แนวคดการสรางความปรองดองในรฐธรรมนญฉบบใหม

ศาสตราจารย ดร.เอนก เหลาธรรมทศน คณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ

และสมาชกสภาปฏรปแหงชาต

วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ทมาภาพ : http://www.bangkok.go.th/sdppd/

v

1

โครงการคลงปญญาเพอการอภวตนประเทศไทยในยคบรพาภวตน

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรฯ วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ศาสตราจารย ดร.เอนก เหลาธรรมทศน

คณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ

และสมาชกสภาปฏรปแหงชาต

พดถงรฐธรรมนญ หมวด 3 ของภาค 4 มาตรา 297 และมาตรา 298 เรองการสรางความ

ปรองดอง ผมขอเกรนนาวากรรมาธการยกราง 36 คน อาจจะมความขดแยงกนในหลายเรอง บางเรองก

ใหญบางเรองกเลก บางเรองยงตองจดการตอไป บางเรองกตกผลกรวมกนได แตเรองหนงทเหนรวมกน

มาตงแตตน ไมเปลยนแปลงเลยคอรฐธรรมนญน มเปาหมายทจะทาใหบานเมองปฏรปและปรองดอง เรา

ไดพดเรองการปฏรปกนไปหลายชวโมง แตเรองปรองดองนนกสาคญไมนอยกวาการปฏรป เพราะใน

ความเหนของพวกกระผม การปฏรปทแทจรงหมายถงการตองตบมอสองขาง ไมใชขางเดยว คอจะตอง

ปรองดองดวย

ในมาตรา 297 และมาตรา 298 มสาระสาคญแรกสด คอใหมคณะกรรมการขนมาหนงชด เพอ

แกไขความขดแยง สรางความรก ความสามคคใหเกดขน ระหวางเหลองกบแดง หรอแดงกบเหลองกได

หรอระหวางแดง เหลอง กบฝายทสามดวยกได หรออาจจะขยายไปถงความขดแยงใน 3 จงหวด

ชายแดนภาคใตกยงได ไมไดจากดตวเองใหหมายถงเฉพาะการทจะแกไขความขดแยงระหวางเหลองกบ

แดงเทานน อาจจะขยายไปจนถงความขดแยงระหวางประชาชนกบเจาหนาท หรอระหวางประชาชนกบ

ประชาชนดวยกน ในเรองความขดแยงทเกยวกบทรพยากรธรรมชาต ปาไม ทะเล ตางๆ ทเพอนสมาชก

ไดกลาวมาแลว ใหไดผลตามทตองการจะรกษาสงแวดลอม แตขณะเดยวกนกคานงถงผลประโยชนท

ประชาชนควรจะไดรบการตอบสนองทถกตองดวย หรออาจจะขยายไปจนถงผทเดอดรอน หรอสญเสย

หรอเสยหาย จากเหตการณพฤษภาคม พ.ศ.2535 กยงได

อยางไรกตาม เรองหลกของคณะกรรมการชดนเปนเรองความขดแยงระหวางเหลองกบแดง

คณะกรรมการชดนพยายามทจะสรางสรรคทสด ใชนวตกรรมใหมากทสด ทผมใชคาวาตองมนวตกรรม

มากทสด เพราะบทเรยนทไดจากตางประเทศ ไมวาจะเปนแอฟรกาใต ไมวาจะเปนเยอรมน ไมวาจะเปน

รวนดา ไมวาจะเปนศรลงกา เปนบทเรยนทวาดวยการสรางความปรองดอง หลงจากทมการชนะกนแลว

สงครามสนสดแลว มผชนะแลว สรางความปรองดองระหวางผชนะกบผแพ แตสาหรบความขดแยง

ความแตกหก และความนองเลอดทเกดขนในประเทศไทยนนไมมผแพ ผชนะ และสงคมกไมปรารถนาท

จะเหนผแพ ผชนะกอน จงจะเรมปรองดอง จงจะเรมหาขอเทจจรง จงจะเรมสานกผด จงจะเรมเมตตา จง

จะเรมใหอภย แตจะตองสรางความปรองดองโดยไมมผแพ ผชนะ ไมมผพชต และไมมผท ยอยยบ และ

á¹Ç¤Ô ¡ÒÃÊÌҧ¤ÇÒÁ»Ãͧ´Í§ ã¹ÃÑ°¸ÃÃÁ¹ÙÞ©ºÑºãËÁ‹

ถอดความจากการนาเสนอในการประชมสภาปฏรปแหงชาต ครงท 31 โดย ศาสตราจารย ดร.เอนก เหลาธรรมทศน คณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ

และสมาชกสภาปฏรปแหงชาต วนอาทตยท 26 เมษายน พ.ศ. 2558

v

2

โครงการคลงปญญาเพอการอภวตนประเทศไทยในยคบรพาภวตน

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรฯ วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

อกอยางคอทงสอง หรอสามฝายทขดแยงกนนน ลวนแตคด หรอสวนใหญคดวาฝายตนถก อกฝายผด

ฝายตนเสยเปรยบ อกฝายไดเปรยบ ฝายตนมหลกการ อกฝายไมมหลกการ ฝายตนคอขาว อกฝายคอ

ดา ผมคดวาสงททงสองฝาย หรอสามฝายกตาม ตอสขดแยงกนนน กยอมยอมรบวาหลายอยางกม

ขอเทจจรง หลายอยางกฟงได เพราะฉะนน ผมจงคดวานอกจากทจะตองพยายามสามคคกนแลว ตอง

ใหเกยรตทงสองฝาย หรอสามฝาย ตองมองกนในแงด ตองหดคดใหเหมอนคปรปกษหรอคขดแยงของ

เราบาง

คณะกรรมการทจะมาสรางความปรองดองนน เปนคณะกรรมการอสระ 15 คน ไมใชลกนอง

ของรฐบาล ไมใชสวนหนงของรฐสภา ไมไดเปนขาราชการปกต มวาระเพยง 5 ป ประกอบ ดวยคนกลาง

ผทรงคณวฒ ผรถงความขดแยงในอดต ตงแต ป พ.ศ.2548-2557 มประสบการณในการแกไขความ

ขดแยง และทสาคญมคนยอมรบนบถอ โดยนายกรฐมนตรเปนผสนองพระบรมราชโองการ โปรดเกลาฯ

ผทจะรบผดชอบแตงตงคอนายกรฐมนตร ซงกคอฝายทสาม เพราะฉะนนจงไมใชฝายใดฝายหนงทเปน

ปรปกษกนเปนผแตงตงคณะกรรมการชดนขน และผทแตงตงกไมใชจะตงไดตามใจชอบ จะตอง

ระมดระวง มคณสมบตตามทกฎหมายลกจะเขยนไว ทจะตองคานงถง ในการแตงตง 10 คน ซงเปนคน

กลาง สวนอก 5 คน กเปนผทมาจากความขดแยง เปนผทเปนผนาอยในความขดแยง หรอจะเปนผทไม

ยอมรบวาตนเองอยในความขดแยง แตปรารถนาจะแกไขความขดแยง และเปนทยอมรบจากฝายใดฝาย

หนงใหเขามาทางาน ดวยหมวกใบใหม ซงจะไมคดถงแตประโยชนของฝายหนงฝายใดทตนสงกด หรอ

เกยวของดวยเทานน กจะมารวมกบอก 10 คน ชวยกนแกปญหา มวาระอยไดแค 5 ป

คณะกรรมการอสระนจะตอยอดทางความคด ทางขอมล ทางประสบการณจากคณะกรรมการ

จากนกวชาการ จากรฐสภา จากรฐบาล ทไดวเคราะหเรองความขดแยง สาเหตทมา เปนเอกสารกองโต

เราจะไมศกษาอะไรเพมอกมากนก แตจะตอยอดจากความร ขอสงเกต ขอแนะนาตางๆ เหลานน แลวหา

วธแกไขมาเสนอรฐบาล เราจะเอาประสบการณจากตางประเทศดวย ตองคานงถงหลกการสากลดวย แต

ขณะเดยวกนตองเหมาะสมกบวฒนธรรมไทยดวย คณะกรรมการอสระจะเปนคนกลาง จะเปนเวท จะ

เปนสมอง จะเปนหวใจในการผนกกาลง สรางสรรค 2 ฝาย หรอทกๆฝาย ซงผมเองไดดาเนนการพดคย

กบหลายๆ ฝายทขดแยงกน ทงระดบนา ระดบกลาง และระดบลางมามากพอสมควร กพอจะกลาวให

เพอนสมาชกไดมนใจไดวาเหนทางออกแลว

หากรฐธรรมนญของเราไมกดกนฝายใดใหออกไปจากอานาจสนเชง ไมขโมยชยชนะของฝายใด

ซงรฐธรรมนญของเรา ผมยาวาแทบจะไมมฝายแพ ฝายชนะ จะเปนการชนะตามสดสวน ไดคะแนนมาก

กชนะมาก ไดคะแนนนอยกชนะนอย เพราะฉะนนผมกมความมนใจเมอมารวมกบรายละเอยดตางๆ

ของคณะกรรมการอสระนแลว บานเมองกนาจะกลบคนสภาวะปกตนไดในเวลาทไมชามากนก

คณะกรรมการอสระนจะเยยวยา ฟนฟ เยยมเยยนครอบครว จะไปตามโรงพยาบาล คกตะราง ซงผมเอง

กไดมโอกาสไปเยยมคกตะราง ไดพบกบผทเสยหาย ผทถกคมขง ผทตองสญเสยกระทงครอบครว

ระหวางทอยในคก ผทจาคกมาแลว 3 ป 9 เดอน แลวกเหลอจะจาคกตออก 9 ป 3 เดอน ตางๆ เหลาน

v

3

โครงการคลงปญญาเพอการอภวตนประเทศไทยในยคบรพาภวตน

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรฯ วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

ผพการกมอยหลายรายมาก รวมทงฟนฟดานจตใจของผทเสยหาย ญาตมตร คนรกทเหลออย และให

การเยยวยาทางเงนตราดวย แมกระทงหาทเรยนททางานตางๆ ใหกบลกหลานของผทสญเสย หรอ

เสยชวตไป คณะกรรมการอสระนทงจะตองจดใหมการศกษาครงใหญในสงคม ในหลายๆ ระดบ ใน

หลายๆ รปแบบ ทาใหเรองรรกสามคค เปนอดมการณ เปนคานยมชดใหม ใหคนทตางกน เถยงกน

ประชนขนแขงกนไดตามระบอบประชาธปไตย แตไมแตกหก ไมทาลายลาง ไมรนแรง สนตสขนาจะเปน

คานยมใหมอกคานยมหนง ทจะตองชวยเผยแพรใหเปนทยดกมของประชาชน

นอกจากน น คณะกรรมการอสระอาจเสนอใหตราพระราชกฤษฎกาขออภยโทษ ไมได

หมายความวาเราเสนอเองได อยางทเพอนสมาชกเปนหวง กขออยาไดเปนหวงเลย กเปนพระราช

กฤษฎกาขออภยโทษ ซงขอพระราชทานอภยโทษจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไมไดลวงละเมด

พระราชอานาจแนนอน และในรฐธรรมนญทงป พ.ศ.2557 ทกาลงใชอยขณะน รฐธรรมนญทกาลงรางอย

ขณะนกลวนแตระบ บญญตไวทงสนวา พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอานาจทจะอภยโทษ ไมม

วธการอน และในการทจะตราพระราชกฤษฎกาใหรฐบาล เพอขออภยโทษ กจะตองโทษถงทสดแลว ม

การรบโทษแลว และสานกผดตอคณะกรรมการอสระน และตอราชการตามปกตดวย เพราะฉะนนเปน

การอภยโทษทคานงถงหลกนตธรรมดวย ไมใชอภยโทษสมสสมหาหรอสงเดช อยางทเราทวไปอาจจะ

เปนหวง และแมแตพระราชบญญตนรโทษกรรมกอาจจะเกดได แตในรปของความคดเหนทเสนอตอ

รฐบาล และรฐบาลจะตองเปนคนตราขนมาเปนพระราชบญญตนรโทษกรรม แตวาเราเองไมมอานาจทจะ

ออกพระราชบญญตนรโทษกรรมได เสนอรฐบาลกยงไมได รฐบาลตองตราเอง ไมเหมอนพระราช

กฤษฎกาขอภยโทษ ซงเราสามารถตราขนมาได และกใหรฐบาลเปนผรบสนองพระบรมราชโองการ น

เปนสาระอยางสนๆ ของมาตราท 297 และมาตรา 298

แตสงทสาคญทสดกอยทพรรคฝายตางๆ ประชาชนกลมตางๆ ทอยเวลาน รวมทง สปช. ของ

เราดวยวาจะมวฒนธรรมทจะมงมน ทจะฟนฝาวกฤตตอไปไดอยางไร ผมอยากจะบอกวาจรงๆ แลวคน

ไทยเราเคยฝาวกฤตมาแลวอยางมหศจรรยหลายตอหลายครง วกฤตทเราประสบเวลานคอวกฤตเรอง

ความปรองดอง วกฤตเรองความสามคค ผมเชอมนวาดวยความรวมมอของ สปช. จะทาใหเราฝาวกฤต

ไดดวยความรวมมอของพรรคฝายตางๆ ของประชาชนกลมตางๆ เราจะตองฝาวกฤตออกไปใหได

ในอดต บรรพบรษของเราเคยนาชาตฝาวกฤตหลายครงอยางมหศจรรย เชน ในสมยลนเกลา

รชกาลท 5 เราเปนไมกประเทศในโลกตะวนออกทเอาตวรอดจากอาณานคมฝรงได ทตงของประเทศ

ไทยในสมยรชกาลท 5 นนอนตรายทสดแหงหนงของโลก ดานซายคอองกฤษ ดานขวาคอฝรงเศส ดาน

เหนอคอองกฤษ ดานใตคอองกฤษ แตเราสามารถเอาตวรอดมาไดอยางนาพศวง อกทงในสงครามโลก

ครงท 2 ผมคดวาวกฤตนหนกกวาวกฤตทเราเผชญในปจจบน เราเอาตวรอดจากญปนไดอยางไร เพราะ

ญปนเขาทไหน ทนนตายเปนพนเปนหมนเปนแสน แตเราเอาตวรอดจากญปนได และเอาตวรอดจาก

สมพนธมตรได แมญปนแพ แตเราไมไดแพตามญปน เราเอาตวรอดไดอยางไร จงนาพศวง ตลอดจนใน

สงครามเยน ซงประเทศรอบบานของเราเขาสสงคราม กลายเปนสงครามรอนหมด แตเรายงรกษาความ

v

4

โครงการคลงปญญาเพอการอภวตนประเทศไทยในยคบรพาภวตน

สถาบนคลงปญญาดานยทธศาสตรฯ วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต

เปนสงครามเยนไวได เราไมถลาลกเขาไป จงเปนโอกาสทเราพฒนาเศรษฐกจไดอยางตอเนองยาวนาน

รวม 30-40 ป นบวาเปนความสาเรจอยางยงใหญของผนาและประชาชนของกลมตางๆ ทอยในเมองไทย

นอกจากนนเรายงไดฝาวกฤตสงครมกลางเมอง กบพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทยมาไดอยางไร

ทานทอายมากพอสมควรคงจะจาไดวาในอดต เมองไทยเกนกงหนง มการตอสดวยกาลงอาวธทงสน พอ

ตกเยนไมตองไปไหน ถนนหนทางไมตองใชกนอยางทกวนนเพราะอนตราย วนหยดเสาร-อาทตย ไมได

ไปเทยวตางจงหวด เพราะไมปลอดภยทจะไป แตในทสดเราสามารถแกปญหานนได สามารถทาให

ประเทศคนสความสงบ สนตไดอยางนาพศวง

เพราะฉะนนผมคดวาวกฤตทเรากาลงเผชญอยน ในฐานะทเปน สปช. กด เปนกรรมาธการกด

คงไมมสทธทจะทาอะไรอยางอนนอกจากจะตองฟนฝาไป รวมกบฝายนาในสงคมทจะตองฟนฝาไป

รวมกบประชาชนทเราอยใกลชด หรอทเราเชอมสมพนธอยดวยพากนไป คงไมสามารถทจะมอบใหเปน

ภาระของผอนได เรารอรดจากวกฤตตางๆ มาไดมากมาย จนกระทงกลายเปนลกษณะประจาชาต แตผม

กลวเหลอเกนวาเราสญเสยลกษณะประจาชาตน กลววาความมดมน อบจน ความทอแทจะเขามาอยใน

จตใจของพวกเรา ผมจงอยากเรยกรองพวกเราวาเราจะตองฟนฝาไป แนนอนบางสวน อาจจะมพระ

สยามเทวาธราชชวยคมเกลาปกเกษพวกเราไว แตพระสยามเทวาธราชจะชวยคนทชวยตวองเทานน

บรรพบรษของเราไดทาอะไรทกสงทกอยาง และพระสยามเทวาธราชกโปรด พวกเรากเหมอนกน เรา

ตองทา เพราะฉะนนจงอยากทจะใหพวกเราทอยในทนมสวนทชวยให กรรมาธการยกราง คด หลาย

อยางยงไมมรายละเอยดทอยางททานวนชย ถามวาสมชชาพลเมองคออะไร อยาวาแตทานจะงง ผมเอง

กยงไมคอยเขาใจเทาไหร เพราะฉะนนผมกรวมโงดวยอกคน แตเราทกคนกเรยนรดวยกน คณสมสขคง

ไมไดเขาใจเสยทงหมด แตไมใชวาเราเขาใจอะไรหมดแลวเราถงราง กเรยกวางม ตอนไหนตองงมกงม

ตอนไหนมไฟฉายสองกใชไฟฉายสอง เรองทเราทามความสาคญมาก จนไมสามารถทจะเขาใจกอน ถง

จะมาทา ผมกตองยอมรบวามาตรา 297,298 พยายามทคดออกมาอยางนดวยความบรสทธใจ ดวย

ความตงใจ ดวยความพยายามทจะทาใหบานเมองฝาวกฤตได

เพมเตมไดท www.rsu-brain.com

ผอานวยการสถาบนคลงปญญาฯ : ศ.ดร.เอนก เหลาธรรมทศน

บรรณาธการ: น.ส.ยวด คาดการณไกล

ถอดความและเรยบเรยง: นาย ฮากม ผหาดา

ปทพมพ: มถนายน 2558

สานกพมพ: มลนธสรางสรรคปญญาสาธารณะ

ทอยตดตอ วทยาลยรฐกจ 52/347 พหลโยธน 87 ตาบลหลกหก อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน 12000

โทรศพท 02-997-2200 ตอ 1283 โทรสาร 02-997-2200 ตอ 1216

สถาบนคลงปญญาฯ อาคารพรอมพนธ 1 ชน 4/2 637/1 ถนนลาดพราว เขตจตจกร กทม. 10900

โทรศพท 02-930-0026 โทรสาร 02-930-0064