ihracatta euronun payı artma eğilimindedir.İthalatta ve ihracatta euronun payı artma eğilimindedir.

- İthalatta dolar, ihracatta euro ağırlık taşımaktadır.İthalatta dolar, ihracatta euro ağırlık taşımaktadır.

- Güçlü Euro, Türkiye’nin ihracat imkanlarını daha da artıracaktır. Ancak, Güçlü Euro, Türkiye’nin ihracat imkanlarını daha da artıracaktır. Ancak, euro’nun aşırı değerlenmesi Euro bölgesi büyümesini olumsuz yönde euro’nun aşırı değerlenmesi Euro bölgesi büyümesini olumsuz yönde etkileyebilecektir.etkileyebilecektir.


30

Kaynak: Hazine MüsteşarlığıKaynak: Hazine MüsteşarlığıKaynak: Hazine MüsteşarlığıKaynak: Hazine Müsteşarlığı

- Türkiye’nin dış borçlarının %44’ü ABD doları, %25’i euro cinsindendir.- Türkiye’nin dış borçlarının %44’ü ABD doları, %25’i euro cinsindendir.

- Dolardaki değer kaybı, dolar cinsinden dış borç stokunu artırmaktadır. - Dolardaki değer kaybı, dolar cinsinden dış borç stokunu artırmaktadır.

- İç borç stokunun %19,4’ü dolar ağırlıklı yabancı para cinsindendir. - İç borç stokunun %19,4’ü dolar ağırlıklı yabancı para cinsindendir. Doların değer kaybetmesi dolar cinsinden iç borç stokunun artmasına Doların değer kaybetmesi dolar cinsinden iç borç stokunun artmasına neden olmaktadır.neden olmaktadır.

- Türkiye’nin dış borçlarının %44’ü ABD doları, %25’i euro cinsindendir.- Türkiye’nin dış borçlarının %44’ü ABD doları, %25’i euro cinsindendir.

- Dolardaki değer kaybı, dolar cinsinden dış borç stokunu artırmaktadır. - Dolardaki değer kaybı, dolar cinsinden dış borç stokunu artırmaktadır.

- İç borç stokunun %19,4’ü dolar ağırlıklı yabancı para cinsindendir. - İç borç stokunun %19,4’ü dolar ağırlıklı yabancı para cinsindendir. Doların değer kaybetmesi dolar cinsinden iç borç stokunun artmasına Doların değer kaybetmesi dolar cinsinden iç borç stokunun artmasına neden olmaktadır.neden olmaktadır.


BORÇ STOKUBORÇ STOKU

Dış Borcun Döviz Cinslerine Göre Dağılımı

(%) 2003

Ekim 2004

Dolar 4040 44

SDR 26 26

Euro 2626 25

Yen 66 4

Diğer 2 1

31

Kaynak: TURSABKaynak: TURSAB

(*) Ocak-Ekim dönemi(*) Ocak-Ekim dönemi

Kaynak: TURSABKaynak: TURSAB

(*) Ocak-Ekim dönemi(*) Ocak-Ekim dönemi

- Euro’nun güçlenmesi turizm gelirlerini olumlu yönde etkileyecektir.- Euro’nun güçlenmesi turizm gelirlerini olumlu yönde etkileyecektir.- Euro’nun güçlenmesi turizm gelirlerini olumlu yönde etkileyecektir.- Euro’nun güçlenmesi turizm gelirlerini olumlu yönde etkileyecektir.


TURİZMTURİZM

Gelen Turistlerin Ülkelere Göre DağılımıGelen Turistlerin Ülkelere Göre Dağılımı

(%) 2002(%) 2002 20032003 2004 2004 (*)(*)

Avrupa 73,3Avrupa 73,3 70,670,6 70,670,6

BDT 12,5BDT 12,5 14,814,8 16,016,0

Asya 9,1Asya 9,1 10,010,0 9,29,2

Diğer 5,1Diğer 5,1 4,64,6 4,24,2

32

- EnflasyonEnflasyon

- GSMHGSMH

- Kişi Başına Milli GelirKişi Başına Milli Gelir

- Bankacılık Sektörü Aktif BüyüklüğüBankacılık Sektörü Aktif Büyüklüğü

- Dolar Cinsinden Varlıkları OlanlarDolar Cinsinden Varlıkları Olanlar

- EnflasyonEnflasyon

- GSMHGSMH

- Kişi Başına Milli GelirKişi Başına Milli Gelir

- Bankacılık Sektörü Aktif BüyüklüğüBankacılık Sektörü Aktif Büyüklüğü

- Dolar Cinsinden Varlıkları OlanlarDolar Cinsinden Varlıkları Olanlar


İthal girdi kullanımıİthal girdi kullanımı

$ bazında hızlı artış$ bazında hızlı artış



TL bazında kayıplarTL bazında kayıplar

7 aralık 2004

Documents