1 DUA PULUH PELAKSANAAN KOD ETIKA MENURUT PANDANGAN ISLAM DAN PERSPEKTIF BARAT Artikel Oleh: Zaihan hairuzialani Mat Jusoh SMKA Tun Ahmadshah, Kota Kinabalu, Sabah KOD ETIKA SATU MESYUARAT DEFINISI MESYUARAT(kamus)ringkas,rujukan MESYUARAT( SYURA ) MENURUT WAHBAH AL-ZUHAYLI PandanganfuqahayangdisimpulkanolehWahbahal-Zuhayli. 1Perkataanwaamruhum syuradalamSurahal-Syuramenunjukkankeumumanperkara(amruhum)yangperluatau bolehdimesyuaratkan.2Ertinya,syurajugaterpakaidalamurusanpentadbirandan perkhidmatan, apatah lagi yang melibatkan masyarakat.3 AL-QURAN Firman Allah SWT: _ ,!>.`. ,l `.! :l.l >`. _: '., !.. .. 1.`, __Terjemahan:Danlebihbaikdanlebihkekal(untuk)orang-orangyangmenerimaseruan Tuhannya dan mendirikan sembahyang, dan urusan mereka dijalankan secara bermesyuarat sesamamerekadanmerekamenafkahkansebahagianrezekiyangkamiberikankepada mereka. (Surah as-Syura 42:38) Firman Allah SWT: _ls ,l `_:. ,l:| : !. _s _. !,.. `!:. _!.`> !.,lsTerjemahan: ........Jika kedua-dua ibu bapa hendak menceraikan anaknya daripada menyusu (sebelumduatahun)denganpersetujuandanpermusyuaratanantarakedua-duanya,maka tiadalah berdosa kedua-duanya....... (Surah al-Baqarah 2: 233)

1Wahbah al;-Zuhayli, 1986.Usul Fiqh al-Islami. Damsyik: Dar al-Fikr, hlm.273. 2 Ibid., hlm. 274 3 Sharifah Hayaati Ismail al-Qudsy, 2010. Etika Penjawat Awam dari Perspektif Islam; Dewan Bahasa dan pustaka, Selangor. hlm 102 2 Perkataanal-Syuraberasaldaripadaperkataanbahasaarab,iaitusyawara-yushawiru,yangbermaksudberundingdanberbincang.4Antarapandanganulama tentang al-syura ialah Ibn al-Arabi dalam Ahkam al-Quran yang mengatakan bahawa ia ialahpermesyuaratanuntukberbincangdanmengeluarkanpendapatterbaikolehsesuatu kumpulantentangsesuatuperkara5.Pandanganyangsamajugadiutarakanoleh kebanyakan ulama yang lain seperti al-Al-Ansari, al-Asfahani dan al-Badawi. Mandili dalam penulisannya juga menjelaskan kepentingan bertukar-tukar fikiran ini sebagaimana petikan di bawah:6 Wajibiapadapekerjaaanyangtiadanaspadanyadalamal-qurandanhadithNabiSAW. Adapunpekerjaanyangsudahditetapkanhukumnyadalamal-quranatauhadithmakatiada boleh dirundingkan melainkan akan meluluskannya, tambahan lagi berunding itu diisyaratkan padanyabahawasanyatiadamembawaiakepadamenyalahiakanijmakulama,bahkan hendaklah ada ia selama-lamanya bersetuju dengan jiwa undang-undang Islam, maka kerana itutidakdapattiadabahawaadasekalianpemerintahdansekaliananggotaberunding daripada ulama yang faham akan undang-undang Islam. HADIS PANDANGAN TOKOH BERKAITAN MESYUARAT UMPAMA MEMBERIKAN AUTONOMI YANG AKAN MEMBUKA RUANG PERBINCANGAN BERSAMA Alan Randolph dan Ken Blanchard (2007)7 mendefinisikan Empowermentsebagai : The process of uncleashing the power in people-their knowledge, experience and motivatioun and focusing that power to achieve positive aoutcomes for the organization. Langkahinimelibatkanprosesmelepaskankuasayangadapadamasyarakat,iaituyang terdapatpadapengetahuan,pengalamandanmotivasimerekasertamenumpukankuasa tersebutkearahmencapaihasilyangpositifkepadaorganisasi.Dalampenjelasanyanlain katainijugabermaksudmemberikankuasakepadamasyarakatuntukmembuatkeputusan (giving people the power to make decision).8 Dalamkonteksorganisasimasyarakatbermaksudstaf.Namun,empowerment bukanlahberertisemuakeputusanbolehdilakukanolehstafsebagaimanayangsering disalahertikanolehpengurusataustafitusendiri.Sebaliknyaiaperludiambilsebagaisuatu tanggungjawabdanperkongsianrisiko.Sebagaimanayangdinyatakanolehkedua-dua penulis di atas:

4 Muhammad Ibn Jalal al-Din al-Manzur, 1967. Lisan al-Arab. Jilid 6. Beirut: Dar al-Fikr, hlm. 103 5 Abu Bakar Muhammad Ibn al-Arabi, 1965. Ahkam al-Quran. Jilid 2. Kaherah: Matbaah Mustafa al-Babi al-Halabi, hlm. 123.6Mandili, Syeikh Abdul Qadir Ibn Abdul Mutalib, 1379 H. Islam Agama dan Kedaulatan. Mesir: Matbaah al- Anwar, hlm. 32-33 7Alan Randolph dan Ken Blanchard, Empowerment is the Key dlm. Ken Blanchard, 2007. Leading at a Higher Level. New jersey: Prentice-Hall, hlm. 68 8Ibid. 3 Directreportstoo,misunderstandempowerment.Manyofthemfeelthatiftheyare empowered, they will be given free rein to do as they please and make all the key decisions abouttheirjobs.Directreportsoftenfailtograpsthatthepriceoffreedomisasharingof risks and responsibilities.9 Kaedah usul fiqh menyebut, yatahammalu al-darar al-khas li dafial- darar al-am yangbermaksud,menanggungkemudaratanindividuuntukmenghilangkankemudaratan awam. APLIKASI 1.PERANAN PENGERUSI 1.Merancang dokumen-diokumen yang sepatutnya 2.Mencatat agenda, minit, tarikh, masa, tempat mesyuarat3.Melantik su pencatat minit 4.Memulakanmesyuaratdenganmembaca ertinya:Aku berpesan kepada kamu dan juga diriku supaya bertaqwa kepada Allah5.MulakandenganbismillahirrahmanirrahimdanpujiankepadaAllahdanberselawat keatasMuhammadSAWdansalam,salmsejahtera,al-fatihah,doabagi menghasilkan pandangan atau usul yang baik untuk kebaikan umum. 6.Membaca sepotong ayat atau hadis yang berkaitan untuk peringatan 7.Memberipujiansekiranyaahlidapatpencapaiandanberitabaik.Memulaidengan komunikasipujianiaitukomunikasiyangdisampaikanuntukmenyuarakanrasa penghargaan dan kegembiraan atas pencapaian anggota organisasi. 8.Menyentuh tentang isu semasa dan intisari mesyuarat 2. SESI MESYUARAT 2.1Pengerusi bersikap adil dan bersikap terbuka terhadap cadangan dan pendangan 2.2Ahli memberi pandangan secara spesifik, rasional dan berasaskan fakta 2.3Berusaha untuk memberi cadangan pada setiap masalah bukan menambah kekusutan masalah yang sedia ada. 2.4no. 15

9Ibid., hlm. 69 4 9.Memberipandanganyangbermanfaatdantidak bertentangandengannilaiIslamdan pandangan-pandanganmajoritiilmuan(memenuhimatlamatsyariatmaqasid khamsah)iaitumemeliharaagama,jiwa,akal,hartadanketurunan.(thetop5 guidence or policies Islamic law-syariah for religious authority ).10. Ahli mesyuarat mempunyai pengetahuan dan kemahiran (advisor or skill people who support the management ) dalam perkara yang dirundingkan 11. Setiappandangandanideayangdilontarkantidakberbaurperkauman,menghasut, mengadudomba, mengumpat dan mencaci orang ( high morality value ) 12. Mendengar pandangan ahli mesyuarat yang lain ( consideration whatever the question ask us or the problem to be solved ) 13. Memberipandangandanpenyelesaianmasalahbukanmembentangkanmasalah kepada setiap penyelesaian masalah 14. Bersikap sabar dan berlapangdada ( consecuen ) jika pandangan kita tidak diterima 15. Mempamerkanakhlakyangbaik(goodperformance)danmerendahkansuaradan bahasa yang sopan ketika bercakap. Elakkan budaya kerja salah-menyalahkan ( blame culture ), menghukum. Menggunakan bahasa yang sesuai. 16. Ahli mesyuarat bersetuju dengan keputusan yang ditetapkan 17. Pengerusi atau pencatat minit merumuskan keputusan 18. Diingatkankepadapencatatminitmenyiapkandalammasaseminggudan memaklumkan tarikh mesyuarat yang akan datang 19. Menutup dengan tasbih kafarah dan wal asr dan menutup dgn salam (mistakepunished)danmemalukan(managementbyembarrassment)keranaia puncatimbulsakithati,irihatidanperasaantidakpuashatilain(grudging compliance )10 20. Meggunakankomunikasisantuniaitubahasayangbaik,menghindarikata-katayang tajam antara mereka yang berselisih. 21. Menggunakan laras bahasa yang sesuai dengan ahli mesyuarat 22. Mengelakkan ucapan yang dibenci oleh ahli mesyuarat 23. Menyampaikan perkara yang benar dan tidak berbohong ( high realibility workforce : responsible and answerable )24. Setiap masalah yang wujud dikongsi dan ditangani secara kerja berpasukan

10 Sharifah Hayaati Ismail al-Qudsy, 2010. Op. Cit., hlm.203 5 ( teamwork culture ) 25. Menutup dengan ucapan salam PENUTUP