3. kafli hreyfing og þyngd 3-1 vegalengd og hraði
DESCRIPTION
3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði. Hreyfing er breyting á staðsetningu eða stöðu hlutar. Vegalengd er fjarlægðin milli tveggja staða og er mæld í metrum [m] (SI-kerfið), eða kílómetrum [km]. Tími er mældur í sekúndum [sek] (SI-kerfið) eða klukkustundum. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/1.jpg)
Kennari Eggert J Levy 1
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-1 Vegalengd og hraði
• Hreyfing er breyting á staðsetningu eða stöðu hlutar.
• Vegalengd er fjarlægðin milli tveggja staða og er mæld í metrum [m] (SI-kerfið), eða kílómetrum [km].
• Tími er mældur í sekúndum [sek] (SI-kerfið) eða klukkustundum.
![Page 2: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/2.jpg)
Kennari Eggert J Levy 2
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-1 Vegalengd og hraði
• Ferð er vegalengd sem hlutur færist á tímaeiningu; ekki er tekið tillit til stefnu hans. Ferð = vegalengd / tíma.
• Hraði er stærð sem segir bæði til um ferð hlutar og stefnu.
• Hraði er því ferð í ákveðna stefnu.• Hver er munurinn á ferð og hraða?
![Page 3: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/3.jpg)
Kennari Eggert J Levy 3
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-1 Vegalengd og hraði
• Þegar hraði tveggja hluta er í sömu stefnu leggst hraðinn saman, en ef hraðinn er í gagnstæða stefnu er fundinn mismunur.
• Hvort er auðveldara að ganga á móti vindi eða undan honum?
![Page 4: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/4.jpg)
Kennari Eggert J Levy 4
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-2 Hraðabreyting
• Hröðun er hraðabreyting á tímaeiningu.
• Hröðun = lokahraði - upphafshraði / tími.
• Hröðun er mæld í [m/sek2].
• Hröðun getur verið pósitíf, jöfn eða negatíf.
Ef að a > 0 þá er hraðaaukning
a = 0 þá er jafn hraði
a < 0 þá er hraðaminnkun
![Page 5: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/5.jpg)
Kennari Eggert J Levy 5
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-2 Hraðabreyting
Hringhreyfing
• Þegar hlutur færist eftir hringlaga braut, beygir hann í sífellu og breytir þar með stefnu sinni í sífellu.
• Hraðinn breytist því þótt ferð hlutarins sé jöfn, hluturinn hefur því hröðun.
![Page 6: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/6.jpg)
Kennari Eggert J Levy 6
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-2 HraðabreytingHringhreyfing
• Hornhraði og línulegur hraði
• Hugsum okkur hlut sem fer í hring umhverfis einhverja miðju, M. Fjarlægð hlutarins frá þeirri miðju er r, sem er þá radíus hringferilsins. Á myndinni hér fyrir neðan má sjá hlutinn teiknaðan á fjórum mismunandi stöðum í hreyfingunni.
![Page 7: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/7.jpg)
Kennari Eggert J Levy 7
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-3 Lögmál um hreyfingu
• Isak Newton setti fram þrjú lögmál um hreyfingu og fjórða lögmálið er þyngdarlögmálið, sem útskýrir fall eplisins og hreyfingu tunglsins umhverfis jörðu.
![Page 8: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/8.jpg)
Kennari Eggert J Levy 8
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-3 Lögmál um hreyfingu
• 1. Lögmál Newtons: Tregðulögmálið
Ef hlutur er kyrrstæður leitast hann við að halda kyrrstöðu sinni og ef hann er á hreyfingu leitast hann við að halda hreyfingu sinni með óbreyttum hraða nema til komi áhrif utanaðkomandi krafts.
Núningur veldur því að ferð hlutar sem er á hreyfingu minnkar.
![Page 9: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/9.jpg)
Kennari Eggert J Levy 9
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-3 Lögmál um hreyfingu
![Page 10: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/10.jpg)
Kennari Eggert J Levy 10
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-3 Lögmál um hreyfingu
• 2. Lögmál Newtons: Kraftalögmálið
Kraftur sem verkar á hlut jafngildir margfeldi af massa hans og hröðun.
K = m • a eða
F = m • a
Kraftur tengist bæði jákvæðri og neikvæðri hröðun.
![Page 11: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/11.jpg)
Kennari Eggert J Levy 11
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-3 Lögmál um hreyfingu
![Page 12: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/12.jpg)
Kennari Eggert J Levy 12
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-3 Lögmál um hreyfingu
![Page 13: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/13.jpg)
Kennari Eggert J Levy 13
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-3 Lögmál um hreyfingu
• 3. Lögmál Newtons: Lögmálið um kraft og mótkraft eða um átak og gagnátak
Þegar hlutur verkar með krafti á annan hlut verkar seinni hluturinn með jafnstórum en gagnstæðum mótkrafti á hinn fyrri.
![Page 14: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/14.jpg)
Kennari Eggert J Levy 14
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-3 Lögmál um hreyfingu
• Skriðþungi
Allir hlutir sem hreyfast hafa skriðþunga.
Skriðþungi = massi hlutar sinnum hraði hans
Skriðþungi = m • v
p = m • v
![Page 15: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/15.jpg)
Kennari Eggert J Levy 15
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-4 Þyngd og hreyfing• Allir fallandi hlutir hafa sömu hröðun.• Hlutur sem fellur nálægt yfirborði jarðar hefur
hröðunina 9,8 m/sek2. Það merkir að á hverri sekúndu sem hluturinn fellur eykst hraði hans um 9,8 m/sek.
• Loftmótstaða verkar á alla hluti og sérhver fallandi hlutur nær því ákveðnum hámarkshraða, sem kallast lokahraði (vmax) og eftir það er engin hröðun.
![Page 16: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/16.jpg)
Kennari Eggert J Levy 16
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-4 Þyngd og hreyfing
• Þyngdarkrafturinn eða aðdráttarkrafturinn verkar milli jarðar og allra hluta á jörðunni. Hann verkar einnig milli allra hluta alheimsins.
• Hlutur fellur með hröðun vegna aðdráttarkrafts sem verkar milli hlutarins og jarðar; fall hans má með öðrum orðum rekja til þyngdarkraftsins.
![Page 17: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/17.jpg)
Kennari Eggert J Levy 17
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-4 Þyngd og hreyfing
• 4. Lögmál Newtons: Þyngdarlögmálið
Milli tveggja hluta ríkir þyngdarkraftur. Stærð kraftsins er háð massa hlutanna og fjarlægðinni milli þeirra.
• Þyngdarkraftur minnkar með aukinni fjarlægðin milli hluta.
![Page 18: 3. kafli Hreyfing og þyngd 3-1 Vegalengd og hraði](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081419/56813b02550346895da3a0b2/html5/thumbnails/18.jpg)
Kennari Eggert J Levy 18
3. kafli Hreyfing og þyngd
3-4 Þyngd og hreyfing• Þyngd er mælikvaðri á það hversu mikill
þyngdarkraftur verkar á hlut.• Mælitæki sem oft er notað til að mæla kraft er
gormavog.• Þyngdarkraftur jarðar togar í 1 kg massa með
9,8 N krafti.• Ef þú þekkir hröðunina og tímann sem hún
tekur, þá getur þú reiknað hraðann.• Hraði = hröðun • tími.