2015 · kompanjon vzw wil kansarme kinderen kansrijker maken via studie- en opvoedingsondersteuning...

2015

Werkingsverslag Kompanjon vzw

“Ik wil al mijn leerlingen gelijk behandelen en gelijke kansen geven. Jammer genoeg hebben de kansarme leerlingen dit niet

altijd. Zij verdienen extra aandacht en hulp… Laat kansarmoede zo weinig mogelijk invloed hebben op schoolachterstand, geef

hulp. Organisaties zoals Kompanjon vzw zijn hier een uitstekend initiatief voor.”

December 2015, Cindy Vandendoorent, studente bachelor secundair onderwijs

Inhoudsopgave VOORAF ....................................................................................................................................... 4 1. KOMPANJON vzw voorgesteld ................................................................................................. 5

1.1. Missie .............................................................................................................................. 5

1.2. Situering .......................................................................................................................... 5

1.3. Visie van Kompanjon vzw ................................................................................................. 6

1.3.1. Kernwaarden ............................................................................................................. 6

1.3.2. Doelstellingen............................................................................................................ 6 2. Intern beleid ........................................................................................................................... 8

2.1. Van Katrol Gent Oost-Vlaanderen vzw naar Kompanjon vzw ............................................. 8

2.2. Raad van Bestuur en Algemene Vergadering .................................................................... 8

2.3. Capaciteitsuitbreiding in 2015 ......................................................................................... 9

2.4. Uitdagingen voor de organisatie ..................................................................................... 10

2.5. Kompanjon vzw door de jaren heen ................................................................................ 12 3. De rol van de coach binnen Kompanjon vzw ......................................................................... 14

3.1. Schakel 1: ondersteunen en opvolgen van gezinnen ...................................................... 14

3.2. Schakel 2: opleiden en ondersteunen van studenten ..................................................... 17 4. Kwantitatieve en kwalitatieve resultaten 2015 ..................................................................... 19

4.1. De gezinnen ................................................................................................................... 19

4.1.1. Aanmeldingen en doorverwijzingen .......................................................................... 19

4.1.2. Ondersteunde ouders en kinderen in 2015 ............................................................. 20

4.1.3. Herkomst ................................................................................................................ 21

4.1.4. Gezinssamenstelling................................................................................................ 21

4.1.5. Sociaal-economische status .................................................................................... 22

4.2. De betrokken studenten ................................................................................................. 23 5. Partnerschap met hogescholen en universiteiten .................................................................. 25

5.1. Vormingen ...................................................................................................................... 25

5.2. Student en engagement ................................................................................................. 26 6. Samenwerkingsverbanden & netwerking .............................................................................. 27

6.1. Flankerend Onderwijsbeleid stad gent ............................................................................ 27

6.2. OCMW Gent ................................................................................................................... 27

6.3. Huizen van het Kind Gent ............................................................................................... 27

6.4. Infopunt Onderwijs ......................................................................................................... 28

6.5. Rotary Club Gent ............................................................................................................ 28

6.6. Bijlesbureau van vzw Studiehulp .................................................................................... 28

6.7. Armentekort vzw en het lerend netwerk Buddy Net COP ................................................. 28 Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 2

7. Terugblik op de projecten 2015 ............................................................................................ 29

7.1. WIN°°°project ............................................................................................................... 29

7.2. Rugzakje vol kansen ...................................................................................................... 30

7.3. Ontwikkeling van een instrument: het bezoekboek ......................................................... 30

7.4. Bachelorproef ‘Ouderbetrokkenheid bij Ghanese families’.............................................. 31 8. Toekomstplannen 2016 ........................................................................................................ 32

8 1. Betrokkenheid bij onderzoek .......................................................................................... 32

8.1.1. Als onderzoeksonderwerp ........................................................................................ 32

8.1.2. Als onderzoeker/ onderzoekspartner ....................................................................... 32

8.2. Inspelen op actuele noden en tendensen ....................................................................... 33

8.2.1. Deelproject Jongeren-aan-zet .................................................................................. 33

8.2.2. Werken met vluchtelingengezinnen ......................................................................... 33

8.2.3. Community service learning ..................................................................................... 33

Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 3

VOORAF

2015 werd een jaar van uitzwaaien en verwelkomen: de Katrol Gent Oost-Vlaanderen vzw werd

in juni 2015 opgeheven en onmiddellijk daarna getransformeerd naar Kompanjon vzw. Een

werking met grotendeels dezelfde doeleinden, dezelfde onvoorwaardelijke inzet en engagement,

maar onder een andere – eigen – naam.

Concreet voor dit werkingsverslag betekent het dat de eerste periode (januari – mei 2015) valt

onder de werking van de Katrol Gent Oost-Vlaanderen vzw. De tweede periode (juni –

december 2015) betekende de start van Kompanjon vzw.

Wanneer we in dit verslag refereren naar onze werking, de doelstellingen en verwezenlijkingen

dan gebruiken we – met trots – onze nieuwe naam. Wanneer het om specifieke Katrol-activiteiten

gaat, zullen we dit expliciet vermelden.

KOMPANJON vzw

kinderen, ouders en studenten zijn voor elkaar een metgezel,

in gelijkwaardigheid en met de bedoeling van elkaar te leren en

wederzijds te versterken. Op die manier kunnen we samen het verschil maken.


1. KOMPANJON VZW VOORGESTELD

1.1. MISSIE

Kompanjon vzw wil kansarme kinderen kansrijker maken via studie- en opvoedingsondersteuning

aan huis. Deze kinderen ondervinden al te vaak problemen op school waarvan de oorzaak te

vinden is bij de sociaal-economische positie van het gezin. Studenten uit de lerarenopleiding en

uit sociale richtingen bieden de ondersteuning. De coach van Kompanjon vzw zorgt voor de

omkadering van zowel het gezin als de student.

Kompanjon vzw:

Vertrekt vanuit de kansen en mogelijkheden van de gezinnen en de studenten en niet zo

zeer vanuit eventuele beperkingen of mogelijke drempels.

Bouwt een brug tussen welzijn en onderwijs. We brengen de school naar huis en de thuissituatie binnen de schoolmuren.

Gaat uit van de kracht die bij alle betrokkenen aanwezig is: bij de kinderen, bij de ouders, bij

de studenten, bij de coaches, … Bundelt ieders kracht, waardoor we win-winsituaties

creëren, samen sterker staan, en het verschil kunnen maken.

Creëert een samenspel van kinderen, ouders, studenten en coaches. Ieders taak of plek is belangrijk en noodzakelijk voor het geheel.

Zorgt voor een laagdrempelig en open contact, zodat we samen kunnen evolueren naar

vertrouwen. Het vertrouwen van de coaches in de studenten, het vertrouwen van de ouders

in de coaches, het vertrouwen tussen de student en het gezin.

1.2. SITUERING In 2009 startte De Katrol Gent als project van Partners tegen de Miserie vzw in

samenwerking met de Arteveldehogeschool en diverse partners uit het lokale welzijns- en

onderwijsveld. De Katrol Gent haalde de inspiratie bij De Katrol vzw uit Oostende.

Begin 2015 werd de projectfase afgerond en groeide de werking uit tot een autonome vzw. De

Katrol Gent Oost-Vlaanderen vzw evolueerde begin juni naar Kompanjon vzw. De Algemene

Vergadering keurde deze stap unaniem goed. De doelstellingen en de werkwijze van de

organisatie veranderden niet, de statuten werden enkel gewijzigd m.b.t. tot de benaming. De

wijziging werd opgenomen in het Belgisch Staatsblad. Inhoudelijk gaf deze nieuwe naam de

organisatie de mogelijkheid om, trouw aan haar doelstellingen en basiswerking, meer ruimte te

scheppen voor vernieuwing en samenwerking op maat, haar eigenheid verder te ontwikkelen

en met een open blik te blijven kijken naar de veranderende grootstedelijke context en haar rol

hierin. Met deze vernieuwingsslag werd ruimte gecreëerd voor nieuwe allianties, innovatie en

creativiteit.


1.3. VISIE VAN KOMPANJON VZW 1.3.1. KERNWAARDEN

Engagement: de ouders zijn de opdrachtgevers, de vraag naar ondersteuning komt van de

gezinnen zelf, waardoor er een grote motivatie is binnen de gezinnen. En ook de

studenten kiezen er zelf voor zich te engageren voor deze opdracht in het kader van een

stage of opleidingsonderdeel.

Preventie: de ondersteuning wordt geboden door studenten. Als toekomstige leerkrachten

of hulpverleners krijgen ze zicht op gezinnen die in armoede leven. Zij nemen deze

ervaring mee naar de latere beroepspraktijk. Ook de nadruk op jonge kinderen en hun

ouders kadert binnen een preventieve aanpak.

Studieondersteuning: Kompanjon vzw biedt meer dan huiswerkbegeleiding. Naast

ondersteuning bij het huiswerk, brengen we studievaardigheden bij en stimuleren we taal

en spel. We moedigen de ouders aan om de communicatie met de school actief in te

vullen, waardoor de samenwerking tussen scholen en kansengroepen ook wordt

versterkt.

Opvoedingsondersteuning: de student treedt in het gezin op als rolmodel en kan de

ouders ondersteunen bij de opvoeding. De aanwezigheid van een jonge ondersteuner

werkt in deze context erg drempelverlagend. De manier van werken biedt de studenten

ook veel kansen tot het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden met ouders.

Empowerment: tijdens het proces spreken we de ouders aan op hun betrokkenheid

waardoor de onderwijskansen van de kinderen verhogen. Kompanjon vzw kiest bewust

voor een relatief korte (3 tot 9 maanden) maar intensieve periode van ondersteuning, die

in het teken staat van het betrekken en sterker maken van de ouders. Indien een langere

ondersteuning nodig is, leiden we hen toe naar gepaste instanties.

De coach: een beroepskracht van Kompanjon vzw vormt de cruciale schakel tussen

gezinnen en studenten en stuwt het proces vooruit. De coach is aanspreekpunt en

vertrouwenspersoon voor zowel het gezin als de student.

Beeldvorming en visie: de studenten leren via een ervaringsgerichte onderwijsvorm

theorie en praktijk te koppelen. In interdisciplinaire leergroepen en via individuele

coaching worden studenten opgeleid tot kritische en maatschappelijk verantwoordelijke

professionals.

Samenwerking en partnerschap: Kompanjon vzw hecht veel belang aan samenwerking en

netwerking met het (lokale) onderwijs- en welzijnsveld. Dit laat ons toe onze expertise te

verbreden en te verdiepen. (zie 1.3.2. Doelstellingen – punt 4)

1.3.2. DOELSTELLINGEN Kompanjon vzw zet in op:

1. De kinderen: Kompanjon vzw wil de onderwijspositie van kinderen in kansarme gezinnen

versterken door hen bij schoolse taken te ondersteunen, het welbevinden op school te

helpen verbeteren en buitenschoolse activiteiten te introduceren.

2. De ouders: Kompanjon vzw wil de betrokkenheid van de ouders bij de schoolloopbaan van

hun kinderen verhogen, door hun positie te versterken, door hen te betrekken bij de

studieondersteuning en hen te adviseren, door hen te ondersteunen bij de communicatie

met de school, hen te informeren en, waar nodig, hen toe te leiden naar andere instanties en

organisaties.


3. De studenten: Kompanjon vzw wil toekomstige leerkrachten en welzijnswerkers

voorbereiden op de diversiteit in de samenleving en de beroepspraktijk, met speciale

aandacht voor het verband tussen onderwijs en armoede. Studenten stellen zich door deze

ervaring vaker solidair en met geduld en begrip op ten aanzien van deze kinderen en hun

ouders.

4. Het hoger onderwijs: Kompanjon vzw wil thema’s als armoede en diversiteit

structureel verankeren in het opleidingsaanbod van de hogescholen en universiteiten,

door samenwerking, overleg en vorming.

Ook in 2015 viel Kompanjon vzw in de prijzen: de jongerenafdeling van Groen reikte ons in februari de “Groene Bril” uit als erkenning voor onze inzet voor gelijke kansen.


2. INTERN BELEID

2.1. VAN KATROL GENT OOST-VLAANDEREN VZW NAAR KOMPANJON VZW De overgang van Katrol naar Kompanjon vzw heeft veel tijd en aandacht gevraagd in 2015. Naast

de technische oprichting van de nieuwe vzw gingen we op zoek naar een nieuwe huisstijl. We

hebben hiervoor samen gewerkt met een externe copywriter en een webdesigner. De

naamsverandering was meteen een aanleiding om het bestaande promotiemateriaal aan te

passen en het ontwikkelen van een studentenblog of het bezoekboek (zie §7.3). Bestaande

teksten zijn waar nodig herschreven vanuit de meer flexibele en ambitieuze visie van Kompanjon

vzw. Begin september werd de nieuwe naam en huisstijl gelanceerd met een gerichte mailing,

persbericht en persconferentie (ism Stad Gent). De naamsverandering roept nog regelmatig

vragen op maar heeft weinig effecten op onze werking en op de relatie met onze partners. Onze

provinciale ondersteuningsrol komt door deze verandering wel een stuk in het gedrang. De Raad

van Bestuur zal in 2016 een grondige oefening maken over onze toekomstige rol naar andere

initiatieven of besturen, want de vragen naar uitwisseling van expertise en ondersteuning blijft

sterk aanwezig. In 2015 werden we benaderd door: Aalter, Merelbeke, Zelzate, Beveren, Brussel,

Beringen en Bierbeek.

“Deze naamsverandering biedt ons meer kansen tot vernieuwing en samenwerking. Natuurlijk

zullen we trouw blijven aan onze visie en doelstellingen. 'Kompanjon' slaat op het samenspel

tussen kinderen, ouders, studenten en coaches. We zijn metgezellen, kompanjons, allemaal

gelijkwaardige partners die van elkaar kunnen leren en elkaar sterker kunnen maken. Ieder

met zijn eigen kracht en taak”. (uit: Visie, september 2015)

2.2. RAAD VAN BESTUUR EN ALGEMENE VERGADERING Kompanjon vzw is een autonome werking in Gent. De werking wordt gedragen door negen leden

in de Raad van Bestuur en daarnaast nog twaalf leden in de Algemene Vergadering. Voor de

Algemene Vergadering wordt er gewerkt met een zogenaamde AV-XL formule, waarbij mensen uit

ons netwerk op uitnodiging en ad hoc kunnen aansluiten. Op deze manier kunnen we ons

netwerk maximaal blijven betrekken bij de werking. De RVB komt drie maal per jaar samen; de

AV komt eveneens 3 maal per jaar samen.

De leden van onze Raad van Bestuur zijn:

Luk Vermeulen: Voorzitter van de Raad van Bestuur. Mede-initiatiefnemer van de werking in Gent

in 2008/2009 als voorzitter van vzw Partners tegen de miserie. Is vrijwilliger en bestuurder bij De

Beweging voor mensen met een laag inkomen. Luk Vermeulen heeft een onderwijsloopbaan

achter de rug, als leraar, als directeur van Edugo campus Glorieux en de scholengemeenschap

Stroming. Luk is ook bestuurder in vzw Katholieke Scholen regio Gent-West, VCLB Gent en VCLB

Waas- en Dender.

Patrick Blomme: Stagiair sociaal beleid bij de Katrol Gent in 2013. Patrick heeft een ruime bagage in ICT maar legt zich momenteel toe op de thematiek van zorg en landbouw.

Nancy Criel: Dienstverantwoordelijke Palliatieve Eenheid en PST AZ St. Lucas Gent. Freelance

lesgever, voorheen praktijklector aan Arteveldehogeschool. Nancy stond vroeger ook als

vrijwilliger in voor het geven van taallessen aan kinderen van vluchtelingen. Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 8

Annemarie Hoogewys: Arts en docente aan de Arteveldehogeschool. Annemie is ook initiatiefneemster van het project ‘Buddy’s aan de wieg’.

Nele Hugaert: Trajectbegeleidster van maatschappelijk kwetsbare jongeren binnen vzw Jong

(specifieke beroepservaringen in het meisjeswerk en onderwijs). Nele heeft een bachelor in

het sociaal werk en volgt een bijkomende opleiding contextuele hulpverlening.

An Keppens: Docente en stageverantwoordelijke aan de Arteveldehogeschool opleiding Sociaal Werk. An volgt de werking al jarenlang op als lid van onze voormalige stuurgroep.

Frederik Rademackers: Jurist en initiatiefnemer van vzw Studiehulp en Het Bijlesbureau. Frederik is binnen onze Raad van Bestuur secretaris-penningmeester.

Pat Vanhecke: Docent aan HOWEST binnen de opleiding Toegepaste Psychologie. Pat volgt al jarenlang de ontwikkelingen van de Katrolwerkingen in Oost- en West-Vlaanderen.

De leden van onze Algemene Vergadering zijn: Ann Brabandt, Saskia Decraene, Els De Vos,

Sandra Dreelinck, Brigitte Hemmerijckx, Hilde Van Puyenbroeck, Mie Swanckaert, Nathalie Van de

Voorde, Rebecca Vandewalle, Eddy Van de Walle, Helena Vanhuysse, Greet Van Overloop.

Alle leden en bestuurders zetelen ten persoonlijke titel in onze bestuursorganen maar brengen stuk voor stuk eigen expertise en een netwerk mee naar onze organisatie.

2.3. CAPACITEITSUITBREIDING IN 2015

Dankzij de steun van twee fondsen (VSDT-fonds en ING-Mecenaatfonds, beiden beheerd door de

Koning Boudewijnstichting) vond onze werking een stuk financiële ademruimte en konden we ook

uitbreiden. De vraag van gezinnen en het aanbod van studenten is en blijft immers groot. Per 1

september 2015 ging de personeelsomkadering van 3 naar 4 coaches of van 1,7 VTE naar 2,8

VTE. Dit had een verhoging tot gevolg van het aantal gezinnen en studenten dat we ondersteunden.

Onderstaande tabel toont de positieve gevolgen van de capaciteitsuitbreiding.

Personeelscapaciteit

1,7 VTE

2,8 VTE

jan-juni ´15 sept-dec ´15

Aantal ondersteunde gezinnen 43 68

Aantal opgeleide studenten 37 60

Tabel 1: Invloed van de personeelscapaciteit op aantal ondersteunde gezinnen en studenten.

Naast bovengenoemde kwantitatieve voordelen, brengt de teamuitbreiding ook heel wat

kwalitatieve gevolgen met zich mee. Voor het eerst krijgt een echte teamwerking vorm. De

kennisuitwisseling is groter en dynamischer, de verdeling van taken kan meer en efficiënter

verdeeld worden.


In het kader van de eigen professionalisering nemen de coaches zelf deel aan vormingen studiedagen:

Talentgericht coachen – Artevelde hogeschool (Mariska) – 24 februari

Oplossingsgericht coachen – Artevelde hogeschool (Mariska) - 3 maart

M-decreet – Top Gent (Katelijne) – 16 maart

Inspirerend coachen – Artevelde Hogeschool (Mariska) – 31 maart

Arbeidstijd / Deeltijds werk - Sociare (Katelijne) – 15 oktober

Stakeholdersplatform Kinderarmoede – OCMW Gent (Hanna) – 20 november

Trefdag Outreach – Reach Out! (Carolien) – 16 december

Kompanjon telt 4 coaches sinds september 2015. Vlnr: Mariska Storm, Katelijne Béatse, Carolien Jacobs, Hanna Bouman.

2.4. UITDAGINGEN VOOR DE ORGANISATIE De werking van De Katrol in Gent en nu van Kompanjon vzw is de voorbije jaren stelselmatig

uitgebreid en we zijn in de voorbije jaren uitgegroeid tot een betrouwbare en gewaardeerde

partner voor het lokale beleid, de hogescholen, tal van onderwijs- en welzijnsorganisaties en de

gezinnen.

Onze financiële situatie is weliswaar verbeterd maar blijft kwetsbaar. Er is sprake van een

duurzame financiering door het OCMW Gent met een jaarlijkse convenant in het kader van

schoolse begeleiding van OCMW-gezinnen. De Stad Gent ondersteunt ons via het flankerend onderwijsbeleid voor de periode 2015-2017.

De Provincie Oost-Vlaanderen ondersteunt onze werking via het flankerend onderwijs maar door de interne staatshervorming dreigen er besparingen. In 2015 bleven deze besparingen uit.

We konden in 2014-2015 genieten van een éénmalige subsidie van de Vlaamse minister voor armoedebestrijding.


Het aandeel fondsen, projectmiddelen en giften neemt in onze organisatie sterk toe. Enerzijds is dat goed nieuws en heeft dit zeer tastbare mogelijkheden geboden voor Kompanjon vzw.

Toch worden er vragen gesteld bij een verhouding 60% subsidies – 40% giften en projecten. De

coaches dienen heel veel en permanent inspanningen te leveren om deze middelen bij elkaar te

krijgen. Dit gaat ten koste van de inhoudelijke werking. Bovendien zijn deze middelen erg

versnipperd en wordt er veelal per financieringsbron een aparte verantwoording verwacht. Dit

brengt opnieuw veel extra werk met zich mee.

Beleidsmatig is er nood aan afstemming en coördinatie. Er zijn intussen veel soortgelijke

initiatieven in Vlaanderen, maar er wordt weinig samengewerkt en er is nog steeds geen

structurele erkenning van de werkvorm. De lokale en provinciale overheden zijn vragende partij

om samen met de Vlaamse Overheid te zoeken naar een structurele ondersteuning van deze

werkingen en de mogelijkheden van een algemeen aanspreekpunt te onderzoeken.

Kompanjon vzw zal in 2016 als grootste werking in Gent stappen zetten om een stuk visie en

lobbywerk te ontwikkelen t.a.v. de Vlaamse minister van onderwijs.

Sinds de overstap naar een vzw-structuur; werken we met een dubbele boekhouding en een

externe boekhouder (Luc Goethals). Dit laat ons toe de financiële situatie van de VZW beter op

te volgen. De jaarrekening en de balans 2015 en de begroting 2016 worden ter goedkeuring

voorgelegd aan de Algemene Vergadering op 4 juli 2016.


2.5. KOMPANJON VZW DOOR DE JAREN HEEN In dit werkingsverslag bieden we een overzicht van het voorbije kalenderjaar. Dit zegt veel over

onze visie, werking, huidige knelpunten en successen. Toch lijkt het ons, na 6 jaar werking,

nuttig om de cijfers in perspectief te zetten en de groei van de voorbije jaren te illustreren.

In 2009 werd de werking opgestart en werd ondersteuning aangeboden gedurende één

semester. In die korte periode werden 35 gezinnen met in totaal 52 kinderen ondersteund door 1

coach (0.8 VTE) en studenten die 630 uren presteerden aan maatschappelijke dienstverlening

aan kwetsbare gezinnen. In deze proefperiode was de kwalitatieve opvolging van gezinnen en

studenten eerder beperkt.

In de loop van de projectfase kreeg de werking helemaal vorm en inhoud. Drie jaar later werden

bijna driemaal zoveel gezinnen en dubbel zoveel kinderen ondersteund door 96 studenten,

goed voor 1728 uren aan maatschappelijk engagement..

In 2015 werden er 111 gezinnen (189 kinderen) ondersteund door de coaches (2.0 VTE). De studenten presteerden 1998 uren maatschappelijk engagement.

De cijfers worden voorgesteld in een tabel en een twee grafieken. Om de cijfers correct te

interpreteren is het belangrijk om rekening te houden met het feit dat 2009 geen volledig

werkjaar omvat en dat de berekening van het personeel telkens gebaseerd is op een

jaargemiddelde. Zo zijn er sinds september 2015 4 coaches aan de slag met een totaal van

2.8 VTE, maar geeft dit 2.0 VTE als jaargemiddelde. Daarnaast is het ook belangrijk om de evolutie in cijfers correct te interpreteren. Een simpele

vermenigvuldiging van het aantal ondersteunde gezinnen/kinderen met de personeelscapaciteit

geeft geen correct beeld van het takenpakket van de coaches. Met de groei van de organisatie

worden ook de takenpakketten complexer. De overgang naar de nieuwe vzw, de positionering

van de organisatie in een netwerk, de ontwikkeling van de groeiende organisatie resulteert in

extra taakbelasting voor het team. Tegelijkertijd creëert dit ook kansen om al deze aspecten op

een kwalitatieve manier uit te voeren. Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 12

Gezinnen

Kinderen

Totaal

Studenten

Studenten

Maatschappelijk

Coaches

Huisbezoeken

Vormingsuren

Studenten leraren welzijn engagement VTE coaches studenten

2009 35 52 40 35 5 630 uren 0,80 VTE

2010 70 105 91 71 20 1260 uren 1,3 VTE

2011 74 109 87 52 35 1332 uren 1,3 VTE

2012 96 106 96 55 41 1728 uren 1,4 VTE 345 70

2013 97 149 97 66 31 1746 uren 1,6 VTE 362 80

2014 95 147 83 54 29 1710 uren 1,6 VTE 357 80

2015 111 189 97 43 54 1998 uren 2,0 VTE 410 88

totaal 578 857 591 376 215 10 404 uren

Tabel 2: Overzicht cijfergegevens Kompanjon 2009 – 2015

Maatschappelijk engagement

2500

2000

200

1500 150

1000 100

500 50

0

0

uren maatschappelijk engagement

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Kompanjon door de jaren heen

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

studenten

gezinnen

kinderen

Grafiek 1: Maatschappelijk engagement studenten in uren 2009 – 2015 Grafiek 2: Evolutie aantal studenten, gezinnen, kinderen 2009-2015


3. DE ROL VAN DE COACH BINNEN KOMPANJON VZW

De coaches van Kompanjon vzw zijn een vertrouwenspersoon en een laagdrempelig

aanspreekpunt voor zowel de gezinnen als de studenten. Kenmerkend hierbij is hun grote

beschikbaarheid, flexibiliteit en maatwerk. Zij vormen de schakel tussen de gezinnen en de studenten en zorgen voor een goed contact tussen beiden.

Zij leggen de eerste contacten met de gezinnen, ze volgen het proces van ondersteuning nauw

op en bespreken de afronding met de ouders tijdens bezoeken aan huis. Zo groeit een

vertrouwensband. De coaches zijn ook aanspreekbaar voor (extra) hulpvragen van de ouders,

hoofdzakelijk over het onderwijs van de kinderen.

De coaches staan ook in voor de vorming en begeleiding van de studenten. Ze ondersteunen

de studenten door interdisciplinaire leergroepen, individuele gesprekken en persoonlijke

opvolging van het proces en advies via het bezoekboek.

De coaches dragen de dagelijkse werking van Kompanjon vzw, houden de vinger aan de pols,

kijken met een open blik naar de veranderende grootstedelijke context en zetten samen de koers

uit. Ze begeleiden stagiairs, ontwikkelen nieuwe deelprojecten en geven vorming. Ze

onderhouden goede contacten met diverse partners in het onderwijs- en welzijnsveld en gaan

samenwerkingen aan.

3.1. SCHAKEL 1: ONDERSTEUNEN EN OPVOLGEN VAN GEZINNEN Verloop van de ondersteuning

De coach gaat op een eerste huisbezoek bij een aangemeld gezin. Via een verkennend

gesprek waarin vooral veel geluisterd wordt naar de noden van het gezin, krijgt de coach

een beeld over de vraag van het gezin.

o Sommige gezinnen blijken niet in aanmerking te komen voor ondersteuning door

Kompanjon vzw. Dit kan verschillende redenen hebben: de hulpvraag is weggevallen; het

gezin krijgt inmiddels hulp via een andere (gespecialiseerde) instantie; de aanmelding lijkt

opgelegd door een derde partij en de ouder lijkt niet gemotiveerd; er blijkt binnen het gezin

al veel hulpverlening te zijn; het gezin behoort niet tot de doelgroep… In deze situaties licht

de coach toe waarom er geen ondersteuning van Kompanjon vzw kan worden opgestart. De

coach verwijst indien mogelijk door naar een andere instantie.

o Wanneer het gezin wel in aanmerking komt voor ondersteuning, licht de coach de werking van Kompanjon vzw toe aan de ouder(s) en worden er afspraken gemaakt. Belangrijk hierbij is dat de ouder geen onrealistische verwachtingen creëert.

Vervolgens introduceert de coach de student binnen het gezin (zie hieronder: opleiding en

begeleiding studenten: introductiecontact). Afhankelijk van het verloop van de ondersteuning en afhankelijk van de hulpvragen van het

gezin, legt de coach meer of minder tussentijdse bezoeken af. De visie van Kompanjon vzw sluit

hierbij aan op de zogenaamde presentietheorie van Baart (2001) waarbij o.a. nabijheid,

laagdrempeligheid, openheid en nederigheid enkele speerpunten zijn. In bijna alle gezinnen

vindt een tussentijds huisbezoek plaats. Via dit gesprek krijgt de coach informatie over de gang Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 14

van zaken: is de ouder tevreden over het contact met de student? Hoe ervaart het kind de

ondersteuning? Ziet men al veranderingen bij het kind? Heeft de ouder iets geleerd? Wat kan

er beter gaan in de ondersteuning? De coach zal op basis van deze informatie het verloop van

het verdere ondersteuningsproces afstemmen met de student. Op het einde van het semester, rondt de student de ondersteuning af en legt de coach opnieuw een

huisbezoek af voor een afrondend (eind)gesprek. Ook dan wordt het proces geëvalueerd. Er wordt

gekeken naar de bereikte doelen: heeft het kind vooruitgang gemaakt voor “leren leren”?

Kan de ouder het kind zelf op één of andere manier ondersteunen bij het maken van huiswerk?

Is er een (mate van) onderwijscultuur gecreëerd binnen het gezin? De coach tracht tijdens dit

gesprek de eigen kracht van de ouder (empowerment) te bevestigen, omdat er voorkomen moet

worden dat een ouder afhankelijk wordt van externe hulp. In sommige gevallen kunnen de

ouders gemakkelijk “los” laten wanneer Kompanjon vzw vertrekt uit het gezin, in andere

gevallen is dit wat moeilijker. Hierin is een belangrijke taak weggelegd voor de coach: de vragen

en twijfels van de ouder moeten serieus genomen worden en er dient samen gekeken te

worden naar mogelijke oplossingen. Hierbij wordt een link gelegd naar de school: wat kan de

school bieden, zijn er buitenschoolse initiatieven waarmee het kind verder kan? Wanneer de

coach ziet (en aanvoelt) dat er nog meer “winst” te bereiken is binnen het gezin, wordt de

ondersteuning nog een semester verlengd. Een overzicht van de extra acties van de student of de coach zijn terug te vinden in

onderstaande tabel. Een groot deel van deze bijkomende taken werd uitgevoerd voor die

gezinnen met een complexere gezinscontext, gezinnen die voor een 2de of 3de periode

ondersteuning krijgen. De coach heeft in deze gezinnen een goed zicht op het geheel van

mogelijkheden en problemen en het vertrouwen tussen de ouder (s) en de coach is doorheen de

tijd stevig verankerd.

Extra acties coach/ student

Totaaloverzicht

Bijwonen oudercontact/zorgoverleg school 23

Inschrijven Huis van Nederlands 5

Toeleiden Wijkgezondheidscentrum 1

Inschrijven school 4

Bijwonen adviesgesprek reva 1

Toeleiden/opstart naar logo/reva 3

Bijwonen gesprek GTB 1

Administratieve opvolging (vb. invullen schooltoelage…) SCHOOL 3

Administratieve opvolging (vb. opstellen CV, …) WERK 2

Gesprek dagcentrum kinderen/jongeren 1

Toeleiding VDAB 1

Toeleiding WoninGent 1

Toeleiding schoolproject Reddie Teddy 1

Woningfonds gesprek 2

Totaal 49

Tabel 3: 47 % van de ondernomen acties betreft het bijwonen van een oudercontact/zorgoverleg op school. Gezien

ons werk in het gezin voortkomt uit een vraag naar schoolse ondersteuning is dit logisch. Toch gaat onze

ondersteuningsrol veel verder en breder.


Totaal aantal afgelegde huisbezoeken in 2015

In 2015 werden door de coaches maar liefst 111 gezinnen ondersteund. Dit houdt in dat er

een kennismakingsgesprek heeft plaatsgevonden, dat de coach een student introduceerde in

het gezin, en dat er op het einde van het semester in een evaluatief en terugblikkend gesprek

werd beslist of de ondersteuningsperiode werd afgerond of verdergezet. Bij de meeste gezinnen werd tussentijds nog extra langsgegaan: dit was steeds afhankelijk van

de context, de zorgvragen in het gezin. Dit maakt dat er in 2015, in totaal zo’n 400

huisbezoeken zijn afgelegd door coaches. Introduceren buitenschoolse activiteiten

Kompanjon vzw vindt de deelname van kansarme kinderen aan buitenschoolse activiteiten erg

belangrijk. We moedigen studenten expliciet aan om dit te stimuleren. Het kan gaan om

(eenmalige) kennismakingsactiviteiten, lidmaatschap bij een (sport)vereniging. Het budget van

de Stad Gent voor de 80/20-regeling en de invoering van de UIT-pas, biedt ons goede

instrumenten om de vrijetijdsparticipatie binnen de gezinnen aan te moedigen.

Introduceren buitenschoolse activiteiten

Bezoek bib 38

Bezoek spelotheek 10

Introductie buitenschoolse activiteiten 16

Introductie vakantiewerking – Uitpas! -

80/20-regeling 38

Tabel 4: Cijfergegevens introductie buitenschoolse activiteiten 2015

In 2015 werd weer sterk ingezet op dit domein: 38 van de 111 ondersteunde gezinnen werden

geïntroduceerd in de werking van de UIT-pas – het betreft hier de gezinnen die effectief een UIT-

pas aankochten met onze ondersteuning - of kregen via Kompanjon VZW financiële

tegemoetkoming voor een buitenschoolse activiteit (80-20).

In 16 gezinnen werd er naar een specifieke activiteit toe geleid: de student/coach ging effectief mee op zoek naar een geschikte activiteit binnen het Gentse vrijetijdsaanbod.

In 38 gezinnen ging de student met het gezin naar de bibliotheek: bedoeling is dat dit

bibliotheekbezoek de drempel naar een regelmatig bezoek verlaagt en dat we zo de

leescultuur binnen het gezin kunnen versterken. In sommige gezinnen (10) werd gekozen voor

een introductie in de spelotheek: deze keuze werd afgestemd op de gezinscontext en de

schoolse vragen van het kind. Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 16

3.2. SCHAKEL 2: OPLEIDEN EN ONDERSTEUNEN VAN STUDENTEN Het proces van de studenten:

Introductiesessie: studenten maken kennis met Kompanjon vzw: met de coaches, met de werking, de missie en de visie van de organisatie. Vervolgens vindt er een individuele matching plaats tussen de student en een gezin. Er wordt

rekening gehouden met de ervaring en de wensen van de student alsook met praktische

randvoorwaarden zoals woonplaats, talenkennis, ... Op basis van deze informatie wordt de

student aan een gezin gekoppeld. De student wordt door de coach geïnformeerd over de

gezinscontext en de hulpvraag. De student maakt vervolgens kennis met het gezin. Bij dit introductiecontact gaat de coach

altijd mee. Door haar aanwezigheid kan de coach een brug slaan tussen student en gezin. De

coach herhaalt nog eens de afspraken van Kompanjon vzw. De aanwezigheid van de coach

bij dit eerste contact wordt als zeer positief en ondersteunend ervaren door de studenten. Van zodra de studenten aan de slag zijn in het gezin, vullen zij wekelijks een bezoekboek in.

Dit bezoekboek is ontworpen en uitgewerkt door Kompanjon vzw en laat de coach toe om het

proces op de voet te volgen en te streven naar een maximale impact van de ondersteuning.

De studenten krijgen wekelijks schriftelijke of mondelinge feedback op het bezoekboek. De

studenten worden bevestigd, aangemoedigd, geadviseerd en bijgestuurd. Bovendien vormt het

bezoekboek voor de studenten zelf een reflectie-instrument. De coaches lezen en

beantwoorden in de maanden dat de studenten aan huis gaan wekelijks tientallen

bezoekboeken. In §7.3 wordt er nog meer uitleg gegeven over het bezoekboek. Doorheen het proces wordt er tweewekelijks samengekomen in kleine interdisciplinaire

leergroepen (8 à 12 studenten). De ondersteuning van deze reflecties gebeurt door een

vaste coach. Tijdens deze bijeenkomsten worden ervaringen uitgewisseld in een veilige

groep; adviseren en ondersteunen studenten elkaar in situaties die moeilijker zijn en er

wordt er dieper ingegaan op bepaalde thema´s. Het is een meerwaarde dat studenten vanuit

hun verschillende disciplines met elkaar in gesprek gaan. Deze leergroepen nemen telkens

twee uur in beslag en zijn verplicht voor de studenten.

Fragment uit leergroep Kompanjon vzw


Naast deze vormingen in kleine groep, zijn er in het jaar 2015 ook enkele grotere

leergroepen georganiseerd. Dit betroffen de startbijeenkomsten en de eind-bijeenkomsten.

Zo’n 60 studenten werkten dan in ad hoc samengestelde groepjes samen.

In 2015 organiseerden de coaches samen 40 vormingen en leergroepen voor studenten. Dit komt neer op 88 vormingsuren.

Naast de feedback op de bezoekboeken en naast de leergroepen, heeft de coach individueel

contact met de student. De coach is altijd telefonisch bereikbaar, ook buiten de kantooruren. Een aantal studenten kreeg de kans om samen met de ouder naar een oudercontact te gaan

op school. Deze ervaring leert de student erg veel over de positie van de ouder en de manier

waarop ouders en scholen met elkaar communiceren. De student neemt tijdens zo’n

gesprek een ondersteunende positie in, maar laat het gesprek aan de ouder over. De

student kan wel de eigen ervaringen met het kind inbrengen. Achteraf zorgt de student voor

een verslag van het gesprek aan de coach. We streven ernaar om toekomstige professionals voor te bereiden op de diversiteit in

de samenleving en de beroepspraktijk. Studente Louise Uvin heeft haar ervaring

prachtig genoteerd in de eindreflectie van haar stage:

“ Die grote grijze en troosteloze appartementsblokken wanneer je het station van Gent

Dampoort binnen rijdt, wie zou daar toch in moeten wonen…” Deze gedachte kwam

vaak in mijn hoofd wanneer ik op de trein zat naar of van Antwerpen.

Drie maanden geleden wist ik dat niet. Nu weet ik wie en wat er achter de deur met kapotte bel op de derde verdieping zit.

Fatima en haar 3 kinderen. Een gezin waarin liefde, openheid en warmte meteen

opvallen. Een moeder die het beste wil voor haar kinderen. En kinderen die niets liever

willen dan gewoon mee te draaien in deze samenleving maar ondertussen hun eigen

identiteit proberen uit te bouwen. Veel vooroordelen en stereotypen zijn in de vuilbak

verdwenen.

Maar zij krijgen niet dezelfde kansen als andere mensen. En dat is verschrikkelijk

oneerlijk. Zeker als wij er dan zomaar van uitgaan, zonder nadenken, dat iedereen die

toch wel heeft of maar moet nemen.

Niet iedereen krijgt dezelfde kansen en ik als leerkracht, ik als mens, ik als vriend of

vriendin, ik als student moet mij hier van bewust zijn. Stap uit je eigen referentiekader

en sta open voor de ander want dan bereik je zoveel meer. " Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 18

4. KWANTITATIEVE EN KWALITATIEVE RESULTATEN 2015

4.1. DE GEZINNEN 4.1.1. AANMELDINGEN EN DOORVERWIJZINGEN Kompanjon vzw richt zich tot kansarme gezinnen. Alle kinderen die ondersteund worden

voldoen aan (meerdere) SES-criteria uit het onderwijs. Bij de selectie van de gezinnen wordt

rekening gehouden met diverse aspecten van kansarmoede: huisvestingssituatie, financiële

draagkracht, aanwezigheid van een onderwijscultuur, socio-culturele hefbomen, etc.

Gezinnen kunnen zichzelf aanmelden, maar kunnen ook aangemeld worden via een onderwijs- of

welzijnsinstantie. Onderstaande tabel toont in detail wie de doorverwijzers zijn van de

ondersteunde gezinnen in 2015. De cijfers volgen een gelijke tendens van de voorbije jaren.

Aantal gezinnen per doorverwijzer

35 31

30

25

20 17 16

13 11

15

10 5

3

5 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1

0

Grafiek3: 59 gezinnen van de 111 werden doorverwezen door de zorgcoördinatoren (31), brugfiguren (17) en CLB-

medewerkers (11) van de Gentse scholen. Meer dan de helft van onze aanmeldingen zijn afkomstig van de sector

onderwijs. Daarnaast is ook de sector welzijn alert voor schoolse vragen in kwetsbare gezinnen. In deze categorie

vormt het OCMW Gent de grootste groep met 13 aanmeldingen. 16 gezinnen hebben zelf contact opgenomen.

Doorverwijzers worden steeds telefonisch of per e-mail gecontacteerd door de coach i.v.m.

de plaats op de wachtlijst, het al dan niet opstarten, het afronden of verlengen van de

ondersteuning. In onderstaande figuur worden de aanmelders onderverdeeld in drie groepen:

Aantal gezinnen per categorie doorverwijzer

16

36 59

Onderwijsorganisatie Hulpverleningsorganisatie gezin Zelf contact opgenomen of familie/vrienden

Grafiek 4: Overzicht aantal gezinnen per doorverwijzer, ingedeeld in 3 categorieën


4.1.2. ONDERSTEUNDE OUDERS EN KINDEREN IN 2015 In 2015 heeft Kompanjon vzw 111 gezinnen ondersteund.

Aantal gezinnen per

ondersteuningsperiode

80 71

60

29

40

20 8 3

0

1ste maal 2e maal 3e maal 4e maal

Grafiek 5: Overzicht aantal gezinnen per ondersteuningsperiode 2015

Kompanjon VZW startte in 2015 de ondersteuning op in 71 nieuw aangemelde gezinnen. In 40

gezinnen of circa 1op 3 gezinnen wordt de ondersteuning verlengd met een 2de of 3de

semester. Wij maken steeds de afweging welke meerwaarde onze verdere ondersteuning kan

bieden op langere termijn. Indien de hulpvragen complex zijn en zich op verschillende

levensdomeinen manifesteren, gebruiken wij meerdere ondersteuningsperiodes om samen op

zoek te gaan naar een geschikte hulpverleningsinstantie.

Aantal ondersteunde leerlingen per leerjaar

3de kleuterklas 26

1ste graad Lager Onderwijs 68

2de graad Lager Onderwijs 54

3de graad Lager Onderwijs 30

Buitengewoon Lager Ond. 6

1ste BSO 3

2de BSO 1

3e BSO 0

Buitengewoon Sec.Ond. 1

Tabel 5: 94 van de ondersteunde kinderen zitten in de 3e kleuterklas tot en met het 2e leerjaar. Dat is de helft van alle (189) ondersteunde kinderen in 2015.


4.1.3. HERKOMST Kompanjon VZW ondersteunde in 2015 gezinnen afkomstig van 34 verschillende landen

(gebaseerd op het geboorteland van de moeder). Van deze ondersteunde gezinnen zijn de

meeste van Turkse, Belgische, Bulgaarse, Ghanese en Congolese afkomst. De Turkse groep is en

blijft net al in de voorbije jaren de grootste groep. Het aandeel Belgische en Bulgaarse gezinnen

is in 2015 duidelijk gestegen.

Geboorteland moeder

35

29

30

25

20

15

15

11 10

10

4

5

0

Turkije België Bulgarije Ghana Kongo

Grafiek 6: Overzicht geboorteland moeder (5 meest voorkomende) 2015

4.1.4. GEZINSSAMENSTELLING

Gezinssamenstelling

9 46

56

Één oudergezin

Gehuwd/ samenwonend

Nieuw samengesteld gezin Grafiek 7: Overzicht gezinssamenstelling ondersteunde gezinnen 2015

58% van de gezinnen zijn samengesteld uit 2 ouders met kinderen (al dan niet in een nieuw

samengestelde situatie). 41% van de ondersteunde gezinnen zijn éénoudergezinnen. Het

gaat hier om een maatschappelijk uiterst kwetsbare groep van voornamelijk alleenstaande,

laagopgeleide vrouwen met een migratieachtergrond en kinderen.


4.1.5. SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS

Economische status van het gezin

11

23

41

29

15

27

Werk dr 1 p in gezin Werk dr 2 p in gezin

Werkloosheidsuitkering Ziekte-uitkering/invaliditeitsuitkering

Leefloon Overlevingspensioen

Precair verblijfsstatuut

Grafiek 8: Een weergave van de economische status van de gezinnen die ondersteund werden in 2015. Wanneer één ouder werkt en een andere een invaliditeitsuitkering krijgt, dan staat dit in elke categorie 1 keer aangeduid.

Totaaloverzicht inkomen

43

68

Minimum 1 inkomen door werk Geen inkomen door werk

Grafiek 9: Hierboven wordt een totaaloverzicht gegeven van de situatie per gezin. Dit schetst de situatie voor de 111

unieke gezinnen. 60% van de gezinnen haalt een inkomen uit werk. Ook hier blijven we dezelfde tendensen zien als

in de voorbije jaren. Vrouwen werken hoofdzakelijk halftijds als poetshulp, mannen werken vaker en meer. Ze werken

nagenoeg allemaal als arbeider, al dan niet via een interimcontract.


4.2. DE BETROKKEN STUDENTEN In 2015 bleef Kompanjon vzw een populaire keuzeoptie voor veel laatstejaarsstudenten. In

onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van het aantal reguliere studenten dat in

2015 een opleidingsonderdeel bij Kompanjon vzw heeft uitgevoerd. Hogeschool en opleiding

worden gespecificeerd. In 2015 heeft Kompanjon vzw 92 reguliere studenten opgeleid en 5 stagiaires .

Het aandeel studenten van de opleiding secundair onderwijs is gestegen. Dit geeft de

mogelijkheid in de toekomst meer in te zetten op de ondersteuning van jongeren uit het

secundair onderwijs (zie §8.2.1 ‘jongeren-aan-zet’). Ook kunnen deze studenten vanaf

2016 kiezen voor de ondersteuning van een volwassene in het WIN°°°project.

Aantal reguliere studenten

Artevelde Hogeschool

Kleuter Onderwijs 4

Lager Onderwijs 13

Secundair Onderwijs 17

Sociaal Werk 16

Logopedie 13

Hogeschool Gent

Kleuter onderwijs 4

Lager onderwijs 4

Secundair Onderwijs 1

Orthopedagogie 8

Hogeschool West

Toegepast Psychologie 8

UGent

Orthopedagogie 4

Aantal voltijds stagiaires

Ortho HoGent 2

Sociaal werk Hogent 1

Sociaal werk Artevelde 1

VSPW - graduaat maatschappelijk werk 1

Totaal 97

Tabel 6: Een overzicht van de opleidingen en onderwijsinstellingen van de studenten die in 2015 stage gelopen hebben bij Kompanjon.


Onderwijsinstelling

VSPW

UGent

Hogeschool West

HoGent

Artevelde hogeschool

0 10 20 30 40 50 60 70

Grafiek 10: Een weergave van de opleidingsinstellingen die studenten aanleveren aan Kompanjon VZW. Vanaf 2016

wordt er ook samengewerkt met de master psychologie van de Vrije Universiteit Brussel: de diversiteit aan opleidingen

blijft groeien. De ‘historische link’ met de Arteveldehogeschool blijft duidelijk met 66% van het totaal aantal studenten.

Opleiding

master orthopedagogie

4

bachelor toegepaste psychologie 8

graduaat maatschappelijk werk 1

bachelor orthopedagogie 10

bachelor logopedie 13

bachelor sociaal werk 18

bachelor secundair onderwijs 18

bachelor lager onderwijs 17

bachelor kleuteronderwijs 8

0 5 10 15 20

Grafiek 11: 45% van de studenten, bijna de helft dus, ondersteunden een gezin in het kader van een

lerarenopleiding (zij het kleuter-, lager of secundair onderwijs). Samen met de studenten van de andere opleidingen,

maakte deze diversiteit van onze leergroepen een boeiende en leerrijke uitwisseling tussen studenten met

verschillende opleidingsachtergronden. Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 24

5. PARTNERSCHAP MET HOGESCHOLEN EN UNIVERSITEITEN

Door onze ontstaansgeschiedenis hebben we een heel directe band met de hogescholen in Gent

opgebouwd. We besteden veel zorg aan het onderhouden van deze contacten en zijn

voortdurend op zoek naar nieuwe samenwerkingsverbanden. De vraag naar studenten blijft

stijgen door de uitbreiding van de werking.

Deze contacten zijn ook zinvol in functie van kwaliteitsbewaking en het structureel verankeren

van onze werking binnen het opleidingsaanbod van de hogescholen en universiteiten. In 2015

zijn we nieuwe samenwerkingsverbanden aangegaan met twee opleidingen: Orthopedagogie HoGent.

We zetten deze studenten in, in het kader van een “nazorg-traject”. Zij gaan aan de slag bij

gekende gezinnen, die qua gezinscontext ondersteuning nodig hebben, en waarbij er vooral

nog gewerkt wordt rond minder schoolse zaken.

Deze studenten lopen een ander traject dan onze reguliere Kompanjon-studenten vanwege het

feit dat de opleiding zelf evaluatie- en opleidingsmomenten voorziet met hun eigen studenten.

Deze studenten sluiten minstens één keer aan bij een leergroep van Kompanjon vzw. De coaches

volgen het proces van deze studenten op via een wekelijkse checklist die door de hogeschool is

opgesteld.

De samenwerking leidt tot een win-win situatie: HoGent heeft de garantie dat hun studenten met

kwaliteit worden omkaderd; Kompanjon vzw kan bepaalde gezinnen extra kansen geven door

alsnog een laatste ondersteuningstermijn aan te bieden. Kompanjon vzw volgt ook het overleg

met andere partners (vooral scholen) die samenwerken met deze opleiding. Er wordt rekening

gehouden met onze inbreng en onze ervaring is nuttig voor de scholen die veel minder ervaring

hebben met het werken met studenten in een dergelijk kader. Orthopedagogie UGent

We hebben zelf contact gezocht met deze opleiding en bekeken in hoeverre ons stage-aanbod

past in de universitaire opleiding van studenten. Dit bleek een goede match, zowel praktisch als

inhoudelijk. We ondervinden dat we deze groep kunnen inzetten in die gezinnen waarbij

opvoedingsondersteuning centraal staat.

5.1. VORMINGEN Ook in 2015 is Kompanjon vzw gevraagd om vormingen te geven aan externe organisaties. Het

interactief pakket “De boekentas van Abdi” werd hiervoor ontwikkeld en toont op een heel

concrete manier de structurele link tussen armoede en onderwijs aan. De methodiek en de

inhoud kan makkelijk aangepast worden aan het doelpubliek. We bereikten met ons

vormingsaanbod 155 studenten en professionals.

Hogent bachelor secundair onderwijs – 20/02 - 3 sessies – 60 studenten Hogent bachelor kleuteronderwijs – 07/10 – 2 sessies – 50 studenten Platform huiswerkinitiatieven Stad Sint-Niklaas – maart – 1 sessie – 20 deelnemers VCLB Gent - 09/11 – 1 sessie – 25 deelnemers


5.2. STUDENT EN ENGAGEMENT Kompanjon vzw kon ook op andere momenten rekenen op het engagement van studenten.

Organisatie kinderopvang bij Arcelor Mittal tijdens het open bedrijvenweekend 2015

Kompanjon vzw mocht de kinderopvang bij Arcelor Mittal organiseren tijdens het open

bedrijvenweekend 2015. De opbrengst van deze actie ging naar onze werking. Student Kick-off Gent – 2015

In Gent wordt de start van het academiejaar jaarlijks ingezet met het studentenfestival

Student Kick-Off. Kompanjon vzw is sinds 2015 vaste partner van de organisatie, en één

van de goede doelen omdat wij uitdrukkelijk werken met studenten en kansarme gezinnen.

Maar liefst 55 vrijwilligers hebben die middag en avond vrijwillig getapt. Deze actie bracht

voor Kompanjon vzw 5 773 Euro op. We schonken hiervan op onze beurt 600 Euro aan de

jongerenwerking van de Beweging voor mensen met een laag inkomen en kinderen.

Tijdens de warmste week van Music For life konden donaties rechtstreeks naar Kompanjon

VZW gaan, als geregistreerd initiatief. Daarnaast werd er een deel van de totale opbrengst

verdeeld over alle initiatieven. Het was onze eerste deelname aan Music For Life. Dit bracht

een bescheiden opbrengst met zich mee, maar dit is wel belangrijk in functie van onze

naambekendheid en promotie van ons werk. Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 26

6. SAMENWERKINGSVERBANDEN & NETWERKING

We vinden het belangrijk om te investeren in het lokale welzijns- en onderwijsveld. Alleen op die

manier kunnen we onze gezinnen en studenten op een goede manier informeren en

doorverwijzen naar andere instanties. Onze werking is hierdoor ook lokaal goed verankerd

binnen het lokale onderwijs- en welzijnsveld in de stad.

6.1. FLANKEREND ONDERWIJSBELEID STAD GENT Sinds het schooljaar 2011-2012 wordt Kompanjon vzw ondersteund door de Stad Gent via het

flankerend onderwijsbeleid. Eind 2014 besliste de Beleidsgroep Onderwijs om de bestaande

projecten te verlengen voor de periode 2015-2018. De beleidsgroep vroeg specifiek aan

Kompanjon vzw om methodieken en/of onderzoek te ontwikkelen op niveau van de schoolse

impact van onze ondersteuning op de ondersteunde kinderen. We hebben hiervoor zelf de

expertise niet in huis, maar zijn op zoek gegaan naar samenwerking met een onderzoekscel

van de Arteveldehogeschool. (zie § 8.1.2).

6.2. OCMW GENT Het OCMW kiest ervoor om schoolse ondersteuning binnen het eigen cliënteel extra te stimuleren. Het

OCMW zet hiervoor een deel van de federale middelen voor socio-culturele participatie in.

Via deze samenwerking willen we de afstemming tussen de werkingen optimaliseren: het is de

bedoeling dat de maatschappelijk werkers binnen het OCMW hun cliënten kunnen doorverwijzen

naar Kompanjon vzw. Omgekeerd kan de coach signalen van het gezin doorgeven aan het

OCMW in functie van het versterken van het gezin. Deze vragen gaan over: wachtlijsten sociale

huisvesting, inschrijvingen cursusaanbod, administratieve opvolging, vrijetijdsparticipatie,… De

afspraken over doorverwijzing, opvolging, interculturele bemiddeling en ondersteuning van de

gezinnen zijn vastgelegd in een convenant. Ook het OCMW vraagt ons na te denken over

evaluatiecriteria en effecten binnen de ondersteunde gezinnen.

In 2015 zijn 30 unieke OCMW gezinnen ondersteund door Kompanjon vzw, dat is meer dan een kwart van onze totale capaciteit.

We nemen op structurele basis deel aan het Welzijnsoverleg Gent Binnenstad. Ad hoc sluiten we

ook aan bij een welzijnsoverleg in andere wijken. Kompanjon vzw engageerde zich als

structurele partner binnen het OCMW-project rond Kinderarmoede op school specifiek in de

wijken Gent Binnenstad en Ledeberg-Gentbrugge.

6.3. HUIZEN VAN HET KIND GENT Met het decreet over de preventieve gezinsondersteuning, volgt de (re-)organisatie van de

preventieve gezinsondersteuning in Gent om de toegankelijkheid van de dienstverlening voor

ouders en gezinnen inzake gezinsondersteuning te verhogen. Kompanjon vzw is partner

binnen het samenwerkingsverband Huizen van het Kind Gent. Eind mei ontvingen we schepen

voor gelijke kansen Resul Tapmaz en een diverse groep van welzijnsorganisaties in het Huis

van de Mensenrechten om onze werking voor te stellen.


6.4. INFOPUNT ONDERWIJS Kompanjon vzw is lid van de klankbordgroep van het Infopunt Onderwijs en initiatief van IN-Gent

vzw (stedelijk integratiecentrum Gent). Het Infopunt Onderwijs wil individuele ouders op een

toegankelijke en laagdrempelige wijze ondersteuning bieden en verder helpen met hun vragen

over hun rechten en plichten inzake onderwijs - of schoolgerelateerde kwesties. Deze

vergadering gaat twee keer per jaar door. Kompanjon kan de eigen expertise inbrengen om de

werking van het Infopunt Onderwijs verder te verfijnen.

6.5. ROTARY CLUB GENT Sinds 2014 hebben we contacten uitgebouwd met verschillende serviceclubs van Rotary in het

Gentse. Onze doelstellingen en werking sluiten aan bij het maatschappelijke engagement (dienst

aan de gemeenschap) van Rotary. Onze vraag naar financiële ondersteuning werd door Rotary

Gent Noord en Rotary Gent positief onthaald. Dankzij deze ondersteuning konden wij een

belangrijk deel van onze vormingskosten financieren. We gaan in 2016 verder in gesprek met

Rotary Gent en zoeken naar nieuwe manieren om structureel samen te werken.

Op 12 november 2015 organiseerde Rotary Gent Noord een benefietconcert met Gabriel Rios. Een deel van de opbrengst was voor Kompanjon vzw.

6.6. BIJLESBUREAU VAN VZW STUDIEHULP Sinds 2013 konden we rekenen op een samenwerking met het Bijlesbureau van VZW Studiehulp.

Voor gezinnen met een nood aan specifieke bijlessen konden we doorverwijzen naar het

Bijlesbureau. VZW Studiehulp engageert zich om aan een sterk verlaagd tarief te werken en op

die manier kansen te bieden aan een kwetsbare doelgroep. In 2015 konden we op die manier 2

gezinnen vooruit helpen. Per 1 september 2015 is dit samenwerkingsverband afgerond omdat

de VZW haar activiteiten in de toekomst anders wil organiseren.

6.7. ARMENTEKORT VZW EN HET LEREND NETWERK BUDDY NET COP Kompanjon vzw heeft zich geëngageerd als partner binnen het lerend netwerk omtrent Buddy- of

duowerkingen in Vlaanderen. De concrete invulling van dit netwerk bleef in 2015 beperkt. Wel

maakten we kennis met Armentekort vzw (dragende vzw voor het netwerk) en nodigden we hen

ook uit als gastspreker op onze Algemene Vergadering in het najaar. Armentekort heeft de

ambitie om een Nederlandstalige ‘wikipedia van armoede en ongelijkheid’ uit te werken. Ook aan

Kompanjon vzw wordt gevraagd om hieraan een bijdrage te leveren. in de toekomst blijven we de

ontwikkelingen volgen van deze organisatie. Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 28

7. TERUGBLIK OP DE PROJECTEN 2015

7.1. WIN°°°PROJECT Tijdens gesprekken met ouders in het kader van de studie- en opvoedingsondersteuning in het

gezin, horen de coaches bij ouders regelmatig een behoefte naar bijleren, informatie

verwerken en zichzelf versterken op vlak van taal en andere competenties. De stap naar het

formele vormingsaanbod is soms nog té groot voor hen, maar een ondersteuning aan huis op

hun maat en tempo zien deze ouders wel zitten.

Het WIN°°° project komt aan deze nood tegemoet. Kompanjon vzw heeft als doel de ouder te

ondersteunen en te versterken in zijn of haar zoektocht naar (in)formele vormen van leren en

ontwikkelen. Centraal staat de ondersteuning van een ouder, door een student van Kompanjon

vzw. De ondersteuning focust vooral op het verwerven van het Nederlands, het functioneel

gebruik van de taal, en op de mogelijkheden van digitaal leren.

Doorheen de ondersteuningsperiode krijgt de ouder meer zicht op de eigen leervragen en

mogelijkheden. Op het einde van de ondersteuning bekijkt de student met de ouder of hij/zij een

stap kan zetten naar het aanbod van andere organisaties of diensten, voor ontmoeting, niet-formeel

en formeel leren. We werkten hierbij steeds in gezinnen die we al eerdere ondersteunden. De focus

verschuift van de kinderen naar de ouder. Toch blijft aandacht voor de schoolse ondersteuning aan

de orde en blijft het rolmodel van de student en de ouder belangrijk.

In het 2de semester van het schooljaar 2014- 2015 ging het WIN°°°project van start samen met

onze partners Leerpunt Gent-Meetjesland-Leieland en Digitaal.Talent@Gent en met de financiële

steun van de Provincie Oost-Vlaanderen. In juni 2015 werd een grondige evaluatie gemaakt van het

project. De resultaten waren grotendeels positief. Twee op drie van de ondersteunde ouders zetten na

een ondersteuning van drie maanden een stap naar het formeel of niet-formeel leren. Ook de

vormingen aan de reguliere studenten (40-tal) door Leerpunt en digitaal.talent@Gent rond


laaggeletterdheid en de digitale kloof bood nieuwe inzichten en concrete tips voor de studenten.

De zoektocht naar materialen en methodieken op maat van de ouders bleek vaak de grootste

struikelblok te zijn binnen het proces. Een nauwere en concretere samenwerking met de

lesgevers van Leerpunt biedt hiervoor een oplossing. Om onze eigen expertise rond de thematiek

van de digitale ongelijkheid te vergroten werd onderzoekster Ilse Mariën (VUB) uitgenodigd op de

Algemene Vergadering in maart.

Op basis van de SWOT-analyse en samen met de partnerorganisaties en onze Algemene

Vergadering werd besloten om dit proefproject te continueren in 2015-2016 op kleine schaal. Op

die manier kunnen we onze kennis en expertise vergroten en nagaan in hoeverre we het project

structureel kunnen opnemen in de werking. In 2015 stapten 8 ouders in in het WIN°°°-project; 6

ouders zetten de stap naar een opleiding of vorming. Alle deelnemers waren laagopgeleide

vrouwen met een migratieachtergrond. De studenten waren stagiairs sociaal werk of laatstejaars

studenten van de regentaatsopleiding.

7.2. RUGZAKJE VOL KANSEN In samenwerking met de Bacheloropleiding Kleuteronderwijs en Lager Onderwijs van HoGent, en

met de financiële steun van Bpost (laureaat van het Fonds van BPost Alfabetisering 2014)

gaven we dit project in de eerste helft van 2015 vorm.

Het doel is om de geletterdheid binnen de gezinnen te bevorderen, zowel bij de kinderen als bij

de ouders. Dit deden we door leer- en leesrugzakjes samen te stellen, op maat van het gezin, met

de nadruk op spelen leesplezier, stimulering van ouderbetrokkenheid en ontwikkeling van

voorschoolse vaardigheden, én met specifieke aandacht voor kinderen die de overstap maken

van het kleuter naar het lager onderwijs. Vijf derdejaars studenten van de lerarenopleiding

zochten uit welke materialen geschikt zijn voor de rugzakjes en hoe toekomstige studenten er het

best mee aan de slag gaan in de gezinnen. Ze schreven hun bevindingen neer in hun

bachelorproef en stelden die eind juni 2015 voor. Door hun enthousiaste werk heeft Kompanjon

vzw nu een duurzame collectie van mooie en geschikte methodieken en materialen, die door

toekomstige studenten kunnen worden gebruikt.

7.3. ONTWIKKELING VAN EEN INSTRUMENT: HET BEZOEKBOEK Het opvolgen van zowel de studenten als de gezinnen, is een heel belangrijke en tijdrovende

activiteit van de coach. Waar we voorheen gebruik maakten van zogenaamde checklisten

(instrument Katrol), hebben we in september 2015 een nieuw opvolgingsinstrument ontwikkeld: het

bezoekboek. We stapten we af van de wekelijkse identieke vragenlijst en we ontwikkelden een blog

waarin de groei van de student ondersteund wordt. De blog is gekoppeld aan onze nieuwe website

en blijkt zeer gebruiksvriendelijk, zowel voor student als voor de coach. De communicatie verloopt

eenvoudig, snel en efficiënt. Het bezoekboek biedt volgende voordelen:

1. Opvolging gezin: Hoe verlopen de bezoeken? Welke hulpvragen komen er vanuit het gezin? Wat heeft gewerkt, wat werkt niet? Waar moet de coach bijspringen?

2. Reflectie-instrument: We moedigen studenten aan om – binnen bepaalde kaders – te

reflecteren. Hierdoor ontdekt de student waar zijn talenten liggen, onderzoekt hij vanuit

welke waarden en normen hij de situatie bekijkt…

3. Groeiboek: De student vult wekelijks het bezoekboek in- en aan: hierdoor krijgt men de evolutie te zien van (a) het gezin en (b) zichzelf.


4. Feedback instrument: De coach geeft wekelijks uitgebreid feedback op de gang van zaken

binnen het gezin: is er aan- of bijsturing nodig? Op welke manier probeert de student het gezin

te versterken: welke kansen zijn er nog om empowerend aan de slag te gaan?... De opbouw en de fases van het bezoekboek zien er als volgt uit:

Foto: Een voorbeeld van het uitzicht van het bezoekboek

7.4. BACHELORPROEF ‘OUDERBETROKKENHEID BIJ GHANESE FAMILIES’ Het aantal gezinnen met een Ghanese achtergrond is bij Kompanjon vzw relatief hoog (zie grafiek 6)

Rita Donkor, stagiaire sociaal-agogisch werk van de Hogeschool Gent, interviewde 9 Ghanese ouders

over hun visie op school, ouderbetrokkenheid en hun ervaringen met de Kompanjon vzw. Veel zaken zijn herkenbaar, ook voor groepen met een andere etnisch-culturele achtergrond.

Het werk van Rita helpt de coaches in hun werk met gezinnen met deze specifieke

migratieachtergrond en biedt ook een kader om de wederzijdse verwachtingen tussen de ouders

en onze organisatie te verduidelijken. Werkingsverslag Kompanjon vzw 2015 31

8. TOEKOMSTPLANNEN 2016

8 1. BETROKKENHEID BIJ ONDERZOEK

8.1.1. ALS ONDERZOEKSONDERWERP

Kompanjon vzw ontvangt met regelmaat verzoeken om mee te werken aan dataverzamelingen bij

kansarme gezinnen. Deze verzoeken komen zowel van studenten, wetenschappers als

organisaties die bepaalde informatie willen verzamelen specifiek over kwetsbare groepen. Tijdens

de teamvergadering en de Algemene Vergadering in het najaar werden de mogelijke winsten en

risico’s van deze externe verzoeken besproken en volgende conclusie geformuleerd: 1. In welke mate is het onderzoek/de activiteit zinvol voor (a) het gezin zelf (b) de doelgroep en

(c) voor ons als organisatie of (d) de samenleving? 2. Kunnen de data niet via andere manieren verzameld worden: (a) andere methodieken (bijv.

interviewen van coaches, studie op basis van bestaande verslagen..) en (b) andere

organisaties? 3. Studenten die data willen verzamelen verplicht een gezin laten ondersteunen, zodat ze zelf de

context ervaren van kwetsbare gezinnen.

Afhankelijk van de antwoorden van bovengenoemde afwegingen, wordt besloten om al dan niet in te gaan op een extern verzoek voor dataverzameling. 8.1.2. ALS ONDERZOEKER/ ONDERZOEKSPARTNER

Van (potentiële) financierders krijgen we de laatste tijd meer en meer de vraag: wat leveren jullie inspanningen nu op? Wat is de winst voor het gezin? Voor de student? Uit de praktijk blijkt dat het bevragen van studenten voor ons gemakkelijk is: ze zijn het gewoon om enquêtes in te vullen, wij zien zelf in welke mate de individuele studenten groeien in kennis en ervaringen. Het is minder eenvoudig om te bevragen naar de “winst” voor gezinnen: we zien dat kinderen vooruitgaan, dat hun zelfvertrouwen stijgt, dat het opdoen van succeservaringen doorsijpelt naar andere gebieden, dat ouders eerder de stap durven zetten naar de school, dat ouders inzien dat ze hun kinderen op allerlei manieren kunnen ondersteunen in de schoolse zaken, ongeacht hun eigen scholingsgraad. We zien het, we weten en voelen het, maar we hebben het niet “keihard” onderzocht. Omdat we zelf noch de tijd noch de middelen noch de kennis hebben om een valabel (wetenschappelijk) onderzoek te kunnen uitvoeren. Immers: er spelen zoveel variabelen mee in het ondersteuningsproces: hoe kunnen we objectief de effecten meten?

We vragen hierbij hulp aan onze partners. De Arteveldehogeschool (ODC GezinsKracht Opleiding Sociaal Werk/PJK/VRK) is bezig met de ontwikkeling van registratiesystemen voor het sociale werkveld en de gezondheidszorg, met mogelijkheden om aan te passen op maat van de organisatie (modulair):

Gericht op kennisverwerving over de eigen werking Gericht op innovatie van de eigen werking (verandering / theory of change) Gericht op impactmeting: economisch, maatschappelijk, individueel

Gericht op legitimatie / rapportering van de werking (bereik, efficiëntie, verloop in de

tijd,…) Multimethodisch: Kwalitatief (verhalend) en kwantitatief (metend) Verschillende niveaus van evidentie gebaseerd op Effectenladder Rekening houdend met management, gebruikers, personeel, achterban, stakeholders,… ICT: software om gebruiksvriendelijk te maken voor organisatie


Kompanjon vzw is vragende partij om als partner met dit onderzoek mee te werken. Wij hebben onze expertise en heel veel niet gesystematiseerde data te bieden. De Arteveldehogeschool werkt deze projectaanvraag verder uit en gaat ook op zoek naar een externe. 8.2. INSPELEN OP ACTUELE NODEN EN TENDENSEN

8.2.1. DEELPROJECT JONGEREN-AAN-ZET

Kompanjon vzw werkte het projectidee "Jongeren aan-zet" uit met de bedoeling te focussen op de

ondersteuning van kansarme jongeren via studieondersteuning aan huis. Enerzijds werken we

met kansarme jongeren tussen 12 en 15 jaar die nood hebben aan schoolse ondersteuning.

Anderzijds zetten we in op studenten die als jonge professionals de onderwijsloopbaan van

kwetsbare jongeren ondersteunen. We stellen immers vast dat er in het Gentse heel wat

initiatieven bestaan die werken rond schoolse ondersteuning met een focus op jonge kinderen.

Ook uit onze eigen cijfers blijkt dit. Voor jongeren binnen het secundair onderwijs aanbod is het

aanbod heel wat minder. Nochtans is de schooluitval bij jongeren in Gent problematisch te

noemen. De Stad Gent heeft een plan uitgewerkt om deze vroegtijdse schooluitval aan te

pakken. Ook het Lokaal Onderwijsplatform zendt signalen uit om meer met deze groep aan de

slag te gaan. Anderzijds zien we binnen de lerarenopleiding secundair onderwijs een stijgend

aantal studenten die bereid zijn om zich te engageren binnen onze werking. In 2016 wil

Kompanjon vzw in samenwerking met het LOP en vzw Jong meer inzetten op de ondersteuning

van jongeren. De financiële middelen voor dit deelproject worden nog gezocht.

8.2.2. WERKEN MET VLUCHTELINGENGEZINNEN

De recente ontwikkelingen tonen duizenden vluchtelingen die oorlogsgebieden ontvluchten,

op zoek naar veiligere oorden. Ook in Gent is dit een realiteit alhoewel de situatie lange tijd

onduidelijk is : hoeveel vluchtelingen gaan er komen, uit welke landen, zijn het gezinnen,

alleenstaanden, jongeren…?

Kompanjon vzw wil niet aan de kantlijn toekijken. We willen nagaan in hoeverre we een rol

kunnen spelen, als lokale partner die zowel werkt op het onderwijs- als het welzijnsveld.

An-Katrien De Groote, stagiaire sociaal werk bij Kompanjon vzw zal in het kader van haar

bachelorproef het aanbod en de lacunes in het aanbod voor schoolgaande vluchtelingen in kaart

brengen in de loop van het voorjaar 2016. 8.2.3. COMMUNITY SERVICE LEARNING

Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits en de Vlaamse Hogescholenraad hebben in 2015 de

platformtekst ‘Leren door maatschappelijk engagement’ ondertekend. Alle hogescholen

verbinden er zich toe om in de lerarenopleiding het onderdeel maatschappelijk engagement

expliciet op te nemen en dat ook zichtbaar te maken. Concreet houdt dit in dat elke toekomstige

leraar zich inzet voor een maatschappelijk engagement tijdens de opleiding. Deze beleidsoptie

kan heel wat kansen bieden voor onze werking in de toekomst.

Luna Baele, stagiaire sociaal werk bij Kompanjon vzw zal in het voorjaar 2016 onderzoeken hoe studenten “community service learning” ervaren binnen hun stageopdracht bij Kompanjon vzw. Welke omkadering bieden wij hen hierin? Komen we tegemoet aan de verwachtingen van de lerarenopleidingen?


KOMPANJON vzw wordt mogelijk gemaakt met de steun van:

Het ING-Mecenaatfonds en het VSDT-fonds, beiden beheerd door de Koning Boudewijnstichting


2015 · kompanjon vzw wil kansarme kinderen kansrijker maken via studie- en opvoedingsondersteuning...

Documents