8/6/2019 4692890-beton1

1/49

T.C.MLL ETM BAKANLII

MEGEP(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN

GLENDRLMES PROJES)

NAAT TEKNOLOJS

BETON 1

ANKARA 2007

8/6/2019 4692890-beton1

2/49

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 saylKarar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarndakademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retimprogramlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelikgelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeyerehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm,denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul veKurumlarnda uygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterliikazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir veyaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerindenulalabilirler.

Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarakdatlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlndasatlamaz.

8/6/2019 4692890-beton1

3/49

i

NDEKLERAIKLAMALAR ..............................................................................................................iii

GR..................................................................................................................................1RENME FAALYET - 1...............................................................................................31. BLOKAJ YAPMA...........................................................................................................3

1.1. Blokaj Yapma Aralar .............................................................................................31.2. Blokaj Malzemeleri ..................................................................................................4

1.2.1. Tanm...............................................................................................................41.2.2. eitleri.............................................................................................................41.2.3. Grevi ............................................................................................................... 4

1.3. Blokaj Yapma Kurallar ............................................................................................41.4. Blokaj.......................................................................................................................5

1.4.1. Tanm...............................................................................................................5

1.4.2. Yapl..............................................................................................................5DEERLENDRME LE ...................................................................................... 10LME VE DEERLENDRME.................................................................................12

RENME FAALYET - 2............................................................................................. 132. BETON HARCI HAZIRLAMA .................................................................................... 13

2.1. Beton Harc Yapma Aralar................................................................................... 132.2. Beton Harc Malzemeleri ........................................................................................ 14

2.2.1. Tanm............................................................................................................. 142.2.2.Agrega (Kum akl) ...................................................................................... 142.2.3. imento...........................................................................................................152.2.4. Su.................................................................................................................... 17

2.2.5. Katk Maddeleri............................................................................................... 172.3. Beton Harc ............................................................................................................ 182.3.1. Tanm............................................................................................................. 182.3.2. eitleri ........................................................................................................... 192.3.3. zellikleri ....................................................................................................... 202.3.4. Kvam ............................................................................................................ 212.3.5. imento miktar (Dozaj) ................................................................................. 22

2.4. Beton Harc Yapm Kurallar .................................................................................. 232.4.1. Malzemenin Hazrlanmas ............................................................................... 242.4.2. Malzemenin llmesi .................................................................................... 242.4.3. Malzemenin Kartrlmas............................................................................... 242.4.5. Betonun Tanmas ve Dklmesi .................................................................... 252.4.6. Betonun Yerletirilmesi ve Sktrlmas ......................................................... 252.4.7. Betonun Korunmas ......................................................................................... 25

2.5. Beton Harcnn Hazrlanmas .................................................................................. 252.5.1. El Aralar ile Beton Harc Yaplmas .............................................................. 252.5.2. Betoniyer ile Beton Harc Yaplmas ................................................................ 26

DEERLENDRME LE DEERLENDR ..........................................................27LME VE DEERLENDRME.................................................................................28

RETM FAALYET - 3 ..............................................................................................303. GROBETON YAPMA ..................................................................................................30

3.1. Grobeton Yapma Aralar ....................................................................................... 303.2. Grobeton ................................................................................................................ 31

NDEKLER

8/6/2019 4692890-beton1

4/49

ii

3.2.1. Tanm............................................................................................................. 313.2.2. zellikleri ....................................................................................................... 313.2.3. Kvam ............................................................................................................ 313.2.4. Dozaj.............................................................................................................. 313.2.5. Yapld Yerler............................................................................................... 31

3.3. Grobeton Malzemeleri ............................................................................................323.3.1. Tanm............................................................................................................. 323.3.2. eitleri ........................................................................................................... 32

3.4. Tesviye Kotu Almak...............................................................................................323.5. Grobeton yaplmas................................................................................................. 34

3.5.1. Betonu Sermek ................................................................................................353.5.1. Betonu Sermek ................................................................................................363.5.2. Beton Yzeyini Perdahlamak........................................................................... 36

LME VE DEERLENDRME.................................................................................37CEVAP ANAHTARLARI................................................................................................. 39MODL DEERLENDRME .......................................................................................... 40KAYNAKLAR.................................................................................................................. 43

8/6/2019 4692890-beton1

5/49

iii

AIKLAMALARMODLN KODU 582YIM016ALAN naat TeknolojisiMESLEK / DAL Alan OrtakMODL ADI Beton 1

MODLNTANIMI

Grobetonun, inaat alanndaki uygulama yeri, ekli ve retim

kurallarnn anlatld retim materyalidir.

SRE 40 / 32

MODLN NKOULLARI

Aplikasyon modln tamamlam olmak.

YETERLK Blokaj ve grobeton yapmak.

MODLN AMACI

Genel Ama: Bu modlle gerekli ortam salandnda kuralna

uygun grobeton dkebileceksiniz.

Amalar:

1. Grobeton iin gerekli olan blokaj yapabileceksiniz.2. Beton harcn kuralna uygun, dozajnda ve kvamnda

hazrlayabileceksiniz.

3.

Grobeton hazrlayp, yerine dktkten sonra tekniine uygunolarak perdahn yapabileceksiniz.

ETM RETMORTAMI VEDONANIM

Ortam: Snf, Atlye

Donanm: Madrga, madeni eki, tokmak, silindir, duvarc ipi,

hortumlu su dzeci, el arabas, krek, trmk, tirfil, kova, su

hortumu, mastar, balyoz, metre, mala, lek kab, ano ve snger

veya fra.

LME VEDEERLENDRME

Modl iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lmearalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendikendinizi deerlendireceksiniz.

retmen modl sonunda size lme arac uygulayarakmodl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerilerilerek deerlendirecektir.

AIKLAMALAR

8/6/2019 4692890-beton1

6/49

iv

8/6/2019 4692890-beton1

7/49

1

GR

Sevgili renci,

naat sektr, toplam yatrmlar ve ulusal gelir iindeki saysal pay ve salad

igc olanaklarnn boyutu itibariyle ekonomimizin en canl ve en nemli sektrlerinden

biridir.

Beton, uzun yllardan beri inaat sektrnde en nemli yap malzemesi olarak

kullanlmaktadr. Beton hammaddesinin doada bol miktarda bulunmas, kolayca istenilen

ekli alabilmesi, uzun yllar hizmet vermesi, dayankllk ve ekonomik olarak ok uygun

malzeme olmas asndan vazgeilmez bir yap malzemesidir.

Dnya nfusunun hzla artmas ve inaat teknolojisinin byk bir hzla gelimesi ile,

bata konutlar olmak zere, fabrikalar, kprler, barajlar, yollar ve buna benzer birok

yaplarda beton kullanlmas, bu malzemenin nemini daha da artrmaktadr. naat

teknolojisinde, bu derece nemli olan beton malzemesini retirken rasgele dkmek, eksik

malzeme kullanmak gibi nedenler, hem kalitesiz bir beton ortaya karmakta hem de kt

bir yaplamaya neden olmaktadr.

imentonun bulunmasndan sonra inaat teknolojisi uygulamalarnda yaygn olarak

kullanlmaya balanan beton ilgin bir malzemedir. Hazrland andaki plastik kvamnedeni ile istenilen ekle girdiinden modern mimarinin gelimesinde ok nemli olmutur.

Bu nedenlerden dolay sizlerin beton yapmn bilmeniz ve kuralna uygun olarak

uygulamanz gerekmektedir. Hangi tr betonu nerede kullanmanz gerektiine karar verip

yapm aamalarna gre betonu retmelisiniz.

Beton modl ile elde edilen kazanmlar sonucunda grobetonun, inaat alanndaki

uygulama yeri, ekli ve retim kurallar beceriye dnecektir. Beton teknolojisinin

kullanlmas iin gerekli olan n almalar yapldktan sonra beton dkm aamalar,

uygulamadaki ilem basamaklar bir yeterlilik haline getirilmi, deerlendirilmi ve sizlere

sunulmutur.

GR

8/6/2019 4692890-beton1

8/49

2

8/6/2019 4692890-beton1

9/49

3

RENME FAALYET - 1

AMAUygun ortam salandnda, grobeton iin gerekli olan blokaj kuralna uygun

yapabileceksiniz.

ARATIRMA KONUSU

Beton teknolojisi iinde yer alan ve kullanm yeri olarak zemin (toprak) zerine

uygulanan grobetonlarda kullanlan talar hakknda retmeninizin rehberliinde aratrma

yaparak bilgi toplaynz ve bu bilgileri dev formatnda hazrlayp dosya halinde sununuz.

1. BLOKAJ YAPMA

1.1. Blokaj Yapma Aralar

Blokaj yapmnda kullanlan aralar; ilem srasna gre gerekli olan yerlerde ve i

gvenliini n planda tutarak kullanmalyz. Blokaj yapmnda kullanlan aralar, blokajn

yapld zemine gre deimekle birlikte aada isimleri belirtilen malzemelerdir:

a. Mastarb. Silindir veya tokmakc. Hortum su dzecid. Duvarc ipie. Madeni ekif. Balyozg. Madrgah. Ahap kazki. MetreBu aralardan bir ksm kaz yaplacak olan zeminlerdeki blokaj ileminde, dierleri

ise her eit blokaj ilemlerinde kullanlr.

RENME FAALYET-1

AMA

ARATIRMA

8/6/2019 4692890-beton1

10/49

4

1.2. Blokaj Malzemeleri

1.2.1. Tanm

Yapda kullanlan talar, zamanla byk ktle talarn doal olarak paralanmas

sonucu meydana gelir. Bu talar da yamalarnda, kr ve dere yataklarnda deiik

byklklerde, deiik amala kullanlabilecek nitelikteki talardr. naatlkta bahe

duvar, koruma yaplar duvar, blokaj, dolgu vb. yerlerde kullanlr.

1.2.2. eitleri

Blokaj yapmnda kullanlan talar, zel bir yontma ilemine gerek kalmadan

kullanlan talardr. Doadan elde edilme ekline gre iki eittir :

a. Toplama talar b. Ocak talar

Her iki ta eidi de doada, herhangi bir ileme gerek kalmadan istenilen boyutta

serbest halde bulunurlar. Bunlar byk ktleler halinde toprak altnda ya da toprak stnde

bulunan ve krlarak veya kesilerek elde edilen talardr.

1.2.3. Grevi

Blokaj talarnn grevi, betonun toprak (zemin) ile temasn kesmek suretiyle salambir tabaka oluturarak , mukavemetini (dayanmn) ve dayanklln artrmaktr. Meydana

gelebilecek kme, ezilme gibi etkilere kar diren gstermektir.

Dikkatsizce, nem verilmeden yaplan blokaj sonucunda istenen hizmeti grmeyen

grobeton retimlerine rastlanr.

1.3. Blokaj Yapma Kurallar

Blokaj yapmnda dikkat edilmesi gereken baz hususlar vardr. imdi bunlar

maddeler halinde grelim. Bu hususlar ayn zamanda yapm kurallardr :a.Blokaj yaplacak zeminin tesviye edilmesi gerekir.b.Blokaj yaplacak zeminin sktrlmas gerekir.c.Blokaj talar, kendi kendine dengeli duracak ekilde, geni yzeyleri alta gelecek

ekilde yerletirilmelidir.

d.Blokaj talarnn arasndaki boluklarn mmkn olduunca az olmas gerekir.e.Blokaj talarnn ykseklii blokajn kalnl (en az 15 cm ) kadar olmaldr.

8/6/2019 4692890-beton1

11/49

5

1.4. Blokaj

1.4.1. Tanm

Demirsiz beton ( grobeton ) demeler iin salam bir zemin elde etmek amacyla

yaplan kaplamaya blokaj denir.

1.4.2. Yapl

Blokaj Zemininin Hazrlanmas :

Resim 1: Ke KazklarnnYerinin Belirlenmesi

1. Plana uygun olarak ke kazklarnn

yerlerini belirleyiniz. ( Resim 1 )

KE KAZIKLARININ YERLERNDK NME VE DK IKMAYNTEMLERLE BULUN

Resim 2: Ke kazklarnnaklmas

2. Tespit edilen yerlere kazklar aknz.

( Resim 2 )

DK IKMANIN EN KOLAY YNTEM3 4 5 KURALIDIR

8/6/2019 4692890-beton1

12/49

6

Resim 4: Ke kazklar zerine pAplikasyonunun yaplmas

Resim 3: Kaz YksekliininKazklar zerinearetlenmesi

3. Kaz yksekliini kazklaraiaretleyiniz. ( Resim 3 )

4. aretli yerlerden ipi gergin olarakekiniz. ( Resim 4 )

YKSEKLKARETLEMELERNDEHORTUMLU SU DZEC

KULLANMANIZ

OLASI HATALARIAZALTIR

Resim 5 Kaz Yaplacak Alann aretlenmesi

5. pler yardmyla kaz yaplacak alaniaretleyiniz. ( Resim 5 )

KAZI YAPILACAK ALANIARETLEMEK N KRE

KULLANIYORUM.

8/6/2019 4692890-beton1

13/49

7

Resim 8- Tesviye KazsnnDzgnlk Kontrol

Resim 6- Tesviye Kazsnn

Yaplmas ve Topran Atlmas

6. Kazma ve krek yardmyla tesviye kazsnyapnz. ( Resim 6 )

7. Gereken yerlere dolgu yapnz.8. Fazla toprak vb. el arabas ile alma alan

dna tayarak atnz. ( Resim 6 )

9. Zemini slatnz ve tokmak veya silindirile sktrnz. ( Resim 7)

Resim 7- Zeminin SilindirleSktrlmas

10. alma alannn dzgnln su

dzeci yardmyla veya kazklar zerine

ekilmi ke iplerinin ortalarndan tutulacak

metre ile kontrol ediniz. ( Resim 8 )

ELDVEN GYMEYUNUTMA!

DZENL ALIMAYI

ALIKANLIK HALNEGETRNZ

NZ BTTKTEN SONRAARALARINIZI TOPLAMAYI

UNUTMAYINIZ !

8/6/2019 4692890-beton1

14/49

8

Dzgn Zemine Blokaj Yapmak :

Resim 9- Blokaj YksekliininKaza aretlenmesi

1. Blokaj yksekliini kazklar zerineiaretleyiniz. ( Resim 9 )

2. aretlenen noktaya duvarc ipi

balaynz.

Resim 10- Blokaj YksekliininHortumlu Su Dzeci le Dier

Kazklara Tanmas

3. Blokaj yksekliini, su dzeci yardm ile

dier kazklara da iaretleyiniz. ( Resim 10 )

4. aretli yerlerden ipleri gergin bir ekildeekiniz.

5. ri talar, balyoz ve madrga yardm ile

krnz.6. p istikametinde blokaj talarn deyerek

mastarlk yapnz. ( Resim 11 )

Resim 11- p stikametinde BlokajTalarnn Denmesi

8/6/2019 4692890-beton1

15/49

9

Resim 13- Yksek Talarn eki ileKrlmas

Resim 14- Kegen pleri ile DzgnlkKontrol

Resim 12- p stikametinde BlokajTalarnn Denmesi

7. Mastarlk aralarna blokaj talarn

zemine uygun ve sivri ular ste gelecekekilde deyiniz. ( Resim 12 )

8. Yksek kalan blokaj talarn, madenieki yardm ile ip seviyesine getiriniz.( Resim 13 )

9. Blokaj talar arasnda kalanboluklar, krma ta ile doldurunuz.

10. Blokaj yzeyinin dzgnln,mastarlklar arasna mastar tutarak veyakegen iplerini ekerek kontrol ediniz.( Resim 14 )

8/6/2019 4692890-beton1

16/49

10

DEERLENDRME LE

DEERLENDRME LEYaptnz uygulamay aadaki lme aracna gre deerlendiriniz. Deerlendirme

sonucunda eksik olduunuz konular tamamlaynz.

Gerekleme dzeyine gre evet hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

ZEMNN HAZIRLANMASI

1 Kaz yaplacak alan belirlediniz mi ?

2Ke kazklarnn yerlerini dik inme, dik kmakuralna gre belirlediniz mi ?

3 Tespit edilen yerlere ke kazklarn aktnz m ?

4 Kaz yksekliini kazklar zerine iaretlediniz mi ?

5 aretli yerlerden ipi gergin olarak ektiniz mi ?

6 pler yardmyla kaz yaplacak alan iaretlediniz mi ?

7 Kaz aralarn hazrladnz m ?

8 eldivenini giydiniz mi ?

9 Kaz ilemini kazma krek yardmyla yaptnz m ?

10 Gereken yerlere dolgu yaptnz m ?

11Fazla toprak vb. malzemeyi el arabas ile alma alandna tadnz m ?

12 Zemini slatarak sktrdnz m ?

13 Kaz alan dzgnln kontrol ettiniz mi ?

14Kaz bittikten sonra kaz aralarn toparladnz m ?

DEERLENDRME LE

8/6/2019 4692890-beton1

17/49

11

GZLENECEK DAVRANILAR

BLOKAJ YAPMA

1 Blokaj yksekliini kazklar zerine iaretlediniz mi ?

2aretlenen noktay duvarc ipi ile balayp dierkazklara da hortumlu su dzeci yardmyla

3 pi gergin bir ekilde ektiniz mi ?

4 Blokaj yapma aralarn alma alnna getirdiniz mi ?

5 Blokaj talarn alma alanna getirdiniz mi ?6 ri talar, balyoz veya madrga yardm ile krdnz m ?

7pler istikametinde blokaj talarn deyerek mastarlkyaptnz m ?

8Mastarlk aralarna blokaj talarn, zemine uygunekilde yerletirdiniz mi ?

9 Blokaj talar arasn krma ta ile doldurdunuz mu ?

10Blokaj talarnn dzgnln kegen ipleriniekerek kontrol ettiniz mi ?

11 Blokaj talarnslattnz m ?

aretleme sonucunda eksik olduunuzu tespit ettiiniz konular tekrar ederekeksikliklerinizi tamamlaynz.

8/6/2019 4692890-beton1

18/49

12

LME VE DEERLENDRMEBu faaliyet kapsamnda hangi bilgiler kazandnz aadaki sorular cevaplayarak

belirleyiAada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei

iaretleyiniz.

LME SORULARI (OKTAN SEMEL)

1. ri olan blokaj talarn krmak iin ( istenilen ekle getirebilmek iin ) aadakilerdenhangisi kullanlr ?

A) Silindir B) Mastar C) Madrga D) Su Dzeci2. Blokajn grevi aadakilerden hangisi deildir ?

A) Beton iindeki suyu emmek

B) Betondaki kmeyi engellemek

C) Betonun toprakla temasn kesmek

D) Betonun mukavemetini hazrlamak

3. Blokaj talarnn ykseklii (blokajn kalnl), aadakilerden hangisidir?

A) 5 cm B) 7 cm C) 10 cm D) 15 cm

4. Demirsiz betonun dier ad aadakilerden hangisidir ?

A) Betonarme B)ap C) Grobeton D) Gazbeton

5. Demirsiz beton demeler iin salam bir zemin elde etmek amacyla yaplankaplamann ad nedir ?

A)ap kaplama B) Tesviye betonu C) Blokaj D) Ahap kaplama

6. Blokaj talarn yerletirdikten sonra yzeyin dzgnln nasl kontrol ederiz ?

A) Gzle bakarak

B) Hortumlu su dzeci ile

C) Kegen ipleri ekerek

D) Talarn arasn kumla doldurarak

LME VE DEERLENDRME

8/6/2019 4692890-beton1

19/49

13

RENME FAALYET - 2Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda ve gerekli ortam salandnda, beton

harcn kuralna uygun, dozajnda ve kvamnda hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA KONUSU

Demirli veya demirsiz betonlar iin hazrlanacak olan beton harcnda kullanlanimentonun tarihi hakknda retmeninizin rehberliinde aratrma yaparak bilgi toplaynz.Topladnz bu bilgileri, dosya ierisinde sununuz.

2. BETON HARCI HAZIRLAMA

2.1. Beton Harc Yapma Aralar

Beton harc yapmnda kullanlan aralar ilem srasna gre gerekli olan yerlerde ve i

gvenliini n planda tutarak kullanmalyz. Aada isimleri belirtilen aralar, beton harc

yapmnda kullanlr:

a.Krekb.El arabasc.lek kabd.Kova veya tenekee.Betoniyerf. Su hortumug.Mala

RENME FAALYET-2

AMA

ARATIRMA

8/6/2019 4692890-beton1

20/49

14

2.2. Beton Harc Malzemeleri

2.2.1. Tanm

Zamanmzn en nemli yap malzemelerinden biri olan beton, kum akl (agrega),

imento, su ve gerektiinde katk maddelerinin karmndan meydana gelir.

akl ( iri agrega ), betonun iskeletini oluturur. Kum ( ince agrega ) ise akllar

arasndaki boluklar doldurur ve betonun dayanm ve dayankllnn artmasn salar.

imento ve su ise daneleri birbirine balayan imento hamurunu meydana getirir. Ayrca

gerektiinde betonun belirli zelliklerini deitirmek (rnein; sertleme sresini ksaltmak

veya uzatmak, ilenebilirlii artrmak vb.) amacyla eitli mineral ve kimyasal katklar da

kullanlabilir.Beton harcn oluturan malzemeleri tek tek tanyalm. Beton harcn oluturan

malzemeleri tantrken o malzemelerin eitleri ve zellikleri de konu iinde anlatlacaktr.

2.2.2. Agrega (Kum akl)

Bir yapnn meydana gelebilmesi iin ok eitli malzemeye ihtiya vardr. Kum ve

akln bu malzemeler arasndaki nemi ok byktr. Kum ve akln doada bir arada

bulunmasna kark (tvenan) agrega denir. Agregalar, elde ediliekline gre iki eittir.

Bunlar;

a. Doal agrega b. Yapay agregaa. Doal agregalar: Nehir, deniz, l, eski gl ve dere yataklarndan elde edilen

agregalardr. Bu agrega eitleri iinde en yaygn kullanlan, akarsu yatandan elde edilen

agregalardr. nk; bunlar, temiz ve dzgn danelerden oluur.

b. Yapay agregalar: Ta ocaklarndan gelen talarn belirli llerde krlmas veyabir ileme tabi tutularak ya da bir malzemenin at olarak elde edilen agregalardr. (rnein;

krma ta, genletirilmi perlit, cruf vb.)

Agregalar, dane iriliklerine gre de snflandrlrlar. TS 706 beton agregalar

standardna gre; kare delikli 4 mm elekten geen malzemeye kum, kare delikli 4 mm. elekstnde kalan malzemeye akl denir. Normal beton agregas, her iki malzemeninkarmndan oluan ve kark (tvenan) ad verilen, doal agrega ocandan dorudan eldeedilen agregalardr. Standart ve artnamelerde zorunlu kalnmadka kark ( tvenan )

agrega kullanlmas istenmemektedir.

Genel olarak yapay agregalar, gzenekli bir yapya sahip olduklarndan ses,s ve hacimleri ( mahalleri ) blme amacyla retilen betonlarda kullanlr.

8/6/2019 4692890-beton1

21/49

15

Beton agregalarn seiminde, aada belirtilen zellikler dikkate alnr : Dayankl olmas Su emme zelliinin az olmas Zararl maddeleri iermemesi ekil bozukluunun olmamas istenir.

2.2.3. imento

imentonun tarihi incelenirse pek ok yaplarda su ilavesi ile sertleen balayc

maddeler kullanld grlr. Romallar, suyollarn, tlm tula paralarna snmkire katarak elde ettikleri harlarla ( horasan harc ) yapmlardr. lkemizdeki pek ok

cami, kpr, kale ve sur gibi yaplarda bu cins har kullanld bilinmektedir.

imento, su ile kartrlp hamur haline getirildikten sonra gerek havada, gerekse su

iinde yava sertleerek, yapay ta haline gelebilen balayc bir malzemedir.

imentonun retiminde nce uygun miktarlarda kire, silis, almin ve demir oksit

ieren kil ve kalker gibi hammaddeler, tlr ve belirli oranlarda kartrlarak dner

frnda 1450 C ile 1650 C ye kadar piirilirler. Frndan kan gri renkteki fndk veya

bilye byklndeki malzemeye klinker denir. Klinker, soutulur ve sonra tlr. Bu

tme ilemi srasnda klinkere, imentonun katlama ( priz ) sresini ayarlamak iinalta katlr. Bylece imento ad verilen balayc malzeme elde edilir. imento, piyasada

torba imento veya dkme imento olarak bulunur. ( Resim 15 )

imento, su ile temas ettii zaman reaksiyona

balayarak sertleme srecine girer. Bu sre ( priz balama ),

belirli snrlar iinde bulunmaldr. Standart ve artnameler bu

snrlamay, priz balama iin en fazla 1 saat, priz sonu iin en

fazla 10 saat olarak belirtmilerdir. Eer sertleme ok sratli

olursa yani 1 saatten nce balarsa taze betonun tanmasnda

ve dklecei yere yerletirilmesinde olduka glk ekilir.Eer sertleme ok ge olursa; istenilen zamanda beton

dayanmn kazanamaz, kalp skme sresi gecikir ve hava

artlarndan olumsuz etkilenir.

Resim 15: imento

8/6/2019 4692890-beton1

22/49

16

Tablo -1 de imento eitlerinin isimleri, Trk Standartlarnda belirtilen numaralar,

basnca kar dayanmlar ve kullanld yerler belirtilmitir.

BASIN DAYANIMLARI (kg/cm2)MENTO CNS

TS

Numaras 2 Gn 7 Gn 28 Gn

KULLANIM

ALANI

Portland imentosu (P 325)Portland imentosu (P 425)Portland imentosu (P 525)

TS EN 197-1

100200250

210315355

325425525

- Genel kullanmamal. Yksekdayanm gerektirenyerlerde, ok katlbinalarda.

Beyaz Portland imentosu(BP 325)Beyaz Portland imentosu(BP 425)

TS EN 197-1

100

200

210

315

325

425- Mimari, dekoratif vevitrifiye amal

Slfata Dayankl imento(SD 325)

TS 10157 100 210 325- Zararl sularlatemasta olan yerlerde

imentonun nemden korunmas ve depolanmas, beton dayanm ve dier zelliklerini

olumlu veya olumsuz ynde etkiler. imento, havann rutubetini alarak topaklanabilir.

Topaklarn parmakla kolaylkla ezilebilmesi, sertleme ve dayanm kazanmasnn bu

topaklanmadan etkilenmediini gsterir. imento iindeki sert topaklar bozulmannbelirtisidir. Bu nedenle imentonun depolanmasnda, su ile temas etmemesine, zemin

rutubetinden etkilenmemesine veya rutubetli havada kalmamasna dikkat edilmelidir.

Torba imento depolama yerinin demesi, zeminden yksek ve yaltlm olmaldr.

imento depolarda uzun sre kalacaksa ayrca naylon, branda bezi vb. gibi su geirmeyen

rtlerle rtlmelidir. Depolama ileminde ahap zgara zerine 10 sradan fazla torba

olmamasna ve sralar ile duvarlar arasnda 5-10 cm boluk kalmasna ve sralarn birbiri

arasnda hi boluk kalmayacak ekilde olmasna zen gsterilmelidir. ( Resim 16 )

Tablo 1: Trk imento Standartlar

Resim 16: imento Torbalarnn stiflenmesi

8/6/2019 4692890-beton1

23/49

17

2.2.4. Su

Betonu oluturan malzemelerden biri de sudur. Su, beton yapmnda deiik amaiin kullanlmaktadr:

1. imento ve agrega ile birlikte betonun karlmasnda karm suyu olarak

2. Yerine yerletirilen taze betonun yzeyine uygulanan bakm suyu olarak

3. Betonda kullanlacak agregalarn temiz olmalarn salamak iin ykama suyu

olarak.

Bunlardan en nemlisi birincisidir. Yani imento ve agrega tanelerinin yzeyini

slatarak beton malzemelerinin kolayca kartrlabilmesini ve yerletirilebilmesini zetle

ilenebilirlii salamaktr.

Beton yapmnda karm suyu olarak kullanlacak su, mmkn olduu kadar temiz

olmal, ierisinde betona zarar verebilecek organik ve atk maddeler bulundurmamaldr.

zetle beton retiminde kullanlacak su, TS 3440 a uygun olmal ve genelde iilebilir

zellikte olmaldr.

2.2.5. Katk Maddeleri

Beton katk maddeleri, betonun fiziksel ve kimyasal zelliklerinin bazlarnda

deiiklik yapmak amacyla beton karm suyuna belirli oranlarda katlan maddelerdir. Bu

maddeler, kimyasal ve mineral olmak zere iki eittir. Beton kimyasal ve mineral katk

maddeleri, beton ve har ierisinde imento, agrega ve su dnda karm ncesi veya

karm srasnda ilave edilen kimyasallar ierir. Bu kimyasallar ( katk maddeleri ), betonun

akkanln artrmas, erken ve yksek dayanma ulalmas, geirimsizliin salanmas

gibi zelliklerin dnda sertleme sresinin geciktirilmesi veya erken sertleme gibi

scak/souk havalarda beton dkmne olanak salarlar. Btn bu nedenlerle beton katk

maddeleri, gnmz inaat teknolojisinde ok fazla kullanlr duruma gelmitir.

Taze ve sertlemi beton zelliklerini deitiren ve yksek dayanml beton retiminde

kullanlan kimyasal katk maddeleri, Dnyada olduu gibi lkemizde de artk birok yapda

kullanlmaktadr.

KARIIM SUYU LEBLR OLMALIDIR!

8/6/2019 4692890-beton1

24/49

18

2.3. Beton Harc

2.3.1. Tanm

Beton, ada toplumlarn temelini oluturan malzemelerin en nemlilerinden biridir.

evremize baktmzda binalar, yollar, kprler, barajlar, santraller, su depolar, limanlar,

hava alanlar vb. inaatlarn betondan yapldn grrz.

Beton harc, kum akl (agrega), imento, su ve gerektiinde katk maddelerinin

kartrlmasyla elde edilen bir har eididir. Beton harc ayn zamanda taze beton olarak da

adlandrlr. Bir baka ifade ile;

imento + Kum + akl + Su + Katk Maddesi (gerektiinde) = Beton harc

Yukardaki malzemelerin kaliteli olmalar artyla, belirli oranlarda kartrlmas,

tekniine gre yerine dklmesi, sktrlmas ve sonuta da korunmas ile dayanm yksek

bir beton elde edilebilir.

ou zaman konuyla ilgisi olmayan sradan insanlar, hatal bir biimde, imento harc

ve imento hamurunu da beton olarak nitelendirmektedirler. Bu malzemenin ksa

gsterimi, aada verilmitir:

Malzeme Bileenleri

imento Hamuru.... imento + Su

Har.......................Kum + imento + Su

Beton harc.............Kum + akl + imento + Su + Katk maddeleri (gerektiinde)

Beton, neden bu kadar yaygn kullanlan bir yap malzemesidir? sorusunun cevab

olarak eitli nedenler sralanabilir. Birka rnek verecek olursak, dier birok yap

malzemesine gre;

Daha kolay ekil verilebilir olmas Ekonomik olmas Dayanm ve dayankllnn yksek olmasHer yerde retilir olmas, yaygn kullanlmasnn nedenleri arasnda saylabilir. Bu

nedenleri, rnekleri ile birlikte oaltabiliriz.

8/6/2019 4692890-beton1

25/49

19

2.3.2. eitleri

Betonlar, yap zelliklerine ve proje artlarna uygun olarak eitli snflaraayrlmaktadr. Tablo 2 de gnmzde kullanlan beton snflar ve dayanmlar verilmitir.

En Dk Karakteristiksilindir basn dayanm

En Dk Karakteristikkp basn dayanm

BETON DAYANIMSINIFI

Kgf/cm2 N/mm2 Kgf/cm2 N/mm2

DK DAYANIMLIBETONLAR

C 8/10C 12/15C 16/20NORMAL DAYANIMLIBETONLARC 20/25C 25/30C 30/37C 35/45YKSEK DAYANIMLIBETONLARC 45/55C 50/60C 55/67

C 60/75C 70/85C 80/95C 90/105C 100/115

80120160

200250300350

450500550

600700800900

1000

81216

20253035

455055

60708090

100

100150200

250300370450

550600670

75085095010501150

101520

25303745

556067

758595105115

Tablo 2 : Beton snflar ve Dayanmlar

Trkiye de genel olarak BS 18 ( C18 ), BS 20 ( C20 ) ve BS 25 ( C25 ) betonlar

kullanlmaktadr. ok nemli yaplarda ( kprler, viyadk, ok katl binalar vb. ) daha

yksek dayanml betonlar kullanlmaktadr.

lkemiz, bir deprem lkesidir ve yerleim yerlerinin % 90 ile byk ehirlerin

hemen hepsi deprem kuanda yer almaktadr. Deprem ynetmelii, bu durumu gz nne

alarak yap kalitesinin ykseltilmesi ve depreme gerekten dayankl binalar retilmesi iin

deprem blgelerinde en dk beton dayanm snfn BS 20 ( C 20 ) olarak kabul etmitir.

Betonlar, birim arlklarna gre ana gruba ayrlr. Yaklak 2400 kg/m3 arlnda

olan betonlar normal beton olarak isimlendirilir ve tayc amalarla en ok kullanlanbeton trdr. Hafif betonlar, birim arlklar 2000 kg/m3 den az olan betonlardr. Yaltmamal olarak veya dayanmn yksek olmas gereken koullarda kullanlr. Radyasyon

8/6/2019 4692890-beton1

26/49

20

kalkan olarak kullanlacak betonlarda baz zel agregalar kullanlarak arlk artrlr. Birim

arl 2600 kg/m3 den yksek olan bu betonlara ar beton denir.

2.3.3. zellikleri

Uygulamalarda betona nem verilmemesinden dolay bilinli veya bilinsiz olarak pek

ok yanllk yaplmaktadr. stenilen zelliklerde beton elde edebilmek iin bu zelliklere

etki eden malzemelerin ve beton yapm tekniklerinin iyi bilinmesi gerekir.

Betonlardan beklenen ana zellik vardr. Bunlar;

1. lenebilirlii 2. Dayanm (mukavemet ) 3. Dayankllk

lenebilirlik: Taze betonun, ayrmaya uramadan, tanmas, dklmesi,

yerletirilmesi, sktrlmas ve sonlanmas ilemlerinin kolaylkla yaplabilmesi zelliiolarak tanmlanr. lenebilirlik, sadece katlan su miktarna gre deil, betonu meydana

getiren malzemelerin ayr ayr zelliklerine, karm oranlarna ve sktrma aralarna gre

deiir. Genel olarak baktmzda, taze betondan beklenilen zellikler u ekilde

sralanabilir;

Kolayca kartrlp tanabilir olmas, Kalplara kolayca yerleebilir akkanlkta olmas, Tama, yerletirme ve sktrma srasnda ayrmamas, Uygun bir ekilde sonlanabilir olmasDayanm ( mukavemet ): Betonun basnca ve ekmeye kar gsterdii diren,dayanma kabiliyetidir. Pratik olmas bakmndan dayanm beton sektrnde gerek kalite

kontrol gerekse kullanlacak betonun tanmlanmas iin en ok kullanlan zelliktir.

Dayankllk: Betonun hizmet grecei koullara gre tasarlanm ve iyi bir kalitekontrol sistemi iinde hazrlanm, yerletirilmi ve baklmsa, uzun yllar hibir onarm

gerektirmeden grevini yerine getirir. Ancak, eitli d ve i etkiler altnda betonun

performansnn dt durumlar olur. Dayankl bir beton bu etkilere kar bozulmadan ve

kendisinden beklenilen performans drmeden diren gsteren betondur.

LENEBLRLKKIVAM DEMEK

DELDR !

8/6/2019 4692890-beton1

27/49

21

2.3.4. Kvam

Karmlarda kvam, su miktarnn azl veya okluu ile ilgilidir. Bir betonkarmndaki su miktar, onun kvamna etki eder. Betonda kvam, ekilde llr.

Bunlar;

Nemli ( kat ) beton kvam : Nemli toprak kvamndadr. Ancak tokmakla veyavibratrle sktrlarak daneler birbirine yapr. Suyu ok azdr, fakat kuru yeryoktur.

Normal ( plastik ) beton kvam : Beton tanrken suyu ve tanesi birbirindenayrlmyorsa bu kvamdr.

Akc ( sulu ) beton kvam : Tama srasnda su ve kumun birbirinden ayrtkvamdr. Beton, herhangi bir yere dklnce kendiliinden bir yne hzl bir

ekilde akar. Kalba beton dklrken beton karm suyu, kalp aralarndanakarsa, betonun dayanmnn dmesine sebep olur.

Betonun kalitesine etki eden en nemli faktr su/imento ( S/ ) orandr. S/ oran,

genel olarak 0,5 olarak alnr. Yani pratikte, bir ksm ( lek ) su ve iki ksm ( lek )

imento alnabilir.( Resim 17 ). Formlle anlatacak olursak;Su Miktar

= 0,3 0,6imento Miktar

Resim 17: Su/ imento Oran

8/6/2019 4692890-beton1

28/49

22

Beton uygulamalarnda Tablo 3 de verilen kme miktarlarna gre betonun

kvamn belirleyebiliriz.

Kvam kme zellikleri

Nemli 0 5 cmSu miktar ok az, vibratrle zenli bir ekilde yerletirilmedii zaman

betonda boluklar kalr

Plastik 5 7,5 cm Donatnn fazla olmas halinde seilir.

Akc 7,5 15 cm Su miktar fazla, ok sk donat bulunmas halinde kullanr.

Tablo 3: Beton Kvam ve zellikleri

Betonun kvamn belirlemek iin kme ( slump ) deneyi yaplr. Bu deney sonucunda

elde edilen sonulara gre betondaki kvam miktar belirlenir. ( Resim 18 )

Beton, deneyde kullanlan standart kesik koni iine aamada doldurulur. Her tabaka

beton harc 25 er defa ilenir. Kesik koni tamamen doldurulduktan ve zeri dzeltildikten

sonra yavaa yukar ekilerek karlr. Kesik koni st yzeyi ile yaylan har arasndaki

fark, o harcn kme deeridir. Betonlarda kme deeri, TS 500 e gre ortalama 8 12

cm arasnda seilmelidir.

2.3.5. imento miktar (Dozaj)

Betonun dayanm ve dayanklln etkileyen en nemli malzeme imentodur.

imento miktarnn bilinmesi ve ayarlanmas nemli bir konudur. 1 m3 betonun iindeki

imentonun kg. cinsinden deerine dozaj denir. Ayrca bu tanm, betonlarn snflandrlmas

iin de kullanlr. Yani betonlarda dozaj hesabna gre snflandrma yaplabilir. rnein;

Resim 18: kme (Slump) Deneyi Uygulamas

8/6/2019 4692890-beton1

29/49

23

demirsiz betonlar 150, 200, 250, 300 dozlu, demirli betonlar ise 350, 400, 450, 500, 550, 600

dozlu yaplr. Bir baka deyile 200 dozlu beton denildii zaman, 1 m3 beton karm iine

200 kg ( 4 adet 50 kg lk torba ) imento konulan beton anlamna gelir. Dozaj etkileyen en

nemli etken, betona katlan fazla sudur. nk fazla katlan su, istenilen dozajn karl

olan beton dayanmn etkiler.

Temel, kolon, kiri, deme gibi tayc elemanlarn ve byk alanlarn ( hava alan,

ara park yeri, saha betonlar vb. ), betonlanmas ilerinde betonun iine katlacak kum, akl

ve su miktarlar TS 802 ye gre ( karm karm hesap esaslar) belirlenir. Beton karm

hesaplarnda dikkate alnan aamalar unlardr:

Taze betonun kme deerinin seilmesi,

En byk agrega boyutunun seilmesi, Karm suyunun belirlenmesi, S/ orannn belirlenmesi, imento miktarnn hesaplanmas, Agrega miktarnn belirlenmesidir.Kk alanlarn betonlanmas veya tamirat ilerinde beton karm hesab Tablo 4 de

belirtildii gibi pratik olarak kullanlabilir.

Krma taDoz (kg) Kum (m3) akl (m3) Su (lt)

Kum (m3) akl (m3) Su (lt)

250300350400

0,5000,5000,5000,500

0,7400,7400,7100,680

0,1250,1350,1450,155

0,5800,5800,5800,580

0,7900,7900,7600,740

0,1300,1400,1500,160

Tablo 4 Beton Malzemelerinin Karm Miktarlar

2.4. Beton Harc Yapm KurallarBeton harc, aadaki ilemlerin birbirini izlemesi sonucu retilir. Bunlar;

Malzemenin hazrlanmas Malzemenin llmesi Malzemenin kartrlmas Betonun tanmas ve dklmesi Betonun yerletirilmesi ve sktrlmas Betonun korunmasBetonun yapm, dkm ve bakmnda uygulanacak kurallar ile kontrol ekli, normal ve

anormal hava artlarnda farkl olacaktr. Normal hava koullar diye belirtilen ortam

scakl +5 C ile +30 C arasndaki evre scakl olarak kabul edilir ( TS 1247 ). Bunun

dndaki hava koullar ise anormal hava koullar olarak kabul edilir ( TS 1248 ). Betonlar,

bu standartlarda belirtilen hususlara gre retilmeli, dklmeli ve bakm yaplmaldr.

8/6/2019 4692890-beton1

30/49

24

Beton retim aamasn oluturan basamaklar inceleyim.2.4.1. Malzemenin Hazrlanmas

Beton iinde kullanlan malzemelerin zelliklerini, eitlerini daha nceki konularda

incelemitik. Ksaca hatrlayacak olursak; imento, Trk Standartlarna (TS) uygun torbalar

iindeki haliyle kullanlmal; agrega, deiik boyutlardaki danelerin birbirlerinden

ayrlmamasna zen gsterilerek hazrlanmal ve doada bulunan her trl su karm suyu

olarak kullanlmaldr. Ancak su iilebilir zellikte olmaldr.

2.4.2. Malzemenin llmesi

imento, 50 kg lk torbalar halinde kullanlr.Agrega miktar, Resim 19 da grlen

lek kab ( 100x100x50 cm ) kullanlarak

belirlenebilir. Malzeme miktarlarnn daha ayrntl

bir ekilde llmesi isteniyorsa, TS 802 ye gre

hesaplanm olan malzemeler, kantar veya basklde

tartlarak alnmaldr. Su iin kova veya teneke

kullanlabilir. Burada, dayankl beton elde etmek

iin malzeme oranlarnn llmesinden sonra bu

karmn betonlama ii srasnda deimeden

kalmasna dikkat edilmelidir.

2.4.3. Malzemenin Kartrlmas

Beton mmkn olduu kadar homojen bir karma sahip olmaldr. Dier bir deyile,

iinde daima ayn miktarda kum, akl, imento ve su bulunmaldr. Beton karm,

ekilde yaplr. Bunlar; el aralar ile kartrma ve betoniyer ile kartrmadr.

1. El aralar ile kartrma : Kum akl (agrega) Resim 19 da grld gibi lek

kab ile llr ve gerekli imento, agrega zerine

dklr. Agrega ve imento, nce kuru olarak

temiz bir yzey zerinde defa kartrlr. Sonrasu katlarak defa kartrlr. Kartrma

ileminde kesinlikle kuru malzeme kalmamaldr.

2. Betoniyer ile kartrma : Betoniyere imento,

kum, akl ve su hep birlikte konmaldr.

Betoniyerin kartrma sresi, en az bir dakika

olmaldr. ( Resim 20 )

Resim 20- Beton Harcnn

Betoniyerle Kartrlmas

Resim 19- Agrega lek Kab

8/6/2019 4692890-beton1

31/49

25

2.4.5. Betonun Tanmas ve Dklmesi

antiyede yaplan betonlar, dkm yerine el arabalar, bantlar, oluklar veya betonpompalar ile tanr. Betonun derhal ve aralksz olarak dklecei yere tanmas, tanrken

sarslma ve alkalanma yaplmamas gerekir.

Harman bykl 1 m3 gemeyecek betonun karld an ile dkld an

arasnda geen sre en fazla 30 dakikay amamaldr. Beton dkm, aralksz olmal ve

1,5 m den daha yksek yerlerden kesinlikle dklmemelidir. Agregalar n ayrmasn

nlemek iin yksek yerlerden dkm srasnda oluk kullanlmaldr.

2.4.6. Betonun Yerletirilmesi ve Sktrlmas

Beton, kalplar ierisine dklerek istenilen ekle girer. Kartrlan beton

bekletilmeden tanarak yerine yerletirilmelidir. Betonlarn dklmesine en uzak noktadan

balanr ve karm yaplan yere doru yaklalr. Yerine yerletirilen betonun sktrma

ilemi, ileme ubuu veya vibratr ile yaplr. Sktrma ilemi srasnda nemli olan

beton malzemelerinin birbirinden ayrmamasdr. Ayrca beton, sk bir zellik kazanncaya

kadar sktrlmaldr. Dklen betonun ilk ( kaba ) tesviyesi, krek veya trmk ile yaplr.

Beton yzeyinin dzlenmesi iin ahap veya metal bir mastar kullanlmaldr. Perdahlama

iin uzun bir tahta ( perdah malas ) kullanlabilir.

2.4.7. Betonun Korunmas

Beton elemanlarn zamannda ve hatta daha nce dayanm kazanabilmesi, kalp skme

sresinin ksaltlabilmesi iin yedi gn sre ile sulanmal veya slak uval, hasr vb.

malzemelerle rtlmeli, souktan ve gnenlarndan korunmaldr. Yeni dklm, henz

katlamam veya katlamaya balam beton, yamurdan korunmaldr. Ayrca betonun enaz bir hafta sreyle herhangi bir sarsntdan korunmas gerekir.

2.5. Beton Harcnn Hazrlanmas

2.5.1. El Aralar ile Beton Harc Yaplmas

Harcn yaplaca zemini temizleyiniz. Kum - akl (agrega), imento ve suyun ilgili TS na ve Yapleri Genel Teknikartnamesine uygunluunun kontroln yapnz. lek ile agregay hazrlaynz.

BETONYERLE ALIIRKEN ETRAFAMALZEMENN SIRAMAMASINADKKAT EDNZ !

8/6/2019 4692890-beton1

32/49

26

imentoyu agrega zerine dknz. Agrega ile imentoyu krek ile en az defa kuru olarak kartrnz (Resim 21). Karma su ilave ederek en az defa ya olarak kartrnz ( Resim 22 ). Kartrlan beton harcnn kvamn kontrol ediniz.

2.5.2. Betoniyer ile Beton Harc Yaplmas

Beton harcnn yaplaca yeri temizleyerek dzenleyiniz. Kum - akl (agrega), imento ve suyun ilgili TS na ve Yap leri Genel Teknikartnamesine uygunluunun kontroln yapnz. Malzemeleri ve betoniyeri har yaplacak yere yaklatrnz. ( Resim 23 ) Belirli orandaki agregay betoniyer kepesine doldurunuz. Gerei kadar imentoyu agrega zerine dknz. Betoniyerin kepesi iindeki agrega ve imentoyu hareket halindeki harkartrma tamburuna dknz. Betonun kvamna gre hesaplanan suyu ilave ederek kartrmay yapnz. En az 1 dakika karma devam ediniz. Hazrlanan beton harcn, betoniyerden el arabasna boaltnz. (Resim 24) Yukardaki ilemlere beton dklmesi ii bitene kadar devam ediniz.

Resim 21: Beton Harcnn KuruKartrlmas

Resim 22: Beton Harcnn YaKartrlmas

Resim 23: Kepeli Betoniyer Resim 24: El Arabas

8/6/2019 4692890-beton1

33/49

27

DEERLENDRME LE DEERLENDRME LE

Yaptnz uygulamay aadaki lme aracna gre deerlendiriniz. Deerlendirme

sonucunda eksik olduunuz konular tamamlaynz.

Gerekleme dzeyine gre evet hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

BETON HARCI HAZIRLAMASI

1 Beton hazrlanacak yzeyi temizlediniz mi ?

2 Agrega ve imentonun uygunluunu kontrol ettiniz mi?

3 Yaplacak olan beton miktarn hesapladnz m ?

4 Agrega miktarn hesapladnz m ?

5 imento miktarna karar verdiniz mi ?

6 lek kab ile hesaplanan agregay hazrladnz m ?

7 imentoyu agrega zerine dktnz m ?

8Agrega ile imentoyu kuru olarak en az 3 defakartrdnz m ?

9Karma su ilave ederek en az 3 defa ya olarakkartrdnz m ?

10 Kartrlan beton harcnn kvamn kontrol ettiniz mi?

11 Betonu alma alanna uygun olarak tadnz m ?

aretleme sonucunda eksik olduunuzu tespit ettiiniz konular tekrar ederekeksikliklerinizi tamamlaynz.

DEERLENDRME LE

8/6/2019 4692890-beton1

34/49

28

LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgiler kazandnz aadaki sorular cevaplayarak

belirleyiniz.

Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seeneiiaretleyiniz.LME SORULARI (OKTAN SEMEL )

1. Agregay birbirine balayan hamuru meydana getiren elemanlar aadakilerdenhangileridir ?

A) imento - Su B) Kire - Su C) Al - Su D) Katk maddesi - Su2. Beton harcnn tanmasnda aadaki aralardan hangisi kullanlr ?

A) lek kab B) Mastar C) Mala D) El arabas

3. Betonun belirli zelliklerini deitirmek iin kullanlan malzeme aadakilerdenhangisidir ?

A) imento B) Katk maddesi C) Kire D) Al

4. Aadaki agregalardan hangisinin beton yapmnda kullanlmas tercih edilmez ?

A) Yapay agrega B) Krma ta C) Doal agrega D) Tvnan agrega5. Standart ve artnamelere gre prizin (katlama) balama sresi aadakilerdenhangisidir ?

A) 1 saat B) 3 saat C) 4 saat D) 5 saat

6. Standart ve artnamelere gre prizin (katlama) bitme sresi aadakilerdenhangisidir ?

A) 3 saat B) 10 saat C) 7 saat D) 15 saat

7. Aadakilerden hangisi beton ierisindeki suyun kullanm amacndan biri deildir ?

A) Karm suyu B) Bakm suyu C) Temizleme suyu D) Ykama suyu

8. Aadakilerden hangisi beton harcnn bileenidir ?

A) imento+su+katk maddesi

B) Kum+imento+su

C) Kire+kum+imento+su

D) Kum+akl+imento+su+Katk maddesi

LME VE DEERLENDRME

8/6/2019 4692890-beton1

35/49

29

9. Deprem ynetmeliine gre lkemizdeki deprem blgelerinde kullanlmas gereken endk beton dayanm snf aadakilerden hangisidir ?

A) BS 20 B) BS 18 C) BS 14 D) BS 12

10. Aadakilerden hangisi betonda kvam eitlerinden biri deildir ?

A) Nemli kvam B) Normal kvam C) Islak kvam D) Akc kvam

11. TS 1247 ye gre normal hava koullar diye adlandrlan beton yapm, dkm vebakm iin dikkat edilmesi gereken evre scakl aadakilerden hangisidir ?

A) 0C ile +40C

B) -5

C ile +30

CC) +10C ile +45C

D) +5C ile + 30C

12. Aadakilerden hangisi elle kartrlan beton harcnn kuru ve ya olarak en azkartrma saysdr ?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6

13. Betoniyerle beton harc yaplrken harcn en az kartrma sresi aadakilerdenhangisidir ?

A) 0,5 dakika B) 1 dakika C) 3 dakika D) 5 dakika

14. 300 dozlu beton denildii zaman 1m3 beton karm iinde bulunacak imento torbasmiktar aadakilerden hangisidir ?

A) 5 B) 6 C) 7 D) 8

8/6/2019 4692890-beton1

36/49

30

RETM FAALYET - 3AMA

Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda ve gerekli ortam salandnda, grobeton

hazrlayp, yerine dktkten sonra tekniine uygun perdahn yapabileceksiniz.

ARATIRMA KONUSU

Grobetonun ( demirsiz beton ) dayanmna etki eden faktrler hakknda retmeninizin

rehberliinde aratrma yaparak bilgi toplaynz. Bu bilgileri, snf ortamnda arkadalarnzla

paylanz.

3. GROBETON YAPMA

3.1. Grobeton Yapma Aralar

Grobeton yapmnda kullanlan aralar; ilem srasna gre gerekli olan yerlerde ve i

gvenliini n planda tutarak kullanmalyz. Aada isimleri belirtilen aralar, grobeton

yapmnda kullanlr :

a. Krek

b. El arabas

c. Trmk veya gelberi

d. Su hortumu

e. Hortumlu su dzeci

f. Duvarcpi

g. Kova veya teneke

h. Mala. Ano

i. Mastar

j. Tirfil

k. Snger veya fra

RENME FAALYET-3

AMA

ARATIRMA

8/6/2019 4692890-beton1

37/49

8/6/2019 4692890-beton1

38/49

32

3.3. Grobeton Malzemeleri

3.3.1. Tanm

Grobeton yapmnda kullanlan malzemeler, beton harc yapmnda kullanlan

malzemelerle ayn zelliklere sahiptir. Grobeton yapmnda kullanlan tek farkl malzeme,

blokaj talardr.

3.3.2. eitleri

Grobetonun snflandrlmas, genellikle yapld yere, dozajna ve blokaj yapmnda

kullanlan talara gre olur.

Yapld yere gre grobeton, tayaca yke gre blokaj ve beton kalnlnn

deimesi sonucunda isimlendirilir. rnein; tretuvar yapmndaki blokaj ve grobeton ile

ara park iin kullanlacak garajlarn saha betonu yapmnda kullanlan blokaj ve grobeton

tabakasnn kalnlklar farkl olur.

Dozajna gre snflandrma, grobeton yapmnda kullanlan betonun iindeki

imentonun miktarna gre deiir. rnein; 250 dozajl 1 m3 betonun yapmnda kullanlan

malzemeler 0,500 m3 kum, 0,740 m3 akl, 250 kg ( 5 torba ) imento ve 0,125 lt. sudur.

Fakat 300 dozajl beton yapacak isek, kullanlacak malzemelerden kum ve akl miktarlar

250 dozajl beton ile ayn ama imento 300 kg. ( 6 torba ), su ise 0,135 lt dir. Grld gibi,dozaj arttka, yani imento miktar arttka karm suyu da artmakta ve istenilen zellikteki

beton elde edilmektedir.

Blokaj yapmnda kullanlan talarn, kgir ta zelliklerine uygun olmas gerektii

daha nce belirtilmiti. Talar, taban zerine kendi kendine dengeli duracak ekilde ve dik

olarak yerinde durmaldr. Blokaj yapmnda ayn zamanda iri aklda kullanlmaktadr. ri

akl blokaj yapmnda kullanld zaman, mmkn olduunca yukarda saydmz

zelliklere sahip olan talarn seimine zen gstermelidir. Gerektiinde basit bir iilikle

( eki ile ) talar krlarak istenilen ekle getirilmelidir.

3.4. Tesviye Kotu AlmakGrobeton dkme ilemine balamadan nce, beton st seviyesinin kotlandrlmas

gerekir. Blokaj tabakas zerine yaplan grobeton demesinin gereksiz yere kaln olmasn

engelleyip tam yatay veya projesine gre eimlerde uygulanmas iin tesviye kotu alnr.

DOZAJ ARTIKA, YAN MENTO MKTARI ARTIKAKARIIM SUYU DA ARTMAKTADIR

8/6/2019 4692890-beton1

39/49

33

Ke kazklarnn biri zerinde, blokaj iin daha nce alnm olan tesviye kotu iin

ekilen iplerden yararlanp dklecek olan grobeton tesviye kotu iaretlenir. Duvarc ipi ile

bu ykseklik dier ke kazklarna tanr. Yaplan bu ilem tam yatay demelerdeki

tesviye edilecek st yzey kotunu gsterir. Eim verilecek olan yzey tesviye betonlarnda

ise hortumlu su dzeci ile kot alma ilemi yaplr.

Hortumlu su dzeci ile ykseklik llmesi ilemi u ekilde olur. Lastik bir hortumun

ularna cam boru taklarak hortumlu su dzeci elde edilir. Hortumun ii su ile doldurulur.

Bu dze ile 50 cm yi gemeyen ykseklik farklar llebilir.

Ykseklik fark llecek dzeylere cam borular

oturtulur. Su seviyesi cam borularn blmelerinden okunur.

ki nokta arasndaki ykseklik fark yaplacak olan eimliyzey kot farkdr. Pratik olarak, ularna cam borular

taklmadan saydam ( effaf ) plastik hortumla da ayn

ilemler yaplabilir. ( Resim 25 )

Resim 26 ya gre rnek verecek olursak; a = 48 cm b = 12 cm olsun.

Buna gre ykseklik farkna h diyecek olursak;

h = a-b formlnden, h = 48-12 = 36 cm iki nokta aras ndaki ykseklik farkn verir.12 m lik bir mesafede % 3 eim vermek istiyorsak; noktalar arasndaki mesafe

( 12 m ) eimle (% 3) arparak da ykseklik farkn bulabiliriz.

H = 12 x 0,03 = 0,36 m = 36 cm bulunur.

Plastik borunun bir

ucu A noktasnda

sabitlenirken, ikinci ucu

B noktasndan dey

dorultuda olmak zere 36

cm lik fark elde edilinceyekadar kaldrlr. Bu ekilde

A ve B noktalar

arasndaki tesviye betonuna

% 3 eim verilmi olur

Resim 25: Hortumlu Su Dzeci

YATAY SU SEVYES

hB

A

ba

Resim 26: Hortumlu Su Dzeci ileYkseklik Farknn Bulunmas

8/6/2019 4692890-beton1

40/49

34

3.5. Grobeton yaplmas

Blokaj yapma ii tamamlandktan sonra,grobeton deme yapmna balanr. lk nce talarn

yzeyi su ile slatlr. Talarn sulanmas ilemi, beton

karma suyunun talar tarafndan emilmesini engeller.

Grobetonun dklmesi ilemine, beton st

yzey kotunun alnmas ile balanr. Hortumlu su

dzecinin yardmyla ke kazklar zerinde beton

st yzey kotu alnr. Blokaj tabakasnn st

seviyesinden sonra en az 10 cm olmak artyla

( yapld yere gre kalnl deiir ) betonun stkotu iaretlenir. aretli olan yerlere ip ekilir. p

yardmyla iaretli olan seviyeler mastarlanr.

( Resim 27 ) Beton dklecek olan sahann orta

ksmlardaki dzgnlnn salanmas, kk

demelerde kegen iplerinin ekilmesi, geni

alanlarda ise anolar yaplarak yzeyin mastar

kullanlarak dzeltilmesi ile olur. ( Resim 27 ve 28 )

Resim 27: Grobeton Kesiti

Resim 28: Beton st Yzeyinin

Mastarlanmas( Kalba Alnmas )

Resim 29: Grobeton ve Blokaj

Grnts

BLOKAJ TALARINI ISLATMAYIUNUTMAYINIZ

8/6/2019 4692890-beton1

41/49

35

Betonlama ilemi 30 ar cm lik yatay

tabakalar halinde kalp kenarndan balanarak

olmaldr. Beton, ayrmaya neden olacak ekilde

ve de 1,5 m den fazla yksekten dklmemelidir.

( Resim 30 )

Anolar aras kesintisiz olarakbetonlanmaldr. Yemek paydosu vb. nedenlerle

betona ara verilecek yerler ( derzler ) nceden

saptanmal, o yere gelinceye ve eldeki beton

tamamen yerine dklp, yzey perdah bitinceye

kadar paydos edilmemelidir. ( Resim 31 )

Paydostan sonra ( en ok 30 dakika iinde )

nce eski beton yzeyindeki gevek ksmlar alnp yerine imento erbeti aktlr. Ek

yerinde, eski betonla yeni beton ahap mala ile dvlerek sulandrlp iyice kaynamas

salanr.

Grobetonun yzey dzgnl zenli kalbn yannda, zenli bir dkm ve

sktrmaya baldr. Bu konuya ait Resim 29 ve Resim 30 da yanl uygulama rnekleri

grlmektedir.

Resim 30: Beton Dkmelemi

Resim 31: Anolarn Yerletirilmesi

Resim 32: Kt HazrlanmYaya Yolu

Resim 33: Yanl UygulanmGrobeton

8/6/2019 4692890-beton1

42/49

8/6/2019 4692890-beton1

43/49

37

LME VE DEERLENDRMEBu faaliyet kapsamnda hangi bilgiler kazandnz aadaki sorular cevaplayarak

belirleyiniz.Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz.

LME SORULARI ( OKTAN SEMEL )

1. Aada verilen betonlardan hangisi demirsiz betondur ?

A) Grobeton

B) Hafif beton

C) Ar beton

D) Betonarme

2. Hortumlu su dzeci ile ka cm ye kadar ykseklik fark llebilir ?

A) 50 cm

B) 100 cm

C) 70 cm

D) 90 cm

3. 15 m. lik bir mesafeye % 2 eim verilmek isteniliyor. Ykseklik fark verilecek iki noktaarasndaki mesafe ka cm. olmaldr ?

A) 15 cm

B) 7,5 cm

C) 23 cm

D) 30 cm

4. Grobeton aadakilerden hangisinde yaplmaz ?

A) Hava alanlar

B) Normal kat demesi

C) Tretuvar

D) Bodrum kat demesi

LME VE DEERLENDRME

8/6/2019 4692890-beton1

44/49

38

5. Grobetonlarn 1m3 nde kullanlan en dk dozaj, aadakilerden hangisidir ?

A) 50 dozajB) 200 dozaj

C) 250 dozaj

D) 300 dozaj

6. Aadaki malzemelerden hangisi grobeton yapmnda kullanlr ?

A)naat demiri

B) Blokaj ta

C) Kire

D) Kesme ta

7. Aadakilerden hangisi beton yzeyinin dzeltilmesinde kullanlr ?

A) Mastar

B) eki

C) Krek

D) Su terazisi

8/6/2019 4692890-beton1

45/49

39

CEVAP ANAHTARLARIRENME FAALYET 1 CEVAP ANAHTARI1 C2 A3 D4 C5 C6 C

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI

1 A2 D3 B4 D5 A6 B7 C8 D

9 A10 C11 D12 A13 B14 B

RENME FAALYET 3 CEVAP ANAHTARI

1 A2 A

3 D4 B5 C6 B7 A

DEERLENDRMECevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek

kendinizi deerlendirebilirsiniz.

Eksik olduunuz konulara dnerek tekrarlaynz. Tm sorular doru yantladysanz.

CEVAP ANAHTARLARI

8/6/2019 4692890-beton1

46/49

40

MODL DEERLENDRME2 x 2 x 0.25 m boyutlarndaki bir alanda grobeton almas yaplacaktr. Bu alma

iin kullanlan blokaj ta ve beton malzemelerinin hesabn yaparak, projesine uygun olarak

uygulaynz.

Aadaki performans testi ile modlle kazandnz yeterlilii lebilirsiniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

ZEMNN HAZIRLANMASI

1 Kaz yaplacak alan belirlediniz mi ?

2Ke kazklarnn yerlerini dik inme, dik kmakuralna gre belirlediniz mi ?

3 Tespit edilen yerlere ke kazklarn aktnz m ?

4 Kaz yksekliini kazklar zerine iaretlediniz mi ?

5 aretli yerlerden ipi gergin olarak ektiniz mi ?

6 pler yardmyla kaz yaplacak alan iaretlediniz mi ?

7 Kaz aralarn hazrladnz m ?

8 eldivenini giydiniz mi ?

9 Kaz ilemini kazma krek yardmyla yaptnz m ?10 Gereken yerlere dolgu yaptnz m ?

11Fazla toprak vb. malzemeyi el arabas ile almaalan dna tadnz m ?

12 Zemini slatarak sktrdnz m ?

13 Kaz alan dzgnln kontrol ettiniz mi ?

14Kaz bittikten sonra kaz aralarn toparladnz m ?

MODL DEERLENDRME

8/6/2019 4692890-beton1

47/49

41

BLOKAJ YAPMA1 Blokaj yksekliini kazklar zerine iaretlediniz mi ?

2aretlenen noktay duvarc ipi ile balayp dierkazklara da hortumlu su dzeci yardmylatadnz m ?

3 pi gergin bir ekilde ektiniz mi ?

4 Blokaj yapma aralarn alma alnna getirdiniz mi ?

5 Blokaj talarn alma alanna getirdiniz mi ?

6ri talar, balyoz veya madrga yardm ile krdnz m

?7

pler istikametinde blokaj talarn deyerekmastarlk yaptnz m ?

8Mastarlk aralarna blokaj talarn, zemine uygunekilde yerletirdiniz mi ?

9 Blokaj talar arasn krma ta ile doldurdunuz mu ?

10Blokaj talarnn dzgnln kegen ipleriniekerek kontrol ettiniz mi ?

11 Blokaj talarnslattnz m ?

BETON HARCI HAZIRLAMASI

1 Beton hazrlanacak yzeyi temizlediniz mi ?

2Agrega ve imentonun uygunluunu kontrol ettinizmi?

3 Yaplacak olan beton miktarn hesapladnz m ?

4 Agrega miktarn hesapladnz m ?

5 imento miktarna karar verdiniz mi ?

6 lek kab ile hesaplanan agregay hazrladnz m ?

7 imentoyu agrega zerine dktnz m ?

8 Agrega ile imentoyu kuru olarak en az 3 defakartrdnz m ?

9Karma su ilave ederek en az 3 defa ya olarakkartrdnz m ?

10Kartrlan beton harcnn kvamn kontrol ettiniz mi?

11 Betonu alma alanna uygun olarak tadnz m ?

8/6/2019 4692890-beton1

48/49

42

GROBETON YAPMA1

Beton st seviyesinin kotunu hortumlu su dzeci ilekazklar zerine iaretlediniz mi ?

2 Uygun olan eimi verdiniz mi ?

3 aretli olan yerlerden ipleri ektiniz mi ?

4 Kegen iplerini ektiniz mi ?

5Beton dkmn yatay tabakalar halinde yaptnz m?

6Betonu kalba yakn yerlerden balayarak serdiniz mi?

7 Betonu sktrdnz m ?

8 Dkm ilemi ile birlikte mastar ektiniz mi ?

9Perdahlamaya balamak iin gerekli sreyeuydunuz mu ?

10Perdahlamay kuralna uygun ( kk daireler izerek) yaptnz m ?

11 Perdahlama yaparken yzeyi slattnz m ?

12 Przsz bir yzey elde ettiniz mi ?

13 naat sahasn gvenlie aldnz m ?

TOPLAM

Performans testi deerlendirmesi sonucunda eksik olduunuz konularyeniden tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlaynz. Kendinizi yeterligryorsanz bir sonraki modle gemek iin retmeninize ba vurunuz.

DKKAT !

Modl ile birlikte, farkl kaynak yaynlarda ve internetortamnda ilgili sitelerde inaat sektrnn beton konusu ile

ilgili merak ettiiniz konularn daha ayrntl bilgilerinibulabilirsiniz.

8/6/2019 4692890-beton1

49/49

KAYNAKLAR OYMAEL Do. Dr. Sabit; Yap Bilgisi Cilt 1 Devlet Kitaplarstanbul 2003 OYMAEL Do. Dr. Sabit, TUAL, Do. Dr. Mehmet; Yap Malzemeleri

Bilim Alannda Uygulamalar Sorunlar Frat niversitesi Yayn No : 3 Elaz1991

KSZOLU H GL, EK N, ZCAN K, DNDAR N, DOAN I;Yapclk Blm ( Kagir ) ve lem yapraklar Snf 1 Milli ETMYaynevi stanbul 2001

ZKUL, Prof. Dr H; TADEMR Prof. Dr A.M; TOKYAY Prof. Dr. M;UYAN Prof. Dr M; Meslek Lisesi in Her Ynyle Beton Trkiye HazrBeton Birlii

Adana imento Hazr Beton, Hazr Beton 1 Ar Matbaas Yaynlar, Adana2000 BAYTOP, F; Okullarda retilmeyenler naat Uygulamalar Yap Yayn

stanbul 2004

BAYTOP, F; naat Uygulamalarnda Yanllar - Dorular Yap Yaynstanbul 2004

MEK, Yrd. Do. Dr. Osman; Yap Malzemesi II Beta Basm YaynDatm stanbul 2003

ZDOANLAR Orhan; Yap Malzemesi Ders Notlar IV Ankara 1970 BAYAZIT . L; Beton ve Deneyleri DS Aratrma Bakanl Yayn 1975 POSTACIOLU Prof. B; Yap Malzemesi Dersleri Gmsuyu 1975 KABASAKALOLU S; lme Bilgisi Devlet Kitaplarstanbul 2002 Bayndrlk ve skan Bakanl; Genel Teknik artname Ankara 1985 Trk Standartlar ; TS 706 Beton Agregalar Trk Standartlar; TS 802 Beton Karm Hesap Esaslar Trk Standartlar; TS 3440 Zararl Kimyasal Etkileri Olan Su, Zemin ve

Gazlarn Etkisinde Kalacak Betonlar in Yapm Kurallar Trk Standartlar; TS 1247 Beton Yapm, Dkm ve Bakm Kurallar (

Normal Hava artlarnda )

Trk Standartlar; TS 1248 Beton Yapm, Dkm ve Bakm Kurallar (Anormal Hava artlarnda )

Trk Standartlar; TS EN 197-1imento Genel imentolar, Bileim,zellikleri ve Uygunluk Kriterleri

Trk Standartlar; TS 500 Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm Kurallar Trk Standartlar; TS 10157 imento- Slfatlara Dayankl http://www.thbb.org.tr http://www yaprehberi net tr

KAYNAKLAR

http://www.thbb.org.tr/http://www.yap/http://www.yap/http://www.thbb.org.tr/