1b chuong07._nhung_cap_pham_tru_co_ban_cua_phep_bien_chung_duy_vat.pdf

7/28/2019 1B Chuong07._Nhung_cap_pham_tru_co_ban_cua_phep_bien_chung_duy_vat.pdf

1/51

CHNG VII

NHNG CP PHM TR C BNCA PHP BIN CHNG DUY VT

I. MT S VN L LUN CHUNG V

PHM TR.+ Phm tr l nhng khi nim rng nht

phn nh nhng thuc tnh, nhng mt, nhngmi lin h bn cht, ph bin ca s vt, hintng trong mt lnh vc nht nh ca hinthc.


2/51

+ Mi khoa hc c mt h thng phm

tr, phn nh mt, thuc tnh, mi lin hph bin trong lnh vc ngnh khoa hc nghin cu.

Th d:- , , , , -Vt l hc: khi lng, nng lng, lc, vn tc-- Sinh hc: ng ha, d ha, di truyn, bin d

- Kinh t hc: hng ha, gi tr,gi c, li nhun- Trit hc: vt cht, thc, vn ng, khng gian,thi gian, nguyn nhn, kt qu, bn cht, hintng


3/51

+ Phm tr trit hc khc vi phm tr

khoa hc c th.- Phm tr khoa hc c th phn nhnhng mt, nhng mi lin h ph bin

trong lnh vc nghin cu ca ngnh .- Phm tr tri t hc phn nh nhng

mt, nhng mi lin h ph bin nht

trong th gii khch quan cng nhtrong x hi v t duy con ngi.


4/51

2. Tnh cht ca phm tr:Trong lch s trit hc, c mt s quan

nim khng ng v phm tr:- Phi duy thc cho rng phm tr l nhng thc th tn

ti c lp, bn ngoi, khng ph thuc thc con ngi.

- Phi duy danh coi phm tr ch l nhng tn gi thun

ty, khng tha nhn tnh ch t khch quan ca phm tr- I. Cant coi phm tr nh l nhng hnh thc c sn

trong t duy con ngi, c trc kinh nghim, c con

ngi s dng nhn thc th gii khch quan (nh, ccphm tr khng gian, thi gian, tnh nhn qu, Thng ,linh hn, v.v..)


5/51

Php bin chng duy vt coi phm tr lkt qu ca qu trnh nhn thc, l hnh nhch quan ca th gii khch quan. Tuy nhin,phm tr mang ni dung khch quan. Phmtr ch c gi tr khi n phn nh ng n

hin thc khch uan.Phm tr c tnh mm do, nng ng.

Chng lin h, chuyn ha ln nhau; vn

ng pht trin theo nhn thc v hotng thc tin ca con ngi).


6/51

3. Vai tr ca phm tr:

- Cng c ca nhn thc- Cng c ca hot ng thc tin cito th gii.


7/51

II. CI RING V CI CHUNG1. nh ngha

Ci ring l phm tr ch mt s vt, mthin tng, mt qu trnh c th trong hinthc.

Ci chun l hm tr ch nhn thuc

tnh, nhng mtgingnhau ca nhiu s vt,hin tng, qu trnh (tn ti trong nhiu s

vt, hin tng, qu trnh).


8/51

2. Quan h bin chng gia ci

ring vi ci chung Ci ring ch tn ti trong mi lin h vi

ci chung. Khng c ci ring tuyt i, tc

ci ring m khng c ci chung vi ci ringc m n c ung, quy u c ung . Ci chung ch tn ti trong ci ring,

thng qua ci ring. Khng c ci chung tnti c lp, ngoi ci ring, trc ci ring.


9/51

Ci n nht

Ci c th

Ci ph bin

Ci ring l ci ton b (mi ci ringbao gm ci n nht, ci c th v ci

ph bin). Ci chung (ci c th, ciph bin) ch l mt mt, mt b phn

ca ci ring.


10/51

Ci ring a dng, phong ph hn cichung. Ci chung (ci chung bn cht) thsu sc hn ci ring. Ci ring khng c bao qut ht

trong ci chung; bi v, trong ci ring cn.


11/51

Ci n nht v ci chung c th

chuyn ha ln nhau trong nhng iukin nht nh:- Ci mi ra i: t ci n nht

ci c th ci ph bin.- Ci c m t theo con ng chuy nha ngc li.


12/51

3. ngha phng php lun

V ci ring ch tn ti trong mi linh vi ci chung nn khng c tuyti ha ci ring m phi t ci ring

trong mi quan h vi ci chung (li ch

ring ca c nhn, gia nh trong m iquan h vi li ch tp th, x hi; tn

gio trong mi quan h vi dn tc; dntc trong mi quan h vi nhn loi,v.v.).


13/51

V ci chung ch tn ti trong ci ring,

thng qua ci ring, nn mun tm ra cichung (bn cht, quy lut, v.v..) phithng qua vic nghin cu ci ring.

Khng c rt ci chung t t duy thunty.

Mt khc, khi p dng ci chung vo ci

ring cn phi tnh n c im vnhng iu kin tn ti c th ca ciring.


14/51

Tn trng tnh a dng phong ph ca

ci ring, ng thi phi tn trng nhngnguyn tc chung. To iu kin ci ring v ci

chung chuyn ha ng quy lut thc y s ra i v pht tri n ca ci mi vs tiu dit ci c, ci li thi.


15/51

III. NGUYN NHN V KT QU

1. nh ngha:Nguyn nhn l phm tr ch s tcng ln nhau gia cc mt bn trong s

vt, hin tng hay gia cc SVHT khc

n au o ra m s n n n .Kt qul phm tr ch s bin i do

nhng tc ng gy ra.


16/51

Nguyn nhn khc vi iu kin hay

nguyn c.iu kin l nhng yu t gip nguynnhn sinh ra kt qu, nhng bn thn iu

kin khng sinh ra kt qu.Nguyn ckhng phi l nguyn nhn,

m ch l ci c s dng bo cha,

hp l ha mt hnh ng nht nh, che y nguyn nhn tht s.


17/51

2. Tnh cht ca mi quan h nhn -qu:

+ Tnh khch quan: mi quan h nhnqu tn ti trong th gii khch quan,khng ph thuc thc.

trong iu kin nht nh th sinh ra kt

qu nht nh.+ Tnhph bin: mi quan h nhn qutn ti trong tt c lnh vc, k c thc,

t duy con ngi.


18/51

3. Quan h bin chng gia nguynnhn v kt qu Nguyn nhn quyt nh kt qu.- Nguyn nhn c trc, sinh ra kt qu.- Nguyn nhn th no th sinh ra kt

.

Mi quan h nhn qu khng ch nthun l s k tip nhau v thi gian: ciny c trc ci kia, m l mi lin h

sn sinh: ci ny tt yu sinh ra ci kia.


19/51


20/51

- Nguyn nhn quyt nh kt qu c v

cht lng v s lng. Kt qu tc ng tr li nguynnhn

theo hai hng:- t c y nguy n n n t , mquan h mi trng v sinh vt, sn xut

v tiu dng ).- km hm nguyn nhn (phm php v

hnh pht).


21/51

Nguyn nhn v kt qu chuyn haln nhau trong nhng iu kin nhtnh.

Nguyn nhn sinh ra kt qu, ri ktqu li tc ng vi s vt, hin tng

qu khc na.

Do , s phn bit nguyn nhn vikt qu ch c tnh cht tng i.Khng c nguyn nhn u tin. Khng

c kt qu cui cng.


22/51

4. ngha phng php lun

nhn thc mt hin tng cn phitm ra nguyn nhn ca n. Chng m tnd oan tin vo nhng nguyn nhn thn

b khng c mi lin h tt yu vi ktqu. Phn loi nguyn nhn, tm ra nguyn

nhn c bn, nguyn nhn ch yu givai tr quyt nh i vi kt qu.


23/51

V nguyn nhn quyt nh kt qu

nn mun c mt kt qu nht nh thcn phi c nguyn nhn v iu kinnht nh.

Mun khc phc mt hin tng tiucc th phi tiu dit nguyn nhn viu kin sinh ra n.


24/51

Bit s dng sc mnh tng hp ca

nhiu nguyn nhn to ra kt qu nhtnh. Bit s dng kt qu tc ng li

nguyn nhn, thc y nguyn nhn tchcc, hn ch nguyn nhn tiu cc (thdthng, pht, v.v.).


25/51

IV. TT NHIN V NGU NHIN

1. nh nghaTt nhin l phm tr ch ci xut pht t

mi lin h bn cht, c quyt nh binguyn nhn c bn bn trong kt cu ca s

vt, hin tng do , trong iu kin nht

nh phi xy ra v xy ra theo mt cch nhtnh.

Ngu nhin l ci xut pht t nhng milin h bn ngoi, khng nh trc, do cth xy ra hoc khng xy ra, c th xy ra

nh th ny hoc xy ra nh th khc.


26/51

Tt nhin, bn cht v quy lut c

cng trnh nhng khng ng nhtvi nhau.Tt nhin v ngu nhin u c

nguyn nhn ca n.Phn bit t t nhin trong t nhin v

tt nhin trong x hi.

Tt nhin trong t nhin c thc hin mt cch tpht, m qung v v thc. Tri li, tt nhin trong xhi c thc hin thng qua hot ng c thc, c mcch ca con ngi.


27/51

2. Quan h bin chng gia tt

nhin v ngu nhin+ Quan im siu hnh tuyt i ha citt nhin hoc ci ngu nhin, hoc tch

ri hai ci vi nhau.N u tuyt i ha ci t t nhin s d nn thuyt nh mnh.

Nu tuyt i ha ci ngu nhin, sdn n ph nhn quy lut khch quan,ph nhn khoa hc.


28/51

+ Quan im duy vt bin chngkhng

nh: Tt nhin v ngu nhin u tn titrong hin thc khch quan. Chng c

mi lin h khng kht, khng tch rinhau.

Khng c tt nhin tuyt i hoc ngu

nhin tuyt i. Trong tt nhin c ngunhin, trong ngu nhin c tt nhin.


29/51

Tt nhin vch ng i cho mnh

thng qua v s ci ngu nhin.Ngu nhin l biu hin mt mt, mtkha cnh ca ci tt nhin.

Tt nhin quy nh ngu nhin.Ng u nhin b sung cho t t nhin. Tt nhin v ngu nhin c th chuyn

ha ln nhau trong nhng iu kin nhtnh.


30/51

3. ngha phng php lunNm vng cp phm tr tt nhin-ngunhin t xc nh quan im duy vt

bin chng, chng li cc quan im duytm, siu hnh, chng m tn d oan.

.

Chng o tng.


31/51

Trong nhn thc, mun tm ra ci tt

nhin (bn cht, quy lut) phi thng quav s ci ngu nhin. Trong hot ng thc tin, phi da

vo ci tt nhin, tranh th nhng ngunhin c li, phng nhng ng u nhinc hi.


32/51

V. NI DUNG V HNH THC

1. nh nghaNi dung l phm tr ch tng hp tt cnhng mt, nhng yu t, nhng qu trnh

to nn s vt.

H n th c cc t c c, t c u c ani dung, l mi lin h n nh gia cc

mt, cc yu t, b phn to thnh nidung.


33/51

Ni dung v hnh thc u c yu t bn

trong v yu t bn ngoi. Hnh thc bntrong c mi lin h mt thit vi ni dunghn nn quan trng hn hnh thc bn

ngoi.Cn phn bit cp phm tr ni dung-hnh thc vi

cp phm tr bn cht-hin tng. Cp phm tr nidung hnh thc ni ln quan h gia cc yu t vicch t chc, kt cu ca chng. Cn cp phm tr

bn cht hin tng ni ln mi lin h gia ci bntrong gia vai tr quyt nh vi nhng biu hin ra

bn ngoi ca chng.


34/51

b) Mi quan h bin chng gia nidung v hnh thcNi dung v hnh thc gn b vi

nhau trong mi s vt.

Khng c ni dung no li khng cm n c n n .Cng khng c mt hnh thc no li

khng cha ng mt ni dung nht nh.


35/51

Ni dung quyt nh hnh thc. Hnh

thc phi ph hp vi ni dung.Tuy nhin, s ph hp gia ni dung v

hnh thc khng cng nhc. Cng mt nidun nhn tron nhn iu ki n tn t ikhc nhau c th c nhng hnh thc khcnhau. iu th hin tnh a dng cahnh thc.


36/51

Hnh thc c tc ng tr li ni dung.Nu hnh thc ph hp vi ni dung sto iu kin cho ni dung pht trin.Ngc li, nu hnh thc khng ph hpvi ni dung s cn tr s pht trin ca

.

Vd: s tc ng tr li ca quan h snxut n s pht trin ca lc lng snxut.


37/51

Khi hnh thc c, li thi mu thunvi ni dung mi.

Cuc u tranh gia ni dung v hnhthc s dn n xa b hnh thc c, thay

bng hnh thc mi cho ph hp vi ni.

ng thi ni dung cng c ci toli.

Lnin: u tranh gia ni dung vi hnhthc, vt b hnh thc, ci to ni dung.


38/51

3. ngha phng php lun V ni dung quyt nh hnh thc, cho nn

khi xem xt s vt, hin tng, trc ht cncn c vo ni dung ca n. Trong hot ng thc tin, cn trnh s

tch ri ia ni dun v hnh thc. Chnch ngha hnh thc, nhng ng thi cntrnh xem nh hnh thc.

Cn phi bit s dng nhiu hnh thc phc v cho mt ni dung nht nh. Cn i mi ni dung v hnh thc hot

ng cho ph hp vi tnh hnh mi.


39/51

VI. BN CHT V HIN TNG

1. nh ngha:Bn cht l tng hp tt c nhng mt,

nhng mi lin h tt nhin, n nh,

bn trong s vt, quy nh s tn ti v

p r n c a s v .Hin tng l nhng biu hin ra bn

ngoi ca bn cht.


40/51

Bn cht l ci chung, nhng khng

phi bt k ci chung no cng u l bncht.Bn cht v quy lut cng trnh ,

nhng phm tr bn cht rng hn phmtr quy lut, v bn cht bao gm nhiuquy lut.


41/51

2. Quan h bin chng gia bn chtv hin tng: Bn cht v hin tng thng nht

vi nhau trong mi s vt.

- Bt c s vt no cng c bn cht vn ng.- Bn cht bao gi cng biu hin ra

thnh nhng hin tng nht nh.


42/51

Khng c bn cht no khng biu hin

ra hin tng. Cng khng c hin tngno li khng c bn cht ca n. Bn cht quyt nh hin tng

Bn cht nh th no th hin tngnh th y.Bn cht thay i th hin tng thay

i theo.


43/51

Bn cht v hin tng c mu thunvi nhau:

- S thng nht gia bn cht vi hintng l s thng nht ca cc mt i lp

nn gia chng c mu thun vi nhau: Bn ch t ci n trong, hin tng ci nngoi.

Bn cht l ci tng i n nh, hin tng

thng xuyn bin i. Bn cht th su sc, hin tng th a dng,

phong ph.


44/51

Do , trong qu trnh nhn thc, ta c

th gp:Nhng hin tng phn nh chnh xc

bn cht.

Nhng hin tng ch phn nh mtmt, mt kha cnh ca bn cht.Nhng hin tng xuyn tc bn cht.


45/51

3. ngha phng php lun Trong nhn thc, khng c dng li

hin tng m phi i su tm ra bncht ca s vt th nhn thc mi su sc. tm ra bn cht ca s vt phi

,hin tng, tm ra hin tng phn nhchnh xc bn cht.


46/51

Khng c hp tp, vi vng, quy

chp mt s hin tng bt k thnh bncht, c th dn n nhm ln ng tic. Trong thc tin, mun xa b hin

tng xu th phi xa b bn cht sinh rachng. Tuy nhin, bn ch t t n ti khchquan, do khng th ch quan, nng

vi.


47/51

VII. KH NNG V HIN THC

1. nh nghaKh nng l ci cha c, cha ti, nhng

s c, s ti trong nhng iu kin nht nh.

.

Hin thc c hin thc vt cht(hin thc

khch quan) v hin thc tinh thn.Kh nng c kh nng tt nhin v kh

nng ngu nhin; kh nng gn v kh nng

xa.


48/51

b) Mi quan h bin chng gia khnng v hin thc Kh nng v hin thc khng tch rinhau; chng lm tin cho nhau,chuyn ha ln nhau.

nh th bin thnh hin thc.

Hin thc mi li m ra kh nngmi.


49/51

Ch :

Cng mt hin thc nht nh c thtn ti nhiu kh nng pht trin khcnhau.

Kh nng bin thnh hin thc cnphi c nhng iu kin nht nh.


50/51

c) ngha phng php lun

Kh nng v hin thc khng tch rinhau, nn trong hin thc cn xc nhkh nng pht trin ca s vt, la chn

kh nng tt yu v to iu kin thc

y s vt ti n ln. Tranh th kh nng c li, phng

kh nng c hi.


51/51

Phn bit kh nng vi ci khng khnng; kh nng vi hin thc trnh rivo o tng. Trong i sng x hi, kh nng

bin thnh hin thc cn pht huy ti at n n ng ng c quan c a con ng .Cn c chnh sch thch hp pht huy

mi tim nng sng to ca nhn dn.

1b chuong07._nhung_cap_pham_tru_co_ban_cua_phep_bien_chung_duy_vat.pdf

Documents