1iadd 30 - birdlifemalta.org · ftit ii-milied li _ 1-agrikoltura nareg sar kontra l~li9i li...
TRANSCRIPT
2
1iadd 30
jizdiedu. 11-MOSY
1400 membru, u li ta' lmsomma, Happy Birthday Klabb Huttaf!
Edltorjal Anbarijiet ta' Malta X'gflandna mld-Di Kompetizzjoni 30 imien ii-Qtil
Flora Madwarna Gallerija AUivita Hmerijiet li Mhux Fer Pros it Danna! Mem Posti Hawn! Avvizi ~
pag 2 pag 3 pag 4 pag 4 pag 5 pag 6 pag 6 pag 7 pag 8 pag 9 pag 10 pag 11 pag 11 pag 12 pag 12
Zagnrun to' 1-Gnadajjar
I I
.. · . ' . litlillll' liulitlem ' ·., . ·_, ;, J • s ~ 1;-._ ,. ,. ' - "' "' "'
11-Vjolin tax-Xitwa (Ct1iffchaff Phy!loscopus collybita) narawh fix-xhur s'intendi - fil-
hawn Tai-Maltemp. Gnasfur flafna, li kwiet f'gismu. spiss fil-gonna u fil·kampanja,
xi insetti
Victor Falzon Editur
Ritrau meflud f'xi 1·1980, fejn naraw membri tal-VMS (Kiabb ftuttaf ta' dak: ii-zmien) jgflinu fil-bini tar-riserva ta' 1-Gfladira
Working Group ta' Klabb Huttaf AudreyChetcuti, Norman Chetcuti, Desiree Falzon, Victor Falzon, Chris Pulis.
Klabb Fluttaf huwa Haqsima ta' Bird life Malta gnallmembri ta' tant is-sittax. Norganizzaw nargiet fil· kampanja, zjarat f'riservi naturali, lejliet kraft u anke nagflmlu xognol ambjentali. Nohorgu 1-magaiin 11-Muttafa kull xahrejn gnall-membri, u naglimlu nendawts u logliob gnal waqt 1-attivitajiet Sfwbija fii-Kiabb lmi .50 fis-sena. -----~·--~---------___!
Pu!Jiik:azz:i<mi Bird Life Malta 57 Marina Triq Rigord Ta' Xbiex MSD 12 Tel347646 Fax 343239 Materjal mi!l-11uttala jista'l"igi kkupjat dment Ji lissemma' Birdlile Malta u tintbaghal
tal-materjallil Birdli e 11-indirizz l'hawn gnand Poulton's Print Shop, Jannar
Ftit ii-Milied li _ 1-Agrikoltura nareg
sar kontra l~li9i li zzejjen tazNZnuber jew
tacwCipress. li 1-Pulizija se passi kontra min jikser din il-ligi.
Riga! lied xieraq lis-sigar Maltin! . Tgnid qegndin nitgnallmu li m il-bniedem biss importanti fid-dinja!?
Ftit fatti li
Hafna Maltin ghandhom il-vizzju li fi zmlen i!Milied imorru jqacetu bicciet minn sigartai:-Znuber u tac-Cipress biex izejnu il-gnien. Hemm
. min anke jqaccat sigar shah! Biex imbaghad I wara ftit graneL jarmuhom! Lanqas naqq is-. snin li jkunu hadu biex kibru.
BirdLife spiss tikkundanna dan 1-agir, anke b'ritratti fii-Huttafa (ara H11 u H23).
f'Dicembru li gnadda, fil-bajja ta' 1-Gnadira, ta' Grampus griseus).
mil-lukanda Mel cemplu Iii ne Group. fil-pront m kienu s-sagntejn
h aktar kalrna u qagfldu miegnu sakemm gfmddielu li kellu. Mas-sebn T1allewh jitlaq.
·. Prosit liefla Hotel! P Mari
ill
Ill
!i1!l
4
.l\';St~An A
New Zealand gnandha park nazzjonali kbir jismu Fiordland National Park. Ftit ddecidiet li d::m il-pa_rk tkabbru
iktar. Se jzidu miegnu bicca toresta antika,kwai:i darbtejn daqs Malta, li kienet fil-periklu li tinqata' gnall-injam. F'din il-foresta jgnixu annima!i rari nafna, bnalma huwa 1-Kaka (Nestor meridiana/is), sped ta' pappagallli jinstab biss fi New Zealand .
"".._,.,._
~
~
~
....-..----
, 1-Astun Afimar (Red Kite Milvus milvus) u xi ftit pari dak il-pajjiz) progett biex terga'
f'innawi minn fejn kien spicca, u sadattant bdiet li dan i-gnasfur huwa ta' gid u gmie!
U jidher li lrnexxa, is-sena 1-oflra sabu 260 bejta ta' dan 1-gnastur! rarissmu li Anmar.
L V 0 B 8 Q G Y I P 0 N K A V WV IF
K Q C N L L L P 0 F B N
z u D U F D
X A G L
F
F
T
B
E
R
E L L
0 s D T Z
R T
U R J
A G
N
F E
N M
E E D S
0 X
F E
N
E K
T
E
u J
A
N p
lr-rebbien jingnata 1-ktieb L-Agflsafar. Cans gnandkom sa 1-1 Marzu 1999.
Tqattgtiux ii-Muttafa!
lr-rebbiena ta' Kompetizzjoni 29 hija Colette Micallef mir-Rabat Colette tista' tmur tigbor is-CD minn gfland il-nanut The Scorpion ta' Sir Paul Boffa Avenue, Paola. lmportanti li tienu magliha !-membership card u dil-liarga tai-Huttafa. IHmien gnasafar moflbijin kienu sula, bilbla, tudun, rundun, pellikan, gallina u pitirross.
Grazzi ... Sa1111a ... Mer11ba ... Grazzi. .. Sa1i1ia ... Merf'lba ... Grazzi.,.Sa1i1ia ... Mer1iba.. I Klabb ftuttaf jgnid grazzi Iii John Grech, li gnal dawn 1-alinar snin kien president tal-Birdlife, u !i issa waqaf I minn din !1-kariga. Kemm dam President, John nadem nafna gnall-gnaqda tagnna, xognol fir-riservi naturali, xogflol fi6-6ontru 1-(ldid tai-BirdLife u elf fla(j'Oilra. Glialhekk minn qalbna John: Grazzi liafnal J F!-istess nits, Klabb Ftuttaf jifran liii·-President i!-gdid, li huwa Antoine Vella. .
~ 31
~ IXl [)]
~ ID
::;; c i: "' :;:,;
'\', ~
--}~ il-Muttafa 30 • Jannar- Frar 1999
L-istagun tal-kacca f'Malta huwa twll hafna. Filfatt hija ta' mistnija gnalina li f'Ma!ta gnandna 1-itwal stagun tal-kacca fi-Ewropa.
Naturalment, Birdllfe ma taqbel ma' 1-ebda stagun tal-kacca f'Malta, gnax f'Malta 1-kacca ssir gnall-gost u mhux gnall-ikel. Bird Life temmen li mhux sew toqtol 1-gnasafar biex tienu pjacir.
Birdlife tlkkundanna 1-aktar 11-kacca firrebbiegha. Dan gfla!iex ir-rebbiegna hija imien ilbejta. Bis-sanna tal-bejtiet, jerga' jizdied in-numru ta' 1-gnasafar li jkunu mietu bil-kesna tax-xitwa jew waqt il-passa tal-narifa. Gnalhekk fir-rebbiegna hija 1-agnar nag ali tfixkellill-gllasafar. Specjalmentjekk toqtolhom!
Skond IHigi Maltlja, !1-kacca ma tistax lssir issena kollha. Lanqas 1-insib. Jiddependi wkoll x'tip ta' kacca. Gnat-tajr? Gnaii-fenek? Mill-art? Mil!-banar?
Ha\Nn tallt qed ingibulkom tabella li turi 1-istagun tal-kacca u ta' 1-insib f'Malta.
11-partijiet il-bojod f'din it-tabella jfissru zmien li fih i!-kacca jew 1-insib humakontra 1-ligi. Barra minn zewg regolamenti onra, li jgnidu:
"' il-kacca tista' ssir biss saglltejn qabel titla' x-xemx sa sagntejn wara li tinzel ix-xemx @ ta' Ftadd u fil-festi 1-kacca trid fis-1
5
Nota miii-Editur: Did-darba 1-artiklu Nittrumbjaw Fuqrna waslilniex (rninn Cambridge!)fil-flin. Skuzawna, imma tinkwetawx: Mark jerga' jkun magfma miiH1arga li jmiss,
c: 2 ..
U-
0 11 >
Editur, Jisimni Steven u gf'landi 10 snln. Darba wa1ida
kont g1iaddej miz-i:urrieq u rajt ragellsawwat 11-kelb mingf'lajr ma kien g1iamel xejn. Gliaiiex jagf'lmlu hekk in-nies?
GrazzL
GflaZiZ Steven~
Steven Galea Mosta
Ma nafx gnaliex in-nies tigihom ix-xewqa li janqru 1-kiieb. Farsi gnax i!-kelb majpattihiex? gnax il-kelb mument wara li nafx.
Ma nafx ukoll gnaliex meta xi nadd kattiv kelb! Kellu bzonn kulnadd
u jinsa daqs il-klieb!
Indirizzaw l-ittri taghkom hekk!
Birdlife Malta 1' ~ll ~~
Marina Courfi , sc·li ··~
Triq Rigord Ta' Xbiex MSD 12
Gi'laiiz Editur,
~,,,,
\~"f ~-lf/ r:::::::::::::::-:-:.;.
Tista' tgf'lidli jezistux xi kotba dwar ll~mammals 1-Ewropa. Jlena jogf'lgbuni l~annlmali, u
gflalhekk nlxtieq inkun aktar dwarhom. Jlena diga gf'landll-k.tieb Flora u Fawna ta' Malta,
lmma xtaqt li jk.olli k.tieb fuq il-mammals biss. Grazzi.
Gnaziz Iva, jezisti ktieb
ta' 1-Ewropa, u i! darb a \AJ:Zajtu.
Edgar Grech Mosta
il··mammiferi kollha jien gnandi dan il-ktieb u
11-ktieb jismu The Mammals of Britain and Europe ta' G Corbet u D Ovenden. Huwa ta' daqs komdu biex jingarr, gnax huwa field guide.
Gnandek issib tixtrih. L-Editur
;11/lf,E:~~.t:ir rlM':t.:~r t r~ 1~~ L-Ghansar hija pjanta li facli tagnrafha. Bnalissa tara nafna minnha jikbru max-xagnri u 1-isteppa. Gnandha weraq kbir, lixx u andar karg ileqq, isfel wiesa' u t-tarf gej giiall-ponta. Di!-pjanta ttella' 1-weraq kollu madwar il-bazi. Bflalissa 1-weraq biss tara- baqagnlhom
, sas-sajf biex jitfaccaw! Mill-basla kbira ta' 1-Gnansar jagnmlu meditina li ta!-mard tal-qalb.
"f!J3oolc6 nz,a/«3 a /aMi11? !Ji/tJ' a great selection at speclol prices from
ERLIN LIBRARY LT Mou tbatte
• Jannar - Frar 1999 7
;::·:·:-:·:·:::::::::;.·
···:::::::::::=::::::::::·:··· Steven Galea (1 ·:·:·:·::::::::::::::=::::::·:··
,#
. ·-~ Nimrod Mifsud (12) - w f;· ... ~~ -d;..~·;t-;:..~-- -· ~
--· ... -::-::;_,~:-::.....::::::.,
~;-;:'
----~--
-~ =- --- ~~ .-- __ _....,..--~~ -- --·---~··
Denfil Geddumu Qasir
Cita
·.-:·:·:·:;:;:;::::·:-;·
David Pizzuto (11)
Kappun Gojjin
£~-~;J frpingix ikbar minn 1 Ox 1 Ocm, uza karta (mhux k~rtonCina) bajda u tpingix bi!-kulur. lkteb isem i-annimali jew pjanta u ismek Lu l-eta." Jekk ii:i:omm dawn ir-rego!i, it-tpingija tiegflek gflad tidher m-magaiin.
8
Sejrin liarga fll-kampanja fHnliawi ta' Burmarrad. Fuq 1-glioljiet dawk in-naflat hemm xagliri interessanti, fejn torsi naraw xi orkidl. Lorkidi huma pjanti rari u delikati, imma gliandhom fjuri sbieli liafna.
Hemm ukol! Wied Ril'lana, li f'dai-i:mien tas-sena ji:omm 1-ilma. U fejn hemm 1-ilma ... hemm il-najja.
Data: fiin: o.,:n;~JII
"ll"lt-:>rtl"<hJJ' t.t~"";:;. r\1 l-CA"i!d i I u ~.:::
lngib: Lura:/~ Eta:\'
---~.-------------- -
m\ 1 ~~;.:~J~~~; ;~;;:.~_:~.;,:;.::;;,:~~(
~?:~7~
---=--=~
.f'
'·'" \"''I~ 0;:;:;:.:::. :;:;:;::::::::::::::::::-1~:;:;:;:;:;:;:;:::;:;:
Se mmorru liajk mic-Cirkewwa, u nimxu max-xatt tal-punent ta' Malta sac-Cumnija, imbagliad naqsmu 1-wied gliaii-Gnad!ra.
Data: 11-Madd: 14 fiin:
Niltaqgliu: ingib: Lura:
Data: !=tin:
Niltaqgnu: ingib: Lura: Eta:
ll-Mu·Hafa 30 "' Jannar- Frar 1999
"Tpoggihx fuq I mar! Tpoggihx fuq 1-alimar!"
Ersaqt iejn il-grupp ta' tfal li kienu qed jgnajtu, biex nara x'kien dan 1-ecitament. Kien kamaiejont, li kien f'idejn wiened minnhom. Meta staqsejthom gnaliex kienu qed jgnidu hekk, wanda tifla qaltli: "Gflax jekk tpoggih fuq 1-anmar, huwa jipprova jsir anmar uko!l, u bl-isforz imut."
Ftmerija! Ara kif jista' jkun! 11-kamalejont veru li jbiddel tiegnu, imma ma huwa qawsalla! Fil-giida tiegflu gnandu ceiluli li il-kuluri. Gnandu nodor, sofor, u suwed. Meta i-kamalejont ikun irid jidr1er skur jig bed 'il gewwac-ceiluli sofor u nodor u jispikkaw i(>celluli kannella u nodor skurL U bil-kontra meta jkun
hekk, il-kamalejont litpoggih
fuqu. tiegnu qishom lingwa. Bihom jag lit! messagg lill-annimaii
. Per ezempju, jekk ikun irid ibezi:a' predatur jew
jaqleb gnall-iskur u jintefan jidher ikbar.
U biiliaqq! ll~kamalejont
m'gfiandniex ghalfejn nefiduh f'idejna narawh ibiddel kuluri. Jekk trid tara kamalejont .z: ji osservah fin-natura mhux f'idejk- jimexxllek tilmtlu!!!
Nota mill-editur: li-Kamalejont huwa mnares bil-iigi Maitija, jigifieri ma tistax taglimillu nsara, Ia toqtlu, taqbdu jew ii:i:ommu.
Tissejjanx berdwocer jekk m'intix ... til-Birdwatchers Club!
Birdlife Malta • 57 Marina Court Triq Rigord Ta' Xbiex MSD 12 Tel347646 Fax 343239 email [email protected]
9
10
Hafna dawn 1-annimali jinqabdu mis-selvagg bin-nases. Wanda rnin-nases ii tintuza
Heghold annima!i fiha, dawn majmutux mill-ewwel. Jippruvaw u jispiccaw iwegggnu aktar. Hafna jigdmu nnassa tal-nadid u jkissru snienhom magnha. Onrajn jigdmu s-sieq maqbuda biex jippruvaw jaqtgliuha barra, nalli jkunu jistgliu janarbu.
xorta jmutu gliax liafna demm jew taqbadhom infezzjoni. Jekk le, imutu zgur bilgufl, gnax bi tliet saqajn rna taqbadx x'tieko!!
Nassa onra li tintuza hija 1-Conibear trap. Jekk annimal jgfladdi minnha, din tkissiriu dahru jewgflonqu. L-industrija tal-fertgliid li din-nassa hija han ina gnax 1-annimai toqt!u mill-ewwel! imma filfatt nafna eluf rna jmutux miil-ewwel, imma jibqgnu maqbudin f'ugigii kbir sakemm jinqatlu min-nassab. Hafna annimali gieli jdumu fin-nassa tlett ijiem.
Nigu issa gnall-farms tal-fer. Xi nies jgiiidu li 1-farms huma inqas kattivi mill-insib. lmma fil-verita dawn il-farms m'huma xejn lilief kampijiet ta' tortura, fejn i-uniku interess huwa ·I-flus. L-annimali tal-fur farms jingflalqu f'gageg i:gnar, mingliajr spazju u mingnajr kumpanija ta' annimali onrajn. Dawn 1-annima!i jiggennu f'dak ic-cokon, jippassiggaw bla waqfien min-nana gnall-onra tal-gagga.
Jannar - Frar 1999 @ ll-MuHafa 30 ~'!i ~······················
Elisabeth Conrad
·------~----
·(.) <.0
~ $
E l() N
NS: .,... <D o·:::cn<D ::i"E ><0 ~19 xl!S - CL ~:;::
-CD '0 ·~
O§' a-·- ro a:::2 0'" CD
~::s -"E :Siii 0= u=
:Sg :ill: a.. ,.._-<n:i:§ ~-~ ~ro ::i!!C' w'P --:::l,n 'Cl-
~:g =~ ;;:o O<n -:::1 o= ~l:S
- ro «<,c: &:en Cl.O
~
%M ···-~· ·- ·--· j
Uaktieb L-Agl'lsafar qed inbigliuh bi prezz specjali ta' Lm1 .75 lm2.50!! Dawn huma li dannlu
·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.······.
$ Rofls
al ~@1]]
Klabb f'Novembru u
Rodney Gauci
Andre Naill Retton Marlon Borg Veronica Barbara Christine Saliba
u I i lek nibaglitulek.u e Tliet pitazzi ta' l ... gflasafar u • Stiker bil-kulur ta' gnasfur
'Hajjar nabib jew 1iabiba jidfllu fi Klabb rtuttaf, tihom . jim lew kopja ta' dil-formola, imla isfel id-dettalji tiegliek stess, u ibgtlathomlna, flimkien mai-Lm1.50c talmembru 1-gdid. 11-pitazzi u Hstiker jaslulek bil-posta fi ftit granet. Garanzija!
Clinton Pisani PCilia Haber
Karen Camilleri M Bartolo
Felicity Borg Ronald Sultana Kyle Bugeja
l l
lndirizz
Postcode
Ftakar ukoll li gtlal kull membru li ddaf'lf'lal, inti tiefw 8 punti fl·iskema Huttafa tas-Sena
Data tat-Twelid
Telefon
lndi
Postcode
:9 i= ~%~z.::.{}~::::::::::x::::::::::::~:::::~:::::::~:!=::::::::::!=~::::x::::-.~::::::*::::::~:::::::::::::~::::::~:~:;:;:~:~:;:~~=~~~=~4:;§~~~~~:~~~:;:~:~=~=~=~=~=~:~:~j
1
Grazzi Gurnali! Nixtiequ ngnidu grazzi lill-gazzetti The Times, The Malta Independent, l-Orizzont u ln-Nazzjon tallikull darba li tonrog IH1uttafa, dawn qed igibulna fil-pagni tagnhom avviz dwar il-magazin tagnna. Grazzi kbira wkoll lill-nabib tagnna berdwocer Alex Casha li qed jieflu nsieb jikteb dawn 1-artikli u jwassalhom lill-gazzetti.
u ... fiuttafa tas-Sena Dig a danlu 99 membru fl-iskema ftuttafa tasS en a. Dawn huma 1-5 !i jinsabu fuq quddiem.
Jurgen Pavanello 27 Dawn Costa 16 Earl Vella 16 Steven Galea 16 Kristina Bartolo 13
L-indirizz il-gdid ta' Bird life Malta kellna mill-gdid nerggnu nirrangawh ftit, minnabba li fettlilhom bidlu nnumri tal-bibien! Mela issa l-indirizz irid jinqara
Stennewni, kattivi!) \
Birdlife Malta 57 Marina Court Triq Rigord Ta' Xbiex MS 12