Цам 19-р зуун

Цам" хэмээх буддын шашны томоохон зан үйлнь эртний Энэтхэгт үүсч, Түвдээр дамжин, Монголоронд уламжлагдан, XIX зуунаас тархсан

Цам шашны зан үйл боловч уламжлалт дүрслэхурлагийн хэв шинжийг агуулсан цогц үзүүлбэр-багтбүжгийн чуулган юм.

Цамнах ерөнхий утга нь тухайн нутаг орны жилийнзаслыг хийхэд оршдог юм.

Цамын баг

Бурхдын дүрийг илэрхийлэх багийг цаасан шуумлын аргаар хийнэ

Дээр үед шавраар цамын хэв цутгаж, түүндээнимгэн цаас наах аргаар баг хийдэг байв.Хатсаны дараа цаасан багийг эцсийн байдлаарзасаж, өнгөлөн нарийн чимхлүүражилбаруудыг гүйцэтгэж эцэст нь бэлэнболсон багийг зурж, будан чимэглэдэг байжээ.

Цамын өмсгөлХэлхгэр өргөн гурвалжин ханцуйтай цамын өмсгөл

бадам хээтэй цээживч –додиг

догшдын сүрлэг дүртэй хормогч-модиг

амирлангуй дүрт бурхдын дүрстэй үрүүжин хэмээх ясан эрхин зүүлт сэлтээс цамын хувцас бүтдэг.

Үрүүжин нь алаг, ясан гэж хоѐр янз байна.Үрүүжин нь ясан чимэг гэсэн утгатай үг бөгөөд цамчны бүсэнд байх алаг үрүүжин нь өнгө бүрийн шилэн эрхээр чимсэн.Ясан үрүүжинг Энэтхэгт зааны ясаар Монголд тэмээний ясаар сийлдэг.

Цамын гутал

Цамын гутал ясан эрхээр чимсэн улаан түрийтэй,соѐо шүд арзайсан, шантгар улаан хамартай, хилэнтдугуй нүдтэй, ногоон матрын хөөмөл дүрийг монголгутлын ээтэн хоншоорт амыг нь тааруулан урнаарсуулгадаг.

Матар мянган амьтны мах цусаар хооллосон гэхсүртэй араатан тул догшид гуталдаа чимэг болгон,хөлийн дэвслэх хөдөлгөөнөөр хортон дайсангхөнөөхийг бэлгэддэг байжээ.

Хүрээ цам

ХХ зууны эхэн үеийн монголын зан заншил , түүхэн үйл явдлыг хүүрнэн өгүүлсэн билээ.

1966 онд Дамдинсүрэнгийн зурсан‘'Хүрээ цам'' зураг нь зургийн төвд Богдыншар өргөөний өмнө өрнөж буй цамынтоглолт, сор тахил, зүг тахигчид, багтайдогшид, шанаг,лус савдаг, хөгжимч ламнар, үзэгч олон, тусгай майханд залранцам үзэх ихэс дээдэс бүгд дүрслэгджээ