2011 sme report_final
DESCRIPTION
đặc điểm môi trường kinh doanh VN 2011TRANSCRIPT
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
KT QU IU TRA DOANH NGHIP NH V VA NM 2011
CIEM, DoE, ILSSA v UNU-WIDERThng 11 nm 2012
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- i -
Mc lc
Danh mc cc bng ....................................................................................................ii Danh mc cc hnh ..................................................................................................... v Danh mc t vit tt ..................................................................................................vi Li ni u .................................................................................................................. 1 Li cm n .................................................................................................................. 31 Gii thiu .................................................................................................................... 42 M t s liu v chn mu .......................................................................................... 72.1 Chn mu .................................................................................................................... 72.2 Thc hin iu tra ..................................................................................................... 162.3 Lin kt vi cc cuc iu tra trc ......................................................................... 173 Tng trng v nng ng doanh nghip ................................................................. 183.1 Tng trng vic lm ................................................................................................ 183.2 Doanh nghip thot khi th trng ..........................................................................234 Quan liu, phi chnh thc v cc chi ph phi chnh thc ..........................................284.1 Phi chnh thc, tng trng v thot khi th trng ...............................................284.2 Thu v cc chi ph phi chnh thc ...........................................................................305 a dng ha, ci tin v nng sut lao ng ............................................................ 355.1 a dng ha v ci tin ............................................................................................ 355.2 Cc c tnh ca nng sut lao ng ........................................................................406 u t v tip cn tn dng ....................................................................................... 436.1 u t ....................................................................................................................... 436.2 Tn dng .................................................................................................................... 467 Vic lm .................................................................................................................... 517.1 C cu lc lng lao ng v tnh n nh .............................................................. 517.2 Gio dc, o to, iu kin lm vic v phng php tuyn dng ......................... 557.3 Cng on ................................................................................................................. 617.4 Xy dng mc lng, phc li x hi v hp ng ................................................. 668 Nng lc ca doanh nghip ...................................................................................... 758.1 c im ca ch s hu .......................................................................................... 758.2 Hot ng v s tn ti ca doanh nghip ................................................................808.3 u t, ci tin v ng dng cng ngh ................................................................... 858.4 Trnh hc vn ca lc lng lao ng ................................................................. 898.5 Nng sut lao ng ................................................................................................... 919 Mng li x hi ...................................................................................................... 949.1 Cu thnh mng li kinh doanh ca doanh nghip ................................................ 949.2 Thnh vin ca hip hi doanh nghip ...................................................................1009.3 Vai tr cc mi quan h i vi hot ng v tng trng ca doanh nghip .......1059.4 Ph bin thng tin v hot ng ci tin ................................................................ 11010 Kt lun .................................................................................................................. 113
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- ii -
Danh mc cc bng
Bng 1.1 Khng hong ton cu c tc ng tiu cc n cc iu kin kinh doanh ca doanh nghip khng? .................................................................................. 4Bng 1.2 Ma trn chuyn dch khng hong .................................................................... 5Bng 1.3 Khng hong ton cu theo a bn v quy m doanh nghip .......................... 5Bng 1.4 Khng hong th gii hin ti mang li nhng c hi tch cc cho hot ng kinh doanh ........................................................................................ 6Bng 1.5 Ma trn chuyn dch c hi ............................................................................... 6Bng 2.1 Tng quan v tng mu cc doanh nghip ch bin phi quc doanh ............ 7Bng 2.2 S lng doanh nghip c phng vn ........................................................... 8Bng 2.3 S lng doanh nghip c phng vn theo a phng v
Hnh thc php l ............................................................................................ 10Bng 2.4 S lng doanh nghip theo a phng v ngnh ..........................................11Bng 2.5 S lng doanh nghip theo quy m v a bn ............................................. 12Bng 2.6 S lng doanh nghip theo hnh thc php l v ngnh ngh ....................... 14Bng 2.7 S doanh nghip theo hnh thc s hu php l v quy m ............................ 15Bng 2.8 S doanh nghip theo ngnh v quy m .......................................................... 15Bng 2.9 Tng quan cc doanh nghip tn ti ................................................................ 17Bng 3.1 Thng k lao ng trung bnh theo quy m doanh nghip .............................. 18Bng 3.2 Ma trn chuyn dch vic lm ......................................................................... 19Bng 3.3 Tng trng vic lm theo a bn, hnh thc php l v quy m .................. 20Bng 3.4 Tng trng vic lm theo ngnh .................................................................... 21Bng 3.5 Cc yu t quyt nh tng trng vic lm .................................................... 22Bng 3.6 Xc xut thot khi th trng ca doanh nghip theo a bn, hnh thc php l v quy m ........................................................................... 24Bng 3.7 Xc sut thot khi th trng ca doanh nghip theo ngnh ......................... 25Bng 3.8 Cc nhn t dn n vic thot khi th trng ca doanh nghip ................. 26Bng 3.9 Tm thi ng ca trong nm 2009 v thot khi th trng trong nm 2011 ... 27Bng 4.1 Thng k tm tt tnh chnh thc .................................................................... 28Bng 4.2 Ma trn chuyn dch tnh chnh thc ............................................................... 29Bng 4.3 S bin ng ca doanh nghip v tnh chnh thc ......................................... 30Bng 4.4 T l li nhun thun trn tng li nhun ....................................................... 31Bng 4.5 Bao nhiu doanh nghip chi hi l? ................................................................ 32Bng 4.6 Bao nhiu doanh nghip chi hi l? ................................................................ 32Bng 4.7 Cc yu t quyt nh vic hi l: Cc nghi vn thng thng ...................... 33Bng 4.8 Cc yu t quyt nh vic hi l: Cc nghi vn thng thng ...................... 34Bng 5.1 T l a dng ha v ci tin (phn trm) ....................................................... 35Bng 5.2 a dng ha v ci tin, theo ngnh ................................................................ 36
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- iii -
Bng 5.3 Ma trn chuyn dch a dng ha v ci tin .................................................. 37Bng 5.4 Cc c tnh a dng ha v ci tin ............................................................... 38Bng 5.5 a dng ha, ci tin v bin ng doanh nghip ........................................... 39Bng 5.6 Nng sut lao ng theo quy m doanh nghip v a bn ............................. 40Bng 5.7 Nng sut lao ng theo ngnh ....................................................................... 41Bng 5.8 Cc c tnh ca nng sut lao ng ............................................................... 42Bng 6.1 u t mi ....................................................................................................... 43Bng 6.2 Tnh hnh u t (Ma trn chuyn dch u t) ............................................... 44Bng 6.3 Cc c im u t ........................................................................................ 45Bng 6.4 Ngun ti chnh u t, theo quy m doanh nghip v a bn ...................... 46Bng 6.5 Tip cn tn dng ............................................................................................. 47Bng 6.6 Vay phi chnh thc v ro cn tn dng ........................................................... 48Bng 6.7 Cc c tnh tip cn tn dng ......................................................................... 49Bng 7.1 Cu thnh ca lc lng lao ng (phn trm ca tng lc lng lao ng) .... 52Bng 7.2 Cu thnh lc lng lao ng theo ngh (phn trm tng lc lng lao ng) .. 53Bng 7.3 Ma trn chuyn dch ngh nghip ................................................................... 54Bng 7.4 Tnh n nh ca lc lng lao ng ............................................................... 55Bng 7.5 Nhng kh khn trong tuyn dng .................................................................. 56Bng 7.6 Phng php tuyn dng ................................................................................. 57Bng 7.7 Cc phng php tuyn dng theo ngnh ....................................................... 58Bng 7.8 Cc bin php m bo lao ng lm vic chm ch ...................................... 59Bng 7.9 o lo lc lng lao ng ............................................................................. 60Bng 7.10 Trnh hc vn .............................................................................................. 61Bng 7.11 T l doanh nghip c Cng on c s v thnh vin ................................... 62Bng 7.12 Lao ng c phc li x hi ............................................................................ 63Bng 7.13 Cc doanh nghip c s chuyn dch (%) ....................................................... 65Bng 7.14 Cc yu t quyt nh lng ............................................................................ 69Bng 7.15 Cc nhn t chnh xc nh mc lng ........................................................... 70Bng 7.16 Cc nhn t chnh xc nh lng theo ngnh ................................................ 71Bng 7.17 Phc li x hi (%) .......................................................................................... 72Bng 7.18 Thi hn ca hp ng chnh thc (phn trm ngi lao ng) ..................... 74Bng 8.1 Trnh hc vn c bn v kinh nghim lm vic ca ch s hu/ngi
qun l theo quy m doanh nghip v a bn ................................................ 77Bng 8.2 Hc vn c bn ca ch s hu/ngi qun l theo ngnh v doanh nghip h gia nh ................................................................................ 80Bng 8.3 Nng lc, tng trng v s tn ti ca doanh nghip .................................... 83Bng 8.4 Nng lc v tng trng lao ng ................................................................... 84Bng 8.5 u t mi (t iu tra trc) ......................................................................... 86Bng 8.6 Ci tin, hc vn v kinh nghim ca ch s hu/ngi qun l .................... 87
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- iv -
Bng 8.7 Hc vn ca ngi lao ng theo hc vn ca ch s hu/ngi qun l ......... 90Bng 8.8 Phc li x hi theo c im ca ch s hu/ngi qun l ......................... 90Bng 8.9 Nng sut lao ng theo c im ca ch s hu/ngi qun l .................. 92Bng 8.10 Hi quy nng sut lao ng ............................................................................. 93Bng 9.1 S lng ngi doanh nghip thng xuyn lin h ...................................... 96Bng 9.2 S lng lin h bnh qun theo ngnh ........................................................... 97Bng 9.3 Nhm lin h kinh doanh quan trng nht ...................................................... 97Bng 9.4 T l lin h theo nhm ................................................................................... 98Bng 9.5 La chn nh cung cp .................................................................................... 99Bng 9.6 Thnh vin ca cc hip hi doanh nghip chnh thc.................................. 100Bng 9.7 Cc yu t quyt nh l thnh vin ca hip hi kinh doanh ....................... 101Bng 9.8 H tr vn ng t hip hi doanh nghip .................................................... 102Bng 9.9 Li ch theo nhn thc v thc t ca thnh vin hip hi ............................ 104Bng 9.10 Hot ng mng li i vi hot ng ca doanh nghip .......................... 106Bng 9.11 Tc ng ca mi quan h mng li i vi tng trng ca doanh nghip ....... 108Bng 9.12 Tng trng doanh nghip theo loi quan h mng li ............................... 109Bng 9.13 Yu cu t khch hng v nh cung cp .........................................................110Bng 9.14 S ci tin ca doanh nghip ......................................................................111
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- v -
Danh mc cc hnh
Hnh 4.1 Chi hi l c dng vo mc ch g? .............................................................33Hnh 6.1 u t c ngun gc ti chnh t u? ..............................................................45Hnh 6.2 Ti sao doanh nghip khng np h s vay? .....................................................47Hnh 7.1 Ch tch cng on ............................................................................................66Hnh 7.2 Lng bnh qun hng thng (tnh theo 1.000 VND) ........................................66Hnh 7.3 Lng thc t bnh qun hng thng (tnh theo 1.000 VND) ............................67Hnh 7.4 Phc li x hi theo gii tnh ca ch s hu/ngi qun l ............................73Hnh 7.5 Hp ng chnh thc theo gii tnh ca ch s hu/ngi qun l ...................74Hnh 8.1 Hc vn c bn ca ch s hu/ngi qun l theo gii tnh (%) ....................79Hnh 8.2 Hc vn c bn ca ch s hu/ngi qun l theo tnh
chnh thc/phi chnh thc (%) .........................................................................79Hnh 8.3 ng dng cng ngh c thc hin nh th no? ...........................................88Hnh 9.1 Cht lng h tr vn ng .............................................................................103
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- vi -
Danh mc t vit tt
BRC Giy chng nhn ng k kinh doanhBSPS Chng trnh h tr khu vc doanh nghip
CIEM Vin Nghin cu qun l kinh t Trung ng
CPI Ch s gi tiu dng
EC Giy chng nhn mi trng
ECN M s doanh nghip
EIA nh gi tc ng mi trng
DoE Khoa Kinh t - i hc Tng hp Copenhagen
DOLISA S Lao ng - Thng binh v X hi
HCMC Thnh ph H Ch Minh
ILSSA Vin Khoa hc lao ng v x hi
ISIC Bng phn ngnh chun quc t
GSO Tng cc Thng k
HH H gia nh
LURC Giy chng nhn quyn s dng t
Mn Triu
MOLISA B Lao ng - Thng binh v X hi
MONRE B Ti nguyn v Mi trng
MPI B K hoch v u t
N S quan st
OLS Bnh phng nh nht thng thng
SD lch chun
DNNVV Doanh nghip nh v va
USD la M
VHLSS iu tra mc sng h gia nh Vit Nam
VND Vit Nam ng
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 1 -
Li ni u
Cun sch ny cung cp thng tin thu c t cuc iu tra doanh nghip nh v va (DNNVV) ln th by nm 2011. Kt qu thu c t cc vng iu tra trc, c bit l vng iu tra nm 2005, 2007 v 2009 khuyn khch Vin Nghin cu qun l kinh t Trung ng (CIEM) - B K hoch v u t (MPI), Vin Khoa hc lao ng v x hi (ILSSA) - B Lao ng Thng binh v X hi (MOLISA), Khoa Kinh t (DoE) - Trng i hc tng hp Copenhagen v Vin Nghin cu kinh t pht trin th gii, Trng i hc Lin hp quc (UNU-WIDER) cng vi i s qun an Mch ti Vit Nam ln k hoch v thc hin mt cuc iu tra tip theo vo nm 2011. Cuc iu tra ny c thit k da trn cc vng iu tra trc . Cuc iu tra c tin hnh thng qua cc cuc phng vn su trong thng 6, thng 7 v thng 8 nm 2011 i vi gn 2.500 doanh nghip nh v va ngoi quc doanh hot ng trong khu vc ch bin. iu tra c thc hin ti 10 tnh v thnh ph bao gm H Ni, Hi Phng, thnh ph H Ch Minh (HCMC), H Ty1 (c), Ph Th, Ngh An, Qung Nam, Khnh Ha, Lm ng v Long An. Bo co ny cng c xy dng da trn nhng doanh nghip c phng vn vo cc nm 2005, 2007 v 2009. Cc nghin cu tip theo s s dng mu ca cuc iu tra gm gn 2.500 doanh nghip nh v va trong c cc doanh nghip c iu tra lp li t nm 2005.
Cc cuc iu tra DNNVV c thit k t n lc hp tc nghin cu vi mc tiu thu thp v phn tch s liu i din ca ton b khu vc t nhn ti Vit Nam. iu ny c ngha l khng ch c cc doanh nghip ln hoc doanh nghip ng k chnh thc mi c phng vn. Thay vo , iu tra DNNVV ch trng vo c s d liu c thu thp thng qua cc sng kin khc ti Vit Nam vi quan tm c bit n vic thu thp s liu v tm hiu s nng ng ca cc DNNVV ti Vit Nam.
Bo co ny trnh by tng quan cc thng tin c bn t c s d liu DNNVV 2011, c s so snh ph hp vi s liu ca nm 2009. Tuy nhin cng cn lu rng bo co khng th bao qut ton b s liu c thu thp v chng ti khuyn khch c gi tham kho bng hi (c sn trn mng) c s dng trong thu thp s liu thy c ton din cc vn . Cc nghin cu su v mt s vn c la chn i vi nn kinh t khu vc t nhn ca Vit Nam c s dng c s d liu ny ang c thc hin.
1 H Ty sp nhp vo H Ni vo u nm 2009. Tuy nhin, trong bo co ny H Ty vn c xem l mt tnh ring kt qu ca cuc iu tra c th so snh c vi cc nm trc.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 3 -
Li cm n
Nhm tc gi chn thnh cm n PGS.TS. L Xun B - Vin trng Vin Nghin cu qun l kinh t Trung ng (CIEM), TS. Nguyn Th Lan Hng - Vin trng Vin Khoa hc lao ng v x hi (ILSSA) hng dn thc hin cc cng vic t khi bt u n khi kt thc v bo m s hp tc hiu qu gia cc bn c lin quan.
Trng nhm nghin cu l GS. John Rand, Gim c nc ngoi d n ti UNU-WIDER. Nhm nghin cu bao gm b Marie Skibsted v b Benedikte Bjerge ca DoE. V pha CIEM, c s tham gia ca ng Bi Vn Dng v ng Nguyn Thnh Tm vo nhm nghin cu. GS. Finn Tarp l ngi iu phi v gim st hot ng nghin cu trong tt c cc giai on.
Cng vic ca chng ti s khng th thc hin c nu thiu s hp tc, t vn v chuyn mn v khch l t cc c nhn v n v khc nhau. Chng ti c bit mun gi li cm n i vi s hp tc c hiu qu v y khch l ca nhm iu tra ca ILSSA. TS. Nguyn Th Lan Hng l ngi iu phi cc nhm nghin cu ny cng vi cc ng nghip ca mnh l ng L Ng Bnh, b L Hng Qunh v ng Lu Quang Tun. Nu khng c n lc khng mt mi ca ILSSA trong vic tng hp bng hi, tp hun iu tra vin, tin hnh iu tra trn a bn v lm sch s liu, tt c cc cng vic khc u khng th thc hin.
Nhm nghin cu cng nh gi cao i vi cc DNNVV dnh thi gian cho cc cuc phng vn c thc hin trong nm 2011 trong nghin cu ny. Chng ti hy vng rng nghin cu ny s hu ch i vi cc chnh sch c a ra nhm ci tin cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip.
Cui cng, mc d bo co c hon thnh vi nhiu kin ng gp t ng nghip v bn b, nhm nghin cu vn l ngi chu trch nhim hon ton vi bt k sai st v khim khuyt cn tn ti. Tt c cc hnh thc bo trc thng thng u c p dng.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 4 -
1 Gii thiu
Cc doanh nghip nh v va (DNNVV) tip tc l trung tm i vi qu trnh pht trin kinh t x hi ca Vit Nam, chim t trng ngy cng tng trong tng trng kinh t v vic lm. Do vy, nm bt c nhng kh khn m cc doanh nghip va v nh ang i mt cng nh tim nng ca nhng doanh nghip ny c vai tr quan trng. Cc chnh sch hu khng hong c xy dng nhm duy tr sc cnh tranh ca cc DNNVV Vit Nam, cc s liu c thu thp trong cuc iu tra to thun li cho cc nghin cu lin quan n chnh sch thng qua cung cp thng tin chi tit hn v s bin ng ca khu vc DNNVV cng nh nng cao kh nng h tr c hiu qu s pht trin di hn ca khu vc doanh nghip ny. Do vy, iu tra nm 2011 c vai tr c bit quan trng i vi phn tch tc ng ca khng hong ti chnh th gii i vi cc DNNVV Vit Nam.
Da trn nhng cu hi trc tip v cc tc ng c th nhn thc c (bi ch s hu v ngi qun l) ca khng hong ton cu, Bng 1.1 cho thy 65,4% s doanh nghip c phng vn trong nm 2009 nhn thy khng hong ton cu c tc ng tiu cc n cc iu kin hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Con s ny gim xung cn 61,7% trong nm 2011. Tuy nhin, nu ch phn tch da trn mu cn bng th t l ny khng thay i ng k.
Bng 1.1 Khng hong ton cu c tc ng tiu cc n cc iu kin kinh doanh ca doanh nghip khng?
S quan st Phn trm CTng mu 2009 (2.508) 65,4
2011 (2.449) 61,7Mu cn bng 2009 (1.999) 64,3 2011 (1.999) 62,6
Bng 1.1 trnh by t l tng t cc doanh nghip b tc ng bi khng hong ton cu nm 2008. Tuy nhin, nghin cu ma trn chuyn dch khng hong (Bng 1.2) cho thy 53,8% s doanh nghip tr li Khng gp kh khn do khng hong ton cu nm 2008 trong iu tra nm 2009 tr li c b tc ng bi khng hong trong nm 2011. Mt khc, 32,5% s doanh nghip b tc ng bi khng hong trong nm 2009 khng cn b tc ng trong nm 2011. Bng 1.2 cng cho thy ch c 330 trong s 1.999 doanh nghip (16.5%) u tr li trong c hai vng iu tra khng b tc ng bi cuc khng hong.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 5 -
Bng 1.2 Ma trn chuyn dch khng hong
Khng hong Khng 2011
Khng hong C 2011
Tng s Phn trm
Khng hong Khng 2009 330 384 714 (35,7)
(46,2) (53,8) (100,0)
Khng hong C 2009 418 867 1285 (64,3)(32,5) (67,5) (100,0)
Tng s 748 1251 1999 (100,0)Phn trm (37,4) (62,6) (100,0) Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.
Bng 1.3 cho thy cc doanh nghip thnh th min Nam chu tc ng ln hn ca khng hong 2008 (theo nhn thc ca ch s hu v ngi qun l). S khc bit trong nhn thc gia cc doanh nghip min Bc v cc doanh nghip min Nam ch c quan st trong iu tra nm 2011. Hn na, cc doanh nghip h gia nh chu tc ng t hn t cuc khng hong so vi cc doanh nghip c tnh chnh thc hn. Tuy nhin, c s gim nh trong s lng cc doanh nghip nh v va b tc ng bi cuc khng hong theo thi gian.
Bng 1.3 Khng hong ton cu theo a bn v quy m doanh nghip
Nm 2009 2011
Tt c cc doanh nghip 64,3 62,6Thnh th 69,8 73,8Nng thn 60,6 54,9Min Nam 64,5 70,5Min Bc 64,2 57,4Siu nh 56,9 56,3Nh 78,0 75,9Va 85,7 81,2Ghi ch: Mu cn bng (1.999 quan st hng nm)
Trong nm 2009, gn 12% s doanh nghip tin tng rng cuc khng hong to ra mt s c hi cho doanh nghip, c bit l cc doanh nghip ln chnh thc c kh nng hng li t cc li ch tim nng ny. Tuy nhin, trong nm 2011 (nh trnh by trong Bng 1.4), ch c 5,6% s doanh nghip tin rng khng hong ton cu mang li ng c tch cc cho iu kin hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 6 -
Bng 1.4 Khng hong th gii hin ti mang li nhng c hi tch cc
cho hot ng kinh doanh
S quan st Phn trm CTng mu 2009 (2.508) 11,8
2011 (2.449) 5,6Mu cn bng 2009 (1.999) 12,2
2011 (1.999) 5,6
Cui cng, ma trn chuyn dch c hi trong Bng 1.5 cho thy ch c 17 trong
1.999 doanh nghip u cho bit tt c cc ln c phng vn l h tin rng cuc
khng hong ton cu mang li nhng c hi tch cc cho doanh nghip. Nh trong
nm 2009, nhng doanh nghip ny cho bit tc ng tch cc c th hin nh u
vo r hn, mc cnh tranh t hn v s h tr ca Chnh ph nhiu hn.
Bng 1.5 Ma trn chuyn dch c hi
C hi
Khng 2011C hi
C 2011 TngPhn trm
C hiKhng 2009 1.662 94 1.756 (87,8)
(94,6) (5,4) (100,0)
C hiC 2009 226 17 243 (12,2)
(93,0) (7,0) (100,0)
Tng s 1.888 111 1.999 (100,0)Phn trm (94,4) (5,6) (100,0) Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.
Nhng kt qu ny cho thy phn ln cc DNNVV u nhn thc rng khng
hong ton cu tc ng tiu cc ng k n cc iu kin hot ng kinh doanh.
Tuy nhin, nhng iu kin ny u da trn nhn thc ca cc doanh nghip c iu
tra. Trong khi khng nghi ng v tnh xc thc ca nhng cu tr li ca doanh nghip
th vic phn tch cc tc ng theo nhn thc ca cuc khng hong ton cu theo m
hnh nng ng ca doanh nghip (tn ti/rt lui v tng trng) vn l trng tm ca
bo co ny.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 7 -
2 M t s liu v chn mu
2.1 Chn mu
Cc cuc iu tra DNNVV trong nm 2005, 2007 v 2009 l cc cuc iu tra
ton din vi khong t 2.500 n 2.800 doanh nghip ti 10 tnh thnh c nh trong
cc doanh nghip tn ti c phng vn li trong tng vng iu tra (iu tra theo
di). Quy trnh chn mu nm 2011 tun theo quy trnh chn mu ca cc nm 2005,
2007 v 2009. Tng mu cc doanh nghip ch bin ngoi quc doanh ti 10 tnh thnh
c chn da trn hai ngun s liu t Tng cc Thng k Vit Nam (GSO): iu tra
c s t nm 2002 (GSO, 2004) v iu tra cng nghip 2004-2006 (GSO, 2007). T
iu tra c s, mt s c s kinh doanh c th khng p ng cc iu kin quy nh
trong Lut Doanh nghip c lc ra, nhm ny sau y c gi l doanh nghip h
gia nh; kt hp thng tin ny vi s liu v cc doanh nghip c ng k chnh thc
theo Lut Doanh nghip cp tnh t iu tra cng nghip, cung cp thng tin b sung
v doanh nghip t nhn, doanh nghip tp th, cng ty hp danh, cng ty trch nhim
hu hn t nhn v cng ty c phn. Cc cng ty lin doanh b loi khi mu do mc
tham gia ln ca Chnh ph v nc ngoi (thng khng r) vo c cu s hu.
Bng 2.1 Tng quan v tng mu cc doanh nghip ch bin phi quc doanh
Doanh nghip h gia
nh
Doanh nghip t nhn/1 thnh
vin
Doanh nghip hp danh/tp th/
hp tc x
Cng ty trch nhim hu
hn
Cng ty c phn
H Ni 16.588 1.194 217 1.793 397Ph Th 17.042 65 12 97 22H Ty* 23.890 100 18 150 33Hi Phng 12.811 206 38 309 69Ngh An 22.695 125 23 187 41Qung Nam 10.509 51 9 76 17Khnh Ha* 5.603 119 22 178 39Lm ng 5.268 75 14 112 25TP. H Ch Minh 34.241 2.052 374 3.080 683Long An 8.050 83 15 124 27Tng mu 156.697 4.068 741 6.107 1.354Ngun: Thc trng doanh nghip (GSO, 2007) v Kt qu tng iu tra c s Vit Nam (GSO, 2004). Ghi ch: ch bao gm cc doanh nghip ch bin ngoi quc doanh. Khng bao gm s liu ca cc doanh nghip lin doanh. S liu ca H Ty c iu chnh gim xung v s liu ca tnh Khnh Ha c iu chnh tng ln sau nhiu tham vn vi cc cn b trung ng v a phng
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 8 -
Mu ban u c chn t tng mu nm 2005 ca cc doanh nghip ch bin ngoi quc doanh nh trnh by trong Bng 2.1. Do vy, nhng tnh thnh c chn chim gn 30% s doanh nghip ch bin ti Vit Nam. Tuy nhin, nh nu r trong cc bo co trc, s liu ca Tng cc Thng k i vi Khnh Ha v H Ty (c) c iu chnh. Kim tra s liu chnh thc ca Khnh Ha vi Tng cc Thng k dn n iu chnh tng s lng doanh nghip h gia nh c ng k kinh doanh nm 20022. Bn cnh , trong s liu thng k chnh thc, H Ty (c) chim khong 10% tng s doanh nghip ch bin ti Vit Nam. iu ny dng nh khng hp l. V vy chng ti iu chnh gim s lng doanh nghip h gia nh ca H Ty (c) bng cch ly s lng trung bnh ca cc doanh nghip ch bin h gia nh ti cc tnh thnh ln cn H Ni. iu ny dn n kt qu tng s 23.890 doanh nghip h gia nh c s dng l tng mu doanh nghip h gia nh cho H Ty (c).
Mu ca nm 2011 c chn t tng mu xc nh trong cc cuc iu tra nm 2005, 2007 v 2009 (CIEM, 2007, 2009 v 2011). Tuy nhin, c im s liu ca iu tra theo di s thu thp thng tin v nhng thay i c cu php l v cc doanh nghip hin c tr thnh cc doanh nghip chnh thc. Bn cnh , cc doanh nghip rt khi th trng cng c thay th ngu nhin da trn hai tiu ch: (i) mc cc doanh nghip h gia nh khng i da trn thng tin ca TCTK (2004), v (ii) tng
mu mi nm 2011 ca cc doanh nghip ng k theo Lut Doanh nghip t TCTK
(cha cng b).
Bng 2.2 S lng doanh nghip c phng vn
Phng vn nm 2011 Phng vn nm 2009H Ni 270 279
Ph Th 252 257
H Ty 340 371Hi Phng 205 208
Ngh An 349 352Qung Nam 158 151Khnh Ha 97 93Lm ng 78 67Tp H Ch Minh 574 603Long An 126 127Tng mu 2.449 2.508Ghi ch: Mu cn bng bao gm 1.999 quan st mi nm.
2 Theo TCTK, gn 0,8 % s doanh nghip ch bin h gia nh ng ti Khnh Ha. V tng s doanh nghip ch bin h gia nh ca c nn kinh t l 700.309 nn tng s doanh nghip ch bin h gia nh ca Khnh Ha c iu chnh tng ln l 5.603 doanh nghip (t 4.777 doanh nghip).
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 9 -
Cn lu rng s liu ca iu tra DNNVV bao gm c cc doanh nghip h gia nh ng k v khng ng k (phi chnh thc). Cc doanh nghip h gia nh phi chnh thc ny (khng c giy php ng k kinh doanh hoc m s thu v khng ng k vi chnh quyn qun/huyn) cng c trong cc iu tra da trn vic xc nh ti a bn. Do , tt c cc doanh nghip phi chnh thc trong iu tra hot ng song hnh vi cc doanh nghip c ng k chnh thc. Vic iu tra c nhng doanh nghip khng ng k vi c quan c thm quyn l ng gp quan trng v l duy nht Vit Nam. Tuy nhin, cn lu l mu cc doanh nghip phi chnh thc ca chng ti khng i din cho ton b khu vc phi chnh thc ca Vit Nam v m hnh chn mu ca iu tra DNNVV da trn cc cuc v iu tra doanh nghip ca GSO v cc cuc v iu tra ny ch bao trm mt phn ca khu vc phi chnh thc.
Cch thc chn mu nm 2011 tun theo cch thc ca cc cuc iu tra nm 2005, 2007 v 2009 (xem chi tit ti CIEM, 2007, 2009 v 2011). Bng 2.2 cho thy 2.449 doanh nghip c phng vn. Mt s doanh nghip cho bit h khng phi l doanh nghip ch bin (4 doanh nghip trong ngnh nng nghip v 17 doanh nghip trong ngnh dch v) mc d h s chnh thc lit k l doanh nghip ch bin. so snh, ct 2 trong Bng 2.2 trnh by s doanh nghip c phng vn trong iu tra nm 2009 ti tng tnh, thnh ph. Thng tin s liu mu v 1.999 doanh nghip c xy dng phc v qu trnh phn tch.
Trn mi lnh vc, cc mu u c phn tng theo hnh thc php l m bo mi loi hnh doanh nghip ngoi quc doanh u c a vo bao gm doanh nghip h gia nh, doanh nghip t nhn, cng ty hp danh/hp tc x, cng ty trch nhim hu hn v cng ty c phn. Bng 2.3 trnh by s lng doanh nghip ch bin ngoi quc doanh c iu tra phn theo loi hnh php l. Ch c 66% s doanh nghip c phng vn l doanh nghip h gia nh so vi 90% trong tng mu doanh nghip bo co trn. iu ny c ngha l s lng doanh nghip phi h gia nh nhiu hn so vi yu cu ca mu iu tra.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 10 -
Bng 2.3 S lng doanh nghip c phng vn theo a phng v hnh thc php l
Doanh nghip h gia nh
Doanh nghip t
nhn/1 thnh vin
Doanh nghip hp
danh/tp th/hp tc x
Cng ty trch nhim
hu hnCng ty c phn Tng s
H Ni 93 30 21 101 25 270Ph Th 218 7 5 17 5 252H Ty 281 9 1 42 7 340Hi Phng 104 20 18 41 22 205Ngh An 274 18 5 33 19 349Qung Nam 124 7 3 20 4 158Khnh Ha 61 15 1 19 1 97Lm ng 59 7 0 12 0 78TP. H Ch Minh 285 62 11 204 12 574Long An 90 21 1 14 0 126Tng mu 1.589 196 66 503 95 2.449
Mt s c im thng i km vi cc bin ng ca doanh nghip, c bit l a bn, ngnh ngh, hnh thc php l v quy m doanh nghip. Tt c cc c im ny i din cho s bin i ca cc c im th trng v/hoc t chc doanh nghip. Cc Bng 2.3 v 2.8 trnh by cc bng biu khc nhau v cc c tnh in hnh ca nng ng doanh nghip.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 11 -
Bn
g 2.
4 S
ln
g do
anh
nghi
p t
heo
a
ph
ng
v n
gnh
M
ISIC
H
Ni
P
h
Th
H
Ty
Hi
P
hng
Ngh
A
nQ
ung
N
amK
hnh
H
aL
m
n
gTP
. H
CM
Long
A
nT
ng
sP
hn
trm
A
GR
Nn
g ng
hip
10
02
00
00
10
4(0
,2)
15S
n p
hm
th
c ph
m v
un
g53
103
9145
135
5840
3512
651
737
(30,
1)17
Dt
7
753
52
00
326
110
4(4
,2)
18M
ay m
c v
.v
220
17
146
20
673
122
(5,0
)19
Thu
c d
a v
da
may
mc
50
311
06
22
182
49(2
,0)
20G
v
cc
sn
ph
m g
5
3910
19
4715
93
1110
249
(10,
2)
21G
iy
v
cc
sn
phm
gi
y11
100
63
05
031
066
(2,7
)22
Xu
t bn
, in
n, v
.v...
150
37
00
12
284
60(2
,4)
23D
u m
ti
nh c
h, v
.v
.1
10
11
00
01
27
(0,3
)24
Sn
ph
m h
a h
c, v
.v
83
10
30
12
200
38(1
,6)
25S
n p
hm
cao
su
v n
ha
301
27
12
20
654
114
(4,7
)
26S
n
phm
kh
ong
ph
i ki
m9
1315
1322
85
415
1211
6(4
,7)
27K
im lo
i c
b
n12
01
85
12
13
235
(1,4
)28
Sn
ph
m k
im lo
i
c55
4623
5469
3816
1888
2543
2(1
7,6)
29-3
2M
y m
c (
bao
gm
vn
ph
ng
+
in)
131
65
43
10
374
74(3
,0)
34X
e c
, v.v
...4
01
02
00
010
017
(0,7
)35
Ph
ng
tin
gia
o th
ng
10
13
00
00
30
8(0
,3)
36N
i th
t, v
.v
1728
3617
3819
106
194
194
(7,9
)37
Ti
ch
00
12
00
00
30
6(0
,2)
SER
Dc
h v
10
13
32
12
22
17(0
,7)
Tn
g s
270
252
340
205
349
158
9778
574
126
2.44
9(1
00,0
)P
hn
trm
(1
1,0)
(10,
3)(1
3,9)
(8,4
)(1
4,3)
(6,5
)(4
,0)
(3,2
)(2
3,4)
(5,1
)(1
00,0
)
Ghi
ch
: S
ln
g do
anh
nghi
p (
phn
trm
nh
m tr
ong
ngo
c
n).
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 12 -
Bng 2.4 tp trung m t cc doanh nghip theo a bn v ngnh ngh. M ngnh da trn m ca Bng phn ngnh chun quc t (ISIC). u tin, ba ngnh ln nht xt v s lng doanh nghip l ch bin thc phm (ISIC 15), sn xut sn phm t kim loi c sn (ISIC 28) v ch bin sn phm t g (ISIC 20). Nhng ngnh ny l nhng ngnh ch o trong iu tra DNNVV 2009. Bn cnh , kt qu ny kh tng ng vi s liu phn b theo ngnh ca TCTK (2004, 2007).
Bng 2.5 trnh by cc bng s liu theo a bn - quy m3. 2/3 mu thuc nhm cc doanh nghip siu nh vi 1-9 lao ng. Bn cnh , cc doanh nghip khu vc thnh th (H Ni, Hi Phng, TP. H Ch Minh) c t trng doanh nghip siu nh thp
hn so vi cc tnh nng thn.
Bng 2.5 S lng doanh nghip theo quy m v a bn
Siu nh Nh Va Tng s Phn trmH Ni 131 113 26 270 (11,0)
(48,5) (41,9) (9,6) (100,0)Ph Th 221 23 8 252 (10,3)
(87,7) (9,1) (3,2) (100,0)H Ty 234 99 7 340 (13,9)
(68,8) (29,1) (2,1) (100,0)Hi Phng 128 58 19 205 (8,4)
(62,4) (28,3) (9,3) (100,0)Ngh An 286 49 14 349 (14,3)
(81,9) (14,0) (4,0) (100,0)Qung Nam 135 18 5 158 (6,5)
(85,4) (11,4) (3,2) (100,0)Khnh Ha 66 23 8 97 (4,0)
(68,0) (23,7) (8,2) (100,0)Lm ng 63 11 4 78 (3,2)
(80,8) (14,1) (5,1) (100,0)TP HCM 320 204 50 574 (23,4)
(55,7) (35,5) (8,7) (100,0)Long An 104 19 3 126 (5,1) (82,5) (15,1) (2,4) (100,0) Tng s 1.688 617 144 2.449 (100,0)Phn trm (68,9) (25,2) (5,9) (100,0)Ghi ch: S liu v s lng doanh nghip v t trng doanh nghip ca tng a phng theo nhm quy m (phn trm nhm trong ngoc n). Siu nh: 1-9 lao ng; nh: 10-49 lao ng; va: 50-299 lao ng; ln: 300 lao ng tr ln (nh ngha ca Ngn hng Th gii)
3 nh ngha ca chng ti v doanh nghip siu nh, nh, va v ln theo nh ngha hin ti ca Ngn hng Th gii v Chnh ph Vit Nam. Phng Nghin cu doanh nghip NVV hot ng vi 3 nhm ca doanh nghip NVV: doanh nghip siu nh, nh v va. Doanh nghip siu nh c ti 10 lao ng, doanh nghip nh c ti 50 lao ng v doanh nghip va c ti 300 lao ng. Nhng nh ngha ny c Chnh ph Vit Nam chp nhn rng ri (xem Ngh nh s 90/2011/CP-N ca Chnh ph v H tr pht trin doanh nghip NVV). Loi hnh qui m doanh nghip ca chng ti da trn s lng lao ng lm vic ton thi gian, bn thi gian v lao ng thng xuyn.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 13 -
Nh cp trn, Bng 2.6 cho thy 67% s doanh nghip trong mu l cc
doanh nghip h gia nh. T l doanh nghip trong nhm ch bin thc phm (ISIC 20)
c ng k l cc doanh nghip h gia nh cao hn mc trung bnh ca mu (82%).
Tng t i vi cc doanh nghip trong ngnh ch bin g (ISIC 20) v ti ch (ISIC
37). Ngc li, nhiu doanh nghip trong ngnh may mc (ISIC 18), giy (ISIC 21),
xut bn v in n (ISIC 22), ha cht (ISIC 24), cao su (ISIC 25), kim loi c bn (ISIC
27) v tt c cc nhm my mc (ISIC 29-35) c lit vo nhm cc doanh nghip nh
v doanh nghip va.
Theo Bng 2.7, khong 63% s doanh nghip va ng k l cng ty TNHH so
vi con s 44% v 8% tng ng ca cc doanh nghip nh v siu nh. Hn na, 84%
doanh nghip siu nh l cc doanh nghip h gia nh. iu ny ng lu khi nh
gi ng gp tng trng ca vic chuyn dch t c cu doanh nghip phi chnh thc
(hu ht l doanh nghip h gia nh) sang cc doanh nghip chnh thc (xem Rand v
Torm (2012), Rand v Tarp (2012) c thng tin su hn v vn ny). Ch c 33%
cc cng ty c phn thuc nhm doanh nghip va v gn 14% doanh nghip c phn
thuc nhm doanh nghip siu nh.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 14 -
Bn
g 2.
6 S
ln
g do
anh
nghi
p t
heo
hnh
th
c ph
p l
v
ngn
h ng
h
M
ISIC
D
oanh
ngh
ip
h g
ia
nh
T
nhn
/1
thn
h vi
nH
p d
anh/
Tp
th
/H
TX
Cn
g ty
TN
HH
Cn
g ty
c
ph
nT
ng
sP
hn
trm
A
GR
Nn
g ng
hip
10
10
24
(0,2
)
15S
n p
hm
thc
ph
m v
u
ng60
137
480
1573
7(3
0,1)
17D
t62
51
324
104
(4,2
)18
May
mc
v.v
56
93
477
122
(5,0
)19
Thu
c d
a v
da
may
mc
333
19
349
(2,0
)20
G
v c
c s
n p
hm
g
196
188
225
249
(10,
2)21
Gi
y v
cc
sn
ph
m g
iy
1114
234
566
(2,7
)22
Xu
t bn
, in
n, v
.v...
2011
225
260
(2,4
)23
Du
m
tinh
ch
, v.v
.
51
01
07
(0,3
)24
Sn
ph
m h
a h
c, v
.v
94
418
338
(1,6
)25
Sn
ph
m c
ao s
u v
nh
a40
1310
465
114
(4,7
)26
Sn
ph
m k
hon
g ph
i kim
6710
920
1011
6(4
,7)
27K
im lo
i c
b
n16
92
71
35(1
,4)
28S
n p
hm
kim
loi
c
296
3611
7613
432
(17,
6)29
-32
My
mc
(ba
o g
m v
n
phn
g +
i
n)24
50
405
74(3
,0)
34X
e c
, v.v
...4
21
100
17(0
,7)
35P
hn
g ti
n g
iao
thn
g3
21
11
8(0
,3)
36N
i th
t, v
.v
134
155
2911
194
(7,9
)37
Ti
ch
50
00
16
(0,2
)SE
RD
ch
v6
21
62
17(0
,7)
Tn
g s
1.
589
196
6650
395
2.44
9(1
00,0
)P
hn
trm
(64,
9)(8
,0)
(2,7
)(2
0,5)
(3,9
)(1
00,0
)G
hi c
h: S
l
ng
doan
h ng
hip
(ph
n tr
m n
hm
tron
g ng
oc
n)
.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 15 -
Bng 2.7 S doanh nghip theo hnh thc s hu php l v quy m
Siu nh
Nh VaTng
sPhn trm
C s/doanh nghip h gia nh 1.426 162 1 1.589 (64,9)Doanh nghip t nhn/1 thnh vin 92 91 13 196 (8,0)Doanh nghip hp danh/tp th/hp tc x 18 40 8 66 (2,7)Cng ty TNHH 139 273 91 503 (20,5)Cng ty c phn 13 51 31 95 (3,9)Tng s 1.688 617 144 2.449 (100,0)Phn trm (68,9) (25,2) (5,9) (100,0)
Cui cng, Bng 2.8 cho thy, xt v quy m doanh nghip, c s bin i ln theo cc ngnh khc nhau. V d, trong ngnh ch bin thc phm, khong 84% s doanh nghip l cc doanh nghip siu nh trong khi con s ny trong ngnh sn phm giy (ISIC) l 29%. Hn 50% s doanh nghip trong ngnh ha cht (ISIC 24) thuc nhm cc doanh nghip nh.
Bng 2.8 S doanh nghip theo ngnh v quy m
MISIC
Siu nh Nh Va
Tng s
Phn trm
AGR Nng nghip 3 0 1 4 (0,2)15 Sn phm thc phm v ung 616 96 25 737 (30,1)17 Dt 56 40 8 104 (4,2)18 May mc v.v 62 41 19 122 (5,0)19 Thuc da v da may mc 32 10 7 49 (2,0)20 G v cc sn phm g 188 57 4 249 (10,2)21 Giy v cc sn phm giy 19 32 15 66 (2,7)22 Xut bn, in n, v.v... 37 22 1 60 (2,4)23 Du m tinh ch, v.v. 6 1 0 7 (0,3)24 Sn phm ha hc, v.v 14 22 2 38 (1,6)25 Sn phm cao su v nha 50 53 11 114 (4,7)26 Sn phm khong phi kim 63 40 13 116 (4,7)27 Kim loi c bn 17 15 3 35 (1,4)28 Sn phm kim loi c 342 78 12 432 (17,6)
29-32My mc (bao gm vn phng + in) 29 36 9 74 (3,0)
34 Xe c, v.v... 5 9 3 17 (0,7)35 Phng tin giao thng 5 2 1 8 (0,3)36 Ni tht, v.v 129 56 9 194 (7,9)37 Ti ch 4 2 0 6 (0,2)SER Dch v 11 5 1 17 (0,7)Tng s 1.688 617 144 2.449 (100,0)Phn trm (68,9) (25,2) (5,9) (100,0) Ghi ch: S lng doanh nghip (phn trm nhm trong ngoc n).
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 16 -
2.2 Thc hin iu tra
Do cc l do khc nhau, vic thc hin iu tra b gii hn trong tng khu vc c
th trn a bn mi tnh/thnh. Theo , mu c chn ngu nhin t danh sch cc
doanh nghip da trn tng mu cc doanh nghip ch bin ngoi quc doanh c
lit k trong Bng 2.1. Qu trnh chn mu theo phn tng c s dng m bo
mt s lng tng xng cc doanh nghip ti mi tnh/thnh theo cc hnh thc php
l khc nhau. Trong nhng trng hp doanh nghip h gia nh chnh thc khng
tng thch, cc doanh nghip h gia nh chnh thc v phi chnh thc c xc nh
ti a bn s thay th cho cc doanh nghip h gia nh c chn trc . iu
ny cho php c s tham gia ca cc doanh nghip h gia nh khng ng k kinh
doanh nhng vn hot ng song hnh vi cc doanh nghip chnh thc.
Kha tp hun cho cc iu tra vin c t chc vo ma xun nm 2011, trc
khi tin hnh iu tra. Hot ng ny to iu kin xc nh v lm r nhng im cn
bn khon v chnh sa nhng ni dung c kh nng b hiu nhm khi iu tra. V cc
iu tra vin c sn kinh nghim ng k t cc cuc iu tra trc , trn thc t
kha tp hun c t chc di hnh thc tho lun, trao i v thu c nhng phn
hi c gi tr.
iu tra doanh nghip c 10 nhm iu tra thc hin. iu tra vin bao gm
cc nghin cu vin ca ILSSA, cn b t cc V khc nhau ca MOLISA v 10 i
din t DOLISA. Mi nhm gm mt trng nhm (gim st vin) v mt s iu tra
vin. S lng iu tra vin trong tng nhm ph thuc vo c mu trong tng a bn.
iu tra thc t c thc hin trong hai giai on. Trong giai on u, iu tra vin
n cc a bn iu tra v xc nh s doanh nghip s lp li v thng nht danh sch
cc doanh nghip s iu tra vi chnh quyn a phng. Trong mt s trng hp cc
doanh nghip chuyn a bn hoc ch s hu so vi cuc iu tra nm 2009 v vic
xc nh xem doanh nghip cn tn ti na hay khng l mt cng vic tn nhiu
thi gian v cng sc. Trn c s nhng t cng tc ny, danh sch cc doanh nghip
s iu tra tip tc c cp nht v xy dng mu ngu nhin cho cc doanh nghip
mi. Giai on th hai ca cuc iu tra c bt u vo ma thu nm 2011 v ko di
ba thng. Trong giai on ny, vic iu tra c thc hin trc tip ti doanh nghip
bng phiu iu tra. S liu c kim tra s b v lm r ngay ti ch. Trn c s s
liu c c, s liu iu tra 2011 c x l tip v gp vi tp s liu iu tra 2009
kim tra tng thch.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 17 -
2.3 Lin kt vi cc cuc iu tra trc
Bng 2.9 a ra t l tn ti ca cc doanh nghip c iu tra trc y.
1.999 doanh nghip c tm thy v xc nhn tham gia cuc iu tra, 355 doanh
nghip c khng nh l khng cn tn ti. 154 doanh nghip (30% s doanh nghip
c kh nng tn ti) b tht lc trong qu trnh chn mu hoc khi tip cn th t chi
tr li bng hi. Do nhng doanh nghip ny b loi khi c s d liu nm 2009 v
2011. S dng thng tin ny cho thy t l tn ti ca cc doanh nghip trong giai on
t 2009 n 2011 l 92,2%, th hin mc tng nh so vi t l 91,6% ca giai on 2007
- 2009, mt t l c th so snh vi t l 9%-10% doanh nghip thot khi ngnh trong
nghin cu ca Liedholm v Mead (1999) mt s quc gia ang pht trin.
Bng 2.9 Tng quan doanh cc nghip tn ti
2009 2011
c iu tra nm 2009 Tn ti2.354
(2.508) 1.999Khng nh thot 355
T l tn ti 84,9T l tn ti hng nm 92,2
Doanh nghip mi 450Tng s c iu tra nm 2011 2.449Ghi ch: Chng ti gp kh khn trong vic theo di ch s hu (trc y) ca cc doanh nghip ng ca. Khng th tm thy mt s doanh nghip hoc ch s hu t chi tr li bng hi. Tng s 70% (355 trong s 509) doanh nghip c khng nh thot khi th trng.
Trong cc phn tip theo, cc phn tch tp trung vo cuc iu tra nm 2011
nhng trong mt s trng hp s kt ni thng tin vi cuc iu tra nm 2009 nhm
theo di s pht trin ca doanh nghip.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 18 -
3 Tng trng v nng ng doanh nghip
Mc d, theo nhn thc ca cc DNNVV, cuc khng hong kinh t ton cu v
mi trng kinh doanh dng nh ngy cng ti t hn nhng vn cn thit phi tm
hiu nhng nhn t nh hng nhng thay i ln trong khu vc DNNVV v cc cu
phn ca cc nhn t ny. Do vy, s nng ng ca doanh nghip, c bit l (i) tng
trng vic lm v (ii) doanh nghip thot khi th trng s c tp trung phn tch.
3.1 Tng trng vic lm
Bng 3.1 m t cc c lng trung bnh s lng lao ng thng xuyn ton
thi gian trong nm 2009 v 2011 theo quy m doanh nghip cng nh t l doanh
nghip c lng lao ng tng hoc gim trong giai on 2009-2011. Trc ht, tng
s lao ng ton thi gian ca 1.999 DNNVV gim t 28.174 trong nm 2009 xung
cn 26.414 trong nm 2011, tng ng vi mc gim tng s vic lm 6,2% trong giai
on 2 nm. Mc gim st ny cng c phn nh trong mc gim st s lng lao
ng trung bnh t 14,1 trong nm 2009 xung 13,2 trong nm 2011. c bit s lng
doanh nghip nh v va gim s lao ng ton thi gian dn n s st gim trn (mc
d s lng vic lm bnh qun c bo co i vi cc doanh nghip va tng ln
gia nm 2009 v 2011). Khong 60% s doanh nghip va v nh gim s lng lao
ng c nh ca mnh.
Bng 3.1 Thng k lao ng trung bnh theo quy m doanh nghip
2009 2011 Thay i t 2009 n 2011
Mu cn bng Mu cn bngT l doanh nghip gim/tng vic lm
Trung bnh
Trung v
Trung bnh
Trung v Gim Khng i Tng
Tng sTng
s 14,1 5,0 13,2 5,0 42,4 27,2 30,5(1.999) (1.999) (847) (543) (609)
Quy mSiu nh 4,0 3,0 3,8 3,0 33,6 35,8 30,6
(1.344) (1.388) (452) (481) (411)Nh 20,1 17,0 19,7 17,0 59,8 10,9 29,3
(522) (489) (312) (57) (153)Va 93,0 80,0 94,3 73,0 62,4 3,8 33,8
(133) (122) (83) (5) (45)Ghi ch: S lng lao ng thng xuyn ton b thi gian. (S quan st trong ngoc n). 1.999 doanh nghip trong mu cn bng s dng 28.174 lao ng thng xuyn ton b thi gian trong nm 2009 so vi 26.414 lao ng trong nm 2011 (tng ng vi mc gim 6,2% tng s vic lm trong giai on 2 nm nghin cu).
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 19 -
Bng 3.1 nu r rng c s thay i ln quy m ca cc doanh nghip theo thi gian. Mt phng php khc minh ha s bin ng ca cc doanh nghip l quan st cc ma trn chuyn dch vic lm, mt cng c thng c s dng nh gi tnh linh hot. Bng 3.2 trnh by s chuyn dch vic lm ca cc doanh nghip siu nh, nh v va t nm 2009 n nm 2011. S liu c trnh by ch ra kh r rng cc doanh nghip siu nh vi 1 n 9 lao ng c xu hng tip tc l doanh nghip nh, khong 93% s doanh nghip trong nhm ny trong nm 2009 vn tn ti trong nhm trong nm 2011. Hn na, nh kt qu ca nm 2009, cc doanh nghip c s tng ln v quy m ch chuyn sang nhm doanh nghip quy m nh. Quan st cc nhm doanh nghip quy m nh v doanh nghip quy m va, thng tin khng nh kt lun t c trn rng cc doanh nghip ny c xu hng gim v phn b quy m theo thi gian. S liu chuyn dch vic lm ni chung kh tng ng vi s liu c bo co trong CIEM (2009) cho giai on 2007-2009, mc d mt t l ln hn cc doanh nghip trong cc nhm doanh nghip ln hn c s st gim v quy m vic lm.
Bng 3.2 Ma trn chuyn dch vic lm
Siu nh 11 Nh 11 Va 11 Tng s Phn trmSiu nh 09 1.255 86 3 1.344 (67,2)
(93,4) (6,4) (0,2) (100,0)
Nh 09 131 362 29 522 (26,1)(25,1) (69,3) (5,6) (100,0)
Va 09 2 41 90 133 (6,7)(1,5) (30,8) (67,7) (100,0)
Tng s 1.388 489 122 1.999 (100,0)Phn trm (69,4) (24,5) (6,1) (100,0) Ghi ch: Phn trm trong ngoc n
Bng 3.3 trnh by mc tng trng vic lm bnh qun hng nm (c tnh bng
cn bc hai ca s lao ng thng xuyn ton b thi gian nm 2011 chia cho cn bc
hai ca s lao ng thng xuyn ton b thi gian nm 2009) theo a phng, hnh
thc php l v quy m doanh nghip. u tin, mc tng trng vic lm bnh qun
t nm 2009 n 2011 l 0 mi nm, chnh lch ng k so vi mc tng trng dng
c quan st ca giai on 2005-2007 v 2007-2009 (xem CIEM 2007 v 2009
c thm thng tin chi tit). Th hai, c s khc nhau gia cc a phng v to vic
lm trong cc doanh nghip ch bin t nhn. c bit DNNVV ti H Ni, Ngh An,
Thnh ph H Ch Minh v Long An dng nh c s iu chnh gim v s lng lao
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 20 -
ng ton b thi gian. Ngc li, cc DNNVV c chn mu ti Hi Phng v H
Ty (c) tng trng v lc lng lao ng.
Mc tng trng ca cc doanh nghip h gia nh tng ng vi mc bnh
qun ca mu. C doanh nghip t nhn/TNHH 1 thnh vin v cc cng ty TNHH 2
thnh vin tr ln u c s st gim vic lm bnh qun, vi mc tng trng hng
nm l -1,1% trong giai on 2009-2011. Ngc li, cc cng ty hp danh v cng ty
c phn li c s tng trng v vic lm trong cng k. S liu cng cho thy c mi
quan h ngc chiu gia quy m doanh nghip v tng trng vic lm. Cc doanh
nghip siu nh c mc tng bnh qun 3,3% (gim ng k so vi mc tng trng
trong giai on 2005-2007 v 2007-2009) so vi mc -5,7% v -10,5% tng ng trong
cc doanh nghip nh v va. Nhn chung, nhng s liu ny cho thy khng hong
ton cu ang c nhng tc ng v vic lm c bit cc DNNVV ti 10 tnh thnh
c iu tra. So vi cc kt qu ca bo co trc (CIEM, 2011), iu ny cho thy tc
ng vic lm gim ca cuc khng hong phn no tr thnh hin thc.
Bng 3.3 Tng trng vic lm theo a bn, hnh thc php l v quy m
S quan st Trung bnh lch chun Trung vTng s Tng s 1.999 1,000 0,318 1,000Tnh H Ni 210 0,954 0,263 0,960
Ph Th 214 0,994 0,228 1,000H Ty 306 1,055 0,385 1,000Hi Phng 169 1,051 0,378 1,000Ngh An 304 0,968 0,260 1,000Qung Nam 128 1,008 0,277 1,000Khnh Ha 88 1,016 0,202 1,000Lm ng 43 1,029 0,334 1,000TP HCM 431 0,988 0,380 0,939Long An 106 0,977 0,218 1,000
Hnh thc php l
Doanh nghip h gia nh
1.3561,001 0,290 1,000
T nhn/1 thnh vin 148 0,986 0,293 1,000Hp danh/Tp th/HTX 58 1,084 0,557 1,000Cng ty TNHH 376 0,985 0,362 0,962Cng ty c phn 61 1,047 0,374 1,000
Quy m Siu nh 1.344 1,033 0,327 1,000Nh 522 0,943 0,294 0,913
Va 133 0,895 0,260 0,939Ghi ch: Tc tng trng bnh qun hng nm (phi quyn s) c tnh bng (vic lm thng xuyn ton b thi gian 2011/vic lm thng xuyn ton b thi gian 2009)^
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 21 -
Bng 3.4 trnh by s liu thng k tm tt tng trng vic lm theo ngnh. Mc
tng trng bin ng gia cc ngnh. c bit ngnh ch bin da (ISIC 19) ang c
s tng trng ng k v s lng lao ng. Cc ngnh c st gim trong giai on
t nm 2009 n nm 2011 l dt may (ISIC 17) v cao su (ISIC 25) vi t l st gim
tng ng l 3,8% v 4,3%.
Bng 3.4 Tng trng vic lm theo ngnh
S quan
stTrung bnh
lch chun
Trung v
15 Sn phm thc phm v ung 602 1,002 0,305 1,00017 Dt may 94 0,962 0,336 1,00018 May mc v.v 64 0,977 0,346 0,92319 Thuc da v da may mc 39 1,162 0,541 1,00020 G v cc sn phm g 249 1,028 0,398 1,000
21 Giy v cc sn phm giy 50 0,969 0,271 0,966
22 Xut bn, in n, v.v... 50 0,962 0,238 0,974
24 Sn phm ha hc, v.v 32 0,970 0,307 1,000
25 Sn phm cao su v nha 106 0,957 0,298 0,956
26 Sn phm khong phi kim 102 0,997 0,351 1,000
27 Kim loi c bn 30 1,062 0,328 1,000
28 Sn phm kim loi c 351 0,984 0,263 1,00029-32 My mc (bao gm vn phng + in) 56 1,030 0,249 1,00034 Xe c, v.v... 17 1,003 0,220 0,96136 Ni tht, v.v 139 1,019 0,299 1,000Ghi ch: Xem Bng 3.3 c thng tin chi tit. Chng ti loi cc ngnh c t hn 10 quan st.
Bng 3.5 kt hp thng tin t hai bng trc bng cch trnh by cc c lng
bnh phng nh nht (OLS) cho tt c cc yu t ch yu quyt nh n tnh nng
ng ca doanh nghip. Trong ct 1, chng ti kim sot ngnh trong khi trong ct 2
chng ti a vo 19 bin gi ngnh trong c tnh.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 22 -
Bng 3.5 Cc yu t quyt nh tng trng vic lm
C tnh ngnh Khng tnh ngnh
Ch s t-stats Ch s t-stats
Quy m doanh nghip Nh -0,169*** (-6,81) -0.180*** (-7.18)
Va -0,253*** (-6,83) -0.268*** (-7.06)
a bn H Ni -0,044* (-1,67) -0.040 (-1.49)
Ph Th -0,020 (-0,82) -0.021 (-0.77)
H Ty 0,060** (2,14) 0.059* (1.92)
Hi Phng 0,023 (0,69) 0.015 (0.42)
Ngh An -0,051** (-2,07) -0.056** (-2.04)
Qung Nam -0,022 (-0,71) -0.039 (-1.13)
Khnh Ha 0,003 (0,09) -0.005 (-0.17)
Lm ng 0,012 (0,22) 0.002 (0.04)
Long An -0,045 (-1,59) -0.050 (-1.61)
Hnh thc s hu T nhn/1 thnh vin 0,089*** (3,24) 0.096*** (3.33)
Hp danh/Tp th/HTX 0,210*** (2,78) 0.218*** (2.90)
Cng ty TNHH 0,121*** (4,04) 0.130*** (3.99)
Cng ty c phn 0,206*** (4,10) 0.206*** (4.07)
C bin gi ngnh Khng C
S quan st 1.999 1.999
R-squared 0,06 0,08Ghi ch: OLS Bin ph thuc: tng trng lao ng hng nm. Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi ln 10%, 5% v 1%. Nhm c s: Doanh nghip h gia nh siu nh ti TP. HCM, ngnh ch bin thc phm (ISIC 15).
Th nht, Bng 3.5 cho thy mi quan h t l nghch truyn thng gia tng
trng vic lm v quy m doanh nghip c xc nh r v mt thng k trong c hai
c lng. Khi c nh a bn, hnh thc php l v ngnh, cc doanh nghip siu nh
c mc tng trng vic lm hng nm cao hn 18% so vi cc doanh nghip nh v
27% so vi doanh nghip va. Th hai, cc doanh nghip H Ty (c) ni bt trong
to vic lm. Nu so snh vi Thnh ph H Ch Minh, cc doanh nghip H Ty (c)
c mc tng trng vic lm hng nm cao hn 6%. Th ba, nh trong iu tra trc,
cc doanh nghip h gia nh ng gp t hn v to vic lm trong khu vc ch bin t
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 23 -
nhn4. Tuy nhin, cc nhn t quyt nh truyn thng ch gii thch t 4% n 6% s bin ng v mc tng trng vic lm. Do vy trong cc phn tip theo, nguyn nhn
v gii thch b sung cho s pht trin v bin ng quan st c ca cc doanh
nghip ch bin Vit Nam s c tm ti v phn tch.
3.2 Doanh nghip thot khi th trng
S nh hng ca nhng yu t truyn thng n xc sut doanh nghip thot khi
th trng s c nghin cu trong phn ny. Bng 3.6 trnh by xc sut thot khi
th trng ca doanh nghip theo a bn, hnh thc php l v quy m. Trong s 2.508
doanh nghip c iu tra nm 2009, khong 20% ng ca vo nm 2011. iu
ny ng ngha vi t l thot khi th trng hng nm ca doanh nghip l 9,7%, cao
hn so vi t l quan st c trong giai on 2007 - 2009. Tuy nhin, cn lu rng t
l thot khi th trng ny khng da trn s liu doanh nghip thot khi th trng
c khng nh. Nh trnh by trong Chng 2, nu ch da vo s doanh nghip
thot khi th trng c khng nh th t l thot khi th trng hng nm s
gim xung cn 7,8%. Cc thnh ph nh H Ni v Thnh ph H Ch Minh cng
nh Lm ng c t l doanh nghip thot khi th trng cao hn mc trung bnh.
Mt khc, Khnh Ha l a phng c t l thp nht. Thng tin ny nhn chung khng
nh t l doanh nghip thot khi th trng c phn tch trong cc iu tra trc.
4 Tuy nhin cn lu rng quy m doanh nghip v c cu php l c tng quan cao vi nhau v vic khng tnh quy m doanh nghip dn n cc c tnh h s nh i vi tt c cc ch s c cu php l.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 24 -
Bng 3.6 Xc sut thot khi th trng ca doanh nghip theo a bn, hnh thc php l v quy m
S quan st Trung bnh lch chunTng s Tng s 2.508 0,203 0,402
Tnh H Ni 279 0,247 0,432
Ph Th 257 0,167 0,374
H Ty 371 0,175 0,381Hi Phng 208 0,188 0,391
Ngh An 352 0,136 0,344
Qung Nam 151 0,152 0,361Khnh Ha 93 0,054 0,227Lm ng 67 0,358 0,483Tp HCM 603 0,285 0,452
Long An 127 0,165 0,373Hnh thc php l Doanh nghip h gia nh 1.672 0,189 0,392
T nhn/1 thnh vin 197 0,249 0,433Hp danh/Tp th/HTX 71 0,183 0,390Cng ty TNHH 486 0,226 0,419Cng ty c phn 82 0,256 0,439
Quy m Siu nh 1.682 0,201 0,401
Nh 664 0,214 0,410 Va 162 0,179 0,385
Ghi ch: Cc c tnh trung bnh xc sut thot khi th trng (khng c quyn s).
Cn c theo hnh thc php l, cc doanh nghip h gia nh v cc cng ty hp
danh c xc sut thot khi th trng thp hn so vi cc doanh nghip khc. Bn cnh
, cc doanh nghip va c xu hng thot ra khi th trng thp hn so vi cc
doanh nghip siu nh v nh.
Bng 3.7 trnh by s bin ng ca xc sut thot khi th trng theo ngnh.
Khng tnh n cc ngnh c t quan st, cc doanh nghip trong ngnh may mc (ISIC
18) c nguy c thot khi th trng cao hn, trong khi cc doanh nghip tham gia
vo ngnh kim loi c bn (ISIC 27) c xu hng thot khi th trng thp hn. Tt
c nhng kt qu ny c trnh by trong ct u tin ca Bng 3.8 cho thy cc kt
qu c lng ng tin cy v vic xc nh cc c tnh thot khi th trng trong cc
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 25 -
doanh nghip ch bin Vit Nam trong mi tng quan vi a bn, hnh thc php l,
ngnh v quy m.
Bng 3.7 Xc sut thot khi th trng ca doanh nghip theo ngnh
S quan st Trung bnh
lch chun
Tng s 2.508 0,203 0,40215 Sn phm thc phm v ung 732 0,178 0,38216 Dt may 3 0,333 0,57717 May mc v.v 122 0,230 0,42218 Thuc da v da may mc 103 0,379 0,48719 G v cc sn phm g 47 0,170 0,38020 Giy v cc sn phm giy 301 0,173 0,379
21 Xut bn, in n, v.v... 69 0,275 0,45022 Sn phm ha hc, v.v 74 0,324 0,47123 Sn phm cao su v nha 10 0,200 0,422
24 Sn phm khong phi kim 40 0,200 0,405
25 Kim loi c bn 138 0,232 0,42426 Sn phm kim loi c 135 0,244 0,43127 My mc (bao gm vn phng + in) 35 0,143 0,35528 Xe c, v.v... 428 0,180 0,385
29-32 Ni tht, v.v 70 0,200 0,403
34 Sn phm thc phm v ung 24 0,292 0,46435 Dt may 7 0,000 0,00036 May mc v.v 167 0,168 0,37537 Ti ch 3 0,667 0,577Ghi ch: c lng trung bnh xc sut thot khi th trng (phi quyn s).
Th nht, tn ti mi quan h ngc chiu thng xuyn gia quy m doanh
nghip v xc sut thot khi th trng. Cc doanh nghip nh v doanh nghip va
c xc sut thot khi th trng thp hn 5%-10% so vi cc doanh nghip siu nh.
Th hai, xc sut doanh nghip thot khi th trng khu vc thnh th (H Ni v
Thnh ph H Ch Minh), ni c mc cnh tranh cao cng cao hn. Tuy nhin, xc sut
thot khi th trng cng tng i cao hn ti Lm ng. Th ba, cc doanh nghip
t nhn/cng ty TNHH 1 thnh vin v cc cng ty c phn c xc sut thot khi th
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 26 -
trng cao hn (c nh quy m). Cui cng (khng c bo co), nu so snh vi
ngnh c s (ch bin thc phm), cc ngnh nh may mc (ISIC 18) v cc sn phm
khong phi kim loi (ISIC 26), khi c nh quy m doanh nghip, a bn v c cu hnh
thc php l c xc sut thot khi th trng cao hn. Tuy nhin, mt ln na cn lu
rng nhng nhn t truyn thng ny ch gii thch khong 4% mc bin ng ca xc
sut thot khi th trng.
Bng 3.8 Cc nhn t dn n vic thot khi th trng ca doanh nghip
Thot (c tnh ngnh) Thot (khng tnh ngnh)
Hiu ng bin
t-stat Hiu ng bin
t-stat
Quy m doanh nghip Nh -0,043** -1,98 -0,055** -2,46
Va -0,084** -2,46 -0,097*** -2,92
a bn H Ni -0,035 -1,32 -0,027 -1,00
Ph Th -0,095*** -3,58 -0,089*** -3,21H Ty -0,089*** -3,75 -0,083*** -3,17Hi Phng -0,082*** -2,89 -0,073** -2,46
Ngh An -0,125*** -5,36 -0,117*** -4,71Qung Nam -0,108*** -3,48 -0,097*** -2,94Khnh Ha -0,178*** -4,98 -0,171*** -4,61Lm ng 0,055 1,12 0,073 1,43Long An -0,097*** -2,90 -0,084** -2,38
Ch s hu T nhn/1 thnh vin 0,067** 1,96 0,059* 1,70Hp danh/Tp th/HTX 0,015 0,28 0,005 0,09Cng ty TNHH 0,043 1,62 0,036 1,33
Cng ty c phn 0,133** 2,38 0,133** 2,35C bin gi ngnh Khng CS quan st 2.508 2.508Pseudo R-squared 0,03 0,04
Ghi ch: M hnh probit, hiu ng bin. Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi mc ngha 10%, 5% v 1%. Nhm c s: Doanh nghip h gia nh ti TP. HCM, ngnh ch bin thc phm (ISIC 15).
Mt trong s nhng chin lc i ph vi khng hong ca cc doanh nghip
c iu tra trong nm 2009 l vic tng ln ng k s lng doanh nghip tm thi
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 27 -
ng ca (tm ng ca t nht 1 nm trong giai on 2007 n 2009). Gn 400 doanh
nghip trong nm 2009 cho bit h tm thi ng ca do khng hong. Con s ny gim
mnh trong nm 2011 (ch c tng s 17 doanh nghip) v hin ny con s ny gim
xung bng mc c quan st trc khng hong. Tuy nhin, iu g xy ra i vi
cc doanh nghip tm thi ng ca? Cc doanh nghip nay vn ang hot ng hay
ng ca? Bng 3.9 cho thy xc sut thot khi th trng ca cc doanh nghip tm
thi ng ca trong giai on 2007-2009 cao hn ng k. Nhng doanh nghip ny
ch yu l cc doanh nghip nh v siu nh.
Tuy nhin, cc doanh nghip trc y tm thi ng ca nhng tn ti trong iu
tra nm 2011 c t l tng trng vic lm cao hn ng k so vi cc doanh nghip hot
ng trong thi gian khng hong ton cu. Cc doanh nghip tm thi ng ca nhng
tn ti c mc tng trng vic lm cao hn 5% trong giai on 2009-2011 so vi cc
doanh nghip hot ng trong thi gian khng hong ton cu (khng c bo co).
Bng 3.9 Tm thi ng ca trong nm 2009 v thot khi th trng trong nm 2011
Thot khi th trng 2011Khng C
Tm thi ng ca 2009 Khng 1.324 290(0,820) (0,180)
C 272 118 (0,697) (0,303)
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 28 -
4 Quan liu, phi chnh thc v cc chi ph phi chnh thc
Kinh doanh phi chnh thc, quy nh, thu v tham nhng l nhng ti c bn
trong bt c tho lun no v s pht trin ca khu vc t nhn v mi trng kinh
doanh ti cc quc gia ang pht trin. Chi ph tham gia ngnh chnh thc cao, chi ph
tun th php lut ln v cc mc thu sut khc nghit c th khin cc doanh nghip
hot ng kinh doanh di hnh thc phi chnh thc nhm gim chi ph. Kh nng ca
cc doanh nghip trong vic gim hoc trnh cc chi ph ny lin quan n vic hi l
quan chc nh nc. Tham nhng c th cng tn ti do cc quan chc nh nc li
dng cng vic bn rt tin ca t nhn thng qua cc vi phm do h tng tng
hoc c nhng din gii khng chun v php lut. Nhng vn v b my quan liu
phi chnh thc, h thng thu v tham nhng c nhng tc ng khc nhau n nhiu
doanh nghip, c bit n c cu php l ca doanh nghip.
4.1 Phi chnh thc, tng trng v thot khi th trng
Xc nh tnh phi chnh thc l mt thch thc. Trong chng ny chng ti xem
xt mt nh ngha v tnh chnh thc: (i) cc doanh nghip c m s doanh nghip
(ECN) hoc (ii) cc doanh nghip c c giy chng nhn ng k kinh doanh (BRC) v
m s thu. Bng 4.1 trnh by s liu thng k tm tt theo nh ngha trn trong nm
2009 v nm 2011.
Bng 4.1 Thng k tm tt tnh chnh thc
2009 2011Chnh thc (Tng s) 64,5 (1.618) 70,3 (1.722)Chnh thc (Cn bng) 63,5 (1.270) 69,6 (1.392)Ghi ch: nh ngha chnh thc: Doanh nghip c m s doanh nghip hoc giy chng nhn ng k kinh doanh v m s thu.
Theo nh ngha ca chng ti, trong nm 2011, 70% mu l cc doanh nghip
chnh thc. Tt c cc doanh nghip khng ng k l cc doanh nghip h gia nh. T
l ny tng so vi t l 64% c bo co trong nm 2009.
Bng 4.2 trnh by s bin ng tnh chnh thc khi s dng ma trn chuyn dch
truyn thng. u tin, 21,8% s doanh nghip phi chnh thc nm 2009 c giy
chng nhn ng k kinh doanh vo nm 2011. Bn cnh , ch c 2,9% s doanh
nghip chnh thc ng k trong nm 2009 khng c giy ng k kinh doanh chnh
thc trong nm 2011. Cc con s ny cho thy cc th tc ng k (v kin thc v lnh
vc ny) c ci thin ng k k t vng iu tra trc.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 29 -
Bng 4.2 Ma trn chuyn dch tnh chnh thc
M s doanh nghip hoc giy chng nhn ng k kinh doanh v m s thu
Phi chnh
thc 11Chnh
thc 11Tng
s Phn trm
Phi chnh thc 09 570 159 729 (36,5)(78,2) (21,8) (100,0)
Chnh thc 09 37 1.233 1,270 (63,5)(2,9) (97,1) (100,0)
Tng s 607 1.392 1.999 (100,0)Phn trm (30,4) (69,6) (100,0) Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.
By gi chng ti xem xt mi quan h gia tnh chnh thc, tng trng doanh
nghip v xc sut thot khi th trng5. Bng 4.3 trnh by kt qu o lng v tnh
chnh thc v cc bin gii thch. Th nht, c lng ch s dng ln trong hm tng
trng cho thy vic tr thnh doanh nghip chnh thc i km vi t l tng trng
vic lm cao hn, ph hp vi cc kt qu trong nghin cu ca Rand v Torm (2012).
Tuy nhin, trong c hai phng trnh probit thot khi th trng (ct 3 v ct 4) khng
th tm thy mi quan h c ngha thng k tng i gia vic doanh nghip thot
khi th trng v tnh chnh thc.
5 Phn tch chi tit hn s dng s liu nm 2007 v 2009 v cc tc ng ca tnh phi chnh thc (v thay i t doanh nghip phi chnh thc thnh doanh nghip chnh thc) c trong ti liu Rand v Torm (2012).
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 30 -
Bng 4.3 S bin ng ca doanh nghip v tnh chnh thc
Tng trng doanh nghipDoanh nghip thot
khi th trng
1 2 3 4Quy m doanh nghip log (s lng lao ng) -0,075*** -0,092*** 0,002 -0.012
(9,96) (10,11) (0,20) (1.28)
ng k Chnh thc = 1 0,066*** 0,087*** 0,032 -0,015
(3,81) (4,32) (1,59) (0.61)C bin gi a bn Khng C Khng CC bin gi ngnh Khng C Khng CS quan st 1.999 1.999 2.508 2.508Pseudo R-squared 0.05 0,08 0,00 0,04
Ghi ch: Bnh phng nh nht thng thng v m hnh probit, hiu ng bin. Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi mc ngha 10%, 5% v 1%. Nhm c s: Doanh nghip siu nh ti HCMC, ngnh ch bin thc phm (ISIC 15).
4.2 Thu v cc chi ph phi chnh thc
Theo iu tra Hot ng kinh doanh ca Ngn hng th gii, iu tra nh gi
mi trng u t v ch s cnh tranh cp tnh, mc thun li trong hot ng kinh
doanh ti Vit Nam c ci thin ng k trong cc nm qua. Tuy nhin, vn cn
nhng vn ng quan tm lin quan n cc chi ph phi chnh thc m doanh nghip
phi i mt cng nh gnh nng hnh chnh v vic np thu. Mc cui cng ny tip
tc phn tng quan ca cc cuc iu tra trc v gnh nng thu v cc chi ph phi
chnh thc i vi cc doanh nghip ch bin Vit Nam cung cp ci nhn r nt hn
v nhng ci tin.
Bng 4.4 nghin cu s thay i t l li nhun thun trn tng li nhun nhm
a ra mt ch s v lng thu m cc doanh nghip phi ng trong giai on 2009-
2011. Kt qu cho thy, cc doanh nghip h gia nh khng ng gp nhiu cho h
thng thu. T l li nhun thun trn tng li nhun l khong 92% trong c hai nm
2009 v 2011, khong t 11%-15% s doanh nghip h gia nh khng ng thu (t l
li nhun thun trn tng li nhun tng ng 1). Cn lu rng, hu ht cc doanh
nghip khng ng thu l cc doanh nghip h gia nh phi chnh thc trong nm 2009.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 31 -
Bng 4.4 T l li nhun thun trn tng li nhun
T l li nhun thun/
Tng li nhun T l doanh nghip ng thu bng 0
2009 2011 2009 2011
Tng s 0,833 0,842 0,102 0,075
Doanh nghip h gia nh 0,914 0,922 0,152 0,111
T nhn/1 thnh vin 0,669 0,736 0,000 0,000
Hp danh/Tp th/HTX 0,732 0,691 0,000 0,017
Cng ty TNHH 0,652 0,668 0,000 0,000
Cng ty c phn 0,666 0,631 0,000 0,000
Tnh phi chnh thc v thu c mi quan h cht ch vi hot ng hi l v tham
nhng v l cc nhn t chnh trong mi trng kinh doanh ca mt quc gia. Do ,
cc phn tch ch trng vo cc khon chi phi chnh thc m theo quan im ca doanh
nghip th nhng khon chi ny c xem l mt loi chi ph thng xuyn trong cc
chi ph hot ng. Cc khon chi phi chnh thc c th c a ra i li dch v
no m quan chc nh nc cung cp. V vy, vn ny c xc nh da trn
cc cu hi sau trong phiu iu tra: (i) c bao nhiu doanh nghip c cc khon chi phi
chnh thc, (ii) ti sao li thc hin cc khon chi ny, v (iii) cc khon chi ny thay
i nh th no theo thi gian? Bng 4.5 cho thy 34% s doanh nghip c cc khon
chi phi chnh thc trong nm 2009 v con s ny tng ln 38% trong nm 2011. iu
ny c ngha l s lng doanh nghip hi l tng ln k t nm 2007. Cng cn lu
rng cc doanh nghip chnh thc chi hi l l ch yu. iu ny cng c khng
nh trong nghin cu chi tit hn ca Rand v Tarp (2012) cho thy gi thuyt hi l
che giu khng c khng nh bng vic s dng s liu ca Vit Nam. Bn cnh
, ngay c trong mu cn bng chng ti cng thy xu hng tng t nh trong ton
b mu. iu ny cho thy cc doanh nghip hin nay vn phi i mt vi p lc ngy
cng tng v vic phi chi cc khon chi phi chnh thc c vic.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 32 -
Bng 4.5 Bao nhiu doanh nghip chi hi l?
Tng s Mu cn bng 2009 2011 2009 2011Cc doanh nghip chi hi l 861 937 664 743
(34,3) (38,3) (33,2) (37,2)
Chnh thc 738 823 575 658(45,6) (47,8) (45,3) (47,3)
Phi chnh thc 123 114 89 85 (13,8) (15,7) (12,2) (14,0)Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.
Bng 4.6 trnh by ma trn chuyn dch hi l cho thy mt s doanh nghip khng
chi hi l trong nm 2009 bo co c chi ph phi chnh thc trong nm 2011 (31,3%).
Tng t, hn 505 s doanh nghip c khon chi phi chnh thc trong nm 2009 nhng
trong nm 2011 li bo co khng chi hi l. Ch c 335 trong s 1.999 doanh nghip
cho chi hi l trong c nm 2009 v 2011.
Bng 4.6 Bao nhiu doanh nghip chi hi l?
Khng
hi l 11C hi l 11
Tng s
Phn trm
Khng hi l 09 917 418 1335 (66,8)(68,7) (31,3) (100,0)
C hi l 09 339 325 664 (33,2)(51,1) (48,9) (100,0)
Tng s 1256 743 1999 (100,0)Phn trm (62,8) (37,2) (100,0) Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.
Hnh 4.1 cho thy 30% s doanh nghip thc hin cc khon thanh ton khng
chnh thc i ph vi cc c quan thu trong nm 2011 tng ln so vi t l 26%
trong nm 2009. Gn 26% cc khon chi phi chnh thc c lin quan n cc dch v
cng (tng ln so vi t l 20% trong nm 2009).
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 33 -
Hnh 4.1 Chi hi l c dng vo mc ch g?
Cui cng, quay v cu hi nhng doanh nghip ch bin no chi hi l, Bng 4.7
trnh by cc kt qu c c t vic c lng m hnh probit tng hp s dng cc
yu t c m t trc y v c hai bin ch dn cho vic ng k. Cc ct 1 v 2
s dng ton b b s liu trong khi ct 3 v 4 bo co kt qu ca mu cn bng. Ct
5 bo co kt qu cc tc ng c nh (m hnh xc sut tuyn).
Bng 4.7 Cc yu t quyt nh vic hi l: Cc nghi vn thng thng
Tng s Tng s Mu cn bng Mu cn bng FECoef t-stats Coef t-stats Coef t-stats Coef t-stats Coef t-stats
Quy m doanh nghip
ln(s lao ng) 0,097*** (13,33) 0,093*** (11,99) 0,105*** (13.01) 0,103*** (12,00) 0,069*** (2,80)
ng k (ng k = 1) 0,222*** (12,76) 0,232*** (11,76) 0,228*** (11.90) 0,237*** (10,99) 0,104** (2,29)Bin gi a bn Khng C Khng C ..Bin gi ngnh Khng C Khng C ..S quan st 4.957 4.957 3.998 3.998 3.998 (1.999)Pseudo R-squared 0.11 0,12 0,13 0,14 ,,Ghi ch: Probit tng hp + Tc ng c nh (LPM). Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi mc ngha 10%, 5% v 1%. Nhm c s: doanh nghip siu nh ti HCMC, ngnh ch bin thc phm (ISIC 15)
kt ni c vi cc dch v cng
c cgiy php
v s cho php
i phthu vngi
thu thu
c chp ng
ca chnh ph/ti sn cng
iph vi
khch hng
Khc
35
30
25
20
15
10
5
0
20092011
Ph
n tr
m
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 34 -
Th nht, cc doanh nghip ln c xc sut chi hi l cao hn khong 10% so vi
cc doanh nghip siu nh. Th hai, doanh nghip c ng k c mi tng quan thun
chiu v cht ch vi vic chi hi l, khng nh cc kt qu trong Rand v Tarp (2012).
Cc doanh nghip c ng k c xc sut chi hi h cao hn 22-23% so vi cc doanh
nghip phi chnh thc. Cui cng, cc doanh nghip ti min Nam c t l chi hi l
thp hn so vi cc doanh nghip cng c tnh ti min Bc (khng a vo bng).
Cui cng, Bng 4.8 nghin cu mi quan h gia hi l v s bin ng ca
doanh nghip (tng trng vic lm v doanh nghip thot khi th trng). Cc doanh
nghip chi hi l khng m rng lc lng lao ng ca mnh nhiu hn so vi cc
doanh nghip khng chi hi l. Bn cnh , kt qu cho thy cc doanh nghip chi hi
l c xc sut thot khi th trng cao hn (3%).
Bng 4.8 Cc yu t quyt nh vic hi l: Cc nghi vn thng thng
Tng trng vic lm Thot khi th trng Ch s t-stat Ch s t-stat Ch s t-stat Ch s t-statQuy m doanh nghip (log s lng lao ng) -0,077*** (-9,81) -0,089*** (-9,80) -0,002 (-0,24) -0,014 (-1,54)
ng k (C=1) 0,064*** (3,57) 0,069*** (3,46) 0,027 (1,33) -0,030 (-1,23)
Doanh nghip chi hi l (C=1) 0,014 (0,82) 0,014 (0,81) 0,033* (1,72) 0,035* (1,83)
Thnh th (C=1) 0,038** (2,02) 0,086*** (4,34)
Min Nam (C=1) -0,022 (-1,36) 0,044** (2,33)
Bin gi ngnh Khng C Khng CS quan st 1.999 1.999 2.508 2.508Pseudo R-squared 0,05 0,07 0,00 0,03Ghi ch: OLS v Probit. Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi mc ngha 10%, 5% v 1%. Nhm c s: doanh nghip siu nh ti HCMC, ngnh ch bin thc phm (ISIC 15).
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 35 -
5 a dng ha, ci tin v nng sut lao ng
Ni dung ca chng ny tp trung nghin cu nhng c tnh ca sn xut v
cng ngh cng nh nng sut lao ng ca DNNVV trong nm 2011 v so snh vi
cc kt qu trong nm 2009 cng nh c th so snh vi nghin cu c thc hin
ti CIEM (2011).
5.1 a dng ha v ci tin
Mt doanh nghip c xc nh l doanh nghip a dng ha nu doanh nghip
sn xut nhiu sn phm cp 4 s theo bng phn ngnh chun quc t (ISIC). a
dng ha sn phm c k vng l s gim kh nng b tn thng ca doanh nghip
trc cc c sc, do vy lm tng kh nng tn ti ca doanh nghip. Tuy nhin, a dng
ha sn phm s dn ti gim nng sut trong ngn hn. Bng 5.1 trnh by mc a
dng ha trung bnh theo quy m doanh nghip v a bn. Trong nm 2009, khong
15% s doanh nghip sn xut nhiu sn phm (ISIC cp 4 s). Tuy nhin, con s ny
gim xung cn 11% trong nm 2011. Mt cch tng quan, cc doanh nghip Vit Nam
c tnh chuyn mn ha kh cao. Tnh a dng ha thp hn cc doanh nghip siu
nh c th phn nh tnh cnh tranh thp hn hoc cc doanh nghip ny khng nng
lc sn xut nhiu hn mt sn phm. Cc doanh nghip nng thn cng nh cc
doanh nghip min Bc c xu hng a dng ha cao hn.
Bng 5.1 T l a dng ha v ci tin (phn trm)
a dng ha (Nhiu sn
phm ISIC cp 4 s)Ci tin 1 (Pht trin
sn phm mi)Ci tin 2 (Ci tin sn
phm hin ti)
2009 2011 2009 2011 2009 2011Tng s 14,6 11,1 2,7 4,2 41,4 38,2Siu nh 12,1 10,3 1,9 3,7 33,0 32,6Nh 18,5 11,2 3,6 4,9 58,3 49,1Va 24,1 20,8 7,4 8,3 59,9 56,9Thnh th 13,1 9,3 3,4 5,3 49,3 46,5Nng thn 15,7 12,4 2,2 3,4 35,4 32,0Min Nam 11,5 8,3 3,7 3,5 44,8 42,6Min Bc 16,7 13,1 2,0 4,8 39,0 35,0Ghi ch: Cc con s trong ngoc n.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 36 -
Cng c kin cho rng mc ci tin nn c xem l mt ng lc tim nng
ca s nng ng ca doanh nghip. Mt doanh nghip c cho l c tnh ci tin nu
doanh nghip bt u sn xut mt sn phm mi (ISIC cp 4) trong hai nm qua (ci
tin 1) hoc doanh nghip to ra s ci tin ng k i vi cc sn phm hin ti (ci
tin 2). T Bng 5.1 chng ta thy t l doanh nghip gii thiu sn phm mi kh thp
mc d t l ny tng so vi nm 2009. Cc doanh nghip ln hn c xu hng gii
thiu sn phm mi cao hn v cc doanh nghip ti khu vc thnh th c tnh ci tin
cao hn so vi cc doanh nghip ti nng thn. T l doanh nghip ti min Bc gii
thiu sn phm mi tng t 2% trong nm 2009 ln 4,8% trong nm 2011 trong khi t
l ci tin ti min Nam khng thay i trong cng k.
T l doanh nghip ci tin cc sn phm hin ti gim t 41% xung cn 38%.
c bit cc doanh nghip quy m nh chim vai tr ch o trong s st gim ny. Mt
ln na cc doanh nghip thnh th v cc doanh nghip ti min Nam c xu hng ci
tin sn phm hin ti cao hn so vi cc doanh nghip ti khu vc nng thn min Nam.
Bng 5.2 a dng ha v ci tin, theo ngnh
a dng ha
Ci tin (pht trin sn
phm mi)
Ci tin (ci tin sn
phm hin ti)
ISIC (cp 4 s) 2009 2011 2009 2011 2009 201115 Thc phm v ung 0,073 0,061 0,013 0,023 0,228 0,23920 Sn phm g 0,256 0,147 0,024 0,027 0,446 0,304
25 Sn phm cao su 0,142 0,126 0,047 0,039 0,604 0,495
26 Sn phm khong phi kim 0,157 0,137 0,029 0,049 0,441 0,304
28 Sn phm kim loi c 0,185 0,136 0,026 0,065 0,536 0,462
36 Ni tht 0,223 0,152 0,043 0,076 0,561 0,601Chi ch: Ch bao gm cc ngnh c nhiu hn 100 quan st mi nm.
Bng 5.2 nghin cu t l a dang ha v ci tin ca cc ngnh c chn. Cc doanh nghip thc phm v ung (ISIC 15) c t l a dng ha v ci tin thp hn so vi cc doanh nghip trong cc ngnh khc. Bn cnh , cc doanh nghip trong ngnh ni tht (ISIC 36) c t l a dng ha v ci tin cao hn.
Bng 5.3 nghin cu cc ma trn chuyn dch a dng ha v ci tin i vi mu cn bng. Th nht, ch c 7,4% doanh nghip khng a dng ha trong nm 2009 chuyn sang dng t chuyn mn ha hn trong nm 2011. Tuy nhin, c 64,2% doanh nghip a dng ha trong nm 2009 khng nh xu hng chuyn dch theo hng
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 37 -
chuyn mn ha tp trung vo mt sn phm ISIC cp 4 trong nm 2011.
Th hai, ci tin sn phm mi ca cng doanh nghip him khi xy ra vo cc nm th hai. Ch c 5 doanh nghip gii thiu sn phm mi trong c hai nm 2009 v 2011. Bn cnh , 93% doanh nghip khng gii thiu sn phm mi trong 4 nm c nghin cu.
Th ba, a s cc doanh nghip thc hin ci tin cc sn phm hin ti, ch c 40% (800 trong s 1.998) doanh nghip khng ci tin sn phm hin ti trong 4 nm c nghin cu. Bn cnh , 31% doanh nghip khng ci tin cc sn phm hin ti trong nm 2009 c thc hin thay i i vi cc sn phm trong nm 2011.
Cc kt qu c tnh probit tng hp nhm m t cc c tnh a dng ha v ci tin s dng quy m doanh nghip, a bn, loi hnh s hu v ngnh c bo co
cng vi thng k t gp trong Bng 5.4.
Bng 5.3 Ma trn chuyn dch a dng ha v ci tin
a dng ha Khng 2011 C 2011 Tng s Phn trmKhng 2009 1.566 126 1.692 (85,0)
(92,6) (7,4) (100,0)C 2009 192 107 299 (15,0)
(64,2) (35,8) (100,0)Tng s 1.758 233 1.991 (100,0)Phn trm (88,3) (11,7) (100,0) Ci tin 1 Khng 2011 C 2011 Tng s Phn trmKhng 2009 1.854 95 1.949 (97,5)
(95,1) (4,9) (100,0)C 2009 44 5 49 (2,5)
(89,8) (10,2) (100,0)Tng s 1.898 100 1.998 (100,0)Phn trm (95,0) (5,0) (100,0) Ci tin 2 Khng 2011 C 2011 Tng s Phn trmKhng 2009 800 356 1.156 (57,9)
(69,2) (30,8) (100,0)C 2009 452 390 842 (42,1)
(53,7) (46,3) (100,0)Tng s 1.252 746 1.998 (100,0)Phn trm (62,7) (37,3) (100,0)
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 38 -
Th nht, tc ng quy m c bo co trong Bng 5.1 c khng nh, cc
doanh nghip ln hn a dng ha v ci tin hn so vi cc doanh nghip nh hn.
Th hai, cc doanh nghip h gia nh c xu hng a dng ha thp hn trong khi c
lng ch s m ch c xc nh cho ci tin 2. Th ba, cc doanh nghip thnh th a
dng ha t hn nhng c xu hng ci tin sn phm hin ti cao hn so vi cc doanh
nghip nng thn. Kt lun tng t cng c a ra khi so snh cc doanh nghip
ti min Nam v min Bc. iu ny c th c gii thch do tnh cnh tranh cao hn
khu vc thnh th min Nam (Thnh ph H Ch Minh) so vi cc tnh thnh khc
trong mu. Kt qu ny khng nh nhng pht hin ca CIEM (2011). Cui cng, bin
gi thi gian khng nh rng cc doanh nghip ang a dng ha v ci tin sn phm
vi tn sut thp hn trong nm 2011 so vi nm 2009, trong khi bin gi thi gian
dng v ln cho thy c s st gim nh t nm 2009 n nm 2011 trong xc sut gii
thiu sn phm mi (c nh quy m doanh nghip, c cu php l, a bn v ngnh).
Bng 5.4 Cc c tnh a dng ha v ci tin
a dng ha Ci tin 1 Ci tin 2 Ch s t-stat Ch s t-stat Ch s t-statQuy m doanh nghip (log s lng lao ng) 0,013** (2,03) 0,006* (1,85) 0,093*** (9,32)Doanh nghip h gia nh (C=1) -0,074*** (-4,69) -0,013 (-1,61) -0,040* (-1,70)Thnh th (C=1) -0,050*** (-4,04) 0,006 (0,95) 0,046** (2,38)Min Nam (C=1) -0,037*** (-3,37) 0,004 (0,74) 0,044*** (2,56)Bin gi nm -0,033*** (-3,18) 0,022*** (4,23) -0,045*** (-2,78)Bin gi ngnh C C CS quan st 3.980 3.980 3.980Pseudo R-squared 0,06 0,07 0,10Ghi ch: Probit, tc ng bin. Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi mc ngha 10%, 5% v 1%. Nhm
c s: doanh nghip siu nh ti HCMC, ngnh ch bin thc phm (ISIC 15).
Bng 5.5 nghin cu mi quan h gia s a dng ha, ci tin v s nng ng
ca doanh nghip (tng trng vic lm v doanh nghip thot khi th trng). Ci tin
2 ca ba bin c gii thiu trn c gi tr dng v c xc nh r trong phng
trnh tng trng vic lm. Cc doanh nghip ci tin sn phm hin ti c mc tng
trng vic lm cao hn 3% so vi cc doanh nghip khng ci tin trong giai on
2009-2011. Cc doanh nghip ci tin sn phm hin ti (ci tin 2) c t l xu hng
thot khi th trng thp hn 4,1%. Cc ch tiu a dng ha v ci tin 1 khng c
xc nh r trong bt k c tnh bin ng no ca doanh nghip.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 39 -
Bng 5.5 a dng ha, ci tin v bin ng doanh nghip
Tng trng vic lm (OLS) Ch s t-stat Ch s t-stat Ch s t-stata dng ha -0,029 (-1,63)
Ci tin 1 0,054 (1,28)
Ci tin 2 0,029** (2,04)
Quy m doanh nghip (log s lng lao ng) -0,123*** (-11,00) -0,123*** (-11,01) -0,125*** (-11,22)
Doanh nghip h gia nh (C=1) -0,195*** (-7,05) -0,191*** (-6,99) -0,190*** (-6,95)
Thnh th (C=1) 0,039** (2,16) 0,041** (2,24) 0,040** (2,20)
Min Nam (C=1) 0,002 (0,11) 0,002 (0,12) 0,002 (0,16)
Bin gi ngnh C C C
S quan st 1.992 1.992 1.992
R-squared 0,10 0,10 0,10
Thot khi th trng (Probit)
Ch s t-stat Ch s t-stat Ch s t-stata dng ha -0,020 (-0,86)
Ci tin 1 0,058 (1,14)
Ci tin 2 -0,041** (-2,36)
Quy m doanh nghip (log s lng lao ng) -0,023** (-2,30) -0,024** (-2,39) -0,020* (-1,91)
Doanh nghip h gia nh (C=1) -0,035 (-1,46) -0,032 (-1,33) -0,034 (-1,41)
Thnh th (C=1) 0,082*** (4,20) 0,083*** (4,25) 0,085*** (4,36)
Min Nam (C=1) 0,033* (1,91) 0,033* (1,95) 0,034** (2,02)
Bin gi ngnh C C C
S quan st 2.501 2.501 2.501
Pseudo R-squared 0,03 0,03 0,03
Ghi ch: OLS v cc c tnh Probit, tc ng bin. Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi mc ngha 10%, 5% v 1%. Nhm c s: doanh nghip siu nh ti HCMC, ngnh ch bin thc phm (ISIC 15).
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 40 -
5.2 Cc c tnh ca nng sut lao ng
Tng t nh bo co cuc iu tra DNNVV nm 2009, ni dung ny ca bo co
tp trung phn tch hai cch o lng khc nhau v nng sut lao ng: (1) Doanh thu
thc trn lao ng ton thi gian v (2) Gi tr gia tng thc trn lao ng ton thi gian.
Phn tch ny c thc hin da trn 1.927 doanh nghip, tt c cc doanh nghip ny
u tham gia phng vn trong c cuc iu tra nm 2009 v nm 2011. Bng 5.6 trnh
by hai o lng nng sut lao ng theo quy m v a bn. Doanh thu thc bnh qun
trn lao ng ton thi gian l 73 triu ng trong nm 2011 trong khi gi tr gia tng
thc trn lao ng ton thi gian l 20 triu ng. C hai con s ny u phn nh mc
tng trng ng k ca nng sut lao ng thc ca nm 2011 so vi nm 2009. Tng
trng nng sut lao ng tp trung ch yu cc doanh nghip nh v siu nh. Bn
cnh , cc doanh nghip ti min Bc c ci tin ng k khi lng sn phm
u ra trn lao ng bng mc nng sut lao ng ca cc doanh nghip tng ng ti
min Nam.
Bng 5.6 Nng sut lao ng theo quy m doanh nghip v a bn
Nng sut lao ng 1 Nng sut lao ng 2 2009 2011 Tng trng 2009 2011 Tng trngTng s 64,0 73,0 1,7 [1,2] 15,8 20,1 1,7 [1,2]Siu nh 51,6 64,1 1,8 12,5 17,4 1,8Nh 82,9 89,6 1,6 21,3 25,3 1,6Va 116,5 108,9 1,3 27,8 29,4 1,3Thnh th 81,0 90,6 1,8 21,5 25,7 1,6Nng thn 52,4 61,0 1,7 11,9 16,2 1,8Min Nam 71,1 73,9 1,5 17,6 22,6 1,6Min Bc 59,3 72,5 1,9 14,6 18,4 1,8Ghi ch: Triu ng. Tng trng nng sut lao ng trung bnh (LP) c xc nh l (LP
2011/LP 2009). Trung v ca tng trng LP trong ngoc n.
Bng 5.7 trnh by kt qu s liu nng sut lao ng theo ngnh. Th nht, doanh
thu thc bnh qun v gi tr gia tng trn lao ng ton thi gian kh cao trong ngnh
cao su (ISIC 25) vi 116 triu ng (doanh thu) v 28 triu ng (gi tr gia tng). Tuy
nhin, ngnh cao su l ngnh ci tin nng sut lao ng t nht (trong s 6 ngnh ln
nht). Trung v ca t l tng trng nng sut lao ng ln hn 1 trong tt c cc ngnh
mt ln na nhn mnh nhng ci tin ln ni chung v nng sut lao ng ca cc
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 41 -
DNNVV ca Vit Nam. Tuy nhin, s bin ng gia cc doanh nghip cng rt ln
c th hin bng t l gn 40% s doanh nghip c mc tng trng nng sut lao
ng m trong giai on 2009 - 2011.
Bng 5.7 Nng sut lao ng theo ngnh
LP 1 LP 2 LP 1 LP 2ISIC
(cp 4) 2009 2011 2009 2011 Tng
trngTng
trng
15 Thc phm v ung 60,9 73,8 13,6 18,0 1,81 1,8620 Sn phm g 47,6 55,3 12,1 15,4 1,79 1,6525 Sn phm cao su 117,0 115,9 26,5 28,1 1,36 1,2926 Sn phm khong phi kim 59,5 54,3 14,8 18,5 1,43 1,7228 Sn phm kim loi c 59,8 71,3 15,4 19,4 1,65 1,5736 Ni tht 61,3 61,3 15,4 19,5 1,59 1,61T l doanh nghip c mc tng trng LP m (Tng trng LP
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 42 -
Bng 5.8 Cc c tnh ca nng sut lao ng
Tng trng nng sut lao ng (2009 to 2011)
dln(LP1) dln(LP2)
Ch s t-stat Ch s t-stat
Mc nng sut lao ng (log) -0,536*** (-21,90) -0,629*** (-22,96)
Quy m doanh nghip (log s lng lao ng) 0,116*** (5,37) 0,129*** (6,72)
a dng ha (C=1) 0,004 (0,09) -0,038 (-0,90)
Ci tin 1 (C =1) -0,014 (-0,16) -0,042 (-0,45)
Ci tin 2 (C =1) -0,007 (-0,18) 0,056* (1,81)
Doanh nghip h gia nh (C=1) 0,036 (0,69) 0,008 (0,18)
Thnh th (C=1) 0,137*** (3,47) 0,146*** (4,03)
Min Nam (C=1) -0,077** (-2,32) 0,023 (0,78)
Bin gi ngnh C C
S quan st 1.920 1.920
Pseudo R-squared 0,29 0,31
Ghi ch: OLS. Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi mc ngha 10%, 5% v 1%. Nhm c s: Doanh nghip
siu nh ti TP H Ch Minh, ngnh ch bin thc phm (ISIC 15).
Bng 5.8 cho thy m hnh doanh thu gim , c ngha l cc doanh nghip c nng
sut lao ng ban u cao c mc tng trng nng sut lao ng thp hn theo thi
gian. Th hai, nng sut lao ng tng cng vi quy m doanh nghip, khng ph thuc
vo phng php tnh nng sut lao ng, khng nh kt qu trong Bng 5.6. Th ba,
nhng ci tin i vi cc sn phm hin ti c tng quan thun vi tng trng nng
sut lao ng gi tr gia tng. iu ny c ngha l cc doanh nghip c xu hng
tng gi tr gia tng trn lao ng bng cch tng hp thay i vo cc sn phm hin
ti. Th t, cc doanh nghip ti khu vc thnh th c mc tng trng nng sut lao
ng cao hn so vi cc doanh nghip ti nng thn. Cui cng, cc doanh nghip ti
min Nam dng nh c tng trng doanh thu trn lao ng thp hn so vi cc doanh
nghip ti min Bc (c nh quy m, c cu php l, ngnh, v.v).
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 43 -
6 u t v tip cn tn dng
Kh khn trong th trng tn dng c cc doanh nghip xem nh ro cn ln
nht i vi s pht trin ca cc DNNVV ti Vit Nam. Do vy phn ny xem xt cc
c im u t v cc kh khn trong tip cn tn dng ca doanh nghip ti Vit Nam.
phn tch s bin ng u t v s thay i ca kh khn v tn dng theo thi gian,
b s liu ca mu cn bng (2009 v 2011) c s dng.
6.1 u t
Bng 6.1 trnh by t l doanh nghip c thc hin u t t thi im iu tra
trc, theo quy m doanh nghip, c cu php l v a bn. Trong nm 2009, 61% ca
2.508 doanh nghip c thc hin u t so vi t l 56% trong nm 2011. Xc sut u
t tng ln theo quy m doanh nghip, mc d c gn 50% s doanh nghip siu nh
thc hin u t trong nm 2011. T l doanh nghip khng phi h gia nh thc hin
u t ln hn so vi cc doanh nghip h gia nh v doanh nghip c a bn ti cc
tnh nng thn v min Bc thng xuyn u t hn so vi cc doanh nghip ti khu
vc thnh th v ti min Nam.
Bng 6.1 u t mi
2009 2011 S quan st T l S quan st T lTng s 2.508 0,609 2.446 0,562
Siu nh 1.682 0,536 1.686 0,498Nh 664 0,735 616 0,674Va 162 0,846 144 0,833Doanh nghip h gia nh 1.672 0,544 1.587 0,505Doanh nghip phi h gia nh 836 0,738 859 0,667Thnh th 1.090 0,536 1.048 0,529
Nng thn 1.418 0,665 1.398 0,587Min Nam 1.041 0,508 1.032 0,453
Min Bc 1.467 0,680 1.414 0,641Ghi ch: Thiu 3 quan st trong nm 2011 do bo co sai.
Bng 6.2 nghin cu tnh hnh u t ca cc DNNVV Vit Nam. Ch c 444
doanh nghip trong 1.997 doanh nghip khng c u t mi trong 4 nm qua, hn
40% doanh nghip c u t mi trong c hai nm 2009 v 2011 v 42% doanh nghip
khng u t trong nm 2009 c u t trong nm 2011. Nhn chung, c th kt lun
rng phn ln cc DNNVV c thc hin u t trong thi gian qua.
-
C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM
- 44 -
Bng 6.3 quan st mi tng quan gia xc sut u t v cc nhn t nh hng
truyn thng. Trong bng, bin gi thi gian c gi tr m v c xc nh c lp so
vi mu (ton b mu hoc mu cn bng) hoc la chn ch s c lng (c lng
Probit tng hp hoc m hnh xc sut tuyn tc ng c nh), khng nh s st gim
chung t l cc doanh nghip c thc hin u t mi trong nm 2011 so v