xedeak · 2015. 9. 15. · xedeak zutabe euskalduntze-alfabetatzearen aldizkaria bi eremu horietan...
TRANSCRIPT
XedeakZUTABE euskalduntze-alfabetatzearen aldizkaria bieremu horietan dihardutenei edo horiekin lanbidezko loturarik dutenei zuzendua dago, helduen euskara-irakasleei batipat. Lauhilabetekari honek ama-hizkuntza eta bigarren hizkuntzen irakaskuntzarekin zerikusirik duten zientzi arloak ditu berezkoesparru (Psikolinguistika, Linguistika aplikatua,Andragogia/Pedagogia, Soziolinguistika) eta hizkuntzen irakaskuntzan/alfabetatze-gaietan teoría,teknika eta ikerketak ezagutaraztea helburu nagusi.ZUTABEk teoría aplikatua eta praktikaren artekooreka lortu nahi du, arestian aipaturiko zientziak etaklaseko mundua uztartzeko zubi izan, aplikatua baita argitalpenaren orientabidea. Ez da lan makalainformazio aberatsa eta nork bere burua hobetoprestatzeko lantresnak eskaintzea eta ideiak elkartrukatzeko eztabaidagune ireki, jori eta bizia izatea.Ba, horixe du ZUTABEk erronka. Amaitzeko, esanZUTABEren zuzendaritza ez dela artikuluetan agertzen diren iritzi eta ideien erantzule.
ZUTABErako lankidetzakZUTABEk gogo onez hartzen ditu helduen euskalduntze eta alfabetatzearen arazoari behar bezalaaurre egiteko lagun dezaketen ekarpenak. Bertarabidalitako lanek, aldizkariaren orientabidea gogoanhartuz, zerikusi handia izan behar dute euskalduntze/alfabetatzegintzak egunero eta gertutik bizidituzten gorabeherekin. Helduen euskalduntze- etaalfabetatze-eremuei buruzko ekarpenak nahiagoizan arren, aldizkariak ez ditu inondik ere helduezbeste gizataldeekin aritzen direnenak baztertzen,baldin eta beste egoera ezberdinetan aritzen direnentzat ere baliagarri eta interesgarriak gertatzenbadira,
Lanak taxutzerakoan "Artikulugileentzako irizpideak" izeneko idazkia hartu behar da kontuan.Berau urteroko lehendabiziko alean emango da argitara.
ZUTABEk hemendik dei egiten die euskara-arloan lan egiten duten irakasle, hizkuntz eta hezkuntzteknikari, euskara-arduradun eta unibertsitate-alorreko ikertzaileei, aldizkarian esku har dezaten.
PostaEditorial-gaien inguruko posta eta harpidetzariburuzkoa honako helbide hauetara igorriko da:• Editorial-gaiak:
ZUTABEReina Regente 2-2.a20003 DonostiaTlf. (943)291811
• Harpidetza:HABEZUTABE (Harpidetza)Foruen pasealekua 1-2.a20005 DonostiaTel.: (943) 429120; Fax: (943) 430162
ZuzendaritzaHABEren Glotodidaktika zerbitzua
KoordinazioaEuskalduntze saila
Zuzendaritza batzordealñaki AranberriLagungarri Pedagogikoen saileko burua
Pello EsnalEuskalduntze saileko burua
Boni UrkizuEuskara ataleko burua
Imano! IrizarHABE Liburutegiko arduraduna
KoordinatzaileaJoanba BergaraEuskalduntze saila
1994rako prezioakAle bakoitza: 625 pta.- 27 liberaHarpidetza: 1.450 pta.
DiseinuaAzalak eta atalburuetako ikonoak:Figueras Design(Zedro plaza 2-1. C20016 - Donostia)
lnprimategiaFlash Composition, S.L.Ertzil a 11-l. a esk.48009 Bilbo
Legezko GordailuaSS-550189
© Autonomi Elkargoko Administrazio Orokorra,HABE.
I.S.S.N. 021,2-5714
ZUTABEEUSKALDUNTZE · ALFABETATZEAREN ALDIZKARIA
XII. URTEA • 34. zenb. • 1994 - URTARRILA -APIRILA
Ale honetan
Aurkezpena 1
Aldizkariko bideak 3
Gela irekiaAmaia Espinosa/ Jase Antzoki ilunean zehar 6
lnazio Arrizabalaga
Mario Rinvolucri Hizkuntz ikasleak gutun-idazle 15
Victoria Guillén /José Mateo Drama hizkuntzen irakaskuntzan 23
Jillian S. Haeseler Eleberriaren irakaskuntza: akabo tradizioa 33
Beste iturrietatikPatricia L. Garre/// Eskema-teoria eta ESLko irakurketaren
Joan C. Eisterhold pedagogia 39
Jasone Zenoz /DianaLindsay
lrakaslearen prestakuntzalkasteari buruzko jabetze-prozesua etairakaslearen prestakuntza: egunkarienerabilera 59
Euskararen kutxaEuskaltzaindia Euskaltzaindiaren adierazpena euskara batuaz 67
Pello Esnal ldazkera lantzen: aldez aurretiko erabakibat eta zenbait ondorio 69
Bestelako lankidetzakJosé Ramón lnsa Kurrikuluaren diseinua eta hizkuntzen
ikaskuntz/irakaskuntza 76
Gure mundutxoaImano! !rizar • HASE argitalpenak 86
• Beste argitalpenak 86• ZUTABEk jasotako argitalpenak 88
Liburuak eta aldizkariak• Liburuak
Maria Jesus Espi Language contact and bilingualism(R. Appel /P. Muysken) 93
Maria Jesus Espi La guerre des tangues (L.J. Calvet) 94
Imano! !rizar • HABE Liburutegia 94
• AldizkariakImano! !rizar Aurkibideak 98
ZUTABEEUSKALDUNTZE - ALFABETATZEAREN ALDIZKARIA
HARPIDETZA-ORRIA
lzen-deiturak:
Kalea: Zenbakia:
Probintzia:Herriaeta PK:
ZUTABE aldizkaria jaso nahi dut etxean. (Urtean hiru ale: 1.450 pezeta.)Honela ordainduko dut: Kontu korronte bidez:
Bankuaedo Aurrezki-Kutxa:
Sukurtsala:
Zenbakia:
DZUTABEaldizkariaForuen pasealekua 1, 2.a20005 DONOSTIA
Helbide honetara bidali behar da:ZUTABEaldizkariaForuen pasealekua 1, 2.a20005 DONOSTIA
1
Aurkezpena
Ohi bezala, gaiei buruzko azalpen xume batzuk eman nahi dizkizuguhasteko, esku artean duzun alearen aurkezpen gisa.
• Lau lanez osaturik datorkizu Cela irekia saila, beti bezala ikasgelanprobetxuzko gertatu diren eta zuri ere onuragarri gerta dakizkizukeen
. eko asmoz.
Jau urte HABE Antzok! !l(ina argitara ematen hasiain egoki izan dira, ezbairik gabe, Jau urteotan eus
tatzerako eta euskalduntzearen azken urratsetarako Janoriek ustiatu dituzten moduak; sail honetako lehenengo
intzen dituen hiru bideak lekuko.
sleei gutun-idazketarako sarbidea emateko era humanistikoak auren ditu Mario Rinvolucrik bigarren artikuluan, hiru zatitan sailkatu-
ikasleek beren gurasoekin edo irakasleekin eskutitzez dituzten harremanak;
sleak batzuek besteei idazten jarrarazteko hiru teknika;
asleek idazterakoan har ditzaketen nortasun-motak.
bezala, ezohiko bideen urratzaile agertu zaigu Mario Rinvolucri
- Ba ote du lekurik dramak hizkuntzen irakaskuntzan? Auzi hori aztertzera dago emana hirugarren lana. Artikulugileak dramatizazio-teknikakerabiltzearen aldekoak dira. Batetik, diotenez, hizkuntz saioak biziagotuegingo baitituzte; eta, bestetik, hizkuntza, jestoa, mugimendua, etab.elkarri lotuz, Jagungarri gertatuko baitzaizkigu gure xedea lortzeko: hizkuntzaren berezko erabilera, alegia.
- Urterik urte ugaltzen joan dira azken aldi honetan hizkuntzen irakaskuntzan literatura txertatu duten irakasleak, aukera handiko ikasbideadelakoan. Hala ere, bigarren hizkuntzaren irakaskuntzan literatura ikasten denean, bazter utzi ohi da erabat eleberria, ikaslearengan ardazturikoirakaskuntza elkarreraginezkoan sakontasun handiko aukera zirraragarriak eskaini arren. Irakaskuntza komunikatiboan literatura, era bateanedo bestean, txertatu denean, begien bistako arrazoien indarrez narraziomotza, antzerkia eta horien antzeko jeneroak izan dira hobetsiak. Bada,beraz, eleberria ustiatzen hasteko garaia.
Hainbat teknika berritzaile azaltzen ditu Jillian Haeseler irakasleak ,Ernest Hemingwayren eleberriei buruz goi-mailako ikasle batzueiemandako literatur ikastaro batean oinarrituta. Irakasleari beste ezein
ZUTABE 3411994). 1-2 orr.
baino eskurago daukan baliabide bat erabiltzeko modua ematen dioteteknika horiek: ikaslea bera, alegia.
• Nola irakatsi hizkuntz ikasleei irakurtzen? Zein paper ote du aurrekoezagutzak irakurketaren eredu psikolinguistikoan? Auzi horiei heltzendie Beste iturrietatik saileko artikuluak, irakurketaren eskema-teoriazkoikuspegitik heldu ere. Teoria horren arabera, irakurketa prozesu interaktiboa da, testuaren eta irakurlearen aurretiko ezagutzaren artekoa. Eskema-teoriazko ikuspegiak ikasgelan dituen inplikazioak aztertzen dituzteartikulugileek, baita irakurlearengan ardazturiko irakurketa eragitekoteknikak iradoki ere.
• Irakaslearen irakastankera ikaslearen ikasestiloei egokituko bazaie,funtsezkoa da, erraza ez den arren, ikasteari buruzko jabetze-prozesuaren arrastoan ibiltzea. lrakaslearen prestakuntza saileko artikuluakbigarren hizkuntza ikasten izandako esperientziaren berri ematen du.Ingeleseko irakasleak dira egileak, eta euskara eta alemaniera ikastekoprozesua deskribatzen dute. Esperientzia hauek kurtsoan zehar idatzitako oharretan islatzen dira, egunkariak irakasprozesuari zein norberarenestrategiei buruz gogoeta egiteko tresnak izan direlarik. Ikerketa-motahonen ezaugarriekin batera, metodologia azaltzen da, egileek aipaturikohizkuntzak ikasterakoan idatzitako hainbat ohar emanez. Emaitzen arabera, bigarren hizkuntzak bereganatze-prozesuan motibazioa eta faktoreafektiboek duten garrantzia azpimarratu ondoren, aldagai hauen eraginabaloratzen dute. Era berean, ikasleen ikaskuntzan eta irakasleen prestakuntzan egunkariak erabiltzeak dituen abantailak ere eztabaidatzen dira.
• Irakasgai ez ezik ikasgai ere badu euskara euskara-irakasleak. Etahorren kariaz, hain zuzen, bildu ditu ZUTABEk bi artikulu oraingoanEuskararen kutxa sailean. Lehendabizikoak Euskaltzaindiak, euskarabatua dela eta, l 993ko maiatzaren 28an onarturiko adierazpena. Bigarrenak, berriz, idazmena du aztergai.
Euskal prosagintzan begiz jotako bi korapilo aukeztu zituen ZUTABE31.ean Pello Esnalek: atzera-kargarena eta pausaldiek sortutakoa.Horien askatzea, aldiz, hurrengorako utzi. Eta agindua zor.
Sail honetako bigarren artikuluak pausaldiekin du zerikusia. Subjetuaren eta predikatuaren arteko paslialdiaz dihardu Esnalek batipat, bainaaditzaren eta osagaien artekoaz ere ahaztu gabe.
• Azkenik, kurrikuluaren diseinua aztergai duen artikulua dakarkizuZUTABEk Bestelako lankidetzak sailean. Munta haundikoa, beraz, berran ikertzen den auzia. Insa irakasleak, kurrikuluaren helburu eta osakinez gain, hezkuntz paradigma nagusiak aztertzen ditu; derrigorrezkoabiapuntua baita kurrikulua txertatukÓ den eta hezkuntz politika edofilosofia jakin baten markoan erabakiak hartzeko bidea emango duenparadigma ikertzea.
Udako oporren irrikan egonga zara, amaitzear dagoen ikastaroak sorturiko nekeen atsedena hartzeko. Ondo izan, bada, merezita dituzu eta.
2 Aurkezpena
Era ezberdineko /anek dute argitaraleku ZUTABEko hainbat sailetan.Sail batzuk ale guztietan azalduko dira. Beste batzuk, aldiz, behin edobeste. lrakurleak zein artikulugileak berauen izaeraz hobeto jabetzekoedo, hona hemen sail zenbaiti buruzko azalpen labur-laburra.
Ama-hizkuntza Ama-hizkuntza ikasteko/lantzeko moduak; baita hauen ebaluazioa etaprozesua eraginkorrago egiteko proposamenak.
Beste iturrietatik Nazioarteko aldizkari espezialduetatik euskaratutako lanak.
Euskararen kutxa Euskara aztergai duten lanak. Besteak beste, euskararen ezaugarriak,alor honetan ikusten diren maniak, aurriritziak, uste okerrak eta deskuido nabarmenak aztertzen dira bertan. Euskara-irakasleei irizpide sendoak eskaintzea du helburu.
Kultura Euskal kultura euskalduntze/alfabetatze-prozesuan txertatzeko programak eta alor horretan izandako esperientziak.
Erbesteko Euskal Euskara eta euskal kultura bizirik iraun dezan Euskal Herritik kanpokoHerrian euskaldunek eginiko ahaleginen azalpena.
Langaiak Euskalduntze/alfabetatzegintzaren esparruan argitara emaniko baliabidedidaktikoen inguruko lanak.
Kanpainak Gizarteko hainbat arlotan euskararen alde eraturiko kanpainak.
Begiak eme Euskarari ostiko ederrak ematen zaizkio han eta hemen noiznahi, gurehizkuntza euskaldun jatorrari arrotz eta erabat ulergaitz bihurtzeraino.Sailak iragarki, ohar eta bestelako idazkietan aurkituriko "perlak" islatunahi ditu.
lritziak eta eskutitzak Glotodidaktikaren alorreko gai zenbaitiburuzko gogoetak, aldizkarianargitaraturiko lanei buruzko eskutitzak, artikulugileei erantzuna emanedota galderak eginez, proposamenak ...
So/asean • lkasleak mintzoIkaslearen esperientziak ikaskuntz prozesuan.
ZUTABE 34 (1994),3-5 orr. 3
• Irakasleak mintzoIrakasleen esperientziak irakaskuntzako zenbait alorretan.
• Auri-mauziakGai eztabaidagarriei buruzko irizpide-bilduma.
• Egilearen eskutikEuskalduntze/alfabetatzegintzaren esparruko liburu, tesi, metodo etamaterial didaktikoaren inguruko zertzeladak egileen eskutik.
• Bestelako elkarrizketak, irudizkoak barne, eta mahai-inguruak.
Mindegi iraunkorra Euskara-irakasleen artean elkarlana sortzeko moduko lantresnak (gaibatzuen azterketa bideratzeko eskemak, baliabide didaktikoak sortzekoorientabideak. ..) eta dinamika horrek eraginda mamitu diren esperientziak eta emaitzak.
lrudibidez Kontzeptuen azalpena, gertaeren azterketa, hizkuntzaren irakaskuntzaren alderdiei buruzko iritziak, irudia eta azalpen laburra uztartuz.
Ge/a irekia Ikasgelan probetxuzko gertatu diren ideia praktikoak edo hainbat arlotan onuragarri izan daitezkeen proposamenak: teknika edo ariketa-itxuraduten "errezeta" didaktikoak; irakastekniken inguruko ideia praktiko,burutazio emankor eta iradokizun zenbaiten azalpena; esperientziak,arlo eta urrats jakinetan ibilitako bideen azalpena eta balorazioa, alegia.
ZUTABEk ikasgelak irekitzeko dei zabala luzatzen du.
Liburuak eta Liburu, aldizkari eta artikuluen laburpen, aipamen edota kritika;aldizkariak ZUTABEren esparruarekin nolabaiteko lotura duten hemen bertoko
aldizkari espezialduen aurkezpen laburra; HABE Liburutegian jasotakoliburu berrien zerrenda gaika antolaturik.
Gure mundutxoa Hizkuntzen irakaskuntzako albisteak, euskalduntze/alfabetatzegintzakoak bereziki: euskaltegiak, argitalpenak (metodoak, baliabide didaktikoak, tesiak. ..) eta egitasmoak; agenda (bilerak, ikastaroak, ihardunaldiak, kongresuak, erakusketak, bisitak. ..).
"Albistea" gertatu den "tokian" egon denarentzat badago ZUTABEnberonen berriak zabaltzeko aukerarik,
Kezkak eta gatazkak Klasean izaten diren metodologi eta bestelako auzi, kezka, duda-mudaeta katramilen azalpena, baten batek, enbidoari eutsiz, iradokizunen bategin dezan.
Zertan zabiltza irtenbide edo argi bila? ZUTABEn azaldu, besterentzatere ongi etorriko da-ta. •
Tarteko hizkuntza Berezkoa du hutsa ikasleak euskararen ikaste-bidean. Ikasprozesuko pausu beharrezkoa izaki, ez du zertan porrotaren seinale izan behar. Sailakikaslearen "hutsak" islatu nahi ditu tarteko hizkuntzaren aldeak hobetoezagutzeko, ez inondik inora ikasle edo_beronenhutsari irri egiteko.
4 Aldizkariko bideak
Glotodidaktika-hiztegia
Definiziodibergenteak
lrakasleenprestakuntza
Aldizkari honetako eta beste zenbaitetako artikuluetan eta liburutanargitara eman eta HABEren Glotodidaktika-hiztegian jaso ez diren zenbait terminaren azalpena.
Errealitateaz hobeto ohartuko garelakoan, glotodidaktikaren alorrekokontzeptuekiko hurbilpena egin nahi da, ohizkoari ez-ohizko ikuspuntutik begiratuz. Definizioak jasotzen dira bertan, baina ez "erantzun"zuzen bakarrekoak.
Proposamenak helarazi, ZUTABEk gogokoak dituzun gaiak jorratukoditu eta.
• lrakasleen prestakuntzan inputarekin aritzeko moduen azalpena.• lrakasleen prestakuntzan gainbegiraketa egiteko eta feedbacka ema
teko erak.• Alor honetan erabili eta emankorrak izan diren ikasaio edo egitas
moak.• Ikasaioen ebaluazioa.• Euskara-irakasleen eta euskara ez beste hizkuntzen irakasle-presta
tzaileen esperientziak beraien eskutik; baita hizkuntzarekin zerikusirik ez duten prestatzaileen esperientzi bilduma ere.
• Euskara-irakasleen prestakuntza gurean; eta beste hizkuntzatako irakasleena, bai Euskal Herrian, baita atzerrian ere.
lkasten iaio Zer ikas dezakegu hizkuntz ikasle onarengandik? Ikasle ona izateko,trebatu beharrean aurkitzen da ikaslea. Sailak prestakuntza horretarakoprogramak eta emaitzak ditu aztergai.
lkerketak Garrantzi handiko ikerlanen azalpena.
Bestelako Orain arte aipaturiko sailetan sartzen ez diren idazlanak. Artikuluoklankidetzak orientazio akademikoa dutenez, lan nahikoa sakonak biltzen dira sail
honetan, honako arlo hauen ingurukoak besteak beste: Psikolinguistika,Andragogia, Pedagogia, Didaktika, Soziologia, Xede berezietarako hizkuntza; baita, irakaskuntzarekin zuzenean zerikusirik ez izan arren, hizkuntz irakaskuntzarako aberasgarri izan daitezkeen hainbat arlotakoekarpenak ere.
Aldirkariko bideak 5