พจนานุกรมฉบับ คึกฤทธิ์ “พจนานุกรม ฉบับ คึกฤทธิ”์ ลงพิมพในหนังสือพิมพสยามรัฐ เปนตอน ๆ ไมติดตอกัน เริ่มพยัญชนะตวัแรก คือ “ก” ในฉบับวันที่ 17 มกราคม พ.ศ.2520 และจบลงที่พยัญชนะ “ร” ในฉบบัวันที่ 9 สิงหาคม พ.ศ.2520 สํานักพิมพสยามรัฐไดนํามาจัดพิมพครั้งแรก เพ่ือแจกเปนหนังสือที่ระลึก ในวาระครบรอบ 1 ป การอสัญกรรมของ ศ. พลตรี ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช เม่ือวันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2539 (ขอมูลจากมหาวิทยาลัยขอนแกน) อักษรยอหลังคําศัพท ก.= คํากริยา น.= คํานาม ว.= คําวิเศษณ กฏอัยการศึก น. กฏซึ่งใชบังคับนานจนคนลืม หรือกฏซึ่งคุมครองการกระทําของทหารไมใหผิดกฏหมาย กฏหมาย น. กฏที่มีไวใหคนเลี่ยง กฏหมู น. กฏที่คนกลวักันนกั จึงมีคนชอบใชมากกวากฏหมาย กรรมการ น. คณะบุคคลซึง่ตั้งขึ้นพิจารณาเรื่องตางๆ ที่หาทางแกไขไมไดเพราะหมดปญญา เม่ือแถลงขาววาไดตั้งกรรมการขึ้นพิจารณาแลว ก็มักกลายเปนคลืน่กระทบฝงไปเพียงแคน้ัน กรรมาธิการ น. มีเบี้ยประชุมแพงกวากรรมการและเปนไดนานกวา กระจก น. แกวแผนสําหรบัสองหนา ซ่ึงหนังสือพิมพอางวาตนเปนเพ่ือใหรัฐบาลมองเห็นหนาของตัวเองตาม ความเปนจริง แตพอรัฐบาลสองเขาจริง กลับเห็นหนาคนทําหนังสือพิมพ แทนที่จะเปนคนในรัฐบาล กระทรวง น. หนวยราชการใหญที่สุด มีหัวหนาเปนรัฐมนตรีวาการ จึงแยงกันพังไปหลายรัฐบาลแลว กระแสขาว น. ขาวที่หนังสือพิมพเขียนเอาเอง กฤษฎีกา น. กฎหมายฝายบริหาร ซ่ึงไมมีพิษสงอะไรนัก ยกเวนพระราชกฤษฎีกาใหยุบสภาผูแทนเทานั้น กอบโกย ก. การกระทําของคนที่นึกวาตนเองจะไมมีวันตาย ถาทําแลวจะเลิกไมได กอลฟ น. การประจบผูใหญ กะลอน ว. เอาไวดานายกรัฐมนตรี ที่พยายามจะใหคนทุกฝายหันหนาเขาหากัน กังฉิน น. คนที่มักจะเจริญในราชการ การเมือง น. กิจกรรมที่ทําใหคนแตกกันได และทําใหเสียคนก็ได, การแกงแยงผลประโยชน ที่โกหกกันวาเปนการขัดกันในหลักการหรือแนวคิด โกหก ก. กลาวเท็จสําหรับผูชาย ตอแหลสาํหรับผูหญิง และแถลงการณสําหรับรัฐบาล ขมุกขมัว ว. บรรยากาศของเมืองไทยทุกวันนี ้ของกลาง น. ของที่ถูกขโมยแลว เจาทรพัยเอาคืนไดยากที่สุด ของกํานัล น. ของซึ่งถาใหกันใหแนบเนยีนหนอยก็ไมเปนคอรรัปชัน่

ครหา น. ความผิดที่ไมมีใครกลาพูดออกมาตรงๆ คุณ น. คํานําหนานามของคนทุกคน คณุธรรม ของหายากในโลกมนุษยทุกวันน้ี คุณภาพ ความหวังอันเลื่อนลอย คุณวุฒิ น. ของที่มีเอาไวอาง เคารพ ก. การแสดงตอหนาวานับถือ แตลับหลังก็ดาให โฆษณา น. การเผยแพรความเท็จ งบดุล น. บัญชีที่ตกแตงใหสวยได เงินเดือน น. รายไดที่ไมพอกิน โง ว. คนฉลาดเทานั้นจึงจะยอมรับ จน ว. สภาพที่คนไทยกําลงัวิ่งเขาไปหาอยางรวดเร็ว จรรยาบรรณ น. กฎเกณฑ แหงความประพฤติ ซ่ึงยังไมเห็นมีใครรวบรวมไดเสร็จสักท ีจํา ก. การกระทําที่คนไทยทําไมเปน เพราะไมเห็นรูจักจํากันเสียท ีจําใจ ก. การกระทําที่คนไทยตองกระทาํอยูเสมอ เพราะถูกบังคบัใหทําอะไรก็จําใจทํา จําหนาย ก. เลิกเอาเรื่องกันเสียที เชน จําหนาย สูญ จําหนายบัญช ีจีบ ก. โกหกผูหญิงใหรัก เจตนารมณ น. ความมุงหมายของรัฐบาลหรือกฎหมายที่เราคิดเอาเองเพื่อประโยชนของตนเอง ถาเปนผลประโยชนของคนอื่น ไมถือเปนเจตนารมณ เจริญ ก. การกระทําที่ทุกคนอยากจะทําใหแกบานเมือง แตไปเสียเวลาทําตวัเองใหเจริญเสียกอน โจงครึ่ม ว. ไมกลัวใคร ใครจะทาํไม? ฉงน ก. สงสัยในสิ่งที่ไมนาจะสงสัยหรือไมกลาจะสงสัย ชนะ ก. สรางศัตร ูชรา น. ความจริงในชีวิตที่ไมมีใครยอมรับ ดวน ว. คําที่ใชในตรายางประทับหนาซองหนังสือราชการถา ดวน เฉยๆ ก็โยนทิ้งเอาไวไดเปนแรมปไมตองเปดถา ดวนมาก ก็เก็บเอาไวไดหกเดือน ถา ดวนที่สุด ก็ทําลืมมันเสียเลย เพราะเปดออกมาก็มีแตเรื่องที่ไมเปนมงคล ดอก น. อวัยวะเพศของตนไม ดอง ก. วิธีทาํราชการแบบหนึ่ง ซ่ึงเก็บเรื่องเอาไวไดนานๆ ดา ก. คนทําหนังสือพิมพบอกวาตเิพ่ือกอ แมคาอภิปรายปญหากัน ดิรัจฉาน น. สัตวอ่ืนๆ ที่มิใชมนุษยจึงปราศจากความชั่วรายของมนุษย ตบ ก. เรียกทรัพย ตม ก. ทําคนโงใหสุก กินได ตมยํา ตมใหมีรสยิ่งกวาตมเฉยๆ ตรวจ ก. ไปสอบดูไกลๆ ตรวจราชการ ก. แตงเครื่องแบบไปเทีย่วไกลๆ ถาใหญจริงก็มีทหารหรือขาราชการตั้งแถวตอนรับ

เตี๊ยม ก. การสรางมติในสภาปฏิรูป แตงตั้ง ก. มีคนทําเสียอยางจะเปนอะไรก็เปนได ถอยทีถอยอาศัย ว. ตางฝายตางอาศัยกนัเหมือนเปลือกหอยกับเนื้อหอย ทน. ก. อาการของคนไทยทุกวันนี ้ทรราช น. คนที่มีคนกราบไหวทั้งตลาด ทฤษฏี น. เด๋ียวนี้ใครไมมีก็ไมใชคน ทอง น. อวัยวะอยางหนึ่งของประชาชนซึ่งไมมีใครเหลียวแลแตชอบอางถึงอยูไมเวนแต ละวัน : เด็กในทอง ซ่ึงเม่ือมีแลวเรียกวามีทอง ไมยักเรียกวามีเด็ก ทําเนียบ น. ที่รวมปญหาความวุนวายทกุชนิด ทุน น. สิ่งที่ใครมีแลวกลายเปนคนเลว ถาหาไดเทาไหรใชใหหมด แลวเปนหนีเ้ขาอีกจะเปนคนดี ทุม ก. โยนเขาไปมากๆ เพ่ือประโยชน ของคนบางกลุม เชนทุมเงินพัฒนาประเทศ ธนบัตร น. กระดาษที่ซ้ืออะไรไดทุกอยาง อยาวาแตความรักเลย ตาํแหนงผูกํากับ เขายังวาวาซื้อกันได นม น. จับเลนก็เพลิน ดูดก็มัน กินอรอย ยานก็แลวไป นโยบาย น. ของศักดิ์สิทธิ์ เหนือเหตุผลและระเบียบแบบแผนมีเอาไวขูขาราชการประจํา ถาเถียงเม่ือไรก็อางวาเปนนโยบายแลวเปนเงียบทุกท ีความนิยม น. สิ่งที่นักการเมืองไทยทุกคนยอมเสียงชีวติเสี่ยงทรัพย และเสี่ยงทกุอยางเพื่อแสวงหา บริสุทธ์ิ ก. ไมเลนกับลูกชาวบาน บริสุทธ์ิใจ ก. อยูนอกวงการเมืองไทย บริวาร น. คนกลุมหน่ึงที่เขาแวดลอมผูมีอํานาจ พอหมดอํานาจก็ไปแวดลอมผูมีอํานาจคนใหม บริหาร ก. ใชอํานาจปกครองจนกวาจะมีผูมาแยงหรือยึดอํานาจไป บังคับ ก. เด๋ียวนี้เรียกวาขอความรวมมือ บารมี น. ความนิยมของคน, สรางบารมี ก. ทําราชการเพื่อหาเสียง บุหรี่ น. คนที่สูบ จะตายดวยโรคมะเร็งในปอด คนไมสูบก็จะตายดวยโรคมะเร็งในปอดเชนเดียวกัน ประจบ ก. อยากไดดีก็ตองทํา ประจาน ก. ประกาศความชั่วซ่ึงไมมีใครเขาถือกันแลว ประเทศ น. สิ่งที่ทุกคนหวงแหน แตก็ทําใหเสื่อมโทรมลงทุกวัน ประเพณี น. การกระทําทีท่ําโดยไมรูความหมาย ประมูล ก. การเขียนตวัเลขใสซองที่มีทางทําใหคนเปดซองรวยไดมาก ประโยชน น. ถาเปนของตนก็ตองเรงหาและรักษาไวใหได ประโยชนสวนรวม น. ก็ประโยชนสวนตนน่ันแล แตใหญกวาปกติและใชอํานาจหนาที่แสวงหาได ปรัชญา น. การเดินทางจากที่ที่ซ่ึงไมมีอะไรเลย ไปยังจุดหมายที่ไมมีวันหาพบ

ปน น. อาวุธซ่ึงถามีทะเบียนถูกตองก็ใชไมได เพราะผิดกฎหมาย แตถาจําเปนตองใชจริงๆ ก็ใชปนเถื่อน ปลุก ก. ทําใหตื่น ปลุกระดม ก. เม่ือตื่นแลวก็ใหไปตีกับเขา ปา น. ที่ที่หายากในเมืองไทย ปาสงวน น. ปาที่ไมมีเจาของ ใครจะทําลายก็ได ปาชา น. ที่ที่ทุกคนตองไป เปลือย ว. ไมนุงผา ถาไปทําที่แถวๆ พัฒนพงศก็ไดสตางคไปเลี้ยงผวัไดสักคนสองคน แปร ก. ทําใหเปลี่ยน แปรญัตติ ก. ขอแกรางกฎหมายที่เละอยูแลว ใหเละยิ่งขึ้น ผูใหญ น. สภาพที่คนแกไมจําเปนตองเปนเสมอไป บางคนเกิดมากับเขาชาติหน่ึง เปนไดแคเพียงคนแก เปนผูใหญไมได แผล น. ก็มีกันทั้งน้ันเหละนา ฝน ก. ทํากันมานานแลว เม่ือไรจะตื่นกันเสียทีเลาครบั ฯพณฯ น. ใชคํานําหนานามคนใหญคนโตใหตรงกบัภาษาฝรั่งวา His Excellency ไมรูวา excellent กันมาจากไหน พรหมจารี น. หญิงที่หายากทุกวันนี ้พอคา น. คนที่ชอบเลนการเมืองแตปฏิเสธเสียงแข็งวาไมไดเลน ฟก น. แปลวาอะไรก็ชาง แตอยาไปออกเสียงใหฝรั่งไดยินก็แลวกัน ฟา น. เปาแหงการถมนํ้าลายของคนอยากดัง ภรรยา น. คําเรียกเมียอยางสุภาพ ฟงแลวเหมือนไมมี Sex เขามาเกี่ยวของ ภาพพจน น. อะไรไมรูตองแกกันบอยๆ เหมือนแกผา ภาษิต น. คํากลาวแบบกําปนทุบดิน เชน ตามหลังผูใหญหมาไมกัด เพราะหมามันจะกัดผูใหญกอน มรดก น. ทรัพยที่ไมมีใครกลาเก็บภาษี เพราะเกรงวาจะโดนเขากับตวัเอง ยืม ก. ก็ขอนั่นเหละ แตพูดเสียใหคนมีกําลังใจหนอย รัก ก. นึกถึงคนอื่นมากที่สุด ทั้งที่ยังไมรูจักตัวเองดีพอ รัฐ น. สภาพอยางหนึ่งซ่ึงถาใครเขาครองแลวก็มีอํานาจเหนือคนทั้งประเทศ รัฐบาล น. สิ่งที่หาดีไมไดในสายตาของคนไทย รัฐมนตรี น. เด๋ียวนี้ใครกเ็ปนได โรงแรม น. ทีซ่ึ่งใหเขาพาไปเองแลวกลบัมารองวาเขาขมขืน