3. atmosfera eta klima
TRANSCRIPT
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 1
ATMOSFERA
ETA
KLIMA
ATMOSFERA, EGURALDIA ETA KLIMA
ATMOSFERA: Gure planeta inguratzen duen gas-geruza
da.
Geruza hau nitrogeno eta oxigenoz osatuta dago.
TROPOSFERA eta ESTRATOSFERA Lurraren gainazaletik
gertuen dauden geruzak dira.
3
TROPOSFERA: Beheko
geruza da eta
meteorologia-fenomeno
gehienak gertatzen dira.
ESTRATOSFERA:
Ozono gas ugari dago.
Ozonoari esker, izpi
ultramoreak ez dira
Lurraren gainazalera
iristen.
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 2
EGURALDIA: leku eta momentu jakin
batean atmosferan gertatzen diren egoera
batzuk: temperatura, haizea eta
prezipitazioak (hotza, euria, elurra…).
KLIMA: Leku jakin batean urte askotan zehar egin duen
eguraldiari, klima deitzen diogu.
Leku bateko klima jakiteko, urte askotan zehar
meteorología-estazioetako tresnak datuak jasotzeko erabili
behar izan ditugu.
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 3
KLIMAREN OSAGAIAK
KLIMAN ERAGITEN DUTEN FAKTOREAK:
1. Ekuatorearekiko distantzia
- Zona hotza
- Zona epela
- Zona beroa
2. Itsasoarekiko distantzia
3. Erliebea.
TENPERATURA:
Aireak duen bero
kantitatea da.
Termometroaz neurtzen
da.
Celsius gradutan (ºC)
adierazten da.
PREZIPITAZIOAK: Leku
jakin batean erortzen den
ur kantitatea.
Plubiometroaz neurtzen
dira.
Litro metro koadroko
adierazten da.
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 4
1. EKUATOREAREKIKO DISTANTZIA:
ZONA BERO BAT: Ekuatoretik gertuen dagoena (Espainian, Kanariar
Uharteak).
BI ZONA EPEL: Tenperaturak epelagoak dira. Espainia Ipar zona
epelean dago .
BI ZONA HOTZ: Poloetan. Tenperatura beti baxuak. Prezipitazioak
elur moduan erortzen dira. Udak motzak eta epelak dira.
2. ITSASOAREKIKO DISTANTZIA
Itsas brisari esker , itsasertzeko
tenperaturak suabeagoak dira .
Donostia kostaldean dago. Hemengo
tenperaturak leunak dira: neguan ez dira oso
hotzak eta udan, ez beroak.
3. ERLIEBEA
Goimendiko zonetan tenperaturak baxuagoak izaten dira.
Prezipitazio asko, euritsuago guneak dira.
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 5
ESPAINIAKO KLIMAK:
1. KLIMA MEDITERRANEO OHIKOA
2. KLIMA SUBTROPIKALA
3. KLIMA OZEANIKOA
4. GOI MENDIKO KLIMA/MENDIALDEKO KLIMA
5. BARNEALDEKO/BARRUALDEKO KLIMA MEDITERRANEOA
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 6
HIZTEGIA
ARTEA encina ARTELATZA
alcornoque PINUA
SASTRAKADIAK
matorrales EZKAIA tomillo
ERROMEROA
IPURUA enebro
SABINA ISATSA
Retama
LARREA pradera HARITZA roble PAGOA haya
INTXAURRONDOA
nogal GAZTAINONDOA
castaño IZEIA abeto
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 7
KLIMA MEDITERRANEO OHIKOA
Tenperaturak
Prezipitazioak
Landaretza
Neguan epelak
eta udan beroak.
Euri gutxi.
Udazkenean eta udaberrian gehiago.
SASTRAKADIAK
Ezkaia
Erromeroa
HOSTO
IRAUNKORREKO ZUHAITZAK:
pinua, artea, artelatza
Klima Mediterraneo ohikoa
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 8
BARRUALDEKO KLIMA MEDITERRANEOA
Tenperaturak
Prezipitazioak
Landaretza
Neguan oso hotzak
eta udan oso beroak.
Euri gutxi baina batez ere udaberrian eta udazkenean.
Pinua, ipurua, artea, sabina
eta isatsa.
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 9
KLIMA ATLANTIKOA /OZEANIKOA
Tenperaturak
Prezipitazioak
Landaretza
Kostaldean. Suabeak leunak urte osoan.
Udan freskoak eta
neguan epelak
Ugariak (asko) ia urte osoan.
Larreak, belardiak Zuhaitz hostoerorkor basoak:
Haritzak, pagoak, intxaurrondoak, gaztainondoak…
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 10
GOI MENDIKO KLIMA – MENDIALDEKO KLIMA
Tenperaturak
Prezipitazioak
Landaretza
Neguan oso baxuak,
Udan suabeak
Ugariak, asko. Neguan elurra egiten du.
Zenbat eta altuago, tenperaturak
baxuagoak eta prezipitazio gehiago.
Belardi naturalak. Hosto iraunkorreko basoak: pinuak, izeiak…
Hosto erorkorreko basoak: haritzak, pagadiak...
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 11
KLIMA SUBTROPIKALA Kanariar uhartekoa.
Tenperaturak
Prezipitazioak
Landaretza
Leunak, suabeak urte osoan.
Euri gutxi urte osoan.
Kanariar pinuak, laurisilba basoak, palmondoak, tabaiba…
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 12
ZER DA KLIMOGRAMA BAT?
Grafiko bat da.
Urte osoan zehar toki bateko prezipitazioak eta
tenperaturak irudikatuta daude.
Urdinez prezipitazioak eta gorriz tenperaturak.
Aurreko klimogramak aztertu eta erantzun:
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 13
DONOSTIA:
Nolakoak dira tenperaturak ?
Nolakoak dira prezipitazioak?
Zein hilabetetan euri egiten du gehien?
Zure ustez, ze klima motari dagokio?
SANTANDER:
Kalkulatu temperatura altuenaren eta baxuenaren
arteko aldea:
Zeintzuk dira hilabete euritsuenak?
Eta hilabeterik lehorrenak?
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 14
Hurrengo datu hauekin, klimograma egin:
DONOSTIA:
Donostiak, euskal kostalde guztiak bezala, klima
ozeanikoa du. Donostiako datu klimatologikoak.
Hila Urt Ots Mar Api Mai Eka Uzt Abu Ira Urr Aza Abe Urtea
Hilez hileko batez besteko
tenperaturak (Igeldo) (°C) 7.9 8.3 9,8 10,8 13,8 16,3 18,5 18,9 17,7 15,0 11,0 8,8 13,1
Prezipitazioak (mm) 140 110 85 98 120 95 98 110 142 158 142 162
Klimograma :
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 15
ERANTZUN:
Zein da Lurraren gainazaletik dagoen atmosferako geruza?
Atmosfera zerez osatuta dago?
TAULA BETE: TRESNA
Izena idatzi ZER NEURTZEN DUEN
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 16
Zeintzuk dira klimaren osagaiak?
Taula bete:
Zer da? Zerekin neurtu?
TENPERATURA
PREZIPITAZIOAK
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 17
Zeintzuk dira Kliman eragiten duten faktoreak?
Eskema baten bidez, azaldu zeintzuk diren Lurreko
klima-zonak:
Donostian, zer faktorek eragiten duen tenperaturetan?
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 18
Eskema osatu:
Klima bakoitzari buruz, tala osatu:
TENPERATURAK PREZIPITAZIOAK
KLIMA:
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 19
TENPERATURAK PREZIPITAZIOAK
KLIMA:
TENPERATURAK PREZIPITAZIOAK
KLIMA:
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 20
TENPERATURAK PREZIPITAZIOAK
KLIMA:
TENPERATURAK PREZIPITAZIOAK
KLIMA:
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 21
Aurreko mapan, seinalatu eta koloreztatu.
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 22
Ozeanikoa (Gorriz)
Mediterraneoa (Berdez)
Barrualdekoa ( Horiz)
Goimendikoa (morez)
Subtropikala (Urdinez)
ESPAINIAKO KLIMAK
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 23
KLIMA OZEANIKOA
KLIMA MEDITERRANEOA
GOI MENDIKO KLIMA
KLIMA SUBTROPIKALA
BARNEALDEKO KLIMA
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 24
Hiztegia konsultatu, izenak idatzi eta ze klimari dagokion:
GIZARTE ZIENTZIAK LH5 – SANTILLANA EGOKITZAPENA
www.margarigela.blogspot.com http://laguntza3ziklo.blogspot.com.es/ Irudiak: Internet eta ARASAAC: Piktoen egileak: Sergio Palao Jatorria: ARASAAC (http://arasaac.org) Lizentzia: CC (BY-NC-SA) Jabetza: Gobierno de Aragon 25
LABURPENA
…………………Lurra inguratzen duen gas-geruza da.
Hainbat geruzetan dago bananduta. Lurreko gainazaletik gertuen
daudenak ………………………. eta …………………….. dira.
………………………….. leku eta une jakin batean atmosferak due egoera
da.
………………………….. leku jakin batean urte askoan izanten den
eguraldia da.
Klima baten osagaiak ………………………….. eta …………………………. Dira.
Klima hauek ikasi ditugu:
1. …………………………………………………….
2. …………………………………………………….
3. ……………………………………………………
4. ……………………………………………………
5. ……………………………………………………
Temperatura, prezipitazioak, atmosfera, klima, eguraldia, troposfera,
estratosfera