5510 sayili kanun İle 5763 sayili kanunun prİme İlİŞkİn getİrdİĞİ deĞİŞİklİkler

5510 SAYILI KANUN İLE5510 SAYILI KANUN İLE

5763 SAYILI KANUNUN PRİME 5763 SAYILI KANUNUN PRİME İLİŞKİN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLERİLİŞKİN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER

Doç. Dr. Nurşen CANİKLİOĞLUDoç. Dr. Nurşen CANİKLİOĞLU

PrimlerPrimler

Bilindiği gibi, sosyal güvenlik Kurumlarının en Bilindiği gibi, sosyal güvenlik Kurumlarının en önemli gelir kalemini primler oluşturmaktadır.önemli gelir kalemini primler oluşturmaktadır.

5510 sayılı Kanunun 79. maddesinde de, “Kısa ve 5510 sayılı Kanunun 79. maddesinde de, “Kısa ve uzun vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortası için, uzun vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortası için, bu Kanunda öngörülen her türlü ödemeler ile bu Kanunda öngörülen her türlü ödemeler ile yönetim giderlerini karşılamak üzere Kurum prim yönetim giderlerini karşılamak üzere Kurum prim almak, ilgililer de prim ödemek zorundadır” almak, ilgililer de prim ödemek zorundadır” denilmektedir. denilmektedir.

Kurum bakımından yaşamsal önem taşıyan primler Kurum bakımından yaşamsal önem taşıyan primler işveren ve sigortalılar bakımından da büyük önem işveren ve sigortalılar bakımından da büyük önem taşımaktadır.taşımaktadır.

Zira prim oranlarının çok yüksek belirlenmesi ücret Zira prim oranlarının çok yüksek belirlenmesi ücret üzerindeki yükleri aşırı artırdığı için istihdamı üzerindeki yükleri aşırı artırdığı için istihdamı olumsuz etkilemektedir. olumsuz etkilemektedir.

Aynı şekilde prime esas kazançlara ilişkin Aynı şekilde prime esas kazançlara ilişkin düzenlemeler ücret ve ücret eklerinin düzenlemeler ücret ve ücret eklerinin şekillenmesinde de etkili olmaktadır.şekillenmesinde de etkili olmaktadır.

Prim OranlarıPrim Oranları

Sigorta kollarıSigorta kolları İşverenİşveren

PayıPayıSigortalıSigortalı

PayıPayıDevletDevlet

payıpayıToplamToplam

Kısa vadeli sig. Kısa vadeli sig. kollarıkolları

%1-%6,5%1-%6,5 -- -- %1-%6,5%1-%6,5

Uzun vadeli Uzun vadeli Sig.Kol. (MYÖ) Sig.Kol. (MYÖ)

% 11% 11 % 9% 9 % 5% 5

Genel Genel toplamın toplamın dışındadışında

% 20% 20

GSS PrimiGSS Primi % 7,5% 7,5 % 5% 5 % 3% 3

Genel Genel toplamın toplamın dışındadışında

% 12,5 % 12,5

SGDPSGDP %22,5%22,5

AyrıcaAyrıca %1- %1-%6,5%6,5

% 7,5% 7,5 --

Prim OranlarıPrim Oranları

Görüldüğü gibi, yeni Kanun döneminde ödenmesi Görüldüğü gibi, yeni Kanun döneminde ödenmesi sosyal sigorta primlerinin isimleri değişiyor:sosyal sigorta primlerinin isimleri değişiyor:

Kısa vadeli sigorta kolu primiKısa vadeli sigorta kolu primi Uzun vadeli sigorta kolu primi ve Uzun vadeli sigorta kolu primi ve Genel sağlık sigortası primiGenel sağlık sigortası primi

Oranlar da değişiyor…Oranlar da değişiyor…– Ama nihai olarak ödenmesi gereken primlerde bir Ama nihai olarak ödenmesi gereken primlerde bir

değişiklik yok! değişiklik yok! (%33,5-%39) İşsizlik sigortası primi hariç(%33,5-%39) İşsizlik sigortası primi hariç Yeni Kanunun önemli bir başka değişikliği daha Yeni Kanunun önemli bir başka değişikliği daha

var.var. Artık Devlet de sosyal sigorta primlerine Artık Devlet de sosyal sigorta primlerine

kurumsal olarak, düzenli bir biçimde katkıda kurumsal olarak, düzenli bir biçimde katkıda bulunacakbulunacak

Kısa vadeli sigorta koluKısa vadeli sigorta kolu

Daha önce iş kazası ve meslek hastalığı Daha önce iş kazası ve meslek hastalığı sigorta koluna ilişkin oranların yerini 5510 sigorta koluna ilişkin oranların yerini 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesi ile sayılı Kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte kısa vadeli sigorta kolu primi birlikte kısa vadeli sigorta kolu primi alacakalacak

Halen en az % 1,5, en fazla % 7 olan bu Halen en az % 1,5, en fazla % 7 olan bu oran, yeni dönemde %1 ila % 6,5 arasında oran, yeni dönemde %1 ila % 6,5 arasında belirlenecek belirlenecek

Dolayısıyla halen işverenlerin ödemek Dolayısıyla halen işverenlerin ödemek zorunda oldukları İKMH prim oranları Ekim zorunda oldukları İKMH prim oranları Ekim ayından itibaren değişmesi gerekecekayından itibaren değişmesi gerekecek

İtibari Hizmet Süresi kapsamına giren İtibari Hizmet Süresi kapsamına giren işyerleri için prim oranlarıişyerleri için prim oranları

Bazı ağır ve yıpratıcı işlerde çalışan sigortalılar için,Bazı ağır ve yıpratıcı işlerde çalışan sigortalılar için, Kanunda sayılan işyerleri ve işlerde geçirdikleri sürelerin Kanunda sayılan işyerleri ve işlerde geçirdikleri sürelerin

belirli bir oranı sanki çalışmış gibi sigortalılık süresinde belirli bir oranı sanki çalışmış gibi sigortalılık süresinde dikkate alınmaktadır.dikkate alınmaktadır.

Halen SSK Ek m. 5’de düzenlenen itibari hizmet süresi Halen SSK Ek m. 5’de düzenlenen itibari hizmet süresi 5510 sayılı Kanunda çok daha farklı düzenlenmiştir.5510 sayılı Kanunda çok daha farklı düzenlenmiştir.

Hemen şunu belirtelim, Ekim ayından itibaren kaynak Hemen şunu belirtelim, Ekim ayından itibaren kaynak işinde çalışanlar artık itibari hizmet süresinden işinde çalışanlar artık itibari hizmet süresinden yararlanamayacaklaryararlanamayacaklar

Kanunun 40 maddesinde sayılan işyerlerinde ve işlerde Kanunun 40 maddesinde sayılan işyerlerinde ve işlerde çalışanlar ise yeni dönemde itibari hizmet süresinden çalışanlar ise yeni dönemde itibari hizmet süresinden yararlanabileceklerdir.yararlanabileceklerdir.

Ancak 5510 sayılı Kanuna göre, bu haktan yararlanmak Ancak 5510 sayılı Kanuna göre, bu haktan yararlanmak için sigortalının belirtilen işlerde için sigortalının belirtilen işlerde – fiilen çalışması ve fiilen çalışması ve – söz konusu işlerin risklerine maruz kalması şarttır.söz konusu işlerin risklerine maruz kalması şarttır.

İtibari Hizmet Süresiİtibari Hizmet Süresi

Kanunda sayılan işyerlerinde ve sayılan işlerde çalışan Kanunda sayılan işyerlerinde ve sayılan işlerde çalışan sigortalılar için ise işveren normalde ödemesi gereken sigortalılar için ise işveren normalde ödemesi gereken prime ilaveten daha fazla prim ödeyecekprime ilaveten daha fazla prim ödeyecek

Bu primlerin oranı da, sigortalıların yapmakta oldukları işin Bu primlerin oranı da, sigortalıların yapmakta oldukları işin karşılığı prim ödeme gün sayısına eklenecek süreye göre karşılığı prim ödeme gün sayısına eklenecek süreye göre değişkenlik gösterecekdeğişkenlik gösterecek

Eğer, Eğer, – bu işlerde geçirdiği her 360 gün için sigortalıya 180 bu işlerde geçirdiği her 360 gün için sigortalıya 180

gün fiili hizmet süresi hakkı verilmişse, MYÖ primi % 3, gün fiili hizmet süresi hakkı verilmişse, MYÖ primi % 3, – 90 gün verilmişse % 1,5, 90 gün verilmişse % 1,5, – 60 gün verilmişse % 1 60 gün verilmişse % 1

Oranında ilave prim ödenecek. Oranında ilave prim ödenecek. Ancak Kanuna göre, sigortalının belirtilen işlerde Ancak Kanuna göre, sigortalının belirtilen işlerde

– fiilen çalışması ve fiilen çalışması ve – söz konusu işlerin risklerine maruz kalması şarttır.söz konusu işlerin risklerine maruz kalması şarttır.

Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyerek Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyerek ÇalışmaÇalışma

5510 sayılı Kanunu değiştiren 5754 sayılı 5510 sayılı Kanunu değiştiren 5754 sayılı Kanunla sosyal güvenlik destek primi ile Kanunla sosyal güvenlik destek primi ile çalışma kaldırılıyor.çalışma kaldırılıyor.

Ama hemen değil….Ama hemen değil…. Yeni düzenlemeye göre; Yeni düzenlemeye göre; İlk defa 5510 sayılı Kanuna göreİlk defa 5510 sayılı Kanuna göre sigortalı sigortalı

olup, kendisine yaşlılık aylığı bağlanan olup, kendisine yaşlılık aylığı bağlanan sigortalı tekrar çalışmak isterse yaşlılık sigortalı tekrar çalışmak isterse yaşlılık aylığı kesilecekaylığı kesilecek

Yani hem çalışıp ücretini hem de yaşlılık Yani hem çalışıp ücretini hem de yaşlılık aylığına alma hakkı olmayacakaylığına alma hakkı olmayacak

Ancak belirtelim ki, bağımsız çalışanlar Ancak belirtelim ki, bağımsız çalışanlar bakımından bu hak devam ettiriliyorbakımından bu hak devam ettiriliyor

Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyerek Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyerek ÇalışmaÇalışma

5510 sayılı Kanundan önce sigortalı olanlar 5510 sayılı Kanundan önce sigortalı olanlar için ise bir geçici madde öngörüldü:için ise bir geçici madde öngörüldü:

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sigortalı olanlar, sigortalı olanlar,

malullük ve yaşlılık aylığı bağlananlar ve malullük ve yaşlılık aylığı bağlananlar ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal

güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında devam edenler hakkında

sosyal güvenlik destek primi bakımından sosyal güvenlik destek primi bakımından tabi oldukları 5510 sayılı Kanunla tabi oldukları 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.

Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyerek Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyerek

ÇalışmaÇalışma

Ancak bu kişiler için sosyal güvenlik destek Ancak bu kişiler için sosyal güvenlik destek primi oranı primi oranı – prime esas kazançlar üzerinden prime esas kazançlar üzerinden – 81 inci maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde 81 inci maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde

belirtilen prim oranına belirtilen prim oranına – yüzde 30 oranının eklenmesi suretiyle bulunan yüzde 30 oranının eklenmesi suretiyle bulunan

toplamdır.toplamdır. Yani % 30 oranı üzerine işyerinin tehlike sınıfına Yani % 30 oranı üzerine işyerinin tehlike sınıfına

göre ödenmesi gereken kısa vadeli sigorta primi göre ödenmesi gereken kısa vadeli sigorta primi de ilave edilecekde ilave edilecek

Yani SGDP en az % 31, en fazla %36,5 olacakYani SGDP en az % 31, en fazla %36,5 olacak Yüzde 30 oranın dörtte biri sigortalı, dörtte üçü Yüzde 30 oranın dörtte biri sigortalı, dörtte üçü

işveren hissesidir. işveren hissesidir.

Prime Esas KazançlarPrime Esas Kazançlar

Prime esas kazançlar konusundaki genel düzenleme Prime esas kazançlar konusundaki genel düzenleme esas itibariyle 506 sayılı Kanundaki gibi, fakat esas itibariyle 506 sayılı Kanundaki gibi, fakat ayrıntılarda oldukça farklı düzenlemeler de getirildi ayrıntılarda oldukça farklı düzenlemeler de getirildi

Öncelikle, prim yine Öncelikle, prim yine – İşçinin ücretinden (İşçinin ücretinden (hak edildiği aydahak edildiği ayda) ) – Prim, ikramiye ve bu nitelikteki ödemelerle Prim, ikramiye ve bu nitelikteki ödemelerle özel özel

sağlık sigortası ve bireysel emeklilik sistemine sağlık sigortası ve bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarınınödenen katkı paylarının ( (ödendiği aydaödendiği ayda) )

– İdare veya yargı mercilerince verilen karar İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, ödemelerin,

– brüt toplamı üzerinden hesaplanırbrüt toplamı üzerinden hesaplanır

Prime Tabi Tutulmayacak KazançlarPrime Tabi Tutulmayacak Kazançlar

Yeni Kanuna göre,Yeni Kanuna göre, Ölüm, Ölüm, doğum ve evlenme yardımları, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, görev yollukları, kıdem tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları, emekli ikramiyesiemekli ikramiyesi aynî yardımlaraynî yardımlar PRİME ESAS KAZANÇ SAYILMAZPRİME ESAS KAZANÇ SAYILMAZ

Prime esas sayılmayan Prime esas sayılmayan kazançlarkazançlar

Kanun, Kanun, daha öncedaha önce ayni yardım konusunda ayırım ayni yardım konusunda ayırım yapıyordu.yapıyordu.

Hizmetin gereği olarak verilen ayni yardımlar prime esas Hizmetin gereği olarak verilen ayni yardımlar prime esas kazancın dışında tutuluyor, kazancın dışında tutuluyor,

Sosyal yardım amaçlı ayni yardımlar da kendi içinde tekrar Sosyal yardım amaçlı ayni yardımlar da kendi içinde tekrar ikiye ayrılıyor, ikiye ayrılıyor,

Ayni yardım Bakanlıkça belirlenen yardımlar arasında Ayni yardım Bakanlıkça belirlenen yardımlar arasında sayılacaksa, asgarî ücretin % 30‘u geçen kısmı sayılacaksa, asgarî ücretin % 30‘u geçen kısmı primlendirilecek,primlendirilecek,

Bakanlıkça belirlenmemişse, ayni yardımın tamamı Bakanlıkça belirlenmemişse, ayni yardımın tamamı prime esas kazanç sayılacaktıprime esas kazanç sayılacaktı

Artık bu ayırım kalkıyorArtık bu ayırım kalkıyor Ama 5754 sayılı Kanunla bir hüküm getirildi. Ama 5754 sayılı Kanunla bir hüküm getirildi. Buna göre, AYNİ YARDIMIN YERİNE PARA Buna göre, AYNİ YARDIMIN YERİNE PARA

VERİLİYORSA, BU ÖDEMEDEN PRİM KESİLMESİ VERİLİYORSA, BU ÖDEMEDEN PRİM KESİLMESİ GEREKİYORGEREKİYOR

Prime esas sayılmayan Prime esas sayılmayan kazançlarkazançlar Dolayısıyla bu açık hüküm Dolayısıyla bu açık hüküm

karşısında,karşısında, Yargıtayın 2007 yılında verdiği ve Yargıtayın 2007 yılında verdiği ve ““ayni yardım yerine parası ödense ayni yardım yerine parası ödense

dahi bu ödemeler prime esas dahi bu ödemeler prime esas kazanç sayılmaz” kazanç sayılmaz”

şeklindeki karar, 5510 sayılı Kanun şeklindeki karar, 5510 sayılı Kanun döneminde uygulanma olanağını döneminde uygulanma olanağını yitirmiştir.yitirmiştir.

Kısmen Prime Esas KazançlarKısmen Prime Esas Kazançlar

Bakanlıkça tutarları yıllar itibarıyla belirlenecekBakanlıkça tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek – yemek, yemek, – çocuk ve çocuk ve – aile zamları ile aile zamları ile

özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgarî sistemine ödenen ve aylık toplamı asgarî ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, payları tutarları,

Prime esas kazanç sayılmamaktadır. Aşan Prime esas kazanç sayılmamaktadır. Aşan kısım ise prime tabi tutulacaktırkısım ise prime tabi tutulacaktır

Kanuna göre: “BU İSTİSNALAR DIŞINDA HER NE Kanuna göre: “BU İSTİSNALAR DIŞINDA HER NE ADLA YAPILIRSA YAPILSIN TÜM ÖDEMELER ADLA YAPILIRSA YAPILSIN TÜM ÖDEMELER PRİME ESAS KAZANCA TABİ TUTULUR”. PRİME ESAS KAZANCA TABİ TUTULUR”.

Prime esas sayılmayan kazançlarPrime esas sayılmayan kazançlar

Yeni Kanunda da iş güvencesi tazminatının Yeni Kanunda da iş güvencesi tazminatının prime esas kazanç olup olmadığı konusu prime esas kazanç olup olmadığı konusu yine açıklığa kavuşturulmamıştıryine açıklığa kavuşturulmamıştır

Bu ödemenin prime esas kazanç olmadığı Bu ödemenin prime esas kazanç olmadığı Kanunda belirtilse çok daha isabetli olurdu. Kanunda belirtilse çok daha isabetli olurdu.

Fakat, Kurum 506 sayılı Kanun döneminde Fakat, Kurum 506 sayılı Kanun döneminde yayınladığı bir genelge ile iş güvencesi yayınladığı bir genelge ile iş güvencesi tazminatının prime esas kazanç olmadığını tazminatının prime esas kazanç olmadığını belirtmiştirbelirtmiştir

Yeni dönemde de bu Genelgeye göre işlem Yeni dönemde de bu Genelgeye göre işlem yapılacaktıryapılacaktır

Prime Esas Kazanç SınırlarıPrime Esas Kazanç Sınırları

Prime esas kazancın alt sınırı asgari ücret Prime esas kazancın alt sınırı asgari ücret esas alınarak belirlenmiştir esas alınarak belirlenmiştir

Dikkat: Prime esas kazanç sınırı 16 Dikkat: Prime esas kazanç sınırı 16 yaşından büyükler için belirlenen asgari yaşından büyükler için belirlenen asgari ücrettirücrettir

Yani; 16 yaşından küçüklere ödenen asgari Yani; 16 yaşından küçüklere ödenen asgari ücret en az kazanç sınırının altında olacağı ücret en az kazanç sınırının altında olacağı için bu sigortalılar için yine aradaki farkı için bu sigortalılar için yine aradaki farkı işveren ödeyecekişveren ödeyecek

Üst kazanç sınırı ise 6,5 katıdırÜst kazanç sınırı ise 6,5 katıdır Yani 4.151,70 YTL.Yani 4.151,70 YTL.

Prime Esas Kazacın üst sınırıPrime Esas Kazacın üst sınırı

5510 sayılı Kanuna göre, ücretler hak 5510 sayılı Kanuna göre, ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tâbi tutulur. tâbi tutulur.

Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve kazancına dahil edilir ve – ücret dışındaki bu ödemelerin üst sınırı aşan kısmı, ücret dışındaki bu ödemelerin üst sınırı aşan kısmı, – ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan

başlanarak başlanarak – İKİ AYI GEÇMEMEK ÜZERE İKİ AYI GEÇMEMEK ÜZERE – ÜST SINIRIN ALTINDA KALAN,ÜST SINIRIN ALTINDA KALAN,– sonraki ayların prime esas kazançlarına ilave edilir. sonraki ayların prime esas kazançlarına ilave edilir.

Prime Esas Kazancın Üst SınırıPrime Esas Kazancın Üst Sınırı

Bu konuda gelecek aylarda takip edilecek ödeme Bu konuda gelecek aylarda takip edilecek ödeme İKRAMİYE, PRİM VE BU NİTELİKTEKİ ÖDEMELERİKRAMİYE, PRİM VE BU NİTELİKTEKİ ÖDEMELER

Dolayısıyla ücretler ancak ilgili ayda prime esas Dolayısıyla ücretler ancak ilgili ayda prime esas kazanca dahil edilecekkazanca dahil edilecek

Üst sınırı aşan kısım gelecek aylarda takip edilip, Üst sınırı aşan kısım gelecek aylarda takip edilip, primlendirilmeyecekprimlendirilmeyecek

Yani sigortalının ücreti zaten 5.000 YTL ise ona Yani sigortalının ücreti zaten 5.000 YTL ise ona ödenecek ikramiyelerin de takip edilmesi söz ödenecek ikramiyelerin de takip edilmesi söz konusu olmayacakkonusu olmayacak

Ama ücreti 3.500. YTL ise ve aynı ay içinde Ama ücreti 3.500. YTL ise ve aynı ay içinde ücrete ilaveten ücreti tutarında ikramiye de ücrete ilaveten ücreti tutarında ikramiye de ödenmişse, iki ay daha, önceki ödemeden dolayı ödenmişse, iki ay daha, önceki ödemeden dolayı prim takibi yapılacak ve üst kazanç sınırı altında prim takibi yapılacak ve üst kazanç sınırı altında kalan kısma ilave edilecekkalan kısma ilave edilecek

Prime Esas Kazancın Üst SınırıPrime Esas Kazancın Üst Sınırı

Ayrıca belirtelim ki, ücretten ne Ayrıca belirtelim ki, ücretten ne anlaşılması gerektiği de önemli. anlaşılması gerektiği de önemli.

Temel ücret mi? Temel ücret mi? Yoksa fazla çalışma, tatil ücretleri de bu Yoksa fazla çalışma, tatil ücretleri de bu

konuda ücret mi sayılacak.konuda ücret mi sayılacak. Herhalde fazla çalışma ve diğer ücretler Herhalde fazla çalışma ve diğer ücretler

de bu konuda ücretlere dahil sayılmalı. de bu konuda ücretlere dahil sayılmalı. Yani ücret bunlarla üst sınırı aşıyorsa Yani ücret bunlarla üst sınırı aşıyorsa ayrıca gelecek aylarda prim takibi ayrıca gelecek aylarda prim takibi yapılmayacakyapılmayacak

İşverenin Vermesi Gereken Prim İşverenin Vermesi Gereken Prim BelgesiBelgesi

Kanuna göre, işveren,Kanuna göre, işveren, çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek

primine tâbi sigortalıların;primine tâbi sigortalıların; Ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını,Ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını, prime esas kazançlarını,prime esas kazançlarını, Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını gösteren Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını gösteren

veve örneği Kurum tarafından çıkarılacak Yönetmelikte örneği Kurum tarafından çıkarılacak Yönetmelikte

öngörülen prim belgelerini düzenleyip Kuruma öngörülen prim belgelerini düzenleyip Kuruma vermelidirvermelidir

Yeni yönetmelikte çıkarılıncaya kadar prim belgesi Yeni yönetmelikte çıkarılıncaya kadar prim belgesi olarak olarak

Aylık Prim ve Hizmet Belgesi Aylık Prim ve Hizmet Belgesi uygulanacaktıruygulanacaktır

Aylık Prim Ve Hizmet BelgesiAylık Prim Ve Hizmet Belgesi

İşverenler, prim hizmet belgesini İşverenler, prim hizmet belgesini ait olduğu ayı takip eden ayda ait olduğu ayı takip eden ayda KURUMUN KURUMUN

BELİRLEDİĞİ tarihe kadar vermekle,BELİRLEDİĞİ tarihe kadar vermekle, İşveren sigortalı çalıştırmadığı takdirde, İşveren sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son bu hususu sigortalı çalıştırmaya son

verdiği tarihten itibaren, verdiği tarihten itibaren, onbeş gün içinde Kuruma bildirmekle onbeş gün içinde Kuruma bildirmekle

yükümlüdür.yükümlüdür.

Primlerin ÖdenmesiPrimlerin Ödenmesi

İşveren, İşveren, – bu Kanun gereğince hesaplanacak sigortalı bu Kanun gereğince hesaplanacak sigortalı

hissesi prim tutarlarını sigortalıların hissesi prim tutarlarını sigortalıların ücretlerinden keserek veücretlerinden keserek ve

– kendisine ait prim tutarlarını da bu tutara kendisine ait prim tutarlarını da bu tutara ekleyerek ekleyerek

EN GEÇ ERTESİ AYDA KURUMUN EN GEÇ ERTESİ AYDA KURUMUN BELİRLEDİĞİ TARİHE KADAR BELİRLEDİĞİ TARİHE KADAR öderöder

Ödemenin son günü tatile tesadüf ederse Ödemenin son günü tatile tesadüf ederse tatilden sonraki gün de ödeme yapılabilirtatilden sonraki gün de ödeme yapılabilir

Prim Oranında İndirim ya da TeşviklerPrim Oranında İndirim ya da Teşvikler

Bu arada, her ne kadar işverenler yukarıda belirtildiği Bu arada, her ne kadar işverenler yukarıda belirtildiği oranda prim ödemekle yükümlü iseler de, Mayıs ayında oranda prim ödemekle yükümlü iseler de, Mayıs ayında çıkarılan 5763 sayılı Kanunla, ödenmesi gereken çıkarılan 5763 sayılı Kanunla, ödenmesi gereken primlerde bazı indirimler öngörülmüştürprimlerde bazı indirimler öngörülmüştür

Bu indirimler;Bu indirimler; 5510 sayılı Kanunun 81. maddesine bir bent 5510 sayılı Kanunun 81. maddesine bir bent

eklenerekeklenerek 4857 sayılı İş Kanununun 30. maddesine eklenen 4857 sayılı İş Kanununun 30. maddesine eklenen

bir hükümle vebir hükümle ve 4447 sayılı Kanuna eklenen bir geçici madde ile, 4447 sayılı Kanuna eklenen bir geçici madde ile,

yapılmıştır.yapılmıştır. Belirtelim ki, bu hükümlerle getirilen maddelerden aynı Belirtelim ki, bu hükümlerle getirilen maddelerden aynı

anda birlikte yararlanılması olanağı da tanınmamıştır.anda birlikte yararlanılması olanağı da tanınmamıştır. Yine getirilen prim indirimleri özünde bir çok sınırlamaya Yine getirilen prim indirimleri özünde bir çok sınırlamaya

tabi tutulmuş ve belirsizlik taşıyan hükümler nedeniyle tabi tutulmuş ve belirsizlik taşıyan hükümler nedeniyle kafaların karışmasına neden olmuştur…kafaların karışmasına neden olmuştur…

Hazinece karşılanacak yüzde beş Hazinece karşılanacak yüzde beş oranında indirimoranında indirim

5763 sayılı Kanunun öngördüğü en temel ve geniş 5763 sayılı Kanunun öngördüğü en temel ve geniş kapsamda yararlanılacak indirim, 5510 sayılı Kanunun 81. kapsamda yararlanılacak indirim, 5510 sayılı Kanunun 81. maddesine eklenen (ı) bendiyle gerçekleştirilmiştir.maddesine eklenen (ı) bendiyle gerçekleştirilmiştir.

Buna göre, Buna göre, – 4/a’lı sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin, 4/a’lı sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin, – malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, – işveren hissesine düşen kısmın yüzde beşi Hazinece işveren hissesine düşen kısmın yüzde beşi Hazinece

karşılanır. karşılanır. Ancak bunun için bazı koşullar var.Ancak bunun için bazı koşullar var. Öncelikle; Öncelikle;

– aylıkaylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde Kuruma prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde Kuruma verilmesi, verilmesi,

– sigortalıların tamamına ait primlerin yasal süresinde ödenmesi, sigortalıların tamamına ait primlerin yasal süresinde ödenmesi, – Kuruma, prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme Kuruma, prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme

cezası ve gecikme zammı borcu cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şarttır.bulunmaması şarttır.


Görüldüğü gibi, Görüldüğü gibi, – İşverenin bu indirimden yararlanabilmesi İşverenin bu indirimden yararlanabilmesi

için, için, – idari para cezası da dahilidari para cezası da dahil Kuruma hiç Kuruma hiç

borcunun olmaması gerekir.borcunun olmaması gerekir. Borcun olması halinde, bu indirimden Borcun olması halinde, bu indirimden

yararlanma mümkün olmayacaksa da, yararlanma mümkün olmayacaksa da, borcun ödenmesi ile birlikte bu borcun ödenmesi ile birlikte bu olanaktan yararlanma hakkının tekrar olanaktan yararlanma hakkının tekrar başlayacağını da kabul etmek gerekir. başlayacağını da kabul etmek gerekir.


Ancak,Ancak,– Kuruma olan prim, idari para cezası ve Kuruma olan prim, idari para cezası ve

bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarınızammı borçlarını

– 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 inci maddesine göre Hakkında Kanunun 48 inci maddesine göre tecil ve taksitlendiren işverenler ile tecil ve taksitlendiren işverenler ile

– 4958 sayılı Sosyal Güvenlik Prim Alacaklarının 4958 sayılı Sosyal Güvenlik Prim Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda Yeniden Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna göre Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna göre yapılandıran işverenleryapılandıran işverenler

bu tecil ve taksitlendirme ile yapılandırmaları bu tecil ve taksitlendirme ile yapılandırmaları devam ettiği sürece devam ettiği sürece bu fıkra hükmünden bu fıkra hükmünden yararlandırılır. yararlandırılır.


Kanuna göre, bu fıkrayla düzenlenen destek Kanuna göre, bu fıkrayla düzenlenen destek unsurundan,unsurundan,– diğer ilgili mevzuat uyarınca ayrıca diğer ilgili mevzuat uyarınca ayrıca

yararlanmakta olan işverenler yararlanmakta olan işverenler – aynı dönem için ve mükerrer olarak aynı dönem için ve mükerrer olarak

bu destek unsurundan yararlanamaz.bu destek unsurundan yararlanamaz. Bu durumda, işverenlerin tercihleri dikkate alınmak Bu durumda, işverenlerin tercihleri dikkate alınmak

suretiyle uygulama, destek unsurlarından sadece suretiyle uygulama, destek unsurlarından sadece biriyle sınırlı olarak yapılır. biriyle sınırlı olarak yapılır.

Bu Kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimlerde Bu Kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işverenler edilen işverenler bir yıl süreylebir yıl süreyle bu fıkrayla sağlanan bu fıkrayla sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz.destek unsurlarından yararlanamaz.

Özürlü çalışanlara ilişkin Özürlü çalışanlara ilişkin primlerdeki teşviklerprimlerdeki teşvikler

4857 sayılı Kanunun 30. maddesinde de değişiklik 4857 sayılı Kanunun 30. maddesinde de değişiklik yapıldı.yapıldı.

Buna göre, Buna göre, – Özel sektör işverenlerince özürlü sigortalılar ile Özel sektör işverenlerince özürlü sigortalılar ile

korumalı işyerlerinde çalıştırılan özürlü sigortalıların, korumalı işyerlerinde çalıştırılan özürlü sigortalıların, – prime esas kazanç alt sınırı üzerindenprime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan hesaplanan

sigorta primine ait sigorta primine ait işveren hisselerinin işveren hisselerinin tamamıtamamı,, eğer işveren,eğer işveren,

– kontenjan fazlası özürlü çalıştırıyorsa, ya da kontenjan fazlası özürlü çalıştırıyorsa, ya da – yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştırıyorsa, yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştırıyorsa, – bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için prime esas prime esas

kazanç alt sınırı üzerindenkazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine hesaplanan sigorta primine ait işveren ait işveren hisselerinin yüzde hisselerinin yüzde ellisiellisi

HAZİNECE KARŞILANIR HAZİNECE KARŞILANIR

Özürlü çalıştırmada primlerÖzürlü çalıştırmada primler

Ancak bunun için de,Ancak bunun için de,– işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili

olarak 506 sayılı Kanun uyarınca aylık prim olarak 506 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesiSosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi ve ve

– sigortalıların tamamına ait sigorta sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması şarttırhissesine ait tutarın ödenmiş olması şarttır..

– Görüldüğü gibi, bu haktan yararlanma Görüldüğü gibi, bu haktan yararlanma bakımından, yüzde beş indirimden bakımından, yüzde beş indirimden yararlanma olanağından farklı olarak, yararlanma olanağından farklı olarak, işverenin Kuruma idari para cezasının olup işverenin Kuruma idari para cezasının olup olmaması önem taşımamaktadır. olmaması önem taşımamaktadır.

Özürlü çalıştırmada primlerÖzürlü çalıştırmada primler

Ancak, bu fıkraya göre işveren tarafından Ancak, bu fıkraya göre işveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, halinde, – Hazinece Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak Hazinece Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak

ödemenin ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı, işverenden tahsil edilir.zammı, işverenden tahsil edilir.

– Yine Kanuna göre, Hazinece karşılanan prim tutarları Yine Kanuna göre, Hazinece karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz.maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz.

Bu konuda tespit edilmesi gereken bir diğer Bu konuda tespit edilmesi gereken bir diğer husus da, Hazinece karşılanacak kısım 506 sayılı husus da, Hazinece karşılanacak kısım 506 sayılı Kanunda öngörülen primlerdir.Kanunda öngörülen primlerdir.

Yani işsizlik sigortası primi Hazinece Yani işsizlik sigortası primi Hazinece karşılanmayacaktır.karşılanmayacaktır.

Bu hüküm 1.7.2008 tarihinde yürürlüğe girdi.Bu hüküm 1.7.2008 tarihinde yürürlüğe girdi.

Genç erkek işçi ve kadın işçi Genç erkek işçi ve kadın işçi çalıştırmada primlerçalıştırmada primler

5763 sayılı Kanunla genç işçi ile kadın işçi çalıştırmak 5763 sayılı Kanunla genç işçi ile kadın işçi çalıştırmak teşvik ediliyor ve bu amaçla işverenlerin ödemesi gereken teşvik ediliyor ve bu amaçla işverenlerin ödemesi gereken primlerin belirli bir kısmının İşsizlik Sigortası Fonundan primlerin belirli bir kısmının İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması söz konusukarşılanması söz konusu

Buna göre;Buna göre;– 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olanlar ile 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olanlar ile – yaş şartı aranmaksızın 18 yaşından büyük kadınlardan; yaş şartı aranmaksızın 18 yaşından büyük kadınlardan;

bu maddenin yürürlük tarihinden önceki bu maddenin yürürlük tarihinden önceki altı aylık dönemde altı aylık dönemde prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalılar prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalılar

dışında olması şartıyladışında olması şartıyla, , bu maddenin yürürlük tarihinden önceki bir yıllık bu maddenin yürürlük tarihinden önceki bir yıllık

dönemdedönemde,, işyerine ait prim ve hizmet belgelerinde bildirilen işyerine ait prim ve hizmet belgelerinde bildirilen

ortalama sigortalı sayısına ilave olarak ortalama sigortalı sayısına ilave olarak bu maddenin bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren yürürlük tarihinden itibaren bir yıl bir yıl

içinde işe alınaniçinde işe alınan ve fiilen çalıştırılanlar için; ve fiilen çalıştırılanlar için;


506 sayılı Kanunun 72 nci ve 73 üncü 506 sayılı Kanunun 72 nci ve 73 üncü maddelerinde sayılan ve 78 inci maddelerinde sayılan ve 78 inci maddesi uyarınca maddesi uyarınca belirlenen prime esas belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin; sigorta primine ait işveren hisselerinin; – Birinci yıl için Birinci yıl için yüzde yüzüyüzde yüzü,,– İkinci yıl için İkinci yıl için yüzde sekseni,yüzde sekseni,– Üçüncü yıl için Üçüncü yıl için yüzde altmışı,yüzde altmışı,– Dördüncü yıl için Dördüncü yıl için yüzde kırkı, yüzde kırkı, – Beşinci yıl için Beşinci yıl için yüzde yirmisiyüzde yirmisi,,

İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanır. İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanır.


İşveren hissesine ait primlerin İşsizlik İşveren hissesine ait primlerin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanabilmesi içinSigortası Fonundan karşılanabilmesi için– aylık prim ve hizmet belgelerinin aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi yasal süresi

içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi,içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi,– sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin

sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile İşsizlik sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile İşsizlik Sigortası Fonundan Sigortası Fonundan karşılanmayankarşılanmayan işveren işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olmasıhissesine ait tutarın ödenmiş olması şarttır. şarttır.

Bu maddeye göre işveren tarafından Bu maddeye göre işveren tarafından ödenmesi gereken primlerin ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi geç ödenmesi halinde, halinde, İşsizlik Sigortası Fonundan Sosyal İşsizlik Sigortası Fonundan Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı, gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı, işverenden tahsil edilir.işverenden tahsil edilir.

Bu hüküm de 1.7.2008 tarihinde Bu hüküm de 1.7.2008 tarihinde yürürlüğe girecekyürürlüğe girecek..


İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanan prim İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz.gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz.

Bu maddeyle düzenlenen destek unsurundan Bu maddeyle düzenlenen destek unsurundan diğer ilgili mevzuat uyarınca ayrıca yararlanmakta diğer ilgili mevzuat uyarınca ayrıca yararlanmakta olan işverenler; aynı dönem için ve mükerrer olan işverenler; aynı dönem için ve mükerrer olarak bu destek unsurundan yararlanamaz. olarak bu destek unsurundan yararlanamaz.

Bu durumda, işverenlerin tercihleri dikkate Bu durumda, işverenlerin tercihleri dikkate alınmak suretiyle uygulama, destek unsurlarından alınmak suretiyle uygulama, destek unsurlarından sadece biriyle sınırlı olarak yapılır.sadece biriyle sınırlı olarak yapılır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenir tarafından belirlenir

Teşviklerden yararlanmada tercihTeşviklerden yararlanmada tercih

Gerek yüzde beş indirimde gerek genç işçi Gerek yüzde beş indirimde gerek genç işçi çalıştırma nedeniyle yapılacak indirimlerde çalıştırma nedeniyle yapılacak indirimlerde mükerrer teşvikten yararlanma olamayacağı mükerrer teşvikten yararlanma olamayacağı belirtilmektedir.belirtilmektedir.

Bu açık hüküm karşısında, işverenlerin aynı Bu açık hüküm karşısında, işverenlerin aynı anda hem yüzde beşlik indirimden hem de diğer anda hem yüzde beşlik indirimden hem de diğer indirimlerden yararlanması mümkün değildir.indirimlerden yararlanması mümkün değildir.

Bu durumda hangi indirimden yararlanacağı Bu durumda hangi indirimden yararlanacağı işverenin tercihine bırakılmıştırişverenin tercihine bırakılmıştır

Burada sorun, işverenin işyeri düzeyinde mi? Burada sorun, işverenin işyeri düzeyinde mi? Yoksa sigortalı düzeyinde mi? Tercih hakkını Yoksa sigortalı düzeyinde mi? Tercih hakkını kullanacağıdır.kullanacağıdır.

Teşviklerden yararlanmada tercihTeşviklerden yararlanmada tercih

Teşviklerden yararlanmada bizce sigortalı Teşviklerden yararlanmada bizce sigortalı bazında işlem yapılması gerekir. bazında işlem yapılması gerekir.

Yani, işverenler artık işyerinde her bir Yani, işverenler artık işyerinde her bir sigortalı için en uygun indirim olanağının sigortalı için en uygun indirim olanağının hangi hüküm çerçevesinde olacağını ayrı ayrı hangi hüküm çerçevesinde olacağını ayrı ayrı değerlendirmek zorundadırlar.değerlendirmek zorundadırlar.

Bu durumda, yüksek ücreti olan sigortalılar Bu durumda, yüksek ücreti olan sigortalılar için yüzde beş oranındaki indirim, düşük için yüzde beş oranındaki indirim, düşük ücretli sigortalılar için ise özürlü indirimi ya ücretli sigortalılar için ise özürlü indirimi ya da genç işçi indiriminden yararlanmak daha da genç işçi indiriminden yararlanmak daha isabetli olacaktır.isabetli olacaktır.

Primleri Ödememenin SonuçlarıPrimleri Ödememenin Sonuçları

Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmı tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmı

sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede gecikme cezası uygulanarak artırılır gecikme cezası uygulanarak artırılır her bir ay için her bir ay için % 3 oranında% 3 oranında gecikme cezasıgecikme cezası uygulanarak uygulanarak artırılır. artırılır.

AyrıcaAyrıca, her ay için bulunan tutarlara ödeme , her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten başlamak üzere, süresinin bittiği tarihten başlamak üzere,

borç ödeninceye kadar, borç ödeninceye kadar, her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca

açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarakbazda uygulanarak gecikme zammıgecikme zammı hesaplanır. hesaplanır.

Ancak, ödemenin yapıldığı ay için gecikme zammı Ancak, ödemenin yapıldığı ay için gecikme zammı günlük hesaplanır. günlük hesaplanır.

Prim borçlarından dolayı Prim borçlarından dolayı zamanaşımızamanaşımı

Kurumun prim ve diğer alacakları Kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına başlayarak on yıllık zamanaşımına tâbidir. tâbidir.

Dikkat: Dikkat: – artık bu belgeleri 10 yıl saklamak artık bu belgeleri 10 yıl saklamak

lazımlazım

5510 sayili kanun İle 5763 sayili kanunun prİme İlİŞkİn getİrdİĞİ deĞİŞİklİkler

Documents