ความร

เร�อง โครงสรางของเซลล

เซลลของส�งมชวตแตละชนดมความแตกตางกนท�งรปราง ขนาดและหนาท� ทกเซลลมสวนประกอบภายในเซลลคลายคลงกนมาก ประกอบดวย นวเคลยส เย�อหมเซลล และโซโทพลาซม แตละสวนประกอบดวยรายละเอยดดงน� 1. นวเคลยสเปนโครงสรางท�สาคญของเซลลทกชนดจะมรปรางเปนทรงกลมและมเย�อหม 2 ช�น หนาท�สาคญของนวเคลยส คอเปนศนยกลางในการควบคมขบวนการตางๆของเซลล เชนการสบพนธ การแบงเซลล การสงเคราะหโปรตนและควบคมการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม จากพอแมไปยงลกหลาน ภายในนวเคลยสประกอบดวย - นวคลโอลส เปนสวนท�ประกอบดวยสารดออกซไรโบนวคลอกแอซก หรอ DNA - โครมาตน มลกษณะเปนรางแหซ�งม DNA หรอยน และโปรตนเปนองคประกอบทาหนาท�ควบคมการสงเคราะหโปรตนและลกษณะตางๆของส�งมชวตซ� งถายทอดไปสรนลกรนหลาน 2. เย�อหมเซลล เปนเย�อบาง ๆท�หมโพรโตพลาซมประกอบดวยสาร 2 ชนด คอ ไขมนกบโปรตนทาหนาท�ควบคมปรมาณและชนดของสารท�ผานเขาและออกจากเซลล เชนสารท�มโมเลกลขนาดเลกไดแก น�า น�าตาลกลโคส กรดอะมโน อากาศ ฯลฯ สวนสารท�มโมเลกลใหญจะผานเขาออกไมไดไดแกคารโบไฮเดรต โปรตน และไขมน 3. ไซโทพลาซม เปนของเหลวรอบ ๆ นวเคลยส มหนาท�เปนของเหลวหลอเล�ยงเซลล และมองคประกอบตาง ๆ ท�ทาหนาท�เฉพาะของเซลลประกอบไปดวยอาหารซ�งไดแก น�าตาล ไขมน โปรตน และของเสย แตไมรวมนวเคลยส

หนาท�และสวนประกอบของเซลล

สวนประกอบของเซลลและหนาท�ของสวนประกอบของเซลลพช

เซลลพช คอหนวยท�เลกท�สดของพช เซลลมอยในทกสวนของพช อาจจะมรปราง หนาท� และสวนประกอบแตกตางกนบาง แตโดยท�วไปเซลลมสวนประกอบดงน� 1. ผนงเซลล มหนาท�เพ�มความแขงแรงและปองกนอนตรายใหแกเน�อเย�อพชผนงเซลลเปนสารพวกเซลลโลส ซ� งเปนคารโบไฮเดรตท�มโมเลกลใหญ ผนงเซลลมเฉพาะในเซลลพช 2. เย�อหมเซลล มลกษณะเปนเย�อบาง ๆ ซ� งเปนสารประเภทโปรตนและไขมน ทาหนาท�หอหมไซโทพลาซมใหรวมกนอยได และทาหนาท�ควบคมปรมาณและชนดของสารท�ผานเขาออกจากเซลล เชน น�า อากาศ ของเสย เกลอแร และอ�นๆ 3. ไซโทพลาซม เปนของเหลวท�อยรอบๆนวเคลยส ประกอบดวยสารประกอบหลายชนด เชน น�าตาล โปรตน ไขมน คารโบไฮเดรต และเกลอแรชนดตาง ๆ ในไซโทพลาซมมเมดสเขยว เรยกวา คลอโรพลาสต ซ� งภายในมน�าและโมเลกลของสารสเขยว เรยกวา คลอโรฟลล ซ� งใช ในการสงเคราะหดวยแสงของพช 4. นวเคลยส มลกษณะคอนขางกลม ทาหนาท�ควบคมการทางานของเซลล การเจรญเตบโตและการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมจากพอแมไปสลกหลาน

หนาท�ของสวนประกอบของเซลลสตว

เซลลสตว คอหนวยท�เลกท�สดของสตว ซ� งมอยในทก ๆ สวนของสตว อาจจะมรปรางขนาด และลกษณะแตกตางกนออกไป ตามแตชนดและหนาท�ของเซลล เชน เซลลกลามเน�อและเซลลประสาทมลกษณะเปนเสนยาว เซลลเมดเลอดแดงของกบมลกษณะรเปนรปไขมนวเคลยส ตรงกลาง แตเซลลเมดเลอดแดงของสตวเล�ยงลกดวยนมมลกษณะกลมและไมมนวเคลยส เซลลสตวกเชนเดยวกบเซลลพช คอประกอบดวยสวนท�เปนนวเคลยสและไซโทพลาซม แตในไซโทพลาซมของเซลลสตวไมมคลอโรพลาสต จงเปนเหตผลหน�งท�สตวสรางอาหารเองไมได นอกจากน� เซลลสตวยงตางจากเซลลสตวอกประการหน�งคอ เซลลสตวไมมผนงเซลล มแตเย�อหมเซลล ลอมรอบไซโทพลาซมเทาน�น

\

ภาพเซลลสตว

ท�มา : หนงสอเรยนสาระการเรยนรพ�นฐาน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรช�นมธยมศกษาปท� 3 สถาบนสงเสรมการสอนวทยาสาสตรและเทคโนโลย

แสดงโครงสรางและสวนประกอบของเซลลพชและสตว

สรปโครงสรางและสวนประกอบของเซลลพชและเซลลสตว

โครงสราง เซลลพช เซลลสตว 1.สวนหอหมเซลล - เย�อหมเซลล - ผนงเซลล

ม ม

ม

ไมม 2. นวเคลยส ม ม 3. ไซโทพลาซม - รางแหเอนโดพลาซม - ไมโทคอนเดรย - กอลจคอมเพลกซ - แวควโอล - คลอโรพลาสต - เซนทรโอ - ไรโบโซม - ไลโซโซม

ม ม ม ม ม

ไมม ม

ไมม

ม ม ม ม

ไมม ม ม ม

4. ความแขงแรง แขงแรง อยไดนาน มกออนนม 5. รปรางของเซลล รปเหล�ยม รปกลมร

ตาราง แสดงความแตกตางระหวางเซลลพชกบเซลลสตว

ความแตกตางของเซลลพช และเซลลสตว

เซลลพช เซลลสตว

- มรปรางเปนเหล�ยม - มรปรางกลม หรอร - มผนงเซลลอยดานนอก - ไมมผนงเซลล แตมสาร เคลอบเซลล อยดานนอก - มคลอโรพลาสต ภายในเซลล - ไมมคลอโรพลาสต - ไมมเซนทรโอล - มเซนทรโอลใชในการแบงเซลล - แวคควโอลมขนาดใหญ มองเหนไดชดเจน - แวคควโอลมขนาดเลก มองเหนไดไมชดเจน - ไมมไลโซโซม - มไลโซโซม