2013 dünya ekonomisi ve küresel kriz - tebahaber.com.tr · Şubat 2013 tarihinde yaptığı...

1

2012 yılında yüzde 3’lük büyüme ile toparlan-maya başlayan dünya ekonomisinde 2013 yılında kırılganlık ve belirsizliğin devam etmesi, büyüme oranının 2012’nin üzerine çıkması bekleniyordu (TEBA: 2012/YILLIK RAPOR-Küresel Kriz).2013 yılında küresel lider ABD’de ve Euro bölge-si ülkelerinde uygulanan eş zamanlı parasal genişleme ve ekonomiyi canlandırma paketleri ad-eta aşağı yönlü giden küresel ekonomiyi yılın son çeyreğinde yukarı yönde iyileşmeye doğru çevirdi. 2013’de gelişmiş ülkelerin güven göstergeleri iyileşti, ekonomik göstergelerde belirginleşen bir toparlanma başladı, Euro bölgesi ülkelerindeki faizlerin yükselen yönü tersine çevril-erek azalmaya yüz tuttu. An-cak yine de küresel ekonomik büyüme oranının, 2013’de, IMF, DB ve BM’nin tahminleri-nin altında kaldığını görüyoruz.Küresel ekonomiyi izleyen Birleşmiş Milletler (BM) Teşkilatı, IMF, OECD ve Dünya Bankası gibi ekonomik sistemin kayıtlı uluslararası kuruluşlarının 2013 Aralık ve 2014 Ocak tarih-li son raporlarına baktığımızda, başta küresel ekonominin lideri ABD olmak üzere, gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomil-erde 2013’ün özellikle son çeyreğinde yaşanan iyileşmelerle, küresel ekono-mik görünümün iyileşmeye başladığını görmekteyiz.

2013’ün özellikle son çeyreğinde toparlanma başladı, yine de aşağı yönlü riskler var:

2013’ün ikinci yarısından itibaren küresel ekonomi-nin özellikle gelişmiş ülkeler bazında toparlanmaya başladığı, yine de aşağı yönlü risklerin önemini

koruduğu, genel olarak 2013’ün son çeyreğinden itibaren göstergelerin kademeli olarak iyileşmeye başladığı, bu dönemde gelişmekte olan ülke-lerde ise büyüme hızının bir miktar yavaşladığını görüyoruz. Bu dönemde Avrupa Merkez Bankası’nın ekonomik aktiviteyi destekleme yönünde para-sal genişlemeci politikalara devam edeceğini açıklaması, Euro Bölgesi açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Ancak Euro bölge-sinde 2013’de işsizliğin yüksek seviyede seyret-

meye devam etmesi ve banka bilançoları ile özel sektörün yükleri de düşünüldüğünde, kırılganlıkların halen devam etmekte olduğu görülüyor.

2013 yılına ABD’de yaşanan önemli olaylar damgasını vurdu:

2013 yılında küresel kriz bir miktar azalma belirtisi göste-rirken, yıla ABD’de yaşanan önemli olaylar damgasını vurdu. 2013’de ABD Merkez Bankası FED’in izlediği poli-tikalar ve Senatoda yaşanan bütçe krizi sonucunda ABD Hükümeti’nin kapanması tarihte krizin yeni boyutları olarak yer alırken, 2013’de Avrupa ekono-

misindeki toparlanmanın ise zayıf kaldığı görülüyor. ABD Merkez Bankası FED’in Tem-muz 2013’de tahvil alımlarını yıl sonunda azaltmaya başlayacağını açıklaması ve 2013 Aralık ayında 10 milyar Dolar indirerek, aylık 75 milyar Dolar’a düşürmesi ve Senato’daki bütçe krizi nedeniyle ABD Hükümeti’nin 17 yıl aradan sonra ilk kez res-mi olarak kapanması küresel piyasaların günde-mini belirleyen en önemli olaylar olarak kaydedildi.

2013 Dünya Ekonomisi ve Küresel Kriz

Küresel ekonominin büyüme oranı 2013’de, IMF, DB ve BM’nin tahminlerinin altında kaldı.-Küresel lider ABD’nin 2013’ün 3. çeyreğinden sonra büyüme oranındaki artış, 2013’de yaşanan küresel krizde son dönemde iyileşme belirtileri olarak kaydedildi. Buna rağmen küresel krizde aşağı yönlü riskler önemini koruyor.-6 çeyrektir üst üste daralan Euro Bölgesi, 2013’ün 3. çeyreğinde resesyondan çıksa da büyüme oranı cılız kalırken, en önemli sorun işsizlik yerinde saydı…


2

Küresel kriz Euro Bölgesindeki borçların ve işsizliğin azalmasına imkan vermedi:

Euro bölgesi ekonomisi 2011 yılından bu yana süren uzun durgunluk döneminden sonra ilk kez 2013 yılının ikinci çeyreğinde düzelme belirtileri göstermeye başlarken, ekonomideki topar-lanma çok cılız kaldı. Euro bölgesi ekonomisindeki küçülme 2011’in son çeyreğinde başlamış olup, 6 çeyrek boyunca kesintisiz devam etmişti. 2013’ün ikinci çeyreğinde ekonomide başlayan yüzde 0,3’lük büyüme, üçüncü çeyrekte yine yüzde 0,1’e düştü.Öte yandan, Euro Bölgesi ekonomideki cılız topar-lanma işaretlerine rağmen, görülmemiş rekor-lar kıran işsizlik sorunu nedeniyle maalesef ye-rinde saymaktaydı. Euro bölgesinde ekonomik toparlanmanın diğer gelişmiş ülkelerin gerisinde kalmasının en önemli nedenleri, bölgesinde Kuzey ve Güney ülkeleri arasındaki rekabet gücü ayrışması ve yüksek kamu borçları gibi önemli sorunları ve bankacılık sektöründeki batık kredileri oldu. Euro bölgesinde alınan yoğun kemer sıkma tedbirl-eri Avrupa Birliği’nde (AB) kamu borçlarındaki re-kor artışı sadece yavaşlatabilmiş, ancak işsizlik ve büyümeye hiçbir olumlu etkisi olamamıştı.

2013 küresel krizinden en az etkilenen ülkeler Çin ve Rusya oldu:

Dünya ekonomisinin yeni lokomotifi Çin Halk Cumhuriyeti’nde ise 2013 yılı yine başarılı bir büyüme hızıyla kapanırken, Çin’in yabancı ülkelerdeki yatırımlarının daha da artmakta olduğu gözlendi. 2013 büyümesi yüzde 7,5 olan Çin’in, Asya ülkelerinde gücü doruğa çıkarken, Asya ülkeleri, AB, ABD, Rusya ve Japonya’da yaptığı yatırımlar 58 milyar Dolar’ı buldu.Çin’den sonra dünyanın önde gelen ekonomilerin-den biri olan Rusya Federasyonu’nun ise AB ülkeler-indeki olumsuz gidişten etkilendiği ve 2013 yılında büyüme hızında önemli bir yavaşlama oluştuğu görüldü. Nitekim Eylül 2013’de Rusya’nın St. Pe-tersburg şehrinde yapılan G-20 zirvesinde konuşan Rusya Devlet Başkanı Putin, küresel ekonomik krizin geri dönmesinden endişe duyduğunu belirtmiş ve ekonomik kriz şartlarını daha tam olarak geçmediğini ifade etmişti. Putin, Euro sahasında devam eden durgunluğun endişe verici olduğunu bildirmişti. 2011 yılında yüzde 4,3’lük ekonomik büyüme elde eden Rusya’nın, büyüme oranında kademeli olarak düşüş devam etmiş, BM raporuna göre, 2012 yılında yüzde 3,4’e inen büyüme oranı 2013 yılında en alt seviye olan yüzde 1,5’e düşmüştü.Küresel krizden çıkış tedbirlerinin görüşüldüğü en önemli küresel toplantılar olan G-8 ve G-20 zirveleri yine 2013 yılında da yapıldı. Haziran 2013’de Kuzey

İrlanda’da yapılan G-20 zirvesinde çıkan sonuçta, çok uluslu şirketlere, faaliyet gösterdikleri her ül-keye ne kadar vergi ödediklerine ilişkin bildirimde bulunmak yükümlülüğünün getirilmesinin hedeflen-mesi ilk önemli adım oldu. Ancak bu yükümlülüğün ne zaman yürürlüğe konulacağı henüz bilinmiyor.Temmuz 2013’de Moskova’da yapılan G-20 Maliye Bakanları toplantısında ise küre-sel krize yönelik “Ekonomik Büyüme ve İstihdam” öncelikli hedefler olarak belirlendi.Küresel ekonomide şüphesiz 2014’ü etkileyecek en önemli olaylardan birisi ise ABD’de yeni Bütçe Tasarısı’nın, Senato’dan 16 Ocak 2014 tarihin-de onaylanarak kabul edilmiş olmasıydı. Böylece ABD devletinin bir kez daha çalışamaz duruma düşmesi olasılığı 9 ay kadar ertelenmiş oldu.Dünya ekonomisinde 2013 yılında yaşanan önem-li olayları ve küresel krizin yeni boyutlarını yıl içerisinde TEBA’da verdiğimiz haberleri de dik-kate alarak aşağıda sizlere sunmaya başlıyoruz.

FED Başkanı Bernanke’nin “Yarı Yıl Para Politikası Raporu” sunumu:

ABD’de Mart başında yasa gereği yürürlüğe gire-cek harcama kesintilerinin, ekonomide nasıl bir etki yaratacağı tartışılırken, ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Bernanke’nin ABD Kongresi’nde 26 Şubat 2013 tarihinde yaptığı “Yarı Yıl Para Politikası Raporu”nun sunumu tüm dünyada merakla izlendi. Bernanke yaptığı konuşmada, iş piyasasının halen zayıf durumda olduğunu vurgulayarak, şunları söyledi; “Yüksek işsizliğin çok ciddi bedelleri vardır. İşsizliğin getireceği üretimin düşmesi ve kazanç kaybı aynı za-manda hükümet gelirlerini ve harcamalardaki artışı düşürecektir ki bu da daha çok açık ve daha yüksek düzeyde borç demektir. Kongre ve yönetim, keskin har-cama kesintilerini, bütçe açığını kısa dönemde daha az düşürecek, ama uzun dönemde daha sürdürül-ebilir yapacak politikalarla değiştirmeyi düşünmelidir”.Bernanke, 2012 yılında GSYH’nın yüzde 7’si oranında olan bütçe açığının 2015 mali yılında yüzde 2 civarına kadar inmesine yönelik planın yürüdüğünü, sonuç olarak federal borcun, önümüzdeki 10 yıllık dönemin çoğunda GSYH’nın yüzde 75’i civarında seyretmesi-nin öngörüldüğünü belirtti (TEBA: 1602/4 Mart 2013).

Başbakan Yardımcısı Babacan, “G-20 toplantılarında ulusal borç seviyelerinin düşürülmesi için sert hedefler konulmasına ihtiyaç görülmedi”:ABD’nin başkenti Washington’da 20 Nisan 2013 tarihinde sonuçlanan G-20 ve IMF-Dünya Bankası bahar toplantılarına katılan Ekonomi’den Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan,


3

kamuoyuna yaptığı değerlendirmede, krizin aynı şiddette hüküm sürdüğü bu dönemde uluslararası toplantılarda bu sefer görüş ayrılıklarının oluştuğunu ifade ederek, 2013 yılının belirsizliklerle dolu olacağını vurguladı. Babacan, G-20 toplantılarının en önemli amacının özellikle gelişmiş ülkelerde-ki yüksek borç miktarlarının azaltılabilmesi için alınacak tedbirlerin kesintisiz sürdürülebilmesi olduğunu hatırlattı ve şu değerlendirmeleri yaptı:“Nitekim gelişmiş ülkeler bu konuda daha esnek olunması gerektiğini kaydederken, gelişmekte olan ülkeler yüksek borç yüküne sahip gelişmiş ülkeler-in biran önce ekonomik önlemlerin uygulamaya konulmasını istemekteydiler. Ancak, Washington’da yapılan G-20 Ekonomi Bakanları toplantısında, bu sefer liderler, ulusal borç seviyeleri-nin düşürülmesi için sert hedefler koyulmasına ihtiyaç olmadığı yönünde mutabakata vardılar” (TEBA: 1610/29 Nisan 2013).

Ali Babacan, alınan kararlardan memnun olmadığını dile getirmek-teydi. Nitekim Türk Hükümeti IMF ve Dünya Bankası’nın da önerileriyle geçen yıl kamu borç stoğunu adeta eritecek şekilde hareket etmiş ve Maastrich kurallarını en iyi şekilde ye-rine getiren ülke olarak övünmüştü. Oysa Türkiye eski dönemlerde “Borç yiğidin kamçısıdır” yaklaşımı ile kamu borçlarını ödeyebilecek nok-tada sürdürmüştü. Şimdi ise başta ABD’de yüzde 80’lere varan kamu borç stokları bulunan gelişmiş ülkel-erde daha borç ödemelerinde esnek hareket edilmesi kararı alınmaktaydı.Kamu borç yükünün sıfırlandığı bu dönemde Türkiye’de, altyapı yatırımlarında Kamu-Özel Sektör İşbirliği (KÖİ) modelini ve özelleştirmeleri yoğun bir şekilde uygulayan Hükümet, özel sek-törün daha çok yurtdışından aldığı kredilerle dövi-zle borçlanmasına imkan yaratmış, şimdi de TL’de oluşan yüzde 30’lara varan enflasyon ile ülkenin çıkış gücünü yaratacak özel sektör, bir çıkmaza girmişti.

FED, tahvil alım programının 2014’de sonuçlandırabileceğini ilk kez 22 Mayıs’ta açıklıyor:ABD Merkez Bankası Başkanı Bernanke, 22 Mayıs 2013’de dünyada yankılar uyandıracak önemli bir açıklama yaptı. Bernanke, FED’in teşvik programını sonlandırmak için çok erken olduğunu belirterek, şunları söyledi:

“Para politikasında zamanından önce daral-maya gitmek, faiz oranlarının geçici yükselm-esi ve ekonomik toparlanmanın önemli ölçüde azalması veya durması riskini beraberinde getirir”.Bernanke, böylece Eylül 2012’den bu yana uyguladığı parasal genişleme programının 2013 sonuna kadar azaltılacağını ve 2014 yılında ancak sonlandırılabileceğini ifade etmekteydi. FED ilk kez aylık olarak yaptığı 85 milyar Dolar’lık tahvil alımında azaltmaya gidebileceğini duyurmaktaydı. Bu açıklamadan sonra küresel pi-yasalar 2013 yılının ikinci yarısını “Tapering” (tah-vil programının azalması) endişeleriyle sürdürdü.

OECD’nin Ekonomik Görünüm Raporu: “2013’de OECD içinde en çok büyüyen

ülke ABD olacak”

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) beklenen Küresel Ekonomik Görünüm Raporu’nu 2013 Mayıs so-nunda yayımladı. Rapora göre, gelişmiş ekonomilerde 2013 ortalarında, 2014’e doğru, uyumlu para politikaları ve fi-nansal piyasaların durumu-nun gelişmesi ve güvenin yeniden sağlanmasıyla bir-likte, büyümenin yavaş yavaş artması bekleniyordu. Tüm OECD ülkeleri arasında en çok ABD’nin büyüyeceği, iş gücü piyasalarının ABD ve Japonya’da sağlamlaşacağı, ancak Euro Bölgesinde yüksek işsizliğin sorun olmaya devam

edeceği vurgulanmaktaydı. Euro bölgesinde para politikasının gevşetilmesi öner-ilmekte ve yapısal reformlarla işsizliğin düşürülmesi istenmekteydi (TEBA: 1615/3 Haziran 2013).

G-8 zirvesinde lider ülkeler vergi kaçakçılığı ile birlikte mücadeleyi hedefliyor:Bu arada İngiltere’nin dönem başkanlığını yürüttüğü G-8 zirvesi, Kuzey İrlanda’da 18-19 Haziran 2013 tarihlerinde yapıldı. Zirveye dünyanın en büyük ekonomileri İngiltere, ABD, Rusya, Fransa, Al-manya, Kanada, Japonya, İtalya ve Avrupa Birliği katılmaktaydı. Zirve’de küresel ekonomi, verg-ilendirme, ticaret, şeffaflık, terör ve Suriye krizi ele alındı. Zirvede, çok uluslu şirketlere, faaliyet gösterdikleri her ülkeye ne kadar vergi ödediklerine ilişkin bildirimde bulunma yükümlülüğünün getiril-mesi hedeflendi (TEBA: 1618/24 Haziran 2013).

2013 yılında küresel kriz az da olsa hızını keserken, yılın olaylarına küresel lider ABD’de yaşanan önemli gelişmeler damgasını vurdu.-FED’in Temmuz 2013’de varlık alımlarını yıl sonunda azaltmaya başlayacağını duyurması ile, Aralık 2013’de aylık 75 milyar Dolar’a düşürmesi ve Senato’daki bütçe krizi nedeniyle ABD Hükümeti’nin kapanması küresel piyasaların gündemini belirleyen en önemli olaylar oldu…


4

FED Başkanı Bernanke, “ABD ekonomisinin halen düşük faiz politikasına ihtiyacı var”:ABD Merkez Bankası Başkanı Bernanke, Temmuz 2013’de yaptığı bir konuşmada ise ABD ekonomisi-nin halen düşük faiz politikasına ihtiyacı olduğunu vurgulamaktaydı. Bernanke, işsizliğin halen yük-sek olduğunu, enflasyonun ise FED’in hedefinin altında kaldığını belirtmişti. Yüksek vergi oranları ve federal bütçe kesintileri nedeniyle ekonomi-nin halen istenilen seviyeye gelmediğini dile get-iren Bernanke, parasal genişleme politikasının de-vam etmesi gerektiğini ifade etmişti. Bernanke’nin bu konuşması üzerine, FED’in Eylül veya Aralık aylarında bir karara varmasının beklendiği ve Ey-lül ayında parasal genişlemeyi azaltacağı yorumları yapılmaya başlandı (TEBA: 1622/22 Temmuz 2013).

G-20 Maliye Bakanları toplantısında St. Peters-burg aksiyon planı hazırlanması kararı alınıyor:Küresel ekonomide söz sahibi 20 ülkenin Maliye Bakanları Moskova’da 19 Temmuz 2013’de yine küresel krize yönelik önemli bir toplantı yapmaktaydı. Maliye Bakanları özellikle küresel ekonomik büyü-medeki kırılganlık ve dünya çapındaki işsizliği masa-ya yatırmışlardı. Nitekim G-20 Maliye Bakanları toplantısı bittiğinde şu sonuç bildirgesi açıklandı:

-Büyümeyi sağlamak ve istihdamı yarat-mak önceliğimiz olacak ve ekonomiyi yeniden güçlendirmek ve istihdam yaratacak bir büyümeyi sağlamak üzere karar verici adımlar atacağız.

-Küresel ekonomi halen çok zayıf seyrediyor ve iyileşmede kırılganlık devam ediyor. Birçok ülkede işsizlik çok yüksek seyretmeye devam ediyor. ABD ve Japonya’da güçlendirici faaliyetler görülüyor. Euro bölgesinde istikrar işaretleri gözükse de resesyon de-vam ediyor ve yükselen ekonomilerde büyüme devam etse de bu eskiye nazaran biraz daha yavaş seyrediyor.

-Küresel ekonomiyi daha güçlü, istikrarlı ve sürdürülebilir bir çizgiye oturtmak için politika uygulamalarımızı yoğunlaştıracağız ve kapsamlı bir St. Petersburg aksiyon planı hazırlayacağız. Kısa dönemli önceliğimizin istihdamı ve büyümeyi arttırmak olduğu konusunda uzlaştık. Finansal pi-yasalardaki bölünmeyi daha da azaltacağımız, Avrupa’da Bankalar Birliği’ne yönelik kararlı bir şekilde reformlar uygulayacağımız, gerektiğinde mali destek vereceğimiz, gelişmiş ülkelerde orta vadeli para politikaları uygulamaya devam edeceğimiz ve yükselen piyasalarda büyümeyi ve istikrarı destek-leyici adımlar atacağımız konusunda anlaştık. St. Pe-tersburg aksiyon planı, verimliliği, iş gücüne katılımı ve istihdamı arttırıcı kapsamlı reformlar içerecektir

-Gelişmiş ülkelerde daha güçlü ve sürdürül-ebilir bir iyileşme sağlamak ve aynı zamanda mali sürdürülebilirliği korumak kritik öneme sa-hip. Fazla veren ekonomilerde büyümenin ye-rel kaynaklarının arttırılması, açık veren ekonomil-erde ise ulusal tasarrufların arttırılması ve rekabetin güçlendirilmesi gerekiyor. Her türlü korumacılıktan kaçınacağız ve piyasalarımızı açık tutacağız (TEBA: 1623/29 Temmuz 2013).

Kongre’de bütçe konusunda anlaşamayan ABD Hükümeti, 16 gün resmi olarak kapanıyor:

2013’e şüphesiz damgasını vuran en önemli olay-lardan biri de Ekim 2013’de bütçe krizine bir çözüm bulamayan ABD Hükümeti’nin tüm çalışmalarını durdurduğunu gösteren kapanması oldu. Kongre’de bütçe konusunda anlaşamayan Cumhuriyetçiler ile Demokratlar, 17 yıl aradan sonra ilk kez ABD Hükümeti’nin resmi olarak kapanmasına yol açtı. Bu durum küresel ekonomi tarihinde yeni bir kriz daha yaratmaktaydı. Kongre’de Hükümeti tem-sil eden Demokratlar, ödemelere devam edilmesi yönünde 6 haftalık kısa vadeli bir bütçe çıkarmayı teklif etmişlerdi. Cumhuriyetçiler ise bu teklifi an-cak geçen yıl yasalaşan Sağlık Reformu’nun durdurulması ya da iptal edilmesi koşuluyla kabul edeceklerini bildirdiler. Bu durumda çıkış yolu bula-mayan Hükümet, Ekim ayının ilk günlerinde aldığı bir kararla kapandığını açıkladı. Bu kriz, 16 gün sürdü.Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, borçlanma sınırı üzerine gerçekleştirilen kongre müzakerelerinde bir sonuca varılamaması nedeniye 15 Ekim’de ABD’nin “AAA” notunu negatif izlemeye aldığını açıkladı. Fitch’in bu açıklamasından sonra, 17 Ekim’de borç tavanı yükseltilerek kriz kısmen aşılmış oldu. Nitekim sonuçta 12 Aralık 2013’de bi-raraya gelen Demokratlar ile Cumhuriyetçiler, 2015’e kadar yapılacak harcamalar konusunda anlaşmaya vardılar. Böylece yaklaşık 3 yıldır süren ve ekonomi-ye büyük sıkıntı yaşatan bütçe krizi sona ermiş oldu.

FED tahvil alım miktarını 10 milyar $ azaltacağını duyuruyor:

ABD’li FED, 17 Aralık 2013 tarihinde yaptığı yılın son Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında, piyasalar tarafından endişeyle beklenen kararı ni-hayet aldı. FED açıklamasında, tahvil alım miktarını Ocak 2014’den itibaren 10 milyar Dolar azaltacağını duyurdu. Böylece FED, Eylül 2012’den bu yana her ay uygulamış olduğu 85 milyar Dolar’lık tah-vil alım miktarını, Ocak 2014’den itibaren 75 milyar Dolar’a indireceğini beyan etmekteydi.FED’in Aralık 2013’de mali bilançosu her ay yaptığı


5

85 milyar Dolar’lık tahvil alımlarıyla birlikte ilk kez böylesine büyük bir miktar olan 4 Trilyon Dolar’a ulaşmıştı. Oysa finansal krizden önceki 2007 yılında FED’in bilançosu 900 milyar Dolar olmaktaydı.

AB Bakanları, 135 milyar €’luk 2014 bütçesinde uzlaştı:

Kasım 2013’de AB’nin bütçeden sorumlu bakanlarınca yapılan bütçe görüşmeleri sonuçlandı ve AB’nin 2014 bütçesi üzerinde anlaşıldı. Görüşmelerde, harcama-lar için uzlaşma sağlanan rakam 135 milyar Euro oldu. Bu rakam, 2013 bütçesiyle kıyaslandığında yüzde 9,4 azalış kaydediyor. AB bakanlarının Genel Taahhütler için anlaştığı rakam ise 142,6 milyar Euro oldu. Buna göre, genel taahhütler de 2013 bütçesine oranla yüzde 9,5 oranında düşmüş oldu. 2014 yılı bütçesi üzerinde anlaşmanın sağlanmasıyla, AB’nin 2014-2020 dönemini kapsayacak uzun vadeli büt-çenin onaylanmasının da önü açılmış oldu. Böylece küresel krize karşı önemli bir tedbir olarak düşünülen harcamaların kısılması için AB bütçesinde beklenen karar alınmaktaydı (TEBA: 1637/18 Kasım 2013).AB liderlerinin 19-20 Aralık 2013’deki zirve-sinde Bankacılık Birliği’ne onay verilirken, ban-ka zararlarını üstlenecek olan 55 milyar Euro’luk ortak fonun 11 yıllık uzun bir geçiş sürecinden sonra 2025 yılında tam kapasiteyle faaliyete başlayacak olması ise beklentileri karşılamaktan uzak kalmıştı.

Euro bölgesi 2013 yılında da küresel krizin aşağı yönlü risklerinden kurtulamamış, en büyük sorun olan işsizlik genç nüfusta ön-lenemez boyutlara çıkmıştı.Oysa 2012 Mart ayında yeni Hükümetlerarası Anlaşma’yı imzalayan AB ülkeleri, banka-lara doğrudan sermaye takviyesine başlamışlar, Yunanistan’dan sonra İspanya Kurtarma Paketi’ne onay verilmiş, IMF’ye göre AB’nin çöküş ihtimali geride kalmıştı (TEBA: 2011/YIL-LIK RAPORU-Küresel Kriz).

AB Komisyonu’nun hazırlamış olduğu program, 2012’de yüzde 0,7 olan Euro bölgesi ekonomisi küçülme oranının 2013’de yüzde 0,4’de kalmasını ve ekonominin 2014’de yüzde 1,1 büyümesini öngörmekteydi.Euro bölgesinde 2013’de rekor seviyelere ulaşan işsizlik en büyük sorun olarak durmaktaydı. Ekim 2013 itibarıyla Euro Bölgesinin ortalama işsizlik oranı yüzde 11 ile son yılların en yüksek düzeyinde bulunuyor. İşsizlik en yüksek düzeyde yüzde 27,3’le Yunanistan

ve yüzde 26,7 ile İspanya’da görülürken, İtalya’da yüzde 12,5, Fransa’da yüzde 11, İngiltere’de yüzde 7,5 ve Almanya’da yüzde 5,5 oluyor. Euro bölgesinde daha acil bir sorun olarak görülen genç işsizlik oranı Yunanistan’da yüzde 58, İspanya’da yüzde 57,4 oluyor.Öte yandan, Euro bölgesinin 2011’de yüzde 83’e varan kamu borcunun GSYH’ya oranı 2012’de yüzde 86,6’ya, 2013 sonunda yüzde 90’a ulaştı. Kamu borcunun GSYH’ya oranının 2014’de yüzde 90,2 olması bekleniyor. Kamu borcunun 2015’den sonra düşüşe geçmesi planlanıyor.AB Komisyonu 2008’den 2013 sonuna kadar 48 bankanın yeniden yapılandırıldığını, bunların içinde 25’inin tasfiye olduğunu ve sektöre 592 milyar Euro’luk kamu kaynağı aktarıldığını bildi-riyor. En çok kaynak aktaran ülke 82 milyar Euro ile İngiltere olurken, bunu 64 milyar Euro ile Almanya, 63 milyar Euro ile İspanya izliyor.

ABD’de Bütçe Tasarısı Senato’dan geçti:

ABD Bütçe Tasarısı nihayet 16 Ocak 2014 tarihinde Senato’da onaylandı. ABD Hükümeti’ne mali yılın sonuna kadar 1,1 trilyon Dolar’lık harcama imkanı veren Tasarı’nın kabul edilmesiyle birlikte devletin bir kez daha çalışamaz duruma düşmesi olasılığı en azından 9 ay için ortadan kalkmış olmaktaydı. Mali yılın bitimi olan 30 Eylül’e kadar Hükümetin yürüttüğü binlerce programı finanse etmesine im-kan veren Yasa, Senato’daki Demokrat ve Cumhu-riyetçi üyelerin çoğunluğunun desteği ile, 76 oyla kabul edilmişti. Kongre’nin bundan sonra önündeki

en önemli mali konu 17 trilyon Dolar olan harcama limitinin yükseltilm-esi olarak vurgulanmaktaydı (TEBA: 1646/20 Ocak 2014).

Yabancı yatırımlarda Çin, dünyanın merkezi konumunda:

Dünyanın 2. büyük ekonomisi 2013 yılında da yabancı yatırımların merkezi konumunu sürdürdü. 2013 yılında Çin’e yapılan doğrudan yabancı yatırımlar bir önceki yıla göre yüzde 6 civarında artış kaydederek 110 milyar

Dolar’ı geçti. AB ülkelerinden bu ülkeye gelen yatırımlardaki artış oranı yüzde 20’leri bulurken, ABD’den gelen yatırımların oranındaki artış ise yüzde 10’ları buldu. AB ülkelerinden gelen yatırımlar 7 mi-lyar Dolar’ı, ABD’den gelen yatırımlar ise 4 milyar Dolar’ı geçti. Aynı dönemde 4 Asya ülkesinden gelen yatırımlar ise 90 milyar Dolar’ı geçti. Çin Hükümeti komşularıyla ticaretinde ABD Dolar’ı yerine kendi para birimi Yuan’ın kullanımı için girişimlerini arttırıyor.


Bu dönemde gelişmekte olan ülkelerde büyümenin bir miktar yavaşladığı görülürken, dünyanın 2. büyük ekonomisi olan Çin ise 2013 yılını %7,5’luk yük-sek bir büyüme ile kapattı.-Çin, yine dünyanın en çok yabancı sermaye çeken ve dışarıya yabancı yatırım yapan ülkesi oldu.

6

Rusya 2013 yılında 150 milyar $’ı aşan ticaret fazlası verdi:

Son dönemde dış politikada etkinliğini arttıran, ticari anlaşmalar ve uluslararası kuruluşlara katkısıyla ekonomisini geliştiren, petrol ve doğalgaz ticaretinde dünyanın en büyük ülkelerinden biri olan Rusya’nın ekonomideki büyüme hızı 2013 yılında, özellikle Euro bölgesindeki küresel krizin olumsuz etkileri-yle, 2012 yılına göre düşüş kaydetti. Buna rağmen Rusya’nın bu dönemde 150 milyar Dolar’ı aşan bir ticaret fazlası verdiği görüldü. Rusya’nın büyüme oranının ise Euro bölgesindeki iyileşme beklen-tilerine bağlı olarak 2014’de artması bekleniyor.

Küresel krizde 2014 beklentileri:

Uluslararası kuruluşların Ocak 2014’de yayımladıkları raporlarda 2014 yılında dünya ekonomik büyümesiyle birlikte küresel krizde iyileşme beklentileri umut ediliyor. Ancak bu beklentilerin özellikle küresel lider ABD’nin ve resesyon-dan çıkışını sürdürmeye çalışan AB’nin izleyeceği programlarına bağlı olacağı kaydediliyor. Bu aynı zamanda gelişmekte olan ülkelerin sürdürecekleri yapısal reformlar ve G-8 ile G-20 toplantılarında alınan kararların uygulanmasına bağlı olacak. Yoksa daha önce de 2013 için tahmin edilen ancak tutturu-lamayarak küresel kriz risklerinin artmış olduğu bu dönemin, 2014’de de yaşanılması kaçınılmaz olacak.

Dünya Bankası’nın yayımladığı Ocak 2014 Küresel Ekonomik Görünüm Raporu’nda “Bu yıl dünya ekonomisinin, gelişen ülkeler ve yüksek gelirli ülkel-erde büyüme verileri ile güçleneceği öngörülürken, 5 yıllık küresel finansal krizin ardından nihayet dönüşün başladığı görülüyor” deniliyor. 2013 yılında yüzde 2,4 olarak gerçekleşen küresel ivmenin 2014 yılında yüzde 3,2 olarak gerçekleşeceği tahmin edilen rapor-da, FED’in parasal teşvikte çekilmeye gitmesi sonucu, global faizlerin yükselmesine bağlı olarak büyüme-lerde dalgalanmalar yaşanabileceği uyarısında bulunuldu.

Raporda, gelişmekte olan ülkelerin hızının ise düşeceği, 2014’de ortalama büyüme hızının yüzde 5,3 olacağı bildiriliyor. 2013’de yüzde 1,8 büyüyen ABD’nin, 2014’de yüzde 2,8 ekonomik büyüme

gerçekleştireceği ifade ediliyor. 2014 yılında Euro bölgesinin yüzde 1,1, Çin’in ise yüzde 7,7 büyüyeceği belirtiliyor (TEB: 1646/2 Ocak 2012).

IMF’nin Ocak 2014’de güncellediği son Küre-sel Ekonomik Görünüm Raporu’na göre ise 2012’de yüzde 3,1 olan küresel ekonomik büyümenin 2013 yılında yüzde 3 olması ve 2014 yılında yüzde 3,7’ye çıkması bekleniyor.

Gelişmekte olan ülkelerin 2012 yılında yüzde 4,9 olan ekonomik büyümesinin 2013 yılında yüzde 4,7 olarak gerçekleşmesi, bu ülkelerin 2014 ekonomik büyümesinin ise yüzde 5,1 olmasının beklendiği kay-dediliyor. IMF’nin raporunda, 2012 yılında yüzde 1,4 büyümüş olan ABD ekonomisinin, 2013 yılında yüzde 1,3 oranında büyüdüğü, 2014 yılında ise yüzde 2,2

oranında büyüyeceği bildi-riliyor. Aynı şekilde 2012 yılında yüzde –0,7 civarında daralan Euro bölgesi ekono-misinin 2013 yılında yüzde –0,4 oranında daraldığı ve 2014 yılında ilk kez yüzde 1’lik bir ekonomik büyüme yakalayacağı tahmin ediliyor.

Birleşmiş Milletler’in (UN DESA) hazırladığı Öngörü Raporu’nda (World Eco-nomic Forecasting Mod-el) ise, küresel ekonomik büyüme 2012 yılında yüzde 2,4 oranında gerçekleşirken, 2013 yılında 2012’nin altında yüzde 2,1’e indiği görülüyor. 2014 yılında ise küresel ekonomik büyümenin tekrar yüzde 3’e çıkması bekleni-

yor. Rapora göre, ABD’de 2012 yılında yüzde 2,8 olan ekonomik büyümenin, 2013 yılında yüzde 1,6’ya düştüğü ve 2014 yılında yüzde 2,5’a çıkmasının bekleneceği görülüyor. Euro Bölgesinde ise 2012 yılında yüzde –0,4 olan ekono-mik daralmanın 2013 yılında yüzde –0,1’e geldiği, 2014 yılında ise yüzde 1,4’e varan bir ekonomik büyüme yaşanması bekleniyor. Gelişmekte olan ül-kelerde ise 2012 yılında yüzde 4,7 olan ekonomik büyümenin 2013 yılında yüzde 4,6’ya düşeceği, 2014 yılında ise yüzde 5,1’e çıkacağı tahmin ediliyor.


AB ülkelerindeki resesyondan olumsuz etkilenen dünyanın diğer önemli gücü Rusya’nın ise 2013’de ekonomik büyüme-si 2012’dekinin altında kalırken, 2014’de Euro bölgesindeki iyileşme beklentilerine bağlı olarak daha yüksek oranda büyümesi bekleniyor.

2014 yılında, küresel ekono-mik büyümenin BM Raporuna göre yüzde 3’e, IMF Raporuna göre ise yüzde 3,7’ye çıkması bekleniyor…

7

Türkiye Ekonomisi

Türkiye Ekonomisi 2013 Raporu ve 2014 Beklentileri

2013 yılında Türkiye’nin iç talebinde görülen güçlü artış, yüksek seyreden petrol fiyatları ve bölgedeki jeopolitik gerginlikler ekonomik performansın olumsuz etkilenmesine neden oldu. Ekonominin dış finansman ihtiyacı yine yüksek boyutta devam etti, özel sektörün altyapı projeleri ve özelleştirme ihalelerinin finansmanı için sağladığı dış kredilerle kısa vadeli dış borçlarda belirgin bir artış gözlendi. 2013 yılında Türk Lirası da özellikle ABD’li FED’in 22 Mayıs’ta yaptığı tahvil alım programını düşürebileceğine ilişkin açıklamasından olumsuz etkilenerek değer kaybına uğramaya başladı. Türk Lirası’nda değer kaybına rağmen Hükümetin baskısı altındaki Merkez Bankası’nın yıl içinde faiz artışına gitmediği görüldü.

Hükümet Orta Vadeli Program’daki (OVP) 2013 yılı makro hedeflerinde, ekonomik büyümenin dış talebe dayandırılarak 2012’deki yüzde 3 olan gerçekleşmenin biraz üzerine çıkarak yüzde 4 olmasını öngörmüştü. Ancak daha sonra Hükümet, yıl içinde büyüme tahminini yenilemek zorunda kalmış, hedefi yüzde 3,2’ye çekmişti. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2013’de ekonomideki büyüme oranını OVP’de öngörüldüğü şekilde yüzde 4 olarak beklediklerini söylemişti (TEBA: 1607/8 Nisan 2013).

Tüm bu beklentiler üzerine 2013 sonuna gelindiğinde, ekonominin büyüme oranının yüzde 4’lük hedefin altına düşerek, 2013 hedefinin tutturulamadığı görülüyor.

Enflasyon aşağıya düşürülemedi, aksine arttı:Küresel krizin devam ettiği 2013 yılında, Türkiye ekonomisinde iç talebin kısılarak tasarrufların arttırılması, cari açık ile bütçe açığının aynı oranda kalması ve enflasyonun daha da aşağıya yüzde 5,3’lere indirilmesi planlanıyordu (TEBA: 2012/YILLIK RAPOR-Türkiye Ekonomisi).Ancak uluslararası petrol fiyatlarında ve yurtiçi temel ürünlerde fiyat artışları nedeniyle enflasyonun 2013’de artmaya devam ettiği görülüyor. Böylece 2013’de enflasyon hızı aşağıya düşürülemediği gibi, aksine artış göstermiştir.

Bütçe açığı 2013 hedefinin altında gerçekleşiyor:

2013’de Hükümetin ekonomideki en önemli başarısı ise bütçe performansında görüldü. Bütçe gelirlerinde önemli bir artış sağlanarak, bütçe açığı 2013 hedefinin altına çekildi. Bütçede verilen faiz dışı fazla ile Hazine’nin borç ödeme programına önemli bir katkı sağlandı ama iç borçların artışı önlenemedi.Bu dönemde vergilerde

yüzde 17 oranında önemli bir artış sağlandı. Böylece bütçede daha büyük bir faiz dışı fazla yaratıldı. Vergi barışından beklenen geliri elde edemeyen Hükümet, bu dönemde yine dolaylı vergilere yüklendi.

Cari açığın aynı kalması ve büyüme oranının arttırılarak, enflasyonun düşürülmesi için hazırlanan ekonomik programa göre, Türkiye Ekonomisi 2013 yılında hedefe yakın bir büyüme yakaladı, cari açık hedefini tutturmasına rağmen, enflasyonda hedefini yarı kat aştı…

8

Faizler artıyor, TL’nin değeri düşüyor:

2013 Türkiye ekonomisinin şüphesiz diğer dikkati çeken bir gelişmesi ise, enflasyonla birlikte Hazine faizlerinde görülen artış ve Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybı oldu. Hükümetin baskısı ile Merkez Bankası’nın yıl içinde gecelik faiz oranlarında artışa gitmemesi, piyasada kurun aşırı dalgalanmasını beraberinde getirdi. Dış finansmana aşırı bağımlı olan Türkiye ekonomisi, ABD Merkez Bankası’nın (FED) Mayıs ayında tahvil alım programını düşüreceğini açıklamasıyla olumsuz etkilendi. Ülkeye sıcak para girişinde yılın 2. yarısından sonra belirgin bir düşüş gözlenirken, altın ihracatında artış başladı.Yıl sonuna gelirken piyasalarda artan tedirginlik ve 17 Aralık’ta yaşanan yolsuzluk operasyonunun yarattığı siyasi gerginlik, Türk Lirass’nın değer kaybını arttıracak, 2013’ün tüm ekonomik dengelerini alt-üst edecekti. Nitekim 17 Aralık operasyonu sonucu kabinesinden 4 Bakanı’nı yitiren Başbakan Erdoğan, başkalarının “Post Modern Darbe” diye nitelendirdikleri 17 Aralık operasyonunun “Dost Modern Darbe” olarak tanımlamaktaydı.Şimdi sizlere TEBA’da sunduğumuz siyasi içerikli önemli ekonomik haberlerimizi dikkate alarak Türkiye ekonomisinin 2013 değerlendirmesini ve 2014 beklentilerini sunuyoruz. Türkiye ekonomisi büyüme oranı %2,2 ile sert bir düşüş yaptı:

2010 yılında yüzde 9 ile dünyanın en çok büyüyen ekonomilerinin başında gelen Türkiye ekonomisi, 2011 yılında küresel krizin yarattığı resesyon döneminde büyüme hızını yüzde 8’e indirmiş, 2012 yılında ise sert bir inişle yüzde 3’lere kadar düşürmüştü (TEBA: 2012/YILLIK RAPOR-Türkiye Ekonomisi).

2012’nin Türkiye ekonomisi büyüme hızı TÜİK’in Nisan ayı başında açıkladığı 4. çeyrek GSYH sonuçlarıyla netleşmekteydi. Ancak açıklanan oranla, 2012 sonunda tahmin edilen yüzde 3’ler bile hayal olmuş, bu sefer sert düşüş tam anlamıyla gerçekleşmişti. Buna göre GSYH 2012 yılının dördüncü 3 aylık çevreğinde bir önceki döneme göre sabit fiyatlarla sadece yüzde 1,4 artabilmiş, böylece 2012’nin tamamında ekonominin büyümesi ortalama yüzde 2,2 olmuştu.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, TÜİK’in bu açıklamasından sonra yaptığı değerlendirmede, ABD’deki kriz ve yüksek seyreden petrol fiyatlarına rağmen, Türkiye’nin 2012’de yüzde 2,2 büyümesini bir başarı olarak nitelemişti (TEBA: 1607/8 Nisan 2012).Hatırlanacağı gibi Hükümet hedeflerinde 2012 için büyüme oranını önce yüzde 4 olarak belirlemiş,

daha sonra yüzde 3,2’ye çekmişti. Bakan Şimşek, 2013’de ise büyüme oranını Orta Vadeli Program’da (OVP) öngörüldüğü şekilde yüzde 4 olarak beklediklerini söylemişti (TEBA: 1607/8 Nisan 2012).

IMF de Nisan ayında yayımladığı Ekonomik Görünüm Raporu’nda Türkiye’nin ekonomik büyüme tahminini 2012 Ekim ayında açıkladığı yüzde 3,5’tan yüzde 3,3’e çekmişti (TEBA: 1609/22 Nisan 2013).

Başbakan Erdoğan, 16 Mayıs’da Beyaz Saray’da ABD Başkanı Obama ile görüşüyor:

Mayıs ayına gelindiğinde, daha önce iki kez ABD’yi ziyaret etmiş olan Başbakan Erdoğan, Suriye’deki iç krizin sürdüğü ve Ortadoğu’da barış ihtimalinin azaldığı, Irak’taki yeni yapılanma ile bu bölgeden çıkarılacak petrol ve doğalgazın güzergahında önemi artan Türkiye ile ABD arasında ilişkilerin yoğunlaştığı bu dönemde yine bir ABD gezisi yapmaktaydı. Bu sefer 6 Bakan ve 50’nin üzerinde iş adamıyla Washington’u ziyaret eden Başbakan Erdoğan, ABD Başkanı Obama ile 16 Mayıs’ta Beyaz Saray’ın Oval ofisinde biraraya geldi.

Beyaz Saray’daki görüşmenin önemli gündem maddesi Suriye krizi olmuştu. Ancak, Türkiye açısından diğer önemli gündem maddeleri; ABD ile yürütülen Serbest Ticaret Anlaşması’nın arttırılması ve özellikle Irak yeniden yapılanırken enerji yatırımlarında Türkiye’nin daha çok yer almasını sağlamak olmaktaydı. Başbakan Erdoğan’ın gezisine katılan iş adamları arasında, Mustafa Koç, Bülent Eczacıbaşı, Ferit Şahenk, Nihat Özdemir, Hamdi Akın, Yıldırım Demirören, Haluk Dinçer, Ali Sabancı, Ahmet Kocabıyık, Ahmet Çalık, Mehmet Kutman, Ethem Sancak, İbrahim Çeçen, Fettah Tamince, Cemal Kalyoncu, Ali Kibar, Akın İpek, Mehmet Nafiz Günal, Fuat Tosyalı, Süreyya Ciliv, Mehmet Ali Yalçındağ, Bekir Okan ve Cüneyt Zapsu dikkat çekmekteydi.

Başbakan Erdoğan, ABD Başkanı Obama ile görüşmesinden sonra yaptığı basın toplantısında; “Suriye’de kanlı sürecin sonlandırılması, halkın meşru taleplerini karşılayan yeni bir yönetimin inşası konusunda ABD ile tam bir mutabakat içindeyiz” diyerek, iki ülke arasında Suriye konusunda tam bir anlaşma yaşandığı izlenimini ortaya koymaya çalıştı. Başbakan Erdoğan, “Türkiye ve ABD olarak terörle ortak mücadelemizi sürdürme konusunda son derece kararlıyız. Türkiye ve ABD, Ortadoğu’dan Balkanlar’a, Doğu Akdeniz’den Kafkaslar’a, terörle mücadeleden enerji arz güvenliğine kadar çok geniş bir alanda güç birliği sergiliyorlar” değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye Ekonomisi

9

ABD Başkanı Obama da görüşmeden sonra yaptığı basın açıklamasında, Suriye’deki Esad Rejimi üzerindeki baskıya devam edeceklerini ve muhaliflerle birlikte çalışacaklarını ifade ederek, şunları söyledi;“Beşer Esad olmaksızın bir demokratik Suriye’ye dönüşümü desteklemeye yönelik uluslararası çabalarda Başbakan Erdoğan ön saflarda yer alıyor. Rejim ve muhalefet temsilcileri önümüzdeki haftalarda Cenevre’de bir araya gelirken, Türkiye önemli bir rol oynayacak. Başbakan Erdoğan ve ben Suriye Devlet Başkanı Esad’ın iktidardan gitmesi gerektiği konusunda aynı fikirdeyiz. Bu krizi çözmenin tek yolu Esad’ın gitmesi, ne kadar kısa süreli olursa o kadar iyi. Asıl soru bunun ne şekilde olacağı, bunları konuştuk” (TEBA: 1613/20 Mayıs 2013).

Hükümet, 10. Kalkınma Planı’nı (2014-2018) TBMM’ye sunuyor:

Haziran ayına gelindiğinde, Hükümet, akademisyen, bürokrat ve özel sektör temsilcilerinden oluşan Özel İhtisas Komisyonu’nca Haziran 2012’de çalışmaları resmen başlatılan, Kalkınma Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan, 10. 5 Yıllık (2014-2018) Kalkınma TBMM’ye sundu.Türkiye’de bu dönemde uygulanacak makro politikaları belirleyen planda, 5 yıllık süreçte ekonominin yıllık ortalama yüzde 5,5 büyümesi öngörülmekteydi. 2012’de yüzde 2,2 olan GSYH büyüme oranının, 2018’de yüzde 5,9’a çıkması hedeflenmekteydi. 2012’de 786 milyar Dolar olan GSYH’nın 2018’de 1 trilyon 285 milyar Dolar’a çıkması, kişi başı milli gelirin ise 10.504 Dolar’dan 15.996 Dolar’a çıkması öngörülmekteydi. 2012 yılında yüzde 9,2 olan işsizlik oranı, Plan dönemi sonunda 2018’de yüzde 7,2 düzeyine inecekti. 2012 yılında 152 milyar Dolar olarak gerçekleşen ihracatın, yıllık ortalama yüzde 11,9 artışla

2018’de 277 milyar Dolar’a ulaşması planlanıyordu. Buna karşılık 2012’de 236 milyar Dolar olan ithalatın ise yıllık ortalama yüzde 9,9 büyüme ile 2018’de 404 milyar Dolar’a çıkması öngörülmekteydi. Böylece 2012’de 84 milyar Dolar olan dış ticaret açığının, 2018’de 127 milyar Dolar’a çıkması ve dış açığın GSYH’ya oranının da dönemin sonunda yüzde 9,9 olması hedeflenmekteydi. 2012’de yüzde 6,2 olarak gerçekleşen TÜFE bazıda yıllık enflasyonun 2018’de yüzde 4,8’e düşürülmesi, dönem ortalamasında enflasyonun yüzde 4,8 olarak gerçekleşmesi beklenmekteydi (TEBA: 1618/24 Haziran 2013).

11. Ulaştırma Şurası 5-7 Eylül tarihlerinde İstanbul’da yapılıyor:

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, her üç sektörde mevcut durumun değerlendirildiği ve ileriye dönük yatırım stratejilerinin anlatıldığı “Ulaştırma Şurası” öncesinde bir Tanıtım Toplantısı düzenledi. Şura’ya dünyanın imrenerek izlediği dev projelerin damgasını vuracağını ifade eden Bakan Yıldırım, dünyanın ekonomik krizle boğuştuğunu hatırlatan Bakan Yıldırım, Türkiye’nin büyük projeleri birbiri ardına hayata geçirdiğini vurgulamaktaydı (TEBA: 1627/2 Eylül 2013).Türkiye’nin Karayolu, Demiryolu, Denizcilik, Havacılık ve Haberleşme sektörlerine ait 2023 ve 2035 yılları hedeflerinin belirlendiği 11. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Şurası, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün de katılımı ile 5 Eylül 2013 tarihinde İstanbul’da başladı. Bakan Yıldırım, 2023 hedeflerinde yer alan demiryolu projelerinin tamamlanmasıyla birlikte, Türkiye’nin 1 yılda sağlayacağı tasarrufun 1 milyar TL’nin üzerinde olacağını belirtti. Yıldırım, İstanbul Üçüncü Havalimanı’nın tamamlanmasıyla birlikte İstanbul’un yıllık 150 milyon yolcu kapasiteli yeni bir havalimanına kavuşacağını vurguladı (TEBA: 1627/2 Eylül 2013).

Başbakan Yrd. Babacan, “ABD’li FED’in sürekli yön değiştirmesi dalgalanmalara sebep oluyor”:

Ekonomi’den Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, yaklaşık iki hafta önce G-20 zirvesi ve onun arkasından Çin’deki Dünya Ekonomik Forumu toplantılarına katıldıktan sonra, 19 Eylül 2013 tarihinde İstanbul’da düzenlenen Finans Zirvesi’ne katıldı ve küresel ekonomi ve Türkiye ekonomisi hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Babacan, 5 yıldır küresel krizin fazlar değiştirerek devam ettiğini ifade ederek, şunları kaydetti.“ABD’de bir toparlanma var, ancak bu toparlanmayı maliyetinin piyasaya sürülmüş trilyonlarca dolarlık fazla likidite ve çok büyük bir kamu borç stoğu olarak görüyoruz. 5 yıldır arka arkaya yüksek bütçe açığı vererek, borç stoğu biriktirerek, öbür yandan olağanüstü para politikası uygulamasıyla yeni bir taporlanmaya gidildiğini görüyoruz. Bu toparlanmanın istihdam boyutu önemli. Yönetim ve kongre arasındaki uyumsuzluk, borç tavanı ile ilgili tartışmalar ABD ekonomisi ile ilgili belirsizliği sürekli gündemde tutuyor”.

Babacan, ABD Merkez Bankası FED’in gelecek dönemde izleyeceği politikanın henüz netleşmemiş olmasının ve açıklamaların sürekli gelişmelere göre yön değiştirmesinin, küresel ekonomide ve piyasalarda dalgalanmalara sebep olduğunu söyledi.22 Mayıs’tan itibaren başlayan dalgalanmanın birçok

Türkiye Ekonomisi

10

ülkeyi olduğu gibi Türkiye’yi de etkilediğini ifade eden Babacan, “Gelişmekte olan ülkelerde sermaye çıkışının sınırlı, varlıkların yeniden yapılandığı bir dönemdeyiz. Türkiye gibi cari açığı olan ülkelerin bu son dalgalanmadan daha çok etkilendiğini görüyoruz. Şimdi herkes FED’in ne açıklayacağını merak ediyor. Aslında FED’in gelecek 2-3 yıllık sürede ne yapacağı az çok belli. Yapacağı hiçbir şey sürpriz değil, ama ne zaman ve hangi dozajda bunların yapılacağı tartışılıyor. Dalgalanma bir süre daha devam edecek. Bütçe disiplini gelecek dönemde de devam edecek. Bizim cari açığımız yüksek, buna bir de bütçe açığını eklersek, Türkiye’nin ekonomik ve finansal istikrarı zarar görebilir” dedi (TEBA: 1630/23 Eylül 2013).

IMF’nin IV. Madde konsültasyonu Türkiye Değerlendirme Raporu: “Reel faiz oranları arttırılmalı”

IMF her ne kadar Türkiye ekonomisinin sıkı denetimini bırakmışsa da IV. Madde konsültasyon görüşmeleri başlığı altında, ekonomiyi yılda iki kez olsun ayrıntılı bir incelemeye tabi tutmakta ve önerilerini sıralamaktaydı. IMF’nin Ekim ayı başında başta Hazine olmak üzere Türkiye’deki kamu kuruluşlarıyla yapmış olduğu görüşmeler sonucunda Türkiye ekonomisi için hazırladığı ilk değerlendirme raporunda, 2012 yılının ikinci yarısından itibaren ekonomide canlandırıcı politika sayesinde işsizliğin düşük seviyede kalmış olduğu bildiriliyordu. Yurtiçi talebin güç kazanmış olmasıyla birlikte 2013 yılı ekonomik büyümesinin yüzde 3,8 olarak gerçekleşmesinin beklendiği ifade ediliyordu.

Öte yandan IMF raporunda, Türkiye ekonomisinin halen cari açık ve dış finansmana olan bağımlılığı dile getiriliyordu. IMF’ye göre Türkiye ekonomisinde dış finansmana olan bağımlılık birkaç yıl daha yüksek kalacaktı. Bu durumda dış kaynak girişinin zayıflaması ya da sıcak para çıkışı ihtimali Türkiye ekonomisi için temel bir zorluk olarak ortaya çıkacaktı.Raporda IMF önerilerini de dile getiriyor, öncelikle maliye politikasının, harcamaların kısılması yoluyla sıkılaştırılması gerektiğini ifade ediyordu. IMF para politikasında da enflasyon hedefine uyumlu olacak şekilde hareket edilmesini önermekte, bu konuda şunları öne sürmekteydi.“Para politikasında ilave sıkılaştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Yüksek kredi büyümesi, enflasyonun yüzde 5’in üzerinde seyretmesi, yüksek ve artan cari işlemler açığı, başta bir haftalık repo faiz oranlarında olmak üzere, pozitif reel politika faiz oranını gerektirmektedir. Bu olmaksızın enflasyonu indirmek zor olacaktır”.

IMF’nin diğer bir önerisi ise Merkez Bankası döviz satışlarına yönelikti. Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinden yapılan satışlara sadece aşırı dalgalanmaları gidermek amacıyla başvurması, kısa dalgalanmalarda döviz satmaktan vazgeçmesi önerilmekteydi.Türk Hükümeti IMF’nin raporundaki önerilerin bir kısmını yaptı. Merkez Bankası devamlı döviz satmaktan vazgeçti ama Hükümetin de etkisiyle, reel faizleri yükseltmedi. Bütçede sıkılaştırmayı, harcamaları azaltmaktan ziyade, dolaylı vergileri daha fazla arttırarak gelirleri yükseltmek yoluyla sağladı. Sonuçta IMF’nin dediği gibi enflasyon düşmedi, aksine arttı ve piyasalardaki tedirginliğin neticesinde yıl sonunda daha fazla değer kaybetmeye başlayan Türk Lirası’nda görülen önemli devalüasyonu durdurmak için sonunda Merkez Bankası faizleri arttırmak zorunda kaldı (TEBA: 1633/14 Ekim 2013).

Hükümet 3 yıllık Orta Vadeli Programı’nı (OVP) açıklıyor:

Ekim ayında makro programa yönelik bir diğer önemli açıklama da Hükümetten geldi. Ekonomi’nin kurmayları olarak bilinen, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek 2014-2016 dönemine ilişkin 3 yıllık OVP’nin yeni serisini, 8 Ekim 2013 tarihinde yaptıkları basın toplantısıyla açıkladılar.Yeni OVP’nin temel amacı, bir yandan cari açığı tedrici olarak düşürmek, diğer yandan büyümeyi arttırmak olmaktaydı. Bunun için yurtiçi tasarrufların arttırılması, mevcut kaynakların üretken alanlara yönlendirilmesi, ekonominin verimlilik düzeyinin yükseltilmesi, istihdamın arttırılması, enflasyonun düşürülmesi ve mali disiplinin sağlanması OVP’nin öncelikleri olmaktaydı.

OVP’de bir diğer önemli konu da, Türkiye’nin Yapısal Reformları’nı geciktirmeden gerçekleştirmeye hedeflenmesi olmaktaydı. Küresel krizin had safhaya vardığı 2013’de dünya ekonomisi küçülür ve ticaret daralırken, Türkiye ekonomisi de OVP ile küçülecekti. Yeni OVP’de ekonomik büyüme biraz daha aşağıya çekilirken, artarak tahminlerin üzerine çıkmış olan enflasyon hedefinin önceki OVP’ye göre bu sefer biraz daha yükseldiği tespit ediliyor. Aynı şekilde daha önceki OVP’deki hedefe göre yeni OVP’de işsizliğin artmış, dış ticaret açığının yükselmiş olduğu görülüyordu.

2013 için öngörülen yüzde 4’lük ekonomik büyüme oranı, yeni OVP’de yüzde 3,6’ya çekilmekteydi. 2014 için daha önce hedeflenen yüzde 5’lik büyüme yüzde 4’e düşürülmekteydi. 2013 için öngörülen yüzde 5,3’lük enflasyon, yeni OVP’de yüzde 6,8’e çıkarılmaktaydı.

Türkiye Ekonomisi

11

Türkiye Ekonomisi

2014 için belirlenen yüzde 5’lik büyüme hedefi ise yüzde 5,3’e yükseltilmekteydi. Daha önce 2013 için öngörülen yüzde 8,9’luk işsizlik oranı, yeni OVP’de yüzde 9,5’e çıkarılırken, 2014 için hedeflenen yüzde 8,8’lik oran ise yüzde 9,4’e yükseltilmekteydi. 2013 için daha önce 60 milyar Dolar’ı geçmemesi hedeflenen cari açığın yeni OVP’de 58,8 milyar Dolar’a çekilmesi ve 2014 yılında 55,5 milyar Dolar olması hedeflenmekteydi (TEBA: 1633/14 Ekim 2013).

Hükümet 2014 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı’nı TBMM’ye sunuyor:

Erdoğan Hükümeti, 2014 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı’nı 11 Ekim 2013 akşamı TBMM Başkanlığı’na sundu. 2014 Bütçe Kanunu Tasarısı’nda; bütçe giderlerinin 436,3 milyar TL, bütçe gelirlerinin 403,2 milyar TL, bütçe açığının 33,2 milyar TL ve faiz dışı fazlanın 14,8 milyar TL olması öngörüldü. Hükümet 2014 yılı makro ekonomik hedeflerini ise, OVP’de açıklandığı gibi, büyüme hızını yüzde 4, yıl sonu TÜFE enflasyonunu yüzde 5,3 ve GSYH büyüklüğünü 1 trilyon 719 milyar TL olarak belirtti (TEBA: 1634/28 Ekim 2013).

Hazine 2013 yılında 183 milyar TL toplam borç ödemesi yaptı, 2014 yılında ise 176,7 milyar TL borç ödeyecek:

Hazine Müsteşarlığı, 2013 yılı finansman gerçekleşme tahmini ile 2014 yılı finansman progrmını Kasım ayında açıkladı. OVP’nin öngörüleri esas alınarak açıklanan programa göre, 2013 yılında toplam 183 milyar TL’lik borç ödemesi yapılmıştı. 2013 yılında 189 milyar TL borçlanma yapacağını açıklayan Hazine, böylece 2013 yılında 6 milyar TL daha az borç ödeyerek yılı kapatmıştı. 2014 yılında ise Hazine’nin toplam 177 milyar TL borç ödemesi bulunmaktaydı. Hazine 2013 yılında borç ödeme programını gerçekleştirebilmek için 154 milyar TL yeni borç almıştı. 2013 programında 164 milyar TL yeni borçlanma yapılması hedeflenmişti. Böylece Hazine 2013 yılında 10 milyar TL daha az yeni borç almıştı. Hazine’nin 2014 yılı programında ise borçlarını ödeyebilmesi için almayı hedeflediği yeni borç miktarı 149 milyar TL olmaktaydı.Böylece Hazine’nin 2013 yılında yüzde 85,1’e düşmüş olan toplam iç borç çevirme oranı, 2014 yılında

yeniden yükseltilmesi hedeflenerek yüzde 86 olarak programlanmıştı (TEBA: 1635/4 Kasım 2013).

Başbakan Yrd. Babacan, 17 Aralık operasyonunu ve sonrasındaki süreci değerlendiriyor:

Türkiye’de Aralık ayına geldiğimizde terör ve yolsuzluk konularına yönelik birbiri ardısıra düzenlenen operasyonların daha da arttığını ve 17 Aralık 2013 tarihinde ise Hükümetteki 4 Bakanı da içine alarak ülke genelinde büyük bir siyasi gerginlik yarattığını görüyoruz. 17 Aralık operasyonu sonucu kabinesinden 4 Bakanını yitiren Başbakan Erdoğan, başkalarının “Post modern darbe” diye nitelendirdikleri

17 Aralık operasyonunun “Dost modern darbe” olarak tanımlamaktaydı.Nitekim bu durum oldukça tedirgin olan piyasalar kanalıyla ekonomiye son derece olumsuz yansımaktaydı. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, 17 Aralık 2013 operasyonu ve sonrasındaki süreci şöyle değerlendirmekteydi.“Borsada 13 Aralık akşamı piyasa kapandıktan sonra 17 Ocak’a kadarki 5 haftalık sürede halka açık şirketlerimizin toplam değeri 46 milyar 540 milyon

Dolar düşmüştür. Sadece Türkiye’nin halka açık şirketlerine baktığımızda 270 milyar Dolar’dan 224 milyar Dolar’a bir değer kaybı bulunmaktadır. Bazıları ‘Bu olup bitene karşı kriz tabirini kullanalım mı kallanmayalım mı’ diyor. Kesinlikle öyle bir ortam yok. Biz bunların hepsini aşarız. Onu aşacak gücümüz, birikimimiz, tedbirlerimiz var. Ekonomi üzerinde kalıcı bir hasar oluşmasına asla izin vermeyiz”.

Oysa, siyasi gerğinliğin had safhaya vardığı bu dönemde piyasalarda dalgalanmaya başlayan döviz kuru ve ABD’li FED’in tahvil alım programını da düşürmesi ile birlikte Türk Lirası’ndaki değer kaybı birden yükselmiş ve tüm dengeler alt üst olmuştu. Merkez Bankası’nın son anda yaptığı önemli faiz artışına rağmen, Türk Lirası’nın kaybettiği değer tekrar geri alınamamıştı. Böylece tüm dünyada görülmekte olan ve hızı 2013 sonunda artan ekonomik krizin en şiddetlisini Türkiye yaşamıştı.

Vergi gelirlerindeki büyük artışla bütçe açığı düşürülürken, böylece kesilen özelleştirme gelirlerinin ye-rine kullanılan faiz dışı fazla gelirleriyle Hazine 2013’de toplam borç ödemelerini so-runsuz aştı, 10 milyar TL daha az borçlandı.-Buna rağmen Merkezi Yönetim borç stoğu %10 artarak yıl sonunda 586 milyar TL’ye çıktı…

12

Erdoğan kabinesinde 10 Bakan değişiyor:

Başbakan Erdoğan, Mart ayında yapılacak yerel seçimlere hazırlık niteliğinde yapması beklenen kabine değişikliğini “Yolsuzluk operasyonu” ve ilgili bakanların istifası üzerine öne çekerek, Cumhurbaşkanı Gül ile yaptığı görüşmenin ardından, 27 Aralık 2013 tarihinde kabinede 10 Bakan değişikliği yaptı. Başbakan Yardımcılığı’na TBMM Dışişleri Komisyon üyeliği yapan Emrullah İşler getirilirken, Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ ise Adalet Bakanlığı’na kaydırıldı. Ekonomi Bakanlığı’na Nihat Zeybekçi, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na 2007 yılında DPT Müsteşar Yardımcısı iken AK Parti’den Milletvekili seçilen Lütfü Elvan, İçişleri Bakanlığı’na ise Başbakan’a en yakın bürokrat olarak bilinen Başbakanlık Müsteşarı Efkan Ala, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ise İdris Güllüce atandı. Ana muhalefet partisi CHP bu durumu, “Hükümette revizyon yapılmadı, Hükümet düşmüş, yeni bir Hükümet kurulmuştur” şeklinde eleştirdi (TEBA: 1643/30 Aralık 2013).

TBMM’de 2014 bütçesine yönelik muhalefetin eleştirileri:

Hükümetin 2014 yılı Merkezi Bütçesi Aralık’ın son haftasında TBMM Genel Kurulu’nda görüşülürken, ana muhalefet partisi CHP adına yaptığı konuşmada Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu, önemli eleştirileri birbiri ardısıra sıraladı.

Erdoğan Hükümeti’nin 2003-2013 arasında yüzde 4,8 büyüme için toplam 1 trilyon 678 milyar Dolar kaynak kullandığına dikkat çeken Kılıçdaroğlu, bu dönemde Hükümetin 133 milyar Dolar iç borç ve 238 milyar Dolar dış borç kullandığını, 2013’ün Kasım ayı itibarıyla 50,5 milyar TL özelleştirme yaptığını kaydetti. Kılıçdaroğlu, Ekim 2013 itibarıyla 1 trilyon 257 milyar Dolar vergi toplandığını, böylece yüzde 4,8 büyümek için kullanılan toplam kaynağın 1 trilyon 678 milyar Dolar’a ulaştığını vurguladı.

Türkiye’nin 1946-2002 yılları arasında geometrik ortalamaya göre ortalama büyüme hızının ise yüzde 5,1 olduğuna işaret eden Kılıçdaroğlu, 1946-2002 döneminde ise söz konusu büyüme için kullanılan kaynağın sadece 775 milyar Dolar olduğunu hatırlattı. Kılıçdaroğlu, iktidarın 11 yılda aldığı yanlış ekonomik kararlar nedeniyle sanayi tabanının eridiğini söyledi. Sanayi girdilerinin sürekli arttığını, bunun da sanayiciyi zor durumda bıraktığını belirten Kılıçdaroğlu, sanayicinin rekabet gücünün kalmadığını, çiftçinin dünyanın en pahalı akaryakıtı,

gübresini kullandığını belirtti. İcra Dairesi sayısının ikiye katlandığını, esnafın borç batağı içinde olduğunu öne süren Kılıçdaroğlu, Türkiye’de vatandaşın bankalara olan borcunun 2002 yılında 6,6 milyar TL’den 2013 Ekim ayında 322 milyar TL’ye çıktığını belirtti (TEBA: 1642/23 Aralık 2013).

Başbakan Yrd. Babacan’ın TBMM’de yaptığı bütçe konuşması:

Ana muhalefet partisi lideri Kılıçdaroğlu’nun eleştirilerine Ekonomi’den Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, TBMM Genel Kurulu’nda cevap verdi. Başbakan Yardımcısı Babacan, Türkiye’nin ekonomik başarısının artık dünya tarihinde tescil edildiğini belirterek “Artık bunlar kayda geçmiştir. Türkiye bir başarı örneği olarak ifade edilmektedir” dedi. Babacan, Türkiye ekonomisinin, serbest ticareti, serbest sermaye hareketleri, artan ihracat hacmi ve finansman hareketleriyle dünyaya son derece entegre bir ekonomi olduğunu vurguladı.

Muhalefetin 1946-2002 dönemindeki Türkiye ekonomisini son 11 yılda AK Parti dönemi ile kıyasladığını hatırlatan Babacan, “Eğer mukayese yapacak olursak, 1946-2002’yi değil, 1939-2002 dönemine bakmamız lazım, yani Mustafa Kemal Atatürk’ün vefatından sonra, Türkiye nasıl bir büyüme sergilemiş ve son 11 yılda neler olmuş. 1939’dan 2002’ye kadarki dönemde Türkiye’nin ortalama büyüme hızı, geometrik ortalama yüzde 3,89. 2003-2013 arasında yüzde 4,87. Yani neredeyse Cumhuriyet tarihi ortalamasında tam bir puan her yıl üst üste Türkiye daha yüksek büyümüş” dedi.

Bankacılık alanında çok önemli yasalar çıkardıklarını, kendi dönemlerinde daha önceki dönemlerin bankacılık yükünün fiili ödemesini yaptıklarını ifade eden Babacan, özel tertip Hazine kağıdı borçlarının ödenmesini kendilerinin yaptığını hatırlattı. Bu dönemde Türkiye’nin tüm kamu borcunun, milli gelire oranının yüzde 62’den yüzde 15’e düştüğünü bildiren Babacan, Merkez Bankası rezervlerinin 135 milyar 638 milyon Dolar’a ulaşarak tarihi bir rekor kırdığını vurguladı (TEBA: 1642/23 Aralık 2013).

2013 Aralık ayı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri:

Hükümetin 2013’de çok az sayıda olan ve en başarılı olarak görülen ekonomik verilerini oluşturacak 2013 Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri, 2014 Ocak ayında Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından açıklandı. Mehmet Şimşek, 2013 bütçe

Türkiye Ekonomisi

13

açığının başlangıç hedefine göre 15,5 milyar TL aşağıda gerçekleştiğini ifade etmekte ve bunun çok ciddi bir başarı olduğunu belirtmekteydi.2013’de Merkezi Yönetim bütçe giderleri 407,9 milyar TL, Merkezi Yönetim bütçe gelirleri ise 389,4 milyar TL olarak gerçekleşmişti. 2013 yıl sonunda bütçe açığı 33,9 milyar TL olarak hedeflenmesine rağmen, yıl sonunda 18,4 milyar TL gerçekleşmişti.

2013 yılında 19 milyar TL faiz dışı fazla hedeflenmesine rağmen, yıl sonunda 31 milyar TL faiz dışı fazla elde edilmişti.

2013 yılında bütçedeki bu iyileşme, vergi gelirlerinin yüzde 17 gibi büyük bir oranda artması sonucunda, bütçe gelirlerinin de yüzde 17 oranında artmasıyla elde edilmişti. Özellikle akaryakıt, elektrik, doğalgaz, tütün ve içki gibi mamullere gelen dolaylı vergilerdeki yüksek artışlar ile orta sınıfın gelir dağılımından aldığı pay düşmüştü. Buna karşılık Hükümet bütçede özellikle personel harcamalarını arttırmaya devam etmişti. Bütçe giderlerindeki toplam artış ise yüzde 12,7 olmuştu (TEBA: 1646/20 Ocak 2014).

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2013 bütçe sonuçları üzerine yaptığı değerlendirmesinde, ülkedeki siyasi gerginlik ve 17 Aralık operasyonu sonucu oluşan piyasalardaki tedirginliğe de değinerek, Türk Lirası’ndaki değer kaybını vurgulamış ve şunları söylemişti.“Siyasi operasyonlar nedeniyle bir belirsizlik, bunun bir yansıması olacaktır. Vatandaşımıza maalesef bunun bir yansıması söz konusu. Ama bunun geçici olacağı kanısındayız. Son dönemde gerek Amerikan Merkez Bankası’nın parasal sıkıştırma politikası ki bunun 2014 yılında hızlanarak devam etmesi olasıdır, 17 Aralık sonrasında başlayan siyasi operasyonların büyümeye yönelik aşağı yönlü riskleri arttırdığı ortadadır. Ama yine de büyümede bir yavaşlama olsa da bunun biz geçici olacağı kanısındayız. Son dönemde Türk Lirası’nda bir değer kaybı yaşanmıştır. AB bir toparlanma sürecindedir. Bütün bunlar cari açığı 2014 yılında olumlu yönde etkileyecektir. Cari açıkta çok ciddi bir daralma söz konusu olabilir”.

Öte yandan Mehmet Şimşek, kısa vadeye denk düşen reel sektörün döviz pozisyon açığının (döviz borcunun) 14 milyar Dolar’ın altında bulunduğunu ve bu rakamın da GSYH’ın yüzde 2’sinden daha az olduğunu vurguladı.

Piyasalardaki tedirginlik ve FED’in olumsuz etkisini, Merkez Bankası faiz kararı da karşılayamadı:

Piyasalardaki tedirginlik ve FED’in ikinci kez tahvil alım programını azaltmış olmasının etkisiyle, Türk Lirası Ocak ayının ikinci yarısından itibaren hızla değer kaybetmeye başlamıştı. 27 Ocak 2014 tarihinde Dolar kurunun 2.300 TL’nin üzerini görmesi üzerine, Merkez Bankası’nın yürürlüğe koymuş olduğu faiz arttırımı da TL’deki değer kaybını önleyemedi.Böylece 17 Aralık öncesinden, 31 Ocak 2014’e kadar toplam 46

günde TL’nin değer kaybı yüzde 11,25 oldu. Merkez Bankası repo faiz oranlarını yüzde 6,75’den yüzde 11,50’ye, gecelik borçlanma faiz oranını ise yüzde 3,5’den yüzde 8’e yükseltmişti. ABD’li FED ise Ocak ayının son günlerinde yaptığı Komite toplantısında parasal genişleme olarak bilinen aylık tahvil alım programını ikinci kez düşürmüştü. FED’in aldığı kararla aylık tahvil alımı 75 milyar Dolar’dan 65 milyar Dolar’a inmişti (TEBA: 1648/3 Şubat 2014).

Hükümetin 2013 yılı ekonomi sınavı:

Hükümetin 2013 ekonomi sınavını izlediğimiz 12 ayrı veri çerçevesinde incelediğimizde, bir önceki döneme göre 6 verinin olumlu, 6 verinin ise olumsuz olduğunu görüyoruz.Makro ekonomik dengeler yapılırken, ana hedefler enflasyon ve ekonomik büyüme olarak ele alındığında ve işsizlik verisinin önem kazandığı düşünüldüğünde, ekonomi sınavında bu 3 verinin ağırlığı önem teşkil ediyor.

2013 yılında olumsuz verileri incelediğimizde, bu veriler içerisinde ana veriler olarak enflasyon, büyüme hızı ve işsizliğin yer alması, Hükümetin karnesindeki dengeyi aşağıya doğru zorluyor. Üstelik bu veriler içinde bir önceki dönemde olumlu veriler içinde yer alan enflasyonun, 2013’de olumsuz veriler içinde yer aldığını görüyoruz.

Türkiye Ekonomisi

2013’de değer kaybını sürdüren Türk Lirası, 17 Aralık operasyonuyla pi-yasada tedirginliğin artması ve FED kararlarının yarattığı baskıyla Ocak 2014’de be-lirgin bir devalüasyona uğradı.Merkez Bankası’nca alınan faiz kararı da Türk Lirası’ndaki değer kaybını önleyemedi…

14

2013’ün olumsuz ekonomik verileri:

2013’ün olumsuz ekonomik verilerinin başında bir önceki yıl olduğu gibi hedefin altına düşmüş olan ekonomideki büyüme hızı geliyor. 2002’deki resesyon dönemiyle daralan Türkiye ekonomisinin 2013 yılında yüzde 4’lük bir büyüme oranını yakalaması hedeflenmişti. İç talepteki artışa rağmen 2013’de beklenen ekonomik büyümenin elde edilemediği, büyüme oranının yüzde 3,6’da kaldığı görülüyor.2013’ün kuşkusuz en olumsuz gelişmesi ise enflasyonda yaşanıyor. 2013 programında temel amaçlardan biri yıl sonu TÜFE enflasyonunun, 2012’deki yüzde 6,2 gerçekleşmesinden, 2013 sonunda yüzde 5,3 aşağıya çekilmesi olmaktaydı. Ancak 2013’de enflasyon hızının daha da artarak yüzde 7,4’e çıktığı görülüyor.

Enflasyona bağlı olarak Hazine’nin yaptığı ihalelerdeki faiz oranları da yıl içinde artış gösteriyor. 2012 sonunda yüzde 6-6,5’larda seyreden Hazine’nin yıllık bileşik ortalama faiz oranlarının 2,5-3 puanlık artış ile yüzde 8-8,5’lara çıkmış olduğu gözleniyor.Yıl içinde Hazine faizlerinin yükselmesi ve enflasyonun artması beraberinde uygulanmakta olan serbest kur politikasını da olumsuz etkiliyor ve Türk Lirası’nın ABD Dolar’ı ve Euro kurlarının yükselmesine neden oluyor.

Böylece Türk Lirası da 2013 yılı içerisinde olumsuz göstergelere katılıyor. 2012 ortalaması 1,73 TL olan Türk Lirası’nın ABD Dolar’ı kuru 1 yılda yaklaşık yüzde 3,5 değer kaybına uğruyor. Aslında bu oran düşük bir değer kaybı olarak kaydediliyor. Ancak yıl sonuna gelindiğinde değer kaybı burada kalmıyor ve beklenen olumsuz sonuç,17 Aralık yolsuzluk operasyonunun piyasalardaki tedirginliği tetiklemesiyle geliyor. 16 Aralık 2013’den, 31 Ocak 2014 tarihine kadar olan 46 günde Türk Lirası’nın değer kaybı yüzde 11,25’i buluyor.

2014 Ocak ayında Türk Lirası’nda beklenmedik bir değer kaybı ve Merkez Bankası’nın almak zorunda kaldığı faiz arttırımı kararının etkileri Hükümetin Ekim 2013 tarihinde ilan etmiş olduğu OVP’deki ve 2014 makro ekonomik dengelerinin önemli göstergelerini bozmuş

oluyor. Hükümetin ekonomiden sorumlu kurmayları Mart 2014 mahalli seçimlerinden sonra, başta TL’nin 2014 ortalama Dolar kuru tahmini ve büyüme hızı ile GSYH miktarı olmak üzere, bazı göstergelerinde revizyon yapılacağını belirtmek zorunda kalıyorlar.

2013’ün şüphesiz en önemli göstergesi olan işsizlik oranı da olumsuz göstergeler içerisinde yer alıyor. 2012 yılında bir önceki yıl olan yüzde 9,1 oranını koruyan işsizlik oranının 2013 yılında yüzde 9,7’ye çıkmış olduğu görülüyor.Türkiye ekonomisinde devamlı artan toplam borç stoğunun 2013 yılında da yine aynı şekilde artmış olduğu tespit ediliyor. 2012 Aralık ayında 532 milyar TL olarak gerçekleşen toplam borç stoğu, 2013 Aralık ayında yüzde 10 artışla 586 milyar TL’ye çıkıyor. Toplam borç stoğunun yüzde 85’i olan 500 milyar TL’sini iç borçlar, yüzde 15’i olan 85 milyar TL’sini dış borçlar oluşturuyor.

2013’ün olumlu ekonomik verileri:

2013’ün olumlu ekonomik verilerinin başında Hükümetin en başarılı olduğu gösterge olan bütçe verileri geliyor. Önceki yılda olumlu göstergelerin

başında gelen bütçenin, yine 2013 yılında toplanan yüksek vergi gelirleriyle yüksek faiz dışı fazla vermesi ve bütçe açığında önemli bir düşüş yaratması sağlanıyor. 2013 yılında 370 milyar TL olarak kaydedilen bütçe gelirleri yüzde 17 oranında bir artış göstererek, 12 aylık dönemde 389 milyar TL’ye çıkıyor. Böylece 34 milyar TL olarak hedeflenen bütçe açığı 18,4 milyar TL’ye inmiş oluyor. 2013’de 19 milyar TL olarak hedeflenen

faiz dışı fazla, hedefin yüzde 68 üzerinde 31,5 milyar TL olarak gerçekleşiyor.Bütçede faiz dışı fazladaki bu artış ile Hazine’nin borç ödeme programı daha da rahatlamış oluyor. Böylece Hazine 2013 için yeni borç hedefinin altında bir borçlanma yapabiliyor. Hazine’nin toplam ödeyeceği borç miktarı hedefi 188,6 milyar TL iken enflasyonun altında seyreden faizler nedeniyle 183 milyar TL’ye düşüyor. Böylece Hazine, 2013’de 10 milyar TL daha az olmak üzere toplam 154,4 milyar TL yeni iç borçlanma yapıyor.Küresel kriz döneminde sıcak paraya bağımlı olarak ekonomisini yürüten Türkiye için 2012

Türkiye Ekonomisi

Kamu yatırımlarının büt-çeye oranı 2013 hedefinin 2 puan üstünde %10 olarak gerçekleşmesine rağmen, küre-sel krizde asıl önemli gösterge olan işsizlik oranı maalesef %10’u geçti. Bu dönemde Merkez Bankası rezervleri yıl sonu itibarıyla 133 milyar $ ile tarihi rekora ulaştı…

15

yılında hazırlanan ekonomik programın amacı ekonominin küçültülerek cari açığın düşürülmesiydi. Nitekim 2012’nin sonunda ekonominin büyüme hızı yüzde 2,2’ye inmiş 65 milyar Dolar olarak hedeflenen cari açıkta 47,8 milyar Dolar’a düşürülmüştü.

2013’de hazırlanan yeni OVP’de ise cari açığın 58,8 milyar Dolar’a düşürülmesi hedeflenmişti. 2013 yılı sonunda cari açığın hedefin altında olarak 58 milyar Dolar civarında gerçekleşmesi bekleniyor.

2013’ün ekonomik göstergelerinde kamu yatırımları için ayrılan kaynağın bütçe ödeneğine göre artmış olduğunu görüyoruz. 2013 yılında başlangıç ödeneği olarak kamu yatırımları için bütçeden ayrılan ödeneğin oranı yüzde 8,1 idi. 2013 yılı sonuna geldiğimizde kamu yatırımları için bütçeden yapılan harcama oranının yüzde 10’u geçtiğini görüyoruz. Hükümet özellikle demiryolu ulaştırması ağırlıkta altyapı yatırımları ile eğitim sektörü projelerine bütçeden daha fazla kaynak aktarıyor.

Bu dönemde Hükümetin küresel krizde dış kaynağa bağımlı olan ve sıcak para ile götürülmeye çalışılan Türkiye ekonomisinde piyasada oluşacak spekülatif döviz hareketine karşılık bir tedbir olarak düşündüğü uluslararası rezervlerin arttırılması politikasına devam ettiği görülüyor. Merkez Bankası’nın 2012 yılı sonunda 120 milyar Dolar’ı geçen uluslar arası toplam döviz ve altın rezervlerinde tarihi bir rekorun kırıldığı, 2013 sonu itibarıyla rezervlerin 132 milyar Dolar’ı geçtiği görülüyor.Merkez Bankası’nın 2013 yılında da vadesi gelmiş olan dış borç ana para ve faiz ödemelerini geciktirmeden zamanında yapmış olduğu görülüyor. Merkez Bankası’nın 2013 yılında yapmış olduğu toplam borç ödemeleri miktarının bir önceki yıla

göre azalmış olduğu tespit ediliyor. 2012 yılı sonu

itibarıyla toplam 52,7 milyar Dolar’lık ödeme yapan Merkez Bankası’nın, 2013 sonu itibarıyla toplam borç

ödeme miktarını 49,6 milyar Dolar’a indirmiş olduğu tespit ediliyor.Hükümetin 2013 yılı ekonomi sınavı ile 2013 yılı önemli göstergelerini ve 2014 yılı hedeflerini sizlere yazımızın sonundaki tablolarda sunuyoruz.

2014 yılı ekonomik beklentileri:

Hükümetin küresel kriz ve Türkiye’deki gelişmeleri gözeterek hazırladığı OVP ile 2014’ün makro ekonmik dengeleri, cari açığın tedricen düşürülmesi, büyümenin arttırılması ve enflasyonun

azaltılması olarak kuruldu.Böylece 2014’de yüzde 7,4’e çıkan TÜFE enflasyonunun yıl sonunda yüzde 5,3’e çekilmesi, yüzde 3,6 olan ekonomideki büyümenin yüzde 4’e çıkarılması, 58,8 milyar Dolar olan cari açığın ise 55,5 milyar Dolar’a düşürülmesi hedeflenmişti.Ancak küresel kriz ve ABD’li FED’in kararlarından olumsuz etkilenen Türkiye ekonomisinde, Haziran 2013 halk direnişiyle başlayan piyasalardaki tedirginliğin 17 Aralık yolsuzluk operasyonuyla

büyük bir siyasi gerginliğe dönüşmesi yıl sonunda Türk Lirası’nda önemli bir değer kaybına neden oldu. Türk Lirası’ndaki değer kaybı tüm makro ekonomik dengeleri alt-üst ederken, Hükümetin ekonomi kurmayları 30 Mart yerel seçimlerinden sonra makro dengeleri yeniden revize edeceğini açıklamak zorunda kaldı.

Hükümetin 2013 için büyümenin arttırılması, buna karşılık enflasyonun düşürülmesi programında başarı elde edememiş olmasına rağmen, aynı programı 2014 için de kurgulayacağını açıklaması, bu programın da başarı endişelerini arttırıyor.

Hükümet 2014 için piyasa-daki iç talebi kısmaya de-vam ederek büyüme hızını biraz yukarıda olarak %4, enflasyonu biraz aşağıda olarak %5,3 hedefledi.An-cak dengelerin yeniden, halen aşırı dalgalanan kurun nedeniyle, revize edilmesi gerekecek…

30 Mart 2014 yerel seçim sonuçlarının genel seçim etkisi yaratacağı Türkiye’de ekonomi; içeride siyasi belirsizlik ve finansman açığı, dışarıda küresel kriz, FED kararları ve Euro Bölgesi resesyonundan etkilenecek…

Türkiye Ekonomisi

16

Hükümetin 2013 Yılı Ekonomi Sınavı2012 Gerçekleşme 2013 Program 2013 Gerçekleşme 2014 Program

Enflasyon (Yüzde)TÜFE (Yıl Sonu) Yüzde 6,2 5,3 7,4 5,3Milli Gelir (GSMH)Büyüme Hızı (GSMH %) 2,2 4 3,6 4

Milyon TL 1.415.786 1.571.181 1.559.160 1.718.818

Milyon Dolar 785.721 858.006 822.776 867.301Fert Başına Gelir(Dolar) 10.497 11.318 10.818 11.277Konsolide Bütçe (Cari Milyon TL)Bütçe Geliri 332.475 370.095 389.441 403.175

Bütçe Gideri 361.887 404.046 407.890 436.333

Faiz Harcamaları 48.416 53.000 49.986 52.000

Bütçe Açığı -29.412 -33.951 -18.449 -33.158

Faiz Dışı Fazla 19.004 19.049 31.537 18.842Hazine Borç Ödeme ProgramıToplam Borç Ödeme (Milyar TL) 141,6 188,6 183,2 176,7Toplam Borçlanma (Milyar TL) 114 164,3 154,4 149,3Dış Borçlanma (Milyar TL) 11,9 13,7 12,1 14,8İç Borçlanma (Milyar TL) 102,2 150,6 142,3 134,6Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku (Milyar TL) 532 585,7

İç Borç Stoku (Milyon TL) 437,9 431,7Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) 81,6 85,6Ödemeler Dengesi (Milyon Dolar)Dış Ticaret Açığı -65.300 -77.370 -76.800 -73.800

Cari İşlemler Açığı -47.800 -60.700 -58.800 -55.500

Faizler

Bono, Yıllık, Bileşik % 6,20

(Ocak 2013)8,87

(Aralık 2013)ABD Dolar Kuru (TL)DPT Yıllık Ortalama 1,73 1,79 1,98Kamu Yatırımları (DPT)Yatırımlar/Bütçe Yüzde Oranı 9,4 8,13 10 8,3Merkez Bankası Rezervleri (Milyon Dolar)Yıl Sonu İtibarıyla 120.290.000 132.876.000Dış Borç Ana Para ve Faiz Ödemeleri (Özel Sektör Dahil) (Milyon Dolar) (Merkez Bankası)

Yıl Sonu İtibarıyla 52.691

(Aralık sonu)49.662

(Kasım Sonu)İstihdam ve İşsizlik Oranı (TÜİK)İşgücüne Katılma Oranı (Yüzde) 51 50,8 (Ekim)İşsizlik Oranı (Yüzde) 9,1 9,7 (Ekim)

1.Gerçekleşme veya Gerçekleşme Tahmini 2.Program

Türkiye Ekonomisi

17

Hükümetin 2014 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi (Milyon TL)

2013 (I) Program

2013 (II) 2014 (III) Program

2014 (IV)

HARCAMALAR 403.988 407.890 436.333 7,301. Personel Giderleri 97.224 97.135 109.969 13,202. Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri

16.791 16.350 18.875 14,2

03. Mal ve Hizmet Alımları 33.436 36.900 37.590 1,904. Faiz Giderleri 53.000 49.986 52.000 3.005. Cari Transferler 151.287 149.230 163.554 9,606. Sermaye Giderleri 33.489 40.108 36.689 -8,507. Sermaye Transferleri 5.103 7.184 6.518 -9,308. Borç Verme 11.115 8.999 7.645 -1509. Yedek Ödenekler 2.543 0 3.493GELİRLER 370.095 389.441 403.175 4,101. Genel Bütçe Gelirleri 361.135 375.255 392.968 4,7 - Vergi Gelirleri 317.949 325.143 348.353 7,1 - Vergi Dışı Gelirler 31.853 36.636 34.309 -6,4 - Sermaye Gelirleri 9.287 11.745 8.750 -25,5 - Alınan Bağış ve Yardımlar 2.046 1.731 1.556 -10,1

02. Özel Bütçeli İdareler ve Düz. Den. Kurumlar Gelirleri

8.960 11.899 10.207 -14,2

BÜTÇE DENGESİ -33.893 -18.449 -33.158 70,6BİLGİ İÇİN - Faiz Dışı Harcamalar 350.988 356.086 384.333 7,9 - Faiz Dışı Bütçe Dengesi 19.107 31.068 18.842 -39,4 - Program Tanımlı Faiz Dışı Bütçe Dengesi

7.999 13.293 8.696 -34,6

Not: - Merkezi yönetim bütçesi genel bütçeli, özel bütçeli ve düzenleyici ve denetleyici kurumlar toplamından oluşmaktadır.- Düzenleyici ve denetleyici kurumların gelir fazlaları genel bütçe vergi dışı gelirlerinden düşülmüştür.(1) Program(2) Gerçekleşme Tahmini(3) Program(4) Yüzde Artış

Türkiye Ekonomisi

18

Türkiye’nin 2014 Yılı Ödemeler Dengesi(Milyon $)

2012 Gerçekleşme

2013 Program

2013 Gerçekleşme

2014 Program

CARİ İŞLEMLER DENGESİ -47.800 -60.700 -65.000 -55.500I. DIŞ TİCARET DENGESİ -65.300 -77.370 -76.800 -73.800 İhracat (FOB) 148.400 164.166 160.300 175.100 İhracat (FOB) 152.500 158.000 153.500 166.500 Bavul Ticareti ve Diğer Mallar -4.000 6.166 6.800 8.600 İthalat (FOB) -219.300 -241.386 -228.100 -246.100 İthalat (CIF) -236.500 -253.000 -251.500 -262.000 Navlun Sigorta ve Diğer Mallar

17.200 11.614 23.400 15.900

II. HİZMETLER DENGESİ (NET)

22.900 22.551 24.900 26.200

Turizm (Net) 21.600 21.000 24.000 25.800 Gelir 25.700 25.400 29.000 31.000 Gider -4.100 -4.400 -5.000 -5.200III. GELİR DENGESİ (NET) -6.700 -7.706 -8.200 -9.000 Yatırım Geliri Dengesi (Net) -6.500 -7.506 -79.000 -8.800 Doğrudan Yatırımlar (Net) -2.100 -2.400 -3.300 -3.300 Portföy Yatırımları (Net) -600 -500 -600 -1.000 Diğer Yatırımlar (Net) -3.800 -4.606 -4.000 -4.500 Faiz Geliri 2.100 1.750 2.000 2.000 Faiz Gideri -5.800 -6.356 -6.000 -6.500 Uzun Vade -4.600 -5.356 -4.900 -5.400IV. CARİ TRANSFERLER 1.400 1.825 1.200 1.200

Türkiye Ekonomisi

19

Türkiye Ekonomisi

Makroekonomik Büyüklüklerdeki Gelişmeler

Sektörler 2012 2013 (I) 2013 (II) 2014 (III)

BÜYÜME HIZLARI (YÜZDE)

TARIM 3,1 3 4,1 3.0SANAYİ 1,9 4 2,3 4,4HİZMETLER 2,4 4,2 4,5 4,1GSYH 2,2 4 3,6 4.0

GSYH’NİN SEKTÖREL DAĞILIMI

TARIM 8,8 9,2 8,4 8,1

SANAYİ 21,8 22,4 21,4 41780

HİZMETLER 69,4 68,4 70,2 70,4

GSYH 100 100 100 100

GSYH (CARİ FİYATLARLA, MİLYON TL) 1.415.786 1.571.181 1.559.160 1.718.818

GSYH (CARİ FİYATLARLA, MİLYON $) 785.721 858.006 822.776 867.301

NÜFUS (YIL ORTASI, BİN KİŞİ) 74.855 75.811 76.055 76.911

FERT BAŞINA GSYH (CARİ FİYATLAR. $) 10.497 11.318 10.818 11.277

GSYH DEFLATÖRÜ (YÜZDE ARTIŞ) 6,8 5,3 6,3 6.0

TÜFE YIL SONU (YÜZDE ARTIŞ) 6,2 5,3 6,8 5,3

(I) Program (II) Gerçekleşme Tahmini (III) Program

20

Serbest Elektrik, Doğalgaz ve Petrol Piyasaları 2013 Yılı Gelişmeleri

Serbest Elektrik, Doğalgaz ve Petrol Piyasaları

2013 yılı, Serbest Elektrik, Doğalgaz ve Petrol Piyasalarında Yeni Elektrik Piyasası Kanunu’nun yürürlüğe alınması ile gerçek yatırımcıların önünü açmayı hedefleyen mev-zuat düzenlemelerinin yapıldığı ve Türk Petrol Kanunu’nun yürürlüğe girdiği bir yıl oldu.2014 yılı Şubat ayında yapılan atama ile 6 yıllık görev süresi dolan Hasan Köktaş ardından EPDK’nın yeni başkanı ise uzun süredir İkinci Başkanlık görevini yürüten Mustafa Yılmaz oldu.

Küresel krizin başladığı 2008 yılından itibaren devr-eye alınan santrallarda yaşanan belirgin düşüşün 2013 yılında yerini artışa bıraktığı belirlendi.2013 yılında devreye alınan özel sektör santrallarında rekor kırılarak, yaklaşık 7 bin MW’lık 222 özel sek-tör santralı devreye alındı. Böylece 3.693 MW’lık santralın devreye alındığı 2012 yılına göre, yaklaşık yüzde 90’lık artış yaşanmış oldu. 2013 yılında devreye alınan santrallar ile birlikte serbest elektrik sektöründe 2003 yılından bu yana yaklaşık 23.156 MW’lık özel sektör santralı devreye alınmış oldu.Ancak, önceki yıllarda da olduğu gibi, maliyetlerin artması sonucun-da özel sektör enerji yatırımları için finans-man temininde güçlük yaşmaya devam etti.

Önemli yatırımcı gruplar dışında piyasaya giren yeni oyucuların projelerinde önemli gelişme kaydedilemediği görüldü. Ayrıca yeni mevzuat kapsamında başvuru sahiplerine verilen süre zarfında birçok başvurunun geri çekilmiş olduğu, bunların arasında doğalgaz santrallarının başta geldiği görüldü. Bazı yatırımcıların da doğalgaz santrallarını kapatma kararı aldıkları belirlendi.

2013 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de kurulu güç 64.044 MW’a ulaşırken, santral sayısı 910’a yükseldi. Kurulu güçte doğalgazın payı yüzde 31,7’ye ulaştı.

2013 yılında serbest elektrik sek-töründeki en önemli gelişme, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun (Mart ayında) yürürlüğe alınması oldu. Kanun, ikincil mevzuat-lar ve önlisans uygulaması ile, çantacıların engellenmesi, yalnızca gerçek yatırımcıların

lisans alması sağlanmaya çalışıldı. Yeni uygulamaya geçiş sürecinde EPDK, bir süre lisans vermeden önlisans uygulamasına hazırlık yaptı. Yeni düzenlemeler ile ilgili açıklamalarda bulu-nan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, “Çantacılar maden, elektrik ve yenilenebilir en-erji sektöründe, petrol piyasasında artık çantalarını alıp, dışarı doğru gitmek durumundadırlar” dedi.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı Hasan Köktaş ise, ön-lisans uygulaması ile yatırımların gerçek leşmeler in in daha sağlıklı bir zemine oturtularak, arz güvenliğinin geleceği

g ü ç l e n d i r e c e ğ i n i kaydetti. Köktaş, “Artık, bugüne kadar hesapsız kitapsız, eski alışkanlıkları ve iş yapma tarzı ile devam etmek isteyen şirketlerin bu yeni yapıda varlıklarını sürdürebilmesi çok daha zordur” değerlendirmesini yaptı (TEBA: 1610/29 Nisan 2013).Serbest elektrik üretim şirketlerinin 2013 yılında da Türkiye toplam elektrik üretimind-eki artışı devam ederken, Türkiye elektrik üreti-mindeki toplam payları yüzde 35’e yükseldi. Görüşlere açılan 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Ka-nunu Tasarısı’nın 2014 yılı Şubat ayı itibarıyla halen TBMM’ye sunulamadı.

2013 yılında devreye alınan özel sektör santrallarında rekor kırılarak, 7 bin MW’lık 222 özel sektör santralı devreye alındı...

6 yıllık görev süresi dolan EPDK Başkanı Hasan Köktaş yerine, 2. Başkan Mustafa Yılmaz atandı...

21

Sektörün serbestleşmesi açısından önemli olan özelleştirme uygulamalarına devam edilen 2013 yılında, elektrik dağıtım sektörü özelleştirmeleri tamamlanırken, Hamitabat Doğalgaz Santralı ile Seyitömer ve Kangal Termik Santrallarının da satışı tamamlandı. Ayrıca 4 santral için de ihaleler ilan edildi. Şimdi sizlere Serbest Elektrik, Doğalgaz ve Petrol Piyasası’nda yaşanan önemli gelişmeleri sunuyoruz.

EPDK Başkanı Köktaş, 6 yılını değerlendirdi:

2014 yılı başında 6 yıllık görev süresi dolan EPDK Başkanı Hasan Köktaş, 6 yılını değerlendirdiği basın toplantısında, yüksek kurun enerji maliyetleri ve enerji yatırımları yanında nihai tüketiciye de yansıyacağını ifade ederek, ileride bir maliyet sorunu olacağını ve projelerin fizibilite çalışmalarında Dolar kurunun çok önemli olduğunu vurguladı. Son dönemde doğalgaz santralı başvurularının iyice azaldığını, yerli ve yabancıların kömüre dayalı üretim tesisi başvurularının çokça artmış olduğunu ifade eden Köktaş, bunda teşviklerin önemli olduğunu kaydetti. Köktaş, Türkiye’de doğalgaz dağıtım, elektrik dağıtım ve elektrik üretimde konsolidasyon yapılması gerektiğini belirtti.

Serbest elektrik şirketleri, Türkiye elektrik üretimindeki payını arttırdı:

2013 yılında serbest elektrik üretim şirketleri, Türkiye elektrik üretimindeki paylarını bir önceki yıla göre daha da arttırdı. Türkiye’nin 2013 yılındaki toplam 239,2 mi-lyar kWh olan elektrik üretiminin yüzde 35’ini üreten serbest elektrik üretim şirketleri, 83,922 GWh milyar kWh’lik elektrik üretti. Böylece serbest elektrik üretim şirketlerinin elektrik üretimi geçen yıla göre yüzde 14,11 artış gösterdi (TEBA: 1645/13 Ocak 2014).

2013 yılında EPDK tarafından yaklaşık 6 bin 307 MW’lık santrala üretim lisansı verildi:

2013 yılında EPDK’nın özel sektöre vermiş olduğu lisanslarda düşüş yaşandığı ve bunun nedeninin de yeni mevzuat kapsamında önlisans uygulaması hazırlığı süresince lisans verilmemesi olduğu belirlendi.EPDK, 2013 yılında elektrik sektöründe, 6.307 MW’a ulaşan 98 adet başvuruya lisans verdi. Böylece, 9.970 MW’a ulaşan toplam 293 adet projeye üretim lisansı verilen 2012 yılına göre, lisans verilen projelerin ku-rulu gücünde yaklaşık yüzde 37 düşüş yaşanmış

oldu. EPDK verilerine göre, EPDK tarafından lisans verilen özel sektör üretim tesisi yatırımlarının toplam adedi 1.657, kurulu gücü ise 77.128 MW oldu.Yıl sonu itibarıyla lisanslandırma süreci devam eden özel sektör üretim tesisi adedi 1.235, kurulu gücü ise 90.981 MW oldu.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik gelişmeler:

2013 yılında Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK) Yasası kapsamında, 38 adet firmaya YEK Bel-gesi veri-lerek, firmalar teşvik mekanizmasından

faydalandırıldı.

2013 yılı Kasım ayı itibarıyla 9.721 MW gücündeki 265 adet rüzgar enerjisi santralına lisans verilmiş olup, 1.192 MW gücünde 21 başvuruya lisans verilmek üzere uy-gun bulma kararı alındı. 630 MW gücündeki 16 başvuru için uygun bulma kararı alınmak üzere işlemlerin devam ettiği belirlendi. Bu

sürecin sonunda, tamamına yakını son beş yıl içerisinde sisteme ilave edilen toplam yaklaşık 2 bin 689 MW’a ulaşan RES’lerin toplam kurulu güç içerisindeki rüzgar ener-jisi payını hızlı bir şekilde arttırması bekleniyor.

Güneş enerjisinden elektrik üretecek santrallere ilişkin lisans başvuruları ilk kez 10-14 Haziran 2013 tarihinde alındı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından trafo merkezleri ve trafo ka-pasiteleri ve başvuru alanları ilan edilen 600 MW’lık kapasite için güneş enerjisinden elektrik üretim te-sisi kurmak üzere EPDK’ya 496 adet ve toplamda 7.873 MW kapasite miktarına tekabül eden lisans başvurusu yapıldı. Yıl sonu itibarıyla halen söz ko-nusu başvuruların teknik incelemeleri, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından devam ediyor.

Yeni Elektrik Piyasası Kanunu yürürlüğe alındı:

2013 yılı elektrik sektörünün en önemli gelişmesi 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun Mart ayında Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi oldu (TEBA: 1604/18 Mart 2013).Uzun süre devam eden TBMM görüşmeleri ardından kabul edilen Kanun ile, lisans başvurusunda bulunan tüzel kişiye öncelikle üretim tesisi yatırımına başlaması için gereken izin, onay ve benzeri işlemleri tamamlayabilmesi için belirli

Önlisans uygulaması gibi önemli düzenlemeleri içeren Yeni Elektrik Piyasası Kanunu yürürlüğe girdi.-Önlisans sürecine hazırlık çalışmaları yapan EPDK’nın verdiği lisanslar, 2012 yılına göre yüzde 37 düşüşle 6 bin 307 MW oldu...


22

süreli önlisans verilmesi düzenlemesi getirildi.Toptan veya perakende satış faaliyetinde bu-lunulabilmesi kapsamında tedarik lisansı verilm-esine ilişkin düzenleme yapıldı. Ayrıca, TEİAŞ ve dağıtım şirketlerinin her yıl yayımlayacağı sistemlerine bağlanabilecek bölgesel üretim te-sisi kapasitesi çerçevesinde, rüzgar ve güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulması için yapılacak önlisans başvurularının alınması ve lisanslandırmaya ilişkin düzenlemeler yapıldı.

Kanun kapsamındaki düzenlemelere yönelik olarak önlisans uygulamasının usullerinin belirlendiği Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği yayımlanarak yürürlüğe alındı. Bu kapsamda, uygun bulma ve inceleme-değerlendirme aşamasında olan başvurulara önlisansların verilmesi için firmalardan gerekli bilgi ve belgelerin istenmesi için çalışmalara başlandı. Firmalara 2 Mayıs 2014 tarihine kadar süre verildi.

2013 yılındaki diğer önemli mevzuat çalışmaları:

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik ve Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ de, 2013 yılında yürürlüğe alındı. Düzenleme ile, kurulu gücü 1 MW’a kadar olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri, mikro kojenerasyon tesisleri ile yüksek verimli kojenerasyon tesisleri, beledi-yelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan üretim tes-isleri ile belediyeler tarafından işletilen su isale hatları ile atık su isale hatları üzerinde kurulacak üretim tes-islerinin, lisanssız elektrik üretim faaliyeti kapsamında kurulmasına ilişkin başvuru yapılmasının önü açıldı.

EPİAŞ’ın kurulmasına ilişkin çalışmalar devam ediyor:

Organize toptan elektrik piyasalarının işletilmesi ve bu piyasalarda gerçekleştirilen faaliyetler-in mali uzlaştırma işlemleri ile söz konusu faa-liyetlere ilişkin diğer mali işlemlerin yürütülmesi faaliyetini gerçekleştirecek olan Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ)’nin kurulmasına ilişkin ana sözleşme, EPDK tarafından hazırlandı. Şirket ana sözleşmesinin son halinde, TEİAŞ’ın yüzde 30, özel sektörün yüzde 40 ve Borsa İstanbul’un ise yüzde 30 paya sahip olması öngörüldü.Şirketin kurulmasına ilişkin Yüksek Planla-ma Kurulu’nun (YPK) onayının alınması için çalışmalar yapılırken, 2014 yılı Şubat ayı itibarıyla halen EPİAŞ’ın kurulmasına yönelik onayın alınmadığı belirlendi (TEBA: 1648/3 Şubat 2014).

2013 yılında lisans başvurularında önemli iptaller yaşandı:

Öte yandan, yeni Elektrik Piyasası Kanunu’nda yatırımlarından vazgeçmek isteyen lisans ve başvuru sahiplerine tanınan süre içerisinde bir çok iptal başvurusu yapıldığı görüldü.29 adedi doğalgaz, 1 adedi yerli taş kömürü birer adedi ithal kömür ve yerli linyit olmak üzere toplam 32 adet termik sant-ral projesi için iptal başvurusu yapıldı. Ayrıca 2 adeti Biyogaz, 105 adeti HES olmak üzere, 107 adet BİO ve HES için de iptal başvurusu yapıldığı belirlendi. Söz konusu iptal başvurularının EPDK tarafından peyder pey ele alındığı ve iptallerin 2014 yılı Şubat ayı itibarıyla devam ettiği görüldü.

2013 yılında önemli özel sektör projelerindeki yatırım gelişmeleri:

2013 Yıllık Raporumuzun bu bölümünde geçen yıllarda olduğu gibi, özel sektörün elektrik piyasasına yönelik önemli projelerini sizlere ayrıntılı sunuyoruz.

Gama Grubu, Kırıkkale Doğalgaz Santralı yatırımına başladı:

Türkiye’de özel sektörün önde gelen enerji yatırımcısı gruplarından biri olan Gama Holding ile ABD’li General Electric’in (GE) yüzde 50’şer pay ile ortak iştirakleri olarak faaliyet gösteren Gama Enerji tarafından kurulan İç Anadolu Doğalgaz Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş., Kırıkkale’de kuracağı 840 MW’lık Kırıkkale Doğalgaz Kombine Çevr-im Santralı için yatırımına 2013 yılında başladı. Firma, 5 yerli banka ile sürdürdüğü finansman kap-atma çalışmalarını tamamlayarak, 22 Kasım 2013 itibariyle 600 milyon Dolar’lık kredi mukavelesini imzaladı. Kırıkkale Doğalgaz Termik Santralı Projesi kredi finansmanı anlaşmalarına, Garanti Bankası, Türkiye İş Bankası, Yapı Kredi Bankası, Denizbank ve Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) imza attı.

Konu hakkında açıklama yapan Gama Enerji Yönetim Kurulu Üyesi ve CEO’su M. Arif Özozan, “Özellikle son dönemde özelleştirmeler ve yenile-nebilir enerji üzerine yönelen finansman kaynakları dikkate alındığında, 2016 yılı sonuna kadar üre-time başlayacak proje için sağlanan bu finansman, doğalgaz santralları kategorisinde son dönemde sağlanan en büyük finansmanlardan biri” dedi.Proje’nin enerji santralı ve şalt sahası anahtar teslim müteahhitlik sözleşmesi 2013 yılı Ey-lül ayında GAMA Güç Sistemleri ile imzalandı.

GE’nin hem verimlilik hem de güvenilirlik bakı


23

mından kendini kanıtlamış en son teknoloji ürünü GE STAG 209 9FB MS konfigürasyonuna sahip ola-cak santralın dizayn ömrü 35 yıl olarak belirlendi.İşletme ve bakım faaliyetleri Gama Enerji tarafından yürütülecek santralın yıllık ortalama 6.300 GWh elektrik üretmesi ve tek başına Türkiye’de tüketilen elektriğin yaklaşık yüzde 2.5’ini, Ankara’da tüketilen elektriğin ise yüzde 50’sinden fazlasını karşılaması bekleniyor. Santral, ulusal şebekeye 380 kV elektrik iletim hattı ile, doğalgaz şebekesine de BOTAŞ’ın Samsun-An-kara doğalgaz boru hattından bağlantı sağlayacak.

Gama Grubu’nun 2013 yılı sonunda Enerji Santralları kurulu gücü 2.000 MW’ı geçti:

Kurulu gücünü 2013 yılında da arttırmaya devam eden Gama Enerji’nin, iştiraki olan şirketlerin kurulu gücü 2013 yılı sonu itibarıyla 2.022 MW olurken, iştiraklerindeki hisselerine karşılık gelen kurulu gücü 1.217 MW olarak tespit edildi. Şirketin iştiraki olan şirketlerdeki hisselerine karşılık gelen su tutma kapasitesi 100 milyon m3/yıl oldu. Şirket, 2013 yılında 630,81 GWh elektrik üretimi yaptı.Gama Enerji’nin iştiraki olan santrallar, 672 MW’lık Birecik HES, 36,4 MW’lık Lamas III-IV HES, 22,5 MW’lık Sares RES, 16,5 MW’lık Çakırlar HES, Karadağ RES olarak belirlendi. Ayrıca, Kırkağaç RES, Marmara RES ve Gök 2 RES’in de 2014 yılında devreye alınması hedefleniyor.

Enka Enerji Gebze ve Aliağa Santralı başvurularını şimdilik geri çekti:

Yap-İşlet projeleri ile Türkiye’nin enerji sektöründe en büyük özel üretici gruplarından olan Enka Enerji Üretim A.Ş., 1.554 MWe nominal kapasiteli Gebze En-erji Santralı, 777 MWe nominal kapasiteli Adapazarı Enerji Santralı ve 1.532 MWe nominal kapasiteli İzmir Enerji Santralı’nı 2013 yılında da başarıyla işletti.Grup, İzmir Aliağa ve Gebze Organize San-ayi Bölgesi’nde (OSB) yeni kurmayı hedeflediği yatırımları için ise, EPDK’ya yapmış olduğu proje başvurularını şimdilik geri çekti.

Yeni Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında tanınan hak çerçevesinde, İzmir Aliağa’da 800 MW’lık İthal Kömür Santralı ile 600 MW’lık Gebze Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı proje başvurularını geri çeken Enka Grubu’nun, yatırımlarını 2014 yılı içinde yeniden değerlendireceği haber alınıyor. Gebze Projesi, yıl içinde Kurul’da görüşülerek, “Uygun Bul-ma Görüşü” almıştı (TEBA: 1596/21 Ocak 2013).

Unit Grubu’nun Gebze Doğalgaz Termik

Santralı Aralık 2013’de devreye alındı:

Türkiye’nin ilk Yap-İşlet-Devret (YİD) Modelli Termik Santralları’ndan olan 480 MW’lık Mar-mara Ereğlisi Doğalgaz Kombine Çevrim Ter-mik Santralı’nı yüzde 33 ortaklıkla işleten Unit Grubu, 865 MW’lık Gebze Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı’nı Aralık 2013’de devreye aldı.Unit’in yüzde 60, Proje’nin anahtar teslim yapım yüklenicisi olan İtalyan Ansaldo Grubu’nun yüzde 40 ortaklığı ile gerçekleştirilen Proje için yaz aylarında başlanan deneme işletmesi, Aralık ayında tamamlanarak, ETKB tarafından tesisin geçici kabulü yapıldı (TEBA: 1645/13 Ocak 2014).

Yapı Kredi Bankası, Türkiye İş Bankası, Vakıfbank ve Garanti Bankası’ndan olmak üzere 700 milyon Dolar’lık kredi sağlanan Proje için Unit ve hissedarı Ansaldo şirketleri, projenin 300 milyon Dolar’lık kısmını kendi öz kaynaklarından karşıladılar.Santral’ın devreye alınması ile Unit Grubu, toplam 1.900 MW’lık kurulu güçteki santralın hissedarı olmuş oldu. Grubun yüzde 33 payı bulunan ve Doğan Holding ve Doğuş Holding ortaklığı ile gerçekleştirdiği 513 MW’lık Boyabat HES Aralık 2012’de devreye alındı. 2012 yılında Grubun devreye alınan bir diğer santralı ise 49,8 MW’lık Bağıştaş HES Projesi olmuştu.

Akenerji’nin Kemah Barajı ve HES Projesi’nde yatırıma başlayabilmesi için TCDD’nin deplase projesinde beklenen adımı atması gerekiyor:

2012 yılında kurulu gücü 746 MW’a yükselmiş olan Türkiye’nin önde gelen özel sektör enerji yatırımcılarından Akkök Grubu’nun Orta ve Doğu Avrupa’nın lider enerji şirketi CEZ ile kurduğu Akenerji’nin yatırım portföyünde en büyük HES Proje-si olarak bilinen 200 MW’lık Kemah Barajı ve HES Projesi’nde 2013 yılında önemli gelişmeler yaşandı. ETKB ve EPDK’nın görüşleri doğrultusunda proje için Bakanlar Kurulu’nca kamulaştırma kararının alınmış olmasıyla beklenen ilk önemli adım atılırken, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca da ÇED rapo-runa yönelik olumlu kararın alınmış olmasıyla, artık önemli süreçlerin geçilmiş olduğu görülüyor. Bakanlığın projenin ÇED raporuna yönelik verdiği 13 Şubat 2014 tarihli onay web sitesinde yayımlanarak yürürlüğe alındı (TEBA: 1651/24 Şubat 2014).

Akenerji Grubu’nun 2013 yılında başlamış olduğu Kemah Barajı ve HES Projesi’nin fizibilite raporu çalışmalarını da hızla tamamlamakta olduğu belirleniyor.

Ancak Akenerji’nin yatırıma başlayabilmesi


24

için TCDD’nin yasa gereği baraj gölü altında kalacak mevcut demiryolu için deplase yatırımında beklenen adımı atması gerekiyor. Fırat Nehri üzerinde kurulacak Kemah Barajı ve HES için toplanacak göl havzası altında kala-cak mevcut demiryolunu, TCDD’nin yasa gereği deplase yatırımını olarak 2014 yılı yatırım programına alması gerekiyor. TCDD Genel Müdürlüğü ilk adım olarak Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHB) kanalıyla Kalkınma Bakanlığı’na başvuracak. Böylece YPK’nın sekreteryası görevini sürdürmekte olan Kalkınma Bakanlığı’nın vereceği olumlu görüş ile projenin yatırım programına alınabilmesi için YPK onayına başvurulacak.

Akenerji, yerli bankalarla 75 milyon $’lık kredi anlaşması imzaladı:

Akenerji’nin 2013 yılı faaliyetleri içerisinde enerji pro-jelerine yönelik finansman temini çalışmalarının da başarıyla sürdüğü görülüyor. Nitekim enerji projeleri için alınmış olan ve vadesi yakında dolacak IFC kre-disinin geri ödenmesi amacıyla alınacak olan 125 milyon TL ve 20 milyon Dolar’lık (toplam 75 milyon Dolar) yeni kredi için T. Garanti Bankası, Yapı ve Kredi Bankası, T. İş Bankası ve T. Vakıflar Bankası ile Ocak 2014’de kredi anlaşması imzalanıyor.

Bu arada Akenerji’nin yeni enerji yatırımları port-föyünü geliştirmek üzere devam etmekte olan proje arayışlarında 2013 yılında önemli bir adım atmış olduğu, Global Yatırım Holding ile Şırnak Termik Santralı Projesi’nin büyük hisselerini devralmak üz-ere bir mutabakat zaptı imzaladığı görülüyor. Global Yatırım Holding’in yüzde 85 hissesine sahip olduğu Şırnak Termik Santralı Projesi’nin, yüzde 55’e teka-bül eden hisselerinin Akenerji Grubu’na devre-dilmesi yönünde çalışmaların yoğunluk kazandığı belirleniyor (TEBA: Web Sitesi/11 Aralık 2012).

Akenerji’nin Hatay-Erzin’de yapılacak Egemer Doğalgaz Santralı’nın 2014 yılının 3. çeyreğinde devreye alınması planlanıyor:

Akenerji Genel Müdürü Ahmet Ümit Danışman’ın Akenerji portföyünde bugüne kadar tek seferde alınan en büyük yatırım kararı olarak açıkladığı Hatay-Erzin’de gerçekleştirilecek Egemer Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi’nin de yapım çalışmalarına 2013 yılında süratle devam edildi.Santral için Ekim 2011’de 650 milyon Dolar’lık fin-ansman kapatma anlaşmalarının imzalanmasıyla birlikte, Gama Güç Sistemleri-General Electric (GE) konsorsiyumunca yapım çalışmalarına 2012 yılında girilerek, Ocak 2014 itibarıyla projedeki

genel inşaat ve montaj çalışmalarına yöne-lik fiziki gerçekleşmenin yüzde 95’i geçtiği tes-pit ediliyor (TEBA: Web Sitesi/27 Şubat 2014).

Doğuş Grubu’nun Artvin HES Projesi:

Doğuş Holding Grubu’na bağlı D Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş.’nin Türk-Fransız Protokolü’nden gelen hakkını kullanarak EPDK’dan lisansını aldığı Artvin HES Projesi’nde 2013 sonu itibariyle fiziki gerçekleşme oranı yüzde 58 oldu (TEBA: 1648/3 Şubat 2014).Uygun şekilde ilerleyen termin program çalışmalarının bu şekilde devam etmesi ile barajın işletmeye alınış tarihi olarak planlanan 2015 yılı sonunda, elektrik üretimine geçilmesi bekleniyor.Baraj inşaatı yapım çalışmalarında Türkiye’de bir ilk daha yaşandı ve Türkiye’deki en uzun geçirim-siz perde duvarı inşaatı Artvin Barajı’nda, yine bir Doğuş Grubu firması olan Ayson Geoteknik ve Deniz İnşaat A.Ş. tarafından gerçekleştirildi.Kurulu gücü 332 MW olacak Artvin HES’in tüm elektromekanik teçhizatları Fransız Alstom Power Grubu tarafından imal ediliyor olup, alt yüklenici mu-kavelesi yaklaşık 90 milyon Euro civarında bir be-delle imzalanmıştı. Projenin tüm imalat ve montaj çalışmaları termin program çerçevesinde yürüyor.

OYAK ile AES-ENTEK ortaklığının AYAS İthal Kömür Santralı finansman paketi için yerli bankalarla anlaşmaya varılıyor:

Koç Grubu bünyesinde yer alan ve kurulu gücü 365 MW’a ulaşan AES-ENTEK ile toplam 1.740 MW kurulu gücü bulunan OYAK Grubu’nun ortak oldukları 625 MW kurulu gücündeki AYAS İthal Kömür Termik Santralı Projesi’nde de 2013 yılında finansman ka-patma çalışmaları olumlu bir şekilde sonuçlandı.Buna göre, ortaklığın AYAS İthal Kömür Santralı Projesi’nin finansmanı için daha uygun şartlar sağlayan yerli bankalarla bir ön anlaşma imzalamış oldukları belirlendi. Ancak projenin Doğu Akdeniz bölgesindeki santrallar içinde yer alması nedeni-yle bu bölgeye yönelik Danıştay’a açılmış olan kü-mülatif etki davasının sonucunun beklenildiği, bu nedenle finansman anlaşmasının da beklemekte olduğu tespit ediliyor (TEBA: 1652/3 Mart 2014).

AYAS İthal Kömür Santralı Projesi, Doğu Akdeniz bölgesinde yer alan 28 adet projeye yönelik devam eden davalar içerisinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) lisansı almış az sayıdaki projelerden biri olmasına rağmen, önümüzdeki süreçte sonuçlanması beklenen dava sürecinde yatırımın şimdilik beklemekte olduğu görülüyor.Bilindiği gibi, bu projede Çinli CMEC firmasıyla


25

daha önce imzalanmış olan anahtar teslim mu-kavele yeniden revize edilerek uygulanmak üz-ere müzakereleri 2012 yılında tamamlanmıştı.

Park Grubu Konya-Ilgın Projesi’nde nihai tekliflerini alıyor:

Enerji ve madencilik sektörlerinde Türkiye’nin önemli yatırımcılarından Ciner Holding’in bünyesinde yer alan Park Grubu, Konya Ilgın ve Adana Ceyhan’da gerçekleştirmeyi hedeflediği önemli yatımları için çalışmalarına 2013 yılında da devam etti.Park Grubu’nun 445 MW’lık kurulu gücünü arttırmak üzere EPDK’ya yapmış olduğu önemli başvurularından 500 MW’lık kömür yakıtlı Konya Ilgın Termik Santralı Projesi için 2013 yılı Şubat ayında üretim lisansı verildi. Projesi’nin kazan ha-ricindeki tüm teçhizatları ve montaj hizmetleri için yıl içinde teklifleri alan Grup, belirlemiş olduğu 3 Çinli Grup’dan 28 Şubat 2014 tarihine kadar nihai tekliflerini alacak. Ayrıca Santral’ın akışkan yataklı kazan temini için Fransız Alstom ve Foster Wheel-er firmaları ile son görüşmelerin de tamamlandığı ve 2014 yılı Şubat ayı itibarıyla değerlendirmelerin yapıldığı belirlendi (TEBA: 1649/10 Şubat 2014).

Grubun bir diğer önemli yatırımı olan 1.140 MW’lık Adana Ceyhan Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı’nın 1. Ünitesinin anahtar teslim yapımına (EPC) yönelik ihalede değerlendirmelerin 2014 yılında tamamlanması hedefleniyor. Daha çok Avrupalı firmalardan 10 teklif alan Grup (TEBA: 1635/4 Kasım 2013), Proje için önlisansın alınmasının ardından teklif değerlendirmelerine hız verecek.

Cengiz Enerji, kurulu gücünü 6.000 MW’a çıkarmayı hedefliyor:

Türkiye’nin önde gelen taahhüt gruplarından olan ve son yıllardaki büyük kapasiteli enerji yatırımlarıyla dikkat çeken Cengiz Holding bünye-sindeki Cengiz Enerji, 2015’te kurulu gücünü yaklaşık olarak 6.000 MW’a çıkarmayı hedefliyor. Cengiz Enerji’nin portföyünde 132 MW’lık Samsun II Kombine Çevrim Santralı, 540 MW’lık Oymapınar HES, 13 MW’lık Eti Aliminyum Kojenerasyon Santralı, 243 MW’lık Cengiz Doğalgaz Santralı ve 24 MW’lık Eti Bakır Murgul HES Projeleri bulunuyor. Böylece, 2013 yılı sonu itibarıyla şirketin kurulu gücünün 952 MW olduğu belirleniyor.

Cengiz Enerji Samsun Tekkeköy’de 240 MW olarak işlettiği Cengiz Doğalgaz Santralı’nın kapasitesini 2012 yılında arttırmak üzere onay almış olup, Santral’a 610 MW’lık ek üniteler

yapılması için de çalışmaları devam ediyor.Cengiz Enerji’nin yatırım aşamasındaki bazı önemli projelerini ise diğer şirketlerle kurduğu % 50’şer ortaklıklarla gerçekleştireceği görülüyor. Bunlar Alarko Grubu ile ortak olunan Cenal Enerji’nin kuracağı Çanakkale – Biga İthal kömür Termik Santralı ve Özaltın Grubu ile ortak olunan Kalehan Enerji A.Ş.’nin kuracağı Beyhan – I ve Kaleköy HES’leri oluyor.

Cenal Enerji’nin Biga Termik Santralı’na 2013 yılında üretim lisansı verildi:

Cengiz Enerji ve Alsim Alarko Grupları’nın Cenal Enerji olarak birlikte gerçekleştirecekleri 1.320 MW’lık Çanakkale-Biga Termik Santralı Projesi’ne 2013 yılında EPDK tarafından üretim lisansı verildi.Karabiga’da kuracakları ithal kömür santralı için Cengiz İnşaat ve Alarko Grupları inşaat çalışmalarını başlattığı, Santralın makine teçhizat temini ve mühendislik hizmetleri için öncelikle Fransız Alstom ve Çinli Harbin ile görüşmeler yaptıkları belirlendi. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013). Ayrıca, Proje’nin mahkeme tarafından iptal edilen ÇED raporu için yeniden başvuru yapıldığı ve yeniden olumlu ÇED Raporu verildiği görüldü.2013 Ekim ayında Hazine Müsteşarlığı’nca özel sektör yatırımları için verilen teşvik belgelerinde en büyük yatırım 1 milyar 945 milyon TL’lik Cenal Elektrik A.Ş.’nin Karabiga Termik Santralı Proje yatırımı oldu.

Kalehan Enerji’nin Üst Kaleköy HES elektrome-kanik teçhizatları için Andritz-Voith Siemens-Alstom Grubu ile mukavele imzalandı:

Cengiz İnşaat ve Özaltın İnşaat firmalarının yüzde 50’şer hisse ile sahip oldukları Kalehan Enerji Üretim A.Ş. tarafından Bingöl ilinde inşa edilmek üzere proje çalışmaları tamamlanmış olan 600 MW gücündeki Üst Kaleköy HES’in elektromekanik teçhizatları temini için 2013 yılında beklenen mukavele imzalandı.Bir süredir devam eden müzakerelerin ardından Andtriz-Voith Siemens-Alstom Grubu ile imzalan-an mukavele, 28 Haziran 2013 tarihinde yürürlüğe alındı. Temmuz ayı itibarıyla teçhizatların mühendis-lik çalışmalarına geçilmesi ve 34 ay içerisinde tes-lim edilmesi öngörüldü. Elektromekanik teçhizatların temini için 3’lü firma konsorsiyumu ile yaklaşık 100 milyon Euro’nun üzerinde bir mukavele imzalandığını öne sürüldü (TEBA: 1620/8 Temmuz 2013).

Kalehan Enerji Üretim A.Ş. tarafından 2007 yılında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) yapılan ilk başvuruda, 300 MW’lık Kaleköy HES Projesi için firmaya 49 yıllığına Elektrik Üretim Lisansı verilmişti.Ancak daha sonra Fırat Nehri’nin su potansiyeli


26

tekrar ele alınarak, Kalehan Enerji A.Ş. tarafından hazırlatılan yeni etüd çerçevesinde söz konusu havzada Yukarı Kaleköy (Üst Kaleköy) ve Aşağı Kaleköy (Alt Kaleköy) olmak üzere iki ayrı barajın kurulabileceği görülmüştü. Bu durum üzerine EPDK’ya tekrar yapılan kapasite değişikliği başvurusu ile Üst Kaleköy HES’in 600 MW olarak, Alt Kaleköy HES’in 450 MW olarak inşa edileceği bildirilmişti.

Enerjisa ve Alman E-ON’un 2013’de ortaklık süreci tamamlandı:

Sabancı Grubu’nun enerji yatırımları ve projeleri-nin yürütülmesinden sorumlu kuruluşu Enerjisa’nın, Alman E-ON ile başlayan ortaklık müzaker-eleri süreci nihayet 2013 yılında tamamlandı.Böylece Alman E-ON ile yüzde 50 ortak olarak yatırımlarına devam edecek Enerjisa’nın, 2020 yılında kurulu enerji gücü hedefi 7.500 MW ve elek-trik dağıtımındaki hedef ise 6 milyon müşteriye hizmet vermek olarak açıklandı (TEBA: 1610/29 Nisan 2013).

Enerjisa’nın projelerindeki 2013 yılı gelişmeleri:

Enerjisa ve E-ON tarafından yürütülmekte olan enerji projelerinde de 2013 yılında önemli gelişmelerin yaşandığı ve uluslararası piyasaların önemli lisansörleriyle kontratlar imzalandığı görüldü. Enerjisa Grubu Bandırma-II Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı, Alparslan-II Baraj ve HES Projesi için yaptığı ihalelerini sonuçlandırarak kontratlar imzalarken, Pervari Barajı ve HES Projesi’nin elek-tromekanik teçhizatları için teklif aldı. Ceyhan Nehri üzerinde kurulacak Kandil Enerji Grubu’nun en büyük kapasiteli Kandil Barajı’nda elektrik üretimine başladı.

Bandırma-II Doğalgaz Santralı anahtar teslim yapım için Siemens Solutions ile mukavele imzalandı:

Enerjisa, 2013 yılı başında EPDK’dan ön lisansını aldığını duyurduğumuz Bandırma II. Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı’nın anahtar teslim yapımı için ihaleyi kazanan Alman Siemens Solutions ile Ocak 2014’de mukavele imzaladı (TEBA: 1646/20 Ocak 2014).Bandırma-II Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı yaklaşık 600 MW’lık kapasiteye ve yüzde 60’ın üzeri-nde bir verimliliğe sahip olacak. Santralda, Siemens’in SGT5-8000H gaz türbini ve 1 adet SST5-5000 model gaz türbini ile 1 adet Sgen5-3000W jeneratörü kurulacak. Tesisin tüm elektrik sistemini ve SPPA-T3000 ölçüm ve kontrol sistemini tedarik edecek olan Siemens, ayrıca 400 kV’luk yüksek gerilim şalt sistemi kurulumunu da gerçekleştirecek. Tek şaftlı tasarıma sa-hip olan Bandırma-II Kombine Çevrim Santralı, yalnızca

30 dakikada tam güç kapasiteye çıkabilecek.

Alparslan-II HES’in elektromekanik teçhizatları için Fransız Alstom Power ile mukavele imzalandı:

Öte yandan, Enerjisa Grubu’nun 290 MW gücünde kurmayı planladığı Alparslan-II HES Projesi’nin elektromekanik teçhizatları ihalesi de 2013 yılının ilk yarısında sonuçlandı. İhaleyi kazanan Fransız Alstom Power Grubu ile yılın 2. yarısında mu-kavele imzalanarak, işe başlanıldığı tespit ediliyor.Alstom Power Grubu’nun taahhüt etmiş olduğu kontratın, Alman E-ON Grubu’nun da yer aldığı Yönetim Kurulu’nda onaylanarak, 2013 Tem-muz ayında yürürlüğe girdiği öne sürüldü.

Kandil Barajı ve HES’te elektrik üretimi başladı:

Enerjisa’nın Ceyhan Nehri üzerinde kurmakta olduğu 3 hidroelektrik santraldan oluşan Kandil Enerji Grubu içerisinde en yüksek kurulu kapas-itesi 214 MW ile yer alan Kandil Barajı ve HES’te Ocak 2013’de elektrik üretimi amaçlı su tutulma işlemine başlandı (TEBA: 1595/14 Ocak 2013).Toplam 214 MW’lık……….

Enerjisa, Pervari HES’in elektromekanik teçhizatları ihale tekliflerini aldı:

Enerjisa Grubu, Siirt ilinin Botan Çayı üzerinde 400 MW kurulu gücünde inşa edeceği Pervari Barajı ve HES Projesi’nin elektromekanik teçhizatları için teklifleri 3 Şubat 2014 tarihinde aldı. Uluslararası ihaleye üç büyük Batılı lisansör olan Alstom, Andritz Hydro, Voith-Siemens gruplarının yanısıra, Çinli firma-lar da tekliflerini sundu (TEBA: 1649/10 Şubat 2014).

Enerjisa’nın Siirt’te kurmayı planladığı diğer bir HES ise 120 MW gücündeki İncir Barajı ve HES olmaktaydı. Nitekim Pervari HES’den önce İncir HES’in elektromekanik teçhizatları ihalesi için de teklif toplamış olan Enerjisa, revize teklifle-ri aldıktan sonra ihale değerlendirmesinin so-nuna geldi ve son elemeye Avrupalı lisansörlerin kalmış oldukları ileri sürüldü. İhalesinde teknik şartnamedeki bazı değişiklikler nedeniyle revize teklif almak zorunda kalan Enerjisa, 2013 yılının sonuna gelindiğinde mukavele yapacağı firmayı seçmeye çalışıyordu (TEBA:1636/ 11 Kasım 2013).


27

Bu arada Enerjisa, 2012 Mart ayında EPDK’ya başvurusunu yapmış olduğu Kocaeli Kentsa II. Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı için 10 Ekim 2013 tarihinde de ÇED raporu olumlu kararını aldı. Proje için bu aşamada EPDK tarafından ön lisans verilmesinin beklenildiği ifade ediliyor (TEBA: 1635/4 Kasım 2013).Enerjisa’nın Balıkesir’de yer alan 143 MW’lık Balıkesir Rüzgar Enerjisi Santralı da (BARES) 11 Mayıs 2013 tarihinde düzenlenen törenle açıldı. Türkiye’nin en büyük Rüzgar Enerjisi Santralı olma özelliğini taşıyan BARES, GE’nin kurduğu 52 adet rüzgar türbini ile üretim yapmakta olup, yılda 500 milyon kV/h elektrik üretimi sağlayacak. BARES Projesi’nin 153 milyon Euro yatırımla gerçekleştiği açıklandı (TEBA: 1613/20 Mayıs 2013).

2013 yılında diğer önemli özel sektör projelerindeki gelişmeler:

2013 yılında, bir çok önemli projenin lisanslarının geri çekilmiş olduğu ve özellikle ağırlıklı olarak doğalgaz santralları lisanslarının iptal edildiği belirlendi. Başvurularda ise yerli kömür santralı projelerininda ağırlıkta olduğu görüldü.

EPDK tarafından 2013 yılında inceleme değerlendirme aşamasına alınan önemli termik santral başvuruları ise şunlar oluyor;

-Emba Elektrik, 1.200 MW’lık Kırklareli İthal Kömür Santralı (TEBA: 1589/3 Aralık 2012)-Erdiş Elektrik, 890 MW’lık Kocaeli Gebze Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı (TEBA: 1614/27 Mayıs 2013)-Karataş Termik Elektrik 840 MW’lık Mersin Gülnar İthal Kömür Santralı (TEBA: 1623/29 Temmuz 2013)-Sanko Petrokimya, 810 MW’lık Adana Yumurtalık İthal Kömür Santralı (TEBA: 1603/11 Mart 2013)-Teyo Yatırım, 700 MW’lık Adana Tufanbeyli Yerli Kömür Santralı (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)-Bereket Enerji, 695 MW’lık Muğla Milas Güney Batı Anadolu Termik Santralı (TEBA: 1611/6 Mayıs 2013)-Atakaş Elektrik, 660 MW’lık Hatay İskenderun’da İthal Kömür Santralı (TEBA: 1600/18 Şubat 2013)-KLK Madencilik, 640 MW’lık Afyonkarahisar Kömür Santralı (TEBA: 1649/10 Şubat 2014)-Ayser Enerji, 606 MW’lık Urfa Bozova Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı (TEBA: 1600/18 Şubat 2013) -Habaş Sınai 600 MW’lık Aliağa Habaş Termik Santralı (TEBA: 1583/ 15 Ekim 2012)-Diler Elektrik A.Ş., 400 MW’lık Afşin Kömür Santralı (TEBA: 1608/15 Nisan 2013)-Çebi Enerji, 350 MW’lık Tekirdağ Kömür Santralı (TEBA. 1620/8 Temmuz 2013)

-Güner Enerji, 250 MW’lık Adıyaman Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi (TEBA: 1601/25 Şubat 2013)

2013 yılında önlisans verilen ve kurulu gücü ile dikkat çeken önemli termik santral projeleri şöyle belirleniyor;

-Enerjisa, 1000 MW’lık Bandırma II Doğalgaz Termik Santralı (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)-Hidrogen Enerji, (Kolin İnşaat), 480 MW’lık Kolin Soma Termik Santralı (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

2013 yılında lisans verilen ve kurulu gücü ile dikkat çeken önemli termik santral projeleri şöyle belirleniyor;

-Cenal Enerji (Cengiz-Alarko) 1.380 MW’lık Çanakkale Biga Termik Santralı (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)-OMV Samsun Elektrik, 896 MW’lık OMV Samsun Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı (TEBA: 1616/10 Haziran 2013)-Filiz Kirazlıdere Elektrik, 610 MW’lık Kirazlıdere II İthal Kömür Santralı (TEBA: 1604/18 Mart 2013)-Pegai Enerji (Doğtaş) 464 MW’lık Aydın Çine Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı (TEBA: 1608/15 Nisan 2013)-Kos Enerji, 165 MW’lık Konya OSB Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı ( TEBA: 1608/15 Nisan 2013)-Kazova Enerji, 109 MW’lık Yozgat OSB Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı (TEBA: 1598/4 Şubat 2013)

EPDK tarafından 2013 yılında uygun bulunan önemli başvurular ise şöyle belirleniyor;

-Ermet (Genpa) 450 MW’lık Sakarya Söğütlü Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı (TEBA: 1612/13 Mayıs 2013)-Park Elektrik 435 MW’lık Adana Ceyhan Doğalgaz Santralı (TEBA: 1635/4 Kasım 2013)


28


2013 YILINDA SU KULLANIM HAKKI TOPLANTISI YAPILAN VE TOPLANTI AŞAMASINA GETİRİLEN ÖNEMLİ PROJELER

PROJE ADIBİRİM ENERJİ

KATKI PAYI PROJE’NİN SON DURUMU

Hakkari Barajı ve HES (242 MW) 3,37 krş/kWh

Proje’nin revize fizibilite çalışmaları detaylı olarak inceleniyor. (TEBA:1594/7 Ocak 2013)

Akın Regülatörü ve HES Projesi (17 MW)

3,78 krş/kWh

En yüksek birim enerji fiyatını veren Güngör Elektrik’in EPDK’ya lisans başvurusunda bulunması bekleniyor. (TEBA:1605/25 Mart 2013)

2013 YILINDA ÖZEL SEKTÖR BAŞVURULARINA AÇILAN VE SU KULLANIM HAKKI TOPLANTISI BEKLEYEN ÖNEMLİ PROJELER

PROJE ADI PROJE’NİN SON DURUMU

Cizre Barajı ve HES Projesi (240 MW)

17 adet firmanın başvuruda bulunduğu Proje’nin Su Kullanım Hakkı Toplantısı 27 Şubat 2014 tarihine ertelendi. (TEBA:1645/13 Ocak 2014)

Gürsöğüt Barajı ve HES Projesi (100 MW)

Su Kullanım Hakkı Toplantısı’nın yapılabilmesi için özel sektörden başvuru bekleniyor. (TEBA:1646/20 Ocak 2014)

Altıparmak Barajı ve HES Projesi (74,75)

Proje için yapılacak Su Kullanım Hakkı Toplantısı’na 7 firma katılabilecek. (TEBA:1645/13 Ocak 2014)

Çekerek (Süreyyabey) Barajı ve HES Projesi (14.4 MW)

Proje için yapılacak Su Kullanım Hakkı Toplantısı’na 12 firma katılabilecek. (TEBA:1619/1 Temmuz 2013)

29

Doğalgaz ve Petrol Piyasaları 2013 Yılı Gelişmeleri

Doğalgaz Piyasası’nda 2013 yılı faaliyetleri:Daha önce 2005 yılında yapılan kontrat devri ihalesi sonucunda BOTAŞ’ın özel sektöre devredilen 4 milyar Cm3/yıl sözleşme miktarı ile birlikte, 2013 yılı itibarıyla özel sektör tarafından gerçekleştirilen toplam doğal gaz ithalat miktarı 10 milyar Cm3/yıl seviyelerine yükseldi. Rus Gazprom şirketiyle anlaşma yapan 4 şirkete 6 bcm’lik doğalgaz ithalat kontratı dağıtılırken, Akfel firmasına 2,250 bcm, Bosporusgaz firmasına 1,750 bcm, Batı Hattı Gaz Ticaret A.Ş.’ye 1 bcm, Kibar Holding’e 1 bcm olarak alım-satım anlaşmaları imzalamışlardı (TEBA Yıllık Rapor 2012).4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Tasarısı 2013 yılında da yürülüğe alınmadı. Tasarı’ya yönelik görüşleri alan ETKB, Bakanlar Kurulu’nda imzaya açılmak üzere Başbakanlığa gönderdiği Tasarı’da değişiklik talepleri üzerine yeniden değişiklikler yaptı. Tasarı’nın 2014 yılı Mart ayında Bakanlar Kurulu’nda imzalanması ve TBMM’ye sunulması bekleniyor (TEBA: 1649/10 Şubat 2014).Tasarı’ya göre, BOTAŞ, 2015 yılı başında iletim faaliye-ti, LNG tesislerinin işletilmesi ve depolama faaliyetleri ile diğer faaliyetleri gerçekleştirmek üzere üç ayrı tü-zel kişilik olarak yeniden yapılandırılacak. BOTAŞ, ancak Bakanlar Kurulu kararı ile yeni anlaşma yapa-bilecek. ETKB doğalgaz arz güvenliğinin sağlanması konusunda sorumlu olacak ve doğalgaz sözleşmeleri EPİAŞ’da işlem görecekti (TEBA: 1630/23 Eylül 2013). EPDK’nın doğalgaz piyasasındaki faaliyetlerine bakıldığında ise, doğalgaz piyasasında 65 adedi dağıtım lisansı olmak üzere toplam 283 adet lisans verildiği görüldü. Haziran 2003 tarihinden itibaren yapılan doğal gaz dağıtım lisansı ihaleleri sonucunda mevcut şirketlerle (7 şirket) birlikte to-plam 65 dağıtım şirketine doğal gaz dağıtım lisansı verildi. Dağıtım lisansı ihalesi sonucunda lisans verilen 58 dağıtım şirketinden 57 dağıtım şirketi bölgelerinde gaz arzına başladı. Teklifleri alınan Sinop ve Iğdır illeri doğalgaz dağıtım lisansı ihaleleri sonuçlandırılarak, lisansları verildi. Ayrıca ilan edilen Mardin, Bitlis-Bingöl-Muş doğalgaz dağıtım lisansı ihalelerinin de teklifleri 2014 yılı Ocak ayında alındı.

Petrol Piyasası’nda 2013 yılı faaliyetleri: Petrol Piyasası’nda 2013 yılında yaşanan en önemli gelişmelerden birisi de önemli düzenlemeleri içeren Yeni Türk Petrol Kanunu, 11 Haziran 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe alınması oldu (TEBA: 1615/3 Haziran 2013).

Yeni Türk Petrol Kanunu’nda en önemli değişikliklerden biri petrol hakkı sahibine yönelik petrol işlemi için gerekli araziyi kullanma hakkında yapılmış olup, buna göre arazi özel mülkiyete ait ise anlaşma yoluyla, anlaşma yapılamadığı durumunda ise devle-tin yapacağı kamulaştırma yoluyla elde edilebilecek. Türkiye, kara ve deniz olmak üzere iki petrol bölge-sine ayrılıyor. Arama ve işletme ruhsatlarının ver-ilmesi, devri ve süre uzatımları Bakanlar Kurulu’nun

iznine tabi olacak. İşletme hakkı süresi sona eren sa-halar, işletme ruhsatı ver-ilmek üzere, Bakan onayıyla müzayedeye çıkarılabilecek.

Petrol arama ve işletme ruhsatı, araştırma ve yüküm-

lüklerini düzenleyen Türk Petrol Kanunu Uygulama Yönetmeliği ise 22 Ocak 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Sektörün mer-akla beklediği intibak konusunda düzenleme yapılan Yönetmeliğe göre, intibaklarda karasuları dışındaki münhasır ekonomik bölgelerdeki arama ruhsatları hariç, intibakı istenen ruhsat ilk veriliş döneminde ise 4 yıllık, ilk uzatma döneminde ise 6 yıllık süresini tamamlamamış olması dikkate alınacak. İntibakı is-tenen her bir ruhsat için yeni bir iş ve yatırım programı verilmesi zorunlu olacak. İntibak başvuru tarihi itibariyle 4 yıl ve daha fazla süresi dolan ruhsatların iş ve yatırım programında en az bir adet arama kuyusu açılması taahhüdü aranacak (TEBA: 1647/27 Ocak 2014).

Petrol Piyasası’nda EPDK verilerine göre Kasım 2013 tarihi itibarıyla; 12 bin 959 adet bayilik, ikisi yeni kurulmak üzere 6 adet rafinerici, 111 adet de-polama, 78 adet dağıtıcı, 28 adet iletim, 271 adet madeni yağ üretimi, 101 adet taşıma, 65 adet ih-rakiye teslimi, 48 adet serbest kullanıcı ve 26 adet işleme lisansı olmak üzere 13 bin 693 adet ger-çek ve tüzel kişi lisanslı olarak faaliyette bulundu.

Socar’ın Petkim Star Rafinerisi için inşaat çalışmaları devam ediyor:

SOCAR’ın Türkiye’de PETKİM Yarımadası’nda kuracağı ülkenin en büyük yabancı sermayeli yatırımı olacak PETKİM-Star Rafinerisi Projesi’nin genel müteahhidi olan İspanyol Technicas Reuni-das (TR) firması, yerli firmalara yaptıracağı inşaat, montaj ve bazı imalat işleri için ihale daveti yaptı. İzmir’de kurulacak Star Rafinerisi için 3,5 mi-lyar Dolar’lık finansman müzakerelerine ye-rli bankaların başını çektiği konsorsiyum ile de-vam ediyor. Yerli bankalar içerisinde Garanti, Yapı Kredi, Türkiye İş Bankası gibi özel bankalar ile Halkbank, Ziraat Bankası ve Vakıfbank gibi devlet bankaları yer alıyor (TEBA: 1634/28 Ekim 2013).

Uluslararası firmaların yatırımlarının teşvik edilmesi gibi önemli düzenlemeleri içeren Yeni Türk Petrol Kanunu yürürlüğe alındı…


30

Kamu Sektörü Önemli Projeler Gelişme Raporu

Kamu Sektörü 2013 Yılı Önemli Projeler Gelişme Raporu

2013 yılında Türkiye’deki Kamu İhale Mukaveleleri (KİM) geçen döneme göre yüzde 24,78 artış göstererek, toplam 8 milyar Dolar oldu.2013 KİM’inde yerli firmaların imzaladıkları toplam mukaveleler bedeli 7 milyar 487 milyon Dolar, uluslararası firmaların imzaladıkları toplam mu-kaveleler bedeli ise 517 milyon Dolar olarak belirlendi.61. Erdoğan Hükümeti’nin imzaladığı KİM miktarı, Erdoğan Hükümetleri’nin 12 yıllık döneminde 2007’deki 8,4 milyar Dolar mukavele rekorundan sonra, ikinci büyük mukavele skoru olurken, uluslar arası firmaların toplam mukaveledeki payı ise Erdoğan Hükümetleri döneminin en düşük seviyesi olarak tespit edildi.Bilindiği gibi 2007 yılında KİM miktarı 8,4 milyar Dolar’lık re-kordan sonra, 2008 yılında Türkiye’deki büyük ekonomik krizinde tesiriyle 1,6 milyar Dolar gibi düşük bir seviy-eye inmiş, 2009 yılında biraz yükselerek 2,5 milyar Dolar’a gelmiş, 2010 yılında yine üst seviyeye çıkarak 6,7 milyar Dolar’ı bulmuş, 2011 yılında yine 6,7 milyar Dolar olarak gerçekleşmiş ve 2012 yılında 7 milyar Dolar’ı bulmuştu (TEBA: 2012/YILLIK RAPOR-Kamu İhale Mukaveleleri).

2013’de mukavelelerin %100’ü yıl içinde yürürlüğe alındı:2013 yılında imzalanan KİM’in 2012’de olduğu gibi tamamının yıl içinde yürürlüğe alındığını görüyoruz. Bunun en büyük nedeni KİM’deki yerli firmaların payının yüzde 93,6 gibi en üst seviyeye çıkmış olmasından kaynaklanıyor. Bu dönemde Hükümetin ulusal bütçeden verdiği ödeneklerle sadece iki mukavele hariç, tüm mu-kaveleleri, ihaleleri yapan kuruluşların özkaynaklarıyla hemen yürürlüğe alırken, sadece iki proje için önceden sağlanmış dış kredilerle bu mukaveleleri de yürürlüğe aldığını görüyoruz. 62. Hükümetin özel-

likle Demiryolu, Karayolu ve Sulama Projeleri için merkezi bütçeden, T. C. Karayolları (TCK), TCDD ve DSİ’ye verdiği ödeneklerle mukaveleleri gecik-tirmeden yürürlüğe alıp işleri başlattığı görülüyor.

2013’de sadece 6 adet Hızlı Tren Seti ve Mecidiyeköy-Mahmutbey Metro mukavelelerinde dış krediler kullanılıyor:Öte yandan 2013’de yapılan KİM içerisinde sadece 2 adet projenin anahtar teslim yapım mukaveleler-inde ihaleyi açan kuruluşlar tarafından sağlanan kredilerin kullanılmış olduğunu görüyoruz. Bu pro-jeler 6 adet Hızlı Tren Seti Temini ve Mecidiyeköy-

Mahmutbey Metro İnşaatı Projesi oluyor. TCDD Genel Müdürlüğü 6 adet Hızlı Tren Seti Tem-ini için 4 Nisan 2012’de İslam Kalkınma Bankası ile imzalamış olduğu 232 milyon Dolar proje kredisinden İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ise uluslar arası bankalardan temin etmiş olduğu ticari kredilerle, Mecidiyeköy-Mahmutbey Metro Projesi’nin inşaat mukavelesinin büyük bir bölümünü finanse ediyor.

Bu dönemde uluslararası firmaların KİM’deki payı %6,4 ile

en düşük seviyeye indi:2013 yılı KİM’inde en büyük farkı uluslar arası mukavelelerde görmekteyiz. 12 yıllık Erdoğan Hükümetleri döneminde uluslar arası firmaların KİM’den almış oldukları en düşük pay 2013 yılında görülüyor. Bu dönemde uluslar arası firmaların KİM’den almış oldukları pay yüzde 6,4 ve 517 milyon Dolar ile en düşük seviyeye inerek rekor kırıyor.Uluslar arası firmaların 2008 yılında toplam KİM’den aldıkları pay yüzde 34 seviyesinde olurken, 2009 yılında yüzde 14,8’e düşmüş, 2010 yılında tekrar yüzde 35’e çıkmış, 2011 yılında yüzde 39’u bulmuştu (TEBA: 2012/YILLIK RAPOR).Bu durumun birinci nedeni özellikle Avrupa Birliği (AB)

61. Hükümet’in 2013 yılında imzaladığı toplam Kamu İhale Mukaveleleri (KİM) geçen döneme göre %24,8 artarak 8 milyar $ oldu.-Bu dönemde uluslararası firmaların KİM’deki payı %6,4’e inerek, en düşük seviyede rekor kırdı.-Yerli firmaların payı ise %93,6’ya çıkarak en yüksek seviyede rekor kırdı…

31


ülkeleri firmalarının Türkiye’de uygulanmakta olan Kamu İhale Kanunu’ndaki uluslararası standartların yeterli olmayışını gerekçe göstererek, kamu ihalelerine direkt olarak katılmaktan vazgeçmeleri, bunun yerine yerli fir-malara taşeron olarak teklif vermeleri oluyor. Nitekim uzun yıllardır özel-likle Enerji ve Tabii Kay-naklar Bakanlığı (ETKB) üst düzey bürokratlarının bu sorunu çözmek için defalarca yapmış oldukları yasa değişikliği önerisinin, nihayet Şubat ayı içerisinde yenileşme, teknoloji ve yerlileşme ihalelerine yönelik yeni bir yasa hazırlanmasını öngören kanunun kabul edilmesiyle olumlu bir noktaya gelmekte olduğu görülüyor.Diğer taraftan uluslar arası firmaların Türki-ye kamu pazarındaki paylarının en düşük seviyeye gelmesinin diğer bir nedeni ise küresel kriz ortamında dış kredilerin tamamen durmuş olmasından kaynaklanıyor. Nitekim bu dönemde bırakınız proje kredisini, Hazine Müsteşarlığı bile borç ödeme programına yönelik almakta olduğu program kredilerinde bile bir daralma yaşandı.

Yerli firmalar 7,5 milyar $’lık mukaveleleriyle KİM’in %93,6’sına imza attı:2013 yılı KİM’inde en önemli özelliklerden birisi de yerli firmaların toplam KİM içindeki payının yüzde 93,6 gibi en üst seviyeye çıkarak, toplam 7,5 milyar Dolar’lık mukavelelere imza atmaları oldu.Yerli firmaların önceki yıllarda olduğu gibi yine en yoğun mukavelelerini ulaştırma sektöründe TCK’nın Karayolu İnşaat Projeleri’nde ve TCDD’nin Demiryolu İnşaat Projeleri’nde yaptıkları gözleniyor.

2013 yılı adeta kamudaki karayolu inşaat müteahhitlerinin yılı olarak tarihe geçiyor:Bu dönemde TCK’nın Devlet ve İl Yolları ile Bölünmüş Yol Projeleri’nin inşaat işlerinde, toplam 2 milyar 458 milyon Dolar’lık mukavele imzalanmış olduğu belirleniyor. 2013 yılı adeta karayolu inşaat müteahhitlerinin yılı olarak tarihe geçiyor. 2012 yılında toplam 1 milyar 900 milyon Dolar’lık mu-kavele imzalamış olan karayolu inşaatı müteah-hitleri, 2013 yılında mukavele bedelini yüzde 29 arttırarak 2,5 milyar Dolar’a ulaştıkları görülüyor.Yerli firma kontratlarında ikinci sırayı ise demiry-olu projelerinin inşaatları alıyor. Demiryolu sek-töründe TCDD’nin demiryolu projeleriyle Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü’nün (AYGM) bazı

proje inşaatlarının mukaveleleri birbiri ardısıra im-zalanarak, 2013’de imzalanan demiryolu inşaatları mukaveleleri 1 milyar 750 milyon Dolar’ı buluyor. 2012 yılında demiryolu inşaatlarında imzalanan

mukavele bedeli toplamı ise 1 milyar 400 milyon Dolar civarında olmuştu.Öte yandan bu dönemde yerli firmaların tarım sektöründe DSİ’nin Sulama Barajı inşaatlarına yönelik toplam 840 milyon Dolar, eğitim sektöründe Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) FATİH Projesi’ne yönelik 797 milyon Dolar, ulaştırma sektöründe İBB’nin Metro Projeleri inşaatlarına yönelik 673 milyon Dolar, enerji sektöründe TEİAŞ’ın İletim Hatları inşaatlarına yönelik 470 milyon Dolar, ulaştırma sektöründe DHMİ’nin Havalimanı inşaatlarına yönelik 250 milyon Dolar

ve bayındırlık sektöründe DSİ’nin İçmesuyu inşaatlarına yönelik 200 milyon Dolar’lık mukavelelere imza atmış oldukları görülüyor.

Geçtiğimiz yıllarda imzalanan mukavelelerden 1 milyar $’lık miktar, 2013 yılında yürürlüğe alındı:Bu arada 2013 yılında KİM’de geçtiğimiz yıllarda imzalanan mukavelelerden 1 milyar 27 milyon Dolar’lık miktarın daha yürürlüğe alınmış olduğunu saptıyoruz. Böylece 2013 yılında yürürlüğe alınan toplam mukavele miktarı 9 milyar Dolar’a ulaşıyor.2013 yılında yürürlüğe alınan bu miktarlar, önceki mukavelelere ait ek maliyet revizyonları oluyor. Tablo: V’de de görüleceği gibi 3 adet olan ek mali-yet revizyonlarına ilişkin mukaveleler, ulaştırma sektöründe AYGM’nin Marmaray Projesi ile İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Hafif Raylı Sistem Metro Projesi’ne ait oluyor. Marmaray Projesi’nde Demiryolu Tüp Geçişi mukavelesinin 600 milyon Dolar, aynı pro-je kapsamında Gebze-Haydarpaşa, Sirkeci-Halkalı Banliyö Hatları’nın İyileştirilmesi mukavelesinin 500 milyon Dolar’lık ek maliyet revizyonları ile İzmir Hafif Raylı Sistem Metro Projesi’nin Göztepe, Poligon ve Fahrettin Altay İstasyonları’nın 27 milyon Dolar’lık ik-mal inşaatı revizyonları 2013 yılında yürürlüğe alınıyor.

TEBA, 2013 yılında 6 ayrı sektörde 163 adet önemli proje kapsamında 188 adet ihale izledi:TEBA sizler için 2013 yıllık raporu çalışmasında, 6 ayrı sektörde 163 adet önem-li proje kapsamında 188 adet ihale izledi.TEBA’nın kamuda önemli projelerini izlediği sek-törler, 2013 yılında ulaştırma, tarım, enerji, bayındırlık, demir-çelik ve eğitim sektörleri oluyor. 2012 yılında eğitim sektörünün yer almadığı

Yerli firmaların 2013’de imzaladıkları toplam 7 milyar 487 milyon $’lık KİM’in, %32,8’i karayolu inşaatlarına, %23,3’ü demiryolu inşaatlarına, %11,2’si sulama inşaatlarına, %10’u eğitim-bilgisayara, %9’u metro inşaatlarına, %6,3’ü enerji inşaatlarına, %3,3’ü havalimanı inşaatlarına ve %2,8’i içmesuyu inşaatlarına yönelik oldu...

32

raporumuzda diğer 5 sektör bulunmaktaydı.2013 yılında izlenen önemli proje sayısında artış olmasına rağmen, izlenen ihale sayısında azalış var. 2012 yılında 118 adet olarak izlenen önemli proje sayısı, 2013 yılında 163 adete yükselirken, 276 adet olarak izlenen ihale sayısı ise 188 adete düşmüş oluyor.2013 yılında sonuç alınan ihale sayısının 115 adet, değerlendirme aşamasındaki ihale sayısının 47 adet, teklif toplama aşamasındaki ihale sayısının 18 adet olduğunu görüyoruz. Bu dönemde 8 ihalenin ise iptal edildiğini tespit edi-yoruz. 2013 yılında bir önceki döneme nazaran açılan ihalelerde daha fa-zla sonuç alındığını görüy-oruz. 2012 yılında sonuç alınan ihalelerin payı toplam ihale içerisinde yüzde 57 olurken, 2013 yılında bu oranın yüzde 97’ye çıktığı belirleniyor.2013 yılında en çok proje izlediğimiz ve en büyük mukavelelerin imzalandığı sektör her zaman olduğu gibi yine ulaştırma olurken, bu sektörü proje sayısı bakımından 2. sırada enerji sektörü, mukavele miktarı bakımından ise 2. sırada tarım sektörü izliyor. Mukavele büyüklüğü açısından 3. sırada ise bu yıl ilk kez izlediğimiz eğitim sektörünün geldiğini görüyoruz.Yazımızın sonunda 2013 yılı KİM kapsamında imzalan-an önemli mukaveleleri Tablo III’de sizlere sunmaktayız.

Ulaştırma sektöründe 5 milyar 622 milyon $ olan toplam mukavele bedeli ile 65 adet mukavele imzalandı:Her yıl olduğu gibi 2013 yılında da en büyük miktar-da ve en çok mukavelelerin imzalandığı sektör yine ulaştırma sektörü oldu. Bu sektörde 2013 yılında 65 adet mukavele imzalanırken, imzalanan mukavelelerin toplam bedeli ise 5 milyar 622 milyon Dolar oldu.Hatırlanacağı gibi 2012’de bu sektörde toplam 4 mi-lyar 730 milyon Dolar olarak imzalanan mukavele-ler 68 adet olmuştu (TEBA: 2012/YILLIK RAPOR).2013 yılında bu sektörde özellikle karayolu ve demiryolu inşaatlarındaki yerli firmaların imzalamış oldukları mukavelelerin çok fazla artmış olması nedeniyle, sektördeki mukavele bedelinin yükseldiği görülüyor. Bu dönemde bu sektörlerde daha büyük maliyetli işlerin ihale edildiği belirleniyor.2013 yılında ulaştırma sektöründe 59 adet pro-je kapsamında 92 adet önemli ihale izleniyor. 2012’de 65 adet proje kapsamında 178 adet ihale izlenmişti. Görüldüğü gibi sektörde hem proje

sayısında, hem de ihale sayısında düşüş var.Ulaştırma sektöründe İBB’nin Mecidiyeköy-Mahmut-bey Metro Projesi’nin inşaat işleri için Gülermak-Ko-lin OGG’nin imzalamış olduğu 470 milyon Dolar’lık mukavele hem bu dönemde imzalanan tüm mu-kavelelerin en büyüğü, hem de ulaştırma sektörünün en önemli kontratı olarak tespit ediliyor. Bu sek-törde TCDD’nin 6 adet Hızlı Tren Seti Temini için

Alman Siemens AG ile imzalamış olduğu 318 milyon Dolar’lık mu-kavele ise hem uluslararası firmaların bu dönemde imzaladıkları en büyük mukavele olarak yer alırken, hem de miktar büyüklüğü açısından tüm mukaveleler içerisinde 2. sırada geliyor.Ulaştırma sektöründe TCK’nın İstanbul-Şile-Ağva karayolu inşaatı yapımı için Makyol-Cen-giz-Kalyon OGG ile imzalamış olduğu 278 milyon Dolar’lık mu-kavele ise 3. sırada yer alıyor. Bu mukaveleyi yine TCK’nın Cengiz İnşaat ile imzalamış olduğu 256 milyon Dolar’lık Trabzon-

Aşkale yolu inşaatı yapımı izli-yor. Bunun yanısıra, sektörde TCDD’nin Ankara-Sivas Hızlı Tren Projesi Demiryolu Altyapı 1. Kesim İkmal inşaatı için imzalamış olduğu 264 milyon Dolar’lık mu-kavele ile yine aynı kuruluşun aynı proje kapsamında Cengiz-Limak-Kolin-Mapa OGG ile Kırıkkale-Yerköy kesiminin altyapı inşaat işleri için imzalamış olduğu 220 milyon Dolar’lık mukavele dikkat çekiyor.Sektörün diğer önemli mukaveleleri ise TCK’nın Trabzon Şehir Geçişi yolu inşaatı için imzalamış olduğu 255 milyon Dolar’lık mukavele, aynı kuruluşun Kahramanmaraş-Göksun-6. Bölge Hudut Yolu inşaatı için Kolin İnşaat-Limak İnşaat OGG ile imzalamış olduğu 224 milyon Dolar’lık mukavele ve aynı kuruluşun Tokat-Niksar yolu inşaatı yapımı için Doğuş İnşaat liderliğindeki OGG ile imzalamış olduğu 181 milyon Dolar’lık mukavele oluyor.Ulaştırma sektöründeki önemli mukaveleleri be-delleriyle birlikte yazımızın sonundaki Tablo III’de görebileceksiniz.

2. sırada 841 milyon $ mukavele bedeliyle tarım sektörü geliyor:2013 yılında KİM içerisinde imzalanan mu-kavelelerde 2. sırada yine önceki dönemlerde olduğu gibi tarım sektörü geliyor. Tarım sek-töründe 17 adet mukavele kapsamında imzalan-an mukavelelerin bedeli 841 milyon Dolar oluyor.Bu sektörde 2012 yılında imzalanan KİM miktarı 850 milyon Dolar olmuştu. 2012 yılında bu sek-törde 19 adet mukavele imzalanarak 2. sırada


2013’ün en büyük KİM’leri sırasıyla, 555 milyon $’la eğitim sektöründeki FATİH Projesi bilgisayarları, 470 milyon $’la Gül-ermak-Kolin OGG’nin üstlendiği Mecidiyeköy-Mahmutbey Metro İnşaatı, 318 milyon $’la Alman Siemens AG’nin imzaladığı 6 adet Hızlı Tren Seti Temini, 278 mi-lyon $’la Cengiz-Makyol-Kalyon OGG’nin imzaladığı İstanbul-Şile-Ağva yolu inşaatı ve 256 milyon $’la Cengiz İnşaat’ın imzaladığı Trabzon-Aşkale Yolu inşaatı oldu…

33

yer almıştı (TEBA: 2012/YILLIK RAPOR).Tarım sektöründe 2013 yılında toplam 41 adet proje kapsamında izlenen ihale sayısı ise 38 adet oluyor. Bir önceki yıl bu sektörde 34 adet proje kapsamında 37 adet ihale izlenmişti.2013 yılında bu sektörde en büyük hacimli mukavele DSİ’nin Hamzadere Barajı Sulaması için Gülermak-Ahmet Aydeniz-Kolin İnşaat OGG ile imzalamış olduğu 113 milyon Dolar’lık mukavele oluyor. 2. sırada ise DSİ’nin Kılavuzlu Sulaması Ana Kanal 1. kısım inşaatı için Doğuş İnşaat ile imzalamış olduğu 92 milyon Dolar’lık mukavele geliyor. Bunun yanısıra, DSİ’nin Mardin-Ceylanpınar Cazibe Sulaması 1. kısım inşaatı için imzalamış olduğu 89 milyon Dolar’lık mu-kavele ile yine DSİ’nin Ambar Barajı Sulama Projesi için imzalamış olduğu 85 milyon Dolar’lık mukavele dikkat çekiyor. Bu sektörde ayrıca DSİ Doğanpınar Barajı Sulama inşaatı için Kolin İnşaat OGG ile 40 mily-on Dolar’lık bir mukavele imzalamış olduğu görülüyor.

3. sırayı FATİH Projesi’nde imzaladığı 797 milyon $’lık mukaveleler ile MEB alıyor:2013 KİM’inde 3. sırada ise sadece FATİH Projesi ile raporumuza giren Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yer aldığı eğitim sektörü geliyor. Bu sektörde MEB’in tek bir proje kapsamında toplam 797 mily-on Dolar’a ulaşan mukavelel-er imzaladığı görülüyor.Eğitim sektörü ilk kez 2013 Yıllık Raporumuz’da yer alıyor ve sektörde 1 adet proje kapsamında 5 adet ihale yapıldığı görülüyor.Eğitim sektöründe MEB’in 84.921 adet Akıllı Tahta-Tablet Bilgisayar temini için 188 mi-lyon Dolar’lık, 347.367 adet yine Akıllı Tah-ta-Tablet Bilgisayar temini için 555,3 milyon Dolar’lık ihale mukaveleleri imzaladığı görülüyor.

Enerji sektörü 537 milyon $ mukavele bedeliyle 4. sırada bulunuyor:Öte yandan 2013 yılı KİM’i içerisinde eneji sek-törü toplam 537 milyon Dolar’lık mukavele be-deliyle 4. sırada yer alıyor. Bu sektör 2012 yılı Yıllık Raporu’nda toplam 620 milyon Dolar’lık mukavele bedeliyle 3. sırada yer almaktaydı.Enerji sektöründe 2013 yılında 52 adet proje kapsamında 92 adet ihale yapıldığını görüyo-ruz. Geçen dönem hem proje, hem de ihale sayısı daha fazla idi. Hergeçen yıl sektörde proje sayısının azaldığı ve buna bağlı olarak ihaleler-in azaldığı görülüyor. KİM içerisinde iptal edilen ihalelerin büyük kısmı da bu sektörde oluyor.

2013 yılında enerji sektöründe en önemli mukaveleler TEİAŞ’ın Kartal Gaz İzoleli Trafo Merkezi için Siemens ve Best Trafo konsorsiyumu ile imzalamış olduğu 29 milyon Dolar’lık mukavele ve DSİ’nin Kığı Barajı ve HES Projesi’nin Elektromekanik Teçhizatlar Temini için Rus firmasıyla imzalamış olduğu 37 milyon Dolar’lık mukavele oluyor. Bunun yanısıra, EÜAŞ’ın Atatürk HES İkaz Sistemleri için ABB Elektrik San. A.Ş. ile imzaladığı 7 milyon Dolar’lık ve yine aynı kuruluşun Çan Termik Santralı Türbin Yedek Malzemesi için Fransız Alstom Power ve Ulaşım A.Ş. ile imzalamış olduğu 3,6 milyon Dolar’lık mukavele dikkat çekiyor.2013 KİM’i içerisinde 5. sırada ise imzalanan 7 adet mukavele ile toplam 207 milyon Dolar’lık mukavele bedeline sahip olan bayındırlık sektörü geliyor.Bayındırlık sektöründe 2013 yılında 8 adet proje kapsamında 10 adet ihalenin yapılmış olduğu görül-üyor. Bu sektörde de bir önceki döneme nazaran hem proje, hem de ihale sayısında düşüş gözleniyor.Sektörde dikkati çeken mukaveleler DSİ’nin Kuzey Kıbrıs İçmesuyu Projesi Geçitköy Terfi İstasyonu Arıtma Tesisi için imzaladığı 33 milyon Dolar’lık mu-

kavele ile yine aynı kuruluşun Antalya İçmesuyu Projesi kapsamındaki Karacaören II Barajı İsale Hattı inşaatı için imzaladığı 77 milyon Dolar’lık mukavele oluyor. Bunun yanısıra, aynı kuruluşun Mavi Tünel İçmesuyu Projesi kapsamında Doğuş İnşaat ile imzaladığı 21 milyon Dolar’lık Arıtma Tesisi

Yapım mukavelesi dikkat çekiyor.

Uzun yıllardan sonra Almanlar, Türkiye pazarındaki KİM’in uluslararası mukavelelerinde ilk sırayı aldı:Uzun yıllardan sonra Türkiye’de faaliyet gösteren Alman firmalarının 2013 yılında KİM’in uluslar arası mukavelelerinde ilk sırayı almış oldukları gözleniyor.AB’nin lider ülkesi Almanya’nın önde gelen uluslar arası firmalarının Türkiye pazarında önemli lobilere sahip olmalarına rağmen, özellikle son 10 yılda Kamu İhale Yasası’nda uygulanan yaptırımlar nedeniyle ihalelere katılamayışlarının da büyük etkisiyle, uluslararası mukavelelerde bir türlü ön sıralara geçememişlerdi. Örneğin; 2012 yılında Türkiye pazarındaki KİM’in uluslar arası mukavelelerinde Alman firmaları 5. sırada yer almaktaydı (TEBA: 2012/YILLIK RAPOR).Alman firmalarının 2013 uluslararası mukaveleleri içerisinde toplam 345 milyon Dolar’a varan imzaladıkları miktarla, toplam mukavele bedelin-den yüzde 66,73 pay aldıkları görülüyor. Ancak her ne kadar Alman firmaları 1. sırayı almış olmalarına rağmen, Erdoğan Hükümetleri döneminde uluslar arası firmaların KİM içerisindeki payının 2013 yılında


2013 mukavelelerinin %100’ü de yıl içinde yürürlüğe alınırken, sa-dece 6 adet Hızlı Tren Seti Temini ve Mecidiyeköy-Mahmutpaşa Metro inşaatı mukaveleleri dış krediyle, diğer hepsi yerli özkaynaklarla finanse ediliyor…

34

en düşük seviyeye inmiş olması nedeniyle, daha büyük mukaveleler henüz yapamadıkları görülüyor.Aslında bu gelişmeyi verirken Alman firması de-mek daha doğru olacak. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda önce Türkiye’de faaliyet gös-teren Almanların en büyük devi ve Türkiye’deki Almanların en büyük uluslararası lobiye sahip kuruluşu Siemens AG’nin tek başına imzalamış olduğu 3 adet mu-kavele ile uluslar arası mu-kavelelerde ilk sıraya yerleştiği görülüyor. Alman Siemens bu dönemde TCDD ile 318,4 milyon Dolar’lık 6 adet Hızlı Tren Seti Temini ve yine aynı kuruluşla 46,5 milyon Dolar’lık 1 adet Hızlı Tren Seti Temini, TEİAŞ ile de 29,2 milyon Dolar’lık Kartal Gaz İzoleli Trafo Merkezi yapımı için mukaveleler imzaladı.

2. sırada Kığı Elektromekanik Teçhizatları mukavele ise Ruslar geliyor:2013 yılı KİM’in uluslararası mukaveleleri içeri-sinde Kığı Barajı ve HES Projesi’nin Elektromekanik Teçhizatları Temini mukavelesiyle 2. sırayı Ruslar alıyor.Daha çok Türk Hükümetleri ile Hükümetlerarası Anlaşmalar yoluyla büyük projelere imza atmak-ta olan Rus firmalarının, bu sefer 2013 yılında DSİ’nin açtığı uluslar arası Kığı HES Elektrome-kanik Teçhizatları ihalesini kazanarak 34,2 milyon Dolar’lık mukavele imzaladıkları görülüyor. Söz ko-nusu mukavele ile uluslar arası mukavelelerin en düşük paya indiği bu dönemde Ruslar 2. sırayı alıyor.

3. sırada İspanyollar geliyor:

2013 KİM’in uluslararası mukaveleler içeri-sinde 3. sırayı ise toplam 32,7 milyon Dolar’lık mukavele bedeliyle İspanyol firmaları alıyor.İspanyol firmalarının demiryolu üst yapısında yaklaşık 7,2 milyon Dolar ve Metro Projeleri üst yapısında yaklaşık 25 milyon Dolar’lık mu-kaveleler imzalamış oldukları görülüyor.2013 KİM’inin uluslar arası mukaveleleri içeri-sinde 4. sırayı ise 24,6 milyon Dolar’lık mukavele bedeliyle Japonlar alıyor. Japon firması IHI’nın 2013 yılında TCK ile İstanbul Boğaziçi ve Fatih Köprüleri’nin yol bakımı için imzalamış olduğu 24,6 milyon Dolar’lık mukavele dikkat çekiyor. 5. sırada 21,3 milyon Dolar’lık mukavele bedeli-yle İtalyan firmaları, 6. sırada 17,7 milyon Dolar’lık mukavele bedeliyle Avusturya firmaları ve 7. sırada

17,6 milyon Dolar’lık mukavele bedeliyle Fransız firmaları geliyor. Bu dönemde ABB firmasının da EÜAŞ ile HES Rehabilitasyonu için 7 milyon Dolar’lık mukavele imzalamış olduğu görülüyor.

2014 yılında ihalelere açılacak önemli projeler:

Bölümümüzün sonunda sizlere kamu sektöründe 2014 yılında ihalelere açılacak önemli projeler listesini Tablo IV’de sunmaktayız.Tablo’dan da göreceğiniz gibi 2014 yılında ihalelere açılacak önemli projeler ulaştırma sektöründe 9 adet, enerji sektöründe 10 adet olmak üzere toplam 19 adet oluyor.

Bu projeler içerisinde, enerji sek-töründe EÜAŞ’ın Karakaya HES Rehabilitasyonu Projesi, EÜAŞ’ın Tunçbilek ve Soma Termik Santralları Elektrofiltre Rehabilitasyonu ihaleleri, TEİAŞ’ın Ce-nal TES-Lapseki II Elektrik İletim Hattı (EİH), Borçka-İspir-Erzurum EİH, Yukarı Kaleköy-Tatvan EİH, Komet TM-Konya 4 TM EİH ve Komet TM-Seydişehir-Adana EİH Girdi-Çıktı EİH, Kayabaşı-Eser EİH, Kurşunlu-Bağlum-Sincan EİH, Silopi TES- Cizre EİH Projeleri ihalelere açılacak yeni projeleri oluşturuyor.

Ulaştırma sektöründe ise, TCDD’nin Ankara-Konya Hızlı Demiryolu Projesi kapsamında Buğday Pazarı Yüksek Hızlı Tren Garı, Ankara-İzmir Hızlı Tren Projesi kapsamında II. Aşama Afyon-Eşme kesimi altyapı inşaat işleri, Bandırma –Bursa-Ayazma-Osmaneli Demiryolu Projesi kapsamında Yenişehir –Bilecik alt yapı inşaat işleri, Manisa-Menemen Yeni Çift Hatlı Demiryolu Altyapı inşaat işleri, Adana-İncirlik-Toprakkale istasyonları arası 2. Hat yapımı işleri, AYGM’nin Adapazarı-Karasu arası kesimi altyapı ikmal inşaat işleri, Zonguldak Filyos Limanı Projesi Limanı’nın mendirek inşaatı yapımı, AYGM İstanbul metro projeleri kapsamında yer alan 4. Levent-Hisarüstü Metro inşaat işleri yapımı ve 12 adet araç alımı, Bakırköy-Bahçelievler –Kirazlı Met-ro hattı inşaat işleri ve elektromekanik işleri yapımı ile 56 adet araç temini, Bakırköy-Beylikdüzü metro hattı inşaat işleri ve elektromekanik işleri yapımı ile 90 adet araç temini, DHMİ Çanakkale Havalimanı terminal binası projesi, İBB’nin Kabataş-Beşiktaş-Alibeyköy-Mahmutbey Metro Sistemi Projesi elek-tromekanik ve 145 adet araç alımı ihaleleri yer alıyor.


Uluslararası firmaların 2013’de imzaladıkları toplam 517 milyon $’lık KİM’in, %76’sı hızlı tren aracına, %9’u metro üst yapıya, %8,7’si HES teçhizatlarına, %4,8’i demiryolu makinalarına, %1,5’i iletim hattı malzemelerine yönelik oldu…

35

TABLO-I

2013 KAMU SEKTÖRÜ ÖNEMLİ PROJELER GELİŞME RAPORU

PROJE ADEDİ İHALE ADEDİSektörler 2013 2012 2011 2013 2012 2011BAYINDIRLIK 8 10 7 10 18 6ENERJİ 52 30 35 39 35 18ULAŞTIRMA 59 65 73 92 178 97TARIM 41 34 17 38 37 22DEMİR-ÇELİK 2 2 2 4 8 8EĞİTİM 1 5TOPLAM 163 141 134 188 276 151

TABLO-IIİHALELERDE SON DURUM

Miktar (Adet) Toplam (% Pay)

2013 2012 2011 2013 2012 2011Teklif Toplama Aşaması 18 81 22 9,6 29,3 14,5

Sonuç Alınan 115 157 90 61,4 56,8 59,6Değerlendirme Aşaması 47 33 36 24,5 11,9 23,8

İptal Edilen 8 5 3 4,2 1,8 1,9

TABLO-IIIÖNEMLİ MUKAVELELER

A- 2013 Yılında Finansmanı Hazır Olan MukavelelerProje Adı Mukavele

Bedeli(1000 $) Son Durum

SEKTÖR: BAYINDIRLIK1. DSİ, KKTC İçmesuyu Temini Projesi

Geçitköy Terfi İstasyonu Arıtma Tesisi ve Lefkoşe Arası İsale Hattı Yapım İnşaatı

33.000İhaleyi kazanan Ortak Girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1618/24 Haziran 2013)

2. DSİ, Antalya İçmesuyu II. Merhale Projesi

Karacaören II Barajı İsale Hattı Yapım İnşaatı

76.800 İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1618/24 Haziran 2013)

3. DSİ, Mavi Tünel İçmesuyu Projesi

Arıtma Tesisi Yapım İnşaatı21.200

İhaleyi kazanan Doğuş İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1618/24 Haziran 2013)

SEKTÖR TOPLAMI 131.000

Kamu Sektörü Önemli Projeler

36

SEKTÖR: TARIM1. DSİ, Kralkızı Dicle I. Merhale Projesi

3. Kısım Şebeke Yapım 31.400 İhaleyi kazanan iş ortaklığı ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1616/10 Haziran 2013)

2. DSİ, Develi 2.Merhale ProjesiDeveli Ovası Sol Sahil Sulamaları Yapım İnşaatı 92.500 İhaleyi kazanan firma ile mukavele

imzalandı.(TEBA: 1641/16 Aralık 2013)3. DSİ, Mardin-Ceylanpınar Cazibe Sulaması Projesi

1. Kısım Şebeke Yapım İnşaatı 89.000 İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1629/16 Eylül 2013)

4. Akhisar Gördes Sulaması Projesi

Gördes Sağ Sahil Sulaması 33.500 İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

5. DSİ, Hamzadere Barajı Sulaması Projesi Anahtar Teslim Yapım

113.000

İhaleyi kazanan Gülermak A.Ş.-Kolin İnşaat –Ahmet Aydeniz İnşaat Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1626/26 Ağustos 2013).

6. DSİ, Kılavuzlu Sulaması Ana Kanal 1. Kısım Projesi Anahtar Teslim Yapım

92.000İhaleyi kazanan Doğuş İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1629/16 Eylül 2013)

7. DSİ, Ambar Barajı Sulaması Projesi Anahtar Teslim Yapım

85.000İhaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1629/16 Eylül 2013)

8. DSİ, Adıyaman-Göksu-Araban I.Merhale (Çetintepe Barajı) Projesi Anahtar Teslim Yapım

69.000İhaleyi kazanan Ortak Girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1616/10 Haziran 2013)

9. DSİ, Doğanpınar Barajı Projesi Anahtar Teslim Yapım

40.000Ihaleyi kazanan Kolin İnşaat Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1601/ 25 Şubat 2013)

10. DSİ, Tokat-Turhal Gülüt Barajı Projesi 34.000İhaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1628/9 Eylül 2013)

SEKTÖR TOPLAMI 679.400SEKTÖR: ENERJİ1. DSİ, Kiğı Barajı ve HES Projesi

Elektromekanik Teçhizatların Temini 37.000 İhaleyi kazanan Rus firma ile mukavele

imzalandı. (TEBA: 1638/25 Kasım 2013)

2. EÜAŞ, Atatürk HES Kontrol ve Karakaya HES İkaz Sistemlerinin Yenilenmesi Projesi 7.000

İhaleyi kazanan ABB Elektrik Sanayi A.Ş. firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1619/1 Temmuz 2013)

3. EÜAŞ, 18 Mart Çan Termik Santralı, Türbin Yedek Malzemesi Temini İhalesi 3.600

İhaleyi kazanan Alstom Power ve Ulaşım A.Ş. ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1603/11 Mart 2013)

4. TEİAŞ, Ulusal İletim Şebekesi Projesi-6 (ECSEE APL-6)


37

Kartal Gaz İzoleli Trafo (GIS) Merkezi (380 kV) 29.200

İhaleyi kazanan Siemens ve Best Trafo A.Ş. Konsorsiyumu ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1613/20 Mayıs 2013)

5. TEİAŞ 3. Borasco-Kayabaşı Enerji İletim Hattı Projesi (380 kV)

24.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

6. TEİAŞ, Eren TES-Ereğli-Osmanca Enerji İletim Hattı Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım

26.300İhaleyi kazanan yerli Ortak Girişim ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

7. TEİAŞ, İspir-Bağıştaş EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 50.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele

imzalandı. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

8. TEİAŞ,Gelibolu-Unimar (Güney) EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 52.400 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele

imzalandı.(TEBA:1627/2 Eylül 2013)

9. TEİAŞ, Unimar-İkitelli EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 33.000

İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1627/2 Eylül 2013)

10. TEİAŞ, Ada 2 DGKÇS-Paşaköy EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 35.000

İhaleyi kazanan yerli Ortak Girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

11. TEİAŞ, Serbest Bölge GIS TM (Yeni) Gaz İzoleli Trafo Merkezi Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım

24.300 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

SEKTÖR TOPLAMI: 321.800SEKTÖR: ULAŞTIRMA1. TCDD, Ankara-İstanbul Hızlı Tren Projesi

Geyve-Sapanca Arası (Doğançay Ripajı) Yapımı

I. Kesim Alifuatpaşa-Doğançay Altyapı İnşaat İşleri Yapımı 132.200

İhaleyi kazanan yerli firmalar grubu ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1612/13 Mayıs 2013)

Hızlı Tren Deposu Yapım Projesi Gar Kompleksi Yapımı 200.000

İhaleyi kazanan Gülermak+Kolin Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

2. TCDD, Ankara-Konya Hızlı Demiryolu Projesi

6 Adet Hızlı Tren Seti Temini 318.400İhaleyi kazanan Siemens AG ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1615/3 Haziran 2013)

1 Adet Hızlı Tren Seti Temini 46.500İhaleyi kazanan Siemens AG ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1615/3 Haziran 2013)

Polatlı-Konya Sinyalizasyon, Telekomünikasyon ve Diğer İşler

6.700İhaleyi kazanan Yapı Merkezi firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1631/30 Eylül 2013)

3. TCDD, Ankara-Sivas Hızlı Tren Projesi

I. Aşama (Yerköy-Sivas kesimi 292 km)


38

Demiryolu Altyapı 1. Kesim İkmal İnşaatı İşleri 264.000

İhaleyi kazanan yerli iş ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1600/18 Şubat 2013)

Demiryolu Altyapı 3. Kesim İkmal İnşaatı İşleri 154.000

İhaleyi kazanan yerli ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1602/4 Mart 2013)

III. Aşama (Kırıkkale-Yerköy kesimi 80 km)

Altyapı İnşaat İşleri Yapımı 220.000İhaleyi kazanan Cengiz-Limak-Kolin-Mapa Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1595/14 Ocak 2013)

4. TCDD, GAP Eylem Planı Projeleri Bahçedağ-Nurdağ- Fevzipaşa Varyantı Yapımı 107.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele

imzalandı.(TEBA: 1617/17 Haziran 2013)

Akçagöze-Başpınar Varyantı Yapımı 47.400İhaleyi kazanan yerli firmalar ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1625/19 Ağustos 2013)

5. TCDD, Demiryolu İkinci Hat Yapım Projeleri

Konya-Karaman Mevcut Demiryolu Hattının Çift Hatta Dönüştürülmesi 130.500

İhaleyi kazanan Gülermak Ağır Sanayi İnşaat+ Kolin İnşaat İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

6. TCDD, Bandırma-Balıkesir-Manisa- Menemen Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon Tesisleri

88.500İhaleleri kazanan yerli firmalar ile mukaveleler imzalandı. (TEBA: 1613/20 Mayıs 2013)

7. TCDD, Boğazköprü-Ulukışla-Yenice- Mersin-Adana-Toprakkale Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon Tesisleri

45.000İhaleleri kazanan yerli firma ortaklığı ile mukaveleler imzalandı. (TEBA: 1626/26 Ağustos 2013)

8. TCDD, Kayaş-Irmak-Kırıkkale-Çetinkaya Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon Tesisleri 66.000

3., 4., 5. kesimler için ihaleleri kazanan yerli firmalar ile mukaveleler imzalandı. 1. 2. 6. ve 7. kesimler için çalışmalar devam ediyor. (TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

9. TCDD, Köseköy-Pamukova Demiryolu Hattı Sinyalizayon 26.000

İhaleyi kazanan Türk-İspanyol İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1632/7 Ekim 2013)

10. TCDD, Eskişehir Gar Geçişi’nin Üstyapı Ve Elektrifikasyon İşleri 24.000

İhaleyi kazanan Gülermak İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1613/20 Mayıs 2013)

11. TCDD, Yol Yenilemeleri ve İyileştirme Projesi

2 Kalemde Toplam 50 Adet Poz Otosu Temini 27.200

İhaleyi kazanan Türk- Bulgar firma ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1630/23 Eylül 2013)

12. TCDD, Kütahya-Balıkesir Demiryolu Hattı Yol Yenileme Projesi

Gökçedağ-Nusrat Demiryolu Hattının Yenilenmesi 24.000

İhaleyi kazanan yerli ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1596/21 Ocak 2012)


39

13. TCDD, Bozkurt-Dinar İstasyonları Hat Kesiminin Yenilenmesi İşi 32.000

İhaleyi kazanan Yapı Merkezi-Yapıray Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013)

14. DHMİ, İstanbul Atatürk Havalimanı Pat Sahaları Onarımı ve Tevsii İşleri 140.000 İhaleyi kazanan firma ile mukavele

imzalandı(TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

15. DHMİ, Diyarbakır Havalimanı Terminal Binası ve Pat Sahaları Onarımı 108.000 İhaleyi kazanan İş Ortaklığı ile mukavele

imzalandı. (TEBA: 1603/11 Mart 2013)16. TCK, Devlet ve İl Yolları Rehabilitasyon Projesi

İstanbul-Şile-Ağva Yolu İnşaatı 278.000İhaleyi kazanan Makyol-Cengiz-Kalyon Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1625/19 Ağustos 2013)

Trabzon-Aşkale Yolu İnşaatı 256.000İhaleyi kazanan Cengiz İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1616/10 Haziran 2013)

Trabzon Şehir Geçişi Yolu İnşaatı 255.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1611/6 Mayıs 2013)

Kahramanmaraş-Göksun –6.Bl.Hd Yolu İnşaatı 224.000

İhaleyi kazanan Kolin İnşaat+Limak İnşaat İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1613/20 Mayıs 2013)

Tokat-Niksar Yolu İnşaatı 181.000İhaleyi kazanan Doğuş İnşaat liderliğindeki ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1613/20 Mayıs 2013)

Van - (Hakkari - Yüksekova) Ayr. Yolu İnşaatı 147.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1630/23 Eylül 2013)

Çanakkale-Ezine-Ayvacık Yolu ve Havran-Edremit-Ayvacık Yolu İnşaatı 138.000 İhaleyi yerli firmalar ortak girişimi ile

kazandı. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprüleri İnşaatı 123.000 İhaleyi Türk-Japon ortak girişimi kazandı.

(TEBA:1636/11 Kasım 2013)

Zara-Geminbeli-Suşehri Yolu İnşaatı 104.000Ihaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1619/1 Temmuz 2013)

Malatya-Hekimhan Yolu İnşaatı 91.000İhaleyi kazanan Kolin İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1612/13 Mayıs 2013)

Şırnak-(Pervari-Narlı) Ayr. Yolu İnşaatı 88.000İhaleyi kazanan Limak İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1630/23 Eylül 2013)

Elazığ-Malatya Yolu Kömürhan Tünelli Geçişi ve Bağlantı Yolları İnşaatı 80.000

İhaleyi kazanan Doğuş İnşaat+Gülsan İnşaat Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

Batman-Hasankeyf ve Batman-Siirt Yollarındaki Hasankeyf Grubu Köprülerinin İnşaatı

66.000İhaleyi kazanan Nurol İnşaat+Cengiz İnşaat Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

Ağrı-Hamur-Tutak-Patnos Yolu İnşaatı 64.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1645/13 Ocak 2014)


40

Torbalı-Ödemiş-Kiraz Yolu İnşaatı 62.000İhaleyi kazanan yerli firmalar ortak girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1631/30 Eylül 2013)

Antalya-Manavgat Ayrımı-Başlar-İbradi Ayrımı Yolu İnşaatı 45.000

İhaleyi kazanan Makyol İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1633/14 Ekim 2013)

Genç-Servi Yolu İnşaatı 35.000

İhaleyi kazanan Cengiz İnşaat liderliğindeki ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1628/9 Eylül 2013)

17. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kabataş- Beşiktaş-Alibeyköy- Mahmutbey Metro Projesi Mecidiyeköy-Mahmutbey İnşaatı 470.000

İhaleye en ucuz teklifi sunan Gülermak+Kolin Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

18. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kadıköy-Kartal Kaynarca Metro Projesi Kartal-Kaynarca Hattı İnşaatı 100.000

Kalan inşaat ve elektromekanik işleri ihalesini kazanan yerli Ortak Girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1611/6 Mayıs 2013)

19.AYGM, Ankara Metro Projeleri

Kızılay-Çayyolu (M2) Metro Hattı’nın İlave Elektromekanik İşleri Yapımı 70.800

Alsim Alarko- Ansaldo SpA Ortak Girişimi elektromekanik işleri kapsayan iş programına yoğun bir şekilde devam ediyor. (TEBA: 1633/14 Ekim 2013)

SEKTÖR TOPLAMI: 5.085.200SEKTÖR: EĞİTİM1. Fırsatları Artırma, Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi

84.921 adet Etkileşimli Tahta (Akıllı Tahta-Tablet Bilgisiyar) Temini 188.600

Ihaleyi kazanan Vestel Digital Üretim Sanayi A.Ş.’den temin edilen tahtalar kullanılmaya başlandı. (TEBA:1645/13 Ocak 2014)

347.367 Adet Etkileşimli Tahta Temini 555.300

Ihaleyi kazanan Vestel Elektronik ile mukavele imzalandı. (TEBA:1645/13 Ocak 2014)

13.645 Adet Çok Fonksiyonlu A3 Yazıcı ve 28.351 Adet Çok Fonksiyonlu A4 Yazıcı Temini

53.500 İhaleyi Oyak Teknoloji AŞ. kazandı. (TEBA:1645/13 Ocak 2014)

SEKTÖR TOPLAMI: 797.400TOPLAM 7.014.800


41


TABLO-IV2014 YILINDA İHALELERE AÇILACAK ÖNEMLİ PROJELER

Proje Adı Proje Bedeli (1000 $)SEKTÖR: ENERJİ1) EÜAŞ, Karakaya HES Rehabilitasyon Projesi 40.0002) EÜAŞ, Tunçbilek Santralı Elektrofiltre Reh. Projesi 28.0003) EÜAŞ, Soma Santralı Elektrofiltre Reh. Projesi 20.000

4) TEİAŞ, Cenal TES- Lapseki II EİH Projesi (380 kV) 33.300

5) TEİAŞ, Borçka-İspir-Erzurum EİH Projesi (380 kV) 33.0006) TEİAŞ, Yukarı Kaleköy-Tatvan EİH Projesi (380 kV) 21.0007) TEİAŞ, Komet TM-Konya 4 TM EİH ve Komet TM-Seydişehir-Adana EİH’na Girdi-Çıktı EİH Projesi (380 kV) 35.000

8) TEİAŞ, Kayabaşı-Eser EİH Projesi (380 kV) 29.0009) TEİAŞ, Kurşunlu-Bağlum-Sincan EİH Projesi (380 kV) 32.00010) TEİAŞ, Silopi Tes - Cizre EİH Projesi (380 kV) 26.000SEKTÖR: ULAŞTIRMA1) TCDD, Ankara-Konya Hızlı Demiryolu ProjesiBuğday Pazarı Yüksek Hızlı Tren Garı Yapımı 22.2002) Ankara-İzmir Hızlı Tren ProjesiII.Aşama Afyon-Eşme Kesimi Altyapı İnşaat İşleri Yapımı Bedeli Bilinmiyor3)TCDD, Bandırma-Bursa-Ayazma-Osmaneli Demiryolu Projesi Yenişehir-Bilecik Altyapı İnşaat İşleri Yapımı (35 km) Bedeli Bilinmiyor4) TCDD, Demiryolu İkinci Hat Yapım ProjeleriManisa-Menemen Yeni Çift Hatlı Demiryolu Altyapı İnşaat İşleri Anahtar Teslim Yapımı 73.000

Adana-İncirlik-Toprakkale İstasyonları Arası 2. Hat Yapımı 196.6005) AYGM, Adapazarı-Karasu Limanı-Ereğli-Bartın Limanı Bağlantı Hattı Demiryolu ProjesiAdapazarı-Karasu arası Kesimi Alt Yapı İkmal İnşaatı Yapımı Bedeli Bilinmiyor6) AYGM, Zonguldak Filyos Limanı ProjesiLimanın Mendirek İnşaatı Yapımı 278.0007) AYGM, İstanbul Metro Projeleri4. Levent Hisarüstü Metro Hattı İnşaat İşleri Yapımı ve 12 Adet Araç Alımı 136.000

Bakırköy-Bahçelievler–Kirazlı Metro Hattı İnşaat İşleri ve Elektromekanik İşleri Yapımı ile 56 Adet Araç Temini 683.300

Bakırköy-Beylikdüzü Metro Hattı İnşaat İşleri İnşaat ve Elektromekanik İşleri Yapımı ile 90 Adet Araç Temini 1.755.000

8) DHMİ, Çanakkale Havalimanı Terminal Binası Projesi 21.0009) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kabataş- Beşiktaş-Alibeyköy- Mahmutbey Metro Sistem ProjesiElektromekanik İşleri 590.000145 Adet Araç Alımı 273.000

42


TABLO-V

GEÇTİĞİMİZ YILLARDA SONUÇLANAN MUKAVELELERDEN YÜRÜRLÜĞE GİREN KREDİLER VE EK MALİYET REVİZYONLARI

Proje Adı Mukavele Bedeli veya Maliyet Revizyonu (1.000 $)

Son Durum

SEKTÖR: ULAŞTIRMA

1) AYGM, Marmaray Projesi

Demiryolu Tüp Geçişi 600.000

Japon Taisei Corp. liderliğindeki Nurol İnşaat ve Gama Endüstri Ortak Girişimi’nin üstlendiği ve 29 Ekim 2013 tarihinde açılışı yapılan projede kalan işler yaklaşık %20’lik maliyet artışı ile tamamlanacak. (TEBA: 1637/18 Kasım 2013)

Gebze-Haydarpaşa, Sirkeci-Halkalı Banliyö Hatlarının İyileştirilmesi 400.000

İspanyol Grubun üstlendiği yapım işi için 2013 yılında 502 milyon TL’lik ödenek ayrıldı. 2013 yılında projeiçin yaklaşık %30’lar civarında keşif artışı uygulandı.(TEBA: 1596/21 Ocak 2013)

2) İzmir Büyükşehir Belediyesi, Hafif Raylı Sistem Metro Projesi

Göztepe, Poligon ve Fahrettin Altay İstasyonları İkmal İnşaatı 27.000

İkmal inşaatı mukavelesinde yüzde 39,9 kadar iş artışına izin verilmesine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı yürürlüğe alındı. (TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

TOPLAM 1.027.000

43


2013 Yılı Kamu Sektörü Önemli Projeler ve İhaleler Gelişme RaporuSektör : BayındırlıkKuruluş : DSİ Genel Müdürlüğü

1. KKTC İçmesuyu Temini Projesi696 Milyon $ Özkaynaklar

Geçitköy Terfi İstasyonu Arıtma Tesisi ve Lefkoşe Arası İsale Hattı Yapım İnşaatı 59.6 Milyon TL

İhaleyi kazanan Ortak Girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1618/24 Haziran 2013)

KKTC Arıtma Tesisi Yapım İnşaatı 25.7 Milyon TLİhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1611/6 Mayıs 2013)

2. Antalya İçmesuyu II. Merhale Projesi 277 Milyon $ Özkaynaklar

Karacaören II Barajı İsale Hattı Yapım İnşaatı 138.4 Milyon TL

İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1618/24 Haziran 2013)

3. Mavi Tünel İçmesuyu Projesi134 Milyon $ Özkaynaklar

Arıtma Tesisi Yapım İnşaatı 38.2 Milyon TL

İhaleyi kazanan Doğuş İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1618/24 Haziran 2013)

İsale Hattı Yapım İnşaatı 198.5 Milyon TL

İhaleyi kazanan İş Ortaklığı’nca iş programı yoğun bir şekilde sürdürülüyor. (TEBA: 1611/6 Mayıs 2013)

4. Ankara İçmesuyu 2. Merhale (Gerede Sistemi) Projesi

128 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 229.4 Milyon TL

Proje kapsamında işin yaklaşık %60’lık kısmı tamamlandı.(TEBA: 1621/15 Temmuz 2013)

5. Kahramanmaraş Afşin İçmesuyu Projesi 39 Milyon $ Özkaynaklar


İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1622/ 22 Temmuz 2013)

6. Nevşehir İçmesuyu Projesi 32 Milyon $ Özkaynaklar

Arıtma Hattı Yapım İnşaatı Bedeli Bilinmiyor

6 adet firma-firma ortak girişiminin rekabet ettiği ihalede mali tekliflerin kısa sürede alınması bekleniyor. (TEBA: 1635/4 Kasım 2013)

7. Şırnak-Silopi İçmesuyu Projesi 19 Milyon $ Özkaynaklar


İhaleyi kazanan Ortak Girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1611/6 Mayıs 2013)


3 adet firma-firma ortak girişiminin rekabet ettiği ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1629/16 Eylül 2013)

44

8. Alanya İçmesuyu Projesi19 Milyon $ Özkaynaklar


İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1622/ 22 Temmuz 2013)


8 adet firma-firma ortak girişiminin rekabet ettiği ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1626/26 Ağustos 2013)

Sektör : Tarım Kuruluş : DSİ Genel Müdürlüğü

1. Kralkızı Dicle I. Merhale Projesi 1.517 Milyon $ Özkaynaklar

3. Kısım Şebeke Yapım 56.6 Milyon TLİhaleyi kazanan iş ortaklığı ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1616/10 Haziran 2013)

2. Develi 2.Merhale Projesi499 Milyon $ Özkaynaklar

Develi Ovası Sol Sahil Sulamaları Yapım İnşaatı 166.6 Milyon TL İhaleyi kazanan firma ile mukavele

imzalandı.(TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

3. Mardin-Ceylanpınar Cazibe Sulaması Projesi


1. Kısım Şebeke Yapım İnşaatı 160 Milyon TL İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1629/16 Eylül 2013)

2. Kısım Şebeke Yapım İnşaatı Bedeli Bilinmiyor

31 adet firma-firma ortak girişimi ön yeterlilik başvurusunda bulunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1636/11 Kasım 2013)

3. Kısım Şebeke Yapım İnşaatı Bedeli Bilinmiyorİhale teklifleri 20 Şubat 2014 tarihinde alınacak. (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

4. Adıyaman-Gömükan Barajı Projesi 147 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 262.5 Milyon TLProje, DSİ’nin yeni yatırım projeleri arasına dahil edildi. (TEBA: 1635/4 Kasım 2013)

5. Savrun Barajı Sulaması Projesi146 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 263 Milyon TLProje, DSİ’nin yeni yatırım projeleri arasına dahil edildi. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

6. Akhisar Gördes Sulaması Projesi 132 Milyon $ Özkaynaklar

Gördes Sağ Sahil Sulaması 60.4 Milyon TL İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

7. Hamzadere Barajı Sulaması Projesi 113 Milyon $ Özkaynaklar


45



İhaleyi kazanan Gülermak A.Ş.-Kolin İnşaat –Ahmet Aydeniz İnşaat Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1626/26 Ağustos 2013).

8. Kılavuzlu Sulaması Ana Kanal 1. Kısım Projesi


Anahtar Teslim Yapım 184.8 Milyon TLİhaleyi kazanan Doğuş İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1629/16 Eylül 2013)

9. Ambar Barajı Sulaması Projesi85 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 169.2 Milyon TLİhaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1629/16 Eylül 2013)

10. Adıyaman-Göksu-Araban I.Merhale (Çetintepe Barajı) Projesi


Anahtar Teslim Yapım 124.3 Milyon TLİhaleyi kazanan Ortak Girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1616/10 Haziran 2013)

11. Kılıçlar Sek Kapanı Barajı ve Sulaması Projesi


Anahtar Teslim Yapım 78 Milyon TLYeni yatırımlar arasına dahil edilen proje için 2014 yılında ihale açılacak. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

12. Afyonkarahisar Çay Barajı Projesi42 Milyon $ Özkaynaklar


11 adet firma-firma ortak girişiminin teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1628/9 Eylül 2013)

13. Doğanpınar Barajı Projesi 40 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 68.8 Milyon TL Ihaleyi kazanan Kolin İnşaat Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1601/ 25 Şubat 2013)

14. Yoncalı Barajı Projesi 37 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 66.6 Milyon TLİhalede yasal itiraz sürecine girildi. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

15. Tokat-Turhal Gülüt Barajı Projesi 34 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 68.8 Milyon TL İhaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1628/9 Eylül 2013)

16. Kozcağız Barajı Projesi 31 Milyon $ Özkaynaklar


15 adet firma-firma ortak girişiminin teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

46

17. Mersin-Sorgun Barajı Projesi 29 Milyon $ Özkaynaklar


İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

18. Küçük Aksu Barajı Projesi 29 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 57.8 Milyon TL İhaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1636/11 Kasım 2013)

19. Ödemiş Rahmanlar Barajı Projesi27 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 54.4 Milyon TLİhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1638/25 Kasım 2013)

20. Gaziantep P2 Pompaj Sulaması 1. Kısım Projesi


Anahtar Teslim Yapım 42.9 Milyon TL İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1612/13 Mayıs 2013)

21. Yenice Barajı, Sulama ve İçmesuyu Projesi


Anahtar Teslim Yapım 40 Milyon TL Proje, DSİ’nin yeni yatırım projeleri arasına dahil edildi.(TEBA: 1636/11 Kasım 2013)

22. Erzincan-Turnaçayırı Barajı Projesi 20 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 33.7 Milyon TL İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1611/6 Mayıs 2013)

23. Kanatlı Barajı Projesi20 Milyon $ Özkaynaklar


12 adet firma-firma ortak girişiminin teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1633/14 Ekim 2013)

24. Kirazlıköprü Barajı İkmal Projesi 19 Milyon $ Özkaynaklar


19 adet firma-firma ortak girişiminin teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1638/25 Kasım 2013)

25. Kars-Ünlendi Barajı Projesi 19 Milyon $ Özkaynaklar



26. 19 Mayıs Barajı Projesi17 Milyon $ Özkaynaklar


47




27. Çine Barajı-Gökbel Barajı Projesi 16 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 27.6 Milyon TLİhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1600/18 Şubat 2013)

28. Nevruz Barajı Projesi 16 Milyon $ Özkaynaklar

Anahtar Teslim Yapım 28.9 Milyon TL İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1610/29 Nisan 2013)

29. Tekke Barajı Projesi Bedeli Bilinmiyor

Anahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyor

32 adet firma-firma ortak girişiminin ön yeterlilik başvurusunda bulunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1633/14 Ekim 2013)

30. Babasultan Barajı Sulaması Projesi Bedeli Bilinmiyor


27 adet firma-firma ortak girişiminin ön yeterlilik başvurusunda bulunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1634/28 Ekim 2013)

31. Karacabey Yeşildere Barajı Projesi Bedeli Bilinmiyor

Anahtar Teslim Yapım Bedeli BilinmiyorYeterlilik alan 26 adet firma-firma ortak girişimi tekliflerini 7 Şubat 2014 tarihinde sunacak.(TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

32. Saraydüzü Baraj ve Sulaması Projesi Bedeli Bilinmiyor

Anahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyorİhalenin teklifleri 6 Şubat 2014 tarihinde alınacak. (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

33. Gürpınar Sulaması 2. Kısım Projesi Bedeli BilinmiyorAnahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyor

34.Mersin Aksıfat Barajı Projesi Bedeli Bilinmiyorİhalenin teklifleri 26 Şubat 2014 tarihinde alınacak. (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

Anahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyor35.Bayındır Ergani Barajı Projesi Bedeli Bilinmiyor

Anahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyor İhalenin teklifleri 10 Şubat 2014 tarihinde alınacak. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

36. Kars Barajı Sulaması Projesi Bedeli Bilinmiyor

Anahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyor İhalenin teklifleri 10 Şubat 2014 tarihinde alınacak. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

37. Kale Barajı Projesi Bedeli Bilinmiyor


45 adet firma-firma ortak girişiminin ön yeterlilik başvurusunda bulunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

38. Sandıklı Yavaşlar Barajı Projesi Bedeli Bilinmiyor

48

Anahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyorİhalenin ön seçim başvuruları 22 Ocak 2014 tarihinde alınacak. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

39.Musabeyli Barajı Projesi Bedeli Bilinmiyor



40.Koçali Barajı Projesi Bedeli Bilinmiyor



41. Kastamonu Filyos Araç Barajı ve Sulaması Projesi Bedeli Bilinmiyor

Anahtar Teslim Yapım Bedeli BilinmiyorYeni yatırımlar arasına dahil edilen proje için 2014 yılında ihale açılacak. (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

Sektör: Enerji Kuruluş: DSİ Genel Müdürlüğü

1. Kiğı Barajı ve HES Projesi 1.300 Milyon $ Özkaynaklar

Elektromekanik Teçhizatların Temini 28.5 Milyon Euro İhaleyi kazanan Rus firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1638/25 Kasım 2013)

2. Yusufeli Barajı ve HES Projesi 700 Milyon $ Özkaynaklar

İnşaat İşleri Yapımı 487 Milyon TL

Limak+Cengiz+Kolin İnşaat Ortak Girişimi’nin üstlendiği projeDe Kasım ayı itibari ile %14’lük fiziki gerçekleşme sağlandı. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

Elektromekanik Teçhizatların Temini 100 Milyon $

Ön seçim son başvuru tarihi 1 Nisan 2014 olarak belirlenen ihale için firmalar hazırlıklarına başladılar. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

Kuruluş: Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ)

1. Ambarlı Fuel-Oil Santralı Kapasite Arttırım Modernizasyonu (KAM) Projesi

1.450 Milyon $ (Özkaynaklar)

4 ve 5. Üniteler Kapasite Artırımı (KAM I) 383,9 Milyon Euro

Ekon Endüstri.-Prokon Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş.-Prokon İmalat ve Montaj A.Ş. (EPP) İş Ortaklığı’nca yürütülen Proje’de, geçici kabul işlemleri tamamlanarak, garanti süresi başlatıldı. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)


49

1., 2. ve 3. Üniteler Kapasite Artırımı (KAM II) Anahtar Teslim Yapım

1,700 Milyon TL Özkaynaklar

Proje için ETKB’den olumlu görüş alınırsa yıl içinde 2014 yılı yatırım Programı’na teklif edilecek. (TEBA: 1629/16 Eylül 2013)

2. Afşin Elbistan B Termik Santralı Rehabilitasyon Projesi

Bedeli Bilinmiyor Özkaynaklar

3. Ünite Türbin-Generatör Rehabilitasyonu işi Bedeli Bilinmiyor İhalenin son teklif verme tarihi 28 Ocak 2013 oldu.(TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

2. Ünite Kazan Binası Hasarlarının Giderilmesi işi Bedeli Bilinmiyor

Hasarların tespiti için açılan ihale, geçerli teklif alınamaması üzerine iptal edildi. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

3. Keban HES Rehabilitasyon Projesi 75 Milyon $ Özkaynaklar

Türbin-Generatör Rehabilitasyon İşi 75 Milyon $ Özkaynaklar

Yıl içinde teklifleri alınan ihale yeniden ilan edilmek üzere iptal edildi. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

4. Karakaya HES Rehabilitasyon Projesi 40 Milyon $ (Özkaynaklar)

Türbin-Generatör Rehabilitasyon İşi 40 Milyon $ Özkaynaklar

Yıl içinde teklifleri alınan ihale yeniden ilan edilmek üzere iptal edildi, itiraz süreci devam ediyor. (TEBA:1640/9 Aralık 2013)

5. Tunçbilek Termik Santralı Elektrofiltrelerinin Rehabilitasyonu Projesi

28 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 18,3 Milyon Euro Özkaynaklar

Yıl içinde teklifleri alınan ihale yeniden ilan edilmek üzere iptal edildi. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

6. Kemerköy ve Yatağan Termik Santralı Primer Frekans Kontrolü Ünitesi Projesi

16,5 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 11 Milyon EuroTeklifleri alınan ihalede değerlendirme çalışmaları devam ediyor. (TEBA: 1633/14 Ekim 2013)

7. Orhaneli Termik Santralı Yanma Optimizasyonu Projesi


Anahtar Teslim Yapım 3 Milyon Euro İhaleye 2 firma teklif sundu. (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

8. Atatürk HES Kontrol ve Karakaya HES İkaz Sistemlerinin Yenilenmesi Projesi


Anahtar Teslim Yapım 12,9 Milyon TLİhaleyi kazanan ABB Elektrik Sanayi A.Ş. firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1619/1 Temmuz 2013)

9. Soma Termik Santralı Elektrofiltrelerinin Rehabilitasyonu Projesi


5. ve 6. Ünitelerinin Elektrofiltre Rehabilitasyonu

38 Milyon TL Özkaynaklar

2014 yılı Yatırım Programı’na teklif edilen proje için yıl içinde ihale açılacak. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

10. Dicle HES’in Rehabilitasyonu Projesi Bedeli Bilinmiyor Özkaynaklar

Scada Kontrol Sistemlerinin Yenilenmesi Bedeli Bilinmiyor İhalenin son teklif verme tarihi 4 Mart 2014 oldu.(TEBA: 1640/9 Aralık 2013)


50

11. Orhaneli TS Saha Rehabilitasyonu Projesi


Anahtar Teslim Yapım 24,8 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1603/11 Mart 2013)

12. 18 Mart Çan Termik Santralı, Türbin Yedek Malzemesi Temini İhalesi


332 Kalem Türbin Yedek Malzemesi Alımı 2,8 Milyon Euroİhaleyi kazanan Alstom Power ve Ulaşım A.Ş. ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1603/11 Mart 2013)

Kuruluş: TEİAŞ Genel Müdürlüğü

1. Ulusal İletim Şebekesi Projesi-6 (ECSEE APL-6)

220 Milyon $ (Dünya Bankası

Kredisi ve Özkaynaklar)

Lapseki 2-Sütlüce 2 Denizaltı Kablosu Projesi (380 kV) 130 Milyon TL

Son teklif verme tarihi 19 Şubat 2014 olarak ilan edilen Proje için Bilgilendirme Toplantısı yapıldı. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Kartal Gaz İzoleli Trafo (GIS) Merkezi (380 kV) 22,5 Milyon €

İhaleyi kazanan Siemens ve Best Trafo A.Ş. Konsorsiyumu ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1613/20 Mayıs 2013)

2. TBB-1 600 MVA Back-To-Back Birecik Dönüştürücü İstasyonu Projesi


Anahtar Teslim Yapım 206,5 Milyon TLİhaleye Siemens ve bir Konsorsiyum daha teklif sundu.(TEBA: 1639/2 Aralık 2013)

3. Borasco-Kayabaşı Enerji İletim Hattı (EİH) Projesi (380 kV)

24 milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 43,8 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

4. Kayabaşı-Reşadiye EİH Projesi (380 kV) 20 milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 36,7 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

5. Eren TES-Ereğli-Osmanca EİH Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 47,4 milyon TLİhaleyi kazanan yerli Ortak Girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

6. Zetes-Amasra Tes (Hema) EİH Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 42.8 Milyon TL İhaleye 5 firma-firma ortak girişimi teklif sundu. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

7. İspir-Bağıştaş EİH Projesi (380 kV) 50 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 89.4 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

8. Cenal TES- Lapseki II EİH Projesi (380 kV)



51

Anahtar Teslim Yapım 60 Milyon TLProje’ye ilişkin ihalenin 2014 yılında ilan edilmesi bekleniyor. (TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

9. Bağıştaş-Keban EİH Projesi (380 kV) 16.5 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 29,7 Milyon TL İhaleye 6 firma-firma ortak girişimi teklif sundu.(TEBA: 1637/18 Kasım2013)

10. Hadımköy GIS- Çorlu EİH Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 25 Milyon TLProje’ye ilişkin ihalenin 2014 yılında ilan edilmesi bekleniyor. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

11. Borçka-İspir-Erzurum EİH Projesi (380 kV)



12. Yukarı Kaleköy-Tatvan EİH Projesi (380 kV)



13. Ordu-Reraşide EİH Projesi (380 kV) 10,5 Milyon $ (Özkaynaklar)


14. Komet TM-Konya 4 TM EİH ve Komet TM-Seydişehir-Adana EİH’na Girdi-Çıktı EİH Projesi (380 kV)



15. Kayabaşı-Eser EİH Projesi (380 kV) 29 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 51,5 Milyon TLProje’ye ilişkin ihalenin 2014 yılında ilan edilmesi bekleniyor. (TEBA: 1636/11 Kasım 2013)

16. Kurşunlu-Bağlum-Sincan EİH Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 58 Milyon TLProje’ye ilişkin ihalenin 2014 yılında ilan edilmesi bekleniyor. (TEBA: 1635/4 Kasım 2013)

17. Erzin DGKÇS-Kozan TM EİH Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 27 Milyon TLProje’ye ilişkin ihalenin 2014 yılında ilan edilmesi bekleniyor.(TEBA: 1632/7 Ekim 2013)

18. Hadımköy GIS- Çorlu EİH Projesi (380 kV)



52


19. Gelibolu-Unimar (Güney) EİH Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 94,4 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1627/2 Eylül 2013)

20. Unimar-İkitelli EİH Projesi (380 kV) 33 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 59,3 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1627/2 Eylül 2013)

21. Ada 2 DGKÇS-Paşaköy EİH Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 63,6 Milyon TLİhaleyi kazanan yerli Ortak Girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

22. Van Back To Back-İran Sınır Enerji İletim Hattı Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 31.8 Milyon TL İhaleye 7 firma-firma ortak girişimi teklif sundu. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

23. Silopi Tes - Cizre EİH Projesi (380 kV) 26 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 47 Milyon TLProje’ye ilişkin ihalenin 2014 yılında ilan edilmesi bekleniyor. (TEBA: 1626/26 Ağustos 2013)

24. Osmanca - Ada 2 Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı EİH Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 33 Milyon TLProje’ye ilişkin ihalenin 2014 yılında ilan edilmesi bekleniyor. (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013)

25. Kahramanmaraş-Gaziantep II EİH Projesi (380 kV)

Bedeli Bilinmiyor (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım Bedeli BilinmiyorProje’ye ilişkin ihalenin 2014 yılında ilan edilmesi bekleniyor. (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013)

26. Yeni Ambarlı Doğalgaz Santralı-Yenibosna Kablosu Projesi

34,5 Milyon $ (Dünya Bankası

Kredisi)

Anahtar Teslim Yapım 62 Milyon TLİhalenin son teklif verme tarihi 10 Şubat 2014’e ertelendi.(TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

27. Bağıştaş Trafo Merkezi Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 36,1 Milyon TLİhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1644/6 Ocak 2014)

28. Çorlu Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 19,7 Milyon $ (Özkaynaklar)


53

Anahtar Teslim Yapım 35,5 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1644/6 Ocak 2014)

29. Reşadiye Trafo Merkezi Projesi (380 kV)



30. Kahramanmaraş Trafo Merkezi Projesi (380 kV)


Anahtar Teslim Yapım 32,4 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1643/30 Aralık 2013)

31. Makine OSB Trafo Merkezi Projesi (380 kV)



32. Serbest Bölge GIS TM (Yeni) Gaz İzoleli Trafo Merkezi Projesi (380 kV)



33. İzmit Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 20,6 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 37,2 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1601/25 Şubat 2013)

34. İspir Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 21,3 Milyon $ (Özkaynaklar)


35. Tortum Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 18,5 Milyon $ (Özkaynaklar)


36. Gelibolu Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 17,4 Milyon $ (Özkaynaklar)


37. Ordu Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 13,5 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 25 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1596/21 Ocak 2013)

38.Gazlı Kesici ve Yedek Malzemeleri Temini


Malzeme Temini 6,8 milyon €İhaleye ilk açılışta en ucuz teklif Alstom Grid Enerji End. A.Ş.’den geldi. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)


54


Sektör : UlaştırmaKuruluş : BOTAŞ Genel Müdürlüğü 1. Erzincan Kompresör İstasyonu Projesi 80,4 Milyon $

(Dünya Bankası Kredisi)

Anahtar Teslim Yapım 80,4 Milyon $Yapımını İspanyol firmanın üstlendiği proje işletmeye alındı. (TEBA:1624/5 Ağustos 2013)

2. Önerler-Keşan Doğalgaz Boru Hattı ve Ambarlı Loop Hattı Projesi


Anahtar Teslim Yapım 32.3 Milyon TLİhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı.(TEBA:1616/10 Haziran 2013)

3. Mardin Doğal Gaz Boru Hattı Projesi 10 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 18.8 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı.(TEBA:1647/27 Ocak 2014)

4. Tunceli Doğalgaz Boru Hattı Projesi 7 Milyon $ (Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 15 Milyon TLİhaleyi kazanan yerli firma konsorsiyumu ile mukavele imzalandı.(TEBA:1645/13 Ocak 2014)

Kuruluş: TCDD Genel Müdürlüğü

1. Ankara-İstanbul Hızlı Tren Projesi

4.650 Milyon $ (I. Aşama 336

Milyon € İspanyol Hükümet Kredisi II. Aşama 850 Milyon € AYB Kredisi, III. Aşama 400 Milyon

€ AYB Kredisi, 720 Milyon $’lık

Çin Exim Kredisi, 293 Milyon €

AYB kredisi ve Özkaynaklar)

II. Etap (Eskişehir-Köseköy 158 km) 2.153 Milyon $

I. Kısım : Vezirhan -Köseköy (104 km) 924 Milyon $

Cengiz İnşaat– IC İçtaş ve Çinli Ortak Girişim Grubu’nun yapım işini üstlendiği projede Kasım 2013 itibarıyla fiziki gerçekleşmeler altyapıda %100, üstyapıda %55’e yükseldi. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

II. Kısım: İnönü-Vezirhan (54 km) 854 Milyon $

Cengiz İnşaat– IC İçtaş ve Çinli Ortak Girişim Grubu’nun yapım işini üstlendiği projede Kasım 2013 itibarıyla fiziki gerçekleşmeler altyapıda %98, üstyapıda %55’e yükseldi. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

55


Geyve-Sapanca Arası (Doğançay Ripajı) Yapım Projesi 500 Milyon $

I. Kesim Alifuatpaşa-Doğançay Altyapı İnşaat İşleri Yapımı 238 Milyon TL

İhaleyi kazanan yerli firmalar grubu ile ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1612/13 Mayıs 2013)

II. Kesim Sapanca-Doğançay T-26 Tünelinin Geri Kısmının Anahtar Teslim Yapımı 449,8 Milyon TL

İhale yeterli rekabet oluşamaması üzerine iptal edildi.(TEBA: 1647/27 Ocak 2014)

II. Kesim Sapanca-Doğançay Altyapı İnşaat İşleri Yapımı Bedeli Bilinmiyor

Proje için etüd-danışmanlık hizmeti için ihale açılırken, inşaat ihalesinin 2014yılı içinde açılması öngörülüyor. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

Proje’nin Ek Alt Yapı İşleri 175 Milyon TL

Tünel 16 Ve 17’de Meydana Gelen Heyelanın Önlenmesi 39,3 Milyon TL

İhaleyi kazanan yerli firma ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

Tünel Güvenliği Altyapı İnşaat İşleri Yapımı 56,6 Milyon TL

Yerli firmalar ortaklığının kazanmış olduğu ihalede KİK düzeltici işlem kararı aldı. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Tünel Güvenliği Elektromekanik İşi Yapımı 38.9 Milyon TL İhale sonucuna ilişkin KİK’e itiraz edildi. (TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

Köseköy-Sapanca Konvansiyonel Demiryolu Hattı Deplaselerinin Altyapı İnşaatı İşleri Yapımı

37,9 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1612/13 Mayıs 2013)

III. Etap (Köseköy-Gebze 56 km)

161 Milyon € (100 Milyon $ IPA Hibesi ve Özkaynaklar)

Köseköy-Gebze Demiryolu Anahtar Teslim Yapımı 146,8 Milyon €

Kolin İnşaat liderliğindeki İtalyan firmalar konsorsiyumunun yürüttüğü projede altyapı çalışmalarında % 95 gerçekleşme rakamlarına ulaşıldı. (TEBA:1642/23 Aralık 2013)

Hızlı Tren Deposu Yapım Projesi 200 Milyon $ (AYB Kredisi)

Ankara Yüksek Hızlı Tren Gar Kompleksi Yapımı 153.6 Milyon €

İhaleyi kazanan Gülermak+Kolin Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

Başkentray Hızlı Tren Projesi (36 km)520 Milyon $

(Özkaynaklar+AYB Kredisi)

Ankara-Sincan Demiryolu Kuzey Hattı Yapımı 69,6 Milyon TLTürk-İtalyan Ortak Girişimi’nin üstlendiği hat işletmeye açıldı. (TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

Kayaş-Ankara ve Ankara-Sincan Kesimleri Anahtar Teslim Yapımı 188,8 Milyon Euro

KİK’in kararı üzerine ihalenin iptal kararı bozularak, TCDD tarafından yeniden aşırı düşük sorgulamasına başlandı. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

56

2. Ankara-Konya Hızlı Demiryolu Projesi880 Milyon $

(Özkaynaklar-İKB Kredisi)

6 Adet Hızlı Tren Seti Temini 244.9 Milyon Euroİhaleyi kazanan Siemens AG ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1615/3 Haziran 2013)

1 Adet Hızlı Tren Seti Temini 35.8 Milyon Euroİhaleyi kazanan Siemens AG ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1615/3 Haziran 2013)

Polatlı-Konya Elektrifikasyon Sistemlerinin Bakım Ve Onarımı 7.1 Milyon TL

İhalede en ucuz teklif Yapı Merkezi firmasından geldi. (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

Polatlı-Konya Sinyalizasyon, Telekomünikasyon, GSM-R Ve Ankara CTC Kumanda Merkezi Sistemleri Ve Alt Kesimlerinin Bir Yıl Süre İle Bakım İşleri

12,1 Milyon TLİhaleyi kazanan Yapı Merkezi firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1631/30 Eylül 2013)

Buğday Pazarı Yüksek Hızlı Tren Garı Yapımı 40 Milyon TLProjeleri tamamlanan işin yapım ihalesine yönelik çalışmalar başladı. (TEBA: 1625/19 Ağustos 2013)

3. Ankara-Sivas Hızlı Tren Projesi 1.400 Milyon $ (Özkaynaklar)

I. Aşama (Yerköy-Sivas kesimi 292 km) 991 Milyon TL

Demiryolu Altyapı 1. Kesim İkmal İnşaatı İşleri 475 Milyon TLİhaleyi kazanan yerli iş ortaklığı ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1600/18 Şubat 2013)

Demiryolu Altyapı 2. Kesim İkmal İnşaatı İşleri 239 Milyon TL İhalenin teklifleri alındı. (TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

Demiryolu Altyapı 3. Kesim İkmal İnşaatı İşleri 277,2 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1602/4 Mart 2013)

II. Aşama (Kayaş-Kırıkkale Kesimi 62 km) Bedeli Bilinmiyor

I. Kesim Altyapı İnşaat İşleri Yapımı Bedeli Bilinmiyorİhalenin önseçim ilanının 2014 yılı Ocak ayında yapılması hedefleniyor. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

II. Kesim Altyapı İnşaat İşleri Yapımı Bedeli Bilinmiyorİhalenin önseçim ilanının 2014 yılı Ocak ayında yapılması hedefleniyor. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

I. Kesim Viyadük İnşaatı İşleri Yapımı 290 Milyon TL

Doğuş İnşaat firmasının kazandığı ihaleye teklif veren iki grup tarafından KİK’e itiraz edildi. (TEBA: 1632/7 Ekim 2013)

III. Aşama (Kırıkkale-Yerköy kesimi 80 km) 550 Milyon TL

Altyapı İnşaat İşleri Yapımı 400 Milyon TLİhaleyi kazanan Cengiz-Limak-Kolin-Mapa Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1595/14 Ocak 2013)

Sivas Yüksek Hızlı Tren Garı Yapımı 150 Milyon TL

Uygulayacağı proje alternatifini belirleyen TCDD, fizibilite çalışmalarına başlıyor. (TEBA: 1625/19 Ağustos 2013)

4. Ankara-İzmir Hızlı Tren Projesi 2.000 Milyon $ (Özkaynaklar)


57

I. Aşama Ankara-Afyon Kesimi 715 Milyon TL

Altyapı İnşaatı İşleri Yapımı (167 km) 715 Milyon TLKesimin temel atma töreni 21 Eylül 2013 tarihinde düzenlendi. (TEBA: 1631/30 Eylül 2013)

II.Aşama Afyon-Eşme Kesimi Bedeli Bilinmiyor

Altyapı İnşaat İşleri Yapımı (178 km) Bedeli Bilinmiyor

İki ayrı kesimde açılacak alt yapı ihalelerinin ilan edilmesine yönelik çalışmalar yapılıyor. (TEBA: 1630/23 Eylül 2013)

5.Bandırma-Bursa-Ayazma-Osmaneli Demiryolu Projesi


Bursa-Yenişehir Kesimi Altyapı İnşaat İşleri Yapımı (75 km) 393 Milyon TL

İnşaat işleri başlayan Projede fiziki gerçekleşmeler yüzde 40’a ulaştı. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Yenişehir-Bilecik Altyapı İnşaat İşleri Yapımı (35 km) Bedeli Bilinmiyor

İhalenin ilan edilmesine ilişkin çalışmalar devam ediyor.(TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

6. Palu-Genç-Muş Demiryolu Deplasmanı Projesi


Anahtar Teslim Yapım 630 Milyon TL

Cengiz İnşaat liderliğindeki ortak girişimin üstlendiği proje için yıl içinde harcanmak üzere 150 milyon TL’lik ödenek temin edildi. (TEBA:1649/10 Şubat 2014)

7. Sivas-Erzincan Hızlı Tren Projesi 2.500 Milyon $ (Özkaynaklar)

1. Etap Altyapı İnşaatı Anahtar Teslim Yapımı (50 km) Bedeli Bilinmiyor

Önyeterlilik son başvuru tarihi 28 Ocak 2014 olarak belirlenen ihalede erteleme talepleri değerlendiriliyor. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

8. 106 Adet Hızlı Tren Seti Temini Projesi 4.500 Milyon $ (Özkaynaklar)

Hızlı Tren Seti Temini 9 Milyar TL

Proje’nin Bakanlar Kurulu’nca alınan kararına göre, ilk etapta 30 adet tren setinin komple dışarıda üretilmesi, ikinci etapta 30 adet aracın üretiminde asgari % 30 yerli katkı, üçüncü etapta ise geri kalan araçların üretiminde % 51 yerli katkı öngörülüyor. 2014 yılında ihale hazırlıklarına başlanacak. (TEBA: 1645/13 Ocak 2013)

9. GAP Eylem Planı Projeleri 833 Milyon $ (Özkaynaklar)

Bahçedağ-Nurdağ- Fevzipaşa Varyantı Yapımı 193 Milyon TL

İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1617/17 Haziran 2013)

Akçagöze-Başpınar Varyantı Yapımı 85.4 Milyon TLİhaleyi kazanan yerli firmalar ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1625/19 Ağustos 2013)


58

Mürşitpınar-Şanlıurfa Kuzey Demiryolu Yapımı 225 Milyon TLDemiryolu hattının yapım ihalesinin 2014 yılında açılması bekleniyor. (TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

10. Demiryolu İkinci Hat Yapım Projeleri 1.120 Milyon $ (Özkaynaklar)

Adana-Mersin İstasyonları Arasında 3. ve 4. Hat Yapımı Altyapı İnşaat İşleri Anahtar Teslim Yapımı

150 Milyon TL

40 adet firma-firma ortak girişiminin önyeterlilik başvurusunda bulunduğu ihalede, tekliflerin 2014 yılı başında alınması öngörülüyor. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

Tepeköy-Selçuk Arası 2. Hat Yapımı Anahtar Teslim Yapımı 46,8 Milyon TL

17 firma-firma ortak girişiminin teklif sunduğu ihalede teklif değerlendirme çalışmaları devam ediyor. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

Konya-Karaman Mevcut Demiryolu Hattının Çift Hatta Dönüştürülmesi Projesi Anahtar Teslim Yapımı

235 Milyon TL

İhaleyi kazanan Gülermak Ağır Sanayi İnşaat+ Kolin İnşaat İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

Manisa-Menemen Yeni Çift Hatlı Demiryolu Altyapı İnşaat İşleri Anahtar Teslim Yapımı 132 Milyon TL

KİK tarafından iptal edilen ihalenin yeniden ilan edilmesi hedefleniyor. (TEBA: 1637/18 Kasım 2013)

Adana-İncirlik-Toprakkale İstasyonları Arası 2. Hat Yapımı 354 Milyon TL

Proje revizyonları tamamlanan hat için yapım ihalesinin kısa sürede açılması bekleniyor.(TEBA: 1624 /5 Ağustos 2013)

11. Irmak-Karabük- Zonguldak Demiryolu Hattı Sinyalizasyon, Elektrifikasyon, Telekomünikasyon Tesisleri Projesi

300 Milyon Euro (IPA Hibesi ve Özkaynaklar)

Sinyalizasyon Tesisi Yapımı 219,9 Milyon €

Uluslararası ihaleyi kazanan Yapı Merkezi liderliğindeki Ortak Girişim çalışma programına yoğun bir şekilde devam ediyor. (TEBA: 1636/11 Kasım 2013).

Elektrifikasyon Tesisi Etüd Proje İşleri Yapımı Bedeli Bilinmiyor

8 adet firmanın ön seçim başvurusunda bulunduğu etüd, proje ve mühendislik ihalesinde değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

12. Bandırma-Balıkesir-Manisa- Menemen Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon Tesisleri Projesi (341 km)


Elektrifikasyon Tesisleri Yapımı 160 Milyon TLİhaleleri kazanan yerli firmalar ile mukaveleler imzalandı.(TEBA: 1613/20 Mayıs 2013)

13. Eskişehir-Kütahya-Balıkesir Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon Tesisleri Hattı Projesi (328 km)


4. ve 5. Kesim Elektrifikasyon Tesisleri Yapımı 42,5 Milyon TLİhaleleri kazanan yerli firma ile mukaveleler imzalandı.(TEBA:1595/14 Ocak 2013)


59

14. Boğazköprü-Ulukışla-Yenice- Mersin-Adana-Toprakkale Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon Tesisleri Projesi


2., 3. ve 5. Kesim Elektrifikasyon Tesisleri Yapımı 81,1 Milyon TL

İhaleleri kazanan yerli firma ortaklığı ile mukaveleler imzalandı. (TEBA: 1626/26 Ağustos 2013)

15. Kayaş-Irmak-Kırıkkale-Çetinkaya Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon Tesisleri Projesi ( 790 km)


Elektrifikasyon Tesisleri ve Altyapı İnşaat İşleri Yapımı 434 Milyon TL

3., 4., 5. kesimler için ihaleleri kazanan yerli firmalar ile mukaveleler imzalandı. 1. 2. 6. ve 7. kesimler için çalışmalar devam ediyor.(TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

16. Eskişehir Gar Geçişi Sinyalizasyon ve Telekomünikasyon Projesi


Sinyalizasyon ve Telekomünikasyon İşleri Yapımı 11,7 Milyon Euro

Pazarlık usulü ile yapılan ihalede Fransız firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

17. Halkalı-Çerkezköy Demiryolu Elektrifikasyon Projesi


Elektrifikasyon İşleri Yapımı 25.3 Milyon TLİhaleyi kazanan yerli ortak girişim ile TCDD arasında mukavele imzalandı. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

18. Köseköy-Pamukova Demiryolu Hattı Sinyalizayon Projesi


Sinyalizasyon ve Telekomünikasyon Sistemlerinin Tesisi Yapımı 20,1 Milyon €

İhaleyi kazanan Türk-İspanyol İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1632/7 Ekim 2013)

19. Eskişehir Gar Geçişi’nin Üstyapı Ve Elektrifikasyon İşleri Projesi


Anahtar Teslim Yapım 43.1 Milyon TLİhaleyi kazanan Gülermak İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1613/20 Mayıs 2013)

20. Afyon- Karakuyu Hattı Sinyalizasyon ve Telekomünikasyon Projesi Bedeli Bilinmiyor

Anahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyor İhale Yönetim Kurulu’ndan alınacak onay ile ilan edilecek. (TEBA: 1645/13 Ocak 2013)

21. Yol Yenilemeleri ve İyileştirme Projesi 380 Milyon $ (Özkaynaklar)

13.000 Ton 60 E1 Ve 1.000 Ton 49 E1 900 Ray Temini 9,3 Milyon Euro

İhaleyi kazanan Kardemir A.Ş. ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1625/19 Ağustos 2013)

29.566 Ton Ray Temini 17,6 Milyon Euroİhaleyi kazanan Kardemir A.Ş. ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1606/1 Nisan 2013)


60

2 Kalemde Toplam 50 Adet Poz Otosu Temini 49 Milyon TLİhaleyi kazanan Türk- Bulgar firma ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1630/23 Eylül 2013)

8 Adet Kar Küreme Makinasi Temini 14.8 Milyon €İhaleyi kazanan Avusturyalı firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1628/9 Eylül 2013)

22. Kütahya-Balıkesir Demiryolu Hattı Yol Yenileme Projesi (110 km)


Gökçedağ-Nusrat İstasyonları Arası Demiryolu Hattının Yenilenmesi İşi Yapımı 40.7 Milyon TL

İhaleyi kazanan yerli ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1596/21 Ocak 2012)

23. Tren Planlama ve Optimizasyon ile YHT Trafik Yönetimi ve İzleme Sistemleri Temini


Sistemler Temini Hizmet Alımı 123,9 Milyon TL İhaleyi İspanyol firma kazandı. (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

24. Bozkurt-Dinar İstasyonları Hat Kesiminin Yenilenmesi İşi


Anahtar Teslim Yapım (75 km) 57.6 Milyon TLİhaleyi kazanan Yapı Merkezi-Yapıray Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013)

Kuruluş: Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürlüğü

1. Marmaray Projesi

5.165 Milyon $ (Japon JICA’dan

980 Milyon $, AYB’den 1.050

Milyon €, AKKB’den 300 Milyon € ve

Özkaynaklar)

Demiryolu Tüp Geçişi

2.173 Milyon $ (Japon JICA Kredisi

ve Özkaynaklar)

Japon Taisei Corp. liderliğindeki Nurol İnşaat ve Gama Endüstri Ortak Girişimi’nin üstlendiği ve 29 Ekim 2013 tarihinde açılışı yapılan projede kalan işler yaklaşık %20’lik maliyet artışı ile tamamlanacak. (TEBA: 1637/18 Kasım 2013)

Gebze-Haydarpaşa, Sirkeci-Halkalı Banliyö Hatlarının İyileştirilmesi

1 Milyar 430 Milyon Euro (AYB Kredisi)

(AKKB Kredisi)

İspanyol Grubun üstlendiği yapım işi için 2013 yılında 502 milyon TL’lik ödenek ayrıldı. 2013 yılında projeiçin yaklaşık %30’lar civarında keşif artışı uygulandı.(TEBA: 1596/21 Ocak 2013)

Çeken ve Çekilen Araçların Temini (440 Adet Araç Temini)

585 Milyon Euro (AKKB Kredisi)

İmalatını Güney Kore’li Rotem Grubu’nun üstlendiği demiryolu araçları için 2013 yılında 234 milyon TL’lik ödenek ayrıldı.(TEBA: 1596/21 Ocak 2013)

2. Adapazarı-Karasu Limanı-Ereğli-Bartın Limanı Bağlantı Hattı Demiryolu Projesi



61


Adapazarı-Karasu arası Kesimi Alt Yapı İnşaatı Yapımı 320 Milyon TL

Maliyeti oldukça yükselen projede, işin sadece %30’luk kısmı tamamlandı. AYGM işi tasfiye etmek üzere çalışmalarına başlayacak. (TEBA: 1607/8 Nisan 2013)

Adapazarı-Karasu arası Kesimi Alt Yapı İkmal İnşaatı Yapımı

Bedeli BilinmiyorTasfiye işlemlerinin tamamlanması ile işin %70’lik kısımı için yeni ihale açılabilecek.(TEBA: 1607/8 Nisan 2013)

3. Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan Demiryolu Projesi


83 km’lik Hattın İkmal İnşaatı Yapımı 648.3 Milyon TL

Yapılan düzeltici işlem ile ihaleyi Gülermak+Kolin Ortak Girişimi kazandı. İhale için yeniden itiraz alındı. (TEBA: 1638/25 Kasım 2013)

4. Sabiha Gökçen Havalimanlarına Demiryolu Bağlantıları Projesi


Anahtar Teslim Yapım

150 Milyon TL

Havalimanı’nın metro bağlantısı etüd çalışmaları yinelenirken, yapım aşamasına 2014 yılında geçilmesi hedefleniyor.(TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

5. Ankara-İstanbul Sürat Demiryolu Projesi Bedeli Bilinmiyor

Sincan-Çayırhan Sürat Demiryolu, Ankara-Kocaeli Kesimi Fizibilite Etüdü Yapımı 6 Milyon TL

Fizibiliteler tamamlandı. Proje’nin ÇED süreci devam ediyor. (TEBA: 1631/30 Eylül 2013)

6. Kuzey Ege Çandarlı Limanı Projesi 128 Milyon $ Özkaynaklar

Limanın Mendirek İnşaatı Yapımı 230,5 Milyon TL

Yapımını Kolin İnşaat+Limak İnşaat Ortak Girişimi’nin üstlendiği projede çalışmalar yoğun bir şekilde devam ediyor. (TEBA: 1618/24 Haziran 2013)

7. Zonguldak Filyos Limanı Projesi278 Milyon $ Özkaynaklar

Limanın Mendirek İnşaatı Yapımı 500 Milyon TL

Proje AYGM’nin yatırım programına alındı. Yıl içinde mendirek inşaatı için ihale açılacak.(TEBA: 1636/11 Kasım 2013)

8. Ordu-Giresun Havalimanı Projesi 120 Milyon $ Özkaynaklar

Altyapı İnşaat İşleri Yapımı

144,1 Milyon TL

Cengiz İnşaat+IC İçtaş İnşaat Ortak Girişimi’nin üstlendiği yapım çalışmalarının Mart 2014’de tamamlanması planlanıyor. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

Üstyapı İnşaat İşleri Yapımı

71.4 Milyon TL

15 adet firma-firma ortak girişiminin teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları devam ediyor. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

9. Menemen-Aliağa Çift Hatlı Demiryolu Projesi


62


Nemrut Körfezi Demiryolu Bağlantısı’nın Altyapısının Kalan İşleri ve Üstyapı İşleri Yapımı 50 Milyon TL

İhaleye yönelik ön hazırlıklar başlatıldı. (TEBA: 1612/13 Mayıs 2013)

10. Ankara Metro Projeleri 1.432 Milyon $ Özkaynaklar

2. Aşama (M2) Kızılay-Çayyolu Metro

131,9 Milyon TL

Yapım çalışmaları yoğun bir şekilde devam eden hattın çalışmaları Şubat 2014’de tamamlanacak. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

3. Aşama (M3) Batıkent-Sincan Metro Hattı İnşaat İşleri Yapımı 110,6 Milyon TL

Yapım çalışmaları tamamlanan hattın test sürüşleri başlatıldı. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

4. Aşama (M4) Tandoğan-Keçiören Metro Hattı İnşaat İşleri Yapımı

274,6 Milyon TL

Gülermak+Kolin İnşaat İş Ortaklığı’nın üstlendiği hattın yapım çalışmaları 2014 yılı ikinci yarısında tamamlanacak.(TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

Mevcut Hatların Elektrifikasyon ve Sinyalizasyon İşleri Yapımı 175 Milyon Euro


Kızılay-Çayyolu (M2) Metro Hattı’nın İlave Elektromekanik İşleri Yapımı

59 milyon Euro


Keçiören (M4) Metro Hattı (M1) Metro Bağlantı Hatları ile Macunköy Depo Sahası İlave Hatları Yapım ve AŞTİ-Sögütözü Uzatması Projeleri’nin Elektromekanik Sistem Temin, Montaj ve İşletmeye Alma İşleri Yapımı

Bedeli Bilinmiyor

11 adet firma-firma ortak girişiminin başvuru dosyası sunduğu ihalede değerlendirme süreci devam ediyor. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

Hatlarda Kullanılacak 324 Adet Araç Alımı 391. 2 Milyon $

İhaleyi kazanan Çinli Grup, Aralık ayı sonuna kadar iş programı kapsamında 42 adet aracı teslim edecek. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

Necatibey İstasyonu Yapımı 39.8 Milyon TL İhaleyi kazanan firma çalışmalarına başladı. (TEBA: 1602/4 Mart 2013)

11. İstanbul Metro Projeleri2.500 Milyon $

(Dış Kredi Aranıyor)

4. Levent Hisarüstü Metro Hattı İnşaat İşleri Yapımı ve 12 Adet Araç Alımı 245 Milyon TL

Projenin alt yapı inşaat paketi ihale hazırlıkları yapılıyor. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

Bakırköy-Bahçelievler–Kirazlı Metro Hattı İnşaat İşleri ve Elektromekanik İşleri Yapımı ile 56 Adet Araç Temini 1.230 Milyon TL


Bakırköy-Beylikdüzü Metro Hattı İnşaat İşleriİ İnşaat ve Elektromekanik İşleri Yapımı ile 90 Adet Araç Temini 3.160 Milyon TL


12. Adana Hafif Raylı Taşıma 180 Milyon $ Özkaynaklar

Raylı Sistemin Çukurova Üniversitesi ve Balcalı Hastanesi Bölgesi’ne Uzatılması İşinin Yapımı 330 Milyon TL

Revize edilen projeler AYGM tarafından incelenmeye başlanacak. (TEBA: 1633/14 Ekim 2013)

63


13. Kars-Iğdır-Dilucu (Nahçivan) Demiryolu Projesi

750 Milyon $ (Dış Kredi Aranıyor)

Anahtar Teslim Yapım 1. 300 Milyon TL

Azerbaycan Devlet Demiryolları ile UDH Bakanlığı arasında ortak çalışma grubu oluşturuldu. Teknik heyetin hazırladığı rapor Türkiye’ye sunuldu. (TEBA: 1598/4 Şubat 2013)

Kuruluş: DHMİ Genel Müdürlüğü1. İstanbul Atatürk Havalimanı Pat Sahaları Onarımı ve Tevsii İşleri Projesi


Anahtar Teslim Yapım 266,9 Milyon TL

İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

2. Diyarbakır Havalimanı Terminal Binası ve Pat Sahaları Onarımı Projesi



İhaleyi kazanan İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1603/11 Mart 2013)

3. Çanakkale Havalimanı Terminal Binası Projesi


Anahtar Teslim Yapım35 Milyon TL

Proje 2014 yılında ihaleye açılacak yatırımlar arasına dahil edildi. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

4. Adnan Menderes Havalimanı Apron ve Taksiyolu Projesi



30 Milyon TL

14 adet firma-firma ortak girişiminin ön seçim başvurusunda bulunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları devam ediyor. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

5. Sinop Havalimanı Terminal Binası Projesi


Anahtar Teslim Yapım25 Milyon TL

Proje 2014 yılında ihaleye açılacak yatırımlar arasına dahil edildi. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

6. Yozgat Havalimanı Projesi278 Milyon $

(Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım493.5 milyon TL

ÇED raporu onaylanan projenin 2014 yılında ihaleye açılması planlanıyor. (TEBA: 1621/15 Temmuz 2013)

7. İzmir-Vecihi Hürkuş (Kaklıç) Havalimanı Projesi Bedeli Bilinmiyor


Proje’nin yatırım çalışmalarının 2014 yılında başlatılması hedefleniyor. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

8. İzmir-Çeşme (Alaçatı) Havalimanı Projesi Bedeli Bilinmiyor


Proje’nin yatırım çalışmalarının 2014 yılında başlatılması hedefleniyor. (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

64


Kuruluş: TCK Genel Müdürlüğü1. Devlet ve İl Yolları Rehabilitasyon Projesi

3.470 Milyon $ (Özkaynaklar)

Yol Yapım İnşaatları

İstanbul-Şile-Ağva Yolu İnşaatı Projesi 278 Milyon $ (Özkaynaklar)

Km:16+500-26+950 ve 37+000-84+800 Kesiminin Yapımı 527,4 Milyon TL

İhaleyi kazanan Makyol-Cengiz-Kalyon Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1625/19 Ağustos 2013)

Trabzon-Aşkale Yolu İnşaatı Projesi 256 Milyon $ (Özkaynaklar)

Km: 65+200 - 96+000 (İkmal) ve Gümüşhane Geçiş Yolu km: 0+000 - 11+255 Kesimi Yapımı 484.5 Milyon TL

İhaleyi kazanan Cengiz İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1616/10 Haziran 2013)

Trabzon Şehir Geçişi Yolu İnşaatı Projesi


Anahtar Teslim Yapımı 445.8 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1611/6 Mayıs 2013)

Kahramanmaraş-Göksun –6.Bl.Hd Yolu İnşaatı Projesi


Km:13+900-60+557.99 Kesimi İkmal İnşaatı Yapımı 392.6 Milyon TL

İhaleyi kazanan Kolin İnşaat+Limak İnşaat İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1613/20 Mayıs 2013)

Tokat-Niksar Yolu İnşaatı Projesi 181 Milyon $ (Özkaynaklar)

Km:0+000-48+962 Kesimi Yapımı 316.9 Milyon TL

İhaleyi kazanan Doğuş İnşaat liderliğindeki ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1613/20 Mayıs 2013)

Van - (Hakkari - Yüksekova) Ayr. Yolu İnşaatı Projesi


Km:61+250 - 109+110 ve Başkale Geçişi Km:0+000 - 7+300 Kesimleri Yapımı 305.1 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele

imzalandı. (TEBA: 1630/23 Eylül 2013)

Çanakkale-Ezine-Ayvacık Yolu ve Havran-Edremit-Ayvacık Yolu İnşaatı Projesi


Anahtar Teslim Yapımı 247.9 Milyon TL İhaleyi yerli firmalar ortak girişimi ile kazandı. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprüleri İnşaatı Projesi


Köprüleri Büyük Onarım ve Yapısal Takviyesi Yapımı 246.5 Milyon TL İhaleyi Türk-Japon ortak girişimi

kazandı. (TEBA:1636/11 Kasım 2013)

Zara-Geminbeli-Suşehri Yolu İnşaatı Projesi


65


Geminbeli Tüneli ve Bağlantı Yolları Dahil Km:21+700-30+927.81 Kesimi Yapımı 202.2 Milyon TL

Ihaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1619/1 Temmuz 2013)

Malatya-Hekimhan Yolu İnşaatı Projesi 91 Milyon $ (Özkaynaklar)

Km: 53+570- 103+100 Kesimi Yapımı 158.8 Milyon TLİhaleyi kazanan Kolin İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1612/13 Mayıs 2013)

Şırnak-(Pervari-Narlı) Ayr. Yolu İnşaatı Projesi


Km: 25+500-66+500 Kesimi Yapımı 181.7 Milyon TLİhaleyi kazanan Limak İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1630/23 Eylül 2013)

Elazığ-Malatya Yolu Kömürhan Tünelli Geçişi ve Bağlantı Yolları İnşaatı Projesi


Anahtar Teslim Yapımı 160.9 Milyon TLİhaleyi kazanan Doğuş İnşaat+Gülsan İnşaat Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

Batman-Hasankeyf ve Batman-Siirt Yollarındaki Hasankeyf Grubu Köprülerinin İnşaatı Projesi


Hasankeyf-1, Hasankeyf-2 ,Reşat Baysal ve Başur Köprüleri Yapımı 136 Milyon TL

İhaleyi kazanan Nurol İnşaat+Cengiz İnşaat Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1627/2 Eylül 2013)

Ağrı-Hamur-Tutak-Patnos Yolu İnşaatı Projesi


Km: 6+200 - 44+200 Kesimi Yapımı 129.9 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

Pertek-Tunceli Ayr.Yolu İnşaatı Projesi 64 Milyon $ (Özkaynaklar)

Km: 24+500-57+538.04 Kesimi Yapımı 114.9 Milyon TL

15 adet firma-firma ortak girişiminin teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor.(TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

Torbalı-Ödemiş-Kiraz Yolu İnşaatı Projesi


Km:0+000-92+300 Kesimi Yapımı 127.8 Milyon TLİhaleyi kazanan yerli firmalar ortak girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1631/30 Eylül 2013)

Çaycuma-Zonguldak Ayrımı-Devrek-4 Bağlantı Yolu İnşaatı Projesi



15 adet firma-firma ortak girşiminin teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

Viranşehir-Kızıltepe-Oyalı Ayr. Yolu İnşaatı Projesi


66

Km:174+000-233+527G/236+360İ-266+000 Kesimi Yapımı 99.5 Milyon TL İhale iptal edildi.

(TEBA: 1620/8 Ağustos 2013)

Sivas-Sarkışla Ayrımı-Kangal Yolu İnşaatı Projesi


(2.Kısım) Km:56+841.89-70+724.15 ve Kangal-Alacahan-8.Bl.Hd.Yolu km:70+724.15-106+544.66 Kesimleri Yapımı

87.3 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1607/8 Nisan 2013)

TEM Edirne-Karaağaç Bağlantı Yolu İnşaatı Projesi


Km: 2+000 –7+620 Kesimi Yapımı 82.5 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1600/18 Şubat 2013)

Antalya-Manavgat Ayrımı-Başlar-İbradi Ayrımı Yolu İnşaatı Projesi


Km:23+000-50+500 Kesimi Yapımı 90.8 Milyon TLİhaleyi kazanan Makyol İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1633/14 Ekim 2013)

Oyalı Ayr.- Silopi Yolu İnşaatı Projesi 42 Milyon $ (Özkaynaklar)

Km: 278+000 - 333+000G / 1+200İ - 33+200 Kesiminin (Bağlantı Yolları Dahil) İkmal İnşaatı Yapımı

76.9 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1607/8 Nisan 2013)

Kaynarca-Karasu Yolu İnşaat Projesi 40 Milyon $ (Özkaynaklar)

Km:15+00-15+500 (Tünel), Km:21+000-35+385 ve Adapazarı-Karasu Yolu km:54+900,113-56+880 Kesimi Yapımı

77.2 Milyon TLIhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

Selçuk-Ortaklar-Aydın Yolu İnşaatı Projesi


Km:0+000 - 46+400 Kesimi Yapımı 81 Milyon TLİhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

Çorum-Sungurlu Ayrımı-Alaca-Yozgat –Sorgun Ayrımı Yolu İnşaatı Projesi


Km: 0+000-58+700 Kesimi Yapımı 69.8 Milyon TL


Kayseri-Sivas Ayrımı-Bünyan-Kayseri-Malatya Ayrımı Yolu İnşaatı Projesi


Km: 0+000-42+130.15 Kesimi Yapımı 65.7 Milyon TL


Genç-Servi Yolu İnşaatı Projesi 35 Milyon $ (Özkaynaklar)


İhaleyi kazanan Cengiz İnşaat liderliğindeki ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1628/9 Eylül 2013)


67

Gaziantep-Yavuzeli-Araban-Besni Yolu İnşaatı Projesi


Km:8+000-42+245.26G/73+985.07İ-59+050 Kesimi Yapımı 57.5 Milyon TL

İhaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1645/13 Ocak 2013)

Aybastı-Reşadiye Yolu İnşaatı Projesi 27 Milyon $ (Özkaynaklar)

Km: 49+300 - 102+609.41 Kesimi Yapımı 47.9 Milyon TL İhalede itiraz süreci devam ediyor. (TEBA: 1645/13 Ocak 2014)

2. Samsun-Bafra-Sinop Devlet Yolu Yapım Projesi 1.455 Milyon $

Gerze-Sinop (Sinop Geçişi Dahil) Kesimi Yapımı 432 Milyon $

Proje için 2014 yılında 150 milyon TL’lik ödenek harcaması temin edildi. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Yakakent-Gerze (Gerze Geçişi Dahil) Kesimi 757 Milyon $

Cengiz İnşaat firmasınca üstlenilen yapım işi için 2014 yılında harcanmak üzere 70 milyon TL’lik ödenek temin edildi. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Samsun-Yakakent Kesimi Yapımı 235 Milyon $Proje için 2014 yılında 8 milyon TL’lik ödenek harcaması temin edildi. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

3. Doğu Karadeniz Sahil Yolu Yapım Projesi

4.721 Milyon $ (Yerli

Bankalardan Uluslararası

Krediler)

Samsun Şehir Geçişi Kesimi Yapımı 154 Milyon $Proje için 2014 yılında 4 milyon TL’lik ödenek harcaması temin edildi. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Samsun-Azot Ayrımı-Ünye Kesimi 147 Milyon $Proje için 2014 yılında 6 milyon TL’lik ödenek harcaması temin edildi. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Araklı-İyidere Kesimi Yapımı 233 Milyon $

Doğuş İnşaat firmasının da yer aldığı ortak girişimin yürüttüğü yapım işi için 2014 yılında 8.2 milyon TL’lik ödenek temin edildi. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Çayeli-Ardeşen-Hopa Kesimi Yapımı 1.133 Milyon $

Cengiz İnşaat liderliğindeki ortak girişimin yürüttüğü yapım işinin 2014 yılında tamamlanması bekleniyor. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Çarşıbaşı-Trabzon-Araklı Kesimi Yapımı 741 Milyon $Yapım işinin 2014 yılında tamamlanması bekleniyor. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Hopa-Kemalpaşa-Sarp (Hopa Geçişi Dahil) Kesimi Yapımı 194 Milyon $

Yapım işinin 2014 yılında tamamlanması bekleniyor. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)


68


Kuruluş: Belediyeler1. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Üsküdar- Ümraniye-Dudullu LRT Hattı Metro Sistem Projesi

1.106 Milyon $ (AYB Kredisi, Özkaynaklar)

Anahtar Teslim Yapım 564 Milyon €

(AYB Kredisi ve Özkaynaklar)

Doğuş İnşaat A.Ş.’nin yürüttüğü metro inşaatının 2013 yılı sonu fiziki gerçekleşmesi yüzde 20 oldu. Tünellerin delme işlemlerinde yeni rekorlar kırılıyor.(TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

126 Adet Araç Alımı119 Milyon €

(AYB Kredisi ve Özkaynaklar)

Japon Mitsubishi Corp. firmasının kazandığı ihale sonucuna ilişkin KİK tarafından düzeltici işlem kararı verildi. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

2. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kabataş- Beşiktaş-Alibeyköy- Mahmutbey Metro Sistem Projesi

2.000 Milyon $ (Özkaynaklar ve

Kredi)

Mecidiyeköy-Mahmutbey İnşaat İşleri 849 milyon TL

İhaleye en ucuz teklifi sunan Gülermak+Kolin Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

Elektromekanik İşleri 1.065 Milyon TL

İBB’nin, elektromekanik işler için ihalesini 2014 yılı içinde açması hedefleniyor. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

145 Adet Araç Alımı 493 Milyon TL

İBB’nin, inşaat ve elektromekanik ihalelerinin ardından araç alımı ihalesi için de çalışmalara başlaması bekleniyor. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

3. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kadıköy-Kartal Kaynarca Metro Sistemi Projesi

1.990 Milyon $ (Özkaynaklar ve

Kredi)

Kartal-Kaynarca Hattı Yapımı 83.4 milyon €

Kalan inşaat ve elektromekanik işleri ihalesini kazanan yerli Ortak Girişim ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1611/6 Mayıs 2013)

4. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Yenikapı-İncirli Metro Hattı Projesi

525 Milyon $ (Özkaynaklar ve

Kredi)

Anahtar Teslim Yapım 950 milyon TL

Hattın kesin projelerine AYGM’den onay alınması halinde Proje 2014 yılı Yatırım Programı’na alınabilecek. (TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

5. Bursa Büyükşehir Belediyesi Raylı Sistem Projesi

450 Milyon $ (AYB, İller Bankası,

EBRD Kredisi ve Özkaynaklar)

III. Aşama Doğu Hattı İkmal İnşaatı İşleri 17,9 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1639/2 Aralık 2013)

69


III. Aşama Doğu Hattı Elektrifikasyon İşleri 14,7 Milyon TLİhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

Tramvay Hattı’nın Uzatılması İşleri Bedeli Bilinmiyor

Yeni yatırım için üst ölçekli imar planı değişiklikleri Meclis Toplantısı’nda onayladı. (TEBA: 1620/8 Temmuz 2013)

Garaj-Terminal Hattı Tramvay Projesi (9 km) Bedeli BilinmiyorProje çalışmaları tamamlanan hatta en kısa zamanda ihale aşamasına gelinecek. (TEBA: 1605/25 Mart 2013)

6. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Raylı Sistem Projesi

Bedeli Bilinmiyor Özkaynaklar

3.Etap İbrahimli Bölgesi Raylı Sistem İnşaatı ve Elektrifikasyon Sistemi Yapımı

45,7 Milyon TLİhaleyi kazanan İspanyol firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1604/18 Mart 2013)

4.Etap Raylı Sistem İnşaatı ve Elektrifikasyon Sistemi Yapımı

Bedeli Bilinmiyorİhalenin son teklif verme tarihi 4 Şubat 2014 olarak ilan edildi. (TEBA: 1643/30 Aralık 2013)

28 Adet Araç Alımı Bedeli BilinmiyorAraç alımı ihalesinin 2014 yılında açılmasına ilişkin müzakereler yapılıyor. (TEBA: 1637/18 Kasım 2013)

28 Adet Tramvay Aracı Alımı 7,7 Milyon €İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1621/15 Temmuz 2013)

7. İzmir Büyükşehir Belediyesi, Hafif Raylı Sistem Metro Projesi

500 Milyon $ (AYB Kredisi ve

Özkaynaklar)

Üçkuyular-Konak-Alsancak-Halkapınar Tramvay Hattı Yapımı (13 km) + Araç Alımı 180 Milyon $

Yapım ve araç alımı ihalesinin teklifleri 26 Şubat 2014’de alınacak. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

Karşıyaka-Bostanlı-Mavişehir Tramvay Hattı Yapımı (9,7 km) + Araç Alımı

140 Milyon $Yapım ve araç alımı ihalesinin teklifleri 26 Şubat 2014’de alınacak. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

Halkapınar-Otogar Hattı Yapımı Bedeli Bilinmiyor

Proje’nin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na devredilmesi için yürütülen çalışmalar devam ediyor. (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013)

Üçyol-Tınaztepe-Buca Hattı Yapımı Bedeli Bilinmiyor

Proje’nin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na devredilmesi için yürütülen çalışmalar devam ediyor. (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013)

Üçkuyular-Narlıdere İstihkam Okulu Hattı Yapımı Bedeli Bilinmiyor

Proje’nin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na devredilmesi için başvuru yapılacak. (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013)

İZBAN, Aliağa-Menderes Raylı Sistem Projesi’nin Uzatılması

Bedeli BilinmiyorTCDD ile imzalanacak protokolün ardından ihale ilan edilecek. (TEBA: 16247 5 Ağustos 2013)

70

Göztepe, Poligon ve Fahrettin Altay İstasyonları İkmal İnşaatı 66,9 Milyon TL

İkmal inşaatı mukavelesinde yüzde 39,9 kadar iş artışına izin verilmesine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı yürürlüğe alındı. (TEBA: 1622/22 Temmuz 2013)

Cumaovası-Torbalı (Tepeköy) Arası Haberleşme Sistemleri İle Fiber Optik Döşenmesi İşi

1,9 milyon €İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı.(TEBA: 1615/3 Haziran 2013)

5 Vagonlu 2 Set Aracın Temini İşi Bedeli Bilinmiyor İhaleye sadece Çinli firma teklif sundu. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

Sektör: Demir-ÇelikKuruluş: ERENCO-ERDEMİR A.Ş.

1. Kapasite Arttırım ve Modernizasyon (KAM) Projesi

Bedeli Bilinmiyor (Özkaynaklar ve

Kredi)

2. Galvanizleme Hattı Yapımı 130 Milyon $İhale değerlendirme raporu ERDEMİR Yönetim Kurulu’nda görüşülüyor. (TEBA: 1647/27 Ocak 2014)

Yüksek Fırın Tepe Basınç Sistemi Türbinleri Temini Bedeli Bilinmiyor

İhale değerlendirme raporu ERDEMİR Yönetim Kurulu’nda görüşülüyor. (TEBA: 1647/20 Ocak 2014)

II. Soğuk Haddehane Asitleme ve Tandem Hattı Modernizasyonu Bedeli Bilinmiyor

Proje’nin yatırım aşamasına gelmesi için Yönetim Kurulu’ndan onay alınacak. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

VI. Buhar Kazanı Yapımı Bedeli BilinmiyorProje’nin yatırım aşamasına gelmesi için Yönetim Kurulu’ndan onay alınacak. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

I. Yüksek Fırında IV. Soba Yapımı Bedeli BilinmiyorProje’nin yatırım aşamasına gelmesi için Yönetim Kurulu’ndan onay alınacak. (TEBA: 1641/16 Aralık 2013)

Kuruluş: ERENCO-İSDEMİR A.Ş.

1. Kapasite Arttırım ve Modernizasyon (KAM) Projesi

Bedeli Bilinmiyor (Özkaynaklar ve

Kredi)

8 No’lu Hava Ayrıştırma Tesisi Yapımı Bedeli Bilinmiyorİhalenin iptal edilerek, anahtar teslim olarak yeniden açılmasına karar verildi. (TEBA: 1639/2 Aralık 2013)

Sıcak Haddane Modernizasyonu 62,8 Milyon $

Japon Marubeni-Mitsubishi-Hitachi-Siemens Grubu ile mukavele müzakereleri başladı. (TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

II. No’lu Yüksek Fırın Modernizasyonu Bedeli BilinmiyorProje’nin yatırım aşamasına gelmesi için Yönetim Kurulu’ndan onay alınacak. (TEBA: 1639/2 Aralık 2013)

III. Kok Bataryaları Modernizasyonu Bedeli BilinmiyorProje’nin yatırım aşamasına gelmesi için Yönetim Kurulu’ndan onay alınacak. (TEBA: 1639/2 Aralık 2013)


71


Sektör : EĞİTİM

Kuruluş : MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI-ULAŞTIRMA,DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI

1. Fırsatları Artırma, Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi

1 Milyar 315 Milyon $

(Özkaynaklar)

10 milyon 600 Bin Adet Tablet Bilgisayar Seti Temini Bedeli Bilinmiyor

11 adet firma-firma ortak girişimi teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA:1619/1 Temmuz 2013)

2.Faz Yerel Alan Ağı Kurulumu İşi Bedeli Bilinmiyor

13 adet firma-firma ortak girişimi teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA:1618/24 Haziran 2013)

84.921 adet Etkileşimli Tahta (Akıllı Tahta-Tablet Bilgisiyar) Temini 339.5 Milyon TL

Ihaleyi kazanan Vestel Digital Üretim Sanayi A.Ş.’den temin edilen tahtalar kullanılmaya başlandı. (TEBA:1645/13 Ocak 2014)

347.367 Adet Etkileşimli Tahta Temini 999.722.226 TLIhaleyi kazanan Vestel Elektronik ile mukavele imzalandı. (TEBA:1645/13 Ocak 2014)

13.645 Adet Çok Fonksiyonlu A3 Yazıcı ve 28.351 Adet Çok Fonksiyonlu A4 Yazıcı Temini

96.359.058 TLİhaleyi Oyak Teknoloji AŞ. kazandı. (TEBA:1645/13 Ocak 2014)

72

YİD Modelli Projeler

2013 Yılı Yap-İşlet-Devret (YİD) Modelli Önemli Projeler Gelişme Raporu

Ulaştırma Sektörü YİD Modelli Önemli Projeler

2013 yılında Yap-İşlet-Devret (YİD) Modelli pro-je uygulamaları açısından 27-28 Kasım 2013 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen 2. Türkiye Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) Konferansı’nda, YİD Modelli yatırımlar açısından yapılması gereken önemli düzen-lemeler açıklanırken, gerek kamu-nun, gerekse özel sektörün bu konudaki düşünceleri anlatıldı.Kalkınma Bakanlığı bünyes-inde kurulan KÖİ Dairesi Başkanlığı’nca kamu açısından KÖİ Modelli projelerin Genel Sekreterliği yapılmaktaydı. Planlanan özelleştirmelerin hemen hepsi tamamlanmak-tayken, Maliye Bakanlığı bünyesindeki Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) da hazır bir teşkilat olarak KÖİ Modeli uygulamalarını yürütecek aday olarak görülmeye başlanmıştı.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de Ankara’da yapılan KÖİ Konferansı’nda genel bir konuşma yapmış, KÖİ yatırımlarıyla yakından ilgilenmişti. Maliye Bakanı Şimşek, “2023 yılına kadar ulaştırmada 350 milyar Dolar, tren yollarında ise 45 milyar Dolar yatırım öngörüyoruz” demişti.

Kalkınma Bakanlığı KÖİ Dairesi Başkanı Cem Özenen yaptığı konuşmada, Kalkınma Bakanlığı olarak Hükümet’e ekonomik ve sosyal konularda danışmanlık yaptıklarını belirterek, “Bundan sonra Türkiye’de KÖİ uygulamaları için kurumsal kapa-sitenin iyileştirilmesi, yol haritası çizilmesi ve çer-çeve KÖİ mevzuatının ortaya çıkarılması gerekiyor. Stratejimizin sağlam olması lazım. Seçeceğimiz

KÖİ Projeleri fizibıl ve bankalarca kabul edilebi-lir olacak. Paranın karşılığını vereceğiz” demişti.KÖİ Konferansı’nda Hazine Müsteşarlığı yetkilisi de konuşmuş, 2014 için Hazine’nin uygulayacağı borç-nakil mekanizmasının sınırını 3 milyar Dolar

olarak açıklamıştı (TEBA: 1639/2 Aralık 2013).

Kalkınma Bakanlığı Müsteşar Yrd. Düzyol, “5 yıllık dönemde 106 milyar $ KÖİ yatırımı planlanıyor”:

Kanada Ticaret Heyeti’nin de katıldığı 2014 Ocak so-nunda Ankara’da düzen-lenen uluslararası KÖİ Konferansı’nda ise KÖİ Mod-elinin bir özel sektör mod-

eli olmadığı, aksine kamu sahipliğinde bir model olduğu, bizzat Kanada’daki uygulamaları örnek gösterilerek anlatılmıştı.Konferansta konuşan Kalkınma Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Cüneyt Düzyol, Türkiye’de YİD, Yİ, Yap-Kirala ve İHD gibi finansman yöntemleriyle KÖİ Projeleri uygulandığını hatırlatarak, önümüzdeki 5 yıllık dönemde yaklaşık 106 milyar Dolar KÖİ yatırımının yapılmasının planlandığını belirtti. Düzyol, toplam 50 milyar Dolar bir portföye varan 23 adet devam eden KÖİ yatırımı bulunduğunu vurgulamıştı (TEBA: 1649/10 Şubat 2014).

TEBA olarak yıllık raporumuzun bu bölü-münde sizlere ulaştırma sektörünün ihale süre-cinde olan YİD Modelli altyapı projelerinin 2013 yılındaki önemli gelişmelerini sunmaktayız.

Ankara’da yapılan KÖİ Konferansı’nda, Türkiye’de KÖİ

uygulamaları için; kurumsal kapasitenin iyileştirilmesi, yol

haritası çizilmesi ve çerçeve KÖİ mevzuatının

ortaya çıkarılması gerektiği vurgulandı.Hazine 2014 için

KÖİ Projeleri’nin de yer aldığı borç sınırını 3 milyar $ olarak

belirledi…

73

Ulaştırma sektöründe YİD Modelli önemli pro-jeler, T.C. Karayolları (TCK) Genel Müdürlüğü’nde 4 adet, Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü’nde (AYGM) 4 adet, DHMİ Genel Müdürlüğü’nde 3 adet ve TCDD Genel Müdürlüğü’nde 1 adet olmak üzere, toplam 12 adet oluyor.

2013 yılında İzmit Körfez Geçişi ve Üçüncü Boğaz Köprüsü kredi finansmanları sağlanırken, İstanbul Yeni Havalimanı ihalesi sonuçlandırıldı:

2013 yılında ulaştırma sektöründe İzmit Kör-fez Geçişi ve Bursa-Balıkesir-İzmir Otoy-ol Projesi’nin temel atma töreni Mart ayında yapılarak, Nisan ayında 8 yerli banka ile ilk paket olan 1,4 milyar Dolar kredi anlaşmaları imzalandı.

Proje için görevlendirilen Otoyol A.Ş., aynı zamanda Hazine Müsteşarlığı ile ilk paket kredinin Borç Üstle-nim Anlaşması’nı da imza-layarak, kredi finansmanını yürürlüğe aldı. Daha sonra, yıl sonunda aynı bankalar-la 2. paket olan 600 milyon Dolar kredinin müzakerelerine başlandı. Böylece Türkiye’nin en büyük YİD Modelli Otoyol Projesi için 2013 yılında ilk etap kredi finansmanlarının büyük bölümünün halledilmiş olduğu ve inşaat çalışmalarına hız verildiği görüldü.

2013 yılında bir diğer önemli gelişme de Üçüncü Boğaz Köprüsü ve Kuzey Marmara Geçişi Oto-yol Projesi’nde gerçekleşti. Projenin temel atma töreni 29 Mayıs 2013’de Cumhurbaşkanı Gül ve Başbakan Erdoğan’ın katılımıyla yapıldı. Daha sonra bu proje için de 7 yerli bankanın katılımıyla toplam 2,3 milyar Dolar Proje Finansman Anlaşmaları 29 Ağustos 2013 tarihinde imzalandı.

Öte yandan, YİD Modelli altyapı projeleri içeri-sinde şu anda yapım aşaması en ileri düzeyde olan İstanbul Boğazı Karayolu Geçişi Projesi’nde de (Avrasya Tüneli) 2013 yılında yürütülen yoğun çalışma programı sonucunda tünel delme işlemine gelindi. Geçtiğimiz yıl kredi anlaşmaları imzalanan proje için Ağustos 2013’de Avrupa’nın En İyi Finansman Anlaşması ödülü verildi. Ocak 2014’e gelindiğinde pro-jenin fiziki gerçekleşme oranı yüzde 22’yi bulmuştu.

2013 yılının ulaştırma sektörü altyapı projeler-inden diğer bir önemlisi ise, yapımı çok tartışılan, Başbakan Erdoğan’ın ısrarla üzerine gittiği ve Bakan Yıldırım’ın ihalesini adım adım takip ettiği İstanbul Yeni Havalimanı Projesi oldu. Proje’nin YİD Modelli ihalesi Mayıs ayında yapıldı. İhaleyi kazanan Limak-Cengiz-Kolin-Mapa-Kalyon Ortak Girişim Grubu (OGG) YİD Modelli Uygulama Anlaşması’nı 20 Mayıs’ta teyid etti. Daha sonra kurulan İGA Havalimanı İşletme A.Ş. ile DHMİ arasında 19 Kasım 2013 tarihinde Uygu-lama Anlaşması imzalandı. Böylece dünyanın sayılı, Türkiye’nin ise en büyük maliyetli YİD Projesi’nin ihale süreci tamamlanmış oldu. Ancak proje için halen Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Raporu’na yönelik izinler ve kamulaştırma işlemleri devam et-mekte olduğundan, henüz yer teslimi yapılamadı.Şimdi sizlere ulaştırma sektöründe YİD Modelli altyapı

projelerinin 2013 yılındaki önemli gelişmelerini aşağıda sunmaktayız.

İzmit Körfez Geçişi’nin ilk kredi paketi Otoyol A.Ş. ile 8 yerli banka, Hazine ve TCK’nın katılımıyla imzalandı:

İzmit Körfez Geçişi ve Bursa-Balıkesir-İzmir Otoyol Projesi’nin YİD Modeli ile yapımını üstlenen Otoyol A.Ş. (Nurol-Astaldi-Makyol-

Ö z a l t ı n - Y ü k s e l - G ö ç a y Ortaklığı) ilk etapta sağlanacak 1 milyar 400 mil-yon Dolar krediye yönelik 8 yerli banka ile Mart ayında kredi anlaşmaları imzaladı. Ayrıca mukavele-nin feshedilmesi durumunda kredi anlaşmalarının Hazine tarafından üstlenilmesini sağlayacak olan, Borç Üstlenim Anlaşması da kreditör bankalar ile Ha-zine arasında imzalandı (TEBA: 1607/8 Nisan 2013).Birinci kredi paketine Akbank, Finansbank, T. Garanti Bankası, Halkbank, T. İş Bankası, Vakıflar Bankası, T.C. Ziraat Bankası ve Yapı Kredi Bankası’nın her biri 175’er milyon Dolar kredi ile katıldılar. Kredilerin geri ödemeleri yer tesliminden itibaren 3 yıl inşaat süresi sonunda başlayacak olup, 7 yıl vadeyi içeriyor.

Bu gelişmelerin ardından Başbakan Erdoğan tarafından İstanbul-İzmir Otobanı’nın İzmit Kör-fezi üzerinden yapılacak olan geçiş köprüsünün ilk ayağının inşaatına yönelik temel atma töreni de 30 Mart 2013 tarihinde gerçekleşti. Japon IHI ve Itochu Konsorsiyumu’nun üstlenmiş olduğu İzmit Körfez Köprüsü yapımı çalışmalarına böylece başlanmış oldu.

İzmit Körfez Geçişi ve Otoyol Projesi’nin temel atma töreni

Mart 2013’de yapılarak, ilk etap için 1,4 milyar $ kredi

anlaşması 8 yerli banka ile 30 Mart’ta imzalandı.Hazine ile Borç Üstlenim Anlaşması da imzalanan kredi, yürürlüğe alındı.2.Etap için 600 mlyon $ kredi anlaşması imzaya

hazırlanıyor…


74

Türkiye’nin en büyük KÖİ Modelli Projesi’ndeki son gelişmeler KÖİ Konferansı’nda anlatıldı:

Proje’nin son durumu ve geçirdiği önemli safhalar Aralık 2013’de Ankara’da yapılan Uluslararası Kamu-Özel Sektör İşbirliği (KÖİ) Konferansı’nda anlatıldı. Buradaki önemli açıklamaları aşağıda sunuyoruz.Körfez Köprüsü dahil, Gebze-İznik Otoyolu’nun Mart 2016’da ticari işletmeye alınması hedeflenmek-teydi. Otoyol’un tamamının 2020 yılında işletmeye açılması ve baz es-kalasyon hesabına göre bu dönemde gelir garantisinin 850 milyon Dolar’ın üstünde olması beklenmekteydi (TEBA: Web Sitesi/12 Aralık 2013).Proje’nin en önemli sorunu büyük fin-ansman paketinin temini oldu. Finans-man temininde kritik nokta yatırımcıya farklı durumlarda parasal işbirliği yapılması olanağı getirilmesiydi. Finans-man paketlerini, 21 banka, 6 sponsor ve 120 kişi koordine etti. Finans sorunu çözümünde Hükümet’in desteği büyük oldu. Hazine, Üstlenim Anlaşması ile en önemli rolü oynarken, 1,2 milyar Dolar KDV muafiyeti verildi (TEBA: Web Sitesi/13 Aralık 2013).Finansman temininde fazlandırma mod-eli uygulandı. İlk fazda İzmit Köprüsü dahil Bursa’ya ka-dar olan Otoyol, 2. fazda İzmir’e kadar Otoyol inşa edilecek. Gebze-İznik Otoy-olu Mart 2016’da, İznik-Bursa Otoyolu Mart 2017’de, Bursa-İzmir Otoyolu Mart 2020’de açılacak (TEBA: Web Sitesi/18 Aralık 2013).

Otoyol A.Ş. aynı yerli bankalarla hazırladığı 600 milyon $ 2. kredi paketini Ocak 2014’de TCK ve Hazine’ye sundu:Öte yandan projede 2013 yılında oluşan diğer bir gelişme ise 2. kredi paketinin temin edilebil-mesi için aynı 8 yerli banka ile yapılan müzakerelerden sonuç alınması oldu. Nitekim Otoyol A.Ş. aynı yerli bankalarla hazırladığı 600 milyon Dolar 2. kre-di paketini 2014 Ocak ayının ilk günlerinde TCK ve Hazine’ye sundu. Ancak bir taraftan 17 Aralık op-erasyonunun getirdiği siyasi gerginlik, diğer taraf-tan Hazine’nin Borç Üstlenim Anlaşması’na yönelik ayrıntılı değerlendirmelere girmesi ile henüz 2. kre-di anlaşması için taraflar imzaya hazırlık sürecine devam ediyor (TEBA: Web Sitesi/6 Ocak 2014).

Avrasya Tüneli Projesi Avrupa’nın 2012 yılı En İyi Finansman Anlaşması ödülünü kazandı:

Yapı Merkezi liderliğindeki G. Koreli SKEC’in ortak olduğu ATAŞ tarafından yürütülmekte olan İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi (Avrasya Tüneli)

Türkiye’deki YİD’ler içerisinde toplam 960 milyon Dolar kredilere yönelik en uygun vadeli ve en düşük maliyetli finansman paketi anlaşmalarını Aralık 2012’de Ankara’da i m z a l a m ı ş t ı (TEBA: 1592/24 Aralık 2012).İnşaat süresini kapsayan ilk 4,5

yıl geri ödemesiz to-plam 18 yıl vadeli fon paketiyle bugüne kadar Türkiye’deki YİD Projeleri arasında en uzun vadeli finansmanı temin eden Projenin bu finansman anlaşması, Avrupa’nın önde gelen finans der-gisi olan Euromoney tarafından değerlendirildi.

Avrasya Tüneli Projesi 13 Şubat 2013 tarihinde Euromoney tarafından Londra’da düzen-lenen törende “Avrupa’nın 2012 yılı En İyi Finansman Anlaşması” ödülünü kazandı (TEBA: 1601/25 Şubat 2013).Avrasya Tüneli Projesi’nde Ocak 2014 itibarıyla %22 fiziki gerçekleşme sağlandı.2013 yılında mühendislik çalışmaları tamamlanan ve Asya yakası bağlantı tünelleri inşaatına başlanan Avrasya

Tüneli Projesi’nde en önemli gelişme ise, 3,3 km denizaltı tünelini delecek olan özel tünel delme makinasının Almanya’da imal etti-ril-erek, İstanbul’a getirilip montaj işlemlerine geçilm-esi oldu. TBM’nin delme işlemini deniz seviyesin-den 110 m derinde ve 12 atmosfer su basıncında yapacak olması merakla beklenir oldu. Avrasya Tüneli Projesi’nde 15 Ocak 2014 itibarıyla sağlanan fiziki gerçekleşme yüzde 22’yi buldu. 2014 Mart ortasında çalışmaya başlayacak TBM ile Haziran 2015’de denizaltındaki 3,3 km tünelin tamamlanması hedefleniyor (TEBA: 1647/22 Ocak 2014).

Üçüncü Boğaz Köprüsü’nün inşaat temeli 29 Mayıs 2013’de atıldı:

2012 yılında Üçüncü Boğaz Köprüsü’nün YİD Modelli ihalesini kazanan IC İçtaş-Astaldi Grubu ile 28 Ağustos 2013 tarihinde tek taraflı olarak yapım mukavelesi-nin taahhüt edildiğini, TCK Genel Müdürlüğü’nün

Üçüncü Boğaz Köprüsü ve Kuzey Marmara Geçişi Otoyol

Projesi’nin temel atma töreni 29 Mayıs’ta yapıldı.-Yavuz Sultan

Selim adı verilen Üçüncü Köprü için ilk etapta 7 yerli banka ile 2,3 milyar $ Finansman

Anlaşmaları Ağustos ayında imzalandı…

Avrupa’nın 2012’de En İyi Finansman Anlaşması

ödülünü kazanan Avrasya Tüneli Projesi için Ocak 2014 itibarıyla %22 fiziki gerçekleşme sağlandı...


75

hazırlıklarını tamamladıktan sonra, temel atma töreniyle birlikte mukavelenin imzalanacağını sizlere geçen yıl sunduğumuz raporumuzda belirtmiştik (TEBA: 2012/YILLIK RAPOR-YİD Modelli Projeler).Nitekim 2013 yılına gelindiğinde bir taraftan TCK Genel Müdürlüğü’nce mukavele hazırlıkları devam ederken, diğer taraftan ihaleyi üstlenen yüklenicinin kredi finansmanı çalışmaları sürdü. Cumhurbaşkanı Gül’ün, ismini “Yavuz Sultan Selim Köprüsü” olarak açıkladığı Üçüncü Boğaz Köprüsü’nün inşaat te-melleri İstanbul’un fethinin 560. yıl dönümü olan 29 Mayıs 2013 tarihinde düzenlenen törenle atıldı. IC İçtaş-Astaldi Grubu ile yapım süresi pazarlığı ya-pan Başbakan Erdoğan, projenin 29 Mayıs 2015’e yetiştirilmesi sözünü aldı. IC İçtaş-Astaldi Grubu Köprü’nün inşaat işleri için en ucuz fiyatı veren G. Koreli Hyundai ve SK Engineering Grubu ile mu-kavele imzaladı (TEBA: 1615/3 Haziran 2013).

Üçüncü Boğaz Köprüsü’nün 2,3 milyar $ ilk kredi paketi anlaşmaları 7 yerli bankanın katılımı ile 29 Ağustos 2013’de imzalandı:

Üçüncü Boğaz Köprüsü Projesi’nin şüphesiz 2013 yılındaki en önemli gelişmesi ise inşaat çalışmalarına hız verecek olan 2,3 milyar Dolar kredi paketi anlaşmalarının imzalanması oldu. Üçüncü Boğaz Köprüsü’nün 7 yerli bankanın (Halkbank, Ziraat Bankası, Vakıfbank, T. İş Bankası, Yapı Kredi Bankası, T. Garanti Bankası, Garan-tibank International N.V.) katılımı ile ilk kredi paketi olan toplam 2,3 milyar ABD Dolar’ı tutarındaki Proje Finans-man Anlaşması 29 Ağustos 2013 tarihinde imzalandı. Kredi miktarı yoğunluğunu 3 devlet bankasının üstlendiği 9 yıl vadeli kredi, Cumhuriyet tarihinde bir projeye tek seferde sağlanan en yüksek proje finansman kredisi oldu (TEBA: 1628/9 Eylül 2013).

Hazine ile Borç Üstlenim Anlaşması müzake-releri devam ediyor:

Öte yandan, Türkiye’nin YİD Modelli Projeleri arasında tek seferde sağlanan en yüksek tutarlı proje finans-man kredisinin Hazine ile imzalanacak Borç Üstlenim Anlaşması müzakerelerine Eylül 2013 tarihinde otu-ruldu. Ocak 2014’e gelindiğinde Hazine ile projeye

krediyi veren bankalar arasında imzalanacak Borç

Üstlenim Anlaşması müzakereleri halen devam etmekteydi. YİD Modelli Uygulama Anlaşması’nın yürürlüğe alınabilmesi için Borç Üstlenim Anlaşması’nın imzalanması gerekiyor (TEBA: 1644/2 Ocak 2014).

İstanbul Yeni Havalimanı Projesi’nin 3 Mayıs 2013’de ihale teklifleri alınıyor:

2012 yılının ikinci yarısında Başbakan Erdoğan’ın ısrarı ve Bakan Yıldırım’ın adım adım takibi sonucun-da hızla YİD Modelli ihale safhasına getirilen İstanbul Yeni Havalimanı Projesi için 2013 yılının Ocak ayında ihale ilan edilerek, 3 Mayıs 2013 tarihinde tekliflerin alınacağı duyuruldu. DHMİ, YİD Modelli tek ihale paketi kapsamında toplam 4 etapta yapılacak ve yıllık 150 milyon yolcu kapasitesine sahip olacak Havalimanı’nın, tüm etaplarının yapımını üstlenecek yükleniciyi belirleyecekti (TEBA: 1598/4 Şubat 2013).Uluslararası ihaleyle 15-16 civarında firma ilgilenmiş olmasına rağmen, bu büyük yatırım için istenen şartları az sayıda firma ortak girişim grubu oluşturarak

karşılamaya çalışıyordu (TEBA: 1604/18 Mart 2013).

Bakan Yıldırım, amaçlarının en az üç sağlam teklif al-mak olduğunu bildirmiş, iha-leyle yakından ilgilenen 4 grup ile İstanbul’da Bakan Yıldırım’ın da katıldığı önemli bir toplantı yapılmış, toplantıda firmaların bazı isteklerine sıcak bakılmamıştı. Nitekim ihalenin ertelenmesine yönelik istekler üzerine de ihalenin kesinlikle ertelenmeyeceği vurgulanmıştı (TEBA: 1610/29 Nisan 2013).

Uluslararası ihaleyi 22 milyar 152 milyon € ile en

yüksek teklifi veren Limak-Cengiz-Kolin-Mapa-Kalyon OGG kazandı:

DHMİ’nin erteleme yapmadığı ihalesinde 3 Mayıs 2013 tarihinde 4 adet teklif zarfı alındı. Uluslararası ihaleyi, şartnamede yapılan düzenlemelerle katılabilen, Limak-Cengiz-Kolin-Mapa-Kalyon Ortak Girişim Grubu (OGG) 25 yıllık kira bedeli için en yük-sek teklifi 22 milyar 152 milyon Euro vererek kazandı.

Pazarlık turuna 21 milyar 51 milyon Euro ile en yüksek fiyatı veren teklifiyle giren Li-mak Grubu, Üçüncü Boğaz Köprüsü’nü ka-zanan rakibi IC İçtaş ile karşılıklı fiyat arttırarak,

İstanbul Yeni Havalimanı Yapım Projesi’ni 25 yıllık kira

bedeli ve 22 milyar 152 milyon € teklifi ile kazanan Limak-Cengiz-Kolin-Mapa-Kalyon

OGG ile Uygulama Anlaşması Mayıs’ta imzalandı.-CHP,

Yürütmenin Durdurulması talebiyle Danıştay’a başvurdu.-

Uygulama Anlaşması Bakan Yıldırım’ın onayı ile Kasım

2013’de yürürlüğe alındı.-Proje için acil kamulaştırma kararı

alındı…


76

95 adet pazarlık turu sonucunda, tekli-fini 1 milyar Euro yükselterek 22 milyar 152 milyon Euro ile bu sefer ihaleyi kazandı. İhalede iki kez mola alan havalimanlarının marka ismi TAV, 78. tura kadar dayanabildi (TEBA: 1611/6 Mayıs 2013).

İstanbul Grand Airport A.Ş. ile DHMİ arasında yeni Havalimanı Uygulama Anlaşması 19 Kasım 2013’de imzalandı:

İstanbul Yeni Havalimanı Projesi’nin ihalesini ka-zanan 5 ortak şirketin eşit düzeyde kurduğu İstanbul Grand Airport A.Ş. (İGA) ile Ekim ayında mukavele müzakerelerine oturuldu. İGA ile DHMİ İstanbul Yeni Havalimanı Projesi’nin Uygulama Anlaşması’nı 19 Kasım 2013 tarihinde imzaladı.Havalimanı tamamlandığında; yaklaşık 1,5 milyon m2’lik kapalı alan, yıllık 150 milyon yolcu kapasitesi, 165 yolcu köprüsü, terminaller arasındaki ulaşımın raylı sistemle yapılacağı 4 ayrı terminal binası, 3 teknik blok ve hava trafik kontrol kulesi, 8 kontrol kulesi, 6 pist, 16 taksi yolu ve 500 uçaklık toplam 6,5 milyon m2 büyüklüğündeki apron ve diğer yardımcı tesislerden oluşacak (TEBA: 1638/25 Kasım 2013).

Ankara yeni Hızlı Tren Garı Projesi için yapım mukavelesi imzalanıyor:

2013 yılında YİD Modelli Projeler içerisinde önemli bir gelişme gösteren diğer proje ise TCDD Genel Müdürlüğü’nün Başkent Ankara için Hızlı Tren hatları için kuracağı yeni Hızlı Tren Garı Projesi’ne yönelik oldu. TCDD’nin 11 Eylül 2012 tarihinde mali zarflarını açarak, tek teklif sahibi Limak-Kolin-Cengiz OGG’na yaptırılması uygun bulunan yeni Hızlı Tren Garı için hazırlanan YİD Modelli ihale kararı dönemin Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım tarafından yaklaşık 6 ay kadar incelemede bekletildi.

Bakan Yıldırım, bu sefer yıldırım gibi davranmamış, medyada tek teklif eleştirileri üzerine ihale değerlendirme raporunu uzun bir incelemeye almıştı. Nihayet medyadaki eleştiriler dinmiş, 6 ay sonra 2013 Haziran ayında Yıldırım’ın onayı ile TCDD, Ankara Yeni Hızlı Tren Garı Projesi’nin yapım ve işletmesi için OGG ile mukavelesini imzalamıştı (TEBA: 1617/17 Haziran 2013). Buna göre OGG Ankara için yeni Tren Garı’nı inşa ettikten sonra 19 yıl 7 ay işletecekti.

Bilindiği gibi, daha önce yapılan ihaleye Li-mak ve Cengiz İnşaat firmaları ayrı ayrı tek-lif sunmuştu. Ancak ilk ihalenin işletme süresi az bulunmuş, yeniden hazırlanan şartnamelerde verilecek garanti bedelleri arttırılmıştı. İkinci kez yapılan iha-leye daha önceki ihalede rakip olan Li-mak ve Cengiz İnşaat firmaları bu sefer yanlarına Kolin İnşaat firmasını da alarak OGG oluşturmuş ve ihaleye sunulan tek teklifi veren grup olmuştu.

Diğer YİD Projeleri’ndeki gelişmeler:

2013 yılında TCK Genel Müdürlüğü Ankara-Niğde Otoyol Projesi için Kalkınma Bakanlığı’na YİD Model-li ihale açmak üzere revize fizibiliteleriyle başvurmuş, ancak Kalkınma Bakanlığı yatırım bedelini yüksek bu-larak şimdilik projeyi beklemeye almıştır. Bu aşamada Kalkınma Bakanlığı’nın YİD Projeleri’ne daha geniş bakmaya başladığı belirlenirken, özellikle maliyet be-delleri açısından kamu projeleri ile kıyasladığı görülüyor.

Nitekim Şubat 2014’de Ankara’da yapılan uluslararası bir KÖİ Konferansı’nda Kanada KÖİ Konseyi CEO’su Mark Romoff’un açıklamaları dikkat çekti. Romoff, “Kanada’da ne özel hastanemiz, ne de ABD’de olduğu gibi özel hapishanelerimiz yok. Kamu sahipliği konusunda çok katıyız. KÖİ bir özelleştirme yöntemi değildir. Kanada’da 20 yılda 63 milyar Ka-nada Doları tutarında 206 KÖİ Projesi bitirdik” dedi.

2013 yılında AYGM’nin İstanbul Haliç Yat Limanı Projesi’nin de YİD Modeliyle ihalesini yaptığını görüyo-ruz. AYGM’nin 24 Temmuz 2013 tarihinde yapılan YİD Modelli ihalesini 20. turda 1 milyar 346 milyon Dolar teklif veren Fettah Tamince’nin şirketi Sembol İnşaat Grubu kazandı (TEBA: Web Sitesi/24 Temmuz 2013).İhalede 4 yılı inşaat ve 45 yılı işletme süre-si olmak üzere, toplam 49 yıllığına YİD Mod-eliyle projenin gerçekleşmesi öngörülmüştü. AYGM beklenen mukaveleyi 25 Eylül 2013 tari-hinde imzaladı (TEBA: 1633/14 Ekim 2013).Öte yandan TMMOB Mimarlar Odası’nca ihaleye yönelik İstanbul 6. İdare Mahkemesi’ne dava açılmış olup, projenin dava süreci halen devam ediyor.

Şimdi sizlere 2013 yılındaki YİD Modelli önemli Ulaştırma Projeleri’nin son durumlarını gösteren önemli tabloyu aşağıda sunuyoruz.


77


Sektör: Ulaştırma

Kuruluş: TCK Genel Müdürlüğü

1. İzmit Körfez Geçişi ve Bursa-Balıkesir-İzmir Otoyolu Projesi

6.500 Milyon $ (Dış Kredi Aranıyor)

Anahtar Teslim Yapım 22 yıl 4 ay işletme süresi

Nurol-Astaldi-Makyol-Özaltın-Yüksel-Göçay Ortak Girişimi’nce yapım çalışmaları devam etmekte olan Proje kapsamında 2015’in ortalarında İstanbul-Bursa arasını tamamen bitirilmesi hedefleniyor. (TEBA: 1631/30 Eylül 2013)

2. 3. Boğaz Köprüsü ve Kuzey Marmara Geçişi Otoyol Projesi

4.500 Milyon $ (Dış Kredi Aranıyor)

3. Boğaz Köprüsü ve 70 km’lik Ana Aks Olan Odayeri-Paşaköy Otoyolu Anahtar Teslim Yapım

10 yıl 2 ay 20 gün işletme süresi

IC İçtaş-Astaldi Grubu’nun üstlendiği yatırım için Hazine ile projeye kredi veren 7 Banka arasında imzalanacak Borç Üstlenim Anlaşması’nın müzakerelerinin kısa sürede tamamlanması bekleniyor. (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

Köprü’nün 43 km’lik Bağlantı Yolları Yapımı

2014 yılı ilk çeyreğinde ihalenin ön seçim ilanının yayımlanması planlanıyor.(TEBA: 1640/9 Aralık 2013)

3. Ankara-Niğde Otoyolu Projesi (340 km) 1.500 Milyon $


Kalkınma Bakanlığı Proje’nin revize fizibilite etüdlerini incelemeye devam ediyor. Projenin finansman modeli henüz değerlendiriliyor. (TEBA: 1617/17 Haziran 2013)

4. Çanakkale Boğaz Köprüsü ve Tekirdağ Çanakkale-Balıkesir Otoyolu Projesi (370 km) 4.500 Milyon $

Çanakkale Boğaz Köprüsü Yapımı Ihalenin 2015 yılında açılması planlanıyor. (TEBA: 1642/23 Aralık 2013)

Kuruluş : TCDD Genel Müdürlüğü

5. Ankara Hızlı Tren Garı Yapım Projesi 130 Milyon $

Anahtar Teslim Yapım 19 yıl 7 ay işletme süresi

Limak-Kolin-Cengiz İnşaat Ortak Girişim Grubu’nun kazandığı ihalenin mukavelesi dönemin Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım tarafından onaylandı. (TEBA: 1617/17 Haziran 2013)

78

Kuruluş: DHMİ Genel Müdürlüğü

6. İstanbul Yeni Havalimanı Projesi 29.900 Milyon $

Anahtar Teslim Yapım 25 yıllık kira bedeli 22 milyar 152 milyon Euro

Limak-Cengiz-Kolin-Mapa-Kalyon İnşaat Ortak Girişimi’nin kurduğu İstanbul Grand Airport (İGA) Havalimanı İşletme AŞ ile DHMİ arasında Havalimanı’nın uygulama sözleşmesi imzalandı. (TEBA: 1638/25 Kasım 2013)

7. Çukurova Bölgesel Havaalanı Projesi 464 Milyon $

Anahtar Teslim Yapım 9 yıl 10 ay 10 gün işletme süresi

YID modelli yatırımın temeli 28 Mayıs 2013 tarihinde atıldı. (TEBA: 1615/3 Haziran 2013)

8. Sabiha Gökçen Havalimanı II. Pist Yapımı ve Mütemmimleri Projesi 610 Milyon $


Uygulama proje çalışmalarının büyük çoğunluğunu tamamlayan DHMİ’nin 2014 yılında ihale/ihale paketlerini açması öngörülüyor. (TEBA: 1630/23 Eylül 2013)

Kuruluş: Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü

9. İstanbul Boğazı Karayolu Geçişi Projesi (Avrasya Tüneli)

1.075 Milyon $ (AYB, EBRD, Kore Exim

Bank, K-Sure ve Yerli Bankalardan 960 milyon Dolar’lık kredi sağlandı)


Yapı Merkezi liderliğindeki Güney Koreli SKEC’in ortak olduğu ATAŞ’ın yürüttüğü projede Ocak 2014 itibari ile %22 fiziki gerçekleşme sağlandı. (TEBA: 1647/27 Ocak 2014)

10. Kuzey Ege Çandarlı Limanı Projesi 1.150 Milyon $

Limanın Üst Yapısı ve Makine Teçhizat Temini

Teklif alınamayan ihale iptal edildi. Kurum yeni ihale paketi için çalışmalara başladı. (TEBA: 1644/6 Ocak 2014)

11. Zonguldak Filyos Limanı Projesi 900 Milyon $

Üst Yapı İnşaat İşleri Yapımı ve Liman Teçhizatları Temini

İhalenin 2014 yılında açılması hedefleniyor. (TEBA: 1636/11 Kasım 2013)

12. İstanbul Haliç Yat Limanı Projesi 1.300 Milyon $

Anahtar Teslim YapımYapım süresi 4 yıl olmak

üzere 49 yıllık kiralama süresi

İhaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele 25 Eylül 2013 tarihinde imzalandı. (TEBA: 1633/14 Ekim 2013)


79


Enerji Sektörü YİD Modelli Önemli Projeler

1990’lı yıllarda Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile kuru-larak “Mevcut Anlaşmalı Elektrik Üretim Şirketleri”nce kamu kurumu TETAŞ’a elektrik satan elektrik santrallarında 2013 yılında yapılan toplam elektrik üretimi, 13 milyar 321 milyon 825 kWh olarak belirlendi (TETAŞ’ın 11 aylık fiili ve 1 aylık program rakamıdır).

YİD Modelli Santralların 2013 yılında üretimlerinde geçen yıla göre küçük bir düşüş yaşandığını bildiren konuya yakın kaynaklar, BOTAŞ’ın Aralık ayında doğalgazı daha az vermesi nedeniyle, Aralık ayında üretimlerde fiili olarak bir düşüş yaşandığını belirtiyorlar. 2012 yılında toplam 13 milyar 806 milyon kWh’lik üretim yapmış olan YİD Modelli Santralların (TEBA: 1595/14 Ocak 2013) böylece 2013 yılı toplam elektrik üretim-lerinde bir önceki döneme göre yüzde 3,6 oranında bir düşüş sergiledikleri görülüyor. Nitekim doğalgaz kesintisi nedeniyle YİD Modelli Ter-mik Santralların tam kapasite çalışamamasının yanısıra, Hidroelektrik Santralların da bir önceki dönem tam kapasite çalışmış olmaları nedeniyle 2013 yılında daha az çalıştıkları tes-pit ediliyor. YİD Modelli Santrallar içerisinde HES olarak önemli bir kapasitesi bulunan Birecik HES’te 2012 yılına göre 2013 yılındaki üretimin yüzde 30 oranında düşmüş olduğu gözleniyor.

YİD Modelli Santrallar Türkiye toplam elektrik üretiminin %5,4’ünü karşıladı:Öte yandan, YİD Modelli Santrallar’dan 2013 yılında üretilen elektrik enerjisinin, Türkiye’nin to-plam elektrik üretimindeki payına baktığımızda, Türkiye toplam elektrik üretiminin yüzde 5,4’ünü karşılamış olduğunu görüyoruz.TEİAŞ’ın en son yayımladığı verilere göre, Türkiye’nin toplam elektrik üretiminin 2013 yılında 245 milyar kWh olduğu hatırlanacak olursa, YİD Modelli Santralların Türkiye elektrik üretiminde yüzde 5,4’lük bir payları olduğu tespit ediliyor.

Uni-Mar A.Ş. YİD’ler içinde 3,4 milyar kWh ile en büyük üretimi gerçekleştirdi:2013 yılında YİD Modelli Santrallar içerisinde en büyük elektrik üretiminin Unit Corp. (Ünal Aysal) ile Japon Marubeni Corp. firmalarının ortak olduğu Uni-Mar A.Ş.’nin işletmekte olduğu Trakya Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı’nda

3 milyar 386 milyon kWh olarak yapılmış olduğu görülüyor.Böylece santralın kuruluşundan 2013 yılı sonuna kadar Uni-Mar A.Ş.’nin Trakya Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı’nda üretilen elektrik ener-jisi miktarı 52 milyar 500 milyon kWh’e ulaşmış bu-lunuyor.Hatırlanacağı gibi Uni-Mar A.Ş. 2012 yılında da yine 3 milyar 500 milyon kWh’lik elektrik üretimi yapmıştı. Böylece Uni-Mar A.Ş.’nin 2 yıl üst üste en yüksek üretimi gerçekleştirdiği görülüyor (TEBA: 1595/14 Ocak 2013).

Trakya Elektrik A.Ş.’nin 2013 üretimi 3,4 milya kWh oldu:YİD Modelli Santrallar içerisinde geçtiğimiz dönemde Rus firmasının hisselerini arttırarak, yönetimde söz sa-hibi olduğu Trakya Elektrik A.Ş.’nin Marmara Ereğlisi Doğalgaz Kombine Çevrim Termik Santralı’nda ise 2013 yılında gerçekleştirilen elektrik üretimi-nin 3 milyar 400 milyon kWh olduğu tespit ediliyor.

Bilindiği gibi, Trakya Elektrik A.Ş.’nin Marmara Ereğlisi Doğalgaz Kombine Çevrim Ter-mik Santralı’nda 2012 yılında yapılan toplam üretim ise 3 mi-lyar 490 milyon kWh olmuştu (TEBA: 1595/14 Ocak 2013).

Diğer taraftan YİD’ler içerisinde diğer önemli kapasiteleri oluşturan Doğalgaz Termik Santralları ise Ova Elektrik A.Ş. ve Doğa Elektrik A.Ş.’nin işletmekte olduğu santrallar oluyor. Bun-lar içerisinde 2013 yılında Ova Elektrik Doğalgaz Santralı’nın üretimi 1 milyar 970 milyon kWh olurken, Doğa Elektrik Doğalgaz Santralı’nın üreti-mi ise 1 milyar 390 milyon kWh olarak gerçekleşti.

Birecik HES’in üretimi 2,5 milyar kWh’ten 1,9 milyar kWh’e düştü:Bu arada, YİD Modelli Santrallar içerisinde doğalgaz yakıtı ile üretim yapan Termik Santrallardan başka özel sektörün işlettiği 15 adet HES Projesi de bu-lunuyor. Bunlar içerisinde en büyük kapasiteye 4 Avrupa firmasının katılımı ile kurulan Birecik Hidroelektrik Santralı (HES) sahip oluyor. Ancak HES’in 2013 yılı üretiminde su gelirlerinin azalması ve santralın daha az devreye alınması sonucu yüzde 30 civarında bir düşüş olduğu görülüyor. 2013 yılında Birecik HES’te yapılan toplam üretimin an-cak 1 milyar 900 milyon kWh olabildiği görülüyor. Hatırlanacağı gibi, 2012 yılında doğalgaz fiyatlarında oluşan büyük artışlar nedeniyle Hükümetin uyguladığı enerji politikası sonucu HES’lerin tam kapasite çalıştırılmalarıyla Birecik HES Proje-si, elektrik üretiminde 2 milyar 500 milyon kWh ile rekor kırmıştı (TEBA: 1595/14 Ocak 2013).

YİD Modelli Santrallar 2013 yılında toplam 13,3 milyar kWh’lik üretim-leriyle Türkiye toplam elektrik üretiminin %5,4’ünü karşıladı...

80

PROJE ADI PROJE BEDELİ ve FİNANS KAYNAĞI PROJENİN SON DURUMU

1. Trakya Elektrik Üretim A.Ş., Marmara Doğalgaz Santralı Projesi(480 MW)

600 Milyon $ (%80’i ABD Exim,

Opic, Alman Hermes ve Ticari Krediler

%20’si özkaynaklar)

Trakya Elektrik Üretim A.Ş.’nin Santralı’nda 2013 yılında 3 milyar 450 milyon kWh

elektrik üretildi.(TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

2. Uni-Mar Enerji Yatırımları A.Ş., Marmara Doğalgaz Santralı Projesi (480 MW)

623 Milyon $ (%80’i olan 498 Milyon $

Exim ve Ticari krediler, 125 Milyon $ şirket özkaynakları)

Uni-Mar Enerji Yatırımları A.Ş.’nin Santralı’nda

2013 yılında 3 milyar 386 Milyon kWh elektrik üretildi.

(TEBA: 1646/20 Ocak 2014)3. Doğa Enerji A.Ş., Esenyurt Doğalgaz Santralı Projesi (180 MW)

168 Milyon $ (%80’i olan ABD’li

Opic İhracat ve Ticari krediler, % 20 şirket

özkaynakları

2013 yılında Santral’da toplam 1 milyar 370 milyon

kWh elektrik üretildi. (TEBA: 1646/20 Ocak 2014)

4. Ova Elektrik A.Ş., Gebze Dilovası Doğalgaz Santralı Projesi (253 MW) 250 Milyon $



5. Birecik A.Ş., Birecik Barajı ve HES Projesi (672 MW)

500 Milyon $



YİD MODELİYLE KURULAN VE TETAŞ’A ELEKTRİK SATAN ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLARINDA 2013 YILINDA YAPILAN ÜRETİM


81

Hükümetlerarası Anlaşmalar Kapsamındaki Projeler

Hükümetlerarası Anlaşmalar Kapsamındaki Projeler 2013 Yılı

Gelişme Raporu

Hükümetlerarası Anlaşmalar kapsamındaki projeler içerisinde sizlere sunmakta olduğumuz Akkuyu Nükleer Santralı ve Ilısu Barajı ve HES’in yanısıra, yeni bir anlaşma olarak takip ettiğimiz Sinop Nükleer Santralı ile Trans Anadolu Boru Hattı Projeleri’ni de (TANAP) bu bölümümüzde vermekteyiz.2012 yılında imzalanan Hükümetlerarası Anlaşma ile geçen dönem verdiğimiz Afşin-Elbistan Kömür Sahaları’nın Değerlendirilmesi Projesi’ni ise 2013 yılında BAE’li TAQA’nın anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi sonucunda raporumuzdan çıkarmış bulunuyoruz. TANAP’ı ise, sizlere 2012 Yıllık Raporumuzun Serbest Doğalgaz Piyasaları bölümümüzde sunmuştuk. 2013 yılında Hükümetlerarası Anlaşma ile yürütülmeye başlanan projedeki gelişmeleri dikkate alarak TANAP’ı da bu bölümümüzde sizlere vermekteyiz.

Japonya’nın yeni Başbakanı Abe, Sinop Nükleer Santralı için Ankara’ya geliyor:

Bilindiği gibi, Japon Heyeti ile Sinop Nükleer Santralı Projesi’ne yönelik 2011 yılında hükümetlerarası müzakereler başlamış, ancak Mart 2011’de Japonya’da meydana gelen Fukushima kazasının ardından askıya alınmak zorunda kalınmıştı. Nite-kim bu durum üzerine Japon Heyeti’nde yer alan işletmeci kuruluş TEPCO da Sinop Projesi’nden çekildiğini açıklamıştı (TEBA: 2011/YILLAK RAPOR).

Japonya ile Proje için olan görüşmeler, Aralık 2012’de göreve başlayan Başbakan Shinzo Abe Hükümeti’nin Nükleer Enerji Programı’na destek vereceğini açıklamasıyla birlikte yeniden hız kazandı.

Nisan ayında, Japonya’nın yeni Başbakanı Abe’nin Ankara’ya Mayıs ayının ilk haftasında bir resmi ziyaret yapacağı açıklanmış, hatta bu ziyarette ikili işbirliğinde

en önemli konu olacak Sinop Nükleer Santralı Projesi için bir Hükümetlerarası Anlaşma’nın imzalanabileceği ifade edilmişti (TEBA: 1610/29 Nisan 2013).Japon Mitsubishi Heavy Ind. (MHI) grubu, Sinop Nükleer Santralı için Fransız Areva ile ortak geliştirdiği

yeni nesil Atmea reak-törünü teklif etmekteydi. Nitekim Mitsubishi Corp. firmasının da yer aldığı Japon grubu ile Fransız GDF Suez firmasının da olacağı bir Japon-Fransız ortaklığının, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) ile bir ön anlaşma imzaladığı haber alınmaktaydı (TEBA: 1604/18 Mart 2013).

Türk-Japon Hükümetlerarası Anlaşma 3 Mayıs 2013 tarihinde Ankara’da imzalanıyor:

Japonya Başbakanı Abe’nin Türkiye ziyaretinde Sinop Nükleer Santral Projesi’ne yönelik Hükümetlerarası Anlaşma, Türk ve Japon Hükümetleri arasında 3 Mayıs 2013 tarihinde Ankara’da imzalandı. Başbakan Erdoğan, santralın Japon MHI ve Fransız Areva’nın katkılarıyla yapılacağını hatırlatarak, 3. santralın ise Türk mühendislerinin tecrübeleriyle yapılmasının hedeflendiğini kaydetti. Santralın yapımının 10 yıl süreceği konusunda anlaştıklarını ve projeye yaklaşık 22 milyar Dolar’lık bir yatırım yapılacağını kaydeden Başbakan Erdoğan, Türkiye’ye böyle bir yatırımın gelmesinin önemine işaret etti.

Japonya Başbakanı Abe ise bu işbirliğinden mem-nun olduklarını, Fukushima’dan sonra en temiz ve en güvenli santralı yapacaklarını söyledi. Enerji ve

Sinop Nükleer Santral Projesi için Hükümetlerarası Anlaşma, Türk ve Japon Hükümetleri arasında 3 Mayıs 2013’de Ankara’da imzalandı.

82

Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ise Sinop Projesi için Japon JBIC’tan 17,5 milyar Dolar’lık bir kredi sağlanmasının ve geri kalanın da özkaynaklarla karşılanmasının hedeflendiğini bildirdi. Bakan Yıldız, Rusya ile yapılan anlaşmada yüzde 35 yerli imalat şartı olduğunu hatırlatarak, Sinop Projesinde ise bu rakamın yüzde 50 olacağını be-lirtti (TEBA: 1611/6 Mayıs 2013).

Sinop Nükleer Santralı için Fransız Areva-Japon MHI’nın At-mea-1 reaktörünün kurulması ve 4 ünitede toplam 4480 MW’lık bir kurulu güç yaratılması ve yıllık yaklaşık 40 milyar kW/h elek-trik üretimi gerçekleştirilmesi hedeflenmekteydi. Proje için Ha-zine Garantisi verilmemesi ön koşul olacak, yabancı sermayeli şirketin Yap-İşlet (Yİ) Modeliyle yapacağı yatırım için Elektrik Alım Garantisi verilecekti.

Bakan Yıldız, 20 yıllık süre için alınacak elektrik tarifesinin 10,80 cent+KDV civarında olacağını açıkladı:

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, 6 Mayıs 2013 tarihinde düzenlediği basın toplantısı ile Sinop Nükleer Santralı için Japon Hükümeti ile yapılan Hükümetlerarası Anlaşma’nın ayrıntılı bilgilerini verdi. Anlaşmaya göre, ilk temel koşulun Hazine Garan-tisi verilmeyeceği olduğunu ifade eden Bakan Yıldız, yapılan çalışmalar ile 20 yıllık süre içinde yakıt hariç, 10,80 Dolar/cent+KDV civarında olacağını, yaklaşık 1 Dolar’lık yakıt fiyatı ile birlikte yakıt da-hil toplam fiyatın 11,80 Dolar/cent+KDV olacağını açıkladı. Elektrik alım fiyatının yapılacak müza-kereler sonrasında imzalanacak olan Evsahibi Ülke Anlaşması (HGA) kapsamında netleşmesinin öngörüleceğini açıklayan Bakan Yıldız, bu arada Hükümet olarak daha ucuz bir yakıt bulmaları hal-inde, yakıt hariç fiyatı tercih edeceklerini belirtti.

Hükümetlerarası Anlaşmaya göre, Sinop Nükleer Santralı Projesi’ni inşa edecek olan yabancı ser-mayeli şirkette Japon-Fransız ortaklığının payı yüzde 51, EÜAŞ’ın payı ise yüzde 49 olacaktı. EÜAŞ daha sonra kendi payını vereceği or-taklar bulabilecekti. Japon-Fransız ortaklığı da kendi payından yeni ortaklar alabilecekti.Bakan Yıldız, Santrala 20 yıl boyunca alım ga-rantisi verileceğini, bu dönem boyunca fiyatın sabit kalacağını belirtti. Santralın ömrünün 60 yıl olacağını ve 20 yılın ardından elektriğin serbest piyasa fiyatlarından satılacağını kaydetti.

Ruslarla imzalanan Akkuyu Nükleer Santralı’nda alım garantileri tüm ömrü boyunca yüzde 30 oranında olmuştu. Sinop Nükleer Santralı Anlaşması’nda ise ilk 20 yıl olmak üzere yüzde 100 alım garantisi verilmek-teydi. Bakan Yıldız, ayrıca Sinop Nükleer Santralı’nda yerli üretim payının daha da arttırılmasının

öngörüldüğünü if-ade etti (TEBA: 1612/13 Mayıs 2013).

Ancak ilerleyen süreçte ne Bakan’ın açıkladığı elek-trik satış fiyatı, ne de ye-rli üretimin arttırılmasına yönelik somut bir ifade HGA’da yer alabildi. Hatırlanacağı gibi, G. Kore-liler ile de 2 yıla yakın Sinop Nükleer Santral Projesi

için müzakere yapılmış, tarafların anlaşamadıkları hususların başında, yatırım bedelinin fizibilitelerin tamamlanmasından sonra netlik kazanması konusu gelmişti. Burada da aynı konu tartışılmış, Japon heyeti Bakan’ın açıkladığı elektrik fiyatının net elektrik alım tarife-si olamayacağını, elektrik alım tarifesinin ancak sondaj etüdleri dahil ayrıntılı fizibilite çalışmaları sonucunda yatırım değerinin netleşmesiyle bir-likte ortaya çıkabileceğini ifade etmişlerdi.

Elektrik satış fiyatı için Japonların denizden yapılacak sondaj çalışmaları beklenecek:

Sinop Nükleer Santralı Proje şirketine ortak olacak ve HGA’ya taraf olacak şirketler ile EÜAŞ ve ETKB yetkili-leri HGA taslağı üzerindeki ilk görüşmelere 9 Temmuz 2013 tarihinde başladılar. İlk toplantıda ETKB yetkili-leri, HGA taslağına yönelik şirket ilgililerinin sorularını cevaplandırdı. HGA müzakereleri birçok ayrıntılı konu üzerinde 4 ay boyunca devam etti. Taraflar bazı konu-larda fikir birliğine varmış olmalarına rağmen, başta elektrik satış fiyatının belirlenmesi, teknoloji trans-feri ve sigorta gibi önemli konularda anlaşamadılar. Alım Garantisi konusunda da Japonların, ile-ride piyasaya elektrik satılmaya başlandığında, piyasanın alamayacağı elektriğin kamu tarafından ödenmesi garantisi isteği tartışma konusu oldu.Nitekim tarafların anlaşamadıkları konular-da, Hükümetlerarası Anlaşmayı kurtaracak olan her iki Başbakan devreye girmekteydi.

Japonya Başbakanı Abe, Marmaray Projesi İstanbul Tüp Geçişi’nin açılış seramonisine katılmak üzere 28 Ekim 2013 tarihinde Türkiye’ye gelmişti. Başbakan Erdoğan ile Japon Başbakanı Abe Başkanlığı’ndaki

Japon Mitsubishi Corp., MHI, Itochu Corp. ile Fransız GDF Suez’in %51, EÜAŞ’ın ise %49 hisse ile ortak olacakları şirketin yatırımını üstleneceği ve Atmea reaktörü kuracağı Proje’nin fizibi-liteleri hazır olduğunda, Ev Sahibi Ülke Anlaşması’nın (HGA) Haziran 2014’e kadar TBMM’den geçmesi öngörüldü…


83

Sinop Nükleer Santral Heyetleri bir görüşme ya-parak, sorunları ele aldılar. Daha sonra yapılan ortak basın toplantısında, Nükleer Enerji konusunda ortak bir bildirgenin imzalandığı duyuruldu (TEBA: 1635/4 Kasım 2013).Enerji Bakanı Yıldız, Japon-larla son yapılan müza-ker-eleri açıklamış, Uygulama Anlaşması’na esas olacak konuları detaylandırdıklarını, Japonların denizde yapılacak sismik çalışmaların raporlarını beklediklerini belirtmişti. Japon tarafı elektrik satış fiyatının yer alacağı ESA’nın ancak sondaj çalışmalarının da yer alacağı fiz-ibilite etüdünün tamamlanmasıyla belirlenebileceğini öngördüğünden, taraflar Hükümetlerarası Anlaşma’nın bir eki olarak hazırlanan HGA’ya kesin elektrik satış fiyatını koyamayacaklardı. ESA, ancak yatırım değeri ortaya çıktıktan sonra yapılabilecekti. Bu nedenle Hükümetlerarası Anlaşma Mayıs 2013’de imzalanmasına rağmen, bir türlü TBMM’ye getirilememiş, dolayısıyla Resmi Gazete’de yayımlanamamıştı. Hükümetlerarası Anlaşma ile birlikte HGA da hep beraber TBMM’ye sunulacaktı.Bakan Yıldız, Uygulama Anlaşması’na esas ola-cak konuları detaylandırdıklarını vurgularken, bu konular gündeme gelmişti. Bakan Yıldız, Japonların denizden yapılacak sismik raporlarını bekleyeceğiz derken, elektrik satış fiyatının sondaj çalışmaları sonrasında netleşmesine karar verilmişti (TEBA: 1635/4 Kasım 2013).

Başbakan Erdoğan’ın Japonya gezisinde Sinop Nükleer Santral Projesi’nde işbirliği güçleniyor:

Başbakan Erdoğan’ın Japonya’ya 7 Ocak 2014 tari-hinde yaptığı gezide, Japonya Başbakanı Abe ile Devlet Konut Evi’nde Heyetlerarası yapılan müzak-erelerde, Sinop Nükleer Santral Projesi’nin son du-rumu yeniden ele alındı. Her iki ülkenin Başbakanı da teknik heyetlere Sinop Nükleer Santralı Projesi’ni desteklediklerini ve önünü açtıklarını bir kez daha göstermişler, ortak bir basın toplantısı düzenleyerek Sinop Nükleer Santral Projesi’nin Hükümetlerarası Anlaşma ile gerçekleşmekte olduğunu bir kez daha duyurmuşlardı (TEBA: 1645/13 Ocak 2014).

TANAP’ın Transit Geçiş Anlaşması müzakereleri Şubat 2013’de İstanbul’da başladı:

Türkiye ile Azerbaycan Hükümetleri arasında Azeri doğalgazının Türkiye üzerinden transit taşınmasına yönelik 2012 yılı sonunda imzalanan Hükümetlerarası

Anlaşma ile yapılacak, öncelikle Şah Deniz-II Gazı’nı, daha sonra Azeri gazını Türkiye üzerin-den Avrupa’ya taşıyacak Trans Anadolu Doğalgaz

Boru Hattı Projesi’nde (TANAP) nihayet Şubat 2013’de Transit Geçiş Anlaşmaları’nı müzak-ere etmek üzere tara-flar İstanbul’da toplandı.TANAP’ın en büyük ortağı olacak Azeri kuruluşu SO-CAR ile Hükümetlerarası Anlaşmaya imza atan Türk Hükümeti’nin kamu kuruluşu BOTAŞ

ve Şah Deniz konsorsi-yumunun diğer üyeleri BP, Stat Oil ve TOTAL’ın katıldıkları müzakerelerde TANAP şirketinin taşıma tarifesi ücretinin yanısıra, ortakların hisseleri de belirlenecekti. Şirkette ilk etapta yüzde 68 ile en büyük ortak SOCAR, yüzde 20 ile 2. büyük ortak BOTAŞ ve yüzde 12 ile 3. ortak ise BP olmaktaydı.

Toplantıda ayrıca boru hattının en büyük bölü-münün kendi topraklarından geçecek olan Türkiye’nin TANAP’tan satın alacağı gaza ne ka-dar tarife ödeyeceği de müzakere edilecekti.Nitekim toplantıda özellikle BP’nin isteklerine yöne-lik müzakerelerin uzadığı, ancak net bir sonuç alınamadığı görüldü. Azeri SOCAR’ın kendisinde minimum yüzde 51 hisse kalması ve dolayısıyla yönetimde ağırlıklı görüş olarak ortaya çıkması benimsenmişti. Bu durumda zaten yönetimde söz sahibi olacak şekilde hisse alamayacak olan BP ve Şah Deniz ortaklarının seçimi ister istemez azınlık hisse olacaktı (TEBA: 1599/11 Şubat 2013).

TANAP projesinin ilk ihale önseçim ilanı çelik boruların temini için veriliyor:

Bir taraftan TANAP’ın hissedarları toplantısı sonuçlandırılmaya çalışılırken, diğer taraftan SO-CAR, zaman kazanabilmek ve yatırım sürecine girebilmek için açacağı uluslararası ihalelerin hiç değilse önseçimini yapmayı uygun buldu. Böylece projenin ilk etap ihalesi olacak 48 ve 56 inch’lik çelik boruların temini için Temmuz 2013’de ihale önseçim ilanını verdi. Hatta resmi ilan TEBA’da duyurularak, böylece konuyla direkt ilgilenecek olan TEBA’nın abonelerine öncelikle iletilmiş oldu.

Açılacak uluslararası ihale için firmalar, 27 Ağustos 2013 tarihine kadar önseçim müracaatı yapmaya çağrılıyordu (TEBA: Web Sitesi/22 Temmuz 2013).

TANAP için, Bechtel-Enka ile detay mühendislik mukavelesi imzalandı.-TANAP Doğalgaz İletim A.Ş.’ye SOCAR %58, BOTAŞ %30 ve BP %12 hissedar oldu.-İlk ihale paketi olan çelik borular için kısa liste belli oldu.-Projenin özkaynak-larla finansmanı planlanıyor…


84

Daha sonra TANAP 2. ihale önseçim ilanını boru hattı inşaat paketleri için verdi. Firmaların ihale için 27 Ey-lül 2013 tarihine kadar boru hattı inşaatı ihalelerine katılmak üzere önseçim müracaatı yapmaları is-teniyordu (TEBA: Web Sitesi/2 Ağustos 2013).

Projenin detay mühendislik işleri için Bechtel ile Enka Grubu ile mukavele imzalandı:

Ağustos 2013’e gelindiğinde TANAP’ta önemli adımlar atılmaya başlandı. Projenin büyük hissedarı SOCAR Grubu, projeye finansman danışmanı seçilmesine yönelik bir süredir devam eden sürecin nihayet sonuna geldi. Grubun finans danışmanlığına bankalarla yapılan görüşmeler sonucun-da Bank of Tokyo Mitsubishi (BTMU) ve BNP Paribas seçil-di. Ön fizibilite etüdlerine göre yaklaşık yatırım maliyeti 7 mil-yar Dolar olarak açıklanan pro-je için finans danışmanlarıyla hemen mukavelenin imzalanmasının ardından pro-jeye yönelik finans arayışları başladı. Projenin as-gari yüzde 70’inin kredi ile finanse edilmesi üzeri-nde durulmaktaydı (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013).Bilindiği gibi, projenin müşavirlik hizmetleri ile müh-endislik kontrolörlüğünü 2012 Aralık ayında Alman ILF firması üstlenmişti (TEBA: 1593/31 Aralık 2012).

Bu arada projenin detay mühendislik işleri için SOCAR Grubu, Bechtel-Enka ortaklığını Haz-iran 2013’de seçmiş, ancak taraflar karşılıklı olarak mukavele hazırlıklarını tamamladıktan sonra, mukavele imzalamayı hedeflemişlerdi (TEBA: Web Sitesi/28 Haziran 2013).Nitekim Ağustos 2013’e gelindiğinde Enka-Bechtel Grubu ile 80 milyon Dolar’lık detay mühendislik mu-kavelesi imzalandı. Özkaynaklardan finanse edilecek mukavele kapsamında Bechtel, Mart 2014’e kadar müh-endislik dizaynını, Mart 2015’e kadar detaylı fizibilite etüdünü hazırlayacaktı (TEBA: 1626/26 Ağustos 2013).

TANAP 3. ihale önseçim ilanını vanaların temini için verdi:

TANAP Türkiye A.Ş. Ekim 2013’e gelindiğinde 3. ihale önseçim ilanını da bu sefer vanaların üretim ve teslimatına yönelik vermişti. Uluslararası firma-lar 48 ve 46 inç çapındaki ana hat bilyeli vanaların üretim ve teslimatı için yapılacak uluslararası

ihalenin ön yeterliliğine davet edilmekte, ihale için önseçim son başvuru tarihi 25 Kasım 2013 olarak belirlenmekteydi (TEBA: 1634/28 Ekim 2013).

SOCAR Bşk. Abdullayev, “TANAP’ın fizibili-tesinde ilk yatırım maliyeti 9 milyar $, hattın inşasına 2014 yılında başlanacak”:

Aralık 2013’de İstanbul’da yapılan 3. Hazar Forumu’nun şüphesiz en önemli konusu TANAP’taki

gelişmeler ve bundan sonra neler yapılacağı olmaktaydı. Enerji Bakanı Yıldız, Şah Deniz-II konsorsiyumu-nun nihai yatırım kararının beklendiğini vurgulayarak, BP ve diğer firmaların verecekleri karar ile artık hissedarların durumunun netlik kazanacağını ve böylece yatırıma fiili olarak başlanabileceğini belirtmişti.SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev ise kapasite-si ilk aşamada 16 milyar

m3 olacak, sonra 30 milyar m3’e çıkacak olan TANAP’ın inşasına 2014 yılında başlanacağını bildirdi. TANAP’ın Enka-Bechtel tarafından yapılmakta olan fizibilite çalışmalarında ilk aşama tamamlanmış ve ilk yatırım bedelinin yaklaşık 9 milyar Dolar civarında olacağı ortaya çıkmıştı.Bu arada TANAP Türkiye A.Ş.’den hisse alacak olan ABD’li BP, Fransız TOTAL ve Norveçli Stat Oil şirketleriyle, Azeri milli kuruluş SOCAR’ın hissedarlar müzakeresi devam etmekteydi. Projeye start verilebilm-esi, yani önseçim başvuruları toplanmış olan ihaleler-in açılabilmesi için hissedarların net durumunun orta-ya çıkması gerekiyordu (TEBA: 1640/9 Aralık 2013).

TANAP’ın nihai ortakları, %58 ile SOCAR, %30 ile BOTAŞ, %12 ile BP oldu:

TANAP’ın nihai hisse durumu nihayet 2013 yılının son günlerinde kesinlik kazandı. SOCAR Başkanı Abdul-layev, Türkiye’nin TANAP’taki payının yüzde 20’den arttırılarak yüzde 30’a çıkarıldığını bildirdi. Yönetimde yeterince ağırlık alamayınca BP ve Şah Deniz’in diğer ortakları projeye çok az bir finansmanla ortak olmayı benimsemişler, hatta BP haricinde diğer ortaklar TANAP’a hissedar olarak katılmaktan vazgeçmişlerdi. Böylece TANAP’ın son hisse dağılımı yüzde 58 ile SOCAR, yüzde 30 ile BOTAŞ ve yüzde 12 ile BP olarak kesinleşmişti (TEBA: 1643/30 Aralık 2013).

Ilısu’da Kültürel Varlıkların Taşınması için DSİ hizmet alımı ihalesi açacak.-Ocak 2014 itibarıyla baraj inşaatında; derivasyon tünel-leri ve ulaşım galerisi inşaatlarında fiziki gerçekleşme %100, cebri boru inşaatları fiziki gerçekleşmesi %54.-Elektromekanik işlerde enerji tünelleri cebri boru imalatları hızla devam ediyor.Salyangoz imalatı fiziki gerçekleşmesi %100…


85

TANAPA.Ş. ilk paketi olacak çelik boruların kısa listesini açıkladı:

TANAP A.Ş. 2014 Ocak ayı sonuna gelindiğinde ilk ihale paketi olacak çelik boruların önseçimini kazan-an kısa listeyi açıklamak zorunda kaldı. Firmaların devamlı arayışları üzerine açıklanan listede, 6 adet Türk firmasının yanısıra, 4 adet Hintli, 3 adet Japon ve 1’er adet Çinli, Yunanlı, G. Koreli, Ukraynalı, Al-man, İspanyol ve Rus firmaları yer alıyor. Ancak ihale için henüz teklif da-vetinin yapılmadığı görülüyor.

Bu arada TANAP Türkiye A.Ş.’nin önemli bir ka-rar daha almış olduğu ileri sürülüyor. Finansörlerin hazırlamış olduğu yatırım finansmanı raporunda, kredi maliyetlerine göre özkaynakla gidilmesinin daha uygun olacağı görüşünün hakim olması ile pro-jenin özkaynaklarla finanse edilmesi yönünde karar verildiği öne sürülüyor (TEBA: 1649/10 Şubat 2014).

Ilısu Barajı ve HES Projesi için 16. Genel Koor-dinasyon Toplantısı Ocak 2013’de Mardin’de yapılıyor:

DSİ Genel Müdürlüğü’nce Bakanlar Kurulu Karar-namesi ile Hükümetlerarası Anlaşma kapsamında Avusturyalı Andritz Hydro Ltd. Şti. liderliğindeki Nurol İnşaat ve Cengiz İnşaat Ortak Girişimi’nce yapım çalışmaları devam etmekte olan Ilısu Barajı ve HES Projesi için DSİ Genel Müdürü Akif Özkaldı başkanlığındaki 16. Genel Koordi-nasyon Toplantısı Ocak 2013’de Mardin’de yapıldı.Toplantıda, projede gelinen son durum incele-nerek projenin hızla ilerlediği, ancak 2013 yılının proje için kritik bir yıl olacağı ifade edildi. Buna göre, 2013 yılında çalışmaların termin programda tahmin edildiği gibi bitirilebilirse, projenin yatırım programında öngörüldüğü gibi 2016 yılı sonun-da devreye alınabileceği bildirildi. 2013 yılı sonu için projede yüzde 62 genel fiziki gerçekleşme hedeflenmişti (TEBA: 1598/4 Şubat 2013).

2013 Nisan sonu itibarıyla projedeki fiziki gerçekleşmenin yüzde 47’ye ulaştığı tespit edil-di. Temmuz ayında proje için Yeniden Yerleşim ve Kültürel Varlıkların Korunması ve Taşınması için kurulan Bilim Komitesi projeye yönelik 2. saha ziyaretini ve toplantısını DSİ’nin 10. Bölge Müdürlüğü’nde yaptı (TEBA: 1622/22 Temmuz 2013).Bu arada DSİ, Hasankeyf’teki “Kültürel Varlıkların” taşınması işi için bir hizmet alımı ihalesi açmayı öngör-erek, hizmet alımı ihalesi şartnamelerini ODTÜ’ye hazırlatmaya başladı (TEBA: 1530/23 Eylül 2013).

Ocak 2014’e gelindiğinde yerli mü-teahhitler Nurol ve Cengiz İnşaat firmaları, dünyanın sayılı Türkiye’nin ise en yüksek barajı ünvanını alacak Ilısu Barajı ve HES Projesi’nin baraj inşaatında; derivasyon tünel-leri ve ulaşım galerisi inşaatlarında yüzde 100 fiziki gerçekleşme sağladılar. Santral binası beton işlerinde fiziki gerçekleşme oranı yüzde 28 oldu. Santral ana kontrol binası kazı çalışmaları fiziki gerçekleşmesi yüzde 84 oldu. Enerji tünelleri beton inşaatı fiziki gerçekleşmesi yüzde 15’e gelebildi. Buna karşılık tünellerin cebri boru kaplama betonu inşaat işlerinde fiziki gerçekleşme yüzde 54’ü buldu. Dolusavak işlerinde beton inşaatı gerçekleşmesi ise yüzde 39 oldu.

Elektromekanik işlerde ise lider Andritz Hydro firmasınca salyangoz imalatı fiziki gerçekleşmesi yüzde 100’ü buldu. Bu işlerde enerji tünellerinin cebri boru imalatlarına hızla devam edilmektey-di. Draftlarda 5. parçanın da montajı tamamlandı. 2 adet oto trafoların kabul testleri tamamlanarak teslim edildi. Şalt sahası kazılarına yönelik reh-ber projelerin revize işlemlerinin tamamlanmakta olduğu belirlendi (TEBA: Web Sitesi/6 Şubat 2014).

Akkuyu Nükleer Santralı Projesi’nde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ilk ÇED başvurusunu şeklen uygun bulmadı, başvuru yeniden yapıldı.-ÇED raporu İnceleme-

Değerlendirme toplantıları Ekim 2013’de başladı.-Projenin yer lisansının iptaline ilişkin Sivil Toplum Örgütleri’nce Mersin İdare Mahkemesi’ne dava açıldı.-Ocak 2014’de kamu

kuruluşları projenin son durumunu inceleyen bir toplantı yaptı.-Toplantıda projenin öncelikle ÇED raporunu alması gereğine işaret edildi…


86

Akkuyu Nükleer Santralı için Rus şirketi Gn. Md. Superfin, 2013 yılı sonuna kadar ÇED raporu onayı ve üretim lisansının alınmasının hedeflendiğini açıkladı:

Türk ve Rus Hükümetleri’nce imzalanan ve halen kamuoyunda tartışmaları süren Akkuyu Nükleer Santralı Projesi için Rus Akkuyu NGS şirketinin Genel Müdürü Aleksander Superfin, 2013 Ocak ayı sonunda önemli bir toplantı yaparak, projesinin hedefleri hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Projenin uygulama takvimini açıklayan Superfin, 4 aşamada gerçekleştirileceğini ifade etti. 1. aşamada 2014’ün 12. ayına kadar inşaat lisansının alınması hedeflenmekteydi. 2013 yılının 9. ayında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan ÇED raporu onayının sağlanması ve EPDK’da elek-trik üretim lisansının alınması hedeflenmişti. 1. aşamanın sonu olan 2014 yılının 12. ayı sonuna ka-dar TAEK’in projeye inşaat lisansını vermiş olması planlanmıştı (TEBA: Web Sitesi/28 Ocak 2013).Oysa 2013 yılı bittiğinde, bırakınız proje için EPDK’dan elektrik üretim lisansının alınmasını, ÇED raporu onayı bile sağlanamayacaktı.

Rusya’da düzenlenen bir fuara katılan Türkiye’nin önde gelen 10 müteahhitlik firması, Rusya’daki Nükleer Santral ihalelerine davet ediliyor:

Bu arada Rusların Akkuyu NGS şirketi Akkuyu Nükleer Santral Projesi’nde, inşaat işlerine yöne-lik ilk ihalelerin açılmaya başlamasından önce, bu konuda iddialı bazı Türk firmalarını Rusya’daki bir Nükleer Santral Projesi’nde bazı küçük inşaat işlerini yapmaya davet etti. Rus Atom Stroyexport şirketinin Rusya’da düzenlediği foruma Türkiye’nin önde gelen gruplarından olan Enka İnşaat, Gama Endüstri, Tek-fen, Nurol, Doğuş, Cengiz, Rönesans, Erg, Tepe ve YDA firmaları katıldı (TEBA: 1619/1 Temmuz 2013).

Bakanlık Akkuyu Nükleer Santral Projesi’nin ilk ÇED başvurusunu şeklen uygun bulmuyor:

Haziran 2013’de Akkuyu NGS şirketi Akkuyu Nükleer Santralı için hazırlamış olduğu yaklaşık 3 bin sayfa ve 12 bölümden oluşan ilk ÇED raporu başvurusunu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunmuştu. Bakanlıktan yapılan açıklamada 5 Temmuz’da kendilerine ulaşan raporun içeriğine henüz bakılmadığını, ancak şeklen yapılan incelemede, istenilen bilgilerin bazılarının raporda yer almaması üzerine, şeklen uygun bulunmadığı belirtildi (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013).

Bu arada EPDK tarafından proje için yapılan üretim lisansı başvurusu İnceleme-Değerlendirme aşamasına alınarak, 3. şahısların itirazlarına açıldı. EPDK lisans yönetmeliğinde proje için özel düzen-lemeler yaparak bazı kolaylıklar getirdi. Buna göre, Nükleer Santral lisans başvurusunun ön lisans başvurusu olarak kabul edileceği açıklandı. ÇED olumlu kararı, bu projeye özgü olmak üzere ön lisans verildikten sonra istenecekti. Böylece Ak-kuyu Nükleer Santralı için ön lisans alınmasının ardından, ÇED kararının EPDK’ya sunulması hedeflenmişti. TAEK’ten eski bir yer lisansı bu-lunan proje için bu yer lisansının revize edilmesi için ise ÇED kararının isteneceği belirtilmekteydi.

ÇED raporu için ilk toplantı 1 Ekim 2013’de yapılıyor, EMO başvurunun reddedilmesini talep ediyor:

Mersin Akkuyu’da yüzde 100 Rus sermayesi ile ku-rulacak olan Akkuyu Nükleer Santral Projesi’nin ÇED raporu 1. İnceleme-Değerlendirme toplantısı 1 Ekim 2013’de Mersin’de gerçekleştirildi. Toplantıya, komi-syon üyesi kamu kurum ve kuruluşları ile üniversiteler-in yanısıra, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri de katıldı. Birçok kuruluş temsilcisi 3 bin sayfanın üzeri-ndeki raporun inceleme sürecinde olduğunu belirter-ek, değerlendirmelerini komisyona daha sonra yazılı olarak ileteceklerini bildirdi. Bunun üzerine komisyon kamu kurum ve kuruluşları ile üniversitelerden ge-len ek inceleme süresi ve görüşleri doğrultusunda değerlendirmelerin, 2. inceleme değerlendirme komisyonu toplantısına bırakılmasını kararlaştırdı.Bu arada bir sivil toplum kuruluşu olan Elek-trik Mühendisleri Odası (EMO) ise santralın başvuru sürecinin demokratik şekilde yürümem-esi nedeniyle başvurunun reddedilmesi gerektiğini açıkladı (TEBA: 1632/7 Ekim 2013).

Kamu kuruluşlarınca yapılan toplantıda, projenin öncelikle ÇED raporu onayının alınması gereğine işaret edildi:

Akkuyu Nükleer Enerji Santralı Projesi’nde önem-li gecikmeler devam etmekte, 2014 Ocak ayına gelinmiş olmasına rağmen daha ÇED raporunun bile alınamamış olması, projede olumsuz bir hava yaratılmasına neden olmaktaydı. 2014 Ocak ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) koordi-nasyonunda toplanan EPDK, TAEK ve EÜAŞ’dan oluşan kamu kuruluşları yaptıkları inceleme so-nucunda öncelikle projenin ÇED raporu onayının alınması gereğine işaret ettiler. Böylece lisans işlemleri de hızlanacak ve proje yatırım aşamasına getirilebilecekti (TEBA: Web Sitesi/15 Ocak 2014).


87

2013 Yılı Rödovans Modelli Önemli Projeler Gelişme Raporu

Rödovans Modelli Projeler

2013 yılı, Sağlık Bakanlığı’nın 2006’dan beri Kamu-Özel Sektör İşbirliği (KÖİ) modeli ve rödovans (kiralama) yoluyla gerçekleştireceği Hastane Projeleri için hukuki düzenlemelerin yapıldığı ve birçok önemli mukavele-nin imzalandığı hareketli bir yıl oldu. 2013’de, bu pro-jelere karşı açılmış davalara yönelik projeler için yeni bir Kanun Tasarısı hazırlanarak, TBMM’den geçirildi.Ancak, 2 yıl önce temeli atılan Kayseri Hastanesi ve en son Başbakan Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla Ey-lül 2013’de temelleri atılan Ankara Etlik ve Bilkent Hastaneleri’nin yatırımlarına başlanmış olmasına rağmen, hiçbir hastane projesinde şu ana kadar finansman kapatma işleminin gerçekleşmemiş olması dikkat çeken bir gelişme olarak kaydedildi. Sağlık Bakanlığı’nın verdiği kredi garantisi-yle bir nevi “Devlet Garantisi” ile desteklenen bu projelerde sorumlu ve en yetkili imza olan Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu’nun talimatıyla, halen projelerin finansman açısından yapılabilirliğinin uluslararası denetim kuruluşlarına incelettirilme-kte olduğu öne sürülüyor. Söz konusu pro-jelerin finansman kapatma işlemi için Bakan Müezzinoğlu’nun imzasının beklenildiği ifade ediliyor.Uluslararası kredi kuruluşları bu projelerin objektif kriterlere dayalı belgelerle tespit edilmesini istiyor:Nitekim, Kasım 2013’de Ankara’da yapılan bir uluslararası KÖİ konferansında Unicredit Bank yetkilisince yapılan konuşmada, ilk proje olan Kayseri Sağlık Kampüsü Projesi için finans-man kapatmaya çok yaklaşıldığı, sadece Sağlık Bakanlığı’nın bir adım atmasının beklenildiği vurgulanmıştı (TEBA: Web Sitesi/29 Kasım 2013).

Türkiye’de uygulanan KÖİ Modelli Sağlık Bakanlığı Hastane Projeleri’nde diğer ülkelerdeki projel-erden farklı olarak yer teslimi, finansman kap-atma ile aynı anda başlamıyor. Türkiye’de fin-ansman kapatmadan önce bu projeler için özel sektör finansmanı ile inşaata başlanması, özel sektörün finansman riskini üstlenmesi isteniyor. Uluslararası KÖİ Konferansı’nda konuşan Dünya Bankası yetkilisi, Dünya Bankası’nın bu projelerde öncelikli unsur olarak sürdürebilirliği aradığını vur-

gulamakta, kamu menfaatinin ve doğru risk paylaşımının istendiğini belirtmekteydi. Dünya Bankası yetkilisi, projelerin arkasındaki siyasal desteğin farkında olduklarını, ancak Dünya Bankası grubu için kişiden bağımsız ve uzun vadeli bir sistemin bu projeleri desteklemesinin önemli olduğunu dile getirmekteydi. Buna göre, KÖİ Hastane Projeleri’nin objektif kriterlere dayalı belgelerle teyid edilmesi gerektiği ve sonraki aşamalarda da bu belgelere dayalı gözetim yapılması gerektiği ifade edilmekteydi.Şimdi sizlere KÖİ Modelli Sağlık Bakanlığı Has-tane Projeleri’nde 2013 yılında yaşanan önem-li gelişmeleri aşağıda sunmaya başlıyoruz.

Sağlık Bakanlığı’nın revize ettiği KÖİ Modelli Yeni Kanun Tasarısı TBMM’ye sunuluyor:

Rödovans modeli ile kurulacak sağlık tesisleri için birbiri ardısıra mukaveleler imzalandıkça, sektörde önemli bir işlevi olan Türk Tabipler Birliği’nin (TTB) bu mukavelelere karşı Danıştay’a açtığı davalar 2013 yılında da devam etti. TTB’nin açtığı davalar, yapılan ihalelerin Dayanak Yönetmeliği’nin yasal olmadığı gerekçesi ile yürütmelerinin durdurulması ve iptal kararı alınmasına yönelik açılmıştı. Ankara-Etlik, An-kara-Bilkent ve Elazığ Entegre Kampüsleri için açılan ihalelerde Danıştay’ın yürütmenin durdurulmasına karar vermesi Sağlık Bakanlığı’nı harekete geçirdi.TTB’nin iddiasına göre, hastane sözleşmeleri, mevcut kamu hastanelerinin alanları, “ihtiyari ti-cari alan” olarak yüklenici firmalara devrine olanak sağlamaktaydı. Yapılan ihalelerde Ankara’da mevcut neredeyse bütün kamu hastanelerinin kapatılması ve yerlerinin “kampüs dışı ticari alan” adı altında yüklenici firmalara devri söz konusu olmaktaydı.Nitekim Danıştay 13. Daire Başkanlığı da, TTB’nin açtığı davalarda ihaleler için aldığı yürütmeyi durdur-ma kararını, mevcut kamu sağlık tesislerinin ihaleyi alan şirketlere “kampus dışı ticari alan” adı altında verilmesini 3359 Sayılı Yasanın Ek/7. Maddesine ve Yönetmeliğe aykırı bularak mevzuata aykırı ihale şartnamesi hazırlanması gerekçesiyle vermişti.

Sağlık Bakanlığı’nın KÖİ Modelli Hastane Projelerindeki Gelişmeler

88


Sözleşmelerde, sağlık yerleşkesi dışındaki taşınmazların yükleniciye verilmesi yönündeki hükümler uygulanmayacak:Yasa Tasarısında, Geçici Madde 1’de “ihale süre-ci tamamlanmış olan veya devam eden işlere ait şartnamelerdeki, yüklenici tarafından yapılacak sağlık yerleşkesinin dışındaki taşınmazların ticari alan olarak işletilmek üzere yükleniciye verilebileceğine dair hükümlerin uygulanmaması” öngörüldü. Buna göre, sağlık yerleşkesi dışındaki taşınmazlar yükleniciye verilmeyecek ve şimdiye kadar yapılmış sözleşmelerin ilgili hükümleri de uygulanmayacaktı. Böylelikle Danıştay kararının gerekçesi de ortadan kalkmış olacaktı. Bakanlık, “KÖİ Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilen-mesi ve Hizmete Alınması Hakkında Kanun Tasarısı”nı Ocak 2013 tarihinde TBMM’ye sundu (TEBA: 1595/14 Ocak 2013).

Önemli eleştirilerin alındığı ve tartışmaların yaşandığı Tasarı’nın Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmeleri 12 Şubat 2013 tarihinde tamamlandı. Tasarı’da, yapım işlerine ilişkin ön fizibilite raporu ve projeyle ilgili diğer belgelerin Bakanın imzasıyla Yük-sek Planlama Kurulu’nun (YPK) onayına sunulması ve yapım işleri ihalesinin, YPK’dan yapım kararı alındıktan sonra gerçekleştirilmesi karara bağlandı. Tasarı ile, Bakanlık ve bağlı kuruluşlarının merkez teşkilatında ilgili birimin, Bakanlık onayı ile taşra birimlerince yapılmasına karar verilen işlerde ise ilgili taşra biriminin en üst yöneticisi, ihale yet-kilisi olarak kabul edildi. Üst hakkı sözleşmesinde belirtilen şartlarla Hazine’nin özel mülkiyetinde-ki taşınmazlar üzerinde, sözleşmede belirle-necek bedel karşılığında tesis yaptırılabilmesi ve hizmet alımı yoluyla yaptırılacak hizmetlerin en fazla 5 yıl süreyle yaptırılabilmesi öngörüldü.Tasarı’nın görüşmeleri 21 Şubat 2013 tari-hinde TBMM Genel Kurulu’nda tamamlandı (TEBA:1601/25 Şubat 2013). 245 oyla kabul edilen Kanun Tasarısı Cumhurbaşkanı Gül’ün, 9 Mart 2013 tarihinde verdiği onay ile yasalaştı.

Sağlık Bakanlığı, ‘Sağlıkta Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) Modeli ve Şehir Hastaneleri’ başlıklı Rapor hazırladı:Mayıs ayına gelindiğinde Sağlık Bakanlığı, Kamu Özel İşbirliği Modelli yatırımlar için ‘Sağlıkta Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) Modeli ve Şehir Hastaneleri’ başlıklı bir rapor hazırladı (TEBA:1613/20 Mayıs 2013).Şehir hastaneleri ile ilgili tüm ayrıntıların yer aldığı Rapor’un “Sağlık Yatırımları: Mevcut Durum, İhtiyaç ve Planlama Bölümü”nde, 10 bin kişiye düşen yatak

sayısının Almanya’da 83, Fransa’da 64, İtalya’da 35, İngiltere’de 30 ve Türkiye’de 26 olduğu belirtilirken, sağlık yatırımları ile Türkiye’de 10 bin kişiye düşen yatak sayısının 31’e çıkarılmasının hedeflendiği vurgulandı.Rapor’da, projelerin bir özelleştirme değil finansman modeli olduğu ve hastanelerin yürürlükteki mevzuata göre yönetileceği belirtildi. Kamu-Özel İşbirliği modeli-nin kamunun özel sektörden finansman temini yoluyla bir yatırım ya da yatırım-hizmet grubunu edinmesi me-todu olduğu ifade edilen Rapor’da, şu ifadeler yer aldı;

“Bu modelle sağlık hizmet bölgesi planlamasına göre belirlenen illerde modern şehir hastaneleri kurulacak. Klasik yöntemlerle de KÖİ modelinde de sabit yatırım maliyeti aynıdır. Klasik yöntemlerde yatırımların uzun zamana yayılması ve

gecikmesi söz konusu. KÖİ modeli ile amaçlanan, yatırımların hizmete daha erken kazandırılmasıdır. Bu modelle Devlet ihtiyaç duyduğu yatırımları kendi kaynaklarıyla 20-25 yılda tamamlamak yerine, özel sektör finansmanı kullanarak 3-5 yılda bitirmeyi fakat ödemeyi uzun vadede yapabilmeyi tercih ediyor.”

Sistemde sağlık hizmetlerinin sorumluluğunun ka-muda kalacağı ve Bakanlık bünyesinde çalışan personelin istihdam rejiminin değişmeyeceği be-lirtilirken, çalışanların maaşlarının genel bütçeden, ek ödemelerin ise hastane döner sermayesin-den ödenmeye devam edileceği ifade ediliyor.

Rapor’un şehir hastaneleri ile ilgili bölümünde, “Kamu Özel Ortaklığı İşbirliği modeli bir finansman modelidir. Özelleştirme modeli olmayıp, aksine ka-munun özel sektör gücünü lehine değerlendirdiği ve tamamlanana kadar tek bir kuruş harcamadan modern tesisler edinebildiği çağdaş bir finansman te-sisi modelidir. Bu finansman yöntemi hazırlıklarında, Avrupa ülkeleri başta olmak üzere, dünyada birçok ülkede modelin yerinde incelendiği ve bu ülkelerin tecrübelerinden yararlanıldığı” ifadeleri yer aldı.Rapor’da, ödemelerin tesisler teslim alındıktan sonra başlayacağı ve 25 yıl süreyle Devlet’in bu hastanelere kira ödeyeceği belirtildi. Rapor’da, şehir hastanelerinin 25 yıl süreyle teknoloji ye-nilemesinin dahil bütün bakım onarımının yükleni-ci şirketler tarafından yapılacağı da ifade edildi.Rapor’da 22 şehirde 1’er adet olmak üzere 35 şehir has-tanesi kurulacağı, yeni planlaması yapılan 10 bin 550 yatak kapasiteli 11 yeni hastane projesinin bulunduğu belirtildi. Söz konusu projeler ile Türkiye’deki hastalara ayrılan yatak sayısının 46 bin 635 artacağı bildirildi.

Türk Tabipler Birliği’nin peşpeşe açtığı davalar üzerine harekete geçen Sağlık Bakanlığı, yeni hazırladığı Kanun Tasarısı’nı TBMM’den Mart 2013’de geçirdi.

89


Başbakan Erdoğan, 14 ilde yer alan 15 adet proje için toplu mukavele töreni yaptı:Eylül ayına gelindiğinde, mu-kavelesi imzaya hazır olan ihalesi sonuçlanmış birçok hastane projesi için beklenen önemli adım atıldı. 14 ilde yapılacak 15 şehir hastanesi için beklenen toplu mukavele imza töreni Başbakan Tayy-ip Erdoğan’ın katılımı ile 12 Eylül 2013 tarihinde yapıldı (TEBA:1629/16 Eylül 2013).

Mukavelesi imzalanan projeler şunlar oldu:*3566 yatak kapasiteli Ankara-Etlik Entegre Sağlık Kampüsü (Astaldi SPA-Türkerler İnşaat İş Ortaklığı-TEBA web sitesi: 29 Nisan 2013).* 4376 yatak kapasiteli Ankara-Bilkent Entegre Sağlık Kampüsü (Içtaş İnşaat+Dia Holding Fzco İş Ortaklığı -TEBA web sitesi:15 Nisan 2013).* 2060 yatak kapasiteli İzmir-Bayraklı Entegre Sağlık Kampüsü (Gama Holding+Türkerler İnşaat Ortaklığı- TEBA:1591/17 Aralık 2012).* 1180 yatak kapasiteli Kocaeli Entegre Sağlık Kampüsü (Gama Holding+Türkerler İnşaat Ortaklığı-TEBA: 1613/20 Mayıs 2013).* 1040 yataklı Elazığ Sağlık Kampüsü (Sıla Dan. Bilş. Eğt. İnş. Taah. Tic. ve Sağ. Hizm. Ltd. Şti. – Medical Park – Şentürkler Müh. İnş. Taah. Turz. San. ve Tic. A.Ş.- Şentürkler Oto Mak. Turz. Gıda Eğl. Sağ. Hiz. S.S.O.K İşl. San. Tic. A.Ş. Ortak Girişimi- TEBA web sitesi:12 Ağustos 2013).* Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Kampüsü (Yıldızlar İnşaat-TEBA web sitesi:24 Temmuz 2013).*1250 yatak kapasiteli Mersin Entegre Sağlık Kampüsü (Dia Holding Fzco-Techint Compagnia Tecnicaİnternazionale S.P.A İş Ortaklığı- TEBA web sitesi: 13 Mayıs 2013).*2680 yatak kapasiteli İstanbul İkitelli Sağlık Kom-pleksi (Emsaş İnş.-PBK Architects Inc. - Ascen-sion Group -Allen Shariff Corporation & Consortio International Eng. Consult -Meinhardt Group - May Eczane - Sürat Bilişim - Forcimsa Emprasa Con-structora S.A. - Şahin Tıp İş Ortaklığı-TEBA web sitesi: 6 Mayıs 2013).*475 yatak kapasiteli Yozgat Eğitim ve Araştırma Hastanesi (Sıla Danışmanlık-Rönesans Holding A.Ş.-Rönesans Medikal-Şam Yapı-Şentürkler Müh. İş Ortaklığı- TEBA web sitesi: 6 Mayıs 2013).*838 yatak kapasiteli Konya Karatay Sağlık Kampüsü (YDA İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.-Inso Sistemi Per le Infrastrutture Sociali S.P.A. İş

Ortaklığı-TEBA web sitesi: 30 Temmuz 2012).*1548 yatak kapasiteli Kayseri

Sağlık Kompleksi ( YDA İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. & INSO Sistemi Per Le Infrastrutture Sociali S.P.A İş Ortaklığı- TEBA web sitesi: 12 Eylül 2011).*1355 yatak kapasiteli Bursa Sağlık Kampüsü (Şentürkler Müh. Müteahhitlik İnş. Taahhüt Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. –

Sıla Danışmanlık Bilişim Eğitim İnş. Taahhüt Tic. ve Sağlık Hizmetleri Limited Şirketi – Medical Park Sağlık Hizmetleri A.Ş. İş Ortaklığı -TEBA web sitesi: 1 Nisan 2013). *1550 yatak kapasiteli Adana Entegre Sağlık Kampüsü (Rönesans Holding A.Ş. - Rönesans Medikal Yatırımları A.Ş-Sıla Danışmanlık Bilişim Eğitim İnşaat Taahhüt Ticaret ve Sağlık Hizmetleri Limited Şirketi - Şentürkler Mühendislik İnşaat Taahhüt Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. -.Şam Yapı Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. İş Ortaklığı -TEBA web sitesi: 10 Aralık 2012).*1875 yatak kapasiteli Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü (Samsung C&T Corporation - Kayı İnş. San. ve Tic. A.Ş. - Salini S.P.A. - Simed International B.V. - Studio Altieri Spa - HAN Teknik Müşavirlik

Mühendislik Mimarlık A.Ş. İş Ortaklığı- TEBA web sitesi:12 Kasım 2012).*558 yatak kapa-siteli Manisa Eğitim Araştırma Has-tanesi ( YDA İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.-Inso Sistemi Per le Infrastrut-

ture Sociali S.P.A. İş Ortaklığı -TEBA web sitesi:6 Ağustos 2012).*755 yatak kapasiteli Isparta Şehir Hastanesi (Akfen İnşaat- TEBA Web sitesi:13 Mayıs 2013).

Başbakan Erdoğan, Ankara’da inşa edilecek Etlik ve Bilkent Şehir Hastaneleri’nin temellerini attı:Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Başkentte kuru-lacak Bilkent ve Etlik Şehir Hastaneleri için bir diğer önemli adım olan temel atma törenlerini de 18 Eylül ve 22 Ekim 2013 tarihlerinde yaptı. Başbakan Bilkent Şehir Hastanesi’nin temel atma töreninde,1 milyon 200 bin metrekare alana kurulacak projede, 100’ün üzerinde ameliyathane bulunacağını belirterek, 2023 hedefleri arasında dünyanın en büyük 10 ülkesinden biri olmanın yer aldığını ifade etti. Başbakan Etlik Hastanesi’nin temel atma töreninde ise, Proje’nin inşaat süresini 42 aydan 30 aya indirildiğini ifade etti.

Büyük kapasiteli Ankara-Etlik, Ankara-Bilkent, İzmir-Bayraklı ve İstanbul-İkitelli Projeleri’nin de yer aldığı 14 ilde yapılacak 15 hastane için Başbakan Erdoğan’ın da katılımı ile Eylül 2013’de mukaveleler imzalandı…

Başbakan Erdoğan, Ankara’da inşa edilecek Etlik ve Bilk-ent Hastaneleri’nin temellerini attı.-Ancak 2 yıl önce yatırımına başlanan Kayseri Hastanesi dahil, henüz hiçbir projede finansman kapatma işlemi yapılamadı...

90


Bakanlık 4 proje için ihale süreçlerini sonuçlandırmaya çalışıyor:Sağlık Bakanlığı, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi, Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastanesi Yapım Projesi’nin (toplam 2400 yatak kapasiteli) anahtar teslim yapımı için açtığı ihalede değerlendirme çalışmalarını tamamladı. İhaleye tek teklif sunan Rönesans Holding Ortaklığı, yatırım tutarı olarak 1.428.072.287 TL, kira bedeli olarak 258.146.609 TL ve isteğe bağlı hizmet bedeli olarak ise 84.792.438 TL sunmuştu (TEBA:1591/17 Aralık 2012).

1060 yatak kapasite Eskişehir Şehir Hastanesi Yapım Projesi’nin ihalesinde 12 adet firma-firma ortak girişimi yeterlilik almış ve firmalar tekliflerini sunmak üzere davet edilmişlerdi (TEBA:1641/16 Aralık 2013).

425 yatak kapasiteli İstanbul Üsküdar Devlet Hastanesi Yapım Projesi’nin ihalesinde ise 16 adet firma-firma ortak girişiminin yaptığı yeterlilik başvurularının değerlendirme süreci henüz devam ediyor (TEBA:1636/11 Kasım 2013).

1043 yatak kapasiteli İstanbul Bakırköy Devlet Hastanesi Yapım Projesi’nin ihalesinde de 16 adet firma-firma ortak girişiminin yaptığı yeterlilik başvurularının değerlendirme çalışmaları sürüyor (TEBA:1640/9 Aralık 2013).

Bakanlık, 3 yeni proje içinde YPK’dan onay aldı:Sağlık Bakanlığı’nın 2013 yılında YPK’dan onay aldığı 3 projesi bulunuyor. Projelerin yapımı için açılacak ihalelere yönelik şartname çalışmalarının devam ettiği ve ihale paketlerinin en kısa sürede ilan edilmesinin hedeflendiği bildiriliyor.

Projeler şunlar oluyor:* 1700 yatak kapasiteli Şanlıurfa Şehir Hastanesi Projesi (TEBA: 1628/9 Eylül 2013)* 1000 yatak kapasiteli Denizli Entegre Sağlık Kampüsü Projesi (TEBA: 1628/9 Eylül 2013)* 900 yatak kapasiteli Samsun Şehir Hastanesi Projesi (TEBA: 1632/7 Ekim 2013)

YPK onayı alınacak 25 adet yeni proje bulunuyor:Sağlık Bakanlığı’nın 2013 yılında yatırımını uygun bularak YPK onayına sunduğu 25 adet yeni projesi bulunuyor. Projeler şunlar oluyor:

* 3800 yatak kapasiteli İstanbul-Sancaktepe Devlet Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1619/1 Temmuz 2013)

* 2500 yatak kapasiteli Bursa-Nilüfer Devlet Has-tanesi Yapım Projesi (TEBA:1638/25 Kasım 2013)* 1200 yatak kapasiteli İzmir-Yenişehir Devlet Has-tanesi Yapım Projesi (TEBA:1629/16 Eylül 2013)* 1000 yatak kapasiteli Antalya Şehir Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1607/8 Nisan 2013)* 750 yatak kapasiteli Diyarbakır-Kayapınar Şehir Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1608/15 Nisan 2013)* 600 yatak kapasiteli Diyarbakır-Yenişehir Şehir Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1613/20 Mayıs 2013)* 600 yatak kapasiteli Aydın Devlet Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1625/19 Ağustos 2013)* 500 yatak kapasiteli Kahramanmaraş Şehir Has-tanesi Yapım Projesi (TEBA:1606/1 Nisan 2013)* 479 yatak kapasiteli Tekirdağ Devlet Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1630/23 Eylül 2013)* 400 yatak kapasiteli Kastamonu Devlet Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1633/14 Ekim 2013)* 400 yatak kapasiteli İzmir-Buca Devlet Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1632/7 Ekim 2013)* 400 yatak kapasiteli Bartın Devlet Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1631/30 Eylül 2013)* 400 yatak kapasiteli Bolu Devlet Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1616/10 Haziran 2013)* 400 yatak kapasiteli Mersin-Akdeniz Devlet Has-tanesi Yapım Projesi (TEBA:1630/23 Eylül 2013)* 400 yatak kapasiteli Bursa-Osmangazi Devlet Has-tanesi Yapım Projesi (TEBA:1628/9 Eylül 2013)* 400 yatak kapasiteli İstanbul-Fatih Sultan Mehmet Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1620/8 Temmuz 2013)* 300 yatak kapasiteli İstanbul Erenköy Devlet Has-tanesi Yapım Projesi (TEBA:1626/26 Ağustos 2013)* 300 yatak kapasiteli Antalya-Kepez Devlet Has-tanesi Yapım Projesi (TEBA:1635/4 Kasım 2013)* 300 yatak kapasiteli Kahramanmaraş- Elbistan Devlet Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1621/15 Temmuz 2013)* 200 yatak kapasiteli Bilecik Devlet Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1637/18 Kasım 2013)* 200 yatak kapasiteli Ankara-Gölbaşı Devlet Has-tanesi Yapım Projesi (TEBA:1634/28 Ekim 2013)* 200 yatak kapasiteli Balıkesir-Edremit Devlet Dev-let Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1636/11 Kasım 2013)* 200 yatak kapasiteli Hatay-Dörtyol Devlet Has-tanesi Yapım Projesi (TEBA:1640/9 Aralık 2013)* 100 yatak kapasiteli Manisa Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastanesi Yapım Projesi (TEBA:1624/5 Ağustos 2013)* 75 yatak kapasiteli Bursa-Yenişehir Devlet Yapım Projesi (TEBA:1641/16 Aralık 2013)

91


TKİ’nin Rödovans Modelli (Santral Kurma Şartı ile)Kömür Sahaları İşletim Projeleri

Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TKİ), 2012 yılında ilan etmeye başladığı rödo-vans modelli ihalelerine 2013 yılında da devam etti. TKİ, 2013 yılında iki önemli termik santralkurulması şartı ile rödovans modelli kömür sahası işletim ihalesinin tekliflerini alarak, ihalelerini sonuçlandırdı.

Kütahya-Domaniç Kömür Sahası’nın Değerlendirilmesi Projesi:

TKİ’nin 2012 yılının son günlerinde ilan ettiği İR. 4364 ruhsat sayılı Kütahya Domaniç Kömür Sahası’nın santral kurma şartı ile işletilmesine yönelik ihalesinin teklifleri Mart ayında alındı. As-gari 300 MW gücünde bir elektrik santralı kurmak üzere açılan ihaleye 9 adet teklif alınmış olup, ilk açılış fiyatlarında en yüksek rödovans bedelini Çe-likler Enerji A.Ş. firmasının 5,03 krş/kWh olarak vermiş olduğu belirlendi (TEBA: 1506/1 Nisan 2013).

TKİ ile rödovans sözleşmesini imzalayan Çelikler Enerji A.Ş., Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK), önlisans başvurusu yapan firmanın, dosyasının iade edildiği ve eksiklerin giderilm-esi ardından yeniden başvuru yapacağı bildiriliyor.

Bingöl-Karlıova Kömür Sahası’nın Değerlendirilmesi Projesi:

TKİ’nin 2013 yılında ilan ederek, sonuçlandırdığı bir diğer ihale ise S. 12561 ve S. 62715 ruhsat numaralı Bingöl-Karlıova Kömür Sahası’nda Termik Santral Kurulması şartı ile gerçekleştirilen rödovans ihalesi oldu.3 adet firma teklif getirmiş olduğu ihalede en yüksek teklif kWh başına 3,2 krş ile Aksa Enerji firmasından geldi (TEBA: 1615/3 Haziran 2013). Aksa Enerji firması ile TKİ arasında rödovans mukavelesi Ağustos ayında imzalandı (TEBA: 1626/26 Ağustos 2013). Firmanın 2013 yılı sonu itibarıyla henüz EPDK’ya önlisans başvurusu yapmamış olduğu ve 2014 yılında gerçekleştirilmesinin beklendiği belirlendi.

Sektör: ENERJİ

Kuruluş: Türkiye Kömür İşletmeleri

1. Kütahya-Domaniç Kömür Sahası’nın Değerlendirilmesi Projesi

kWh başına rödovans bedeli: 5,03 krş

EPDK’ya önlisans başvurusunda bulunan firmanın başvurusu eksik evrak incelemesine alındı (TEBA: 1619/1 Temmuz 2013).

2. Bingöl-Karlıova Kömür Sahası’nın Değerlendirilmesi Projesi

kWh başına rödovans bedeli: 3,2 krş

İhaleyi kazanan Aksa Enerji firması ile TKİ arasında rödovans mukavelesi imzalandı (TEBA: 1626/26 Ağustos 2013).

92

Yİ Modelli Projeler

2013 Yılı Yap-İşlet (Yİ) Modelli Önemli Projeler Gelişme Raporu

Türkiye’nin özel sektör tarafından işletilen Yap-İşlet (Yİ) Modelli Termik Santralları’nda 2013 yılında toplam elektrik üretimi 45 milyar 776 milyon kWh olarak gerçekleşti.Hatırlanacağı gibi, “Mevcut Anlaşmalı Elektrik Üretim Şirketleri” olarak bi-linen Yİ Modelli Santrallar-da üretilen elektriğin asgari yüzde 85’i kamu kuruluşu TETAŞ tarafından Elektrik Satış Anlaşması (ESA) çer-çevesinde satın alınmakta olup, söz konusu şirketler Enka’nın İzmir, Adapazarı ve Gebze Elektrik şirketleriyle, Baymina Enerji A.Ş ve Steag ve OYAK gruplarına bağlı İsken A.Ş. oluyor.

Bilindiği gibi, TETAŞ’la yapılan mevcut anlaşmaya göre, Yİ Modelli Santralları işleten şirketler santralda kullanacakları yakıtı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın (ETKB) tespit etmiş olduğu fiyattan, BOTAŞ’tan almak zorunda olup, bu Kurumun verdiği doğalgaz ile üretim yapabiliyor.2013 yılında Yİ Modelli Santrallar tam kapa-site çalışmış olmalarına rağmen, Aralık ayında BOTAŞ’ın doğalgaz yakıtı kullanan şirketlere daha az doğalgaz vermiş olması nedeniyle 4 santralın Aralık ayı üretimlerinde düşüş olduğu görüldü. Böylece Enka’nın ve Baymina’nın santrallarında 2013 yılında yapılan elektrik üretimleri bir önceki döneme göre yüzde 3 civarında düşüş kaydetmiş oldu.

Steag-OYAK Grubu’na bağlı İsken A.Ş.’nin işlettiği Sugözü İthal Kömür Santralı’nda ise yakıt olarak ithal kömür kullanıldığından, bu santralın üretiminde bir düşüş görülmüyor. İsken A.Ş.’nin santralının 2013 yılında tam kapasite ile çalışmış olmasından

dolayı bir önceki döneme göre yüzde 2,8’lik üretim artışı sergilemiş olduğu görülüyor.

Yİ Santralları 2013 yılında Türkiye toplam elektrik tüketiminin %19’unu karşıladı:

Türkiye’nin 2013 yılı to-plam elektrik tüketimi TEİAŞ tarafından 245 milyar kWh olarak açıklanmıştı. Söz konusu tüketimin 238 mi-lyar kWh’i yerli üretimle karşılanırken, yaklaşık yüzde 5’lik bölümünü oluşturan 7 milyar kWh’lik kısmı ise

yurtdışından yapılan ithalatla karşılanıyor. Kısacası ülkenin en önemli üretim birim-lerinden birisi olan elektriğin toplam tüketimini artık yerli kaynaklarla karşılayamıyor ve her geçen yıl dışarıdan daha fazla miktarda elektrik ithal ediyoruz.

Yİ Santralları, serbest elektrik üreticileri ve ikinci sırada yer alan kamu kuruluşu EÜAŞ’ın yaptıkları üretimden sonra ülke içinde en büyük üretimi ya-pan üçüncü grup olarak görülüyor. Nitekim 2013 yılında Yİ Santralları yaptıkları üretimle Türkiye to-plam elektrik tüketiminin yüzde 19’unu karşıladı.

Yİ Modelli Santrallar yılın son ayında doğalgaz kesintisine rağmen 2013 yılında toplam 45,7 milyar kWh elektrik üretimi yaptı.-Böylece Yİ Santralları 2013 Türkiye toplam elektrik üretiminin %19’unu karşıladı.Yİ Santralları’ndaki üretimin %66,2’si Türkiye’nin en büyük elektrik üreticisi Enka’nın 3 santralında yapıldı.-Enka santrallarının toplam üretimi 30 milyar 969 milyon kWh’i buldu.

93


Enka’nın 3 Termik Santralı’nda 2013 üretimi 30 milyar 969 milyon kWh’i buldu:

Türkiye’nin en büyük özel sektör elektrik üreti-cisi Enka’nın 3 adet Termik Santralı’nda 2013 yılı elektrik üretimi toplam 30 milyar 969 milyon kWh oldu. Enka Santralları böylece Türkiye’nin toplam elektrik tüketiminin yüzde 12,9’unu, Yİ Modelli Santralların üretiminin ise yüzde 66,2’sini karşıladı. Hatırlanacağı gibi, Enka Santralları’nın 2012 yılı toplam elektrik enerjisi üretimi ise 32 milyar kWh civarında olmuştu (TEBA: 1595/14 Ocak 2013).Enka Grubu’nun en büyük kapasiteli santralı olan İzmir Santralı’ndan 2013 yılında yapılan toplam elektrik üreti-mi 12 milyar 714 milyon kWh oldu. İzmir Doğalgaz Santralı da Aralık ayında doğalgaz verilememesi nedeniyle yaklaşık bir haf-ta kadar durmak zorunda kaldı, ancak santralın diğer zamanlarda tam kapasite çalıştığı gözlendi. Enka Grubu’nun ikinci büyük kapasiteli santralı olarak bilinen İzmit yakınlarındaki Gebze Doğalgaz Santralı’nda ise 2013 yılında yapılan toplam elektrik üretimi 11 milyar 876 milyon kWh olarak gerçekleşti. Gebze Santralı’nda 2013 yılı Ekim ayında 15 gün büyük bakım yapıldığından, santralın bu ay 15 gün çalıştığı haber alınıyor. Ayrıca Aralık ayında da doğalgaz verilememesi nedeniyle santralın yaklaşık bir hafta çalışmadığı ifade ediliyor. Diğer zamanlarda santralın tam kapasite çalışmış olduğu belirtiliyor.

Enka’nın Adapazarı Doğalgaz Termik Santralı’nda ise 2013 yılı üretimi 6 milyar 379 milyon kWh olarak tespit edildi. Adapazarı Santralı da sadece Aralık ayında doğalgaz verilememesi nedeniyle yaklaşık bir hafta süreyle çalışamadı, ancak diğer tüm za-manlar santralın tam kapasitede olduğu gözlendi.Enka santrallarında yapılan elektrik üretimi, şu anda Türkiye’de kamunun en ucuz elektrik satın aldığı üretim olarak biliniyor. Doğalgaz bedeli hariç bu sant-rallarda üretilen elektriğin kWh’i kamu tarafından 0,85 cent olarak satın alınıyor. Kamu şirketi TETAŞ’ın Enka Grubu ile 20 yıllık anlaşması bulunmakta olup, Enka Grubu mevcut santrallarında kamuya Ekim 2018’e kadar elektrik üretip satmakla görevli bulunuyor.

Baymina A.Ş.’nin Ankara Santralı 2013 yılında 5 milyar 531 milyon kWh enerji üretti:

Fransız yabancı sermayesiyle kurulup, Başkent Ankara’da düzenli bir şekilde elektrik üretimi sağlayan ve TETAŞ’ın en uygun fiyatla elektrik satın aldığı diğer bir Yİ Modelli Santral da Baymina A.Ş.’nin Ankara Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı oluyor.

Baymina A.Ş.’nin An-kara Doğalgaz Termik Santralı’nda 2013 yılında toplam 5 milyar 531 mi-lyon kWh’lik elektrik üretimi yapılmış olduğu belirleniyor. Ankara Santralı’nın da gaz kesin-tisi nedeniyle Aralık ayında

yaklaşık bir haftalık duruş süresi hariç, diğer tüm zamanlarda tam ka-pasite üretim yapmış olduğu bildiriliyor.Baymina A.Ş.’nin 2013 yılı elektrik üretimi-nin BOTAŞ’ın Aralık ayında bir süre gaz verememesi nedeniyle bir önceki yıla göre yüzde 3 civarında düşmüş olduğu belirleniyor.Hatırlanacağı gibi Baymina A.Ş.’nin 2012 yılı toplam elektrik üretimi 5 milyar 697 mily-on kWh olmuştu (TEBA: 1595/14 Ocak 2013).

İsken A.Ş. tarafından işletilen Yumurtalık Santralı’nda toplam üretim 9 milyar 500 milyon kWh oldu:

Öte yandan, Alman Steag’ın yüzde 51 ve OYAK Grubu’nun yüzde 49 hisse ile ortak oldukları İsken Elektrik A.Ş. tarafından Adana’nın Yumurtalık ilçes-inde işletilmekte olan Yİ Modelli Sugözü İthal Kö-mür Santralı’nda ise 2013 yılında yapılan toplam elektrik üretimi 9 milyar 500 milyon kWh’i buldu.Adana-Yumurtalık Santralı’nda kullanılan yakıtın ithal kömür olması nedeniyle yıl içerisinde bir yakıt kesintisi olmadığı, dolayısıyla santralın 2013 yılında tam kapasite üretim yapmış olduğu ifade ediliyor.Bilindiği gibi, İsken A.Ş.’nin 2012 yılında da ithal kömür santralında toplam üretim 9 milyar 245 mi-lyon kWh mertebesinde olmuştu (TEBA: 1595/14 Ocak 2013). Dolayısıyla İsken A.Ş.’nin santralında 2013 yılında yapılan üretim bir önceki döneme göre yüzde 2,8 oranında artış göstermiş oluyor.

Baymina’nın Ankara Santralı 5,5 milyar kWh, İsken A.Ş.’nin Yumurtalık Santralı 9,5 milyar kWh elektrik üretti…

94

1. Enka, İzmir-Aliağa Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi (1.523 MW)

850 Milyon $ (%80’i ABD Exim, Opic, Alman Hermes, Belçikalı Ond,

Macar Me-hib İhr. Kredisi. %20’si Özkaynak)

2013 yılında Enka Grubu’nun İzmir Santralı’nda toplam

12 milyar 714 milyon kWh elektrik üretildi.

(TEBA: 1647/27 Ocak 2014)

2. Enka, Gebze Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi (1.400 MW)


Macar Mehib İhr. Kredileri, %20’si Özkaynak)

2013 yılında Enka Grubu’nun Gebze Santralı’nda


(TEBA:1647/27 Ocak 2014)

3. Enka, Adapazarı Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi (740 MW)


Macar Mehib İhr. Kredisi, %20’si Özkaynak

2013 yılında Enka Grubu’nun Adapazarı Santralı’nda

toplam 6 milyar 379 milyon kWh elektrik üretildi

(TEBA: 1647/27 Ocak 2014)

4. Baymina A.Ş., Ankara Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi (775 MW)

480 Milyon $ (%80’i ABD, Avusturya, Alman, Belçika İhr. Kredileri ve ABD Miga,

%20 Özkaynak)

GDF-SUEZ Grubu’nun işlettiği santralda, 2013 yılında toplam


(TEBA: 1647/27 Ocak 2014)

5. İsken A.Ş, Sugözü İthal Kömür Santralı Projesi (1.210 MW)

1.500 Milyon $ (%80’i Alman KFW, Dresdner Bank, West-LB İhracat

Kredileri, %20’si Özkaynak)

İsken A.Ş’nin santralında 2013 yılında 10 milyar

592 milyon kWh elektrik üretildi.

(TEBA: 1647/27 Ocak 2014)

YİD MODELİYLE KURULAN VE TETAŞ’A ELEKTRİK SATAN ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLARINDA 2013 YILINDA YAPILAN ÜRETİM


95

Türkiye’de 2013 YılıÖzelleştirme Uygulamaları

Özelleştirmeler

Erdoğan Hükümeti’nin 2005 yılından bu yana düşüş eğilimde olan özelleştirme gelirleri, 2013 yılında 12,4 milyar Dolar ile son yılların en önemli artışını gerçekleştirdi.2012 yılında küresel krizin et-kisi ile ancak 3 milyar Dolar seviyesinde gerçekleşen özelleştirme gelirleri, 2013 yılında bir önceki yılardan devreden özelleştirme gelirleri ile birlikte 12,4 milyar Dolar oldu. Böylece 2013 yılında özelleştirme gelirleri bir önceki yıla göre yüzde 313 artış göstermiş oldu. Ancak yılın son aylarından itibaren yaşanan si-yasi ve ekonomik krizin etkisi ile 2013 yılında ilan edilen pek çok büyük ihalenin 2014 yılı ilk aylarında erteleme ve iptallerle karşılaştığı görüldü. 2013 yılında elde edilen söz konusu gelirin 1.306.693.523 Dolar’ı blok satış, 11.159.609.257 Dolar’ı tesis ve varlık satış veya devirlerinden, 67.283 Dolar’ı İMKB’de satışlardan ve 19.178.263 Dolar’ı ise be-delli devrilerden elde edildi. Taksitli ödeme seçeneğini tercih eden yatırımcıların taksitlerini yatırmaları ile gelirlerin Hazine’ye peyder pey devredildiği belirleniyor.2012 yılında önemli özelleştirme ihalelerinden gelir elde edilememiş ve 2013 yılına 12,3 milyar Dolar’lık gelirin devredilmiş olduğu görülmüştü. 2001 ve 2002 yıllarında Türkiye ekono-misinde yaşanan önemli darboğaz ile en düşük sevi-yesinde olan özelleştirme gelirleri, 2004 yılında 1,6 milyar Dolar olduktan sonra, 2005 yılında en yüksek yıllık gelir seviyesine ulaşarak, 18 milyar Dolar ile rekor kırmıştı. 2006 ve 2007 yıllarında da 8’er mil-yar Dolar ile yüksek seviyesini sürdüren özelleştirme gelirleri, 2008 yılında 6,3 milyar Dolar’lık seviyes-inden sonra, artan uluslararası finansman krizi ile birlikte 2009 yılında 2,3 milyar Dolar, 2010 yılında ise 3 milyar Dolar, 2011 yılında 1,3 milyar Dolar olarak gerçekleşmişti (TEBA: 2012 Yıllık Rapor).

Gelirin 10,5 milyar Dolar’ı elektrik dağıtım ve üretim sektöründen elde edildi: 2013 yılında elde edilen gelirin 10 milyar 555 milyon 500 bin Dolar’ı elektrik dağıtım ve üretim sektörlerinden elde edildi. Bu sektörden hiç gelir

elde edilemeyen 2012 yılının aksine 2013 yılında

iptal edilen ihalelerin yeniden gerçekleştirilerek ,termik santral özelleştirmelerine başlandı. 2013 yılı itibarıyla elektrik dağıtım sektörü özelleştirmeleri tamamlanmış oldu. Elektrik üretim sektöründe de 3 büyük termik santralın özelleştirmeleri gerçekleştirilerek, 4 santral için de ihaleler ilan edildi.Boğaziçi ve Akdeniz EDAŞ’ların devri için Cengiz-Kolin-Limak Ortak Girişim Grubu ile sözleşme imzalandı. Boğaziçi EDAŞ, 1.960.000.000 Dolar ve Akdeniz EDAŞ 546.000.000 Dolar be-del ile devredildi (TEBA: 1615/3 Haziran 2013).Gediz Elektrik Dağıtım A.Ş. özelleştirmesini ka-zanan Elsan-Tümaş-Karaçay Ortak Girişim Gru-bu ile de 1.231.000.000 Dolar’lık devir mukave-lesi imzalandı (TEBA: 1617/17 Haziran 2013).

Dicle EDAŞ, 387 milyon ABD Doları ile Dicle Enerji Yatırım’a, Aras EDAŞ da 128,5 milyon ABD Doları ile Doğu Aras Enerji’ye devredildi (TEBA: 1620/8 Temmuz 2013).Vangölü EDAŞ’da, ihaleyi ka-zanan İşkaya - Doğu Ortak Girişim Grubu’na 118 milyon Dolar ile devredildi (TEBA: 1623/29 Temmuz 2013).

İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Dağıtım A.Ş. ( AYEDAŞ ) için de Ener-jisa ile 1 milyar 227 milyon Dolar’lık mukavele imzalandı (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013). Ayrıca Enerjisa, 1,7 milyar Dolar ile Toroslar EDAŞ’ı da yıl içinde devraldı (TEBA: 1623/7 Ekim 2013).ÖİB ile Çelikler Kangal Termik Santral Elektrik Üretim A.Ş. arasında da 985 milyon Dolar’lık devir mukavelesi yapılmış olup (TEBA: 1626/26 Ağustos 2013), Çelikler Seyitömer Elektrik Üretim Şirketi ile de Seyitömer Termik Santralı’nın satışı ve maden sahasının devrine ilişkin sözleşme de Haziran ayında imzalandı. Devir bedeli, 2 milyar 248 mi-lyon Dolar oldu (TEBA: 1618/24 Haziran 2013).Hamitabat Doğalgaz Santralı ise 105 milyon Dolar ile en yüksek teklifi veren Limak Doğalgaz Elektrik Üretim A.Ş.’ye devredildi (TEBA: 1624/5 Ağustos 2013).ÖİB tarafından 4 termik santral için ilan edilen ihaleler ise, yaşanan siyasi ve ekonomik gelişmelerin etkisi ile ertelendi. Kemerköy ve Yeniköy Termik Santralları ihalesi 10 Nisan 2014, Çatalağzı

2005 yılından bu yana düşüş eğiliminde olan özelleştirme gelir-lerinde 2013 yılında yeni bir rekor kırılarak, 12,4 milyar Dolar’lık gelir elde edildi.-Gelirlerin 10,5 milyar Dolar’ı elektrik dağıtım ve üretim özelleştirmelerinden geldi ve elektrik dağıtım özelleştirmelerinin tümü tamamlandı...

96

Termik Santralı ihalesi 21 Nisan 2014 ve Yatağan Termik Santralı ihalesi 30 Nisan 2014 tari-hlerine ertelendi (TEBA: 1647/27 Ocak 2014).

Başkentgaz’ın devri gerçekleştirildi:Öte yandan, enerji sektörünün önemli özelleştirmeleri arasında yer alan Başkent Doğalgaz Dağıtım A.Ş.’nin blok satış yöntemi ile özelleştirilmesine ilişkin dördüncü kez gerçekleştirilen ihale, 2013 yılında sonuçlandı. Başkent Doğalgaz Dağıtım AŞ’nin hisse satış sözleşmesi 1 milyar 162 milyon Dolar ile en yüksek teklifi veren Torunlar Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile imzalandı (TEBA: 1617/17 Haziran 2013).Ancak 2014 yılının ilk aylarında Sayıştay tarafından raporda, özelleştirmenin düşük fiyatla yapıldığına dair ifadeler dikkat çekti. Sayıştay raporunda, “Torunlar Gıda’nın aldığı ihale iki yıl önce yapılan ihaleye göre 359 milyon Dolar daha az bedelle sonuçlandı” dedi.

Şans Oyunlarının özelleştirilmesi ihalesi ilan edildi:ÖİB ayrıca mevzuat çalışmalarını 2013 yılında yürüttüğü Şans Oyunlarının özelleştirilmesi ihalesini Kasım ayında ilan etti. Ancak Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü’ne ait olan piyango, hemen kazan ve sayısal oyunlar ile ilgili mevzuat çerçevesinde izin verilebilecek olan benzer şans oyunlarının lisansının 10 yıl süre ile özelleştirilmesi ihalesinde önyeterlilik başvuru tarihi 25 Nisan, son teklif verme tarihi 20 Mayıs 2014’e ertelendi.

2014 yılı özelleştirme geliri hedefi 3,5 milyar Dolar:2013 yılında özelleştirme gelirlerinde önemli bir artış gerçekleştiren Erdoğan Hükümeti, 2014 yılında ise 6,8 milyar TL’lik özelleştirme geliri elde etmeyi hedefliyor.Konu ile ilgili açıklamalarda bulunan Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Milli Piyango ve köprü-otoyol özelleştirmeleri ile birlikte 2014 yılında 6 milyar 854 milyon TL yani yaklaşık 3,5 milyar Dolar gelir elde etmeyi hedeflediklerini açıkladı.

2014 yılına 1,1 milyar Dolar’lık özelleştirme geliri devredildi:

2013 yılında gerçekleştirilen özelleştirme ihalelerinden 2014 yılına yaklaşık 1,1 milyar Dolar’lık gelir devredildi. 2012 yılında devredilen 12,3 milyar Dolar’lık gelire göre, devredilen gelirlerde büyük bir düşüş yaşanmış oldu. Böylece, 2014 yılına daha az gelir stoğu ile girildi.2014 yılına devredilen özelleştirme uygulamalarının 1 milyar Dolar’ını satış/devir onayı alınan ve sözleşmesi imza aşamasına olan projeler oluştururken, 142,2 milyon Dolar’ını onay aşamasına olan uygulamalar oluşturdu.

2013 yılında ihaleleri tamamlanmış, sözleşme ve onay aşamasındaki projeler:2013 yılı ve öncesinde ihalesi yapılan ancak yılsonuna kadar halen sözleşme veya onay aşamasında bulunan ihalelerin 2012 yılına göre düşüş gösterdiği görüldü. 2013 yılında sözleşme imza aşamasında olan 35 adet ve onay aşamasında olan 14 adet özelleştirme ihalesi bulunduğu görülüyor. Söz konusu projeler arasında özelleştirme bedeli ile dikkat çeken tek ihalenin 702 milyon Dolar bedeli ile Galataport’un (İstanbul Salıpazarı Liman Sahası) Özelleştirilmesi ihalesinin yer aldığı görülüyor.

Galataport’un özelleştirilmesi ihalesini Doğuş Grubu kazandı:2013 yılında düzenlenen en büyük ihalelerden olan Galataport’un (İstanbul Salıpazarı Liman Sahası) Özelleştirilmesi için ihaleye açık arttırma turlarında en yüksek teklifi 702 milyon ABD Doları ile Doğuş Holding Grubu verdi (TEBA: 1613/20 Mayıs 2013).İhalede devir işlemlerinin devam etmekte olduğu ve 2014 yılının ilk çeyreğinde devrin gerçekleşeceği belirlendi.

Derince Limanı özelleştirme ihalesi iptal edildi:2013 yılında ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi (TCDD) Genel Müdürlüğü’ne ait Derince Limanı’nın özelleştirilmesi için açılan ihale ise yeniden iptal edildi. 6 firmanın teklif sunduğu ihalenin açık artırma turlarına 3 firma katılırken, firmaların turlarda teklif vermemesi üzerine ihale yeniden ilan edilmek üzere iptal edildi. İhalede açık arttırma başlangıç bedeli 516 milyon ABD Doları olarak belirlendi (TEBA: 1647/27 Ocak 2014).

Köprü ve otoyolların özelleştirilmesi için çalışmalar başlıyor:2013 yılında ayrıca, 8 adet otoyol ile 2 adet boğaz köprüsü ve bunlar üzerindeki hizmet tesislerinin tek bir paket halinde 25 yıl süreyle işletilmesi için açılan ancak 2011 yılında iptal edilen ihalenin yeniden gerçekleştirilmesi için mevzuat çalışmaları yapıldı.Köprü ve otoyolların halka arzına ilişkin maddeleri de içeren Bazı kanunlarda Değişiklik öngören Ka-nun Teklifi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Buna göre, otoyolların işletmesinin, ÖİB altında ku-rulacak bir şirkete devredilmesi ve halka arz edilm-esi hedefleniyor. Kanun çerçevesinde hisse satışı yönteminin uygulanmasına karar verilmesi duru-munda; otoyollar ile bunlar üzerinde bulunan bakım ve işletme tesisleri ve varlıkların işletme hakları, imzalanacak işletme hakkı verilmesi sözleşmesi ile hiçbir bedel alınmaksızın, işletme hakkı verilmesi sözleşmesi yürürlük tarihinden itibaren 30 yıl süre ile Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nca kurulacak, anonim şirkete verilecek (TEBA: 1650/ 17 Şubat 2014).

Özelleştirmeler

97

Özelleştirmeler

Satış/Devir İşlemi Tamamlanan Uygulamalar (Tablo: 1)Kurum Tesis Adı Sözleşme Tarihi Tahsilat Tutarı ($)

Blok Satış

Başkent Doğalgaz Dağıtım A.Ş. 5/31/2013 1.162.000.000Hamitabat Elektrik Üretim ve Tic. A.Ş. 8/1/2013 105.000.000

Yeditepe Beynelminel Oteklcilik 10/10/2013 39.693.523Blok Satış Toplam 1.306.693.523

Tesis ve Varlık Satış veya Devri

TEDAŞ Akdeniz EDAŞ 5/28/2013 546.000.000TEDAŞ Boğaziçi EDAŞ 5/28/2013 1.960.000.000TEDAŞ Gediz EDAŞ 5/29/2013 1.231.000.000TEDAŞ Aras nEDAŞ 6/28/2013 128.500.000TEDAŞ Dicle EDAŞ 6/28/2013 387.000.000TEDAŞ Vangölü EDAŞ 7/26/2013 118.000.000TEDAŞ AYEDAŞ 7/31/2013 1.227.000.000TEDAŞ Toroslar EDAŞ 9/30/2013 1.725.000.000

EÜAŞ Seyitömer Termik Santralı 6/17/2013 2.248.000.000

EÜAŞ Kangal Termik Santralı 8/14/2013 1.227.000.000TEDAŞ Taşınmazları ---- 6.869.460Sümer Holding Taşınmazları ---- 4.037.605

Maliye Hazinesi Taşınmazları ---- 224.914.982Gayrimenkul A.Ş. Taşınmazları ---- 127.785.609TDİ Taşınmazları ---- 11.836.637Şeker Fabrikaları Taşınmazları ---- 12.260.527TCDD Taşınmazları ---- 5.208.359TTA Taşınmazları ---- 17.176.078EÜAŞ Akursu Santralları ---- 194.020.000

Tesis ve Varlık Satış veya Devri Toplam 11.401.609.257IMKB’de Satış 67.283Bedelli Devir İşlemleriTEDAŞ Taşınmazları ---- 6.141.217T. Şeker Fabrikaları A.Ş. Taşınmazları ---- 322.267Sümer Holding taşınmazı ---- 770.282TCDD Taşınmazı ---- 38.740Gayrimenkul A.Ş. Taşınmazları ---- 2.105.992Maliye Hazinesi Taşınmazları ---- 152.842TKİ Taşınmazları ---- 9.646.923

Bedelli Devir İşlemleri Toplamı 19.178.263

GENEL TOPLAM 12.727.548.326

98

Onayı Alınmış ve Sözleşmesi İmza Aşamasında Olan Projeler (Tablo : 2)

Sözleşme Aşamasında Olan İhaleler

Kuruluş-Tesis Satış Bedeli ($)

EÜAŞ Ait HES’ler 31.601.000

ADÜAŞ Taşınmazları 6.708.199

Maliye Hazinesi Taşınmazları 180.217.884

TDİ Salı Pazarı Limanı Sahası 702.000.000

TDİ Taşınmazları 93.408

Türk Şeker Fabrikası Taşınmazları 192.428

Sümer Holding Taşınmazları 45.157.133

TCDD İstanbul Taşınmazları 8.501.553

Sosyal Güvenlik kurumu Taşınmazları 39.225.000

Sözleşme Aşamasında Olan İhaleler Toplam 1.013.696.605

Onay Aşamasına Olan İhaleler

Kuruluş-Tesis Satış Bedeli ($)

Maliye Hazinesi Taşınmazları 118.406.205

TEDAŞ Taşınmazları 494.205

Gayrimenkul A.Ş. Taşınmazları 135.200

Onay Aşamasına Olan İhaleler Toplam 119.035.610

GENEL TOPLAM 1.132.732.215

2013 dünya ekonomisi ve küresel kriz - tebahaber.com.tr · Şubat 2013 tarihinde yaptığı...

Documents