3-R သငတနးဆရာမားလကစြ

ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

အခြငအေရးမား ၊ တာဝနယမႈမား

ႏင ကယစားျပျခငး

ျမနမာႏငငအတြက ဘ၀သကတာ ကၽြမးကငမႈမားက

အေထာကကေပးျခငး

Fundamental Principles and Rights at Work Branch International Labour Organization

သငရး ၆ ျပနာေျဖရငးျခငးႏင လမႈေရးဆငရာအရညအခငး

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ

FUNDAMENTALS

အခြငအေရး၊ တာ၀နယမႈ၊ ကယစားျပျခငး၊ ကေလးမား၊ လငယမားႏင မသားစမားက လပပငခြငေပးအပျခငး၊ ျမနမာႏငငအတြက ဘ၀သကတာကၽြမးကငမႈမားက အေထာကကေပးျခငး/International Labour Office, Fundamental Principles and Rights at Work Branch (FUNDAMENTALS) - Yangon: ILO, 2017.

ISBN: 978-92-2-830850-1(Print); 978-92-2-830851-8(Web PDF)

International Labour Office; Fundamental Principles and Rights at Work Branch

အဂၤလပဘာသာျဖငလညးဖတရႏငသည။Empowerment for children, youth and families: 3-R trainers’ kit on rights, respon-sibilities and representation - Supporting Life Skills in Myanmar(ISBN 978-92-2-130249-0 (print); 978-92-2-130250-6(Web PDF)),Yangon, 2017

အငအယလအ ပႏပထတေ၀ျခငးအခကအလကစာရငးျပစျခငး

ILO ပႏပထတေ၀ျခငးသည ကလသမဂၢ၏လပထးလပနညးႏငအည ထတေ၀ၿပး တငျပမႈမားတြင ပါ၀ငေသာအေၾကာငးအရာမား သညလညး ILO က မညသညႏငင၊ ေဒသ (သ႔) နယေျမမား၏အေျခအေနေပၚမ မတညျခငးမရပ တငျပထားျခငးျဖစပါသည။ အမညႏငတကြ ေရးသားေဖာျပထားသည ေဆာငးပါးမား၏ေတြးေခၚထငျမငခက၊ ေလလာခကႏင အျခားသတငးေဆာငးပါးမား သည စာေရးသႏငသာ သကဆငၿပးပႏပထတေ၀ရာတြငလညး ILO၏ေရးသြငးခက ထငျမငယဆခကမားလး၀မရပါ။ILO အေနျဖငလပငနးမား၊ စးပြားျဖစထတကနမားႏင ျဖစစဥမား၏ အမညနာမမားအားထတေ၀သည စာအပတြငေဖာျပရညညႊနး ခေသာသြယ၀က၍ ေထာကချခငးမဟတသလ မေဖာျပပါကလညး သေဘာမကမႏစသက၍ မေဖာျပျခငးမဟတပါ။ILO ပႏပထတေ၀ျခငးႏင လပစစပငးဆငရာ ထတကနမားက အဓကစာအပေရာငးသထမတစဆငႏင လပစစပငးဆငရာျဖန႔ေ၀ သမားထမရရႏငမည။ (သ႔) ilo@turpin-distribution.com မတစဆငမာယႏငသည။ ပမသရလပါက ကၽြႏပတ႔၏ ၀ကဘဆဒျဖစတ www.ilo.org/publns or contact ilopubs@ilo.org သ႔၀ငေရာကၾကညရႏငပါသည။

ျမနမာႏငငတြင ထတေ၀သည။K Creative House မ စာအပဒဇငးဆြသည။

ကၽြႏပတ႔၏ ၀ကဘဆဒ: www.ilo.org/ipec

အသအမတျပမႈဤပႏပထတေ၀ျခငးအားILO အတြက Busakorn Suriyasarn, Nelien Haspels and Rosalinda Terhorst မ အေသးစတစစဥျပငဆငၿပး ျမနမာႏငငကေလးသငယအလပသမားပေပာကေရးအစအစဥ (My-PEC)၊ILO ရနကနရးမ Selim Be-naissa မညႏႈငးေဆာငရြကသည။ ဤ ILO ပႏပထတေ၀ျခငးအတြက ရနပေငြအား အေမရကနျပညေထာငစ အလပသမားဌာနမ ေထာကပေပးသည။ (Project MMR/13/10/USA).ဤပႏပထတေ၀ျခငးသည အေမရကနျပညေထာငစ အလပသမားဌာန၏ အျမင(သ႔) မ၀ါဒမားႏင သကဆငမႈမရပါ။ (သ႔) လပငနးအမည၊ စးပြားေရးထတကနမား (သ႔) အေမရကနျပညေထာငစအစးရမ အတညျပေထာကခထားေသာအဖြ႔အစညး မား အျဖစေဖာျပထားျခငးမရပါ။

မပငခြင © အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာအဖြ႔ ၂၀၁၇ပထမအႀကမထတေ၀သည။ ၂၀၁၇

ကမၻာတစလႊားမပငခြငသေဘာတညခကကင၀တ ၂ အရ အငအယလအ၊ အျပညျပညဆငရာအလပသမားရးမမပငခြငအေနျဖငပႏပထတေ၀ျခငးျဖစသည။ မညသညမလရငးျမစမကးယေၾကာငးေဖာျပပါက ခြငျပခကရယမႈမရေသာလညး အစတအပငးတ ေလးမားကထတႏတကးကားေဖာျပခြငရပါသည။ ျပနလညဆငပြားျခငး (သ႔) ဘာသာျပနမႈမားအတြက အငအယလအ ပႏပထတ ေ၀ျခငး (လပပင ခြငႏငခြငျပခက)၊ အျပညျပညဆငရာအျပညျပညဆငအလပသမားရး၊ CH-1211 ဂနဗာ ၂၂၊ ဆြဇလန (သ႔) အးေမးလ - rights@ilo.org သ႔ေလာကထားေတာငးခရပါမည။အျပညျပညဆငရာအလပသမားရးမ ထကသ႔ ေလာကထားမႈမားက လကကမးႀကဆပါသည။စာၾကညတကမား၊ အဖြ႔အစညးမားႏင အျခားမတပတငထားသည ျပနလညဆငပြားအဖြ႔အသညးမားကသတ႔ အားခမတေပးထား သညလငစငႏငအညျပနလညကးယႏငပါသည။သငႏငငအတြငးတြငရေသာ ျပနလညဆငပြားခြငwww.ifrro.org သ႔၀ငေရာက ၾကညရႏငသည။

ခ

အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

မာတကာ

သငရးအကဥးခပ ၁

အခနး ၆.၁ အေျပာငးအလမားႏင ဖမလကၡဏာ ၅ ေလကငခနး ၆.၁.၁ ကၽြႏပတ႕၏ ခႏၶာကယ ၇ သငေထာကက ၆.၁.၁ က : ေယာကၤားေလးႏင မနးကေလး ၁၁ ဗလာကယလးပမားေရးဆြရန နမနာ သငေထာကက ၆.၁.၁ ခ : အဓကကယတြငးအဂၤါအစတ ၁၂ အပငးမားအတြက အေျဖလႊာ သငေထာကက ၆.၁.၁ ဂ : အမးသမးမား၏ မးပြားအဂၤါမား ၁၃ သငေထာကက ၆.၁.၁ ဂ : အမးသားမား၏ မးပြားအဂၤါမား ၁၄ သငေထာကက ၆.၁.၁ င : အဂၤါအစတအပငးအားလး၏ ၁၅ မနကနေသာအေနအထားမား အကဥးခပမတစ : အမးသားမားႏင အမးသမးတ႕ ၁၆ အၾကား ႐ပပငးဆငရာ ကြာျခား ခကမားေလကငခနး ၆.၁.၂ အး!! ငါေျပာငးလမႈေတြ ျဖစေနပါလား.. ၁၇ အကဥးခပမတစ : ႀကးေကာငဝငခန ေျပာငးလမႈမား ၂၁ေလကငခနး ၆.၁.၃ ငါ ပမနဘလား ဒါမမဟတ ထးထးဆနးဆနးေတြျဖစေန ၂၈ တာလား? သငေထာကက ၆.၁.၃ က : ႀကးေကာငဝငလာခနတြင ျဖစ ၃၁ တတသညအေျပာငးအလမားတြင မၾကာခဏေမးေလရသညေမးခြနး ႏင အေျဖမားေလကငခနး ၆.၁.၄ မးပြားမႈလပငနးစဥ ၃၉ သငေထာကက ၆.၁.၄ က : အမးသမးမးပြားအဂၤါမားျပ ၄၄ ပဆလကအၾကညျပားမား သငေထာကက ၆.၁.၄ ခ : အမးသားမးပြားအဂၤါမားျပ ၄၅ ပအၾကညျပားမား သငေထာကက ၆.၁.၄ ဂ : ထပအေရျပားျဖတထားေသာ ၄၆ လငတႏင ထပအေရျပားမျဖတ ထားေသာလငတပ သငေထာကက ၆.၁.၄ ဃ : မတသားရနကတျပားမား ၄၇ သငေထာကက ၆.၁.၄ င : မတသားရနကတျပားမား - ၄၈ အေျဖမား အကဥးခပမတစ : မးပြားအဂၤါမား ၅၀

ဂ

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ

ေလကငခနး ၆.၁.၅ ဒလဘေမြးလာခၾကတာပါ ၅၄ သငေထာကက ၆.၁.၅ က : လတစေယာကက ေမြးရာပါ လင၊ ၆၃ ကား/မခယခက၊ ကားမဆနမႈ၊ လငဆကဆမႈ အႀကကမားအရ ခြျခားျပသသည႐ပပ (GENDER- BREAD PERSON) သငေထာကက ၆.၁.၅ ခ : SOGIE အတငးအတာ ၆၄ သငေထာကက ၆.၁.၅ ဂ : အမန သ႕မဟတ အမား ၆၅ သငေထာကက ၆.၁.၅ ဃ : အမန သ႕မဟတ အမား ၆၆ ရငးလငးခကမား အကဥးခပမတစ : လငပငးဆငရာ တမးညြတမႈ၊ ၇၁ ကားမကယပငလကၡဏာႏင ထတေဖာျပသျခငး

အခနး ၆.၂ ခစျခငးေမတာႏင အမေထာငျပျခငး ၇၉ေလကငခနး ၆.၂.၁ ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး ၈၁ သငေထာကက ၆.၂.၁ က : ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးရနအတြက ၈၅ ေမးခြနးမားေလကငခနး ၆.၂.၂ ၿပးျပညစေသာ တြဖကျခငး ၈၉ေလကငခနး ၆.၂.၃ ေပါငးသငးဆကဆေရးဆငရာ စမခန႕ခြမႈ ၉၃ သငေထာကက ၆.၂.၃ က : စတြတစတြ၏ ျဖစရပမား ၉၆

အခနး ၆.၃ ေဘးကငးလၿခေသာ လငမႈကစၥ ၉၉ေလကငခနး ၆.၃.၁ ထခကေဘးျဖစေစသညအလပမား ၁၀၁ သငေထာကက ၆.၃.၁ က : ထခကေဘးျဖစေစႏငေသာ ၁၀၅ ျဖစရပမား ေလကငခနး ၆.၃.၂ ပဋသေႏၶထနးခပေရး နညးလမးမား ၁၀၇ သငေထာကက ၆.၃.၂ က : ပစတာမားပစခထားျခငး ၁၁၂ အကဥးခပမတစ : ပဋသေႏၶထနးခပေရး ၁၁၃ နညးလမးမား

အခနး ၆.၄ ဆယေကာသကအ႐ြယ ကယဝနေဆာငျခငး ၁၂၁ေလကငခနး ၆.၄.၁ ကေလးငယတစဥးႏင ကၽြႏပ၏ဘဝ ၁၂၃ေလကငခနး ၆.၄.၂ ဆယေကာသက႐ြယမဘတစဥးျဖစရသညမာ ၁၂၆ သငေထာကက ၆.၄.၂ က : ဆယေကာသက႐ြယ ကယဝန ၁၂၉ ေဆာငျခငးကစားပြဘတျပား

ထပမဖတရႈရနအတြကအရငးအျမစမား ၁၃၀

ဃ

1အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

အခနး ၆.၁ အေျပာငးအလမားႏင

ဖမလကၡဏာရည႐ြယခကမား ၾကာခန

ေလကငခနး ၆.၁.၁ ကၽြႏပတ႕၏ ခႏၶာကယ

• ေယာကၤားေလး(အမးသားမား) ႏင မနးကေလး (အမးသမးမား) အၾကား ႐ပပငးဆငရာ ကြျပား ျခားနားမႈမားက သရနားလညေစရန။

၆၀ မနစ

သင႐း ၆ ဆယေကာသကအ႐ြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ဤသင႐းသည လပေဖာ၊ အပေဖာဝငခန ေျပာငးလမႈမားကတငျပထားသည။ ဆယေကာသက မားသည လငပငးဆငရာ၊ ခစျခငးေမတာႏင ဆကဆေရးမားတြင စတငစတဝငစားလာၿပး ဘဝအတြက ေ႐ြးခယမႈမားတြင ပါးနပ လမၼာစြာေဆာင႐ြကတတရန လအပလာသည။ ေလကငခနး မားသည ဆယေကာသကမားအတြက အထးရည႐ြယ ေရးဆြထားျခငးျဖစေသာလညး ေလကငခနး အမားစမာမ အ႐ြယအားလးအတြက အသးျပႏငသည။ ပါဝငသည အေၾကာငးအရာမားမာ : လပအပေဖာဝငခနမားတြင ျဖစတတေသာ ႐ပပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာ ေျပာငးလမႈမား က နားလညျခငး၊ လငပငးဆငရာႏင ကားမကြျပားမႈ လကၡဏာမား၊ ဆကဆေရး၊ ေဘးကငးေသာ လငမႈကစၥ၊ ကေလး ေမြးဖြားမႈဆငရာ ထနးခပေရး နညးလမးမားႏင ငယ႐ြယသအမးသမး၊ အမးသားမားအေနျဖင ဆယေကာသကအ႐ြယ ကယဝနေဆာငျခငးမျဖစေပၚေစရန တားဆး ကာကြယျခငးသည အဘယေၾကာင ေကာငးမြနေသာ အေတြးအေခၚ တစချဖစသညက သရေစ သည။ အခနးတစခနးစတြင အဓကအေၾကာငးအရာႏင ဆကစပသည ေလကငခနးေပါငး မားစြာပါဝငၿပး သငတနးပ႕ခသမားအေနျဖင ၎တ႕၏ဥးတညအပစႏင သငေလာသည ေလကငခနးမားက ေ႐ြးခယ လပေဆာငႏငသည။

သငတနးပ႕ခသမားအတြကအႀကျပခကမား

မဘေပါငးမားစြာႏင ပညာေပး သငၾကားသမားအေနျဖင သငၾကားအႀကေပးရနခကခသညဟ ဆၾကေသာလညး လငပငးဆငရာပညာေရးသည ကေလးသငယမားႏင ငယ႐ြယသမားအတြက အလြနအေရးပါသည။ ကေလးသငယမား ႏင ငယ႐ြယသမားအေနျဖင ၎တ႕၏လငပငးဆငရာဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင တာဝနယမႈရေသာ လငပငးဆငရာ အျပအမ မားမာ မညသညတ႕ျဖစသညႏငပတသက၍ မနကနေသာ အသရရနလသည။ ယငးသည ၎တ႕က လငမတဆင ကးစကတတေသာေရာဂါမား၊ မလလားေသာ ကယဝနႏင လငပငးဆငရာကးလြနမႈမားမ အကာအကြယေပးႏငမည ျဖစသည။

ဤသင႐းတြင အခနး (၄) ခနးပါဝငသည။အခနး ၆.၁ အေျပာငးအလမားႏင ဖမလကၡဏာအခနး ၆.၂ ခစျခငးေမတာႏင အမေထာငျပျခငးအခနး ၆.၃ ေဘးကငးလၿခေသာလငမႈကစၥအခနး ၆.၄ ဆယေကာသကအ႐ြယ ကယဝနေဆာငျခငး

သငရးအကဥးခပ3-R

သငရး (၆)

သငရးအကဥးခပ

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ2

သငရး ၆

ေလကငခနး ၆.၁.၂ အး!! ငါေျပာငးလမႈေတြ ျဖစေနပါလား.

• ဆယေကာသကအ႐ြယ ခႏၶာကယ မားတြင ျဖစေပၚတတသညမားႏင လပ/အပေဖာဝငခါစ ခစားခကမား က သ႐နားလညေစရန။• မနးကေလးမားႏင ေယာကားေလး မား၎တ႕၏ဆယေကာသက႐ြယ ႏစပငး အတြငး ႐ပပငး ဆငရာ ႏင စတပငးဆငရာေျပာငးလမႈမားက သတမတသရႏငရန။

၇၅ မနစ

ေလကငခနး ၆.၁.၃ငါ ပမနဘလား ဒါမမဟတ ထးထးဆနးဆနးေတြ ျဖစေနတာလား?

• ပေဖာဝငစတြင ျဖစေပၚတတသည မားမာပမနပငျဖစေၾကာငး သရ နားလညေစရန။• ၎တ႕၏ခႏၶာကယေျပာငးလမႈမား အတြကဆယေကာသကမား၏စးရမ ပပနမႈမားက သရေဖာထတႏငရန။

၉၀ မနစ

ေလကငခနး ၆.၁.၄ မးပြားမႈလပငနးစဥ

• အမးသား၊အမးသမးတ႕၏ မးဆက ပြားအဂၤါမားႏငပတသက၍ ပမေလ လာ သရႏငရန။

၄၅ - ၇၅ မနစ

ေလကငခနး ၆.၁.၅ ဒလဘေမြးလာခၾကတာပါ

• မတကြျပားေသာလငပငးဆငရာစတ ကငးညြတမႈမား၊ ကားမဆငရာကယ ပငလကၡဏာမားႏင ခစားခကက ထတေဖာျပသမႈမား (SOGIE) ၏ ဆနးၾကယမႈအခကအလကမားက ခြျခားသရႏငရန ေလလာျခငး• မနးမခငးလငတႀကကသ (Lesbian) မား၊ ေယာကၤားခငးလငတႀကကသ မား (Gay) ၊ လငတလငကြႏစမးလး ကႀကကသမား (Bisexual)၊ (Transgender)ဟေခၚေသာ ဆန႕ကငဘက လငဘဝက ပြငလငးစြာခယထားသ (အပြင) (LGBT) မားက လကသငခ ေပးႏငမႈ ျမႇငတငျခငးႏင၎တ႕သည လညးအျခားေသာသမားကသ႕ပင ဂဏသကၡာ၊ တညေသာအခြငအေရး၊ တရားမတစြာျဖငဆကဆခရရနအခြင အေရးရသညက နားလညေစရန။

၉၀ - ၁၂၀ မနစ

3-R

သငရး (၆)

သငရးအကဥးခပ

3အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အခနး ၆.၂ ခစျခငးေမတာ ႏင အမေထာငျပျခငး ရည႐ြယခကမား ၾကာခန

ေလကငခနး ၆.၂.၁ ဝငးဖြ႕ ေဆြးေႏြးျခငး

• ခစသရညးစားဆကဆေရးႏင လငပငး ဆငရာကစၥရပမားအားမညသ႕ေျပာၾကား မညက သငယရန။• ခစသရညးစားဆကဆေရးႏင လငပငး ဆငရာ ကစၥရပမားအား မညသ႕ကေျပာ မညက စဥးစား ေဖာထတရန။

၉၀ မနစ

ေလကငခနး ၆.၂.၂ ၿပးျပညစေသာ တြဖကျခငး

• “စျပမတဖကခစသ” တစဥး၏ စ႐က လကၡဏာမားႏငတာဝနယမႈမားမာ မည သညတ႕ျဖစသညကရာေဖြေဖာထတရန။• အမးသား/ အမးသမးမားအေနျဖင၎တ႕ ၏ မတဖကမားကေ႐ြးခယရာတြငထည သြငးစဥးစားသညအေရးႀကးေသာအခက မားက သတမတရန။

၇၅ မနစ

ေလကငခနး ၆.၂.၃ ေပါငးသငးဆကဆေရး ဆငရာ စမခန႕ခြမႈ

• စတြတစတြ၏ ခစသရညးစားဆကဆ ေရးတြင အတကအကမားစြာရႏငသည က သတျပမေစရန။• ခစသရညးစားဆကဆေရးတြင ပဋပကၡ မားကမညသ႕ေျဖရငးမညကေလလာရန။

၆၀ - ၉၀မနစ

အခနး ၆.၃ ေဘးကငး လၿခေသာ လငမႈကစၥ ရည႐ြယခကမား ၾကာခန

ေလကငခနး ၆.၃.၁ ထခကေဘးျဖစေစသည အလပမား

• လငေဖာေျဖမႈမားပါဝငေသာလပငနးမား တြငပါဝငလပကငျခငးျဖင ထခကႏငေခ ရသညမားက သတျပမလာေစရန။• ထသ႕ေသာ ထခကႏငေခရသညမားက အျပအမမားေျပာငးလလကျခငးျဖငမားစြာ ေလာခႏငသည ကေလလာသငယရန။

၆၀ မနစ

3-R

သငရး (၆)

သငရးအကဥးခပ

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ4

သငရး ၆

ေလကငခနး ၆.၃.၂ ပဋသေႏၶထနးခပေရး နညးလမးမား

• ကေလးေမြးဖြားမႈထနးခပေရးဆငရာ မတညေသာနညးလမးမား၊ ၎ တ႕၏ အကးေကးဇးမားႏငအားနညးခကမား၊ ထေရာကမႈအဆငမားစသညတ႕က ေလလာသငယရန။• ကယဝနမရရေစရနႀကတငကာကြယ မႈသညေယာကားေလး/အမးသားမား၊ မနးကေလး/ အမးသမးမား၏ ပးတြ တာဝနယမႈျဖစသညက နားလညေစရန။• ေဘးကငးလၿခေစၿပးကယဝနမရေစရန ကာကြယမႈျပလပေသာ မနးကေလး/ အမးသမးတ႕၏ေ႐ြးခယမႈကေလးစား လကနာရန။

၉၀ မနစ

အခနး ၆.၄ ဆယေကာသကအ႐ြယ

ကယဝနေဆာငျခငးရည႐ြယခကမား ၾကာခန

ေလကငခနး ၆.၄.၁ ကေလးငယတစဥးႏင ကၽြႏပ၏ဘဝ

• ကေလးတစဥးရၿပး ထကေလးက ဂ႐ စကထနးသမးေနရသတစဥး၏ ဘဝ တြငႀကးစြာေသာေျပာငးလမႈမားကျဖစ ေစ ေၾကာငး သေဘာေပါကေစရန။

၄၅ မနစ

ေလကငခနး ၆.၄.၂ ဆယေကာသကအ႐ြယ မဘတစဥးျဖစရသညမာ

• ကယဝနရလာၿပး ကေလးရရျခငးသည တစစတစဥး၏ဘဝက ေျပာငးလေစ ေၾကာငး သေဘာေပါကေစရန။• အမးသား၊အမးသမးမားအတြကမဘ တစဥးအေနျဖငတာဝနယရသညမား က သတျပမလာေစရန။• ငယ႐ြယစဥအခနကာလတြငမဘတစဥး ျဖစလာပါကရငဆငရမညအခကအခ မားက သတျပမလာေစရန။

၆၀ မနစ

သင႐း (၆) အတြက ၾကာခနစစေပါငး : ၁၄ နာရမ ၁၅ နာရ ၃၀ မနစ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

5အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အခနး ၆.၁ အေျပာငးအလမားႏင ဖမလကၡဏာ

အေၾကာငးအရာဤအခနးတြင ပါဝငတကေရာကသမားက ေယာကၤားေလး (အမးသား)မားႏင မနးကေလး (အမးသမး) မားအၾကား ႐ပပငးဆငရာကြျပားမႈမားက နားလညသရေစရနအတြက ေလကငခနး မားပါဝငသည။ မနးကေလးႏင ေယာကၤားေလး မား ၎တ႕၏ဆယေကာသကႏစပငးမားအတြငး ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာ ေျပာငးလမႈမားက ေဆြးေႏြးထား သည။ အဓကထားလသညမာ အ႐ြယေရာကၿပးသလငယမားစြာ ေတြ႕ႀကရမည လငပငးဆငရာကစၥရပမားအတြက ျဖစသည။ မတကြျပားေသာ လငပငးဆငရာစတကငးညႊတမႈမားဆငရာအခကအလကမားက တငျပထားၿပး လငပငး ဆငရာစတကငးညႊတမႈအားလးအတြက လကသငခေပးႏငမႈမားကလညး ျမႇငတင ေဆာင႐ြကထားပါသည။

အဓကအသေပးလသည အေၾကာငးအရာ• ေယာကၤားေလး၊ မနးကေလးႏစမးလးသည ၎တ႕၏ဆယေကာသကအ႐ြယႏစပငးမား အတြငး ေျပာငးလမႈမားရၿပး ယငးသည တးတကႀကးထြားမႈ၏ ပမနအစတအပငးတစခသာ ျဖစသည။• ေယာကၤားေလး၊ မနးကေလးမား၏ ခႏၶာကယအတြငးပငးအစတအပငးအမားစမာ အတ တပငျဖစသည။ အမးသမးမားႏင အမးသားမား၏ ခႏၶာကယမားမ ႐ပပငးဆငရာကြျပားမႈ မားမာ အဓကအားျဖင မးပြားသည အဂၤါအစတအပငးမားျဖစသည။• အမးသမးမားႏင အမးသားမား၏ မးပြားသည အဂၤါအစတအပငမား၏ သြငျပငသ႑ာန မာ ကြျပားေသာလညး အစတအပငးအမားစမာ ဆငတၿပး အၿပငတညစြာလပေဆာငသည လပငနးတာဝနမားရသည။ ၎တ႕မ ကေလးမားက ျဖစေပၚေစသည။• ေယာကၤားေလးႏင မနးကေလးမား (အမးသား/အမးသမးမား) တြင မးပြားျခငးကစၥရပ အတြကလအပေသာ မတညသည ေဟာမနးမားစြာ ေရာစပပါရသည။ ႀကးေကာငဝငကာစ တြင ႐ပပငးဆငရာေျပာငးလမႈမားစြာ သညေဟာမနးမားေၾကာင ျဖစေပၚျခငးျဖစသည။• ပေဖာဝငကာစတြင မနးကေလးမားအတြက ပထမဆးဓမၼတာလာျခငးသည အေရးႀကး ေသာ ျဖစရပတစချဖစၿပး ေယာကၤားေလးမားအတြကမ ပထမဆးသတလႊတျခငးသည အေရးႀကးေသာျဖစရပတစချဖစသည။• ေျပာငးလမႈမားသည ခစားခကမားႏင ဆကဆေရးအေနအထားမားတြငလညး ျဖစေပၚ သည။ ဆယေကာသကေတာေတာမားမားသည စတငေမတာသကဝငမႈမားျဖစေပၚျခငး သ႕မဟတ အျခားသမားက ပထမဆး အႀကမစတဝငစားျခငးမားျဖစေပၚၿပး အျခားေသာ ဆယေကာသကမားမာမ ဘဝတြင ပမ ေနာကကၿပးမ ျဖစေပၚသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ6

သငရး ၆

• လအမားတြင ကြျပားျခားနားေသာ လငပငးဆငရာစတကငးညြတမႈမား၊ ကားမဆငရာ ကယပငလကၡဏာမား ႏင ခစားခကက ထတေဖာျပသမႈမားရသည။• မနးမခငးလငတႀကကႏစသကသ၊ ေယာကၤားျခငးလငတႏစသကသ၊ လငတလငကြ ႏစမးလးႀကကသႏင ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာခယထားသ (LGBT) မား သည စတပငးဆငရာနာမကနးသ သ႕မဟတ ေ႐ြးခယေနထငသမား မဟတၾကပါ။• LGBT မားသည အသကအ႐ြယ၊ ယဥေကးမႈဓေလထးစႏင လမႈအသကအဝနး အားလး တြင တညရသည။ အခ႕ေသာလမႈပတဝနးကငမားတြင ၎တ႕ကယတငပြငလငးစြာထတ ေဖာခြငရၾကေသာလညး အခ႕ေနရာမားတြင မရေပ။• LGBT မားက မလမနးထားျခငးမားႏင ခြျခားဆကဆျခငးမား အမားအျပားရေနဆျဖစ သည။ လငပငးဆငရာ စတကငးညြတမႈ သ႕မဟတ ကားမကယပငလကၡဏာမားမာ ေမြး ရာပါကစၥရပမားျဖစေသာေၾကာင ထသ႕ ဆကဆျခငးမားမာ တရားမတမႈမရေပ။

ေလကငခနးမား၆.၁.၁ ကၽြႏပတ႕၏ ခႏၶာကယ၆.၁.၂ အး!! ငါေျပာငးလမႈေတြ ျဖစေနပါလား..၆.၁.၃ ငါ ပမနဘလား ဒါမမဟတ ထးထးဆနးဆနးေတြ ျဖစေနတာလား၆.၁.၄ မးပြားမႈလပငနးစဥ၆.၁.၅ ဒလဘေမြးလာခၾကတာပါ

သကဆငရာအခနးမား၃.၁ ေယာကၤားေလးတစဥးႏင မနးကေလးတစဥးအၾကား ျခားနားခကမားမာ မညသညတ႕ ျဖစပါသလ?၃.၂ ကားမအခနးက႑မားဆငရာ တနဖးမားႏင သေဘာထားခယခကမား၆.၂ ခစျခငးေမတာႏင အမေထာငျပျခငး၆.၃ ေဘးကငးလၿခေသာ လငမႈကစၥ၆.၄ ဆယေကာသကအ႐ြယကယဝနေဆာငျခငး၇.၁ မသားစအတြက အစအစဥခမတျခငး

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

7အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ေလကငခနး ၆.၁.၁ ကၽြႏပတ႕၏ ခႏၶာကယ

ရညရြယခကေယာကၤားေလးမား (အမးသားမား) ႏင မနးကေလးမား (အမးသမးမား) အၾကား ႐ပပငးဆငရာ ကြျပားျခားနားမႈမား

ဥးတညအပစကေလးသငယ၊ ငယ႐ြယသမားႏင အ႐ြယေရာကၿပးသမား

ၾကာျမငခနမနစ (၆၀)

ထငခေနရာခထားမႈမားေလကငခနးမားျပလပရနအတြက လေလာကေသာေနရာႏငအတ စကဝငးႀကးပ ထငခေနရာ ခထားမႈ

အသးျပမည ပစၥညးမားအဖြ႕တစခစအတြက -• အမးသား၊ အမးသမးတ႕၏ ကယတြငးအဂၤါႏင မးပြားအဂၤါမားျပပပါ ကတျပား တစစစ (သငေထာကက ၆.၁.၁ ခ၊ ဂ၊ ဃ)• စကကားခပ (Flipchart) ၄ ႐ြက• တပျပားတေခြႏင မာကာေဘာပငတေခာငး

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၆.၁.၁ က : ကယတးလးခၽြတ ေယာကၤားေလးႏင မနးကေလးတ႕၏ နမနာျပပမား၆.၁.၁ ခ : အဓကကယတြငးအဂၤါမား၆.၁.၁ ဂ : အမးသမးမား၏ မးဆကပြားအဂၤါမား၆.၁.၁ ဃ : အမးသားမား၏ မးဆကပြားအဂၤါမား၆.၁.၁ င : ကယတြငးအဂၤါအားလး၏ မနကနေသာ အေနအထားမားအကဥးခပမတစ : အမးသားမားႏင အမးသမးမားအၾကား ႐ပပငးဆငရာ ကြာျခားခကမား

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ8

သငရး ၆

သငတနးအစအစဥအဆငမား၁ ၁. မတဆကျခငး - ၅ မနစ၂. အဖြ႕လကလပေဆာငျခငး : ကယလးတး ေယာကၤားေလးႏင မနးကေလးခႏၶာကယပမား ေရးဆြျခငး - ၁၅ မနစ၃. ေဆြးေႏြးျခငး : ထအဝတမပါေသာဗလာခႏၶာကယမားတြင ကယတြငးအဂၤါမားတပဆင ျခငး - ၂၀ မနစ၄. ေဆြးေႏြးျခငး : အမးသားႏင အမးသမးတ႕၏ ခႏၶာကယမားအၾကား ကြျပားျခားနားမႈမား - ၁၀ မနစ၅. အကဥးခပျခငး : ၁၀ မနစ

၁ ”Maggie the Apron” by Japan Family Planning Association, Inc. (JFPA) and Japanese Organization for International Cooperation in Family Planning, Inc. (JOICFP) မရယၿပး ျပငဆငေျပာငးလထားပါသည။

ကေလးတစေယာကေမြးဖြားလာၿပဆပါက ပထမဆးေသာေမးခြနးသည “ေယာကားေလးလား၊ မနးကေလးလား” ဟသည ေမးခြနးျဖစေၾကာငးက ရငးျပျခငးျဖင အေၾကာငးအရာကစတငမတဆကပါ။ ထနညးတစြာ စာသင ေကာငးသ႕ ကေလးအသစတစေယာကေရာကလာခန သ႕မဟတ လပေဖာ ကငဘကတစေယာကရရလာခနတြင လအမားအေနျဖင ပထမဆးသလ သညအေၾကာငးအရာမာ ေယာကားေလး သ႕မဟတမနးကေလး၊ အမးသား သ႕မဟတ အမးသမး? ျဖစေၾကာငးပငျဖစသည။ သ႕ေသာလငမားတြင ႐ပပငး ဆငရာအဓကကြျပားမႈမားမာ မညသညအရာမား ျဖစပါသလ? အမနတကယ အားျဖင ကၽြႏပတ႕သညထကြျပားျခားနားခကမားက လအမားအဝတအစား ဗလာနတျဖစခနမသာေတြ႕ျမငၾကရသည။ ယခေလကငခနးတြငကၽြႏပတ႕ သညေယာကားေလးမား ႏင မနးကေလးမား၏ ခႏၶာကယမားမ ႐ပပငးဆငရာကြျပားမႈမားက ၾကည႐ႈၿပး အေျဖရာသြားၾကမညျဖစသည။

အဆင ၁ မတဆကျခငး - ၅ မနစ

ပါဝငၾကသမားက ကားမႏစမးလး အ႐ြယတမား (၆)ေယာကစခန႕ပါဝငေသာ အဖြ႕ (၄) ဖြ႕ခြပါ။ ထအဖြ႕တစဖြ႕စက ဗလာကယလးတးႏငျဖစေသာ ေယာကားေလး (အမးသား) ႏင မနးကေလး (အမးသမး) ပ တကယလပ အတငးဆြခငးပါ။ တနညးဆရေသာ မနးကေလး၊ ေယာကားေလးမား၏ အဂၤါအစတအပငးမား အေသးစတမပါေသးသည ဗလာပကဆြခငးျခငးျဖစ

အဆင ၂ အဖြ႕လကလပေဆာငျခငး : ကယလးတး ေယာကားေလးႏင မနးကေလး ခႏၶာကယပမား ေရးဆြျခငး - ၁၅ မနစ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

9အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အဆင ၃ ေဆြးေႏြးျခငး : ထအဝတမပါေသာဗလာခႏၶာကယမားတြင ကယတြငးအဂၤါမား တပဆငျခငး - ၂၀ မနစ

အဆင ၄ ေဆြးေႏြးျခငး : အမးသားႏင အမးသမးတ႕၏ ခႏၶာကယမားအၾကား ကြျပား ျခားနားမႈမား - ၁၀ မနစ

ေအာကေဖာျပပါေမးခြနးမားက အသးျပ၍ ရလဒမားက မကႏာစည ႏႈငးယဥၾကညပါ။• သငအေနျဖင ကယအဂၤါအားလးက သပါသလား။ မသပါက မညသည အရာမားသည ခကခပါသလ။• ကယအဂၤါအားလး သ႕ေနရာႏငသရပါသလား။• မညသညကယအဂၤါအစတအပငးမား အပစတြငးကနပါသလ။• မနးကေလးႏင ေယာကၤားေလးမား၏ ကြျပားမႈမားမာ ဘာေတြမားပါလ။ေမးခြနးအားလးကေျဖဆၿပးေနာက အဂၤါအစတအပငးမားက တစချခငး ျပသ ပါ။ လငႏစခလးအတတပငျဖစေသာ ကယတြငးအဂၤါအစတအပငးမားျဖစသည ႏလး၊ အဆတ၊ အသညး၊ ေကာကကပမား၊ အစာအမစသညတ႕ႏင စတငပါ ၿပး ေယာကၤားေလး၊ မနးကေလးတ႕၏ မးပြားအဂၤါအစတအပငးမားတြင အဆးသတပါ။ ၎တ႕အေနျဖင အဂၤါ အစတအပငးမားက ေနရာမနတြင မတပရေသးပါက တပေပးပါ။ ကယအဂၤါအစတအပငးမားအားလးက မနကနစြာ တပဆငႏငရနအတြက သငေထာကက ၆.၁.၁ င တြငပါဝငသည နမနာပက ၾကညပါ။

ပါဝငသမားက ေယာကၤားေလးႏင မနးကေလးတ႕အၾကား ႐ပပငးဆငရာ ကြျပားျခားနားမႈမားက ပမစဥးစားႏငေသး သလားေမးျမနးပါ။ ၎တ႕ခကျခငး အေျဖမေပးႏငပါက ဥပမာတစခေလာကကေျပာျပၿပး ဆကလကေမးျမနးပါ (ေျခေထာက သ႕မဟတ ရငဘတေမႊးမား၊ မတဆတေမႊး၊ ရငသားမား သ႕မဟတ ဓမၼတာလာျခငး)။ ေယာကၤားေလးႏင မနးကေလး တ႕အၾကားရ ထကြျပားမႈမား၏ အေၾကာငးရငးမားက သရျခငးရမရ ေမးျမနးၿပး ေဟာမနးမား ၏ သေဘာတရားမားက မတဆကရငးလငးပါ (အကဥးခပ မတစ: အမးသား ႏင အမးသမးတ႕အၾကား ႐ပပငးဆငရာ ကြျပားမႈမား)။ ေဟာမနးမား၏ လပေဆာငမႈက သမသေမးျမနးပါ၊ ထ႕ေနာက ရငးျပၿပး ေဟာမနးမားေၾကာင ရလဒမား ေျပာငးလျဖစေပၚသည ႐ပခႏၶာပငးႏင လငပငးဆငရာေျပာငးလမႈ ဥပမာမားက ေျပာျပပါ။

သည။ သငအေနျဖင သငေထာကက ၆.၁.၁ က တြင ဆြထားသည မနးကေလး၊ ေယာကၤားေလး ဗလာကယလးတးပက နမနာ အေနျဖင အပစတစစစအားေပးႏင သည။အဖြ႕တစဖြ႕စက အဓကကယတြငးအဂၤါမားျပ ကတျပားႏစစစ (သငေထာကက ၆.၁.၁ ခ)ႏင အမးသား၊ အမးသမး မးဆကပြားအဂၤါရပမားျပ ကတျပားမား တစစစ (သငေထာကက ၆.၁.၁ ဂ ႏင ဃ) ကေပးအပရမည။ ထအဂၤါမားက ပမားေပၚရမနကနေသာေနရာမားတြင တပမားသး၍ကပခငးရမည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ10

သငရး ၆

အဆင ၅ အကဥးခပျခငး - ၁၀ မနစ

ေအာကပါေတြ႕ရခကမားကအကဥးခပျခငးျဖင ေလကငခနးက အဆးသတပါ။ အေလးအနကျပရနမားမာ -• မနးကေလးမားႏင ေယာကၤားေလးမား၏ ကယတြငးအဂၤါအစတအပငး ေတာေတာမားမားမာ အတတပင ျဖစသည။• အမးသားမားႏင အမးသမးတ႕၏ ခႏၶာကယမားမ ႐ပပငးဆငရာ အဓ ကကြျပားသညမာ မးဆကပြားအဂၤါမား သာျဖစသည။• မနးကေလးမားႏင ေယာကၤားေလးမား(အမးသားႏင အမးသမး) တ႕ တြင ကေလးျဖစလာရနအတြက (ဥပမာ မးဆကပြားလပငနးစဥအတြက) လအပေသာ ကြျပားသည ေဟာမနးဓာတမားေရာေႏာပါဝငသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

11အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

သငေထာကက ၆.၁.၁ က : ေယာကားေလးႏင မနးကေလး ဗလာကယလးပမားေရးဆြရနနမနာ

လမးညႊနခက : ဤပမားသညေယာကၤားေလး (အမးသား)ႏင မနးကေလး (အမးသမး)ဗလာကယလးပမား (ကယတြငးအဂၤါအစတအပငးမားမပါ)ေရးဆြရနနမနာမားျဖစသည။ ဤစာ ႐ြကပမားက အဖြ႕တစဖြ႕လငနမနာအျဖစ မတတစစစ ေပး၍ ေယာကၤားေလး၊ မနးကေလး ဗလာကယလးမားေရးဆြခငးရနျဖစသည။

ေယာကားေလးဗလာကယတးပ မနးကေလးဗလာကယတးပ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ12

သငရး ၆

သငေထာကက ၆.၁.၁ ခ - အဓကကယတြငးအဂၤါအစတအပငးမား

လမးညႊနခက : ေအာကပါကယတြငးအဂၤါအစတအပငး (၅) ခက အမနတကယရသည အ႐ြယ အစားအတငး မတ ႏစစထတပါ။ ၎တ႕၏ပစအတငး ညႇပထတပါ။ အဆင (၂) တြငထအဂၤါအစတ အပငးႏစစက အဖြ႕တစခစအားေပးပါ။

ႏလး အသညး

အဆတ ေကာကကပမား

အစာအမႏငအမား

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

13အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

သငေထာကက ၆.၁.၁ ဂ - အမးသမးမား၏ မးပြားအဂၤါမား

လမးညႊနခက : ေအာကပါအမးသမးမား၏ မးပြားအဂၤါမားက အမနတကယရသည အ႐ြယ အစားအတငး မတ ႏစစထတပါ။ ၎တ႕၏ပစအတငး ညႇပထတပါ။ အဆင (၂) တြင ထအဂၤါအစတ အပငးႏစစက အဖြ႕တစခစအားေပးပါ။

ရငသားမား သားဥႁပြန

သားအမႁပြန သားအမ

မနးမကယ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ14

သငရး ၆

သငေထာကက ၆.၁.၁ ဃ - အမးသားမား၏ မးပြားအဂၤါမား

လမးညႊနခက : ေအာကပါအမးသားမား၏ မးပြားအဂၤါမားက အမနတကယရသည အ႐ြယ အစားအတငး မတ ႏစစထတပါ။ ၎တ႕၏ပစအတငးညႇပထတပါ။ အဆင (၂) တြင ထအဂၤါအစတ အပငးႏစစက အဖြ႕တစခစအားေပးပါ။

ေဝးေစမား သတလႊတႁပြန

အထးလငအဂၤါ (လငတ)

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

15အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

သငေထာကက ၆.၁.၁ င : အဂၤါအစတအပငးအားလး၏မနကနေသာ အေနအထားမား

လမးညႊနခကမား : ေအာကေဖာျပပါပမားတြင အမးသား၊ အမးသမးတ႕၏ ကယတြငးႏင မးပြားအဂၤါအစတအပငးမား ကျပထားသည။ ဤပမားကေလကငခနး အဆင (၃) အသးျပ၍ အဖြ႕မား အဂၤါအစတအပငးမားက မနကနစြာ တပဆငထားျခငးရမရစစေဆးရနျဖစသည။

အမးသမးကယအဂၤါအစတအပငးအားလး၏ မနကနေသာအေနအထားမား

အမးသားကယအဂၤါအစတအပငးအားလး၏ မနကနေသာအေနအထားမား

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ16

သငရး ၆

အကဥးခပမတစ : အမးသားမားႏင အမးသမးတ႕အၾကား ႐ပပငးဆငရာ ကြာျခားခကမား

သငအေနျဖငလအမားက ေယာကၤားေလးႏင မနးကေလးမားအၾကားကြာျခားခကမားမာ အဘယနညးဟ ေမးျမနးလင ထြကေပၚလာမညအေျဖမားမာ ေယာကၤားေလးမားက သနမာၿပး မနးကေလးမားက ခြနအားနညးသည သ႕မဟတ ေယာကၤားေလးမားမာ အလြနတကခကလၾကၿပး မနးကေလးမားမာမ ရယေမာေပာ႐ႊင၍သာ ေနလသညဟ ေျဖၾကျခငးမးျဖစႏငသည။ သ႕ ေသာထအေျဖမားမာ မနပါသလား။ သငေဘးပတလညကၾကညလကပါ။ ေယာကၤားေလး ျဖစေသာလညး သနမာမႈမရဘ ရကတတေသာ ေယာကၤားေလးမားလညးရသည။ ထ႕အတ ရနျဖစတကခကလေသာ မနးကေလးမားလညး ရပါသည။ အခ႕ေသာသမားမေျပာၾကမညမာ ကြျပားစြာဝတဆငၾကေသာေၾကာင သငအေနျဖင ကြျပားစြာျမငရသညဟလညးေျပာပါလမမည။ ေယာကၤားေလးမား ေဘာငးဘဝတၿပး ဆပငတထားကာ မနးကေလးမား စကတ သ႕မဟတ ဝတစ ဝတၿပး ဆပငရညထားသည။ ထ႕အတပင ဤကစၥသညလညး အဓကမကလပါ။ ဆပငတထားၿပး ေဘာငးဘဝတသ မနးကေလးမားရသလ ဆပငရညထားၿပး လညဆြ၊ နားဆြမားဝတသ ေယာကၤား ေလးမားလညး ရပါသည။

အမနတကယအားျဖင ေယာကၤားေလးႏင မနးကေလးမားအၾကား ႐ပပငးဆငရာအဓကကြျပားျခားနားမႈက ၎တ႕ ကယလးတးအေနအထားျဖငသာ ျမငေတြ႕ႏငပါသည။ ေယာကၤားေလးမားတြင အလးႏစလးပါဝငေသာ အတတစအတ တြလကရသည လငတတစေခာငးရပါသည။ မနးက ေလးမားတြငမ သားအမလမးေၾကာငး (အမးသမးအဂၤါ) ပါရၿပး ရငသားမားသညလညးအ႐ြယ ေရာကလာသညႏင ပမႀကးမားလာတတပါသည။ ကယခႏၶာအတြငးပငးတြငလညး ကြျပား ပါသည။ ဥပမာအားျဖင မနးကေလးမားတြင ကေလးေမြးႏငေသာ သားအမပါရေသာလညး ေယာကၤား ေလးမားတြင မပါရပါ။

မနးကေလး/ေယာကၤားေလး၊ အမးသမး/ အမးသားမားတြင အျခားေသာ ကြျပားမႈမားမာ မျမင ႏငပါ။ ယငးသည ၎တ႕ထတြင ရသည ေဟာမနးႏင သကဆငသည။ ေဟာမနးမားသည သင၏ခႏၶာကယတြငးမ ဓာတပစၥညးမား ျဖစပါသည။ ၎တ႕သည ခႏၶာကယအႏ႕ ေသြးႏင အတ ပ႕ႏတည႐သည။

အမးသား၊ အမးသမးတ႕တြင မးပြားေဟာမနး ေရာေႏာပါရမႈမာ ကြျပားၿပး အေရးအႀကးဆးႏစခမာ တကစတစထ႐နး (Testosterone) ႏင ေအာစထ႐ဂင (Oestrogen) တ႕ျဖစပါသည။ မးပြားေဟာမနးမားသည ကေလးသငယခႏၶာကယမ အ႐ြယေရာကသညခႏၶာကယျဖစသညအထေျပာငးလေပးသည။ ႀကးေကာငဝငသည အခနအတြငး ေယာကၤားေလး၏ ခႏၶာကယတြငးရ တကစတစထ႐နးေဟာမနးသည ေဝးေစအတြငးတြင သတေကာငမားက ထတလပေပးသည။ မနးကေလး၏ခႏၶာကယအတြငးတြင မးပြားေဟာမနးေအာစထ႐ဂငသည ပမနအားျဖင ဓမၼတာ လာခနတြင တလတႀကမ ျဖစေပၚေလရသည မးဥမားျဖစေပၚရန ေဆာင႐ြကေပးသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

17အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ေလကငခနး ၆.၁.၂ အး!! ငါေျပာငးလမႈေတြ ျဖစေနပါလား..

ရညရြယခက• လပ၊ အပေဖာဝငခါစအခနတြင ဆယေကာသကအ႐ြယခႏၶာကယမား၌ မညသညတ႕ ျဖစေပၚသညက နားလညသရရန• မနးကေလးႏင ေယာကၤားေလးမား ၎တ႕၏ ဆယေကာသက႐ြယႏစပငးမားတြင ျဖစ တတေသာ ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာ ေျပာငးလမႈမားက သရသတမတႏငရန

ဥးတညအပစကေလးသငယမားႏင ငယ႐ြယသမား (၉ ႏစႏငအထက)

ၾကာျမငခန၇၅ မနစ

ထငခေနရာခထားမႈမားအပစသးစ စားပြဝငးေဘးတြင ဝငးထငသည ပစ

သငတနးသးပစၥညးမား• စကကားခပ (Flipchart) ႏင ကပရနတပေခြ• မာကာေဘာပင အေရာငေလးေရာင (၃) စ(အနက၊ အစမး၊ အျပာႏင အန)• အကဥးခပမတစ၊ တစဥးလငတစခ မတေဝရန

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညးအကဥးခပမတစ : ၿမႇးေကာငေပါကအ႐ြယတြငးေျပာငးလမႈမား

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား၁. မတဆက - ၅ မနစ၂. ခႏၶာကယႏင ခစားခကေျပာငးလမႈမားအား အဖြ႕လက ဥာဏဖြငေဆြးေႏြးျခငး - ၁၀ မနစ၃. ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာ ေျပာငးလမႈမားက သတမတျခငး - ၅ မနစ၄. ကၽြႏပႀကကသညအရာ၊ ကၽြႏပမႀကကသညအရာ - ၅ မနစ၅. ေဆြးေႏြးျခငး : ပေဖာဝငခါစ ဆယေကာသကမားတြငေျပာငးလမႈမား - မနစ ၄၀၆. ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၁၀ မနစ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ18

သငရး ၆

အဆင ၁ မတဆက - ၅ မနစ

ပါဝငတကေရာကသမားက ၎တ႕အေနျဖင အ႐ြယေရာကလာသညအခါ ေျပာငးလျဖစေပၚလာမည ခႏၶာကယႏင စတ/ခစားခကမားကေလလာသငယရ မညျဖစေၾကာငးေျပာၿပး ေလကငခနးကမတဆကပါ။ ၎တ႕အေနျဖငလြနခ ေသာ ႏစအနညးငယအတြငး ၎တ႕၏ခႏၶာကယ၊ စတ သ႕မဟတ ခစားမႈမားတြင ျဖစေပၚခသည ေျပာငးလမႈမား ကသတျပမျခငး ရမရေမးျမနး ပါ၊ (ဥပမာအားျဖင ပမထြားကးငးလာျခငးႏင အရပရညလာျခငး၊ ခႏၶာကယအခ႕ေနရာမား တြင အေမႊးအျမႇငမားပမေပါကလာျခငး၊ ခငးၾကားတြင အန႕ပမျပငးလာျခငး စသျဖင)။ အခ႕ေသာ ေျပာငးလမႈမားမာ ေယာကၤားေလးသးသန႕ႏင မနးက ေလးသးသန႕ေျပာငးလမႈမားျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင -• ေယာကၤားေလးမား - အေမႊးအျမႇငမားခႏၶာကယတြငထြကလာျခငး၊ အသၾသလာျခငး ၊ စစြတမႈမားႏင အတ ႏးလာျခငး (အပေနစဥသတ လႊတျခငး)၊ အျခားသမားက လငပငးဆငရာ စတဝငစားမႈမားျဖစလာျခငး။• မနးကေလးမား - ရငသားမားႀကးထြားလာျခငး၊ ရာသစေပၚျခငး၊ ရငခန ညြတႏးဖြယရာအပမကမား၊ အျခားသကစတဝငစားလာျခငး။ထ႕အတ၎တ႕အေနျဖင ခစားခကမားေျပာငးလလာသညကလညး သတျပ ေကာငးျပမလာၾကမညျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ေပာ႐ႊငျခငးႏင စတခစားမႈ နကနျခငး၊ အထးသျဖငလငမတသ ၾကညေကာငးသတစဥးတစေယာက သ႕မ ဟတ ၎တ႕စတဝငစားသက ေတြ႕သညအခါ စတလႈပရားျခငး သ႕မဟတ အလြနအမငးရကျခငး။ ၎တ႕အေနျဖင မနးကေလးႏင ေယာကၤားေလးမား ဆယေကာသကအ႐ြယမားတြငေတြ႕ႀကရမည ေျပာငးလမႈမားက သငၾကား ရမည ျဖစေၾကာငးရငးျပပါ။

ပါဝငသမား၏ အသကအ႐ြယအလက အေရအတြကတညေသာ အပစသးစခြပါ။ အငယဆးသက အဖြ႕ (၁) တြင၊ အႀကးဆးသက အဖြ႕ (၃) တြငထညၿပး ကနသမားက အဖြ႕ (၂) တြငထညပါ။ အဖြ႕အားလးသည စကကားခပ (Flipchart) ႏင မာကာေဘာပင အေရာငေလးေရာငရရမည (အနက၊ အန၊ အစမးႏင အျပာ)။ ထ႕ေနာက ၎တ႕၏ ဆယေကာသကအ႐ြယကာလမားတြင ေတြ႕ႀကခရေသာ သ႕မဟတ ေတြ႕ႀကေနရေသာ ႐ပပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာ ေျပာငးလမႈမားက ေဆြးေႏြးခငးပါ။ ရရလာသည ေျပာငးလမႈဆငရာအခကမားက စကကားခပေပၚတြင မာကာေဘာပင အနကျဖင ေရးခပါ။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

အခ႕ေသာ ယဥေကးမႈဓေလထးစအရ သ႕မဟတ ဘာသာေရးအရ အထခကမခေသာေနရာမားတြင ဤအေၾကာငး အရာသည ေရာငၾကဥသငသည သ႕မဟတ ကားမေရာရာအဖြ႕လကေဆြးေႏြးရနအတြက အထခကမခ ေသာအေၾကာငး အရာျဖစေပမည။ ထသ႕ေသာအေျခအေနမးတြင အဆင ၂ မ ၄ အထက ကားသတသတ၊ မသတသတ အပစခြ၍ ေဆာင႐ြကရမည။ အဖြ႕အားလးတြင လငႏစမးလး၏ ေျပာငးလမႈမားက ေသခာစြာေဆြးေႏြးမေစရမည။

အဆင ၂ ခႏၶာကယႏင ခစားခကေျပာငးလမႈမားအားအဖြ႕လကဥာဏဖြငေဆြးေႏြးျခငး - ၁၀ မနစ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

19အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အဆင ၃ ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာ ေျပာငးလမႈမားက သတမတျခငး - ၅ မနစ

အဆင ၄ ကၽြႏပႀကကသညအရာ၊ ကၽြႏပမႀကကသညအရာ - ၅ မနစ

အဆင ၅ ေဆြးေႏြးျခငး : ပေဖာဝငခါစ ဆယေကာသကမားတြငေျပာငးလမႈမား - မနစ ၄၀

အဖြ႕အားလးစာရငးမားရၿပဆပါက ၎တ႕က ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာေျပာငးလမႈမား သတသတဆခြခငးပါ။ ၎တ႕အေနျဖင ႐ပပငးဆငရာေျပာငး လမႈမားက အျပာေရာငစကဝငးအတြငးထညၿပး စတပငးဆငရာေျပာငးလမႈမားက အစမးေရာငစကဝငးအတြငးထညရမည။ (ေရာငစမာကာေဘာပငမားမရခပါက ႐ပပငးဆငရာေျပာငးလမႈမားက ေလးေထာငကြကအတြငးထညၿပးစတပငးဆငရာေျပာငးလမႈမားက စကဝငးအတြငးထညခငးပါ) ႐ပပငးဆငရာ ေျပာငးလမႈမား၊ စတပငးဆငရာေျပာငးလမႈမားမဟတေသာ အျခားမသကဆင သညမားက ဘာမမလပဘ ထားပါ။

ေျပာငးလမႈမားက မတေသာအမးအစားမားခြၿပးပါက အဖြ႕မားတြင ပါဝငသ တစဥးခငးစက ၎တ႕ႀကကႏစသကသည ေျပာငးလမႈမားအားအနေရာင အစကမားခခငးပါ။ ၎တ ႕မႀကကေသာ သ႕မဟတ အေတြ႕အႀက မရေသး ေသာ ေျပာငးလမႈမားအတြကမညသညအမတအသားမျပလပရနမလပါ။ရလဒအေနျဖင အခ႕ေသာေျပာငးလမႈမားမာ အနေရာငအစကအမားႀကးရမည ျဖစၿပး အခ႕တြငအနညးငယရကာ အခ႕ေျပာငးလမႈမားတြင အစကလးဝ ရ မညမဟတေပ။

အဖြ႕မားက ၎တ႕၏ Flipchart မားအား အဖြ႕ေရ႕တြင ေထာငထားရနေျပာပါ။ ထ႕ေနာက၎တ႕၏ ေတြ႕ရခကမားႏင အဓကေျပာငးလမႈမားအေပၚ အေတြ႕အႀကမားအား ေဆြးေႏြးခငးပါ။ အကဥးခပမတစ - ႀကးေကာငဝငခန ေျပာငးလမႈမားက အဓကအခကအလကမား သရႏငရနအတြကၾကညပါ။ အသကပႀကးေသာ ပါဝငေဆြးေႏြးသမားအေနျဖင အေရးႀကးေသာအခကအ လကမားျဖစသည ဓမၼတာလာျခငး သ႕မဟတ သတလႊတျခငးဆငရာအခကမား၊ စတကးယဥ ဖြယအခစ၊ ခစျခငးေမတာႏင လငပငးဆငရာဆြေဆာငမႈမားအၾကားကြာျခားခက စသညတ႕ႏငပတသက၍ ၎တ႕၏ အေတြ႕အႀကမားက မေဝပါက ထသ႕ပါဝင မေ၀ေပးျခငးအတြက ေကးဇးတငေၾကာငးေျပာပါ။ ေအာကေဖာျပပါေမးခြနး မားျဖင ေဆြးေႏြးပြက စတငပါ။• အဖြ႕မားအၾကားတြင ကြျပားမႈမားရပါသလား။ ရခပါကမညသ႕ေသာကြ ျပားမႈမားျဖစပါသလ။ ထအခကမားသည အသကအ႐ြယႏင သကဆင ပါသလား။• မနးကေလးမားႏင ေယာကၤားေလးမားအၾကားတြင မညသည အဓက ကြာျခားခကမားရပါသလ။• ထကြျပားျခားနားမႈမား၏ အေၾကာငးအရငးက သငသပါသလား။• မညသညေျပာငးလမႈက သငႀကကႏစသကၿပး ဘာေၾကာငႀကကတာ ပါလ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ20

သငရး ၆

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

အကယ၍ သငတနးပ႕ခသမားအေနျဖင စာဖတႏငပါက အဆင (၅) တြင ေဆြးေႏြးခေသာ အခကမား ပါဝငသည အကဥးခပမတစ : ႀကးေကာငဝငခန ေျပာငးလမႈမား က မတေဝထားႏငသည။

အဆင ၆ ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၁၀ မနစ

ေဆြးေႏြးခသညမားက အကဥးခပၿပး ေအာကပါအခကမားက အေလးအနက ေထာကျပျခငးျဖင အဆးသတပါ။• ေယာကားေလး၊ မနးကေလးႏစမးလးသည ၎တ႕၏ဆယေကာသက အ႐ြယကာလမားအတြငး ခႏၶာကယ ေျပာငးလမႈမားက ေတြ႕ႀကခၾကဖး သည။• ေျပာငးလမႈအမားစမာ ႐ပပငးဆငရာေျပာငးလမႈမားျဖစၿပး ေဟာမနး မားေၾကာငျဖစရျခငးျဖစသည။• ႀကးေကာငဝငခနအတြငး ပထမဆး ဓမၼတာလာျခငးသည မနးကေလး မားအတြကအေရးႀကးေသာျဖစရပျဖစၿပး သတလႊတျခငးသညေယာကား ေလးမားအတြက အေရးႀကးေသာျဖစရပျဖစသည။• ေျပာငးလမႈမားသည ခစားခကမားႏင ေပါငးသငးဆကဆေရးမားတြင လညးျဖစေပၚသည။ ဆယေကာသက အ႐ြယေတာေတာမားမားသည အျခားသတစဥးတစေယာကက ပထမဆးအႀကမ စတငေမတာရျခငး သ႕မဟတ စတဝငစားျခငးမား စတငျဖစေပၚၿပး အခ႕ေသာဆယေကာ သကမားမာမ ေနာကကမ ထသ႕ ျဖစေပၚသည။ေနာကဆးအေနျဖငထသ႕ေသာေျပာငးလမႈမားသညပမနျဖစေပၚသညအေၾကာငးအရာမားျဖစသျဖင မဘမား သ႕မဟတ သငယခငးမားႏင ဖြငဟေျပာဆသင ေသာ အေၾကာငးအရာမားသာျဖစသည။

• မညသညေျပာငးလမႈက သငမႀကကပါက ဘာေၾကာငမႀကကတာပါလ။• သငအတြကအဓကအေရးအႀကးဆးေျပာငးလမႈမား မညသညအရာပါလ။• သငအေနျဖင သငအတြကေျပာငးလမႈ (ခႏၶာကယ) ေျပာငးလမႈမားက မညသ႕ ဂ႐စကထနးသမးရမညက သပါသလား။• ထအေျပာငးအလမားက သငအေနျဖင ေျပာျပတငပငရန တစစတစဥး ရပါသလား။• ထအေျပာငးအလမားက ေဖာထတေျပာဆရန ခကခသညဟ ထငပါသလား။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

21အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အကဥးခပမတစး ႀကးေကာငဝငခန ေျပာငးလမႈမား

ကၽြႏပတ႕၏ခႏၶာကယသည ေမြးဖြားခနမ ေသသညအထေျပာငးလမႈမားရေသာလညး အသက (၁၀) မ (၁၅) ႏစၾကားတြင မနးကေလးႏင ေယာကားေလးမား၌ ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာ ေျပာငးလမႈမားစြာျဖစေပၚသည။ ယငးသည အေႏာငအယကျဖစေစသလ နားလညရလညးခက ေစသည။ ထကာလက ပေဖာဝငျခငး သ႕မဟတ ႀကးေကာငဝငျခငးဟေခၚၿပး သငအ႐ြယ ေရာကလာၿပဟဆလျခငးျဖစသည။ ခႏၶာကယတြငး လငျမနစြာ ေျပာငးလမႈသည ႏစႏစခန႕ အခနယသည။ ေယဘယအားျဖင မနးကေလးမားသည ေယာကားေလးမားထက ပေဖာဝင အနညးငယေစာသည။ ပေဖာဝငခနတြင မနးကေလးမားႏင ေယာကားေလးမားသည ႐ပပငးဆင ရာႏင စတပငးဆငရာအေျပာငးအလမားစြာက ေတြ႕ႀကၾကရသည။ ႐ပပငးဆငရာဆသညမာ ကေလးတေယာက ေမြးဖြားလာႏငရနေျပာငးလျခငးမးကဆလသည။ စတပငးဆငရာခစားမႈမား ေျပာငးလျခငးသည ခစားခကမားႏင ေပါငးသငးဆကဆေရး အျခားသမားက စတဝငစားျခငး စသညေျပာငးလမႈမားျဖစေပၚလာျခငးျဖစသည။

ေျပာငးလမႈအမားစမာ ေဟာမနးမားေၾကာငျဖစသည။ ေဟာမနးဆသညမာ သငခႏၶာကယတြငးမ ဓာတထတကနမားျဖစၿပး ခႏၶာကယတစခလးက ေသြးမားမတဆင ပ႕ႏ႕စးဆငးသည။ အမး သား၊ အမးသမးတ႕တြင မတညေသာ ေဟာမနးမားစြာရၿပး အေရးႀကးေသာေဟာမနးမားမာ တကစတစထ႐နးႏင အစထ႐ဂငျဖစသည။ အမးသား၊ အမးသမးႏစမးလးတြင ထေဟာမနး ႏစမးလးရေသာလညး အမးသားမားတြင တကစတစထ႐နးပမားၿပး အမးသမးမားတြင အစထ႐ဂငပမားသည။ ပေဖာဝငခနတြင ေဟာမနးမားသည သငခႏၶာကယတြင ျဖစေပၚ ေသာအေျပာငးအလမားက လပေဆာငၿပး အထးသျဖင မးပြားအဂၤါမားအတြက ျဖစသည။ အလြယတကဆရလင မးပြားေဟာမနးမား စတငအလပလပၿပဆပါက ႀကးေကာငဝငအ႐ြယ ေရာကၿပျဖစသည။

မနးကေလးမားအတြက ႐ပပငးဆငရာ အဓက ေျပာငးလမႈမား

ေယာကားေလးမားအတြက ႐ပပငးဆငရာ အဓက ေျပာငးလမႈမား

• သားအမႁပြနမား ပႀကးလာျခငး• ခႏၶာကယတြငေခၽြးပထြကလာျခငး• အေရျပားႏငဆပငတြငအဆပျပနလာျခငး• ခႏၶာကယထြားႀကငးမႈ ျမနဆနလာျခငး• လကမားေျခေထာကမားပရညလာျခငး• လကမားေျခေထာကမား ပႀကးလာျခငး• မကႏာသြငျပငလႀကးပေပါကလာျခငး• မနးမအဂၤါတဝကတြငအေမႊးမား ေပါကလာျခငး

• ေဝးေစမားပမႀကးလာျခငး• ခႏၶာကယတြငေခၽြးပထြကလာျခငး• အေရျပားႏငဆပငတြငအဆပျပနလာျခငး• ခႏၶာကယထြားႀကငးမႈ ျမနဆနလာျခငး• လကမားေျခေထာကမားပရညလာျခငး• လကမားေျခေထာကမား ပႀကးလာျခငး• မကႏာသြငျပငလႀကးပေပါကလာျခငး• ေယာကားအဂၤါတဝကတြငအေမႊးမားေပါက လာျခငး

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ22

သငရး ၆

• တငပါးမားပႀကးလာၿပးဝငးလာျခငး• ရငသားမားႀကးထြားလာျခငး• ခငးေမႊးမားထြကလာျခငး• ရာသစတငလာျခငး• သားဥစတငေကြျခငး• သားအမတြငကယဝနေဆာငရနအသင ျဖစလာျခငး• မနးကေလးမားစတငကယဝနေဆာင ႏငလာျခငး

• လကမားေျခေထာကမားပရညလာျခငး• လကမားေျခေထာကမား ပႀကးလာျခငး• မကႏာသြငျပငလႀကးပေပါကလာျခငး• ေယာကၤားအဂၤါတဝကတြငအေမႊးမား ေပါကလာျခငး• ပခးႏင ရငအပ ပမကယလာျခငး• ကြကသားမားပမသနမာလာျခငး• ခငးေမႊးမားထြကလာျခငး• ႏႈတခမးေမႊး၊ မတဆတေမႊးမားစတင ထြကလာျခငး• သတေကာငမားစတငထတလပျခငး• သတလႊတျခငးႏင အပေပာေနစဥ သတ လႊတျခငးမားစတငျဖစေပၚျခငး• အသအးႏင လညဇလတမားႀကးလာျခငး• အသေျပာငးလာျခငး

ဓမၼတာေပၚျခငး

မနးကေလးမား အၾသတနလႈပရသည ျဖစရပမာ ဓမၼတာေပၚျခငးျဖစသည။ မနးကေလးအမားစ သည ၎တ႕၏ ပထမဆး ဓမၼတာလာျခငး သ႕မဟတ လစဥရာသေသြးေပၚျခငး က အသက (၁၀) ႏစမ (၁၆) ႏစ အတြငး ေတြ႕ႀက ရသည။ ယငးသညလတငးျဖစေပၚၿပး မးဥသည ခႏၶာကယတြငး လညလညသြားလာမႈခရးဆးသ႕ေရာကျခငးျဖစသည။ သင၏ဥးေႏာကသည သင၏သားဥႁပြနတြငးရ မးဥမားကရငလာေစမည အစထ႐ဂငေဟာမနးမား ထတေပးရနအတြက သားအမက အခကျပသည။ သားဥမားအဆငသငျဖစပါက တလလငမးဥတစဥ (တခါတရတြင) ႏစဥသည သားအမမေကြဆငးသည။ ယငးက မးဥေကြျခငးဟေခၚသည။ မးဥသည မးဥႁပြန မတဆင သားအမသ႕ေရာက႐သည။

မးဥသည သတေကာငတေကာငႏငေတြ႕ပါက ေပါငးစညးႏငသည။ ယငးက ပဋသေႏၶတညျခငးဟ ေခၚသည။ ၎သည ေယာကၤားေလး သ႕မဟတ အမးသားတစဥးႏင လငဆကဆမသာျဖစ ေပၚသည။ သားအမသည ပဋသေႏၶဆလမားအတြက ေႏြးေထြးေကာငးမြနေသာေနရာတစခဖနတး ေပးၿပး ကေလးငယက ျဖစလာေစသည။ ထ ေႏြးေထြးေကာငးမြနသညေနရာက ေသြးေၾကာမား၊ တစ႐ႈးမားျဖငဖြ႕စညးထားသည။ သ႕ေသာလညး အခနေတာေတာမားမားတြင မးဥအေနျဖင သတေကာငႏင အၿမဆေတြ႕သညမဟတပါ။ ဆလသညမာ သားအမက ေႏြးေထြးသညေနရာအျဖစ အထးအေထြဖနတးထားျခငးမဟတပါ။ မးဥသညေကြကၿပး ေသြးမား၊ တစ႐ႈးမားႏင အတ မနးမအဂၤါမတဆငဆငးသြားသည။ ယငးက ရာသလာျခငးဟ ေခၚပါသည။ သ႕ေသာ မးဥသည သတေကာင ႏငဆေတြ႕မပါက ကေလးရလာမညျဖစၿပး ရာသေသြးလညးမဆငးေတာပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

23အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ရာသလာျခငးသည ႏစရကသးရကခန႕ (၃ ရကမ ၈ ရက) အထၾကာျမငၿပး အခ႕ေသာ မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားသည ရာသလာေနစဥအတြငး တခါတရ ပထမႏစရကအတြငး ေခါငးကကျခငး သ႕မဟတ ဝမးဗက ေအာငျခငး၊ ခါးကကျခငးမားက ခစားၾကရသည။ အကယ၍ ကကခနာကငမႈ အလြနျပငးထနပါက ရာသလာစဥ ကာလတြင အကကအခေပာကေဆးမားေသာကႏငသည။ ေယဘယအားျဖင ရာသလာျခငးသည စတ အေႏာကအယကျဖစဖြယရာျဖစေသာလညး သင၏ေန႕စဥလပငနးေဆာငတာမားက အလြနအကး မထခကေစပါ။ ေကာငးသြားျခငး၊ စားျခငး၊ အလပလပျခငး၊ အျခားသမားႏင ေျပာဆဆကဆျခငးမားက ပမနအတငး လပေဆာငႏငသည။ သငအေနျဖင ေရခးႏငသလ အားကစားလပျခငးကလလပၿမအတငးလပေဆာငႏငၿပး အျခား သငပမနလပေဆာငေနသညအရာအားလးသညလညး ထ႕အတပငျဖစသည။ အခ႕ေသာ မနးကေလးႏင အမးသမးအနညးစတသည ရာသလာလငအလြနနာကငစြာခစားရတတသည။ အကယ၍ထသ႕ျဖစလာပါက သင၏ဝမးဗကက ေႏြးေထြးစြာထားၿပးအနားယရမည။ အကယ၍ ျပနာသည စြၿမေနပါက ဆရာဝနႏင သြားေရာကျပသသငသည။

ရာသလာျခငးသည တခါတရ မလလားဖြယကစၥရပတစခအျဖစရေနတတၿပး အခ႕ေသာ ယဥေကးမႈထးစ သ႕မဟတ အပစမား၌ ရာသလာသညအခနတြင အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအား ညစညမးသညဟ ယဆ ၾကသည။ ဥပမာအားျဖင ျမနမာႏငငတြင ရာသလာေနစဥအခနအတြငး မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားသည ဘရားေကာငးရ အခ႕ေသာေနရာမားသ႕ မဝငေရာကသင သ႕မဟတ ဘရားေကာငးရ အျမငျမတဆးေနရာမားသ႕ မဝငေရာကသငဟ ယဆသည။ နေပါႏငငရ ေကးလကေဒသအခ႕တြငရာသလာေနစဥအခနအတြငး မနးကေလး မားႏင အမးသမးမားသည အမျပငပတြငေနထငသငသည။ ထသ႕ေသာ ဓေလထးစမားသည လတ႕အေနျဖင သန႕ရငးေရးျပလပရနမလြယကသည ေ႐းကေသာ အခနမားတြင လပေဆာငချခငးမးျဖစေကာငးျဖစပါမည။ လကရကာလတြင ၎တ႕သည အေရးႀကးေသာ ကစၥရပမားမဟတေတာေသာလညး ထသ႕ေသာ အေလအထမားမာ ႐းရာယဥေကးမႈ ဓေလထးစမားေၾကာင တခါတရေျပာငးလရနအတြက အခနယေလရသည။ အေရးႀကးသညမာ ရာသလာျခငးသည သဘာဝတရားျဖစျခငးေၾကာငး မနးကေလးမားႏင အမး သမးမားအေနျဖင ရက႐ြ႕ဖြယ၊ မေကာငးေသာအရာတစခအျဖစ ခစားမေနၾကရနျဖစသည။ ရာသလာေသာ မနးကေလး၊ အမးသမး မားသည ညစညမးေသာသမားမဟတဘ ယငးသည အမးသမးတစဥးကေလးေမြးဖြားႏငရနအတြက ျပငဆငမႈ ျပေပးေသာ ပမနမးပြားမႈဆငရာ လပေဆာငခက အစတအပငးတစခသာျဖစသည။ မးပြားႏငသည အသကအ႐ြယရသည မနးကေလး၊ အမးသမးမားအားလး ကယဝနမရပါက လစဥရာသေသြးေပၚပါသည။

သန႕ရငးေရးသည အလြနအေရးႀကၿပး ကနးမာမညျဖစသည။ ရာသလာေနစဥအတြငး မနးကေလးမားသည အမးသမးလစဥသးပစၥညး (ဂြမးထပ) သ႕မဟတ အဂၤါတြငးထညရသည ဂြမးေတာင/ သန႕ရငးေရးပစၥညး (Tampon) မားက ရရႏငပါက အသးျပႏငပါသည။ ၎တ႕သည ႏးးညေသာဝါဂြမးမငမားျဖင ျပလပထားၿပး မနးမအဂၤါမဆငးေသာေသြးမားက စပယထနးသမး ေပးကာ သင၏အဝတအစားမားက မညစပတဘ သန႕ရငးေစသည။သန႕ရငးေနသမကာလ ပတလး သငမညသညပစၥညးက အသးျပဆသညမာ ကစၥမရလပါ။ အလြယတကရရႏငၿပးသငအေနျဖငအသးျပရာတြင သကေတာငသကသာရမည ပစၥညးက ေ႐ြးခယအသးျပႏငပါသည။ အကယ၍ အမးသမးသးပစၥညးက ႏးညေသာ အဝတမားျဖင ကယတငျပလပသးစြမညဆပါက မးရာသကာလအတြငး လလယအသးျပရန လေလာကေသာ အေရအတြကရေနပါေစ။ သန႕ရငးၿပး ေျခာကေသြ႕ေသာအဝတမားကအသးျပရန အေရးႀကးပါသည။ မးရာသမားတြငအဝတမားက ေနေရာငေအာက၌လမး၍ အေျခာကခရန လေလာကေကာငးမ လေလာကေပမည။ အကယ၍

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ24

သငရး ၆

ေနမရပါက အသးျပမည အဝတက သန႕ရငးေအာင ေလာဖြတၿပေနာက ေျခာကေသြ႕သညအထ မးပတကျခငးျဖင မနးမကယအတြငးသ႕ မႈႏင ဘကတးရးယားမား ကးစကေပါကဖြားျခငးက ကာကြယႏငသည။ သင၏ အမးသမးလစဥသးအဝတက ေလာဖြတၿပး အျခားေသာ အဝတမား ေအာကတြင ဖးကြယလနးျခငးမးမျပလပပါႏင၊ အဘယေၾကာငဆေသာ ထအဝတမားေျခာက ေသြ႕ရန လအပျခငးေၾကာငျဖစပါသည။ မညသညအရာက သငအသးျပသညျဖစေစ သငအေနျဖင ပမနလလယအသးျပရနလအပ ၿပးသန႕ရငးေနေစရမညျဖစသည။ ဆလသညမာ အနညးဆးတစရကလင သးခါခန႕လလယ ျခငး သ႕မဟတ (၂) နာရ (၃) နာရၾကားတစခါ လလယျခငးမား ျပလပရမညျဖစသည။ ေသြးပမာဏမညမဆငးသညဟေသာ အေနအထားေပၚတြင မတညသည။ မၾကာခဏလလယေပး ရမညျဖစၿပး အထးသျဖင “ေသြးဆငးမားသညရကမား” တြငျဖစသည။ ရာသလာေနစဥအတြငး မနးမကယက ေဆးေၾကာရနအတြက ဆပျပာမသးဘ သန႕ရငးေႏြးေထြးေသာေရကသာ အသး ျပရမည။ သန႕ရငးေရးျပလပရနအတြက အျခားမညသည သန႕ရငးေရးအထးထတကနပစၥညး မားကမ ဝယယရန မလအပပါ။သန႕ရငးေသာေရသကသကသည သင၏မနးမကယက သန႕ရငးမႈ ရေစရနအတြက လေလာကပါသည။

သတလႊတျခငး

ေယာကားေလးမားစြာအတြက ပထမဆးေသာ သတလႊတျခငးသည အေရးအႀကးဆးေျပာငးလမႈျဖစၿပး အ႐ြယေရာကလာေၾကာငးက အခကျပျခငးပငျဖစသည။ ေဝးေစမား (သ႕မဟတ ေဘာမား) သည သတေကာငမား ကစတငထတလပၿပး တစရကလင သနး (၁၀၀) မ (၃၀၀) အထ ထတလပႏငသည။ ေဝးေစမားသည သတေကာင မားက မနကနေသာအပခနျဖင ထနးသမးေပးထားသည။ ေအးလာသညအခနမားတြင ေဝးေစမားသည သင၏ ခႏၶာကယႏင နးကပေစရန က႕သြားမညျဖစၿပး ေႏြးေထြးေနခနတြင ေအးေစရနအတြက တြေလာငးကေန မည ျဖစသည။ သတေကာငမားသည ေဝးေစမတဆင အရညအျဖစေရာေႏာေျပာငးလသြား မည သတပ႕ႁပြနဆသ႕ သြားေရာကသည။ ထအေရာအေႏာက သတရညဟ ေခၚသည။ ၎သည ေစးကပၿပး အေရာငခပညစညစ ျဖစသည။ သတရညမားသည ေယာကားေလး တစေယာက သတလႊတခနတြင လငတမတဆင ထြကသည။ ထအခနတြင လငတ သညတငးမာေနၿပး ေရ႕တညတညသ႕ ေထာငလကအေနအထားျဖစသည။ သတလႊတျခငး သည ေကာငးမြနသညခစားခကကေပးၿပး ၎က ကာမစတအထြဋအထပေရာကျခငး (orgasm)ဟ ေခၚသည။

ပမနအားျဖင လငတသည သင၏ေျခေထာကမားအၾကားတြင တြေလာငးကေနေသာလညး လငပငးဆငရာစတ လႈပရားမႈမားျဖစေပၚလာပါက လငတတြငးရ ေသြးေၾကာမားပြငလာၿပး ေသြးအပမားသည ထေသြးေၾကာမား အတြငးသ႕ဝငလာသည။ ေသြးပ႕သည ေသြးေၾကာမား သည ဖအားျဖငပတသြားၿပး ေသြးမားသည မညသညေနရာကမ မသြားႏငေတာဘ လငတ ေထာငမတလာသည။ သငအေနျဖင ထသ႕စတလႈပရားမႈျဖစေပၚရနအတြက လငတက ကင တြယျခငး၊ ႐ပရငကားမားၾကညျခငး သ႕မဟတ သငကစတလႈပရားေစသညအရာမားက ၾကညျခငး သ႕မဟတ ရငခနဖြယေကာငးမြနသည အပမကမားမကျခငးတ႕ျဖင ျဖစေပၚႏငသည။ သင၏လငတသည လငဆကဆေနစဥႏင မဆကဆမ အခနမားတြင ေထာငမတေနသလ သငမလလားစတမပါသည အခနတြငလညး ေထာငမတေလရပါသည။ တခါတရ သငအပယာထ ခနမားတြင လငတေထာငမတျခငးလညးရပါသည။ ယငးသည လငပငးဆငရာစတလႈပရားမႈေၾကာငမဟတဘ သင၏ဆးအမေၾကာငျဖစသည။ ညအခနတြငဆးအမျပညတငးလာၿပး သင၏ လငတက ဖထားျခငးေၾကာငျဖစသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

25အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ေျပာငးလလာသညသင၏ခႏၶာကယက ဂ႐ျပေစာငေရာကျခငး

ႀကးေကာငဝငလာခနတြငျဖစေပၚလာသညေျပာငးလမႈမားေၾကာင သငခႏၶာကယက မတညေသာ နညးလမးမားျဖင ျပျပငထနးသမးရနလသည။ ဥပမာအားျဖင မကႏာျပငေပၚတြင အေမႊးမားစတငထြကေပၚလာျခငးေၾကာင ေယာကားေလးမား စတငရတသငၾကသည။ မနးကေလးမားသညလညး ထြကလာသည ခငးေမႊးမားက ႏႈတပစျခငး၊ ရတပစျခငးမားျပလပလာၾကသည။ ဆယေကာသက မားသည ေခၽြးပထြကလာၾကျခငးေၾကာင သငကယသင ေဆးေၾကာသန႕စငရနပမ လအပ လာၿပး ခငးအတြကလညး ေခၽြးန႕ေပာကေဆးမားသးရန လေကာငးလေပမည။ အခ႕ေသာ ဆယေကာသကမားတြင ဆပငအဆျပနျခငး၊ အသားအရညအဆျပနျခငးမားႏင ဝကၿခထြက လာျခငးမားရမည။ သငအေနျဖင ထကစၥမားက ျပနာဟ ယဆပါက အေရျပား အတြကလမးရန ကရငမမား၊ အဆျပနသည ဆပငအတြက အထးသးသန႕ ထတလပ သည ေခါငးေလာရညမားက အသးျပႏငသည။ ထ႕အတ လငအဂၤါမားကလညး သန႕ ရငးစြာထားသငပါသည။ ၎အတြက မပဘေႏြး ေသာေရကဆပျပာျဖငအသးျပ၍ ေဆးေၾကာ သန႕ရငးႏငပါသည။

မနးကေလးမားသညလညး ရငသားမားပမႀကးထြားလာေသာေၾကာင ဘရာစယာမားက စတငဝတဆငၾကသည။ ယငးသည ကနးမာေရးအတြက လအပလသညမဟတေသာလညး မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားသည ဘရာစယာကဝတဆငျခငးျဖင ၎တ႕အတြက မမကယက ယၾကညမႈပရေစၿပး သကေတာငသကသာရေစသညဟ ယဆၾကၿပး အထးသျဖင အ႐ြယအစားႀကးေသာ ရငသားရသမားအတြက ျဖစသည။ အခ႕ေသာ မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားသည ဘရာစယာမားဝတဆငရျခငးက အားကစားလပျခငးကသ႕ အခ႕ေသာ အခနမားတြင ဝတဆငရနကမ မႀကကေသာေၾကာင မဝတၾကေပ။

ခစားခကမားႏင စတဆႏၵ ေျပာငးလမႈမား

သင၏ခစားခကမား အတကအကျဖစေပၚေနသညမာလညး အ႐ြယေရာကလာျခငး၏ တစစတ တစပငးပငျဖစသည။ သငခႏၶာကယ၏ ေျပာငးလမႈမားက သငအေနျဖင ႀကကေကာငးမႀကက ေပမည။ အခ႕ေသာဆယေကာသကမား သညႀကးေကာငဝငခနတြင ေျပာငးလမႈမားကစတလႈပရားၾကၿပးႀကကႏစသကၾကေသာလညး အခ႕သမားမာ မနးတးျခငး သ႕မဟတ မညသ႕လပရမည၊ ခစားရမညကမသျခငးလညးရပါသည။ တခါတရတြင ထအေျခအေနသည စတ႐ႈပဖြယရာ၊ ကသကေအာကျဖစဖြယရာ သ႕မဟတ စတပကဖြယရာမား ျဖစႏငသည။ ဥပမာအားျဖင သင ခႏၶာကယ အစတအပငးတစခခ၏ အ႐ြယအစားႏငပတသက၍ မလမၿခခစားရျခငးမးျဖစသည။ သေဘာေပါကရန အေရးႀကးသညမာ ထျဖစစဥမားမာ ပမနျဖစေၾကာငးပငျဖစသည။ မတညေသာလမားအၾကားတြင ခႏၶာကယ အခးအစား၊ ပစမားသညလညး အေသး၊ အလတ၊ အႀကးစသျဖင အမးမးကြျပားမညျဖစသည။ ခႏၶာကယ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈသည သ႕နညးသ႕ဟန၊ သ႕ႏႈနးျဖင အသးသးႀကးထြားမညျဖစၿပး သင၏ လငတ သ႕မဟတ ရငသားမား ၏ အ႐ြယအစားမား သည ထခႏၶာကယအစတအပငးမားႀကးထြားပႏင ဆကစပ၍ မညသ႕မ ျပလပရန မရေပ။

ေစာစးစြာ လပ/အပေဖာဝငျခငး သ႕မဟတ ေနာကကျခငးတ႕သညလညး မားစြာကြျပားျခားနားမႈ မရေခ။ သင၏ သငယခငးမားအၾကားတြင ပထမဆး သ႕မဟတ ေနာကဆးမ ပေဖာဝငျခငးသည အထးသျဖင သငယခငးမား စေနာကပါက ကသကေအာကျဖစဖြယရာ ျဖစေသာလညး သရထားရနမာ ယငးသညမညသကမဆ ေစာျခငး ေနာကကျခငးျဖစေစႏငသည။ပေဖာဝငခနတြင ျဖစႏငသည အျခားေသာအရာမာ အခ႕ေသာေပါငးသငးဆကဆေရး

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ26

သငရး ၆

သဘာဝမား ေျပာငးလလာ ျခငးျဖစသည။ သငသညအျခားသတစဥးတစေယာကႏင ပတသက၍ “အထးတလည” ခစားခကမား စတငျဖစေပၚ စတငျဖစေပၚေနသညက သတျပမမညျဖစၿပး တခါတရ သငအတြက အသစအဆနးျဖစေနၿပး သငသၿပးသာ ေပါငးသငးဆကဆေရး ထကမကေသာ ဆန႕ကငဘကလငမားျဖစတတသည။ ထအထးတလည ခစားခကမားတြင အျခားသက လငပငးဆငရာ စတဝငစားမႈမားျဖစေပၚျခငး သ႕မဟတ ေမတာသကဝငျခငးမား ျဖစသည။ အျခားသ တစဥးတစေယာကက “ေကြသည” ဟလညး သၾကသည။ သငအေနျဖင သရရငးႏးၿပးသားသျဖစႏငသလ နာမညႀကး ႐ပရငသ႐ပေဆာငကသ႕ ပဂၢလခငးမရငးႏးၾကသမားလညးျဖစႏငသည။ ၎တ႕သည သကတ႐ြယတ ျဖစႏငသလ ပ၍ငယသ သ႕မဟတ အသကပႀကးသမားလညးျဖစႏငသည။ တခါတရတြင ထသ႕ေသာ ခစားခကမားသည ႀကးေကာငမဝငခငေစာ၍ ျဖစေပၚတတသည။ ဆယေကာသကအမားစမာ ထခစားခကမားက ႀကးေကာငဝငခနတြင ေတြ႕ႀကရေသာလညး တခ႕မာ ေနာကကမျဖစေပၚသညလညး ရသည။ တခါတရ ထခစားခကမားမာ အလြနျပငးထနသည။ သငအတြက အထးတလညခစားခကေပးသ တေယာကအေၾကာငးက သငစဥးစားယ သ႕မဟတ လခငးေတြ႕လင ရက႐ြ႕ျခငး၊ ရငခန စတလႈပရားျခငးမား ျဖစလာတတသည။ သငက ထသမ အထးတလညစတဝငစားေၾကာငးမျပ လင သ႕မဟတ စတမဝငစားဟထငလင ဝမးနညးေၾကကြမႈျဖစသည။

အခ႕ေသာေပါငးသငးဆကဆေရးမားသည စတကးယဥဖြယ သ႕မဟတ လငပငးဆငရာစတဝငစားမႈမား ျဖစလာေသာလညး ဆန႕ကငဘကလငမားႏင ေပါငးသငးဆကဆေရး အားလးသည ခစျခငးေမတာႏင လငပငးဆငရာ ကစၥရပမား မဟတၾကပါ။ ေယာကားေလး၊ မနးကေလးမားစြာသည ဆန႕ကငဘကလငမားႏင ေပါငးသငး ဆကဆေရးမားမာ ရေနၾကဥး မညျဖစၿပး ေမြးခငးေမာငႏမမား သ႕မဟတ ေဘာဒါသငယခငးမား အစရသည အထး တလညခစားမႈမထြကေပၚသည သမားျဖစသည။

ေယာကားေလး၊ မနးကေလးႏစမးစလးသည စတကးယဥရငခနျခငး သ႕မဟတ ေမတာ သကဝငျခငး၊ လငပငး ဆငရာ စတဝငစားျခငးႏင ခစျခငးေမတာ တ႕အၾကားျခားနားမႈက သရရနလသည။ စတကးယဥရငခနျခငးသည သငအေနျဖငအလြနေကာငးသညဟယဆသ၊ သငအေနျဖငအတတကြ အခနျဖနးရနအတရလသ သ႕မဟတ ႐ပပငးဆငရာအရ နးကပစြာရၿပး နမး႐ႈ႕ျခငး၊ ေပြ႕ဖကျခငး၊ လငဆကဆျခငးမားပင ျပလသ၏ ခႏၶာကယ၊ ႏလးသား ႏင စတဓာတမားက စြၿငျခငး ျဖစသည။ စတကးယဥေမတာသည သငအေနျဖင ဘဝတေလာကလး မသားစအျဖစ အတတကြရလသ တစဥးတစေယာကႏင နကနက႐ႈငး႐ႈငးခစခငသည ဆကဆေရးမား ဘဝတြငရလာပါက ေမတာစစအျဖစသ႕ ေျပာငးလသြားႏငသည။ လငပငးဆငရာစတဝငစားမႈသည အျခားသ တစဥးတစေယာက၏ ခႏၶာကယက စတဝငစားျခငးျဖစၿပး ထသ၏ ကနးမာေပာ႐ႊငမႈ သ႕မဟတ သမးရညးစားဆကဆမႈမးထေထာငရန စတမဝငစားေပ။ အခ႕ေသာမနးကေလး၊ ေယာကၤားေလးမားသည စတကးယဥျခငး၊ ခစျခငးေမတာ သ႕မဟတ လငပငးဆငရာစတဝငစားမႈအားလး တၿပငနကတညး ျဖစေပၚသညလညးရသည။ ေယာကၤားေလးႏင အမးသား မားသာမက အခ႕ေသာသမားတြင ကြျပားသည ခစားမႈမားျဖစေပၚသညလညးရ သည။ ႐ပပငးဆငရာအရ ထေတြ႕ ဆကဆလၿပး လငဆကဆမႈ ျပလေသာလညး ရညလားသည ခစကၽြမးဝငမႈ သ႕မဟတ တစဘကလ၏ ေပာ႐ႊငမႈ သခက စတမဝငစားျခငးမားျဖစသည။

သင၏အရငးႏးဆးသငယခငးတြင ခစသရညးစားရလာပါက သငသငယခငးသည သငကအခန ေပးရနနညးသြား လမမညဟ ယဆကာ ဆး႐ႈးသြားသလခစားရျခငး သ႕မဟတ မနာလျခငးမားလညး ခစားရတတသည။ ထ႕အတ ထသ႕ခစားရျခငးသညလညး အ႐ြယေရာကလာျခငး၏ ပမနျဖစရပ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

27အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

တစစတတစပငးပငျဖစသည။ အ႐ြယေရာကလာ ျခငးႏင ပတသက၍ သငႀကကႏစသကသည အရာမားရသကသ႕ သငကေလးဘဝက ကသ႕ပင ႐း႐းရငးရငး ျဖစေစခငသညမားလညး ရေပမည။ ထပမ၍ဆရလင ယငးသညလညး ပမနျဖစရပပငျဖစၿပး သငအေနျဖင စတ႐ႈပျခငး၊ ေဒါသထြကျခငး၊ နာကငခစားရျခငး သ႕မဟတ သငနားမလညႏငသည ခစားခကမား ျဖစေပၚပါက သငယၾကညရသတစဥးတစေယာက မတေဆြသငယခငး၊ မသားစဝငတစဥးဥး သ႕မဟတ ဆရာ၊ ဆရာမမား သ႕မဟတ သကတ႐ြယတတစဥးဥးက ဖြငေျပာတငပငလကျခငးသည အေကာငးဆးပငျဖစသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ28

သငရး ၆

ရညရြယခက• ပေဖာဝငခနတြငျဖစတတသညေျပာငးလမႈမားမာပမနပငျဖစေၾကာငးသရနားလညေစရန• ဆယေကာသကအ႐ြယမားအေနျဖင ၎တ႕၏ခႏၶာကယေျပာငးလမႈမားတြင လငပငး ဆငရာ စးရမမႈမားက လပမေျဖရငးႏငေစရန

ဥးတညအပစပေဖာဝငစ လငယမားႏင ကေလးမား

ၾကာျမငခနမနစ ၉၀

ထငခေနရာခထားမႈမားအပစမားအၾကားတြင ေနရာလြတမားရၿပး အဖြ႕လကထငျခငးပစ

သငတနးသးပစၥညးမား• အဖြ႕တစဖြ႕စအတြက A 4 စကလြတ (၂၇) ႐ြကႏင မာကာေဘာပငမား• သငေထာကက ၆.၁.၃ က တြငပါဝငသည ေမးခြနးမား မတတစစ• ကရား၊ ဥးထပ၊ သဘး သ႕မဟတ ထညစရာပစၥညးငယတစခ• အကဥးခပမတစ : ႀကးေကာငဝငခနေျပာငးလမႈမား (မသးမေနရမဟတ)

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၆.၁.၃ က : ႀကးေကာငဝငခနေျပာငးလမႈမားႏင ပတသက၍ မၾကာခဏေမးေလရေသာ ေမးခြနးမားႏင အေျဖမားအကဥးခပမတစ : ႀကးေကာငဝငခနေျပာငးလမႈမား (ေလကငခနး ၆.၁.၂)

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား၁. မတဆကႏင ကစားပြျပငဆငျခငး - ၁၀ မနစ၂. အေမး၊ အေျဖကစားပြ ကစားျခငး - ၇၀ မနစ

ေလကငခနး ၆.၁.၃ ငါ ပမနဘလား ဒါမမဟတ ထးထးဆနးဆနးေတြျဖစေနတာလား?3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

29အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ယခေလကငခနးသည မနးကေလး၊ ေယာကၤားေလးမား ႀကးေကာငဝငခန သ႕မဟတ ပေဖာဝငခနတြင ျဖစေပၚသည ေျပာငးလမႈမားႏငပတသက ေၾကာငးရငးျပရမည။ ဤေျပာငးလမႈမား၊ လငပငးဆငရာမားႏငပတသက၍ ဘတညေသာ ေမးခြနးမားက ေဆြးေႏြးမညျဖစသည။ ၎က အေမးႏင အေျဖ ကစားပြျပလပ၍ ေဆာင႐ြကသြားမညျဖစသည။ ကားမ ႏစမးလး (၅) ဥးစပါဝငေသာ အဖြ႕မားခြပါ။ တဖြ႕စက A 4 ဗလာစာ႐ြက (၂၇) ႐ြကႏင မာကာေဘာပငတေခာငးစေပးၿပး ေမးခြနးမားထညရနခြကက အဖြ႕မား၏ အလယတြငထားပါ။ကစားပြစညးမဥးမားက ေအာကပါအတငးရငးျပပါ။• ေစတနာဝနထမးတစဥးမ ခြကထရေမးခြနးတစခကႏႈကယၿပး အားလး က ကယကယဖတျပရမည။• ေမးခြနးတစခၿပးတငး အဖြ႕မားသည ေဆြးေႏြးရနအခနတစမနစခန႕ရ မညျဖစၿပး အေျခက စကေပၚတြင စာလးႀကးႀကးႏင ေရးခထားရမည။• အဖြ႕အားလးသည ၎တ႕၏အေျဖမားက တခနတညးျပရမညျဖစ သည။

ကစားပြက ေမးခြနးမားႏႈကၿပး ဖတျပမည ေစတနာဝနထမးတစဥးက ေခၚယ၍ စတငၿပး ပထမဆးေမးခြနးက ဖတခငးကာ အဖြ႕လကေဆြးေႏြးရန၊ အေျဖမားကေရးခၿပး ျပသရန ေတာငးဆရမည။ အေျဖမားက ျမနဆနစြာ ဖတ႐ႈၿပး

အဆင ၁ မတဆကႏင ကစားပြျပငဆငျခငး - ၁၀ မနစ

အဆင ၂ အေမး၊ အေျဖကစားပြ ကစားျခငး - ၇၀ မနစ

၃. ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငးႏင အဓကအသေပးလသညအေၾကာငးအရာ - ၁၀ မနစ

ျပငဆငျခငး သငေထာကက ၆.၁.၃ က က မတဆြပါ။ ေမးခြနးမားက အေျဖမားမပါဘျဖတထတ၍ လပၿပး ကရား၊ ဥးထတ သ႕မဟတ အျခားထညစရာပစၥညးထတြငထညပါ။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

ဤေလကငခနးသည ေယာကၤားေလး၊ မနးကေလးမားေရာေနသည အပစမားတြင ျပလပရနေရးဆြထားျခငးျဖစသည။ သ႕ေသာလညး ဥးတညအပစသည အလြနအမငးေရး႐းဆနၿပး အေၾကာငးအရာသညလညး ေရာေႏာေနသညအပစတြငး ေဆြးေႏြးရန အထခကမခ ဟယဆပါက သငတနးပ႕ခသအေနျဖင မနးကေလး၊ ေယာကၤားေလးသတသတစ အပစခြ၍ လပေဆာငႏငသည။ သရထားရမညမာ ပါဝငတကေရာကသမားသည ကားမေရာေႏာအပစျဖငလပေဆာငျခငးျဖငပမေလလာသငယလာႏငမညျဖစေသာလညး ဆန႕ကငဘကလငမားထမ အျမင႐ႈေထာငမားႏင ခစားခကမားက လညးေလလာသငယရနလအပသည။ အထးသျဖင မနးကေလးမား၏ အျမင႐ႈေထာငႏင ခစားခကမားက ေလးစားရန အတြက ေယာကၤားေလးမားအေနျဖင အထးအေရးႀကးၿပး အကယ၍ ဤအပငးက ေယာကၤားေလးခညးသတသတ ျပလပရသညဆပါက အမးသမး/အမးသားမားပါဝငေသာ သငတနးဆငရာအဖြ႕ျဖင လပေဆာငသငၿပး မနးကေလးမား အမးသမးမား၏ အျမင႐ႈေထာငႏင ခစားခကမားက ေဆြးေႏြးသငသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ30

သငရး ၆

ကစားပြက ေယာကၤားေလး၊ မနးကေလးမား စးရမပပနသညအေၾကာငးအရာမား ျဖစသည ေမးခြနမားက ရငးလငး ေျပာျပျခငးျဖင အကဥးခပပါ။ တခါတရ ၎တ႕အေနျဖင ရယေမာၾကသညမားရေသာလညး ယငးမာ ေျပာဆ ၾကရနအတြက ပမနကစၥရပမားသာျဖစသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ၎တ႕အေနျဖင အေသးစတမသျခငး၊ ရက႐ြ႕ၾကျခငး ႏင မလမၿချဖစၾက ျခငးေၾကာငျဖစသည။ ဆန႕ကငဘကလငအေၾကာငးအပါအဝင သႏငသမ သသြားၾကရန အေရးႀကးသည။ ဥပမာအားျဖင ရာသလာျခငး အေၾကာငးက ေယာကၤားေလးမား သသြားျခငးႏင မနးကေလးမား အေနျဖင လညး အပမကၿပး သတလႊြတျခငးက နားလညသြားလင ေကာငးေသာအခက ျဖစသည။ အကယ၍ အမနတရားအခကအလကမားက သငမသလင သငအေနျဖင မျဖစႏငသည စတကးယဥဇာတလမးမားက ယၾကညျခငး၊ မလမၿခခစားရျခငး သ႕မဟတ ေဘးအႏရာယရေသာ၊ ခကခေသာ အေနအထားမားသ႕ ကေရာက သြားေစႏငသည။ေအာကပါအခကမားျဖငနဂးခပပါ။• ႀကးေကာငဝငခနတြငမနးကေလးႏငေယာကၤားေလးႏစမးလး အေျပာငး အလမားစြာျဖစသည။ ႐ပပငးဆငရာ သာမက စတပငးဆငရာပါေျပာငး လျခငးျဖစသည။• ထေျပာငးလမႈမားသည ေဟာမနးေၾကာင ျဖစရျခငးျဖစၿပး ယငးသည အ႐ြယေရာကလာမႈ၏ တစစတတစပငး ျဖစသည။• သင၏ခႏၶာကယမ ေျပာငးလမႈမားမာ စတလႈပရားဖြယရာျဖစသလ စတ ႐ႈပဖြယရာ၊ ကသကေအာက သ႕မဟတ စတပကဖြယရာမားလညးျဖစ ႏငသည။ ယငးသည လတငးျဖစပကျခငးျဖစသည။ ထ႕ေၾကာင ထအ ေၾကာငးအရာမားက သင၏မဘမား၊ ေဆြမးမားသ႕မဟတ သငယခငး မား စသျဖင သငယၾကညသည သတစဥးတစေယာကက ေျပာျပတငပင သငသည။ သငအေနျဖင ခကခစြာ ျဖစပကခသည/ျဖစပကေနသည ဟ ထငရသညအေၾကာငးမားကလညး ၎တ႕ႏငအတ ဖလယေျပာဆျခငးျဖင သငအတြက အကအညမားစြာ ျဖစေစမညျဖစသည။

အဆင ၃ ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငးႏင အဓကအသေပးလသည စကား

ေစတနာဝနထမးတခ႕က ၎တ႕၏အေျဖမားအား ေဝမေျပာဆေစရမည။ (မားယြငးသညအေျဖအအနညးငယႏင မနသည အေျဖတစခ (မား) ကေ႐ြးခယ ပါ။ ယငးတက အကဥးခပေဆြးေႏြးၿပး အေျဖမနက သေဘာတမတ ေနာကေမးခြနး မေမးခင ၎တ႕ႏင ေဆြးေႏြးပါ။ ေမးခြနး (၂၇) ခစလးက ေျဖသြားပါ။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

ေလကငခနး ၆.၁.၂ အး!! ငါေျပာငးလမႈေတြျဖစေနပါလားအခနးမ အကဥးခပမတစ : ႀကးေကာငဝငခနတြင ေျပာငးလမႈမားက ပါဝငတကေရာကသမားသည စာဖတတတၿပး စတဝငစားပါက ေဝငပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

31အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

သငေထာကက ၆.၁.၃ က : ႀကးေကာငဝငလာခနတြင ျဖစတတသည အေျပာငးအလမားတြင မၾကာခဏ ေမးေလရသည ေမးခြနးႏင အေျဖမား

လမးညႊနခကမား : ေအာကေဖာျပပါ စာမကႏာမားက မတကးၿပး အေျဖမပါေစဘ ေမးခြနးမားက ျဖတထတပါ။ ၎တ႕က လပၿပး ကရား၊ ဥးထတ သ႕မဟတ အျခားထညစရာတစခခအတြငးသ႕ထညပါ။ ဤအေၾကာငးအရာမားႏင ပတသကသည အေသးစတအခကအလကမားက ေလကငခနး ၆.၁.၂ အး!! ငါေျပာငးလမႈေတြျဖစေနပါလား အခနးရ အကဥးခပမတစ : ႀကးေကာငဝငခနအတြငး အေျပာငးအလမားတြင ေဖာျပထားသည။

၁. မညသညအသကအ႐ြယတြငလတ႕သည လငဆကဆမႈ စတငပါသလ။

လငစတငဆကဆရနအတြက သးသန႕သတ မတထားေသာ အသကအ႐ြယမရပါ။ ပထမ ဆးအႀကမလငဆကဆရန အတြကဆးျဖတရာ တြငမတညေသာလအမးမး၌ မတညေသာအေၾကာငးျပခကမားရသည။ အခ႕အေနျဖင ၎ တ႕စတလကေပါပါးစြာရၿပးတဖကလအတြကကတ ကဝတျပအေလး ထားပါကဆကဆတတ သည။ တခ႕အေနျဖငအေတြ႕အႀကရရနအေနျဖငသာ ႀကးစားၾကညလၾကသည။ အခ႕က အမေထာငျပၿပးမသာ ဆကဆၾကသည။ပထမဆးအႀကမ လငဆကဆရာတြငအေရးႀကးသညမာသငသညမနးကေလးျဖစေစ၊ေယာကၤားေလးျဖစေစသင၏လြတလပ ေသာအလဆႏၵအတငး ျဖစရနလအပၿပး ဖအားေပးခရေသာေၾကာင သ႕မဟတ အတငးအၾကပ လပေဆာငခရျခငး မျဖစေစရနျဖစသည။ အကယ၍သငသည ငယ႐ြယသ ျဖစသညဆပါက လငဆကဆျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာႏငသည အကးဆကမားကလညး စဥးစားသငသည။ သငသညကယဝနရလာမညလား သ႕မဟတသင၏ခစသေကာငမေလးကယဝနရသြားမညလား။လငဆကဆမႈမတဆင ကးစကတတေသာေရာဂါမားရရသြား မညလား။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ32

သငရး ၆

၂. အပမကမကၿပးသတလႊတျခငးသည မညသညအရာျဖစၿပး ထသ႕ျဖစျခငး သည ပမနျဖစပါသလား။

ေယာကၤားေလး/အမးသားတစေယာကသည အလြန စတ လႈပရားဖြယရာအပမကမကပါက သတလႊတေလရၿပး ၎တ႕ အပမကမကရငး သတလႊတျခငး (အပမကစ) ဟေခၚသည။ သင၏လငတမသတမားထြကၿပးသငႏးလာ ခနတြင သင၏ ညအပဝတစ သ႕မဟတ အခငးမားတြင စစြတၿပး ေစးကပေနမညျဖစသည။ထအပမကတြငးသတလႊတျခငးသည သငအပ ေပာေနစဥ ျဖစေပၚၿပး ၎သညလညး ပမနျဖစရပသာျဖစသည။ တခါတရေယာကၤား ေလးတ႕သည ၎တ႕၏ ပထမဆး အႀကမ သတထြကျခငးက အပေပာေနစဥအတြငး ႀက ေတြ႕ ရသည။

၃. ကၽြနမ၏ ရငသားမားသည ကၽြနမသ ငယခငး၏ရငသားမားထက အမားႀကး ေသးေနပါသည။ ထကစၥသည ပမန ျဖစပါသလား။

ယငးသညလးဝပမနကစၥရပသာျဖစပါသည။ ႀကးေကာငဝငခနတြင မနးကေလးမား၏ရင သားမား စတငႀကးထြားပါသည။ အခ႕မနးက ေလးမားမာ ႀကးမားေသာရငသားမား ျဖစေပၚ လာေသာလညး အခ႕မာ သပမႀကးလပါ။ ရငသားမား၏အ႐ြယအစားမားသည ၎တ႕၏ ပမနလပေဆာငခကမားက ထးျခားကြျပားမႈ မျဖစေစပါ။

၄. အဘယေၾကာင အမးသမးမားႏင မနး ကေလးမားတြငလစဥရာသလာျခငးသ႕ မဟတရာသေသြးေပၚျခငးမားျဖစေပၚ ရပါသလ။

တလလငတစႀကမ သင၏မးဥသညသားအမ က စြန႕ခြာသည။ ယငးက မးဥေကြျခငးဟေခၚ သည။ ၎သည သားအမ ဆသ႕ေရာကရသည။ အမးသမးသည ထကာလ အတြငး လငဆကဆ ပါက သတပးသည မးဥႏငေတြ႕ဆၿပးကယဝန ရႏငသည။ သ႕ေသာလညး ေသးငယေသာ မးဥမားသည သတေကာငႏင မေတြ႕ဆပါ။ မနးကေလး သ႕မဟတ အမးသမး သည လင မဆကဆျခငး သ႕မဟတ သတေကာငႏင မေတြ႕ဆပါက မးဥသည ေသြးမား၊ တစ႐ႈးမား ႏငအတ မနးမကယမတဆငဆငးသည။ ယငး က ရာသေသြးဆငးျခငး၊ ရာသလာျခငးဟ ေခၚ သည။

၅. လကႏငအာသာေျဖျခငးဆတာဘာပါ လ။ အႏရာယရပါသလား? ကၽြႏပက အားနညးေစမာလား။

လကျဖငအာသာေျဖျခငးဆသညမာသင၏လငအဂၤါက ထေတြ႕ျခငး သ႕မဟတ ကစားျခငးျဖငကယတငစတ ေကနပမႈရရေစရန ျပလပျခငးျဖစသည။ သငကလးဝေဘးမျဖစေစသလ အားလညး မနညးသြားေစပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

33အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

၆. မနးကေလးမားသညလညး ကယက ကယထကငပြတသပျခငးမားျပလပပါ သလား။

ျပလပပါသည။ လကျဖငအာသာေျဖျခငးသည ေယာကၤားေလးမားသာျပလပျခငး ျဖစသညဆသညမာယတမးစကားသာျဖစပါသည။မနးကေလးမားသညလညး ၎တ႕၏လငအဂၤါမားက (မနးမအဂၤါ အေစႏင မနးမကယ) ကငတြယပြတသပျခငးျဖင ေကာငးမြနေသာခစားမႈက ရရပါ သည။

၇. မနးကေလးမား သ႕မဟတ နာမညႀကး သ႐ပေဆာငမားကစတကးယဥလက သညႏင “ကၽြနေတာညေလး” ေထာင လာသညမာ ပမနျဖစပါရ႕လား။

အေကပါသည။ ဘာေၾကာင အဆငမေျပျဖစရ မာလ။ ထသ႕ျဖစလာျခငးေၾကာင သငခစားလ႕ ေကာငးၿပး သငကလညး ေပာ႐ႊငေစမည မဟတပါလား။

၈. ကၽြနမမဘမားေျပာသညမာမနးမေကာငး တစေယာကဆလင လငကစၥ၊ လငဆြ ေဆာငမႈရသညပမား သ႕မဟတ လငမႈ အသားေပးဝတမားက မဖတသငဘး လ႕ေျပာပါတယ၊ အဒါေတြလပရငကၽြနမ က မေကာငးတ မနးကေလး ျဖစသြား မာလား။

မဟတပါ။ လငကစၥမားက မနးကေလးမား၊အမး သမးမားေျပာဆၾကျခငးမာဘာမမမားပါ။ဒါေပ မယလေတြကတခါတရရကတတၾကသည။လငဆြေဆာငမႈရသညပမား သ႕မဟတ လငမႈ အသားေပးဝတမားကဖတျခငးျဖငလတေယာက က မေကာငးမျဖစေစပါ။ ေျပာဆျခငး၊ ပမား ၾကညျခငး၊ ဝတမားဖတ ျခငးသည မညသ႕ကမ မထခကေစပါ။ သ႕ေသာလငအသားေပး႐ပပ မားႏင စတကးယဥဝတမားသည မညသည အသးဝငေသာ အခကအလကကမ ေပးေလမရ ပါ။ အေရးႀကးသည အခကမာ မနးကေလး၊ ေယာကားေလးမားသည ေဘးကငးလၿခေသာ လငဆကဆျခငးကသာ သရထားရနျဖစသည။

၉. အဘယေၾကာင အမးသားမား၊ ေယာ ကားေလးမား အပယာထခန လငတ ေထာငမတတာပါလ? အဒါသတ႕ေတြ က လငကစၥက အၿမအ႐းအမးလခင လ႕လား။

မဟတပါ။ ထျဖစရပသည လငမႈကစၥခစားခက မားေၾကာင မဟတဘ ဆးအမေၾကာငျဖစရျခငး ျဖစသည။ ဆးအမ ျပညလာၿပး လငတအရငးမာ သြားဖထားတ အတြက ေထာငမတလာျခငးျဖစ ပါတယ။

၁၀. ေကာငးေကာငးခစားလ႕ၿပးတေနာက ကၽြနေတာ၏လငတမထြကလာသည ခပခၽြခၽြအရာမားမာဘာေတြျဖစပါသလ။

သင၏လငတမထြကလာသည ခပခၽြခၽြ၊ ခပ ညစညစ အရညမားက သတရည ဟေခၚပါ သည။ သတရညက မနးမကယအတြငး သ႕မဟတ အနးအနားသ႕ ပနးထတပါက ကယဝနရႏငပါသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ34

သငရး ၆

၁၁. ယခကၽြနမ လစဥရာသေပၚေနၿပျဖစပါ သည။ အဒါကၽြနမကယဝနေဆာငႏငၿပ လ႕ေျပာတာလား။

မနပါသည။ လစဥတငး သငကယဝနရႏငသည အခန ကာလတတစခရပါသည။ ထအခနမာ မးဥသည မးဥႁပြန မ သားအမသ႕ေရာက႐ ခနျဖစသည။ ၎သည သတပးႏငဆေတြ႕လင ေပါငးစပမသြားမညျဖစသည။ ယငးက ပဋသေႏၶ တညျခငးဟ ေခၚပါသည။ ထအရာသညသင အေနျဖင ေယာကားေလးတစဥးဥးႏင လင ဆကဆၿပး မနးမကယအတြငးသ႕ သတပး ဝငမသာ ျဖစေပၚႏငပါသည။

၁၂. ကၽြနမအသက၁၃ႏစရပါၿပ။ ဘာေၾကာင ကၽြနမ ရာသမလာေသးတာလ။

အခ႕မနးကေလးမားကေစာပါသည။ အခ႕မာ ေနာကကပါသည။ ထ႕အတြက စတပရန မလ ပါ။

၁၃. ကၽြနေတာ၏သငယခငးမားသည ျပညတနဆာမားဆသ႕သြားေရာက၍ ေယာကားဘဝ ေပာပါးစညးစမခရန အၿမတကတြနးလကရပါသည။ ကၽြနေတာမလကပါဟေျပာလကလင ေယာကားမပသရာေရာကသြား မညလား။

အဓပၸာယမရပါ။ သငျပညတနဆာတစဥးထသ႕ မသြား ေရာကလသည အေၾကာငးရငးမားစြာ ရပါသည။ သငက ေယာကားမပသရာလညး မေရာကေစပါ။ ေယာကားစစစစ တစေယာက ျဖစရနအတြက မၾကာခဏလင ဆကဆေနရန မလအပပါ။

၁၄. လအမားေျပာသညမာမနးကေလးမား၊ အမးသမးမားလစဥရာသလာခနတြင မသန႕ရငး၊ သ႕မဟတ ညစပတသည ဟ ဆပါသည။ ထအရာမနကနပါသ လား။

ယငးျဖစစဥသည သဘာဝပင ျဖစေသာေၾကာင မနးကေလးမား၊ အမးသမးမားအေနျဖင ဆး ဝါးသည သ႕မဟတ ညစပတသညဟ မခ စားသငပါ။ လစဥရာသလာေပၚျခငး သ႕မ ဟတ ဓမၼတာလာျခငးသည အမးသမးမား ကေလးေမြးႏငရနအတြက ပမနမးပြားမႈဆင ရာ လ ပေ ဆာ င ခ က တ ရ ပ သာျ ဖ စ သ ည ။ အကယ၍ ကယဝနမေဆာငပါက အမးသမး မား အသက (၄၀) ေနာကပငး သ႕မဟတ အသက (၅၀) အေစာပငးကာလမားအထရာသ ေသြးဆငးပါသည။

၁၅. ကၽြနမ၏ရညးစားက ထေတြ႕ကငတြယ ၿပး နမး႐ႈပလပါေသာလညး သက ထ႕ ထကပလခငေနပါတယ။ ကၽြနမဘာ လပရမလ။

သငထ႕ထကပၿပး ေရ႕မတးလေၾကာငးေျပာပါ။သငမလပလသညအရာ မားအတြက “မလပႏငေၾကာငး” ရငးရငးလငးလငး ေျပာျပထားပါ။သ႕အေနျဖင သင၏ ခစားခကမားက ေလးစားသငသည။ အကယ၍ မရပါက သႏင အျပငထြကသြားလာျခငးက ရပလကပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

35အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

၁၆. ေဘးကငးလၿခေသာလငဆကဆျခငး ဆတာ ဘာပါလ။

ေဘးကငးလၿခေသာ လငဆကဆျခငး ဆသညမာ လငမ တဆငကးစကတတေသာေရာဂါမားႏင မလလားေသာ ကယဝနေဆာငရျခငးမားက လငဆကဆရာတြင သငေလာသည အကာ အကြယမားယျခငးျဖင ထခကႏငေခရသည မားကေလာချခငးပငျဖစပါသည။ လငဆက ဆမႈမျပဘထေတြ႕ကငတြယျခငး၊ေပြ႕ဖကျခငး၊နမး႐ႈ႕ျခငးတ႕သညလညး ေဘးကငးေသာလငပငးဆငရာ လပေဆာငခကမားအျဖစ မတယပါ သည။ သ႕ေသာလညး သတျပရမညမာ ေယာကားတစဥး၏လငတမထြကလာသညသတပးသည မနးမကယအတြငးဝငေရာကပါကသားအမအထ ခရးဆန႕ႏငၿပး သေႏၶေအာငႏင သညကာလႏင နးကပေနပါက ကယဝန ရရႏငပါသည။

၁၇. အဘယေၾကာင ကၽြနမရာသလာလင ရကေပါငး မားစြာၾကာျမငၿပးအလြနနာ ကငတာပါလ? ကၽြနမ သငယခငးမား အေနျဖငအရမးလြယကၿပး ၂ ရက ၃ ရကသာၾကာပါတယ။ ကၽြနမမာတစခခ မား မားေနပါသလား။

ဘာမမမားပါ။ ရာသလာသည အတငးအတာႏင အေတြ႕အႀကမားမာ မနးကေလးတစဥးႏင တစဥးကြျပားပါသည။ အခ႕မညသညကမ မခစားရေသာလညး အခ႕မာဗကေအာငျခငး၊ ေခါငးကကျခငးမားက ခစားရတတပါသည။ အခ႕ မနးကေလးမား ရကႏစဆယလင တစႀကမရာသလာၿပး အခ႕မာ ႏစေနမ တစ ႀကမလာသည လညးရပါသည။ လအေပၚမ တညပါသည။ မနးကေလး အမားစမာ ရာသ လာခနပမနအားျဖင ၃ ရကမ တပတခန႕ အထၾကာတတပါသည။ သ႕ေသာ ေသြးအလြန ဆငးျခငး၊ ပမနကာလထကၾကာေနျခငး သ႕မ ဟတ ႏစပတတခါ လာေနျခငး သ႕မဟတ ပမနထကနာကငခစားရပါက ဆရာဝနထသ႕ သြားေရာကျပသသငပါသည။

၁၈. တခါတရရာသေသြးမေပၚခနတြငအျဖ ဆငးျခငးမားျဖစေပၚပါသည။ယငးသည ပမနျဖစပါသလား။

ပမနျဖစပါသည။ ၎သည သားအမလမးေၾကာငးေပၚတြငကးစကေရာဂါမျဖစေစရနကာကြယေပးျခငးျဖစပါသည။ အကယ၍ နာကငမႈ သ႕မဟတ ယားယမႈမျဖစဘ ရကအနညးငယအတြငး ၿပးဆးသြားပါက စတပရနမရပါ။ အကယ၍ နာ ကငျခငး သ႕မဟတ ယားယျခငးမား၊ ညႇစ႕ စ႕အန႕မားထြကျခငး၊ျ ပ ညတညသညအေရာင မား (အဝါေရာင ၊ အစမးေရာင၊ ပနးေရာင) မား ျဖစေပၚပါကကနးမာေရး႒ာနသ႕ သြားေရာကျပသပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ36

သငရး ၆

၁၉. ကၽြနေတာသညလငယတစေယာကျဖစ ၿပးလပစစစစျဖစပါသည။ကၽြနေတာ၏ သငယခငးမားကကၽြနေတာေယာကား မပသဟေျပာပါသည။ ကၽြနေတာလင တႀကကသ (အေျခာက) မားျဖစေနပါ သလား။

မဟတပါ။ လပရညမပကေသးျခငးသည လငတႀကကျခငးႏင မသကဆငပါ။ မတညေသာလမားအတြက ႀကးေကာငဝငခနေျပာငးလမႈမားသည မတညသည အသကအ႐ြယမားတြင ျဖစေပၚပါသည။ သငအေနျဖင မလလားေသးပါ က လငပငးဆငရာ အေတြ႕အႀကမားက အေလာသးဆယရယရနမလအပပါ။

၂၀. ကၽြနေတာသည ဆန႕ကငဘကလင ထက လငတသမားကပ၍စတဝငစား ေနသညထငပါသည။ ကၽြနေတာပမန ဟတပါရ႕လား။

မဟတပါ။ အခ႕ေသာသမားသည လငတခငးက စတဝငစားပါသည။ လငတခငးကပမစတ ဝငစားသရသကသ႕ ဆန႕ကငဘကလငက စတဝငစားသမားလညး ရပါသည။ လအမား စမာ ဆန႕ကငဘကလငက စတဝငစားေသာ လညး လငတျခငးကစတဝငစားသမားအေန ျဖငလ႕အဖြ႕အစညးမားစြာတြငအခကအခမားက ေတြ႕ႀကၾကရပါသည။ ထ႕အတြက ရက ႐ြ႕ ေနရနမလပါ။ အခ႕ေသာသမားလညးထသ႕ ေတြ႕ႀကၾကရတတပါသည။ သင၏ခစားခကအတငးေနႏငပါသည။

၂၁. ကၽြနေတာလငဆကဆရနအဆငသင ျဖစပါၿပ။ ဒါေပမယကၽြနေတာရညးစား က လကမခပါ။ ကၽြနေတာဘာလပရ မလ။

ေစာငပါ။ သမအျမငက ေလးစားပါ။ သမအေန ျဖင ကယဝနရသြားႏငၿပး သငအေနျဖင ဘာမမျဖစပါ။ မဆကဆလေသာ သႏင ဆကဆျခငးျဖငလညး သာယာမႈမရႏငပါ။ ကေလးယရနအတြက အဆငသငမျဖစေသးခနတြင အထးသျဖင သင၏ခစသရညးစားအတြက ကေလးရသြားၿပ အလြနခကခႏငခနတြင လငဆကဆရန အႏရာယရပါသည။ ထအေၾကာငးအရာက ေဆြးေႏြးၿပး တစဥး၏ ခစားခကႏင ဆႏၵမားက အျပနအလနေလးစားပါ။ သငတ႕ႏစဥး အေန ျဖင ေပြ႕ဖကျခငး၊ နမး႐ႈျခငးကသ႕ေသာအျခားကစၥရပမားက လပေဆာင ႏငပါသည။

၂၂. ရာသလာခနတြငအသးျပရနအေကာငး ဆးကနပစၥညးမာ မညသညအရာျဖစ ပါသလ။

သငအေနျဖငသကေတာငသကသာအ႐ဆး ႏငရရႏငေသာ ပစၥညးက အသးျပသငပါသည။ သငအေနျဖငအမးသမးသးပစၥညးမား၊ဂြမးလပအေခာငးမားကဝယယအသးျပႏငသလအကယ ၍ အလြနေစးႀကးေနၿပး အလြယတကမဝယယႏငပါကလညး ကယတငျပလပ အသးျပႏငပါ သည။ သငမညသညအရာက အသးျပသည ျဖစေစ သန႕ရငးၿပး ေလာဖြတေဆးေၾကာက ပမနလလယ အသးျပသငပါသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

37အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

၂၃. လတစခ႕ေျပာသညမာ ေယာကားမား သညမနးမမားထကလငစတထကသန သည။ ထ႕ေၾကာငေယာကားမားသည အမးသမးမားစြာႏင လငဆကဆရန လၿပးအမးသမးမားအေနႏငအၿမတေစ သစၥာရရနလသညဟ ေျပာပါသည။

ေယာကား၊ မနးမႏစမးလးတြင လငစတထကသနမႈရၿပး တစဥးခငးစကြျပားမႈတြင ေယာကားမနးမမား မညမမၾကာသညအခနအတြငး လငဆကဆ လသညဟသည အခကမား ကြျပားပါသည။ လအဖြ႕အစညးမားစြာတြငေယာကားမားလငစတထကသနမႈကအားေပးၾကေသာလညးမနးမမားလငစတထကသနမႈက တားျမစၾကပါသည။ ထအခကက ျပနာမားစြာက ျဖစေစသည။ ေယာကားမားသည ၎တ႕၏လငစတထကသနမႈက ထနးသမးရန လသလ အမးသမးမား၏ ေ႐ြးခယမႈကလညး ေလးစားရန လသည။ သစၥာရျခငး ဆသညမာ အမးသား၊ အမးသမး တ႕၏ ကယေရးကယတာ ေ႐ြးခယမႈပငျဖစ သည။

၂၄. ကၽြနေတာ၏ သငယခငးမားေျပာသည မာ မနးကေလးမားက လငဆကဆရန အတြကတကတြနးအားေပးရနလသည ဟဆသည။ အကယ၍ မနးကေလးမ လကမခပါ ဟ ေျပာျခငးသည လကခ သညဟ ဆလျခငးပငျဖစသည။

ထအေတြးအေခၚမားပါသည။ တခါတရ မနးကေလးမားသညလ ငဆကဆရ နအတြက ေစာငဆငးလၾကသည။ အဘယေၾကာငဆ ေသာ ကယဝနရသြားမညက စးရမၾက ေသာေၾကာင ျဖစသည။ အမေထာငမျပခင ကယဝနရရသြားပါက ၎တ႕၏ဘဝတြင အခကအခမားစြာ ျဖစသြားႏငေသာေၾကာင သတ႕ လကမခသညမာ မနကနပါသည။ အ ကယ၍ မနးကေလးမားမ လကမခပါ ဟဆ လာလငသငအေနျဖငသတ႕၏ေ႐ြးခယမႈကေလးစားသငပါသည။

၂၅. ကၽြႏပ၏ခႏၶာကယႏငပတသက၍ မား ယြငးေနသညဟခစားရပါသည။ကၽြန ေတာ၏ေမြးရာပါလငကမႀကကပါ။ ကၽြႏပဘာမားမားေနပါသလ။ ကၽြနေတာ မေကာငးတာလား။

သငအေနျဖင ဘာမမမားပါ။ အခ႕သမားတြင ေမြးရာပါ လငႏငကြျပားေသာ “လငပငးဆငရာ ကယပငလကၡဏာ” မားရပါသည။ (ေယာကား စတ၊ မနးမစတ သ႕မဟတ အျခားစတ)။ ဆရလင အခ႕ေသာသမားသည ၎တ႕၏ ခႏၶာကယႏင မတညကြျပားသည ေယာကား ေလး သ႕မဟတ မနးကေလးစတမား ရေန သညလညးရပါသည။ ယငးအခကသညမား ယြငးေနျခငး၊ မေကာငးျခငးမားမရပါ။ အခ႕ သမားသည ထအတငး ေမြးဖြားလာျခငးသာ ျဖစပါသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ38

သငရး ၆

၂၆. အကယ၍ ကၽြနေတာ/ကၽြနမခစားေနရ သည လငစတအတငး ခႏၶာကယႏင လငကေျပာငးလကပါက မားပါသလား သ႕မဟတ အျပစရပါသလား။

အ ခ ႕ေ သာ သ မား သ ည မား ယြ ငးေ သာ ခႏ ၶာ ကယတြင ေမြးဖြားလာၾကသညဟခစားၾကရၿပး ၎တ႕တြငရသညလငပငးဆငရာလကၡဏာအတငး ခြစတဆရာဝနမားႏင ခြစတေျပာငးလ လၾကသည။ ဆန႕ကငဘကလငပစအတငး ပြငလငးစြာေနထငသမားရပါသည။ သ႕ေသာ ထသအမားစသည ခြစတရနအတြက သ႕မ ဟတ၎တ ႕၏ခႏၶာကယမားကေျပာငးလပစရနအတြက မတတႏငၾကပါ။ ထသမားသည လညး မားယြငးေနသသ႕မဟတ အျပစရသမား မဟတၾကပါ။

၂၇. ကၽြနေတာ/ကၽြနမ၏ လငအဂၤါမားသည ပမန လငအဂၤါအမးအစား မဟတဘ ကြျပားေနသညဟထငပါသည။ ဘာလပ သငပါသလ။

အခ႕ေသာသမား (၂ % ေအာက) သညပစက အမးသား၊အမးသမးခႏၶာကယပစႏငမတညေသာ လငပငးဆငရာလကၡဏာမား ျဖငေမြးဖြားလာၾကပါသည။ ထသမားသည ေယာကားအဂၤါ/မနးမအဂၤါႏစခလးပါျခငး သ႕မ ဟတ ႏစခလးမပါဘ “ပမနမဟတေသာ လငအဂၤါ”ျဖငေမြးလာသမားျဖစပါသည။အခ ႕သမားမာ ေမြးသညအခနကတညးကထလကၡဏာ မားမာသသာေသာလညး အခ႕မာ ႀကးေကာင ဝငခနအထ မသသာပါ။ ယၾကညရသတစဥးဥး ႏင တငပငၿပးသငအေျခအေနက ဆရာဝန ႏင ျပသကာ ေျဖရငးရနနညးလမး ရာေဖြပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

39အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ရညရြယခကအမးသား၊ အမးသမးတ႕၏ မးပြားအဂၤါမားႏင ပတသက၍ ပမသရသငယႏငရန

ဥးတညအပစလငယမားႏင အ႐ြယေရာကၿပးသမား

ၾကာျမငခနအဆင ၃ မပါဝငဘ ၄၅ မနစအဆင ၃ ပါဝငပါက ၇၅ မနစ

ထငခေနရာခထားမႈမားU ပစ သ႕မဟတ စကဝငးပ

အသးျပမည ပစၥညးမား• သငေထာကက ၆.၁.၄ က ႏင ခ တြင ေပးထားေသာ အမးသားမးပြားအဂၤါႏင အမးသမးမးပြားအဂၤါမား ပါေသာ ပအၾကညျပား (ဆလကျပားမား) ႏစစ• ပ႐ဂကတာ (မရႏငပါက ႀကတငျပငဆငမႈတြငၾကညပါ)• ထပအေရျပားျဖတမထားေသာ လငတပ မတ (သငေထာကက ၆.၁.၄ ဂ)• မတသားရနကတမား (သငေထာကက ၆.၁.၄ ဃ)၊ တဖြ႕လင တစစစ (စတႀကကေ႐ြးခယႏငရန)

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညးမား၆.၁.၄ က : အမးသမးမးပြားအဂၤါမားျပ ပအၾကညျပားမား၆.၁.၄ ခ : အမးသားမးပြားအဂၤါမားျပ ပအၾကညျပားမား၆.၁.၄ ဂ : ထပအေရျပားျဖတထားေသာလငတႏင ထပအေရျပားမျဖတထားေသာ လငတပ၆.၁.၄ ဃ : မတသားရနကတျပားမား

ေလကငခနး ၆.၁.၄ မးပြားမႈလပငနးစဥ3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ40

သငရး ၆

၆.၁.၄ င : မတသားရနကတျပားမား - အေျဖမားအကဥးခပမတစ : မးပြားအဂၤါမား

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား၁. အမးသမး၊ အမးသားမးပြားအဂၤါမားအေၾကာငး သရႏငရန - မနစ ၃၀၂. လငတထပအေရျပားျဖတျခငးက ရငးျပျခငး - ၁၀ မနစ၃. မတသားရနကတျပားမားႏင မးပြားသညလပေဆာငခကမားက ျပနလညသးသပျခငး - (စတႀကကေ႐ြးခယရန၊ မလပမေနရမဟတ) မနစ ၃၀၄. အကဥးခပျခငး - ၅ မနစ

ႀကတငျပငဆငျခငးအကယ၍ ပအၾကညျပားမား(ဆလကျပားမား) ျပရန ပ႐ဂကတာ မရႏငခပါက သငအေနျဖင စကကားခပေပၚတြင ပဆြျခငး သ႕မဟတ အမးသား၊ အမးသမး မးပြားအဂၤါမားျပ ပအၾကညျပားမားက မတဆြ၍ ျပသႏငသည။ (သငေထာကက ၆.၁.၄ က ႏင ခ) တစဥးလငတစစစ။

စတႀကကေ႐ြးခယရန ၁ သငေထာကကမားက စကကားခပေပၚတြငျပနဆြျခငး : သငေထာကက ၆.၁.၄ က မ တစစႏင သငေထာကက ၆.၁.၄ ခ မတစစ။ တစစလင ၄ မကႏာပါရသည။ (စစေပါငးပ ၈ ပရရမည) စာမကႏာ ၁ - ပအၾကညျပား နပါတ ၁ စာမကႏာ ၂ - ပအၾကညျပား နပါတ ၁ ႏင နပါတ ၂ ေပါငးျခငး စာမကႏာ ၃ - ပအၾကညျပား နပါတ ၁ ႏင နပါတ ၂၊ ၃ တ႕ေပါငးျခငး စာမကႏာ ၄ - ပအၾကညျပား နပါတ ၁ ႏင နပါတ ၂၊ ၃ႏင ၄ တ႕ေပါငးျခငး

စတႀကကေ႐ြးခယရန ၂ပါဝငသတစဥးစတငးအတြက အထကတြငေဖာျပထားသည သငေထာကကမားမ ပအၾကညျပား ၄ မကႏာက မတဆြရန။ (လတစဥးလင မတ ၈ မကႏာစရမည)

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

41အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ဤေလကငခနးတြင အမးသား၊ အမးသမးတ႕၏ မးပြားအဂၤါမားအေၾကာငးက အေသးစတပမျပသၿပး ေဆြးေႏြးမညျဖစ ေၾကာငးရငးျပရမည။(သငေထာကက ၆.၁.၄ က) အမးသမးမးပြားအဂၤါမားႏင စတငပါ။ ပထမ ဆး ပဆလကျပားကျပၿပး ထေပၚတြငပါရသည အဂၤါအစတအပငးက သမသ ေမးျမနးပါ။ မနကနသည အမညကေျပာျပၿပး ထအဂၤါအစတအပငး၏ တာဝနက အကဥးခပရငးျပပါ။ ဒတယအၾကညျပားက ပထမအျပား၏အေပၚတြင (သ႕မ ဟတ စာမကႏာ ၂ က ျပပါ၊ ဆလကျပား မားအစား Flipchart ၊ မတမားကသးလင) ထပျပၿပး ထအဂၤါအစတအပငး၏ အမညက သမသထပေမးပါ။ အကဥးခပ ရငးျပၿပး ကနသည ပအၾကညဆလကျပား (၄) ခက တခေပၚတြင တခထပ၍ ၿပးသညအထဆကျပပါ။ အမးသမး၏ မးပြားအဂၤါအစတအပငးမား ျပညစသည အထျဖစသည။ သင၏ရငးလငးခကအဆးတြင ရငးလငးမႈရမရ၊ ေမးျမနးရန ရမရေမးပါ။အမးသားမးပြားအဂၤါကလညး ထနညးတေဆာင႐ြကပါ။

အဆင ၁ အမးသမး၊ အမးသားမးပြားအဂၤါမားအေၾကာငး သရႏငရန - မနစ ၃၀

လငတထပအေရျပားျဖတျခငးကသမသပါဝငသအဖြ ႕မားအားေမးျမနးပါ ။ ထ႕ေနာက ထကစၥကရငးျပၿပး အခ႕ေသာ ဓေလထးစမားတြငေယာကၤားေလးမား အဘယေၾကာင လငတအေရျပားျဖတၾကသညက ရငးျပပါ (ဘာသာေရးႏင တကယေရသန႕ရငးေရးေၾကာင)။ ပကျပျခငးျဖင (သငေထာကက ၆.၁.၄ ဂ) မညသညပစရသညက သရႏငသည။

အဆင ၂ လငတထပအေရျပားျဖတျခငးက ရငးျပျခငး - ၁၀ မနစ

အဆင ၃ မတသားရနကတျပားမားႏင မးပြားသညလပေဆာငခကမားက ျပနလည သးသပျခငး - (စတႀကကေ႐ြးခယရန၊ မလပမေနရမဟတ) မနစ ၃၀

အဖြ႕မားသည ရငးျပခကမားကေကာငးစြာနားလညျခငးရမရ သႏငရနႏင အျခားအခကအလကမားပမေပးအပႏငရန အတြက သငလပေဆာငလလင ဤအဆငကလပေဆာငႏငသည။ တဖြ႕လင အမားဆး (၄) ေယာကပါ အဖြ႕မားခြပါ။ အဖြ႕အားလးက မတသားရနကတျပားမား (သငေထာကက ၆.၁.၄ ဃ) ေပးပါ။ ၎တ႕အေနျဖင အမးသား၊ အမးသမး မးပြားအဂၤါမားတြင လပေဆာငခကဆငတေသာ အရာမားက တြေပးရနျဖစေၾကာငးရငးျပပါ။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

ပါဝငတကေရာကသမား၏ အသကအ႐ြယအလက ဤေလကငခနးက လကေလာညေထြလပေဆာငပါ။ ပ၍ငယ႐ြယသ မားႏငဆလင ႐ငး႐ငးလငးလငး ျပသၿပး အလြနအေသးမစတပါႏင။ အားလးအတြကေနရာေပးျပသၿပး နာမည ေျပာျပကာ ခပတတ႐ငးပါ အ႐ြယေရာကၿပးသလငယမားႏင ဆလင အဂၤါအစတအပငးမား၏ လပေဆာငခကမားက ပမအေသးစတ႐ငးလငးႏငသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ42

သငရး ၆

အဖြ႕အားလးအဆငသငျဖစပါက ၎တ႕တြထားသညမားက ျပခငးပါ။ ေအာကပါလမးညႊနေမးခြနးမားအသးျပပါ။• အဖြ႕အားလး မနကနေအာငတြစပႏငပါသလား။• သငတ႕႐ပပအားလးက နားလညပါသလား? နားမလညပါက မညသည တ႕သည ခကခပါသလ။ နားလညပါက အမညမားကသပါသလား။• ထအစတအပငးမား သငခႏၶာကယ မညသညေနရာတြင ရသညက သပါသလား။• ထအဂၤါမားတြင မညသညလပေဆာငခကတာဝနမားရသညက သပါသလား။အေျဖမနကတမားက ထတျပၿပး (တစဥးခငးစက သငေထာကက ၆.၁.၄ င အားေပးထားပါ) ေအာကပါအတငး ရငးျပပါ။

အမးသမး မးပြားအဂၤါမား

အမးသား မးပြားအဂၤါမား

တညေသာလပေဆာငခကမား

အဂၤါႏႈတခမးမား

မနးမကယ

မနးမအဂၤါအေစ

မးဥအမ

သားအမႁပြန

သားအမ

ကပပယအတ

ေယာကၤားလငတ

ဂလငးမား

ေဝးေစမား

သတပ႕ႁပြန

သတရညဂလငး

အကာအကြယေပးသညတာဝနကလပေဆာငသည

အေျခခပစ ၥညးမားျဖစသည၊လင ဆကဆရနျဖစသည။

အလြနႏႈးည ထခကလြယေသာ အ စတအပငးမား

မးပြားရနအတြက ဆလမားထတ ေပးသည

သယယပ ႕ေဆာငေရးလမးေၾကာငးမား (မးဥမားႏင သတေကာငမား)

အမ သ႕မဟတ သေလာငရာေနရာ(ကေလးႏငသတေကာငမားအတြက)

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

43အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အကဥးခပရန -• မနးကေလးမား (အမးသမးမား) တြင ေအာကပါျပငပမးပြားအဂၤါအစတ အပငးမားရသည : ရငသားမား၊ မနးမကယ၊ မနးမအဂၤါႏႈတခမးႏင မနးမအဂၤါအေစ။• မနးကေလးမား (အမးသမးမား) တြင ေအာကပါအတြငးပငးမးပြား အဂၤါအစတအပငးမားရသည : မးဥအမ၊ သားအမႁပြနမားႏင သားအမ။• ေယာကၤားေလးမား (အမးသားမား) တြင ေအာကပါျပငပမးပြားအဂၤါ အစတအပငးမားရသည : လငတႏင ကပပယအတ။• ေယာကၤားေလးမား (အမးသားမား) တြင ေအာကပါအတြငးပငးမးပြား အဂၤါအစတအပငးမားရသည : ေဝးေစမား၊ သတပ႕ႁပြနမား၊ ဆးလမး ေၾကာငးႏင သတရညဂလငး။• အမးသားႏင အမးသမး မးပြားအဂၤါမား၏ ပပနးသ႑နသည ျခားနား ေသာလညး အမားစမာ သ႑နတ၊ လပေဆာငခကတ အစတအပငး မားသာျဖစသည။ ထလပငနးမားျဖင ကေလးက ျဖစေစသည။

အဆင ၄ အကဥးခပျခငး - ၅ မနစ 3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ44

သငရး ၆

သငေထာကက ၆.၁.၄ က : အမးသမးမးပြားအဂၤါမားျပ ပဆလကအၾကညျပားမား

လမးညႊနခကမား : ေအာကေဖာျပပါ ပ (၄) ပသည အမးသမးမးပြားအဂၤါ အစတအပငးမားက ၿခင၍ ႐ပပျဖင ေဖာျပထားျခငးျဖစသည။ စာအပနပါတ (၇) တြင A4 အ႐ြယအစားျဖငလညး သးသန႕ရႏငပါသည။ ထပမားက ပအၾကညျပားေပၚတြင မတေရးဆြပါ။

နပါတ ၁ . သားအမ နပါတ ၂ သားအမလမးေၾကာငး

နပါတ ၃ မးဥႁပြနမား နပါတ ၄ မးဥအမမား

ပအၾကညဆလကျပားမားျပသရန : ပအၾကညျပား နပါတ ၁ႏင စပါ။ နပါတ ၂ ကအကဥးခပရငးၿပးေနာကတြင နပါတ ၁ အေပၚသ႕ထပတငၿပး နပါတ ၃ က နပါတ ၁ ႏင ၂ အေပၚထပတငသြားရနျဖစသည။ ေနာကဆးတြင နပါတ ၄ က အားလးအေပၚတြငတငထားၿပး အမးသမးမးပြားအဂၤါ အစတအပငးမားျပသျခငးၿပးဆးမညျဖစသည။ ေအာကေဖာျပပါ ပမားသည ဆလကအၾကညျပားမား တဆငျခငး ထပသြားပက ျပျခငးျဖစသည။

Nos. 1 + 2 Nos. 1 + 2 + 3 Nos. 1 + 2 + 3 + 4

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

45အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

သငေထာကက ၆.၁.၄ ခ : အမးသားမးပြားအဂၤါမားျပပအၾကညျပားမား

လမးညႊနခကမား: ေအာကေဖာျပပါ ပ (၄) ပသည အမးသားမးပြားအဂၤါ အစတအပငးမားက ၿခင၍ ႐ပပျဖင ေဖာျပထားျခငးျဖစသည။ စာအပနပါတ (၇) တြင A4 အ႐ြယအစားျဖငလညး သးသန႕ရႏငပါသည။ ထပမားက ပအၾကညျပားေပၚတြင မတေရးဆြပါ။

နပါတ ၁ လငတ နပါတ ၂ ေဝးေစမား

နပါတ ၃ သတပ႕ႁပြန နပါတ ၄ သတရညဂလငး

ပအၾကညဆလကျပားမားျပသရန : ပအၾကညျပား နပါတ ၁ႏင စပါ။ နပါတ ၂ ကအကဥးခပရငးၿပးေနာကတြင နပါတ ၁ အေပၚသ႕ထပတငၿပး နပါတ ၃ က နပါတ ၁ ႏင ၂ အေပၚထပတငသြားရနျဖစသည။ ေနာကဆးတြင နပါတ ၄ က အားလးအေပၚတြငတငထားၿပး အမးသမးမးပြားအဂၤါ အစတအပငးမားျပသျခငးၿပးဆးမညျဖစသည။ ေအာကေဖာျပပါ ပမားသည ဆလကအၾကညျပားမား တဆငျခငး ထပသြားပက ျပျခငးျဖစသည။

Nos. 1 + 2 Nos. 1 + 2 + 3 Nos. 1 + 2 + 3 + 4

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ46

သငရး ၆

သငေထာကက ၆.၁.၄ ဂ : ထပအေရျပားျဖတထားေသာလငတႏင ထပအေရျပားမျဖတထားေသာလငတပ

လမးညႊနခကမား : ဤစာမကႏာက မတကး၍ ပႀကးခ႕ၿပး အဆင ၃ တြင လငတထပအေရျပား ျဖတထားေသာ လငတႏင မျဖတထားေသာလငတမားအၾကားကြျပားမႈက ႐ငးျပပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

47အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

သငေထာကက ၆.၁.၄ ဃ : မတသားရနကတျပားမား

လမးညႊနခကမား : ဤစာမကႏာက မတကးၿပး ကတျပားအေသးမား ျဖတပါ။ တဖြ႕စက တစစစေပးပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ48

သငရး ၆

သငေထာကက ၆.၁.၄ င : မတသားရနကတျပားမား - အေျဖမား

လမးညႊနခကမား : အဆင ၃ ကလပေဆာငမညဆလင တစဥးစအတြက တစစစကးပါ။

အမးသမး မးပြားအဂၤါမား

အမးသား မးပြားအဂၤါမား

တညေသာလပေဆာငခကမား

အဂၤါႏႈတခမးမား ကပပယအတ

အကာအကြယေပးသညတာဝနကလပေဆာငသည

မနးမကယ ေယာကၤားလငတ

အေျခခပစၥညးမားျဖစသည၊ လငဆကဆရနျဖစသည။

မနးမအဂၤါအေစ ဂလငးမား

အလြနႏႈးည ထခကလြယေသာ အစတအပငးမား

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

49အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

မးဥအမမား ေဝးေစမား

မးပြားရနအတြက ဆလမားထတ ေပးသည

သားအမႁပြနမား သတပ႕ႁပြနမား

သယယပ႕ေဆာငေရးလမးေၾကာငးမား(မးဥမားႏင သတေကာငမား)

သားအမ သတရညဂလငး

အမ သ႕မဟတ သေလာငရာေနရာ (ကေလးႏင သတေကာငမား အတြက)

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ50

သငရး ၆

အကဥးခပမတစ : မးပြားအဂၤါမား

လငႏစမးလးအတြက မးပြားအဂၤါအစတအပငးမားႏင ပတသကသည အခကအလကမားက ေအာကတြငေဖာျပထား သည။ အမးသမး၊ အမးသား မးပြားအဂၤါဆငရာ ဆလကအၾကညျပားမား ျပၿပး ရငးလငးရာ၌ ဤအခကမားက အသးျပႏငသည။

အမးသမးမးပြားအဂၤါမား၏ အေသးစတအခကအလကမား

ကယလးတးမနးကေလးတစဥးကၾကညျခငးျဖင သငအေနျဖင ျပငပမးပြားအဂၤါမားက(ရငသားမားမလြ၍) မားမားစားစား ျမငရမညမဟတပါ။ သမ၏ ေျခေထာကမားအၾကားတြင ႏးည သညဧရယာရၿပး မနးမအဂၤါအေစ၊ မနးမကယအဝ၊ ဆးလမးေၾကာငးႏင အဂၤါႏႈတခမးမား၊ ထမတဆငေနာကအနညးငယကေသာေနရာတြင စအရပါမည။ ျပငပမးပြားအဂၤါမားက ေျခေထာကမား အၾကားတြင မနေထာငၾကညျခငးျဖင လြယကစြာေတြ႕ျမငႏငပါသည။

• မနးမအဂၤါႏႈတခမးမား၎တ႕သည သားအမလမးေၾကာငးအဝတြင ႏႈးညစြာလပေနသည အေရျပားႏစစျဖစသည။ ၎တ႕က ျပငပ ႏႈတခမးသားႏင အတြငးႏႈတခမးသား သ႕မဟတ ႏႈတခမးသားအႀကးႏင ႏႈတခမး သားအေသးဟ ေခၚသည။ ၎တ႕သည အေစ၊ ဆးလမးေၾကာငးအဝႏင သားအမလမးေၾကာငးက အကာအကြယေပးထားသည။

• မနးမအဂၤါအေစ၎သညဆးလမးေၾကာငးအဝရ ေသးငယေသာအဖေလးတစဖျဖစသည။ ၎သည ႏႈတခမးမား အၾကားရ အလြနႏႈးညထခကလြယေသာေနရာျဖစသည။ ထေနရာသ႕ ထေတြ႕ျခငး သ႕မဟတ ႏႈးညစြာပြတသပျခငးမား ျပလပပါက ခစားရေကာငးမြနသည။

• ဆးလမးေၾကာငးအဝႏႈတခမးမားအၾကားတြင အလြနေသးငယေသာ အေပါကတစေပါကကေတြ႕ရမည။ အလြနေသး ငယေသာေၾကာငျမငေတြ႕ရရနပငခကခသည။ ၎သညဆးလမးေၾကာငး၏ ထပဝျဖစၿပး (ဆးစြန႕ ရာလမးေၾကာငး) ထ အေပါကမတဆင ဆးစြန႕ပါသည။ ယငးသည မးပြားအဂၤါမဟတပါ။

• သားအမလမးေၾကာငး (မနးမကယ)ပမႀကးမားေသာ အေပါကကလညးေတြ႕ရရမညျဖစသည။ ယငးသည သားအမလမးေၾကာငး အဝျဖစသည။ အတြငးတြင ၂၀ စငတမတာခန႕ရညလားၿပး ႏႈးညကာ အလကသငက႕ႏငခ႕ႏငသည။ ၎သညသားအမႏင ခတဆကလကရသည။ ေမြးဖြားရနအသငရေနၿပျဖစေသာကေလးသည ထသားအမလမးေၾကာငးမတဆင ျပငပကမၻာသ႕ ထြကလာသည။ အ႐ြယေရာကလာေသာ မနးကေလးမားသည လစဥရာသေသြးေပၚျခငး၊ ရာသလာျခငးမားျဖစေပၚရာတြင ထလမးေၾကာငးမ ပင ေသြးဆငးသည။ လတ႕လငဆကဆမႈျပရာတြင ေယာကၤားလငတထးသြငးဆကဆသညေနရာသညလညး ထေနရာပငျဖစသည။

• စအေနာကပငးအနညးငယကသညေနရာတြင တတယအေပါကတစခက ေတြ႕ရရမညျဖစသည။ ယငးသည မးပြား အဂၤါမဟတဘ စအဝသာျဖစသည။ ထအေပါကမတဆင မစငစြန႕ပါသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

51အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

မနးကေလးတစေယာက၏ ခႏၶာကယအတြငးပငးသ႕ၾကညမညဆလင ေအာကေဖာျပပါ မးပြားအဂၤါမားက ေတြ႕ရမည ျဖစသည။ သားအမလမးေၾကာငး၊ သားအမ၊ မးဥႁပြနႏစခႏင မးဥအမႏစခတ႕ျဖစသည။

• သားအမ၎သညအလြနသနမာေသာကြကသားမားျဖငဖြ ႕စညးထားသညေသးငယေသာအဂၤါအစတအပငး တစခ ျဖစသည။ မးဥႁပြနမားႏင သားအမလမးေၾကာငးႏစခလးသည သားအမႏင ခတဆကလကရသည။ သားအမ သညခႏၶာကယတြင ကေလးငယႀကးထြားရာေနရာျဖစသည။ ပမနအားျဖင သားအမသည ထမမႀကးဘ ေဇာကထးရေနေသာ သစေတာသးငယတစလး အ႐ြယအစားသာျဖစသည။ သားအမထတြင ကေလးငယ ႀကးျပငးလာသညႏင အမ ကေလးငယ၏အ႐ြယအစားအတငးဆန႕ထြကလာသည။ ကေလးေမြးၿပးသည ေနာကပငးတြင ပမနအ႐ြယအစားသ႕ျပနလညက႕ဝငသြားသည။

• မးဥအမမားသားအမေဘးတဖကတစခကတြင လငခးသးအ႐ြယရေသာ မးဥမားကေတြ႕ရရမညျဖစသည။ ၎တြင အမးသမးမးပြားအဂၤါဆလမားပါဝငသည မးဥမားပါဝငသည။ မနးကေလးတစဥးေမြးဖြားလာသညႏင ၎တြင ပမာဏမားျပားေသာ မးဥမား (၁ သနး ၂ သနးခန႕) ပါဝငခၿပး ျဖစေသာလညး အသငမျဖစေသးေပ။ အပေဖာ ဝငခနတြင မးပြားရနအတြက စတငအသငျဖစလာၿပး မးပြားႏငသညအ႐ြယတစေလာကလးမ အမးသမးမား ကေလးမရႏငေတာသည ရာသေသြး မဆငးေတာသည ေသြးဆးခန အထျဖစသည။ အမးသမးမား ေသြးဆးခန သည အသကေလးဆယေနာကပငး သ႕မဟတ အသကငါးဆယအစပငးမားတြင ျဖစသည။

• မးဥႁပြနမား၎တ႕သညမးဥအမႏင သားအမတ႕အၾကားတြင ခတဆကေပးထားေသာ (၁၅) စငတမတာ ခန႕႐ညသည ႁပြနအေသးမားျဖစသည။ မးဥမားသည ထႁပြနမားမတဆင သားအမသ႕ဆငးသည။

• အမးသားမးပြားအဂၤါမား၏ အေသးစတအခကအလကမား

ကယလးတး ေယာကၤားေလးတစဥးက ၾကညပါက ခကျခငးျမငရမညမာ ျပငပရ မးပြားအဂၤါမားျဖစၿပး ေျခေထာကမား အၾကားတြင တြေလာငးကေနသည လငတႏငကပပယအတ ျဖစသည။

• ကပပယအတယငးသည ေဝးေစႏစလး သ႕မဟတ ေဘာ မားက အကာအကြယေပးထားသည ႐ႈ႕ေနေသာ အတမားျဖစသည။

• လငတလငတသည အလြနႏႈးညၿပး ေသြးေၾကာမား ပါဝငေသာ တစ႐ႈးမားပါဝငသည။ ထပပငးတြင ခႏၶာကယမ ဆးစြန႕ထတသည အေပါကငယတစေပါကပါဝငသည။ ပမနအားျဖင လငတသည ကပပယအတေရ႕တြင ႏႈးညေပာတြစြာ ရေနေသာလညး တခါတရ မာေၾကာၿပး ေထာငမတလာ တတသည။ ထသ႕ေသာအေနအထားသည ေယာကၤားေလး/ အမးသားမား အေနျဖင တစစတစခ သ႕မဟတ တစစတစေယာကက ျမင၍ ရငခနစတလႈပရားပါက ျဖစေပၚတတသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ52

သငရး ၆

• ဂလငးမား (ႏင လငတထပအေရျပားျဖတျခငး)လငတထပဖားပငးက ဂလငးမား ဟေခၚသည။ ယငးသညလငတတြင အႏးညဆးအထခကမခေသာအပငး ျဖစသည။ ထေတြ႕မႈျပလပလင ခစား၍ေကာငးသည။ ေယာကၤားေလးမားသည ထလငတထပဖားတြင အေရျပားဖးအပလက ေမြးဖြားလာၾကာသည။ အခ႕ေသာ ယဥေကးမႈဓေလ ထးစမားတြင ထလငတထပဖားရဖးအပထားေသာ အေရျပားက ျဖတထတၾကသည။ ယငးက လငတအေရျပားျဖတျခငး (circumcision) ဟေခၚသည။အစၥလာမ သ႕မဟတ ဂး ေယာကၤားေလးမားႏင အေမရကန၊ အငဒနးရား၊ မေလးရားႏငင ကသ႕ေသာ ႏငငမားမ ေယာကၤားေလးမားသည ေမြးဖြားလာခန သ႕မဟတ ငယ႐ြယစဥတြင တကယေရသန႕ရငးေရး၊ ဘာသာေရး သ႕မဟတ ဓေလထးစအရ လငတ အေရျပားက ျဖတၾကသည။ အခ႕ေသာ လ႕အဖြ႕အစညးမားႏင ဓေလမားတြငမႈ ေယာကၤားေလး/ အမးသားမားသည ထလငတအေရျပားက မျဖတၾကဘ ၎သည လငတထပဖားပငးရ ဂလငးမား က အကာအကြယေပးထားေသာေၾကာင ျဖစသည။ လငတထပအေရျပားျဖတထားေသာ ေယာကၤားေလးမား၏ လငတသည မျဖတထားေသာ ေယာကၤားေလးမား၏လငတႏင ပစမတဘ ကြျပားေသာလညး ထပဖားပငးရ ဂလငးမား ခစား ရသည ခစားခကမားမာ အတတပငျဖစသည။

• စအေနာကဘကသ႕အနညးငယေရာကသညေနရာတြင ဒတယအေပါကတစေပါကကေတြ႕မညျဖစသည။ ၎သည မးပြားအဂၤါမဟတဘ စအဝ သာျဖစသည။ ထအေပါကမ ေန၍ ခႏၶာကယမ မစငမားစြန႕ထတသည။အကယ၍ေယာကၤားေလးတစေယာက၏ ခႏၶာကယ အတြငးပငးက ၾကညလင ေအာကေဖာျပပါ မးပြားအဂၤါမားက ေတြ႕မညျဖစသည။ ေဝးေစမား၊ အခငးခငး ဆကသြယလကရေသာ ႁပႊနမားႏင ဂလငးမား ျဖစသည။

• ေဝးေစမားေယာကၤားေလးမားတြင ေဝးေစ သ႕မဟတ ေဘာ ႏစလးပါရသည။ ၎တ႕သည ႏႈးညၿပး ရႈ႕ႏငဆန႕ႏငကာ ကပပယ အတျဖင ကာကြယထားသည။ ေဝးေစမားသည အလြနႏးညၿပး အထခကမခေပ။ အကယ၍ ထေနရာသ႕ အကနခရလင အလြနနာကငသည။ အခနေတာေတာ မားမားတြင ေဝးေစတလးသည အျခားတလးထကပ၍ နမေနၿပး တြေလာငးကေနတတသည။ ယငးသည ပမနသာျဖစသည။ ႀကးေကာငမဝငခငတြင ေဝးေစမားသည ပႀကးေစအႀကး တလးသာသာ ရၿပး တျဖညးျဖညးျခငး သစၾကားသးအ႐ြယျဖစလာသည။ ေဝးေစအတြငးရ ဆလမားသည မးပြားရန အတြကျဖစသည။ မနးကေလးမားသည ေမြးဖြားစဥကတညးက မးဥမားပါေသာလညး ေယာကၤားေလးမားမာမ ႀကးေကာငဝငသညအခနကမ သတေကာငမားက စတငထတလပသည။

• သတႁပြနေဝးေစႏစခလးက သတႁပြန (epididymis) ျဖငဆကသြယထားသည။ ၎တ႕သည အလြန ေသးငယေသာ တယလဖနး ႀကးမားကသ႕ပငျဖစသည။ အမနတကယအားျဖင သတႁပြနမားသည အလြနပါးလႊာၿပး (၄ - ၆ မတာ) ခန႕ရညေသာ ႁပြနမားျဖစၿပး ထခကလြယသည။ သတႁပြနမားထတြင မးပြားဆလမားစစညးၿပး သတပ႕ႁပြနမတဆင ဆကလက ပ႕ေဆာငသည။

• သတပ႕ႁပြနမားသတႁပြနႏစခလးသည သတပ႕ႁပြနမားမတဆင ဆးလမးေၾကာငးသ႕ ဆကသြယထားသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

53အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

၎တ႕သည ပါးလႊာၿပး (၅၀) စငတမတာခန႕ရညေသာ အလကသငအေနအထားရသည ႁပြနမားျဖစၿပး ေခါကဆြျပတမားႏင တသည။

• သတရညဂလငး (Prostate)ထအဂၤါအစတအပငးသည ဆလမားေရာေႏာပါဝငေသာ အရညမားက ထတလပသည။ ထအေရာအေႏာက သတရညမားဟ ေခၚၿပး ဆးလမးေၾကာငးမတဆင စြန႕ထတသည။ ယငးသည ခႏၶာကယမ ခပတတျမနျမန ပနးထြကသည။ ယငးက သတလႊတျခငး (ejacula-tion) ဟေခၚသည။ လအမားက အထြဋအထပေရာကၿပးဆးသညဟေခၚသည။ ထသ႕ၿပးဆးျခငး၊ သတလႊတျခငးသည အရြယေရာကၿပးေနာကပငးမသာ ျဖစေပၚႏငသည။

• ဆးလမးေၾကာငးသတရညမားႏင ဆး တ႕သည တညေသာ ႁပႊနျဖစသည ဆးလမးေၾကာငးမပင စြန႕ထတသည။ ယငးသည လငတ တေလာက ကဥးေျမာငးရညလားေသာ ႁပြနတစချဖစသည။ သတလႊတခနတြင ဆးအမက ကြကသားမားက ပတထားေပးေသာေၾကာင ဆးႏငသတရညမားသည မညသည အခနမ အတထြကေလမရေပ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ54

သငရး ၆

ရညရြယခက

• မတညသည လငပငးဆငရာ စတကငးညြတမႈမား၊ ကားမဆငရာ ကယပငလကၡဏာမားႏင ခစားထတေဖာျပသမႈမား (SOGIE) ဆငရာ ယတမးပျပင အခကအလကမားက ခြျခား ေလလာသငယရန။• မနးမျခငးလငတႏစသကသ၊ ေယာကၤားျခငးလငတႏစသကသ၊ လငတလငကြႏစမးလး ႀကကႏစသကသႏငဆန႕ကငဘကလငဘဝကပြငလငးစြာခယမားအေပၚနားလညသညး ခေပးႏငမႈမားတးျမႇငရနႏင ထသမားသညလညးအျခားေသာသမားကသ႕ပငဂဏသကၡာ၊ ညမေသာဆကဆမႈႏင တရားမတမႈမားရရသငေၾကာငး နားလညေစရနျဖစသည။

ဥးတညအပစ

လငယမားႏင အ႐ြယေရာကၿပးသမား

ၾကာျမငခန

အဆင (၃) မပါပါက မနစကးဆယအဆင (၃) ပါဝငပါက မနစ (၁၂၀)

ထငခေနရာခထားမႈမား

U ပစ သ႕မဟတ စကဝငးပ၊ စားပြမားႏင သ႕မဟတ စားပြမားမပါဘ။

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညးမား

သငေထာကက ၆.၁.၅ က : လတစေယာကက ေမြးရာပါလင၊ ကား/မခယခက၊ ကားမဆနမႈ၊ လငဆကဆမႈ အႀကကမားအရ ခြျခားျပသသည ႐ပပသငေထာကက ၆.၁.၅ ခ : SOGIE အတငးအတာသငေထာကက ၆.၁.၅ ဂ : SOGIE ဥာဏစမးပေဟဠသငေထာကက ၆.၁.၅ ဃ : SOGIE ဥာဏစမးပေဟဠအတြက အေျဖမားအကဥးခပမတစ : လငပငးဆငရာ စတကငးညြတမႈမား၊ ကားမကယပငလကၡဏာႏင ခစားထတေဖာမႈ (SOGIE)

ေလကငခနး ၆.၁.၅ ဒလဘေမြးလာခၾကတာပါ၂

၂Toward Equity Training Curriculum (The Equity Project, 2015), Lesson One: Understanding Sexual Orientation, Gender Identity and Gender Expression, http://www.equityprojects.org/training/lesson-one-understanding-sexual- orientation-gender-identity-gender-expression/ (accessed 28 January 2017) မရယသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

55အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အကဥးခပမတစ : ကားမတနးတညမေရးဆငရာ သေဘာတရားမားႏင အဓပၸာယ ဖြငဆခကမား (ေလကငခနး ၃.၁.၁)

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား

၁. အမန သ႕မဟတ အမား - ၁၅ မနစ၂. လတစေယာကက ေမြးရာပါလင၊ ကား/မခယခက၊ ကားမဆနမႈ၊ လငဆကဆမႈ အႀကက မားအရ ခြျခားျပသသည ႐ပပ (Genderbread Person)၃. SOGIE အတငးအတာ ႏင အဓပၸာယဖြငဆခကမား - (စတႀကကေ႐ြးခယရန) မနစ ၃၀၄. ေဆြးေႏြးမႈ: လ႕အဖြ႕အစညးအတြငးမ LGBT မား - မနစ ၃၀၅. ယတမးပျပငမား သ႕မဟတ ခငမာသည အခကအလကမားလား။ - မနစ ၃၀၆. ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၅ မနစ

ႀကတငျပငဆငျခငး

• လငပငးဆငရာ စတကငးညြတမႈမား၊ ကားမကယပငလကၡဏာႏင ခစားထတေဖာမႈမား အကဥးခပမတစက ဖတၿပး ႏငငတြငး၊ ေဒသတြငး ရပ႐ြာလထမားအတြငးရ LGBT မား ရငဆငႀကေတြ႕ေနရေသာ အဓက ကစၥရပ မားက သရႏငရနႏင ေဒသဆငရာဓေလထး တမးမား၊ ယဥေကးမႈမားႏင ဘာသာေရးဆငရာ ယၾကညမႈမား ေၾကာငေတြ႕ႀကရသည စနေခၚမႈမားက မနးမျခငးလငတႏစသကသ၊ ေယာကၤားျခငးလငတႏစသကသ၊ လငတ လငကြႏစမးလး ႀကကႏစသကသႏင ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာခယသမား အတြက ဤေလကငခနးမစတငမ ေဒသဆငရာ အဖြ႕အစညးမားႏင ခတဆကေလလာ ေဆာင႐ြကရနျဖစသည။ • ျဖစႏငပါကအသပညာကြယဝေသာ LGBT ပဂၢလမားက ဤအခနးသငၾကားခနတြငအရငး အျမစပဂၢလအျဖစ ဖတၾကားျခငး သ႕မဟတ အကယ၍ သငတနးက သငကယတငဥး ေဆာငရနအဆငမေျပခပါက ၎တ႕က ဥးေဆာငေစျခငးတ႕ကလပေဆာငပါ။ အေၾကာငး အရာသည အထအခကမခေသာအေၾကာငးအရာ ျဖစေကာငးျဖစမညျဖစေသာလညးမတ ကြျပားမႈကခစားေနရသည ကေလးငယမား၊ လငယမားအပါအဝင ၎တ႕ဘဝတေလာက ေနရာမားစြာတြငခြျခားဆကဆမႈကခစားရျခငး စသျဖင အေရးႀကးေသာကစၥရပမားစြာပါ ဝငေသာေၾကာင မျဖစမေနေဆြးေႏြးရနလသည။ ဤအခနးက သပၸနညးက၊ အထခကမခ ေသာ၊ ေလးစားမႈရေသာ အေနအထား၊ ေဒသဆငရာ ယဥေကးမႈဓေလထးတမးႏင LGBT မား၏ သးသန႕လြတလပမႈႏစခလးကလညး ေလးစားသမႈျဖင ေဆာင႐ြကရနလသည။• လတစေယာကက ေမြးရာပါလင၊ ကား/မခယခက၊ ကားမဆနမႈ၊ လငဆကဆမႈ အႀကက မားအရ ခြျခားျပသသည ႐ပပ (Genderbread Person) (သငေထာကက ၆.၁.၅ က) က အဆင (၂) တြင အသးျပရန ႏင SOGIE ဥာဏစမးပေဟဠ (သငေထာကက ၆.၁.၅ ဂ) မတ (၅) စက ျပငဆငထားရမည။• အကယ၍ပါဝငတကေရာကသမားသည စာတတေျမာကမႈအဆငျမငမားပါက အဆင (၃) (မလပမေနရ မဟတ) အတြက SOGIE အတငးအတာ (သငေထာကက ၆.၁.၅ ခ) က ျပငဆငထားရမည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ56

သငရး ၆

ဤအပငးတြင မတညေသာ ခစျခငးေမတာမားႏင ေပါငးသငးဆကဆေရးမားက မတဆကေလလာရမည ျဖစေၾကာငးရငးျပပါ။ သ႕ေသာ ပထမဥးစြာအခ႕ေသာ ဘတညသည အေတြးအေခၚမားက ေဝမၿပး ၎တ႕အေနျဖင မညသ႕ထငျမင သညက ေမးျမနးပါ။ေအာကပါေဖာျပခကမားက တစခၿပးတစခ ဖတျပပါ။ ေဖာျပခကတစခၿပးတငး ပါဝငသတငး ထအခကက မနသည သ႕မဟတ မားသညထငေၾကာငး ေမးပါ။ ေဖာျပခကမားက တစခၿပးတစခခပျမနျမနဆကသြားပါ။ ဤအဆငတြင အေျဖမားက အမနျပငေပးရန သ႕မဟတ ေဖာျပခကမားက အေသးစတရငးလငး ေျပာျပရန မလေသးပါ။ ေဖာျပခကမား၏ ရည႐ြယခကမာ အေၾကာငးအရာက မတဆကရနႏင ပါဝငတကေရာကသမား၏ အသပညာ ဗဟသတက စမးသပ ရနျဖစသည။ အကယ၍ သငတနးသားမားမ အေျဖကသလသညဆပါက ဤ အခနးေနာကပငးတြင အေျဖကေျပာသြားမညျဖစေၾကာငးေျပာပါ။၁. ေယာကၤားအားလးသည မနးမမားက စတဝငစားသလ မနးမအားလး သညလညး ေယာကၤားမားက စတဝငစားၾကသည။ (မား)၂. “မနးမဆနေသာ”ေယာကၤားအားလးသညလငတႏစသကသ (မနးမလာ) မားမဟတၾကဘ “ေယာကၤားဆနေသာ” မနးမအားလးသညလညး မနးမျခငးလငတႏစသကသမားမဟတၾကပါ။ (မန)၃. လသားအားလးသည သဘာဝတရားအရ ေယာကၤား သ႕မဟတ မနးမ အျဖစသာ ေမြးဖြားလာၾကသည။ (မား)၄. အခ႕လမားသည ၎တ႕ေမြးဖြားလာသည လငႏင မကကညေၾကာငး ငယ႐ြယစဥကတညးက သရၾက သည။ (မန)၅. မနးမခငးႏစသကသ၊ ေယာကၤားခငးလငတႏစသကသ သ႕မဟတ လငကြဘဝက ပြငလငးစြာခယထားသမားသည ကယေရးကယတာ ေ႐ြးခယမႈမားသာျဖစေသာေၾကာင လတ႕သည ႏစသကရာ တစခက ေ႐ြးခယႏငသည သ႕မဟတ ေ႐ြးခယရန မလပါ။ (မား)

အဆင ၁ အမန သ႕မဟတ အမား - ၁၅ မနစ

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

LGBT မား၊ မတကြျပားေသာလငပငးဆငရာ စတကငးညြတမႈမားႏင ကားမဆငရာကယပငလကၡဏာမား (SOGIE) အေပၚတြင သင၏ကယပင အသအျမငကြာဟမႈမား၊ ယၾကညမႈမား၊ တနဖးမားက ထငဟပ လပေဆာငပါ။ သင၏ကယပင ထငျမငယဆခကမားသည အခကအလကမားႏငတကြ ခငမာမႈမရဘ ယတမးပျပငမား၊ ပေသကားကစြကငယဆမႈမား လႊမးမးမႈမရေစရန သတျပရမည။ လ႕အဖြ႕အစညး မားစြာတြင လတ႕သည မတကြျပားေသာ (SOGIE) မားအေပၚတြင မလမနးထားမႈမားႏင ေၾကာက႐ြ႕မႈ မား ရခေကာငး ရခေပမည။ ေဆြးေႏြးရာတြင လမားက ၎တ႕၏ မလမနးထားမႈမားႏင ေၾကာက႐ြ႕ မႏစသကမႈမားက ေဖာျပေစၿပး မတညေသာ အေတြးအျမငမားက ေဖာထတခြငျပပါ။ သ႕ေသာ လတငး လတငးသည တစဥးကတစဥး ေလးစားမႈရေစရမည။ တကေရာကသမားထတြင ၎တ႕၏ လငပငးဆငရာ စတကငးညြတမႈမားႏင ကယပငလကၡဏာမားက ပြငလငးစြာထတေဖာျပသမႈ မရေသာလညးအနညးဆး LGBT တစဥး ပါဝငႏငေချမငမားစြာရပါသည။ LGBT မား၏ ေန႕စဥဘဝတြင ေတြ႕ႀကေနရေသာ မလမနးထားမႈႏင ခြျခားဆကဆခရမႈမား၏ သကေရာကမႈမား၊ အခကအလကမား ကအထးျပေဆြးေႏြးၿပး မညသညက မနသညမားသညက စတပငးဆငရာဆးျဖတေျပာဆမႈမား ေရာငၾကဥရမညျဖစသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

57အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

လတစေယာကက ေမြးရာပါလင၊ ကား/မခယခက၊ ကားမဆနမႈ၊ လငဆကဆမႈ အႀကကမားအရ ခြျခားျပသသည ႐ပပ (Genderbread Person) (သငေထာက က ၆.၁.၅ က) က စကားလးမားမပါဘ ဘတေပၚတြင သ႕မဟတ flip-chart ေပၚတြငဆြပါ။ “ဇဝေဗဒဆငရာလင” “ကားမ ကယပငလကၡဏာ” ႏင “လငပငးဆငရာ စတကငးညြတမႈမား” ၏ သေဘာတရားက စတငေဖာထတရနအတြက ဤပက ကရယာတစခအေနျဖငသးပါ။ ဤပသည လတစေယာကက ကယစားျပသညဟ ေျပာၿပးစတငပါ။ လသားတစဥးတြငရသည ပငကယသဘာဝ၊ အေတြးအေခၚမားႏင ႀကက ႏစသကမႈမား အထးသျဖင ခစသရညးစားဆကဆေရးရသမား၏ လငပငး ဆငရာကစၥရပမားက ျမငေယာငစဥးစားရနျဖစသည။ ေဆြးေႏြးမႈလမးညႊန အေနျဖင ေအာကပါေမးခြနးမားက အသးျပႏငသည။• လတ႕သည မမတ႕ မညသညလင ျဖစေၾကာငး မညသ႕သပါသလ? (သငတနးသားမားသည လငအဂၤါပငးဆငရာက အဓကေျပာၾကလမ မည။လငဟ သညစကားလးက လငအဂၤါရသညေနရာသ႕ ျမႇားျဖငထးျပ ၿပးေရးခပါ။ “ဇဝေဗဒလငပငးဆငရာ” သေဘာတရားမားက မတဆက ပါ။ အကဥးခပမတစ - လတစဥးေမြးလာစဥကတညးကပါရသညဇဝ ေဗဒဆငရာ လငစြမးရညႏင မးပြားစနစမားက ရညညႊနးျခငး က႑မ “ေမြးလာစဥကတညးကပါဝငေသာလငကြျပားမႈ”ေခါငးစဥက ၾကညပါ။)• လတစဥး၏ လငႏင ကား/မကြျပားမႈက ညႊနျပမႈမာ လငအဂၤါပငးဆငရာ ႏငဇဝေဗဒစြမးရညမားခညးသကသကျဖစပါသလား?ေယာကၤားေလး/ မနးကေလး သ႕မဟတ အမးသား/ အမးသမး အျဖစ သရခယမႈမာ မညသညေနရာ၊ မညသ႕ပစျဖင ခယၾကပါသလ? (“ကယပငလကၡဏာ” ဟသည စကားလးက ေရးခၿပး ဥးေႏာကေနရာက ျမႇားထးျပကာ ေဆြးေႏြးမႈက “ကားမ ကယပငလကၡဏာ” ဟေသာ

အဆင ၂ လတစေယာကက ေမြးရာပါလင၊ ကား/မခယခက၊ ကားမဆနမႈ၊ လငဆကဆမႈ အႀကကမားအရ ခြျခားျပသသည ႐ပပ (Genderbread Person) - ၁၅ မနစ

၆. လငတစတဝငစားသမား သ႕မဟတ ေမြးလာသည လငအတငး ေန ထငျပမျခငး မရသမားမာ စတပငး ဆငရာမကနးမာသမား ျဖစသည။ (မား)၇. ေယာကၤားျဖစေစ၊မနးမျဖစေစ ႏစမးလးကခစႏငသမားရသည။ (မန)၈. လငတသမားႏင လငမဆကဆဖးသေ႐ြ႕ လတ႕သည ေယာကၤားျခငး ႏစသကသ/ မနးမျခငး ႏစသကသမားျဖစေၾကာငး မသႏငၾကေပ။ (မား) ၉. မနးမျခငးႏစသကသ သ႕မဟတ ေယာကၤားျခငးႏစသကသမားသည ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာခယထားသမားႏငမတပါ။(မန)၁၀. လငခြစတေျပာငးလထားသမားသညသာ ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာခယထားသမားျဖစသည။ (မား)အထကပါေဖာျပခကမားက ၎တ႕၏ ရပ႐ြာအသကအဝနးမားတြငေဆြးေႏြး ျခငးရမရေမးျမနးပါ။ ရပ႐ြာအသကအဝနးတြငးၾကားသခရသည လငပငးဆငရာ အေတြးအေခၚ အသအျမငမားရခလငလညး ေမးျမနးပါ။ အခ႕ေသာ နမနာ ျဖစရပမားက ေျပာျပၿပးေနာကတဆငသ႕ ဆကသြားပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ58

သငရး ၆

သေဘာတရားမားျဖငဥးေဆာငပါ။ လတစဥးတစေယာကက သ/သမ ၏ လမႈေရးရာ အသငးအဝငးတြင ေယာကၤားေလး/အမးသား၊ မနးက ေလး/အမးသမး သ႕မဟတ အျခားေသာ ကယပငလကၡဏာျဖင မည သ႕သတမတသညက ေဆြးေႏြးရနျဖစသည။)• လတစဥးသညအကယ၍ သ/သမသည (ေယာကၤားေလး/ အမးသား) သ႕မဟတ (မနးကေလး/ အမးသမး) သ႕မဟတ ထႏစခစလးမဟတ ခပါက အျခားသမားက မညသ႕ဆကဆပါသလ? (ပ၏ ခႏၶာကယတစခလးက စကဝငးပစျဖငဝငး၍ “ထတေဖာျပသမႈ” ဟသညစကားလးကေရးပါ။ လတ႕သည ၎တ႕၏ ကားမကြျပားမႈက အထးသျဖင ျပငပပစမားျဖစသည အဝတအစား၊ ဆပငပစ၊အဆငတနဆာ မား၊ ေ႐ြးခယမႈ၊ ႐ပပငးဆငရာ ထတေဖာျပသမႈမားျဖစသည ျပမကင ႀကပမား၊ ေယာကၤားဆနဆန သ႕မဟတ မနးမဆနဆန ေျပာဆမႈ၊ သ ႕မဟတ ၎တ ႕၏ ကားမ ကယပ ငလကၡဏာက ထငဟပသည နာမညအစရသညတ႕ျဖငထတေဖာျပသေလရေၾကာငးရငးျပပါ။တခ႕ ေသာသမား (ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာ ခယထားသမား) သည ၎တ႕၏ကားမလကၡဏာက ခႏၶာကယပငး ဆငရာ ေျပာငးလ မႈမားျဖင ေဖာထတျပသေကာငးျပသႏငေပမည။)• တစတေယာာကက ႀကကႏစသကျခငး သ႕မဟတ ခစျခငး အစရ သညခစားမႈမားသည မညသညေနရာတြင ျဖစေပၚပါသလ? (လအမားစသည အသညးႏလးေနရာက ညႊနျပမညဟနရပါသည။ “ဆြေဆာငမႈ” ဟသည စကားလးက အသညးေနရာသ႕ ျမႇားျဖငညႊနျပ ၿပးေရးခပါ။ “လငပငးဆငရာ တမးညြတျခငး” သညယငးအရာပငျဖစၿပး လငတသ၊ လငကြသ၊ လငႏစမးလး သ႕မဟတ မညသညလငကမ ႐ပပငးဆငရာ၊ ခစားမႈပငးဆငရာႏင လငပငးဆငရာအရ ဆြေဆာင သည ခစားမႈမးျဖစေပၚျခငး ျဖစေၾကာငး ရငးျပပါ။)အကဥးခပျခငး - လအမားစသည လငမတသမားကသာ စတဝငစားမႈ ျဖစေပၚၾကေသာလညး အခ႕ေသာသမားမာမ လငတသ သ႕မဟတ လငတ/လငကြ ႏစမးလးအေပၚတြင စတဝငစားတတၾကသည။ ကားမကြျပားမႈႏင လငပငးဆငရာ ပဂၢလေရး ကယပငလကၡဏာမားသည ခႏၶာကယပငးဆငရာ သကသကျဖငသာ သကဆငသည မဟတဘ အ႐ြယေရာကလာသညႏငအမ ကယတငသေဘာေပါကျဖစေပၚလာေသာ ေယာကၤားတစေယာက သ႕မဟတ မနးမတစေယာက၏ စတပငးဆငရာ၊ ခစားမပငးဆငရာ အျမင႐ႈေထာငမားႏင လငပငးဆငရာ၊ ခစျခငးေမတာ ဆငရာ ဆြေဆာငမႈမားလညး ပါဝငသည။

အဆင ၃ SOGIE အတငးအတာ ႏင အဓပၸာယဖြငဆခကမား - (စတႀကကေ႐ြးခယရန) မနစ ၃၀

SOGIE အတငးအတာျပ (သငေထာကက ၆.၁.၅ ခ) ကျပငဆငျခငး သ႕မဟတ ပဆြျခငးျပလပပါ။ လတစေယာကက ေမြးရာပါလင၊ ကား/မခယခက၊ ကားမဆနမႈ၊ လငဆကဆမႈ အႀကကမားအရ ခြျခားျပသသည႐ပပ (Gender-bread Person) သးၿပး SOGIE သေဘာတရားမား တငးတာမႈက ရငးျပပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

59အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

• ေမြးရာပါလင (ကား မ)• ကား/မ ကယပငလကၡဏာ (အမးသား အမးသမး)• ကားမဆငရာထတေဖာျပသမႈ (ေယာကၤားဆန မနးမဆန)• လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ (အမးသမးမားကစတဝငစား အမးသားမားကစတဝငစား)လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ၊ ကားမ ကယပငလကၡဏာႏင ကားမဆငရာ ထတေဖာျပသမႈမားသည အစြနးထပမားတြငသာတည႐ၾကသညမဟတဘ သသာေသာကြျပားမႈမရသညမားလညးရသည။ ဆလသညမာ ထအစြနးမား၏ တစဘကထပတြငသာရေသာသမားစြာရသလ ထအစြနးႏစဘကလးတြငတညရ ေနသမားလညးရသည။ ဥပမာအားျဖင လအဖြ႕အစညးမားတြင ကား/ မ၊ စျပေယာကၤားပသေသာ/မနးမပသေသာ ကစၥရပမားရၿပး အမားစမာ ထသ႕ေယာကၤားမနးမပသမႈမား မရေသာလညး အခ႕ေသာသမားမာမထကသ႕ စျပအေနျဖင အလြနေယာကၤားပသျခငး၊ အလြနမနးမပသျခငးမားရသည လညးရပါသည။ လအမားစမ ထသ႕အလြနေယာကၤားမနးမပသမႈ အစြနး ႏစဘကၾကားရ တေနရာတြငသာ ကေရာကတတေၾကာငးရငးျပပါ။ ထနညး တ လအမားစမာ ဆန႕ကငဘကလငက စတဝငစားၾကေသာလညး အခ႕ သမားမာ လငတသ သ႕မဟတ လငႏစမးလးက စတဝငစားၿပး အခ႕မာ လငမႈကစၥ စတမဝငစားသမား ျဖစပါသည။ ထသမားမာ လငမႈကစၥ သ႕မဟတ ခစသရညးစားဆကဆေရးမားက မညသႏငမ စတမဝငစားၾကသမား ျဖစပါ သည။အကဥးခပမတစတြငပါဝငသည အဓက အသးအႏႈနးမားက မတဆကေဆြးေႏြး ပါ။• LGBT : (lesbian) အမးသမးျခငး လငတႏစသကသ၊ (gay) အမးသား ျခငး လငတႏစသကသ၊ (bisexual) လငတလငကြႏစမးလး ႀကကႏစ သကသ၊ (transgender) ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာခယ ထားသ• (transsexual) လငကြဘဝက ႏစသကသ• (third gender) ေယာကၤား/မနးမမဟတသည တတယအမးအစား• (intersex) ေယာကၤားမနးမ လငမကြျပားသ

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

အခ႕ေသာအသးအႏႈနးမားႏင အဓပၸာယဖြငဆခကမားသည ပါဝငသမားအတြက ႐ႈပေထြးၿပး သေဘာတရားမားႏင မရငးႏးသညမားလညးရႏငပါသည။ မညမအတငးအတာအထ အေသးစတသြားသငသညက ဆးျဖတရနမာ သင၏ ဆးျဖတခကသာျဖစသည။ အခ႕ေသာအသးအႏႈနးမားက ႐း႐းရငးရငးစကားလးျဖင သးႏႈနးရငးလငးရနလမည။ ျဖစႏငပါက ေဒသသး အေခၚအေဝၚမားျဖင သးစြႏငေသာလညး အသးအႏႈနးမား လြေခာသးစြမႈမရေစရန ဂ႐ျပရမည ျဖစသည။ သငအေနျဖင မေသခာျခငး သ႕မဟတ ထအသးအႏႈနးမားက ရငးလငးရာတြင အဆငမေျပျခငးမားရပါက ေဒသခ LGBT အရငးအျမစ ပဂၢလ သ႕မဟတ ကၽြမးကငသမားက ဤအဆငအား မတဆကရငးလငးခငးပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ60

သငရး ၆

အဆင ၄ ေဆြးေႏြးမႈ : လ႕အဖြ႕အစညးအတြငးမ LGBT မား - မနစ ၃၀

လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ၊ ကားမကယပငလကၡဏာႏင ထတေဖာျပသမႈ ႏင LGBT မားဆငရာ သေဘာတရားမားက သငတနးသသငတနးသားမား နားလညသေဘာေပါကလာပါက အခ႕ေသာ လအဖြ႕အစညးမားႏငအပစမား သည ကြျပားသည ကားမက႑မား၊ ကယပငလကၡဏာမားက လကခၾက ေသာလညး အခ႕အသငးအဝငးမားမာ ပမတငးကပမႈမား ရေၾကာငးရငးျပပါ။ ေတာငပငးႏင အေရ႕ေတာငအာရ ယဥေကးမႈမားသည မတညေသာ ကားမ ကယပင လကၡဏာမားက ဓေလထးစအရ လကခ ထားၾကသည။ ဥပမာအားျဖင အႏၵယ၊ နေပါ၊ အငဒနးရား၊ ျမနမာႏင ထငးႏငငတ႕သည သမငးေၾကာငးအရပင ကားမကယပငလကၡဏာ ႏစခထက (ေယာကၤား/မနးမ) ပမရသညက ေတြ႕ရခရၿပး ျဖစသည။ အေရ႕ ေတာငအာရတြင “တတယလငအမးအစား” သညသမငးေၾကာငးအရပင နတကးကြယမႈဆငရာက႑မားတြငရခၿပး ျမနမာ ျပညရ “နတကေတာ” ကသ႕ေသာ ပဂၢလမားျဖစသည (အကဥးခပမတစ - တတယလင က႑တြငၾကည)။ ထ႕အတ ယခငအတတကာလမားတြင သားမားသာ ေမြးထားေသာမဘမားသည တခ႕ေသာ သားအငယမားက ၎တ႕အမငးလာခနတြင ျပစေစာငေ႐ာကရနအတြက မနးကေလးမားကသ႕ ေမြးျမလာသညမားလညးရသည။ မနးမဆနဆနေနလေသာေယာကၤားေလး မား၊ အမးသားမားအတြက အခ႕ေသာ ေအာငအညးသညးခရမႈမားလညးရ ၿပး တခါတရထသမားမာ မနးမဆနေသာအလပမားျဖစသည ဆပငအလျပင၊ မတကပအလျပင၊ ပနး အလျပငျခငး စသည အလပမားတြင ပမထးခၽြနသညဟ အထငခၾကရသည။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

အဆင (၃) ကမျပလပခပါက သငတနးပ႕ခသမားအေနျဖင အခ႕ေသာ ေဒသဆငရာ LGBT အသးအႏႈနးမားႏင သမငး ေၾကာငးအေျခအေနမားက ဤအပငးတြင ရာေဖြထတေဖာႏငပါသည။ အေရးႀကးေသာ သေဘာတရားမားက လအပသလ ရငးလငးႏငရနအတြက အကဥးခပမတစမ အခကအလကမားက အသးျပပါ။ သ႕ေသာ ထအသးအႏႈနး မားသည ေဆြးေႏြးရန အဓကအေၾကာငးအရာမဟတဘ LGBT မား၏ ရပ႐ြာအသကအဝနးအတြငး အေနအထားမားက ပမေဆြးေႏြးရနျဖစေသာေၾကာင ထအသးအႏႈနးမားအတြက အခနမားစြာအသးမျပသငပါ။ (မတသားရနမာ LGBT ဟေသာအသးအႏႈနးသည လငမတဆကဆမႈ မျပေသာ၊ လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ သ႕မဟတ ကားမ ကယပင လကၡဏာ ကကညမႈမရေသာ သမားအားလးက ကယစားျပသးစြျခငးျဖစပါသည။ ေဒသအသးအႏႈနးမားက ရခပါကသးစြႏငေသာလညး အထငေသးႏမခသည အသးအႏႈနးမားကမ ေရာငရားရမညျဖစသည။)ေအာကပါေမးခြနးမားျဖင ေဆြးေႏြးမႈက လပေဆာငပါ။• သင၏ ရပ႐ြာအသကအဝနးတြငးရ LGBT တစစတစေယာကက သငသပါသလား။• သင၏ ရပ႐ြာအသကအဝနးတြငးရ LGBT မားသည မညသ႕ ဆကဆခရပါသလ။• LGBT မားအေပၚ ခြျခားဆကဆမႈႏင အေတြးအျမငမားမာ မညသ႕ရပါသလ။• ၎တ႕အေနျဖင ေကာငး၊ အလပႏင ဘဝတြင ေတြ႕ႀကရသည အေတြ႕အႀကမားမာ မညသ႕ရပါသလ။ ၎တ႕အတြက လြယက သ႕မဟတ ခကခပါသလား။ မညသ႕ရပါသလ။• ၎တ႕ေတြ႕ႀကရသည အဓကအခကအခမားမာ မညသညတ႕ျဖစပါသလ။• ၎တ႕ဆကဆခေနရသည အေနအထားမားတြင သငသေဘာတသည/ သေဘာမတသည အေနအထားမား ရပါသလား။• ၎တ႕အေနျဖင မညသညတ႕က ေျပာငးလသငသညဟ သငထငပါသလ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

61အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ေဆြးေႏြးမႈမရရလာသည အဓကအခကမားက အကဥးခပၿပး ေအာကပါတ႕က အေလးထားေဆြးေႏြးပါ။• သမငးေၾကာငးအရပငမတညကြျပားေသာ ကားမကယပငလကၡဏာမားက လကခခသည လ႕အဖြ႕အစညးမား မာပင လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ သ႕မဟတ ကားမကြျပားမႈကယပငလကၡဏာမား ပမနအေနအထားႏင ကြျပားေသာ LGBT မားသည ဘဝ တသကတာရေနရာေတာေတာမားမား၊ ပညာေရး၊ အလပခြငႏင မသားစ တြငးတြင ကယျပန႕စြာ ခြျခားဆကဆခေနရဆပငျဖစသည။• ယဥေကးမႈဓေလထးစႏင ဘာသာေရးစႏႈနးမား ပမတငးၾကပေသာ လ႕အဖြ႕အစညးမားတြင LGBT မားသည သတမတထားသညစႏႈနးမားႏငကကညေစရနအတြကအေတာအတနဖအားေပးခရျခငးသ႕မဟတမလကနာ ပါကျပငးထနေသာလမႈေရးဆငရာ ျပစတငေဝဖနမႈ ခြျခားဆကဆမႈမားက ရငဆငၾကရျခငးမား ခစား ၾကရ သည။ တခါတရ ဥပေဒအရအျပစေပးျခငးမားကပင ခစားၾကရသည။ (ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားခသည အမႈကသ႕)

အဆင ၅ ယတမးပျပငမား သ႕မဟတ ခငမာသည အခကအလကမားလား။ - မနစ ၃၀

အဖြ႕လကအေနျဖင မတကြျပားေသာ လငပငးဆငရာ တမးညြတမႈႏင ကားမ ကယပငလကၡဏာရေသာသမား အေၾကာငး ယခအခါ ပမသရလာၾကၿပျဖစၿပး အဆင (၁) မ ဥာဏစမးေမးခြနးမားက ေျဖၾကားမညျဖစေၾကာငး ပါဝငသမားက ေျပာပါ။ ပါဝငၾကသမားက အဖြ႕ငယ (၅) ဖြ႕ခြပါ။ အဖြ႕တစဖြ႕စက အဆင (၁) တြင (သငေထာကက ၆.၁.၅ ဂ) ေမးျမနးခသည ေဖာျပခက (၁၀) ခက တစစေပးပါ။ ထေဖာျပခကမားက အဖြ႕မားအား (၅) မနစ (၁၀) မနစ ခန႕ေဆြးေႏြးခငးၿပး ထေဖာျပခကမား မနေၾကာငး/မားေၾကာငးက ဆးျဖတခငးၿပး အဘယေၾကာင မားသည/မနသညက ႐ငးျပခငးပါ။ထေဖာျပခက (၁၀) ခကကတစခစ ေဆြးေႏြးခငးပါ။ အဖြ႕ငယမားတစဖြ႕စက ၎တ႕၏ အေျဖမားႏင ရငးလငးခကမားအား တစလညစ ေျပာခငးပါ (တစဖြ႕လင ေဖာျပခက ၂ ခစ)။ ေဖာျပခကတခစတငးတြင ျဖညစြက ထငျမငခကႏင အေျဖမန၊ ရငးလငးခက သ႕မဟတ လအပသည သတငး အခကအလကမားက လအပသလ ျဖညခငးပါ။ (သငေထာကက ၆.၁.၅ ဃ မ ရငးလငးခကမားက အသးျပပါ)။ ေဖာျပခက (၁၀)ခကလးအတြက ထပတဆကလက လပေဆာငပါ။

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

ေဆြးေႏြးေနစဥအခနအတြငး အခ႕ေသာသမားသည LGBT မားႏငပတသကသညလသမားသည ပေသကားက မတယထားမႈမား သ႕မဟတ ယတမးပျပငမားက ေဝမေျပာဆၾကမညဟနရပါသည။ ထငျမငယဆခကမားက ေဝမရန တကတြနးရာတြင ယတမးပျပငမားႏင ခငမာသညအခကအလကမား အၾကား ျခားနားမႈက ပ၍ အေလးေပးေဆြးေႏြးပါ။ ယၾကညမႈမားသည ခငမာသည အခကအလကမားအေပၚတြင အေျခမခေၾကာငး၊ ေၾကာက႐ြ႕ျခငးသည အသပညာ မရျခငးအေပၚတြင အေျခခေၾကာငးႏင LGBT မားအေပၚ မားယြငးသည ေတြးထငယဆခကမား (သ႕မဟတ ထကသ႕ ေသာကစၥရပျဖစေနသည လနညးစမား)သည တခါတရ ခြျခားဆကဆမႈႏင လနညးစအတြက မညမေသာ ဆကဆမႈ မားသ႕ ဥးတညသြားေစႏငေၾကာငးရငးျပပါ။ ၎တ႕က လ႕အဖြ႕အစညးအတြငးမ လနညးစတခ အေနျဖငခစားေစၿပး ထအေျခအေနက စဥးစားခငးပါ (ဥပမာ မလမနးထားမႈမား၊ ခြျခားဆကဆမႈမား ခစားေနရသည အျခားႏငငေရာက ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားကသ႕)။ မလမနးထားမႈမားႏင မားယြငးေသာဆကဆမႈမားသည မမနကနေသာ ယၾကညခက မားႏင မျမငရေသာ ေၾကာက႐ြ႕မႈမားမ ျဖစေပၚလာျခငးျဖစသည။ ထ႕ေၾကာင ခငမာေသာ အခကအလကမားက သထားျခငးသည မလမနးထားမႈမားႏင ခြျခားဆကဆမႈမားက အထးသျဖင လ႕အဖြ႕အစညးတြငးမ ထခကလြယ အပစမားအတြက အကာအကြယေပးႏငသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ62

သငရး ၆

အဆင ၆ ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၅ မနစ

LGBT မားသည ေရာဂါမဟတေၾကာငးက အေလးေပးေဆြးေႏြးျခငးျဖင အဆးသတပါ။ လငကြဆကဆျခငးသည လ႕အဖြ႕အစညးတြင အမားဆးရသည စတစချဖစေသာလညး လငတဆကဆမႈမားသညလညး မားစြာရပါသည။ လအားလးတြင ၎တ႕၏ လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ သ႕မဟတ ကားမ ကယပငလကၡဏာမားက ထညမတြကဘ တညသည လအပခက၊ ခစားခကမားႏင ဆႏၵမား အသးသးရၾကပါသည။ LGBT မသားစဝငမား၊ လပေဖာကငဘကမား ႏင မတေဆြသငယခငးမားက သငအျခားသမားက ဆကဆသကသ႕ ဆကဆပါ။ သငထတြင သငကယပင လငစတ တမးညြတမႈ သ႕မဟတ ကားမ ကယပငလကၡဏာမားႏင ပတသက၍ ေမးခြနးမား သ႕မဟတ သသယမား ရပါက သငယၾကညရသ တစဥးတစေယာကက ဖြငေျပာပါ။ ယငးသည ရဖနရခါ အကအညျဖစေစပါသည။ေအာကပါအခကမားက အေလးျပေဆြးေႏြးပါ။• လမားတြင မတညေသာ လငပငးဆငရာ တမးညြတမႈ၊ ကားမ ကယပင လကၡဏာမားႏင ကားမကြျပားမႈ ထတေဖာျပသမႈမား ရၾကသည။• လအမားစသည ဆန႕ကငဘကလငကစတဝငစားၾကၿပး အခ႕မာမ လငတသက ႀကကႏစသကၾကၿပး အခ႕မာ ေယာကၤားမနးမ ႏစမးလး က ႀကကႏစသကတတၾကသည။• LGBT သည စတပငးဆငရာ မကနးမာမႈတစခမဟတပါ။ LGBT လမား သည အျခားေသာလအမားစႏင ကြျပားသည လငပငးဆငရာ တမး ညြတမႈ၊ ကားမ ကယပငလကၡဏာမားႏင ကားမကြျပားမႈ ထတေဖာ ျပသမႈမား ရေနၾကျခငးသာျဖစပါသည။• အခ႕ေသာသမားသည အဘယေၾကာင LGBT ျဖစေနရသညကမညသ မေသခာမသပါ။ ယငးသည ဇဝေဗဒ ႏင စတပငးဆငရာ အေၾကာငး အခကမားေၾကာင ျဖစေကာငးျဖစႏငပါသည။ သ႕ေသာလညး သပၸ နညးက ေလလာမႈမားႏင အဓက ေဆးဘကဆငရာ အဖြ႕အစညးႀကး မားမလကခသညမာ LGBT သည ေ႐ြးခယမႈတစခမဟတပါ။ထ႕ေၾကာင LGBT လမားသည ထသ႕ျဖစေနျခငးက ရပပစရနမျဖစႏငသလလငကြ ဆကဆသမားသညလညး ထသ႕လငကြဆကဆသျဖစေနသညက ရပပစ၍မရႏငပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

63အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

၃The Genderbread Person က Sam Killerman မမတဆကျပသခၿပးit’s Pronounced Metrosexual ဟေသာကားမကြျပားမႈႏင လငပငးဆငရာ ကစၥရပ မားအပါအဝင လမႈေရးဆငရာကစၥရပမား ဟာသျပဇာတႏင အြနလငးအရငးအျမစမားမ ရရပါသည။ http://itspronouncedmetrosexual.com (accessed 28 January 2017).

လမးညႊနခက : ဤ Genderbread လပက ‘ဇဝေဗဒလင’၊ ‘ကားမကယပငလကၡဏာ’၊ ‘လငပငးဆငရာ တမးညြတမႈ’ႏင ‘ကားမဆငရာ ထတေဖာျပသမႈ’ စသည သေဘာတရားမားက ရငးလငးတငျပႏငရနအတြက ဘတေပၚတြင သ႕မဟတ flipchart ေပၚတြင ဆြပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

သငေထာကက ၆.၁.၅ က: လတစေယာကက ေမြးရာပါလင၊ ကား/မ ခယခက၊ ကားမဆနမႈ၊ လငဆကဆမႈ အႀကကမားအရ ခြျခားျပသသည ႐ပပ (Genderbread Person)၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ64

သငရး ၆

သငေထာကက ၆.၁.၅ ခ: SOGIE အတငးအတာ၄

၄SOGIE Scaleအရငးအျမစ : Toward Equity Training Curriculum (The Equity Project, 2015), Lesson One: Understand - ing Sexual Orientation, Gender Identity and Gender Expression, p. 7.

လမးညႊနခက : ဘတေပၚတြင သ႕မဟတ flipchart ေပၚတြင တငးတာမႈက ဆြပါ။ ပ၍စတဝငစားဖြယျဖစေစရန အတြက အလြနေယာကၤားပသသည၊ အလြနမနးမပသမႈရသညဟ လသမားေသာ နာမညႀကးသမား၏ ပမားက အသးျပပါ (အမးသားက ဘယဘကထပတြငထားၿပး အမးသမးက ညာဘကထပတြငထားပါ)။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

65အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

သငေထာကက ၆.၁.၅ ဂ: အမန သ႕မဟတ အမား

လမးညႊနခကမား : ဤေဖာျပခကမားက မတဆကအေနျဖငလညးေကာငး ႀကတငစမးသပစစေဆးမႈ (ရငးလငးမႈ မားမေပးဘ) အေနျဖငလညးေကာငး အဆင (၁) တြင အသးျပၿပး အဆင (၄) တြင ေနာကပငးစစေဆးမႈ (ရငးလငး ခကျဖင) အျဖစအသးျပပါ။

၁. ေယာကၤားအားလးသည မနးမမားက စတဝငစားသလ မနးမအားလးသညလညးေယာကၤား မားက စတဝငစားၾကသည။ ၂. “မနးမဆနေသာ” ေယာကၤားအားလးသည လငတႏစသကသ (မနးမလာ) မားမဟတၾက ဘ “ေယာကၤားဆနေသာ” မနးမအားလးသညလညး မနးမျခငးလငတႏစသကသမား မဟတၾကပါ။ ၃. လသားအားလးသည သဘာဝတရားအရ ေယာကၤား သ႕မဟတ မနးမ အျဖစသာ ေမြးဖြား လာၾကသည။ ၄. အခ႕လမားသည ၎တ႕ေမြးဖြားလာသည လငႏင မကကညေၾကာငး ငယ႐ြယစဥကတညး က သရၾက သည။ ၅. မနးမခငးႏစသကသ၊ေယာကၤားခငးလငတႏစသကသ သ႕မဟတ လငကြဘဝကပြငလငး စြာခယထားသမားသည ကယေရးကယတာေ႐ြးခယမႈမားသာျဖစေသာေၾကာင လတ႕ သည ႏစသကရာ တစခက ေ႐ြးခယႏင သည သ႕မဟတ ေ႐ြးခယရန မလပါ။ ၆. လငတစတဝငစားသမား သ႕မဟတ ေမြးလာသည လငအတငး ေနထငျပမျခငး မရသ မားမာ စတပငး ဆငရာမကနးမာသမား ျဖစသည။ ၇. ေယာကၤားျဖစေစ၊ မနးမျဖစေစ ႏစမးလးက ခစႏငသမားရသည။ ၈. လငတသမားႏင လငမဆကဆဖးသေ႐ြ႕ လတ႕သည ေယာကၤားျခငးႏစသကသ/ မနးမ ျခငး ႏစသကသမားျဖစေၾကာငး မသႏငၾကေပ။ ၉. မနးမျခငးႏစသကသ သ႕မဟတ ေယာကၤားျခငးႏစသကသမားသည ဆန႕ကငဘကလင က ပြငလငးစြာ ခယထားသမားႏင မတပါ။ ၁၀. လငခြစတေျပာငးလထားသမားသညသာ ဆန႕ကငဘကလငကပြငလငးစြာခယထားသ မားျဖစသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ66

သငရး ၆

သငေထာကက ၆.၁.၅ ဃ : အမန သ႕မဟတ အမား - ရငးလငးခကမား၅

လမးညႊနခက : ဤရငးလငးခကမားက အဆင (၄) ရ ေဆြးေႏြးမႈမားတြင အသးျပရမည ျဖစသည။

၁. ေယာကားအားလးသညမနးမမားကစတဝငစားသလ မနးမအားလးသညလညးေယာကား မားက စတဝငစားၾကသည။ မား - လအမားစမာ ဆန႕ကငဘကလငကသာ စတဝငစားၾကၿပး (လငကြကသာႏစသကသမား) လနညးစမာ လငတ ကစတဝငစားၾကသည (အမးသားမား မနးမလာ၊ အမးသမးမား လငတေနသ သ႕မဟတ လငတႏစသကသ)။ အခ႕ေသာသမားမလငတလငကြႏစမး လး က ႀကကႏစသကတတၿပး (လငတလငကြႀကကသ) တခ႕မာ မညသကမ မႀကကၾက ေပ (လငပငးဆငရာစတမဝငစားသမား)။ ထလငပငးဆငရာ ကြျပားေနသမား ရာခငႏႈနး အတအကက မသေသာလညး ၎တ႕အမနတကယရပါသည။ သပၸပညာရငမား၏ေလ လာမႈမားအရ ပမနလဥးေရ (၁၀) ရာခငႏႈနး တြင အနညးဆး (၂ - ၃)% ခန႕မာ လငကြ မႀကကသမားျဖစသည။

၂. “မနးမဆနေသာ” ေယာကားအားလးသည လငတႏစသကသ (မနးမလာ) မားမဟတၾက ဘ “ေယာကားဆနေသာ” မနးမအားလးသညလညး မနးမျခငးလငတႏစသကသမားမ ဟတၾကပါ။ မန - မနးမဆနဆနျပမေနထငသညေယာကၤား သ႕မဟတ ေယာကၤားလာကသ႕ ျပမေနထင သညမနးမတငးသည ကားမ လငကြျပားမႈဆငရာထတေဖာျပသမႈပစတစချဖစၿပးလင ပငးဆငရာ ကငးညြတမႈမားႏင မတညပါ။ မနးမလာ မားသည လမႈေရးစႏႈနးအရ မနးမ ဆနသညဟယဆေသာ ျပမမႈမား လပေကာငးလပမညျဖစေသာလညး အခ႕ေသာ မနးမ ဆနဆန ေယာကားမားသည အမးသမးမားက စတဝငစားၿပး ၎တ႕မာ မနးမလာမား မဟတၾကပါ။ တခ႕ေသာ လငတႀကကသအမးသမးမားသည ေယာကားဆနဆန“ေယာ ကားလာ” မားကသ႕ ေနထငျပမၾကေသာလညး ထေယာကားလာဆနဆနမားအားလး သည လငတႀကကသမား သ႕မဟတ မနးမခငးစတဝငစားသမား မဟတၾကပါ။ ထ႕အတ အခ႕ေသာမနးမဆနသညမနးမလာအမးသားမားႏငေယာကားလာအမးသမးမားသည ေယာကား/ မနးမ ႏစမးလးက ႀကကၾကၿပး ၎တ႕သည လငတလငကြႏစမးလးႀကက သမားျဖစသည။

၃. လသားအားလးသည သဘာဝတရားအရ ေယာကား သ႕မဟတ မနးမ အျဖစသာ ေမြးဖြား လာၾကသည။ မား - လသားအမားစသည ကား သ႕မဟတ မ လငအဂၤါ၊ လငပငးဆငရာႏင မးပြားမႈစနစမား ျဖင ေမြးဖြားလာခေသာလညး လသားအားလးက ကား သ႕မဟတ မ သးသန႕ျဖငသာ အမးအစားခြ၍ မရႏငပါ။ ယငးသည သပၸနညးက အခကအလကတရပျဖစသည။ လရာခငႏႈနးအနညးငယ (၂% ေအာက) သည သမား႐းက ကား/မ ခႏၶာကယႏင

၅Toward Equity Training Curriculum (The Equity Project, 2015), Lesson One: Understanding Sexual Orientation, Gender Identity and Gender Expression, http://www.equityprojects.org/training/lesson-one-understanding-sexual- orientation-gender-identity-gender-expression/, pp. 16-17; The Trevor Project, Resources, Trevor Support Center, http://www.thetrevorproject.org/pages/support-center (accessed 28 January 2017) မရယထားပါသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

67အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

၆ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ခယသ သ႕မဟတ လငတႀကကသမားအျဖစခယထားသည အလယတနးေကာငးသား/သမားက ေလလာမႈ၊ အမးအစား၊ ပ႕ႏ႕ျဖစပြားမႈ၊ သကေရာကမႈ၊ လႈ႕ေဆာမႈႏင ႀကတငကာကြယမႈအတငးအတာမား၊ ထငးႏငငရ ခ႐ငငါးခ (မဟေဒါ တကသလ၊ Plan International Thailand, UNESCO: Bangkok, 2014)

၇Education Policy: Issues Affecting Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Youth 1 by Jason Cianciotto and Sean Cahill (National Gay and Lesbian Taskforce Policy Institution, 2003), http://www.thetaskforce.org/downloads/ reports/reports/EducationPolicy.pdf andEffects of Family and Friend Support on LGB Youths’ Mental Health and Sexual Orientation Milestones by Guy Shilo and Riki Savaya, 60 FAM. REL.: INTERDISC. J. APPLIED FAM. STUD. 318,318 (2011), cited in Toward Equity Training Curriculum (The Equity Project, 2015), p. 16.

၈Ibid.

မကကညေသာ လငပငးဆငရာလကၡဏာမားျဖင ေမြးဖြားလာတတၾကသည (လငအဂၤါ မား၊ ဂလငးမား ဥပမာ သားဥအမ သ႕မဟတ ေဝးေစ၊ ခ႐မဇနးပစမား အပါအဝင)။၎တ႕ မာ ေဆးဘကဆငရာ အထးအေျခအေနမားရသည “ကားမ လငႏစမးလး မသကြသမား” ျဖစသည။အခ ႕ေသာကစၥရပမားတြငလငပငးဆငရာလကၡဏာမားမာေမြးကတညးကသကြ ေအာငျမငသာေသာလညး အခ႕မာ အ႐ြယေရာကႀကးေကာငဝငခနအထ မသကြေပ။ အ ခ႕ေသာ ဗဇ ကလာပစညး လငေျပာငးလမႈမားမာ ႐ပပငးဆငရာအရ လးဝမသသာၾကသည မားလညးရသည။

၄. အခ႕လမားသည ၎တ႕ေမြးဖြားလာသည လငႏင မကကညေၾကာငး ငယ႐ြယစဥကတညး က သရၾကသည။ မန - လတ႕သည ၎တ႕၏ ကားမ လငပငးဆငရာ ကယပငလကၡဏာမား သ႕မဟတ လငပငး ဆငရာ စတတမးညြတမႈမားက ငယ႐ြယစဥအခနကတညးက သတျပမၾကသည။ လက တေလာ ထငးႏငငတြင ေလလာမႈတစခမ ေတြ႕ရရသည မာ တႏငငလးရ ေဒသအားလးမ ခ႐င (၅) ခတြင စစတမးေကာကယခရာ၌ အလယတနးေကာငးသားေကာငးသ (၂၀၇၀) ေယာကမ(၁၁.၉%) သည ၎တ႕ကယတငမနးမခငးႀကကသ၊ ေယာကားျခငးႀကကသ၊ လငတလငကြ ႏစမးလးႀကကသ သ႕မဟတ ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာခယ ထားသမား (LGBT) ျဖစေၾကာငး ဝနခသတမတၾကသညက ေတြ႕ရသည။၆ အေမရကန ႏငငတြင လတတေလာေလလာမႈမ ေတြ႕ရခသညမာလညး လြနခသည ဆယစႏစမားစြာ အတြငးက ကယတင မနးမခငးႀကကသ/ ေယာကားျခငးႀကကသမားအျဖစ သတမတခ သည ဆယေကာသကမား၏ ပမးမအသကအ႐ြယသညလညး ပမငယ႐ြယလာသည က ေတြ႕ရသည။ ၁၉၈၀ ခႏစမားက LGBT အျဖစသတမတသမား၏ ပမးမအသကမာ (၂၀- ၂၂) ျဖစၿပး ၂၀၁၁ တြင ၁၆ ႏစအ႐ြယျဖစလာခသည။၇ မတသားရနမာ ထပမးမ အသက မားထြကေပၚလာခသညအသကအ႐ြယျဖစသည။အမနတကယတြငကေလးမားသည၎ တ႕၏ လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ (ေယာကားေလး/မနးကေလးကႀကကျခငး)ကသရနား လညမႈသညမားစြာေစာၿပး ဆယႏစအ႐ြယခန႕ျဖစကာ ကေလးငယမားသည ၎တ႕၏ လငပငးဆငရာ ကယပငလကၡဏာမားက (သတ႕သည ေယာကားေလး သ႕မဟတ မနး ကေလးျဖစေၾကာငး) က အသကသးႏစအ႐ြယကတညးက သရၾကသည။ ၈

၅. မနးမခငးႏစသကသ၊ ေယာကားခငးလငတႏစသကသ သ႕မဟတ လငကြဘဝက ပြင လငးစြာခယထားသမားသညကယေရးကယတာေ႐ြးခယမႈမားသာျဖစေသာေၾကာငလ တ႕သည ႏစသကရာ တစခက ေ႐ြးခယႏင သည သ႕မဟတ ေ႐ြးခယရန မလပါ။ မား - လငပငးဆငရာ တမးညြတမႈႏင ကားမ ကယပငလကၡဏာမားသည အျမစတြယၿပးေမြးရာ ပါကယပငလကၡဏာ အျမင႐ႈေထာငျဖစသည။ လတ႕သည မနးမခငးႀကကသ၊ ေယာကား

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ68

သငရး ၆

ခငးႀကကသ၊ လငႏစမးလးႀကကသ သ႕မဟတ ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာ ခယသမားျဖစလာရန ေ႐ြးခယၾကျခငးမဟတပါ။ LGBT ျဖစလာျခငးသည ဘဝ ပစတစခ သ႕မဟတ ဖကရငတစခမဟတဘ ကယတငနကနစြာခစားရျခငးမးျဖစသည။ တစဥးတစ ေယာက ကယတင သတမတထားေသာ ကားမကယပငလကၡဏာ သ႕မဟတ လငပငး ဆငရာတမးညြတမႈမားက ေျပာငးလရနႀကးစားမႈ သည အခညးႏးပငျဖစၿပး ၎တ႕က စတပငးဆငရာထခကမႈမားျဖစေစမညျဖစသည။ အေမရကန စတေရာဂါက အဖြ႕အစညး ၏ အဆအရ “လတစဥးက မနးမလာ၊ လငတလငကြႀကကသ၊ သ႕မဟတ လငကြႀကက သ တစဥး ျဖစေစသညအေၾကာငးက မညသမ မသပါ။ ထသ႕ျဖစရန အေၾကာငးအခကမား စြာရမညျဖစသည။ အခ႕မာဇဝေဗဒ၊ အခ႕မာ စတပငးဆငရာအခကမားျဖစေစႏငသည။ ထအေၾကာငးရငးမားမာ တစဥးႏင တစဥးျခားနားသည။ အဓကအခကမာ မနးမလာ၊လင တလငကြႀကကသ၊ သ႕မဟတ လငကြႀကကသတစဥးျဖစလာရန သငေ႐ြးခယချခငး မ ဟတပါ။” ၉ ထသ႕ေသာအေျခအေနမားမာ ေမြးရာပါပငျဖစပါသည။

၆. လငတစတဝငစားသမား သ႕မဟတ ေမြးလာသည လငအတငး ေနထငျပမျခငး မရသမားမာ စတပငး ဆငရာမကနးမာသမား ျဖစသည။ မား - ကမၻာေပၚရေဆးဘကဆငရာ အဓကအဖြ႕အစညးမား ယခအားလးလကခၾကသညမာလင တခငး ႀကကႏစသကျခငးသည စတပငးဆငရာမကနးမာျခငး သ႕မဟတ ပမမနျခငး မ ဟတဘ လငပငးဆငရာ ထတေဖာျပသမႈပစတရပသာျဖစသည။ ယခငကလငတခစႀကက ျခငးက စတပငးဆငရာ မကနးမာမႈအျဖစသတမတခေသာလညး ယေန႕တြင ႏငင ေတာ ေတာမားမား၌ ထသ႕မယဆၾကေတာေပ။ ဆယစႏစေပါငးမားစြာသေတသနျပလပခသည သပၸနညးက အသပညာမားမညႊနျပခကအရ လငတခစႀကကျခငးသည စတမကနးမာမႈ သ႕မဟတ ပမနမျဖစမႈဟေသာ အေထာကအထားက မျပႏငခပါ။ ၁၉၉၀ ခႏစတြငကမၻာ ကနးမာေရးအဖြ႕အစညး (WHO) သည လငတဆကဆျခငး သ႕မဟတ လငတခစႀကက ျခငးမားက ႏငငတကာေရာဂါအမးအစားမား (ICD-10) တြငပါရသည စတမကနးမာမႈ ေရာဂါမားစာရငးမ ဖယထတခပါသည။ သ႕ေသာလညး ဆန႕ကငဘကလငဘဝကပြငလငး စြာခယထားသမား (Transgender) သည ICD-10 စာရငးတြင စတပမနမဟတေသာေရာဂါ အျဖစ ေဖာျပထားဆျဖစေသာလညး လာမည (၂၀၁၈) ICD-11 စာရငးမဖယထတမည အေနအထား႐ပါသည။ ဆန႕ကငဘကလငဘဝကပြငလငးစြာခယထားသမားသည ကားမလငကြျပားမႈပမနမဟတ ျခငး (gender dysphoria) လကၡဏာမားရေကာငးရမညျဖစေသာလညး ယငးသည စတ ပငးဆငရာမကနးမာမႈႏငမသကဆငပါ။ ကားမလငကြျပားမႈပမနမဟတျခငးဟေသာအသး အႏႈနးသည လတ႕အေနျဖင ေမြးရာပါလငႏင ၎တ႕၏ ကားမလငပငးဆငရာ ကယပင လကၡဏာမားထပတမကလငေတြ႕ႀကခစားရေသာစတပငးဆငရာဖစးမႈမားႏငသာသက ဆငသည။ ဆန႕ကငဘကလငဘဝကပြငလငးစြာခယထားသမားအားလးသညလညး ကားမ လငကြျပားမႈပမန မဟတျခငးက ခစားေနရသညမဟတပါ။ ထသ႕ျဖစသမားသညလညး ေဆးဘကဆငရာကထးမားကခယေကာငးခယၾကရေပမည(ပေဖာမဝငသမားသ႕မ ဟတ ေဟာမနးအစားထးရသည ကထးမား စသျဖင)။ လငယမားအတြက ေဟာမနးကထးမား သည စတပငးဆငရာဖစးမႈ သ႕မဟတ ၎တ႕၏ ကားမကြျပားမႈဆငရာလကၡဏာမား ႏင ကကညေစရန ခႏၶာကယေျပာငးလမႈမားကျဖစေစမည ႐ပပငးဆငရာ အတားအဆးမား

၉Psychiatric Treatment and Sexual Orientation POSITION STATEMENT by American Psychiatric Association, https:// www.psychiatry.org(accessed 28 January 2017).

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

69အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ကျဖစေစသည။ အခ႕မာမ ၎တ႕၏ ကားမကယပငလကၡဏာမားက အဝတအစား၊ ဆ ပငပစ၊ အမည ႏင ကားမနာမစားမားအရသာ ေဖာျပေကာငး ေဖာျပ ၾကေပမညျဖစသည။၁၀

၇. ေယာကၤားျဖစေစ၊ မနးမျဖစေစ ႏစမးလးက ခစႏငသမားရသည။ မန - ထသမားက “လငတလငကြ ႀကကႏစသကသမား” ဟေခၚသည။

၈. လငတသမားႏင လငမဆကဆဖးသေ႐ြ႕ လတ႕သည ေယာကၤားျခငးႏစသကသ/ မနးမ ျခငး ႏစသကသ မားျဖစေၾကာငး မသႏငၾကေပ။ မား- လငကြႏစသကသမားသည တစဥးတစေယာကက လငဆကဆရနမလအပဘ ခစခင ေၾကာငးသရၾကပါသည။ လငတႀကကသေယာကၤား၊မနးမမားသညလညးထနညးတပင ျဖစပါသည။ လငပငးဆငရာ စတတမးညြတမႈသည လငဆကဆျခငးဆငရာကစၥရပမား ႏင မတပါ။ မညသမဆ ၎တ႕၏ လငပငးဆငရာ စတတမးညြတမႈမား သ႕မဟတ တစဥး တစေယာကကခစျခငးေမတာရျခငးမားက လငမဆကဆဘႏင သရပါသည။

၉. မနးမျခငးႏစသကသ သ႕မဟတ ေယာကၤားျခငးႏစသကသမားသည ဆန႕ကငဘကလင ဘ၀က ပြငလငးစြာ ခယထားသမားႏင မတပါ။ မန - ေယာကၤားျခငး/ မနးမျခငးလငတႏစသကသ ျဖစေနျခငးသည လငပငးဆငရာ တမးညြတ မႈျဖစသည။ ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာခယျခငးသည ကားမဆငရာ ကယပင လကၡဏာသာျဖစသည။ ေယာကားျခငး/ မနးမျခငးလငတႏစသကသအမားစတြငေမြးရာ ပါလငအတငး ကားမကယပငလကၡဏာ ကကညသမားရပါသည။ ဆလသညမာ ေယာ ကားျခငးႀကကသသည ေယာကားျဖစေနဆျဖစၿပး မနးမျခငးႀကကသသည မနးမ ျဖစေန ဆသာျဖစသည။ သ႕ေသာလညး ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာလကခထားသ သည သ/သမတ႕၏ ေမြးရာပါလငႏငမကကညေသာ ကားမကယပငလကၡဏာက ပငဆင ထားသမားျဖစသည။

၁၀. လငခြစတေျပာငးလထားသမားသညသာ ဆန႕ကငဘကလငဘဝကပြငလငးစြာခယထား သမားျဖစသည။မား - ဆန႕ကငဘကလငဘဝကခယထားသအားလးသညကားမဆငရာကယပငလကၡဏာမား က ထငဟပေစရနအတြက ခႏၶာကယကေျပာငးလမႈမားက လပေဆာငလသမားမဟတပါ။ ေဟာမနးကထးႏင ကားမခြစတေျပာငးလျခငး ကထး (လငျပနေျပာငးျခငး သ႕မဟတလင ေျပာငးျခငး) မားျဖင ၎တ႕၏ခႏၶာကယက ျပနလညခြစတေျပာငးလသည ဆန႕ကငဘက လငဘဝကခယထားသမားရပါသည (၎တ႕က လငေျပာငးေယာကၤား/လငေျပာငးမနးမ မားဟေခၚၿပး မနးမအျဖစေမြးဖြားလာၿပး လငေျပာငးထားေသာ ေယာကၤားမား သ႕မဟတ ေယာကၤားအျဖစေမြးဖြားလာၿပး မနးမအျဖစေျပာငးထားသမားျဖစသည)။ ကားမကယပင လကၡဏာႏငကကေအာငခႏၶာကယက ေျပာငးလလေသာလညး ေဟာမနးကထးႏင ေဆး ဘကဆငရာခြစတမႈကနကစားရတမားသည အလြနေစးႀကးေသာေၾကာင (ဥပမာရငသား မားႏငလငအဂၤါမား) ခြစတေျပာငးလရန မတတႏငသမားရသည။ ထ႕အျပင ဆန႕ကင ဘကလငဘဝျဖင ေနထငသမားထတြင ၎တ႕၏ ကားမဆငရာလကၡဏာမားႏင ခႏၶာ

၁၀Transgender, Gender Identity, & Gender Expression Non-Discrimination by American Psychological Association (Aug. 2008), http://www.apa.org/about/policy/transgender.aspx, cited in Toward Equity Training Curriculum (The Equity Project, 2015), p. 17.

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ70

သငရး ၆

ကယအတြက ျပနာမရေသာ၊ မေျပာငးလလေသာသမားလညး ရသည။ ထသမားသည ၎တ႕၏အျပအမမားႏင ျပငပသြငျပငလကၡဏာမားစသည လမႈေရးရာမားမ တဆငသာ သရႏငမညျဖစသည။ ေနာကဆးအေနျဖငဆရလငအလြနအမငးရက႐ြ႕ေသာ၊သ႕မဟတ လမႈေရး၊ ဘာသာေရး၊ မသားစ၏ တငးၾကပမႈမားေၾကာင ၎တ႕၏အမနစငစစ ကားမ လကၡဏာက မျပသရဘ ဖးကြယထားရေသာ ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ခယထားသမား လညးရပါသည။ “ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာခယထားသမား” ဟေသာအသး အႏႈနးသည ထသမားအားလးက အကးဝငေစပါသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

71အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အကဥးခပမတစ : လငပငးဆငရာ တမးညြတမႈ၊ ကားမကယပငလကၡဏာႏငထတေဖာျပသျခငး

ဆန႕ကငဘကလငကသာစတဝငစားျခငးသည (လငကြႏစသကျခငး)သည လအဖြ႕အစညးအား လးတြင စျဖစသည။ သ႕ေသာလညး လငကြႏစသကျခငးတစခတညးသာ လငပငးဆငရာတမးညြတမႈအျဖစရေနျခငးမဟတပါ။ လ႕အဖြ႕ အစညးအားလးတြင လနညးစအခ႕သည လငကြႏစသကသမဟတဘ အျခားေသာ လငပငးဆငရာတမးညြတမႈမား ရေနပါသည။ ထ႕အတ လငကြႏစသကသညစႏႈနးမားျဖစသည ကား သ႕မဟတ မ ျဖစျခငး၊ ကားပသျခငး/ မနးမ ပသ ျခငးမားႏင မကကညေသာ ကားမကယပငလကၡဏာႏင ကားမဆငရာထတေဖာျပသမႈမား ရသမားလညး ရသည။ ထသမားက ပမနအားျဖင မနးမျခငးႏစသကသ (Lesbian)၊ ေယာကၤားျခငးႏစသကသ (Gay)၊ လငတလငကြ ႏစမးလး ႀကကသ (Bisexual)၊ ဆန႕ကငဘက လငဘဝက ပြငလငးစြာခယထားသ (အပြင) (Transgender) မား (LGBT) မားဟ ေခၚသည။ ၁၁

LGBT လမားသည ျဖစစဥအသစတစခမဟတပါ။ ၎တ႕သည အေနာကတငးလ႕အဖြ႕အစညး မားတြငသာ ရေနသညလညးမဟတပါ။ LGBT မားသည လ႕အဖြ႕အစညးအားလး၊တငးရငး သားအားလး၊ ယဥေကးမႈထးစႏင ဘာသာေရး အပစအားလးတြင ရပါသည။၁၂ LGBT တ႕၏ အေျခအေနမာ မးစကြျပားပါသည။ ႏငငေပါငးမားစြာတြင LGBT မားသည ၎တ႕ကယက လြတလပ စြာထတေဖာျပသခြငရၿပး အျခားေသာေနရာမားစြာတြငမဖမးဆးခရရန၊ တရားစြဆျခငးႏင ေထာငချခငး၊ ေသဒဏေပးျခငးခရႏငေခမားပငရပါသည။ အခ႕ေသာႏငငမားတြင ကန႕သတ တားျမစခကမားရေနေသးေသာလညး လကရတြင အနညးဆး (၃၅) ႏငင (အမား အားျဖင အေနာကတငးႏငငမား) ၌ လငတ လကထပျခငးက ခြငျပထားၿပး အနညးဆး (၈၉) ႏငငတြင အရပသားမား လကထပေပါငးစညးျခငးႏင လငတ ေပါငးသငးဆကဆေရးမားက တရားဝင သညဟ လကခထားသည။ သ႕ေသာလညး လငတ ဆကဆျခငးဆငရာ ကစၥရပမား သ႕မဟတ ေပါငးသငးဆကဆမႈမားသည ႏငငေပါငး (၇၀) ေကာတြင ရာဇဝတမႈ အျဖစသတမတ ထားဆျဖစၿပး အနညးဆး (၅) ႏငင (မားေသာအားျဖငအာဖရကႏငအေရ႕အလယပငးႏငငမား)၁၃ တြင ေသဒဏအထ ခမတႏငသည။ ကေလးသငယမားႏင လငယမားအပါအဝင LGBT မား၏ လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ၊ ကားမကယပငလကၡဏာႏင ထတေဖာျပသမႈမားက တရားဝငအကာအကြယေပးမႈမရျခငး၊ မလမနးထားျခငးႏင မားယြငးေသာအယအဆမားေၾကာင

၁၁LGBT ဟေသာအသးသည လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ၊ ကားမကယပငလကၡဏာ သ႕မဟတ ကားမအျဖစထတေဖာျပသမႈမားႏင မကကညေသာသ မားက စေပါငးရညညႊနးသည ကယျပန႕စြာအသးျပေနေသာ အတေကာကစာလးျဖစသည။ အျခားေရပနးစား ေသာ အတေကာကစာလးမာ (LGBTQ) ျဖစၿပး (Q – Queer, Questioning လငတဆကဆသေယာကၤား) ဟသညအသးႏင LGBTI (I – Intersex ကားမလငႏစမးလး မကြျပားသ) ျဖစသည။ အဓပၸာယဖြငဆခကမားက အကဥးခပမတစတြငးရ အသးအႏႈနးစာရငး တြင ၾကညပါ။

၁၂Fact sheet – LGBT Rights: Frequently Asked Questions, Free & Equal (United Nations), https://www.unfe.org/ system/unfe-7-UN_Fact_Sheets_v6_-_FAQ.pdf (accessed 28 January 2017).

၁၃Darla cameron and Bonnie Berkowitz, “The state of gay rights around the world,” Washington Post, 14 June 2016 https://www.washingtonpost.com/graphics/world/gay-rights/; Fact sheet – Criminalization, Free & Equal (United Nations), https://www.unfe.org/system/unfe-43-UN_Fact_Sheets_-_FINAL_-_Criminalization_(1).pdf (accessed 28 January 2017).

Social Orientation, Gender Identity and Expression (SOGIE)

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ72

သငရး ၆

ကမၻာအစတအပငးေတာေတာမားမားတြင LGBT မားက အေႏာကအယက ျပျခငးႏင အၾကမး ဖကျခငးမားက ေတြ႕ႀက ေနၾကရသည။ ပညာေရး၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကျခငး၊ အလပအကင၊ အမယာအေျခခေနထငျခငးမား၊ ၎တ႕၏ မသားစမားအတြငးႏင ဘဝအစတအပငးေတာေတာမားမားတြင ေန႕စဥႏင အမ ခြျခားဆကဆမႈမားက ႀကေတြ႕ၾကရသည။ ၁၄

ျမနမာႏငငတြင ျပစမႈဆငရာဥပေဒ အခနး (၃၇၇) တြင သဘာဝအတငးမဟတေသာ လငပငး ဆငရာလပေဆာငမႈမားက ေထာငဒဏဆယႏစအထခမတႏငသညဟ ေဖာျပထားသည။ ထျပ ႒ာနးခကသည လငတဆကဆမႈဆငရာမားအတြက အျပစေပးရနျဖစသည။ ထ႕အတ ျပစမႈ ဆငရာဥပေဒႏင ရအကဥပေဒတြင လငတဆကဆမႈမားက တက႐ကရာဇဝတမႈ အျဖစမသတ မတေသာလညး ျမနမာႏငငရ LGBT မားအတြက တရားဝငျပ႒ာနးထားသညမားလညး ပါရသည။LGBT လဥးေရမညမရသညက စာရငးအတအကမရပါ။ အခ႕ေသာ သပၸနညးကေလလာမႈမားအရ ဆယရာခငႏႈနး ရသညဟေသာ အေရအတြကက ကယျပန႕စြာလကခထားၾကၿပး အခငအမာ လကခထားၾကသည။ ေရး႐းစြသမား ခန႕မနးသညမာ LGBT မားသည စစေပါငးလဥးေရ၏ ၂ - ၃ ရာခငႏႈနးခန႕ ရသညဟခန႕မနးသည။၁၅ ဆလသညမာ ထကသ႕ ေရး႐းစြသမား၏ခန႕မနးခကအရပင LGBT မား၎တ႕ကယတင ပြငလငးစြာဝနခသညျဖစေစ ဝနမခသည ျဖစေစ ျမနမာႏငငလဥးေရ (၅၀ %) တြင LGBT မား ၁.၅ သနး ရသညက ခန႕မနးႏငသည။

SOGIE ယဥေကးမႈသည ယဥေကးမႈဓေလထးစမားတြင အထးသျဖင လငကြျခငးသာႏစသက ၾကသည လ႕အသငးအဝငးက ၿခမးေျခာကမႈတရပျဖစလာေစမညဟ ယဆေသာ ဘာသာေရးေရး႐းစြ လ႕အဖြ႕အစညးမားတြင မလလားအပေသာ သ႕မဟတ အထခက မခေသာကစၥရပျဖစသည။ သ႕ေသာလညး ခြျခားဆကဆခေနရသမားသည တားျမစထား သညဥပေဒမား ႏင လမႈေရးဆငရာ မလမနးထားမႈမားေၾကာင အေထာကအက မရႏငျခငးမာ အမနတရား ပငျဖစၿပး နားလညမႈမားျဖင ပြငလငးလြတလပစြာ ေဆြးေႏြးရန အေရးႀကးပါသည။ ထအမနတရားက အဆးျမငလကမခ ၾကျခငးသည LGBT မားက ဥပေဒေရးရာ၊ လမႈေရးရာ၊ စတဓာတပငးဆငရာ ဆးဝါးသညသကေရာကမႈမားကျဖစေစၿပး ထမလမနးထားခရျခငးမားက ၿမထားၾကရကာ မမကယက မေကာငးဟ ခစားၾကရေသာလညး ေျပာငးလပစရန သ႕မဟတ တစဥးတညးႀကတခစားရန မျဖစႏငၾကေပ။

SOGIE မားအတြက ေဆြးေႏြးမႈမားသည ဖးကြယထားၾကရေသာ သ႕မဟတ ပြငလငးစြာ မထတေဖာရၾကေသာ LGBT မားေတြ႕ႀကရသည အခကအခမားက ပမေကာငးမြနစြာနားလညေစ သည။ ထသ႕လပေဆာငျခငးျဖင လမႈေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင လမႈေရးရာတရားမတမႈမားက ပညာေရး၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ၊ အလပအကင ႏင အျခား အလပအကငအခြငအလမးက႑မားတြင ထေရာကေသာၾကားဝငကညမႈမား ေဆာင႐ြကႏငရနအတြက ဥးတညအပစမား သကေရာကခရသည သးသန႕ကစၥရပမားက စဥးစားသးသပရာ၌ အာဏာပငမား၊ လမႈေရး လပသားမား၊ ရပ႐ြာေခါငးေဆာငမားႏင အျခားလပငနးေဆာင႐ြကသမားက အကအည ျဖစေစသည။

၁၄UN Human Rights Council Report: Discrimination and Violence against Individuals Based on Their Sexual Orienta- tion and Gender Identity, Free & Equal (United Nations), https://www.unfe.org/system/unfe-63-UN_Human_ Rights_Council_Report_one-pager_GREY.pdf (accessed 28 January 2017).

၁၅David Spiegelhalter, “Is 10% of the population really gay?”, The Guardian, 5 April 2015, https://www.theguardian. com/society/2015/apr/05/10-per-cent-population-gay-alfred-kinsey-statistics (accessed 28 January 2017).

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

73အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

SOGIE ကစၥရပမားက နားလညရနအတြက အေရးႀကးေသာ အသးအႏႈနး အခ႕ရပါသည။၁၆

ေမြးရာပါလင လင ဟသညမာ ဇဝေဗဒျဖစတညမႈတစခ သ႕မဟတ ဇဝေဗဒလငပငး ျဖစၿပး ခ႐မဇမး မား၊ ကယတြငး/ျပငပ လငအဂၤါမားႏင မးပြားခႏၶာေဗဒ၊ ေဟာမနးမား အစရသည ႐ပပငးဆငရာစြမးရညမားအေပၚတြင အဓကအေျခခသည။ ႏငငေတာေတာမားမားတြင တစဥးခငးစ၏ ေမြးရာပါတရားဝင လငသည ၎တ႕၏ ဇဝေဗဒဆငရာစြမးရည သ႕မဟတ စ႐ကလကၡဏာမား အေပၚတြင အေျခတည၍ ကား သ႕မဟတ မ ဟ သတမတသည။ သ႕ေသာလညး ရာခငႏႈနးအနညးငယ (၂ ရာခငႏႈနးေအာက) သည ကား သ႕မဟတ မ သ႕မဟတ ထႏစမးစလး မကြျပားေသာ မးပြားစနစႏင လငပငးဆငရာမား ပါရလာေသာ သမားရသည။ ထသ႕ မကြျပားသမားက ကားမလင မကြျပားသမားဟ ေခၚသည။ (ကားမ လငမကြျပားသတြငၾကည)

ကားမဆငရာ ကယပင လကၡဏာ

လတစဥးတစေယာက၏ နကနျပငးျပစြာခစားရျခငး၊ ေယာကၤားေလး သ႕မဟတ အမးသားတစေယာကျဖစရျခငး၊ မနးကေလး/ အမးသမးျဖစရျခငး၊ ကား သ႕မဟတ မ မဟတသည အခ႕ေသာလငမား၊ မနးမပသျခငး/ ေယာကၤားပသျခငး၊ လငမား ေပါငးစပ ပါဝငျခငး သ႕မဟတ မပါဝငျခငး စသညတ႕ႏင ပတသကသည ရငတြငးခစားခကမား ျဖစသည။ လတငးတြငး ကားမဆငရာ ကယပငလကၡဏာမား ရပါသည။ လတစဥး၏ ကားမဆငရာကယပငလကၡဏာမားမာ ၎တ႕၏ေမြးရာပါ လင မားႏင ကကညေကာငး မ ကကညေပမည။ ကားမဆငရာ ကယပငလကၡဏာမားမာ တခါတရ ကား/မ၊ ေယာကၤား ပသသ/ မနးမပသသ တစဥးျခငးစ လ႕အဖြ႕အစညးတြင မညသ႕ျပမၾကမည ဟသည ကားမဆငရာက႑ မားႏင ေရာယကလကရသည။ ထ႕ေၾကာင ကားမ ကယပငလကၡဏာမားသည ယဥေကးမႈဓေလထးစမားအၾကား မားစြာကြျပားေျပာငးလ ၿပး အခ႕မ အခနေပၚမတည၍ ေျပာငးလသည။ အငဒနး႐ား၊ ျမနမာႏင ထငးႏငငတ႕က သ႕ အေရ႕ေတာငအာရႏငငမားတြင ႏစခထကပေသာ (ေယာကၤားပသျခငး/ မနးမပသျခငး) ကားမကယပငလကၡဏာမား သမငးေၾကာငးအရပင ရၾကသည (တတယလငတြငၾကည)

၁၆အသးအႏႈနးမားရယရာအရငးအျမစ : Toward Equity Training Curriculum (The Equity Project, 2015), Lesson One: Un- derstanding Sexual Orientation, Gender Identity and Gender Expression, http://www.equityprojects.org/training/ lesson-one-understanding-sexual-orientation-gender-identity-gender-expression/(accessed 28 January 2017); Working as LGBTI in Asia: Study on employment discrimination based on sexual orientation, gender identity and intersex status in China, Indonesia, the Philippines and Thailand (UNDP: Bangkok, forthcoming), Chapter 1, 1.3 Terminology.

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ74

သငရး ၆

ကားမဆငရာ ထတေဖာ ျပသမႈ

တစဥးခငးစ၏ ၎တ႕ကားမဆငရာက႑မားကအျခားသမား ႏင မညသ႕ဆကဆ သညကေဖာျပျခငးျဖစသည။ လတ႕သည ဆပငပစမား၊ အဝတအစား၊ ႐ပပငးဆငရာ ထတေဖာျပသမႈႏင အမအယာမား၊ စကားေျပာဆရာတြင ေယာကၤားဆနျခငး/ မနးမဆနျခငးမား၊ ခႏၶာကယပငး ေျပာငးလမႈသ႕မဟတ ကားမ ကယပငလကၡဏာက ထငဟပေစမည အမညနာမမားကေ႐ြးခယ ျခငးတ႕ျဖင ကားမက႑က ထတေဖာျပသတတၾကသည။

ကားမဆငရာအေနအထား ကကညမႈမရျခငး

လ႕အဖြ႕အစညးဆငရာ ေမာလငမႈမား ႏင/ သ႕မဟတ ကားမ က႑ ႏင ပတသက၍ ပေသကားကမတယထားမႈမားအရ သတ မတထားေသာ ကားမဆငရာ ထတေဖာျပသမႈ၊အေနအထားမား ႏင မကကညေသာ လတစဥးတစေယာကက ဆလျခငးျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ‘ေယာကၤားလာ’ ဟေခၚျခငးခရသည မနးကေလး သ႕မဟတ အမးသမး တစဥး၊ ေယာကၤားတစပငးမနးမတစပငး သ႕မဟတ လငမကြျပားသည ဒြလင မားက ဆလသည။ အဓပၸာယဆငတေသာအျခားအသးအႏႈနးမားမာ (genderfluid) လငမားေရာယကေနသ၊ (gender variant) ကားမေသြဖယ ေျပာငးလသ၊ (gender queer) ကားမလငကြမား မကြျပားေရာ ယကပါဝငသ စသညအသးမားျဖစသည။ (အျခားေမြးရာပါ လငႏငမကကညသမားအျဖစ ပြငပြငလငးလငးေဖာျပသမားရသလ ေယာကၤားျခငး/မနးမျခငးလငတႏစသကသ၊ လငတ လင ကြႏစသကသ၊ ဆန႕ကငဘကလငကသ႕ေနထငသ၊ ကားမလင မကြျပားသေတာေတာမားမားသည လမႈအသငးအဝနးမ သတမတေမာလငထားသညအတငးေယာကၤားေလး/အမးသား ၊ မနးကေလး/ အမးသမးမားအတငး သကေတာငသကသာ ေနထငၾကသညမားလညး ရပါသည။)

လငစတတမးညြတမႈ လတစဥး၏ အျခားသမားအေပၚတြင ခစားမႈဆငရာ၊ ႐ပပငးဆင ရာ၊ ရငခနစတလႈပရားမႈ ႏင လငပငးဆငရာ ဆြေဆာငမႈမားျဖစ သည။ လတစဥးသည လငတသ အျခားတစဥးက စတဝငစား ေကာငးစတဝငစားေပမည (လငတဆကဆသ၊ ေယာကၤားခငး/မနးမခငး ႀကကႏစသကသ)၊ လငမတသမားအားႏစသကသ (လငကြဆကဆသ)၊ ကားမ တစမး ထကမက ဆကဆသ (လငတလငကြဆကဆသ သ႕မဟတ လငမေ႐ြးသ) မား ျဖစသည။ လငစတမရေသာ၊ မညသည လငကစၥ၊ ခစခငျမတႏး ျခငးမႈအေတြ႕အႀကမား အျခားသမားႏငမရသမားလညးရသည။

မနးမခငး ႀကကႏစသကသ အျခားေသာ မနးမမားက ခစားခက၊ ႐ပပငးဆငရာ၊ ရငခနစတ လႈပရားႏစသကတတသည မနးမမားျဖစသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

75အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ေယာကားခငး ႀကက ႏစသကသ

အျခားေသာ ေယာကားမားက ခစားခက၊ ႐ပပငးဆငရာ၊ ရငခန စတလႈပရား ႏစသကတတသည ေယာကားမားျဖစသည။ ‘ ေယာကားျခငးလငတႀကကသ’ ဟသည အသးအႏႈနးသည အာရတကမ ေယာကားမားကသာ ေယဘယအားျဖင အသး ျပသည။ သ႕ေသာလညး အေနာကတငးတြင မနးမခငးႀကက သမားကလညး အသးျပေဖာျပသည။

လငတလငကြ ႏစမးလး ႀကကႏစသကသ

အျခားေသာ ေယာကား/မနးမႏစမးလးက ခစားခက၊ ႐ပပငး ဆငရာ၊ ရငခနစတလႈပရား ႏစသကတတသမားျဖစသည။

ဆန ႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာခယထားသ

‘အပြင’ ဟအတေကာကေခၚဆခရသမားမာ ေမြးရာပါလငႏင ကြျပားေသာ လငပငးဆငရာကယပငလကၡဏာ (ရငတြငးခစားမႈ မား) ရေနသမားျဖစသည။ အမးသမး ဇဝေဗဒလငႏင ေမြးလာေသာ ေယာကားတစဥးက ဆန႕ကငဘကလငဘဝက ပြငလငးစြာခယထားသ (အေျခာက) သ႕မဟတ (အပြင) ဟ သတမတသည။ သသည လညး သ၏ကားမကယပငလကၡဏာက ‘ကား’ ဟသာအသးျပေကာငးျပေပမည။ ဆန႕ကငဘကလင ဘဝျဖငေနထငသ အမးသမးမာမ ေယာကားစတျဖင ေမြးလာ သည အမးသမးမားျဖစၿပး သသညလညး သ၏ကားမ ကယပငလကၡဏာက ‘မနးမ’ ဟ အသးျပေကာငးျပေပမည။

လငေျပာငးလထားသ တခါတရတြင ဆန႕ကငဘကလငဘဝကခယေနထငသမားသည ၎တ႕၏ခႏၶာကယ၊ ကားမကယပငလကၡဏာမားျဖင ကကညေစရနအတြက ေဟာမနးကထး၊ ခြစတမႈမား စသည ေဆးဘကဆငရာ ေျပာငးလလပေဆာငမႈမားက လပေဆာငၾကသည။ ဆန႕ကငဘကလငဘဝ (အပြင) မားႏင မတသညမာ ‘လငေျပာငးလထားသ’ (အရပအေခၚျဖတေဖာကခပ) ဟသညအသးအႏႈနးသည အားလးကၿခငေခၚဆသည အသးအႏႈနးမဟတေပ။ ဆန႕ကငဘကလငဘဝျဖင ေနထငသမားစြာသည လင ေျပာငးလထားသမားမဟတဘ ဆန႕ကငဘက လငဘဝျဖင ပြငလငးစြာ ေနထငသမား (အပြင) ဟေခၚဆျခငးကသာ ပမႏစၿခကၾကသညလညးရသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ76

သငရး ၆

တတယလင အခ႕ေသာတငးျပညမားတြင သမငးတေလာကသတမတခသည ကား/မ၊ ေယာကား ဆနသ/မနးမဆနသ စႏႈနးမားႏငမဆငေသာ အထးသျဖင ေမြးရာပါေယာကားအျဖစ ေမြးလာသမားၿပး ယဥ ေကးမႈဓေလထးတမးအရသးသန႕ သတမတထားသည လမား ရပါသည။ ဥပမာအားျဖင ဘဂၤလားေဒရႏငငမ ဟဂရား (hijras)၊ ပါကစၥတနမ ခြာဂားဆရား (khwaja siras)၊ နေပါမ မတစစ (me-tis)၊ အႏၵယမ ဟဂရား (hijras) ႏင သရနနာမဂငး (thirunangai)၊ ဖလစပငမ ဘတကလာ (Bakla)၊ အငဒနးရားမ ဝါရးယား (war-ia)၊ ထငးႏငငမ ကာေတြး (katoey)၊ ျမနမာႏငငမ (အေျခာက) စသညတ႕ျဖစ သည။ အေရ႕ေတာငအာရတြင တတယလင အမးအစားမားသည သမငးေၾကာငးအရပင ျမနမာႏငငမ နတကေတာကသ႕ နတပငးဆငရာကစၥမားတြင ပါဝငခၾကသည။ အခ႕ေသာႏငငမားတြင တတယလငမားက တခါတရ LGBTI စေပါငးရညညႊနး (အသးျပမႈနညးပါးေသာလညး)သးစြၾကသည မားလညးရသည။

LGBT မနးမခငး/ေယာကားခငးႏစသကသ၊ လငတလငကြႏစမးလး ႀကကသ၊ ဆန႕ကငဘက လငဘဝက ပြငလငးစြာခယၿပးေနထငသမားက အတေကာကေခၚဆျခငး သ႕မဟတ ထသအားလးက စေပါငးၿပး LGBT ဟေခၚဆသည အသးအႏႈနးျဖစသည။ LGBT/GLBT မားက ေျပာငးလေခၚဆသည သ႕မဟတ ခ႕ထြငေခၚဆ သည အသးမားလညးရၿပး (LGBTQ, Q = Queer, Question-ingေယာကာျခငးလငတဆကဆသ)၊ LGBTI (I = intersex လငမကြျပားသ) စသညတ႕ျဖစသည။

ကားမလင မကြျပားသ ကားမလငမကြျပားသမားမာ စပစ ကားမ ခႏၶာကယမားႏင မကကညေသာ လငပငး ဆငရာလကၡဏာမား (လငအဂၤါ၊ မးပြား အဂၤါ၊ လငပငးဆငရာ ဂလငး သ႕မဟတ မးဥ၊ ေဝးေစမား၊ ခ႐မဇမးမား အပါအဝင) ရသမားျဖစသည။ ၎တ႕သည ေဆးဘကဆငရာ ကသမႈလအပသည အေျခအေနမားျဖစသည။ အခ႕ေသာကစၥရပမားတြင လငမကြျပားသညလကၡဏာမားက ေမြးကတညးကျမငသာေသာလညး အခ႕မာမ ႀကးေကာငဝငခန အထ မကြျပားၾကေပ။ အခ႕ေသာ လငမကြျပားသည ခ႐မဇမး ေျပာငးလမႈမားမလညး ႐ပပငးဆငရအရ လးဝမသသာၾကေပ။ ကားမလငမကြျပားသမားမာ လငကြႀကကသ၊ ေယာကားခငး/မနးမခငး ႀကကႏစသကသ၊ လငတလငကြႏစမးလး ႏစသက သ သ႕မဟတ လငဆႏၵလးဝမရသ၊ ထ႕အျပင ကား၊ မ သ႕မဟတ ထႏစမးလး မဟတသမား အားလးျဖစႏငသည။ တခ႕သမားမာ ဆန႕ကငဘကလငဘဝျဖင ခယေနထငသ မား လညးျဖစႏငသည။ ယခငကထသမားက အေနာကတငးတြင ‘hemaphrodite’ ဟ ေခၚဆခေသာလညး ေစာကားသည အသးအႏႈနးျဖစသညဟ ယဆေသာေၾကာင ယခအခနတြင သးစြမႈမျပၾကေတာေပ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

77အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အထကတြငေဖာျပခသည အသးအႏႈနးမားသည လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ၊ ကားမကယပင လကၡဏာမားႏင ထတေဖာျပသမႈမားႏင သကဆငေသာ ႐ႈပေထြးသည အသးမားက လႊမးၿခ ေဖာျပထားၿပး အေျခခသပၸနညးက အခကအလကမားက ဥးတညေဖာျပထားသည (၎တ႕က ျပနလနသးသပၿပး ေခတႏငေလာညေစရနလညး ျပလပသငသည။) ထးစအရ SOGIE သေဘာ တရားမားသည ယဥေကးမႈထးစႏင အခနကာလအေလာက ဆငက ေျပာငးလျဖစေပၚလာသည။ အာရတကတြင တငးျပညအသးသး၌ ထးတမးစဥလာအရရညလားစြာ သးသန႕တညရခေသာ ကားမ ကယပငလကၡဏာမား ရခသည။ ျမနမာႏငငအပါအဝင ေဒသတြငးရ ေခတၿပငလ႕အသငး အဝငးမားတြင SOGIE မား၏ ဓေလထးစအတြက ရညညႊနးေဖာျပေသာ ေဒသသး အသးအ ႏႈနးမားစြာ ရခပါသည။ ထအသးအႏႈနးမားတြင လငပငးဆငရာတမးညြတမႈ၊ ကားမ ကယပင လကၡဏာမားႏင ထတေဖာျပသမႈမား၏ အျမင႐ႈေထာငက စေပါငးေဖာျပသည အဓပၸာယ မားပါဝငသည။ ေဒသတြငး ကယပငလကၡဏာမားရသညအတ အေနာကတငးကသ႕ LGBT မားႏင နးကပစြာ ရငးႏးပတသကမႈရသညမားမာ အဓကအားျဖင ၿမ႕ျပရ ရပ႐ြာလထမားတြင ျဖစပါသည။၁၇

၁၇Working as LGBTI in Asia: Study on employment discrimination based on sexual orientation, gender identity and intersex status in China, Indonesia, the Philippines and Thailand (UNDP: Bangkok, forthcoming), Chapter 1, 1.3 Terminology.

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၁

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ78

သငရး ၆

79အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အေၾကာငးအရာဤအခနးသည ေပါငးသငးဆကဆေရးတြင ဆကသြယမႈသည အေရးႀကးပႏင ခစသရညးစား ေပါငးသငးဆကဆေရးတြင ေအာငျမငေသာစမခန႕ခြမႈမားက အထးျပတငျပထားပါသည။ တက ေရာကသမားအေနျဖင ေပါငးသငးဆကဆေရး ၊ လငကစၥမားတြငမညသ႕ေျပာဆဆကဆရမည၊ ျပညစေကာငးမြနေသာ မတဖကတစဥးအေနျဖင မညသ႕ေသာ စ႐က လကၡဏာမား၊ တာဝနယမႈမားရရမညက သရၾကရမညျဖစသည။ မတညေသာ ေလကငခနးမားကလပေဆာင ျခငးျဖင အပမကမားသည အမနတကယျဖစလာရနခကခသညဟေသာအခက ႏငျပညစေသာ မတဖကကရရရနခကခသည ဟေသာအခကမားက သေဘာေပါကလာၾကမညျဖစသည။ ေပါငး သငးဆကဆေရးတြင အတကအကမားစြာ ရႏငသည ဟေသာအခကႏင မတဖကမားအၾကား ေကာငးမြနသညဆကသြယေရးသည မရမျဖစအေရးႀကးသညက ေလလာ သရရမညျဖစသည။

အဓကအသေပးလသည အေၾကာငးအရာ• ေပါငးသငးဆကဆေရးႏင လငကစၥမားက ေျပာဆရသညမာ ခကခမညျဖစေသာလညး တခါတရ အလြန အသးဝငပါသည။• သငအေနျဖင မတညေသာလမားက မတညေသာ အေၾကာငးအရာမား ေျပာဆရသညက ႀကကေကာငးႀကကပါလမမည။သ႕ေသာသင၏အရငးႏးဆးသငယခငးမားႏငပငအသေပး မေဝမလေသာ အေၾကာငးအရာမား လညးရႏငပါသည။ ထအခကေၾကာင အျပစမရသလ ခစားေနရနမလပါ။ အျခားသမားအေပၚတြင အႏႈတသေဘာ သကေရာကမႈမားျဖစေစမည လ႕ဝကခကမား မဟတပါက သငအသမေပးလေသာ အေၾကာငးအရာက အသမေပးဘ ေနရနအခြငအေရးရပါသည။ ဥပမာအားျဖင အကယ၍ သငသည အမတြငး အၾကမးဖကမႈ သ႕မဟတ လငပငးဆငရာ ေႏာကယကမႈမား၏ မကျမငသကေသျဖစေနပါက အျခားသ မားထ မအကအညရယရနအတြက ဖြငေျပာရန အေရးႀကးပါသည။• ခငမငရငးႏးမႈႏင ေပါငးသငးဆကဆေရးတြင မညသညက အေရးႀကးသည မႀကးသညႏင ပတသက၍ လတငးတြင ကယပငခစားခကမားရပါသည။ သငအေနျဖင ေပါငးသငးဆက ဆေရး သ႕မဟတ ခစသရညးစား ဆကဆေရးတြင မညသညက အလရသည/မရသည သ႕မဟတ သင၏အနာဂတမတဖကတြင မညသည စ႐ကလကၡဏာမားရေစလသညတ႕ က ကယတငစဥးစားဆးျဖတရမညျဖစသည။ လတငးတြင ေကာငးေသာ စ႐က/ မေကာငး ေသာစ႐ကမား ရၾကပါသည။ စျပထပတနးေကာငးမြနသဟ၍မရပါ။ ထ႕ေၾကာင သငအေန ျဖင ေကာငးျခငး/ ဆးျခငးမားအၾကား ကယတငခနဆရနလမညျဖစၿပးခမးသာသတစဥး တစေယာကက လကထပ လသလား သ႕မဟတ ကယတကယခစခငႏစသကသကသာ လကထပလသလား ဆးျဖတရနျဖစသည။

အခနး ၆.၂ ခစျခငးေမတာႏင အမေထာငျပျခငး3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ80

သငရး ၆

• ေပါငးသငးဆကဆေရးတြင အထငလြမားမႈမား မရေစရနအတြက လတ႕တြငရသည ေမာလငခကမားက ေျပာျပထားရန အေရးႀကးပါသည။ ဆကဆေရးတစခတြင အျခားသမ မလပလေသာ ကစၥရပတစခက လပေဆာငရနအတြက အတငးအဓမၼ မခငးေစသငပါ။• မတဖကအတြ ႏစေယာကလးတြင တာဝနယမႈမားရသကသ႕ အခြငအေရးမားလညးရပါ သည။ ေကာငးမြန သညဆကဆေရးတစခတြင ႏစဥးႏစဖက သာတညမရၿပး ေပာရႊငေစ ရနအတြက အျပနအလနေလးစားမႈႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈမား လအပပါသည။• ေပါငးသငးဆကဆေရးတစခတြငမတဖကခစသအခငးခငးေတာငးဆမႈမားမာမတမနကန သငပါသည။ ေကာငးမြနသည ဆကဆေရးတစခမာ ႏစဥးႏစဖက တညမတသည အေပး အယမားအေပၚတြင မတညၿပး မတဖကတစဥးတညးမသာ ရယျခငး၊ ေပးဆပေနရျခငးမား မဟတပါ။• ခစျခငးေမတာသည ရငခနစတကးယဥဖြယကစၥရပမားသာမကဘ ေကာငးေသာ/ဆး ေသာအရာမား၊ စတညစဖြယ/ ေပာ႐ႊငဖြယ အေၾကာငးအရာမားက အတမေဝျခငးလညး ျဖစပါသည။• မညသမ ၎တ႕၏ ၾကငသမတဖက သ႕မဟတ အျခားမညသကမ အမတြငးအၾကမးဖက ျခငး သ႕မဟတ လငပငးဆငရာ ေစာကားျခငးမားက မျပလပေစသငပါ။

ေလကငခနးမား၆.၂.၁ ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး၆.၂.၂ ၿပးျပညစေသာတြဖကမႈ၆.၂.၃ ေပါငးသငးဆကဆေရးဆငရာ စမခန႕ခြမႈ

သကဆငရာအခနးမား၃.၂ ကားမအခနးက႑မားအတြက တနဖးမားႏင သေဘာထားခယခကမား၃.၃ ေပာ႐ႊငေသာမသားစတစစဖနတးျခငး၄.၁ မသားစတြငး မညသက မညသညအလပကလပၿပး မညသက ၾသဇာရပါသလ။၅.၃ မတေဆြသငယခငးမား မညသ ဖြ႕မညနညး?၅.၄ မတေဆြလား ရနသလား၈.၁ အၾကမးဖကမႈက လကမခဟ မညသ႕ထတေဖာေျပာၾကားမလ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

81အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ရညရြယခကမား• ေပါငးသငးဆကဆေရးႏငလငမႈကစၥမားက မညသ႕ေျပာဆမညက ေလလာသငယရန• ေပါငးသငးဆကဆေရးႏငလငမႈကစၥမားအား မညသ႕က ေျပာျပရမညက စဥးစားအေျဖရာရန

ဥးတညအပစဆယေကာသကမားႏင လငယမား

ၾကာျမငခနမနစ ၉၀

ထငခေနရာခထားမႈမားတညေသာထငခအေရအတြကျဖင စကဝငးႏစဝငးပေနရာခပါ။ အတြငးစကဝငးမခႏင အျပငစကဝငးမခ ႏစေပခန႕စခြာ ထားပါ။ အတြငးစကဝငးမထငခမားႏင အျပငစကဝငးမထငခမားက မကႏာျခငးဆငစပါ။

သငတနးသးပစၥညးမားအတြငးတြင ေမးခြနးဆယခစပါေသာ စာအတမားက တအတလငႏစေယာကႏႈနးေပးရန (သငေထာကက ၆.၂.၁ က)

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၆.၂.၁ က ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးရနအတြက ေမးခြနးမား

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား၁၈

၁. ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးမည ေမးခြနးမားႏင အေျဖမား - မနစ ၆၀

ေလကငခနး ၆.၂.၁ ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး

၁၈ရယသညေနရာ: Voorlichten dat het een lust is..., ideeënboek voor seksuele voorlichting by Rutgers Stichting (Den Haag: 1995), Exercise: Het Carrouselspel, pp. 48-50.

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ82

သငရး ၆

၂. ေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၂၀၃. ျပနလညအကဥးခပဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၁၀ မနစ

ႀကတငျပငဆငျခငး• ေမးခြနးမားပါသည စာအတမားက သငေထာကက ၆.၂.၁ က တြင ပါသညအတငး ႀက တငျပငဆငထားပါ။• အဖြ႕မားတြငပါဝငသအေရအတြကသညစဂဏနးျဖစရမည။အကယ၍အဖြ႕သည မဂဏနး ျဖစေနပါက သငတနးပ႕ခသတစဥးသည ပေနသညတစဥးႏင ပါဝငတြဖကကစားရမည။ ပါဝငသမားသညစာတတေျမာကရနလအပသည။ စာတတေျမာကမႈနမပါးသမားပါရပါက သငတနးပ႕ခသမားသည ထေမးခြနးမားကညဖတျပရန အတြက ‘လ႕ဝကကညဖတေပး သမား’ ႏစဥးမ ေလးဥးခန႕က တာဝနေပးကညခငးႏငသည။ ထကညဖတေပးမညသမား သညအတြငးစကဝငးအတြငးႏငအျပငစကဝငးျပငပတြင ထငျခငး သ႕မဟတ လမးေလာက ျခငးမားျပလပႏငၿပး (သတ႕ပါဝငကစာလးျခငးမျပပါ) သ႕မသာ ပါဝငသမားမ ၎၏အက အညက အလြယတက ရယႏငမညျဖစသည။

အဆင ၁ ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးမည ေမးခြနးမားႏင အေျဖမား - မနစ ၆၀

စတငရငးျပရနမာ ဤအပငးသည သငႏငပတသကသည အခကအလကမား ႏင သင၏အျခားသမားႏင ပတသကေသာ ရငတြငးခစားခကမားက မည သ႕ေဝမမည၊ မညသညတ႕က အသေပးေဝမလသည၊ မညသညတ႕က အသမေပးရနဆးျဖတသည စသညတ႕အား မညသ႕ျပလပမညက ေလလာ သငၾကားမညအေၾကာငးက ရငးျပရမည။ ကားမႏစမးလးပါဝငေသာ အဖြ႕ ႏစဖြ႕ခြၿပး ၎တ႕က အျပငစကဝငးခမားႏင အတြငးစကဝငးခမားတြင ထငခငးရမည။ အတြငးစကဝငးခမားတြင ထငသမားသည အျပငစကဝငးတြငထငသမားႏင မကႏာခငးဆငထငၾကရမညျဖစၿပး မကႏာခငးဆငထငေနၾက သမားအစလကရရမညျဖစသည။

ထမကႏာခငးဆငထငေနသမားက ေမးခြနးမားပါေသာ စာအတတအတက ေပးရမည။ အတြငးစကဝငးခတြင ထငေန သမ စာအတထတြငပါသည ကတတကတက ထတၿပးပါရသညေမးခြနးက ျပငပစကဝငးခတြင ထငေနသအားေမးျမနးရမညျဖစသည။ ထသေျဖၿပးေနာက အတြငးစကဝငးခတြင ထငေနသအားလညး ျပငပစကဝငးခတြင ထငေနသမ စာအတတြငးရ ေမးခြနး ပါသည ကတတကတကယၿပး ျပနလညေမးခြနးေမးရမည။ ထထငေန သတစစစတငးသည ေမးခြနးမားက ထတယၿပး အျပနအလန ေမးျခငးေျဖျခငး မားျပလပရမညျဖစသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

83အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ဆယမနစခန႕ေမးျမနးၿပးသညေနာက ျပငပစကဝငးခတြင ထငေနသသည ညာဘကေနရာသ႕ေရႊ႕ရမည။ အသစေတြ႕ဆၾကသည အတြသညလညး ယခငကသ႕ပင ေမးခြနးေမးျခငးေျဖျခငးမားက ျပနလပရမည။ ထသ႕ ေမးျခငးေျဖျခငးမားက ေမးခြနးမားငါးစခန႕ၿပးသညအထ ဆကလကလပ ေဆာငရမည။ကစားပြမစတငမ ကစားပြစညးမဥးမားက ရငးျပရမည။• လတငးလတငးသည ကယေရးကယတာ မညသညအခကက ေဝမ ေျပာဆမည၊ မညမ အေသးစတကက ေျပာဆမညက ကယတငဆး ျဖတရမည။• ၎တ႕အေနျဖင အျခားသမားႏင မညသညက ေဆြးေႏြးလသည/ ေဆြးေႏြးလျခငးမရသညက သငၾကားသရၾကရမညျဖစသည။မေျဖလ ပါက ေကာသြား၍လညးရပါသည။ ထသ႕ေကာပါက စာအတတြငးမ အျခားေမးခြနး တစခက ထတယေမးျမနးရမည။• ေမးခြနးတစခစႏငပတသက၍မညမၾကာၾကာေျပာဆၾကမညက အတြ လက အခငးခငးဆးျဖတၾကရနျဖစသည။ ဆလသညမာ အျခားအတြ မား တလညအတြငး ေမးခြနးငါးခြနး ေျခာကခြနး ေမးျမနးၿပးၾကေသာ လညး အခ႕အတြမားမာ ေမးခြနးတစခကသာ ေျပာဆေဆြးေႏြးမၿပး လညး အဆငေျပပါသည။• အကအညလပါက သငတနးပ႕ခသ သ႕မဟတ လ႕ဝကစာကဖတေပး သ၏ အကအညက ရယႏငပါသည။• ေနာကတလညျပနမစမေမးခြနးကတမားကစာအတတြငးသ႕ ျပနထည ရမညျဖစသည။

အဆင ၂ ေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၂၀

ပါဝငခသမားက ေျပာရမညမာ ေပါငးသငးဆကဆေရး၊ လငမႈကစၥမားႏင ပတသက၍ ေျပာဆခၾကရာတြင မညသည အတငးအတာအထ ေျပာဆေဆြးေႏြးလၾကေၾကာငး ယခအခါစးစမးၿပး ေဆြးေႏြးၾကရနျဖစသည။ ေအာကပါအခကမား ျဖငအကဥးခပေဆြးေႏြးမႈက စတငရမည။• ကစားခသည ကစားပြႏင ေဆြးေႏြးခသည မတဖကမားႏငပတသက၍ ဘယလထငပါသလ။• မညသညအေၾကာငးအရာမားသည ေျပာဆရနလြယကပါသလ? ဘာေၾကာငလ။• မညသညအေၾကာငးအရာမားသည ေျပာဆရနခကခပါသလ? ဘာေၾကာငလ။• ေယာကၤားေလးတစေယာက သ႕မဟတ မနးကေလးတစေယာကက မတဖကအတြျဖင ရထားျခငးအေပၚ ျခားနားမႈမားရပါသလား။ ပမေဆြး ေႏြးေျပာဆျခငး သ႕မဟတ ေလာ၍ေျပာဆချခငးမးမား ရခပါသလား။• သင၏လကေတြ႕ဘဝတြင ေပါငးသငးဆကဆေရးမားႏင လငမႈကစၥ မားက မညသႏင ေျပာဆေဆြးေႏြးလပါသလ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ84

သငရး ၆

အဆင ၃ ျပနလညအကဥးခပဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၁၀ မနစ

ေအာကပါအခကမားျဖင နဂးခပပါ။• ေပါငးသငးဆကဆေရးႏင လငကစၥမားက ေျပာဆရသညမာ ခကခ မညျဖစေသာလညး တခါတရ အလြန အသးဝငပါသည။• မညသ႕က ေျပာျပလသည၊ မညမ အေသးစတေျပာလသည ဆသည အခကမာ အေၾကာငးအရာေပၚတြင မတညပါသည။• သင၏အရငးႏးဆးသငယခငးမားႏငပင အသေပးမေဝမလေသာ အ ေၾကာငးအရာမားလညးရႏငပါသည။ ထအခကေၾကာငအျပစရသလ ခစားေနရနမလပါ။ အျခားသမားအေပၚတြင အႏႈတသေဘာသက ေရာကမႈမားျဖစေစမည လ႕ဝကခကမားမဟတပါက သငအသမေပး လေသာအေၾကာငးအရာက အသမေပးဘေနရနအခြငအေရးရပါသည။ ဥပမာအားျဖင အကယ၍ သငသည အမတြငး အၾကမးဖကမႈ သ႕မ ဟတလငပငးဆငရာေႏာကယကမႈမား၏ မကျမငသကေသျဖစေနပါ ကအျခားသမားထမအကအညရယရနအတြကဖြငေျပာရန အေရးႀကး ပါသည။• လ႕အဖြ႕အစညးမားစြာႏင မသားစမားအတြငး ေယာကၤားေလးမားႏင အမးသားမားသည ၎တ႕၏ ခစားခကမားက ဖြငထတေျပာဆရန အားမေပးပါၾကပါ။ မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားသညလညး လင ကစၥႏင ပတသက၍ေျပာဆၾကရန တခါတရ ရက႐ြ ႕တတၾကသည။ သငယၾကညသတစဥးဥးႏင သတငးအခကအလက မားေမးျမနးရယ ရနႏင သင၏ခစားခကမားက ေဝမရန အေရးႀကးပါသည။• သငတနဖးထားသညတစတရာက မလလားဖြယဟာသလပျခငး သ႕မ ဟတ တပါးသ၏ ခစားခကမားက မေလးစားေပးႏငသသည သငယ ခငးေကာငးတစေယာကမဟတပါ။• ေနာကဆးအေနျဖင ပါဝငသမားက သတေပးရမညမာ မသမာသမား အခြငအေရးယသြားႏငသညအတြက အခ႕ေသာအရာမားက လစမး မားအား မေျပာျပရနျဖစသည။

• သင၏ဘဝတြင အလ႕ဝကဆးထားရလသည ကစၥရပမားက ေျပာျပ ရနဘယသ႕က ယၾကညပါသလ? ဘာေၾကာငလ။ပါဝငသမားက ေျပာၾကားရနမာ အကယ၍ ၎တ႕အေနျဖင ေမးခြနးမား ႏငပတသက၍ ထပမေဆြးေႏြးလပါက သငတနးဆရာတစဥးဥး သ႕မဟတ ၎တ႕၏မသားစဝင သ႕မဟတ မတေဆြသငယခငးတစဥးဥးျဖင ထပမေတြ႕ ဆ ေဆြးေႏြးႏငသညအခကျဖစသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

85အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

သငေထာကက : ၆.၂.၁ က : ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးရနအတြက ေမးခြနးမား

လမးညႊနခကမား - အနညးဆးေမးခြနးဆယခပါသည စာအတမားက ျပငဆငပါ။ စာအတမား အေရအတြကသည အဖြ႕ႏစဖြ႕ခြထားသညအထတြင ပါဝငသမားအေရအတြကအလကကက ညမႈရရမည။ ေမးခြနးမားစြာက မတဆြၿပးျဖတထားပါ။ စာအတတစအတတြင ေမးခြနး ဆယခပါေၾကာငးေသခာပါေစ။ အခ႕စာအတမားတြင တညေသာေမးခြနးမားပါရပါမည။ စာ အတတစအတစတြင ပါဝငသည ကတမားတြင တက႐က သ႕မဟတ ႏပေၾကာငးေပးသည ေမးခြနးမား၊ ေျဖရနလြယသညေမးခြနးမား ေရာေႏာပါဝငေစ။ ဥးတညအပစႏင ကကညမည ေမးခြနးမားက သငတနးပ႕ခသမား အေနျဖင ေ႐ြးခယျခငး၊ ျဖတပစျခငး၊ ျပငဆငျခငးႏင ေမးခြနးအသစထပထညျခငးမား ျပလပႏငပါသည။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁. ေယာကၤားေလး၊ မနးကေလးမားအၾကား ခစားခကမားက သငဘယအခနမာ သခငပါ သလ? ဘယသ႕ ခစားခကကသခငပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂. HIV၊ AIDS စသညတ႕က သငေၾကာကပါသလား။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၃. လငကစၥႏငပတသက၍ သင၏မဘမား သ႕မဟတ ေဆြမးမားက သငကေျပာဖးပါသလား။ ေဆာငရန၊ ေရာငရန စသျဖင။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၄. အကယ၍သင၏သငယခငး သ/သမမ မညသညသေႏၶတားဆးေရးနညးလမးမားက အသးမျပဘ တစတေယာကႏင လငဆကဆခသညဟ ေျပာခပါက သငသငယခငး က သငဘာေျပာမလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၅. ေယာကၤားမနးမစတြမားအၾကားမ ေပါငးသငးဆကဆေရးႏငပတသက၍ သငဘာကသ ခငပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၆. သင၏လငအဂၤါက ေဖာျပရာ၌ မညသညစကားလးက အသးျပပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ86

သငရး ၆

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၇. သငေမတာရသည သ သ႕မဟတ သမ က သငခစေၾကာငးဘယလျပသပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၈. သင၏သငယခငးမားႏင အျငငးပြားမႈမားက ဘယလေျဖရငးပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၉. သငခစခငျမတႏးသတစစတစေယာကႏင လကမထပရေသးမ အတအပျဖစမညဟ ထင ပါသလား။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁၀. သငကယသငႀကကသညအခကမာ ဘာမားပါလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁၁. သငအခစဆးသငယခငးသည ေယာကၤားျခငးႀကကသ/ မနးမျခငးႀကကသဟ ေျပာလာ ပါက သငဘယလ တ႕ျပနပါမလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁၂. သငအလရသည အရာအားလးက မဘမားႏငေျပာဆႏငျခငးသည အေရးႀကးသညဟ သငထငပါသလား။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁၃. အျပာမဂၢဇငးမား သ႕မဟတ အငတာနကေပၚမ ေယာကၤား/မနးမ အျပာ႐ပပမားကၾကည ဖးပါသလား? ထသ႕ ၾကညရသညက ဘယလထငပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁၄. သင၏ စတကးကမၻာထမ ေယာကၤားေလး သ႕မဟတ မနးကေလးအေၾကာငးက ဘယ အခနမာစဥးစားပါ သလ? သ/သမသည ဘယလပျဖစပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁၅. ခစခငရငးႏးမႈဆကဆေရးတစခက သငဘယလအဆးသတခငပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

87အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁၆. သငမသားစအတြငး အမတြငးအၾကမးဖကမႈက ေတြ႕ရပါက တျခားသက ေျပာျပပါမညလား။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁၇. ခစေရးခစရာမားက သငဘယလထငပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁၈. သငအရငးႏးဆးသငယခငးမားႏင မညသညအေၾကာငးအရာမားက ေျပာၾကပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၁၉. သင၏အရငးႏးဆးသငယခငးမားကပင သငေဝမမေျပာေသာ အေၾကာငးအရာမားမာ မညသည အေၾကာငးအရာမား ျဖစပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂၀. သငတစစတစေယာကက စတကးယဥမသညမား ရပါသလား။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂၁. သငေမတာသကဝငေနသည တစဥးတစေယာကက ဘယလအရာေတြမား ေျပာပါမညလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂၂. သငအလြနႀကကႏစသကေနသတစဥးတစေယာကက ခနးခကေတြ႕ဆရန မညသ႕ဖတ ေခၚပါမလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂၃. သငအသက (၃၀) အ႐ြယေရာကလင ဘယလအေနအထားရမညဟ မနးဆမပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂၄. တစတေယာကက သငကေမတာရသညဟ ေျပာလာပါက ဘယလတ႕ျပနပါမညလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂၅. သငႏငလငတသတစဥးတစေယာကမ သငကေမတာရသညဟ ေျပာလာပါက ဘယလ တ႕ျပနပါမညလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ88

သငရး ၆

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂၆. သင၏ ခစသေကာငေလး/ ေကာငမေလးမ တျခားမနးကေလး/ ေယာကၤားေလးက ၾကည လင သငဘာလပပါ မလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂၇. သင၏အရငးႏးဆးသငယခငးမ တစတေယာကႏင လငဆကဆခသညဟ ေျပာလာပါက သငဘယလတ႕ျပန ပါမလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂၈. ေကာငးေသာခစားမႈမားရရနအတြက သငကယသငပြတသပျခငးသည ပမနျဖစပါသလား။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၂၉. ပထမဆးအႀကမ တစတေယာကႏင လငဆကဆမညဆပါက သငဘာက ေမာလငပါ သလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၃၀. သငယခငးတစေယာက၏ အေရးႀကးေသာ စ႐ကလကၡဏာမားမာ မညသညအရာမားျဖစ သညဟ ထငပါ သလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၃၁. သငသည လငတႀကကသတစဥးျဖစသညဟ ကယဘာသာ ကယသလာပါက မညသ႕က အရငဆးေျပာပါမလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၃၂. ဘယသသည သငအေလးစားဆးျဖစၿပး အဘယေၾကာငေလးစားပါသလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၃၃. သေႏၶတားသညကစၥရပမားႏငပတသက၍ ပမသ႐လပါက ဘယသ႕က ေမးပါမလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

၃၄. သငတစတေယာကအား ခစမေနၿပဟ ဘယလသပါမလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

89အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ရညရြယခက• ‘စျပၾကငေဖာဘက’ တစဥး၏ ပငကယစ႐ကလကၡဏာမားႏင တာဝနဝတရားမားက ရာေဖြသရႏငရန• ေယာကၤား၊ မနးမမားအေနျဖင ၾကငေဖာဘကမားေ႐ြးခယရာတြင အေရးႀကးသညဟ သတမတေသာ အခကမားကသရသတမတႏငရန

ဥးတညအပစလငယမားႏင အ႐ြယေရာကၿပးသမား

ၾကာျမငခန၇၅ မနစ

ထငခေနရာခထားမႈမားအဖြ႕ေလးဖြ႕အတြက အဖြ႕လကထငခခထားမႈ

အသးျပမည ပစၥညးမား• စကကားခပ (flipchart)• မာကာေဘာပငမားႏင ကပသညတပ (၄) ေခြ

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား၁၉

၁. ‘စျပၾကငေဖာဘက’ တစဥး၏ပက ေရးဆြျခငး - မနစ ၂၀၂. ‘စျပၾကငေဖာဘက’ ၏အေရးအႀကးဆး အခက (၃) ခက - ၅ မနစ၃. ‘စျပၾကငေဖာဘက’ တစဥး၏ လကေတြ႕အခကမားႏငေမာလငခကမားက ေဆြးေႏြးျခငး - ၄၅ မနစ၄. ယေဆာငသြားရမညအဓကအခကမား - ၅ မနစ

ေလကငခနး ၆.၂.၂ ၿပးျပညစေသာ တြဖကျခငး

၁၉Fledglings Manual, by Nwe Nwe Aye & Aye Aye Tun (Save the Children: Myanmar, June 2000), Exercise: Dream Lover, p. 43 မရယထားပါသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ90

သငရး ၆

အဆင ၁ ‘စျပၾကငေဖာဘက’ တစဥး၏ပက ေရးဆြျခငး - မနစ ၂၀

အဆင ၂ ‘စျပၾကငေဖာဘက’ ၏အေရးအႀကးဆး အခက (၃) ခက - ၅ မနစ

ဤအခနးတြင ၎တ႕၏ စျပၾကငဖကမညသ႕ျဖစသညက ရာေဖြေဖာထတၾက မညဟ ပါဝငတကေရာကၾကသမားအားရငးျပပါ။ အဖြ႕ေလးဖြ႕ခြပါ:ႏစဖြ႕တြင ေယာကၤားေလး/အမးသားမားသာပါၿပး ကနႏစဖြ႕တြင မနးကေလး/အမး သမးမားသာျဖစသည။ တစဖြ႕စက flipchart တ႐ြကစႏင မာကာေဘာပငမား တစစစေပးပါ။ ပါဝငသမားက ၎တ႕၏ စျပၾကငေဖာဘကပမားက ဆြခငးၿပး ထၾကငေဖာဘကတြင ၎တ႕ရေစလေသာ ပငကယစ႐ကလကၡဏာမား စာရငးက ပေဘးတြင ေရးခငးပါ။ တျခားဘကတြင ၿပးျပညစေသာ စျပမတဖကတစဥးျဖစသအေနျဖင ေပါငးသငးဆကဆေရးတြင တာဝနရသည ဟ ထငသညမားက စာရငးခေရးခငးရမည။

အဖြ႕အားလးက ၎တ႕၏စျပမတဖကမားတြင ရေစလသည အေရးအႀကး ဆး ပငကယစ႐ကလကၡဏာ (၃) ခႏင တာဝနဝတရား (၃) ခက ၎တ႕ေရးထား သညစာရငးမားထ၌ အနေရာငစကဝငးျဖင ဝငးခငးပါ။

အဆင ၃ ‘စျပၾကငေဖာဘက’ တစဥး၏ လကေတြ႕အခကမားႏငေမာလငခကမားက ေဆြးေႏြးျခငး - ၄၅ မနစ

အဖြ႕အားလးသည ၎တ႕ဆြထားသညပမားႏင စျပမတဖကတြငရရမညဟ ေ႐ြးခယထားေသာ အေရးအႀကးဆး စ႐က လကၡဏာ (၃) ခႏင တာဝနဝတရား (၃) ခက တဖြ႕စတငဆကခငးပါ။ တငဆကမႈသည ခပတတျဖစၿပး တဖြ႕လင (၅) မနစခန႕သာျဖစသည။ တငဆကမႈအားလးၿပးေနာက ေအာကပါေမးခြနးမား ျဖင မကႏာစညေဆြးေႏြးမႈက စတငရမည။• ေယာကၤားေလးမား၏စျပၾကငေဖာႏင မနးကေလးမား၏စျပၾကငေဖာ မားအၾကား တညသည အခကမားမာ ဘာေတြမားပါလ။• ေယာကၤားေလးမား၏စျပၾကငေဖာႏင မနးကေလးမား၏စျပၾကငေဖာ မားအၾကားကြျပားသညအခကမားရပါသလား? ရခပါက မညသညအ ခကမားျဖစပါသလ။• အဘယေၾကာငထကြျပားမႈမားရေနရသညဟ ထငပါသလ။ေအာကေဖာျပပါအျမင႐ႈေထာငမားကရညညႊနး၍ မနးကေလးမား၏စျပမတဖက၏ အေရးႀကးဆး ဝတရား (၃) ခႏင ပငကယစ႐ကလကၡဏာ (၃) ခအေပၚ ေယာကၤားေလးမားအား ထငျမငသးသပခကမားေပးခငးၿပး ေယာကၤားေလး မား၏ စျပမတဖကမားအေပၚတြငလညး မနးကေလးမားအား သးသပေဝဖန ခငးပါ။• မညသညပငကယစ႐ကလကၡဏာမားသညလကေတြ႕မကသ႕မဟတ မတမႈမရဟထငၿပး အဘယေၾကာငပါလ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

91အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

• မညသညတာဝနယမႈမားသည လကေတြ႕မက သ႕မဟတ မတမႈမရ ဟထငၿပး အဘယေၾကာင ပါလ။• သငကယတငေကာ သင၏စျပမတဖကတြင ရေစလသည ထပတနးအ ခကသးခကကမေအာင လပေဆာငႏငပါသလား။ မညသ႕လပေဆာင ပါမလ သ႕မဟတ အဘယေၾကာင မျဖစႏငတာပါလ။ဤေဆြးေႏြးမႈတြင ေအာကပါအခကမားက ရညညႊနးေဆြးေႏြးမပါေစ။• ေယာကၤားေလးမားႏင အမးသားမားသည ၎တ႕မတဖကမား၏ ႐ပပငးဆငရာသြငျပငလကၡဏာမားႏင လငမႈကစၥမားအေပၚတြငအေလး ျပလဟနရသည။ မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားသည တခါတရ ၎တ႕မတဖကမား၏ ကယရညကယေသြးႏင မညမစးပြားရာေဖြႏင စြမးရသည သ႕မဟတ မညသည အေျခအေနရသည ဟသညအေပၚ တြင ပ၍ဥးစားေပးတတသည။ အမးသား၊ အမးသမး ႏစမးလးသည ခစျခငးေမတာ၊ ဂ႐စကျခငး၊ ႐းသားျခငးစသည အခကမားက တည စြာေဖာျပတတသည။ တာဝနဝတရားမားတြငမ လ႕အဖြ႕အစညးတြင ရသည ကားမဆငရာစႏႈနးမား၊ တနဖးမားႏင အမးသား၊ အမးသမး တ႕၏ အခနးက႑မားက ထငဟပတတသည။ ရငးျပရနမာ အမးသား ႏင အမးသမးမားအၾကားကြာဟခကမားမာ ေကာငးမြနေသာေပါငး သငးဆကဆေရးအတြက ေအာကပါအခကမားရလင အေႏာကအ ယကမျဖစေစပါ။ • မတဖကႏစဥးအၾကားတြင အေပးအယရျခငး • တစဥး၏ အေတြးအျမငက တစဥးကေလးစားျခငး • မတဖကႏစေယာကအၾကားအလပဝနထပဝနပး၊ဆးျဖတခက ခမတျခငးႏင ဝငေငြကမတစြာခြေဝၾကျခငး• အခ႕ေသာသမားမာ ၾကငေဖာဘကရာေဖြခနတြင လကေတြ႕မက ေသာ ေမာလငခကမားရတတၾကသည။ ဥပမာအားျဖင မနးကေလး/ အမးသမးေတာေတာမားမားမာ ‘ျမငးျဖစးလာမည မငးသားေလး’ က ေမာလငတတၾကသည။ ထကသ႕ေသာအပမကမားမာ ဘယေတာမ ျဖစလာမညမဟတ။ အဘယေၾကာငဆေသာ အမးသား၊ အမးသမး တငးတြင အားနညးခက၊ အားသာခကမား ရၾကေသာေၾကာငျဖစသည။• ေယာကၤားေလးမားႏင အမးသားမားသည မနးကေလး/အမးသမး မားႏင လငဆကဆသညအေတြ႕အႀကက လခငၾကေသာလညး၎ တ႕၏စျပအမေထာငဘကႏင လကထပပါက ၎တ႕၏အမးသမးမား က အပစငအျဖစသာ လခငၾကသည။ ထစႏႈနးသည လ႕အဖြ႕အစညး ေတာေတာမားမားတြင ျပနာတရပအျဖစ ရေနသည။• ကြျပားျခားနားေသာ ေမာလငခကမားသည ေပါငးသငးဆကဆေရး တြင နားလညမႈလြမားျခငးႏင စတပက ညစညးဖြယရာမားသ႕သာ ဥးတညေစမည ျဖစသည။• ၾကငေဖာဘကမားအၾကား ေကာငးမြနသညဆကဆမႈကရေစရနအ တြက တစဥးျခငးစ၏ ေမာလငခကမားက သရခြျခားထားရန လအပ သည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ92

သငရး ၆

အဆင ၄ ယေဆာငသြားရမညအဓကအခကမား - ၅ မနစ

ေဆြးေႏြးမႈက ေအာကပါအခကမားအား အထးျပေဆြးေႏြးျခငးျဖင အဆးသတ ပါ။• လတငးတြငေကာငးေသာပငကယစ႐ကမားႏငအခ ႕ေသာလအပခက မားလညးရေသာေၾကာင အားလးၿပး ျပညစေသာ ၾကငေဖာဘကမား ကရရရနခယဥးသည။• မညသ႕ေသာ ပငကယစ႐ကလကၡဏာမားသည သငအတြကအေရး ႀကးသညကသရရနႏင သင၏ (အနာဂတ) ၾကငေဖာဘကတြငလညး ထပငကယစ႐ကမားရမရ ပါးနပစြာသရထားရနလသည။• ေကာငးမြနသညေပါငးသငးဆကဆေရးတစခတြင အမးသားႏငအမး သမး ႏစဘကလး အေပးအယမရန လသည။• ၾကငေဖာဘကႏစဥးစလး ေပါငးသငးဆကဆမႈတြင တာဝနယမႈရရန လသည။ ေကာငးမြနသညဆကဆေရး တရပတြင ၾကငေဖာဘကႏစဥး စလးသည ၎တ႕၏ေမာလငခကမားက အျပနအလနအသေပးေျပာ ၾကားထား ရမညျဖစၿပး တစဥးတစဖကမ အလမရသည အရာမားက လကနာေဆာင႐ြကရန အတငးအၾကပ မခငးေစသငပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

93အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ရညရြယခက• စတြတစတြ၏ ေပါငးသငးဆကဆေရးတြင အတကအကမားစြာရႏငေၾကာငး သတျပမ လာေစရန• ေပါငးသငးဆကဆေရးတြင ပဋပကၡမားက မညသ႕ကငတြယရမညျဖစေၾကာငး ေလလာ သငယရန

ဥးတညအပစလငယမားႏင အ႐ြယေရာကၿပးသမား

ၾကာျမငခနအဆင (၃) မပါလင မနစ (၆၀)အဆင (၃) ပါလင မနစ (၉၀)

ထငခေနရာခထားမႈမားအဖြ႕ (၄) ဖြ႕ထငရနအတြက ေနရာ

သငတနးသးပစၥညးမား• ေဖာျပခကမားႏင ျဖစရပမားပါဝငသည ကတျပားမား (သငေထာကက ၆.၂.၃ က နမနာ စာရငးတြငၾကည)• စကကားခပမားႏင မာကာေဘာပငမား

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညး၆.၂.၃ က စတြတစတြ၏ျဖစရပမား

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား၁. အဖြ႕လကေျပာဆျခငး - စတြမား၏ ျဖစရပမား - ၁၅ မနစ၂. စတြမား၏ျဖစရပမားက အကယေဆြးေႏြးျခငး - ၄၀ မနစ၃. အဆင ၁ ႏင ၂ က ျပနလညလပေဆာငျခငး - (မလပမေနရမဟတ) မနစ ၃၀၄. အဓကယေဆာငသြားရမညအခကမား - ၅ မနစ

ေလကငခနး ၆.၂.၃ ေပါငးသငးဆကဆေရးဆငရာ စမခန႕ခြမႈ3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ94

သငရး ၆

အဆင ၁ အဖြ႕လကေျပာဆျခငး - စတြမား၏ ျဖစရပမား - ၁၅ မနစ

အဆင ၂ စတြမား၏ျဖစရပမားက အကယေဆြးေႏြးျခငး - ၄၀ မနစ

ရငးျပရမညမာ ဤေလကငခနးသည စတြမား၏ေပါငးသငးဆကဆေရး တြင အတကအကမားရတတၿပး ၎တ႕က မညသ႕ကငတြယသြားရမညက ေလလာရနျဖစၿပး သ႕မသာ ေပါငးသငးဆကဆေရးသည ေပာ႐ႊငဖြယ ေကာငးမညျဖစသည။ အဖြ႕ငယ (၄) ဖြ႕ခြလကၿပး တစဖြ႕စက Flipchart မားႏင မာကာေဘာပငမားေပးပါ။ ၎တ႕က ေပါငးစညး ခသညမာ (၃) ႏစသကတမးရၿပျဖစေသာ စတြတစတြက ျမငေယာငစဥးစားခငးပါ။ ထစတြ သညလညး အျခားသမား ကသ႕ပင ေပါငးသငးဆကဆေရးတြင ေပာရႊငဖြယ၊ စတညစဖြယ အခကအတန႕မားရခၾကသည။အဖြ႕တစဖြ႕စကရငးျပရနမာ ၎တ႕သည ထစတြျဖစပကသည အေရးႀကးေသာ ျဖစရပတစခႏင ခငပြနး/ဇနးတ႕မ ထျဖစရပတြငး တ႕ျပနခကမားက ေဖာျပ ထားခကတစခစက ရရၾကမညျဖစသည။ ၎တ႕အေနျဖင ထစတြ၏ အေျခ အေနႏင ေဖာျပခကတြငပါရသည အမေထာငဖကမ တ႕ျပနခကမားက ေဆြးေႏြးေပးၾကရနျဖစၿပး အျခား အမေထာငဖကအေနျဖင အေကာငးဆးျပန လညတ႕ျပနလပေဆာငရနအခကက ဆးျဖတေပးၾကရနျဖစသည။ ပဋပကၡ ကေျဖရငးရနအတြက ျဖစႏငေခရသည အေကာငးဆး လပေဆာငမႈ သ႕မဟတ နညးလမးက စဥးစားခငးပါ။ ထနညးလမးက flipchart ေပၚတြငခေရးျခငး သ႕မဟတ ခပတတ သ႐ပေဆာငျပျခငးမား ျပလပႏငသည။ ျပနာက ေျဖရငးရန ျဖစႏငသည နညးလမးတရပထကပ၍ စဥးစားၾကရနတကတြနးပါ။

အဖြ႕တစဖြ႕ျခငးစကျဖစရပအတြငးခငပြနးႏငဇနးျဖစသတ႕တ႕ျပန လပေဆာင မႈမားအေပၚ၌ ၎တ႕စဥးစားမသည ျဖစႏငေခရေသာ ေျဖရငးရန နညးလမး မားအား တငျပေစရမည။ ေအာကေဖာျပပါေမးခြနးမားျဖင တစဖြ႕ျခငးစမေဆြး ေႏြးခသညရလဒမားက မကႏာစည အတခပျပနလည ေဆြးေႏြးပါ။• ယခကသ႕ ပဋပကၡမားသည ဇနးေမာငႏစတြမားအၾကားတြင အျဖစ မားပါသလား? မျဖစပါဆပါက မညသ႕ ကြာျခားခကမားရပါသလ?• သရပတ တငျပမႈတစခစတငးမ မညသ႕ေသာ ရလဒမား ထြကေပၚ လာသညဟ ထငပါသလ?• အျခားေသာအဖြ႕မသမားသညလညး အျခားေျဖရငးရနနညးလမးမား ထပေပါငးထညလပါသလား?

ႀကတငျပငဆငျခငးနမနာျဖစရပမားစာရငးႏင စတြမား ေယဘယအားျဖင ျပနလညတ႕ျပနေလရသညမား (သင ေထာကက ၆.၂.၃ က) စာရငးကစစေဆးပါ။ ဥးတညအပစ၏ အသငးအဝငးမားထတြင ရႏင သည စတြမား၏ အျဖစမားေသာ ပဋပကၡ (၅) ခကေ႐ြးပါ။ ဥးတညအပစႏင သငေလာမည ျဖစရပမားႏင စတြမား၏ တ႕ျပနလပေဆာငမႈမားက အသစဖနတးျခငး အစားထးျခငးမားက လအပသလလပေဆာငၿပး စတြမားက ေဒသခအမညမားေပးပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

95အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အဆင ၃ အဆင ၁ ႏင ၂ က ျပနလညလပေဆာငျခငး - (မလပမေနရမဟတ) မနစ ၃၀

အဆင ၄ အဓကယေဆာငသြားရမညအခကမား - ၅ မနစ

အဆင (၁) ႏင (၂) ကအျခားေသာ ျဖစရပေဖာျပခကမားျဖင ေျပာငးလ၍ ျပနလညလပေဆာငပါ။

ေဆြးေႏြးမႈက အကဥးခပၿပး ေအာကပါအခကမားက အေလးထားေဆြးေႏြးပါ။• ေပါငးသငးဆကဆေရးတြင အမေထာငဖကႏစဥးစလး၌ တာဝနမား ႏင အခြငအေရးမားရသည။• သင၏မတဖက မျပလပလသညအရာက လပေဆာငရန အတငးအ ၾကပမလပေဆာငပါႏင။• ေပာ႐ႊငဖြယရာ၊ ကနးမာသခရၿပး တနးတညမေသာ ေပါငးသငးဆက ဆေရးႏင အမေထာငေရးျဖစေစရန အတြက ႏစဥးႏစဖကစလးသည အျပနအလနေလးစားမႈရရနလအပၿပးထအေျခအေနကဆကလက ထနးသမးလပေဆာငသြားရမည။• ေပါငးသငးဆကဆေရးတစခတြငသင၏ေတာငးဆခကမားသည မတ သငၿပး တစဖကသတမဆနသငေပ။ သငအေနျဖင ယျခငးသတသတ သာမဟတဘ ေပးဆပရနလညးလအပသည။ ယငးသည လႏစဥး၏ ေပါငးသငးဆကဆေရးက ေပာ႐ႊငေစမညျဖစသည။• ခစျခငးေမတာသည ရငခနစတကးယဥဖြယရာသတသတမဟတဘ ေကာငးေသာ၊ ဆးေသာ၊ ေပာ႐ႊငဖြယ/ ဝမးနညးဖြယအရာအားလးက ေဝမျခငးလညးျဖစၿပး ေတြ႕ႀကရသည ပဋပကၡမားႏင ျပနာမားက အတတကြေျဖရငးရနလညးျဖစသည။• သင၏မတဖကကျဖစေစ သ႕မဟတ အျခားမညသကပငျဖစေစအမ တြငးအၾကမးဖကမႈ သ႕မဟတ လငပငး ဆငရာအၾကမးဖကမႈျပလပရန ခြငမျပသငပါ။• မဒနးမႈကးလြနသမအကးလြနခရသအား လကထပယရန ကမးလမး ျခငးသည လြမားေနျခငးျဖစၿပး ကယခငးမစာသလညး ျဖစသည။ ထ သ႕ေသာကမးလမးမႈမးသညမကႏာပကအ႐ကမရလေသာကးလြန သ၏ မသားစဝငမားမ လပေဆာငတတၿပး ခစားရသညသားေကာင၏ ခစားခကမားက မေလးစားျခငးျဖစသည။ မဒနးမႈဟသညမာ ရာဇဝတ မႈ ကးလြနျခငးပငျဖစသည။

• ယခတငျပခသညနညးလမးအျပင အျခားျဖစႏငသည လပေဆာငခက သ႕မဟတ ေျဖရငးရနနညးလမး ရပါေသးသလား? 3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ96

သငရး ၆

သငေထာကက ၆.၂.၃ က : စတြတစတြ၏ ျဖစရပမား

လမးညႊနခကမား - ေအာကေဖာျပပါျဖစရပမားက အဆင (၁) တြင ေဝေပးထားရမညျဖစသည။ စာမကႏာက မတဆြ ၿပး အပငးအစမားအျဖစျဖတရမည။ အဖြ႕တစဖြ႕စအတြက မတညေသာ ျဖစရပတစခစေ႐ြးခယရမည။ ေဖာျပခကမားႏင ျဖစရပမားက ေဒသဆငရာအေနအထားအလက သငေလာေအာငေျပာငးလၿပး ခငပြနးႏင ဇနးတ႕၏အမညမားကလညး ေဒသတြငး အသးမား သည အမညမားျဖင ေျပာငးလရမည ျဖစသည။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

ျဖစရပ ၁ : သမးမနးကေလးေမြးသည။ခငပြနးျဖစသ၏ တ႕ျပနခက : ဝမးနညးၿပး စတပကသည။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

ျဖစရပ ၂ : ေယာကၤားျဖစသမ“ငါေနာကတစေယာကရာမယ (ေနာကမနးမ) ဒါေပမယ ငါတ႕မကြဘ လကထပထားတအတငး ဆကေနမယ”ဇနးျဖစသ၏တ႕ျပနခက : အလြနစတဆးၿပး ကြာရငးလသည။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

ျဖစရပ ၃ : ဆငးရေသာမသားစမ ဇနးျဖစသထေပါကသည။ခငပြနးျဖစသ၏ တ႕ျပနခက : တဗအႀကးႀကးဝယလသည။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

ျဖစရပ ၄ : ကေလးျဖစသေနမေကာငးျဖစေနေသာလညး ခငပြနးျဖစသမ ကေလးက ဂ႐စကျခငးမရ။ဇနးျဖစသ၏တ႕ျပနခက : ခငပြနးျဖစသထမ အကအညမရေသာေၾကာင ေယာကၤားျဖစသ အတြက ဘာမလပကင မေပးလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

ျဖစရပ ၅ : ခငပြနးျဖစသ အလပျပတသြားသည။ခငပြနးျဖစသ၏ တ႕ျပနခက : စတဓာတကၿပး အနာဂတအတြက အလြနစးရမသည။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

97အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

ျဖစရပ ၆ : မသားစကစၥအားလးတြင ေယာကၡမမ အားလးဝငေရာကစြကဖက သည။ဇနးျဖစသလပရသညအလပတငးကတခမကနဝငေရာက ေျပာဆသည။ဇနးျဖစသ၏ တ႕ျပနခက : ေယာကၤားအား သ႕အေမက ေျပာရန မနးမကခငးသည။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

ျဖစရပ ၇ : ဇနးျဖစသသည အၿမလလပကဆျပတေနသည။ခငပြနးျဖစသ၏တ႕ျပနခက : မနးမကေငြေပးရနျငငးသည။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

ျဖစရပ ၈ : ဇနးျဖစသ ထပမကယဝနရလာသည။ဇနးျဖစသ၏တ႕ျပနခက : စတဓါတကသည။ ယခတႀကမသည (၅) ႀကမေျမာကျဖစၿပး ယခငေနာကဆး ကယဝန ႏစႀကမသည အဖတမတငခေပ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

ျဖစရပ ၉ : ဇနးျဖစသသည ကယပငဝငေငြရရရနအတြက ျပနလညစတငအ လပလပလသည။ခငပြနးျဖစသ၏ တ႕ျပနခက : မလအပဘးဟ ယဆေသာေၾကာင သေဘာမတ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

ျဖစရပ ၁၀ : ခယမျဖစသသည အမနးခငးတစေယာက၏ အဓမၼကငျခငးကခ ရေၾကာငး လငမယားႏစေယာကသရရသည။ ဇနးျဖစသမ ထ မဒနးမႈက ရသ႕အေၾကာငးၾကား လသည။ခငပြနးျဖစသ၏တ႕ျပနခက : အဓမၼကငသသည ခငပြနးျဖစသႏငအရကအတေသာကေဖာ ေသာကဖကျဖစေသာေၾကာငရစခနးသ႕တငၾကားျခငးကတား သည။ သ႕သငယခငးကသေျပာၿပး သမက လကထပခငးမည ျဖစေသာလညး သ႕သငယခငးက အျပစေပးမခရေစလ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၂

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ98

သငရး ၆

99အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အခနး ၆.၃ ေဘးကငးလၿခေသာ လငမႈကစၥ

အေၾကာငးအရာဤအခနး၏ အဓကရည႐ြယခကမာ လငမႈကစၥမားတြင ပါဝငျခငးျဖင ထခကႏငေခရသညမားက လငယမားႏငအတ အ႐ြယေရာကၿပးသမားအားလညး သတျပမေစလျခငးျဖစသည။ ထခက ႏငေခရသညမားက ပါးနပလမၼာစြာျဖင ႀကးမားစြာေလာခလကႏငၿပး သငေလာေသာ ႀကတင ကာကြယမႈမား၊ ေဘးကငးၿပး တာဝနယမႈရေသာ လငမႈေရးရာ အမအကငမားကလကနာျခငး ျဖင မမကယက ကာကြယႏငသညက ေလလာသငယရမညျဖစသည။ မတကြျပားေသာ ပဋသေႏၶ တားနညးမားႏင မတညေသာ ထေရာကမႈအဆငမားကလညး ေလလာသရၾကရမညျဖစသည။

အဓကအသေပးလသည အေၾကာငးအရာ• ေဘးကငးလၿခမႈရေသာလငမႈကစၥသည လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမားႏင မလလားဘ ကယဝန ရရသြားျခငးမားေၾကာင ျဖစေပၚလာႏငသည ေဘးအႏရာယမားက ေလာကသြားေစသည။• လငမႈကစၥမားတြင အခ႕ေသာေဘးမားမာ ေရာငလႊ၍မရႏငဘ လၿခစြာ ႀကတငကာကြယ ျခငးျဖငသာ တားဆးႏငသည။ ထခကလာမညေဘးမားက လပေဆာငသညအမအကင မား ေျပာငးလယျဖင ႀကးမားစြာ ေလာခႏငသည။• မနကနစြာအသးျပပါက ကြနဒးသည အလၿခဆးနညးလမးပငျဖစသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ၎သည လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမားႏင ကယဝနရရျခငးမားက အကာအကြယေပးသည။• ပဋသေႏၶတားဆးျခငးသည အမးသမး၏ တာဝနသတသတသာမဟတဘ လငဆကဆ သညအခနတငးတြင အမးသမး/ အမးသားႏစဥးစလး၏ တာဝနျဖစသည။ ႏစဥးႏစဖက လၿခမႈရေစရန ႏစေယာကလးတြင တာဝနရ သည။• ေဘးကငးလၿခေသာလငမႈကစၥသည လငဆကဆျခငးကစၥရပတစခတညးသာမဟတ။ ဥပမာအားျဖငထေတြ႕ျခငး၊ ေပြ႕ဖကျခငး သ႕မဟတ နမးျခငးတ႕သညလညးေဘးကငးေသာ လငမႈကစၥရပမားပငျဖစသည။• ကေလးငယမားႏင လငယမားက လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမားႏင မလလား ေသာ ကယဝနရရမႈမ ကာကြယႏငရနသာမက ျဖစေပၚလာႏငသည လငပငးဆငရာအၾကမး ဖကမႈမားက ကာကြယရနအတြက လငပငးဆငရာ ပညာေပးေရးႏင တာဝနယမႈရေသာ လငမႈကစၥ အမအကငမားကလညး နားလညေစရန အေရးႀကးသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ100

သငရး ၆

ေလကငခနးမား၆.၃.၁ ထခကေဘးျဖစေစသညအလပမား၆.၃.၂ ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမား

သကဆငရာအခနးမား၆.၁ အေျပာငးအလမားႏင လငမႈေရးရာ၆.၄ ဆယေကာသကအ႐ြယကယဝနေဆာငျခငး၇.၁ မသားစအစအစဥ ခမတျခငး၇.၃ လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမား (STIs) ႏင HIV၊ AIDS တ႕မာ အဘယနညး။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

101အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ရညရြယခကမား• လငမႈေရးရာကစၥရပမားတြင ပါဝငျခငးျဖင ထခကႏငေခရသည ေဘးမားက သတျပမ လာေစရန။• လပေဆာငသည အမအကင ေျပာငးလလကျခငးျဖင ထခကႏငသညေဘးမားက ႀကးမား စြာ ေလာခႏငေၾကာငး ေလလာသငယႏငရန။

ဥးတညအပစလငယမားႏင အ႐ြယေရာကၿပးသမား

ၾကာျမငခနမနစ ၆၀

ထငခေနရာခထားမႈမားအဖြ႕လကလပေဆာငမႈမားအတြက ေလးေယာကတစဖြ႕ထငခေနရာခထားၿပး မကႏာစညေဆြး ေႏြးမႈမားအတြက U ပစ သ႕မဟတ စကဝငးတဝကပ ေနရာခထားရန

အသးျပမည ပစၥညးမား• ထခကေဘးျဖစေစသည ျဖစရပမား (သငေထာကက ၆.၃.၁ က) က တဖြ႕လငတစစ• Flipchart ႏင ကပသည တပေခြ

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညးမား၆.၃.၁ က : စြန႕စားမႈမားသညလပငနးမားဆငရာ ျဖစရပမား

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား၁. အဖြ႕လကလပေဆာငမႈ : စြန႕စားရမႈမားသညျဖစရပမားကစစဥထားရျခငး - ၁၀ မနစ၂. စြန႕စားရမႈမားသညျဖစရပမားကစစဥထားရမႈက ေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၃၀ ၃. ယတမးစကားမားက ပယေဖာကျခငး - ၁၅ မနစ၄. အဓကမတယသြားရမည အခကမား - ၅ မနစ

ေလကငခနး ၆.၃.၁ ထခကေဘးျဖစေစသညအလပမား3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ102

သငရး ၆

အဆင ၁ အဖြ႕လကလပေဆာငမႈ : စြန႕စားရမႈမားသညျဖစရပမားကစစဥထားရျခငး - ၁၀ မနစ

ဤေလကငခနးသည ေဘးကငးေသာလငမႈကစၥမားအေၾကာငး ျဖစေၾကာငး၊ လငဆကဆျခငးေၾကာင ထခကႏငသညေဘးမားႏင ထသ႕ေသာ အေျခအ ေနမားက မညသ႕ေရာငရားရမညကေလလာရနျဖစေၾကာငးရငးျပပါ။ ပါဝင တကေရာကသမားအေနျဖင လငဆကဆသညအခနတြင ထခကႏငေခ ရသညမားက သတျပမလာမညျဖစသည။ ထထခကႏငမႈမားသည အေျခ အေနႏင ဆကဆသည မတဖက အေပၚတြငမတညသည။အမားဆး (၄) ေယာကပါဝငေသာ အပစငယမားခြပါ။ အဖြ႕တစဖြ႕စတငးက ထခကႏငေခရသညလပငနးဆငရာ ျဖစရပမား (သငေထာကက ၆.၃.၁ က) တစစစႏင Flipchart စာ႐ြကတစရြကစေပးပါ။ ထျဖစရပမားက flip-chart ေပၚတြင ထခကႏငေခအျမငဆးမ ထခကႏငေခအနမဆးအထစစဥၿပး ေဘးအမားဆးျဖစရပက ထပတြင ရေစၿပး တပ ျဖငကပပါ။

အဆင ၂ စြန႕စားရမႈမားသညျဖစရပမားကစစဥထားရမႈက ေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၃၀

ထသ႕စစဥကပထားသည Flipchart အားလးက အားလးျမငႏငသညေနရာတြင ခတဆြပါ။ ေအာကေဖာျပပါေမးခြနးမားျဖင မတညေသာအပစမား၏ ရလဒ မားက ႏႈငးယဥပါ။• ဘယျဖစရပသည ထပဆးမာရပါသလ။ ဘာေၾကာငေဘးျဖစႏငေခအရ ဆးျဖစရပလ႕ ထငတာပါလ။ ဘာေၾကာငလ။• ေဘးအနညးဆးျဖစရပကဘယဟာလ? ဘာေၾကာငလ။• သငကယသင ဘယေဘးျဖစေစေသာျဖစရပက မကေရာကေစဘးလ။• ကနးေသထခကႏငမည စြန႕စားမႈေဘးက လပေဆာငျခငးျဖင ဘယ အကးဆကေတြ ျဖစလာမလ။• အျခားေသာ ထခကႏငေခရသည စြန႕စားမႈယရေသာ အေျခအေန ဥပမာမားက သငသပါသလား။• ထခကႏငေခရသညမားက အနညးဆးအေျခအေနသ႕ေလာခႏငရန အတြက သငဘာလပႏငပါသလ။အဖြ႕မားအဆငသငျဖစပါက အဖြ႕အားလး၏စာရငးမားက ဖတသြားၿပးေဆြး ေႏြးမႈမားျပလပကာ လအပသလ အမနျပငေပးမႈမားလပပါ။ အားလးအတြက တညေသာအရာတစခက အဆငသတမတရနမာခကခေသာလညး အဖြ႕ အားလးအတြကမ ‘လးဝေဘးမျဖစ’ ဟေသာအရာႏင ‘ေဘးျဖစႏငသည’ ဟသညအရာၾကားျခားနားမႈက ခြျခားရနမာ အတတပင ျဖစသငေပသည။ ထအဖြ႕မားအၾကား အဆငသတမတမႈသည ကယေရးကယတာ ခစားမႈႏင စတသေဘာထားခယခကမားအေပၚတြငသာ မတညသည။ ထခကမႈေဘး အဆငသည အေျခအေနေပၚတြငမတညသညလညးရသည။ ထ႕ေၾကာင အဖြ႕လကလပေဆာငမႈအတြငး မတညသည စစဥမႈစာရငးအမးမးကေတြ႕ရ မညျဖစသည။ အခ႕အဖြ႕မ ကြနဒးမပါဘ လငဆက ဆမႈက စာရငးထပဆးတြင တငထားေကာငးတငထားမညျဖစေသာလညး အျခားသမားကမႈ တျခားျဖစရပ မားက စာရငးထပတြင တငေကာငးတငေပမည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

103အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ပါဝငသမားက ၎တ႕၏ ရပ႐ြာတြငး၊ စာသငေကာငး သ႕မဟတ အလပခြင၌ ေဘးကငးေသာလငမႈကစၥက မညသ႕ လပေဆာငရမညက ၾကားဖးျခငးရမရ ေမးျမနးပါ။ ပါဝငသသငတနးသားမားအေနျဖင လသမား သည ယၾကညမႈမား ျဖစသည ပထမဆးအႀကမလငဆကဆလင မနးကေလး/အမးသမးမား ကယဝနမရ၊ အပစငသညလညး ကယဝနမရ၊ ရာသလာၿပးခါစ မနးကေလး ငယမားသညလညး ကယဝနမရႏင၊ အထးေဆးဘကဝငေသာက ေဆးမား၊ ေဆးရည သ႕မဟတ အေဆာငလကဖြ႕ မားသညလညး ကယဝနမရႏင၊ အပစငႏင လငဆကဆပါ က HIV၊ AIDS ကသ႕ေသာ လငမတဆငကးစက တတသည ေရာဂါမားက ေပာကကငး ေစသည စသည လေျပာသေျပာမား သညအခကမားက ေရးၾကေပလမမည။ထအခကမားႏင ဇာတလမးမားသည သပၸနညးကအခကအလကမားႏင သကေသသာဓကမားအေပၚတြင အေျခမခ သည ယတမးစကားမားျဖစေၾကာငး ေဆြးေႏြးပါ။ အဓက ထခကေစမည ေဘးမားမာ -• ပဋသေႏၶတားဆးသည နညးလမးက အသးမျပဘ လငဆကဆပါက မနးကေလး/ အမးသမးမားမာ ကယဝန ရႏငသည။• ဆကဆသညမတဖကသညလငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမား ရေနပါက ကြနဒးမသးဘ လငဆကဆလင ေယာကၤားေလးႏငမနးက ေလး ႏစဥးလး ေရာဂါကးစကႏငသည။

အဆင ၃ ယတမးစကားမားက ပယေဖာကျခငး - ၁၅ မနစ

• စာရငးတြငပါဝငသည အခ႕ေသာျဖစရပမားမာ လးဝအႏရာယမရေပ။ ေမတာသကဝငျခငး (၇) ႏင ကြနဒး ဝယယျခငး (၅) တ႕မာ ေဘးမရ ေပ။ သငႀကကေသာေၾကာင သငသငယခငးက သငအားနမးခငးျခငး သ႕မဟတ သင၏လငအဂၤါက ထေတြ႕ခငးျခငး (၂) သညလညး သင ကယသငထေတြ႕ျခငးကသ႕ပငျဖစေသာေၾကာင ျပနာမရေပ။႐ပ ရငအတၾကညျခငး (၉) ႏင ရငျခငးအပနမးျခငး (၆) တ႕သညလညး လးဝေဘးမရေခ။ ယငးအခကမားသည စာရငးေအာကေျခတြငရႏင သည။ ယခငက ေပြ႐ႈပခသည ဇာတလမးမား ရခသ ႏငခစႀကကျခငး (၄) သညေဘးရႏငေသာလညး စြန႕စားရမည အေနအထားမဟတပါ။• ေဘးျဖစေစႏငသညျဖစရပမားမာ : အရကမးေနခနလငဆကဆျခငး (၁) သ ႕မဟတ ကြနဒ းမပါဘ လငဆကဆျခငး (၃)၊ ကြနဒ းမပါဘ ျပညတနဆာႏငေနျခငး (၁၀)၊ ပကဆအမားႀကးေပးသႏင ေနျခငး (၁၂)၊ သတမလႊတမ အျပငသ႕ထတလကမညဟ ကတေပးျခငး (၈)၊ သ႕မဟတ ပဋသေႏၶတားေဆးက ေသာကရန ေမသြားျခငး (၁၁) တ႕ ျဖစသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ104

သငရး ၆

အဆင ၄ အဓကမတယသြားရမည အခကမား - ၅ မနစ

ေအာကပါအခကမားက အေလးထားေဆြးေႏြးျခငးျဖင ေလကငခနးက အဆး သတပါ။• မလၿခသည လငမႈကစၥမားမ ထခကႏငသညေဘးမားက သရလာျခငး ျဖင တာဝနယမႈရေသာ လငပငးဆငရာ အေလအထမား စတငသည။• သငေလာမနကနသညႀကတငကာကြယမႈမားမလပဘ လငဆကဆ ျခငးျဖင မနးကေလး/အမးသမးသည ကယဝနရသြားေစႏငၿပး ဆက ဆသႏစဥးစလးသညလညးလငမတဆငကးစကတတသညေရာဂါမား အကးခရမညအေနအထားရသည။• လငဆကဆေနစဥအခ႕ေသာ ေဘးအႏရာယမားမာ မေရာငရားႏင ေသာလညး မနကနသည အမအကငက လပေဆာငျခငးျဖင ေဘးျဖစ ေစမႈက ႀကးမားစြာေလာခႏငသည။ သငတစစတစေယာကႏငလင ဆကဆလင ကြနဒးစြပပါ။• ‘ေဘးကငးလၿခေသာ လငမႈကစၥ’ ဟသညအဓပၸာယဖြငဆခကျဖင အ ဆးသတပါ။ • ေဘးကငးလၿခေသာလငမႈကစၥဟသညသငေလာမနကနေသာ အကာအကြယကရယျခငးျဖငလငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါမားႏငမလလားေသာ ကယဝနရရေစမႈ စသညထခက မႈေဘးမားက ေလာချခငးပငျဖစသည။ • ေဘးကငးလၿခေသာလငမႈကစၥဟသညလငဆကဆျခငးတစ ခတညးသာမဟတပါ။ ထေတြ႕ျခငး၊ ေပြ႕ဖကျခငး သ႕မဟတ နမး႐ႈပျခငး၊ စသညတ႕သညလညး တစဥးႏငတစဥး ရငးႏး ကၽြမးဝငသညေဘးကငးလၿခသညလငမႈကစၥမားျဖစပါသည။• ကေလးငယမားႏင လငယမားက လငမတဆငကးစကတတေသာ ေရာဂါမားႏင မလလားေသာ ကယဝနရရမႈမ ကာကြယႏငရနသာမက ျဖစေပၚလာႏငသညလငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမားကကာကြယရန အတြက လငပငးဆငရာ ပညာေပးေရးႏင တာဝနယမႈရေသာ လငမႈ ကစၥ အမအကငမားကလညး နားလညေစရန အေရးႀကးသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

105အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

သငေထာကက ၆.၃.၁ က : ထခကေဘးျဖစေစႏငေသာျဖစရပမား

လမးညႊနခကမား - ဤစာမကႏာက မတဆြၿပး (အ႐ြယအစားကခ႕ပါက ျပသရနပေကာငးသည) ျဖစရပမားက ျဖတထတပါ။ အဖြ႕တစဖြ႕စအတြက တစစေပးပါ။

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၁) အရကအလြနအကၽြေသာကၿပးေနာက အတအပစကလငဆကဆျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၂) သင၏သငယခငးက သငအားနမး႐ႈ႕ခငးျခငး သ႕မဟတ သင၏ လငအဂၤါမားအား ထကင ခငးျခငး (သ႕မဟတ သငဘာသငထေတြ႕ကငတြယျခငး)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၃) ကြနဒးမပါဘ လငဆကဆျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၄) ယခငက ေပြၢ႐ႈပခဖးသတစဥးတစေယာကႏင ေမတာမခစႀကကျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၅) လမးေထာငရေဆးဆငမ ကြနဒးမားဝယျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၆) ရငခငးအပနမး႐ႈ႕ျခငး သ႕မဟတ နမး႐ႈ႕ျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၇) ခစႀကကေမတာမျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၈) လငဆကဆရာတြင အထြဋအထပ မေရာကခင အျပငတြင သတလႊတမညဟ ကတျပ ေသာ ေယာကၤားႏင လငဆကဆျခငး

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ106

သငရး ၆

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၉) ႐ပရငအတတၾကညျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၁၀) ကြနဒးအသးမျပဘ ျပညတနဆာႏင လငဆကဆျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၁၁) သေႏၶတားေဆးေသာကရန ေမသြားျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၁၂) ပကဆမားစြာေပးမညဟ ေျပာသတစဥးတစေယာကႏင အပစက၊ လငဆကဆရန သေဘာတျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၁၃) ကယဝနေဆာငေနခနအတြငးလငဆကဆျခငး

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

(၁၄) ရာသလာေနစဥကာလတြင လငဆကဆျခငး

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

107အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ရညရြယခကမား• ပဋသေႏၶထနးခပေရးမတညေသာနညးလမးမား၊ ၎တ႕၏ ေကာငးကးဆးကးမားႏင ထေရာကမႈအဆငမား ကသငယႏငရန။• ပဋသေႏၶတားဆးျခငးသည ေယာကၤားေလး/အမးသား၊ မနးကေလး/အမးသမးမား၏ ပးတြတာဝနယမႈတရပ ျဖစေၾကာငးနားလညေစရန။• လၿခစတခရမႈရၿပး ပဋသေႏၶက တားဆးလေသာ မနးကေလး/အမးသမးမား၏ ေ႐ြးခယမႈ က ေလးစားလကနာမႈရေစရန။

ဥးတညအပစလငယမားႏင အ႐ြယေရာကၿပးသမား

ၾကာျမငခနမနစ ၉၀

ထငခေနရာခထားမႈမားအဖြ႕လကလပေဆာငမႈမားျပလပရန လေလာကေသာေနရာႏင (၅) ေယာကတစဖြ႕ အပစလက ေနရာခထားမႈ

အသးျပမည ပစၥညးမား• အဖြ႕တစဖြ႕စမ ပစတာအျဖစအသးျပရနအတြက flipchart စကမား (သငေထာကက ၆.၃.၂ က တြငၾကည)• အဖြ႕တစဖြ႕စအတြက မတညေသာအေရာငမားျဖင မာကာေဘာပငမား၊ ေကာ သ႕မဟတ ကပရနတပေခြမား• ပါဝငသအေယာကစတငးႏင အဖြ႕လကလပေဆာငမႈမားအတြက ပဋသေႏၶထနးခပေရး နညးလမးမားပါဝငသညစာေစာငမား• ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးနမနာတခ႕ : ကြနဒးမား၊ လငးအတငးေသာကရေသာ တားေဆးမား စသျဖင (မလပမေနရမဟတပါ)

ေလကငခနး ၆.၃.၂ ပဋသေႏၶထနးခပေရး နညးလမးမား3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ108

သငရး ၆

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညးမား၆.၃.၂ က : ပစတာမားပစခထားျခငးအကဥးခပမတစ : ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမား

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား၁. ပဋသေႏၶထနးခပေရးပစတာမားျပလပျခငး - မနစ ၃၀၂. ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမားက တငဆကျပသျခငး - မနစ ၅၀၃. ျပနလညဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၁၀ မနစ

ႀကတငျပငဆငျခငးဤေလကငခနးမစမ မတညေသာ ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမားႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမား ရႏငသမရေစရနအတြက ေဒသတြငးရ ပဋသေႏၶထနးခပေရးလပငနးမားလပေဆာငေနသည အဖြ႕အစညးမား၊ ေဒသခ မသားစအစအစဥခထားေရး႒ာနမားသ႕ သြား ေရာကေလလာပါ။ ျပသရနအတြက ကြနဒးအခ႕ကဝယယပါ၊ ျဖစႏငပါက အျခားေသာ ပဋသေႏၶထနးခပေရးပစၥညးနမနာမားကလညး ဝယပါ။ တငျပမညအပငးက ပ၍အသကဝငေစရန ပါဝင တကေရာကသမားေျဖၾကားရာတြင အကအညေပးႏငမည မးဆကပြားကနးမာေရးလပသားမားကဖတၾကားၿပး ဤအခနးအၿပးတြင နဂးခပသးသပခကမားေပးျခငးႏင အဓကသေစလသညအ ေၾကာငးအရာမားက အသေပးျခငးတ႕အားျပလပပါ။အဖြ႕တစဖြ႕စတငးအတြက flipchart ေပၚတြင ပစတာတစခစျပငဆငေစၿပး သငေထာကက ၆.၃.၂ ကတြငေပးထားသည ေခါငးစဥမားတပခငးပါ။ အဖြ႕လကေလကငခနးတြင မညသည ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးက ထညသြငးမညဟ သညအခကမာ သငတနးပ႕ခသဆးျဖတရနသာျဖစသည။ တစဖြ႕စမ နညးလမးတစခစေ႐ြးခယရမညျဖစသည။ တကေရာကလာသမား၏ ရပ႐ြာအသငးအဝငးတြငအသးမားေသာနညးလမးမားက ေ႐ြးခယပါက ပ၍အဆငေျပမည ျဖစသည။ သဘာဝနညးလမးျဖစသည ျပကၡဒနျဖငရကေ႐ာငေနျခငး၊ သတမလႊတခငအျပငသ႕စြန႕ထတ ျခငး၊ တားေဆး ေသာကျခငး၊ ကြနဒး၊ ေဆးထးျခငးမား၊ အမးသား/ အမးသမး သားေၾကာျဖတျခငး၊ သေႏၶတားကရယာ (IUD) မား သားအမတြငးထညျခငး၊ လကေမာငးတြငး သေႏၶတားႁပြန ထညျခငး (Implant) ႏင အေရးေပၚတားေဆး ေသာကျခငးမား။ ရရႏငပါက သတေကာငမား ထနးခပ တားဆးသည အျမပ၊ ဂယလမား ႏင အမးသမးကြနဒးကသ႕ေသာ အျခားနညးလမးမားကလညးသငေလာသလျဖညစြကႏငသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

109အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အဆင ၁ ပဋသေႏၶထနးခပေရးပစတာမားျပလပျခငး - မနစ ၃၀

ဤအခနး၏ အေၾကာငးအရာျဖစေသာ ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမားက မတဆကပါ။ ပါဝငသမားက မတညေသာ ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညး လမးမား၏ ေကာငးကးဆးကးမားႏင ထေရာကမႈအဆငမားက သရၾကရမည ျဖစေၾကာငး ရငးျပပါ။ အပစက အဖြ႕ငယမားခြပါ။ ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမညမက ေ႐ြးခယထားသည အေပၚတြင မတည၍ တဖြ႕လငပါဝငမည လအေရအတြကက ေနရာခပါ။ တစဖြ႕လင ၅ ဥးထကမပပါေစႏင။တဖြ႕ခငးစက မတညသည ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးတစခစေပးၿပး ေအာကပါပစၥညးမားကေပးပါ။• ျပငဆငထားၿပးျဖစသည ပစတာတစခ• မတညေသာအေရာငမားျဖင မာကာေဘာပငမား• ႐ပစမဂၢဇငးတစအပ (မပါမေနရမဟတပါ)• ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမားအေၾကာငးပါဝငသည စာေစာင တစစစတာဝနခထားေပးသည ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးအတငး ပစတာတြင ျဖညရန ပါဝငသမားကေျပာပါ။ စာေစာငတြင ပါဝငသညအခကမားႏင ၎တ႕ ၏ကယပငဗဟသတ၊ အေတြ႕အႀကမားကပါအသးျပႏငသည။ ပဆြျခငး၊ မဂၢဇငးပါပမားက အသးျပျခငးမားအားလညး ခြငျပသည။ ၎တ႕အေနျဖင အေျဖကမသပါက အငတာနကမရာေဖြျခငးကသ႕ ေသာနညးလမးမားျဖင ကယတငရာေဖြၾကရန လႈ႕ေဆာအားေပးပါ။ ထေရးဆြတငျပမႈမားက ဆြေဆာင မႈရရ ဖနတး တထြငမႈေကာငးေကာငးျဖင ေရးဆြတငဆကခငးပါ။

အဆင ၂ ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမားက တငဆကျပသျခငး - မနစ ၅၀

တစဖြ႕ခငးစသည ၎တ႕၏ အခကအလကမားကတငျပရန (၅) မနစခန႕ အခနရသည။ အခကအလကမား မလေလာကပါက ျဖညေပးျခငး၊ အမနျပင ေပးျခငးမားျပလပပါ။ သငတနးခနးမအတြငးတြင ထပစတာမားအားခတဆြထားျခငးျဖင ေနာကပငးတြင အားလးျပနလညၾကည႐ႈႏငမညျဖစသည။တငဆကျပသမႈမား အားလးၿပးဆးပါက ေအာကေဖာျပပါေမးခြနးမားျဖင အကဥးခပေဆြးေႏြးမႈက လပေဆာငပါ။• ထပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမားက သငသခဖးပါသလား? မသ ခပါက ဘယနညးလမးမားသည အသစျဖစပါ သလ။• သင၏ရပ႐ြာအသငးအဝငးတြင မညသညနညးလမးသည လသးမား ပါသလ။• ေဘးကငးလၿခေသာ ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမားသည ဇနး ေမာငႏႏငလငယမားအတြကလကလမးမေသာ၊ တတႏငေသာ အရာ မားျဖစပါသလား။• မညသညနညးလမးက သငအေနျဖင အသးျပပါမညလ? အဘယ ေၾကာငလ။• ပဋသေႏၶထနးခပေရးအတငးအတာပမာဏက မညသမ ဂ႐ျပေစာင ေရာကရနလအပၿပး အဘယေၾကာငပါလ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ110

သငရး ၆

သငတနးပ႕ခသမားအတြက အႀကျပခကမား

ပဋသေႏၶထနးခပေရးဆငရာ ဝနထပဝနပးမားက အမးသမးမားေပၚတြငသာ ပခလသည အမားထငျမငယဆခကမး ရပါသည။ အေရးႀကးသည ဥးတညေဆြးေႏြးရနတခကမာ ပဋသေႏၶထနးခပေရးသည အမးသားမား၏ တာဝနလညး ျဖစပါသည။ ထ႕အျပင ‘အေရးေပၚတားေဆး’ မားသည (ငယ႐ြယသညမနးကေလးမားအသးျပမားသည) ပမနအသးျပ ရနအတြကမဟတဘ အေရးေပၚအေျခအေနမားတြငသာသြားအသးျပသြားရနျဖစၿပး အကာအကြယမယဘ လငဆကဆျခငး သ႕မဟတ အလမတဘ အဓမၼကငခရျခငးစသညအခနမားျဖစသည။ အေရးေပၚတားေဆးမားသည အကာအကြယ မယဘလငဆကဆျခငး သ႕မဟတ အလမတဘ အဓမၼကငခရျခငးမား ၿပးသညေနာက တစရက သ႕မဟတ ႏစရက အတြငးတြငအသးျပပါက ကယဝနရရျခငးက တားဆးႏငပါသည။ သ႕ေသာလညး ပ႕အနျခငး၊ ေခါငးကကျခငးႏင ေအာအနျခငး စသညေဘးထြကဆးကးမားက ခစားရသလ လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမား၊ ကးစကမႈမားက အကာအကြယမေပးႏငပါ။

အဆင ၃ ျပနလညဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၁၀ မနစ

ေအာကပါတ႕က ရငးလငးတငျပျခငးျဖင နဂးခပပါ။• ပဋသေႏၶထနးခပေရးသည အမးသမးမား၏ တာဝနတစခတညးသာ မဟတဘ အမးသားႏင အမးသမးတ႕ လငဆကဆသညအခနတငး တြင ႏစဥးႏစဘကလးတာဝနယရမည ကစၥရပျဖစသည။ ေဘးကငးလ ၿခေသာ နညးလမးျဖင လပေဆာငရန ႏစဖကလးတြင တာဝနရသည။• မတညေသာ ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမားတြင မတညေသာ ထေရာကမႈမားရသည။ သငအသးျပမညဟ ဆးျဖတေသာနညးလမး ႏင ပတသကသညအခကအလကမားက ေသခာစြာရယသးစြမသာ သငအေနျဖင မနကနထေရာကစြာအသးျပႏငမညျဖစသည။• သဘာဝနညး (ျပကၡဒနၾကညရကေရာငနညး) ႏင အျပငထတသတ လႊတေသာနညးလမးမားမာ သပစတမခရပါ။ ထနညးလမးမားမာ ေခတသစနညးလမးမား မထြကေပၚေသးမယခင မးဆကမားအသးျပ ခၾကသည နညးလမးမားျဖစသည။ အခ႕ေသာလငယမားသည ထ နညးလမးမားက အသးျပေနၾကဆျဖစၿပး ဗဟသတ သ႕မဟတပကဆ မရျခငး သ႕မဟတ ပမအားထားယၾကညႏငေသာ ပဋသေႏၶထနးခပ ေရးနညးလမးမားက မသၾကေသးျခငးေၾကာငျဖစသည။ ထသ႕ေသာ အေနအထားမားတြင လငဆကဆမႈမျပပါႏင။• ကြနဒးမားသည မနကနစြာအသးျပပါက စတအခရဆးျဖစၿပးလငမ တဆငကးစကတတေသာေရာဂါမားႏင ပဋသေႏၶရရျခငးက တားျမစ ေပးသည။ အခ႕ေသာ ေယာကၤားေလးမား/ အမးသားမားသည ၎ တ႕၏ ကာမခစားမႈက ေကာငးစြာမရရဟ ယဆေသာေၾကာင ကြနဒးက အသးမျပလၾကေပ။ ယငးအခကသည ၎တ႕၏ ဆကဆဖက အထး သျဖင မနးကေလး/ အမးသမးမားအတြက အလြနအႏရာယႀကးမား သည။• မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားသည လငမဆကဆမ ကြနဒးအရင စြပရန အခငအမာညႇႏႈငးေျပာဆသငသည။ ထသ႕မျပလပပါကေနာက ဆကတြအကးဆကက ခစားရမညမာသငတ႕သာျဖစသည။ အကာ အကြယ မရဘလငဆကဆသည အေနအထားမားအတြက အေရးေပၚ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

111အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

တားေဆးက ေဆာငထားၿပး ထကသ႕ေသာ အေျခအေနေနာကထပမ ျဖစေပၚပါေစႏင။• ေဘးကငးလၿခေသာ လငမႈကစၥဟသညမ လငဆကဆမႈအတြက ပဋ သေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမားကအသးျပျခငးသကသကသာမဟတ ပါ။ အမေထာငျပရနအဆငသငမျဖစေသးေသာ လငယမားအေနျဖင လငဆကဆျခငးမဟတဘ (ထေတြ႕ကငတြယျခငး၊ ေပြ႕ဖကနမး႐ႈ႕ျခငး စသျဖင) စသညနညးလမးမားျဖင လညးေဘးကငး လၿခေသာ လငမႈ ကစၥက ခစားရရႏငပါသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ112

သငရး ၆

သငေထာကက ၆.၃.၂ က : ပစတာမားပစခထားျခငး

လမးညႊနခကမား : ေအာကေဖာျပပါေခါငးစဥမားျဖင အဖြ႕တဖြ႕စက flipchart ပစတာတစခစျပငဆငျပလပခငးပါ။

ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမး :႐ပပ သ႕မဟတ ေရးဆြျပသမႈ :

မညသညေနရာတြင ဝယမည/ ရသည :ကနကစားရတ :အသးျပပ :

ထေရာကမႈ :ေကာငးကးမား :

ဆးကးမား :

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

113အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အကဥးခပမတစ : ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမား၂၀

၂၀Friends Tell Friends on the Streets by Greg Carl & Nonthathorn Chaiphech (Thai Red Cross AIDS Research Centre Bangkok, 2000), Supplemental information on birth control, p. D-4 – D-12 မရယပါသည။

အတတကြခစခငစြာႏးေႏာျခငးသည လငဆကဆျခငးတစခတညးမဟတပါ။ သင၏ခစခင ျမတႏးမႈက ျပသႏငမည အျခားေသာႏစသကဖြယနညးလမးမားစြာရပါသည။ ထေတြ႕ကငတြယ ျခငး၊ ေပြ႕ဖကျခငး၊ ပြတသပျခငး၊ နမးျခငး အစရသညတ႕သည ေဘးကငးသည နမနာကစၥရပ မားျဖစပါသည။ သင၏ ပါးစပ သ႕မဟတ လကေခာငးမားျဖင တျခားသ၏ ခႏၶာကယက ထေတြ႕ ရာေဖြႏငပါသည။

တစဥးႏငတစဥး ေမတာသကဝငႏစသကပါက လငပငးဆငရာဆြေဆာငမႈမားျဖစလာျခငးသည သာမာနသာျဖစၿပး လကခငးဆပကငထားျခငး၊ ေပြ႕ဖကျခငး၊ ထေတြ႕ျခငး၊ နမးျခငး မားျဖငစတငႏငပါသည။ တစဥးႏငတစဥး အျပနအလနေလးစားမႈရရနအေရးႀကးပါသည။ အကယ ၍တစဥးတစဖကမ နမးျခငး၊ ထေတြ႕ကငတြယျခငးထက ပ၍ မျပလပလပါက ထပမတးပါႏင။ တစဖကမ မႀကကသည/အလမရသည အရာက ျပလပရန ဇြတအတငး မခငးေစပါႏင။

သ႕ေသာလညး အကယ၍သငအေနျဖင တစဥးတစေယာကႏင လငဆကဆလပါက ႀကတငျပငဆငမႈမား ျပလပသငသည။ ပဋသေႏၶထနးခပေရးနညးလမးမားစြာရပါသည။ အခကအလကမားစြာက ရရႏငသလ လသးမားသည နညးလမးတစခတညးအသးျပလင ပင လေလာကပါသည။ ပဋသေႏၶတားေဆး၊ ကြနဒး၊ ေဆးထးျခငး၊ ပဋသေႏၶတားသည ကရယာ ထညသြငးျခငးႏင ပဋသေႏၶတားသည ႁပြနလကေမာငးတြငးထညျခငး စသညတ႕ျဖစသည။ ထနညးလမးမားက ၿခငသးသပခကမားႏင အသးနညးေသာ၊ ဓေလထးတမးအရ အသးျပ သညနညးလမးမား သ႕မဟတ ထခကႏငေခရသည ေခတသစနညးလမးမားက ေအာက တြငေဖာျပထားပါသည။

နညးလမး : အမးသားသးကြနဒး

ရရႏငသညေနရာ : ေဆးဆငမား၊ ေစးမား၊ ေဒသခေဆးခနး၊ ေဆး႐မားကနကစားရတ : သငတနးဆရာကေမးျမနးပါ။အသးျပပ : ကြနဒးကအသးျပမညသသည ေအာကပါလမးညႊနခကမားက ဂ႐ျပလကနာရနလသည။ ေထာငမတေနေသာ လငတတြင ကြနဒးမစြပမ သတရညမားအတြက ေနရာကနေစရန ကြနဒး ထပက လကညႇးလကမျဖင ညႇပကငရမည။ ကြထြကသြားေစႏင ေသာေၾကာင ကြနဒး ထပဖားတြင ေလမကနေစရ။ ကြနဒးထပ က လကညႇးလကမျဖငညႇပကငၿပး ကနသည အလပကလငတ အရငးသ႕ ျဖညခရမည။ ကစၥၿပးဆး၍ လငတေထာငဆအခနတြင မနးမကယမ လငတကဆြထတရမည။ လငတက မနးမကယ ျပငပမထတခငး ကြနဒးက မခၽြတသငပါ။ လငတကဆြထတသည အခါ အမးသားသည ကြနဒးက လငတအရငးရကြငးမ ဖကငၿပး မဆြထတရမညျဖစၿပး ၿပးမသာ ကြနဒးက လငတမ ခၽြတရမည ျဖစသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ114

သငရး ၆

ထေရာကမႈ : သအရအရ ၉၇% ထေရာကေသာလညး အသးျပသအေနအထား အရ ကယဝနတားဆးႏငမႈ ၈၅% အထကဆငးႏငသည။ေကာငးကးမား : လငမတဆငကးစကတတေသာေရာဂါမားျပန႕ပြားမႈႏင HIV က ကာကြယေပးေသာလညး ထခကႏငေခက အလးစ မေခဖက ႏငပါ။ဆးကးမား : အခ႕ေသာအမးသားမားမ ကြနဒးသည လငတမ ဂလငးမား၏ ခစားမႈက ေလာကေစသည ဟဆၿပး လငခစားမႈအျပညအဝမရ ဟ ဆသည။

နညးလမး : ပဋသေႏၶတား ေသာကေဆး (ေဟာမနး)

ရရႏငသညေနရာ : ဆရာဝန သ႕မဟတ ေဆးဆငကနကစားရတ : သငတနးဆရာကေမးျမနးပါ။အသးျပပ : ေသာကေဆးႏငပတသက၍ ဆရာဝန၏ ညႊနၾကားအႀကျပခက က လကနာရနအေရးႀကးသည။ ဆရာဝနအမားစသည သင၏ ဓမၼတာလာခန ပထမဆးရကတြငေသာကရနညႊနၾကားသည။ ေသာကေဆးျပားက ေန႕တငး တညသညတခနတညးမာပင အပယာမဝငမ ေသာကသးသငသည။ မားေသာအားျဖငသးပတ ၿပးေနာက တပတနားလက သညႏင ရာသျပနဆငးမညျဖစသည။ တပတေသာကၿပးေနာကပ ငးတြင သးပတစာ လငးအတငး ေသာကသြားရမညျဖစသည။ထေရာကမႈ : ပဋသေႏၶတားျခငးက ၉၉% တားဆးေပးသည။

ေကာငးကးမား : ထေရာကမႈျမငမားသည။ ရာသလာသညစကဝနး ၂၈ ရကတစ ႀကမက ခန႕မနးႏငသည။ ေသြးဆး႐ႈးမႈေလာၿပး ဗကေအာငျခငး၊ နာကငျခငးမားလညး နညးပါးသည။ (Ovarian cyst) မးဥအမ ေရအပတညျခငး ျဖစပြားမႈကေလာကေစသည။ သဓာတခ႕တ ေသာ ေသြးအားနညးေရာဂါျဖစပြားမႈကလညး ေလာကေစသည။ဆးကးမား : လငမတဆငကးစကတတသညေရာဂါမား(STIs)က မကာကြယ ႏ ငပါ။ သးစြ သတငးမခစားရေသာလညး အခ ႕ေသာသမား ေအာကပါေဘးထြကဆးကးမားက ခစားၾကရသည။ - ခႏၶာကယအေလးခနတးလာျခငး - ေခါငးကကျခငး - စတခစားမႈေျပာငးျခငး၊ စတဓာတကျခငး - ပငပနးႏြမးနယျခငး

နညးလမး : တားေဆးထးျခငး (ေဟာမနး)

ရရႏငသညေနရာ : ဆရာဝနကနကစားရတ : သငတနးဆရာကေမးပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

115အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အသးျပပ : ေဆးတခါစစၿပးတငး သးလတစႀကမထးရသည။ထေရာကမႈ : ၉၉% ေကာထေရာကမႈရသည။ေကာငးကးမား : ေသြးဖအားေပၚတြငအနညးဆးသကေရာကမႈကသာျဖစေစသည။ဆးကးမား : လငမတဆငကးစကတတသညေရာဂါမား (STIs) က မကာ ကြယႏငပါ။ အစပငးတြငး ပမမနေသာေသြးဆငးမႈမားျဖစေစ ေသာလညး ေနာကပငးတြင လးဝမဆငးျခငး သ႕မဟတ အနညး ငယဆငးျခငးသာျဖစေပၚသည။

နညးလမး : ခႏၶာကယတြငး ေဟာမနးထညသြငးသည စနစ

ရရႏငသညေနရာ : ဆရာဝနကနကစားရတ : သငတနးဆရာကေမးျမနးပါ။အသးျပပ : ခႏၶာကယတြငး ေဟာမနးထညသြငးသည စနစသည အမးသမး ၏လကေမာငးအထကပငး အေရျပားေအာကတြင ဆရာဝန သ႕ မဟတကၽြမးကငေဆးဘကဆငရာဝနထမးမထညသြငးေပးျခငး ျဖစသည။ထေရာကမႈ : မနကနစြာထညသြငးအသးျပပါက ၉၇% မ ၉၉% အထ ထ ေရာကကာကြယမႈေပးသည။ေကာငးကးမား : ငါးႏစ သ႕မဟတ ဖယရားလကသညအခနအထ ခသည။ဆးကးမား : လငမတဆငကးစကတတသညေရာဂါမား (STIs) က မကာ ကြယႏငပါ။ အစပငးတြငး ပမမနေသာေသြးဆငးမႈမားျဖစေစ ေသာလညး ေနာကပငးတြင လးဝမဆငးျခငး သ႕မဟတ အနညး ငယဆငးျခငးသာျဖစေပၚသည။ ခႏၶာကယတြငးထညသြငးခန တြင ကးစကမႈမားျဖစေပၚႏငေသာလညး ထသ႕ျဖစပြားမႈမာ ရား ပါးပါသည။

နညးလမး : ေၾကးနျဖငျပလပထားေသာ သ႕မဟတ ေဟာမနးပါဝငသည သေႏၶတားကရယာ (IUD)

ရရႏငသညေနရာ : ဆရာဝနကနကစားရတ : သငတနးဆရာကေမးရန။အသးျပပ : ရာသလာသည ပထမဆးေန႕တြင ဆရာဝနမ သားအမအတြငးသ႕ ထကရယာက ထညသြငးေပးရသည။ ကရယာထညထားေသာ လညး ဆကဆသမတဖကအေနျဖင ထကရယာက မခစားရပါ။ ေသးငယေသာႀကးစက ျပထြကထားရသည။ ရာသလာၿပးခန တြင အမးသမး အေနျဖင စမးၾကညႏငၿပး ထေနရာတြငႀကးစရေန ေသးလင ကရယာ အေနအထားမနဆ ျဖစေၾကာငးသႏငသည။ထေရာကမႈ : အသးျပသည IUD အမးအစားေပၚမတည၍ ႏစႏစခန႕ သေႏၶ တားေပးႏငၿပး ၉၅ - ၉၈% ထေရာကမႈရသည။ေကာငးကးမား : ေဟာမနးပါသည IUD မားသည ရာသေသြးဆငးခန ေသြးဆး႐ႈး မႈႏင ရာသလာခန ဗကေအာငျခငးက ေလာကေစသည။ဆးကးမား : လငမတဆငကးစကတတသညေရာဂါမား (STIs) က မကာ ကြယႏငပါ။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ116

သငရး ၆

အခ႕ေသာအမးသမးမားသည ေၾကးနပါသည IUD စတငထည သြငးသည ပထမလမားတြင ဗကေအာငျခငးႏင ေသြးဆငးျခငး မားတးလာတတသည။ ထေဘးထြကဆးကးမျဖစေပၚလာပါက ဆရာဝနႏင တငပငသငသည။

နညးလမး : အမးသား/အမးသမး သားေၾကာျဖတျခငး

ရရႏငသညေနရာ : ေဆး႐ကနကစားရတ : သငတနးဆရာကေမးရန။အသးျပပ : ဤနညးလမးသည သေႏၶတားျခငး ထာဝရတညၿမသြားမညနညး လမးျဖစေသာေၾကာင ျပလပမညသသည အရငဆးေကာငးစြာ သရေလလာသငသည။ ခြစတမႈမျပခင ႐ပပငးဆငရာစစေဆးမႈ က ျပလပရသည။ ခြစတမႈမာ အခနသပမၾကာပါ။ ခြစတၿပးစ ပထမဆးႏစရကခန႕တြင နားနားေနေန ေနရမညျဖစၿပး အေလး အပငမျခငး သ႕မဟတ ေလကငခနးလပျခငးမားမလပရေသာ လညး ေနာကပငးတြင ပမနအတငး ျပနလည ေနထငႏငသည။ ပထမအပတမားတြင ( အမးသမးမားအတြက ခြစတၿပး ပထမ ဆးရာသျပနလာခနႏင အမးသားမားခြစတၿပးရက ၂၀အတြငး) အျခားေသာသေႏၶတားနညးလမးမားကအသးျပသငၿပးဤနညး လမးသညခကျခငးထေရာကအသကဝငမႈမရေသာေၾကာင ျဖစ သည။ထေရာကမႈ : ၁၀၀% နးပါး ထေရာကသည။ေကာငးကးမား : သငကေလး(ထပမ)ရရရန လးဝစတပစရာ မလေတာပါ။ ႐းရငး ၿပး ေဘးကငးလၿခသည။ဆးကးမား : ဤနညးလမးသည ထာဝရအၿမျဖစေစသညနညးလမးျဖစေသာ ေၾကာင သငအေနျဖင စတေျပာငးၿပး ကေလးျပနလညရလပါက ျပနာျဖစမညျဖစသည။

နညးလမး : အေရးေပၚသေႏၶတားေဆး

ရရႏငသညေနရာ : ဆရာဝန သ႕မဟတ ေဆးဆငကနကစားရတ : သငတနးဆရာကေမးရန။အသးျပပ : အကာအကြယမပါဘလငဆကဆၿပးသညေနာက(၇၂)နာရအတြငး ပးတြေသာကရသည သေႏၶတားေဆးျဖစသည။ အညႊနးတြငပါ သညအတငးေသာကရနျဖစသည။ ပထမဆးေသာကရမညေဆး ျပားမားမာ(ပမနအားျဖင ၂ လးမ ၄ လး)ျဖစၿပး (၁၂) နာရေကာ လငေနာကထပေသာကရမည အႀကမတြင တညေသာ ပမာဏ က ထပမေသာကရမညျဖစသည။ ေဆးျပားမားသည ႏစပတအ တြငး ရာသေပၚေစၿပး သေႏၶေအာငေစမည မးဥမားက ဖယရား ေပးသည။ထေရာကမႈ : (၁၂) နာရအတြငးေသာကလင ၉၅% ေသခာေစၿပး (၇၂) နာရ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

117အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အတြငးေသာကလင ၈၀% ျဖစသည။ေကာငးကးမား : အဓကအသးျပေနသည သေႏၶတားနညးလမး အလပမျဖစလင အထေရာကဆး အရနစနစ ျဖစသည။ အကာအကြယမရဘလင ဆကဆျခငး သ႕မဟတ မဒနးမႈ ျဖစေပၚပါက ေကာငးေသာအေရး ေပၚကာကြယေရးျဖစသည။ဆးကးမား : ပ႕ျခငး၊ ေခါငးကကျခငး၊ အနျခငးစသညတ႕ျဖစေပၚေစသည။ ကနဥးတြင ပမနမဟတေသာ ေသြးဆငးျခငး၊ ေသြးသြနျခငးမား ျဖစတတသည။ လငမတဆင ကးစကတတသညေရာဂါမား (STIs) က မကာကြယႏငပါ။ အကယ၍ ကယဝနရေနပါက သ႕ မဟတ ေဆးႏငမတညသညမားရပါက မသးစြသငပါ။

နညးလမး : ကယဝနဖကချခငး သ႕မဟတ ကယဝနရငမာခနမ ကသျခငး

ရရႏငသညေနရာ : ဆရာဝနကနကစားရတ : သငတနးဆရာအားေမးရန။အသးျပပ : လကမတရေဆး႐မားႏင ေဆးဘကဆငရာ႒ာနမားတြင သေႏၶ တညၿပး (၁၂) ပတ အၾကာတြင ေဆးဘကဆငရာ စပထတသည ကရယာျဖင သားအမက စပထတေပးသည။ ေဘးကငးလၿခမႈ မရေသာကယဝနဖကချခငးမားကေနရာမားစြာတြငလပေဆာင ၾကၿပး လၿခစတခရမႈမရေသာ၊ ေခတမမေသာ၊ သန႕ရငးေကာငး မြနမႈမရေသာ ပစၥညးမားျဖင သားအမအတြငးသ႕ ထးသြငးျခငး မားက လပေဆာငၾကသည။ အခ႕ေသာ အမးသမးမား သည ေလကားေပၚမႈလမချခငး သ႕မဟတ ဗကက ေလးလေသာပစၥညး မားျဖငရကႏက၍ဖကဆးျခငးမားကပငျပလပၾကသည။ ထနညး လမးအားလးမာ ေဘးအႏရာယ အလြနမားသည။ထေရာကမႈ : ဆရာဝန၏ ကသမႈျဖင ၁၀၀% ထေရာကသည။ေကာငးကးမား : ကယဝနမရေတာ။ ႏငငေပါငးမားစြာတြင(၁၂)ပတကယဝနအထ က ျပလပခြငေပးသည။ဆးကးမား : အျပစမကငးသည ခစားမႈမားျဖစေပၚႏငသည။ အခ႕ေသာ လ႕ အဖြ႕အစညးမားတြင လမႈေရး သ႕မဟတ တရားဥပေဒအရ ခြင မျပဘ ရာဇဝတမႈေျမာကသည။ ေဘးကငးလၿခမႈ မရေသာနညး လမးမားသည ကးစကမႈမားေၾကာင အသကအႏရာယထခက ေစႏငသည မားပငရသည။ အနာဂတတြင ကေလးမရႏငေတာဘ မ းပြားအဂၤါမားခ ႕ယြငးထခကေစမႈမားလညး ျဖစေပၚေစႏငသည။

နညးလမး : ျပကၡဒနနညး

ရရႏငသညေနရာ : ကယတငလပေဆာငရန။ကနကစားရတ : မရ။အသးျပပ : လငဆကဆရနအတြက လၿခေသာရကအတငးအတာက ပမန

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ118

သငရး ၆

ရာသလာတတသည အခနျဖင အမးသမးမ တြကခကရနျဖစ သည။ အမးသမးတစဥးသညယခငလၿပးဆးခ သညရာသဆငး ခနမစတင၍ ေရတြကလင ေနာကထပ ၂၇၊ ၂၈ ရကၾကာခနတြင ရာသျပနေပၚပါသည။ပမနအားျဖငစတခရသညဟသည ကာလ မ ရာသမလာခင (၇) ရကႏင ရာသ လာၿပး (၇) ရကအတြငးျဖစ သည။ ထ႕ေၾကာင ရာသလာခနသည လတစလ၏ (၇) ရကေန႕ ျဖစလင စတခရေသာ ကာလမ တရကေန႕မ (၁၄) ရကအတြငး ျဖစသည။ထေရာကမႈ : လးဝ ယၾကညအားထား၍မရပါ။ေကာငးကးမား : ကနကစရတမရ။ ဆရာဝနထျပစရာမလ။ဆးကးမား : စတမခရေသာရကအတငးအတာ ရညလားသည။ေသခာေပါက စတခရေသာ ရကပငးမားသညပင ၁၀၀% စတမခရပါ။

နညးလမး : မၿပးဆးခင အျပငသ႕ဆြထတ သတလႊတျခငး

ရရႏငသညေနရာ : ကယတငလပေဆာငရန။ကနကစားရတ : မရပါ။အသးျပပ : လငဆကဆေနစဥ ၿပးဆးခါနးအခန၌ အမးသားမအဂၤါကအျပင သ႕ဆြထတၿပးမ သတလႊတျခငးျဖစသည။ထေရာကမႈ : ၁၀၀% မေသခာ။ေကာငးကးမား : ကနကစရတမရ။ ဆရာဝနထျပစရာမလ။ဆးကးမား : ယငးသညအမးသားျဖစသသတလႊတျခငးကထနးခပျခငးအေပၚ ၌ အလးစမတညသည။ ထသ႕ဆြထတရန ေနာကကသြားျခငး မား အလြယတကျဖစႏငသည။

နညးလမး : အမးသမးသးကြနဒး

ရရႏငသညေနရာ : သငတနးဆရာကေမးရန။ကနကစားရတ : သငတနးဆရာကေမးရန။အသးျပပ : အမးသမးသးကြနဒးတြင ေခာဆပါၿပး သားအမေကာကေၾကာငး အတငး ကကညေသာ (ပလယရသနး) အလႊာျဖငျပလပထားၿပး သတရညမားက စစညးယသည။ ယငးသည မနးမကယမတဆင သားအမသ႕ သတပးမားေရာကရသြားျခငးက တားဆးေပးသည။ အတြငးပငးတြငရသညကြငးသည ဆးခ႐း၏ ေနာကပငးတြငေန သားတကရၿပး ျပငပရကြငးသည ခႏၶာကယျပငပတြငရသည။ ကြနဒးသညမနးမကယအတြငးသ႕ကၽြတဝငမသြားေစရနႏင လငတ သည ကြနဒးအတအတြငး၌သာ ထးသြငးဆကဆရနက ဆကဆ သႏစဥးလးဂ႐ျပရမညျဖစသည။ အမးသမးသးကြနဒးသည မနးမ ကယတစခလးႏင ႏႈတခမးသားက အမးသားမ ထြကသည အရညမား မထေစရန ကာကြယေပးထားသည။ထေရာကမႈ : အမးသမးသးကြနဒးသညအမးသားသးကြနဒးထကအသးျပရန

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

119အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ခကခသည။ မားယြငးစြာ အသးျပမႈေၾကာင ကယဝနရရႏငသည။ေကာငးကးမား : အမးသမးမားသည ကယကကယ ကာကြယရနအတြက အသး ျပႏငသည။ မဆကဆမထညသြငးထားႏငသည။ လငပငးဆင ရာျဖစတတသည ကြကႏ႕မား၊ ေရယနမားက အကာကြယေပး သည။ ပလယရသနး သည Latex ရာဘာထက ဗငးရပစမားဝင ျခငးက ပမကာကြယႏငသည။ဆးကးမား : အသးျပရနခကခသည။ အတြငးတြငရေသာ ကြငးေၾကာင သက ေတာငသကသာမရဟ အခ႕အမးသမးမားကဆသည။ အခ႕ ကေျပာသညမာ လငဆကဆေနစဥအတြငး ကြနဒးမ ထြကသည အသမားက မႀကကဟဆသည။

နညးလမး : သတပးကတားဆးသည အျမပ/အဆမား

ရရႏငသညေနရာ : သငတနးဆရာကေမးရန။ကနကစားရတ : သငတနးဆရာကေမးရန။အသးျပပ : အျမပ (အဆကရငမ) က မနးမကယအတြငး သားအမေခါငးအနး သ႕သြငးရသည။ လငဆကဆေနစဥအတြငး သတပးတားဆး သည ပစၥညးသညပ႕ႏ႕သြားၿပး သားအမေခါငးတြင အတားအဆး ျပေပးကာ သတပးမားက ဓာတေဗဒနညးျဖင တားဆးေပးသည။ထေရာကမႈ : လေလာကေသာအျမပႏင မနကနေသာနညးလမးျဖငအသးျပ ရမညျဖစသည။ ယငးကမနးမကယအတြငးအနညးဆး သး လကမ၊ ေလးလကမခန႕အထရေစရနထညသြငးရသည။ ယငးက အျမပ သတသတျဖငအသးျပႏငေသာလညး ကြနဒးႏငပးတြသးစြပါက ပ၍ထေရာကသည။ေကာငးကးမား : သတတားသညအျမပမားတြင nonoxynol-9 ပါဝငၿပး STIs ႏင HIV ပ းမားကပါ ပကစးေစႏငသည။ သ ႕ေသာကးစကမႈက အကာအကြယေပးႏငျခငးရမရ အာမ မခေပ။ အသးျပရနလညး လြယကသည။ဆးကးမား : ဆကဆသ ႏစဥးမ တစဥးဥးတြင ဓာတမတည ယားယျခငးမား ခစားေကာငး ခစားရႏင သည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၃

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ120

သငရး ၆

121အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

အေၾကာငးအရာ

ဤအခနးတြင အဓကထားသည အေၾကာငးအရာမ ငယ႐ြယေသာမဘမား အထးသျဖင အမးသမးမားႏင အမးသားမား ႀကေတြ႕ရသည စနေခၚမႈမားႏင ငယ႐ြယသညအခနတြင မဘျဖစလာပါကေတြ႕ႀကရမည အခကအခမား၊ ထေရာကေသာ ကာကြယေရး နညးဗဟာ မားျဖစသည။ အခ႕ေသာငယ႐ြယသည အမးသား၊ အမးသမးမားသည ငယ႐ြယသညအခနတြင ကေလးရျခငးက ရငခနစတလႈပရားဖြယ သ႕မဟတ အခ႕ေသာအမးသမးမားတြင မေပာ႐ြင ရေသာဘဝမားရပါက ကေလးယၿပးဘဝစတငရျခငးက ျပလပလျခငးသည ေကာငး သညဟ ထငေကာငးထငၾကေပမည။ ငယ႐ြယသညအမးသားမားအေနျဖင ၎တ႕ႏင မဆငသကသ႕ မလလားေသာကယဝန၏သကေရာကမႈမားက စဥးစားေကာငးမ စဥးစားေပ မည။ ငယ႐ြယသညအခနတြင ကေလးရသြားပါက ၎တ႕၏ဘဝမားအႀကးအကယေျပာငး လသြားၿပး မဘတေယာကအေနျဖင ယရသညတာဝနမားက ပါဝငတကေရာကသမား သျမင သေဘာေပါကသြားမညျဖစသည။

အဓကအသေပးလသည အေၾကာငးအရာ

• အကာအကြယမယဘ လငဆကဆျခငးေၾကာင ကေလးရသြားျခငးသည တစဥးတစ ေယာက၏ဘဝက ႀကးမားစြာသကေရာကမႈမားျဖစေပၚေစသည။• ေနာကဆကတြအကးဆကမားက ရငဆငရမည မနးကေလးမားအေနျဖင မားစြာဒကၡခရ မညျဖစသည။ တခါတရ ၎တ႕တကေရာကေနသည ပညာေရး သ႕မဟတ သငတနးကပင ဆကလကတကေရာကခြငမရၾကေတာ။ သငေလာသည အရညအခငးမားမရေသးဘ ငယ႐ြယသည အခနတြင ေငြစတငရာေဖြရျခငးသည ခကခသည။ ကေလး၏အေဖ သ႕မ ဟတ ဆယေကာသကအရြယ ကေလးအေမ (သ႕မဟတ) အေဖ၏ မဘမား သညလညး ကေလးငယက ျပစပးေထာငရန တာဝနခြေဝယလၾကမညမဟတေပ။• အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအေနျဖင ပဋသေႏၶတားဆးေရးအတြက လငမဆက ဆလျခငး သ႕မဟတ ကြနဒးျဖငသာ ဆကဆလျခငးမားရခပါက အမးသား/ေယာကၤား ေလးမားအေနျဖင ၎တ႕၏ေ႐ြးခယမႈက ေလးစားသငသည။• ကေလးတေယာကရျခငးသည သင၏ဘဝႏင လားရာက တာဝနယရမႈေပါငးမားစြာျဖင ေျပာငးလသြားေစမည ျဖစသည။• လကမထပရေသးမ ကယဝနရလာေသာ အမးသမးမားသည တခါတရတြင ခြျခားႏမခ ဆကဆခရသညလညး ရသည။ ရပ႐ြာအသကအဝနးမလညး ထသ႕ကေလးရသြားျခငးက အျပစတငၾကမညျဖစသည။• ပဋသေႏၶတားဆးေရးနညးလမးမားက သရေလလာထားရမညျဖစၿပး ငယ႐ြယသညအခန တြင မဘ တေယာက မျဖစသြားေစရန ထနညးလမးမားက အသးျပေရာငရားသြားရမည။

အခနး ၆.၄ ဆယေကာသကအ႐ြယ ကယဝနေဆာငျခငး3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၄

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ122

သငရး ၆

ေလကငခနးမား၆.၄.၁ ကေလးငယတစဥးႏင ကၽြႏပ၏ဘဝ၆.၄.၂ ဆယေကာသကအ႐ြယ မဘတစဥးျဖစရသညမာ

သကဆငရာအခနးမား

၆.၃ ေဘးကငးလၿခေသာလငမႈကစၥ

၆.၂ ခစျခငးေမတာႏင အမေထာငေရး

၇.၁ မသားစတစအတြက အစအစဥခမတျခငး

၇.၂ ကနးမာသနစြမးေသာ ကေလးငယတေယာက ျဖစေပၚလာေရး

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၄

123အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

ရညရြယခက

ကေလးငယတေယာကရရလာျခငးျဖင ထကေလးငယက ျပစပးေထာငရသမားအတြက ဘဝတြင

အေျပာငးအလမား ႀကးစြာျဖစေပၚေစေၾကာငးသေဘာေပါကနားလညလာေစရန။

ဥးတညအပစ

လငယမား

ၾကာျမငခန

၄၅ မနစ

ထငခေနရာခထားမႈမား

အဖြ႕ေလးဖြ႕အတြက အဖြ႕လကေနရာခထားမႈ

အသးျပမည ပစၥညးမား

အဖြ႕မားအတြက Flipchart စကကားခပႏင မာကာေဘာပငမား

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား

၁. စာရငးတစချပလပျခငး : ကၽြႏပျပလပလသညမား - ၁၀ မနစ

၂. အကယ၍ကေလးရလာလင ကၽြႏပ(ထပမ) မလပႏငေတာမညအရာမား - ၁၀ မနစ

၃. ေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၂၀

၄. ျပနလညဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၅ မနစ

ေလကငခနး ၆.၄.၁ ကေလးငယတစဥးႏင ကၽြႏပ၏ဘဝ3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၄

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ124

သငရး ၆

ဤေလကငခနးသည ငယ႐ြယသညအခန ကေလးရလာလငခစားရမည သကေရာကမႈမားျဖစေၾကာငးက ရငးျပပါ။ အပစငယ (၄) စခြပါ။ တဖြ႕စက flipchart မားႏင မာကာေဘာပငမားေပးပါ။ ထစကက ေကာလႏစခခြရမည။ ပထမ ေကာလတြင ဘဝ၌ ၎တ႕အမနတကယ လပေဆာငလသညအရာမား စာရငးက ေရးခငးပါ။ ထလပေဆာငခက တစချခငးစတငးက သငတနးသ သငတနးသားအားလး သေဘာတညရန မလပါ။ လတငးအေနျဖင ၎တ႕ လပလသည အရာအားလးကေရးခႏငၿပး စာရငးသညလညးရညလား ႏငပါ သည။ ယငးအခကမား ၎တ႕၏ ဘဝႏင အလပတြင လပေဆာငလသည အျခားေသာအရာမားျဖစႏငသလ အပနးေျဖသည အေနျဖင လပေဆာငလသည အရာမားလညး ျဖစႏငပါသည။

ဒတယေကာလတြင ပထမေကာလရ ေရးထားေသာ လပေဆာငလသညအရာမားတစချခငးစ၏ေနာက၌ အကယ၍ သငတနးသသငတနးသားမားအေနျဖင ျပစေစာငေရာကရမည ကေလးတစေယာကရလာပါက သတ႕အေနျဖင လပေဆာငႏငေတာမညမဟတေသာအရာမားက အမတတစချခငးစျခစသြားေပးရန ေျပာပါ။ သ႕မဟတ သငတနး တကေရာကသမားတြင ကေလးမဘျဖစေနသမားပါဝငခပါကလညး ကေလးရေနၿပျဖစေသာေၾကာင ၎တ႕မလပႏငခ ေတာေသာအရာမားတစချခငးစက အမတျခစခငးပါ။ တစဥးျခငးစသည စာရငးတစခလးက ဖတ႐ႈေ႐ြးခယေပးသြားရမညျဖစသည။ ဆလသညမာ ၎တ႕ကယတငေရးထားေသာ လပေဆာငလသည အရာမားမဟတေသာ လညး စာရငးပါ လပေဆာငခကမားတစချခငးစအေပၚတြင စဥးစားၿပး ျခစေပး သြားရနျဖစသည။

၎တ႕ေရးထားသည စကကားခပမားက အဖြ႕မား၏ေရ႕တြင ထားခငးပါ။ ေစတနာဝနထမးေ႐ြးၿပး တစဖြ႕ျခငးစ၏ အဓက ေတြ႕ရခက (၃) ခက ေဆြးေႏြး ခငးၿပး အျခားအဖြ႕မား၏ လပေဆာငခကမားကလညး ခပျမနျမနဆကလက ဖတ႐ႈလပေဆာငပါ။ေအာကေဖာျပပါေမးခြနးမားျဖင ေဆြးေႏြးမႈက စတငပါ။• ကေလးတစေယာကေလာကရခငပါသလား။ ယခ သ႕မဟတ ေနာငမ လား။ ဘာလ႕လ။• ယခအခနသငထတြငကေလးရေနပါက ဘယအရာမားက သငလပဖ႕ မလြယေတာဘးလ။• ထလပလတအရာေတြက သတရတမးတေနမာလား။

အဆင ၁ စာရငးတစချပလပျခငး : ကၽြႏပျပလပလသညမား - ၁၀ မနစ

အဆင ၂ အကယ၍ကေလးရလာလင ကၽြႏပ(ထပမ) မလပႏငေတာမညအရာမား - ၁၀ မနစ

အဆင ၃ ေဆြးေႏြးျခငး - မနစ ၂၀

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၄

125အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

• သငဘဝမာေျပာငးလသြားမယအျခားအရာေတြေကာရသလား?ငယ႐ြယ တ ကေလးအေဖ/ အေမေတြဆရင ေကာ အတတဘလား? မတရင ေယာကၤားန႕ မနးမေတြၾကား အကးဆကေတြက ဘာေတြကြာျခားသြား မလ။• ဆယေကာသကအ႐ြယေလးေတြက အကအညမပါဘ ကေလးက ျပစ ထနးသမးႏငမယလ႕ ထငသလား။• မဘေတြျဖစလာဖ႕အတြကဘယလအရညအခငးေတြန႕တာဝနယမႈေတြ ရသငပါသလ။• သငမဘတစဥးျဖစလာဖ႕ အဆငသငျဖစေနၿပလား။• မဘျဖစလာဖ႕ ဘယအ႐ြယက အေကာငးဆးလ႕ထငပါသလ။• ငယ႐ြယစဥ ကေလးမဘ ျဖစမသြားဖ႕ ဘာေတြက ေရာငရားႏငပါသလ။

ေဆြးေႏြးမႈက ျပနလညအကဥးခပၿပးေအာကပါအခကမားက အေလးအနက ထားတငျပပါ။• အကာအကြယမရဘလငဆကဆမႈ၏ရလဒအေနျဖင ကေလးရလာပါက သင၏ဘဝက ႀကးမားစြာေျပာငးလေစ မညျဖစသည။• ေနာကဆကတြအကးဆကမားက ရငဆငရမည မနးကေလးမားအေန ျဖင မားစြာဒကၡခရမညျဖစသည။ တခါတရ ၎တ႕တကေရာကေနသည ပညာေရး သ႕မဟတ သငတနးကပင ဆကလကတကေရာကခြငမရၾက ေတာ။ သငေလာသည အရညအခငးမားမရေသးဘ ငယ႐ြယသည အ ခနတြင ေငြစတငရာေဖြရျခငးသည ခကခသည။ ကေလး၏အေဖ သ႕မ ဟတ ဆယေကာသကအရြယ ကေလးအေမ (သ႕မဟတ) အေဖ၏ မဘမားသညလညး ကေလးငယကျပစပးေထာငရန တာဝနခြေဝယလ ၾကမည မဟတေပ။• အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအေနျဖင ပဋသေႏၶတားဆးေရးအ တြက လငမဆကဆလျခငး သ႕မဟတ ကြနဒးျဖငသာ ဆကဆလျခငး မားရခပါက အမးသား/ေယာကၤားေလးမားအေနျဖင ၎တ႕၏ေ႐ြးခယ မႈက ေလးစားသငသည။• ကေလးတေယာကရျခငးသည သင၏ဘဝႏင လားရာက တာဝနယရမႈ ေပါငးမားစြာျဖင ေျပာငးလသြားေစမည ျဖစသည။• ပဋသေႏၶတားဆးေရးနညးလမးမားက သရေလလာထားရမညျဖစၿပး ငယ႐ြယသညအခနတြင မဘတေယာက မျဖစသြားေစရန ထနညးလမး မားက အသးျပေရာငရားသြားရမည။

အဆင ၄ ျပနလညဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၅ မနစ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၄

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ126

သငရး ၆

ရညရြယခကမား

• ကယဝနရလာၿပး ကေလးရလာျခငးသည တစဥးတစေယာက၏ဘဝက ေျပာငးလေစ

ေၾကာငး သေဘာေပါက နားလညေစရန။

• မဘတစဥးအေနျဖင ေယာကၤား၊ မနလးမတ႕၏ တာဝနယရမႈမားက သတျပမလာေစရန။

• ငယ႐ြယစဥ မဘတစဥးျဖစလာျခငးေၾကာင ေတြ႕ႀကရမည အခကအခမားက သတျပမ

လာေစရန။

ဥးတညအပစ

လငယႏင အ႐ြယေရာကၿပးသမား

ၾကာျမငခန

မနစ ၆၀

ထငခေနရာခထားမႈမား

ကစားပြျပလပရနလေလာကေသာေနရာႏင (၆) ေယာကတဖြ႕ အပစလကေနရာခထားမႈ

အသးျပမည ပစၥညးမား

• အဖြ႕ငယတစခစအတြက ကစားပြဘတျပား မတတစစစ (သငေထာကက ၆.၄.၂ က)

• အဖြ႕တစခစအတြက ငါး႐ပအျပား (၆) ျပားစႏင အစာတးတစတးစ ( အေရာငမတသညခခဥ

မား၊ ၾကယသး၊ ေကာကတး သ႕မဟတ အခြမာအသး၊ မတညေသာပစျဖင သစသးအငယ

မားစသျဖင မတညေသာ အရာမား ကလညးသးႏငသည။)

သငတနးအေထာကအကျပပစၥညးမား

၆.၄.၂ က : ဆယေကာသက႐ြယကယဝနေဆာငျခငး ကစားပြဘတျပား

ေဆြးေႏြးပြအစအစဥအဆငမား

၁. ဆယေကာသက႐ြယကယယနေဆာငျခငးကစားပြက ကစားျခငး - မနစ ၅၀

၂. ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၁၀ မနစ

ေလကငခနး ၆.၄.၂ ဆယေကာသက႐ြယမဘတစဥးျဖစရသညမာ3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၄

127အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

စာဖတတတသ အနညးဆးတစေယာကပါဝငေစၿပး (၆) ေယာကစပါေသာ အဖြ႕ငယမားခြပါ။ ကစားပြဘတျပား၊ အစာတး ႏင ကစားသကယစားျပ ပစၥညးမားက ရငးျပပါ။ ေအာကပါကစားပြစညးမဥးမားက ရငးျပပါ။• အသကအႀကးဆးသမ စတငရမည။• အစာတးကပစၿပးကသညအပြငအေရအတြကအတငးကစားပြဘတျပား ေပၚတြငေရႊ႕မည။• ဗလာကြကလပသ႕က ေနာကလကအလညေပးရမည။• အကယ၍ ေရးသားေဖာျပထားခကပါသည အကြကသ႕ကပါက ထအ ခကကသေဘာတသည/မတသည၊ အဘယေၾကာင သေဘာတရသည/ မတရသညက အျခားသမားအား ရငးျပပါ။• အဖြ႕သညလညးျဖစႏငသညအေျဖမားကဝငးဝနးေဆြးေႏြးၿပးေနာက ေနာကလ၏အလညသ႕ ဆကသြားရမည ျဖစသည။• ကစားသအားလးေနာကဆးအကြကသ႕ေရာကလင သ႕မဟတ အခန ေစသြားလင ကစားပြၿပးဆးပါသည။အဖြ႕အားလးက ကစားပြဘတျပား၊ အစာတးႏင တစဥးျခငးကယစားျပကစားသညအျပားမားကေဝပါ။ ျဖစႏငပါက သငတနးပ႕ခသတစဥးသည ကစားပြက ဥးေဆာငပပးေပးရနအတြက ကစားပြတြငပါဝငသငသည။ သငတနးဆရာ တစဥးတညးရပါက အဖြ႕တစဖြ႕ျခငးစမ မတညကြျပားသညေဆြးေႏြးမႈမား၊ အ ေမးအေျဖမားက လညလညနားေထာင ပါဝငရနလေပမည။ ကစားပြကစတင ပါ။ကစားပြကစားေနစဥအတြငး အဖြ႕အားလးအတြငး၌ ဤအခနးအတြက အဓက အေၾကာငးအရာမားသည အလအေလာကေျပာဆေဆြးေႏြးၿပးျဖစသည။ သင တနးပ႕ခသမ ေဆြးေႏြးမႈမားတြင ပါဝငလပေဆာငပါက ကစားပြၿပးေနာက ရညလားသညေဆြးေႏြးမႈက ထပမျပလပရန မလအပေတာပါ။ ေဆြးေႏြးမႈအ တြက ဥးေဆာင ေမးခြနးမားမာ -• ကစားပြသည လြယသလား၊ ခကသလား။• ေဆြးေႏြးမႈတြင အဓကအခကမားမာ ဘာေတြျဖစပါသလ။• မနးကေလးမားႏင ေယာကၤားေလးမားအၾကား သေဘာထားအျမင ကြျပားမႈမားရပါသလား။ ရခပါက ဘာေတြလ၊ ဘာေၾကာငလ။

အဆင ၁ ဆယေကာသက႐ြယကယ၀နေဆာငျခငးကစားပြက ကစားျခငး - မနစ ၅၀

သငတနးပ႕ခသအတြက အႀကျပခကမား

ငယ႐ြယသည ကေလးအေမ ကသ႕ေသာ အရငးအျမစပဂၢလတစဥးတစေယာကက ဖတေခၚပါက ေကာငးမြနသည အႀကျဖစသည။ ကေလးတေယာကက ျပစေစာငေရာကရသညႏင တစဥးတစေယာကတြင ေျပာငးလသြားသည အရာမား၊ ငယ႐ြယသည မဘတစဥး တာဝနယရသည ကစၥရပမားႏငပတသက၍ တတကကပမသရႏငသည။

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၄

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ128

သငရး ၆

အကဥးခပရနအတြက -• အမးသမးတစဥး၏ မတဖကသည ဖခငတစဥးျဖစလာရန အဆငသင မျဖစေသးပါက မနးကေလး/အမးသမးမားအေနျဖင ကယဝနမရေစရန ဂ႐ျပသငၿပး ယငးသည အမးသမး၊ အမးသား ႏစေယာကလး၏တာ ဝန ျဖစသည။• ပဋသေႏၶမရရေစရနတားဆးလသည မနးကေလး/အမးသမးမား၏ဆႏၵ အၿမေလးစားသငသည။• ငယ႐ြယသညအခနတြင မဘတစဥးျဖစလာရသညမာ ခကခသည။• သင၏ဘဝကပါေျပာငးလသြားေစၿပး သငဘဝတြငတာဝနယရန အဆင သငမျဖစေသးသည အရာေပါငးမားစြာ ကတာဝနယေဆာင႐ြကရေပ လမမည။• လကမထပရေသးမ ကယဝနရလာေသာ အမးသမးမားသည တခါတရ တြင ခြျခားႏမခဆကဆခရသညလညး ရသည။ ရပ႐ြာအသကအဝနးမ လညး ထသ႕ကေလးရသြားျခငးက အျပစတငၾကမညျဖစသည။• ပဋသေႏၶတားဆးေရးနညးလမးမားက သရေလလာထားရမညျဖစၿပး ငယ႐ြယသညအခနတြင မဘ တေယာက မျဖစသြားေစရန ထနညးလမး မားက အသးျပေရာငရားသြားရမည။

အဆင ၂ ဝငးဖြ႕ေဆြးေႏြးျခငး - ၁၀ မနစ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၄

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၄

129အခြငအေရးမား၊ တာဝနယမႈမား ကယစားျပျခငး – ကေလးသငယမား၊ လငယမားႏင မသားစမားကလပပငခြင ေပးအပျခငး

ဆယေကာသကအရြယေပါငးသငးဆကဆေရး

သငေထာကက ၆.၄.၂ က : ဆယေကာသက႐ြယကယဝနေဆာငျခငး ကစားပြဘတျပား

လမးညႊနခကမား : ဤဘတျပားက ေလကငခနးအတြငး တစဖြ႕စသးရနအတြက A3 ဆဒျဖင မတကးပါ။

18

ငယ႐ြယစဥကေလးမဘျဖစလာ ပါကသင၏သငယခငးမးက သငဆး႐ႈးရလမမည။

17

သင၏ကေလးအနာဂတအတြက အေကာငးဆးလပေဆာငေပးျခငး သည သငအတြကအေကာငးဆး ပညာေရးပငျဖစသည။

6

ေဘးကငးလၿခေသာ လငမႈကစၥ ျဖစရနမာ မနးကေလး၏တာဝန ျဖစသည။ သမကယဝနရလာပါက သမ၏အမားသာျဖစသည။

5

ကေလးအေမ သ႕မဟတ အေဖတစဥးျဖစလာသည ထကစာလင ဆယေကာသက တစဥးသည စာသငေကာငး တြငသာ ဘဝက ေပာ႐ႊငစြာ ျဖတသနးသငသည

19

အကယ၍သငကေလးမလခငပါက ဖကခလကျခငး သ႕မဟတ တပါးသ အားေပးလကျခငးသည အေကာငးဆးျဖစသည။

16

ေယာကၤားေလးတစေယာကသည မနးကေလးတစဥးက ကယဝနရေစ ပါကလကထပယရမညျဖစေသာ လညး သမကမႀကကပါက လကထပရနမလပါ။

7

ငယ႐ြယစဥကေလးယရျခငးသည မခငႏင ကေလးကနးမာေရး အတြက ထခကႏငေခရေသာ စြန႕စားမႈတစချဖစသည။

4

ကေလးတစဥးက ျပစ ေစာငေရာကရသညမာ မခကပါ။ ကၽြႏပအလြယတက လပေဆာငႏငပါသည။

20

မခငႏငကေလးက တာဝနယ မေစာငေရာကႏငေသးဘ မနးကေလးအားကယဝနရသြား ေစသေယာကၤားေလးမာ မကမသ တစဥးျဖစသည။

15

မခငဆသညမာ ပညာေရးက ရပတန႕ၿပး ကေလးက ျပစ ေစာငေရာကရမညျဖစသည။

8

သငႀကးလာလငျပနလည ၾကည႐ႈ မညသားသမးမားမားရလင ပေကာငးေသာေၾကာင သငငယ႐ြယစဥ ကေလးမားမား ယထားျခငးသညလညး ေကာငးသည။

3

ကယဝနမရေစရန အတြက ကာကြယႏငသည အေကာငးဆးနညးလမးမာ လငမဆကဆရနျဖစသည။

21

ငယ႐ြယသညမခင၊ ဖခငသည မဘ မားျဖစလာသညႏင စတင အလပလပေငြရာရသည။

14

ကၽြႏပႏငလငဆကဆသည မနးကေလး/အမးသမး ကယဝန ရသြားျခငးက ကၽြႏပဂ႐မစကပါ။ ကေလးကစၥသည မနးမမား၏ ကစၥ ျဖစသည။

9

ဖခငျဖစသသညလညး ပညာေရး ကရပတန႕လကရမည။

2

အကယ၍သငသည ဆယေကာသကမဘတစဥး ျဖစလာသညဆပါက သငမဘ၊ အဘးအဘြားမားႏင အျခားသမားက ကေလးက တာဝနယေစာငေရာကေပးၾက မညျဖစသည။

22

မခငႏင ဖခငႏစဥးစလး ႀကတင ျပငဆငအစအစဥခၿပးမ ကေလးယ ျခငးသညအေကာငးဆးျဖစသည။

13

ငယ႐ြယသေတာေတာမားမားသည မေတာတဆ ကယဝနရရသြားျခငး မားသာျဖစသည။

10

မနးကေလးကယဝနရလာပါက လကထပလကျခငးသည ေယာကၤားေလး/မနးကေလး ႏစဥး စလးအတြက အေကာငးဆး ျဖစသည။

1

ပညာေရးဆးခနးမတငေသးမ ကယဝနရလာေသာမနးကေလး တစဥးမာ မကမသျဖစသည။

အဆး12

ေမြးလာသည ကေလးငယက ခစေနယမျဖင သ၏ ဖြ႕ၿဖး တးတကမႈအတြက လေလာကၿပ ျဖစသည။

11

မနးကေလးတစဥး ကယဝနရ လာေၾကာငးသသညႏင ေကာငးထတခရသည။

အစ

3-R

သငရး (၆)

အခနး ၆.၄

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ130

သငရး ၆

ထပမဖတ႐ႈရနအတြက အရငးအျမစမား

Carl, Greg & Chaiphech, Nonthathorn, Friends Tell Friends on the Street, Thai Red Cross Aids Research Centre: Bangkok, 2000.

Darla cameron and Bonnie Berkowitz, “The state of gay rights around the world,” Washington Post, 14 June 2016, https://www.washingtonpost.com/graphics/world/gay-rights/.

Japan Family Planning Association, Inc. (JFPA) and Japanese Organization for International Cooperation in Family Planning, Inc. (JOICFP), “Maggie the Apron.”

Nwe Nwe Aye & Aye Aye Tun, A Manual on Adolescent Reproductive Health, “Fledglings”: Teens in Myanmar (Fledglings Manual), Save the Children: Yangon, June 2000.

Rutgers Stichting, Voorlichten dat het een lust is..., ideeënboek voor seksuele voorlichting, Den Haag, 1995.

The Equity Project, Toward Equity Training Curriculum, 2015, http://www.equityprojects.org/training-type/curricula/.

The Trevor Project, Resources, Trevor Support Center, http://www.thetrevorproject.org/pages/support-center. United Nations, Free & Equal (project on LGBT rights), https://www.unfe.org.

UNDP, Working as LGBTI in Asia: Study on employment discrimination based on sexual orien-tation, gender identity and intersex status in China, Indonesia, the Philippines and Thailand, Bangkok, forthcoming.

UNESCO, Bullying targeting secondary school students who are or are perceived to be trans-gender or same-sex attracted: Types, prevalence, impact, motivation and prevention measures in 5 provinces of Thailand, Mahidol University, Plan International Thailand, UNESCO: Bangkok, 2014, http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002275/227518e.pdf.

3-R

သငရး (၆)

ထပမဖတရႈရနအတြက

အရငးအျမစမား

3-R သငတနးဆရာမားလကစြ132

သငရး ၆

Fundamental Principles and Rights at Work Branch (FUNDAMENTALS)

International Labour Organization4 route des MorillonsCH-1211 Geneva 22 – SwitzerlandTel.: +41 (0) 22 799 61 11Fax: +41 (0) 22 798 86 95

fundamentals@ilo.org - www.ilo.org/childlabour

ILO Yangon Office

No. 1 Kanbae (Thitsar) RoadYankin Township

Yangon – MyanmarTel: +(951) 233 65 39

Fax: +(951) 233 65 82

yangon@ilo.org - www.ilo.org/yangon

@ILO_Childlabour