4x4 roetes deur suider-afrika. isbn 978177026292

4X4-ROETES D

EUR SUIDER-AFRIKA

20 WONDERLIKE ROETESGEDETAILLEERDE KAARTE MET GPS-PUNTE

SIEN INLAS A

Kunene

Otjindjangi

Okavhare

Oheuva

Ombuku

Otjitanga

Ondoto

Kunene

Muola

Calueque-dam

Etaka

Etaka

Khumib

Khumib

Hoarusi

b

Hoarusi

b

Goma

tum

Hoanib

Tsuxub

Obeb

Aap

Ombonde

Ohanyuna

Otjovasandu

Hoanib

Ongw

ati

Huab

Huab

Twyfelspruit

Okatemba

Kawa

kab

Aub

Barab

Uniab

Uniab

Achab

Obob

Ganamub

ATLAN

TI E

SE

OSEAAN

Olusati-dam

Muate

Cacuio

Liangoma

Otjivero

Kunene

ANGOLA

NAMIBIË

Parque Nacional do Iona

NasionaleSkedelkuspark

Etosha NP

S E B R A -B E R G E

O T J I H I P A -B E R G E

HA

RT

MA

NN

-

BE

RG

E

B A Y N E S -B E R G E

Ondau-berg

Kabere-berg Jan Joubert-

koppie

Otjitotongwe-gasteplaas

Werda-veeartsenybeheerpos

Grafte vanDorslandtrekkers

Ruacana-waterval

Onduruso-waterval

Epupa-waterval

Rooi Drom

Kamdescha-veeartsenybeheerpos

Etenedeka Mountain Camp

Karos-gasteplaas

Huab Lodge

Oase Garni

Hobatere LodgeKwowarib-kampterrein

Warmbron

Dorslandtrek-kerkbouval

Marienf luss

Ruacana

Ovivero-dam

Nangolo- v laktes

Otj iha-vlaktes

Otjihende Himba-nedersetting

Fort SesfonteinLodge en OuDuitse Fort

VanZylspas

Opuwo Country Lodge

Kunene River Lodge

Enyandi-kamp

Epupa-kamp

Van Zylspas-kamp

Okarohombo-kamp

Marmermyn-kamp

Purros-kamp

Hoanibrivier-boskamp

Ongongo-kamp

Oppi-Koppie-kamp

1

2 & 3

4

5 & 6

7

8 & 9

10

11 & 12

13

14

15 C40

C35

C35

D3708

D3710

C41

C35

D3700D3700

D3703

D3707

D3707

D3706

D3710

C46

D3709

Calueque-dam

Kunene

NAMIBIË

ANGOLA

Ruacana

Ruacana-watervalRuacana

C46

C35

INLAS A

KAART 5 DIE KAOKOLAND – ’n onherbergsame wonderland

56

Bape-kamp

3

4X4-roete

Oornagverblyf

Oornagnommer

GPS-koördinaat

Sien volledige legende op bladsy 9

0 30 km

15 myl0

NN

OO

SS

WW

NW

NO

SOSW

w OOR DIE SEDERBERG TANKWA NA SANDVELD w DIE WESKUS !KWHA TTU NA HONDEKLIPBAAI w DIE RICHTERSVELD STEINKOPF NA VIOOLSDRIF w KHAUDUM EN MAMILI w DIE KAOKOLAND w DIE NAMAKWA-EKOROETE POFADDER NA ALEXANDERBAAI w KGALAGADI-OORGRENSPARK w SENTRAAL-KALAHARI-WILDRESERVAAT w ‘FACES OF THE NAMIB’ SOLITAIRE NA WALVISBAAI w TANZANIË SE MIGRASIE VAN WILDEBEESTE REIS DEUR MOSAMBIEK, MALAWI, TANZANIË, ZAMBIË, BOTSWANA w NOORDOOS-BOTSWANA MAUN, CHOBE, HUNTERS ROAD EN BAINES SE BAOBABS w ANGOLA w LIUWA-VLAKTE, WES-ZAMBIË w ZIMBABWE MABALAUTA, MANA POOLS, KARIBA, HWANGE w SUID-MOSAMBIEK MAPUTO, INHAMBANE, PUNTA DO OURO w TRANSKEI SE WILDEKUS MORGANSBAAI NA MBOTYI w GROOT-LIMPOPO SOUTPANSBERG EN VENDAw ’N REIS LANGS DIE MOLOPO RIVIER UPINGTON NA AUGRABIES EN DABERAS w DIE OU OSSEWAROETE HARKERVILLE NA HEIDELBERG w LESOTHO VIA SANI-PAS

I S B N 978-1-77026-292-8

9 7 8 1 7 7 0 2 6 2 9 2 8

20 ROETEKAARTE

GPS-PUNTE

GEDETAILLEERDE VERGROTINGS

ROETE GERY

TOPOGRAFIESE RELIËF

MAC/CPT/0511/TG/NB/GH

CD MET GPS-ROETES EN KAARTE

VEELDAAGSE 4X4-ROETES MET

DESKUNDIGE ADVIES OOR ELKE

ROETE DEUR PLAASLIKE GIDSE

PUNTE VIR GESINSVRIENDELIKHEID

PUNTE VIR SELFVERSORGENDHEID

SPESIALE VEREISTES & VAARDIGHEDE

SPESIFIEKE TOERUSTING PER ROETE

DAG-VIR-DAG-ROETEBESKRYWINGS

AFSTAND AFGELÊDAAGLIKSE REISTYE

AKTIWITEITE VIR DIE BUITELEWE

ENIGE KOMMENTAAR [email protected]

BESOEK ONS WEBTUISTE VIR DIE JONGSTE NUUS, AFLADINGS, KAARTE, KATALOGUSSE EN SPESIALE AANBIEDINGEMapStudio™ en die MapStudio™ logo is handelsmerke van New Holland Publishing (South Africa) (Pty) Ltd1st uitgawe © MapStudio™ 2011. Reproduksie of opname op enige manier insluitend, sonder beperking, fotoko-piëring en elektroniese bewaring en ontsluiting van enige kaarte, teks, foto’s, illustrasies, of enige ander materiaal in hierdie produksie vervat, word verbied.

Saamgestel deur Philip Sackville-Scott

w PDF-LÊERS VAN AL DIE KAARTE IN DIE BOEK

w GPS-ROETES VAN AL DIE ROETES IN DIE BOEK

w DIGITALE PAKLYS IN EXCEL-FORMAAT

VIR GEBRUIK MET

www.mapstudio.co.za

INHOUD

Garmin®

GPS-VERSOENBAARDEUR SUIDER-AFRIKA

DEUR SUIDER-AFRIKA

ROETESDEUR SUIDER-AFRIKA

ROETESROETES4X4- -

ROETES4X4- 4X4 ROUTES THROUGH

SOUTHERN AFRICA

ALSO AVAILABLE IN ENGLISH

DEUR SUIDER-AFRIKA

BLADSY

Inleiding 6Oorsig van 4X4-roetes 8Hoofstuk 1 – Oor die Sederberg – Tankwa na Sandveld 10ceres ◗ kagga kamma ◗ ou posroete ◗ biedouwvallei ◗ wuppertal ◗ kromrivier ◗ boegoeberg ◗ lambertsbaai ◗ jakkalskloof-roete ◗

kleintafelberg ◗ piketberg

Hoofstuk 2 – Die Weskus – !Kwha ttu na Hondeklipbaai en verder 22paternoster ◗ lambertsbaai ◗ strandkamp ◗ buffelsrivier-roete

Hoofstuk 3 – Die Richtersveld – ’n luisterryke plek 34steinkopf ◗ sendelingsdrif ◗ de hoop ◗ richtersberg ◗ kokerboomkloof ◗ eksteenfontein ◗ vioolsdrif

Hoofstuk 4 – Khaudum en Mamili – verken die afgeleë parke van die Caprivi-strook 44grootfontein ◗ tsumkwe ◗ nyae nyae-vlaktes ◗ sikereti ◗ khaudum ◗ ngepi ◗ mudumu en mamili ◗ kongola of katima mulilo

Hoofstuk 5 – Die Kaokoland – ’n onherbergsame wonderland 54kamanjab ◗ opuwo ◗ kunene river lodge ◗ enyandi ◗ epupa ◗ van zylspas ◗ otjinhungwa ◗ marmermyn ◗ purros ◗ hoanibrivier ◗ warmquelle

Hoofstuk 6 – Die Namakwa-ekoroete – ’n swerftog langs die Oranjerivier 64pofadder ◗ pella ◗ gaudom ◗ kamgab ◗ vioolsdrif ◗ xaimanip-mond ◗ tierhoek ◗ holgatrivier ◗ alexanderbaai

Hoofstuk 7 – Kgalagadi-oorgrenspark – die plek van groot dors 74upington ◗ twee rivieren ◗ nossob ◗ mabuasehube ◗ kuruman

Hoofstuk 8 – Sentraal-Kalahari-wildreservaat – ’n ware Afrika-wildernis 84khama-renosterreservaat ◗ deception valley ◗ piper’s pan ◗ bape-kamp ◗ khutse-wildreservaat

Hoofstuk 9 – ‘Faces of the Namib’ – die wêreld se oudste woestyn 94solitaire ◗ homeb ◗ kuisebrivier-canyon ◗ conceptionbaai ◗ meob-baai ◗ olifantsbad ◗ langewand ◗ walvisbaai

Hoofstuk 10 – Tanzanië – migrasie van wildesbeeste 104casa lisa ◗ vilanculos ◗ casa msika ◗ cahora bassa ◗ lilongwe ◗ chitimba ◗ iringa ◗ dar es salaam ◗ zanzibar ◗ arusha ◗ karatu ◗ ngorongoro- krater ◗ seronera ◗ mararivier ◗ karogwe ◗ baobabvallei ◗ mbeya ◗ kapishya-warmbad ◗ lusaka ◗ livingstone ◗ kasane ◗ chobe

Hoofstuk 11 – Noordoos-Botswana – ’n reis deur die wildernis 116maun ◗ moremi ◗ dizhana en/of mankwe ◗ khwairivier ◗ savuti ◗ ihaha ◗ kasane ◗ hunters road ◗ elephant sands ◗ baines se baobabs

Hoofstuk 12 – Angola – skilderagtige landskap- en kustonele 126calueque-grenspos ◗ cahama ◗ humpata ◗ catata nova ◗ uaco cungo ◗ pedras negras ◗ luanda ◗ sumbe ◗ lobito ◗ praia de binga ◗ baia das pipas ◗ flamingo lodge ◗ arco-meer ◗ ruacana

Hoofstuk 13 – Liuwa-vlakte, Wes-Zambië 136kwanokeng ◗ nata ◗ kasane ◗ chobe ◗ kabula tiger lodge ◗ barotse-vloedvlakte ◗ liuwa ◗ senanga

Hoofstuk 14 – Zimbabwe – ’n reis vol verrassings 146mabalauta ◗ hlaro-kamp ◗ chilojo-kranse ◗ troutbeck inn ◗ harare ◗ chinhoyi ◗ mana pools ◗ kariba ◗ matusadona ◗ sinamatella ◗

mandavu dam ◗ hwange-hoofkamp

Hoofstuk 15 – Suid-Mosambiek – tropiese paradys aan Afrika se ooskus 158maputo ◗ inhambane ◗ tofo ◗ paindane-riwwe ◗ maxixe ◗ ponta malongane ◗ ponta do ouro ◗ kosibaai

Hoofstuk 16 – Transkei se Wildekus 168morgansbaai ◗ cebe ◗ dwesa ◗ anchorage hotel ◗ port st johns ◗ mbotyi

Hoofstuk 17 – Groot-Limpopo – Soutpansberg en Venda-mites 178louis trichardt (makhado) ◗ buzzard mountain retreat ◗ kamp mangwela ◗ tshirovha ◗ nwanedi ◗ tshipise-warmbronoord

Hoofstuk 18 – ’n Reis langs die Molopo – een van Afrika se oeroue riviere 188upington ◗ van zylsrus ◗ loch maree ◗ kakamas ◗ riemvasmaak ◗ augrabies ◗ daberas

Hoofstuk 19 – Die Ou Ossewaroete – ’n pionierservaring in die Suid-Kaap 198harkerville ◗ burchell-roete ◗ louvain ◗ attaquaskloof ◗ bonniedale ◗ heidelberg

Hoofstuk 20 – Lesotho – Kwahlamba, die spiesversperring 208himeville ◗ sani-pas ◗ mokhotlong ◗ verlore khubelu-vallei ◗ james-pas ◗ crusader-kamp ◗ katse-dam ◗ lejone-kamp ◗ ‘camp running water’ ◗ moteng-pas ◗ caledonspoort

Paklys 218Verantwoordelike gedrag en veldetiket 220Skrywersinligting 222

Inhoud

OOrsig van die reis

Die gedeelte van die Suid-Afrikaanse Oos-Kaapse kuslyn halfpad tussen Port Elizabeth en Durban staan bekend as die Wildekus. Hierdie roete is van begin tot einde maar net sowat 230km soos die voël vlieg; die werklike afstand wat jy gaan aflê, is egter baie groter.

Dit is belangrik om die ligging van die gebied te verstaan as jy in die Wildekusgebiede van die eertydse Transkeise tuisland wil rondry. ’n Topografiese kaart sal jou met een oogopslag die uitgestrekte bergstreek van Lesotho in die weste wys, en die magdom van riviere en strome wat uit hierdie berge na die see aan die oostekant vloei.

Sien gedetailleerde kaart op bladSy 170

top-10-attrakSieS van hierdie reiS

Lang ente ongerepte strande afgewissel deur riviere Welige groen landskap Geleentheid om foto’s van die landelike leefwyse in aksie te neem Die ryery is in die algemeen maklik, maar jy kan uitdagings vind as jy wil Dwesa-natuurreservaat Hengel en die beskikbaarheid van seekos Grensoorloggeskiedenis Hole in the Wall Kultuurerfenis Nabyheid van die kus

deur Philip Sackville-Scott

top-10-attrak

Lang ente ongerepte strande afgewissel deur riviere

deur Philip Sackville-Scott16 Transkei se Wildekus

die beSte tyd om hier te reiS

Almal sal iets hier vind wat hulle enige tyd van die jaar sal interesseer en vermaak.

Die streek kry reën in die somer, wat dit die beste tyd maak om ◗lopende watervalle te sienDie somers is soms baie warm, maar danksy die nabyheid van ◗die kus en die volop riviere is daar altyd iewers waar jy kan afkoelVan April tot September is die weer warm genoeg om dit ◗’n aantreklike alternatief vir die koue Kaapse en Hoëveldse winters te maak

punte vir geSinSvriendelikheid

Daar is soveel opsies vir gesinne op hierdie roete dat jy beslis ◗baie sal vind om alle ouderdomsgroepe gelukkig te houDie strande is absoluut ongerep en ’n wonderlike speelplek vir ◗oud en jonkDie kampterreine is gerieflik en gewoonlik goed ingerig ◗Dit is hoofsaaklik ’n kampeertoer, hoewel alternatiewe ◗akkommodasie by die meeste van die plekke op die roete beskikbaar is

5 __ 5

punte vir SelfverSorgendheid

Jy sal te alle tye binne ’n uur se ry van hulp, winkels, brandstof en mediese hulp wees, al is die opsies soms rudimentêr.

Brandstof is langs die roete beskikbaar; geen ◗langafstandkapasiteit is dus nodig nieJy moet kosvoorraad in Oos-Londen koop, aangesien slegs ◗basiese produkte in die plattelandse winkels beskikbaar isVars water is langs die roete by vakansieoorde en hotels ◗beskikbaarKampterreine het warm lopende water en spoeltoilette ◗Daar is selfoonontvangs oor die hele roete, veral op ◗hoërliggende terrein, maar dis soms sporadies

2 __ 5

punte vir aantrekkingSkrag

Wonderlike klimaat die grootste deel van die jaar, maar kan ◗koud wees in die winterVolop lang sandstrande met warm seewater vir swem ◗Besoek landelike Xhosa-kultuurplekke ◗Welige plantegroei en asemrowende natuurskoon ◗Goeie outydse gesinsvakansie met baie avontuuropsies soos ◗kajakvaarte, hengel, bergfietsry en branderry met of sonder ’n plank

5 __ 5

4X4-ROETES DEUR SUIDER-AFRIKA170 TRANSKEI SE WILDEKUS

Mthatha

INLAS A

Mdumbi

Jojweni

Koffiebaai

Tshani

Hole in the Wall

Black Rock

Mhlungwana Point

Sugarloaf Point

MthathariviermondWhale Rock

Anchorage Hotel

4 & 5

Qolora Mouth

I NDI E

S E

O S EA A N

Groot-Kei

Kobonqaba

Nqabara

Mngazi

Mzimvubu

Mzintlava

Qhorha

Mtakatye

KwaDebese

Qolora

Gxarha

Mthatha

Presleybaai

Mdumbi

Mpande

Mthonga

Mbhashe

Double Mouth NR

Dwesa NR

LuchabaNP

HlulekaNR

SilakaNR

Nyazi616m

Kugaga608m

Ku-Madulu819m

KuBungu938m

Tyelimanzi495m

Msintsini729m

Gungululu1128m

Mbongo644m

Wodehouse-berg876m

Masele485m

KeiriviermondVeerboot

Jacaranda 1971 Skeepswrak

Angel-waterval

Mtambalala-bosboustasie

Shark’s Point

Hole in the Wall

Wildekus-voetslaanroete

Mpame-woud

Dick King1842

Muncurivier-strandmeer

Mpanderiviermond

Magwa-teeplantasieen Magwa-waterval

Cebe-kamp

Dwesa-kamp

Anchorage Hotel

Cremorne Estate-woonwapark

Mbotyi

1

2 & 3

4 & 5

6

7

SIEN INLAS A

N2

R61

N2

R61

R61K

aa

RT

16

TR

aN

SKE

I SE

WIL

DE

KU

S

170

Bape-kamp

3

4X4-roete

Oornagverblyf

Oornagnommer

GPS-koördinaat


0 20 km

10 myl0

NN

OO

SS

WW

NW

NO

SOSW

TRANSKEI SE WILDEKUS 171

Mthatha

INLAS A

Mdumbi

Jojweni

Koffiebaai

Tshani

Hole in the Wall

Black Rock

Mhlungwana Point

Sugarloaf Point

MthathariviermondWhale Rock

Anchorage Hotel

4 & 5

Qolora Mouth

I NDI E

S E

O S EA A N

Groot-Kei

Kobonqaba

Nqabara

Mngazi

Mzimvubu

Mzintlava

Qhorha

Mtakatye

KwaDebese

Qolora

Gxarha

Mthatha

Presleybaai

Mdumbi

Mpande

Mthonga

Mbhashe

Double Mouth NR

Dwesa NR

LuchabaNP

HlulekaNR

SilakaNR

Nyazi616m

Kugaga608m

Ku-Madulu819m

KuBungu938m

Tyelimanzi495m

Msintsini729m

Gungululu1128m

Mbongo644m

Wodehouse-berg876m

Masele485m

KeiriviermondVeerboot

Jacaranda 1971 Skeepswrak

Angel-waterval

Mtambalala-bosboustasie

Shark’s Point

Hole in the Wall

Wildekus-voetslaanroete

Mpame-woud

Dick King1842

Muncurivier-strandmeer

Mpanderiviermond

Magwa-teeplantasieen Magwa-waterval

Cebe-kamp

Dwesa-kamp

Anchorage Hotel

Cremorne Estate-woonwapark

Mbotyi

1

2 & 3

4 & 5

6

7

SIEN INLAS A

N2

R61

N2

R61

R61

Ka

aR

T 1

6 T

Ra

NSK

EI

SE W

ILD

EK

US

170

Bape-kamp

3

4X4-roete

Oornagverblyf

Oornagnommer

GPS-koördinaat


0 20 km

10 myl0

NN

OO

SS

WW

NW

NO

SOSW


nongqawuSe Se viSioen’n Jong Xhosa-meisie is naby die Gxarharivier gebore in die tyd van

die ergste lyding en verwoesting wat deur die bitter grensoorloë

veroorsaak is. Dié oorloë het die dood van baie Xhosas en hul beeste

en die afbranding van baie graanlanderye tot gevolg gehad. Om sake

te vererger, het die oorblywende beeste ’n longsiekte opgedoen van

’n trop beeste wat aan ’n wit man behoort het. Die graanlanderye is

ook aangetas en die graan het doodgegaan voordat dit kon ryp word.

Party mense het toordery die skuld vir hierdie swaarkry gegee, maar

baie Xhosas het die Britte, wat hul grond geneem en hul tradisies en

gelowe vernietig het, daarvoor geblameer.

Op ’n dag in 1857 het Nongqawuse na ’n rivierpoel toe gegaan,

waar drie geeste in ’n visioen aan haar verskyn het. Sy het haar

mense vertel dat die geeste vir haar gesê het dat ’n nuwe dag vir die

Xhosas sou kom. Die voorvaders sou uit die dood opstaan en nuwe

beeste saam met hulle bring. Die toordery sou ophou en die land

sou vol nuwe graan wees. Die son sou in die ooste ondergaan en ’n

warrelwind sou kom en al die wit mense in die see inwaai.

Maar eers moes die Xhosas iets baie belangriks doen – hulle

moes al hul beeste doodmaak en al hul graan vernietig.

Hierdie boodskap het deur die Xhosa-nasie versprei, en ander

jong meisies het beweer dat hulle dieselfde boodskap gekry het.

Die koning het geglo dat hy ook die visioen gehad het, maar nie al

die mense het die visioen geglo nie en was gekant teen die idee om

die enigste kos wat oor was, te vernietig. Die mense wat wel geglo

het, was bang dat die voorspelling nie sou uitkom as almal nie hul

beeste doodmaak nie.

Byna al die Xhosas het hul diere vernietig, al hul graan gebruik

om bier te maak en dit gedrink. Maar die geeste se beloftes is

nie bewaarheid nie. Duisende mense het van honger gesterf. Die

nasie was swak en kwesbaar en die Engelse het hulle maklik op die

slagveld verpletter en nog meer grond geneem.

Daar is baie mense wat vandag nog die voortdurende armoede

en verlatenheid van die gebied aan die gevolge van Nongqawuse se

skrikwekkende visioen toeskryf.

Tipiese Transkei uitsig, dag 1

daaglikSe ryafStand en -tyd

Dag 1 Morgansbaai na Cebe 70km 9 uur

Dag 2 Cebe na Dwesa 175km 8 uur

Dag 3 Dwesa, vry dag

Dag 4 Dwesa na Anchorage Hotel 18km 7 uur

Dag 5 Anchorage Hotel, vry dag

Dag 6 Anchorage Hotel na Port St Johns 160km 7 uur

Dag 7 Port St Johns na Mbotyi 100km 3 uur

Dag 8 Mbotyi na huis

voertuigvereiSteS

Vierwielaandrywing met laestrek-oordraratkas ◗Herwinningspunte voor en agter ◗Goeie grondvryhoogte ◗Behoorlike veldbande met hoë profiel vir rotsagtige terrein ◗Agterewenaarslot of traksiebeheer is voordelig, veral as ◗jy iets sleep

punte vir Sleepwavriendelikheid

Hierdie reis is geskik vir alle soorte kampeersleepwaens ◗en selfs die swaar veldwoonwaens sal die mas opkom – mits die sleepvoertuig se enjin sterk genoeg isDaar is ’n paar skerp kronkels en draaie en steil op- en ◗afdraandes, maar niks met ’n hoë moeilikheidsgraad nieDaar is gewoonlik ’n alternatiewe roete indien dit nodig ◗mag weesDie beperkte beweegruimte met ’n groot sleepwa kan ◗vertragings veroorsaak

5 __ 5

Die groep vergader die middag tevore by die Morgansbaai-woonwapark, waar bekendstellings en die laaste voorbereiding gedoen word, en die komende week se reis deur die verruklike Wildekus beskryf word. Die woonwapark se geriewe en omgewing is wonderlik – dit is langs ’n pragtige gelyk deel van die Inchararivierfront onder koeltebome en net 50m van die strand geleë.

Ná ’n gesellige kuiertjie om die braaivure, waar ons nuwe vriende gemaak het, gaan ons slaap met die geluid van klotsende branders in ons ore – nie vir die laaste keer op hierdie reis nie.

Dag 1Ons verlaat die woonwapark en kry eers koers na die binneland voordat ons oos draai na die mond van die Groot-Keirivier, 5km daarvandaan. Dit is vir eers die laaste geleentheid om brandstof in te neem voordat ons aan boord van die outydse veerbote gaan wat twee voertuie op ’n slag oor die breë rivier neem.

Veerbote is so ’n dramatiese manier om jou onmiddellik in ’n vakansiestemming te kry, want dit roep romantiese beelde van transkontinentale reise in vervloë tye voor die gees. Maar ’n mens kan nie anders as om senuweeagtig te wees terwyl jy jou geliefkoosde 4X4 duim vir duim – en hopelik sonder teëspoed –


SkeepSwrakke van die wildekuSHierdie vyandige ent rotsagtige, ruwe kuslyn was al die ondergang

van menige seevaartuig oor die eeue heen. Die snel vloeiende

Mosambiek-seestroom en gereelde stormsterk winde span saam om

’n onstuimige see en fratsbranders te skep. Die storms wat dikwels

sonder vooraf waarskuwing opsteek, is so hardnekkig dat dit die

vernuf van bootbouers sowel as matrose tot die uiterste beproef.

Die verdwyning van die SS Waratah (1909), Australië se ‘Titanic’,

is die mees geheimsinnige seetragedie van hierdie gebied. Dit het

tussen Durban en Kaapstad verdwyn, met ’n dodetal van 211.

Twee skepe het berig dat hulle die Waratah ná sy vertrek uit

Durban gesien sukkel het met die onstuimige see en stormwinde.

’n Passasier het die skip vroeër as ‘topswaar’ beskryf, wat dalk ’n

leidraad tot die rede vir sy ondergang kan wees.

Tot dusver is geen spoor van die wrak nog gevind nie.

Die Grosvenor (1782) is waarskynlik die beroemdste skip wat

aan hierdie kus vergaan het. Dit was ’n Britse Oos-Indiëvaarder wat

op pad terug van Indië was toe ’n kombinasie van slegte weer in die

vorm van aanlandige stormwinde en onakkurate kaarte die skip by

Lambassibaai laat strand het. Eenhonderd-ses-en-dertig van die 150

aan boord het die land veilig gehaal; net ses kon egter Port Elizabeth

bereik. Nog 12 oorlewendes is gevind deur ’n ekspedisie wat van die

Kaap af gestuur is.

Net ’n paar kanonne en muntstukke van die beweerde skatte

aan boord is ooit gevind.

Die Jacaranda (1971) was ’n Griekse vragskip wat as gevolg van

enjinmoeilikheid op die strand by Qolora-monding skipbreuk gely het.

Die skeepskaptein, sy vrou en bemanning het die land veilig bereik.

Die oorblyfsels van die wrak is nog steeds ’n uur se stap van

Qolora af te sien.

Die Griekse Oceanos (1991) het in ’n onstuimige see langs

die kus naby Hole in the Wall gesink. Die lynskip het Oos-Londen

daardie middag met 576 passasiers en bemanning aan boord

verlaat, toe dit ’n lek opgedoen het.

Die skokkende nuus was dat die Griekse kaptein en

bemanning die skip verlaat en die oorblywende passasiers aan hul

eie lot oorgelaat het! Die vermaaklikheidspersoneel het gelukkig

’n SOS gestuur en sodoende groot lewensverlies voorkom.

Die Suid-Afrikaanse Lugmag was betrokke by die gevolglike

reddingsoperasie, en baie passasiers is van die sinkende skip se dek

af opgepik, terwyl ander uit reddingsbote gehaal is deur skepe wat

die noodroep gehoor het. Die operasie was ’n dawerende sukses en

doen al die betrokkenes eer aan. Daar was geen lewensverlies nie.

Op pad na The Gates, dag 1

Dag 2Die roete is sowat 2km van die kus af, maar volg die kuslyn en kronkel hiernatoe en daarnatoe om heuwels en deur strome totdat dit ons ná ’n 2–3 uur lange rit by Mazeppabaai besorg. Hier kan ons die landelike Transkei op sy beste ervaar, met beesboere te perd en donkies wat tuisgemaakte sleepwaens en karretjies trek. Ons ry verby tipiese rondawels (ronde grasdakhutte) wat met helderkleurige patrone versier is. Pasop vir die beeste, skape, bokke en selfs ’n paar dikpensvarkies wat hier rondloop – dit alles gepaard met die aanhoudende agtergrondrefrein ‘sweeeeeets!’ van die halfkaal kinders wat letterlik uit die niet verskyn en teen die heuwels afgehardloop kom sodra hulle die voertuie sien aankom.

Mazeppabaai is in ’n welige landskap met subtropiese plantegroei en palmbome wat teen die duine bo die breë

op die helling en aan boord van die veerboot kry nie. Sodra al die voertuie veilig aan die oorkant is, ry jy deur ’n breë vloedvlakte voordat die pad teen die eerste van talle groen, golwende heuwels uitklim na die afdraai op ’n smal paadjie aan die regterkant. Hierdie tweespoorpaadjie loop met ’n ‘oorkruisgat’-kronkelroete af na en oor die Gxarharivier. Ná ’n paar honderd meter ry jy verby die poel en waterval waar die Xhosa-doemprofetes, Nongqawuse, na bewering haar profetiese visioen gehad het. (Vir besonderhede, sien tekskassie op bladsy 172.)

Die pad draai dan suidoos na die mond van die Qolorarivier – die eerste van ’n menigte sulke omweë. As jy langs die kus wil opry, is dit nodig om ’n geskikte deurkomplek in die binneland te vind voordat jy na die kuslyn terugkeer en jou reis voortsit.

Ons stop naby die Qolora-mond om die bekende Trennerys Hotel te besigtig en ’n ligte middagete by Seagulls te geniet.

Ons val weer in die pad en ry weg van die kus na The Gates, ’n wonderlik skouspelagtige rotspoel aan die Qolorarivier, waar 6m hoë kranse soos brandwagte oor die rivierloop wag hou. Dis ’n ideale piekniek- of swemplek.

Die pad gaan dan oor ’n klein bruggie en wyk eers uit na die binneland voordat dit weer seewaarts loop na die plek op die strand waar die oorblyfsels van die Jacaranda nog steeds te sien is.

Nadat ons foto’s geneem het, soos dit goeie toeriste betaam, hervat ons die reis in ’n noordoostelike rigting via die moerasagtige KwaDebese en oor ’n menigte strome en riviervalleie na die Cebe-kamp (wat deur die gemeenskap bestuur word) aan die Muncurivier-strandmeer. Die landskap is eie aan die Transkei – geronde heuwels met welige kort gras deurspek met riviervalleie wat tot by die see strek. Kuswoude en getymondings met krap-omkorste mangroves is kenmerkend van die wonderlike, breë riviermondings. Daar is soveel om te sien en te waardeer.

Die kampterrein is onder koeltebome langs die rivier se suidoewer, maar die gebrek aan geriewe en die aanhoudende geneul van plaaslike inwoners wat werk soek as ‘kampmammas’ of visjoggies laat ons besluit om net een nag hier deur te bring en liewer verder na Dwesa te ry.


noodSaaklike vereiSteS vir hierdie reiS

Lekhersteltoerusting, banddrukmeter en kompressor ◗Kinetiese band of tou en sleepband of -tou ◗Graaf ◗Hoogligdomkrag of opblaasbare lugsak – een is genoeg ◗vir die groepBasiese gereedskap en basiese reserwedele vir jou ◗voertuigVerligting, 12V of gas ◗Noodhulpstel wat vir minstens sere en snywonde, ◗sonbrand, seer oë, hoofpyn, naarheid en byt- en steekplekke voorsiening maak

Sien volledige paklyS op bladSy 218

algemene waarSkuwingS vir hierdie roete

Daar is matige veiligheidsoorwegings op hierdie reis vanweë die voortdurende teenwoordigheid van plaaslike inwoners. Stelery is niks buitengewoons nie en die gesoebat om ‘sweeeeeeeeets’ weerklink gedurig deur die valleie. Net soos in alle wildernisgebiede moet jy veldwys wees en basiese voorsorgmaatreëls tref.

Gebruik sonskermrome, hoede en langmouhemde ◗Beskerm oë teen fel lig ◗Drink gereeld water ◗Die weer by die see kan vinnig verander; reën- en warm ◗klere en beddegoed is dus noodsaaklik, selfs in die somermaandeDie gebied is deurgaans malariavry ◗Geen groot roofdiere op hierdie roete nie ◗Die plaaslike bevolking is heeltyd naby jou; kriminele ◗bedrywighede is altyd ’n moontlikheid en dis raadsaam om nie jou besittings snags, of bedags wanneer jy op die strand is, buite te los nieMense in landelike gebiede, en veral die kinders, sien nie ◗dikwels toeriste deur hul dorpies en landerye ry nie en kan nuuskierig weesToeriste word soms lastig geval, met kinders wat lekkers ◗vra en volwassenes wat aanbied om op die kampterrein te werk – hanteer hierdie situasies met empatie en wees kalm en vriendelik wanneer jy jou besluite oordra

SpeSifieke toeruStingSvereiSteS vir hierdie reiS

Volledige kampeertoerusting, beddegoed, tente, tafel en ◗stoeleVolledige kombuis- en braaigereedskap ◗Waterreserwe vir twee dae (minstens 5 liter per persoon ◗per dag)’n Yskas in die voertuig sal nuttig wees ◗GPS met Tracks 4 Africa gelaai en driehoeksmetingkaarte ◗as jy sonder ’n veldgids toerGelisensieerde radio’s vir kommunikasie tussen voertuie ◗Volledige bandhersteltoerusting ◗

mazeppabaaiMazeppabaai is genoem na ’n skip, die Mazeppa. Die skip, met

’n kaptein genaamd C.J. Cato, was in 1842 van Port Natal

onderweg na Delagoabaai op soek na ’n Britse oorlogskip wat die

garnisoen wat deur die Boere beleër is, moes red. Kaptein Cato

het die baai binnegevaar om skuiling te soek en daar gestrand.

Volgens oorlewering is die skip se oorblyfsels nog steeds onder die

sandduine by Mazeppabaai begrawe.

Mazeppabaai is nie net beroemd vir sy hengelplekke nie,

maar ook vir sy oorvloedige voëllewe. Daar is baie staproetes in

die omgewing, en veral na die Manubi Inheemse Woud, wat met

verruklike plantegroei spog.

Kampterrein by Dwesa

sandstrand groei. ’n Ouwêreldse hangbrug verleen toegang tot ’n klein eilandjie baie naby die strand. (Hierdie brug was blykbaar ’n vakansieprojek vir ’n groep meganiese ingenieurstudente om die plaaslike hengelaars te help om toegang tot hul gunsteling-hengelplek te kry.)

Ná ’n piekniekmiddagete teen die helling van ’n groen heuwel met asembenemende see-uitsigte, pak ons in en kry koers na Dwesa.

Ons ry met ’n reuseboog na die binneland op soek na ’n kortpad oor die Qhorharivier om die lang omweg deur Willowvale te vermy voordat ons weer see se kant toe ry en die ongelooflik mooi Dwesa-natuurreservaat vind, maar ons soektog lewer niks op nie. Ons onthou darem om brandstof op Willowvale in te neem en kosvoorraad by die plaaslike algemene handelaar aan te vul. (Hierdie onverwagte 120km-ompad kon ons in die moeilikheid laat beland het sover dit ons brandstofreserwes aangaan.)

Die middag ry ons van Willowvale af met ’n kronkelende en golwende gruispad deur ’n bergagtige landskap. Ons ry verby reeds bekende gesigte soos hutte en diere, vrolike, wuiwende, skreeuende kinders, en welige plantegroei deurspek met strome en riviere.

Onderweg sien ons ’n padwyser na die graf van koning Hintsa – ’n buitengewone slagoffer van die Grensoorloë met die Engelse.

Die groen grasbedekte kampplekke is omring deur ’n inheemse woud. Die kampplekke is yslik groot en die hele groep maak hulle tuis vir ons eerste verblyf van twee nagte op hierdie toer. Die enigste nadeel van hierdie wyd uitgestrekte kampplekke is dat ons ver na die ablusiegeriewe – wat met ’n kort hangbrug bereik word – moet stap. Nog ’n faktor wat hier in gedagte gehou moet word, is die swerms ape wat in die bome klets en ongetwyfeld beplan hoe hulle ons besittings gaan steel terwyl ons môre op die strand ontspan!


koning hintSaHintsa, koning van die

Xhosa-nasie, is op 12 Mei 1835, gedurende die Grensoorloë, deur

George Southey doodgeskiet terwyl hy na bewering probeer het om

van die Britse magte weg te vlug. Dit het gebeur terwyl Hintsa Britse

magte vergesel het om gesteelde beeste terug te kry.

Gedurende hierdie tydperk was daar pogings om ’n

bondgenootskap tussen die Xhosas en die Engelse te skep; Hintsa

het egter teëgestribbel en volgehou dat hy slegs vrede met die

Engelse wou hê en nie onderdanig aan hulle wou wees nie.

Hy was so vasberade hieroor dat hy nie die Xhosa-hoofmanne

wat teen die Engelse opgetree het, ondersteun het nie. Die Engelse

het hom egter daarvan verdink dat hy met dié hoofmanne heul, en dit

was in dié verband dat sir Harry Smith, vergesel deur Southey en ’n

gemengde geselskap van militêre en burgerlike magte, Hintsa se kraal

besoek het om gesteelde beeste terug te kry. Hulle het toe daarop

aangedring dat Hintsa hulle vergesel na die krale van die hoofmanne

wat na bewering hul beeste gesteel het. Die Engelse beweer dat dit

gedurende dié reis was dat Hintsa probeer ontsnap het. Hulle het glo

Xhosa-krygers in die ruigte naby die Raraberivier sien beweeg.

Toe hulle vermoed dat Hintsa hulle in ’n hinderlaag gelei

het, het die koning op sy perd weggejaag. Hy het hom nie aan ’n

waarskuwingskoot gesteur nie; eers nadat hy twee keer gewond is

en van sy perd afgeklim het, het hy om genade gesmeek. Dit was toe

dat Southey, een van die eisers in verband met die veediefstal, die

Xhosa-koning doodgeskiet het.

Daar is nog baie meningsverskil oor wat daarna gebeur het

– party historici beweer dat Hintsa onthoof is en dat sy kop as ’n

soewenier na Skotland teruggeneem is; ander beweer dat sy lyk

ongeskonde agtergelaat is sodat sy landgenote dit kon kom haal.

Wat egter seker is, is dat sy koninklike armbande en juwele gesteel

en sy ore afgesny is om as aandenkings te dien.

Maar die storie raak ál ingewikkelder. Ene hoofman Gcaleka

het in 1996 by die Inverness-hoofkwartier van ’n Hooglandregiment

opgedaag en beweer dat die geeste hom aangesê het om koning

Hintsa se skedel terug te kry, anders sou daar nooit vrede in Suid-

Afrika wees nie. Die landheer van ’n landgoed daar naby het hom

gebel om te sê dat hy die skedel het wat Gcaleka soek. Die skedel

is dan ook aan hom oorhandig, maar die egtheid daarvan is nooit

getoets of betwis nie.

Koning Hintsa se graf is naby Cebe in die Oos-Kaap.

argeologieSe geSkiedeniS in die ooS-kaapEen van die eerste dinosourusse wat geïdentifiseer is, die

Blinkwatermonster, is van die Oos-Kaap afkomstig. Dit is by Fort

Beaufort ontdek en uitgeken.

Die Oos-Kaap is die gebied waar sommige van die oudste

vindplekke van die moderne mens ontdek is, asook party

van die oudste – indien nie die heel oudste nie – tekens van

kultuurbedrywigheid in die wêreld. Dit is die Klasiesrivier-

grotvindplek in die Tsitsikamma wat van 125,000 jaar gelede dateer.

By dié vindplek is daar onder meer ’n graf ontdek waar die geraamte

in ’n fetusposisie en omring deur kauriskulpe was, wat daarop

dui dat die lyk in sekere mate seremonieel begrawe is. Waar daar

seremonie is, is daar kultuur, en dit is die vroegste bewese teken van

kultuurbedrywigheid op aarde.

Daar is etlike vindplekke al langs die Oos-Kaapse kuslyn wat

deur die Jonger Steentyd-mense, wat dikwels verkeerdelik die

Strandlopers genoem word, agtergelaat is. Dié vindplekke word

aangetref in puinhope, waar hul afval – wat gewoonlik mossel- en

ander skulpe ingesluit het – gegooi is.

Daar is ook ’n menigte rotstekeninge. Interessant genoeg bevat

sommige daarvan uitbeeldings van ossewaens en soldate in rooi

uniforms. Daar is aanduidings van ’n gemeenskap onder druk en

hierdie tydperk kan ook as ‘apokaliptiese rotskuns’ beskryf word.

kHintsa, koning van die

Xhosa-nasie, is op 12 Mei 1835, gedurende die Grensoorloë, deur

Geniet ’n dag op die strand naby DwesaDag 3Ons kan vandag gelukkig almal laat slaap ná gister se lang rit. Ná ’n goeie gesonde ontbyt, afgesluk met ’n goeie sterk espresso, besluit ons wat om vandag te doen. Op ’n vorige toer het ’n lid van die geselskap die ander probeer oorreed om op ’n natuurstaptog te gaan, maar toe kry ons ’n boodskap van die parkbestuur dat hulle besig was met die uitdunning van renosters en dat ons nie in die binnelandse dele van die park kon kom nie, maar naby die kus moes bly.

‘Ekskuus? Renosteruitdunning? In ’n Suid-Afrikaanse wildreservaat?’ Daar is sonder enige emosie aan ons verduidelik dat die ses witrenosters nie inheems in hierdie gebied was nie en dat ’n kontrak aan ’n beroepsjagter toegeken is om hulle te skiet.

‘Pleks van hulle te hervestig?’ vra ons. Om die kontrak aan Koreaanse jagters te verkoop, is uit ’n finansiële oogpunt blykbaar baie voordeliger vir die stelsel as die

koste van uitvanging en hervestiging. Hierdie voorval in 2009 klink selfs meer belaglik in die lig van die meer onlangse wildstropery wat ons renosterbevolking gedurende 2010 vernietig het.

Vandag gaan stap ons, geniet die strand- en strandmeeromgewing, of ontspan eenvoudig in die kamp met ’n boek. Tydens die oggend se wandeling stap ons langs ’n lieflike ongerepte strand, om ’n pragtige landhoof gevolg deur ’n riviermonding, nog ’n ongerepte strand, landhoof, riviermonding, strand …

Ons klim teen ’n grasbedekte heuwelhang net bokant die strand uit en ontdek dieremis en selfs die swemplek van die gedoemde witrenosters. Ons koel af in die see en stap dan weer terug kamp toe.

Om vanaand se kampvuur kan ons kreatief met ons veldkos wees – tuisgebakte brode, gesonde roerbraaigeregte en interessante slaaie in teenstelling met die meer gebruiklike tjops, wors en aartappels in foelie gebak.


Hole in the Wall

koffiebaaiKoffiebaai kry sy naam van koffiebome wat begin groei het nadat ’n

skip met ’n vrag koffie in 1863 hier gestrand het. Die bome het nie

goed gegroei nie en is uiteindelik dood, maar die naam het bly steek.

Koffiebaai staan ook bekend as Tshontini, die naam van ’n

digte woud wat hier aangetref word.

hole in the wall Dit is naas Tafelberg die mees herkenbare geografiese baken aan die

Suid-Afrikaanse kuslyn, waar dit by die mond van die Mpakorivier

wag hou. Alhoewel dit baie kleiner is, is die visuele impak niks

minder dramaties nie.

Dit bestaan uit veelvuldige lae gesteentes van verskillende

digtheid, soos sandsteen, moddersteen en skalie, met ’n laag

doleriet tussenin, en is sowat 260 miljoen jaar oud. Die branders

wat voortdurend teen die sagter lae bokant die doleriet gebreek

het, het dit uitgekalwer, wat veroorsaak het dat die massief van

die vasteland geskei is. Die gat is ook so geskep, terwyl die doleriet

eintlik as ’n reuse-latei dien.

Die dreungeluid van naderende golwe word versterk wanneer die

golwe deur die gat spoel – vandaar die Bomvana-naam esiKhaleni, wat

‘plek van geluid’ beteken. Die Engelse naam ‘Hole in the Wall’ is gegee

deur ene kaptein Vidal van die Britse Admiraliteit se opmetingskip, die

Barracouta, wat gestuur is om die kus van Keiskamma tot Lourenço

Marques op te meet. Die log beskryf ‘twee swaar swart rotse bokant

die waterkant, meer as 80 voet bo die oppervlak, wat deur die

verskynsel van ’n natuurlike boog sigbaar is’.

Volgens plaaslike oorlewering is die Mpakorivier se deurgang

na die see versper deur ’n reusekrans, wat veroorsaak het dat dit

opgedam en ’n enorme strandmeer gevorm het. Op ’n dag het die

goddelike seewesens ’n beeldskone jong meisie gesien wat langs

hierdie strandmeer gewoon het. Hulle was so oorweldig deur haar

skoonheid dat hulle haar die hof probeer maak het.

Die seegode het ’n reusevis gevra om ’n gat dwarsdeur die

krans te stamp sodat hulle by die strandmeer kon uitkom. Hulle

het toe deur die strandmeer geswem en die jong meisie deur die gat

weggeneem om vir ewig saam met die seegode in die see te woon.

Dag 4Dis ’n lang dag in die kar terwyl ons na die binneland, amper tot by Elliotdale, ry en dan oos draai en koers vat na die Hole in the Wall. Onderweg stop ons by die Mbhasherivier vir ’n laatoggend-versnapering en sit dan ons reis voort op stowwerige gruispaaie, wat uiteindelik teerpaaie word, met die optimistiese spoedperk van 60km/h – optimisties vanweë die oorvloed van slaggate.

Namate ons nader aan Hole in the Wall en Koffiebaai kom, sien ons tekens van kommersiële bedrywigheid, met talle rugsakstap-ondernemings, veldkroeë, pizza-eetplekke, en so meer, wat kleurryk by die kruisings geadverteer word. Daar is ook avontuuraktiwiteite, soos staptogte, kajakvaarte, perdryroetes en bootvaarte.

’n Kort rit neem ons na Hole in the Wall (of so naby as wat deesdae toegelaat word), wat steeds ’n indrukwekkende gesig is. ’n Klein entjie se stap oor ’n rotsagtige strand bring ons tot op seevlak, waar ons werklik ’n idee van die omvang van hierdie natuurverskynsel kry.

Ons stop by die Ocean View Hotel vir ’n roostertoebroodjie en bier. Dis ’n heerlike plek, met ‘slackpackers’ en ander gewone vakansiegangers, soos ons self, wat daar verbykom.

Ons val weer in die pad en steek ná 10 minute die Mthatharivier oor voordat ons by die Anchorage Hotel aankom. Hier slaan ons kamp op vir die volgende twee nagte. By aankoms plaas ons bestellings vir oesters en kreef by die hotelpersoneel, wat selfs hierdie heerlike seekos vir jou sal skoonmaak en berei, as jy dit verkies.

Op ’n vorige toer was daar ’n hewige debat oor die intervoertuigradio’s: die onderwerp was die rede vir die glasstukkies wat in die modder heel bo-op die grasdakhutte vassit. (Die modder

word gebruik om die toppunt van die dak te verseël sodat water nie daar kan inkom nie.) Die een argument was dat dit keer dat uile op die dak kom sit, wat ’n slegte voorteken is. Die ander een was dat die glasstukkies bloot die modder bind sodat dit goed hard word. ’n Xhosasprekende lid van die geselskap het uiteindelik gestop en ’n plaaslike vrou die werklike rede gevra. Sy het verduidelik dat dit bloot dekoratief is, hoewel die gebruik die bykomende voordeel het dat dit die modder bind en uile weghou. Stukkies hout of kleurryke plastiek word ook soms gebruik.

Net ’n entjie die binneland in van vandag se roete af is die klein dorpie Mvezo, Nelson Mandela se geboorteplek. ’n Kommersiële staproete herdenk sy daaglikse stap na die skool by Qunu, waar hy nog steeds ’n huis het.

Dag 5Ons waardeer regtig hierdie tweede dag se rus op ons Wildekus-ontdekkingsreis. Party stap langs die strand tot by die mond van die Mthatharivier, terwyl ander hengel, of swem, of Hole in the Wall weer besoek. Dan gaan ons terug kamp toe vir Cobb-gebakte brood en ’n potbrood.

Ná ’n kort slapie geniet ons nog ’n strandwandeling, dié keer in die teenoorgestelde rigting – wat nie so skilderagtig is nie – maar die swem is nogtans die moeite werd.

By die kamp geniet ons ’n verfrissende warm stort en gaan sit dan om die kampvuur om te smul aan die wonderlike seekos wat die hotelpersoneel berei het.


mbotyi – die plek van boneVan al die mooi riviergetymondings in die Pondoland-streek van die

Oos-Kaap is Mbotyi nie net die mooiste nie, maar spog dit ook met

’n kleurryke en eksentrieke geskiedenis.

Een voorbeeld is die storie van die twee oorspronklike eienaars

van die Mbotyi-winkel, Jack Barber en Johannes Victor Kottich.

Barber was die Robinson Crusoe van Mbotyi. Nadat hy gedurende

die Eerste Wêreldoorlog gewond is, het hy sy groot liefde, Sally

Barnes, ontmoet; sy was ’n verpleegster in ’n Franse militêre

hospitaal. Barber het haar die jawoord gevra en gereël dat sy per

skip van Boston na Mbotyi reis. Hy het uitgewerk wanneer die skip

sou verbyvaar en ’n groot seinvuur gemaak. Barnes het per ossewa

daar opgedaag en het daarna by die gemeenskap betrokke geraak

deur die siekes en verswaktes te verpleeg. Ná Barnes se dood het

Barber in ’n kothuisbrand gesterf.

Kottich was ’n kluisenaar wat in ’n piepklein krotjie met ’n uitsig

oor die see gewoon het. Hy was blykbaar ’n morfienverslaafde wat

’n denkbeeldige apteek in Lusikisiki geopen het sodat hy gereeld

dwelmmiddels tot sy beskikking kon hê. Hy het glo ook gedurende

die Tweede Wêreldoorlog met Duitse U-bote kontak gemaak.

Die berugte polisieman wat bankrower geword het, André

Stander, het in ’n rondawel in Mbotyi gewoon terwyl hy vir die

polisie weggekruip het. Hy het hom as ’n Amerikaner voorgedoen

totdat hy uiteindelik uitgeken is. Hy het kort daarna na Fort

Lauderdale in die Verenigde State gevlug en is daar doodgeskiet.

magwa-waterval en -teeplantaSieDie Magwa-waterval is in die hartjie van Pondoland naby Lusikisiki

in die Oos-Kaap geleë. Dit is ’n gordyntipe waterval wat 144m na

benede in ’n gleuftipe canyon stort; die canyon het as gevolg van

seismiese aktiwiteit ontstaan. Hier moet jy baie versigtig wees: daar

is geen skutrelings nie.

Die Magwa-teeplantasie waar die waterval geleë is, is sedert

sy twyfelagtige ontstaan in die 1970’s deur die destydse Transkei-

tuislandregering in politieke omstredenheid gedompel. Drie clans

wat op die terrein gewoon het, moes met geweld en met behulp van

die leër verwyder en in sewe naburige dorpies hervestig word. Dié

optrede het teen die maatskappy geboemerang toe ’n suksesvolle

grondeis in 1998 teen hulle ingestel is. Die eisers is nou die eienaars

van die landgoed.

Wanbestuur en bedrog het byna tot die landgoed se ondergang

gelei en dit moes grootliks op finansiële ondersteuning deur

die regering staatmaak. Sonder subsidiëring is die landgoed nie

winsgewend nie. Ironies genoeg is tee nie ’n lewensvatbare gewas

in Suid-Afrika nie uit hoofde van ’n SAOG-ooreenkoms om tee uit

Kenia en Malawi in te voer.

Kontrasterende maniere van vervoer

Dag 6Ons vertrek vroeg na die monding van die nabygeleë Mdumbirivier en sit dan ons reis langs die kus voort tot by Presleybaai. Dit is etenstyd wanneer ons die Mtakatyerivier bereik, wat soos die een of ander private konsessie lyk. Ons stop net buitekant en geniet ’n piekniekmiddagete in ’n mooi omgewing met ’n wonderlike uitsig oor die see en riviermonding.

Ná middagete steek ons die Mthongarivier oor en ry na Mpanderiviermond, voordat ons vir die laaste keer binneland toe draai om op die R61-teerpad te kom. Dié pad loop deur taamlik bergagtige terrein, maar plat af langs die Mzimvuburivier en kronkel lui-lui na Port St Johns, of ‘PSJ’ soos die plaaslike inwoners dit noem. Hier maak ons ons tuis in die Cremorne Estate-woonwapark en bring die middag in hierdie ikoniese, maar vervalle, Transkeise dorp deur.

Dag 7Die laaste dag van ons reis het aangebreek. Vandag ry ons na Lusikisiki, ’n groterige dorp, om die Magwa-teeplantasies en die manjifieke Magwa-waterval te besoek. Ons sluit hierdie waarlik onvergeetlike toer af by Mbotyi, die blinkste juweel in ’n kroon vol juwele, al is dit net oor sy afgeleë ligging. Die landskap begin nou baie soos die KwaZulu-Natalse kuslyn lyk omdat ons nou al hoe verder noordwaarts na dié streek ry.

Omstreeks om 12 middag het ons alles gesien wat ons wou sien, al die belangrikste plekke besoek en volop foto’s geneem wat ons huis toe kan vat. Blywende vriendskapsbande is om baie kampvure gesmee. Baie wanbegrippe oor die lewe op die Suid-Afrikaanse platteland is uit die weg geruim. Ons voel almal besonder verryk wanneer ons die Transkei verlaat.

Dag 8Op hierdie laaste dag vertrek elke gesin huis toe teen hul eie pas en volgens hul eie agenda. Besluite moet vir die eerste keer in ’n week geneem word. Dit is die voordeel van georganiseerde toere – dat jy aan niks anders hoef te dink as wat om vir aandete te maak nie!

(Gebaseer op ’n reis deur die outeur met Cederberg 4x4.)

4X4-ROETES D

EUR SUIDER-AFRIKA

20 WONDERLIKE ROETESGEDETAILLEERDE KAARTE MET GPS-PUNTE

SIEN INLAS A

Kunene

Otjindjangi

Okavhare

Oheuva

Ombuku

Otjitanga

Ondoto

Kunene

Muola

Calueque-dam

Etaka

Etaka

Khumib

Khumib

Hoarusi

b

Hoarusi

b

Goma

tum

HoanibTsuxub

Obeb

Aap

Ombonde

Ohanyuna

Otjovasandu

Hoanib

Ongw

ati

Huab

Huab

Twyfelspruit

Okatemba

Kawa

kab

Aub

Barab

Uniab

Uniab

Achab

Obob

Ganamub

ATLAN

TI E

SE

OSEAAN

Olusati-dam

Muate

Cacuio

Liangoma

Otjivero

Kunene

ANGOLA

NAMIBIË

Parque Nacional do Iona

NasionaleSkedelkuspark

Etosha NP

S E B R A -B E R G E

O T J I H I P A -B E R G E

HA

RT

MA

NN

-

BE

RG

E

B A Y N E S -B E R G E

Ondau-berg

Kabere-berg Jan Joubert-

koppie

Otjitotongwe-gasteplaas

Werda-veeartsenybeheerpos

Grafte vanDorslandtrekkers

Ruacana-waterval

Onduruso-waterval

Epupa-waterval

Rooi Drom

Kamdescha-veeartsenybeheerpos

Etenedeka Mountain Camp

Karos-gasteplaas

Huab Lodge

Oase Garni

Hobatere LodgeKwowarib-kampterrein

Warmbron

Dorslandtrek-kerkbouval

Marienf luss

Ruacana

Ovivero-dam

Nangolo- v laktes

Otj iha-vlaktes

Otjihende Himba-nedersetting

Fort SesfonteinLodge en OuDuitse Fort

VanZylspas

Opuwo Country Lodge

Kunene River Lodge

Enyandi-kamp

Epupa-kamp

Van Zylspas-kamp

Okarohombo-kamp

Marmermyn-kamp

Purros-kamp

Hoanibrivier-boskamp

Ongongo-kamp

Oppi-Koppie-kamp

1

2 & 3

4

5 & 6

7

8 & 9

10

11 & 12

13

14

15 C40

C35

C35

D3708

D3710

C41

C35

D3700D3700

D3703

D3707

D3707

D3706

D3710

C46

D3709

Calueque-dam

Kunene

NAMIBIË

ANGOLA

Ruacana

Ruacana-watervalRuacana

C46

C35

INLAS A

KAART 5 DIE KAOKOLAND – ’n onherbergsame wonderland

56

Bape-kamp

3

4X4-roete

Oornagverblyf

Oornagnommer

GPS-koördinaat


0 30 km

15 myl0

NN

OO

SS

WW

NW

NO

SOSW

w OOR DIE SEDERBERG TANKWA NA SANDVELD w DIE WESKUS !KWHA TTU NA HONDEKLIPBAAI w DIE RICHTERSVELD STEINKOPF NA VIOOLSDRIF w KHAUDUM EN MAMILI w DIE KAOKOLAND w DIE NAMAKWA-EKOROETE POFADDER NA ALEXANDERBAAI w KGALAGADI-OORGRENSPARK w SENTRAAL-KALAHARI-WILDRESERVAAT w ‘FACES OF THE NAMIB’ SOLITAIRE NA WALVISBAAI w TANZANIË SE MIGRASIE VAN WILDEBEESTE REIS DEUR MOSAMBIEK, MALAWI, TANZANIË, ZAMBIË, BOTSWANA w NOORDOOS-BOTSWANA MAUN, CHOBE, HUNTERS ROAD EN BAINES SE BAOBABS w ANGOLA w LIUWA-VLAKTE, WES-ZAMBIË w ZIMBABWE MABALAUTA, MANA POOLS, KARIBA, HWANGE w SUID-MOSAMBIEK MAPUTO, INHAMBANE, PUNTA DO OURO w TRANSKEI SE WILDEKUS MORGANSBAAI NA MBOTYI w GROOT-LIMPOPO SOUTPANSBERG EN VENDAw ’N REIS LANGS DIE MOLOPO RIVIER UPINGTON NA AUGRABIES EN DABERAS w DIE OU OSSEWAROETE HARKERVILLE NA HEIDELBERG w LESOTHO VIA SANI-PAS

I S B N 978-1-77026-292-8

9 7 8 1 7 7 0 2 6 2 9 2 8

20 ROETEKAARTE

GPS-PUNTE

GEDETAILLEERDE VERGROTINGS

ROETE GERY

TOPOGRAFIESE RELIËF

MAC/CPT/0511/TG/NB/GH

CD MET GPS-ROETES EN KAARTE

VEELDAAGSE 4X4-ROETES MET

DESKUNDIGE ADVIES OOR ELKE

ROETE DEUR PLAASLIKE GIDSE

PUNTE VIR GESINSVRIENDELIKHEID

PUNTE VIR SELFVERSORGENDHEID

SPESIALE VEREISTES & VAARDIGHEDE

SPESIFIEKE TOERUSTING PER ROETE

DAG-VIR-DAG-ROETEBESKRYWINGS

AFSTAND AFGELÊDAAGLIKSE REISTYE

AKTIWITEITE VIR DIE BUITELEWE

ENIGE KOMMENTAAR [email protected]

BESOEK ONS WEBTUISTE VIR DIE JONGSTE NUUS, AFLADINGS, KAARTE, KATALOGUSSE EN SPESIALE AANBIEDINGEMapStudio™ en die MapStudio™ logo is handelsmerke van New Holland Publishing (South Africa) (Pty) Ltd1st uitgawe © MapStudio™ 2011. Reproduksie of opname op enige manier insluitend, sonder beperking, fotoko-piëring en elektroniese bewaring en ontsluiting van enige kaarte, teks, foto’s, illustrasies, of enige ander materiaal in hierdie produksie vervat, word verbied.

Saamgestel deur Philip Sackville-Scott

w PDF-LÊERS VAN AL DIE KAARTE IN DIE BOEK

w GPS-ROETES VAN AL DIE ROETES IN DIE BOEK

w DIGITALE PAKLYS IN EXCEL-FORMAAT

VIR GEBRUIK MET

www.mapstudio.co.za

INHOUD

Garmin®

GPS-VERSOENBAARDEUR SUIDER-AFRIKA

ROETES4X4- -

ROETES4X4- 4X4 ROUTES THROUGH

SOUTHERN AFRICA

ALSO AVAILABLE IN ENGLISH

DEUR SUIDER-AFRIKA

4x4 roetes deur suider-afrika. isbn 978177026292

Documents