Campus NL hand-out

(c) TU Delft 1

Campus NLInvesteren in de toekomst

Alexandra den HeijerMonique Arkesteijn

TU Delft’s Campus Research Team

Campus NL

- bewust zijn van erfenis uit verleden

- efficiënt en effectief faciliteren onderwijs & onderzoek in het heden

- voorbereiden op dynamische, innovatieve toekomst

- variabelen:

Managing the univercity campus (2011)The European Campus (2014)

Smart campus tools (2016)Campus NL (2016)

Campus NLInvesteren in de toekomst

Campuses, cities andinnovation(2017)

Over TU Delft’s campus research team en deze lezing: www . managing the university campus . nl

Steeds vaker wordt vastgoed gebruikt om op een of andere wijze de prestatie van de organisatie te verbeteren. Bijvoorbeeld door een verbeterde uitstraling, een kostenreductieof verhoging van de motivatie van medewerkers.

In dit onderzoek wordt getracht een antwoordte geven op de vraag op welke wijzevastgoed bij kan dragen aan de prestatie van de organisatie waarbij zowel de kosten als de baten aan de orde komen.

Onderzoek naar de gevolgen van vastgoedingrepen voor de prestatievan hogescholen

Jackie de Vries, PhD thesis 2007

Campus NL in 5 kernpunten

1. de campus is van groot belang voor universiteit en stad2. huisvesten van toenemende dynamiek is een continue

uitdaging3. herwaardering van fysieke campus als karaktervolle

thuisbasis voor studenten en staf4. flexibiliteit in campusstrategie als antwoord op toenemende

dynamiek, in 10 thema’s5. duurzame huisvestingsopgave - afwegen waarde versus

kosten - is verantwoordelijkheid hele universiteit

Campus NL in 5 kernpunten

1. de campus is van groot belang voor universiteit en stad

Campus NL hand-out

(c) TU Delft 2

De universiteit zit weer stampvolCA�M�P�U�S

Studenten studeren steedsvaker op de universiteit. „InUtrecht staan ze om achtuur rijen dik voor deU n ive rs it e it s b i b l i o t h e e k .”

Door�onze�redacteurMaarten�Huygen

AMSTERDAM.� De tentamens zijnvoorbij, maar de studieruimte van debibliotheek van de Vrije Universiteitzit behoorlijk vol. Studenten zittenstil gebogen over pc’s die hen verbin-den met het netwerk van de Amster-damse universiteit.

Bij het kopieerapparaat staat SaskiaNooy, derdejaars rechten. „Ik studeeralleen op de universiteitsbiblio-theek”, zegt ze. „Thuis word ik afge-leid. Daar heb ik niet eens een bureau,alleen een eettafel.” De VU heeft ookeen studieruimte op de veertiendeverdieping, verder weg, maar metspectaculair uitzicht. In de tentamen-tijd zit het daar ook afgeladen vol,weet Nooy.

Ook Jason Hatenboer, eerstejaarsfarmacie, studeert het liefst in de uni-versiteitsbibliotheek. Dat gaat de heleweek door. Doordeweeks is de biblio-theek van 7 uur ’s ochtends tot 11 uur’s avonds geopend, in het weekeindetot 6 uur ’s avonds. Dan komen depizzakoeriers langs, omdat het uni-versiteitsrestaurant dicht is. Farma-ciestudent Joël Donkers heeft in destudieruimte wel eens een muis langszijn benen zien lopen.

Over het hele land zijn universi-teitsgebouwen drukker dan ooit. Deuitgestorven faculteit in een oudstadsgebouw, met krakende trappen,galmende gangen, volle boekenkas-ten en vaak lege werkkamers, is ach-terhaald. De afgelopen tien jaar is debeschikbare oppervlakte nauwelijksgegroeid, terwijl het aantal studentenwel met bijna een kwart is toegeno-men.

Die conclusie staat in een rapportvan het campus research team van deTU Delft, dat maandag openbaar is ge-maakt. Het is opgesteld in opdrachtvan de universiteitenkoepel VSNU enbedoeld als verantwoording van watde universiteiten de voorbije decen-nia hebben gebouwd en aangepast.„Hoewel digitalisering studenten instaat stelt buiten de campus te stude-ren, geven de universiteiten aan datde student juist vaker op de campus isen wil zijn dan tien jaar terug”, aldusde samenstellers. „Ontw ikkelingendie een virtuele campus mogelijk ma-ken, hebben niet geleid tot mindervraag naar fysieke ruimte.”

Met hun laptop kunnen studentenoveral werken, maar ze hebben be-hoefte aan direct contact met elkaar.„Strengere selectie, studievoort-gangseisen (het bindend studie-advies), de afschaffing van de basis-beurs en hogere collegegelden of kos-ten van de studie zetten de studentonder druk. Die student stelt op zijnbeurt weer hoge eisen aan kwaliteiten beschikbaarheid van voorzienin-ge n”, aldus het rapport.

C a m p u s l e ve n„Universitair onderwijs bestaat nietuit rijtjes stampen”, zegt Jan Sinnige,voorzitter van het Interstedelijk Stu-dentenoverleg. „Ik lees een artikel enwil met iemand praten over wat ikdaarvan vind. Heb jij het begrepen,

heb ik het begrepen? Dat is een we-zenlijk onderdeel van het campus-leven. Ik heb mijn hele scriptie in deuniversiteitsbibliotheek geschreven.De hele zomer zat ik er met anderen.Je leest dan het werk van elkaar. Hetscherpt je denken.”

Volgens Sinnige staan ze in Utrechtom acht uur ’s morgens rijen dik voorde universiteitsbibliotheek. „En omkwart over acht is het vol.” Dat geldtook voor Groningen, weet hij.

De faciliteiten voor studenten zijnoveral flink verbeterd. Ging tot in dejaren tachtig de bibliotheek nog’s avonds om half zes dicht, nu isopenstelling in weekend en avond destandaard. Maar het is lastig facilitei-ten af te stemmen; de ontwikkelingvan het aantal studenten is volgenshet rapport niet goed te voorspellen.Een steeds groter deel komt uit hetbuitenland. Als de omstandighedenveranderen, kunnen studententallenzomaar afnemen. Vandaar dat niethalsoverkop wordt uitgebreid en hetaantal vierkante meters stabiel blijft.

Groei doet bouwenBovendien hebben universiteitenhun geld hard genoeg nodig. Gebou-wen en inrichting gaan korter meedan voorheen. De gebouwen die deoverheid in 1995 overdroeg aan deuniversiteiten waren sterk verou-derd. Inmiddels is 49 procent van hetuniversitaire vastgoed in goede staat,tien jaar geleden was dat nog 36 pro-c e nt .

Ook zijn andere aanpassingen no-dig, in verband met de groei. Neem deVU: die had in 2000 nog 13.800 stu-denten, en tegenwoordig 23.000. Ophet universiteitscomplex wordt sindsde jaren 60 voortdurend gebouwd.Dat kon vroeger aan de stadsrand vrijmakkelijk, maar inmiddels ligt deuniversiteit veel centraler in de groei-ende stad, pal aan het Amsterdamsezakencentrum de Zuidas.

Carin van der Wal, van huis uit ar-chitect en bij de VU verantwoordelijkvoor de huisvesting, zorgt ervoor datde kostbare vierkante meters zo goedmogelijk worden gebruikt. Ze wijst opeen nieuw restaurant waar studentenkunnen eten, „maar ook samen aaneen tafel kunnen studeren”.

Flexibiliteit is alles: „We stappenook af van de eigen kamer van docen-ten, maar we creëren een gebied waarmensen samenwerken”, zegt ze.

Werken kan overal in het hoofdge-bouw; dat is het voordeel van de digi-talisering. Het gebeurt op de groenebanken in de nieuwe, lichte en uitno-digende entreehal met boekwinkel,in de koffiebar met broodjes, aangrote tafels en in zitjes waar de stu-denten met elkaar overleggen overwerkstukken of een avondje uit.

Studenten kunnen ook terecht inde collegezalen als daar geen collegewordt gegeven. Door het glas kan je zevanaf de gang zien zitten, pratend ofstuderend. Via de study spot app heb-ben ze kunnen zien welke collegezaalvrij is. Dat is maximaal gebruik van debeschikbare vierkante meters, vol-gens Van der Wal.

Flexibel�studerenop�de�VU�in�Amsterdam.�Universiteiten�moeten�oplossingen�bedenken�voor�de�grotere�toeloopvan�studenten�op�de�campus.

FOTO

�’S�OLIVIER

�MIDDEN

DORP

2�0�16�/17St�u�d�e�n�t�e�n�re�c�o�rdIn�collegejaar�2016/17�stude-ren�er�264.838�studenten�aande�universiteit,�aldus�koepel-organisatie�VSNU�–meerdan�ooit.�De�instroom�vaneerstejaars�steeg�met�7,8�pro-cent,�door�5,2�procent�meerv�w�o’ers�en�27,3�procent�meerinternationale�studenten.

Docenten hebben geenkamer meer, maar een‘ge b i e d’ voor samenwerking

“Investeren in huisvesting is investeren in onderwijs en onderzoek”

“de campus is van groot belang voor universiteit en stad”- demografisch, economisch, sociaal-cultureel

Campus NL in 5 kernpunten

2. huisvesten van toenemende dynamiek continue uitdaging

Campus NL – in cijfers

Campus NL – huisvesten dynamiek

- Sommige universiteiten huisvesten 20-25% meer personen dan geregistreerd- Ondanks stijgende studenteninstroom: rekening houden met krimpscenario- Functionele eisen veranderen steeds sneller (labs, ICT, regelgeving) Campus NL in 5 kernpunten

3. herwaardering van fysieke campus als karaktervolle thuisbasis voor studenten en staf

Campus NL hand-out

(c) TU Delft 3

trendanno2016

Campus NL – modellen A-B-C als kader

A = traditioneel- exclusief en territoriaal -

B = netwerk- interactief en gedeeld -

C = virtueel- plaatsonafhankelijk en individueel -

trendanno2006

Campus NL – “vast, vloeibaar, gasvormig”

A = traditioneel- exclusief en territoriaal -

B = netwerk- interactief en gedeeld -

C = virtueel- plaatsonafhankelijk en individueel -

Campus NL in 5 kernpunten

4. flexibiliteit in campusstrategie als antwoord op toenemende dynamiek, in 10 thema’s

Campus NL – 10 thema’s

Heroverwegen academische werkplek

Investeren in state-of-the-art laboratoria

Verrijken campus met niet-academische functies

Verruimen openingstijden:avonden, weekends, summer school

Inzetten "smart tools” voor ruimtegebruik en navigatie

Creëren van flexibele leeromgeving met meer studieplekken

Vervangen van sterk verouderde faculteitsgebouwen

Geven van nieuw leven aan oude gebouwen, inclusief monumenten

Benutten verkeersruimte - binnen en buiten - voor verblijfsfuncties

Verduurzamen campus met technologie en duurzamer gedrag

Campus NL – thema 1 “veranderende academische werkplek”

http://www.bbc.com/news/world-39232538

Campus NL hand-out

(c) TU Delft 4

Campus NL – thema 2 “flexibeler leeromgeving”

Van 15% onderwijsruimte naar 33% ruimte voor onderwijsactiviteiten- bibliotheek, restaurants, koffiebars, vergaderzalen, labs, kantoren

voorbeeldenWageningen

Tilburg Eindhoven

Delft

Campus NL – thema 3 “nieuwe faculteitsgebouwen”

• Universiteiten worden groter, behoefte aaneigen community neemt toe

• Faculteitsgebouwen specifiek door omvang, functiemix en locatie

voorbeeldenNijmegen,

Rotterdam, UvAAmsterdam, Delft (2016)

Campus NL – thema 4 “Investeren in laboratoria”

Investeren in innovatief onderzoek – steeds vaker gedeeld gebruik / beheer

voorbeeldenHealthy Ageing

Campus Groningen,O|2 (VU/UvA),

Differ (TU/e)

Campus NL – thema 5 “verrijken met niet-academische functies”

van sportfaciliteiten tot incubators voor start-ups, van studentenhuisvesting tot foodtrucks

voorbeeldenRotterdam, Eindhoven

Campus NL – thema 6 “nieuw leven voor oude gebouwen”

meer dan de helft van de universiteitsgebouwen (in m2) uit de 50s, 60s, 70saanzienlijke portefeuille monumenten

voorbeeldenMaastricht

“TransformatieTapijnkazerne”

en anderebinnenstadsprojecten

Campus NL – thema 7 “verruimen openingstijden”

voor zelfstudie (in groepen), doorgaans niet voor contacturensommige bibliotheken in examenweken open tot 2u00 ‘s nachts

Campus NL hand-out

(c) TU Delft 5

Campus NL – thema 8 “benutten verkeersruimte”

binnen en buiten – voor activiteiten, maar ook als etalage

met resultaten van studenten en staf

Campus NL – thema 9 “smart tools”

voorkomen “reserveren, maar niet benutten”

meten feitelijk gebruik met sensoren(bluetooth, camera’s, WiFi / Eduroam etc.)

navigatie voor de campus

voorbeeldWageningen

Campus NL – thema 10 “duurzame campus”

duurzame technologie, maar ook duurzamer gedrag Campus NL in 5 kernpunten

5. duurzame huisvestingsopgave - afwegen waarde versus kosten - is verantwoordelijkheid hele universiteit

Campus NL – (I) achterstallig onderhoud

kosten versnelde aanpak versus bedrijfsrisico’s / productiviteitsverlies

Campus NL – (II) ruimtebehoefte / gebruiker

“meer dan 25 meter individueel archief” + eigen werkplekversus

“verlagen % huisvestingslasten van totale lasten” + “delen is duurzaam”

Campus NL hand-out

(c) TU Delft 6

Campus NL – (III) erfgoed versus nieuwbouw

transformeren academisch erfgoed versus nieuwbouw

Campus NL – (IV) functionele kwaliteitseisen

hogere kwaliteitseisen per m2 à hogere kosten à meer delen (van kosten)

Campus NL in 5 kernpunten

5. duurzame huisvestingsopgave - afwegen waarde versus kosten -is verantwoordelijkheid hele universiteit

(I) achterstallig onderhoud: snelheid en intensiteit(II) keuzes in ruimtebehoefte per gebruiker(III) erfgoed versus nieuwbouw(IV) functionele kwaliteitseisen: kosten en baten per m2

Gemiddeld besteedt de Universiteit NL in 2015 11,4% van haar kosten aan Campus NL

bandbreedte (5-15%) door afwegingen I-II-III-IV in verleden

Hogescholen NLInvesteren in de toekomst

Jackie de Vries, PhD thesis 2007à “Hogescholen NL” 2017 ?