54-09-167_Cover_4C pim 6_Y G-classic artcard =cs2

Cover_4C pim 6_Y.pdf 10/6/11 1:36:56 PM

การวเคราะหงบการเงน

(Financial Statement Analysis)

51-04-099_(1)-(8)_2C_W.indd 1 5/3/08 6:42:11 PM

การวเคราะหงบการเงน (Financial Statement Analysis)

ผเขยน : รองศาสตราจารยดร.องครตนเพรยบจรยวฒน

อานวยการผลต : ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทนตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

ออกแบบปก : คณวรวทยชนเจรญกจ

พมพครงท 1 : พฤษภาคม2548 จานวน2,000เลม

พมพครงท 2 : กนยายน2548 จานวน1,000เลม

พมพครงท 3 : พฤษภาคม2549 จานวน2,000เลม

พมพครงท 4 : กรกฎาคม2550 จานวน1,000เลม

พมพครงท 5 : พฤษภาคม2551 จานวน3,000เลม

พมพครงท 6 : ตลาคม2554 จานวน1,000เลม

ราคา:500บาท ISBN:978-974-06-5908-2

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต

รศ.ดร.องครตนเพรยบจรยวฒน

การวเคราะหงบการเงน.--กรงเทพฯ:ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย,2551.

464หนา.

1.งบการเงน.I.ชอเรอง.

657.3

ISBN:978-974-06-5908-2

พมพท บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชงจากด(มหาชน) 65/16ถนนชยพฤกษเขตตลงชนกรงเทพฯ10170 โทร.0-2882-1010โทรสาร0-24332742,0-2434-1385 E-Mail:info@amarin.co.th Homepage:http://www.amarin.co.th

สงวนสทธ

หามทาลอกเลยนไมวาสวนใดสวนหนงของหนงสอ นอกจากจะไดรบอนญาต

54-09-167_(001)-(008)_2C_Y Pim62 2 10/6/11 11:50:22 AM

คำนำ

การวเคราะหงบการเงน ถอเปนเครองมอทสาคญตอการพฒนาตลาดทนไทย

เนองจากงบการเงนแสดงถงขอมลโดยสรปเกยวกบผลการดาเนนงานและสถานะทางการเงน

ในอดต ซงชวยใหผมสวนไดเสย เชน ผถอหนและเจาหน สามารถประเมนผลการบรหาร

จดการธรกจและผลกระทบดานสภาพแวดลอมทองคกรมสวนเกยวของนอกจากนยงสามารถ

นาขอมลจากงบการเงนมาประยกตใชรวมกบปจจยแวดลอมอนๆ ในการคาดการณผลการ

ดาเนนงาน กระแสเงนสด มลคากจการ การดารงสดสวนทางการเงน เพอประกอบ

การตดสนใจดานการลงทนได

การจะใชงบการเงนไดอยางมประสทธภาพนน จงจาเปนอยางยงทจะตองทาความเขาใจ

แนวคดพนฐานทางบญชและองคประกอบของงบการเงน เพอใหสามารถอนมานไดถง

ผลกระทบของการใชวธการทางบญชทแตกตางกน โดยเฉพาะผลกระทบของทางเลอก

วธการทางบญชทมตอผลกาไรสวนของผถอหนกระแสเงนสดและตววดผลการดาเนนงานอนๆ

ของกจการ

สถาบนพฒนาความรตลาดทน จงไดจดทาหนงสอ การวเคราะหงบการเงน

ฉบบปรบปรง ซงเปนสวนหนงของกลมวชาเครองมอเพอการวเคราะหการลงทนหลกสตรCISA

ระดบ 1 โดยไดรบความอนเคราะหจาก รองศาสตราจารย ดร.องครตน เพรยบจรยวฒน

คณะบรหารธรกจ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร และทปรกษาฝายกำกบบรษท

จดทะเบยน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ในการเรยบเรยงเนอหาขนมาใหม เพอใหเกด

ความกระชบรดกมและสอดคลองกบหลกการบญชของประเทศไทยยงขน

สถาบนฯจงขอถอโอกาสนขอบพระคณรองศาสตราจารยดร.องครตนเพรยบจรยวฒน

ทไดกรณาสละเวลาอนมคาพฒนาเนอหาไวอยางครบถวน และหวงเปนอยางยงวาหนงสอ

การวเคราะหงบการเงน ฉบบปรบปรง จะเปนประโยชนตอการศกษาคนควา อางองแก

ผประกอบวชาชพดานการบญชการเงนรวมทงนกศกษาและผสนใจโดยทวไป

ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

54-09-167_(001)-(008)_2C_Y Pim63 3 10/6/11 11:50:25 AM

คำนำผเขยน

หนงสอการวเคราะหงบการเงนเลมนมวตถประสงคเพอใหผอานมความรเกยวกบ

หลกการพนฐานของงบการเงนและความสาคญของการวเคราะหงบการเงนในกระบวนการ

ของการตดสนใจลงทน โดยเนอหาของหนงสอครอบคลมหลกการและกฎเกณฑทเกยวของ

กบการจดทาและการเปดเผยขอมลในงบการเงน การวเคราะหงบการเงน รวมทงผลกระทบ

จากทางเลอกของวธการบญชทมตองบการเงนและการวเคราะหทเกยวของ

เพอใหไดรบประโยชนสงสดจากหนงสอเลมน ผอานควรมพนฐานความรเกยวกบ

บญชการเงนในระดบเบองตนตามสมควร โดยควรมความเขาใจเกยวกบสมการบญชและ

การบนทกรายการบญช (เดบตและเครดต) การจดทาและโครงสรางของงบดล งบกาไรขาดทน

และงบกระแสเงนสด รวมทงความสมพนธระหวางงบการเงนทงสามประเภท นอกจากน

ควรเขาใจถงความหมายของคาศพททางบญชและทางธรกจทเกยวของกบการใชและจดทางบการเงน

และรายงานทางการเงน โดยเฉพาะผอานทตองการใชหนงสอเลมนในการเตรยมสอบ CISA

ระดบท 1 ซงไมเคยศกษาวชาการบญชเบองตนในระดบมหาวทยาลย ขอแนะนาใหอาน

หนงสอบญชการเงนเบองตนกอน

หนงสอเลมนใชหลกการหรอมาตรฐานการบญชของประเทศไทยในการอธบายถงงบการเงน

และการวเคราะหทเกยวของอยางไรกตามไดมการอางองหรออธบายถงมาตรฐานการบญช

ระหวางประเทศ(InternationalFinancialReportingStandards-IFRS)หรอมาตรฐานการบญช

ของประเทศสหรฐอเมรกา (U.S. GAAP) ทเกยวของอยบาง โดยเฉพาะในกรณทยงไมม

มาตรฐานการบญชของไทยหรอมแตแตกตางกน เพอใหผอานไดทราบถงวธปฏบตทางการบญช

ในตางประเทศทอาจมผลกระทบใหงบการเงนของประเทศเหลานนไมสามารถเปรยบเทยบ

กบงบการเงนของไทยไดโดยตรง

สดทายน ดฉนขอขอบคณ คณเขมสดา เรงวรรณ คณปาลดา อมรสวสดวฒนา

คณผาณตเกดโชคชยและทานอนๆทมไดเอยนามในทนทมสวนชวยใหหนงสอเลมนสาเรจ

ไดดวยด

องครตน เพรยบจรยวฒน

54-09-167_(001)-(008)_2C_Y Pim64 4 10/6/11 11:50:27 AM

สวนท 1 แนวคดพนฐานเกยวกบการวเคราะหงบการเงน 1

บทท 1 กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน 3

1.1 ความจาเปนในการวเคราะหงบการเงน 4

1.2 การมงเนนไปทการตดสนใจลงทน 6

1.3 ระบบการรายงานทางการเงน 9

1.4 แมบทการบญช 11

1.5 งบการเงนหลก 13

1.6 แหลงทมาอนๆของขอมลทางการเงน 22

1.7 บทบาทของผสอบบญช 24

บทท 2 กาไรทางการบญชและสนทรพยตามเกณฑคงคาง 27

2.1 กาไรกระแสเงนสดและสนทรพย:คานยามและความสมพนธ 29

2.2 แนวคดเกณฑคงคางของกาไร 32

2.3 ประเภทของรายการทไมเกดขนประจา 55

2.4 งบดล 65

2.5 งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของเจาของ 70

บทท 3 การวเคราะหกระแสเงนสด 73

3.1 งบกระแสเงนสด 74

3.2 การวเคราะหขอมลกระแสเงนสด 93

3.3 ผลกระทบของความแตกตางอนเนองมาจากวธการทางบญช 108

บทท 4 ความแตกตางของวธการบญชในประเทศตางๆ และมาตรฐาน

การบญชระหวางประเทศ 111

4.1 หลกฐานทแสดงถงความแตกตาง/ความหลากหลายในวธการบญช

ของแตละประเทศ 113

4.2 สาเหตของความหลากหลายในวธการบญช 118

4.3 ปญหาตางๆทเกดจากความแตกตางในวธการบญช 122

สารบญ

51-04-099_(1)-(8)_2C_W.indd 5 5/3/08 6:42:22 PM

4.4 การรวมกลมในวธการบญช 123

4.5 การทาใหรายงานทางการเงนของประเทศตางๆ

มความสอดคลองกน 124

4.6 คณะกรรมการมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ

(InternationalAccountingStandardsCommittee–IASC)

–โครงสรางเดม 128

4.7 ขอตกลงขององคกรกากบหลกทรพยระหวางประเทศ

(TheIOSCOAgreement) 129

4.8 คณะกรรมการมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ

(InternationalAccountingStandardsBoard–IASB)

–โครงสรางปจจบน 130

4.9 การปรบเขาหากน(Convergence)ของFASB–IASB 134

4.10 ความแตกตางระหวางIFRSและU.S.GAAP 135

4.11 ประเทศไทย 138

สวนท 2 อตราสวนทางการเงนและกาไรตอหน 141

บทท 5 การวเคราะหงบการเงน 143

5.1 งบการเงนทสาคญ 145

5.2 การวเคราะหอตราสวนทางการเงน 152

5.3 การคานวณอตราสวนทางการเงน 154

5.4 การวเคราะหเปรยบเทยบอตราสวนทางการเงน 198

5.5 คณภาพของงบการเงน 202

5.6 ความสาคญของการวเคราะหงบการเงน 203

5.7 การใชประโยชนจากอตราสวนทางการเงนเพอวตถประสงคเฉพาะ204

บทท 6 กาไรตอหนและหลกทรพยททาใหกาไรตอหนปรบลดลง 211

6.1 การบญชสาหรบหนสนแปลงสภาพ 213

6.2 หนบรมสทธแปลงสภาพ 217

6.3 ใบสาคญแสดงสทธซอหน 217

51-04-099_(1)-(8)_NEW5_2C_W.indd6 6 5/5/08 5:15:31 PM

6.4 แผนการจายผลตอบแทนใหแกพนกงานในรปของหนสามญ 221

6.5 การคานวณกาไรตอหน 226

6.6 กาไรตอหนกรณโครงสรางเงนทนแบบพนฐาน 228

6.7 กาไรตอหนกรณโครงสรางเงนทนแบบซบซอน 234

สวนท 3 สนทรพย 249

บทท 7 การวเคราะหสนคาคงเหลอ 251

7.1 สนคาคงเหลอและตนทนสนคาขาย:ความสมพนธเบองตน 252

7.2 การเปรยบเทยบขอมลทจดทาโดยใชทางเลอกแตละวธ 254

7.3 วธLIFOและวธFIFO:ผลกระทบตอกาไรกระแสเงนสด

และเงนทนหมนเวยน 258

7.4 การปรบปรงจากวธLIFOเปนวธFIFO 262

7.5 การปรบปรงกาไรเปนวธตนทนปจจบน 265

7.6 อตราสวนทางการเงน 267

7.7 มาตรฐานการบญชไทย 273

บทท 8 สนทรพยระยะยาว 275

8.1 ประเดนทางการบรหารทเกยวของกบสนทรพยระยะยาว 276

8.2 ตนทนในการจดหาทดนอาคารและอปกรณ 283

8.3 คาเสอมราคา 287

8.4 การตดจาหนายสนทรพยเสอมสภาพได 295

8.5 ทรพยากรธรรมชาต 298

8.6 สนทรพยไมมตวตน 301

บทท 9 การวเคราะหสนทรพยระยะยาว 307

9.1 การจดหาสนทรพย:การตดสนใจบนทกตนทนเปนสนทรพย 308

9.2 การบนทกตนทนเปนสนทรพย(Capitalization)หรอคาใชจาย 309

9.3 การบนทกตนทนเปนสนทรพย(Capitalization)เปรยบเทยบกบเปน

คาใชจาย:ประเดนทวไป 315

51-04-099_(1)-(8)_NEW5_2C_W.indd7 7 5/5/08 8:28:00 PM

9.4 การปรบปรงเพอการวเคราะหสาหรบการบนทกตนทนเปนสนทรพย

(Capitalization)และเปนคาใชจาย 324

9.5 การวเคราะหคาเสอมราคาและการดอยคา 327

9.6 การวเคราะหการเปดเผยขอมลเกยวกบสนทรพยถาวร 343

9.7 การดอยคาของสนทรพยระยะยาว 345

9.8 ภาระหลงการเลกใชงานสนทรพย 350

สวนท 4 หนสน 353

บทท 10 การบญชภาษเงนได 355

10.1 ประเดนเบองตนของการบญชภาษเงนได 357

10.2 วธหนสน 363

10.3 ภาษเงนไดรอตดบญช:ประเดนในการวเคราะห 367

10.4 การบญชสาหรบภาษ:ประเดนพเศษ 374

10.5 การวเคราะหการเปดเผยขอมลภาษเงนได 375

บทท 11 การวเคราะหหนสนทางการเงน 381

11.1 หนสนในงบดล 383

11.2 เงอนไขของพนธบตร 415

บทท 12 สญญาเชา และหนสนนอกงบดล 417

12.1 สญญาเชา 419

12.2 กจกรรมทางการเงนนอกงบดล 438

12.3 การรายงานทางการเงนดานผใหเชา 442

51-04-099_(1)-(8)_2C_W.indd 8 5/3/08 6:42:29 PM

สวนท 1แนวคดพนฐานเกยวกบการวเคราะหงบการเงน

51-04-099_001-140_2C_W.indd 1 5/3/08 6:57:08 PM

51-04-099_001-140_2C_W.indd 2 5/3/08 6:57:10 PM

บทท 1กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน

วตถประสงค

1. เพอใหเขาใจหลกการทวไปของระบบการรายงานทางการเงนและวตถประสงค

ของรายงานทางการเงนตามหลกการของแมบทการบญช

2. เพอใหเขาใจลกษณะเชงคณภาพของงบการเงนทงคณลกษณะหลก(ไดแก

ความเขาใจได ความเกยวของกบการตดสนใจ ความเชอถอได และความ

เปรยบเทยบกนได) และคณลกษณะรองของความเชอถอได รวมถง

ประโยชนของคณลกษณะดงกลาวทมตอนกวเคราะห

3. เพอให เขาใจจดประสงคของงบการเงนหลก 5 ประเภท (งบดล

งบกำไรขาดทน งบกาไรขาดทนเบดเสรจ งบกระแสเงนสด และงบแสดง

การเปลยนแปลงในสวนของเจาของ) และแหลงของขอมลอนๆ เพมเตม

จากขอมลในงบการเงน ซงรวมถงหมายเหตประกอบงบการเงน ขอมล

เพมเตมและบทวเคราะหของฝายบรหารเปนตน

4. เพอใหเขาใจบทบาทของผสอบบญชและความหมายของการแสดงความเหน

ของผสอบบญชในรปแบบตางๆ

�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 3 5/3/08 6:57:15 PM

บทท 1: กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน

บทนา

งบการเงนมความสาคญเนองจากงบการเงนชวยใหนกลงทนและเจาหนสามารถ

ตดสนใจเชงเศรษฐกจไดดยงขน หนงสอเลมนจงมวตถประสงคทจะสรางความเขาใจใน

รายงานทางการเงนของผใชงบการเงนใหมมากขนเพอชวยใหสามารถทาการตดสนใจไดด

ยงขน โดยหนงสอเลมนจะแสดงใหเหนถงผลกระทบของการใชวธการทางบญชและวธ

ประมาณการทแตกตางกนทมตองบการเงน โดยเฉพาะอยางยงผลกระทบของทางเลอกวธ

การทางบญช(accountingchoices)ทมตอผลกาไรสวนของผถอหนกระแสเงนสดและ

ตววด (measures) ผลการดาเนนงานอนๆ ของกจการ (ซงรวมถงอตราสวนทางการเงน

ตางๆ ดวย) หนงสอเลมนเนนการใชการวเคราะหกระแสเงนสดในการประเมนศกยภาพและ

ความเขมแขงทางการเงนของกจการ

อยางไรกตาม ผวเคราะหตองเขาใจวางบการเงนเปนเพยงการแสดงคาโดยประมาณ

ของความเปนจรงในทางเศรษฐกจ (economic reality) เทานน เนองจากงบการเงนจดทา

ขนบนพนฐานของการเลอกรายงานเหตการณทางเศรษฐกจเพยงบางรายการโดยระบบบญช

รวมถงการมทางเลอกของวธการทางบญชและวธประมาณการ นอกจากน การรบรรายการ

ทางบญชในจงหวะเวลาทไมถกตองและการเปลยนแปลงในการวดมลคาจะสงผลใหขอมลใน

งบการเงนไมอาจสะทอนภาพความเปนจรงไดอยางสมบรณ

บทเรยนนชวยกาหนดกรอบในการศกษาการวเคราะหงบการเงน ซงประกอบไปดวย

ผใชงบการเงนระบบขอมลขาวสารของผใชงบการเงนและโครงสรางของสถาบนทผใชงบการเงน

เหลานนมสวนเกยวของ

1.1 ความจาเปนในการวเคราะหงบการเงน

การรายงานทางการเงนทงในประเทศทพฒนาแลวและประเทศทกาลงพฒนา

จำนวนมาก(ซงรวมถงประเทศไทย)มววฒนาการอยางมากในชวงทผานมาโดยมวตถประสงค

มงเนนทจะใหขอมลทเปนประโยชนตอผลงทนและเจาหนทงภายในและภายนอกประเทศ

งบการเงนในประเทศเหลานสวนใหญจดทาขนตามมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ

(InternationalAccountingStandardsหรอInternationalFinancialReportingStandards)

ในโลกทสมบรณแบบ (ideal world) ผใชงบการเงนจะมงเนนทบรรทดสดทาย

(bottomlines)ของงบการเงนเปนหลกซงไดแกกาไรสทธและสวนของผถอหนและหาก

�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 4 5/3/08 6:57:17 PM

งบการเงนสามารถเปรยบเทยบกนไดกบงบการเงนของธรกจอนๆ(ซงอาจอยคนละประเทศ)

มความสมำเสมอในการใชนโยบายการบญช และสามารถสะทอนสภาวะทางเศรษฐกจของ

กจการไดอยางสมบรณการวเคราะหงบการเงนจะกลายเปนเรองทงายมากและไมมความสาคญ

มากนก

แตจากการทระบบการรายงานทางการเงนไมใชสงสมบรณแบบเหตการณทางเศรษฐกจ

และการบนทกรายการทางบญชอาจไมสะทอนกนไดอยางสมบรณ โดยอาจแตกตางกนไป

ตามมตของจงหวะเวลาการรบรรายการและการวดมลคานอกจากนการวเคราะหทางการเงน

และการตดสนใจลงทนยงอาจมความยงยากมากขนจากความแตกตางในวธการทางบญชของ

แตละประเทศในแตละมตดงกลาว

เหตการณทางเศรษฐกจและการรบรทางบญชของเหตการณดงกลาวอาจเกดขนใน

เวลาทตางกน ตวอยางเชน โดยทวไปแลวการรบรกาไรและขาดทนจากสนทรพยจะเกดขน

เมอมการขายสนทรพยเทานน ในขณะทการเพมขนในมลคาของเงนลงทนในอสงหารมทรพย

เกดขนอยางตอเนองเปนเวลาหลายป อยางไรกตาม การรบรการเพมขนของมลคาดงกลาว

ในงบกาไรขาดทนจะเกดขนเฉพาะในงวดบญชทมการขายอสงหารมทรพยนนออกไปเทานน

ในกรณทคลายคลงกนสนทรพยถาวรสวนใหญจะถกปรบมลคาลดลงในงวดบญชทฝายบรหาร

ตดสนใจโดยอาจไมใชเปนงวดบญชทมการดอยคาเกดขนหรองวดบญชทมการขายหรอจำหนาย

สนทรพยออกไป

นอกจากนเหตการณทางเศรษฐกจหลายเหตการณอาจไมมการรบรทางบญช

ในงบการเงนตวอยางเชนการทาสญญาบางประเภทจะไมมการรบรในงบการเงนแมวาการ

เขาทาสญญาดงกลาวจะมผลกระทบอยางมากตอสภาวะทางการเงน รวมถงความเสยง

ดานปฏบตการและดานการเงนของกจการตวอยางของสญญาดงกลาวเชนสญญาเกยวกบ

การเชาและการปองกนความเสยง อาจมการรบรในงบการเงนหรอเพยงแคเปดเผยขอมลท

เกยวของในหมายเหตประกอบงบการเงนเทานน มาตรฐานการบญชของประเทศสวนใหญ

จะมขอกาหนดในเรองการเปดเผยขอมลสาหรบตราสารอนพนธและการปองกนความเสยง

เปนกรณปกต แตในสวนของการรบรรายการและการวดมลคานนในขณะนมเพยงมาตรฐาน

การบญชของประเทศสหรฐอเมรกาและมาตรฐานการบญชระหวางประเทศเทานนทม

ขอกาหนดในเรองน1

1ขณะน (2551) ประเทศไทยยงไมมมาตรฐานการบญชสำหรบการรบรรายการและการวดคาตราสารอนพนธและการปองกนความเสยง

�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 5 5/3/08 6:57:21 PM

บทท 1: กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน

ยงไปกวานน หลกการบญชทรบรองทวไป (GAAP) ของประเทศไทยและของ

ประเทศอนๆ รวมทงสหรฐอเมรกา ใหทางเลอกสาหรบเหตการณทางเศรษฐกจเหตการณ

หนงทจะถกรบรในงบการเงนดวยวธการทางบญชทแตกตางกนขนอยกบการเลอกใชของผจดทา

งบการเงน ตวอยางเชน การบนทกบญชสนคาคงเหลอและการคดคาเสอมราคาของ

สนทรพยถาวร ซงถอเปนสองรายการหลกทกระทบความสามารถในการเปรยบเทยบกนได

ของงบการเงน

รายงานทางการเงนสวนใหญมกใหขอมลเพมเตมแกผใชงบการเงน ซงในบางกรณ

ขอมลเหลานนไมไดรวมไวเปนสวนหนงของงบการเงน ขอมลดงกลาวชวยใหผใชงบการเงน

สามารถตความหมายขอมลตางๆไดดขนและปรบปรงตววดคาผลการดำเนนงานของกจการ

(เชน อตราสวนทางการเงนตางๆ) ใหสามารถเปรยบเทยบกนไดดยงขน อยบนหลกของ

ความสมำเสมอ และสะทอนความเปนจรงทางเศรษฐกจไดอยางแทจรง ในการพจารณาปรบปรง

งบการเงนตองมองเนอหาของรายการแยกจากรปแบบทางกฎหมาย และใชประโยชนจาก

ขอมลทอยในหมายเหตประกอบงบการเงน รวมทงขอมลเพมเตมอนๆ ในรายงานประจาปและ

แบบรายงาน56-1ซงเปนรายงานขอมลทตองนาสงตอสานกงานคณะกรรมการกำกบหลกทรพย

และตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.) ตวอยางเชน การนากจกรรมการจดหาเงนนอกงบดล

(“off-balance-sheetfinancingactivities”)มาเปนขอมลประกอบการวเคราะหดวย

ประการสดทาย ขอมลทนอกเหนอไปจากกระบวนการรายงานทางการเงนสามารถ

ชวยใหขอมลทางการเงนมประโยชนมากขน ตวอยางเชน การประมาณผลกระทบของการ

เปลยนแปลงในราคาทมผลตอการดาเนนงานของกจการซงจาเปนตองใชขอมลดานราคาจาก

แหลงภายนอก

1.2 การมงเนนไปทการตดสนใจลงทน

บทเรยนนเกยวของกบแนวคดและเทคนคในการวเคราะหทางการเงนทจาเปน

สำหรบผใชงบการเงนภายนอกโดยเฉพาะงบการเงนของกจการทมการซอขายหนในตลาดรอง

ทมการเปดเผยตอสาธารณะ ซงเทคนคทอธบายในหนงสอเลมนเนนการวเคราะหงบ

การเงนทจดทาขนตามมาตรฐานการบญชของประเทศไทย แตจะมการกลาวถงขอกาหนด

ของมาตรฐานการบญชสหรฐอเมรกาหรอมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ (International

Financial Reporting Standards-IFRS) ทอาจแตกตางไปจากของประเทศไทยเพอชวย

ในการเปรยบเทยบดวย

�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 6 5/3/08 6:57:24 PM

คณลกษณะทเหมอนกนของผใชงบการเงนภายนอกทกประเภท ไดแก การทผใช

เหลานไมสามารถเขาถงขอมลของกจการทตนเองตองการไดโดยตรง จงจาเปนตองพงพา

รายงานทางการเงนทผบรหารจดทาขนเพอวตถประสงคโดยทวไป คณะกรรมการกำหนด

มาตรฐานการบญชไดอธบายถงวตถประสงคของงบการเงนไวในแมบทการบญชดงน

“งบการเงนมวตถประสงคเพอใหขอมลเกยวกบฐานะการเงน ผลการดาเนนงาน

และการเปลยนแปลงฐานะการเงนของกจการ อนเปนประโยชนตอผใชงบการเงนทกประเภท

ในการนาไปใชตดสนใจเชงเศรษฐกจ”

1.2.1 ประเภทของผใชงบการเงน

ผใชงบการเงนภายนอกมความหลากหลายโดยสามารถจดกลมไดเปน3กลมหลก

ดงน

1. ผลงทนทงผลงทนทเปนเจาของ(ตราสารทน)และผลงทนทเปนเจาหน

2. รฐบาลและหนวยงานราชการหนวยงานกากบดแลและกรมสรรพากร

3. สาธารณชน กลมผใชงบการเงนทมความสนใจเฉพาะดาน กลมลกจาง และ

กลมลกคา

ผใชงบการเงนแตละประเภทมวตถประสงคในการวเคราะหงบการเงนทแตกตางกน

อยางไรกตาม แมบทการบญชกลาวไววา ตามปกตขอมลใดในงบการเงนทสามารถตอบสนอง

ความตองการของผลงทนได ขอมลนนจะสามารถตอบสนองความตองการของผใชงบการเงน

กลมอนไดเชนกน ดงนน จะเหนวาโดยนยแลวแมบทการบญชถอความตองการของผลงทน

เปนเกณฑในการกาหนดวาขอมลใดในงบการเงนมประโยชน

วตถประสงคสาคญของการวเคราะหงบการเงน ไดแก การวดคาความเสยงและ

ผลตอบแทนในเชงเปรยบเทยบเพอนาไปประกอบการตดสนใจลงทนหรอใหสนเชอ

การตดสนใจดงกลาวตองอาศยการคาดการณเหตการณในอนาคต แมวางบการเงนทจดทาขน

เพอวตถประสงคโดยทวไปจะแสดงถงเหตการณทเกดขนในอดต แตกเปนพนฐานทสาคญ

เพอใชในการประมาณการผลกาไรและกระแสเงนสดในอนาคต เทคนคทงหลายทจะนาเสนอ

ในบทเรยนนสามารถนาไปประยกตใชกบการตดสนใจไดทกประเภท แมวาโดยหลกแลวจะ

มงเนนไปทการตดสนใจเพอลงทนเปนสาคญ

�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 7 5/3/08 6:57:27 PM

บทท 1: กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน

ผลงทนในตราสารทนมความตองการหลกในขอมลเกยวกบความสามารถในการทากำไร

ระยะยาวของกจการ ความสามารถในการเตบโตของกจการ และทสาคญคอความสามารถ

ของกจการในการจายเงนปนผลและการเพมมลคาเนองจากผลงทนตองรบความเสยงทเหลอ

อยทงหมดของกจการ ซงเปนความเสยงทสาคญและมความออนไหวมากทสดของกจการ

ดงนน การวเคราะหขอมลของนกลงทนจงใชเทคนคทมความซบซอนและครอบคลมทกเรอง

มากกวาผใชขอมลภายนอกประเภทอนๆ

ผเปนเจาหนตองการแนวทางการวเคราะหทแตกตางออกไปโดยผเปนเจาหนระยะสน

เชน ธนาคาร หรอเจาหนการคา อาจมความสนใจสภาพคลองในระยะสนของกจการ

เนองจากผเปนเจาหนตองการไดรบชาระหนเมอครบกาหนด ผลงทนในหนกระยะยาว เชน

ธรกจประกนภยและกองทนบาเหนจบานาญจะใหความสนใจสถานะของสนทรพยระยะยาว

และศกยภาพในการทากาไรของกจการ เนองจากตองการความมนใจวากจการจะสามารถ

จายดอกเบยและคนเงนตนไดเมอถงกาหนดเวลาโดยปกตแลวความเสยงดานการใหสนเชอ

จะนอยกวาและสามารถวดคาไดงายกวาความเสยงในฐานะทเปนเจาของ

ผเปนเจาหนดอยสทธหรอผเปนเจาหนในลาดบรองโดยเฉพาะอยางยงผถอตราสารหน

ทมความเสยงและผลตอบแทนสง(high-yielddebt)จะรบความเสยงทคลายคลงกบผลงทน

ในตราสารทน จงมกจะใชเทคนคการวเคราะหแบบเดยวกบการลงทนในตราสารทนมากกวา

เทคนคทใชโดยผเปนเจาหน

1.2.2 ขอมลทางการเงนและตลาดทน

ประโยชนของขอมลทางบญชทมตอการตดสนใจของผลงทนและผเปนเจาหนเปน

หวขอของงานวจยทางวชาการจานวนมากในอดตโดยเฉพาะในตางประเทศ งานวจยดงกลาว

ศกษาถงความสมพนธระหวางขอมลทางบญชและมาตรฐานการรายงานในตลาดการเงน

อยางละเอยด บทสรปของงานวจยถอไดวามความสาคญตอกระบวนการกำหนดมาตรฐาน

การบญชและการใชประโยชนของการวเคราะหทางการเงนเปนอยางมาก โดยผลการวจย

ไมไดคดคานประโยชนของการวเคราะหทางการเงนของหลกทรพยของแตละบรษทซงอาจ

มการกาหนดราคาไวไมถกตอง(mispriced)

งานวจยในปจจบนจานวนมากแสดงใหเหนถงความสมพนธทเกยวของใกลชดกน

ระหวางตลาดทนกบขอมลการบญชและมแนวโนมวางานวจยใหมๆ จะนาเทคนคในการวเคราะห

พนฐานมาใชในการพฒนาโมเดลและออกแบบงานวจย

�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 8 5/3/08 6:57:30 PM

1.3 ระบบการรายงานทางการเงน

การเขาใจในหลกการทเปนแนวคดของระบบการรายงานทางการเงนและการจดทา

งบการเงนถอเปนสงจาเปนพนฐานของการวเคราะหทางการเงน ผบรหารของกจการเปน

ผจดทางบการเงนและมความรบผดชอบในรปแบบและเนอหาของงบการเงน ผบรหารเปน

ผตดสนใจเลอกวธการทางบญช รวบรวมและประกอบขอมลทางบญชเขาดวยกน และจดทา

งบการเงนสาหรบกจการขนาดเลกผสอบบญชอาจเขามาดาเนนการในบางสวนของการจดทา

งบการเงนดวย

กระบวนการทางบญชหรอระบบการรายงานทางการเงน ซงชวยนาเสนอขอมล

ทางการเงนตอผใชงบการเงนภายนอกประกอบดวยงบการเงนทสาคญ5ประเภทดงน

1. งบดล

2. งบกาไรขาดทน

3. งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของเจาของ

4. งบกาไรขาดทนเบดเสรจ

5. งบกระแสเงนสด

งบการเงนขางตนประกอบกบนโยบายการบญชและหมายเหตประกอบงบการเงน

รวมถงขอมลเพมเตมอนๆทเกยวของมวตถประสงคเพอใหขอมลทเกยวของกบการตดสนใจ

เชอถอไดและทนตอเวลา ซงมความจาเปนตอการตดสนใจลงทน การใหสนเชอ และการ

ตดสนใจอนทคลายคลงกนซงเปนวตถประสงคของการรายงานทางการเงน

1.3.1 หลกการทวไปและเกณฑในการวดมลคา

งบการเงนใหขอมลเกยวกบสนทรพย (ทรพยากร) หนสน (ภาระผกพน) กาไร

และกระแสเงนสดรวมทงสวนของเจาของผลกระทบของรายการทางบญชและเหตการณอน

ทคลายคลงกนจะถกบนทกในงบการเงนทเหมาะสม งบกาไรขาดทนใหขอมลเกยวกบรายได

คาใชจาย กาไรและขาดทน งบดลแสดงขอมลเกยวกบสนทรพย หนสน และสวนของ

เจาของ งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของเจาของใหขอมลรายการเงนทนทเกยวของกบ

ผเปนเจาของงบกาไรขาดทนเบดเสรจแสดงการเปลยนแปลงของรายการในงบดลบางรายการ

ทไมรบรในงบกาไรขาดทน งบกระแสเงนสดแสดงกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจายท

เกดจากกจกรรมดาเนนงานกจกรรมลงทนและกจกรรมจดหาเงนรายการทางบญชสวนใหญ

�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 9 5/3/08 6:57:33 PM

บทท 1: กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน

จะถกนาเสนอในงบการเงนหลายประเภทพรอมกน ดงนน ในการประเมนผลการดาเนนงาน

ของกจการผใชงบการเงนจาเปนตองไดขอมลจากงบการเงนทกประเภททกจการจดทา

ระบบการรายงานทางการเงนเปนการประมวลผลขอมลจากเหตการณทางบญชและ

เหตการณทางเศรษฐกจ งบการเงนจะรบรเหตการณและรายการทเปนไปตามหลกเกณฑ

ทมาตรฐานการบญชกาหนด ซงโดยทวไปไดแกรายการทมการแลกเปลยนเกดขน (การ

แลกเปลยนเงนสดหรอสนทรพยชนดหนงกบสนทรพยอนซงตางชนดกนหรอการกอหนสน

หรอการจายชาระหนสน) เหตการณอนๆ ทรบรในระบบการรายงานทางการเงนเกดขน

รวมถงการผานไปของเวลา(passageoftime)เชนรายการดอกเบยคางรบการใชบรการ

เชน การประกน หรอใชประโยชนในสนทรพย เชน การเสอมคา การประมาณการตางๆ

เชน รายการหนสญหรอสารองสาหรบการรบประกน และผลกระทบจากสญญาบางประเภท

เชนสญญาเชาการเงนเหตการณทางเศรษฐกจหรอเหตการณภายนอกบางรายการรวมถง

การเปลยนแปลงในราคาตลาด จะถกรบรรายการดวย อยางไรกตาม การเปลยนแปลงการ

จดการเชงสญญาและการเปลยนแปลงในราคาตลาดจานวนมากอาจไมถกรบรในงบการเงน

แตจะมเพยงการเปดเผยขอมลในหมายเหตประกอบงบการเงนหรอจดทาเปนขอมลเพมเตม

เทานน

การเนนการรายงานเหตการณทมการแลกเปลยนเกดขนแลวไมไดหมายความวา

การไดรบเงนสดเปนการแลกเปลยนเปนสงจาเปนในการรบรเหตการณทเกยวของกบรายได

และคาใชจายเทานน เนองจากภายใตการบญชตามเกณฑคงคาง (Accrual accounting)

รายไดจะรบรเมอไดมการสงสนคาหรอไดใหบรการแกลกคาแลว และคาใชจายจะรบรเมอ

ไดรบบรการเสรจสนแลว โดยไมคานงวามการรบหรอจายเปนเงนสดแลวหรอไม การบญช

ตามเกณฑคงคางอยบนหลกการจบคคาใชจายกบรายได (matching principle) ซงกาหนด

ใหตองรบรคาใชจายในงวดบญชเดยวกบงวดบญชทเกดรายไดขนเนองจากคาใชจายนน

งบการเงนจดทาขนโดยใชหนวยเงนตรา(Monetaryunit) เพอวดคาการดาเนนงาน

ของกจการ โดยทวไป รายการตางๆจะถกวดคาเรมแรกทราคาทนเดม ซงหมายถงมลคา

ของเงนสดหรอทรพยากรอนๆ ทตองแลกเปลยนสาหรบสนทรพยหรอหนสน การเปลยนแปลง

ในมลคาภายหลงการรบรเมอเรมแรกอาจรบรในงบการเงน ขนอยกบประเภทของสนทรพย

และหนสน

10

51-04-099_001-140_2C_W.indd 10 5/3/08 6:57:35 PM

นอกจากน รายงานทางการเงนยงจดทาขนภายใตขอสมมตฐานของการดาเนนงาน

ตอเนอง (Going concern) ทวากจการจะดาเนนงานอยางตอเนองและดารงอยตอไปใน

อนาคต โดยไมมเจตนาหรอความจาเปนทจะเลกกจการหรอลดขนาดการดาเนนงานอยางม

นยสาคญหากกจการมเจตนาหรอความจาเปนดงกลาว งบการเงนตองจดทาขนโดยใชเกณฑ

อนในการวดมลคาสนทรพยและหนสน เชน เฉพาะภายใตสมมตฐานของการดาเนนงาน

อยางตอเนองเทานนทกจการจะคดคาเสอมราคาสนทรพยถาวรตลอดอายการใชงานของ

สนทรพย แทนทจะวดคาสนทรพยดวยราคาบงคบขายหากกจการจาเปนตองเลกกจการ

ในทนท

1.4 แมบทการบญช (Accounting Framework)

แมบทการบญช เปนกรอบหรอแนวคดขนพนฐานในการจดทาและนาเสนองบการเงน

ตลอดจนการกาหนดและการนามาตรฐานการบญชมาปฏบต

สาหรบนกวเคราะห แมบทการบญชถอเปนกรอบสาคญทจะชวยใหเขาใจขอมล

ในงบการเงนไดดยงขน โดยแมบทการบญชกาหนดคณลกษณะทสาคญของขอมลทจะเปน

ประโยชนตอการตดสนใจลงทนและการตดสนใจเชงเศรษฐกจอนๆ

1.4.1 ลกษณะเชงคณภาพของงบการเงน

นกวเคราะหควรใหความสนใจตอลกษณะเชงคณภาพของขอมลทางการเงน เนองจาก

นกวเคราะหตองการขอมลทจะชวยในการเปรยบเทยบขอมลของกจการตางๆซงอาจเลอกใช

วธการบญชทแตกตางกน และตองการขอมลทมประโยชนในการตดสนใจ แมวาคณลกษณะ

บางขอจะมความชดเจนในตวเองแตบางขอกตองการคาอธบายในรายละเอยดแมบทการบญช

จงไดกาหนดลกษณะเชงคณภาพของงบการเงน ซงแบงออกเปน 4 ลกษณะหลก ไดแก

ความเขาใจได ความเกยวของกบการตดสนใจ ความเชอถอได และการเปรยบเทยบกนได

ซงเปนลกษณะทสาคญในมมมองของนกวเคราะห

1. ความเขาใจได (Understandability)

ขอมลในงบการเงนตองสามารถเขาใจไดทนททผใชงบการเงนใชขอมลดงกลาว ดงนน

จงตองมสมมตฐานวาผใชงบการเงนตองมความรตามควรเกยวกบธรกจกจกรรมเชงเศรษฐกจ

และการบญชรวมทงมความตงใจตามควรทจะศกษาขอมลดงกลาวแมขอมลจะมความซบซอน

11

51-04-099_001-140_2C_W.indd 11 5/3/08 6:57:38 PM

บทท 1: กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน

แตหากเกยวของกบการตดสนใจกไมควรละเวนทจะแสดงในงบการเงน เพยงเหตผลวาผใช

งบการเงนบางคนอาจไมสามารถเขาใจในขอมลดงกลาวได

2. ความเกยวของกบการตดสนใจ (Relevance)

ขอมลจะเกยวของกบการตดสนใจเชงเศรษฐกจเมอขอมลนนชวยใหผใชงบการเงน

สามารถประเมนเหตการณในอดตปจจบนและอนาคตรวมทงชวยยนยนหรอชขอผดพลาด

ของผลการประเมนทผานมาของผใชงบการเงนไดและเพอใหขอมลเกยวของกบการตดสนใจ

กจการตองสามารถนาเสนอขอมลใหทนตอเวลา (Timeliness) เนองจากการรายงานขอมล

ลาชาอาจทาใหขอมลสญเสยความเกยวของกบการตดสนใจได นอกจากน ขอมลทเกยวของ

กบการตดสนใจตองมคณลกษณะรองซงไดแกความมนยสาคญ(Materiality)ดวยความ

มนยสาคญ หมายถง ความสาคญของขอมลตอการตดสนใจ ขอมลจะมนยสาคญเมอการ

ละเวนไมแสดงขอมลนนทาใหผใชงบการเงนตดสนใจทางเศรษฐกจแตกตางไปจากกรณททราบ

ขอมลนน

3. ความเชอถอได (Reliability)

ขอมลทเชอถอไดตองปราศจากความผดพลาดทมนยสาคญและความลาเอยงททาให

ขอมลไมตรงกบความจรงทงทจงใจหรอไมจงใจกระทาทงนความเกยวของกบการตดสนใจ

และความเชอถอไดอาจมมตทสอดคลองกนเชนขอมลราคาตลาดของอสงหารมทรพยอาจ

เกยวของกบการตดสนใจของผใชขอมล แตอาจขาดความนาเชอถอในแงของความถกตอง

ของขอมล ในขณะทขอมลราคาทนเมอเรมแรกอาจมความนาเชอถอในความถกตอง แตไม

เกยวของกบการตดสนใจของผใชขอมล

ความเชอถอไดประกอบไปดวยคณลกษณะรอง5ประการไดแก

•การเปนตวแทนอนเทยงธรรม:ขอมลทแสดงถกตองตามทควรจะเปน • เนอหาสาคญกวารปแบบ: ขอมลทแสดงเปนไปตามเนอหาและความเปนจรง ทางเศรษฐกจ มใชตามรปแบบทางกฎหมายเพยงอยางเดยว เชน กจการอาจ

โอนสทธตามกฎหมายในสนทรพยใหบคคลอน แตมสญญาทระบใหกจการยงคง

ไดรบประโยชนเชงเศรษฐกจในอนาคตของสนทรพยตอไป กจการตองไมถอวา

รายการดงกลาวเปนการขายและยงตองรบรรายการดงกลาวในงบการเงนของ

ตนตอไป

12

51-04-099_001-140_2C_W.indd 12 5/3/08 6:57:41 PM

•ความเปนกลาง: ขอมลทแสดงตองเปนกลางและปราศจากความลาเอยง โดยไมมวตถประสงคทจะใหผใชงบการเงนเขาใจขอมลตามเจตนาของผจดทา

งบการเงน

•ความระมดระวง: ขอมลทเกดจากการประมาณการภายใตความไมแนนอน

ตองทาขนดวยหลกความระมดระวงเพอไมทาใหสนทรพย หนสน รายได และ

คาใชจายแสดงดวยจานวนทสงหรอตำเกนไป

•ความครบถวน: ขอมลในงบการเงนตองครบถวนภายใตขอจากดของความ มนยสาคญและตนทนในการจดทา

4. ความเปรยบเทยบกนได (Comparability)

ผใชงบการเงนตองสามารถเปรยบเทยบงบการเงนของกจการเดยวกนในรอบระยะ

เวลาตางกน เพอคาดคะเนแนวโนมของฐานะการเงนและผลการดาเนนงานของกจการนน

และตองสามารถเปรยบเทยบงบการเงนระหวางกจการในรอบระยะเวลาเดยวกน เพอประเมน

ฐานะการเงน ผลการดาเนนงาน และการเปลยนแปลงฐานะการเงน กบกจการอนๆ กอน

ตดสนใจเชงเศรษฐกจในเรองตางๆ ความสามารถในการเปรยบเทยบกนไดจาเปนตองม

ความสมำเสมอ (Consistency) ในการใชนโยบายการบญช ผใชงบการเงนจาเปนตองม

ขอมลเกยวกบนโยบายการบญช การเปลยนแปลงนโยบายการบญชและผลกระทบทเกดจาก

การเปลยนแปลงดงกลาวทงนไมไดหมายความวาขอมลตองอยในรปแบบเดยวกนตลอดไป

หากสถานการณเปลยนแปลงไปหรอเกดความไมเหมาะสมในการใชนโยบายการบญชเดม

กจการจาเปนตองเลอกใชนโยบายการบญชใหมทเหมาะสมยงขน อยางไรกด เนองจาก

ทางเลอกในวธการทางบญชและการประมาณการขอมลตางๆ ทาใหการเปรยบเทยบขอมล

ระหวางกจการเปนไปไดยากในทางปฏบตหรอแมวากจการจะใชวธการบญชเดยวกนแตดวย

ความแตกตางกนในวธทาธรกจของแตละกจการ(เชนบางกจการมการลงทนในตางประเทศ

ในขณะทกจการอนลงทนเฉพาะในประเทศ) กอาจทาใหมความยงยากในการเปรยบเทยบ

ขอมล

1.5 งบการเงนหลก

ผลผลตของกระบวนการทางบญช ไดแก งบการเงนทสมบรณ หมายเหตประกอบ

งบการเงนและขอมลเพมเตมอนๆ

1�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 13 5/3/08 6:57:44 PM

บทท 1: กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน

1.5.1 งบดล (Balance Sheet)

งบดลเปนงบการเงนทแสดงฐานะการเงน ซงใหขอมลเกยวกบสนทรพย (ทรพยากร

ทกจการเปนเจาของหรอสามารถควบคมการใชประโยชน) หนสน (สทธเรยกรองของบคคล

ภายนอกตอสนทรพยของกจการ) และสวนของเจาของ (เงนทนทไดรบจากเจาของและ

เงนทนทไดรบจากผลการดาเนนงานของกจการ) รวมทงความสมพนธระหวางกนของ

รายการดงกลาว

กจการอาจไดสนทรพยมาจากการซอหรอการสรางขนภายในของกจการ โดยอาศย

เงนทนจากการกยมหรอเงนทนจากผเปนเจาของไมวาจะโดยทางตรงหรอทางออมความสมพนธ

ทางการบญชเบองตนดงกลาวถอเปนพนฐานในการบนทกธรกรรมทางการเงนของกจการ

ในงบการเงนซงสามารถนาเสนอในรปสมการงบดลดงน

สนทรพย=หนสน+สวนของเจาของ

1.5.2 องคประกอบของงบดล

แมบทการบญชไดกลาวถงองคประกอบของงบดลและใหความหมายไวดงน

1. สนทรพย หมายถง ทรพยากรทอยในความควบคมของกจการ ทรพยากร

ดงกลาวเปนผลของเหตการณในอดตซงกจการคาดวาจะไดรบประโยชนเชงเศรษฐกจจาก

ทรพยากรนนในอนาคต

คาจากดความดงกลาวดเหมอนจะเปนทยอมรบโดยปราศจากขอโตแยง อยางไร

กตามคาจากดความขางตนอาจมจดออนตรงทไมไดกลาวถงความเสยงทเกยวของ เนองจาก

เปนทยอมรบกนวากจการทยงคงความเสยงในความเปนเจาของสนทรพยจะยงคงเปนเจาของ

สนทรพยดงกลาวเชนกรณทกจการขายสนทรพยประเภทลกหน เงนใหสนเชอและลกหน

จานอง (ดบทท 12 เพมเตม) ซงกจการยงคงมความเสยงในผลสญเสยทอาจเกดขน

จานวนหนง

2. หนสน หมายถงภาระผกพนในปจจบนของกจการ ภาระผกพนดงกลาวเปนผล

ของเหตการณในอดตซงการชาระภาระผกพนนนคาดวาจะสงผลใหกจการสญเสยทรพยากรท

มประโยชนเชงเศรษฐกจ

1�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 14 5/3/08 6:57:47 PM

คาจากดความหนสนดงกลาวไมไดรบรรายการภาระผกพนทเกดตามสญญา เชน

สญญาเชาดาเนนงาน(ดบทท12เพมเตม)ซงการตความคาวา“ภาระผกพนในปจจบน”

และ “ผลของเหตการณในอดต” มความสาคญตอการบนทกบญชสญญาดงกลาว เนองจากม

ความเชอวาการครบกาหนดชาระทตองจายชาระในทนทซงเปนผลจากรายการทสมบรณแลว

เทานนจงจะกอใหเกดหนสน ในขณะทความเชออกดานเหนวาสญญาระยะยาวทงหมดตอง

ถกรบรเปนหนสนระยะยาว ปญหาอกประการไดแกการตดรายการหนสนซงมการจดสรรเงน

ไวเพอการจายชาระคนแลว (prefund) แตยงคงมยอดคงคาง (ดบทท 11 เพมเตม)

ออกจากบญช

3. สวนของเจาของหมายถงสวนไดเสยคงเหลอในสนทรพยของกจการหลงจาก

หกหนสนทงสนออกแลว

ในทางปฏบต เครองมอทางการเงนบางรายการมลกษณะทงทเปนหนสนและ

สวนของเจาของ ซงทาใหเกดความยงยากในการจดประเภทรายการ ตวอยางเชน หนสน

แปลงสภาพได (convertible debt) และหนบรมสทธชนดไถถอนได (redeemable

preferred) ซงรายละเอยดเรองนจะไดกลาวถงในบทท 11 เกยวกบการรบรและวดคา

ตราสารทมทงลกษณะของหนสนและสวนของเจาของ

1.5.3 งบกาไรขาดทน (Income Statement)

งบกาไรขาดทนเปนงบทแสดงผลการดาเนนงานของกจการ ซงเปนผลมาจากกจกรรม

ดาเนนงานอยางไรกตามงบกาไรขาดทนใหขอมลเพยงบางสวนไมใชทงหมดของการเปลยนแปลง

ในสนทรพยหนสนและสวนของเจาของทเกดขนในระหวางวนทในงบดลสองงวดตดตอกน

การบนทกรายการตามเกณฑคงคางมผลใหกาไรและงบดลมความสมพนธกน

การจดทางบกาไรขาดทนอยบนหลกการของการจบครายไดกบคาใชจาย (matching

principle) ซงกาหนดวาเพอวตถประสงคในการวดผลการดาเนนงาน กจการตองรบรรายได

และคาใชจายทเกยวของในงวดบญชเดยวกน นนคอตองรบรคาใชจายทเกดขนซงเกยวของ

กบการสรางรายไดในงวดบญชเดยวกบงวดบญชทรายไดนนเกดขน ตวอยางเชน โดยปกต

ตนทนของสนคาทซอมาเพอขายจะถกรบรเปนคาใชจายในงวดทกจการสามารถขายสนคา

นนไดแทนทจะถกรบรเปนคาใชจายทงจานวนในงวดทซอสนคานนมา

1�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 15 5/3/08 6:57:51 PM

บทท 1: กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน

1.5.4 องคประกอบของงบกาไรขาดทน

แมบทการบญชไดใหคานยามแตละองคประกอบของงบกาไรขาดทนดงน

1. รายรบหรอรายได(Income)หมายถงการเพมขนของประโยชนเชงเศรษฐกจ

ในรอบระยะเวลาบญชในรปกระแสเขาหรอการเพมคาของสนทรพยหรอการลดลงของหนสน

อนสงผลใหสวนของเจาของเพมขน ทงน ไมรวมถงเงนทนทไดรบจากผมสวนรวมในสวนของ

เจาของ

2. คาใชจาย (EXpense) หมายถง การลดลงของประโยชนเชงเศรษฐกจในรอบ

ระยะเวลาบญชในรปกระแสออกหรอการลดคาของสนทรพย หรอการเพมคาของหนสน

อนสงผลใหสวนของเจาของลดลง ทงน ไมรวมถงการแบงปนสวนทนใหกบผมสวนรวมใน

เงนทนทไดรบจากผมสวนรวมในสวนของเจาของ

นอกจากองคประกอบขางตนแลว งบกาไรขาดทนยงประกอบดวยผลกาไร (Gain)

และผลขาดทน (Loss) ดวย ซงตามคานยามแลวผลกาไรและผลขาดทนเปนรายการทเปน

ไปตามคานยามของรายไดและคาใชจาย และอาจเกดจากกจกรรมตามปกตหรอไมกได

แมบทการบญชจงไมถอวากาไรและขาดทนเปนองคประกอบแยกตางหากจากรายไดและ

คาใชจายแตโดยปกตแลวกาไรและขาดทนจะใชกบรายการทไมไดเกดจากกจกรรมตามปกต

และรวมถงรายการทยงไมเกดขนดวย เชน กาไรและขาดทนจากการขายสนทรพย จาก

คดความฟองรอง และจากการเปลยนแปลงในราคาตลาด (รวมถงอตราแลกเปลยนเงนตรา

ตางประเทศ)

อยางไรกด ในการประยกตใชคานยามขางตนอาจเกดปญหาในทางปฏบต ตวอยาง

เชน กจกรรมการลงทนอาจถอเปนกจกรรมหลกของสถาบนการเงน แตเปนกจกรรมทมก

ไมเกดขนในธรกจผลต นอกจากน การขายสนทรพย เชน รถยนต อาจเปนกจกรรมทไม

เกดขนบอยนกในธรกจคาปลก แตเปนกจกรรมปกตของธรกจใหเชารถยนต การลดมลคา

ของสนคาคงเหลอเนองจากการลาสมยและหมดอายของสนคาเปนอกเรองหนงทยากในการ

พจารณาลกษณะวาเปนคาใชจายในการดาเนนงานหรอเปนรายการขาดทน ทงน ปญหา

ในการพจารณาลกษณะของ “รายไดและผลกาไร” และ “คาใชจายและผลขาดทน” ทาให

เกดประเดนในการพจารณาลกษณะของ “รายการทเกดเปนประจาและรายการทมกจะไม

เกดขนอก” “กจกรรมการดาเนนงาน และกจกรรมทไมใชกจกรรมการดาเนนงาน” และ

1�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 16 5/3/08 6:57:54 PM

“รายการพเศษ2” จากมมมองของนกวเคราะห การเปดเผยขอมลมความสาคญกวาการ

จดประเภทรายการ ในหลายๆ สถานการณ นกวเคราะหชอบทจะพจารณาความแตกตาง

ระหวางกจกรรมการดาเนนงานและกจกรรมทไมใชกจกรรมการดาเนนงานดวยตนเอง

อยางไรกตามจากมมมองของผใชขอมลการแสดงผลลพธทถกตองมความสาคญมาก

การตดสนใจทสาคญอกประการหนงคอการตดสนใจวาเมอใดจะรบรรายไดและ

คาใชจาย การตดสนใจทจะรบรรายการถอเปนปจจยสาคญตอตวเลขผลกาไรทจะนาเสนอใน

รายงานการเงนซงในประเดนนจะมรายละเอยดเพมเตมในบทท2

1.5.5 งบกาไรขาดทนเบดเสรจ (Statement of Comprehensive Income)

งบกาไรขาดทนเบดเสรจใหขอมลการเปลยนแปลงในสวนของเจาของในระหวางงวด

ซงเกดจากรายการคาและเหตการณอนๆ ทไมไดมาจากผเปนเจาของ โดยกำไรขาดทน

แบบเบดเสรจรวมการเปลยนแปลงทงหมดในสวนของเจาของทเกดขนในระหวางงวด ยกเวน

เงนทนทไดรบจากผเปนเจาของและการจดสรรทนใหกบผเปนเจาของ

ดงนน กาไรขาดทนแบบเบดเสรจจงรวมถงกาไรสทธและรายการทกระทบสวนของ

เจาของโดยตรงเชนผลตางจากการแปลงคางบการเงนสวนเกนทนหรอสวนตำกวาทนจาก

การตราคาเงนลงทนประเภทเผอขาย และกาไรหรอขาดทนจากการปองกนความเสยงใน

กระแสเงนสดเปนตน

ในประเทศไทย บรษทสวนใหญไมนาเสนองบกาไรขาดทนเบดเสรจ แตจะนาเสนอ

งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของผถอหน (Statement of Changes in Stockholders’

Equity)ซงเปนทางเลอกทสามารถปฏบตไดตามมาตรฐานการบญชโดยงบแสดงการเปลยนแปลง

สวนของผถอหนจะใหขอมลทแสดงถงการเปลยนแปลงของรายการตางๆ ทอยในสวนของ

ผถอหน รวมทงเงนทนทไดรบจากผทเปนเจาของและการจดสรรทนใหกบผเปนเจาของ

รายละเอยดของงบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของผถอหนนจะไดกลาวถงตอไป

2 ปจจบนมาตรฐานการบญชไทย(2550)และมาตรฐานการบญชระหวางประเทศยกเลกการจดประเภทรายการพเศษ ในงบกำไรขาดทนแลว แตจะเปดเผยรายการทมลกษณะไมเกดขนประจำหรอแตกตางไปจากธรกจปกตเปนรายการหนงแยกตางหากจากรายการอนๆในงบกำไรขาดทน

1�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 17 5/3/08 6:57:57 PM

บทท 1: กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน

1.5.6 งบกระแสเงนสด (Statement of Cash Flows)

งบกระแสเงนสดใหขอมลกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจายในระหวางงวด

โดยจดประเภทเปนกระแสเงนสดจากกจกรรมดาเนนงานกจกรรมลงทนและกจกรรมจดหาเงน

นอกจากน ยงเปดเผยขอมลเพมเตมเกยวกบกจกรรมลงทนและกจกรรมจดหาเงนทไมกระทบ

ตอเงนสด (non-cash) ขอมลกระแสเงนสดชวยอธบายการเปลยนแปลงในงบดลของกจการ

ณวนตนงวดและณวนปลายงวดและใหขอมลเพมเตมจากขอมลในงบกาไรขาดทน

มาตรฐานการบญช เรอง งบกระแสเงนสด ไดใหตวอยางของกระแสเงนสดจาก

กจกรรมลงทนวาไดแกกระแสเงนสดทไดรบหรอจายออกไปจากกจกรรม

•การซอหรอการขายทดนอาคารและอปกรณ

•การซอหรอการขายสาขาใดสาขาหนงหรอสวนงานใดสวนงานหนงของกจการ •การซอหรอการขายเงนลงทนในกจการอน ในสวนของกระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน ไดใหตวอยางกระแสเงนสดทไดรบ

หรอจายออกไปจากกจกรรม

•การออกขายตราสารหนและตราสารทนและการไถถอนตราสารดงกลาว • เงนปนผลทจายใหแกผถอหน ทงน กจการตองแยกแสดงเงนสดรบและเงนสดจายทเกดจากแตละกจกรรมของ

กจกรรมลงทนและกจกรรมจดหาเงน ไมใชแสดงเปนยอดสทธ เวนแตจะเขาเงอนไขท

มาตรฐานการบญชกาหนด ตวอยางเชน กระแสเงนสดจายในการซอสนทรพยถาวรจะตอง

แยกแสดงเปนรายการตางหากจากกระแสเงนสดรบทเกยวของกบการขายสนทรพยถาวร

กจการทมรายการคาเปนเงนตราตางประเทศหรอมการดาเนนงานในตางประเทศ

ตองรายงานผลกระทบของการเปลยนแปลงในอตราแลกเปลยนทมตอรายการเงนสดและ

รายการเทยบเทาเงนสดเปนรายการแยกตางหากในการกระทบยอด(Reconciliation)เงนสด

และรายการเทยบเทาเงนสดในระหวางงวด

กจการตองเปดเผยรายการลงทนและจดหาเงนทไมกระทบตอเงนสด(เชนสญญาเชา

ทเปนสญญาเชาการเงน) เปนรายการแยกตางหากตอทายงบกระแสเงนสดหรอเปดเผยใน

หมายเหตประกอบงบการเงน

1�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 18 5/3/08 6:57:59 PM

กระแสเงนสดจากกจกรรมดาเนนงาน ไดแก ผลกระทบทางดานเงนสดของ

รายการคาทงหมดทไมเปนไปตามนยามของการลงทนและการจดหาเงน และไมรวม

ผลกระทบของการเปลยนแปลงในอตราแลกเปลยน โดยสรป หมายถงกระแสเงนสดท

เกดจากกจกรรมทเปนทมาของรายไดหลกของกจการ เงนสดจากการดาเนนงานอาจแสดงดวย

วธทางตรงซงแสดงเงนสดรบและจายตามลกษณะของรายการหลกทสาคญ หรอดวยวธ

ทางออมซงแสดงดวยยอดกาไรหรอขาดทนสทธปรบปรงดวยการกระทบยอดรายการตางๆ

ทเกยวของ ไมวาจะนาเสนอดวยวธใด กจการตองเปดเผยกระแสเงนสดจายจากภาษเงนได

และดอกเบยเปนรายการแยกตางหาก

1.5.7 งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของผถอหน (Statement of Changes in

Stockholders’ Equity)

งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของผถอหนใหขอมลจานวนเงนและแหลงทมาของ

การเปลยนแปลงในสวนของเจาของจากรายการทเกดกบผเปนเจาของซงอาจรวมถงรายการ

ตอไปน

•หนบรมสทธ •หนสามญ(มลคาทตราไว) •สวนเกนมลคาหน •กาไรสะสม •หนทนซอคน •รายการปรบปรงโครงการใหหนพนกงาน(EmployeeStockOwnershipPlan) •รายการทเปนสวนประกอบของกาไรขาดทนเบดเสรจ เชน หนสนเงนบาเหนจ ขนตำกาไรและขาดทนทยงไมเกดขนจากหลกทรพยเผอขายผลสะสมของการ

แปลงคางบการเงนของกจการในตางประเทศและกาไรและขาดทนทยงไมเกดขน

จากการปองกนความเสยงในกระแสเงนสด

รายการและเหตการณทเกยวของกบสวนทนจะถกรบรเมอรายการนนเกดขน

อยางไรกตาม การพฒนาของตลาดทนในปจจบนทาใหเกดความยงยากและปญหาในทาง

ปฏบตเกยวกบการวดคาและการจดประเภทรายการทเกยวของกบผเปนเจาของ

1�

51-04-099_001-140_2C_W.indd 19 5/3/08 6:58:02 PM

บทท 1: กรอบแนวคดในการวเคราะหงบการเงน

โดยปกต กจการจะบนทกการออกขายหนบรมสทธและหนสามญดวยมลคาทตราไว

และบนทกมลคาทกจการไดรบทสงกวามลคาทตราไวในบญชสวนเกนมลคาหน การซอคน

หนสามญของกจการเองจะถกบนทกในบญชหนทนซอคน (treasury shares) โดยถอเปน

บญชหก(contraaccount)จากสวนทนซงแสดงใหเหนถงการลดลงในมลคาของหนสามญ

นอกจากน ยงรายงานยอดกาไรสะสมซงเพมขนจากกาไรสทธและลดลงจากการประกาศ

จายเงนปนผลในแตละงวดรวมทงแสดงรายการปรบปรงทเกยวของกบโครงการใหหนพนกงาน

รายการหนสนเงนบาเหนจขนตำ (minimum pension liability) เกดขนเมอหนสน

ทางบญชสาหรบเงนบาเหนจมมลคานอยกวาภาระผกพนในเงนผลประโยชนสะสม (accumulated

benefit obligation)สวนกาไรและขาดทนทยงไมเกดขนจากหลกทรพยเผอขายและผลสะสม

จากการแปลงคางบการเงนเปนผลจากการรบรการเปลยนแปลงในมลคาตลาดและการ

เปลยนแปลงในอตราแลกเปลยน สาหรบกาไรและขาดทนทยงไมเกดขนจากการปองกน

ความเสยงในกระแสเงนสด (cash flow hedge) เกดจากการขอกาหนดของมาตรฐานการ

บญชเรองการรบรรายการและการวดคาตราสารการเงน

1.5.8 หมายเหตประกอบงบการเงน (Notes to Financial Statements)

ขอมลทนาเสนอในงบการเงนรวมถงขอมลทเปดเผยไวในหมายเหตประกอบงบการเงน

ถอเปนสวนสาคญของงบการเงนเนองจากชวยอธบายขอมลทสรปในงบการเงน โดยใหขอมล

เพมเตมในเรอง เชน สวนงานทางธรกจ ฐานะการเงนของแผนเกษยณอายพนกงาน และ

ภาระผกพนทเปนรายการนอกงบดล เปนตน ซงขอมลเพมเตมดงกลาวอาจเกดจากขอกาหนด

ของมาตรฐานการบญชหรอหนวยงานกากบดแล

หมายเหตประกอบงบการเงนใหขอมลเกยวกบวธบญช ขอสมมตฐาน และการ

ประมาณการซงฝายบรหารของกจการใชในการนาเสนอขอมลในงบการเงน การเปดเผย

ขอมลชวยใหผใชงบการเงนสามารถประเมนจานวนเงน จงหวะเวลา และความไมแนนอน

ของประมาณการตางๆ ทรายงานในงบการเงน หมายเหตประกอบงบการเงนยงใหขอมล

เพมเตมเกยวกบรายการตางๆเชนสนทรพยถาวรสนคาคงเหลอภาษเงนไดเงนบำเหนจ

และผลประโยชนหลงเกษยณอายของพนกงานหนสน(อตราดอกเบยวนครบกำหนดชาระ

และระยะเวลาตามสญญา) การฟองรองและผลขาดทนอนทอาจเกดขน หลกทรพยในความ

ตองการของตลาดและเงนลงทนอน การปองกนความเสยงและกจกรรมการบรหารจดการ

ความเสยงอนๆ สวนงานของธรกจ รวมถงลกคา ยอดขายกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน

และการสงออกไปตางประเทศทมนยสาคญเปนตน

20

51-04-099_001-140_2C_W.indd 20 5/3/08 6:58:05 PM