16 bg hhc ptsnam

909
Hóa Học Hữu Cơ TS Phan Thanh Sơn Nam Bộ môn Kỹ Thuật Hữu Cơ Khoa Kỹ Thuật Hóa Học Trường Đại Học Bách Khoa TP. HCM Điện thoại: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]

Upload: kim-anh-vo-hoang

Post on 13-Aug-2015

121 views

Category:

Documents


20 download

TRANSCRIPT

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Ti liu tham kho[1] Paula Y. Bruice, Organic chemistry, fifth edition, Pearson Prentice Hall, 2007 [2] Graham T.W. Solomons, Craig B. Fryhle, Organic chemistry, eighth edition, John Wiley & Sons, 2004 [3] Francis A. Carey, Organic chemistry, fifth edition, McGrawHill, 2003 [4] Robert T. Morrison, Robert N. Boyd, Oragnic chemistry, sixth edition, Prentice Hall, 1992 [5] Trn Th Vit Hoa, Phan Thanh Sn Nam, Ha hu c, NXB i Hc Quc Gia HCM, 2007 [6] Trn Th Vit Hoa, Trn Vn Thnh, Bi tp ho hu c, NXB i Hc Quc Gia HCM, 2004 [8] Thi Don Tnh, C s l thuyt ho hu c, NXB Khoa Hc K Thut, 2000 [9] Trn Quc Sn, C s l thuyt ha hu c, NXB Gio Dc, 19792

http://hhud.tvu.edu.vn

NI DUNG CHNH ng phn ca hp cht hu c Hiu ng trong hp cht hu c C ch cc phn ng ca hp cht hu c Alkane Alkene Alkyne Alkadiene Hp cht hydrocarbon thm Dn xut halogen Alcohol Phenol Aldehyde Ketone Carboxylic acid Amine Hp ch thttp://hhud.tvu.edu.vn

Chng 1:

NG PHN

ng phn: nhng hp cht hu c c cng thc phn t ging nhau, cng thc cu to khc nhau tnh cht ha hc, vt l, sinh hc khc nhau

Phn loi:

+ ng phn cu to (phng) + ng phn lp th: ng phn hnh hc (cis, trans), ng phn quay (cu dng), ng phn quang hchttp://hhud.tvu.edu.vn

4

I. ng phn cu toDo c s sp xp khc nhau ca cc nguyn t trong mch C I.1. ng phn mch Cn-butane

iso-butane

C6H12

m ethyl cyclopentane

cyclohexanehttp://hhud.tvu.edu.vn

5

I.2. ng phn do v tr cc lin kt bi, nhm chcbutene-1 butene-2

C4H8

OH OH

OH

OH

OH 1,21,3dihydroxy benzene OH 1,4-

http://hhud.tvu.edu.vn

6

I.3. ng phn c nhm nh chc khc nhaudim ethyl ketone C3H6O O propan-2-one acetone

CHO

propionaldehyde propanal propionic aldehyde

C3H6O2

COOH

Propionic acid

O Ohttp://hhud.tvu.edu.vn

m ethyl acetate7

I.4. ng phn c nhm th khc nhau lin kt vi nhm nh chc

C4H10O

O

diethyl ether

O m ethyl propyl ether

http://hhud.tvu.edu.vn

8

II. ng phn lp thII.1. ng phn hnh hc II.1.1. iu kin xut hin ng phn hnh hc

Xut hin khi phn t c 1 b phn cng nhc cn tr s quay t do ca cc nguyn t 2 nguyn t lin kt vi cng 1 nguyn t ca b phn cng nhc phi khc nhauhttp://hhud.tvu.edu.vn

9

Thng xut hin cc hp cht c cha: C=C, C=N, N=N, h lin hp, vng phng 3 hay 4 cnh abC=Ccd: a b, c d

Cl H

Cl H

http://hhud.tvu.edu.vn

10

II.1.2. Danh php ca ng phn hnh hc a. H cis-trans: abC=Cab Nhm th tng ng nm cng pha mt phng lin kt cis Khc pha trans

H3C H

CH3 Hhttp://hhud.tvu.edu.vn

H3C H

H CH311

cis-butene-2

trans-butene-2

b. H Z-E: abC=Ccd

a>b c>d

Quy tc Kahn-Ingold-Prelog: da theo th t u tin trong bng HTTH ca nhm th a, c cng pha so vi mt phng ni i: Z (zusammen) a, c khc pha so vi mt phng ni i: E (entgegen)12

http://hhud.tvu.edu.vn

35 Br I 53 Br I

17 Cl (E)-1-Bromo-2-chloro-2-fluoro-1-iodoethene F 9 F (Z)-1-Bromo-2-chloro-2-fluoro-1-iodoethene Cl

Lu : Khi dng Z-E, ch Z, E khng phi lun trng vi cis, trans

Cl F

Cl H

Cl H

Cl Br

Z-, cis-

E-, cishttp://hhud.tvu.edu.vn

13

II.1.3. ng phn hnh hc ca abC=Nd v aN=Nb a. abC=Nd Trc y, dng h syn-, anti-, nhng khng chnh xc nn hin nay dng h Z-E

a>b: a, d khc pha so vi mt phng ni i E, cng pha Z i vi aldoximeH3C OH C N H anti-acetaldoxime (Z)-acetaldoxime H3C C N OH Hhttp://hhud.tvu.edu.vn

syn-acetaldoxime (E)-acetaldoxim e

14

i vi ketoxime: Cng 1 cht, c th gi l syn- hay anti- !!!H3C H3C

OH C N

C N OH

anti-phenyl-p-tolylketoxime syn-p-tolyl-phenylketoxime

syn-phenyl-p-tolylketoxime anti-p-tolyl-phenylketoxime

h syn-anti khng chnh xc chuyn sang h Z-Ehttp://hhud.tvu.edu.vn

15

b. aN=Nb

C6H5 N N C6H5 anti-azobenzene

N N C6H5 C6H5

syn-azobenzene

http://hhud.tvu.edu.vn

16

II.1.4. ng phn hnh hc ca hp cht cha C=C lin hp a(HC=CH)nb C H H6 5

H H H C6H5

trans,trans-1,4-diphenyl-1,3-butadiene

H C6H5

H C6H5 cis,cis-1,4-diphenyl-1,3-butadiene

H

H

H C6H5

C6H5 H cis,trans-1,4-diphenyl-1,3-butadiene

H

H

* S p hnh hc ca h lin hp C=C N = 2n-1 + 2p-1 n: s ni i lin hp p = n/2 nu n chn http://hhud.tvu.edu.vn p = (n + 1)/2 nu n l

17

II.1.5. ng phn hnh hc ca vng no 3, 4 cnh c b tr trn 1 mt phng cc nhm th khng th quay t do xut hin ng phn hnh hc * Cc nhm th tng ng cng pha mt phng cis, khc pha transHOOC H COOH H HOOC H H COOH

cis-cyclopropane-1,2-dicarboxylic acid

trans-cyclopropane-1,2-dicarboxylic acid

http://hhud.tvu.edu.vn

18

II.1.6. Cch xc nh v so snh cc ng phn hnh hc a. xc nh khong cch gia cc nhm th Khong cch gia 2 nhm th tng ng trong ng phn cis < transH Cl H Cl 3.7 H Cl Cl H 4.7

http://hhud.tvu.edu.vn

19

b. Moment lng cc 2 nhm th ging nhau aHC=CHaH Cl H Cl H Cl Cl H

cis (1.89D) > trans (0D) 2 nhm th khc nhau aHC=CHb (a b) 2 nhm th cng ht hay cng y in t: cis > trans 2 nhm th c tnh cht in t ngc nhau: cis < transhttp://hhud.tvu.edu.vn

20

c. Nhit nng chy ng phn trans-: i xng mng li tinh th cht ch tonc cis < tonc trans

Lu : mi lin h gia to si v ng phn hnh hc khng cht ch V d:

CHCl=CHCl tosi ca cis-: 60.3 oC, tosi ca trans-: 48.4 oC CH3CH=CHCl tosi ca cis-: 32.8 oC, tosi ca trans-: 37.4 oChttp://hhud.tvu.edu.vn

21

II.2. ng phn cu dng (ng phn quay)

L nhng cu trc khng gian sinh ra do 1 nhm th quay xung quanh trc C-C (khng lm t C-C) so vi 1 nhm nguyn t khc Thng cn nng lng 3-4 Kcal/mol Ch tn ti nhng cu dng tng i bn

Khng th tch thnh nhng ng phn ring r!!! ng phn cu dng l cc dng khc nhau trong khng gian ca cng 1 cu hnh!!!http://hhud.tvu.edu.vn

22

II.2.1. Cch biu din a. Cng thc phi cnh (khng gian 3 chiu)a b a b c a c c b b c b c a a

che khut

xen k

Lin kt C-C: ng cho tri qua phi, xa dn ngi quan sthttp://hhud.tvu.edu.vn

23

b. Cng thc Newman Quan st dc theo C-C 2 nguyn t C dng che khut, biu din bng vng trn chiu cc nhm th ln mt phng vung gc vi C-C

aa b c c b b c

a c a b

che khuthttp://hhud.tvu.edu.vn

xen k

24

II.2.2. Cu dng ca cc hp cht mch h a. Ethane Quay 1 nhm CH3 & c nh nhm cn li 2 ng phn cu dng ti hn Che khut: khong cch gia cc H gn nhau nng lng cao nht km bn nht

http://hhud.tvu.edu.vn

25

Xen k: khong cch gia cc H xa nhau nng lng thp nht bn nht

http://hhud.tvu.edu.vn

26

b. n-Butane Quay cc nhm th quanh trc C2-C3 2 dng c nng lng cao: che khut ton phn & che 1 phnCH3 CH3 H H H H H H CH3 H H CH3

2 dng c nng lng thp: anti (i) & syn (lch)CH3 H H H H CH3 H CH3 H H27

CH3 http://hhud.tvu.edu.vnH

HHgauche

E

Hgmzchc

DIhedrsI angle

http://hhud.tvu.edu.vn

240*

28

II.2.3. Cu dng ca hp cht vng no Vng no 3,4 cnh khng c ng phn cu dng

Sc cng bayer: do s khc bit ca gc lin kt so vi gc ha tr bnh thng (109o28) = (109o28 gc lin kt ca vng)

http://hhud.tvu.edu.vn

29

a. Cyclohexane Cc C khng cng nm trong 1 mt phng bo m gc lin kt ~ 109o28 Cc nhm th c th quay quanh C-C ng phn cu dng C 2 dng c trng: gh (bn) & thuyn * Gh:

Xem nh 1 t hp ca 6 h thng n-butane Tt c 6 h thng u dng xen k (syn butane)5 4 6 3 2.5 2 1 2.49 http://hhud.tvu.edu.vn

3 4 6 230

1.84

* Thuyn:1

4 5 6 3 22.27

42.49

1 3

5

4 h thng dng xen k: C1-C2, C3-C4, C4C5, C6-C1 2 h thng dng che khut hon ton: C2C3, C5-C6 Khong cch H C1 & C4 rt nh lc y km bn hn dng gh *** Ngoi dng gh & thuyn, cyclohexane cn c dngxon, dng na gh km b n (htu ht tp://h d.tvu .ed u.c vn)31

http://hhud.tvu.edu.vn

32

b. S b tr cc lin kt C-H

6 C phn b trn 2 mt phng song song (1-3-5 & 2-4-6), cch nhau 0.5 Lin kt C-H gm 2 nhm: lin kt trc a (axial) & lin kt bin e (equatorial)

a e e

a e a a e a

109o28'

e ae

http://hhud.tvu.edu.vn

33

Cn bng (khng th tch):a e

CH3 CH3

Dn xut 1 ln th: e-methyl cyclohexane bn hn a-methyl cyclohexane http://hhud.tvu.edu.vn

Khi c 2 nhm th khc nhau: nhm ln

II.3. ng phn quang hc II.3.1. nh sng phn cc

nh sng t nhin: sng in t, dao ng mi hng vung gc vi phng truyn nh sng phn cc: ch dao ng trong 1 mt phng nht nh mt phng phn cc ASTN qua lng knh Nicol s tr thnh ASPC35

http://hhud.tvu.edu.vn

II.3.2. cht hot ng quang hc ASPC i qua 1 s hp cht hu c lm mt phng phn cc quay 1 gc cht hot ng quang hc

Gc quay c xc nh bng phn cc khttp://hhud.tvu.edu.vn

36

quay cc ring: []t0 = /(l.d) : gc quay cc quan st c () l (dm): b dy dung dch cht quang hc d (g/ml): nng dung dch cht quang hc to: nhit o : bc sng nh snghttp://hhud.tvu.edu.vn

37

II.3.3. iu kin xut hin ng phn quang hc Vt & nh trong gng khng chng kht c 2 ng phn khng chng kht nhng i xng nhau 2 ng phn ny quay mt phng phn cc nhng gc nh nhau nhng ngc chiu 1 i i quang ng phn quang hc thng xut hin khi c C bt i xng (C*) * C bt i xng: a b c d khng c tnh i xng trong khng gian 38http://hhud.tvu.edu.vn

Cabcd

V d phn t lactic acid 2 ng phn quang hc

COOH C* OH CH3 (+)http://hhud.tvu.edu.vn

COOH C* CH3 (-)39

H

HO

H

http://hhud.tvu.edu.vn

40

Cc nhm th khc nhau v ng phn cu to ng phn quang hcH n-C3H7 C* COOH iso-C3H7

Cc nhm th khc v ng v ng phn quang hcCH3 D C* H C6H5http://hhud.tvu.edu.vn

41

ng phn quang hc khng cha C* Phn t b tr cht ch trong khng gian, c cu to bt i xng trn ton phn t

ng phn allene

C10H7 C C C C6H5HO OC

C10H7 C6H5COOH

ng phn cn quayhttp://hhud.tvu.edu.vn

Cl Cl

42

II.3.4. Cng thc biu din ng phn quang hc a. Cng thc t din (3 chiu)

COOH

H

CH3

OH

khng thun li cho phn t phc tphttp://hhud.tvu.edu.vn

43

b. Cng thc chiu Fisher (2 chiu) Chiu cng thc t din ln mt phng Cnh nm ngang gn ngi quan st, nm dc xa ngi quan st

COOH

H

OH CH3

C th c nhiu cng thc Fisher khc nhau c. Cng thc phi cnh & Newmanhttp://hhud.tvu.edu.vn

44

II.3.5. Danh php v cch xc nh cu

hnh ca ng phn quang hc Cu hnh: s phn b trong khng gian ca cc nhm th xung quanh C* (khi nim m t ng phn quang hc) Cu dng: cc dng khc nhau trong khng gian ca cng 1 cu hnh!!!http://hhud.tvu.edu.vn

45

a. H danh php D-L: cu hnh tng i Phi so snh vi 1 cht chunCHO H OH CH2OH D-glyceraldehyde HO CHO H

CH2OH L-glyceraldehyde

Quy c: cc ng phn cha d t (O, N, S) lin kt trc tip vi C*, nm bn phi ca cng thc Fisher D, bn tri L V d lactic acid c 2 ng phn khi so vi glyceraldehydeCOOH H OH CH3 D-lactic acid HO COOH H CH3 L-lactic acidhttp://hhud.tvu.edu.vn

46

Rt kh xc nh khi phn t c nhiu C*!

b. H danh php R-S: Cu hnh tuyt i: L cu hnh thc s, ni ln s phn b cc nhm th trong khng gian xung quanh C* Dng quy tc Kahn-Ingold-Prelog xc nh ln ca nhm th: da theo th t u tin trong bng HTTH

http://hhud.tvu.edu.vn

47

C H C* O H H C O H H

H

O

Vng 1: C1 6, C3 6, O 8, H 1 Vng 2 (khi vng 1 khng xc nh c th t): O-C-O > -C-O -OH > -CHO > -CH2OH > H Lu :C A C A A C C A A C C A A C HC CH C C48

C

-CCH > -C(CH3)3 p://hhud.tvu.edu.vn -CH=CH htt> -CH(CH )2

3 2

Lu : cch cng s th t ch p dng so snh cc nhm th c cha cc nguyn t ging nhau. V d -CH(CH3)2 & -CH=CH2 Hoc CHO & -CH2OH

-CH2OH > -CH=CH2http://hhud.tvu.edu.vn

49

Cch xc nh cu hnh: C*abcd, gi s a>b>c>d +Theo cng thc t din / phi cnh (khng gian): t d xa ngi quan st: i t a b c: cng chiu kim ng h: ng phn R i t a b c: ngc chiu kim ng h: ng phn Shttp://hhud.tvu.edu.vn

50

http://hhud.tvu.edu.vn

51

+Theo cng thc Fisher: t d nm di hay trn trong cng thc Fisher, sau xt th t cc nhm cn li: i t a b c: cng chiu kim ng h: R i t a b c: ngc chiu kim ng h: S Quy c: i v tr 2 cp nhm th cu hnh khng thay i Thay i v tr 1 cp nhm th cu hnh s thay i Hay l Quay cng thc Fisher 180o cu hnh khng i, quay 90o hay 270o cu hnh thay ihttp://hhud.tvu.edu.vn

52

V d lactic acid:H

COOH OH CH3

a OH c CH3 H d (R) CO OH b

i H & CH3 (1 cp), OH & COOH (1 cp)

b COOH

Nu ch i 1 cp H & CH3

c CH3 H d (S)

OH a

Lu : R & S ch l i lng l thuyt!!! thc t ch o c d(+) & l(-)!!! R & S khng lin h vi (+) & (-)!!!http://hhud.tvu.edu.vn

53

II.3.6. Cc hp cht cha nhiu C* a. Hp cht cha cc C* khng tng ngCHO H C* OH H C* OH CH2OH

2 C* khng tng ng v CHO CH OH 2 4 ng phn (2 i i quang):

CHO H C* OH H C* OH CH2OH

HO HO

CHO C* H C* H CH2OH

CHO H C* OH HO C* H CH2OH

HO H

CHO C* H C* OH CH2OH

(2R,3R)(2S,3S)erythro-aldotetrose

(2S,3R)(2R,3S)threo-aldotetrose54

http://hhud.tvu.edu.vn n S p quang h c: N = 2

n: s C*

b. Hp cht c cha C* tng ng Tactric acid:H H HO OC C* C* COOH OH OH 2 C* tng ng 3 ng phn

COOH H C* OH HO C* H COOH

HO H

COOH C* H C* OH COOH

COOH HO C* H HO C* H COOH meso-tactric acid

(2R, 3R)-tactric acid (2S, 3S)-tactric acid

http://hhud.tvu.edu.vn

55

Trong ng phn meso: quay cc ca 2 C* trit tiu nhau khng cn hot tnh quang hc S ng phn quang hc ca hp cht cha C* tng ng (tnh c ng phn meso): N = 2n-1 (n: l) N = 2n/2-1(2n/2 +1) (n: chn)

http://hhud.tvu.edu.vn

56

II.3.7. Hn hp racemic

L hn hp 50% p quay tri + 50% p quay phi hn hp khng c tnh cht quang hc v quay cc t b tr nhau Hn hp racemic: khng ch cc phn t ring r m l 1 tp hp cc phn t

http://hhud.tvu.edu.vn

57

V d: Xc nh cu hnh tuyt i ca 1 s cht

CH2OH H OH CH3 (R)-

CHO OH CH3 CH2OH (S)-

COOH H2N H CH3 (S)-

COOH H2N H CH2OH (S)CH2OH H OH H OH CH 2OH (2S, 3R)-

H

CH3 C6H5 (R)-

CH2OH H OH OH H CH 2 OH (2S, 3S)-

http://hhud.tvu.edu.vn

58

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Chng 2: CC LOI HiU NG * Hiu ng s dch chuyn in t trong phn t nh hng n c ch phn ng, kh nng phn ng, tnh acid-base Chia lm 2 loi: a. Hiu ng in t: HU cm ng I (inductive effect) HU lin hp C (conjugation effect) HU siu lin hp H (hyperconjugation effect) b. Hiu ng khng gian: HU khng gian loi 1 HU khng gian loi 2 HU ortho

http://hhud.tvu.edu.vn

2

I. Hiu ng cm ngI.1. nh ngha HU cm ng s dch chuyn in t ca cc lin kt do cc nguyn t trong phn t c m in khc nhau phn t phn cc V d:H H C3 H H C2 H H C1 H Cl

m in Cl > C s dch chuyn t C1-Cl, 3 C2-C1, C3-C2http://hhud.tvu.edu.vn

I.2. Phn loi a. HU cm ng dng (+I) Gy ra bi cc nguyn t hay nhm nguyn t c khuynh hng nhng in t b. HU cm ng m (-I) Gy ra bi cc nguyn t hay nhm nguyn t c khuynh hng ht in t * Quy c: C-H c I = 0 Chiu chuyn dch t : Nhm nguyn t c khuynh hng nhng 4 in t > H cho +I (v ngc li)http://hhud.tvu.edu.vn

I.3. c im ca HU cm ng Cc nguyn t hay nhm nguyn t mang in tch + Cho I

Cc nguyn t hay nhm nguyn t mang in tch - cho +I in tch cng mnh I cng mnh, nhm nguyn t mang in tch c I mnh hn trung ha -N(+)R3 -O-O(+)R2 -I -N(-)H +I5

p://hhud.tvu.edu.vn 2 > -OR -O(+h)ttR

Trong cng 1 chu k trong bng HTTH: -I tng t tri qua phi -I: -NR2 < -OR < -F Trong cng 1 phn nhm chnh : -I gim t trn xung di -I: -F > -Cl > -Br > -I -I: -OR > -SR > -SeR

Cc nhm alkyl lun y in t (+I), tng dn t bc 1 n C bc 3 +I : -CH3 < -CH2CH3 < -CH(CH3)2 < -C(CH3)3http://hhud.tvu.edu.vn

6

Cc nhm khng no u mang I, tng dn theo khng no -I:R2C=CR< < RCC

HU cm ng gim dn theo mch C nh hng n tnh cht ca phn t V d Ka.105 ca cc acid: 1.5 CH3CH2CH2COOH CH3CH2CH(Cl)COOH 139 CH3CH(Cl)CH2COOH 8.9 ClCH2CH2CH2COOH 3.0

http://hhud.tvu.edu.vn

7

II. Hiu ng lin hpII.1. nh ngha H lin hp: l nhng phn t c lin kt & v tr lun phin nhau V d: CH2=CH-CH=CH2 hay CH2=CH-CH=CH-CH=CH2

http://hhud.tvu.edu.vn

8

HU lin hp s dch chuyn t trong 1 h lin hp, lm cho h lin hp tr nn phn cc V d: CH2=CH-CH=CH2 mt in t phn b u trn cc C Tuy nhin: CH2=CH-CH=CH-CHO m in ca O > C nhm C=O s ht in t ca h phn t tr nn phn cc ( LH - )

http://hhud.tvu.edu.vn

9

CH2=CH-CH=CH-N(CH3)2 N c i in t t do (p) c xu hng nhng in t cho h lin hp phn t phn cc (LH -p)

Cl

NH2

Lin hp -p (-Cl, -NH2 ng thi c I!)http://hhud.tvu.edu.vn

10

II.2. Phn loi II.2.1. HU lin hp dng (+C) Cc nt hay nhm nguyn t c kh nng y in t t bn thn n ra h lin hp +C c im ca +C: a. Cc nguyn t hay nhm nguyn t c cp in t cha s dng hoc nhng ion mang tch (-) u mang +C -O- -S-H -R SH SRNH2 NR2 H N C CH3http://hhud.tvu.edu.vn

-F

-Cl

-Br

-I11

O

b. Cc ion mang in tch m c +C mnh hn cc nguyn t trung ha +C: -O- > -OR -S- > -SR c. Trong cng 1 chu k ca bng HTTH: +C gim t tri qua phi +C: -N(R)2 > -OR > -F d. Trong cng 1 phn nhm chnh: +C gim t trn xung di +C: -F > -Cl > -Br > -I +C: -OR > -SR > -SeRhttp://hhud.tvu.edu.vn

12

II.2.2. HU lin hp m (-C) Cc nguyn t hay nhm nguyn t c kh nng ht in t ca h lin hp v pha n -C c im ca C: a. a s cc nhm nguyn t mang C l nhng nhm khng no -NO2 -CN -CHO -CORhttp://hhud.tvu.edu.vn

-COOH -CONH213

b. Trong cc nhm C=Z: -C ph thuc Z Z c m in cng ln, -C cng mnh -C: C=O > C=NR > C=CR2

c. i vi cc nhm nguyn t tng t: in tch cng ln th C cng mnh -C: C=N+R2 > C=NR

http://hhud.tvu.edu.vn

14

II.3. c tnh chung ca HU lin hp a. HU lin hp thay i rt t khi ko di mch lin hp *** HU cm ng: gim nhanh theo mch C !!!O H CH2 CH CH C H O H CH2 CH CH CH CH C H

linh ng ca H 2 cht ging nhauhttp://hhud.tvu.edu.vn

15

Tc phn ng ging nhau:OH

O

RCHO + H

CH2

CH

CH

C H

OH

-

O R C H O CH2 CH CH C H

RCHO + H

CH2

CH

CH CH

CH

C H OH

OH-

O R C H CH2 CH CH CH CH C H

http://hhud.tvu.edu.vn

16

b. Mt s nhm th cha no, du ca HU lin hp s thay i ty thuc vo nhm nt lin kt vi n-

O N+

O NH2

-C6H5: +C

-C6H5: -C

c. HULH ch c hiu lc trn h lin hp phng

H

C6H5NH2

R

N H

C6H5NR2

N R

+C ca NR2 gim so vi NH2http://hhud.tvu.edu.vn

17

III. Hiu ng siu lin hp III.1. HU siu lin hp dng (+H)L s tng tc ca cc in t ca lin kt C-H vi h t (C=C, -C6H5 ), hoc trong carbocation (vd: (CH3)3C+) hay gc t do (vd: (CH3)3C.)

http://hhud.tvu.edu.vn

18

Xt phn ng: CH3-CH=CH-CH2-CH3 + HCl Nu xt theo +I: sn phm chnh l: CH3-CH2-CHCl-CH2-CH3 Tuy nhin, thc t, do tc dng ca +H, sn phm chnh l:H H C Hhttp://hhud.tvu.edu.vn

+

CH

CH

CH2

CH3

HCl

CH3 CHCl

CH2

CH2

CH3

19

+H cng mnh khi s nguyn t H C cng nhiu:

H

H

H C

+H:

H

C H

>

H3C

http://hhud.tvu.edu.vn

20

III.2. HU siu lin hp m (-H)L s tng tc ca cc t ca lkt C-F vi h t (C=C, -C6H5)

F C F F

http://hhud.tvu.edu.vn

21

IV. Hiu ng khng gianL nhng loi hiu ng do kch thc ca cc nhm th trong phn t gy nn IV. 1. HU khng gian loi 1 (S1) Do cc nhm th c kch thc ln, chim 1 khong khng gian ng k cn tr khng cho 1 nhm chc no trong phn t tc dng vi phn t hay ion khcCH3 O O + H2N OH CH3 HOhttp://hhud.tvu.edu.vn

CH3 N O + H2O CH322

IV. 2. HU khng gian loi 2 (S2) Do cc nhm th c kch thc ln h lin hp b mt tnh phng khng cho 1 s phn ng Xy raR H3C N H3C R + Cl-N N+ H3C N H3C R R N N

R = H: phn ng xy ra R=-CH3: h lin hp mt tnh phng +C ca N(CH3)2 gim mnh phn ng khng x y rahttp://hhud.tvu.edu.vn

23

IV. 3. Hiu ng OrthoGy ra bi cc nhm th v tr ortho trong vng benzene gy nh hng c bit so vi cc nhm th v tr khc HU ortho: hn hp ca nhiu yu t (S1, S2, I, lin kt H)http://hhud.tvu.edu.vn

24

Xt hng s phn ly (Ka.105) ca dn xut ca benzoic acid C6H4(R)COOHV tr / R ompOH 10.5 8.3 2.9 F 54.4 13.7 7.2 NO2 67.1 32.1 37.6

Lu : -I ca NO2 > -I ca Fhttp://hhud.tvu.edu.vn

25

Tnh acid:H O C O H O > OH OH H O C > O H O C O

o-: OH c I ht t & lin kt H O-H trong COOH phn cc mnh nht p-, m-: OH c I ht in t nhng -I gim dn theo chiu di mch C O-H trong COOH p- t b phn cc nht lu : OH trong o- & p- c +C y in t ln h lin hp p--o C=O trong m-: h lin hp ny b t on do - lin tc !!! cng 26http://hhud.tvu.edu.vn lm cho tnh acid ca m- > p-

Tnh acid ca C6H4(F)COOH: o- > m- > pdo I gim theo chiu di mch C Kh nng ht (-I) hay y (+C) in t ca F, Cl, Br, I: -I > +C

Tnh acid ca C6H4(NO2)COOH: o- > p- > m27

http://hhud.tvu.edu.vn

-

O

N+

O H O

-

O

N+

O

OH

o-nitrophenol: lin kt H ni phn t tosi thp, khng tan trong nc c th chng li cun hi nc p-nitrophenol: ch c lin kt H ngoi phn t trong nc tan tt trong nc, tosi caohttp://hhud.tvu.edu.vn

28

V. nh hng ca cc hiu ng ln tnh acid base v bn ca carbocationV.1. nh hng ca HU cm ng ln tnh acid Cc R-OH, R-COOH c cha nhm th c +I tnh acid gim

Cha nhm th c I: tnh acid tng do O-H cng phn cchttp://hhud.tvu.edu.vn

29

Tnh acid ca cc acid: F3C-COOH (pKa 0.23) > Cl2CH-COOH (1.25) > Cl3C-COOH (0.66) >

NO2-CH2-COOH (1.68) >

NC-CH2-COOH (2.47) > F-CH2-COOH (2.57) > Cl-CH2-COOH (2.87) > Br-CH2-COOH (2.90) > HCOOH CH3COOH (3.75) (4.76) > > HO-CH2-COOH CH3CH2COOH (3.83) (4.87)30

> >

(CH3)3C-COOH (5.03)http://hhud.tvu.edu.vn

Nhm th cng xa C nh hng cng yu do I gim mnh: Tnh acid: F3C-COOH > F3C-CH2-COOH > F3C-CH2-CH2-COOH

http://hhud.tvu.edu.vn

31

V.2. nh hng ca HU lin hp, HU siu lin hp ln tnh acid Tnh acid ca alcohol < phenol Nhm th c C s lm tng tnh acid & ngc li-

O N+

O -I, -C > O H >

Tnh acid:+I H H C H >

H H C H +H, +I > O H O H

+C, -I NH2

O H

O H

Thng thng (khng lun lun!) : C > H > Ihttp://hhud.tvu.edu.vn

32

a. Acid bo khng no:

Tnh acid mnh hn acid no cng mch C (do C=C c I) Ni i C=C cng gn COOH th tnh acid cng mnh Tuy nhin: nu C=C lin hp vi C=O trong COOH th tnh acid gim do +C ca C=C!!! Tnh acid: CH3-CH=CH-CH2-COOH (pKa 4.48) > CH2=CH-CH2-CH2-COOH (4.68) > CH3-CH2-CH=CH-COOH (4.83)http://hhud.tvu.edu.vn

33

Ni ba CC cho d v tr lin hp vi C=O th vn lm tng mnh tnh acid (khc C=C): do I

ca CC mnh & ch c 1 lkt ca CC cho +C lin hp vi C=O, lkt cn li cho I nhng khng c +C!!!

Tnh acid: CHC-COOH (pKa 1.84) > 34 CH3-CC-COOH (2.60) > CH2=CH-COOH (4.25)http://hhud.tvu.edu.vn

b. Acid c vng thm: Tnh acid H-COOH (pKa 3.75) > C6H5-COOH (4.18) do +C ca C6H5- mnh hn I Tnh acid ty thuc bn cht & v tr nhm th: o- NO2-C6H5-COOH > p- > mHalogen cho I > +C o-Cl-C6H5-COOH > m- > phttp://hhud.tvu.edu.vn

35

V.3. nh hng ln tnh base

Mt in t trn N cng ln tnh base ca amine cng mnh

Nhm th y in t (+I) s lm tng tnh base ca amine & ngc li (-I, -C)

Tnh base: (CH3)2NH > CH3NH2 > NH3 > C6H5NH2 > p-NO2-C6H4-NH2http://hhud.tvu.edu.vn

36

Tnh base: p-NO2-C6H4-NH2 < m- NO2-C6H4-NH2 < p-Cl-C6H4-NH2 < C6H5-NH2 < p-CH3O-C6H4-NH2

pO2: -I, -C mnh nht, m-NO2: -I mnh, -C khng nh hng nhiu do h lin hp b t on -Cl: -I mnh hn +C, -I yu hn -NO2 p- CH3O: +C mnh hn I mt in t trn N cao nht base mnh nht Acid lin hp cng yu th tnh base cng mnh Tnh base: HCC- > (CH3)3CO- > CH3O- > OH- >

C6H5O- > CH3COOhttp://hhud.tvu.edu.vn

37

V.4. nh hng ln bn ca cc

carbocation

in tch dng trn cc cation cng c gii ta (cng nh) th cation cng bn bn do hiu ng y in t ca +H, +I:

H H C CH2 H

+H & I ca CH3 -NH- & -O- ng thi c I nhng +C nh hng mnh hn -NH- gii ta tch dng mnh nht bn nht Gc allyl CH2=CH-CH2+ hay C6H5-CH2+ rt bn do +C ca vinyl hay phenylhttp://hhud.tvu.edu.vn

40

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Chng 3: C CH PHN NG CA HP

CHT HU CI. Phn ng th i nhn nguyn t carbon no I.1. Khi nim chung

Phn ng th: 1 nguyn t hay nhm nguyn t ca cht ban u b thay th bi 1 nguyn t hay nhm nguyn t khc CH3-CH2-Cl + OH- CH3-CH2-OH + Cl-

Tc nhn i nhn: cc tc nhn mang in tch m (hay phn t trung ha cha cp in t t 2 do) tn cng vo trung tm tch in +http://hhud.tvu.edu.vn

Phn ng th i nhn (SN) y- + R-X R-y + Xy-: RO-, OH-, RCOO-, NH3, NH2R, H2O, ROH R: gc hydrocarbon X: Cl, Br, OH, OR, OSO2R V d: CH3-CH2-Cl + OH- CH3-CH2-OH + ClCH3-CH2-Br + CH3O- CH3-CH2-O-CH3 + BrCH3-CH2-Br + NH3 CH3-CH2-NH2 + HBrhttp://hhud.tvu.edu.vn

3

I.2. Phn ng th i nhn lng phn t (SN2) Lng phn t: giai on chm, c s tham gia ca 2 tiu phn

cham y + R-X-

a.C ch:

[y-... R ... X-]

nhanh

R-y + X-

trang thai chuyen tiep Lin kt gia C & y hnh thnh ng thi vi s yu i & t ca C & X 2 tiu phn tham gia vo giai on chm Nu y- khng d nhiu: r = k[y-].[R-X] phn ng 4 bc 2http://hhud.tvu.edu.vn

Gin nng lng:

http://hhud.tvu.edu.vn

5

R-OH: phn ng th ch xy ra trong mi trng acid v C-O bn Dn xut ca carbon bc 1 ch cho SN2 SN2: carbon bc 1 (ch cho SN2) > carbon bc 2 > carbon bc 3 (ch cho SN1) SN2: CH3-CH2-Cl + OH- CH3-CH2-OH + Cl6

http://hhud.tvu.edu.vn

b. Tnh lp th ca SN2 Phn t c cha C*: s c s thay i cu hnh (R S & ngc li) (nghch o Walden)R1 R1 C* R2 X R1 X R2

y- +

H

chamy H

C*

nhanh

y

C*

H R2

(R)-

(S)-

y- tn cng ngc hng so vi X sn phm c 7 cu hnh ngc vi tc chthttp://hhud.tvu.edu.vn

I.3. Phn ng th i nhn n phn t (SN1) n phn t: giai on chm ch c s tham gia ca 1 tiu phn a. C ch

R-X R+

cham

R+ +

X-

+ y-

nhanh

R-y

giai on chm: y- khng tham gia SN1 thng c bc 1 r = k[R-X]http://hhud.tvu.edu.vn

8

Gin nng lng:

http://hhud.tvu.edu.vn

9

Dn xut ca carbon bc 3 ch cho SN1 SN1: carbon bc 3 (ch cho SN1) > carbon bc 2 > carbon bc 1 (ch cho SN2) V d SN1:

CH3 H3C C CH3http://hhud.tvu.edu.vn

CH3 Br

+ OH-

H3C

C CH3

OH

+ Br-

10

Tnh lp th ca SN1R1 y R1 R1 C* R2 R3

chamR2 R3 C* X

-X

-

C* R2 R3 R2 R1 C* R3 y

(R1 R2 R3)

Sn phm c th l hn hp racemic Carbocation c cu trc phng kh nng tn cng ca y- 2 pha l nh nhau 50% S + 50% 11 Rhttp://hhud.tvu.edu.vn

http://hhud.tvu.edu.vn

12

I.4. Cc yu t nh hng ln phn ng th

i nhna. nh hng ca gc R Gc R bc cng cao: kh nng SN1 tng & SN2 gim SN1: carbon bc 3 (ch cho SN1) > carbon bc 2 > carbon bc 1 (ch cho SN2) Do SN1 ph thuc vo bn ca carbocation to thnh:CH3+ H H C CH2 H < H H < H C C+ H C C+ HH C H HH C H H 13 H H HH C H

carbon bc 2 > carbon bc 3 (ch cho SN1)

http://hhud.tvu.edu.vn

14

b. nh hng ca tc nhn i nhn y SN1: khng ph thuc y

SN2: ph thuc nhiu vo y- do giai on chm c y- tham gia

Tc nhn c tnh i nhn cng cao th cng d cho SN2 Thng thng, tnh i nhn ng bin vi tnh base NH2- > (CH3)3CO- > (CH3)2CHO- > C2H5O- > CH3O> OH- > C6H5O- > HCO 3- > CH3COO15http://hhud.tvu.edu.vn

Trong cng 1 phn nhm chnh ca bng HTTH: tnh i nhn nghch bin vi tnh base (phn ng thc hin trong H2O, ROH): Tnh base: F- > Cl- > Br- > ITnh i nhn: F- < Cl- < Br- < ITnh i nhn: HS- > OHTnh i nhn: C2H5S- > C2H5OTuy nhin trong pha kh, tnh i nhn: F- > Cl- > Br- > I

Phn bit tnh base & tnh i nhn: Tnh base v 16 tr cn bng, tnh i nhn tc !!!http://hhud.tvu.edu.vn

c. nh hng ca nhm b th -X Cc nhm th c tnh base cao rt kh b tch ra, v d: -OH, -OR, -NH2, -F V d: R-OH + HBr R-Br + H2O cn xc tc H2SO4 R-OH khng phn ng vi KBr

Halogen, kh nng tch nhm: F- < Cl- < Br- < I(Do I c bn knh ln C-I d phn cc hn Nng lng t lin kt: C-I < C-Br < C-Cl < C-F)http://hhud.tvu.edu.vn

17

d. nh hng ca dung mi Dung mi phn cc c proton nh H2O, ROH, HCOOH c kh nng solvate ha cao c anion & cation thun li cho SN1

R1 R2 C X R3

cham

R1 H - C+ O + -X R2 R3 H

-

X

H O H

Dung mi phn cc khng c proton nh (CH3)2SO, (CH3)2NCHO khng c kh nng solvate ha anion thun li cho SN2 18http://hhud.tvu.edu.vn

II. Phn ng tch loi L phn ng trong c s tch 1nguyn t hay nhm nguyn t ra khi cht ban uR CH2 CH2 Br

ROto H+ to HOto

R

CH

CH2 +

HBr

R

CH2

CH2

OH

R

CH

CH2 +

HOH HOH + NR3

R

CH2

CH2 N+R3

R

CH

CH2 +

Nhm b tch cng H: -OH, -OR, -X, -O+(R)2, -N+(R)3, -OSO2R 19 Base s dng: cc base mnh nh OH-, RO-, NH 2http://hhud.tvu.edu.vn

II. 1. Phn ng tch loi lng phn t (E2) a. C chR y + R CH2 CH2 X-

cham

y

H

C CH2

X

nhanh

H trang thai chuyen tiep H-y + R CH CH2 + X-

giai on chm, c s tham gia ca 2 tiu phn lng phn t Tc phn ng r = k[R-X].[y-] R-CH2-CH2-OH: ch tch loi trong mi trng acid 20 to cao (thng l sulfuric acid, acid rn)http://hhud.tvu.edu.vn

b.Tnh lp th ca E2 Cc hydrocarbon khng no tch loi d khi cc nhm b tch v tr trans vi nhau(1)HOOC Cl COOH

(2) OH-HCl

HOOC

Cl

OH-HClH COOH COOH

HOOC

H

chlorofumaric acid

chloromaleic acid

Tc (1) ln hn (2) 30 lnhttp://hhud.tvu.edu.vn

21

Cc hydrocarbon no hay vng no tch loi d khi cc nhm b tch v tr trans, anti vi nhau Lu : dn xut ca cyclohexane ch tch c khi nhm b tch v tr trans & phi kiu lin kt axial (trc)!!!Br CH3 H H CH3 CH3

+

san pham chnhBr

khoH H CH3http://hhud.tvu.edu.vn

22CH3

II.2. Phn ng tch loi n phn t (E1) C ch:

H C C X

cham

H C C+

+

X-

H C C

+

nhanh

H+

+

Thng cc dn xut ca hydrocarbon carbon bc 3 bao gi cng cho E1 Carbocation cng bn, cng d cho E1 Tc r = k [R-X] Nhng yu t lm thun li SN1 cng lm thun li 23 cho E1http://hhud.tvu.edu.vn

V d:

CH3 H3C C Br CH3 H HH C H H C C+ HH C H H cham

H HH C H H C C+ HH C H Hnhanh

+ Br-

+ C2H5O-

CH3 H2C C + CH3

C2H5OH

http://hhud.tvu.edu.vn

24

II.3. Hng ca phn ng tch loi a. Quy tc Zaitsev Dn xut bc 1 thng ch cho 1 sn phm duy nht khi tch loi CH3-CH2-CH2-Br ch cho CH3-CH=CH2 Dn xut bc 2, bc 3: cho nhiu hn 1 sn phmH H H H3C C C C H H Br H OH H3C CH2 CH CH2 (Hofmann)-

H3C CH CH CH3

(Zaitsev)

Sn phm Zaitsev : bn hn (do +H) thng thng, phn ng tch loi cho sn phm Zaitsev Quy tc: phn ng tch loi s cho sn phm m 25 carbon ca ni i lkt vi nhiu nhm alkyl nhthttp://hhud.tvu.edu.vn

b. Quy tc Hofmann Khi gc R (bc 1 & 2) ca R-X cha nhiu nhm th kch thc ln, tc nhn base c kch thc ln (vd (CH3)3CO-) hoc X l nhm th mang in tch dng c kch thc ln (vd N+R3, S+R2, SO2R) sn phm Hofmann chim ch yu (E2)CH3 H2C C CH2 CH3 (CH3)3COCH3 H3C C CH CH3http://hhud.tvu.edu.vn

72%

CH3 H3C C CH2 CH3 Br

28%

Nu base l C2H5O- th sn phm chnh l Zaitsev2 !6!!

H H3C C CH2 CH3 N+(CH3)3

OH(E2)

CH2=CH-CH2-CH3

CH3CHCH2CH2CH3 SO2CH3

OH(E2)

CH2=CH-CH2-CH2-CH3

Lu : Nu trong phn t c sn 1 ni i (C=C, C=O), sn phm lin hp thng l sn phm chnh (bn hn) 27http://hhud.tvu.edu.vn

II. 4. Quan h gia phn ng th i nhn & tch loi Nhit phn ng cng cao phn ng tch loi cng chim u th

170oChttp://hhud.tvu.edu.vn

C2H5-O-C2H5

CH2=CH2 + H2O28

Gc R c bc cng cao, hay base cng mnh th tch loi cng chim u th

to thng CH3-CH2-CH2-Br + C2H5OCH3-CH2-CH2-O-C2H5

CH3 H3C C Br CH3

C 2H5Ot caoo

CH3 H2C C CH3

http://hhud.tvu.edu.vn

29

III. Phn ng cng hpIII. 1. Phn ng cng hp i in t (AE) Phn ng cng hp vo ni i ca hydrocarbon khng no nh alkene, alkyne vi cc hp cht nh X2 (halogen), HX, H2O, HOX, H2SO4

C C

+ X-Yhttp://hhud.tvu.edu.vn

X C C Y30

a. C ch: Giai on 1:C C + X+-Y dung moi xuc tac nhanh C C X Y phc khong ben+

cham

C+ C X

ben hoa C C X+

Giai on chm: X+ tn cng vo C=C i in t

Giai on 2:

Y YC C X+ nhanh C C X31

Y-

tn cng vo pha i lp vi Xhttp://hhud.tvu.edu.vn

Chng minh AE c 2 giai on: Phn ng cng hp ca CH2=CH2 vi Br2 vi s c mt ca NaCl, NaNO3, sn phm thu c l 1 hn hp: Br-CH2-CH2-Br + Br-CH2-CH2-Cl + Br-CH2-CH2-ONO2 Nu phn ng thc hin trong dung mi l CH3OH, sn phm chnh l Br-CH2-CH2-OCH3 !!!32

http://hhud.tvu.edu.vn

H2C CH2 + Br2

CCl4

H2C CH2 Br Br

H2C CH2 + Br2

CH3OH

H2C CH2 Br OCH3

H2C CH2 + Br2

H2Ohttp://hhud.tvu.edu.vn

H2C CH2 Br OH33

b. Quy lut cng hp Quy tc Markonikov (dnh cho C=C khng i xng): H+ s tn cng vo C cha nhiu H CH3-CH=CH2 + H+ CH3-C+H-CH3 (bn hn) + CH3-CH2-C+H2 Quy tc Zaitsev-Wagner: H+ s tn cng vo pha to thnh carbocation trung gian bn nhtHBrhttp://hhud.tvu.edu.vn

CH3-CH=CH-CH2-CH3

CH3-CH-CH-CH2-CH3 34 Br

c. Ha lp th ca phn ng AE Phn ng cng hp AE xy ra theo kiu trans ph thuc vo tc cht ban u m c cc ng phn lp th khc nhau ng phn cis sn phm threo (nhm th tng ng khc pha)C2H5 Br C2H5 H CH3 H Br2 C2H5 Br+ CH3 H Brhttp://hhud.tvu.edu.vn

H

Br H

CH3

CH3 Br H H Br C2H5 CH3 H Br Br H C2H535

H

CH3 Br C2H5 Br

H

H

threo-

ng phn trans sn phm erythro (nhm th tng ng cng pha)

C2H5 H

H CH3

Br2

CH3 Br H Br H C2H5

CH3 H Br H Br C2H5 erythro

http://hhud.tvu.edu.vn

36

d. nh hng ca nhm th lin kt vi ni i

Nhm th y in t tng mt in t ca C=C tng kh nng phn ng AE Nhm th ht in t gim kh nng AE Cc nhm th nh phenyl nu c kh nng cho +C vi carbocation bn ha cation thun li cho AEhttp://hhud.tvu.edu.vn

37

Kh nng AE:O2N H H HOOC < H H H < H H H Cl H < H H3C H H3C < H H CH3 < H H H3C CH3 H3C < CH3 H3C CH3 CH3

Phenyl gy nh hng mnh hn 1 nhm methyl nhng yu hn 2 nhm methyl CH3CH=CH2 < C6H5CH=CH2http://hhud.tvu.edu.vn

< (CH3)2 C=CH238

III.2. Phn ng cng hp i nhn vo C=O (AN)

C O + X+-Y

OX C Y

X-Y c th l H-OH, H-OR, H-CN, H-SO3Na, Li-R, BrMg-R

http://hhud.tvu.edu.vn

39

a. C ch: 2 giai on, lng phn t Giai on 1:

C +

O

+ Y

-

cham

C OY carbanion

Giai on chm: Y- tn cng vo C+ i nhnhttp://hhud.tvu.edu.vn

40

Giai on 2:

C O Y

-

+ X+

nhanh

C OX Y

Phn ng AN c th khng cn xc tc. Tuy nhin, pH c nh hng V d: Trong acid yu (pH 4)

C O

+

H+

C+ OH

in tch (+) ca carbon c tng cng AN cng thun li Tuy nhin, acid qu mnh: R-NH2 + H+ R-N+ H3 41 Kh nng phn ng vi C=O gimhttp://hhud.tvu.edu.vn

b. nh hng ca nhm th lin kt vi C=O Nguyn t C trong C=O c in tch dng cng ln AN cng thun li Nhm th y in t (+C, +I, +H) lm gim kh nng phn ng Nhm th ht in t (-C, -I) lm tng kh nng phn ngNO2 CH2 C O H > H3C C NH2 o > Cl CH2 C O H > CH3 C O H > H3C C CH3 o

> H3C C OR o

> H3C C Oo

42

http://hhud.tvu.edu.vn

IV. Phn ng th i in t vo nhn thm (SE)

X + X+ acid + H+

Xc tc: cc acid v c: H2SO4, H3PO4, HF hay Lewis acid: FeCl3, AlCl3, ZnCl2 V d: C6H6 + (CH3)3C-Br /AlBr3 C6H5-C(CH3)3 + HBrhttp://hhud.tvu.edu.vn

43

C ch phn ng: 2 giai on, lng phn t Giai on 1: to phc ( benzonium cation)xt nhanh

+ X -Y

+

X+-Y

phc

X cham

H +

X

H +

X

H

X +

H

phc

+

Trong phc : X khng lin kt trc tip vi C no c Phc : X c lin kt trc tip vi 1 C ca benzenehttp://hhud.tvu.edu.vn

44

Giai on 2: tch proton

X +

H nhanh

X + HY

http://hhud.tvu.edu.vn

45

+++ Nhm th y in t (+C, +H, +I) SE tng V d: * alkyl +I, +H *-NR2 (R: H hay gc alkyl), -OH, -OCH3, -NH-CO-CH3 (+C > -I) Anion: -O- : +C, +I mnh +++ Nhm th ht in t (-C, -I) SE gim V d: -N+N, -NO2, -CN, -CHO, -COR, -COCl, -COOH, -CO-NH2 (-I, -C) Cation: -N+R3 (-I mnh) * halogen (-I > +C)http://hhud.tvu.edu.vn

46

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Chng 4: Alkane I. Gii thiu chung Alkane hydrocarbon no mch h, nguyn t carbon lai ha sp3 Cng thc tng qut: CnH2n+2

methane Gc ha tr 109o5, lin kt C-H: 1.09, C-C: 1.53 2 ng phn: cu to, cu dng (quay)http://hhud.tvu.edu.vn

II. Danh php IUPAC II.1. Alkane khng phn nhnh: 4 alkane u: gi theo tn thng thng methane, ethane, n-propane, n-butane Cc alkane t C5: da theo cch m s ca Hy Lp hoc Latin. V d: pentane, hexane, heptane, octane(t c)http://hhud.tvu.edu.vn

3

II. 2. Alkane phn nhnh Chn mch di nht lm mch chnh nh s sao cho mch nhnh c ch s nh nht Dng ch s & gch (-) ch v tr nhnh, nhm cui cng phi vit lin vi tn mch chnh Nu c nhiu nhnh tng ng: dng tip u ng di-, tri-, tetra- ch s lng nhm tng nghttp://hhud.tvu.edu.vn

4

Nu c nhiu nhm th khc nhau: sp xp theo th t alphabetical. Lu : b qua cc tip u ng di-, tri-, tetra- khi xt th t alphabetical. Tuy nhin khng b qua iso!!! sec- & tert- c b qua khi xt th t vi cc nhm khc, nhng vn dng so snh gia chng vi nhau. V d: dimethyl hoc methyl s i sau ethyl hay diethyl isopropyl i trc methyl tert-butyl i trc isobutyl sec-butyl i trc tert-butylhttp://hhud.tvu.edu.vn

5

V d (H vit tt):C C C C C C C C C C 4-Ethyl-2,2-dimethylhexane

C C C C C C C C C C C C C C C C 3,3-Diethyl-5-isopropyl-4-methyloctane

C C C C C C C C C C C C 5-Ethyl-2,3,5-trimethylheptane

C C C C C C C C C C C C C C C 2-methyl-5-(1,2-dimethylpropyl)nonane6

http://hhud.tvu.edu.vn

II.3. Tn gc alkyl c ly 1 H t alkane, gi theo tn alkane nhng i ane yl CH3-: methyl CH3-CH2-: ethyl CH3-CH2-CH2-: n-propyl

CH3CHCH3

: isopropyl

CH3CH2CHCH3

: sec-butyl (CH3)2CHCH2-: isobutyl (CH3)3C-: tert-butyl 7

http://hhud.tvu.edu.vn

III. Cc phng php iu ch alkane III.1. Kh cc dn xut ca halogen, alcohol, carbonyl: a. Kh bng HI 80%, 180oC:P o CH3-CH2-OH + HI CH3-CH3 + I2 + H2 O

CH3I + HI

P o

CH4 + I2

b. Kh bng Zn/HClR C R' O

(Kh Clemmensen)

Zn(Hg)/HCl

R-CH2

-R'8

http://hhud.tvu.edu.vn

III.2. Hydro ha alkeneR-CH=CH2 + H2 Ni, Pd, Pt R-CH2-CH3

alkene c th iu ch t alcohol (H2SO4/toC) III.3. Thy phn hp cht c kim (CH3)2Zn + H2O CH4 + Zn(OH)2 C2H5-MgBr + H2O C2H6 + Mg(OH)Br iu ch hp cht c magnesium (Grignard): C2H5-Br + Mg/ether khan C2H5-MgBrhttp://hhud.tvu.edu.vn

9

III.4. Phn ng Wurtz CH3CH2Br + Na CH3CH2CH2CH3 + NaBr

Ch c hiu qu khi iu ch alkane i xng: CH3CH2Br + CH3Br CH3CH2CH3 + CH3CH3 + CH3CH2CH2CH3 khng c tnh chn lc t s dng Ch hiu qu cho R-Br & R-I Hiu sut: bc 1 (60%) > bc 2 (40%) > bc 3 (10%)http://hhud.tvu.edu.vn

10

III.5. in phn mui ca carboxylic acid CH3COONa CH3COO. CH3. CH3-CH3

III.6. Nhit phn mun natri ca carboxylic acid CH3COONa + NaOH CH4 + Na2CO3 IV. Tnh cht vt l (t c) Alkane khng phn cc ch tan trong dung mi khng phn cc to si ca alkane nhnh < thnghttp://hhud.tvu.edu.vn

11

V. Tnh cht ha hc Alkane tr khng c phn ng cng, c trng l phn ng th H V.1. Phn ng th H bng halogen Ch xy ra nhit cao hoc khi c nh sng

R-H

+ X2

to h http://hhud.tvu.edu.vn

R-X

+

HX12

a. C ch phn ng (gc t do SR ) Khi mo:X-X to

2X

h

Truyn mch:

R-H R +

+ X X2

R RX

+

HX

+ X

Phn ng c th tip tc to sn phm di-, tri-, tetra V d chlor ha CH4 c th thu c CH3Cl, CH2Cl2, CHCl3, CCl4 CH4 + Cl2 CH3Cl + HCl H = -25Kcal/mol13

http://hhud.tvu.edu.vn

Ngt mch:

X R R

+ X + R + Xhttp://hhud.tvu.edu.vn

X-X R-R R-X14

. Giai on to CH 3 . kh hn giai on to CH3Cl . (hay R ni chung) s quyt nh giai on to CH3 tc phn ng chung

http://hhud.tvu.edu.vn

15

b. So snh kh nng thay th H H bc 1 & bc 2:25 oC CH3-CH2-CH3 + Cl2 h CH3-CH2-CH2-Cl 45% + CH3-CHCl-CH3 55%

Vn tc tng i khi thay th H bc 1: 45 / 6 = 7.5 Thay th H bc 2: 55 / 2 =27.5 t l vn tc tng i H bc 1/ H bc 2 = 7.5/27.5 ~ http://hhud.tvu.edu.vn

16

H bc 1 & bc 3:CH3 H3C C CH3 + Cl2 H 25 oC h CH3 H3C C CH2Cl H 64% CH3 + H3C C CH3 Cl 36%

Vn tc tng i khi thay th H bc 1: 64 / 9 ~7 Thay th H bc 2: 36 / 1 ~ 36 t l vn tc tng i H bc 1/ H bc 3 = 7/36 ~ 1/5

T l vn tc tng i bc 1/bc 2/bc 3 = 1/4/5 nhit thng, kh nng thay th H C bc 3 cao nht Lu : 600oC: t l ny l 1/1/1http://hhud.tvu.edu.vn

17

c. Kh nng phn ng ca dy halogen F2 > Cl2 > Br2 > I2 F ha: mnh lit, t lin kt t dng I ha: rt kh xy ra (H = + 13 Kcal/mol), ch xy ra khi loi HI trong qu trnh

http://hhud.tvu.edu.vn

18

d. Tnh chn lc ca phn ng Phn ng Br ha c tc chm hn Cl ha nhng c chn lc cao T l vn tc tng i 127 oC ca Br ha: bc 1/bc 2/bc 3 = 1/82/1000CH3 H3C C CH3 + Cl2 H 25 oC h CH3 H3C C CH2Cl H 64%CH3 H3C C CH3 + Br2 H 127 oC h CH3 H3C C CH2Br H 1%

CH3 + H3C C CH3 Cl 36%CH3 + H3C C CH3 Br 99%

127 oC CH3-CH2-CH3 + Br2 h CH3-CH2-CH2-Brhttp://hhud.tvu.edu.vn

+

CH3-CHBr-CH3 97%19

3%

V.2. Phn ng nitro ha alkane R-H + HNO3 R-NO2 + H2O

Phn ng xy ra nhit cao,c ch gc t do Thng xy ra phn ng t mch carbon CH3-CH2-CH3 + HNO3 CH3-CH2-CH2-NO2 (25%) + CH3-CHNO2-CH3 (40%) + CH3-CH2-NO2 (25%) + CH3NO2 (10%)http://hhud.tvu.edu.vn

20

V.3. Phn ng ng phn ha Chuyn cc alkane mch thng thnh alkane mch nhnh di tc dng ca xc tc nhit cao Xc tc thng dng: acid Lewis nh AlCl3, xc tc acid trn c s zeolite V d:CH3 H3C C CH3 H21

CH3-CH2-CH2-CH3

AlCl3 tohttp://hhud.tvu.edu.vn

C ch:H HH C H H C C+ HH C H H

CH3-CH-CH2-CH3 H AlCl3

+ CH3-C-CH2-CH3 H -HAlCl3 to

HAlCl3

CH3 H3C C CH3 H

+ AlCl3

Xu hng: to carbocation bn hn chuyn vhttp://hhud.tvu.edu.vn

22

V.4. Phn ng cracking To alkane c mch carbon ngn hn di tc dng ca xc tc & nhit Km theo phn ng tch loi hydrogen & phn ng ng vng Cracking nhit: 800oC 1000oC, cracking xc tc (thng l zeolite): 500oC -600oC S dng trong sn xut nhin liu (khng dng iu ch alkane hay alkene v khng chn lc)http://hhud.tvu.edu.vn

23

V.5. Phn ng oxy ha alkane Alkane bn vi tc nhn oxy ha nhit thng nhit cao hoc c mt xc tc c th phn ng vi oxygen, KMnO4, K2Cr2O7 phn ng t mch to alcohol (ROH), aldehyde (RCHO), ketone (RCOR), carboxylic acid (RCOOH) Phn ng quan trng: 2CnH2n+2 + (3n + 1)O2 2nCO2 + (2n+2) H2O ta nhit mnh, -341 kcal/mol alkane c dng 24 lm nhin liuhttp://hhud.tvu.edu.vn

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Chng 5: ALKENE I. Gii thiu chung Alkene: hydrocarbon mch h, cha 1 lin kt i C=C (CnH2n, n2) Trong C=C: 1 & 1, hnh thnh do lin kt ca orbital sp2

http://hhud.tvu.edu.vn

2

Lin kt vung gc vi mt phng phn t Alkene n gin nht l ethylene CH2=CH2

121.7o 116.6o 1.8 1.33 http://hhud.tvu.edu.vn

3

II. H danh php II.1. Tn thng thng Tn alkane tng ng, i ane ylene t dng, tr 3 alkene thng dng: CH2=CH2 ethylene CH2=CH-CH2 propylene (CH3)2C=CH2 isobutylenehttp://hhud.tvu.edu.vn

4

II.2. Danh php IUPAC Tn alkane tng ng, i ane ene Chn mch carbon di nht & cha C=C lm mch chnh nh s sao cho C=C c ch s nh nht Ch s ca C=C chn theo v tr C gn C1 nht, vit cch tn mch chnh 1 gch nganghttp://hhud.tvu.edu.vn

5

CH3-CH-CH=CH2 CH3CH3 CH3-C-CH=CH-CH3 H

3-methyl-1-butene

4-methyl-2-pentene (c cis & trans)

II.3. Tn gc ca alkene Alkenyl CH2=CH- 1-ethenyl (vinyl) CH2=CH-CH2- 2-propenyl (allyl) CH3-CH=CH- 1-propenylhttp://hhud.tvu.edu.vn

6

III. Cc phng php iu ch III.1. Tch nc t alcohol Phn ng c th pha lng (xc tc acid H2SO4, H3PO4, 100-170oC) hay pha kh (xc tc Al2O3, zeolite, 350-400oC)

C C H OH

to xt

C C

+ H2O

http://hhud.tvu.edu.vn

7

Kh nng tch nc: alcohol bc 3 > bc 2 > bc 1

CH3CH2CH2CH2-OH

H2SO4 75% 140 Co

CH3CH=CHCH3

CH3-CH-CH2-CH3 H2SO4 50-60% CH -CH=CH-CH 3 3 o 100 C OH (CH3)3C-OH H2SO4 20% 80 Co

CH2=C(CH3)2

http://hhud.tvu.edu.vn

8

III.2. Tch HX t dn xut ca halogenC C H X to KOH/ethanol C C + H2O + KX

Kh nng tch HX: RX bc 3 > bc 2 > bc 1CH3CH2CH2CH2Cl to KOH/ethanol CH3CH2CHCH3 Cl to KOH/ethanol CH3CH2CH=CH2

CH3CH2CH=CH2 20%

+

CH3CH=CHCH3 80%

Lu : tch R-X bc 1 khng c chuyn v R-OH bc 1 H2SO4 75%http://hhud.tvu.edu.vn

CH3CH2CH2CH2-OH

140 C

o

CH3CH=CHCH3

9

III.3. Kh dn xut 2 ln th ca halogenZn C C X XH H H3C C C CH3 Br Br

t

o

C C

+ ZnX2

Zn to

CH3CH=CHCH3 + ZnX2

III.4. Hydro ha alkyneR H R C C R' R' H

Rhttp://hhud.tvu.edu.vn

H R'10

H

III.5. Nhit phn ester CnH2n+1-O-COR CnH2n + RCOOH

Nhit phn ester ca ru bc 1 < bc 2 < bc 3 Ester bc 1 1 sn phm, bc 2 & bc 3 nhiu sn phm IV. Tnh cht vt l (t c)Ch tan trong dung mi khng phn cc hay t phn cc

V. Tnh cht ha hc Lin kt (E phn ly = 60 kcal/mol) yu hn lin kt o (E = 80 kcal/mol) 11 Xc tc, to... lin kt d b thttp://hhud.tvu.edu.vn

V.1. Phn ng cng hp i in t V.1.1. C ch: Giai on 1:

C C

+ X+-Y

dung moi xuc tac nhanh

C C X Y phc khong ben+

cham

C+ C X

ben hoa C C X+

Giai on chm: X+ tn cng vo C=C i in thttp://hhud.tvu.edu.vn

12

Giai on 2:

Y YC C X+ nhanh C C X

Y- tn cng vo pha i lp vi X Nhm th y in t (+C, +I, +H) tng mt in t ca C=C tng kh nng phn ng AEhttp://hhud.tvu.edu.vn

13

V.1.2. Phn ng cng hp halogen

Phn ng cng hp ca CH2=CH2 vi Br2 vi s c mt ca NaCl, NaNO3, sn phm thu c l 1 hn hp: Br-CH2-CH2-Br + Br-CH2-CH2-Cl + Br-CH2-CH2-ONO2 Nu phn ng thc hin trong dung mi l CH3OH, sn phm chnh l Br-CH2-CH2-OCH3 !!!

http://hhud.tvu.edu.vn

14

H2C CH2 + Br2

CCl4

H2C CH2 Br Br

H2C CH2 + Br2

CH3OH

H2C CH2 Br OCH3

H2C CH2 + Br2

H2O

H2C CH2 Br OH15

http://hhud.tvu.edu.vn

***Lp th ca phn ng cng X2: Cng hp trans (anti) cis sn phm l hn hp racemic (1 i i quang) trans sn phm c th l meso (1 sn phm)H H C C CH3 Br2 CH3 CH3 H C Br Br C H CH3 racH3C H C C H CH3 Br2 CH3 H C Br H C Br CH3 http://hhud.tvu.edu.vn meso CH3 Br C H H C Br CH3

V.1.3. Phn ng cng HX a. Quy tc Markonikov (dnh cho C=C khng i xng): H+ s tn cng vo carbon cha nhiu HCH3-CH=CH2 + HBr CH3-CH-CH3 Br Br CH3-C-CH3 CH3

CH3-C=CH2 + HBr CH3

b. Quy tc Zaitsev-Wagner: H+ s tn cng vo pha to thnh carbocation trung gian bn nhtCH3-CH=CH-CH2-CH3 HBr CH3-CH-CH-CH2-CH3 Br17

http://hhud.tvu.edu.vn

c. Quy tc Kharasch: khi c mt peroxide, phn ng s i theo hng ngc vi Markonikov & theo c ch cng hp gc t do CH3-CH=CH2 + HBr CH3-CH2-CH2-Br Cc peroxide: H2O2, acetyl peroxide CH3CO-O-OCO-CH3, benzoylperoxide C6H5CO-O-O-COC6H5

http://hhud.tvu.edu.vn

18

C ch: Theo hng to gc t do bnto CH3-C-O-O-C-CH3 O O CH3-CO-O + HBr Br CH3 + CH3-CO-O + CO2

Br

+ CH3COOH + CH3-CH-CH2Br

CH3-CH=CH2

CH3-CH-CH2 Br

CH -CH-CH Br3 2

HBr

CH -CH -CH Br3 2 2

+ Br

Lu : HI & HCl khng tham gia phn ng cng 19 gc t do nh HBr!!!http://hhud.tvu.edu.vn

V.1.4. Phn ng cng hp nc Cn xc tc acid: H2SO4, H3PO4 (khng dng HX)H2SO4 CH3-CH=CH2 + H O 2 CH3-CH-CH3 OH

Tun theo quy tc Markonikov C ch:CH3-CH=CH2 +H -H+ +

+ CH3-CH-CH3

+ H 2O -H2O

H H3 C C O CH3

H H

-H+ + H+

CH3-CH-CH3 OH

Nu dng nhiu H2SO4: CH3-CH=CH2 + H2SO4 (CH3)2CH-OSO3H (CH3)2CH-OSO3H + H2O (CH3)2CH-OH + H2SO4http://hhud.tvu.edu.vn

20

V.1.5. Phn ng cng hp B2H6 Phn ng quan trng iu ch alcohol bc 1 & 2 t alkene, ngc vi sn phm MarkonikovCH3-CH=CH2 1. B2H6 2. H2O2 / NaOH CH3-CH2-CH2-OH

C ch: B2H6 BH3BH3 CH3-CH=CH2 (Lewis acid) H + CH3-CH-CH2-B H H CH3-CH2-CH2-BH2

HOH[CH3-CH2-CH2-O]3B21

[CH3-CH2-CH2]3B

H2O2

http://hhud.tvu.edu.vn

CH3-CH2-CH2-OH

V.2. Phn ng hydro ha V.2.1. C ch:Ni C C + H2 C C H H

Xc tc thng dng: Ni, Pd, Pt C ch: gc t do (AR), 2 H gn vo cng pha ni i (khc phn ng +X2) cng hp cisC C C C H H22

H H + H2http://hhud.tvu.edu.vn

H H

V.2.2. Tnh lp th Phn ng cng hp cis (syn) ng phn cis c th thu sn phm meso (1 sn phm) ng phn trans sn phm l hn hp racemic (1 i i quang)H H C C COOH COOH D2 Ni COOH H C D H C D COOH meso COOH H C D D C H COOH COOH D C H H C D COOH rac-

maleic acid H HOOC C C COOH H D2 Ni

fumaric acid

http://hhud.tvu.edu.vn

23

V.3. Phn ng oxy ha V.3.1. Tc nhn oxy ha peracid

+

C C

+

R-C-O-O-H O

O C C

+ RCOOH

O C C

OH H2O C C (H+, OH-) OH

Cng hp trans, to -diol Phn ng khng gy ct mch C=Chttp://hhud.tvu.edu.vn

24

V.3.2. Oxy ha bng ddch KMnO4 long (pH 7, 0oC ) Cng hp cis, to diolOHC C O O Mn O OH2O H+

C C

+

MnO4

-

0 oC pH 7

C C OH OH

+ MnO3-

Phn ng khng ct mch C=Chttp://hhud.tvu.edu.vn

25

V.3.3. Oxy ha bng ddch KMnO4 m c, to cao Phn ng gy ct mch C=C Sn phm l carboxylic acid CH3-CH=CH-CH3 + KMnO4 / to 2 CH3COOH (CH3)2CH=CH-CH3 + K2Cr2O7 /H2SO4/to (CH3)2C=O + CH3COOHhttp://hhud.tvu.edu.vn

26

V.3.4. Oxy ha bng ozone Phn ng gy ct mch C=C Sn phm l carbonyl (khc KMnO4 )C O + H2O C C O3 C O C O O C C O O ozonide H /Pt2

C O + H2O

O molozonide

C O + H2O2

CH3-C=CH-CH2-CH3 CH3

1. O3 2. H2O

CH2-C-CH3 + O

CH3-CH2-CHO

+ H 2O 2

Lu : H2O2 d dng oxy ha carbonyl thnh27 carboxylic acid sn phm cui l acid!!!http://hhud.tvu.edu.vn

V.4. Phn ng polymer ha Phn ng to polymer di tc dng ca nh sng, to cao, xc tc C th xy ra theo c ch gc t do (xc tc peroxide), c ch cation (xc tc H2SO4, AlCl3, BF3) hay anion (xc tc LiNH2)CH3 H2C C CH3nCH2=CH Cl

H+

CH3 H3C C CH2 CH3

CH3 C CH2 CH3

CH3 C CH3

peroxide

--CH2-CH- CH2-CH- CH2-CH-Clhttp://hhud.tvu.edu.vn

Cl Cl polyvinyl chloride

28

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Chng 6: ALKADIENE I. Phn loi I.1. Hai ni i ng lin nhau (allene) CH2=C=CH2 propadiene CH3-CH2=C=CH2 1,2-butadiene

http://hhud.tvu.edu.vn

2

I.2. Hai ni i lin hp C cu to c bit c tnh cht ha hc quan trng ch trng cc hp cht ny CH2=CH-CH=CH2 1,3-butadiene CH2=C(CH3)-CH=CH2 2-methyl-1,3-butadiene (isoprene)

http://hhud.tvu.edu.vn

3

I.3. Hai ni i xa nhau Tnh cht ging nh alkene CH2=CH-CH2-CH=CH2 1,4-pentadiene

http://hhud.tvu.edu.vn

4

II. Cc phng php iu ch II.1. Tch nc t 1,3-butadiol i t acetyleneHgSO4 HC CH + H2O H2SO4-

CH3-CHO

O H3C C + + H

O H2C C H H

OH

OH O H3C C CH2 C H H

H /Ni2

OH H3C C CH2 CH2OH H

Al2O3 350 C http://hhud.tvu.edu.vno

CH2=CH-CH=CH2

+ 2H2O5

II.2. ethanol2 CH -CH -OH3 2

ZnO/Al2O3 450-500 Co

CH =CH-CH=CH2

2

II.3. 1,4-butadiol

HC CH + HCHO HO-CH2-CH2 CH2-CH-OH

HO-CH2-C Al2O3 350 Chttp://hhud.tvu.edu.vn

C-CH2-OH

H2/Ni

o

CH2=CH-CH=CH2

6

III. Tnh cht ha hc Cc in t c gii ta u trn ton b phn t linh ng

C1-C2: 1.38 (C=C bnh thng: 1.34) C2-C3: 1.46 (C-C bnh thng: 1.54) Khi c mt tc nhn khc, h lin hp s phn cc:CH2=CH-CH=CH2 + CH2-CH=CH-CH2 + CH2-CH-CH=CH2

http://hhud.tvu.edu.vn

khc alkene bnh thng7

III.1. Phn ng cng halogen Thu c 2 sn phm cng 1,2 & 1,4CH2=CH-CH-CH2 CH2=CH-CH=CH2 + Br-Br Br Br CH2-CH=CH-CH2

C ch:+ + Br-Br

Br+ CH2=CH-CH-CH2 Br BrCH2=CH-CH-CH2http://hhud.tvu.edu.vn

Br

CH2=CH-CH=CH2

+ CH2-CH=CH-CH2 Br BrCH2-CH=CH-CH2 Br Br 8

Br Br

III.2. Phn ng cng HX Ty theo nhit m thu c hn hp sn phm khc nhauCH2=CH-CH=CH2 + HBr -80 oC CH2=CH-CH-CH2 Br H CH2-CH=CH-CH2 Br Hhttp://hhud.tvu.edu.vn

40 oC CH2=CH-CH-CH2 80% 40 oC Br H CH2-CH=CH-CH2 Br H9

20%

20%

80%

III.3. Phn ng Diels-Alder Phn ng cng hp & ng vng ca1,3butadiene hay dn xut ca n vi cc hydrocarbon khng no khc (i diene)

H

C C

H C

H H

H + H C C

O C CH3 Hhttp://hhud.tvu.edu.vn

O to CH3

H

C H

10

Cc hp cht i diene phi mang nhm th ht in t, ethylene phn ng rt chm CH2=CH-CHO acrolein CH2=CHCN acrylonitrile (CN2)C=C(CN)2 tetracyan ethylene C6H5-CH=CH-COOH cinnamic acidO O O

maleic anhydrideO

benzoquinonehttp://hhud.tvu.edu.vn

O

11

III.4. Phn ng trng hp

n CH2=CH-CH=CH2

--CH2-CH=CH-CH2--

n

Trng hp isoprene cha 94% cis ~ cao su thin nhin

n CH2=C-CH=CH2 CH3http://hhud.tvu.edu.vn

--CH2-C=CH-CH2-n CH3

12

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Chng 7: ALKYNE I. Gii thiu chung Hp cht hydrocarbon khng no, mch h, cha lin kt ba CC Cng thc chung: CnH2n-2

http://hhud.tvu.edu.vn

2

180o

1.06

http://hhud.tvu.edu.vn

1. 2

3

II. Danh php II.1. Tn thng thng Alkyne n gin nht l HCCH acetylene Cc alkyne n gin khc c xem l dn xut ca acetylene HCC-CH2-CH3 ethylacetylene CH3-CC-CH(CH3)2 isopropylmethylacetylenehttp://hhud.tvu.edu.vn

4

II. 2. Tn IUPAC Cch gi tn ging nh alkene, ch i ene thnh yne Mch chnh phi cha CC Nhng hp cht cha nhiu hn 1 ni ba diyne, triyne Hp cht va c ni i va c ni ba enyne6-methyl-3-octyne

http://hhud.tvu.edu.vn

5

4-methyl-7-nonene1-yne

1-heptene-6-yne

III. Cc phng php iu ch III.1. Thy phn calcium carbide CaC2CaO + 3C 2000 oC CaC2 + CO HC CH + Ca(OH)2

CaC2 + 2H2O

III.2. Oxy ha methane1500 oC 2 HC CH + 2CO + 10H2http://hhud.tvu.edu.vn

6CH4 + O2

6

III.3. i t dn xut dihalogenH2C CH2 KOH/EtOH to Br Br CH3-CH2-CHCl2 HC CH

KOH/EtOH to

CH3-CH

CH

CH3-C Cl CH3-CH2-C-CH3 Cl

C CH3

CH3-CH2-Chttp://hhud.tvu.edu.vn

CH7

III.4. Alkyl ha dn xut natri hay c magnesium ca acetylene HCCNa HCC-MgX + R-X HCC-R + NaX

+ R-X HCC-R + MgX2

iu ch dn xut ca acetylene HCCH HCCH + NaNH2 HCCNa + CH3MgX HCC-MgX IV. Tnh cht vt l (t c)http://hhud.tvu.edu.vn

+ NH3 + CH4

8

V. Tnh cht ha hc V.1. Phn ng th H u mch H u mch th hin tnh acid HCC-H + NaNH2 HCCNa + NH3 + HCC-H + [Ag(NH3)2] NO3 Ag-CC-Ag + NH4NO3 + NH3 C trong CC-H trng thi sp, m in ln hn sp2 hay sp3 ht in t ca lin kt C-H H+ d tch ra Alkene & alkane khng c tnh cht nyhttp://hhud.tvu.edu.vn

9

V.2. Phn ng cng hydrogenR C C R' + H2 Ni hay Pt R-CH2-CH2-R'R-CH2-CH2-R'

R C C R'

+ H2 H H C C R R'

R C C R' + Na/NH3http://hhud.tvu.edu.vn

H R' C C R H

10

V.3. Phn ng cng halogen

H3C C CH

+ Br-Br

Br H3C C CH Br

Br2

Br H3 C C CHBr2 Br

Sn phm trans trong ln cng th nht Lu : nu ni i & ni ba khng lin hp, X2 s cng vo ni i!!! CH2=CH-CH2-CCH + Br2 BrCH2-CHBr-CH2-CCHhttp://hhud.tvu.edu.vn

11

V.4. Phn ng cng HX

H H C C CH H

H-Br

H H C C CH2 H Br

H-Br

H Br H C C CH3 H Br

Tun theo quy tc Markonikovhttp://hhud.tvu.edu.vn

12

V.5. Phn ng cng ncHC CH + H O2

HgSO4 H2SO4

HC CH2 OH enol

CH CHO3

R C CH + H2O

HgSO4 R C CH2 H2SO4 OH enol

R C CH3 O

Ch c acetylene mi to thnh aldehydehttp://hhud.tvu.edu.vn

13

V.6. Phn ng cng hp alkylborane

H + H H C C C C CH3 H H BHR2

H3C H3C C C CH2 CH3 CH3COOH H BR2 H2O2/OHH3C C C CH2 CH3 H OH H

C2H5 H

C C

H3C CH2 C CH2 CH3 O

To alken: cng cishttp://hhud.tvu.edu.vn

14

V.7. Phn ng cng hp cht carbonyl Cng hp i nhn

+ H C C H

H

C O + H

H C C CH2-OH HCHO

HO-H2C C C CH2-OH

H C C H

R + 2 C O Rhttp://hhud.tvu.edu.vn

R R HO-C C C C-OH R R15

V.8. Phn ng cng hp i nhnR-OH, R-SH, R-COOH, H-CN, amine monomer quan trngROHC CH 150 oC ROCH CHR2NH C6H5CO C CH ROH ROCH CH2 C6H5CO NR2 C C H H + RO-

C2H5ONa C6H5C CH

C6H5 OC2H5 C C H H

CH2 CH C CH

ROH RO150 oC

CH2 CH CH CHOR16

http://hhud.tvu.edu.vn

V.9. Phn ng oxy ha Oxy ha alkyne bng KMnO4 hay ozone to carboxylic acid R-CC-R + KMnO4 hay ozone RCOOH + RCOOH R-CC-H + KMnO4 hay ozone RCOOH +CO2 V. 10. Phn ng trng hp2H C C H CuCl to CH2=CH-C CH HCl CH2=CH-C CH2

Cl chloroprene cao su neoprene17http://hhud.tvu.edu.vn

CH2-CH=C CH2 Cl n

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Chng 6:

HYDROCARBON THMI. Cu to ca benzene

Kkul a ra cng thc cu to ca benzene nm 1865 6C, 6H vng 6 cnh c 3 ni i nhng khng th l cyclotriene H H C H C C C C H C H2http://hhud.tvu.edu.vn

Kkul chng minh rng v tr 3 Lin kt i khng c nh m c th thay i

Phn ng th 2 ln Br ch cho 1 sn phmBr Br + Br2 Br Brhttp://hhud.tvu.edu.vn

3

Cu to thc t: h in t phn b u cho 6C (khng phi ca ring 3 cp C=C)

6C nm trong cng 1 mt phng, trng thi lai ha sp2http://hhud.tvu.edu.vn

4

120

o

120

o

1201.9

o

1.39

121.7o 116.6o 1.08 1.33 http://hhud.tvu.edu.vn

5

II. Tnh thm Hydrocarbon thm (arene) nhng hp cht vng lin hp c cu to phng, c cu to in t ging benzene, kh cho phn ng cng, d cho phn ng thH Br2 CCl4 Br Br2 CCl4 Br HH KMnO4 L H2O H KMnO4 L H2Ohttp://hhud.tvu.edu.vn

OH OH

6

Arene thng l vng phng 5, 6, 7 cnh, c h in t lin hp, s t tun theo quy tc Hkel 4n + 2, n = 0,1,2,3,4 V d cc hp cht arene thng dng

n=1

n=2http://hhud.tvu.edu.vn

n=37

Mt s trng hp c bitcyclopentadienyl 6 in t (i t ca anion tham gia h lin hp) n=1 c tnh thm cycloheptatrienyl 6 in t (C+ tham gia orbital trng p vo h lin hp) c tnh thm

(-)

(+)

4 in t khng c tnh thm (+) 2 in t c tnh thm(+)http://hhud.tvu.edu.vn

8

5 in t khng c tnh thm(.)

(.)

7 in t khng c tnh thm

(-)

8 in t khng c tnh thm 6 in t (i in t p tham gia h lin hp) c tnh thm9

N H Pyrrole

O Furan

S

http://hhud.tvu.edu.vn Thioph ene

III. Danh php

Hu ht cc arene u c tn thng thng, 1 s tn thng thng c chp nhn lm tn IUPAC Tn IUPAC: benzene c chn lm tn gc, tn cc nhm th t trc, nhm th c nh s theo nguyn tc tng ch s nh nht, xp theo alphabetical

http://hhud.tvu.edu.vn

10

III.1. Dn xut ca benzene

http://hhud.tvu.edu.vn

11

anisole

methoxybenzene

phenol

benzenol benzenamine

aniline

benzenecarboxylic acid

benzoic acid benzenecarbal dehyde

benzal dehyde

I NO2 CH3 NO2 Br Cl

p-bromoiodobenzene m-chloronitrobenzene

o-nitrotoluene

OH COOH NH2 I Br NO2

4-bromophenol

m-nitrobenzoic acid

o-iodoaniline

HC CH2

HC CH2

1,4-divinylbenzene hay p-divinylbenzene ttp://hhud.tvu.edu.vn khohn g goi la p-vinylstyrene

13

NO2

NH2 Br Br Cl

OH Cl

Cl

Br

Br

Cl

3-bromo-5-chloronitrobenzene

2,4,6-tribromoaniline

2,4,6-trichlorophenol

Br Br

OH Cl O 2N

CH3 NO2

Br

NO 2

1,2,4-tribromobenzene

2-chloro-4-nitrophenol

2,6-dinitrotoluene

http://hhud.tvu.edu.vn

14

III.2. Vng a ngng t

8 7 6 9

1 2 3 7 6

8

9

1 2 3

10 5 4 Naphthalene

10 4 Anthracene

5

http://hhud.tvu.edu.vn

15

III.3. Cc arene c d t trong vng

N Pyridine

N

CH3

2-methylpyridine

N H Pyrrole

O Furan

S Thiophene

http://hhud.tvu.edu.vn

16

IV. Cc phng php iu ch X.1. Chng ct mui ca benzoic acidCOONa + NaOH to + Na2CO3

X.2. i t acetylene

3HC CH Cu hay phc Ni tohttp://hhud.tvu.edu.vn

17

X.3. Alkyl ha benzeneR + R-Cl AlCl3 + HCl

X.4. ng vng & dehydro ha phn on du m C6-C8

CH3(CH2)4CH3

Cr2O3 / Al2O3

V. Tnh cht vt l (t c)http://hhud.tvu.edu.vn

18

V. Tnh cht ha hcV.1. Phn ng th i in t V.1.1. C ch phn ng X+ X+ acid + H+

Xc tc: H2SO4, H3PO4, HF hay Lewis acid: FeCl3, AlCl3, ZnCl2 C6H6 + (CH3)3C-Br /AlBr3 C6H5-C(CH3)3 + HBrhttp://hhud.tvu.edu.vn

19

C ch phn ng: 2 giai on, lng phn t Giai on 1: to phc ( benzonium cation)xt nhanh

+ X -Y

+

X+-Y

phc

X cham

H +

X

H +

X

H

X +

H

phc

+

Trong phc : X khng lin kt trc tip vi C no c Phc : X c lin kt trc tip vi 1 C ca benzenehttp://hhud.tvu.edu.vn

20

Giai on 2: tch proton

X +

H nhanh

X + HY

http://hhud.tvu.edu.vn

21

V.1.2. Kh nng phn ng v quy lut th a. Kh nng phn ng: Nhm th y in t (+I, +C, +H) mt in t trong nhn thm tng tc nhn i in t cng d tn cng tc phn ng tng Cc nhm th y in t (tng hot) thng gp: * alkyl ( +I, +H) *-NR2 (R: H hay gc alkyl), -OH, -OCH3 -NH-CO-CH3 (+C > -I)

* anion: -O- (+C, +I mnh)http://hhud.tvu.edu.vn

22

Nhm th ht in t (-C, -I) mt in t ca nhm thm gim khng thun li cho tc nhn i in t gim tc phn ng Cc nhm th ht in t (gim hot) thng gp: * -N+N, -NO2, -CN, -CHO, -COR, -COCl, -COOH, -CO-NH2 (-I, -C) * cation: -N+R3 (-I mnh) * halogen (-I > +C)OH Cl > > >23

NO2

V d: kh nng th i in t:http://hhud.tvu.edu.vn

b. Tnh chn la quy lut th Nhm th y in t nh hng nhm th th 2 vo v tr o- hay p Nhm th ht in t nh hng nhm th th 2 vo m Ring dy halogen gim hot, nhng vn nh hng nhm th 2 vo o-, p-

http://hhud.tvu.edu.vn

24

Nhn thm c nhm th y in t:Y Y Y Y

mt t o-, p- cao nht nhm th th 2 (i in t) s vo o-, p Nhn thm cha nhm th ht in t:Y Y Y Y

mt t o-, p- thp nht nhm th th 225 s vo mhttp://hhud.tvu.edu.vn

C th gii thch da vo bn ca phc Y + X+

Th o-:Y X H Y X H Y X H

Y

Y

Y

Th p-:X H http://hhud.tvu.edu.vn X H X26

H

Th m-:Y H X X Y H X Y H

khi Y y in t: trong th o-& p-: c 2 trng thi cation bn (+ gn Y nht) d to thnh nhm th th 2 s vo o-, p khi Y ht in t: trong th o-, p-: c 2 trng thi rt km bn (+ gn Y) nhm th 2 s khng vo o27 , p- m vo mhttp://hhud.tvu.edu.vn

c. Nhn thm c 2 nhm th: Nhm th th 3 s nh hng da theo nh hng ca nhm th tng hat nht V d:-I>+C Cl +C>-I OH

+C>-I OH

+C>-I NH2

NH2 +C>-I

CH3 +I, +H

HN C CH3 O +C>-Ihttp://hhud.tvu.edu.vn

NO2 -C, -I28

d. T l 2 ng phn o-/p-: D on: o-/p- = 2/1 Thc t o-/p- 170 oC 170-180 oC

SO3H

http://hhud.tvu.edu.vn

37

V.2.3. Phn ng halogen ha

X + X2 xt + HX

Xc tc: AlCl3, FeBr3, ZnCl2 Flor ha: mnh lit, t mch t s dng Iodo ha: thun nghchhttp://hhud.tvu.edu.vn

38

C ch phn ng:

+ Cl

+

- Cl

FeCl3 nhanh Cl + FeCl3 + HCl Cl+-Cl FeCl3

cham

Cl +

H

FeCl4-

http://hhud.tvu.edu.vn

39

iu ch C6H5I:I + I2 + HNO3 H+ + I2 + HNO3 I+ + NO2 + H2O + NO2 + H2O

Tc nhn i in t I+ tn cng nhn thm theo c ch nh trnhttp://hhud.tvu.edu.vn

40

Halogen ha mch nhnh ca arene: Nu c xc tc & nhit thp phn ng th i in t (SE) Nhit cao, nh sng hay peroxide: th vo mch nhnh (SR)CH3 Cl2 130 oC CH2Cl Cl2 140-160 oC CHCl2 Cl2 >180 oC CCl3

Kh nng chlor ha SR: C bc 3 > C bc 2 > bc 1http://hhud.tvu.edu.vn

41

V.2.4. Phn ng alkyl ha Friedel-Crafts a. Alkyl ha vi R-X, xc tc Lewis acid (AlCl3, FeBr3)R AlCl3 + R-Cl + HCl

C ch:+ R - Cl+

AlCl3 nhanh

R+-Cl AlCl3

cham

R +

H

AlCl4

-

R + AlCl3 + HClhttp://hhud.tvu.edu.vn

42

b. Alkyl ha vi alkene, xc tc Lewis acid hay Bronsted acid (HF, H3PO4)R-CH=CH2 H+ + R-CH-CH3

Carbocation tn cng nhn thm theo c ch th i in t nh trn, to thnhH R C CH3

http://hhud.tvu.edu.vn

43

c. Alkyl ha vi alcohol, xc tc Lewis acid hay Bronsted acid (HF, H3PO4)

R-OH

H

+

+ H R-O H

R+ + H2O

Carbocation tn cng nhn thm theo c ch th i in t nh trn, to C6H5-Rhttp://hhud.tvu.edu.vn

44

d. Cc im cn lu ca phn ng alkyl ha Friedel-Crafts C6H5-X khng th to tc nhn i in t Tc phn ng alkyl ha ca R-X: bc 1 < bc 2 < bc 3 < dn xut benzyl hay allyl carbocation cng bn, phn ng cng d Alkyl ha khng dng li sn phm monohttp://hhud.tvu.edu.vn

45

Carbocation lun c chuyn v to cao:CH3-CH2-CH2-Cl AlCl3 + CH3-CH2-CH2 H H3C C CH3 CH3-CH2-CH2-Cl AlCl3 70% + 30% + CH3-CH-CH3 CH2-CH2-CH3

Alkyl ha phenol, khng dng AlCl3 (to phc phi tr vi OH), phi dng H2SO4, H3PO4 lm xc tc Vng thm c nhm th ht in t mnh hn 46 halogen khng tham gia phn ng akyl hahttp://hhud.tvu.edu.vn

Sn phm c th b ng phn ha hay d ha khi xc tc d:CH3 Lewis acid to CH3 CH2CH3 2 Lewis acid tohttp://hhud.tvu.edu.vn

CH3

CH3

CH2CH3 + CH2CH347

V.2.5. Phn ng acyl ha Friedel-CraftsR-CO-Cl (R-CO)2O Lewis acid R C O

a.C ch:R C Cl O O R C O R C O + AlCl3 R-C+ O_

+ AlCl3

+ R-C O

+ AlCl4-

+ [RCOOAlCl3]

Tc nhn i in t RC+=O tn cng nhn thm 48 theo c ch th i in t nh trnhttp://hhud.tvu.edu.vn

b. c im quan trng Lng xc tc AlCl3 rt nhiu, do:O C AlCl3 O C+ R

R

AlCl3

HCl O Chttp://hhud.tvu.edu.vn

R49

iu ch alkyl benzene bc 1 hoc mono-

CH2CH2CH3 C O CH3CH2CH2COCl AlCl3 Zn(Hg)/HCl

CH2CH2CH2CH3

Kh nng phn ng: RCOI > RCOBr > RCOCl > RCOF HCOCl khng bn phi dng CO/HCl/AlCl3 lm tc nhn acyl hahttp://hhud.tvu.edu.vn

50

Nhm th phn hat ha khng thun li cho phn ng:

O2N C O AlCl3 O2N + ClOC + AlCl3 O2N COCl

http://hhud.tvu.edu.vn

51

V.3. Phn ng th i nhn ca vng thm (SN) Vng thm giu in t SN ca benzene hay dn xut rt kh xy raX + Y-

Y + X-

Cl + KOH 300 oC 280 atm

OH + KCl

Khng xy ra iu kin thnghttp://hhud.tvu.edu.vn

52

Trng hp c bit: nhm th th 2 ht in t mnh & v tr o-, p- th i nhn ca nhm th 1 c th xy ra Cc nhm th ht in t mnh: -N+N, -NO2, -CN, CHO, -COR V d:

Cl + Na2CO3 L NO2

OH

http://hhud.tvu.edu.vn

NO2

53

NO2 Cl NaOH to NaNH2 N to

NO2 OH

NO2 NaOH to CH3ONa

NO2 OH

N

NH2

N

Cl

N

OCH3

C ch: th i nhn lng phn tO N cham HOO-

O + ON nhanh -Cl-

O

N

O-

Cl

Cl

OH

http://hhud.tvu.edu.vn

OH

54

Cc mui diazonium ca arene c kh nng cho phn ng th i nhn n phn tN+ NCl+ to cham nhanh YY Y- : H2O, HOCH3, I-, CNhttp://hhud.tvu.edu.vn

+ N2 + Cl-

55

V.4. Phn ng oxy ha Nhn thm thng tr vi tc nhn oxy ha k c KMnO4, K2Cr2-O7 Trong iu kin nghim ngt:

O O2/ V2O5 450-500 oC Ohttp://hhud.tvu.edu.vn

O2/ V2O5

HC COOH 450-500 oC HC COOH

56

Nhnh alkyl ca vng thm rt d b oxy ha bi CrO3, K2Cr2O7/H2SO4, KMnO4/H2O, KMnO4/KOH -COOH

CH3 KMnO4 H2O, to NO2

COOH

NO2http://hhud.tvu.edu.vn

57

Gc alkyl mch di ct mch, vn to COOH

CH2CH2CH2CH3 KMnO4 H2O

COOH

Nu khng c H benzyl, khng phn ng:H3C C CH3 CH3

KMnO4 H2Ohttp://hhud.tvu.edu.vn

58

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Chng 9:

CC DN XUT HALOGENI.Phn loi

Cc hydrocarbon trong 1 hay nhiu H c thay bng nguyn t halogen Halogenoalkane: v d CH3-CH2-CH2-Cl Halogenoalkene: v d CH2=CH-CH2-CH2-Cl Halogenoalkyne: v d CHC-Cl Halogenoarene: v d C6H5-Cl Halogenocycloalkane: v dhttp://hhud.tvu.edu.vn

Cl2

II. Danh php II.1. Tn thng thng (dnh cho dn xut n gin) Gc alkyl + halide (halogenua) V d: n-butyl bromide (bromua)

CH3-CH2-CH2-CH2-Br

(CH3)2CH-Cl isopropyl chloride (CH3)2CH-CH2-Cl isobutyl chloride C H -CH -Cl benzyl chloride6 5 2http://hhud.tvu.edu.vn

3

II.2. Tn IUPAC

Halogen c xem l nhm th halo: chloro-, bromo-, iodo-, fluoro Chn mch di nht cha halogen lm mch chnh nh s sao cho nhm th c ch s nh nht, bt k l halo- hay alkyl Khi c nhiu nhm th ging nhau, dng cc tip u ng di-, tri-, tetrahttp://hhud.tvu.edu.vn

4

Nu c nhiu nhm th halo khc nhau, sp xp theo th t alphabetical Nu mch chnh c th nh s t 2 u, u tin nhm ng trc theo th t alphabetical

CH3 CH3 CH3-CH2-C-CH2-CH-CH3 Br 4-bromo-2,4-dimethylhexane

H3C CH3 CH3-C-C-CH3 ClBr

2-bromo-3-chloro-2,3-dimethylbutane5

http://hhud.tvu.edu.vn

III. Cc phng php iu ch III.1. Halogen ha alkaneCH3 H3C C CH3 + Cl2 H 25 oC h CH3 H3C C CH2Cl H 64% CH3 + H3C C CH3 Cl 36%

CH3 H3C C CH3 + Br2 H

127 oC h

CH3 H3C C CH2Br H 1%

CH3 + H3C C CH3 Br 99%

127 oC CH3-CH2-CH3 + Br2 h CH3-CH2-CH2-Br http://hhud.tvu.e d% u.vn 3 + CH3-CHBr-CH3 6 97%

III.2. Cng hp halogen hay HX vo alkene, alkyneCCl4 H2C CH2 + Br2 H2C CH2 Br Br

H2C CH2

+ Br2

CH3OH

H2C CH2 Br OCH3

H2C CH2 + Br2

H2O

H2C CH2 Br OHCH3-CH-CH-CH2-CH3 Br

CH3-CH=CH-CH2-CH3

HBr

C mt peroxide: CH3-CH=CH2 + HBr CH3-CH2-CH2-Brhttp://hhud.tvu.edu.vn

7

III.3. Halogen ha areneX + X2 xt + HX

Xc tc: AlCl3, FeBr3, ZnCl2CH3 Cl2 130 oC CH2Cl Cl2 140-160 oChttp://hhud.tvu.edu.vn

CHCl2 Cl2 >180 oC

CCl3

8

III.4. i t alcohol a.Tc nhn HXCH3-CH2-OH CH3-CH2-OH + HBr + HCl H2SO4 CH3-CH2-Br + H2O ZnCl2 CH 3-CH2 -Cl + H2O

b. Tc nhn PX3, PX5, SOCl2R-OH R-OH R-OH + + + PCl3 PCl5 SOCl2 pyridine pyridine pyridine R-Cl R-Cl R-Cl + H3PO3 + POCl3 + SO2 + HCl + HCl9

http://hhud.tvu.edu.vn

IV. Tnh cht vt l (t c) To s ca R-X bc 1 > bc 2 > bc 3 Ch tan tt trong dung mi hu c & khng tan trong nc V. Tnh cht ha hc V.1. c im chung+ R-CH2-CH2 Cl

m in ca Cl >> C C-Cl phn cc mnh R-Cl c hot tnh cao Trong dy halogen, kh nng tch X: -I > -Br > -Cl > -F Nng lng phn ly lin kt C-I nh nht, bn knh 10 nguyn t I ln nhthttp://hhud.tvu.edu.vn

Dn xut R-X c chia thnh 3 nhm : a. R-X hot ng mnh nht Dn xut bc 3, dn xut m C-X lin kt vi nhm vinyl hay aryl carbocation bn nhtCH3 H3C C Br CH3-

CH3 H3 C C+ CH3 +I, +H

-Br

C Br

-Br

-

C+

+C > -I CH2=CH-CH-Br -Br-

http://hhud.tvu.edu.vn

+ CH2=CH-CH +C > -I

11

a.Nhm hot ng yu hn nhm a R-X bc 1: CH3-CH2-CH2-CH2-Br Nhm khng no nm xa nt halogen: CH3-CH=CH-CH2-CH2-Br a.Nhm hot ng yu Nguyn t halogen lin kt trc tip vi lin kt i, lin kt ba, vng thmH3C CH CH Cl +C>-I Cl +C>-I

+C ca X lm cho C-X bn kh phn cc, kh tchhttp://hhud.tvu.edu.vn

12

V.2. Phn ng th i nhn R-X + Y- R-Y + X-

Dn xut bc 1 SN2 Dn xut bc 3 SN1 Phn ng thy phn R-X R-X + OH- R-OH + X-

CH3-CH2-Br + OH- CH3-CH2-OH + Brhttp://hhud.tvu.edu.vn

13

Phn ng to ether (Williamson) R-X + R-O- R-O-R + XCH3-CH2-Br + CH3-O- CH3-CH2-O-CH3 Phn ng to amine R-X + NH3 R-NH2 + HX CH3-CH2-Br + NH3 CH3-CH2-NH2 + HBr CH3-CH2-CH2-CH2-NH2 + CH3-CH2-Br CH3-(CH2)3-NH-C2H5 + HBrhttp://hhud.tvu.edu.vn

14

Phn ng to nitrile R-X + KCN R-CN + KX CH3-CH2-Br + CN- CH3-CH2-CN + BrLu : R-CN d b thy phn trong nc to R-COOH

http://hhud.tvu.edu.vn

15

V.3. Phn ng tch loiCH3-CH-CH-CH3 KOH/ethanol CH3-CH=CH-CH3 o t H Br

Gc R c bc cng cao, hay base cng mnh th tch loi cng chim u thto thng CH3-CH2-CH2-Br + C2H5OCH3-CH2-CH2-O-C2H5

CH3 H3C C Br CH3

C2H5Oto caohttp://hhud.tvu.edu.vn

H2C C

CH3 CH316

V.4. Phn ng vi kim loi-Hp cht Grignard CH3-CH2-Br + Na CH3-CH2-CH2-CH3 + NaBr Quan trng: phn ng vi magnesium

R-X

+ Mg

ether khan

R-Mg-X

+ C Mg Br

C-MgX phn cc rt mnh, rt d to R- base rt mnh & tc nhn i nhn rt mnhhttp://hhud.tvu.edu.vn

17

V.4.1. Phn ng vi H linh ng CH3-CH2-MgBr + HOH CH3-CH3 + HO-MgBr CH3-CH2-MgBr + ROH CH3-CH3 + RO-MgBr CH3-CH2-MgBr + RNH2 CH3-CH3 + RNH-MgBr CH3-CH2-MgBr + RCOOH CH3-CH3 + RCOO-MgBr CH3-CH2-MgBr + RCCH CH3-CH3 + R-CC-MgBrhttp://hhud.tvu.edu.vn

18

V.4.2. Phn ng vi carbonyl + O CH3-CH2-MgBr + H3C C + H O-MgBr H3C C H C2H5 H O /H+2

OH H3C C H C2H5 + HO-MgBr

Phn ng vi HCHO alcohol bc 1 Vi aldehyde alcohol bc 2 Vi ketone alcohol bc 3http://hhud.tvu.edu.vn

19

V.4.3. Phn ng vi CO2 + + CH3-CH2-MgBr O C O H2O /H+ C2H5-C-O-MgBr O C2H5-COOH + HO-MgBr

V.4.4. Phn ng vi nitrile + CH3-CH2-MgBr + + R-C N R C N MgBr C2H5 H2O /H+

R C NH C2H5

H2O /H+ R C O C2H5

Kh nng phn ng: nitrile > ketone ch khi d Grignard phn ng tip vi ketone to alcohol 20 bc 3http://hhud.tvu.edu.vn

V.4.5. Phn ng vi dn xut ca carboxylic acid + O CH3-CH2-MgBr + H3C C + Cl OH O-MgBr H O /H+ 2 H3C C Cl H3C C Cl C2H5 C2H5

-HCl

H3C C O C2H5

Kh nng phn ng: dn xut acid > ketone ch khi d Grignard phn ng tip vi ketone to alcohol bc 3 Tng t cho phn ng vi anhydridehttp://hhud.tvu.edu.vn

21

Phn ng vi ester:

+ O CH3-CH2-MgBr + H3C C + OCH3

OH O-MgBr H2O /H+ H3C C OCH3 H3C C OCH3 C2H5 C2H5 C2H5 H3C C OH C2H5

-CH3OH

H3C C O C2H5

1. C2H5-MgBr 2.H2O /H+

Kh nng phn ng: ester < ketone khng th 22 tch ketone trung gianhttp://hhud.tvu.edu.vn

V.4.5. Phn ng vi oxide

CH3-CH2-MgBr +

CH2 O

CH2

ether khan

CH3-CH2-CH2-CH2-OMgBr

H2O /H+ CH3-CH2-CH2-CH2-OH

MgBr + CH2 O CHCH3 1. ether khan 2. H2O / H+http://hhud.tvu.edu.vn

OH CH2CHCH3 60%23

V.4.6. Phn ng ghp i Kumada KharashRMgX + R'X CoCl2 R R' + MgX2

Kumada: t sn phm ph hn KharashL2NiX2 RMgX' + R'X'' or L2PdX2 R-R' + MgX'X''

http://hhud.tvu.edu.vn

24

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Chng 10: ALCOHOL-PHENOL Chng 10A: AlcoholR-OH trong : R: no hay khng no CH3-CH2-OH CH2=CH-CH2-OH R: nhnh ca arene C6H5 -CH2 -OHhttp://hhud.tvu.edu.vn

2

I. Danh phpI.1. Tn thng thng (dng cho alcohol n gin) Gc alkyl + alcohol CH3-CH -OH (CH3)2CH-OH (CH3)2CH-CH2-OH (CH3)3C-OH C6H5-CH2-OH CH2=CH-CH2-OH ethyl alcohol isopropyl alcohol isobutyl alcohol tert-butyl alcohol benzyl alcohol allyl alcohol

C th gi CH3-OH l carbinol, cc alcohol khc l dn xut ca carbinol, v d: methyl carbinol 3 (ethyl alcohol)http://hhud.tvu.edu.vn

I.2. Tn IUPAC Chn mch di nht c cha nhm OH lm mch chnh Ly tn alkane, i ane anol nh s mch chnh t u gn nhm OH nht Khi c nhiu nhm th, sp xp theo th t alphabetical CH3-OH CH3-CH2-OHhttp://hhud.tvu.edu.vn

methanol ethanol4

CH3 H3C C CH2-OH CH3

2,2-dimethyl-1-propanol

CH3 CH3-CH-CH-CH3 OH

3-methyl-2-butanol

OH

7-ethyl-8,9-dimethyl-5-dodecanol

C6H5-CH2-OH

phenylmethanolhttp://hhud.tvu.edu.vn

5

II. Cc phng php iu chII.1. ng hp nc vo alkene Phn ng cn xc tc acid: H2SO4, H3PO4 (khng dng HX)

CH3-CH=CH2 + H2O

H2SO4

CH3-CH-CH3 OH

Tun theo quy tc Markonikovhttp://hhud.tvu.edu.vn

6

Phn ng quan trng iu ch alcohol bc 1 & 2 t alkene, ngc vi sn phm Markonikov:

CH3-CH=CH2

1. B2H6 2. H2O2 / NaOH

CH3-CH2-CH2-OH

http://hhud.tvu.edu.vn

7

II.2. Kh ha carbonyl, carboxylic acid v dn xut Kh bng H2

Ni R C R' O + H2

H R C R' OH

aldehyde alcohol bc 1 ketone alcohol bc 2http://hhud.tvu.edu.vn

8

Kh bng LiAlH4, NaBH4 R-CHO + LiAlH4 R-COOH + LiAlH4 R-CH2-OH + R-CH2-OH

Kh bng [(CH3)2CH-O]3Al trong (CH3)2CH-OH R-CHO + [(CH3)2CH-O]3Al/(CH3)2CH-OH R-CH2-OH + (CH3)2COhttp://hhud.tvu.edu.vn

9

II.3. i t hp cht Grignar + O CH3-CH2-MgBr + H3C C + H O-MgBr H3C C H C2H5 H O /H+2

OH H3C C H C2H5 + HO-MgBr

II.4. Thy phn R-X, dn xut ca esterO R C OR' + H2 O OHR-COO+ R'-OH

R-X + OH- R-OH + Xhttp://hhud.tvu.edu.vn

10

III. Tnh cht vt lR-OH to lin kt H to si cao hn cc dn xut ca hydrocarbon c khi lng phn t tng ng C1-C3: tan tt trong nc C4-C7: tan 1 phn trong nc >C7: khng tan trong nchttp://hhud.tvu.edu.vn

11

IV. Tnh cht ha hcIV.1. Gii thiu chung a. Kh nng t lin kt C-O Ch xy ra trong mi trng acid+ H R O H

R OH

+ H

+

R+

+ H2O

Kh nng phn ng: bc 1 < bc 2 < bc 312 C-OH cha nhiu nhm th y in t thun lihttp://hhud.tvu.edu.vn

b. Kh nng t lin kt O-H Ch xy ra trong mi trng base mnh

R OH

R-O-

+ H+

Kh nng phn ng: bc 1> bc 2> bc 3 R cha nhiu nhm y in t khng thun lihttp://hhud.tvu.edu.vn

13

IV.2. Tnh acid-base Tnh acid ca alcohol rt yu Tnh acid: C2H5-OH (Ka 1.3x10-18) < H2O (1.3x10-14) < C6H5-OH (1.3x10-10) < CH3COOH (1.8x10-5) Alcohol hu nh khng phn ng vi NaOH

R OH

+ NaOHhttp://hhud.tvu.edu.vn

R-ONa + H2O14

Alcohol ch tc dng vi Na hay NaNH2R OH R OH + Na + NaNH2 R-ONa + H2 R-ONa + NH3

Mui alkoxide l base rt mnh Tnh base: (CH3)3C-O- > (CH3)2CH-O- > CH3-CH2-O> CH3-O- > OHhttp://hhud.tvu.edu.vn

15

IV.3. Phn ng to ether2 CH3-CH2-OH H2SO4 CH3-CH2-O-CH2-CH3 + H2O

2 CH3-CH2-OH

Al2O3 350-400 Co

CH3-CH2-O-CH2-CH3 + H2O

Alcohol bc 1: SN2 Alcohol bc 3: SN1 ***Danh php ca ether: tn gc alkyl + ether C2H5-O-C2H5 diethyl ether16

CH3-O-C(CH3)3 tert-butyl methyl etherhttp://hhud.tvu.edu.vn

Nu gc alkyl phc tp, c th xem l nhm th alkoxyCH3-CH2-CH2-CH-CH2-CH3 OCH3

3-methoxyhexane

CH2 OHH3C CH3

CH2 OC2H5

2-ethoxyethanol

CH3-CH-CH CH3 OC2H5

2-ethoxy-2,3-dimethylbutanehttp://hhud.tvu.edu.vn

17

IV.4. Phn ng ester haR C OH O R C Cl O O R C O R C O + R'-OH H2SO4 R C O-R' O R C O-R' O + H2O

+ R'-OH

+ HCl

+ R'-OH

R C O-R' O

+ RCOOH

Kh nng phn ng: RCO-Cl (khng cn xc tc) > (RCO)2O (khng cn xc tc) > RCOOH 18http://hhud.tvu.edu.vn

R'-OH + R C OH O + H O R' R C OH OH O R' R C OH + HSO4-H+

C ch phn ng:

+ H

+

+ R C OH OH

O R' R C OH OH2 + O R' R C O

-H2O

Kh nng phn ng: alcohol bc 1> bc 2> bc 3 HCOOH > CH3COOH > RCH2COOH > R2CHCOOH >19http://hhud.tvu.edu.vn

3

IV.5. Phn ng th -OH bi halogen a.Tc nhn HXH2SO4 ZnCl2

CH3-CH2-OH CH3-CH2-OH

+ HBr + HCl

CH3-CH2-Br + H2O CH3-CH2-Cl + H2 O

Kh nng phn ng: HI > HBr > HCl > HF HCl kh phn ng, cn xc tc ZnCl2 Lewis acid tn cng vo O lin kt C-O d t Kh nng thay th: bc 3 > bc 2 > bc 1http://hhud.tvu.edu.vn

20

b. Tc nhn PX3, PX5, SOCl2

R-OH R-OH R-OH

+ + +

PCl3 PCl5 SOCl2

pyridine pyridine pyridine

R-Cl R-Cl R-Cl

+ H3PO3 + POCl3 + SO2 + HCl

+ HCl

http://hhud.tvu.edu.vn

21

IV.6. Phn ng dehydro ha v oxy ha a. Phn ng dehydro haR-CH2OH Cu 200-300 oC R-CHO + H2

R R C H OH

Cu 200-300 Co

R C R O

+ H2

CH3 CH3-C-CH2-CH3 OH

Cu 200-300 oChttp://hhud.tvu.edu.vn

CH3 CH3-C=CH-CH3

+ H2O22

b. Phn ng oxy ha Tc nhn oxy ha: KMnO4, K2Cr2O7, CrO3 Alcohol bc 1 aldehyde carboxylic acid Rt kh dng li giai on aldehyde thng i thng n RCOOHR-CH2OH + MnO2 + KOH

+ KMnO4

R-COOK H+http://hhud.tvu.edu.vn

RCOOH

23

Mun dng li giai on aldehyde: phi dng pyridinium chlorocromate C5H5NH+CrO3Cl- (PCC):C5H5NH+CrO3ClR-CH2OH CH2Cl2 RCHO + Cr3+

Alcohol bc 2 ketone(H3C)3C OH Na2Cr2O7 CH3COOH, H2O to (H3C)3C O

Alcohol bc 3 ch b oxy ha trong acid (tch nc thnh alkene oxy ha ct mch alkene)CH3 CH3-C-CH2-CH3 OH KMnO4 H3C C CH3 O + CH3-COOH24

H2SO4, to http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 10B:

Phenol

-OH lin kt trc tip vi nhn thmo

1,36 A

109 o

http://hhud.tvu.edu.vn

25

I. Danh phpOH OH CH3 CH3 OH OH

phenol

o-cresol

m-cresol

CH3

p-cresolOH OH OH OH O2N OH OH NO2 OH NO2

Tn thng thng

catechol

resorcinol

hydroquinoneOH CH(CH3)2

picric acidOH

OH OCH3 H3C CH2CH CH2

OH

http://hhud.tvu.edu.vn

26

eugenol

Thymol

-naphthol

-naphthol

Tn IUPACOH OH OH CH3 Br OCH3 Cl Cl

4-methoxyphenol

3-bromo-4-chlorophenol 5-chloro-2-methylphenol

OH OH

OH

OH

OH OHttp://hhud.tvu.edu.vn 1,3-benhz enediol

1,2-benzenediol

1,4-benzenediol

27

II. Cc phng php iu ch II.1. Chng ct nha than Ly phn on 170-240 oC Tch phenol bng cch chuyn thnh phenolate ha tan Hon nguyn phenol C6H5ONa + CO2 + H2O C6H5OH + NaHCO3http://hhud.tvu.edu.vn

28

II.2. Thy phn chlorobenzeneCl + KOH 300 oC 280 atm OH + KCl

Khng xy ra iu kin thng II.3. Phng php kim chySO3H + NaOH R 300 oC ONa + Na2SO3 H+ OHhttp://hhud.tvu.edu.vn

29

II.4. Oxy ha cumene (dng trong cng nghip)

CH(CH3)2 O2

OH O H3C C CH3 H2O, H+ cumene hydroperoxide

OH + H3C C CH3 O

http://hhud.tvu.edu.vn

30

II.5. Thy phn mui diazonium (phng TN)N+ N Cl40-50 oC + H2O OH + N2 + HCl

iu ch mui diazonium:NH2 + NaNO2 + HCl N+ N Cl+ NaCl + H2O

http://hhud.tvu.edu.vn

31

III. Tnh cht vt l +C ca OH vi nhn thm O-H phn cc mnh kh nng to lin kt H ca phenol > alcohol to si , to nng chy, ha tan trong nc > alcohol tng ng

phenol tosi (oC) 180 tonc 41 ha tan (g/100g H2O)9.3http://hhud.tvu.edu.vn

cyclohexanol 161 25.5 3.632

IV. Tnh cht ha hc

O H

IV.1. Tnh acid O-H phn cc tnh acid > HOH > alcoholOH NaOH OH Na ONa + H2 ONa + H2O

Tnh acid: phenol < H2CO3 : OH + NaHCO C H ONa + CO + htH tp://hhud.tvu.edu.vn O C H 6 5 2 2 6 5 333

So snh tnh acid ca 1 s phenol:OH > pKa NO2 7.15 OH > 10.08 CH3 CH3 OH NO2 > NO2 7.23 OH > 10.14 OH 10.28 > OCH3 9.65 OH Cl > Clhttp://hhud.tvu.edu.vn

OH

8.4 OH CH3 OH OH OCH3 > 9.98 OH > C 3 4l 9.38 OCH3 10.21 OH

8.48

9.02

IV.2. Phn ng to ether Khc vi alcohol

OH + C2H5OH H+

OH +

OH H+

http://hhud.tvu.edu.vn

35

Gii thch:H+ CH3-CH2-OH + + H CH2-CH2-O H

O H

+C ca OH lm gim mt in t ca O khng c kh nng tn cng vo oxonium cation khng c SN2http://hhud.tvu.edu.vn

36

Ngoi l:OH + CH3OH

H2SO4

O-CH3 + H2 O methyl ethyl ether /nerolin

Mt in t O trn naphthol > trn phenol iu ch ether ca phenol bng phng php Williamson:ONa + C2H5-Brhttp://hhud.tvu.edu.vn

O C2H5 + NaBr37

ONa + CH2=CH-CH2-I

O CH2

CH

CH2 + NaBr

ONa + H3C O O S H3C O O

O CH3 + Na O O S H3C O O

ONa +

I O + NaIhttp://hhud.tvu.edu.vn

38

Lu : iu ch C6H5-O-C2H5 , cn i t C6H5ONa+ C2H5-Br nhng khng i t C6H5-Br + C2H5ONa Ether ca phenol c th b ct mch:OCH3 57% HI 120-130 Chttp://hhud.tvu.edu.vn

OH + CH3I39

o

IV.3. Phn ng ester ha Khc vi alcoholOH + CH3COOH H+

Phi dng dn xut chloride hay anhydride ca carboxylic acidOH + H3C C Cl Otp:e //hhud.tvu.edu.vn acetyl chlorh itd

O C CH3 O + HCl40

OH + C6H5 C Cl O benzoyl chloride OH +

O C C6H5 O + HCl

O H3C C O H3C C O

O C CH3 O + CH3COOH

Lu :O C C2H5 O AlCl3 tohttp://hhud.tvu.edu.vn

OH

O C

OH C2H5 + O C41

C2H5

IV.4. Phn ng th nhm OH Khc vi alcoholOH + X-

Ngoi l:OH O2N NO2 + PCl5 NO2 NO2 O2N Cl NO2 + POCl 3 + HCl

OH Znttp://hhud.tvu.edu.vn 400 h o C

+ ZnO

42

IV.5. Phn ng th i in t -OH (+C>-I) vng thm tham gia SE d dng, sn phm o-, p Halogen haOH + Br2 H2O -HBr Br OH CS2 + Br2 -HBrhttp://hhud.tvu.edu.vn

OH Br Br

OH Br +

OH

Br

43

Nitro ha phenol: Khng cn H2SO4, xy ra to thng, ng phn od tch bng chng ct li cun hi ncOH HNO3

OH NO2 +

OH

NO2 35%http://hhud.tvu.edu.vn

65%44

Sulfo haOH SO3H 15-20 oC H2SO4 H2SO4 100 oC

OH

100 oC

OH

SO3H

Friedel-Crafts: thng cho hiu sut thp (cn dng xc tc HF, H3PO4)http://hhud.tvu.edu.vn

45

IV.6. Phn ng Kolbe (trong cng nghip)O-Na+ + 125 oC + O C O 4-7 atm O O HC ONa

OH O C

ONa H+

OH O C

OH

Sn phm ph l p-hydroxybenzoic acid, c th tch khi salicylic acid bng chng ct li cun hi nc 46http://hhud.tvu.edu.vn

IV.7. Phn ng vi formaldehyde Trong mi trng base:OH + + C O H SE HOCH2OH OH H+ + CH2OH OH CH2OH + OOCH2OH

Trong mi trng acid:

OH OH H + C O H H+

OH CH2OH +

H+ C OH H

SEhttp://hhud.tvu.edu.vn

CH2OH

47

Ha Hc Hu CTS Phan Thanh Sn NamB mn K Thut Hu C Khoa K Thut Ha Hc Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM in thoi: 8647256 ext. 5681 Email: [email protected]://hhud.tvu.edu.vn

1

Chng 9: ALDEHYDE-KETONE

I. Gii thiu chung

C O

R-CHO aldehyde RCOR ketonehttp://hhud.tvu.edu.vn

2

Ty theo cu to ca R, s c hp cht carbonyl mch h (no + khng no) & carbonyl thm CH3-CH2-CH2-CHO CH2=CH-CH2-CHOCH3-CH2-C-CH3

O C H

O O C CH3http://hhud.tvu.edu.vn

3

II. Danh phpII.1. Aldehyde *Tn thng thng Da theo tn carboxylic acid tng ng, thay ic acid bng aldehyde Aldehyde mch nhnh xem nh l dn xut ca mch thng, dng , , ... ch v tr nhnh Mt s tn thng thng c chp nhn lm tn IUPAChttp://hhud.tvu.edu.vn

4

* Tn IUPAC Mch chnh di nht & cha CHO Gi theo tn hydrocarbon tng ng thay ne nal HCHO formaldehyde / methanal CH3CHO acetaldehyde / ethanal C6H5CHO benzaldehyde /phenylmethanal C6H5CH2CHO phenylacetaldehyde / phenylethanal

CH3-CH2-CH-CH2-CHO CH3

-methylvaleraldehyde / 3-methylpentanalhttp://hhud.tvu.edu.vn

5

II.2. Ketone Tn thng thng Tn 2 gc alkyl + ketone Nu nhm carbonyl gn trc tip vng thm phenone Tn IUPAC Mch chnh di nht cha nhm carbonyl nh s nhm carbonyl c ch s nh nht Gi theo tn hydrocarbon, thay ne nonehttp://hhud.tvu.edu.vn

6

H3C C CH3 acetone / propanone O

CH3-CH2-CH2-C-CH3 O

methyl n-propyl ketone / 2-pentanoneCH2 C CH3 O

benzyl methyl ketone / 1-phenyl-2-propanone C CH3 O acetophenone / 1-phenylethanone / methyl phenyl ketone

H3C C CH CH2

methyl vinylO ketone / 3-butane-2-onehttp://hhud.tvu.edu.vn

7

III. Cc phng php iu chIII.1. Oxy ha hydrocarbonNO 600-700 oC CuCl2 H2C CH2 + O2 50 Co

CH4

+ O2

HCHO

+ H2 O

CH3-CHO

CH3 + O2 Co2+

CHO

http://hhud.tvu.edu.vn

8

III.2. i t alkyneHC CH + H O2

HgSO4 H2SO4

HC CH2 OH enol

CH CHO3

R C CH + H2O

HgSO4 R C CH2 H2SO4 OH enol

R C CH3 O

H + H C C C C CH3 H H BHR2

H

H3C H3C C C CH2 CH3 CH3COOH H BR2 H2O2/OHH3C C C CH2 CH3http://hhud.tvu.edu.vn

C2H5

C C H H

H3C CH2 C CH2 CH3 O9

H OH

III.3. Ozone ha alkene

C O + H2O O3 C O C O O C C O O ozonide H /Pt2

C

C

C O

+ H2O

O molozonide

C O + H2O2

CH3-C=CH-CH2-CH3 CH3

1. O3 2. H2O

CH2-C-CH3 + O

CH3-CH2-CHO

+ H2O2

Lu : H2O2 d dng oxy ha aldehyde thnh carboxylic acid sn phm cui l acid!!! 10http://hhud.tvu.edu.vn

III.4. i t alcohol Dehydro ha alcohol bc 1, bc 2R-CH2OH Cu 200-300 oC R-CHO + H2

R R C H OH

Cu 200-300 oC

R C R O

+ H2

CH3 CH3-C-CH2-CH3 OH

Cu 200-300 oChttp://hhud.tvu.edu.vn

CH3 CH3-C=CH-CH3

+ H2O11

Oxy ha alcohol: Tc nhn oxy ha: KMnO4, K2Cr2O7, CrO3 Alcohol bc 1 aldehyde carboxylic acid Rt kh dng li giai on aldehyde thng i thng n RCOOH Mun dng li giai on aldehyde, phi dng pyridinium chlorocromate C5H5NH+CrO3Cl- (PCC):

R-CH2OH

C5H5NH+CrO3ClCH2Cl2http://hhud.tvu.edu.vn

RCHO + Cr3+12

Alcohol bc 2 ketone

(H3C)3C

OH

Na2Cr2O7 CH3COOH, H2O to

(H3C)3C

O

OH

Na2Cr2O7 H2SO4 / H2O

O 85%

OH H2C CHCHCH2CH2CH2CH2CH3

PCC CH2Cl2http://hhud.tvu.edu.vn

O H2C CHCCH2CH2CH2CH2CH3 80%13

III.5. i t dn xut ca carboxylic acidO R C Cl + H2

Pd/BaSO4

R-CHO

+ HCl

COCl LiAlH(O-tBu)3

CHO

NO2

NO2

(RCOO)2Ca

to

R C