1

kinh teá

Phaïm Laâm

WA

Phöông “N”

1718

2 3

trong suoát naêmcon traâu 2009.Sau khi mua nhôù ñöa voucher naøy ra seõ ñöôïc taëng ngay $100 tieàn maët

Ñaàu naêm con Traâu 2009, King Flooring kính chuùc quyù ñoàng nghieäp vaø quyù khaùch haøng Vieät Nam cuøng gia quyeán ñöôïc moät muøa xuaân thaät hoaøn haûo happy. Troïn naêm

an khang thònh vöôïng

Kính chuùc quyù ñoàng nghieäp, caùc baïn builder, vaø caùc khaùch haøng cuûa OZ Top Build In Wardrobes ... Shower Screens moät naêm con Traâu, Teát Kyû Söûu 2009 thaät happy troïn veïn

4 5

Coù luoân Waxing, vò trí ñeïp ñang kinh doanh raát toát. Hôïp ñoàng laâu daøi tieàn thueâ reû thu nhaäp cao, raát quen thuoäc vaø ñoâng khaùch taïi khu St Ives, Sydney

Vì chuû truùng soá neân sang laïi, raát coù loäc cho nhöõng ai muoán laøm giaøu

* Töø Primary - H.SC* Luyeän cho Primary O/C vaø Selective test* Caùc moân Anh vaên vaø Söû* Anh vaên baäc H.S.C cho ñuû trình ñoä* Kinh nghieäm S.C vaø H.S.C maker* Coù ñuû tieän nghi vaø hoïc cuï caàn thieát* Hoïc phí chæ $40 moãi 2 giôø* Lôùp hoïc nhoùm nhoû chæ boán em

ENFIELD: 9742 5394 Mr. Lewisñeå laïi soá phone ñeå lieân laïc hoaëc

Trang thieát bò ñaày ñuû vaø nhaø haøng/cafe haàu nhö môùi toanh ngay khu taáp naäp vuøng Broadway, ñoâng ñuùc sinh vieân chung quanh töø caùc tröôøng UTS, TAFE, Sydney Uni ... Nortre Dame Uni. Hieän taïi ñang baùn Maõ Lai - Thaùi food, nhöng thích hôïp ñeå ñoåi qua thöùc aên Vieät. Coù choã ngoài trong laãn ngoaøi, hôïp ñoàng laâu daøi. Cô hoäi khai tröông kinh doanh vôùi giaù reû. Nhieàu tieàm naêng. Giaù sang $55,000 - ono.

(2417-1403)

Fully Lic, vò trí toát, ñang ñoâng khaùch. Nhaø haøng loaïi chieán ñaáu taïi Dandenong Vic. vôùi 96 choã ngoài 28 choã ñaäu xe. Caàn sang ngay neáu keâu ñuùng giaù

Taïp chíDoanh Nghieäp Ñôøi Soáng

ABN 286 91 950Toøa soaïn Sydney NSW

P.O.Box: 308 Villawood 2163Tel.: 9788 7364 - Fax: 9788 7364

Dzuõng Trinh, Media DirectorSoá tröïc tieáp 0430 00 6965

eMail.: DoanhNghiepDoiSong@Gmail.com

BIEÂN TAÄP THÖÔØNG TRÖÏC

AUSTRALIAPhaïm Laâm, Nguyeân Cung, Phaïm

Khieâm, Nguyeãn Ñöùc Hieäp, Nguyeãn Ñình Hoøa, Phöông “N”, Thuïc Nghi,

Mai DJ, Hoaøng Nguyeân, Trang Nguyeãn, Dieäp Anh, Hoàng Haø

USATraàn Thò Vónh Töôøng, Töôøng Yi,

Trònh Thanh ThuûyUK

Haø Quyeân, Nguyeät Haân, Phöôùc DuyVIEÄT NAM

Haø Thaønh Laõng Töû, Khaùch Saøi Goøn, Khaùch Haø Noäi, Kieàu Oanh, Huyønh Huøng, Xuaân Loäc, Nguyeân Vieät, Haïo Nhieân, Ñöùc Huy, Duy Cöôøng, Thanh Truùc, Mai Phöông

ÑAÏI DIEÄN CAÙC THAØNH PHOÁ TIEÅU BANG

Melbourne, Vic.Vónh Ñaït, Mob.: 0405 831 558

Brisbane, QldNhaät Haï, Mob.: 0419 653 122

Adelaide, SAAn Khaùnh Mob.: 0405 134 167

Pert, WAThaïch H, Mob.: 0418 923 951

06 Tin vaén - Kinh teá theá giôùi quanh ta08 Kinh teá Chaâu AÙ chæ coù giaûm vaø giaûm09 Nhöõng taäp ñoaøn thaønh coâng trong khuûng hoaûng10 AIG moãi phuùt loã nöûa trieäu USD11 Ngaân haøng RBS cuûaAnh daãn ñaàu loã12 Noåi leân trong côn baõo taøi chaùnh

26 Kinh teá UÙc seõ chuyeån bieán toát trong daøi haïn26 Nöõ sinh UÙc goácVieät vaø kho Video coù 65 trieäu ngöôøi xem27 Caùch baøi haøng cuûa sieâu thò UÙc

22 Vaøi ñieåm noùng chính trò24 Kích ñoäng khuûng hoaûng

14 Döï ñoaùn 5 trieäu coâng nhaân laøng ngheà seõ maát vieäc16 Böùc tranh laï kyø, thaát nghieäp dö thöøa coâng nhaân vaãn thieáu16 Traùnh khuûng hoaûng, Vieät kieàu veà nöôùc kieám job18 Thanh Long ñi Myõ ñöùt gaùnh giöõa ñöôøng19 Vaøng daàu ñoàng loaït lao doác20 Air VN taêng löông ñeå giöõ ngöôøi

32 Tin noùng thò tröôøng Vieät Nam36 Saigon muoân vaïn caùch nhìn42 Theo chaân caùi bang treû em43 Taây ba loâ daït voøm ñeán VN troå ngheà44 Ñeán thaàn cheát cuõng cheâ45 Vaøng taëc traán thuû sô laâm46 Vaãn coù ngöôøi “aên hang ôû loã” 47 Ngöøi Nheän treân vaùch ñaù54 Ñaù nuùi taät nguyeàn veát seïo thoøi gian58 Buïi “ke” baùm dinh teen Haø Thaønh61 Chuyeän tình gaùi goïi ñoø ñöa62 Sinh vieân laøm gaùi bao64 Xin loãi em khoâng heå hoaøn löông65 Töø keït net ñeán keït giöôøng

66 Chuyeän mieät döôùi - Chaùy röøng neân chaïy hay neân ôû68 Chuyeän tình trong baõo löûa70 Lan man aâm nhaïc: Ru ñôùi ñi nheù...72 Kieán thöùc: Soi suïc muøa yeâu döôùi bieån74 Trang baïn gaùi chuyeân ñeà MUØI - Maûnh nhoû kyù ÖÙc75 Nghe khoùi muøi thaáy cay cay76 Höông Ngöôøi79 Höông Ñôøi80 Laàntheo muøi höông ñi tìm82 Khaùm phaù aên uoân84 Traø dö töûu haäu “Yeám thaém boû buøa cho sö” 88 Nhöõng vuï aùn kinh hoaøng haøng loaït taïi Perth92 Truyeän daøi xaõ hoäi ñen Vieät Nam - Khoùi soùng giang hoà

28 Bí maät caùc vua löøa 30 Tyû phuù quyeàn löïc nhaát theá giôùi31 Ngöôøi giaøu thöù 5 nöôùc Ñöùc töï aùt vì suy thoaùi taøi chaùnh

6 7

Honda giaønh danh hieäu haõng saûn xuaát xe hôi toát nhaát taïi Myõ Ñaây laø keát quaû trong baùo caùo xeáp

haïng xe hôi môùi haøng naêm cuûa taïp chí Consumer Reports cuûa Myõ thöïc hieän.

Ñöùng ôû vò trí thöù 4 trong xeáp haïng caùc nhaø saûn xuaát laø moät haõng xe Nhaät khaùc, haõng Mazda. “Hoøa” ôû vò trí thöù 5 laø caùc haõng Volkswagen, Mercedes-Benz vaø BMW cuûa Ñöùc, cuøng vôùi haõng Nissan cuûa Nhaät. Ñöùng ôû caùc vò trí tieáp theo laø hai “ñaïi gia” Myõ GM vaø Ford, haõng Suzuki cuûa Nhaät... “Ñoäi soå” laø haõng Chrysler cuûa Myõ.

ÔÛ töøng doøng xe rieâng bieät, caùc thöông hieäu cuûa Toyota chieám öu theá khi ñöùng ñaàu ôû 4 doøng xe, goàm xe SUV taàm trung, SUV nhoû, minivan vaø xe thaân thieän moâi tröôøng. Ngoaøi ra, chieác Lexus LS 460 cuûa Toyota ñöôïc ñaùnh giaù laø chieác xe toát nhaát xeùt treân moïi tieâu chí.

Trong xeáp haïng ôû töøng doøng xe, caùc nhaø saûn xuaát xe hôi Myõ chæ coù duy nhaát chieác Chevrolet Avalanche cuûa haõng GM ñöùng ñaàu doøng xe pickup.

ÔÛ haïng muïc xeáp haïng môùi “chieác xe giaù trò toát nhaát”, Consumer Reports choïn chieác Toyota Prius ôû vò trí haøng ñaàu nhôø möùc giaù töông ñoái hôïp lyù, khaû naêng tieát kieäm nhieân lieäu cao vaø ñieåm soá cao trong baøi kieåm tra treân ñöôøng cuûa chieác xe naøy.

Xeáp haïng ñöôïc Consumer Reports tieán haønh döïa treân tính naêng vaø ñoä tin caäy cuûa xe khi vaän haøng, caùc cuoäc laùi thöû nghieäm cuûa chuyeân gia vaø caùc cuoäc ñieàu tra ngöôøi tieâu duøng.

Baùo caùo ñaùng buoàn naøy ñoái vôùi caùc haõng xe hôi Myõ ñöôïc coâng boá cuøng thôøi ñieåm vôùi haõng GM baùo loã gaàn 31 tyû USD trong naêm 2008. Con soá thua loã naøy ôû GM chæ thua möùc loã kyû luïc gaàn 39 tyû USD taïi haõng naøy naêm 2007.

Rieâng trong quyù 4/2008, GM loã 9,6 tyû USD. Nhieàu chuyeân gia nhaän ñònh, neáu Chính phuû Myõ khoâng gaáp ruùt caáp theâm voán vay môùi cho GM, haõng xe naøy coù theå ñoái maët vôùi nguy cô phaù saûn.Soá ngaân haøng Myõ coù nguy cô ñoå

vôõ taêng voïtMoät cuoäc hoïp baùo toå chöùc taïi truï

sôû FDIC taïi Washington (Myõ), ngaøy

26/2. Baûn danh saùch “ñen” nhöõng ngaân haøng Myõ coù nguy cô “saäp tieäm” laàn naøy cuûa FDIC bao goàm 252 ngaân haøng, taêng gaàn gaáp röôõi so vôùi con soá 171 ngaân haøng trong baûn danh saùch coâng boá hoài cuoái quyù 3/2008

Ngaøy 26/2, Taäp ñoaøn Baûo hieåm tieàn göûi Lieân bang Myõ (FDIC) coâng boá moät baùo caùo ñaùng ngaïi veà thöïc traïng cuûa ngaønh ngaân haøng nöôùc naøy. Theo ñoù, soá ngaân haøng Myõ ñoái maët vôùi khaû naêng bò giaûi theå tính tôùi quyù 4 naêm ngoaùi ñaõ leân tôùi möùc cao nhaát trong voøng 15 naêm trôû laïi ñaây.

Baûn danh saùch “ñen” nhöõng ngaân haøng Myõ coù nguy cô “saäp tieäm” laàn naøy cuûa FDIC bao goàm 252 ngaân haøng, taêng gaàn gaáp röôõi so vôùi con

Khoaûn döï phoøng thua loã cuûa caùc ngaân haøng Myõ trong quyù 4/2008 vì theá cuõng taêng hôn gaáp ñoâi leân möùc 69,3 tyû USD, töø möùc 32,1 tyû USD cuøng kyø naêm tröôùc.

FDIC cho hay, hôn 2/3 soá ngaân haøng vaø toå chöùc tieát kieäm ñöôïc cô quan naøy baûo hieåm laøm aên coù laõi trong quyù 4/2008, nhöng möùc laõi naøy khoâng buø laïi noåi thua loã ôû chöa ñaày 1/3 soá ngaân haøng coøn laïi. Tính chung caû naêm, ngaønh ngaân haøng Myõ laõi 16,1 tyû USD, möùc lôïi nhuaän khieâm toán nhaát töø naêm 1990 tôùi nay.

Do phaûi giaûi quyeát 25 vuï ñoå vôõ ngaân haøng trong naêm 2008, quyõ baûo hieåm tieàn göûi cuûa FDIC tính tôùi cuoái thaùng 12/2008 chæ coøn coù 18,9 tyû USD, so vôùi möùc 52,4 tyû USD caùch ñoù moät naêm. Ñeå laøm ñaày quyõ, FDIC tuyeân boá seõ taêng phí baûo hieåm maø caùc ngaân haøng vaø toå chöùc tieát kieäm phaûi traû cho cô quan naøy leân möùc 0,135 USD/100 USD tieàn göûi, töø möùc 0,063 USD/100 USD tieàn göûi hieän nay.

Chính quyeàn Toång thoáng Barack Obama vaãn ñang coù nhöõng böôùc tieán môùi trong vieäc hoã trôï ngaønh ngaân haøng. Ngaøy 26/2, oâng Obama ñeà xuaát chi theâm 750 tyû USD cho quyõ giaûi cöùu ngaân haøng. Boä Taøi chính nöôùc naøy cuõng ñaõ baét ñaàu moät chöông trình kieåm tra naêng löïc taøi chính cuûa 19 ngaân haøng lôùn nhaát, trong ñoù coù Bank of America, Citigroup vaø JPMorgan Chase, ñeå xaùc ñònh xem ngaân naøo caàn bôm voán.

hai ngaân haøng Myõ bò giaûi theåNgaøy 27/2, Myõ ñoùng cöûa theâm 2

ngaân haøng nöõa, naâng toång soá ngaân haøng bò xoùa soå ôû nöôùc naøy leân con soá 16.

Hai ngaân haøng ñoå vôõ naøy coù truï sôû taïi caùc bang Illinois vaø Nevada.

Taäp ñoaøn Baûo hieåm tieàn göûi Lieân bang Myõ (FDIC), cô quan tieáp quaûn hai ngaân haøng treân, cho bieát, ngaân haøng Heritage Community Bank ôû bang Illinois coù toång taøi saûn 232,9 trieäu USD vaø löôïng tieàn göûi cuûa khaùch laø 218,6 trieäu USD.

Theo saép xeáp cuûa FDIC, ngaân haøng MB Financial Bank of Chicago ñaõ ñoàng yù tieáp nhaän caùc taøi khoaûn tieát kieäm cuûa khaùch haøng taïi Heritage Community. Toaøn boä 4 chi nhaùnh cuûa ngaân haøng bò ñoùng cöûa seõ môû cöûa trôû laïi vaøo thöù Baûy naøy vôùi tö caùch laø chi nhaùnh cuûa MB Financial.

Ngoaøi ra, MB Financial ñaõ ñoàng yù mua laïi 230,5 trieäu USD taøi saûn cuûa Heritage Community vôùi möùc chieát khaáu 14,5 trieäu USD. FDIC vaø ngaân haøng mua laïi naøy cuõng ñaõ ñaït moät thoûa thuaän veà chia seõ thua loã coù theå coù töø löôïng taøi saûn naøy.

Laø ngaân haøng ñoå vôõ thöù hai trong ngaøy 27/2, ngaân haøng Security Sav-ings Bank coù truï sôû taïi bang Nevada,

taøi saûn 238,3 trieäu USD vaø löôïng tieàn göûi cuûa khaùch haøng laø 175,2 trieäu USD.

Cô quan naøy öôùc tính, töø nay tôùi heát naêm 2013, chi phí ñeå giaûi quyeát caùc vuï ngaân haøng ñoå vôõ taïi Myõ seõ leân tôùi 65 tyû USD, so vôùi möùc tính toaùn tröôùc ñoù laø 40 tyû USD.

Soá ngaân haøng Myõ coù nguy cô ñoå vôõ ñang taêng maïnh cuøng vôùi söï ñi xuoáng cuûa neàn kinh teá, söï gia taêng cuûa tyû leä thaát nghieäp vaø söï lao doác cuûa giaù nhaø. Soá lieäu coâng boá ngaøy 27/2 cho thaáy, kinh teá Myõ taêng tröôûng aâm vôùi toác ñoä gaây soác 6,2% trong quyù 4/2008, so vôùi möùc öôùc tính ban ñaàu laø 3,8%.

Trong khi ñoù, Chính phuû Myõ vaãn ñang tieáp tuïc ñaåy maïnh caùc noã löïc giaûi cöùu heä thoáng taøi chính - ngaân haøng. Toång thoáng Barack Obama ñang ñeà xuaát chi theâm 750 tyû USD cho quyõ giaûi cöùu taøi chính, ngoaøi khoaûn 700 tyû USD töø thôøi chính quyeàn tieàn nhieäm.

Beân caïnh ñoù, 19 ngaân haøng lôùn nhaát taïi Myõ ñang böôùc vaøo moät ñôït kieåm tra naêng löïc taøi chính ñeå xaùc ñònh xem ngaân haøng naøo caàn Chính phuû hoã trôï voán.

Ngaøy 27/2, Chính phuû Myõ ñaõ khaån caáp hoã trôï ngaân haøng Citigroup baèng caùch naâng coå phaàn naém giöõ taïi ñaây leân 36% thoâng qua con ñöôøng chuyeån ñoåi coå phieáu öu ñaõi sang coå phieáu phoå thoâng.Rocky Moutain News ñình baûnTôø Rocky Moutain News, tôø baùo

ñaàu tieân cuûa bang Colorado, Myõ, vöøa tuyeân boá seõ chính thöùc ngöøng hoaït ñoäng hoaøn toaøn sau khi xuaát baûn soá baùo cuoái cuøng vaøo ngaøy 27/2 naøy. Ñaây laø tôø baùo coù lòch söû töø naêm 1859.

Söï ñoå vôõ cuûa tôø baùo ñaõ 150 tuoåi naøy laø moät baèng chöùng nöõa cho thaáy möùc ñoä taøn phaù nghieâm troïng cuûa khuûng hoaûng taøi chính vaø suy thoaùi kinh teá ñoái vôùi ngaønh baùo in ôû Myõ. Vuï ñoùng cöûa naøy laø vuï ñoå vôõ môùi nhaát vaø lôùn nhaát trong ngaønh baùo in ôû Myõ trong laàn suy thoaùi naøy.

Chæ trong voøng hai thaùng röôõi qua ñaõ coù tôùi 4 coâng ty sôû höõu 33 tôø nhaät baùo ôû Myõ noäp ñôn xin baûo hoä phaù saûn theo Chöông 11 Luaät Phaù saûn nöôùc naøy. Nhieàu tôø baùo khaùc ñang ñöôïc rao baùn vôùi giaù reû.

Ñieåm khaùc bieät ôû ñaây laø caùc tôø baùo xin baûo hoä phaù saûn tieáp tuïc duy trì hoaït ñoäng trong quaù trình taùi cô caáu laïi caùc khoaûn nôï, trong khi tôø Rocky Mountain News seõ ngöøng hoaøn toaøn vieäc xuaát baûn.

Chuû sôû höõu tôø baùo saép trôû thaønh dó vaõng naøy, coâng ty E.W. Scripps Co. cho bieát, trong naêm 2008, tôø baùo loã 16 trieäu USD vaø khoâng theå tìm ñöôïc khaùch mua laïi.

Trong lòch söû 150 naêm cuûa mình, tôø

Rocky Mountain News ñaõ giaønh ñöôïc nhieàu giaûi thöôûng cao quyù. Chæ rieâng trong voøng 10 naêm trôû laïi ñaây, tôø baùo ñaõ giaønh 4 giaûi Pulitzer.

ÔÛ thôøi kyø hoaøng kim, Rocky Moun-tain News coù soá löôïng phaùt haønh 400.000 baûn moãi ngaøy. Tuy nhieân, do söï caïnh tranh ñoäc giaû vaø khaùch haøng quaûng caùo gay gaét töø ñoái thuû The Denver Post coù lòch söû töø naêm 1892, soá löôïng phaùt haønh cuûa Rocky Mountain News ñaõ giaûm xuoáng möùc 210.000 tôø moãi ngaøy vaø 457.000 tôø ñoái vôùi aán phaåm ra ngaøy thöù Baûy.

Taøi lieäu lòch söû cho thaáy, tôø Rocky Mountain News laø tôø baùo ñaàu tieân ra ñôøi ôû Denver, bang Colorado, ñoàng thôøi cuõng laø tôø baùo ñaàu tieân cuûa bang naøy. Ngaøy 23/4/1859, soá baùo ñaàu tieân cuûa tôø baùo naøy ñaõ ñöôïc Chính phuû Myõ khaån caáp giaûi cöùu

CitigroupTheo soá lieäu môùi ñieàu chænh, naêm

2008, Citigroup loã kyû luïc 27,7 tyû USD, cao gaàn gaáp röôõi con soá ñöôïc coâng boá caùch ñaây 1 thaùng.

Chính phuû Myõ seõ naâng coå phaàn naém giöõ trong Citigroup leân möùc 36% nhaèm caûi thieän tình hình taøi chính cho taäp ñoaøn ngaân haøng naøy. Ñaây ñöôïc xem laø noã löïc giaûi cöùu khaån caáp môùi nhaát cuûa caùc nhaø chöùc traùch Myõ daønh cho Citigroup.

nhöng laïi ñem ñeán cho Chính phuû Myõ quyeàn boû phieáu cao hôn vaø aûnh höôûng nhieàu hôn ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa taäp ñoaøn. Nhaø Traéng tuyeân boá, coå phaàn cuûa Chính phuû taïi Citigroup taêng leân seõ daãn tôùi “keát quaû toát ñeïp hôn” cho ngaân haøng naøy.

Tröôùc laàn giaûi cöùu naøy, vaøo thaùng 10 vaø thaùng 11 naêm ngoaùi, Citigroup ñaõ ñöôïc Chính phuû Myõ bôm cho 45 tyû

soá 171 ngaân haøng trong baûn danh saùch coâng boá hoài cuoái quyù 3/2008.

Ñaây laø con soá ngaân haøng Myõ beân mieäng vöïc ñoå vôõ cao nhaát keå töø naêm 1995 trôû laïi ñaây, chieám khoaûng 3% trong toång soá khoaûng 8.500 ngaân haøng vaø toå chöùc tieát kieäm maø FDIC ñang ñöùng ra baûo hieåm.

Nhö thöôøng leä, danh tính cuûa caùc ngaân haøng bò lieät vaøo danh saùch naøy khoâng ñöôïc coâng boá. Tuy nhieân, FDIC vaãn tieát loä toång giaù trò taøi saûn cuûa caùc ngaân haøng naøy ôû möùc 159 tyû USD, so vôùi möùc 116 tyû USD cuûa caùc ngaân haøng trong danh saùch quyù 3.

Bình quaân, 13% trong soá caùc ngaân haøng bò FDIC coi laø “ngaân haøng xaáu” ñi tôùi keát cuïc suïp ñoå. Töø ñaàu naêm tôùi nay, trong boái caûnh tyû leä thaát nghieäp leo thang vaø giaù nhaø lao doác ñaåy soá vuï vôõ nôï ngaân haøng taêng voït, nöôùc Myõ ñaõ chöùng kieán söï ñoå vôõ cuûa 14 ngaân haøng.

Cuõng theo baùo caùo cuûa FDIC, quyù 4/2008 laø quyù thua loã ñaàu tieân cuûa ngaønh ngaân haøng Myõ töø naêm 1990 trôû laïi ñaây. Trong quyù, caùc ngaân haøng cuûa nöôùc naøy ñaõ loã 26,2 tyû USD. Ñaây cuõng laø con soá thua loã moät quyù lôùn chöa töøng coù trong voøng 25 naêm keå töø khi FDIC baét ñaàu theo doõi keát quaû kinh doanh haøng quyù cuûa caùc ngaân haøng.

Thoûa thuaän treân giöõa Chính phuû Myõ vaø Citigroup ñaït ñöôïc vaøo ngaøy 27/2.

Nhö vaäy, trong voøng 5 thaùng trôû laïi ñaây, Chính phuû Myõ ñaõ phaûi can thieäp tieáp söùc cho Citigroup tôùi 3 laàn. Trong laàn naøy, Chính phuû Myõ seõ chuyeån ñoåi soá coå phieáu öu ñaõi ñang naém giöõ trò giaù 25 tyû USD sang coå phieáu phoå thoâng.

Vôùi vieäc chuyeån ñoåi naøy, coå phaàn cuûa Chính phuû Myõ taïi Citigroup coù theå seõ taêng leân möùc 36%. Caùc coå ñoâng hieän höõu do ñoù seõ chòu möùc suït giaûm 74% ñoái vôùi tyû leä coå phaàn maø hoï ñang naém giöõ taïi ngaân haøng naøy.

Maëc duø ñoäng thaùi giaûi cöùu naøy khoâng bôm theâm tieàn vaøo Citigroup,

USD vaø baûo laõnh cho 301 tyû USD taøi saûn ñoäc haïi. Theo soá lieäu môùi ñieàu chænh, naêm 2008, Citigroup loã kyû luïc 27,7 tyû USD, cao gaàn gaáp röôõi con soá ñöôïc coâng boá caùch ñaây 1 thaùng.

Moät soá nhaø phaân tích khaùc thì nhaän ñònh, soá phaän Citigroup coù theå seõ dieãn bieán theo chieàu höôùng nhöõng gì ñaõ xaûy ra vôùi taäp ñoaøn baûo hieåm khoång loà AIG. Hieän Chính phuû Myõ ñaõ naém 80% coå phaàn cuûa AIG.

Tuy nhieân, khi ñöôïc hoûi, CEO Vi-kram Pandit cuûa Citigroup ñaõ phuû nhaän nhöõng yù kieán cho raèng ngaân haøng do oâng laõnh ñaïo ñang bò quoác höõu hoùa daàn daàn. “Ñoäng thaùi giaûi cöùu cuûa Chính phuû seõ giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà nieàm tin. Taát caû nhöõng lo ngaïi seõ ñöôïc giaûi toûa sau thoâng baùo naøy”, oâng Pandit noùi.

Noã löïc giaûi cöùu môùi cuûa Chính phuû Myõ ñaõ khieán coå phieáu cuûa Citigroup suït giaûm tôùi 39% vaøo luùc ñoùng cöûa phieân giao dòch ngaøy 27/2, coøn 1,5 USD/coå phieáu, thaáp nhaát trong voøng ít nhaát 18 naêm qua. Soá lieäu cuûa haõng tin Reuters cho thaáy, giaù trò thò tröôøng cuûa nhaø baêng naøy hieän chæ coøn 8,2 tyû USD, so vôùi möùc ñænh 270 tyû USD caùch ñaây khoaûng 2 naêm.

Haõng xeáp haïng tín nhieäm Moody s cuõng vöøa ñaùnh tuït möùc tín nhieäm nôï cuûa Citigroup töø möùc A2 xuoáng A3.

Theo thoûa thuaän vôùi Chính phuû, Citigroup seõ phaûi coù nhöõng ñieàu chænh lôùn trong ban laõnh ñaïo. Theo ñoù, Hoäi ñoàng Quaûn trò cuûa taäp ñoaøn trong thôøi gian tôùi seõ ñöôïc ñieàu chænh laïi vaø ña soá seõ laø nhöõng thaønh vieân môùi, ñoäc laäp. 5 trong soá 15 thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng Quaûn trò hieän taïi cuûa Citigroup seõ khoâng ra öùng cöû laïi hoaëc seõ ñeán tuoåi nghæ höu vaøo cuoäc hoïp thöôøng nieân cuûa taäp ñoaøn vaøo thaùng 4 naøy.

Cuøng vôùi nhieàu ngaân haøng lôùn khaùc cuûa Myõ, Citigroup saép söûa traûi qua moät cuoäc kieåm tra naêng löïc taøi chính do Chính phuû nöôùc naøy tieán haønh ñeå xaùc ñònh xem ngaân haøng naøo caàn ñöôïc bôm theâm voán. [ ]

8 9

Nhöõng thoáng keâ coâng boá gaàn ñaây cho thaáy söï nghieâm

troïng cuûa cuoäc khuûng hoaûng kinh teá maø caùc nöôùc chaâu AÙ ñang ñoái maët.

Saûn löôïng coâng nghieäp Nhaät Baûn suït giaûm kyû luïc trong thaùng 1/2009 vaø kinh teá AÁn Ñoä taêng tröôûng vôùi toác ñoä thaáp nhaát töø naêm 2003 trong quyù 4/2008. Ñoù laø hai trong soá nhöõng daáu hieäu môùi nhaát veà söï xuoáng doác cuûa kinh teá chaâu AÙ trong boái caûnh caùc neàn kinh teá phuï thuoäc vaøo xuaát caûng cuûa chaâu luïc bò sieát chaët trong goïng kìm khuûng hoaûng vaø suy thoaùi.

Chính thöùc rôi vaøo suy thoaùiTheo soá lieäu coâng boá tuaàn tröôùc,

saûn löôïng coâng nghieäp cuûa Nhaät Baûn - neàn kinh teá lôùn nhaát chaâu AÙ - ñaõ giaûm 10% so vôùi thaùng 12/2008 - moät möùc suït giaûm chöa töøng coù.

Trong khi ñoù, GDP cuûa moät ñaàu taøu khaùc cuûa kinh teá chaâu luïc laø AÁn Ñoä chæ taêng coù 5,3% trong quyù 4/2008 so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, thaáp hôn nhieàu so vôùi döï baùo tröôùc ñoù cuûa giôùi quan saùt vaø laø möùc thaáp nhaát trong voøng 5 naêm qua. ÔÛ thôøi kyø ñænh cao caùch ñaây chöa laâu, kinh teá AÁn Ñoä taêng tröôûng 9%/naêm.

Thôøi gian naøy, chaâu AÙ ñang chòu taùc ñoäng cöïc maïnh töø cuoäc khuûng hoaûng toài teä nhaát cuûa kinh teá toaøn caàu keå töø Ñaïi suy thoaùi 1930 tôùi nay, do chaâu luïc naøy phuïc thuoäc vaøo xuaát caûng nhieàu gaáp ñoâi so vôùi phaàn coøn laïi cuûa theá giôùi.

Hieän nhieàu neàn kinh teá chaâu AÙ ñaõ chính thöùc rôi vaøo suy thoaùi. Trong quyù 4/2008, kinh teá Nhaät Baûn suït giaûm vôùi toác ñoä 12,7%, maïnh nhaát töø cuù soác daàu löûa 1974. Thoâng tin kim ngaïch xuaát caûng cuûa Nhaät Baûn suït giaûm 45,7% trong thaùng 1/2009 so vôùi cuøng kyø naêm ngoaùi laø moät baèng chöùng roõ neùt nöõa cho thaáy neàn kinh teá naøy ñang ôû trong thôøi kyø suy thoaùi toài teä nhaát trong voøng 6 thaäp kyû trôû laïi ñaây.

Vôùi söï suït giaûm xuaát caûng vaø saûn xuaát coâng nghieäp nhö ñaõ ñeà caäp ôû treân, quyù 1 naøy ñöôïc döï baùo seõ laø moät quyù ñen toái nöõa ñoái vôùi taêng tröôûng cuûa Nhaät Baûn.

Soá lieäu coâng boá hoâm 25/2 cho thaáy, trong quyù 4/2008, kinh teá Hoàng Koâng ñaõ taêng tröôûng aâm 2% so vôùi quyù 3, ñaùnh daáu quyù thöù ba suït giaûm lieân tieáp. Laàn naøy, kinh teá Hoàng Koâng thaäm chí suït giaûm maïnh hôn hoài xaûy ra dòch SARS khieán 299 ngöôøi daân ôû ñaây töû vong hoài naêm 2003.

Thaùng 1 vöøa qua, xuaát caûng cuûa Hoàng Koâng trong thaùng 1 cuõng “boác hôi” gaàn moät nöûa.

Moät neàn kinh teá naêng ñoäng khaùc cuûa chaâu AÙ laø Singapore coù möùc suït giaûm taêng tröôûng nghieâm troïng nhaát trong 33 naêm qua vaøo quyù 4/2008. Cuøng kyø, kinh teá Ñaøi Loan taêng

tröôûng aâm vôùi toác ñoä chöa töøng coù 8,36% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc.

Veà phaàn mình, kinh teá Haøn Quoác ñang saép söûa rôi vaøo giai ñoaïn suy thoaùi ñaàu tieân trong moät thaäp kyû trôû laïi ñaây. Quyù 4/2008, kinh teá Haøn Quoác co laïi 5,6%, möùc suït maïnh nhaát töø khuûng hoaûng taøi chính 1998.

Neàn kinh teá lôùn thöù tö chaâu AÙ naøy ñaõ chöùng kieán möùc suït giaûm saûn löôïng coâng nghieäp 18,6% trong thaùng 12/2008 vaø maát 103.000 vieäc laøm trong thaùng 1, möùc caét giaûm vieäc laøm trong 1 thaùng maïnh nhaát trong 5 naêm qua.

Giöõa thaùng 1 vöøa qua, Boä tröôûng Boä Taøi chính Haøn Quoác Yoon Jeung Hyun döï baùo, kinh teá Haøn Quoác coù theå taêng tröôûng aâm 2% trong naêm 2009 naøy, so vôùi möùc döï baùo taêng tröôûng döông 3% maø Chính phuû nöôùc naøy ñöa ra hoài thaùng 12/2008.

Tyû giaù ñoàng tieàn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn suït giaûm

Thaùng 2 vöøa qua laø moät thaùng xuoáng doác nöõa cuûa caùc ñoàng tieàn chaâu AÙ. Tuaàn tröôùc, tyû giaù ñoàng Won cuûa Haøn Quoác ñaõ suït xuoáng möùc thaáp nhaát 11 naêm so vôùi USD, trong khi

ñoàng Rupiah cuûa AÁn Ñoä rôùt xuoáng möùc tyû giaù thaáp kyû luïc khi con soá GDP ñaùng buoàn cuûa quyù 4/2008 ñöôïc coâng boá.

Nguyeân nhaân cuûa söï maát giaù naøy laø giôùi ñaàu tö ñang toû ra heát söùc lo ngaïi tröôùc söï suït giaûm xuaát caûng vaø söï ruùt lui cuûa caùc doøng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ra khoûi khu vöïc chaâu AÙ.

Caùc ngaân haøng trung öông töø Tokyo tôùi Mumbai ñaõ lieân tuïc phaûn öùng tröôùc söï suy yeáu taêng tröôûng baèng caùch caét giaûm laõi suaát, khieán aùp löïc maát giaù caùc ñoàng tieàn caøng maïnh theâm. Hieän laõi suaát ñoàng Rupee cuûa AÁn Ñoä ñaõ giaûm xuoáng möùc thaáp kyû luïc, trong khi laõi suaát ñoàng Ñoâ la Australia ñang ôû möùc thaáp nhaát trong voøng 45 naêm.

Ngaân haøng Trung öông Malaysia caùch ñaây ít ngaøy ñaõ haï laõi suaát cô baûn ñoàng Ringgit laàn thöù ba lieân tieáp veà möùc 2% nhaèm thuùc ñaåy taêng tröôûng tröôùc nhöõng döï baùo cho raèng neàn kinh teá nöôùc naøy coù theå taêng tröôûng aâm trong naêm nay, vôùi möùc suït giaûm coù theå leân tôùi 4%. Laàn gaàn ñaây nhaát kinh teá Malaysia taêng tröôûng aâm laø vaøo naêm 1998.

Ngaøy 25/2, Ngaân haøng Trung öông

Chæ soá MSCI cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông ñaõ suït giaûm 16% trong naêm nay, ñaùnh daáu söï khôûi ñaàu moät naêm toài teä nhaát töø naêm 1990 do caùc taäp ñoaøn

lôùn nhö Toyota, Sony... döï baùo nhöõng con soá thua loã kyû luïc vaø leân keá hoaïch sa thaûi nhaân coâng haøng loaït -

Thaùi Lan ñaõ haï laõi suaát ñoàng Bath theâm 0,5%, ñöa laõi suaát ñoàng tieàn naøy veà möùc 1,5% trong ñôït caét giaûm laõi suaát maïnh nhaát töø tröôùc tôùi nay cuûa nöôùc naøy.

Cuøng vôùi söï suït giaûm taêng tröôûng vaø xuaát caûng, cuõng nhö söï maát giaù maïnh cuûa caùc ñoàng tieàn, thò tröôøng chöùng khoaùn khu vöïc chaâu AÙ cuõng lao doác theo.

Chæ soá MSCI cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông ñaõ suït giaûm 16% trong naêm nay, ñaùnh daáu söï khôûi ñaàu moät naêm toài teä nhaát töø naêm 1990 do caùc taäp ñoaøn lôùn nhö Toyota, Sony... döï baùo nhöõng con soá thua loã kyû luïc vaø leân keá hoaïch sa thaûi nhaân coâng haøng loaït.

Tình hình moãi luùc moät theâm khoù khaên naøy ñaõ buoäc caùc chính phuû chaâu AÙ coâng boá haøng loaït caùc goùi kích thích kinh teá trò giaù nhieàu tyû USD ñeå thuùc ñaåy ngöôøi daân vaø doanh nghieäp taêng cöôøng chi tieâu, trong ñoù phaûi keå tôùi goùi kích thích 586 tyû USD cuûa Trung Quoác.

“Khu vöïc chaâu AÙ ñang traûi qua söï ñi xuoáng chöa töøng coù tieàn leä trong taêng tröôûng kinh teá do söï ñi xuoáng cuûa nhu caàu treân thò tröôøng xuaát caûng”, kinh teá gia Nicholas Bibby thuoäc ngaân haøng Barclays taïi Singapore nhaän xeùt. Theo chuyeân gia naøy, söï suït giaûm taêng tröôûng naøy seõ buoäc caùc chính phuû trong khu vöïc phaûi ñaët troïng taâm vaøo hoaït ñoäng taêng chi tieâu ñeå oån ñònh neàn kinh teá. [ ]

Trong boái caûnh suy thoaùi kinh teá hieän nay, haøng loaït doanh nghieäp haøng ñaàu cuûa Myõ ôû nhieàu lónh vöïc nhö Citigroup, Time Warner hay coâng ty Motorola cuøng gaùnh chòu nhöõng khoaûn thua loã nhieàu tyû USD.

Tuy nhieân, treân böùc maøn u aùm naøy, ngöôøi ta vaãn thaáy noåi leân moät vaøi ñieåm saùng - nhöõng doanh nghieäp ñaït möùc taêng tröôûng lôïi nhuaän aán töôïng baát chaáp nhöõng ñieàu kieän baát lôïi.

Trong soá nhöõng coâng ty naøy phaûi keå tôùi haõng baùn leû tröïc tuyeán Amazon, coâng ty dòch vuï cho thueâ phim tröïc tuyeán Netflix, taäp ñoaøn vieãn thoâng Verizon, vaø caùc coâng ty haøng tieâu duøng nhö Heinz, Hershey’s, Colgate... Beân caïnh chuyeän may maén, moãi coâng

ty trong soá naøy ñeàu coù nhöõng bí quyeát rieâng ñeå vöôn leân trong tình hình kinh teá khoù khaên naøy.

Giaù dòch vuï hôïp thôøiGiöõa luùc ngaønh baùn leû Myõ ngao

ngaùn vì caûnh eá aåm khieán khoâng ít coâng ty trong ngaønh phaûi noäp ñôn xin phaù saûn, khaùch haøng vaãn uøn uøn ñoå tôùi caùc gian haøng tröïc tuyeán cuûa Amazon vaø Netflix.

Amazon cho hay, doanh soá roøng cuûa haõng taêng 18% vaø lôïi nhuaän taêng 9% trong quyù 4/2008.

Coøn Netflix thì coù theâm 718.000 khaùch haøng môùi trong quyù 4, naâng toång soá khaùch haøng leân gaàn 10 trieäu. Do ñoù, maëc duø möùc phí maø Netflix aùp duïng cho moãi khaùch haøng giaûm 23%

so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, doanh thu cuûa haõng trong quyù vaãn taêng 19%, lôïi nhuaän taêng 45%.

Moät phaàn nguyeân nhaân daãn tôùi thaønh coâng cuûa Amazon vaø Netflix laø vieäc tung ra dòch vuï môùi. Töø naêm ngoaùi, Amazon cung caáp dòch vuï nhaïc soá vaø baùn caùc ñóa CD khoâng coøn ñöôïc phaùt haønh treân thò tröôøng. Trong khi ñoù, Netflix tung ra nhöõng thieát bò cho pheùp khaùch chuyeån phim töø maïng naøy tôùi maùy thu hình cuûa hoï.

Beân caïnh ñoù, Amazon vaø Netflix cuõng raát chuù troïng vieäc caûi thieän hoaït ñoäng chaêm soùc khaùch haøng. Thôøi gian giao haøng cuûa Amazon ñaõ giaûm töø 5-6 ngaøy xuoáng coøn 1-2 ngaøy. Ñieàu naøy ñaõ giuùp Amazon vöôït leân ñoái thuû eBay. Trong quyù 4/2008, lôïi nhuaän cuûa eBay ñaõ giaûm 2/3.

Tuy nhieân, xeùt cho cuøng, thaønh coâng cuûa Amazon vaø Netflix baét nguoàn chính töø tình hình kinh teá hieän nay. Kinh teá suy thoaùi khieán ngöôøi ta tìm tôùi nhieàu hôn nhöõng hình thöùc giaûi trí giaù reû vaø khoâng caàn phaûi ra khoûi nhaø. Caùc dòch vuï cuûa Amazon vaø Netflix chính laø nhöõng thöù maø khaùch haøng ñang caàn.

Caïnh tranh baèng chaát löôïngKhoâng haún “aên may” nhö Amazon

vaø Netflix, haõng vieãn thoâng Verizon gaët haùi thaønh coâng nhôø khaû naêng nhìn xa troâng roäng.

Ngaønh vieãn thoâng ôû Myõ hieän ñang ñoái maët nhieàu thöû thaùch. Quyù 4 naêm ngoaùi, lôïi nhuaän cuûa AT...T giaûm 10%, lôïi nhuaän cuûa Qwest giaûm 50%. Teä hôn, Sprint Nextel loã 1,6 tyû USD vaø maát 1,3 trieäu khaùch haøng trong quyù.

Khaùc vôùi caùc ñoái thuû naøy, coâng ty Verziron ñaït möùc taêng tröôûng lôïi nhuaän 15% so vôùi cuøng kyø, leân con soá 1,2 tyû USD. Soá löôïng khaùch haøng thueâ bao trong quyù cuûa haõng taêng theâm 1,4 trieäu ngöôøi.

Söï taêng tröôûng aán töôïng naøy laø keát quaû cuûa quaù trình noã löïc töø tröôùc cuûa Verizon, xuaát phaùt töø taàm nhìn xa vaø roäng cuûa laõnh ñaïo haõng. Sau nhieàu naêm ñoå tieàn vaøo vieäc naâng caáp heä thoáng caùp quang FiOS, Verizon ñaõ coù khaû naêng cung caáp dòch vuï truyeàn hình vaø Internet toác ñoä cao toát hôn caùc ñoái thuû khaùc.

Maët khaùc, caùc khaùch haøng coù thu nhaäp cao, oån ñònh chieám moät tyû leä lôùn trong soá khaùch haøng cuûa Verizon, do ñoù, haõng ít ñoái maët nguy cô khaùch haøng thoâi duøng dòch vuï trong ñieàu kieän kinh teá ñi xuoáng.

“Cheùm” khaùch maïnh hônTrong khi Netflix vaø Amazon ñaït

lôïi nhuaän cao nhôø dòch vuï giaù reû, Verizon caïnh tranh treân phöông dieän giaù trò, thì caùc coâng ty haøng tieâu duøng Heinz, Hershey’s, vaø Colgate laïi coù moät caùch laøm hoaøn toaøn khaùc: taêng

10 11

Ñoäng thaùi hoã trôï môùi cuûa chính phuû Myõ daønh cho AIG theå hieän söï cam keát trong vieäc duy trì söï toàn taïi cuûa haõng baûo hieåm naøy, ñoàng thôøi traùnh cho AIG nguy cô bò caùc haõng

ñaùnh giaù tín nhieäm ñaùnh tuït haïng tín nhieäm, daãn tôùi nhöõng thua loã xa hôn

Haõng baûo hieåm lôùn nhaát nöôùc Myõ American International Group (AIG) vöøa baùo con soá thua loã kyû luïc 61,7 tyû USD trong quyù 4/2008 vaø ñöôïc Chính phuû Myõ tung theâm cho moät “phao cöùu sinh” trò giaù 30 tyû USD.

Caùc nhaø chöùc traùch Myõ tieáp tuïc khaúng ñònh, söï suïp ñoå cuûa “ngöôøi khoång loà” baûo hieåm naøy coù theå ñe doïa caû heä thoáng taøi chính cuûa theá giôùi.

Tröôùc ñôït bôm voán 30 tyû USD maø Boä Taøi chính Myõ vaø Cuïc Döï tröõ Lieân bang nöôùc naøy (FED) coâng boá ngaøy 2/3, AIG ñaõ ñöôïc Chính phuû Myõ giaûi cöùu hai laàn baèng toång soá tieàn leân tôùi 150 tyû USD trong naêm 2008. Ñoåi laïi, Chính phuû Myõ ñaõ kieåm soaùt möùc coå phaàn gaàn 80% cuûa haõng baûo hieåm naøy.

Ñoäng thaùi hoã trôï môùi cuûa Chính phuû Myõ daønh cho AIG theå hieän söï cam keát cuûa Chính phuû Myõ trong vieäc duy trì söï toàn taïi cuûa haõng baûo hieåm naøy, ñoàng thôøi traùnh cho AIG nguy cô bò caùc haõng ñaùnh giaù tín nhieäm ñaùnh tuït haïng tín nhieäm, daãn tôùi nhöõng thua loã xa hôn.

Phaùt ngoân vieân Nhaø Traéng Robert Gibbs tuyeân boá, “ñoäng thaùi cuûa ngaøy hoâm nay coù yù nghóa soáng coøn” trong vieäc ngaên AIG taïo ra nhöõng nguy cô tieáp theo cho heä thoáng taøi chính.

Trong tuyeân boá chung veà hoaït ñoäng giaûi cöùu AIG, Boä Taøi chính Myõ vaø FED khaúng ñònh, ñoäng thaùi naøy laø caàn thieát ñeå duy trì hoaït ñoäng cuûa AIG. “Xeùt tôùi nhöõng ruûi ro heä thoáng maø AIG tieáp tuïc taïo ra vaø söï mong manh

cuûa thò tröôøng hieän nay, phí toån maø neàn kinh teá vaø ngöôøi daân coù theå phaûi gaùnh chòu neáu Chính phuû khoanh tay ñöùng nhìn seõ laø voâ cuøng to lôùn”, baûn tuyeân boá nhaän xeùt.

Theo CEO Edward Liddy cuûa AIG, thò tröôøng luùc naøy ñang ôû traïng thaùi “khaù loän xoän” vaø vieäc khaéc phuïc nhöõng khoù khaên hieän nay cuûa AIG “seõ maát vaøi naêm”.

Vieäc Chính phuû Myõ giaûi cöùu AIG laàn thöù ba dieãn ra chæ vaøi ngaøy sau khi giaûi cöùu taäp ñoaøn ngaân haøng Citigroup theâm moät laàn nöõa. Ñieåm chung giöõa AIG vaø Citigroup laø ñeàu cuøng ñoùng vai troø nhöõng maét xích voâ cuøng quan troïng trong heä thoáng taøi chính, vaø cuøng ñang vaät loän vôùi nhöõng khoaûn thua loã khoång loà.

Nhö ñaõ noùi ôû treân, quyù 4/2008, AIG loã tôùi 61,7 tyû USD - ñaùnh daáu möùc thua loã kyû luïc trong 1 quyù trong lòch söû doanh nghieäp Myõ. Tröôùc ñoù, kyû luïc naøy thuoäc veà taäp ñoaøn Time Warner vôùi möùc loã 54 tyû USD thieát laäp vaøo moät quyù cuûa naêm 2002.

Cuøng kyø naêm 2007, AIG chæ loã coù 5,29 tyû USD. Tính ra, trong quyù 4/2008, moãi phuùt AIG loã 465.000 USD.

Tính chung caû naêm 2008, AIG loã 99,29 tyû USD, xoùa saïch toaøn boä lôïi nhuaän maø haõng naøy thu ñöôïc töø ñaàu nhöõng naêm 1990 tôùi nay. Soá loã naøy ngang ngöûa vôùi GDP cuûa Kuwait.

Theo soá lieäu do Boä Taøi chính Myõ vaø FED cung caáp, AIG hieän hoaït ñoäng taïi hôn 130 quoác gia treân theá giôùi, laø

haõng baûo hieåm cuûa hôn 100.000 toå chöùc treân toaøn caàu, vaø coù hôn 30 trieäu khaùch haøng taïi Myõ.

AIG ñöôïc thaønh laäp caùch ñaây 90 naêm taïi Trung Quoác. Khi ñoù, vaøo naêm 1919, moät doanh nhaân ngöôøi Myõ coù teân C.V. Starr ñaõ môû moät doanh nghieäp baûo hieåm nhoû taïi quoác gia chaâu AÙ naøy. [ ]

Theo keá hoaïch môùi, RBS seõ chuyeån 325 tyû Baûng taøi saûn “ñoäc haïi” vaøo Chöông trình Baûo veä taøi saûn (APS) cuûa Chính phuû.

Ngaân haøng haøng ñaàu nöôùc Anh Roy-al Bank of Scotland (RBS) ngaøy 26/2 baùo loã 24,1 tyû Baûng, töông ñöông 34,2 tyû USD, moät con soá thua loã lôùn chöa töøng coù trong lòch söû doanh nghieäp nöôùc naøy. Ñeå vöôït khoù, RBS cuõng vöøa coâng boá moät loaït keá hoaïch môùi.

RBS cho hay, khoaûn thua loã kyû luïc maø ngaân haøng naøy gaùnh chòu naêm 2008 bao goàm 16,2 tyû Baûng thaâm huït taøi saûn xuaát phaùt töø hoaït ñoäng mua laïi, trong ñoù coù vuï mua laïi coå phaàn trong ngaân haøng ABN Amro cuûa Haø Lan vaøo naêm 2007, coäng vôùi 7,9 tyû Baûng thua loã trong hoaït ñoäng.

Theo keá hoaïch môùi, RBS seõ chuyeån 325 tyû Baûng taøi saûn “ñoäc haïi” vaøo Chöông trình Baûo veä taøi saûn (APS) cuûa Chính phuû. Chöông trình naøy môùi ñöôïc Chính phuû Anh coâng boá nhaèm baûo laõnh cho hôn 500 - 600 tyû Baûng taøi saûn cuûa caùc ngaân haøng ñeå thuùc ñaåy hoaït ñoäng tín duïng trong boái caûnh kinh teá Anh chìm saâu vaøo suy thoaùi.

Trong chöông trình baûo hieåm noùi treân, RBS seõ chòu traùch nhieäm ñoái vôùi 19,5 tyû Baûng thua loã ñaàu tieân ñoái vôùi soá taøi saûn treân, 90% soá loã tieáp theo do Chính phuû Anh chòu, vaø 10% soá loã coøn laïi do RBS chòu. Ñeå tham gia chöông trình, RBS phaûi traû Chính phuû 6,5 tyû Baûng phí baûo hieåm, töông ñöông 2% giaù trò taøi saûn ñöôïc baûo hieåm, thoâng

giaù baùn saûn phaåm!Thaønh coâng cuûa ba coâng ty treân

trong quyù 4/2008 cho thaáy, haøng tieâu duøng laø moät maët haøng ít chòu taùc ñoäng cuûa suy thoaùi kinh teá, cho duø giaù coù taêng.

Trong quyù taøi khoùa keát thuùc vaøo ngaøy 28/1 vöøa qua, doanh thu cuûa Heinz giaûm 7,5%, nhöng cuøng kyø, giaù baùn saûn phaåm cuûa haõng laïi taêng 8% so vôùi quyù tröôùc. Beân caïnh ñoù, haõng coøn caét giaûm 7% chi phí so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Nhôø ñoù, lôïi nhuaän cuûa Heinz ñaõ taêng 11%.

Töông töï, haõng keïo Hershey taêng giaù baùn bình quaân 11% vaøo thaùng 8/2008, sau khi giaù haït ca cao treân thò tröôøng theá giôùi taêng maïnh. Nhöng sau ñoù, khi giaù haït ca cao giaûm, haõng naøy khoâng giaûm giaù baùn keïo theo. Nhôø ñoù, trong quyù 4/2008, lôïi nhuaän cuûa Hershey taêng 51% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc.

Haõng Colgate-Palmolive taïi Myõ cuõng taêng giaù baùn saûn phaåm 7,5% trong quyù 4/2008. Bôûi theá, maëc duø doanh soá khoâng taêng, lôïi nhuaän cuûa haõng naøy vaãn taêng 20% so vôùi cuøng kyø.

Xeùt treân phöông dieän kinh teá hoïc, nhöõng coâng ty nhö Heinz vaø Colgate ñaõ chöùng toû ñöôïc “naêng löïc aùp giaù” cuûa hoï - khaû naêng taêng giaù saûn phaåm vaø duy trì möùc giaù cao. Nhöng maët khaùc, giaù saûn phaåm cuûa caùc coâng ty

naøy vaãn reû hôn so vôùi nhöõng maët haøng xa xæ, neân trong tröôøng hôïp thaét chaët chi tieâu, ngöôøi tieâu duøng ít khi maïnh tay haïn cheá tieàn chi cho nhöõng saûn phaåm naøy.

Dó nhieân, khoâng phaûi coâng ty naøo cuõng coù theå “lieàu lónh” aùp duïng chieán löôïc taêng giaù nhö Hershey’s, Heinz, hay Colgate. Lyù do laø nhöõng coâng ty naøy saûn xuaát nhöõng maët haøng thieát yeáu maø ai cuõng phaûi duøng trong baát kyø tröôøng hôïp naøo.

Xeùt cho cuøng, cho duø coù thaát nghieäp, ngöôøi tieâu duøng vaãn phaûi aên uoáng, taém röûa vaø giaët giuõ moãi ngaøy!

qua phaùt haønh theâm coå phieáu.Ngoaøi keá hoaïch treân, RBS cuõng

coâng boá keá hoaïch huy ñoäng theâm 13 tyû Baûng tieàn voán töø Chính phuû thoâng qua vieäc phaùt haønh coå phieáu vaø moät chöông trình caét giaûm 2,5 tyû Baûng chi phí, trong ñoù coù theå bao goàm hoaït ñoäng sa thaûi nhaân vieân soá löôïng lôùn.

Beân caïnh ñoù, RBS seõ thieát laäp moät boä phaän rieâng reõ ñeå “chöùa” caùc loaïi taøi saûn khoâng thuoäc lónh vöïc troïng taâm cuûa taäp ñoaøn. Boä phaän naøy seõ chieám 20% toång taøi saûn cuûa RBS, töùc vaøo khoaûng 240 tyû Baûng. ÔÛ boä phaän ngaân haøng ñaàu tö cuûa mình, RBS cuõng seõ ruùt bôùt 45% soá voán ñang ñöôïc söû duïng.

“Chuùng toâi ñöa ra nhöõng quyeát ñònh lôùn vaø coù chuû ñích, caàn thieát ñeå cô caáu laïi taäp ñoaøn. Chuùng toâi ñang tìm höôùng ñi ñeå taêng cöôøng söùc maïnh cuûa RBS, giuùp taäp ñoaøn coù theå ñöùng vöõng moät caùch ñoäc laäp. Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu ñoù, chuùng toâi caàn söï hoã trôï cuûa Chính phuû vaø caùc coå ñoâng”, CEO Stephen Hester cuûa RBS tuyeân boá.

Trong khi nhieàu ngaân haøng lôùn ôû Myõ thôøi gian qua höùng chòu söï chæ trích maïnh meõ veà vaán ñeà tieàn thöôûng, RBS cuõng ñang chòu söï pheâ bình cuûa dö luaän trong chuyeän löông höu cho laõnh ñaïo. Moät cöïu CEO cuûa RBS laø

Fred Goodwin ñaõ ñöôïc höôûng möùc löông 650.000 Baûng moãi naêm trong khi oâng naøy môùi coù 50 tuoåi.

Boä tröôûng Boä Taøi chính Anh Alistair Darling ñaõ tuyeân boá, caùc luaät sö cuûa Chính phuû seõ xem xeùt tìm caùch buoäc cöïu CEO naøy phaûi hoaøn laïi moät phaàn hoaëc toaøn boä soá löông höu treân. “Khoâng theå chaáp nhaän möùc löông thaùi quaù naøy khi maø RBS thua loã nhieàu tôùi vaäy”, oâng Darling noùi.

Caùc ngaân haøng lôùn treân theá giôùi thôøi gian naøy tieáp tuïc chòu nhöõng aùp löïc lôùn. Cuõng trong ngaøy 26/2, ngaân haøng lôùn nhaát Thuïy Syõ tuyeân boá thay CEO Marcel Rohner baèng moät nhaân vaät töøng naèm trong top laõnh ñaïo cao caáp cuûa ngaân haøng Credit Suisse, oâng Oswald Grübel.

UBS loã ñaäm 17 tyû USD trong naêm 2008 vaø ñang vöôùng vaøo vuï kieän tuïng cuûa caùc nhaø chöùc traùch Myõ, trong ñoù ngaân haøng naøy bò caùo buoäc giuùp caùc khaùch haøng giaøu coù cuûa Myõ troán thueá ñoái vôùi soá tieàn haøng chuïc tyû USD.

Caùc ngaân haøng haøng ñaàu cuûa Myõ nhö Bank of America vaø Citigroup thì vöøa thoaùt khoûi nhöõng tin ñoàn veà nguy cô “quoác höõu hoùa”, nhöng baét ñaàu phaûi traûi qua cuoäc kieåm tra naêng löïc taøi chính cuûa chính phuû. [ ]Bôm soá tieàn 24,5 tyû Euro, töông

ñöông 31 tyû USD cöùu khoù cho caùc ngaân haøng Ñoâng AÂu

Ngaøy 27/2, Ngaân haøng Taùi thieát vaø Phaùt trieån Ñoâng AÂu (EBRD), Ngaân haøng Ñaàu tö chaâu AÂu (EIB), vaø Ngaân haøng Theá giôùi (WB) cuøng ñoàng yù seõ bôm soá tieàn 24,5 tyû Euro, töông ñöông 31 tyû USD vaøo caùc ngaân haøng cuûa khu vöïc Trung vaø Ñoâng AÂu trong thôøi gian 2 naêm.

Quyeát ñònh giaûi cöùu naøy ñöôïc ñöa ra trong boái caûnh caùc ngaân haøng taïi caùc neàn kinh teá Lieân Xoâ cuõ vaät loän vôùi löôïng nôï xaáu khoång loà vaø tình traïng tín duïng thaét chaët, trong khi caùc neàn kinh teá Taây AÂu ñaõ naèm goïn trong goïng kìm suy thoaùi.

EBRD, EIB vaø WB cho hay, quyeát ñònh bôm voán cho caùc ngaân haøng ôû khu vöïc Trung vaø Ñoâng AÂu laø ñeå “hoã trôï taøi chính phoái hôïp nhanh choùng vaø treân quy moâ lôùn”, nhaèm hoã trôï hoaït ñoäng cho vay “ñaëc bieät laø ñoái

12 13

ÔÛ giai ñoaïn ñaàu cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính hieän nay, khoâng ít ngöôøi cho raèng, caùc thò tröôøng ñang noåi leân seõ “mieãn nhieãm” tröôùc “côn beänh” cuûa theá giôùi phaùt trieån. Nhöng trong khoaûng hai tuaàn trôû laïi ñaây, thöïc teá ñaõ chöùng minh ñieàu ngöôïc laïi.

Ñaàu tieân laø Haøn Quoác phaûi coâng boá moät keá hoaïch giaûi cöùu trò giaù 130 tyû USD daønh cho caùc ngaân haøng vaø coâng ty cuûa nöôùc naøy. Tieáp ñoù, Ukraine huûy boû keá hoaïch baàu cöû do phaûi ñoái maët vôùi moät cuoäc khuûng hoaûng taàm quoác gia vì thò tröôøng tín duïng ñoùng baêng vaø ñoàng tieàn maát giaù maïnh. Roài ñeán vieäc haøng loaït quoác gia nhö Ukraine, Pakistan, Belarus, Serbia, Iceland vaø Thoå Nhó Kyø “goõ cöûa” Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF) xin vay tieàn.

Tröôùc ñoù, caùc haõng xeáp haïng tín nhieäm lôùn nhö Fitch vaø Moody s ñaõ ñaùnh tuït xeáp haïng tín nhieäm vaø trieån voïng xeáp haïng cuûa nhöõng neàn kinh teá thuoäc haøng “sao” nhö AÁn Ñoä, Hungary, Argentina...

“Khuûng hoaûng toaøn dieän”Ñieàu gì ñaõ xaûy ra? Môùi chæ caùch ñaây

ít thaùng, caùc neàn kinh teá ñang noåi leân vaãn ñöôïc coi laø nhöõng “oác ñaûo” cuûa söï oån ñònh giöõa luùc theá giôùi phöông Taây phaûi ñöông ñaàu vôùi khuûng hoaûng taøi chính. Moät soá ngöôøi coøn cho raèng, caùc neàn kinh teá ñang noåi leân seõ laø “cöùu caùnh” cho kinh teá theá giôùi khoûi nguy cô suy thoaùi.

Lyù do cuûa söï tin töôûng naøy laø sau moät loaït nhöõng bieán coá kinh teá ôû thaäp nieân 1990, chính phuû ôû caùc neàn kinh teá ñang noåi leân ñaõ caûi thieän maïnh meõ baûng caân ñoái keá toaùn quoác gia cuûa mình, traû heát nôï cho IMF vaø tích luõy ñöôïc nhöõng khoaûn döï tröõ ngoaïi hoái lôùn.

vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû” ôû khu vöïc naøy.

Ñoái vôùi caùc nöôùc Trung vaø Ñoâng AÂu, tình traïng thaét chaët tín duïng ôû Taây AÂu caøng khieán nhöõng thaùch thöùc kinh teá maø hoï ñang phaûi ñoái maët theâm phaàn nghieâm troïng, do Taây AÂu vaø laø thò tröôøng chính, vöøa laø nguoàn cung caáp voán lôùn cho caùc quoác gia naøy.

Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá bình quaân cuûa caùc nöôùc Trung vaø Ñoâng AÂu naêm 2008 chæ coøn 3,2% so vôùi möùc 5,4% naêm 2007. Döï baùo, naêm nay, khu vöïc naøy taêng tröôûng aâm ít nhaát 0,4%.

Ñoàng tieàn cuûa nhieàu quoác gia ôû ñaây vì theá ñaõ suït giaûm maïnh tyû giaù so vôùi Euro, khieán löôïng nôï Euro maø caùc nöôùc naøy ñang mang caøng theâm khoång

loà. Chaúng haïn, ñoàng Zloty cuûa Ba Lan ñaõ maát giaù 48% so vôùi ñoàng Euro töø möùc ñænh ôû muøa heø naêm ngoaùi.

Baát oån xaõ hoäi taïi Trung vaø Ñoâng AÂu vì theá cuõng leo thang maïnh meõ. Cuoäc khuûng hoaûng buoäc caùc chính phuû phaûi caét giaûm caùc dòch vuï coâng coäng, khieán söï baát maõn trong xaõ hoäi gia taêng theo.

Trong maáy thaùng gaàn ñaây, Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF) ñaõ ñoàng yù cho vay khaån caáp toång soá tieàn 50 tyû USD cho caùc quoác gia goàm Iceland, Hungary, Latvia, Ukraine, Serbia vaø Belarus. Tuy nhieân, nhöõng khoaûn vay naøy khoâng theå ngaên chaën ñöôïc söï suïp ñoå cuûa caùc chính phuû Iceland vaø Latvia.

Vieäc caùc nöôùc Taây AÂu chi tieàn cöùu ngaân haøng Trung vaø Ñoâng AÂu cuõng ñöôïc coi laø ñeå cöùu chính mình, moät phaàn vì khu vöïc Trung vaø Ñoâng AÂu laø thò tröôøng tieâu thuï haøng hoùa cho Ñoâng AÂu.

Tuy nhieân, theo moät soá chuyeân gia, neáu xeùt tôùi khoaûn nôï 1.700 tyû USD maø caùc ngaân haøng ôû Trung vaø Ñoâng AÂu ñang mang, khoaûn hoã trôï 31 tyû USD laàn naøy chæ nhö “muoái boû beå”. [ ]

Tuy nhieân, vaøo luùc naøy, khoâng ít caùc ñoàng tieàn cuûa caùc neàn kinh teá ñang noåi leân ñang maát giaù maïnh.

Töø ñaàu naêm tôùi nay, ñoàng Won cuûa Haøn Quoác ñaõ maát giaù hôn 30% so vôùi USD. Taïi Nam Phi, ñoàng Rand cuûa nöôùc naøy töø ñaàu naêm tôùi nay ñaõ maát giaù 40% so vôùi USD. Ñoàng Lira cuûa Thoå Nhó Kyø cuõng maát giaù hôn 30% so vôùi USD. Tuaàn tröôùc, ñoàng Hryvnia cuûa Ukraine ñaõ maát giaù 13% so vôùi USD, giaûm xuoáng möùc tyû giaù thaáp nhaát keå töø khi ñoàng tieàn naøy ra ñôøi vaøo naêm 1996.

Caùc doøng voán chaûy vaøo caùc neàn kinh teá naøy cuõng ñang caïn daàn, buoäc caùc ngaân haøng trung öông töø AÙ tôùi Myõ Latin phaûi ruùt daàn döï tröõ ngoaïi teä ñeå hoã trôï ñoàng noäi teä cuõng nhö hoã trôï caùc ngaân haøng trong nöôùc vaø caùc coâng ty xuaát khaåu khaùt voán.

Möùc phí ruûi ro (risk premium) ñoái vôùi traùi phieáu chính phuû cuûa caùc thò tröôøng ñang noåi leân ñaõ taêng gaáp ñoâi trong thôøi gian töø thaùng 8 tôùi nay. Moät soá quoác gia nhö Iceland vaø Pakistan thaäm chí ñang phaûi ñoái maët vôùi nguy cô vôõ nôï.

Töø ñaàu naêm tôùi nay, caùc thò tröôøng chöùng khoaùn cuõng lieân tuïc chöùng kieán caùc haøn thöû bieåu cuûa mình ngaäp trong saéc ñoû. Töø ñaàu thaùng 5 tôùi nay, caùc thò tröôøng chöùng khoaùn ñang noåi leân cuûa theá giôùi ñaõ maát 60% giaù trò, trong ñoù, rieâng thaùng 10, caùc thò tröôøng naøy suït giaûm 38%.

Trong soá caùc thò tröôøng chöùng khoaùn môùi noåi cuûa theá giôùi coù möùc suït giaûm maïnh nhaát, phaûi keå tôùi thò tröôøng Nga vôùi möùc suït giaûm töø ñaàu naêm tôùi nay laø 75%, thò tröôøng Brazil suït 47%, thò tröôøng AÁn Ñoä maát 57% vaø thò tröôøng

Trung Quoác maát 65%.David Roche, Chuû tòch coâng ty tö

vaán ñaàutö Independent Strategy ôû London nhaän xeùt: “Chuùng ta saép söûa chöùng kieán moät cuoäc khuûng hoaûng toaøn dieän ôû caùc thò tröôøng ñang noåi leân”.

Nhöõng thaùch thöùc töø vay nôïTôùi luùc naøy, nhieàu ngöôøi môùi vôõ leõ

ra raèng, moät soá “nguoàn nhöïa soáng” cho thaønh coâng cuûa caùc neàn kinh teá môùi noåi cuõng keùm beàn vöõng nhö lónh vöïc cho vay döôùi chuaån ôû Myõ. Chaúng haïn, phaàn lôùn söï taêng tröôûng cuûa caùc neàn kinh teá naøy ñaõ phuï thuoäc quaù nhieàu vaøo caùc doøng voán vaø tín duïng beân ngoaøi, vaø caùc doøng voán naøy thì laïi ñang caïn daàn.

Naêm 2007, doøng tieàn naøy ñaït tyû leä kyû luïc laø töông ñöông 6% GDP cuûa caùc neàn kinh teá ñang noåi leân, vöôït quaù tyû leä ngay tröôùc khi xaûy ra cuoäc khuûng hoaûng taøi chính 1997.

Kinh teá gia tröôûng veà vaán ñeà tieàn teä cuûa Morgan Stanley, oâng Stephen Jen, öôùc tinh raèng doøng tieàn naøy seõ co laïi moät nöûa vaøo naêm 2009, töø möùc 750 tyû USD xuoáng coøn khoaûng 350 tyû USD. Do ñoù, theo oâng Jen, caùc neàn kinh teá naøy seõ raát “ñoùi” voán vaø caùc ñoàng noäi teä cuûa hoï seõ chòu aùp löïc maát giaù maïnh.

Ngoaøi nhöõng quoác gia coù thaëng dö

thöông maïi lôùn nhö Trung Quoác vaø caùc nöôùc xuaát khaåu daàu löûa lôùn, ñang ngaøy caøng coù nhieàu nöôùc rôi vaøo traïng thaùi thaâm huït thöông maïi vaø thaâm huït caùn caân voán ôû möùc cao.

Trong voøng vaøi naêm trôû laïi ñaây, caùc ngaân haøng ôû Haøn Quoác, caùc coâng ty ôû Brazil vaø ngöôøi sôû höõu nhaø ôû Hungary ñaõ vay nhöõng khoaûn vay baèng ñoàng USD hoaëc Euro vôùi laõi suaát thaáp. Khi ñoù, hoï tin töôûng raèng tình hình kinh teá roài seõ khoâng thay ñoåi, vaø ñoàng noäi teä cuûa hoï seõ leân giaù, giuùp hoï deã daøng traû laïi nhöõng khoaûn nôï naøy. Ñaát nöôùc nhoû beù Iceland ñaõ vay nhöõng khoaûn vay kieåu naøy vôùi toång soá tieàn leân tôùi möùc töông öùng 6 laàn GDP.

Nhöõng raéc roái naøy chaéc chaén seõ khoâng chæ döøng beân trong ranh giôùi quoác gia. Caùc ngaân haøng ôû chaâu AÂu ñaõ cho vay ñaëc bieät nhieàu ñoái vôùi caùc “con nôï” ôû Hungary vaø Ukraine, maø tôùi thôøi ñieåm traû nôï hieän nay, ñoàng noäi teä cuûa caùc quoác gia naøy ñang maát giaù raát maïnh.

Soá khoaûn vay maø caùc ngaân haøng cuûa AÙo daønh cho caùc nöôùc Ñoâng AÂu töông ñöông tôùi 56% GDP cuûa AÙo. Caùc ngaân haøng Thuïy Ñieån cuõng cho caùc quoác gia vuøng Baltic vay toång soá tieàn töông ñöông 18% GDP cuûa nöôùc naøy.

Do ñoù, khi Hungary phaûi ñöông ñaàu vôùi tình traïng ñoùng baêng tín duïng caùch ñaây hôn 1 tuaàn, Ngaân haøng Trung öông chaâu AÂu (ECB) ñaõ thöïc hieän moät ñoäng thaùi chöa töøng coù laø cung caáp moät haïn möùc tín duïng khaån caáp trò giaù 5 tyû Euro cho Hungary, maëc duø nöôùc naøy khoâng söû duïng ñoàng Euro. Ñoäng thaùi naøy cuûa ECB laø nhaèm baûo veä caùc ngaân haøng cuûa Eurozone tröôùc nguy cô vôõ nôï cuûa caùc ngaân haøng ôû Hungary.

Vôùi tö caùch laø “cöùu caùnh” cuoái cuøng, IMF ñaõ khôûi ñoäng moät chöông trình cho vay khaån caáp, vôùi soá tieàn leân tôùi 200 tyû USD - baèng toång nguoàn quyõ hieän taïi cuûa IMF - daønh cho caùc neàn kinh teá ñang noåi leân. Tuy nhieân, quyeàn löïc taøi chính coù veû nhö ñang dòch chuyeån. Caùch ñaây khoâng laâu, Trung Quoác ñaõ cho vay khaån caáp ñoái vôùi Pakistan, Iceland cuõng ñaõ ñaøm phaùn xin vay tieàn cuûa Nga tröôùc khi coù söï can thieäp cuûa IMF.

Giôùi quan saùt cho raèng, nhöõng khoù khaên lôùn hôn seõ ñeán vôùi caùc neàn kinh teá ñang phaùt trieån vaøo naêm tôùi, khi maø doanh nghieäp ôû caùc neàn kinh teá naøy phaûi quay voøng soá nôï leân tôùi 360 tyû USD. Ñaây thöïc söï laø moät thaùch thöùc quaù lôùn xeùt trong boái caûnh kinh teá toaøn caàu hieän nay. [ ]

* Töø lôùp 1 ñeán lôùp 12* Luyeän thi OC ... tröôøng tuyeån Selective* Daïy caùc moân Anh vaên, Toaùn, ñuû moïi trình ñoä * Daïy töøng nhoùm nhoû chæ 4 em* Keøm caëp, theo saùt naâng cao khaû naêng cho caùc hoïc sinh* Giaùo vieân kinh nghieäm nhieàu naêm SC ... HSC maker* Lôùp hoïc tieän nghi ... ñaày ñuû hoïc cuï caàn thieát

14 15

Khoái kinh teá laøng ngheà ñang laâm vaøo tình traïng raát nghieâm troïng, vôùi khoaûng 5 trieäu

nhaân coâng ñöôïc döï baùo seõ maát vieäc naêm nay.

Phaù saûn, caàm cöï, maát vieäcThoâng tin cho bieát, töø thaùng 7/2008

ñeán nay, do cuoäc khuûng hoaûng theá giôùi, saûn phaåm laøng ngheà tieâu thuï chaäm, giaù baùn giaûm thaáp, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng saûn phaåm maø nguyeân lieäu phaûi nhaäp khaåu. Taïi haàu heát caùc laøng ngheà, saûn xuaát khoâng phaùt trieån maø coøn gaëp khoù khaên: thò tröôøng tieâu thuï truyeàn thoáng bò thu heïp; dö nôï quaù haïn phaùt sinh, khoâng coù khaû naêng thanh toaùn nôï.

Ñeán nay raát nhieàu doanh nghieäp laøng ngheà chöa kyù keát ñöôïc hôïp ñoàng naêm 2009, buoäc phaûi caét giaûm saûn löôïng, caét giaûm nhaân coâng.

Theo thoáng keâ töø 38 tænh, thaønh hieän ñaõ coù 9 laøng ngheà phaù saûn, 124 laøng

ngheà ñang caàm cöï saûn xuaát. Ñaõ coù 2.166 cô sôû saûn xuaát khoái laøng ngheà tuyeân boá phaù saûn, 468 doanh nghieäp hoaït ñoäng caàm chöøng, khoaûng 5 trieäu nhaân coâng ñöôïc Hieäp hoäi Laøng ngheà Vieät Nam döï baùo coù theå maát vieäc trong naêm 2009. Raát nhieàu doanh nghieäp khoù khaên veà voán.

Toång soá dö nôï cuûa laøng ngheà, doanh nghieäp, hôïp taùc xaõ saûn xuaát taïi 38/63 tænh laø 2.169, 064 tyû ñoàng, trong ñoù nôï quaù haïn laø 12,324 tyû ñoàng. Raát nhieàu doanh nghieäp ñaõ quaù haïn traû nôï, nhöng khoâng coù khaû naêng thanh toaùn.

Qua vieäc naøy, Quyeát ñònh soá 131 veà hoã trôï laõi suaát 4%/naêm cho caùc doanh nghieäp, caù nhaân vay voán löu ñoäng töø ngaân haøng hieän ñang laø kyø voïng giuùp thuùc ñaåy khoâi phuïc saûn xuaát trôû laïi.

Theo quyeát ñònh naøy, ñoái töôïng aùp

Song song vôùi vaán ñeà maát vieäc laøm thì tình traïng khan hieám nhaân coâng vaãn xaûy ra.

Böùc tranh thò tröôøng nhaân coâng taïi caùc khu coâng nghieäp, vaø khu cheá xuaát taïi VN sau Teát Nguyeân ñaùn Kyû Söûu thaät kyø laï.

Ñoù laø vaán ñeà maát vieäc vaø khan hieám nhaân coâng laïi xaûy ra cuøng luùc. Trong khi nhieàu doanh nghieäp do neàn kinh teá suy thoaùi phaûi thu heïp saûn xuaát neân buoäc phaûi caét giaûm nhaân coâng ñeå cöùu nhaø maùy thì moät soá doanh nghieäp laïi trong tình caûnh loay hoay tìm kieám nhaân coâng.

Theo baùo caùo töø 11 lieân ñoaøn nhaân coâng tænh, thaønh thì soá ngöôøi maát vieäc laø: Haø Noäi (4.600), Baø Ròa-Vuõng Taøu (1.624), Ñaø Naüng (933), Vónh Phuùc (500), Haûi Phoøng (900), Quaûng Nam (8.000), Bình Döông (915), Ñoàng Nai (7.000), Saøi Goøn (8.000)...

Soá nhaân coâng bò caét giaûm taäp trung vaøo doanh nghieäp gia coâng, haøng xuaát khaåu, deät may, da giaøy vaø ñieän töû. Tuy nhieân, vaãn coù söï thieáu huït nhaân löïc coù kyõ thuaät cao kinh nghieäm quaûn lyù vaø coâng nhaân saûn xuaát tröïc tieáp laønh ngheà.

Neáu nhö moïi naêm, taïi Khu coâng nghieäp Thaêng Long (Haø Noäi), sau Teát Nguyeân ñaùn laø thôøi ñieåm thöôøng dieãn ra hieän töôïng coâng nhaân “nhaûy vieäc” coøn caùc coâng ty, nhaø maùy saûn xuaát dôû khoùc dôû meáu vì thieáu nhaân coâng neân phaûi chaêng ñaày bieån, baêng-roân tuyeån duïng ngöôøi... Theá nhöng naêm nay, khung caûnh naøy coù veû traàm laéng.

Caùc doanh nghieäp coù nhu caàu tuyeån nhaân coâng chæ ñeám treân ñaàu ngoùn tay vaø chæ caàn tuyeån theâm moät löôïng nhaân coâng khaù khieâm toán. Döï baùo töø Ban quaûn lyù Caùc khu coâng nghieäp - khu

duïng hoã trôï laõi suaát laø caùc khoaûn vay ngaén haïn ngaân haøng baèng tieàn ñoàng theo caùc hôïp ñoàng tín duïng ñöôïc kyù vaø giaûi ngaân trong naêm 2009 cuûa caùc doanh nghieäp, hôïp taùc xaõ, hoä gia ñình, caù nhaân ñeå laøm voán löu ñoäng saûn xuaát kinh doanh.

Ñaïi dieän caùc doanh nghieäp laøng ngheà taïi hoäi nghò ñeàu baøy toû lo ngaïi raèng chöông trình hoã trôï laõi suaát naøy seõ chæ ñeán ñöôïc nhöõng doanh nghieäp nhaø nöôùc, doanh nghieäp lôùn, coøn caùc doanh nghieäp nhoû ôû noâng thoân khoù tieáp caän ñöôïc nguoàn voán naøy. Seõ kieán nghò daønh 25% goùi kích

caàu hoã trôï caùc laøng ngheàSôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng

thoân Höng Yeân kieán nghò: cöùu laøng ngheà ñang trôû neân heát söùc caáp baùch, Nhaø nöôùc VN neân hoã trôï 100% laõi suaát khi vay voán cho caùc doanh nghieäp thuoäc khoái laøng ngheà, ñoàng thôøi tieáp tuïc giaûm thueá xuaát khaåu saûn phaåm. Nhaø nöôùc, caàn coù goùi kích caàu rieâng, cô cheá rieâng cho laøng ngheà vaø doanh nghieäp ôû noâng thoân.

Trong khi ñoù, Hieäp hoäi Laøng ngheà Vieät Nam kieán nghò Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân hai giaûi phaùp ñeå phaùt trieån beàn vöõng laøng ngheà. Moät laø, Boä caàn thaønh laäp ban chæ ñaïo quoác gia veà tö vaán phaùt trieån beàn vöõng laøng ngheà, thaønh laäp quyõ hoã trôï baûo toàn vaø phaùt trieån caùc laøng ngheà truyeàn thoáng. Hai laø, quy hoaïch phaùt trieån laøng ngheà, ñaëc bieät phaûi xaây döïng vuøng nguyeân lieäu cho moãi laøng ngheà.

Boä tröôûng Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân VN cho bieát giaûi cöùu laøng ngheà laø nhieäm vuï caáp baùch cuûa caùc caáp. Boä Noâng Nghieäp seõ tieáp thu moïi yù kieán ñeå trình leân chính phuû vaø kieán nghò caùc Boä, ngaønh, Ngaân haøng coù nhöõng chính saùch öu ñaõi ñoái vôùi laøng ngheà, ñaëc bieät vaán ñeà vay voán vaø hoã trôï laõi suaát voán vay.

Kieán nghò cuõng nhaéc ñeán vieäc ñôn giaûn hoùa thuû tuïc haûi quan veà nhaäp khaåu nguyeân lieäu, xuaát khaåu thaønh phaåm, chöùng nhaän xuaát xöù haøng hoaù thoâng qua vieäc khai baùo ... [ ]

Chæ caàn coù xe ... phone, caùc baïn coù theå gia nhaäp sinh hoaït vôùi giôùi doanh nhaân trong coäng ñoàng Vieät UÙc. Moät coâng vieäc thaät thoaûi maùi, thu nhaäp khoâng giôùi haïn, töï laøm chuû chính mình, khoâng phaûi goïi ai laø boss. Xin lieân laïc toøa soaïn ñeå bieát theâm chi tieát.

ty, xí nghieäp ngöng hoaït ñoäng, thu heïp saûn xuaát khieán haøng chuïc ngaøn coâng nhaân maát vieäc, thì nay trôû laïi sau Teát, tình traïng naøy cuõng ñaõ dieãn ra taïi moät soá doanh nghieäp. Ñôn cöû nhö, hôn 100 nhaân coâng cuûa Coâng ty Thuaän Phong (quaän 8, Saøi Goøn) seõ thaát nghieäp keå töø thaùng 3/2009 vì Coâng ty ñoùng cöûa, ngöng saûn xuaát; Coâng ty Huøng Maãn (khu coâng nghieäp Leâ Minh Xuaân) cuõng ñeà nghò ñöôïc ñoùng cöûa töø ngaøy 10/2, ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc 600 coâng nhaân bò sa thaûi.

Tuy nhieân, song song vôùi vaán ñeà maát vieäc laøm thì tình traïng khan hieám nhaân coâng vaãn xaûy ra.

Taïi Haø Noäi, nhieàu trung taâm cung öùng vieäc laøm ñaõ taän duïng moïi ñaàu moái ñeå tìm nhaân coâng phoå thoâng trong caùc lónh vöïc nhö giuùp vieäc gia ñình, phuïc vuï quaùn côm bình daân, ñöa haøng... nhöng vaãn khoâng ñuû cung caáp cho nhöõng nôi coù nhu caàu tuyeån duïng.

Coøn taïi Saøi Goøn, moät soá doanh nghieäp ñaõ khôûi ñoäng ñaàu xuaân baèng chöông trình tuyeån duïng phuïc vuï vieäc

môû roäng saûn xuaát cuûa naêm 2009. Ñôn cöû nhö: Coâng ty TNHH Xuaân Thanh, chuyeân may vaûi, keát cöôøm (quaän Taân Phuù, Saøi Goøn) tuyeån 200 nhaân coâng; Coâng ty Danu Vina chuyeân may thuù nhoài boâng xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ vaø chaâu AÂu cuõng tuyeån 500 nhaân coâng; Coâng ty Freetrend A hieän nay tieáp tuïc tuyeån theâm 5.000 nhaân coâng...

Theo döï baùo cuûa Trung taâm Giôùi thieäu vieäc laøm Saøi Goøn, trong quyù 1/2009, nhu caàu tuyeån duïng nhaân coâng taïi Saøi Goøn vaãn ôû möùc khoaûng töø 35.000 - 40.000 ngöôøi.

Theo ñoù, caùc ngaønh saûn xuaát caùc ngaønh coâng nghieäp vaø cheá bieán, ngaønh veä sinh coâng nghieäp, tieáp thò, dòch vuï vaø phuïc vuï trong ñoù ngaønh deät da may caàn tuyeån môùi haøng ngaøn nhaân coâng; caùc ngaønh quaûn lyù vaø kyõ thuaät, ñaëc bieät nhu caàu quaûn lyù kinh teá, haønh chính, nhaân söï, kieán truùc, xaây döïng, caàu ñöôøng, tö vaán, marketing thöông maïi vaø coâng nghieäp caàn nhieàu nhaân coâng coù trình ñoä cao.

Theo oâng Trònh Quang Ñieàu, Phoù ban chính saùch kinh teá - xaõ hoäi (Toång lieân ñoaøn Lao ñoäng Vieät Nam) khoaûng giöõa naêm nay, tình traïng caét giaûm nhaân coâng seõ giaûm xuoáng, ngöôøi nhaân coâng môùi coù cô hoäi tìm vieäc môùi.

OÂng Ñieàu phaân tích, duø ñaàu naêm caùc doanh nghieäp tieáp tuïc caét giaûm nhaân coâng song cuøng vôùi quaù trình ñoù, caùc goùi giaûi phaùp cuûa Chính phuû aùp duïng vôùi doanh nghieäp cuõng baét ñaàu ñi vaøo vaän haønh vaø caàn moät thôøi gian ñeå phaùt huy hieäu quaû.

Ñeå giaûm thieåu thaát nghieäp, Chính phuû ñaõ chæ ñaïo nhieàu giaûi phaùp maïnh caû veà chính saùch laãn nguoàn löïc vôùi nhöõng goùi kích caàu raát lôùn ñeå duy trì saûn xuaát, taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi daân, ñaûm baûo an sinh xaõ hoäi.

cheá xuaát Haø Noäi cho thaáy, naêm 2009, hôn 400 doanh nghieäp trong caùc khu vöïc naøy seõ caét giaûm khoaûng 10% soá nhaân coâng, töông ñöông khoaûng hôn 8.000 nhaân coâng.

Ñieån hình nhö Coâng ty Panasonic Vieät Nam (vôùi hôn 6.000 coâng nhaân thuoäc 3 coâng ty con) ñaõ baùo caùo xin giaûm 500 nhaân coâng; Nishei xin giaûm 1.600 nhaân coâng; Canon Vieät Nam xin giaûm 1.200 nhaân coâng...

Taïi Saøi Goøn, neáu nhö tröôùc Teát Nguyeân ñaùn ñaõ coù haøng chuïc coâng

Ngöôøi baïn ñöôøng cuûa caùc Doanh Nghieäp - Cung öùng ñeán baïn ñoïc caùc thoâng tin Kinh Teá Thöông Maïi treân

toaøn caàu

Ñoïc vaø coå ñoäng taïp chí DNÑS baèng caùch giôùi

thieäu cho nhieàu ngöôøi bieát cuøng ñoïc

Muoán kinh doanh thaønh coâng phaûi naém baét thoâng tin vaø coù kieán thöùc veà kinh teá

16 17

Ñoù laø moät trong nhöõng dieän ñoái töôïng ñöôïc môû roäng veà quyeàn sôû höõu nhaø ôû taïi Vieät Nam so vôùi quy ñònh hieän haønh, theo döï thaûo luaät söûa ñoåi ñieàu 126 cuûa Luaät Nhaø ôû vaø ñieàu 121 Luaät Ñaát ñai maø Vieät Nam döï ñònh seõ ñeä ñaït Quoác hoäi vaøo kyø hoïp thöù 5 tôùi.

Chieàu 26/2, UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi cuûa Vieät Nam ñaõ cho yù kieán veà döï thaûo luaät naøy.

taïi ñieàu naøy cuõng khoâng roõ raøng, gaây khoù khaên cho vieäc thöïc hieän.

Cuõng theo Boä Xaây Döïng cho bieát, hieän nay chæ môùi coù hôn 140 ngöôøi ñaõ mua nhaø ôû theo ñieàu 126 cuûa Luaät Nhaø ôû. Treân thöïc teá, coù nhöõng ñoái töôïng coù nhu caàu thöïc söï veà nhaø ôû khi veà Vieät Nam laøm vieäc nhöng laïi khoâng thuoäc dieän quy ñònh cuûa ñieàu 126.

Do noäi dung ñieàu 126 cuûa Luaät Nhaø ôû coù lieân quan ñeán ñieàu 121 cuûa Luaät

Theo Boä Xaây döïng Vieät Nam, lyù do phaûi trình Quoác hoäi döï thaûo luaät noùi treân laø do ñoái töôïng ngöôøi Vieät Nam ñònh cö taïi nöôùc ngoaøi ñöôïc sôû höõu nhaø ôû quy ñònh taïi ñieàu 126 Luaät Nhaø ôû ñöôïc coi laø quaù heïp. Nhöõng quy ñònh

Ñaát ñai, vì vaäy phía vaên phoøng chính phuû ñeà nghò Quoác hoäi söûa luoân, ñeå ñaûm baûo tính thoáng nhaát giöõa caùc vaên baûn luaät, traùnh tröôøng hôïp phaûi chôø Luaät ñaát ñai söûa ñoåi môùi coù theå thöïc hieän ñöôïc.

Döï thaûo luaät naøy seõ môû roäng hôn veà ñoái töôïng ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø Vieät kieàu ñöôïc sôû höõu nhaø ôû taïi Vieät Nam, cuï theå môû roäng cho caùc tröôøng hôïp: ngöôøi coù quoác tòch Vieät Nam (khoâng phaân bieät ñoái töôïng laø nhaø vaên hoùa, nhaø khoa hoïc hay ngöôøi ñaàu tö...), nhaø khoa hoïc, nhaø vaên hoùa (khoâng caàn ñieàu kieän trôû veà laøm vieäc thöôøng xuyeân taïi Vieät Nam nhö quy ñònh hieän haønh), ngöôøi coù “kyõ naêng ñaëc bieät “ maø Vieät Nam coù nhu caàu, ngöôøi keát hoân vôùi coâng daân Vieät Nam ôû trong nöôùc vaø ngöôøi ñöôïc caáp giaáy mieãn thò thöïc vaøo Vieät Nam.

Theo quan ñieåm cuûa Ban soaïn thaûo, vieäc söûa ñoåi chính saùch theo höôùng môû roäng ñoái töôïng seõ khoâng taùc ñoäng lôùn ñeán thò tröôøng baát ñoäng saûn trong nöôùc. Vì, nguoàn cung veà nhaø ôû lôùn, trong khi ñoù nhu caàu mua nhaø cuûa ngöôøi ñònh cö ôû nöôùc ngoaøi chæ chieám khoaûng 2-3% löôïng nhaø xaây môùi haøng naêm taïi ñoâ thò (1.400/500.000 caên).

Ña soá yù kieán töø Thöôøng tröïc UÛy ban Kinh teá cuûa Quoác hoäi nhaát trí vôùi caùc nhoùm ñoái töôïng ñöôïc sôû höõu nhaø taïi Vieät Nam theo quy ñònh cuûa döï thaûo luaät, vaø ñeà nghò quy ñònh thôøi ñieåm coù hieäu löïc cuûa Luaät töø ngaøy 1/9/2009.

Haàu heát caùc yù kieán thaûo luaän taïi phieân hoïp cuõng taùn thaønh vieäc môû roäng ñoái töôïng ñöôïc sôû höõu nhaø taïi Vieät Nam. Tuy nhieân, caùc ñaïi bieåu cuõng ñeà nghò Ban soaïn thaûo neân tính ñeán khaû naêng môû roäng ñeán möùc naøo ñeå phuø hôïp vôùi trình ñoä quaûn lyù vaø ñieàu kieän thöïc teá cuûa ñaát nöôùc.

Trích vaên baûn döï thaûo:

* Ñieàu 126 cuûa döï thaûo luaät quy ñònh:

1. Ngöôøi Vieät Nam ñònh cö ôû nöôùc ngoaøi thuoäc caùc ñoái töôïng sau ñaây ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam cho pheùp cö truù taïi Vieät Nam töø ba thaùng trôû leân thì coù quyeàn sôû höõu nhaø ôû taïi Vieät Nam:

a, Ngöôøi coù quoác tòch Vieät Namb, Ngöôøi goác Vieät Nam, bao goàm:

Ngöôøi veà ñaàu tö tröïc tieáp taïi Vieät Nam, ngöôøi coù coâng ñoùng goùp cho ñaát nöôùc; nhaø khoa hoïc, nhaø vaên hoùa, ngöôøi coù kyõ naêng ñaëc bieät maø Vieät Nam coù nhu caàu; ngöôøi keát hoân vôùi coâng daân Vieät Nam ôû trong nöôùc.

2. Ngöôøi goác Vieät Nam khoâng thuoäc caùc ñoái töôïng quy ñònh taïi ñieåm b, khoaûn 1 ñieàu naøy ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam caáp giaáy mieãn thò thöïc vaø ñöôïc pheùp cö truù taïi Vieät Nam töø ba thaùng trôû leân thì coù quyeàn sôû höõu moät nhaø ôû rieâng leû hoaëc moät caên hoä chung cö taïi Vieät Nam. [ ]

Tröôùc laøn soùng caét giaûm nhaân söï ôû haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi, moät soá ñoâng Vieät kieàu quay veà nöôùc noäp ñôn xin vieäc taïi caùc coâng ty cung öùng nhaân söï (Employment Agencies) ôû Vieät Nam ngaøy caøng phoå bieán.

Theo Coâng ty Tìm kieám nhaân taøi Vina (Vina Head Hunter) ñieåm khaùc bieät cuûa thò tröôøng nhaân löïc naêm nay laø söï xuaát hieän cuûa ñoái töôïng nhaân coâng laø Vieät kieàu. Hoï laø nhöõng ngöôøi muoán quay veà nöôùc tìm vieäc laøm, hoaëc bò maát vieäc trong caùc ñôït caét giaûm nhaân söï ôû nöôùc ngoaøi.

Chæ chieám khoaûng 1% soá ngöôøi ñeán tìm vieäc laøm taïi Vina Head Hunter song ñaây cuõng laø nhaân toá laï, thu huùt söï chuù yù cuûa nhaø tuyeån duïng. Bôûi hoï tuy naèm trong dieän “caét giaûm” cuûa caùc coâng ty nöôùc ngoaøi nhöng ñeàu laø nhöõng ngöôøi coù kinh nghieäm vaø coù trình ñoä cao so vôùi moâi tröôøng coâng vieäc taïi Vieät Nam. Trong soá naøy phaàn lôùn laø nhöõng ngöôøi ñaõ qua caùc coâng vieäc thuoäc lónh vöïc coâng ngheä, thoâng tin, cheá taïo maùy moùc, trang thieát bò...

“Khuûng hoaûng laø cô hoäi toát nhaát ñeå doanh nghieäp löïa choïn nhaân söï coù naêng löïc”, Vina Hunter cho bieát.

Tuy nhieân, theo moät ñaïi lyù cung öùng nhaân söï khaùc ôû Haø Noäi, söû duïng nhaân söï cao caáp laø nhöõng Vieät kieàu coù trình ñoä cao trong boái caûnh hieän nay khoâng heà deã, ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp phaûi caân nhaéc cheá ñoä ñaõi ngoä cuøng vôùi chính saùch laøm vieäc rieâng. Vì duø coù bò caùc coâng ty nöôùc ngoaøi lay-off trong cuoäc khuûng hoaûng vöøa roài thì xeùt treân moïi khía caïnh hoï vaãn laø nhöõng ngöôøi mang phong caùch laøm vieäc môùi vaø coù chuaån möïc quoác teá so vôùi nhaân söï trong nöôùc.

Thoâng thöôøng khi muoán tuyeån duïng ñoái töôïng nhaân coâng naøy, doanh ng-hieäp phaûi thöông thaûo löông boång tröïc tieáp vaø thöôøng laø duø coù giaûm ñi chuùt xíu nhöng vaãn theo tieâu chuaån löông taïi nöôùc baûn ñòa maø hoï ñang ñònh cö.

Theo caùc coâng ty cung öùng nhaân duïng, nguoàn nhaân löïc hieän khoâng caêng thaúng nhö maáy naêm tröôùcDuø caùc vò trí nhö keá toaùn, baùn haøng... vaãn ñöôïc doanh nghieäp tìm kieám song cuõng giaûm khoaûng moät nöûa so vôùi cuøng thôøi ñieåm naêm ngoaùi vaø caùc ñieàu kieän maø nhaø tuyeån duïng ñöa ra cho ngöôøi nhaân coâng cuõng ngaøy moät khaét khe. Coù nhöõng ñôn vò baét buoäc ñoøi hoûi phaûi coù kinh nghieäm töø hai naêm trôû neân, soá khaùc thì yeâu caàu baèng caáp khaù hoaëc gioûi ñoái vôùi sinh vieân môùi ra tröôøng...

Moät trang website giôùi thieäu vieäc laøm tröïc tuyeán (i-hoatieu.com) cho bieát: “Vieäc caùc coâng ty maïnh tay caét giaûm nhaân söï khieán cho löôïng ngöôøi

khoâng coù vieäc laøm ngaøy caøng coù xu höôùng taêng hôn. Ñaõ thaáy xuaát hieän moät soá nhaân löïc laø ngöôøi nöôùc ngoaøi tham gia trang web tuyeån duïng cuûa chuùng toâi”.

Theo website naøy, moät ñieåm khaùc bieät nöõa ôû thò tröôøng nhaân löïc naêm nay laø caùc doanh nghieäp khoâng coøn taäp trung vaøo soá löôïng, thay vaøo ñoù, hoï choïn löïa nhaân coâng coù tay ngheà cao, coù theå kieâm nhieäm nhieàu coâng vieäc ôû nhieàu vò trí khaùc nhau.

Chaúng haïn nhaân vieân baùn haøng ñieän töû, ngoaøi kyõ naêng giôùi thieäu saûn phaåm, hoï phaûi bieát tö vaán khaùch haøng, thaäm chí kieâm luoân vai troø cuûa nhaân vieân kyõ thuaät. Beân caïnh ñoù, quy moâ doanh nghieäp cuõng ñang ñöôïc thu heïp daàn ñeå thích öùng vôùi thôøi buoåi khuûng hoaûng, khoù khaên.

Chaúng haïn, tröôùc ñaây, moät coâng ty coù quy moâ 10 nhaân vieân, moãi ngöôøi ñaûm nhieäm moät coâng vieäc khaùc nhau, thôøi ñieåm hieän taïi, soá löôïng nhaân löïc ñöôïc goùi goïn, giaûm moät nöûa. Löông traû cao hôn, nhöng ñoåi laïi nhaân vieân phaûi ñaûm ñöông nhieàu phaàn vieäc, naêng ñoäng vaø naêng suaát nhaân coâng cuûa 3 ngöôøi phaûi töông ñöông vôùi 10 ngöôøi.

“Neáu nhö naêm 2007 vaø ñaàu naêm 2008 laø thôøi cuûa “vieäc tìm ngöôøi” thì ñeán ñeán hieän taïi, xu höôùng ñaûo chieàu thaønh “ngöôøi tìm vieäc”, moät traêm ngöôøi tìm vieäc thì coù vaøi ngöôøi coù ñöôïc vò trí nhö yù” Moät chuyeân gia trong laõnh vöïc cung öùng ngöôøi cho bieát

Treân thöïc teá, cuøng vôùi cuoäc khuûng

hoaûng kinh teá toaøn caàu ñaõ xuaát hieän laøn soùng caét giaûm nhaân löïc oà aït taïi nhieàu nöôùc treân theá giôùi, trong ñoù coù Vieät Nam. Töø ñaàu naêm, nhieàu coâng ty, taäp ñoaøn lôùn taïi Vieät Nam cuõng leân keá hoaïch caét giaûm nhaân söï, coù ñôn vò tieát giaûm tôùi moät nöûa, hoaëc ít nhaát laø 30%.

Moät coâng ty vieãn thoâng taïi Haø Noäi than thôû: “Chöa bao giôø chuùng toâi caûm phaûi ñau ñaàu nhö vôùi vieäc ñaët buùt kyù cho nhaân vieân mình nghæ vieäc. Bôûi taát caû nhöõng ngöôøi naèm trong danh saùch tieát giaûm nhaân löïc ñeàu do chính chuùng toâi ñaøo taïo hoï, thaäm chí coù ngöôøi gaén boù vôùi coâng ty töø nhöõng ngaøy ñaàu”.

Theo coâng ty naøy, vieäc tuyeån duïng nhaân löïc ñaõ khoù, vieäc sa thaûi nhaân vieân coøn khoù gaáp nhieàu laàn, aáy laø vieäc phaûi caân nhaéc boài thöôøng hôïp ñoàng, caân nhaéc khoaûn tieàn hoã trôï thaát nghieäp, chöa keå bò oaùn traùch bò mang tieáng voâ taâm..

Hoài cuoái thaùng 7/2008, haõng haøng khoâng tö nhaân Vietjet Air tieán haønh caét giaûm 30% nhaân söï, trong ñoù coù caû giaùm ñoác ñieàu haønh laø ngöôøi nöôùc ngoaøi. Soá khaùc bò luaân chuyeån coâng taùc sang caùc boä phaän phuø hôïp vôùi möùc löông ít haáp daãn hôn. Toång giaùm ñoác Vietjet Air thöøa nhaän: giaù nhieân lieäu taêng cao, khaùch du lòch laïi giaûm maïnh laø baøi toaùn khoù cho taát caû caùc haõng haøng khoâng chöù khoâng chæ rieâng Vietjet Air. “Söùc eùp naøy khieán chuùng toâi phaûi tính toaùn kyõ hôn caùc khoaûn chi phí, caét giaûm nhaân löïc vaø hoaõn bay laø vieäc khoâng theå ñöøng ñöôïc”,

18 19

Sau thôøi gian chaøo haøng, giôø ñaây, vieäc xuaát khaåu thanh long vaøo Myõ khoâng coøn ñöôïc doanh nghieäp haøo höùng, nhaéc tôùi nöõa. Taïi sao laïi xaûy ra tình traïng naøy?

Caâu chuyeän traùi thanh long ñöôïc xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Myõ laø söï kieän quan troïng cuûa ngaønh noâng nghieäp Vieät Nam trong naêm 2008. Khoâng chæ coù baùn giaù cao, vieäc thanh long ñi Myõ coøn chöùng minh noâng daân coù ñaày ñuû trình ñoä saûn xuaát ra saûn phaåm ñaït tôùi yeâu caàu khaét khe nhaát cuûa thò tröôøng.

Töï haïi mìnhNgay sau khi ñöôïc Cô quan Kieåm

dòch ñoäng thöïc vaät Myõ (APHIS) caáp giaáy chöùng nhaän ñuû ñieàu kieän, ñaàu thaùng 11/2008, hai doanh nghieäp cuûa Vieät Nam laø Coâng ty Coå phaàn Sôn Sôn vaø Coâng ty TNHH Thanh long Hoaøng Haäu (Bình Thuaän) ñaõ xuaát ba loâ haøng (gaàn naêm container) thanh long sang Myõ vôùi giaù trung bình leân tôùi 4 - 4,5 USD/kg.

Nhöõng ngöôøi noâng daân troàng thanh long ôû Bình Thuaän seõ khaù leân, neáu doanh nghieäp tieáp tuïc ñöa thanh long ñi Myõ ñeàu ñaën, ñoàng thôøi duy trì möùc giaù thu mua 14.000 - 15.000 ñoàng/kg thanh long taïi ruoäng.

Tuy nhieân, sau ba loâ haøng ñaàu tieân keå treân, ñeán nay, vieäc xuaát khaåu thanh long ñi Myõ ñaõ bò ngöng laïi hoaøn toaøn.

“Chaúng coù ai coøn haøo höùng vôùi thò tröôøng Myõ nöõa, taát caû doanh nghieäp ñeàu ñaõ ngöng xuaát khaåu”, Coâng ty TNHH Baûo Thanh, Saøi Goøn khaúng ñònh nhö vaäy.

Theo tìm hieåu, nguyeân nhaân ñaàu tieân daãn ñeán tình traïng treân laø do

thanh long bò maát giaù. Vieäc giaù xu-aát khaåu giaûm hoaøn toaøn khoâng phaûi thanh long “maát ñieåm” trong maét ngöôøi tieâu duøng Myõ, maø ôû ñaây, do chính doanh nghieäp “chôi luïi” laãn nhau, caïnh tranh baèng caùch phaù giaù hoøng xuaát ñöôïc nhieàu haøng.

Giaùm ñoác moät doanh nghieäp chuyeân xuaát khaåu traùi caây tieát loä, neáu nhö giaù xuaát cuûa nhöõng loâ haøng ñaàu tieân hoài cuoái naêm 2008 vaøo khoaûng 4,5 USD/kg (CIF), thì sau ñoù, giaù 1kg thanh long ñaõ bò doanh nghieäp haï xuoáng coøn 2 3 USD, gaàn ngang baèng vôùi giaù thanh long thu mua taïi vöôøn cho noâng daân.

“Chaøo giaù nhö vaäy thì laáy ñaâu ra lôøi, chæ coù nöôùc laøm gian doái, ñoùng haøng xoâ vaøo container löøa khaùch haøng”, vò giaùm ñoác treân böùc xuùc.

Coøn theo hôïp taùc xaõ Haøm Minh (Bình Thuaän), ñôn vò ñöôïc APHIS coâng nhaän thanh long ñaït tieâu chuaån ñöôïc pheùp xuaát khaåu, vieäc thò tröôøng xuaát khaåu thanh long vaøo Myõ bò taéc coøn do ñôn vò phuï traùch chieáu xaï laø Coâng ty Coå phaàn Sôn Sôn khoâng nhaän haøng.

Do ñaàu ra töø Myõ bò taéc, neân giôø ñaây, nhöõng traùi thanh long ñaït tieâu chuaån sang Myõ laïi phaûi tìm ñöôøng ñi vaøo thò tröôøng truyeàn thoáng... Trung Quoác. “Giaù thanh long xoâ taïi vöôøn hieän nay khoaûng 12.000 - 12.500 ñoàng/kg, thaáp hôn nhieàu so vôùi 19.000 - 20.000 ñoàng/kg so vôùi cuøng kyø 2008 vaø thôøi ñieåm ñöôïc xuaát khaåu vaøo Myõ”, HTX Haøm Minh cho bieát theâm.

Ñöùt gaùnh giöõa ñöôøngTrong khi ñoù, Coâng ty Coå phaàn

Sôn Sôn cho bieát, vieäc töø choái tieáp nhaän thanh long chieáu xaï laø do coâng

ty ñang söûa chöõa laïi nhaø xöôûng neân khoâng theå vaän haønh ñöôïc daây chuyeàn chieáu xaï.

Vieäc naøy, theo oâng Sôn Sôn, ñaõ xaûy ra töø... khaù laâu, chöa bieát ñeán bao giôø môùi khaéc phuïc laïi ñöôïc. Nhö vaäy, xuaát khaåu thanh long vaøo Myõ seõ tieáp tuïc bò “ñöùt gaùnh giöõa ñöôøng”, vì cho ñeán thôøi ñieåm naøy, APHIS chæ caáp giaáy chöùng nhaän duy nhaát cho Sôn Sôn ñöôïc pheùp chieáu xaï thanh long tröôùc khi xuaát khaåu vaøo thò tröôøng naøy.

Nhieàu doanh nghieäp coøn cho raèng, do thôøi gian vaän chuyeån treân bieån khaù daøi, neân khi tôùi Myõ, traùi thanh long khoâng ñaït tieâu chuaån baûo quaûn. Theo Coâng ty Thanh long Hoaøng Haäu tính toaùn: “Traùi thanh long töø khi ñöôïc thu hoaïch, ñeán xöû lyù, ñoùng goùi... maát khoaûng 10 ngaøy, coäng theâm thôøi gian vaän chuyeån baèng taøu bieån töø Vieät Nam sang Myõ maát 20 ngaøy”.

Trong khi ñoù, vôùi phöông phaùp baûo quaûn hieän nay, thanh long chæ coù theå giöõ ñöôïc chaát löôïng toái ña laø 40 ngaøy. “Nhö vaäy, khi sang ñeán Myõ, thanh long chæ coøn ñuùng 10 ngaøy ñeå baùn. Do ñoù, chaát löôïng traùi thanh long bò giaûm suùt, khieán cho thôøi gian tieâu thuï chaäm laïi vaø giaù baùn bò giaûm xuoáng laø khoù traùnh khoûi”.

Theo moät doanh nghieäp xuaát khaåu traùi caây coøn cho bieát theâm, thanh long Vieät Nam chæ tieâu thuï taïi caùc chôï ngöôøi Hoa vaø chôï ngöôøi Vieät, khoâng coù kho, tuû tröõ laïnh neân tyû leä hö hoûng leân tôùi 40%, nhöõng traùi baùn ñöôïc thì chaát löôïng giaûm thaáy roõ.

Taïi sao doanh nghieäp khoâng xuaát khaåu thanh long baèng ñöôøng haøng khoâng? Traû lôøi caâu hoûi naøy, Toång thö kyù Hieäp hoäi Traùi caây Vieät Nam lyù giaûi, giaù cöôùc vaän chuyeån traùi caây baèng ñöôøng naøy ñi caùc nöôùc hieän khaù cao. Chaúng haïn, thanh long xuaát khaåu sang Myõ, neáu ñi baèng maùy bay, tieàn cöôùc vaøo khoaûng 3 USD/kg, ngang baèng vôùi giaù trò cuûa traùi thanh long neân doanh nghieäp khoâng theå kham noåi.

Möùc giaù naøy, cheânh leäch khaù lôùn so vôùi Thaùi Lan hay moät soá nöôùc khaùc trong khu vöïc.

“Chính phuû Thaùi Lan ñöa ra haún moät chöông trình hoã trôï cöôùc phí cho doanh nghieäp xuaát khaåu traùi caây, phí vaän chuyeån baèng ñöôøng haøng khoâng ñi Myõ cuûa hoï chæ khoaûng 0,5 USD/kg traùi caây töôi”, hieäp hoäi traùi caây VN khaúng ñònh.

Theo hieäp hoäi TCVN, Thaùi Lan hieän ñang coù kyõ thuaät baûo quaûn traùi caây töôi toát hôn Vieät Nam, nhöng traùi caây xuaát khaåu cuûa nöôùc naøy sang caùc thò tröôøng xa nhö chaâu AÂu, Myõ... cuõng khoâng maáy hieäu quaû neáu ñi baèng taøu bieån vì thôøi gian vaän chuyeån quaù daøi, laøm cho traùi caây bò giaûm suùt veà chaát löôïng. [ ]

Giaù vaøng trong nöôùc sau khi giaù vaøng thò tröôøng Myõ choát phieân

giao dòch baèng maøu ñoû. Giaù daàu thoâ tröôït daøi hôn 10% tröôùc nhöõng thoâng tin kinh teá ñaùng lo ngaïi môùi.

Thò tröôøng vaøng trong nöôùc “khan” haøng

Tin caäp nhaät ngaøy 08-03-09, khi giaù vaøng theá giôùi coù daáu hieäu “theâm nhieät”, dao ñoäng quanh möùc 950 USD/oz, giaù vaøng trong nöôùc ñaõ ñieàu chænh taêng theâm 20.000 ñoàng/chæ so vôùi buoåi saùng. Luùc ñoùng cöûa, giaù vaøng taïi moät soá ñieåm giao dòch lôùn taïi Haø Noäi nhö SJC, Phuù Quyù... giaù vaøng baùn ra choát ôû 1.980.000 ñoàng/chæ. Taïi Baûo Tín Minh Chaâu, giaù ñoùng cöûa coù thaáp hôn chuùt ít, ñöùng ôû 1.975.000 ñoàng/chæ.

Tuy nhieân, do giaù vaøng taïi thò tröôøng Myõ ñeâm qua thaäm chí khoâng giöõ ñöôïc ñaø taêng ôû buoåi saùng treân thò tröôøng chaâu AÙ maø coøn lao doác trôû laïi, neân giaù vaøng trong nöôùc saùng nay ñieàu chænh giaûm 20.000 - 25.000 ñoàng/chæ so vôùi chieàu qua.

Cuï theå, ñaàu giôø giao dòch, giaù vaøng SJC taïi chi nhaùnh Haø Noäi ñöùng ôû möùc 1.940.000 ñoàng/chæ (mua vaøo) vaø 1.958.000 ñoàng/chæ (baùn ra). Vaøng cuøng loaïi giao dòch taïi Coâng ty Phuù Quyù coù möùc giaù haáp daãn hôn ñoâi chuùt, nieâm yeát ôû möùc 1.947.000 ñoàng/chæ (mua vaøo) vaø 1.955.000 ñoàng/chæ (baùn ra).

Cuøng thôøi ñieåm, giaù vaøng Roàng Thaêng Long taïi Coâng ty Baûo Tín Minh Chaâu ñöùng ôû möùc 1.935.000 ñoàng/chæ (mua vaøo) vaø 1.950.000 ñoàng/chæ (baùn ra). Taïi heä thoáng ngaân haøng Sacom-bank, giaù vaøng mieáng hieäu Thaàn Taøi Sacombank nieâm yeát ôû möùc 1.948.000 ñoàng/chæ (mua vaøo) vaø 1.966.000 ñoàng/chæ (baùn ra).

So vôùi möùc giaù môû cöûa giao dòch saùng hoâm qua, giaù vaøng vaät chaát trong nöôùc ñaõ giaûm 5.000 - 10.000 ñoàng/chæ.

Treân thò tröôøng, theo thoâng tin töø moät soá coâng ty kinh doanh vaøng, löôïng khaùch mua hieän chöa nhieàu, nhöng löôïng khaùch baùn ñang moãi luùc moät giaûm. OÂng Traàn Höõu Ñang, phuï traùch kinh doanh cuûa Baûo Tín Minh Chaâu cho hay, thò tröôøng vaøng vaät chaát trong nöôùc ñaõ baét ñaàu coù daáu hieäu “khan” haøng do vöøa qua, moät soá ñôn vò ñöôïc caáp pheùp xuaát khaåu vaøng, trong khi hoaït ñoäng nhaäp khaåu kim loaïi naøy chöa ñöôïc pheùp noái laïi.

Bôûi theá, giaù vaøng trong nöôùc hieän ñaõ ngang baèng vôùi giaù vaøng theá giôùi quy ñoåi, thay vì thaáp hôn giaù vaøng theá giôùi moät khoaûng caùch coù luùc leân tôùi treân 100.000 ñoàng/chæ nhö thôøi gian qua.

Moät caâu hoûi ñöôïc ñaët ra luùc naøy laø lieäu nhieàu ngöôøi ñang naém giöõ tieàn maët sau ñôït baùn vaøng choát laõi vöøa qua seõ ñôïi giaù vaøng xuoáng theâm nöõa, roài

oz. Giaù vaøng kyø haïn thaùng 4 taïi Sôû Giao dòch Haøng hoùa New York (NY-MEX) keát thuùc ngaøy giao dòch ôû möùc giaù 940 USD/oz, giaûm 2,5 USD/oz (0,3%).

Phieân ñi xuoáng naøy ñaùnh daáu 6 ngaøy suït giaûm lieàn cuûa giaù vaøng thò tröôøng theá giôùi, chuoãi ngaøy ñi xuoáng lieân tieáp daøi nhaát cuûa giaù kim loaïi naøy töø thaùng 10/2008 tôùi nay.

Nhöõng baát oån trong neàn kinh teá theá giôùi vaø heä thoáng taøi chính toaøn caàu - nhaân toá hoã trôï chuû ñaïo cho giaù vaøng - vaãn coøn ñoù, nhöng phieân naøy, giaù

vaøng chòu aùp löïc do giôùi ñaàu tö buoäc phaûi baùn vaøng ra ñeå buø loã cho danh muïc ñaàu tö chöùng khoaùn. Thò tröôøng chöùng khoaùn chaâu AÙ, chaâu AÂu vaø Myõ phieân hoâm qua ñoàng loaït suït giaûm maïnh tröôùc tin haõng baûo hieåm khoång

Nhöõng baát oån trong neàn kinh teá theá giôùi vaø heä

thoáng taøi chính toaøn caàu - nhaân toá hoã trôï chính cho giaù vaøng - vaãn coøn ñoù, nhöng phieân naøy,

giaù vaøng VN chòu aùp löïc do giôùi ñaàu tö buoäc phaûi baùn vaøng ra ñeå buø loã cho danh muïc ñaàu tö chöùng

khoaùn

môùi ñaåy maïnh mua vaøo?Giaù vaøng theá giôùi giaûm 6 phieân

khoâng nghæChoát phieân giao dòch hoâm qua taïi

New York, giaù vaøng giao ngay maát 14,2 USD/oz (1,5%), coøn 926,4 USD/

loà AIG thieát laäp kyû luïc thua loã 61,2 tyû USD trong quyù 4/2008.

Ngaân haøng lôùn nhaát chaâu AÂu HSBC hoâm qua cuõng tuyeân boá huy ñoäng gaàn 18 tyû USD tieàn voán thoâng qua phaùt haønh coå phieáu môùi, caét giaûm 6.100 vieäc laøm taïi thò tröôøng Myõ vaø thu heïp hoaït ñoäng cho vay tieâu duøng taïi thò tröôøng naøy.

Lieân quan ñeán kinh teá Myõ, baùo caùo cuûa Vieän Quaûn lyù nguoàn cung Hoa Kyø (ISM) cho hay, thaùng 2 vöøa qua, saûn xuaát coâng nghieäp cuûa Myõ ñaõ suït giaûm thaùng thöù 13 lieân tuïc.

Vôùi tình hình naøy, moät soá nhaø quan saùt cho raèng, giaù vaøng seõ sôùm phuïc hoài trôû laïi moät khi giôùi ñaàu tö laïi ñaåy maïnh chuyeån voán sang thò tröôøng vaøng ñeå tìm kieám moät “vònh traùnh baõo”.

Vaøo luùc 9h45 saùng nay, giaù vaøng giao ngay taïi chaâu AÙ ñöùng ôû möùc 931,1 USD/oz, taêng 4,7 USD/oz so vôùi giaù choát taïi New York. Giaù vaøng kyø haïn thaùng 4 giao dòch ñieän töû taïi NYMEX ñöùng ôû möùc 931,5 USD/oz, giaûm 8,5 USD/oz.

Chöa tính thueá vaø phí, giaù vaøng theá giôùi quy ñoåi hieän töông öùng vôùi möùc khoaûng 1.960.000 ñoàng/chæ, ngang baèng vôùi giaù vaøng vaät chaát trong nöôùc.

20 21

Ñieåm qua thò tröôøng giao dòch vaøng taøi khoaûn, taïi saøn ACB, giaù khôùp leänh phieân saùng nay thaáp hôn giaù vaøng theá giôùi ñoâi chuùt. Tính tôùi 9h55, giaù khôùp leänh taïi ñaây dao ñoäng trong khoaûng 19,50 - 19,58 trieäu ñoàng/löôïng. Khoái löôïng khôùp leänh cuøng thôøi ñieåm ñaït 38.820 löôïng.

Do giaù giao dòch taïi saøn ACB thöôøng saùt vôùi giaù vaøng theá giôùi, maø giaù vaøng thò tröôøng vaät chaát trong nöôùc hieän ñaõ ngang baèng vôùi giaù vaøng theá giôùi, neân phí noäp vaøng taïi saøn naøy hieän ñaõ giaûm veà möùc 100.000 ñoàng/löôïng. ÔÛ nhöõng thôøi ñieåm giaù vaøng vaät chaát trong nöôùc vaø giaù vaøng theá giôùi coù söï cheânh leäch lôùn, phí noäp/ruùt vaøng ôû ñaây coù luùc leân tôùi gaàn 1 trieäu ñoàng/löôïng.

Muïc ñích cuûa vieäc aùp duïng phí naøy laø ñeå traùnh nhaø ñaàu tö mang vaøng ôû ngoaøi vaøo giao dòch khi giaù beân ngoaøi reû hôn, hoaëc ruùt vaøng treân saøn ra baùn khi giaù beân ngoaøi ñaét hôn.

Taïi saøn Thaàn Taøi SBJ, giaù khôùp leänh tính tôùi cuøng thôøi ñieåm bieán ñoäng töø 19,49 - 19,55 trieäu ñoàng/löôïng, vôùi khoái löôïng khôùp leänh ñaït 8.960 löôïng. Saøn naøy khoâng aùp duïng phí noäp/ruùt vaøng do giaù giao dòch taïi ñaây baùm saùt giaù thò tröôøng vaøng vaät chaát.Giaù daàu suït 10%, USD vöõng giaù

Chuyeån sang thò tröôøng daàu thoâ, giaù daàu phieân hoâm qua suït giaûm maïnh tröôùc thoâng tin saûn löôïng coâng nghieäp Myõ co laïi trong 13 thaùng khoâng nghæ vaø söï lao doác cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn Myõ. Ñoùng cöûa taïi NYMEX, giaù daàu ngoït nheï giao thaùng 4 maát 4,61 USD/thuøng (10%), coøn 40,15 USD/thuøng, ñaùnh daáu phieân giaûm maïnh nhaát trong gaàn 2 thaùng qua.

Giaù daàu thoâ Brent giao thaùng 4 taïi thò tröôøng London ñoùng cöûa giaûm 4,14 USD/thuøng (8,9%), coøn 42,21 USD/thuøng.

Ñieåm qua thò tröôøng ngoaïi teä, tyû giaù USD thò tröôøng töï do hoâm nay taêng nheï. Taïi moät soá ñieåm giao dòch treân phoá Haø Trung ñaàu giôø saùng nay, giaù USD ñöùng ôû möùc 17.620 VND/USD (mua vaøo) vaø 17.660 VND/USD (baùn ra), giaù mua vaøo taêng 20 VND/USD, giaù baùn ra giaûm 10 VND/USD.Taïi moät soá ñieåm giao dòch khaùc, möùc giaù mua vaøo-baùn ra aùp duïng laø 17.630 VND/USD vaø 17.650 VND/USD.

Treân thò tröôøng ngaân haøng, giaù USD hoâm nay ñieàu chænh giaûm. Taïi Viet-combank, giaù mua vaø baùn USD cuøng nieâm yeát ôû möùc 17.479 VND/USD, giaûm 2 VND/USD.

Treân thò tröôøng quoác teá, ñoàng USD ñang vöõng giaù ôû möùc 1 Euro töông ñöông hôn 1,25 USD, khoâng thay ñoåi nhieàu so vôùi möùc tyû giaù cuûa ngaøy hoâm qua. [ ]

Môùi ñaây, Toång coâng ty Haøng khoâng cuûa Vieät Nam quyeát

ñònh ñoàng loaït taêng löông cho caùc nhaân vieân chuû choát trong toång coâng ty. Song song vôùi ñoù laø vieäc caân ñoái laïi baäc löông cho nhöõng ngöôøi ôû vò trí ít quan troïng vaø khoâng mang laïi nhieàu giaù trò cho doanh nghieäp.

Taát nhieân, vieäc caûi caùch tieàn löông cuûa haõng cuõng gaëp khoâng ít “lôøi ra tieáng vaøo” song coâng ty vaãn baûo veä quan ñieåm raèng: neáu khoâng taêng löông, raát khoù giöõ chaân ñöôïc ngöôøi taøi, nhaát laø trong boái caûnh nhaân löïc haøng khoâng cao caáp ñang khan hieám trong khi ñoù moät soá haõng haøng khoâng tö nhaân ñang “ngaáp ngheù” ra ñôøi.

Tuy nhieân khoâng phaûi doanh nghieäp naøo cuõng daùm maïnh tay taêng löông ñeå giöõ chaân ngöôøi taøi vì hoï phaûi tính toaùn treân lôïi nhuaän coâng ty. Moät giaùm ñoác moät doanh nghieäp veà soft ware ôû Haø Noäi cho raèng: “Trong luùc khoù khaên hieän nay maø ñaët vaán ñeà taêng löông hay môøi nhöõng ngöôøi gioûi ôû caùc coâng ty khaùc veà ñeå ñaõi ngoä baèng cheá ñoä ñaëc bieät thì noùi thaät... chuùng toâi khoâng ñuû söùc”.

OÂng cho hay töø cuoái naêm 2008 ñeán nay coâng ty saûn xuaát caàm chöøng vì nhaân vieân ñaûm nhaän caùc vò trí chuû choát trong coâng ty xin nghæ vieäc ñeå chuyeån sang doanh nghieäp khaùc coù möùc löông haäu hónh hôn. “Nhöõng nhaân vieân naøy ñöôïc ñaøo taïo ñeå ñaûm nhaän caùc vò trí maét xích trong coâng ty neân khi hoï boû vieäc ñeàu taïo thaønh moät loã hoång cuõng khaù lôùn”, oâng thöøa nhaän.

Giaûi phaùp taïm thôøi ñöôïc aùp duïng

luùc ñoù laø “xaén tay vaøo laøm” vaø töï mình ñaûm ñöông nhieàu vieäc khaùc nhau. Ngoaøi ra, oâng thueâ sinh vieân ôû caùc ngaønh ñaøo taïo chuyeân veà coâng ngheä ñeå laøm part time ñeå duy trì caùc hôïp ñoàng nhoû leû, ñoàng thôøi tieáp tuïc tuyeån duïng nhaân löïc veà vaø ñaøo taïo thaønh ngöôøi cuûa mình.

“Raát khoù tính chuyeän tuyeån duïng nhaân söï caáp cao vaøo luùc naøy vì kyõ sö gioûi thöôøng ñoøi möùc löông cao hoaëc tìm tôùi caùc coâng ty quy moâ lôùn, nhöõng ñieàu kieän naøy thì hieän giôø coâng ty chöa theå ñaùp öùng”, oâng noùi.

Baø Thu Höông - giaùm ñoác moät coâng ty truyeàn thoâng ôû Haø Noäi thì cho raèng thôøi buoåi kinh doanh khoù khaên, soá doanh thu coù theå giaûm, lôïi nhuaän coù theå ít nhöng coâng ty vaãn soáng ñöôïc, coøn maát nhaân vieân gioûi thì coâng ty coi nhö heát hy voïng. Chính vì theá ñeå ñoái phoù vôùi naïn chaûy maùu chaát xaùm, caùc coâng ty ñaõ nghó tôùi traêm phöông nghìn caùch ñeå giöõ chaân nhaân vieân cuûa mình, trong ñoù caùch ñôn giaûn nhaát laø taêng löông.

Tuy nhieân, baø Höông hieåu taêng löông chöa phaûi laø söï löïa choïn khoân ngoan ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Caùch thöùc naøy chæ aùp duïng vôùi nhöõng nhaân vieân ñaëc bieät, nhaân vieân chuû choát chöù khoâng neân “caøo baèng” möùc löông cuûa moïi nhaân vieân.

Ngoaøi ra, baø cho raèng vieäc xaây döïng cheá ñoä ñaõi ngoä xöùng ñaùng cho nhaân vieân laøm vieäc toát vaø giuùp ñôõ nhöõng nhaân vieân khoù khaên ñeå ñoäng vieân hoï yeân taâm gaén boù laâu daøi vôùi coâng ty cuõng laø moät giaûi phaùp toát trong thôøi buoåi khoù khaên naøy. [ ]

Tình hình chính trò treân theá giôùi vaøo naêm 2009 luoân bò kinh teá cheá

ngöï. Khoâng ai coøn hôi söùc ñaâu maø lo nhöõng chuyeän maø caùch ñaây chöøng 12 thaùng vaãn coøn laø nhöõng vaán ñeà thôøi söï heát söùc quan troïng. Töø Myõ xuyeân qua AÂu Chaâu, chaïy ñeán AÙ Chaâu, sang Trung Quoác, Haøn quoác, Ñaøi Loan roài Nhaät Baûn keùo xuoáng Inñoâ-neâ-xia, roài Ñaïi Döông Chaâu cuûa UÙc vaø Taân Taây Lan, ñaâu ñaâu ngöôøi ta cuõng thaáy caùc khuoân maët bô phôø cuûa chính trò gia vaø caùc nhaø kinh teá, taøi chaùnh, vaø chuû nhaân caùc coâng ty lôùn nhoû khaùc nhau. Caû ngöôøi daân thöôøng cuõng lo aâu sôï haõi. Lo aâu maát vieäc, bò ngaân haøng sieát nhaø, lo tieàn höu boång bò thaát thoaùt, vaân vaân vaø vaân vaân. Sau ñaây ta haõy thöû toùm taét moät vaøi ñieåm noùng boûng cuûa thôøi söï hieän taïi ôû nöôùc UÙc.

Caâu chuyeän noåi baät ñaàu tieân phaûi keå ñeán chuyeän oâng thuû töôùng UÙc Kevin Rudd duøng thôøi gian nghæ leã Giaùng Sinh ñeå vieát baùo, vaø taùc phaåm giaät gaân cuûa oâng ñaõ ñöôïc ñaêng treân tôø taïp chí haøng thaùng laø The Monthly trong soá thaùng 2 naêm 2009. Muïc ñích saâu xa cuûa oâng Rudd coù leõ khoâng ngoaøi muïc ñích gaây chuù yù cuûa giôùi chính trò theá giôùi ñeå quaûng baù moâ hình kinh teá dung hoaø ñöôïc heä thoáng an sinh xaõ hoäi toát vaø haøng raøo luaät leä ñieàu haønh thò tröôøng chöùng khoaùn, caùc coâng ty haïng böï, vaø neàn kinh teá khaù vöõng cuûa UÙc trong giai ñoaïn thöû löûa ban ñaàu cuûa khuûng hoaûng hieän nay. Xin nhaán maïnh laø chæ ôû giai ñoaïn chöøng vaøi thaùng khi khuûng hoaûng buøng noå maø thoâi. Ñoái vôùi dö luaän trong nöôùc oâng Rudd cuõng coù yù quy loãi laïi cho phe Töï Do Quoác Gia cuûa phe oâng John Howard Peter Costello, ñaõ boû lôõ nhieàu cô hoäi, khoâng chuaån bò hay ñoùng chaët neàn cho thaät vöõng, töùc chi tieâu cho ñuùng ñaén, khi tieàn baïc coøn doài daøo, ñeå khi xaûy ra chuyeän ngaøy hoâm nay thì cuõng laïi xính vính nhö ai. Tuy nhieân coù veû oâng thuû töôùng nhaø ta laïi lôø ñi coâng lao cuûa chính phuû Howard laø gaày döïng ñöôïc thueá haøng hoaù vaø dòch vuï GST cuõng nhö ñaõ ñeå laïi ngaân saùch thaëng dö treân 20 tyû ñoâ la, maø hieän chính phuû Lao Ñoäng ñaõ tieâu saïch beùn. OÂng Rudd cuõng ñaõ lôø ñi nhieàu chöông trình tieâu xaøi xaây döïng ngoaïn muïc cuûa chính phuû Howard, cuõng nhö haøng raøo luaät leä ñöôïc daøn döïng ôû nhieàu nôi trong thôøi oâng Howard.

Quan ñieåm yù thöùc heä cuûa oâng Rudd chính ôû choã coù veû nhö oâng chuïp laáy cô hoäi ñeå phaûn coâng moät baøi dieãn vaên cuõng khaù naåy löûa cuûa oâng John Howard keå leå coâng lao cuûa oâng thuû töôùng naøy khi coøn taïi chöùc vaøo naêm 2006, ñöôïc ñaêng treân baùo Quadrant. Trong baøi vieát treân baùo The Monthly oâng Rudd taán coâng yù thöùc heä raët muøi tö baûn Myõ laø neáu ñeå kinh teá thò tröôøng

ñöôïc töï do ñieàu chænh laáy, kinh teá luoân luoân trôû veà vò trí thuaän lôïi vaø toát ñeïp cho toaøn theå xaõ hoäi. Ñaëc bieät oâng chæ trích raèng xaõ hoäi UÙc sau nhieàu naêm daøi döôùi cheá ñoä töï do (thò tröôøng) quaù trôùn cuûa cheá ñoä Howard, taát caû nhöõng cô vieän quan troïng nhö nhaø thôø, gia ñình, coäng ñoàng vaø roát cuoäc quoác gia ñaõ bò yù thöùc heä veà vaät chaát, tieâu thuï cuûa ñaùm taân-töï-do cuûa John Howard laøm cho tieâu moøn.

Laäp tröôøng vaø yù thöùc heä cuûa oâng Rudd cuõng raát phuø hôïp vôùi laäp tröôøng cuûa oâng Barack Obama, toång thoáng thöù 44 cuûa Hoa Kyø. Ñaây cuõng laø caâu chuyeän daøi cuûa chính trò daân chuû caùc

xöù Taây Phöông. Ñoù laø phe taû vaø phe höõu luùc naøo cuõng laâm traän vôùi nhau. Thaät ra khoâng coù beân naøo hay hôn beân naøo bôûi noù tuøy thuoäc vaøo tuùi tieàn cuûa daân chuùng. Khi hoï laøm aên khaám khaù thì hoï coù khuynh höôùng giöõ vöõng phe chính phuû ñang caàm quyeàn, trong caùc muøa baàu cöû. Khi hoï baét ñaàu thaáy tuùi bò nheï ñi, hoï môùi nghó ñeán vieäc thay theá chính phuû. OÂng toång thoáng George W Bush ôû Myõ, hay oâng Tony Blair ôû Anh vaø ñaûng phaùi sau löng caùc vò naøy cuõng theá. Chính caùc vò nhö Howard, Bush, vaø Blair ñeàu ñöôïc daân baàu ñi baàu laïi nhieàu laàn trong voøng 10 naêm song song vôùi nhau. Vaøo luùc ñoù kinh teá Trung Quoác phaùt trieån nhö con taøu ñieän chaïy vôùi toác ñoä toái ña maø heä thoáng thaéng phanh khoâng caàn hoaït ñoäng. Vaø Trung Quoác vöôn leân thì hoï mua haøng hoaù caùc nöôùc nhö UÙc, Anh, Myõ thaät nhieàu vaø baùn ra haøng hoaù giaù

reû cuõng thaät nhieàu. Vieäc baùn haøng reû vaøo caùc xöù naøy giuùp caùc chính quyeàn ñòa phöông cuõng khoâng ít. Nhaát laø trong vieäc laøm cho giaù trung bình luùc naøo cuõng ñöôïc giöõ ôû möùc thaáp, töùc traùnh ñöôïc naïn laïm phaùt, moät caùch giaû taïo. Vaø daân ít ai bieát ñeán.

Chuyeän oâng Rudd töï nhieân noå suùng thaät ra cuõng nhaèm vaøo muïc ñích taïo dö luaän hoã trôï cho vieäc oâng laêng xeâ chöông trình cöùu nguy kích ñoäng kinh teá vôùi moùn chi tieâu khoång loà laø $42 tyû ñoâ la, tung ra trong thaùng hai. Bôûi oâng thuû töôùng Lao Ñoäng bieát roõ hôn ai heát caùi theá heát söùc mong manh cuûa phe oâng ôû Thöôïng Nghò Vieän. Maø taát caû

döï luaät UÙc ñeàu phaûi ñöôïc thoâng qua ôû giai ñoaïn choùt (thöù hai) ôû Thöôïng Nghò Vieän. Döï luaät cöùu nguy kinh teá cuõng khoâng naèm ngoaøi thoâng leä phaûi ñöôïc pheâ chuaån taïi Thöôïng Vieän Senate ôû Canberra. Theá tình hình caùc ñaûng phaùi ôû Thöôïng Vieän ra sao?

Sau kyø baàu cöû thaùng 11 naêm 2007, maõi cho ñeán giöõa naêm 2008 Thöôïng Vieän môùi môùi baét ñaàu nhaäm chöùc. Thaønh phaàn Thöôïng Vieän laïi trôû neân raéc roái bôûi noù naèm ôû theá caân baèng mong manh. Caû hai phe Lao Ñoäng vaø Töï Do Quoác Gia ñeàu khoâng theå thoâng qua luaät hay phaù boû luaät taïi Thöôïng Vieän neáu khoâng coù uûng hoä cuûa thaønh phaàn thöù 3. Thaønh phaàn thöù 3 naøy goàm coù 5 vò thuoäc ñaûng Xanh (Australian Greens), 1 vò thuoäc ñaûng Gia ñình Tröôùc heát (Family First), vaø hai vò ñoäc laäp, oâng Brian Harradine ôû Tasmania, vaø oâng Nick Xenophon

22 23

töø Nam UÙc. Theo hieán phaùp UÙc, neáu moät döï

luaät naøo ñoù ñi ñeán Thöôïng Vieän ñeå bieåu quyeát lieân tieáp 2 laàn, maø khoâng ñöôïc thoâng qua, thuû töôùng coù quyeàn leân gaëp Thoáng Ñoác quoác gia ôû Yar-ralumla ñeä ñôn giaûi taùn chính phuû vaø thi haønh toång tuyeån cöû môùi, vaø toång tuyeån cöû môùi seõ baàu ñöôïc ra chính phuû môùi deã laøm vieäc hôn. Ñaây laø moät thöù tuyeät chieâu cuûa neàn daân chuû löôõng vieän cuûa UÙc. Vaø thöôøng thöôøng daân chuùng seõ quyeát taâm baàu laïi ñaûng naøo coù chính saùch thuaän yù daân, cho ñaûng ñoù moät ña soá ôû quoác hoäi deã thôû hôn.

Trong kyø tranh chaáp chính trò vöøa roài ñaûng Töï Do cuûa oâng Malcolm Turnbull ra maët choáng ñoái döï luaät cöùu nguy kinh teá $42 tyû cuûa oâng Rudd. Hoï taåy chay ôû Thöôïng Vieän sau khi thoâng qua ôû Haï Vieän, vôùi ña soá thuoäc phe Lao Ñoäng cuûa oâng Rudd. Hoï choáng ban ngaøy ôû quoác hoäi, nhöng toái veà nhaø naèm nguû khoâng yeân. Bôûi trong theá ñoái laäp hoï phaûi coù laäp tröôøng cho raèng phe oâng Rudd laøm nhö vaäy chæ toå gaây nôï nhieàu naêm sau cho con chaùu maø thoâi. Nhöng hoï lo laø bôûi neáu phe ñoäc laäp cuõng chôi lieàu nhö hoï thì phe oâng Rudd seõ keâu toång tuyeån cöû, vaø trong tình theá hieän nay, daân chuùng seõ khoâng daùm thay ñoåi chính phuû, vaø seõ haát hoï ra rìa nhieàu hôn. Caùc gheá laõnh tuï ñoái laäp naøy noï cuõng coù theå bò maát nhö chôi. Ñoái vôùi oâng Turnbull, oâng coøn lo laø neáu baàu laïi vò theá oâng seõ yeáu ñi vaø raát coù theå oâng Peter Costello seõ ñöôïc ñaûng “môøi” ra taùi xuaát giang hoà laõnh ñaïo ñaûng thay oâng Turnbull.

Nhöõng gì hoï lo ngaïi ñaõ xaûy ra khi oâng Thöôïng Nghò Só ñoäc laäp treû tuoåi töø bang Nam UÙc laø Nick Xenophon töï nhieân leân côn phuû quyeát döï luaät cöùu nguy cuûa phe oâng Rudd trong voøng ñaàu. Laøm cho phe oâng Turnbull lo soát voù. Nhöng phe oâng Rudd cuõng leân ruoät khoâng keùm bôûi ñaây laø caùi test heát söùc quan troïng cuûa chính phuû oâng ta, vaø theá giôùi seõ ñeå yù raát nhieàu ñeán thaát baïi naøy cuûa oâng. Thaùng tö tôùi oâng seõ khoâng coù thì giôø ñi döï hoäi nghò kinh teá 20 quoác gia treân theá giôùi maø coù leõ phaûi ôû laïi UÙc lo vaän ñoäng tranh cöû. Vaø roài phe Lao Ñoäng lo thöông thuyeát vôùi oâng Nick Xenophon trong suoát 24 tieáng ñoàng hoà sau, ñeå cuoái cuøng oâng Thöôïng Nghò Só töø Nam UÙc thuaän thoâng qua döï luaät vôùi ñieàu kieän chính phuû oâng Rudd seõ taêng soá tieàn taøi trôï cho döï aùn loøng chaûo Murray-Darling moät khoaûn $500 trieäu ngoaøi vieäc thöïc hieän döï aùn $900 trieäu naøy sôùm hôn.

Ñieåm saùng choùi nhaát trong chöông trình kích ñoäng kinh teá cuûa oâng Rudd laø chi tieâu (töùc taëng khoâng) cho moïi ngöôøi daân UÙc moät khoaûn tieàn trung

bình laø $950 tröø phi hoï coù ñoàng löông quaù cao. Ngoaøi chi tieâu cho tröôøng hoïc (tu boå vaø xaây theâm tieän nghi), ñöôøng xaù, giaûm thueá caùc thöông vuï nhoû vaø xaây theâm nhaø cöûa gia cö. Sau khi phe Lao Ñoäng thôû phaøo nheï nhoõm, thì chæ vaøi tuaàn sau, caùc chæ soá kinh teá doàn daäp ñem ñeán nhöõng tin khoâng vui. Nöôùc UÙc ñang ñi vaøo giöõa moät traän cuoàng phong kinh teá theá giôùi.

Ñaàu tieân laø nhieàu coâng ty lôùn nhö Pacific Brands (chuyeân saûn xuaát ñoà loùt) tuyeân boá sa thaûi bôùt khoaûng 2 nghìn coâng nhaân vaø doïn boä phaän saûn xuaát sang Trung Quoác. Trong khi

Moät ñieåm noùng khaùc chính laø möùc löông phaïn cuûa caùc vò toång giaùm ñoác caùc coâng ty lôùn vaø quoác teá. Löông maáy vò naøy töø laâu leo thang vuøn vuït baát chaáp quyeàn lôïi cuûa coå ñoâng vieân. Laáy moät thí duï ñôn giaûn. Vaøo thaäp ieân 1960 s taïi UÙc vaø Taân Taây Lan löông caùc nhaø chuyeân nghieäp nhö kyõ sö coù chöøng 5-6 möùc vaø löông oâng (luùc ñoù raát ít baø) xeáp laø caáp cao nhaát. Coù theå laø caáp thöù 7. Löông sai bieät moãi caáp coù theå chæ chöøng 10-15% laø heát côõ. Töùc löông moät oâng Toång Thö Kyù Hoäi Ñoàng thaønh phoá (nhö Fairfield, Altona) coù theå chæ gaáp ñoâi löông kyõ sö môùi toát nghieäp maø thoâi. Vaø löông oâng toång thö kyù cuõng baèng vôùi löông cuûa kyõ sö coâng chaùnh chính yeáu cuûa hoäi ñoàng thaønh phoá. Sau maáy chuïc naêm phaùt trieån cuûa caùc thöù moâ hình kinh teá tö baûn, quan troïng nhaát laø “tö hoaù” ôû thaäp nieân 1980 s, chöùc vuï oâng Toång Thö Kyù Hoäi Ñoàng Thaønh Phoá ñoåi ra thaønh Toång Giaùm Ñoác (General Manager) vaø löông thaáp nhaát cuûa hoï cao gaáp 5-10 laàn löông kyõ sö toát nghieäp (môùi ra tröôøng).

Laøm nhö vaäy laø ñeå baét chöôùc caùc coâng ty tö nhaân. Caùc coâng ty naøy thì theo saùt kieåu Myõ, coå ñoâng vieân khoâng coù quyeàn gì trong vieäc aán ñònh löông phaïn maáy vò toång giaùm ñoác thöôøng goïi noâm na laø CEO (Chief Executive Officer). Löông maáy ngöôøi naøy cao leân ñeán thöôïng taàng khí quyeån. Noäi nhö oâng Sol Trujillo, ngöôøi Myõ goác YÙ, CEO cuûa Telstra seõ thoâi vieäc keå töø 30 thaùng 6 naêm nay (ñeå troán thueá chính phuû UÙc baét ñaàu uïp vaøo taøi saûn cuûa oâng), thì toång coäng löông “giaõ töø” cuûa oâng seõ leân ñeán $11 trieäu ñoâla, vaø trong 4 naêm taïi chöùc ôû UÙc oâng ñaõ kieám treân $40 trieäu ñoâla. Löông phaïn maáy vò naøy thöôøng ít khi lieân heä ñeán vieäc coâng ty buoân baùn trong suoát nhieäm kyø cuûa hoï coù thaønh coâng taêng gia lôïi nhuaän hay khoâng. Vaø quan troïng nhaát noù khoâng lieân heä ñeán coâng nhaân ñöôïc baûo ñaûm vieäc laøm hay coå ñoâng vieân coù ñöôïc chia tieàn lôøi haèng naêm nhieàu hôn tröôùc hay khoâng. Noù thaät ra laø moät hình thöùc phe ñaûng kieåu coâng ty vôùi nhau. Raäp khuoân moâ hình chính trò caùc quoác gia theo cheá ñoä ñoäc ñaûng. Töùc daân chuû Taây Phöông phía ngoaøi laø theå cheá löôõng ñaûng, nhöng trong vaên hoaù kieám tieàn, thò tröôøng vaãn laø moät cheá ñoä ñoäc ñaûng cheá ngöï daøi daøi trong ñôøi soáng ñaàu tö thöôøng nhaät, cuûa ngöôøi daân. Töùc veà maët chính trò, ngöôøi daân Taây Phöông coù theå cheá löôõng ñaûng ñaøng hoaøng, nhöng veà maët taøi chaùnh tö baûn, ñaàu tö, ngöôøi ta vaãn bò cheá ñoä Ban Quaûn Trò “ñoäc ñaûng” cuûa caùc coâng ty lôùn cheá taøi, vôùi thuû töôùng laø caùc oâng caùc baø CEO. Ñieàu naøy hieän nay moät soá ít ngöôøi Taây

ngöôøi ta cuõng nhö khaép nôi treân theá giôùi khoâng theå traùnh ñeå yù laø soá tieàn löông cuûa baø toång giaùm ñoác coâng ty ñöôïc taêng töø khoaûng nöûa trieäu ñoâ la leân ñeán gaàn hai trieäu baïc. Löông baø xeáp taêng trong khi gaàn 2000 ngöôøi bò maát vieäc. Roài ñaàu thaùng 3, chæ soá kinh teá ñöôïc coâng boá cho bieát kinh teá UÙc ñaõ ruùt bôùt 0.5% trong toång saûn löôïng noäi ñòa vaøo quyù thaùng Chaïp naêm roài. Vaø nhö vaäy chæ coøn 1 quyù nöõa laø quyù cuoái thaùng 3. Neáu quyù naøy cuõng coù chæ soá kinh teá ruùt bôùt thì nöôùc UÙc chính thöùc böôùc vaøo con ñöôøng kinh teá thoaùi traøo. Moät con ñöôøng ñi vaøo traän cuoàng phong döõ doäi maø caû 6 thaùng nay chính phuû oâng Rudd ñaõ coá gaéng ra söùc leøo laùi “con thuyeàn quoác gia” traùnh neù. Ngöôøi ta ñeå yù chæ trong voøng 24 giôø ñoàng hoà sau khi ngaân haøng trung öông hoïp vaøo ñaàu thaùng 3 cho bieát seõ khoâng tieáp tuïc giaûm laõi xuaát kyø naøy, hoï baét ñaàu thaáy khoâng yeân, vaø luùc baùo leân khuoân hoï ñang ñem vaán ñeà trôû laïi baøn moå xem xem raèng coù neân caét giaûm laõi xuaát nöõa khoâng. Neáu caét coù theå hoï chæ coù theå caét chöøng 0.5% laø cuøng. Vaø cuõng khoâng coù nhieàu hy voïng caùc ngaân haøng tö seõ chaïy theo. Bôûi cöù haï giaù hoaøi hoï seõ khoâng coù lôøi vaø seõ laâm nguy.

Nhaän xeùt chung cuûa raát nhieàu ngöôøi, chuyeân gia cuõng nhö giôùi

ñaàu taét maët toái, khaép nôi treân theá giôùi, laø vieäc khuûng hoaûng kinh teá thaät ra vaãn chöa ñeán ñaùy cuûa vöïc thaúm, vaø seõ keùo daøi cho ñeán... khi naøo baét ñaàu hoài phuïc môùi thoâi. Töùc côn beänh kinh teá ngaët ngheøo cuûa toaøn caàu coù theå keùo daøi vaøi ba naêm, vaø ñeán khi hoài phuïc ngöôøi ta khoâng bieát hình thaùi noù seõ ra sao. Nhöng coù moät hai ñieåm chaéc chaén laø thöù nhaát, baây giôø haõy coøn quaù sôùm suûa ñeå “tieân ñoaùn” thôøi tieát, haäu vaän ra sao, vaø thöù hai chaéc theá giôùi töï do tö baûn seõ khoù trôû laïi vò theá phoàn thònh cuûa nhöõng thaäp nieân vöøa qua. Sau ñaây chuùng ta haõy thöû nhìn qua moät hai ñieåm chính yeáu cuûa tình hình kinh teá hieän nay.

1.Baøi hoïc Nhaät BaûnBaøi hoïc Nhaät Baûn hieän baét ñaàu

ñöôïc khui ra moå xeû trôû laïi. Ñoù laø moät baøi hoïc veà kinh teá suïp ñoå taïi nöôùc Nhaät töø khoaûng ñaàu thaäp kyû 1990 maø cho ñeán ngaøy nay daáu aán vaãn coøn ñoù

Thöù hai, tieàn teä vay möôïn deã neân sinh ra nhöõng tay phuø thuûy möôïn ñaàu heo naáu chaùo, vaø roát cuoäc thì giaù trò taøi saûn ban ñaàu baèng moät traùi cam ñoù, coù theå ñöôïc theá chaáp qua nhieàu laàn, roài trôû thaønh moät vöïa cam. Taát nhieân laø moät vöïa cam aûo. Tieàn teä chaïy vaøo nöôùc raát nhanh. Nhanh hôn gia taêng toång saûn phaåm noäi ñòa. ÔÛ Nhaät trong thaäp nieân 1980’s vaø ôû Myõ suoát thôøi oâng Clinton vaø oâng Bush. Chuyeän thoåi phoàng caùi bong boùng taøi saûn xaûy ra treân moïi ngaønh ngheà, töø dòch vuï ngaân haøng, ñeán thò tröôøng chöùng khoaùn (coå ñoâng caùc coâng ty), roài ñeán thò tröôøng ñòa oác, mua baùn traùi phieáu töông lai, nhöõng quyõ baûo hieåm vaät giaù, v.v. Vaø cô baûn vaãn laø tieàn giaøu coù khoâng ñöôïc keát noái chaët cheõ vôùi nhaân coâng vaø saûn xuaát nhö xöa.

Thöù ba, nhöõng lyùdo keå treân coäng vôùi tieán boä nhaân loaïi veà ngaønh ñieän toaùn ñöa ñeán vieäc caøng ngaøy caùc haõng xöôûng ít caàn ñeán giôùi nhaân coâng chaân tay hay ngay caû giôùi chuyeân nghieäp. Nhöng chính yeáu vaãn laø tieàn Yen (hay ñoâ-la ngaøy nay) vaø neàn kinh teá quoác gia ñaõ döïa vaøo nhöõng quaû bong boùng khoång loà coù theå bò noå tung baát cöù luùc naøo. Bôûi chuùng khoâng coù ñieåm töïa chaéc chaén, hay ñöôïc laøm baèng nhöõng thöù chaát nhöïa thaät toát. Kinh teá tö baûn döïa vaøo thò tröôøng tín duïng, cho vay laáy lôøi. Roài duøng tieàn lôøi laøm chuyeän khaùc sinh ra tieàn môùi. Vaø kinh teá seõ suïp ñoå nhö moät daây chuyeàn khi heä thoáng tín duïng baét ñaàu bò loã laõ. Baét ñaàu chæ ôû moät hai khaâu quan troïng

naøo ñoù maø thoâi. Khi caùc khaâu naøy bò xuïp thì kinh teá bò hoãn loaïn laäp töùc vôùi soá ngöôøi bò thaát nghieäp leân cao. Theâm vaøo ñoù nhöõng naïn nhaân naèm giöõa caùc khaâu bò suïp ñoå cuõng bò thaát thoaùt tieàn baïc vaø taøi saûn. Roài thì khuûng hoaûng kinh teá nhanh choùng trôû thaønh moät nan ñeà cho chính phuû bôûi hoï phaûi ñoái phoù vôùi nhieàu maët trong cuøng moät luùc.

Theá roài, moät caùi voøng laån quaån xaûy ra. khuûng hoaûng kinh teá seõ keùo theo vaät giaù chaïy veà höôùng Nam (theo ñuùng 6 giôø röôõi). Haøng hoaù eá aåm ñöôïc baùn toáng baùn thaùo. Tieàn lôïi nhuaän bò suy giaûm, saûn xuaát thu heïp. Nhu caàu nhaân duïng cuõng bò suùt giaûm döõ doäi. Naïn thaát nghieäp laïi tieáp tuïc hoaønh haønh.

Baøi hoïc Nhaät Baûn thaät ra heát söùc quan troïng ñoái vôùi kinh teá theá giôùi hieän nay. Phaàn lôùn laø do ôû tính töï tin quaù loá cuûa ngöôøi Taây Phöông nhaát laø ngöôøi Myõ. Hoï chôi troø kinh teá raát baïo, vaø töï tin raát nhieàu ôû chaát xaùm veà kinh teá taøi chaùnh cuûa mình. Moät phaàn cuõng do ôû söùc maïnh veà chính trò, quaân söï, vaø nhieàu chaát xaùm töø giôùi haøn laâm hoïc giaû cuûa Myõ. Vaø ngöôøi Myõ ñaõ voâ tình keùo daøi kieåu chôi kinh teá naøy qua nhieàu thaäp nieân daøi, töø traøo toång thoáng naøy cho ñeán toång thoáng khaùc. Thôøi Coäng Hoaø, thì lo thaùo gôõ haøng raøo luaät leä. Thôøi Daân Chuû cuõng laïi tieáp tuïc khuyeán khích caùc coâng ty taøi chaùnh cho daân ngheøo möôïn tieàn deã daõi ñeå hoï mua nhaø. Töùc tieán trình chôi baïo kinh teá ñaõ keùo daøi chöøng

sôø sôø. Vaøo luùc kinh teá Nhaät baét ñaàu suïp ñoå, caùc kinh teá gia Taây Phöông coù veû chuïp cô hoäi cheâ bai quaûn lyù kieåu Nhaät Baûn. Tröôùc ñoù hoï khaâm phuïc bao nhieâu thì baây giôø hoï baét ñaàu cheâ bai vaø keâu daân Nhaät neân lo baét chöôùc moâ hình kinh teá kieåu Taây Phöông - ñaëc bieät laø vaên hoaù laøm vieäc cho caùc coâng ty kieåu Nhaät, nhö moät ñaïi gia ñình.

Ñieåm ñaàu tieân caàn ghi nhaän laø chæ soá Nikkei duøng ñeå ño löôøng söùc khoeû cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn ngaøy nay chæ baèng chöøng moät phaàn naêm chæ soá Nikkei ôû thôøi 1989, tröôùc cuoäc khuûng hoaûng kinh teá Nhaät keùo daøi treân 10 naêm. Nhöõng con vi khuaån gaây ra suïp ñoå kinh teá Nhaät thaät ra coù hình daùng raát gioáng nhöõng vi khuaån kinh teá ngaøy nay. Ñoù laø noù baét ñaàu töø theá giôùi taøi chaùnh. Ñaàu tieân haøng raøo luaät leä ñöôïc chính phuû laàn löôït thaùo gôõ, theå theo yeâu caàu cuûa giôùi tö baûn doanh thöông, mang ñaày thaønh tích laøm giaøu cho xöù sôû, vôùi lí do chính laø coù nhö vaäy môùi ñuû söùc caïnh tranh vôùi caùc xöù tö baûn tieân tieán Taây Phöông, nhaát laø Myõ.

Vieäc naøy taïo ra theâm caùc thaønh toá sau ñaây.

Thöù nhaát, laõi xuaát haï thì giaù ñòa oác ñöôïc bôm leân. Giaù nhaø cöûa taïi Nhaät vuøn vuït leân cao ñeán thöôïng taàng khí quyeån. Moïi ngöôøi ñi caøy ñeå daønh duïm tieàn mua nhaø, taäu hoä, vaø roài tieáp tuïc caøy voâ haïn ñònh ñeå traû nôï ngaân haøng. Kinh teá phoàn thònh taäp trung ôû nhöõng ngaønh hay laõnh vöïc khoâng lieân quan ñeán saûn xuaát.

24 25

3, 4 möôi naêm qua chöù khoâng ñôn giaûn chöøng 10 naêm trong thaäp nieân 1980 s nhö ôû Nhaät.

Toäi nghieäp cho nöôùc Nhaät, hoï chæ vöøa môùi phuïc hoài kinh teá trong vaøi naêm qua, thì baây giôø laïi laâm côn soát trôû laïi. Laàn naøy thì chaéc phaûi oám naëng. Bôûi khaùc vôùi laàn tröôùc ôû thaäp nieân cuoái theá kyû tröôùc, thò tröôøng tieâu thuï (haøng hoaù Nhaät) ôû beân ngoaøi ôû kyø naøy ñang baét ñaàu ñoùng baêng.

2.Kích ñoäng kinh teáKích ñoäng kinh teá laø theo saùt ñöôøng

loái kinh teá do nhaø kinh teá gia löøng danh ngöôøi Anh John Maynard Keynes ñeà ra vaøo khoaûng thôøi gian theá chieán thöù hai. Theo ñoù chính phuû tung tieàn ra xaøi xaây döïng theâm cô sôû haï taàng nhö ñöôøng xaù, caàu coáng, beänh vieän, nhaø cöûa, chung cö, ñöôøng xe löûa, ñöôøng xe raây, v.v. ñeå taïo coâng aên vieäc laøm cho nhieàu ngöôøi vaø khi nhieàu ngöôøi coù coâng aên vieäc laøm, hoï seõ coù tieàn ñeå xaøi vaø gaây neân kích ñoäng kinh teá cho caû nöôùc. Coù nhöõng ñieåm heát söùc quan troïng chính phuû naøo cuõng phaûi nghó tôùi khi xem xeùt caùc bieän phaùp kích ñoäng.

Thöù nhaát laø laõi xuaát cuûa ngaân haøng trung öông. Laõi xuaát naøy raát quan troïng. Bôûi khi khuûng hoaûng baét ñaàu ñeán noù phaûi cao ñeå coù theå ñöôïc haï xuoáng ñeå kích thích kinh teá. Khi laõi xuaát haï, ngöôøi muoán vay tieàn ñeå kinh doanh laøm aên seõ khoâng ngaïi bôûi khoaûn tieàn lôøi phaûi traû laïi cho cô quan taøi chaùnh hay nhaø baêng thaáp hôn khi tröôùc. Cuõng ôû lí do naøy, chính phuû UÙc khoâng lo tröôùc nhö caùc quoác gia khaùc nhaát laø Myõ. Bôûi vaøo khoaûng thaùng 9 naêm roài tröôùc khi kinh teá toaøn caàu suïp ñoå, laõi xuaát ôû UÙc coøn raát cao. Khoaûng treân 8% moät naêm, so vôùi ôû Myõ, côõ 2-3%. Töùc trong khi Myõ khoù loøng kích ñoäng baèng caùch giaûm laõi xuaát, UÙc coøn nhieàu thôøi gian hôn. Vaø theá laø töø daïo ñoù ñeán nay, ngaân haøng trung öông UÙc, döôùi quyeàn thoáng ñoác Glen Stevens vaø ban quaûn trò, ñaõ cho “thaùo khoaùn” giaûm bôùt laõi xuaát daøi daøi cho ñeán ñaàu thaùng 3 naêm nay. Vaø hieän ñang taïm ngöng ôû möùc 3.25% ñeå thaêm doø nghe ngoùng tình hình. Söï thaät hieän nay, neáu giaûm nöõa, ngaân haøng tö seõ khoâng chòu theo bôûi hoï cuõng baét ñaàu thaáy heát lôøi.

Cuõng bôûi ôû Myõ vaø Canada laõi xuaát trung öông ñaõ xuoáng heát ga (khoaûng 0.5%) neân chính phuû môùi cuûa toång thoáng Obama ôû Myõ laäp töùc keâu goïi quoác hoäi Myõ, vaø sau cuøng ñöôïc phieáu baàu thuaän, cho pheùp oâng tung tieàn (vay möôïn), toång coäng $787 tyû ñoâ la Myõ, ñeå cöùu nguy kinh teá. Maëc duø ngaân saùch Myõ ñaõ baét ñaàu thaâm huït döõ doäi ñeán möùc treân $14 öùc (ngaøn tyû) Myõ kim.

Thöù hai, chính phuû theo saùt tình hình nhaân duïng vaø naïn thaát nghieäp. Theo

ñònh nghóa saùch vôû, kinh teá suy thoaùi xaûy ra khi lieân tieáp trong hai quyù, toång saûn löôïng quoác gia bò suy giaûm. Khi toång saûn löôïng quoác gia bò suy giaûm taát nhieân seõ coù sa thaûi coâng nhaân, vaø seõ coù thaát nghieäp. Maø chính phuû naøo cuõng sôï thaát nghieäp. Trong quyù cuoái cuûa naêm 2008, toång saûn löôïng quoác gia ôû Anh quoác xuoáng 6%, Myõ 6.2%, khu coäng ñoàng AÂu Chaâu xaøi ñoàng Euro xuoáng 5.7%, Meã Taây Cô 10.3%, vaø Nhaät höùng chòu suy giaûm kinh khuûng laø 12.7%. Trong khi con soá ra ngaøy 4 thaùng 3 cho bieát toång saûn löôïng noäi ñòa UÙc suy thoaùi 0.5%, moät con soá heát söùc khieâm nhöôøng ñoái vôùi caùc nöôùc tieàn tieán nhöng baét ñaàu laøm ruùng ñoäng chính phuû cuûa oâng Rudd. Bôûi tröôùc ñoù vaøo quyù thöù 3 naêm roài, kinh teá UÙc haõy coøn gaân taêng gia ñeán 0.1%. Tuy nhoû nhöng coøn hôn khoâng, hay ñi ñöôøng 6 giôø röôõi chieàu.

Con soá thaát nghieäp toaøn caàu laø con soá deã sôï nhaát. ÔÛ UÙc hieän lôøn vôøn trong khoaûng 4.8% vaø seõ leân ñeán, theo döï ñoaùn, 7% trong voøng 12 thaùng tôùi, töùc treân döôùi 800000 (8 traêm ngaøn) ngöôøi UÙc seõ bò thaát nghieäp. ÔÛ Canada (Gia Naõ Ñaïi) noäi trong thaùng Gieâng naêm 2009 coù ñeán gaàn 130000 bò sa thaûi vieäc laøm. ÔÛ Myõ deã sôï hôn, trung bình moãi thaùng (töø thaùng Chaïp ñeán nay), soá ngöôøi bò thaát nghieäp laø khoaûng treân 600000 (600 ngaøn). Vaø ñang tieáp tuïc taêng. Soá phaàn traêm thaát nghieäp hieän gaàn gaáp ñoâi UÙc, töùc khoaûng 7.9%, moät con soá kyõ luïc keå töø naêm 1984. Tính töø ñaàu naêm 2008, toång coäng soá ngöôøi thaát nghieäp ôû Myõ taêng leân khoaûng 4.2 trieäu.

Trôû laïi chuyeän kích ñoäng kinh teá cuûa oâng Obama. Ñieåm chung caàn ñeå yù laø baát cöù chính saùch naøo ñeà ra bieän phaùp giaûi quyeát khoù khaên kinh teá cuûa chính phuû naøo trong xaõ hoäi Taây Phöông cuõng ñeàu coù choáng ñoái. Bôûi khoa kinh teá thuoäc loaïi khoa hoïc thaät meàm vaø tuøy thuoäc vaøo phaûn öùng khoâng tieân ñoaùn ñöôïc cuûa thò tröôøng vaø daân chuùng.

Chöông trình kích ñoäng cuûa oâng Obama cuõng khoâng naèm ñöôïc beân ngoaøi thoâng leä ñoù. Quan troïng nhaát trong caùc chöông trình kích ñoäng hieän nay laø caâu hoûi then choát: “Ta neân cöùu caùc nhaø ngaân haøng, coâng ty taøi chaùnh, caùc coâng ty cheá raùp xe hôi, v.v. tröôùc hay laø lo daân ngheøo tröôùc?”. Chöông trình beân Myõ cuûa oâng Obama bò chæ trích bôûi moät phaàn lôùn soá tieàn oâng duøng ñeå cöùu nguy ngaân haøng. Theo nhieàu nhaø bình luaän, tình hình ngaân haøng hieän ñaõ oån ñònh. Nhöng oâng Obama laïi cho laø neân cöùu nguy caùc coâng ty trong laõnh vöïc taøi chaùnh tröôùc, chöù ñöøng neân tröøng phaït hoï. Bôûi hoï coù yeân roài thì kinh teá môùi phaùt trieån.

Chöông trình kích ñoäng vöøa môùi thoâng qua quoác hoäi vaøo giöõa thaùng 2 thì ñeán cuoái thaùng 2 laïi xaûy ra vuï xaäp tieäm cuûa moät haõng baûo hieåm vaøo haïng lôùn nhaát ôû Myõ laø American In-ternational Group (AIG). Haõng naøy ñaâm ra loã laõ ñeán haèng chuïc tyû ñoâ la bôûi ñaõ maïo hieåm baûo hieåm cho caùc nhaø taøi chaùnh vaø ngaân haøng trong nhöõng saûn phaåm ñaàu tö heát söùc khuùc maét, ñaõ ñöa ñeán khuûng hoaûng kinh teá hieän nay.

Chæ trích thöù hai laø bôûi Myõ thieáu nôï quaù lôùn neân oâng Obama nhaèm muïc ñích traán an daân chuùng ñeà ra chính saùch laø seõ coá gaéng trang traõi nôï naàn, ôû möùc 10% toång saûn löôïng noäi ñòa ñoái vôùi thaâm laïm taøi khoaù haèng naêm (khoaûng treân $1600 tyû ($1.6 öùc), xuoáng coøn 3% cuûa toång saûn löôïng noäi ñòa (hay $500 tyû) vaøo naêm 2013. Moät muïc tieâu gaàn nhö khoâng töôûng neáu chæ nhaém vaøo thueá ñaùnh treân ngöôøi giaøu vaø caùc coâng ty lôùn.

ÔÛ UÙc, chính phuû oâng Rudd cuõng ñöa ra chöông trình kích ñoäng vôùi soá tieàn khoång loà laø $42 tyû ñoâ la UÙc. Ngoaøi vuï chia chaùc cho daân chuùng moät khoaûn $10.2 tyû vaøo khoaûng 2 tuaàn tröôùc Giaùng Sinh. Taát caû ñeàu bò phe ñoái laäp chæ trích, maëc duø coù nhieàu kinh teá gia ngoaïi quoác taùn thöôûng chöông trình cuûa oâng Rudd. Phe ñoái laäp thaät ra cuõng ñang ôû theá bí. Chæ trích chuyeän cöùu nguy daân chuùng cuõng khoâng yeân - gioáng y nhö phe Coäng Hoaø beân Myõ. Tieán lui ñeàu khoù. Khoù thaät khoù.

Nguyeân Cung

Phöông môùi baét ñaàu bieát. Hoài kinh teá phoàn thònh thì khoâng

sao, nhöng baây giôø beå maùnh heát toaøn caàu neân ôû ñaâu chính phuû cuõng ñang ñeå yù vaø ñang tìm moïi bieän phaùp chaën ñöùng hay deïp bôùt maáy vuï naøy. ÔÛ Myõ oâng toång thoáng Barack Obama ñeà nghò neân ñaët möùc toái ña laø $500000 (nöûa trieäu ñoâla) cho löông phaïn maáy vò naøy. ÔÛ UÙc chính phuû ñang loay hoay tìm bieän phaùp cho coå ñoâng vieân pheâ chuaån löông phaïn. Nhöng cuõng nhö khoâng, pheâ chuaån cuûa coå ñoâng vieân chæ laø ñeà nghò thoâi chöù khoâng baét buoäc hay coù hieäu löïc ñoái vôùi ban quaûn trò coâng ty.

Ñaây laø luùc phe kinh teá thò tröôøng vôùi... “ñònh höôùng xaõ hoäi chuû ng-hóa” ñöôïc dòp cöôøi. Nhöng hoï chæ ñöôïc cöôøi sô sô vaø ngaén nguûn maø thoâi. Bôûi hoï cuõng ñang baét ñaàu baét chöôùc moâ hình laøm aên kinh teá thò tröôøng, theo ñoù laø chieâu ñaõi caùc ngaøi CEO nhö cha chuù, thì moâ hình naøy bò noå tung ra töøng maûnh, chaùy ra khoùi daøi daøi. Vaø coù veû raát khoù chöõa.

Phaïm Laâm

Thöôïng vieän UÙc vöøa chaáp thuaän keá hoaïch cöùu trôï kinh teá UÙc trò giaù 42 tyû AUD do chính phuû Lao ñoäng ñeà nghò.

Theo thuû töôùng Rudd thì ñaây laø moät keá hoaïch cöùu trôï ‘soáng coøn’ cho töông lai cuûa UÙc. Ñöôïc bieát döï luaät naøy töøng bò Thöôïng vieän UÙc baùc moät laàn .

Cuoái cuøng döï luaät ñöôïc mang ra boû phieáu laïi, sau khi chính phuû ñaït ñöôïc thoûa thuaän vôùi moät thöôïng nghò só ñoäc laäp. Trong phieân boû phieáu tröôùc, TNS naøy gia nhaäp phe ñoái laäp goàm caùc TNS cuûa hai ñaûng Töï do vaø Quoác gia.

Thuû töôùng UÙc, oâng Kevin Rudd, goïi döï luaät naøy coù taàm quan troïng soáng ñoái vôùi keá hoaïch thuùc ñaåy kinh teá UÙc, trong boái caûnh toaøn caàu suy thoaùi.

Trong thaùng qua Thöôïng vieän UÙc ñaõ thoâng qua keá hoaïch kích caàu kinh teá cuûa chính phuû, vôùi 30 phieáu thuaän vaø 28 phieáu choáng.

Do khoâng coù ña soá taïi Thöôïng vieän, cuoái cuøng ñaûng Lao ñoäng ñöông quyeàn buoäc phaûi ñöa ra moät soá thoûa hieäp ñeå ñaït ñöôïc laù phieáu quan troïng cuûa moät TNS ñoäc laäp.

‘Lôïi ích quoác gia’Thöôïng vieän ñaõ boû phieáu cho vieäc

chaáp thuaän döï luaät sau khi chính phuû boû ra theâm 1 tyû AUD cho caùc döï aùn baûo toàn nguoàn nöôùc.

TNS ñoäc laäp, Nick Xenephon, ngöôøi giöõ laù phieáu quyeát ñònh trong cuoäc boû thaêm noùi: “Toâi raát vui khi noùi raèng toâi ñaõ ñaït ñöôïc thoûa thuaän vôùi chính phuû. Trong khi khoâng phaûi ai muoán caùi gì cuõng ñöôïc, chuùng ta ít nhaát ñaõ mang laïi nhöõng gì maø moïi ngöôøi caàn.”

Boä tröôûng Ngaân khoá Wayne Swan laø ngöôøi caàm ñaàu cuoäc thöông thaûo vôùi TNS Xenephon.

OÂng noùi: “Chuùng toâi saün saøng thoûa hieäp vì lôïi ích quoác gia.”

“Ñoù laø lyù do taïi sao chính phuû ñöa ra keá hoaïch cöùu trôï caû goùi laàn naøy.”

Döï luaät ñaõ ñöôïc boû phieáu thoâng qua taïi saøn Haï vieän moät laàn, nôi ñaûng Lao ñoäng chieám ña soá.

Hieän nay noù seõ ñöôïc ñöa trôû laïi Haï vieän, nôi döï luaät ñöôïc chænh söûa, theo nhöõng gì vöøa thoûa hieäp xong taïi Thöôïng vieän, ñeå mang ra boû phieáu laïi.

Keá hoaïch cöùu trôï döï ñònh seõ boû ra 28.8b tyû AUD vaøo caùc döï aùn taân trang tröôøng hoïc, ñöôøng xaù vaø nhaø ôû trong boán naêm tôùi.

Caïnh ñoù chính phuû seõ giuùp ñôõ caùc coâng ty vöøa vaø nhoû khoaûn tieàn 12.7 tyû AUD, qua vieäc giaûm thueá, vaø cho ngöôøi thu nhaäp thaáp vaø trung bình tieàn maët ñeå mua saém.

Phe ñoái laäp goïi keá hoaïch cöùu trôï laø haønh ñoäng voâ traùch nhieäm veà taøi chaùnh.

Laõnh tuï ñoái laäp Malcolm Turnbull noùi chính phuû ñaõ ñoái xöû vôùi quoác hoäi

löôïng vieäc laøm ñaêng tuyeån môùi haï ñeán thaùng thöù 9 lieân tieáp, loøng tin ngöôøi tieâu duøng ñi xuoáng.

Ngaân haøng Trung öông ñaõ haï döï baùo taêng tröôûng kinh teá nöôùc naøy, theo ñoù trong khoaûng thôøi gian 12 thaùng tính ñeán heát thaùng 6/2009, kinh teá nöôùc naøy seõ chæ taêng tröôûng 0,25%. Döï baùo naøy hoài thaùng 11/2008 laø 1,5%.

Baûn baùo caùo môùi nhaát veà kinh teá Nhaät cho thaáy kinh teá Nhaät quyù 4/2008 suy giaûm 12,7%, möùc cao nhaát trong 35 naêm. Kinh teá Anh ñöôïc döï baùo seõ ñi xuoáng 3,3% trong naêm 2009.

Trung Quoác - ñoái taùc thöông maïi lôùn nhaát cuûa UÙc, ngaøy 11/02 coâng boá xuaát khaåu thaùng 1/2009 haï maïnh nhaát trong 13 naêm bôûi nhu caàu haøng

baèng moät söï khinh maïn, caùo buoäc ñaûng Lao ñoäng khoâng saün loøng ngoài xuoáng ñeå thöông thaûo veà moät goùi cöùu trôï vôùi soá tieàn boû ra ít hôn.

Tuaàn tröôùc khi Thöôïng vieän UÙc baùc döï luaät cöùu trôï kinh teá, laõnh ñaïo khoái doanh nghieäp ñaõ baøy toû söï böïc boäi cuûa hoï.

Phoøng Thöông maïi vaø Coâng nghieäp UÙc noùi: “Trong hoaøn caûnh khuûng hoaûng kinh teá toaøn caàu quy moâ saâu roäng nhö hieän nay, khoâng coù quoác hoäi nöôùc naøo töø choái thoâng qua keá hoaïch cöùu trôï kinh teá.” Kinh teá UÙc seõ bieán chuyeån tích

cöïc trong daøi haïn Quyeát ñònh haï laõi suaát cô baûn

xuoáng möùc thaáp nhaát trong 45 naêm

vaø keá hoaïch 27 tyû USD kích thích neàn kinh teá seõ coù taùc duïng toát trong naêm 2009.

Ngaân haøng Döï tröõ UÙc nhaän ñònh caùc bieän phaùp treân coù theå cöùu ñöôïc neàn kinh teá khoûi nhöõng taùc ñoäng töø beân ngoaøi, caùc bieän phaùp naøy seõ caàn thôøi gian ñeå phaùt huy taùc duïng, aûnh höôûng tích cöïc trong ngaén haïn seõ laø khoâng nhieàu.

Kinh teá UÙc taêng tröôûng 0,1% trong quyù 3/2008, möùc thaáp nhaát trong 8 naêm vaø theo tính toaùn cuûa Ngaân haøng Döï tröõ, kinh teá nöôùc naøy khoâng taêng tröôûng trong khoaûng thôøi gian tieáp theo.

Tyû leä thaát nghieäp trong thaùng 1/2009 cuûa UÙc laø 4,8%, möùc cao nhaát töø thaùng 6/2006, loøng tin cuûa doanh nghieäp xuoáng möùc thaáp kyû luïc, soá

hoùa Trung Quoác cuûa thò tröôøng Myõ vaø chaâu AÂu ñi xuoáng.

Cuoäc chieán veù maùy bay taïi UÙc ...Cuoäc chieán veù maùy bay taïi UÙc

ñang tôùi hoài gay caán vôùi nhöõng chuyeän khoâng theå tin ñöôïc. Trong thaùng qua, coâng ty Tiger Airways tung ra moät cuù saám seùt khi tuyeân boá chôû “free” cho haønh khaùch ñi xuyeân tieåu bang cho taát caû caùc thuû phuû tröø ra Perth, mieàn Taây UÙc Ñaïi Lôïi. Haønh khaùch UÙc ñi töø Melbourne, chaúng haïn, sang Sydney seõ khoâng phaûi ñoùng tieàn veù maùy bay maø chæ ñoùng tieàn thueá phi tröôøng khoaûng AUD 20. Coâng ty naøy chòu loã ít nhaát 2 trieäu UÙc Kim trong suoát thôøi gian töø thaùng Hai ñeán thaùng Saùu naêm 2009.

Hoaûng kinh hoàn vía, Qantas, coâng ty haøng khoâng lôùn nhaát cuûa UÙc phaûi

26 27

söï noåi tieáng cuûa coâ treân YouTube. Coâ cuõng töø choái nhaän taøi trôï cuûa caùc coâng ty vì sôï khaùn giaû seõ thaát voïng. “Tieàn taøi trôï raát haáp daãn nhöng ñaáy khoâng phaûi laø ñieàu toâi tìm kieám. Toâi ñaõ daønh nhieàu thôøi gian xaây döïng uy tín cho mình vaø khoâng muoán töø boû ñieàu ñoù”, Tran chia seû.

Xem video aên khaùch nhaát vôùi hôn 10 trieäu löôït xem cuûa Natalie Tran, ñöôïc ra ñôøi caùch ñaây troøn 1 naêm (19/2/2008) taïi ñaây vaø video môùi nhaát ñaêng ngaøy 20/2/2009 nhöng ñaõ thu huùt 200.000 löôït xem.

Caùch baøy haøng cuûa sieâu thò UÙc

noù phaûi ñaûo maét qua caùc moùn haøng khaùc, xeáp töø ñaàu keä. Caùch saép xeáp nhö theá coù muïc ñích sau cuøng laø naâng thôøi gian khaùch mua saém trong sieâu thò leân. Moät nghieân cöùu cho thaáy neáu thôøi gian naán naù naøy taêng 1% thì doanh thu cuûa sieâu thò taêng 1,3%!

Caùc sieâu thò lôùn thöôøng coù quaày baùn baùnh, trong ñoù coù caû loø ñang nöôùng baùnh, muøi thôm toaû ra quyeán ruõ, haáp daãn. Phaàn ñoâng baùnh ñöôïc laøm ôû nôi khaùc nhöng sieâu thò naøo cuõng muoán taïo caùi caûnh laøm baùnh eâm ñeàm, thôm ngon ngay trong quaày ñeå huùt khaùch...

Vò trí tröng baøy haøng trong sieâu thò raát quan troïng, quyeát ñònh ñeán doanh soá cuûa moùn haøng. Vò trí naøo laø toát nhaát cuõng tuyø töøng sieâu thò; coù ngöôøi cho laø ngang taàm maét, coù ngöôøi cho laø vò trí cao hôn taàm maét moät chuùt.

Cuõng coù sieâu thò tính theâm tieàn cho nhaø saûn xuaát naøo muoán baøy haøng ôû cuoái daõy vì hoï cho vò trí naøy laø deã thaáy nhaát. Coù chuoãi sieâu thò coøn tính toaùn höôùng ñi cuûa khaùch mua saém nöõa ñeå xaùc ñònh vò trí toát nhaát.

Thoâng thöôøng vuøng keä ngang taàm maét naèm ôû beân phaûi ñöôïc cho laø “ñaát vaøng” vì ña soá ngöôøi mua saém thuaän tay phaûi vaø phaàn lôùn höôùng nhìn cuûa con ngöôøi laø veà phía tay phaûi.Camera khoâng chæ canh keû caép

Camera quan saùt trong sieâu thò khoâng chæ nhaèm canh chöøng keû caép. Noù coøn ñöôïc duøng ñeå theo doõi, phaân tích thoùi quen mua saém cuûa khaùch haøng.

Ví duï, khi quan saùt caùch ngöôøi ta mua bia, caùc nhaø phaân tích nhaän thaáy ña soá tieán ngay ñeán nhaõn bia quen thuoäc chöù khoâng löôõng löï löïa choïn nhö caùc moùn ñoà khaùc.

Keát luaän ruùt ra: caùc haõng bia neân duøng tieàn quaûng caùo cho caùc chieán dòch beân ngoaøi sieâu thò chöù khoâng caàn toán tieàn quaûng caùo hay tieáp thò beân trong sieâu thò.

Nghieân cöùu khaùc cho thaáy khoaûng 12% khaùch haøng löôõng löï chöøng 90 giaây nhìn vaøo caùc nhaõn haøng nöôùc traùi caây ñoùng hoäp maø cuoái cuøng khoâng mua. Ñieàu naøy chöùng toû ngöôøi tieâu duøng raát quan taâm muoán mua loaïi nöôùc uoáng thay theá nöôùc ngoït coù ga nhöng khoâng bieát neân mua loaïi gì ñeå coù lôïi cho söùc khoeû hôn. Quaûng caùo nöôùc traùi caây, vì vaäy, phaûi nhaém ñeán cung caáp thoâng tin boå döôõng cho ngöôøi tieâu duøng.

Moät yeáu toá taâm lyù khaùc, ngöôøi naøo löôõng löï giöõa hai moùn ñoà, khoâng bieát neân mua moùn naøo roát cuoäc thöôøng khoâng mua gì caû. Caùc nhaø phaân tích khuyeân, neân coù moät moùn thöù ba “daãn duï”, laøm cho khaùch deã quyeát ñònh hôn maëc duø moùn thöù ba naøy veà thöïc chaát khoâng khaùc gì hai moùn kia... [ ]

tuyeân boá 50% OFF cho nhöõng caëp veù ñi töø Melbourne ñeán Los Angeles hay sang London. Nhöõng ai mua moät löôït 2 veù thì traû tieàn moät veù thoâi. OÂng Rob Gurney, giaùm ñoác Thöông Maïi Quantas thöøa nhaän raèng “thaø 50% OFF vaãn coøn toát hôn bay maùy bay troáng.”

Tröôùc tình hình khuûng hoaûng kinh teá theá giôùi, tieàn UÙc xuoáng giaù aøo aït khieán ngöôøi daân UÙc ngaøy nay khoâng tha thieát gì ñeán chuyeän ñi du lòch nöõa. Cuù quaûng caùo 50% OFF cuûa Quantas ñaõ coù hieäu quaû vôùi hôn 10,000 veù ñöôïc baùn ra trong moät ngaøy. Quan-tas ñang suy tö veà nhöõng ñoøn saám seùt khaùc cho thò tröôøng haøng khoâng quoác noäi.

Jetstar moät coâng ty haøng khoâng môùi cuûa UÙc cuõng tung vaøo cuoäc chieán nhöõng ñoøn saám seùt khaùc coù lieân quan nhieàu hôn ñeán thò tröôøng haøng khoâng ñi caùc nöôùc AÙ Chaâu.

Nöõ sinh goác Vieät vaø kho video thu huùt 65 trieäu ngöôøi xem

Natalie Tran, 22 tuoåi, ñöôïc goïi laø “Nöõ hoaøng YouTube” ôû Australia khi caùc clip “caây nhaø laù vöôøn” cuûa coâ treân trang chia seû video haøng ñaàu theá giôùi ñaït löôïng truy caäp cao nhaát ôû nöôùc naøy.

Qua nhöõng caûnh quay ñôn giaûn taïi ngoâi nhaø cuûa cha meï ôû taây Sydney, Natalie Tran (moät soá dieãn ñaøn khaúng ñònh teân tieáng Vieät cuûa coâ laø Traàn Ñình Toá Haân) ñaõ chöùng minh raèng caùc chieâu giaät gaân khoâng phaûi laø yeáu toá haøng ñaàu vaø laâu daøi ñeå duy trì söï noåi tieáng treân Internet.

Vôùi 150.000 ngöôøi truy caäp theo doõi hôn 120 video qua ñöôøng chuyeàn communitychannel cuûa coâ, Tran trôû thaønh thaønh vieân YouTube ñöôïc yeâu thích nhaát ôû Australia, ñoàng thôøi ñöùng thöù 37 toaøn caàu.

Nhöng khoâng nhö moät soá “ngoâi sao online” khaùc chuyeân khai thaùc hình aûnh vaø lôøi noùi khieâu khích, gôïi duïc ñeå thu huùt khaùn giaû, Tran duøng caâu töø haøi höôùc vaø bình dò ñeå moâ taû cuoäc soáng thöôøng ngaøy. Chaúng haïn, coâ cheâ bai dòch vuï nhaän daïng gioïng noùi maø nhieàu coâng ty söû duïng khi traû lôøi ñieän thoaïi vaø ñöa ra caùc meïo haøi höôùc ñeå vöôït qua coâng ñoaïn raéc roái ñoù; hay moâ taû noãi lo laéng khi coâ gieát moät con boï, moät con khaùc coù theå ñaõ quan saùt ñöôïc toaøn boä vuï “taøn saùt” vaø seõ traû ñuõa coâ cuøng gia ñình...

Tran cho bieát noäi dung video ñeàu laø nhöõng vieäc ñaõ xaûy ra vôùi coâ nhöng ñöôïc theâm thaét ñeå caâu chuyeän theâm sinh ñoäng. Moãi clip tieâu toán 4 tieáng ñeå vieát kòch baûn, quay video, bieân taäp vaø ñaêng taûi, chöa keå coâ maát moät giôø/ngaøy ñeå traû lôøi thö haâm moä.

Tran coøn laø moät ngoâi sao khieâm toán vì ña soá baïn beø cuûa coâ taïi Ñaïi hoïc New South Wales khoâng bieát ñeán

Vì sao nhieàu sieâu thò ñöa khu baùn traùi caây ra tröôùc maø laïi nheùt khu baùn söõa tuoát ñaèng sau? Vì sao nhöõng maët haøng baùn chaïy laïi ñöôïc tröng baøy giöõa keä chöù khoâng phaûi ôû ñaàu keä?

Tôø Economist ñaõ baät mí moät soá chieâu thöùc caùc sieâu thò ñang aùp duïng... trong thôøi thaét löng buoäc buïng naøy

Caùc nhaø nghieân cöùu ñeàu thaáy khaùch vaøo sieâu thò ñeàu phaûi ngöng moät laùt môùi chuyeån töø taâm lyù bình thöôøng sang taâm lyù mua saém. Vì theá khu vöïc ngay sau cöûa vaøo sieâu thò ñöôïc goïi laø khu “ñònh thaàn” - khoâng taïo ra doanh thu neân thöôøng ñöôïc duøng laøm khu tröng baøy khuyeán maõi.

Khoâng laï gì khu naøy coù caû nhöõng keùt bia, thuøng nöôùc ngoït haï giaù nhaèm kích thích khaùch haøng veà nhöõng moùn hôøi beân trong chöù khoâng phaûi ñeå hoï vaùc ngay thuøng bia ôû loái vaøo.Tröng baøy quyeát ñònh doanh soá

Ngay sau ñoù thöôøng laø khu baùn traùi caây, rau quaû. Vôùi ngöôøi mua haøng, tröng baøy nhö theá laø phi lyù vì rau quaû deã hoûng, thöôøng ngöôøi ta mua sau cuøng khi gaàn veà. Theá nhöng theo keát quaû khaûo saùt taâm lyù mua saém, mua traùi caây ngay töø ñaàu giuùp chuyeán mua saém coù veû coù yù nghóa, laøm nheï ñi caùi maëc caûm tieâu xaøi cho nhöõng moùn chöa caàn thieát hay khoâng mang tính dinh döôõng cho laém sau ñoù.

Nhöõng moùn ngöôøi ta caàn duøng haøng ngaøy nhö söõa laïi thöôøng ñöôïc ñaët ôû cuoái sieâu thò ñeå khaùch phaûi ñi suoát caùc daõy keä, bieát ñaâu kích thích ñöôïc hoï mua moùn khaùc.

Töông töï, nhöõng moùn haøng baùn chaïy, coù doanh soá cao thöôøng ñöôïc saép ôû giöõa keä ñeå khaùch khi ñi kieám

Thôøi gian qua, theá giôùi lieân tuïc chaán ñoäng tröôùc nhöõng vuï löøa

ñaûo tyû “ñoâ”, goàm vuï 50 tyû USD do cöïu chuû tòch saøn chöùng khoaùn Nasdaq cuûa Myõ Bernard Madoff ñaïo dieãn, vuï tyû phuù ñöôïc phong töôùc hieäp syõ Allen Stanford “naãng” 8 tyû USD cuûa caùc nhaø ñaàu tö, hay vuï löøa ñaûo hôn 2,5 tyû USD cuûa Kazutsugi Nami, moät “truøm” baùn haøng ña caáp ôû Nhaät Baûn.

Ngaøy 25/2, caùc nhaø chöùc traùch Myõ laïi baét giöõ theâm hai “thaày phuø thuûy” Phoá Wall laø Paul Greenwood vaø Stephen Walsh. Hai ngöôøi naøy - voán laø caùc nhaø quaûn lyù tieàn teä cuûa hai quyõ ñaàu tö WG Trading Company vaø Westridge Capital - ñaõ cuoãm cuûa caùc nhaø ñaàu tö soá tieàn 554 trieäu USD.

Tuy khieâm toán hôn nhieàu so vôùi con soá tyû USD cuûa caùc “baäc thaày” Madoff hay Stanford ñaõ “hoâ bieán”, vuï löøa ñaûo naøy laø moät hoài chuoâng caûnh baùo môùi cho nhöõng nhaø ñaàu tö ñoái vôùi tieàn tuùi cuûa chính mình, cuõng nhö ñoái vôùi caùc cô quan chöùc naêng trong vieäc giaùm saùt thò tröôøng.

Khi nhöõng vuï vieäc treân bò phaùt giaùc vaø caùc nhaø ñieàu tra vaøo cuoäc, ngöôøi ta môùi ngaõ ngöûa vì nhöõng thoâng tin quaù ñoãi baát ngôø vì caùc truøm löøa treân.

Chaúng haïn, trong vuï Madoff, caùc nhaø chöùc traùch môùi ñaây cho hay, nhieàu khaû naêng Madoff ñaõ khoâng thöïc hieän baát kyø moät vuï ñaàu tö naøo baèng tieàn cuûa nhaø ñaàu tö trong suoát 13 naêm trôøi.

Trong vuï Standford, ngöôøi cha 81 tuoåi cuûa “hieäp syõ” naøy khoâng heà bieát tôùi hoaït ñoäng laøm aên cuûa con trai, maëc duø oâng ñöôïc Stanford con giao moät gheá trong ban giaùm ñoác cuûa taäp ñoaøn Stanford Investment. Ngoaøi ra, moät cuï oâng 85 tuoåi khaùc ñaõ bò ñoät quî vaø maát khaû naêng giao tieáp gaàn 10 naêm cuõng ñöôïc Stanford goïi laø “coá vaán taøi chính kyø cöïu, giaøu kinh nghieäm cuûa taäp ñoaøn”.

Hai nhaø quaûn lyù tieàn teä vöøa bò baét thì nöôùng tieàn cuûa caùc naïn nhaân vaøo nhöõng thuù vui nhö söu taäp gaáu boâng cao caáp vaø ngöïa ñua, thaäm chí laø ñeå nuoâi vôï cuõ. Tôø New York Times cho hay, keû löøa ñaûo 61 tuoåi Greenwood coù moät boä söu taäp gaáu boâng Steiff trò giaù tôùi 80.000 USD...

Caùc doanh nghieäp thaønh coâng luoân coù nhöõng bí quyeát rieâng, vaäy nhöõng “truøm löøa” treân chaén haún cuõng phaûi coù nhöõng chieán thuaät chung nhaát ñònh môùi coù theå khieán haøng traêm, haøng nghìn ngöôøi noäp tieàn cho hoï. Döôùi ñaây laø moät soá chieán thuaät nhö vaäy:1. Lôøi höùa veà möùc lôïi nhuaän cao,

oån ñònhMöùc lôïi nhuaän maø quyõ ñaàu tö cuûa

Madoff quaûng baù 10-12%/naêm haáp daãn tôùi noãi khoâng ít ngöôøi chæ coøn thieáu nöôùc quyø xuoáng xin oâng ta haõy nhaän tieàn ñaàu tö cuûa hoï.

Tyû phuù Texas Stanford cuõng taän duïng phöông thöùc löøa ñaûo töông töï khi ñöa ra möùc lôïi nhuaän khieán nhieàu

ngöôøi “môø maét”. Theo caùo traïng cuûa UÛy ban Chöùng khoaùn vaø Giao dòch Myõ (SEC), Stanford Investment ñaõ lieân tuïc ñaûm baûo traû cho caùc nhaø ñaàu tö mua chöùng chæ tieàn göûi (CD) cuûa chuùng möùc laõi muïc tieâu 10%. Thaäm chí, vaøo caùc naêm 1993 vaø 2005, chöùng chæ naøy cuûa Standford coøn ñem ñeán cho caùc nhaø ñaàu tö möùc lôïi nhuaän 16,5% vaø 11,5%.

2. Duøng nhöõng coâng ty kieåm toaùn “giôøi ôi”

Coâng ty kieåm toaùn maø Madoff thueâ ñeå kieåm tra soå saùch cuûa coâng ty oâng ta laø coâng ty Friehling ... Horowitz goàm... 3 ngöôøi vaø ñaët truï sôû trong moät caên phoøng hôn 20m2 tröôùc moät sieâu thò ôû New City, bang New York. Coâng ty naøy treân thöïc teá chæ coù moät ngöôøi thöïc söï laø keá toaùn vaø khoâng heà coù chöùc naêng kieåm toaùn. Nhöõng ngöôøi soáng gaàn vaên phoøng coâng ty cho hay, chæ coù moät ngöôøi duy nhaát thi thoaûng gheù tôùi vaên phoøng naøy trong voøng 10-15 phuùt.

Töông töï, Stanford duøng CAS Hewlett laøm coâng taùc kieåm toaùn cho coâng ty. Theo caùc nhaø ñieàu tra, ñaây laø “moät coâng ty keá toaùn ñòa phöông quy moâ nhoû” ñaët ôû Antigua - moät hoøn ñaûo nhoû ôû vuøng Caribbean - vaø khoâng coù ai traû lôøi ñieän thoaïi khi cô quan chöùc naêng goïi tôùi. Tôø Financial Times cho hay, giaùm ñoác cuûa CAS Hewlett ñaõ qua ñôøi töø thaùng 1 vöøa qua vaø moät trong soá nhöõng ngöôøi con cuûa oâng naøy ñang soáng taïi Anh ñaõ tieáp quaûn coâng ty naøy.

3. Taùn döông caùc nhaø chöùc traùch

Vaøo thaùng 10/2000, Madoff ñaõ leân tieáng keâu goïi SEC duy trì vieäc giaùm saùt chaët cheõ thò tröôøng. Taïi moät cuoäc hoïp cuûa UÛy ban Tö vaán thoâng tin thò tröôøng, Madoff noùi, oâng ta seõ caûm thaáy “raát khoâng thoaûi maùi” neáu SEC buoâng loûng hoaït ñoäng giaùm saùt. “SEC phaûi laø cô quan giaùm saùt moïi thöù nhö thöôøng leä, ñeå giuùp chuùng ta traùnh ñöôïc vieäc laøm toån thöông chính mình, cuõng nhö laøm toån thöông ngöôøi khaùc”, Madoff noùi vôùi veû ñaày traùch nhieäm.

Thaùng 11/2007, Stanford cuõng haønh ñoäng töông töï taïi Hoäi nghò Thöôïng ñænh Laõnh ñaïo Quoác teá vuøng Carib-bean khi phaùt bieåu raèng, khu vöïc naøy caàn taêng cöôøng hoaït ñoäng giaùm saùt ñeå ngaên chaën boïn löøa ñaûo. “Nhieàu caù nhaân vaø doanh nghieäp tìm ñeán nhöõng quoác ñaûo nhoû beù, naëng nôï, vaø khao khaùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng chuùng ta ñeå tìm caùch cöôùp boùc. Thöïc teá laø haàu nhö khoâng moät nhaø ñaàu tö naøo ñöôïc kieåm chöùng chaët cheõ”, Stanford huøng hoàn phaùt bieåu.

4. Bieát caùch chi tieànHaøng ngaøn quyõ töø thieän ñaõ ñöôïc

Madoff ñaàu tö hoaëc taøi trôï nhöõng

28 29

khoaûn khoâng nhoû. Madoff thaäm chí coøn taøi trôï cho caùc chính trò gia taàm côõ nhö Thöôïng nghò syõ Charles Schumer cuûa bang New York hay Thöôïng nghò syõ Frank Lautenberg cuûa bang New Jersey.

Stanford cuõng chòu chi khoâng keùm. Taäp ñoaøn cuûa oâng ta taøi trôï moät giaûi golf nhaèm huy ñoäng tieàn cho beänh vieän treû em coù teân St. Jude Children’s Research Hospital, cuõng nhö ñoùng goùp cho moät soá baûo taøng ôû Houston vaø Miami.

Baûn thaân Stanford cuõng ñaõ taøi trôï cho cuoäc ñua vaøo Nhaø Traéng cuûa Toång thoáng Myõ Barack Obama, öùng cöû vieân John McCain, hay Thöôïng nghò syõ Bill Nelson cuûa bang Florida vaø Thöôïng nghò syõ Pete Sessions cuûa bang Texas. Caùc chính trò gia naøy cho hay, hoï seõ taøi trôï laïi nhöõng khoaûn tieàn cuûa Stanford daønh cho hoï cho caùc quyõ töø thieän.

5. Vaø cuoái cuøng, coù leõ caùc truøm löøa naøy ñeàu “caàu trôøi khaán phaät” mong cho mình khoâng bò phaùt giaùc. Treân thöïc teá, nhieàu ngöôøi thaän troïng ñaõ töø laâu nghi ngôø vaø leân tieáng caûnh baùo veà haønh vi cuûa Madoff hay Stanford nhöng caùc cô quan chöùc naêng ñaõ xem thöôøng söï caûnh baùo naøy.

Chaúng haïn, nhaø nghieân cöùu quyõ ñaàu cô Harry Markopolos cuûa Myõ vaøo naêm 2000 ñaõ caûnh baùo SEC raèng Madoff ñang dieãn troø gì ñoù. Hay nhaø phaân tích ñoäc laäp Alex Dalmady ñaõ töøng nhaéc tôùi söï baát thöôøng trong söï taêng tröôûng soá dö tieàn göûi taïi ngaân haøng cuûa Stanford.

Coù theå noùi, cho tôùi luùc naøy, theá giôùi vaãn chöa heát soác tröôùc vuï oâng cöïu chuû tòch saøn giao dòch chöùng khoaùn Nasdaq, tyû phuù Bernard Madoff, “hoâ bieán” soá tieàn 50 tyû USD trong moät vuï gian laän taøi chính coù theå noùi laø lôùn nhaát trong lòch söû ngaønh taøi chính Myõ.

Caùch thöùc löøa ñaûo cuûa Madoff xem chöøng khaù ñôn giaûn, ñoù laø lyù thuyeát Ponzi coå ñieån, trong ñoù, Madoff duøng tieàn goác nhaän ñöôïc töø nhaø ñaàu tö sau ñeå traû laõi cho nhaø ñaàu tö tröôùc. Ñeå thuyeát phuïc caùc nhaø ñaàu tö boû voán, Madoff duøng lôøi höùa veà lôïi nhuaän cao vaø chi phí thaáp.

Danh saùch “naïn nhaân” cuûa Madoff traûi daøi töø Myõ, sang chaâu AÂu, tôùi taän chaâu AÙ. Töø nhöõng taäp ñoaøn taøi chính lôùn, tôùi nhöõng quyõ höu trí, quyõ töø thieän quy moâ ñòa phöông, thaäm chí caû UÛy ban Olympic Quoác teá (IOC) cuõng goùp maët trong danh saùch naøy. Theo caùc nhaø ñaàu tö leân tieáng tôùi thôøi ñieåm naøy, toång soá tieàn maø hoï maát cho Madoff ñaõ laø 30 tyû USD.

Ngaøy 23/12, oâng R. Thierry Ma-gon de la Villehuchet, ngöôøi saùng laäp kieâm quaûn lyù quyõ ñaàu cô cuûa coâng ty Access International Advisors - moät

trong nhöõng naïn nhaân lôùn nhaát trong vuï Madoff - ñaõ töï vaãn. Coâng ty cuûa oâng de la Villehuchet ñaõ maát 1,4 tyû USD trong vuï löøa ñaûo gaây chaán ñoäng naøy.

Hieän caùc nhaø chöùc traùch Myõ vaãn ñang tieán haønh ñieàu tra ñeå ñi tôùi keát luaän cuoái cuøng veà vuï aùn naøy. Tuy nhieân, nhieàu ngöôøi vaãn ñang ñaët caâu hoûi, laøm theá naøo maø “phuø thuûy” Madoff laïi coù theå laøm “bieán maát” soá tieàn treân?

Döôùi ñaây laø moät soá kòch baûn veà caùch thöùc söû duïng vaø thua loã soá tieàn 50 tyû USD noùi treân cuûa truøm löøa naøy.

Giaû thieát 1: Madoff maéc sai laàm trong hoaït ñoäng ñaàu tö vaø loã ñaäm.

Cho tôùi thôøi ñieåm naøy, caùc nhaø ñieàu tra vaãn chöa theå xaùc ñònh chính xaùc thôøi ñieåm maø “boá giaø” Madoff baét ñaàu hoaït ñoäng löøa ñaûo cuûa mình. Tuy nhieân, nhieàu taøi lieäu cho thaáy, haønh vi gian laän naøy ñaõ keùo daøi nhieàu thaäp kyû. Trong baûn caùo traïng daønh cho Madoff, chính oâng naøy ñaõ thuù nhaän vôùi caùc nhaø ñieàu tra laø “baûn thaân ñaõ tieán haønh nhöõng vuï giao dòch vaø laøm maát tieàn cuûa khaùch haøng laø caùc nhaø ñaàu tö toå chöùc”, vaø “taát caû laø loãi cuûa Madoff”.

Ñieàu naøy cho thaáy, tieàn cuûa caùc nhaø ñaàu tö giao cho Madoff ñaõ bò “ñoát” trong moät chieác löôïc ñaàu tö sai laàm. Coù theå, ñoâi luùc, Madoff ñaõ noã löïc ñeå söûa sai, nhöng gioáng nhö trong moät canh baïc, oâng ta caøng gôõ caøng maát.

Giaû thieát 2: Madoff maát tieàn trong cuoäc khuûng hoaûng taøi chính hieän nay.

Chöông trình löøa ñaûo cuûa Madoff bò laät taåy moät phaàn do cuoäc khuûng hoaûng taøi chính ñang dieãn ra. Chæ soá Dow Jones cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn Myõ töø ñaàu naêm tôùi nay ñaõ suït maát khoaûng 36%, trong khi thò tröôøng tín duïng toaøn caàu rôi vaøo traïng thaùi ñoùng baêng.

Trong baûn caùo traïng, Madoff thöøa nhaän vôùi caùc coâng toá vieân raèng, caùc nhaø ñaàu tö ñaõ ñoøi ruùt löôïng voán leân tôùi 7 tyû USD vaø oâng ta baét ñaàu gaëp raéc roái töø ñaây.

Nhieàu naêm qua, Madoff ñaõ luoân ñöa ra loaïi “maät ngoït” laø möùc laõi suaát 10% ñeå môøi chaøo caùc nhaø ñaàu tö “ngaây thô” giao tieàn cho oâng ta. Khi xaûy ra khuûng hoaûng, caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân thua loã naëng taïi caùc danh muïc ñaàu tö khaùc ñaõ tìm tôùi Madoff ñeå ñoøi tieàn nhaèm buø ñaép thua loã.

Cuøng luùc, nhieàu quyõ ñaàu cô - moät trong nhöõng ñoái töôïng goùp tieàn vaøo quyõ cuûa Madoff - cuõng bò caùc nhaø ñaàu tö ñoøi ruùt voán. Do ñoù, caùc quyõ naøy cuõng phaûi tôùi Madoff ñeå ñoøi tieàn, traû cho caùc nhaø ñaàu tö cuûa hoï.

Luaät sö Stephen Breitstone cuûa coâng ty luaät Meltzer Lippe Goldstein

... Breitstone ñaïi dieän cho caùc nhaø ñaàu tö laø naïn nhaân cuûa Madoff cho bieát: “Tröôùc khi moïi chuyeän bò phaùt giaùc, moïi ngöôøi vaãn tin vaøo Madoff. Chaúng qua hoï chæ caàn tieàn vaø chính ñieàu naøy ñaõ phanh phui moïi chuyeän”.

Hieän chöa roõ Madoff ñaõ traû ñöôïc cho caùc nhaø ñaàu tö bao nhieâu trong soá tieàn 7 tyû USD maø oâng ta bò ñoøi. Tuy nhieân, khi caùc nhaø ñieàu tra vaøo cuoäc, Madoff chæ coøn laïi 200 - 300 trieäu USD.

Giaû thieát 3: Madoff “vung tay quaù traùn” cho cuoäc soáng vöông giaû.

Nhieàu khaû naêng, moät phaàn tieàn cuûa caùc nhaø ñaàu tö ñaõ bò Madoff chi cho cuoäc soáng nhö moät oâng hoaøng cuûa oâng ta. Madoff coù tôùi 3 ngoâi nhaø ôû Myõ, bao goàm moät caên hoä taïi Man-hattan, moät bieät thöï taïi vuøng bôø bieån Hamptons, vaø moät bieät thöï ôû baõi bieån Palm Beach. Theo caùc chuyeân gia baát ñoäng saûn, toång trò giaù cuûa ba dinh cô naøy côõ vaøo khoaûng 30 trieäu USD. Vaên phoøng maø coâng ty cuûa Madoff thueâ ôû toøa nhaø Lipstick Building taïi thaønh phoá New York coù giaù thueâ laø 3 - 5 trieäu USD/naêm.

Ngoaøi ra, Madoff coøn sôû höõu moät chieác du thuyeàn daøi 55,5 foot (töông ñöông khoaûng 17m) ñöôïc ñoùng vaøo naêm 1969, cuøng hai maùy bay rieâng.

Ngöôøi ta coøn cho raèng, Madoff coøn gaêm tieàn ôû moät soá nôi khaùc nhö trong caùc taøi khoaûn ngaân haøng nöôùc ngoaøi do ngöôøi thaân ñöùng teân...

Giaû thieát 3: Madoff traû laõi lôùn cho caùc nhaø ñaàu tö.

Maëc duø nhieàu nhaø ñaàu tö ñaõ maát traéng vì Madoff, vaãn coù khaû naêng moät soá nhaø ñaàu tö ñaõ nhaän ñöôïc tieàn lôøi khoâng nhoû töø Madoff trong voøng nhieàu naêm qua. Nhö ñaõ noùi ôû treân, Madoff duøng tieàn cuûa nhaø ñaàu tö tröôùc traû cho nhaø ñaàu tö sau, chaéc chaén oâng ta ñaõ khoâng ít laàn phaûi traû tieàn cho caùc nhaø ñaàu tö trong quaù trình löøa ñaûo nhaèm giöõ uy tín.

Chaúng haïn, vôùi möùc laõi 10%, moät nhaø ñaàu tö boû voán 20 trieäu USD cho Madoff, moãi naêm nhaø ñaàu tö naøy phaûi nhaän ñöôïc 2 trieäu USD tieàn laõi.[ ]

Taùn gaùi...Moät oâng boá phaøn naøn thaèng con:

Trai traùng nhö maøy maø khoâng taùn ñöôïc gaùi, thaèng naøy keùm quaù!

Thaèng con gaân coå : Boá coù gioûi thì taùn thöû xem, con vôùi boá ra ngoaøi kia, thi xem ai taùn ñöôïc tröôùc?

Boá: Ñi thì ñi, tao sôï gì! Hai boá con ra ngoõ! Thaáy 1 coâ beù

löôùt qua, anh con taùn tænh, “em ôi coù yeâu anh khoâng?” Gaëp ñuùng coâ ñanh ñaù, coâ naøy ngoaùi laïi : Yeâu yeâu caùi maû boá nhaø anh yù!

OÂng boá nhaûy caãng leân: Ñaáy! thaáy chöa? maøy thua tao laø caùi chaéc...

Taïp chí chuyeân xeáp haïng Forbes cuûa Myõ vöøa coâng boá danh saùch nhöõng tyû phuù coù quyeàn löïc lôùn nhaát theá giôùi.

Ñöùng ñaàu danh saùch naøy laø tyû phuù Michael Bloomberg, thò tröôûng New York, ñoàng thôøi laø oâng chuû cuûa haõng tin taøi chính noåi tieáng cuøng teân.

Moät trong nhöõng lyù do maø Forbes daønh cho Bloomberg söï ñaùnh giaù cao veà quyeàn löïc laø vò tyû phuù naøy laø ngöôøi ñöùng ñaàu New York - thaønh phoá lôùn nhaát vaø coù tính ña daïng cao nhaát ôû Myõ, vôùi dieän tích 790 km2, daân soá hôn 8 trieäu ngöôøi, söû duïng 40 ngoân ngöõ. OÂng laõnh ñaïo 311.000 nhaân vieân laøm vieäc cho chính quyeàn thaønh phoá vaø quaûn lyù ngaân saùch haøng naêm 60 tyû USD.

caøng lôùn maïnh.Hieän Bloomberg LP coù 10.000 nhaân

vieân taïi 126 vaên phoøng toaøn caàu. Vieäc naém giöõ 88% coå phaàn trong coâng ty truyeàn thoâng naøy ñaõ giuùp naâng giaù trò taøi saûn cuûa Bloomberg leân con soá 20 tyû USD vaøo cuoái naêm ngoaùi, ñöa oâng vaøo haøng nhöõng tyû phuù giaøu nhaát ôû Myõ.

Khoái taøi saûn naøy coäng vôùi aûnh höôûng truyeàn thoâng vaø söùc maïnh chính trò cuûa Bloomberg ñaõ giuùp oâng ñöùng ñaàu danh saùch nhöõng tyû phuù quyeàn löïc nhaát haønh tinh naêm nay.

Caàn noùi theâm, theo xeáp haïng caùc tyû phuù theá giôùi maø Forbes ñöa ra thaùng 3 naêm ngoaùi, coù 1.125 tyû phuù treân toaøn caàu, nhöng khoâng phaûi ai trong

nhaân bò baùm ñuoåi saùt nuùt bôûi caùc tyû phuù kieåm soaùt thò tröôøng haøng hoùa theá giôùi.

Tyû phuù ngöôøi AÁn Lakshimi Mittal kieåm soaùt 10% saûn löôïng theùp toaøn caàu qua coâng ty ArcelorMittal cuûa oâng. Maëc duø giaù trò taøi saûn bò hao huït tôùi 24,5 tyû USD trong thôøi gian thaùng 3-11/2008, tyû phuù naøy vaãn xeáp ôû vò trí thöù ba trong top 10 tyû phuù quyeàn löïc nhaát.

Nhaø ñaàu tö huyeàn thoaïi Warren Buffet cuûa Myõ ñöùng thöù 4 trong danh saùch naøy. Taäp ñoaøn Berkshire Hatha-way cuûa oâng bao goàm hôn 50 coâng ty con vôùi toång taøi saûn 118 tyû USD tính tôùi naêm ngoaùi.

Trong laàn khuûng hoaûng naøy, Buffett ñöôïc xem laø “ngöôøi huøng” khi bôm tieàn cho khaù nhieàu taäp ñoaøn khaùt voán goàm Goldman Sachs, General Elec-tric, Swiss Re... OÂng coøn ñoùng vai troø laø coá vaán kinh teá cho Toång thoáng Myõ Barack Obama trong quaù trình tranh cöû.

MC truyeàn hình noåi tieáng cuûa Myõ Oprah Winfrey ñöôïc xem laø nhaân vaät coù nhieàu aûnh höôûng nhaát tôùi haønh vi cuûa ngöôøi tieâu duøng Myõ. Nhöõng show truyeàn hình cuûa baø ñöôïc phaùt soùng haøng ngaøy taïi 141 quoác gia vôùi hôn 46 trieäu ngöôøi xem.

Moät khi ñöôïc Oprah giôùi thieäu, moät cuoán saùch voâ danh coù theå baùn chaïy nhö toâm töôi. Moät nhaø tieáp thò naøo ñoù coù theå ñöa saûn phaåm maø anh ta giôùi thieäu vaøo chöông trình cuûa Oprah, ngöôøi ñoù xem nhö ñaït thaønh coâng röïc rôõ nhaát trong söï nghieäp.

Ñieàu tra cho thaáy, vieäc MC naøy uûng hoä oâng Obama trong cuoäc ñua vaøo Nhaø Traéng ñaõ giuùp oâng giaønh theâm ít nhaát 1 trieäu phieáu ôû phaàn tranh cöû sô boä. Tuy nhieân, Oprah chæ xeáp ôû vò trí thöù 20 trong danh saùch naøy.* Top 10 tyû phuù quyeàn löïc nhaát

theá giôùi:1. Michael Bloomberg (Myõ), Thò tröôûng thaønh phoá New York, Chuû tòch haõng tin

taøi chính Bloomberg.2. Silvia Berlusconi (Italy), Thuû töôùng

Italy, Chuû tòch taäp ñoaøn Fininvest.3. Lakshmi Mittal (AÁn Ñoä), Chuû tòch haõng

theùp AcelorMittal.4. Warren Buffett (Myõ), Chuû tòch taäp ñoaøn

Bershire Hathaway.5. Vageit Alekperov (Nga), Chuû tòch taäp

ñoaøn Lukoil.6. Carlos Slim Helu (Mexico), Chuû tòch taäp ñoaøn America Movil vaø Telefonas de

Mexico.7. Mukesh Ambani (AÁn Ñoä), Chuû tòch taäp

ñoaøn Relian Industries.8. Anh em Charles vaø David Koch (Myõ),

chuû taäp ñoaøn Koch Industries.9. Bill Gates (Myõ), ngöôøi saùng laäp

Microsoft.10. Cha con Edward vaø Abigail Johnson

(myõ), chuû quyõ töông hoâc Fidelity.

Töø khi truùng cöû gheá Thò tröôûng New York vaøo naêm 2001, Bloomberg ñaõ giuùp taùi thieát laïi thaønh phoá naøy sau vuï taán coâng khuûng boá kinh hoaøng 11/9, aùp duïng leänh caám huùt thuoác laù trong caùc quaùn bar vaø nhaø haøng, ñoàng thôøi ñöa thaønh phoá naøy trôû thaønh moät thaønh phoá ñi ñaàu ôû Myõ trong lónh vöïc tieát kieäm naêng löôïng.

Tuy nhieân, ñeå ñöôïc ngoài ôû vò trí thò tröôûng, Bloomberg ñaõ phaûi chi khoâng ít tieàn. Naêm 2001, oâng ñaõ boû ra 74 trieäu USD tieàn tuùi ñeå tranh cöû vò trí naøy. Sau ñoù, oâng chi theâm 85 trieäu USD ñeå tranh cöû gheá naøy trong 4 naêm keá tieáp. Gaàn ñaây, oâng ñaõ thuyeát phuïc ñöôïc Hoäi ñoàng Thaønh phoá New York ñeå oâng ra tranh cöû theâm nhieäm kyø thöù ba.

Khoâng chæ thaønh coâng ôû ñöôøng chính trò, tyû phuù naøy coøn gaët haùi thaønh coâng lôùn ôû haõng tin taøi chính khoång loà mang teân Bloomberg LP. Trong quaù trình chuû nhaân laõnh ñaïo thaønh phoá New York, haõng tin naøy ngaøy

soá hoï cuõng coù nhieàu quyeàn löïc veà kinh teá vaø chính trò.

Xeáp sau tyû phuù Bloomberg trong danh saùch nhöõng tyû phuù quyeàn löïc nhaát naêm nay laø Thuû töôùng Silvio Berlusconi cuûa Italy. OÂng Berlusconi laõnh ñaïo moät ñaát nöôùc 58 trieäu daân, vôùi nhieàu ngaønh ngheà ña daïng, GDP haøng naêm 2.400 tyû USD vaø ngaân saùch quoác phoøng khoaûng 43 tyû USD.

Coâng ty Fininvest cuûa vò chính khaùch kieâm doanh nhaân naøy hoaït ñoäng trong nhieàu lónh vöïc goàm baûo hieåm nhaân thoï, saûn xuaát phim vaø quaûn lyù caùc ñoäi thi ñaáu theå thao. Coâng ty naøy coøn kieåm soaùt phaàn lôùn thò tröôøng truyeàn hình Italy.

Ngoaøi ra, oâng Berlusconi coøn naém giöõ nhieàu coå phaàn trong haõng xe Fiat vaø coå phieáu cuûa Fiat ngay ñaàu thaùng naøy ñaõ taêng giaù 6% sau khi oâng tuyeân boá hoã trôï ngaønh coâng nghieäp xe cuûa Italy.

Trong danh saùch naøy cuûa Forbes, caùc tyû phuù laø chính khaùch kieâm doanh

30 31

Tyû phuù giaøu thöù 94 theá giôùi Adolf Merckle, ñoàng thôøi laø

ngöôøi giaøu thöù 5 cuûa Ñöùc, vöøa töï töû do thua loã ñaäm trong khuûng hoaûng taøi chính keùo caû cô ngôi laøm aên ñoà soä cuûa oâng tôùi bôø vöïc suïp ñoå.

OÂng Merckle ñöôïc phaùt hieän ñaõ cheát treân moät ñöôøng ray xe löûa gaàn khu bieät thöï cuûa oâng ôû khu vöïc Blaubeuren mieàn Nam nöôùc Ñöùc vaøo saùng ngaøy thöù Hai 5 thaùng 1 ñaàu naêm nay. Caùc cô quan chöùc naêng cuûa Ñöùc ñaõ vaøo cuoäc ñieàu tra vaø khaúng ñònh khoâng coù daáu hieäu naøo cho thaáy coù baát kyø ai lieân quan tôùi caùi cheát cuûa oâng Merckle. Caûnh saùt cuõng cho bieát, hoï ñaõ tìm thaáy moät laù thö tuyeät meänh cuûa vò tyû phuù naøy, nhöng noäi dung cuûa böùc thö khoâng ñöôïc coâng boá.

“Caêng thaúng trong vaán ñeà laøm aên do khuûng hoaûng taøi chính gaây ra, nhöõng baát oån coù lieân quan trong maáy tuaàn gaàn ñaây, cuõng nhö söï baát löïc trong vieäc giaûi quyeát tình hình, ñaõ khieán oâng Merckle ñi tôùi quyeát ñònh chaám döùt cuoäc soáng cuûa mình”, moät tuyeân boá cuûa gia ñình Merckle cho hay.

Sinh naêm 1934 ôû vuøng Dresden, sau

xaây döïng.Soá nhaân vieân trong toaøn boä caùc

coâng ty cuûa tyû phuù naøy goäp laïi cuõng ñaõ ñaït möùc 70.000 ngöôøi.

Theo öôùc tính cuûa taïp chí chuyeân xeáp haïng Forbes cuûa Myõ, taøi saûn cuûa oâng Merckle vaøo naêm 2008 laø 9,2 tyû USD. Khoái taøi saûn naøy giuùp oâng ñöùng ôû vò trí thöù 94 trong danh saùch nhöõng ngöôøi giaøu nhaát theá giôùi vaø vò trí thöù 5 trong soá nhöõng ngöôøi giaøu nhaát nöôùc Ñöùc.

Tuy nhieân, khuûng hoaûng taøi chính ñaõ khieán tyû phuù naøy ñieâu ñöùng. Khoaûn tieàn maø oâng vay nôï ñeå cho haõng Heidelberg Cement mua laïi coâng ty Hanson caøng phình ra maø oâng thì khoâng theå xoay ñaâu ra tieàn ñeå traû trong boái caûnh khan hieám tín duïng treân toaøn caàu.

Tình hình caøng xaáu ñi theâm khi oâng Merckle choïn thôøi ñieåm sai laàm ñeå ñaàu tö vaøo coå phieáu cuûa Volkswagen. Quyù 3 naêm ngoaùi, oâng ñaõ duøng moät soá tieàn lôùn ñeå ñaàu cô baùn khoáng coå phieáu cuûa haõng xe hôi naøy.

Vuï ñaàu tö naøy ñaët oâng vaøo theá ñoái ñaàu vôùi moät gia ñình noåi tieáng khaùc ôû Ñöùc laø nhaø Porsche, chuû haõng xe theå thao cuøng teân voán ñang trong quaù trình thoân tính Volkswagen. Ngaøy 26/10/2008, haõng Porsche tuyeân boá ñaõ thu thaäp ñöôïc löôïng coå phieáu vaø quyeàn choïn coå phieáu Volkswagen töông ñöông 75% coå phaàn cuûa haõng xe naøy.

Caùc nhaø ñaàu tö baùn khoáng coå phieáu tröôùc ñoù ñaõ möôïn coå phieáu ñeå baùn khoáng vôùi hy voïng veà sau seõ mua ñöôïc vôùi giaù reû hôn ñeå traû laïi luùc naøy bò ñaåy vaøo chaân töôøng. Lyù do laø tuyeân boá cuûa Porsche ñoàng nghóa vôùi caùc nhaø ñaàu tö baùn khoáng khoù maø mua laïi ñöôïc coå phieáu cuûa Volkswagen do löôïng coå phieáu cuûa haõng naøy coøn ngoaøi thò tröôøng laø raát ít.

Do lo ngaïi taùc ñoäng tieâu cöïc tôùi thò tröôøng chöùng khoaùn Ñöùc vaø uy tín

cuûa nöôùc Ñöùc vôùi tö caùch moät trung taâm taøi chính, haõng Porsche sau ñoù ñaõ phaûi baùn ra moät phaàn coå phieáu Volkswagen maø haõng naém giöõ ñeå giaûi toûa caêng thaúng. Tuy nhieân, thieät haïi ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö baùn khoáng coå phieáu naøy, nhaát laø tyû phuù Merckle, laø khoâng heà nhoû. Tuy khoâng coù soá lieäu chính xaùc, nhöng thieät haïi ñoái vôùi oâng Merckle trong vuï naøy leân tôùi haøng traêm trieäu USD.

Vaøi tuaàn tröôùc khi cheát, trong thaùng 12, oâng Merckle ñaõ traûi qua nhöõng cuoäc ñaøm phaùn caêng thaúng vôùi moät nhoùm caùc ngaân haøng maø oâng ñaõ nôï 5 tyû Euro, töông ñöông 6,7 tyû USD, nhaèm xin caáp moät khoaûn vay môùi nhaèm cöùu vaõn coâng ty ñaàu tö mang teân VEM Vermögensverwaltung sau thua loã ôû vuï ñaàu cô coå phieáu Volk-swagen.

Töø tröôùc tôùi nay, ngöôøi Ñöùc voán noåi tieáng vôùi quan ñieåm ñaùnh giaù thaáp caùc troø gian laän taøi chính, trong ñoù coù caû hoaït ñoäng baùn khoáng. Do ñoù, vuï tyû phuù giaøu thöù 5 ôû nöôùc naøy laø oâng Merckle tham gia baùn khoáng coå phieáu ñaõ khieán khoâng ít ngöôøi Ñöùc ngaïc nhieân. Tröôùc khi oâng Merckle töï saùt, Thoáng ñoác bang Baden-Württemberg nôi gia ñình Merckle sinh soáng ñaõ caân nhaéc ñònh cho tyû phuù naøy vay tieàn, nhöng sau ñoù phaûi töø boû yù ñònh naøy vì daân chuùng ôû ñaây phaûn ñoái.

Nhö nhieàu gia ñình giaøu coù khaùc ôû Ñöùc, nhaø Merckle soáng khaù kheùp kín. Khoâng coù nhieàu thoâng tin caù nhaân ñöôïc tieát loä veà vò tyû phuù coù 4 ngöôøi con naøy. Ngöôøi ta chæ bieát oâng laø ngöôøi thích tröôït tuyeát vaø leo nuùi, ñoàng thôøi laø moät nhaø ñaàu tö khaù baûo thuû.

Naêm 2005 oâng ñöôïc trao giaûi thöôûng Merit cuûa Ñöùc vì nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc trong vieäc thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá ôû bang Baden-Württemberg.

Theá chieán 2, oâng Merckle ñaõ tôùi vuøng Taây Ñöùc ñeå khôûi nghieäp. Sau khi toát nghieäp ñaïi hoïc chuyeân ngaønh luaät, oâng ñaõ tieáp quaûn coâng ty hoùa chaát quy moâ gia ñình töø oâng baø noäi. Khi ñoù, coâng ty naøy môùi chæ coù 80 coâng nhaân vaø doanh thu moãi naêm 4 trieäu Mark Ñöùc (2,8 trieäu USD).

Sau ñoù, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa oâng Merckle, coâng ty naøy ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng haõng döôïc phaåm lôùn nhaát treân theá giôùi coù teân laø haõng Ra-tiopharm. Naêm 2007, doanh thu cuûa haõng naøy laø 1,8 tyû Euro.

Naêm 2007, haõng HeidelbergCement ñaõ mua laïi ñoái thuû Hanson cuûa Anh vôùi giaù 9,5 tyû Baûng, töông ñöông 14 tyû USD, trôû thaønh moät nhaø cung caáp vaät lieäu xaây döïng haøng ñaàu theá giôùi. ÔÛ thôøi ñieåm ñoù, ñaây laø vuï mua laïi lôùn nhaát trong lòch söû ngaønh vaät lieäu

Taêng maïnh cöôùc thö thöôøng, giaûm loã cho böu chính

Vieät Nam vöøa pheâ duyeät phöông aùn ñieàu chænh giaù cöôùc dòch vuï thö cô baûn (thö thöôøng) trong nöôùc, coù troïng löôïng ñeán 20 gram.

Theo phöông aùn naøy, keå töø ngaøy 1/5/2009, giaù cöôùc cuûa moät thö thöôøng trong nöôùc laø 2.000 ñoàng, taëng 2,5 laàn so vôùi möùc cöôùc hieän taïi.

Möùc giaù cöôùc treân khoâng bao goàm thueá giaù trò gia taêng, coù hieäu löïc trong giai ñoaïn töø naêm 2009-2010.

ñeå ngaønh böu chính coù theå giaûm ñöôïc gaùnh naëng buø loã giaù cöôùc

Thueâ maùy bay Boeing 777 maát gaàn 125 trieäu ñoàng/giôø

Boä Taøi chính cuûa Viet Nam vöøa ra Quyeát ñònh soá 375/QÑ-BTC veà giaù thueâ maùy bay chuyeân cô thanh toaùn töø nguoàn ngaân saùch Nhaø nöôùc.

Theo ñoù, ñôn giaù thueâ maùy bay theo hình thöùc thueâ chuyeán chöa bao goàm thueá giaù trò gia taêng vaø chi phí nhieân lieäu ñoái vôùi loaïi maùy bay Boeing 777 laø 124,4 trieäu ñoàng/giôø bay, ñoái vôùi maùy bay Airbus A321 laø 71.75 trieäu ñoàng/giôø bay, ñoái vôùi maùy bay ATR72 laø 29,18 trieäu ñoàng/giôø bay.

ÔÛ hình thöùc thueâ theo chuyeán, chi phí chôø ñôïi trong thôøi gian maùy bay naèm taïi saân bay nöôùc ngoaøi (chöa bao goàm thueá giaù trò gia taêng) laø 18,9 trieäu ñoàng/giôø ñoái vôùi maùy bay Boeing 777 vaø 9 trieäu ñoàng/giôø ñoái vôùi maùy bay Airbus A321.

ÔÛ hình thöùc thueâ khoang, giaù thueâ seõ ñöôïc aùp duïng cho caùc chuyeán bay

Rieâng caùc maët haøng khaùc nhö xaêng A92 taïm thôøi vaãn giöõ nguyeân möùc 11.000 ñoàng/lít, daàu diezel 10.500 ñoàng/lít.

Môùi ñaây, Cuïc Quaûn lyù giaù (Boä Taøi chính) cuõng ñaõ coù coù vaên baûn soá 2389/BTC- QLG, neâu roõ caùc doanh nghieäp

thöôøng leä (ñaõ coù lòch bay). Theo quy ñònh, möùc giaù thueâ ñöôïc tính baèng 90% giaù veù haïng C cuûa chuyeán bay ñoù tính cho toaøn boä soá gheá thieát keá trong khoang ñöôïc thueâ, coäng vôùi chi phí bay thöû cuûa töøng chuyeán.

Ñôn giaù tính chi phí bay thöû (ñaõ bao goàm chi phí nhieân lieäu, chöa bao goàm thueá giaù trò gia taêng) laø 144,6 trieäu ñoàng/giôø ñoái vôùi maùy bay Boeing 777, möùc 76 trieäu ñoàng/giôø ñoái vôùi maùy bay Airbus A321 vaø möùc 29,2 trieäu ñoàng/giôø ñoái vôùi maùy bay ATR72.

Ñoái vôùi chuyeân cô theo hình thöùc mua gheá, giaù thueâ ñöôïc tính baèng giaù veù cuûa haïng gheá thöïc teá söû duïng treân taøu bay.

Caùc möùc giaù thueâ treân seõ chính thöùc ñöôïc aùp duïng töø ngaøy 15/3.

Daàu hoûa giaûm theâm 500 ñoàng/Petrolimex ñaõ chính thöùc ñieàu chænh

giaûm 500 ñoàng/lít ñoái vôùi giaù baùn leû daàu hoaû, töø 13h chieàu nay.

Vôùi möùc ñieàu chænh laàn naøy, giaù maët haøng daàu hoaû töø 11.500 ñoàng/lít giaûm coøn 11.000 ñoàng/lít.

Quyeát ñònh veà giaûm giaù baùn leû daàu hoaû ñöôïc aùp duïng treân toaøn heä thoáng phaân phoái goàm caùc cöûa haøng tröïc thuoäc Toång coâng ty Xaêng daàu Vieät Nam (Petrolimex) vaø caùc trung gian thöông maïi (ñaïi lyù vaø toång ñaïi lyù Petrolimex).

Cuõng theo phöông aùn, giai ñoaïn töø naêm 2011 - 2012, möùc giaù cöôùc cuûa thö thöôøng trong nöôùc seõ baèng 80% giaù thaønh dòch vuï; giai ñoaïn sau naêm 2010, möùc giaù cöôùc cuûa thö thöôøng seõ baèng giaù thaønh dòch vuï.

Laàn ñieàu chænh giaù cöôùc thö thöôøng gaàn ñaây nhaát ñaõ dieãn ra caùch ñaây hôn 8 naêm, vaøo ngaøy 1/7/2000, vôùi möùc ñieàu chænh töø 400 ñoàng leân 800 ñoàng.

Lyù do ñieàu chænh giaù cöôùc thö thöôøng laàn naøy, theo Boä Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng, laø bôûi giaù cöôùc ñaõ ñöùng yeân khaù laâu, trong khi chi phí cho vieäc vaän chuyeån thö töø ñaõ taêng ñaùng keå trong suoát thôøi gian qua, do taùc ñoäng töø giaù xaêng, giaù vaän taûi ñöôøng saét, ñöôøng boä...

Vôùi möùc cöôùc 800 ñoàng ñoái vôùi thö thöôøng ñeán 20 gram, naêm 2007, ngaân saùch Nhaø nöôùc ñaõ buø loã gaàn 1.000 tyû ñoàng.

Theo Boä Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng cuûa VN, vieäc ñieàu chænh cöôùc thö thöôøng naøy naèm trong loä trình ñieàu chænh cöôùc thö töø nay ñeán naêm 2013

kinh doanh xaêng daàu ñaàu moái phaûi coù yù kieán baèng vaên baûn veà tình hình giaù xaêng daàu hieän nay, ñaêng kyù giaûm giaù baùn leû daàu hoaû trong nöôùc vôùi toå giaùm saùt lieân boä Taøi chính - Coâng Thöông phuø hôïp vôùi dieãn bieán maët baèng giaù xaêng daàu theá giôùi.

Vaên baûn ñaêng kyù giaûm giaù cuûa caùc doanh nghieäp ñaàu moái caàn ñöôïc göûi veà Cuïc Quaûn lyù giaù trong ngaøy 5/3.

Tröôùc ñoù, ngaøy 20/2/2009, Saigon Petro ñaõ laø doanh nghieäp ñi ñaàu trong vieäc giaûm 500 ñoàng/lít ñoái vôùi giaù baùn leû daàu hoaû. Theo ñoù, daàu hoaû giaù töø 12.000 ñoàng/lít giaûm xuoáng 11.500 ñoàng/lít.

Petrolimex hieän coù 41 coâng ty xaêng daàu thaønh vieân, 23 coâng ty coå phaàn coù voán goùp chi phoái cuûa Toång coâng ty, 3 coâng ty lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi vaø 1 chi nhaùnh taïi Singapore. Ñôn vò naøy coù hôn 1.720 cöûa haøng xaêng daàu taïi 62/63 tænh, thaønh phoá treân caû nöôùc.Lôïi nhuaän beùo bôû töø kinh doanh

söõaGiaù moät kg söõa ñaït chuaån veà haïm

löôïngñaïm, beùo, ñöôøng vaø coù boå sung ñaày ñuû caùc khoaùng chaát, Vitamin, DHA,Prebiotic..., theo tieâu chuaån cuûa FAO/ WHO khoâng quaù 70.000 ñoàng.

Neáu coäng theâm bao bì khoaûng 7.000 - 8.000 ñoàng/lon thieác, caùc khoaûnthueá vaø chi phí khaùc cho kinh doanh thì baùn treân 100.000 ñoàng/kg laø caùccoâng ty ñaõ coù laõi.

Vaäy maø ngöôøi tieâu duøng ñang phaûi traû töø 300.000 ñoàng/kg trôû leân cho caùc loaïi söõa ñöôïc coi laø cao caáp!Quaûng caùo caøng nhieàu, söõa caøng

cao caápPhöông thöùc quen thuoäc maø caùc

nhaõn söõa cao caáp thöôøng aùp duïng ñeå quaûngcaùo, laøm noåi baät leân tính öu vieät cuûa saûn phaåm chính laø ñöa ra caùc coângtrình nghieân cöùu môùi nhaát giôùi thieäu veà “chaát naøy, chaát noï” coù

32 33

taùc duïngtoát ñeán söï phaùt trieån cuûa treû em, taán coâng vaøo 3 phöông dieän maø phuïhuynh thöôøng lo laéng nhaát: söï taêng tröôûng veà theå chaát (chieàu cao, caân-naëng), veà trí tueä (giuùp beù thoâng minh hôn, hoïc nhanh hôn, nhaän bieát sôùm-hôn) vaø mieãn dòch phoøng choáng beänh taät (tieâu chaûy, vieâm heä hoâ haáp...).

Döïa treân nguyeân taéc cô baûn laø coâng thöùc söõa theo chuaån theá giôùi cuûaFAO/WHO, caùc haõng seõ toå chöùc hoäi nghò khoa hoïc vôùi söï tham gia cuûa giaùosö, tieán só, baùc só, chuyeân gia dinh döôõng haøng ñaàu cuûa caùc quoác gia ñeånoùi veà taùc duïng toát cuûa chaát maø moãi haøng choïn cho theâm vaøo söõa khaùcnhau, nhö DHA, ARA, Calci, Prebiotic...

Thöïc ra, ñaây chæ laø caùc “baøi tieáp thò quaûng caùo” nhaèm ñaùnh vaøo taâm lyùtieâu duøng cuûa caùc baäc phuï huynh, taïo nieàm tin vaø söï kyø voïng cuûa caùc oângboá baø meï, ñeå töø ñoù coù theå baùn ra caùc loaïi saûn phaåm môùi vôùi giaù cao gaáp3-4 laàn. Bôûi leõ, taát caû caùc chaát maø haõng söõa theâm vaøo ñeàu baùn saün treânthò tröôøng. Tuøy theo töøng haõng pha theâm thöù naøy, hay thöù kia.

Theo möùc giaù treân thò tröôøng hieän nay maø moät coâng ty saûn xuaát söõa vöøamua haøng vaøo ñaàu thaùng 2/2009, giaù söõa nguyeân lieäu ñaït chuaån (veà haømlöôïng ñaïm, beùo, ñöôøng vaø moät soá vitamin khoaùng chaát thuoäc thaønh phaàn töïnhieân cuûa söõa) nhaäp töø caùc nhaø cung caáp cho caùc taäp ñoaøn toaøn caàu vaøokhoaûng 60.000 ñoàng/kg (ñaõ coù thueá).

Trong caùc chaát boå sung, maéc nhaát laø DHA - khoaûng 80 USD/kg, Calcium-khoaûng 7 USD/kg, vitamin toång hôïp (coù loaïi 24- 28- 34 vitamin khaùcnhau) khoaûng 6 - 10 USD/kg, Prebiotic

khoaûng 5- 10 USD/kg...Tính treân giaù thaønh, moãi kg söõa

coù boå sung toái ña caùc thaønh phaàn theocoâng thöùc toát nhaát maø caùc haõng söõa neâu, seõ vaøo khoaûng 70.000 ñoàng/kg.Thaäm chí, neáu coù boå sung DHA leân gaáp 4 laàn, giaù chæ coù theå taêng theâmkhoaûng 4.000 ñoàng moãi kg söõa boät.

Theá nhöng, ngöôøi tieâu duøng ñang phaûi traû giaù töø 143.000 - 165.000ñoàng/kg söõa saûn xuaát trong nöôùc vaø töø 305.000-425.000 ñoàng/söõa nhaäp caocaáp chæ ñeå mua nieàm tin vaøo söï aûo töôûng beù seõ khoeû hôn, cao hôn, ítbeänh hôn...Quaûng caùo taïo hoang töôûng veà

söõaSôû dó söõa ngoaïi chieám thò phaàn khaù

maïnh vì caùc haõng söõa ngoaïi bieát caùch laømthò tröôøng, bieát caùch laøm quaûng caùo tieáp thò, thu huùt söï quan taâm vaøtaïo nieàm tin cho ngöôøi tieâu duøng baèng nhöõng chieâu thöùc, hình aûnh mangtính khoa hoïc.

Cuï theå laø caùc nhaõn söõa ngoaïi ñaõ chi khoaûng 30 trieäu USD cho quaûng caùotreân truyeàn hình trong naêm 2008 vaø chi phí lôùn hôn (khoaûng 60 - 70trieäu USD) cho caùc hoaït ñoäng PR, hoäi thaûo khoa hoïc, hoa hoàng tieáp thò...

Nhôø daùm chi maïnh cho caùc chieâu thöùc kinh doanh naøy, maø moät hoäp söõa boätdaùn theâm nhaõn “vaøng”, thay ñoåi bao bì hay boå sung theâm moät chaát “hoangtöôûng” naøo ñoù trò giaù chæ vaøi ngaøn ñoàng laø coù theå baùn vôùi giaù taêng töø100 - 250% so vôùi söõa cuøng coâng thöùc cô baûn.

Moät chuyeân gia coù hôn 10 naêm trong ngheà saûn xuaát söõa cho bieát: trong 2phöông thöùc saûn xuaát söõa laø

(1) hoaø tan taát caû vaøo nöôùc roài sau ñoù ruùtnöôùc ñeå taát caû thaønh phaàn ñeàu troän vaøo nhau thaät ñeàu, thì haàu heát caùccoâng ty ñeàu choïn caùch (2) mua nguyeân lieäu döôùi daïng boät khoâ vaø phoáitroän vôùi nhau trong maùy ñeå coù giaù thaønh toát hôn, saûn phaåm caïnh tranhhôn.

Maø caùc loaïi boät ñeàu coù baùn saün, neân kinh doanh söõa chuû yeáu laø hôn nhau veà caùc kyõ thuaät laøm tieáp thò, laøm thò tröôøng...

Boû tieàn mua söï an taâmÑieàu ñaùng quan taâm laø söï caïnh

tranh veà “chaát naøy, chaát kia” ñang daãnngöôøi tieâu duøng ñeán theá giôùi tieâu duøng vôùi nhöõng hoang töôûng veà taùcduïng cuûa saûn phaåm.

Chaúng haïn coâng ty söõa M tung ra söõa taêng DHA gaáp 4 laàn vaø quaûng baù veàtaùc duïng cuûa DHA laøm trí naõo treû em phaùt trieån, beù seõ thoâng minh hôn.Vaäy neáu moät coâng ty khaùc tung ra DHA gaáp 6, thaäm chí gaáp 10 laàn thì möùcñoä thoâng minh cuûa treû coù taêng tæ leä thuaän?

Coâng ty söõa X quaûng caùo söõa coù ñeán hôn 50 loaïi vitamin, coù veû khaùc haúncaùc loaïi söõa 28- 34 loaïi vitamin cuûa caùc haõng ñang coù, nhöng kyø thöïc-chöa coù cô quan naøo kieåm tra ñuùng laø trong söõa coù nhieàu vitamin ñeán vaäykhoâng?

Trong boái caûnh kinh teá khoù khaên, ngöôøi lao ñoäng maát vieäc laøm vaø nhieàugia ñình ñang phaûi thaét chaët chi tieâu, caùc haõng söõa nhaäp vaãn tin töôûngvaøo khaû naêng taêng tröôûng 2009 naøy treân 10%.

Bôûi leõ hoï bieát cha meï coù theå nhòn aên, nhòn maëc, nhòn caùc khoaûn mua saémgiaûi trí, nhöng khoâng theå naøo nhòn söõa cho con. Vaø vieäc ñoåi söõa maécsang söõa giaù reû caøng ít khi xaûy ra. Vì caùc coâng ty ñaõ söû duïng caùcchuyeân gia dinh döôõng tö vaán treân maïng, treân caùc baùo vaø trong caùc hoäithaûo veà nhöõng nguy cô coù theå xaûy ra khi ñoåi söõa cho treû nhö treû bieángaên, bò tieâu chaûy, bò roái loaïn tieâu hoaù...

Vieäc ngöôøi tieâu duøng ñang chaáp nhaän toán tieàn ñeå mua söõa ngoaïi cho thaáyhoï tin vaøo haøng raøo kieåm tra chaát löôïng saûn phaåm cuûa Myõ, UÙc, New-Zealand, Nhaät, Haøn Quoác... nhieàu hôn. Hoï mua söõa ngoaïi laø ñeå mua laáy söïan toaøn cho con mình. Hoï sôï söõa noäi nay khoâng dính vuï naøy, thì mai laïidính vaøo vuï khaùc...

Ñieàu naøy ñang cho thaáy, saûn xuaát vaø kinh doanh söõa tuy coù nhieàu qui-ñònh vaø hình thöùc kieåm tra raát nghieâm ngaët, nhöng vaãn chöa mang laïinieàm tin cho ngöôøi tieâu duøng.Giaù gas giaûm laàn ñaàu tieân trong

naêm 2009Sau khi ñoàng loaït taêng giaù maïnh

vaøo ñaàu thaùng 2/2009, töø 1/3, giaù baùn leû gas ñeán tay ngöôøi tieâu duøng cuûa

caùc haõng ñeàu giaûm.Cuï theå, Saigon Petro vaø PetroViet-

nam cuøng giaûm 10.000 ñoàng/bình 12 kg. Theo ñoù, bình gas loaïi 12 kg cuûa caùc haõng treân coù giaù baùn môùi khoaûng 205.000 ñoàng.

Petrolimex cuõng giaûm 11.000 ñoàng/ bình 13 kg. Elf Gas giaûm 15.000 ñoàng/bình 12,5 kg töø ngaøy 2/3...

Sau ba laàn taêng giaù töø ñaàu naêm ñeán nay, ñaây laø laàn ñaàu tieân gas ñöôïc giaûm giaù baùn.

Lyù giaûi nguyeân nhaân, phoøng Kinh doanh gas Saigon Petro cho bieát: laàn ñieàu chænh giaù naøy chuû yeáu laø do giaù gas theá giôùi trong thaùng 3/2009 ñaõ giaûm 45 USD/taán so vôùi möùc giaù 505 USD/taán hoài thaùng 2.

Laïm phaùt taêng hôn nhöng ñaõ heát löïc ñaåy

Coù hai söï kieän taùc ñoäng maïnh ñeán chæ soá giaù cuûa thaùng 2/2009, ñoù laø Teát Nguyeân ñaùn Kyû Söûu vaø raèm thaùng rieâng. Nhieàu maët haøng löông thöïc vaø thöïc phaåm ñaõ taêng maïnh, keùo giaù nhieàu loaïi haøng hoùa, dòch vuï ñoàng loaït leân möùc cao -

Ñuùng nhö döï baùo, chæ soá giaù tieâu duøng (CPI) thaùng naøy laïi “ngöôïc doøng” maïnh meõ, khi taêng 1,17% so vôùi thaùng tröôùc.

Ñaây laø thaùng thöù hai lieân tieáp, CPI theå hieän xu höôùng taêng (thaùng 1/2009 taêng 0,32%). Coøn tröôùc ñoù, chæ soá giaù ñaõ keùo daøi thaønh moät chu kyø giaûm trong ba thaùng lieân tieáp cuoái naêm 2008.

Coù hai söï kieän taùc ñoäng maïnh ñeán chæ soá giaù cuûa thaùng 2/2009, ñoù laø Teát Nguyeân ñaùn Kyû Söûu vaø raèm thaùng Gieâng. Nhieàu maët haøng löông thöïc vaø thöïc phaåm ñaõ taêng maïnh, keùo giaù nhieàu loaïi haøng hoùa, dòch vuï ñoàng loaït leân möùc cao.

Chæ soá giaù nhoùm haøng aên vaø dòch vuï aên uoáng trong thaùng 2/2009, so vôùi thaùng tröôùc ñoù, ñaõ taêng 1,67%. Trong nhoùm, chæ soá giaù dòch vuï aên uoáng ngoaøi gia ñình thaùng naøy taêng khaù maïnh, ñaït möùc 2,63%. Chæ soá giaù caùc maët haøng thöïc phaåm taêng 1,72%, chuû yeáu do taêng giaù caùc loaïi thòt gia suùc, gia caàm vaø thöïc phaåm cheá bieán. Chæ soá giaù löông thöïc cuõng ñaõ taêng 0,82% do giaù gaïo, löông thöïc cheá bieán

coù naêm giaûm. Vaø quy luaät naøy nhieàu khaû naêng seõ xaûy ra trong naêm nay.

Söï kieän giaù rau giaûm maïnh meõ, nhieàu ngöôøi troàng rau thaäm chí phaûi ñoå ra ruoäng, cho thaáy thò tröôøng ñaõ xuaát hieän daáu hieäu thöøa cung ôû moät soá maët haøng tieâu duøng thieát yeáu.

Vaø vôùi vieäc giaûm giaù cuûa moät loaït maët haøng quan troïng trong thôøi gian gaàn ñaây, CPI thaùng 3 tôùi seõ coù theâm “lyù do” ñeå giaûm toác.

* Maëc duø taêng khaù cao so vôùi thaùng tröôùc, nhöng möùc taêng CPI thaùng 2 vaãn thaáp hôn con soá töông öùng trong thaùng 2/2008 (taêng 3,56%), vaø trong thaùng 2/2007 (taêng 2,17%). Tuy nhieân, neáu so vôùi cuøng kyø naêm ngoaùi, CPI thaùng 2/2009 ñaõ taêng tôùi 14,78%. CPI bình quaân hai thaùng ñaàu naêm 2009 so vôùi hai thaùng ñaàu naêm 2008 taêng 16,13%.Sieâu thò ñoàng loaït “sieâu khuyeán

maïi”Nhieàu chöông trình khuyeán maïi lôùn

ñaõ vaø ñang ñöôïc caùc sieâu thò lôùn raàm roä trieån khai töø ñaàu naêm.

Gaây aán töôïng veà quy moâ trong chieán dòch “sieâu khuyeán maïò” laàn naøy coù leõ laø sieâu thò Big C, vôùi chöông trình “Toân vinh veû ñeïp Vieät” aùp duïng taïi Big C treân toaøn quoác baét ñaàu töø 19/2 - 8/3/2009.

Vôùi chöông trình khuyeán maïi treân, khoâng chæ ñöôïc höôûng möùc giaûm giaù cho nhieàu loaïi myõ phaåm, khaùch haøng coøn ñöôïc nhaän quaø taëng... Ngoaøi ra laø cô hoäi tham gia caùc söï kieän nhö troø chuyeän, chuïp hình vôùi caùc ngoâi sao, tö vaán da mieãn phí, chaêm soùc

nhö buùn, phôû, myø... taêng cao.Cao hôn möùc taêng cuûa chæ soá chung

coøn coù hai nhoùm khaùc, ñoù laø nhoùm nhaø ôû vaø vaät lieäu xaây döïng taêng 1,59%, chuû yeáu do giaù gas taêng maïnh; nhoùm ñoà duøng vaø dòch vuï khaùc taêng 2,01% do giaù caùc dòch vuï cho nhu caàu caù nhaân taêng trong dòp Teát.

Taùch bieät vôùi nhoùm haøng hoùa, dòch vuï phuïc vuï nhu caàu trong dòp Teát, coù hai nhoùm chæ soá giaûm trong thaùng naøy, ñoù laø nhoùm phöông tieän ñi laïi, böu ñieän giaûm 0,05% vaø nhoùm vaên hoùa, theå thao, giaûi chí giaûm 0,07%. Ngoaøi ra, nhöõng nhoùm coøn laïi taêng thaáp hôn chæ soá chung, töø 0,04% ñeán 0,8%.

Trôû laïi vôùi chæ soá giaù thaùng naøy, möùc taêng treân 1% ñaõ ñöôïc moät chuyeân gia töø Toång cuïc Thoáng keâ nhaän ñònh caùch ñaây gaàn 2 thaùng, trong moät cuoäc trao ñoåi vôùi baùo chí trong nöôùc

Cuõng vò chuyeân gia naøy cho raèng chæ soá giaù thaùng 2/2009 so vôùi thaùng 12/2008 seõ vaøo khoaûng 1,5%. Töùc laø so vôùi con soá coâng boá hieän nay ñaõ khaù chính xaùc. Nhö vaäy, coù theå cho raèng dieãn bieán CPI ñang ñi ñuùng quy luaät vaø coù theå döï baùo.

Lieân quan ñeán chæ soá giaù caùc thaùng tôùi, caên cöù vaøo nhaän ñònh cuûa nhieàu chuyeân gia trong ngaønh thoáng keâ, coù theå cho raèng vôùi xu theá tieâu duøng khoâng coøn taêng maïnh vaø nguoàn cung haøng hoùa vaãn coøn nhieàu, chæ soá giaù thaùng 3/2009 seõ khoâng ñuû “löïc ñaåy” ñeå taêng cao nhö trong thaùng 2/2009.

Hôn nöõa, thoâng thöôøng thì sau moät thaùng teát taêng cao, CPI thaùng tieáp sau bao giôø cuõng taêng thaáp hôn, thaäm chí

34 35

raêng mieãn phí...Beân caïnh ñoù, sieâu thò naøy coøn coù

chöông trình khuyeán maïi vôùi chuû ñeà “Giaù reû chöa töøng thaáy”, vôùi nhieàu maët haøng thöïc phaåm coù möùc giaûm giaù töø 15 - 25%, trong khi moät soá maët haøng gia duïng, ñieän, ñieän töû... coù giaù giaûm ñeán 50%.

Sieâu thò Metro Thaêng Long töø 19/2 ñeán 4/3 cuõng môû chöông trình “sieâu thanh lyù” ñoái vôùi moät soá saûn phaåm tivi, noài côm ñieän, baøn laø...

Nhaân ngaøy 8/3 vöøa qua, sieâu thò naøy cuõng ñöa ra hình thöùc giaûm giaù vaø taëng theâm quaø cho khaùch haøng mua nhöõng saûn phaåm nhö daàu goäi, söõa taém, maùy saáy toùc... daønh laøm quaø taëng.

Trieån khai töø ñaàu thaùng 3 Sieâu thò Haø Noäi cuõng coù chöông trình khuyeán maïi lôùn, vôùi cam keát seõ baùn ñuùng giaù goác laáy töø caùc nhaø cung cho caùc maët haøng: daàu aên, ñöôøng, gaïo... vaø giaûm 10% cho caùc saûn phaåm nhöïa, giaûm 50% cho treân 100 nhaõn haøng may maëc trong nöôùc....

Cuõng theo con soá ñöa ra, hieän taïi söùc mua ôû caùc sieâu thò ñeàu giaûm töø 10-15% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Do vaäy, khuyeán maïi laø chöông trình raát neân laøm vaø caàn laøm thöôøng xuyeân, ñaëc bieät trong hoaøn caûnh neàn kinh teá coù nhieàu khoù khaên daãn tôùi söùc mua suït giaûm.

“Thöïc teá cuõng ñaõ coù raát nhieàu chöông trình khuyeán maïi khoâng laønh maïnh nhö taëng haøng saép heát haïn söû duïng, giaù trò khuyeán maïi khoâng coù thaät hoaëc töï taêng giaù sau ñoù môû chöông trình khuyeán maïi ñeå giaûm giaù”, oâng noùi.

Jetstar Pacific baùn ñöôïc gaàn 1.000 veù moãi tieáng

Möùc giaù môû thaáp nhaát cuûa Jetstar Pacific treân caùc tuyeán bay giöõa Saøi Goøn - Ñaø Naüng, Hueá vaø giöõa Haø Noäi - Ñaø Naüng laø töø 250 nghìn ñoàng; giöõa Saøi Goøn - Haø Noäi, Haûi Phoøng, Vinh vaø giöõa Haø Noäi - Caàn Thô laø töø 500 nghìn ñoàng.

Ñoù laø öôùc tính ñöôïc ruùt ra sau hôn moät ngaøy röôõi haõng haøng khoâng naøy tieán haønh ñôït baùn veù giaù reû lôùn nhaát töø ñaàu naêm 2009.

Cuï theå, ñeán 13h ngaøy 19/2, ñaõ coù 30.074 veù trong toång soá 50.000 veù maùy bay giaù reû cuûa Jetstar Pacific ñöôïc baùn. Chöông trình naøy baét ñaàu töø 6h saùng ngaøy 18/2/2009 vaø seõ keát thuùc vaøo luùc 23h59 ngaøy 22/2/2009.

Soá veù naøy do heä thoáng maùy tính töï ñoäng phaân phoái treân caùc chuyeán bay coù ngaøy khôûi haønh trong giai ñoaïn töø 3/3/2009 ñeán 21/5/2009.

Ñieåm ñaëc bieät cuûa ñôït kích caàu naøy laø phaïm vi baùn veù ñöôïc Jetstar Pacific môû roäng ñeán taát caû caùc keânh baùn, bao goàm: website Jetstar.com, caùc phoøng veù, ñaïi lyù cuûa Jetstar Pacific

treân toaøn quoác vaø toång ñaøi 19001550 (hoaëc 08.3 9550 550). “Nhöng vieäc thanh toaùn phaûi ñöôïc thöïc hieän ngay taïi thôøi ñieåm ñaët choã”, baø Bình cho bieát theâm.

Hoâm nay, Jetstar Pacific cuõng tuyeân boá seõ tieáp tuïc keùo daøi thôøi gian thöïc hieän chöông trình “Cam keát giaù veù luoân reû nhaát” ñeán ngaøy 16/8/2009.

Theo chöông trình naøy, khaùch haøng seõ ñöôïc mua giaù veù thaáp hôn 10% neáu tìm thaáy giaù veù cuûa haõng haøng khoâng khaùc treân Internet thaáp hôn giaù veù cuûa haõng taïi website Jetstar.com treân cuøng tuyeán bay, ôû cuøng moät thôøi ñieåm töông ñöông.

Du khaùch nöôùc ngoaøi tôùi Vieät Nam tieáp tuïc giaûmTrong thaùng 2, caû nöôùc chæ ñoùn ñöôïc 342.913 löôït khaùch du lòch nöôùc ngoaøi. Hai thaùng ñaàu naêm con soá naøy laø 688.755 löôït, so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc giaûm tôùi 10,3%.

Chöông trình “AÁn töôïng Vieät Nam” ñaõ ñöôïc phaùt ñoäng hai thaùng, nhöng löôïng du khaùch tôùi Vieät Nam vaãn chöa coù daáu hieäu taêng.

Theo soá lieäu toång hôïp veà löôïng du khaùch quoác teá tôùi Vieät Nam trong thaùng 2/2009, vöøa qua cuûa Toång cuïc Du lòch, löôïng khaùch naøy tieáp tuïc giaûm 0,8% so vôùi thaùng 1/2009.

Trong thaùng 2, caû nöôùc chæ ñoùn ñöôïc 342.913 löôït khaùch du lòch nöôùc ngoaøi. Hai thaùng ñaàu naêm con soá naøy laø 688.755 löôït, so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc giaûm tôùi 10,3%.

Trung Quoác vaãn ñöùng ñaàu veà löôïng khaùch tôùi Vieät Nam trong thaùng 2 vöøa qua vôùi treân 41 ngaøn löôït. Tuy vaäy, so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc löôïng khaùch

naøy ñaõ giaûm tôùi gaàn 13%.Ñöùng thöù hai laø du khaùch quoác tòch

Myõ vôùi gaàn 40 ngaøn löôït. Tieáp ñeán laø khaùch Haøn Quoác vôùi treân 39 ngaøn löôït, nhöng löôïng khaùch vaãn giaûm tôùi 22,4 so vôùi cuøng kyø naêm 2008.

Khu vöïc ASEAN thaùng qua daãn ñaàu veà löôïng khaùch ñeán Vieät Nam laø Malaysia vôùi 14 ngaøn löôït taêng gaàn 20% so vôùi thaùng 1/2009. Nhöng khaùch ñeán töø Thaùi Lan laïi giaûm 8,8% chæ ôû möùc 12 ngaøn löôït.

Chöông trình “AÁn töôïng Vieät Nam” ñöôïc phaùt ñoäng Toång cuïc Du lòch phaùt ñoäng töø 5/1/2009, theo ñoù thôøi gian töø ñaàu thaùng 1 ñeán thaùng 9/2009, 99 tour du lòch daønh cho khaùch nöôùc ngoaøi seõ ñöôïc giaûm töø 30 ñeán 50%.

Beân caïnh ñoù, taâm lyù chung khaùch haøng chaâu AÂu thöôøng coù keá hoaïch raát daøi (thöôøng tôùi 6 thaùng) tröôùc khi ñi du lòch xa neân chöông trình khoâng theå phaùt huy ñöôïc hieäu quaû ngay laäp töùc.

Coøn theo yù kieán cuûa ñaïi dieän moät coâng ty löõ haønh khaùc thì Toång cuïc caàn coù quy ñònh, sau moãi thaùng caùc ñôn vò ñaêng kyù tham gia chöông trình phaûi ngoài laïi vôùi nhau hoaëc coù vaên baûn baùo caùo veà Toång cuïc ñeå kòp thôøi thaùo gôõ khoù khaên, chöù khoâng neân keát thuùc chöông trình môùi toå chöùc ñaùnh giaù, seõ khoâng mang laïi hieäu quaû nhö mong muoán.

Nhoùm Coäng taùc vieân DNÑS toång hôïp töôøng trình töø VN-

Con soâng quan troïng nhaát chaûy qua Saøi goøn laø soâng Ñoàng Nai vaø soâng Saøi Goøn. Soâng Ñoàng Nai daøi 589km, do hai nhoùm Ña Dung vaø Ña Nhim baét nguoàn töø cao nguyeân Laâm Vieân (cao 1.500m) hôïp thaønh. Soâng Ñoàng Nai coù theâm moät phuï löu beân taû ngaïn laø soâng La Ngaø. Töø cao nguyeân ñoå xuoáng vuøng ñoàng baèng, soâng chaûy qua nhieàu gaønh thaùc. Qua thaùc Trò An laø thaùc cuoái cuøng, soâng chaûy uoán khuùc giöõa vuøng ñoàng baèng, tieáp nhaän theâm nöôùc Soâng Beù, roài gaëp soâng Saøi Goøn ôû Nhaø Beø (Soâng Saøi Goøn phaùt nguyeân töø vuøng Hôùn Quaûn, chaïy qua ñòa phaän Taây Ninh, Soâng Beù, roài vaøo thaønh phoá). Töø Nhaø Beø, soâng Ñoàng Nai chia thaønh nhieàu nhaùnh chaûy qua vuøng röøng Saùc (huyeän Duyeân Haûi) ñeå ñoå ra bieån ôû vònh Ñoàng Tranh vaø vònh Gaønh Raùi. Trong caùc phaân löu ñoù, quan troïng nhaát laø soâng Loøng Taøu. Ñoù laø con ñöôøng taøu bieån caùc nöôùc ra vaøo caûng Saøi Goøn..

Treân ñòa baøn thaønh phoá Saøi goøn coù nhieàu raïch nhoû ñoå vaøo soâng Saøi Goøn, soâng Ñoàng Nai nhö raïch Laùng Theù, raïch Tra, raïch Beán Caùt, raïch Thò Ngheø, raïch Beán Ngheù, raïch Phuù Xuaân vaø moät soá kinh ñaøo nhö kinh Tham Löông, kinh An Haï, kinh Thaùi Myõ, kinh Ñoâng (daãn nöôùc töø hoà Daàu Tieáng veà Cuû Chi)... Quan troïng nhaát laø raïch Beán Ngheù. Ñaây laø ñöôøng giao thoâng quan troïng. Treân bôø raïch Beán Ngheù naêm 1778 nhoùm ngöôøi Hoa töø cuø Lao Phoá vaø Myõ Tho ñaõ keùo veà laäp neân phoá chôï buoân baùn. Khu chôï buùa ñoù phaùt trieån thaønh Chôï Lôùn ngaøy nay. Raïch Beán Ngheù laø beán caûng tieáp caùc thuyeàn buoân caùc nôi ñeán buoân baùn vôùi Saøi Goøn-Chôï Lôùn. Hai beân bôø raïch laø caùc beán ghe: Beán Chöông Döông, Beán Vaân Ñoàn, Beán Haøm Töû, Beán Bình Ñoâng, Traàn Vaên Kieâu. Raïch Beán Ngheù laø khôûi ñaàu cuûa caùc con ñöôøng thuûy noåi Saøi Goøn vôùi caùc tænh

ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Töø theá kyû 18, do nhu caàu giao thoâng,

con ñöôøng ñoù ñöôïc chính quyeàn cho söûa sang. Naêm 1772 cho ñaøo kinh Ruoät Ngöïa. Saùch “Gia Ñònh thaønh thoâng chí” (1820) cheùp: “Nguyeân xöa töø Raïch Caùt ra phiaù Baéc ñeán Loø Goám thì coù moät ñöôøng nöôùc ñoïng moùng traâu, ghe thuyeàn khoâng ñi laïi ñöôïc... Nguyeãn Cöu Ñaøm cho ñaøo kinh thaúng nhö ruoät ngöïa neân môùi ñaët ra teân aáy”. naêm 1819 moät ñoaïn raïch Beán Ngheù ñöôïc ñaøo saâu söûa doøng cho ngay thaúng laïi vaø ñöôïc ñaët teân laø “An Thoâng Haø”

truyeàn vaøo ñaàu theá kyû 18 con gaùi cuûa quan Thoáng suaát Nguyeãn Cöûu Vaân, vôï moät oâng Ngheø ñaõ khai khaån ruoäng vöôøn ôû ñaây vaø cho baéc caàu qua raïch ñeå ngöôøi ñi qua laïi deã daøng. Caây caàu ñoù ñöôïc goïi laø caàu Thò Ngheø vaø con raïch cuõng ñöôïc goïi theo teân ñoù.

Raïch Thò Ngheø aên leân Baøu Caùt. Khuùc ngoïn naøy coøn coù teân laø raïch Nhieâu Loäc (oâng Nhieâu hoïc teân laø Loäc). Ngaøy xöa raïch Thò Ngheø laø nôi caûnh trí neân thô. Baøi Phuù “Coå Gia Ñònh” ñaõ moâ taû: “Loái ngoaøi caïnh Baø Ngheø doøng traéng hay hay tôø quyeán trai...”. Raïch Thò ngheø moät thôøi gian daøi ñöôïc xem laø ranh giôùi cuûa thaønh phoá. Ñaàu thôøi Phaùp thuoäc thöïc daân Phaùp ñaøo kinh Bao Ngaïn noái vôùi raïch Thò Ngheø ñeå ngaên caùch thaønh phoá vôùi vuøng chung quanh. Naêm 1945 thöïc daân Phaùp taùi chieán Saøi Goøn, quaân Vieät Nam cuõng döïa vaøo con raïch naøy laøm chieán tuyeán ñeå ngaên khoâng cho chuùng laán chieám ra vuøng ngoaøi thaønh phoá. Caùc traän ñaùnh ôû caàu Thò Ngheø, caàu Boâng, caàu Kieäu, (9-1945) ñaõ ñi vaøo lòch söû thaønh phoá Raïch Thò Ngheø cuõng laø ñöôøng giao thoâng cuûa ghe thuyeàn buoân baùn ñeán chôï Thò Ngheø, chôï Xaõ Taøi (chôï Phuù Nhuaän).

Ngoaøi ra treân ñòa baøn quaän I coøn coù moät vaøi con kinh ngaén ngaøy xöa coù vai troø khaù quan troïng, nay khoâng coøn nöõa: Con kinh chaïy thaúng töø bôø soâng Saøi Goøn ñeán tröôùc coâng vieân giöûa raïp Rex ... Eden (cuõ). Kinh khaù

(töùc laø kinh Taøu Huû). Döôùi thôøi Phaùp thuoäc, naêm 1905, thöïc daân phaùp cho ñaøo con kinh Teû (töø caàu Chöõ Y ra Taân Thuaän) ñeå chuyeân chôû luùa gaïo ñeán beán caûng deã daøng hôn. Sau ñoù chuùng cho ñaøo kinh ñoâi song song vôùi raïch Beán Ngheù vì vieäc löu thoâng ñaõ taêng nhieàu, con raïch cuõ trôû neân chaät heïp. Raïch Thò ngheø coøn goïi laø raïch Nghi Giang hay Bình Trò Giang), chaûy bao boïc moät phaàn phía Baéc cuûa thaønh phoá. Raïch ñöôïc ñaët teân Thò Ngheø vì töông

to, hai beân bôø coù ñöôøng roäng. Ghe thuyeàn caùc nôi ñaäu buoân baùn taáp naäp. Chôï Beán Thaønh tröôùc kia ñöôïc thöïc daân Phaùp cho laäp beân bôø kinh naøy tröôùc khi dôøi veà vò trí hieän taïi (naêm 1814). Moät nhaùnh cuûa con kinh chaûy qua vò trí Nhaø Haùt thaønh phoá ñeán Thaûo Caàm Vieân roài chaûy vaøo con raïch Thò Ngheø. Naêm 1884, Phaùp cho laáp phaàn töø ñöôøng Leâ Lôïi ñeán ñöôøng Maïc Thò Böôûi ngaøy nay. Phaàn coøn laïi thì caån ñaù hai beân bôø, töøng ñoaïn coù xaây böïc

36 37

thang cho ghe thuyeàn ñöa haøng hoùa leân xuoáng. Naêm 1887-1888 kinh naøy ñöôïc laáp haún. Ñöôøng Haøm Nghi cuõng ñöôïc hình thaønh treân moät kinh nhoû ñöôïc laáp laïi.

Saøi Goøn laø moät thaønh phoá beán soâng, coù ñi doïc theo Chöông Döông Beán Haøm Töû vaø Traàn Vaân Kieàu môùi thaáy heát ñöôïc caùi hoàn cuûa ñoâ thò naøy. Caùi hoàn cuûa noù laø moät pheùp tính goäp nhöõng ngoïn soùng gioù töø soâng leân, caûnh treân beán döôùi thuyeàn, muøi haøng hoùa ñeán vaø ñi, muøi kho baõi, muøi caù toâm, muøi raùc, nhaát laø muøi cuûa nhöõng khoâng gian ôû coå xöa...

Doïc theo con ñöôøng chæ coøn laùc ñaùc nhöõng neàn cuõ ñaäm daáu taøn phai, ñöôïc söûa chaép vaù, bò baêm naùt boä maët baèng nhöõng ñöôøng daây ñieän daøy ñaëc. Phaûi ñeán gaàn caàu Chaø Vaø môùi thaáy ñöôïc moät chuøm nhaø xaây naêm 1929 coøn giöõ laïi saéc xöa. Chuøm nhaø vang “boùng tòch döông”.

Nhö naëng tình vôùi ñaát, tröôùc khi hôïp löu vaøo ngaõ ba soâng Ñoàng Nai Nhaø Beø, soâng Saøi Goøn lieân tuïc uoán thaét keùo daøi theâm ñoâi bôø. Nhôø theá, Saøi Goøn coù ñöôïc nhöõng baùn ñaûo ñeïp: Thanh Ña-Thaûo Ñieàn-Thuû Thieâm... Söï ban taëng cuûa thieân nhieân laø vaäy, nhöng lòch söû 300 naêm phaùt trieån Saøi Goøn haàu nhö chæ môùi döøng laïi ôû moät beân soâng, beân bôø Taây. Phía Ñoâng baáy laâu bình laëng, nay vaãn ñôïi chôø... Mong öôùc Saøi goøn phaùt trieån qua phía bôø Ñoâng khieán ta lieân töôûng ñeán nhieàu tröôøng hôïp töông ñoàng.

Ngaøy nay, vieäc phaùt trieån Saøi Goøn veà phía Ñoâng, qua Thuû Thieâm, ñaõ ñöôïc xaùc ñònh vaø hoaïch ñònh raát sôùm, hôn 10 naêm laø theo quy hoaïch môùi thaät ra, töø tröôùc naêm 1975 Saøi Goøn ñaõ coù taàm nhìn sang höôùng naøy. Theá maø cho tôùi gaàn ñaây, baùn ñaûo tieàm naêng caùch traùi tim Saøi Goøn chæ khoaûng naêm traêm meùt naøy vaãn coøn laø moät vuøng queâ! Ñöôøng ñaát, chaân ñaát, caàu ao, caàu caù eách nhaùi keâu oäp oaïp. Töø caùc cao oác doïc beán Baïch Ñaèng, neáu coù ngöôøi thích thuù nhìn caùi “view” (quang caûnh) hoang sô beân kia soâng Saøi Goøn, phía Thuû Thieâm, thì ñoù laïi laø söï chua chaùt khoâng rieâng ñoái vôùi Thuû Thieâm... Chöa sang ñöôïc bôø Ñoâng, bôø phía Taây laïi tieáp tuïc bò chaát naëng, bò neâm chaët hay phình ra. Ñeán noãi sau nhieàu naêm tham gia thò tröôøng xaây döïng taïi Saøi Goøn, coù laàn oâng Nguyeãn Ngoïc Myõ (Vieät kieàu UÙc) nöûa ñuøa nöûa bi quan “mình coù caûm giaùc nhö Saøi Goøn ñang bò chìm xuoáng”.

Phaùt trieån veà phía bôø Ñoâng chaúng phaûi chæ nhaèm ñaùnh thöùc Thuû Thieâm, Thuû Ñöùc maø coøn laø ñeå noái vaøo vuøng kinh teá ñoäng löïc phía Nam, taïo khaû naêng môû ra moät Saøi Goøn xanh môùi coù ñoài doác ñeïp (vuøng Thuû Ñöùc vaø quaän 9). Ñoài doác laø thöù hieám hoi ñoái vôùi Saøi Goøn hieän höõu. Chính ñoài doác

vaø soâng nöôùc môùi cho khoâng gian soáng toát nhaát. Theá neân taïi Saøi Goøn xöa, daân Taây choïn nhöõng goø ñaát cao ñeå ôû, vaø nay “coäng ñoàng Taây” môùi laïi chuû yeáu ruû nhau veà Thaûo Ñieàn. Ngoaøi vieäc chia seû aùp löïc daân cö cho bôø Taây, ñoâ thò phía Ñoâng seõ thu huùt bôùt giao dòch vaø löôïng ngöôøi raát lôùn ñi laïi Bình Döông, Ñoàng Nai, Vuõng Taøu haøng ngaøy khoâng coøn phaûi qua soâng. Ñoàng thôøi noù cuõng seõ huùt doøng ngöôøi töø bôø Taây sang. AÙch taéc giao thoâng nhôø ñoù ñöôïc hoùa giaûi.

Hieän nay coù dòch vuï thöôûng ngoaïn baèng ca noâ treân soâng Saøi Goøn do Cty Caàn Giôø toå chöùc. Trong moät ngaøy nghæ thöù baûy hay chuû nhaät, ngöôøi Saøi Goøn coù theå ñi nhoùm hoaëc ñi leû. Quaõng thôøi gian ñi thöôûng ngoaïn treân soâng Saøi Goøn gioù maùt loäng, chính laø nhöõng giôø

Laùi Thieâu seõ giaûm toác ñeå khaùch coù phuùt quan saùt laøng goàm truyeàn thoáng treân bôø soâng, tröôùc khi reõ vaøo vöôøn caây Laùi Thieâu nghæ tröa.

Chieàu treân ñöôøng veà, du khaùch ñöôïc gheù thaêm Mieáu Noåi ôû Goø Vaáp - moät di tích lòch söû vaên hoaù quoác gia do ngöôøi Hoa xaây döïng caùch ñaây hôn 200 naêm. Ñieåm ñoäc ñaùo cuûa ngoâi mieáu naøy laø kieåu kieán truùc khaûm söù nhieàu maøu saéc ñaày kheùo leùo. Moät chuyeán du ngoaïn treân soâng traûi qua khoaûng 65km. Tuy nhieân cuõng coù tour daøi hôn ñi ñeán ñeàn Beán Döôïc, ñòa ñaïo Cuû Chi. Neáu choïn tuyeán xuoâi doøng thì len loûi kinh raïch trong khu Röøng Saùc, cuø lao Vaøm Saùt ôû Caàn Giôø, laø khu döï tröõ sinh quyeån theá giôùi.

Ñeâm Saøi GoønSaøi Goøn khoâng coù nhöõng muøa thu

vaøng röïc naéng , khoâng coù tieát trôøi se laïnh cuoái ñoâng . Saøi Goøn chæ voûn veïn hai muøa möa naéng . Moät sôùm thöùc daäy, ngöôøi Saøi Goøn voäi voäi vaøng vaøng phoùng xe ñeán sôû laøm . Ngöôøi soáng ôû Saøi Goøn suoát ngaøy vuøi ñaàu vaøo coâng vieäc vaø nhöõng lo toan cuûa cuoäc soáng. Noùi thaúng ra Saøi Goøn laø thaønh phoá cuûa coâng vieäc, nhöõng phuùt giaây thö giaõn cuûa ngöôøi Saøi Goøn thi thoaûng ñoù chæ laø nhöõng nieàm vui coâng sôû , nhöõng nuï cöôøi ñöôïc baïn beø trao nhau khi bieát ñöôïc baøi laøm cuûa mình ñaït ñieåm toát , laø nhöõng luùc gia ñình quaây quaàn beân maâm côm .... Saøi Goøn chæ trôû neân quyeán ruõ , loäng laãy khi nhöõng gioït naéng cuoái ngaøy voäi taét , töøng doøng ngöôøi noái theo nhau xuoáng phoá ñeâm ñeâm ...

Khi aùnh ñeøn ñaàu tieân ñöôïc môû ra , caû Saøi Goøn raïo röïc chuyeån mình . Saøi Goøn trôû neân röïc rôõ nhö thieáu nöõ ñeán tuoåi xuaân thì . Daïo moät voøng quanh nhöõng con phoá lôùn , baát chôït nhaän ra Saøi Goøn ñaõ thay ñoåi quaù nhieàu vôùi nhöõng söï traùng leä cuûa nhöõng cao oác , toaøn nhaø vuùt leân giöõa trôøi ñeâm , nhöõng aùnh ñeøn laáp laùnh phaû hôi ñeâm khieán Saøi Goøn caøng theâm haøo nhoaùng . Ñi treân ñöôøng Ñoàng Khôi vaøo nhöõng ñeâm möa caûm thaáy thaät thích vôùi haøng lieãu ruû ñöôïc che phuû bôûi nhöõng chuøng ñeøn maøu treo lô löûng giöõa khoâng trung taïo neân moät con ñöôøng daùt vaøng nhö nhöõng maûnh traêng nghieâng soi .

Moãi moät nôi ôû Saøi Goøn , treân töøng goùc phoá con ñöôøng ñeàu ñeå laïi trong taâm hoàn ngöôøi Saøi Goøn nhöõng khoaûng khaéc khoù queân . Ngöôøi noái ngöôøi , xe noái xe ... bình thaûn löôùt qua nhau , ngaém nhìn nhöõng coâ gaùi Saøi Goøn loäng laãy trong nhöõng boä aùo caùnh tuyeät ñeïp nhö veõ neân neùt raïng ngôøi.

Ñeâm Saøi Goøn hoà hôûi vôùi nhöõng tieáng noùi cöôøi cuûa töøng toáp baïn beân beán Baïch Ñaèng , beân nhaø haùt thaønh phoá hay laø nhaø thôø Ñöùc Baø ... Ñeâm Saøi Goøn quyeán ruõ vôùi nhöõng caëp tình nhaân tay trong tay saùnh böôùc beân nhau lang thang qua khaép meûo ñöôøng ... Ñeâm Saøi Goøn aám

phuùt ñöôïc thö giaõn thoaûi maùi nhaát sau moät tuaàn laøm vieäc.

Taøu khôûi haønh töø caûng Baïch Ñaèng taïi trung taâm quaän 1, khaùch coù theå ñöôïc bieát ñeán caùc ñòa danh, coâng trình, thaéng caûnh treân ñöôøng ñi. Ca noâ ngöôïc doøng soâng chæ vaøi phuùt laø ngang qua Taân Caûng taáp naäp taøu thuyeàn. Ñi treân soâng, khaùch ñöôïc quan saùt caän caûnh caùc bieät thöï cuûa khu An Khaùnh - khu vöïc coù giaù ñaát cao nhaát ôû quaän 2, Saøi Goøn hieän nay. Ñieåm döøng ñaàu tieân cuûa khaùch laø khu du lòch Bình Quôùi 1, töø ñaây coù theå troâng thaáy Saøi Goøn Water Park beân kia soâng vôùi nhöõng ñöôøng oáng tröôït nöôùc uoán voøng. Haï löu soâng Saøi Goøn thöôøng ngaøy raát nhieàu taøu beø, saølan löu thoâng vaän chuyeån haøng hoaù, caùt ñaù v.v...Thænh thoaûng nhöõng chuyeán ghe chôû nhöõng haøng goám (bình, chaäu, lu, loï...) töø Bình Döông xuoâi veà mieàn Taây Nam Boä. Caøng ñi leân phía thöôïng nguoàn maët soâng caøng phaúng laëng. Töøng ñaùm töøng ñaùm luïc bình troâi daït treân doøng nöôùc meânh mang, traêng traéng nhöõng caùnh coø. Luùc naøy canoâ ñaõ löôùt qua gaàm nhöõng caây caàu lôùn, noåi tieáng cuûa Saøi Goøn nhö caàu Saøi Goøn, Bình Trieäu, Bình Phöôùc... Ñieåm döøng chaân thöù hai laø vöôøn thuù Thanh Caûnh vôùi haøng chuïc loaøi thuù, chim, caù... Ñaëc bieät du khaùch ñöôïc ngaém nhìn caùc gioáng vòt Chaâu AÂu, Baéc Myõ ñaày maøu saéc, raát laï vaø ñeïp, vaø loaïi baïch xaø tinh nhanh. Khung caûnh hai beân soâng um tuøm caây coái, lau laùch toâ ñieåm neùt hoang sô. Canoâ ñi ngang qua laøng goám

38 39

cuùng vôùi nhöõng tieáng noùi cöôøi , tieáng noâ ñuøa cuûa treû nhoû quanh khu vöïc töôïng Baùc taïi khu trung taâm ... Ñeâm Saøi Goøn laïnh buoát vôùi nhöõng tieáng thôû daøi cuûa ngöôøi daân nhaân coâng ...

Ñeâm Saøi Goøn coøn laø ñeâm möu sinh khi coøn khoâng ít ngöôøi vaãn phaûi nhaân coâng . Ñoù laø nhöõng ngöôøi baùn haøng rong trong khu trung taâm , ñoù laø nhöõng caäu beù ñaùnh giaøy lang thang , ñoù laø nhöõng coâ beù baùn veù soá môøi moïc moïi ngöôøi , ñoù laø nhöõng baùc xe oâm im laëng chôø khaùch .

Ñeâm Saøi Goøn ñaõ aên saâu vaøo kyù öùc cuûa moãi ngöôøi chuùng ta ... Saøi Goøn ñaõ chöùng kieán caû moät tuoåi thô cuûa moãi ngöôøi .. Vaø giôø chuùng ta laïi ñöôïc chöùng kieán Saøi Goøn lôùn leân , tröôûng thaønh vaø röïc rôõ tieàm naêng . Nhö moät hoài chuoâng ngaân vang nguyeän hoàn ngöôøi, Saøi Goøn thaät ñeïp , roäng lôùn bao la , mang nhieàu aån soá thu huùt ngöôøi ñi , ngöôøi ñeán vaø caû ngöôøi ôû laïi . Treân maûnh ñaát Saøi Goøn naøy , töøng doøng ngöôøi töø khaép moïi mieàn ñaát nöôùc ñeán ñaây mang theo höông vò cuûa töøng mieàn ñaõ veõ neân moät Ñeâm Saøi Goøn phoàn hoa , quyeán ruõ ... (Kyø Thieân - Quaän 3 Saøi Goøn)

Laøng ngheà Saøi goøn Khi di chæ khaûo coå Loø Goám Höng Lôïi ñöôïc phaùt hieän ôû quaän 8, ngöôøi Saøi Goøn baây giôø bieát raèng töø xa xöa treân vuøng ñaát naøy ñaõ coù laøng ngheà goám. Ngaøy nay laøng ngheà goám vuøng Höng Lôïi khoâng coøn nöõa. Nhöng khoâng phaûi ôû ñoâ thò lôùn nhaát, nhì cuûa ñaát nöôùc naøy hieän khoâng coøn toàn taïi nhöõng laøng ngheà truyeàn thoáng raát coù yù nghóa vaên hoùa, kinh teá.

Töø vuøng ñaát Cuû Chi vôùi nhöõng laøng ngheà noåi tieáng: laøng maønh truùc Taân Thoâng Hoäi; laøng chaèm noùn Taèm Lanh; laøng roå raù Muõi Lôùn, Thaùi Myõ; laøng reá Phöôùc Vónh An; laøng baùnh traùng Phuù Hoøa Ñoâng, laøng ñan boà An Nhôn Taây. Huyeän Bình Chaùnh vôùi laøng ñan ñeäm Taân Tuùc, laøng deät chieáu Nam Ña Phöôùc, laøng röôïu An Phuù Taây. Ñeán caùc quaän ven nhö quaän 8 vôùi caùc laøng ngheà: laøng deät chieáu Bình An; laøng bao giaáy Bình Ñoâng; laøng ñoùng söûa ghe Caàu Raïch OÂng. Quaän Taân Bình coù: laøng deät Baûy Hieàn; laøng thuoäc da Phuù Thoï; xoùm thuûy tinh Phuù Thoï; xoùm loàng ñeøn Phuù Bình (moät phaàn thuoäc quaän Taân Bình, moät phaàn thuoäc quaän 11). Quaän Goø Vaáp coù: laøng ñuùc lö ñoàng An Hoäi, laøng deät chieáu Beán Haûi. Quaän 12 coù laøng chaïm khaéc goã Trung Myõ Taây. Quaän 4 coù laøng giaøy Khaùnh Hoäi. Quaän 6 coù: laøng choåi boâng coû, xoùm choåi loâng gaø. Quaän 9 coù: laøng gaïch goám Long Bình. Quaän Thuû Ñöùc noåi tieáng vôùi laøng nem Thuû Ñöùc. Vaø coøn nhieàu nhöõng laøng ngheà, xoùm ngheà khaùc nöõa ñang toàn taïi ôû Saøi goøn.

Baát chaáp söï thöøa nhaän muoän maøng chính thoáng ñoái vôùi vai troø, vò trí cuûa

noù trong neàn kinh teá haøng hoùa, laøng ngheà thuû coâng truyeàn thoáng ñaõ goùp phaàn giaûi quyeát vieäc laøm cho haøng chuïc ngaøn, traêm ngaøn cö daân, ñaëc bieät laø thanh nieân. Taïi caùc laøng ngheà, thanh nieân - ña soá laø nöõ thanh nieân coù ñöôïc “tay ngheà”, duø tay ngheà cao hay thaáp thì nhöõng ngöôøi nhaân coâng naøy cuõng thoaùt khoûi cuoäc ñôøi chaïy tìm vieäc nhaân coâng phoå thoâng. Ñeå laøm ngheà thuû coâng truyeàn thoáng, ngöôøi thôï khoâng caàn coù nhieàu voán, chæ caàn moät ít coâng cuï thuû coâng cuøng ñoâi baøn tay kheùo leùo vaø ñaëc bieät laø söï sieâng naêng caàn maãn. Vôùi ñieàu kieän nhö theá, khi saûn phaåm ngheà thuû coâng coù choã ñöùng trong neàn kinh teá haøng hoùa, thì laøng ngheà thu huùt ñöôïc nhieàu nhaân coâng. Laøng ngheà thuû coâng truyeàn thoáng laø cô sôû xaõ hoäi bình oån, laønh maïnh.

Giaù trò vaên hoùa cuûa ngheà vaø laøng ngheà truyeàn thoáng theå hieän qua saûn phaåm, cô caáu cuûa laøng, loái soáng, phong tuïc taäp quaùn cuûa coäng ñoàng. Nhöõng saûn phaåm thuû coâng truyeàn thoáng haàu heát laø nhöõng saûn phaåm haøng hoùa mang tính ngheä thuaät, noù laø saûn phaåm vaên hoùa vaät theå vöøa chöùa ñöïng nhöõng giaù trò vaên hoùa phi vaät theå. Nhöõng saûn phaåm thuû coâng theå hieän söï öùng xöû cuûa con ngöôøi tröôùc nguyeân lieäu, tröôùc thieân nhieân. Töø nguyeân lieäu thoâ sô, qua baøn tay taøi hoa, taâm huyeát cuûa ngöôøi thôï ñaõ trôû thaønh nhöõng saûn phaåm xinh xaén, duyeân daùng vì saûn phaåm laø nôi göûi gaém taâm hoàn, taøi naêng, theå hieän khieáu thaåm myõ nhaân coâng, söï thoâng minh söï saùng taïo, tinh thaàn nhaân coâng cuûa ngöôøi thôï ngheä nhaân. Nhöõng ngöôøi thôï ñuùc ñoàng Goø Vaáp tieáp thu kyõ thuaät vaø kinh nghieäm bao ñôøi cuûa cha oâng, taïo neân nhöõng chieác lö ñoàng noåi tieáng. Ngöôøi thôï chaïm khaéc goã mang tinh thaàn saùng taïo töø mieàn Trung vaøo Trung Myõ Taây, taïo ra nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät chaïm khaéc ñöôïc khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc öa chuoäng.

Moãi laøng ngheà thöïc söï laø moät ñòa chæ vaên hoùa, phaûn aùnh neùt vaên hoùa ñoäc ñaùo cuûa töøng ñòa phöông, töøng vuøng. Laøng ngheà truyeàn thoáng töø laâu ñaõ trôû thaønh moät boä phaän höõu cô khoâng theå thieáu cuûa vaên hoùa daân gian. Nhöõng giaù trò vaên hoùa chöùa ñöïng trong caùc laøng ngheà truyeàn thoáng ôû Saøi goøn ñaõ taïo neân nhöõng neùt rieâng ñoäc ñaùo ña daïng nhöng cuõng mang baûn saéc chung cuûa vaên hoùa daân toäc Vieät Nam. Xin chuùc caùc laøng ngheà thuû coâng truyeàn thoáng ôû Saøi goøn ñöùng vöõng, maõi saùng toûa giaù trò vaên hoùa trong tieán trình coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc.Söùc haáp daãn cuûa laøng ngheà Saøi

GoønTaïi khu Vaên Thaùnh coù boán laøng:

Goám Vieät, Kim Moäc Thaïch, Traêng Thu, ñieâu khaéc ñaù Nguyeãn Hoàng. Chuû nhaân cuûa caùc laøng ngheà naøy cho bieát, khaùch ñeán tham quan raát thích thuù, vì hoï ñöôïc tìm hieåu, chöùng kieán ñoâi baøn tay vaøng töø nhöõng ngheä nhaân thaät taøi hoa, ñaëc bieät hoï ñöôïc tham gia saûn xuaát taïi choã, ñaùp öùng taâm lyù ñöôïc thöû cuûa ngöôøi ñi du lòch.

Taïi trung taâm thaønh phoá, moät soá cô sôû ngheà truyeàn thoáng cuõng ñaõ baét ñaàu chuù yù ñeán vieäc thu huùt khaùch phöông xa ñeán xem, mua saûn phaåm. Nhö cô sôû tranh theâu tay Caåm Tuù, nhôø öu theá coù maët baèng roäng, ñaõ môû moät showroom tröng baøy taùc phaåm tranh theâu tay ngheä thuaät ôû beân döôùi; coøn treân laàu laø nôi thôï theâu laøm vieäc. Khaùch ñeán ñaây thöôûng laõm tranh, coøn ñöôïc taän maét xem caùc ngheä nhaân phaû hoàn mình vaøo töøng neùt chæ ñaày soáng ñoäng. Chuû cô sôû cho bieát, ñaõ lieân keát vôùi moät soá

Laøng ngheà thuû coâng truyeàn thoáng ngoaøi vieäc taïo vieäc laøm cho ngöôøi taïi choã, coøn cung caáp vieäc laøm cho moät soá ngöôøi laøm dòch vuï cung caáp nguyeân lieäu, dòch vuï hoaøn chænh vaø dòch vuï tieâu thuï saûn phaåm... Xoùm thuûy tinh Phuù Thoï giuùp cho ngöôøi buoân baùn ve chai theâm thu nhaäp; laøng deät Taân Xuaân, Baûy Hieàn taïo theâm coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi thôï nhuoäm; laøng thuoäc da Phuù Thoï taïo vieäc laøm cho ngöôøi thôï sôn vaø ñaùnh boùng da.... Nhö vaäy, neáu ñöôïc söï naâng ñôõ cuûa nhaø nöôùc baèng moät loaït chính saùch ñeå caùc laøng ngheà “ñöùng” ñöôïc trong cô cheá thò tröôøng thì chaéc chaén “laøng ngheà” seõ goùp phaàn raát tích cöïc vôùi nhaø nöôùc trong vaán ñeà giaûi quyeát vieäc laøm ñoái vôùi löïc löôïng nhaân coâng quaù phong phuù cuûa thaønh phoá ta hieän nay.

Laøng ngheà laø nôi coäng ñoàng daân cö coù loái soáng vaên hoùa: soáng yeâu nhaân coâng; soáng caàn cuø, giaûn dò, tieát kieäm; soáng ñuøm boïc, giuùp nhau cuøng reøn luyeän tay ngheà. Laøng ngheà laø nôi khoâng coù ñaát ñeå vaên hoùa phaåm ñoäc haïi, caùc teä naïn: ma tuùy, côø baïc, röôïu cheø, ñua xe... naåy nôû. Phaûi chaêng chính vì leõ ñoù maø naûy sinh nhaän thöùc: laøng ngheà thuû coâng truyeàn thoáng chaéc chaén seõ ñoùng goùp tích cöïc, thieát thöïc vaøo vieäc xaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa ôû cô sôû.

40 41

coâng ty du lòch ñöa khaùch ñeán tham quan, mua tranh, hoï raát thích thuù vaø khaâm phuïc ngöôøi thôï, ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam.

Cho ñeán nay, Saøi Goøn vaãn coøn löu giöõ ñöôïc nhieàu laøng ngheà truyeàn thoáng noåi tieáng töø laâu ñôøi nhö: ngheà ñuùc lö ñoàng thôø ôû Goø Vaáp, theâu tranh ôû moät soá quaän trung taâm, laøm haøng maõ cuûa ngöôøi Hoa Chôï Lôùn, xe nhang - laøm töôïng Phaät ôû Bình Chaùnh; ñan maây, tre, laù ôû Thaùi Myõ; traùng baùnh ôû Phuù Hoaø Ñoâng (Cuû Chi); laøm sôn maøi Thuû Ñöùc...Moãi laøng ngheà ñeàu coù giaù trò vaên hoaù vaø söùc haáp daãn rieâng. Tyû nhö ñeán vôùi ngheà xe nhang ôû Bình Chaùnh, du khaùch bieát ñöôïc töøng coâng ñoaïn laøm thaønh nhöõng caây nhang. Hay ñeán ngheà laøm sôn maøi Thuû Ñöùc, ngoaøi vieäc chöùng kieán nhöõng ngheä nhaân ñuïc, chaïm, maøi...du khaùch coøn ñöôïc xem nhieàu taùc phaåm ngheä thuaät ñaëc saéc.

Baø Francoise Chabrier, du khaùch ngöôøi Phaùp cho bieát: Khi ñeán Saøi Goøn, coâng ty du lòch daønh thôøi gian cho chuùng toâi mua saém quaø löu nieäm ôû caùc shop vaø trung taâm mua saém, nhöng thaät ra toâi vaø nhöõng thaønh vieân trong ñoaøn khoâng thích thuù baèng khi ñeán mua quaø löu nieäm taïi caùc laøng goám vaø sôn maøi taïi Bình Döông. Tham khaûo qua nhieàu tour toå chöùc cho du khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc ñeán tham quan Saøi Goøn, caùc coâng ty du lòch haàu nhö chöa ñöa laøng ngheà ôû thaønh phoá vaøo trong tuyeán ñieåm. Giaùm ñoác moät haõng löõ haønh quoác teá cho raèng do laøng ngheà khoâng haáp daãn, ngöôøi daân laøng ngheà chöa hieåu veà du lòch, ñöôøng ñi laïi khoù khaên...Trong khi ñoù chính ngheä nhaân caùc laøng ngheà laïi thieát tha mong muoán bieát ngaønh du lòch caàn gì ôû hoï, hoï seõ saün saøng vaø caàn söï tö vaán töø ngaønh du lòch. OÂng Leâ Chi Minh Ñoaùn, höôùng daãn vieân cuûa Saigontourist ñöa yù kieán, neân chaêng ngaønh du lòch thaønh phoá phoái hôïp vôùi

Moät soá ngaønh ngheà tieâu bieåuMaây tre laù

Laøng queâ Vieät Nam vôùi nhöõng luõy tre laøng taïo neân neùt ñeïp bình yeân. Chæ caàn ra khoûi thaønh phoá khoaûng 20km veà höôùng Hoùc Moân, Cuû Chi, baïn coù theå tham quan laøng ngheà truyeàn thoáng cuûa ngöôøi daân xaõ Xuaân Thôùi Sôn. Caùc saûn phaåm töø tre raát ña daïng, phong phuù nhö soït tre, ñuõa tre, roå tre, cao caáp hôn laø caùc boä baøn gheá baèng tre, voõng tre. Neáu muoán choïn moät saûn phaåm maây cho mình, baïn coù theå gheù xem ôû khu vöïc ñöôøng Ba Thaùng Hai (Traàn quoác Toaûn cuõ), Pasteur, Nam Kyø Khôûi Nghóa (Coâng lyù cuõ). Caùc saûn phaåm maây raát beàn, ñoä dai vaø ñoä thoâng thoaùng cao . Maây nguyeân lieäu phaûi qua nhieàu coâng ñoaïn nhö laøm saïch, choáng moït, choáng aåm, taåy traéng tuyø theo töøng saûn phaåm vaø cuoái cuøng thuôøng ñöôïc ñaùnh veïc ni hoaëc sôn boùng ñeå taêng veû ñeïp cho saûn phaåm.

Sôn maøiCaùc saûn phaåm goã sôn maøi hoaëc ñöôïc

caån oác xaø cöø loùng laùnh vôùi maøu saéc haøi hoøa, neùt ñeïp tao nhaõ taïo neân söï sang troïng quyù phaùi cho khoâng gian xung quanh. Ngöôøi Vieät xa queâ, khaùch ngoaïi quoác vaø caû nhöõng ngöôøi trong nöôùc ñeàu raát thích coù nhöõng saûn phaåm ñoäc ñaùo naøy ñeå taëng ngöôøi thaân, ñeå söû duïng hoaëc trang trí noäi thaát, ñoù coù theå laø moät böùc tranh, loï hoa, boä baøn gheá hay tuû thôø gia tieân. Bình Döông laø nôi noåi tieáng trong laøng vôùi raát nhieàu ngheä nhaân coù taâm huyeát. Sôn maøi laø moät ngaønh ngheà coå truyeàn cuûa Vieät Nam ñang ñöôïc giöõ gìn vaø phaùt huy.

TheâuCaùc maët haøng theâu xuaát khaåu nhö

theâu treân aùo, goái, khaên traûi baøn, maøn cöûa...hieän raát ñöôïc khaùch nöôùc ngoaøi öa chuoäng. Taïi Saøi Goøn, khu Ñoàng Khôûi - Nguyeãn Hueä raát noåi tieáng vôùi caùc phoá chuyeân baùn caùc maët haøng theâu tay cho du khaùch.

Taûn maïn möa Saøi Goøn Saøi Goøn ñaõ vaøo muøa möa ñöôïc moät

thôøi gian. Naêm nay möa sôm hôn maáy naêm tröôùc. Ngoài nhìn möa maø caûm xuùc ôû ñaâu boãng traøn veà...

Ai ñoù noùi raèng Saøi Goøn ñoûng ñaûnh nhö moät coâ gaùi môùi lôùn quaû chaúng sai. Môùi saùng naéng chang chang, vaäy maø chieàu laïi laø möa xuoáng. Maø möa to nöõa nghen. Khoâng bieát nöôùc ôû ñaâu maø laém theá! Ñi laïi cöïc ôi laø cöïc!

Saøi Goøn nhöõng luùc möa buoàn ôi laø buoàn. Ngoài nhaø chæ bieát baät nhaïc maùy tính maø nghe. Chöù bieát laøm gì baây giôø. Ñi chôi ö? Ñaâu phaûi nhö ôû queâ maø ñieân ñieân khuøng khuøng ñi daïo möa Saøi Goøn! Saøi Goøn möa chæ coù nhôù nhaø. Nhôù böõa côm gia ñình aám aùp nhöõng ngaøy möa. Nhôù ñuû thöù moùn aên noùng hoåi ngon laønh. Nhôù nhöõng ngaøy thô aáu gaáp thuyeàn thaû trong nhöõng ngaøy möa. Nhôù sao maø nhôù!

Saøi Goøn möa laïi nhôù moät ngöôøi xa. Cuõng coù moät laàn hieám hoi ta vaø ngöôøi aáy ñöùng truù möa beân haøng hieân. Nhôù

caû caâu noùi cuûa ngöôøi aáy: “Vaäy laø em vaø anh ñaõ coù kæ nieäm truù möa roài!”. Nhôù quaùn caø pheâ beân Hoà Con Ruøa caû hai ngöôøi ngoài treân cao maø nhìn doøng ngöôøi qua laïi hoái haû vì côn möa saép ñeán. Nhôù laém!

Saøi Goøn möa maø chaïnh loøng nghó ñeán bao thaân phaän xa queâ khoâng ñöôïc may maén nhö mình. Laø chò baùn traùi caây goàng mình ñaåy xe trong gioù. Laø nhöõng em baùn veù soá chaïy trong möa vôùi taäp veù soá öôùt nheïp. Laø nhöõng ngöôøi chôû haøng loay hoay vôùi môù haøng quaù coàng keành trong laøn möa.

Saøi Goøn möa môùi thaáy caùi naêng ñoäng, oàn aøo, xoâ boà thöôøng thaáy ñi ñaâu maát, maø daønh choã cho söï laéng ñoïng, söï vaéng veû vaø moät chuùt bình yeân ôû thaønh phoá naøy.

Ñi treân ñöôøng phoá Saøi Goøn nhöõng chieàu möa nhieàu laàn vaø coù thôøi gian raûnh ta seõ ñeå yù nhöõng haøng me treân ñöôøng Pasteur hay Nguyeãn Thò Minh Khai troâng nhö nhöõng haøng mi long lanh ñaãm öôùc cuûa nhöõng coâ gaùi ñang khoùc. Vaø nhaän ra moät Saøi Goøn deã thöông vaø gaàn guõi laøm sao!

Saøi Goøn möa. Ñaùng gheùt maø cuõng ñaùng yeâu laém! [ ]

Ngöôøi lang thang aên xin töø caùc tænh thaønh khaùc ñoå veà Saøi Goøn “laøm aên” khoâng coøn laø hieän töôïng nöõa maø ñaõ trôû thaønh vaán naïn cuûa thaønh phoá. Hình aûnh nhöõng ñöùa treû leách theách vôùi boä quaàn aùo caùu baån leâ la treân væa heø, leà ñöôøng, coâng vieân, beán xe, treân nhöõng luoàng xe löu thoâng... ñang laøm cho nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm cuûa thaønh phoá theâm ñau ñaàu.

Ñaèng sau hình aûnh nhöõng ngöôøi lang thang aên xin aáy, chuùng toâi thaáy roõ nhöõng con ngöôøi ñang laáy treû em, ngöôøi giaø laøm “coâng cuï” ñeå laøm giaøu. Nhöõng ngaøy theo caùi bang, chuùng toâi môùi nhìn thaáy ñöôïc heát “haäu tröôøng” cuûa nhöõng taám thaân kheùt naéng.Leâ leát aên xin theo töøng nhòp roi

Trong nhöõng ngaøy Teát vöøa qua, raûo böôùc treân caùc tuyeán ñöôøng vaéng ngöôøi, chuùng toâi môùi nhaän thaáy söï aùp ñaûo cuûa löïc löôïng ngöôøi lang thang, aên xin so vôùi soá löôïng ít oûi cuûa ngöôøi ñi ñöôøng. Taïi taát caû caùc goùc ngaõ tö, buøng binh, væa heø, ñaâu ñaâu cuõng nhìn thaáy boùng daùng cuûa ñoäi quaân naøy.

Chieàu muøng 5 Teát, taïi goùc caây xaêng ngaõ tö Nguyeãn Traõi - Nguyeãn Vaên Cöø, quaän 5, moät ñaùm treû gaàn 10 ñöùa ñoä töø 5 - 10 tuoåi chia 4 goùc ngaõ tö, leâ leát traûi taám baït ra naèm. ÔÛ goùc naøy, moät cuï giaø hom hem xua tay ñuoåi luõ nhoùc ra xa vì “giaønh ñaát laøm aên” cuûa cuï.

Goùc ngaõ tö ngay Tröôøng Maàm non ñöôøng Nguyeãn Traõi, moät beù gaùi ñoä 7 - 8 tuoåi, caëp gioø khoanh troøn leát töøng chuùt treân væa heø. Töøng doøng xe döøng ñeøn ñoû, beù gaùi chìa ñoâi baøn tay caùu baån cuøng aùnh maét van xin loøng thöông haïi cuûa ngöôøi döôùi loøng ñöôøng.

Choác choác, aùnh maét beù gaùi lieác veà phía nhaø veä sinh coâng coäng, nôi coù 2 ngöôøi phuï nöõ ñang chìa boä baøi ra xem queû. Treân tay ngöôøi phuï nöõ, caùi roi tre nhòp nhòp cuøng aùnh maét göôøm lieác veà phía coâ beù.

Moät anh xe oâm ôû ñaây cho bieát: “Tuïi naøy aùc laém! Trôøi naéng nhö ñoå löûa vaäy maø chuùng noù baét con beù leâ leát treân væa heø noùng raùt. Toâi thaáy hoï duøng roi ñaùnh khoâng thöông tieác boïn treû. Ngoaøi hai aû treân, toâi coøn thaáy 2 thanh nieân khaùc ngoài caén haït döa beân kia ñöôøng “kieåm soaùt” maáy ñöùa treû laên loùc ôû ngaõ tö”.

Trôøi chaïng vaïng toái. Taïi khuoân vieân ñöôøng Haûi Thöôïng Laõn OÂng, quaän 5, moät ñoäi quaân hôn 30 ngöôøi lang thang naèm leâ leát treân caùc boàn hoa treân khu vöïc naøy. Nhöõng vaät duïng sinh hoaït mang theo beân mình, ñoäi quaân treân baøy ra ñaày caû moät goùc khuoân vieân. Moät phuï nöõ ngöôøi ñen ñuûi vô laáy can nöôùc doäi leân ñaàu ñaùm treû gaày giô xöông lau laáy lau ñeå.

Caûnh aên uoáng sinh hoaït cho ñeán 22h. 5 chieác xích loâ cuõ kyõ cuûa caùc baùc taøi giaø lao tôùi ñöa caû ñoäi quaân

dôøi ñieåm taäp keát. Baùm theo nhöõng chieác xích loâ naøy, chuùng toâi thaáy 5 baùc taøi tuùa ra 5 ngaû lao veà phía buøng binh Phuù Laâm, chôï Bình Taây, beán xe Chôï Lôùn... laån khuaát vaøo caùc con heûm chaèng chòt.

Ngaøy 16/2, chuùng toâi ñeán khu phoá Taây quaän 1. Khu vöïc naøy taäp trung haøng chuïc ngaøn khaùch Taây ba loâ ñeán löu truù tham quan thaønh phoá. Maëc duø nôi ñaây löïc löôïng baûo veä du khaùch lieân tuïc tuaàn tra nhöng chuùng toâi vaãn nhaän thaáy treû lang thang baùm truï nôi

theo nhöõng du khaùch khaùc.Phía Coâng vieân 23-9, hai ngöôøi phuï

nöõ maëc ñoà maøu chaùo loøng maân meâ ly caø pheâ ñaù. Choác choác, thaèng nhoùc nhoû nhaát ñaùm vô môù tieàn trong ca chaïy aøo veà ñöa cho 2 ngöôøi phuï nöõ roài laïi laân la theo nhoùm.

Coøn hình aûnh nhöõng ñöùa beù 5-7 tuoåi maët lem luoác ngöôøi traàn nhö nhoäng leõo ñeõo theo nhöõng chuù nhoùc len loûi trong doøng xe coä ñoâng ngheït maø chuùng toâi baét gaëp ñöôïc taïi caùc ngaõ tö. Ñaùm nhoùc lôùn thaáy chuùng khoâng

naøy.Taïi goùc ñöôøng Ñeà Thaùm - Phaïm

Nguõ Laõo, chieác xe du lòch cuûa Coâng ty Xe khaùch P.T vöøa trôø tôùi, khaùch böôùc xuoáng, 3 ñöùa nhoùc ñen cuøi cuïi beá theâm ñöùa treû vaøi thaùng tuoåi nguû gaø nguû gaät baùm theo du khaùch chaép tay veû maët ñau khoå. Nhöõng caùi laéc tay cuøng caùi ñaàu gaät gaät laøm nhieàu du khaùch phaûi laéc ñaàu “ñaùp traû”. Moät vaøi du khaùch muoán cho qua chuyeän duùi vaøo caùi ca ñoû cuûa 3 ñöùa nhoùc tôø 10.000ñ chuùng môùi buoâng tha vaø chaïy

khoùc ñeå xin tieàn lieàn giôû troø huø doïa, duøng roi hoaëc beá xoác leân cho chuùng khoùc. Nhöõng gioït nöôùc maét ñau ñôùn cuûa ñaùm treû naøy laøm vuõ khí “lôïi haïi” ñeå chuùng deã haønh ngheà.Tuï quaân nhöõng ngaøy boû phoá leân

chuøaNhöõng ngaøy Teát troâi qua, daïo quanh

caùc ñöôøng phoá chuùng toâi thaáy boùng daùng cuûa nhöõng ngöôøi lang thang thöa daàn. Ngaøy 17/2, taïi Caàu OÂng Laõnh (töø quaän 1 qua quaän 4) chuùng toâi khoâng coøn thaáy boùng daùng 3 cuï giaø ngoài vaát

42 43

vöôûng treân caàu. Hoûi moät ngöôøi baùn traùi caây daïo ban ñeâm, chò cho bieát: “Ba cuï giaø ñöôïc maáy anh xích loâ chôû leân Bình Döông xin tieàn roài!”.

Chuaån bò ñeán raèm, caùc ngoâi chuøa laø ñieåm ñeán cuûa du khaùch thaäp phöông. Ñeå moät naêm laøm aên suoân seû, khaùch thaäp phöông cuõng deã tính moùc haàu bao “laøm phöôùc”, ñaây laø cô hoäi laøm aên cuûa boïn chaên daét.

Taïi ngoâi chuøa treân ñöôøng Tröông Ñònh, phöôøng Beán Thaønh, quaän 1, trong nhöõng ngaøy gaàn tôùi raèm thaùng gieâng, loái ra vaøo cöûa chuøa laø haøng chuïc haønh khaát tuï taäp ñaày 2 beân loái ra vaøo. Taïi Vieät Nam Quoác Töï (ñöôøng 3-2, quaän 10), ñoäi quaân aên xin böng kín khu vöïc doïc loái vaøo ñaïi saûnh.

ÔÛ moät soá chuøa nhö: chuøa Baø 3, quaän 7, chuøa Vónh Nghieâm, quaän 3... chuùng toâi thaáy laùc ñaùc nhöõng ñöùa treû leâ leát coá gaéng ñeo chaët chaân khaùch haønh höông.

Chæ coù theå “baét coùc boû ñóa”Tình traïng ngöôøi lang thang töø caùc tænh lieân tuïc keùo veà thaønh phoá ñang

laø moái lo ngaïi cho toaøn thaønh phoá. Vieäc giaûi quyeát döùt ñieåm tình traïng naøy khoâng theå moät sôùm moät chieàu laø giaûi quyeát heát. Nhieàu laàn chuùng toâi chöùng kieán caûnh thu gom ngöôøi lang thang cuûa coâng an caùc quaän, trong ñoù coù raát nhieàu ñöùa treû chuùng toâi nhaün maët.

Nhöng chæ vaøi ngaøy sau ñôït thu gom, chuùng toâi vaãn thaáy chuùng haønh ngheà ngoaøi ñöôøng. Caùi cô baûn khoâng phaûi laø nhöõng ñöùa treû maø laø nhöõng keû ñöùng sau chuùng, nhöõng keû chaên daét coù ñuû moïi caùch ñeå gom nhöõng ñöùa treû töø caùc nôi veà “haønh ngheà” thu lôïi cho chuùng.

Vieäc giaûi quyeát vaán ñeà ngöôøi lang thang trong thaønh phoá ñang thöïc hieän theo caùch “baét coùc boû ñóa” maø chöa coù moät bieän phaùp caên cô naøo giaûi quyeát. Döôøng nhö caùc ngaønh chöùc naêng vaãn coøn chöa vòn ñeán caùc ñoái töôïng ñaàu naäu, chaên daét baét treû em ñi xin aên vì roõ raøng, qua nhieàu vuï ñieàu tra, phaù caùc ñöôøng daây chaên daét treû em chæ ñeám ñöôïc treân ñaàu ngoùn tay [ ]

OÂng “Taây löøa” Mansour Ali Kes-amali Dehnou (SN 1958), quoác tòch Iran bò Coâng an Caàn Thô taïm giöõ vaøo ngaøy 3/2

Sau moät thôøi gian löøa ñaûo baèng chieâu thöùc ñoåi tieàn ôû caùc thaønh phoá lôùn nhö Haø Noäi, Saøi Goøn... nhieàu oâng Taây ba loâ ñaõ daït veà mieàn Taây tìm kieám cô hoäi “laøm aên”.

Lô laø bò “khoaém”Ngaøy 3/2, Coâng an Caàn Thô taïm

giöõ 2 ngöôøi nöôùc ngoaøi laø Mansour Ali Kesamali Dehnou (SN 1958) vaø Moradi Hafer Hassan (SN 1989), cuøng

mang quoác tònh Iran coù daáu hieäu löøa ñaûo. Cuøng luùc, nhaân vieân Cty Xe khaùch Phöông Trang- Chi nhaùnh Caàn Thô ñeán trình baùo coâng an ñaõ bò 2 ñoái töôïng ngöôøi nöôùc ngoaøi khaùc löøa laáy maát 3,5 trieäu ñoàng cuûa moät nhaân vieân baùn veù.

Tröôùc ñoù, theo lôøi trình baøy cuûa chò Nguyeãn Thò Minh Thö (SN 1960, nguï aáp Vónh Laân, xaõ Vónh Trinh, huyeän Vónh Thaïnh, Caàn Thô), vaøo ngaøy 28/1, chò ñang ngoài chôi vôùi maáy ngöôøi baïn tröôùc cöûa nhaø thì 2 oâng Taây döøng xe mua nöôùc mía vaø hoäp kem ñaùnh

raêng ôû nhaø beân caïnh. Do chuû nhaø beân khoâng coù tieàn thoái neân ñaõ böôùc qua nhôø chò ñoåi cho ít tieàn leû ñeå thoái laïi. Mansour Ali Kesamali Dehnou môû cöûa xe böôùc ñeán nhaø chò Thö xin ñoåi tieàn. Sau khi laáy coïc tieàn töø trong tuû ra, OÂng Taây naøy chæ troû lung tung, ñoøi ñoåi loaïi tieàn meänh giaù 200.000 ñoàng. Do maát caûnh giaùc, chò Thö ñaõ ñeå Mansour Ali Kesamali Dehnou caàm xaáp tieàn xoøe ra gaáp vaøo sau ñoù traû laïi. Khi 2 oâng Taây ñi maát, chò Thö ngôù ngöôøi khi xaáp tieàn ñaõ bò ruùt maát 7 trieäu ñoàng...

Ngaøy 2/2, hai ñoái töôïng treân laïi xuaát hieän tröôùc cöûa moät kho thuoác baûo veä thöïc vaät taïi Khoùm Bình Ñöùc 5, phöôøng Bình Ñöùc, Long Xuyeân (An Giang) ñeå xin ñoåi tieàn. Chò Huøynh Ngoïc Trang - nhaân vieân cuûa kho ñaõ laáy tieàn vöøa lónh löông cuûa mình ra ñoåi cho boïn chuùng. Vôùi thuû töông töï, boïn chuùng ñaõ laáy maát cuûa chò Trang 5,5 trieäu ñoàng...

Ñaïo chích chuyeân nghieäpChò Tröông Thò Thu Haø , ngöôøi quaûn

lyù khaùch saïn Phöông Nam keå: Khoaûng 11 giôø khi caùc nhaân vieân chuaån bò nghæ tröa thì coù moät xe bieån soá 52V-6886 gheù vaøo khaùch saïn. Hai ngöôøi ñaøn oâng ngöôøi ngoaïi quoác aên maëc raát lòch söï böôùc xuoáng xe, tieán veà quaày leã taân nôi chò Haø ñang ngoài yeâu caàu thueâ phoøng ñeå nghæ ngôi. “Hoï khoâng noùi tieáng Anh maø noùi tieáng gì toâi khoâng roõ nhöng qua daùng ñieäu trình baøy, toâi bieát hoï caàn thueâ phoøng neân cho nhaân vieân khaùch saïn laø anh Minh, daãn leân xem phoøng” chò Haø keå.

Khi moät ngöôøi ñaøn oâng leân laàu xem phoøng nghæ thì ngöôøi coøn laïi ruùt ra 100 ñoâla yeâu caàu toâi ñoåi sang tieàn Vieät. Chò Haø laáy ra 1,6 trieäu ñoàng (loaïi tieàn meänh giaù 100.000 ñoàng/ tôø) ñöa cho ngöôøi ñaøn oâng naøy thì bò anh ta laéc ñaàu lia lòa vaø noùi boâ loâ boâ la roài traû tieàn laïi. Khi ngöôøi ñaøn oâng leân xem phoøng töø treân laàu böôùc xuoáng thì cuõng laø luùc ngöôøi ñaøn oâng ñoøi ñoåi tieàn töùc thì traû laïi 1,6 trieäu ñoàng, laáy laïi 100 ñoâla roài boû ñi. Khi kieåm tra laïi ngaên tuû ñöïng tieàn, chò phaùt hieän coïc tieàn 11,5 trieäu ñoàng vöøa môùi goùi laïi ñaõ khoâng caùnh maø bay.

Hai ñoái töôïng ngöôøi nöôùc ngoaøi laø Hakki Can vaø Toru Cevdet, quoác tòch Thoå Nhó Kyø vaø Malaixia.Taïi cô quan Coâng an, 2 ñoái töôïng treân khai nhaän laø ñaõ thueâ xe oâ toâ BSK 52V-6886 cuøng taøi xeá cuûa moät ngöôøi taïi Saøi Goøn ñeå ñi Caø Mau du lòch.

Khoâng chæ coù Caàn Thô, nhieàu tænh thaønh khaùc taïi ÑBSCL nhö: Vónh Long, An Giang thöôøng xuyeân xaûy ra nhöõng vuï maát caép do caùc oâng Taây thöïc hieän. Caùc ñoái töôïng gaây aùn coù ñaëc ñieåm nhaän daïng nöôùc da ngaêm ñen (maét gioáng nhö ngöôøi Trung AÙ), thöôøng nhaém vaøo caùc cô sôû kinh do-

anh, mua baùn lôùn nhöng coù ít khaùch haøng ñeå ra tay. Gaàn ñaây, anh Traàn Baù Ngay (chuû cöûa haøng gas Myõ Myõ, phöôøng Myõ Long, Long Xuyeân, An Giang) laø naïn nhaân cuûa boïn troäm vôùi soá tieàn bò caùc oâng Taây khoaém maát leân ñeán 60 trieäu ñoàng.

Thoâng tin töø Caø Mau cuõng vöøa thoâng baùo, phaùt hieän moät nhoùm ngöôøi nöôùc ngoaøi ñaõ thöïc hieän caùc haønh vi troäm caép tieàn treân ñòa baøn, goàm: Hehmet Murat (SN 1963), soá thò thöïc L348747C1, Athi Tuncay (SN 1974) soá hoä chieáu TRN099551, Saridenir Ahnet (SN 1973), soá thò thöïc L0667940, Yavasev Ozer (SN 1971), soá thò thöïc L0532865, taát caû cuøng mang quoác tòch Thoå Nhó Kyø. [ ]

Chaùu Hoaøng Vaên Tuaán ñöôïc daân baûn moi leân töø ñoáng ñaát ñaù

Cuoäc ñôøi coù nhöõng ñieàu kyø dieäu, khoâng deã lyù giaûi. Nhöõng ngöôøi thoaùt cheát trong gang taác trong ñôït luõ kinh hoaøng vöøa qua taïi Yeân Baùi laø nhöõng tröôøng hôïp nhö theá...

Cho ñeán luùc naøy Traàn Thò Döông, ngöôøi daân toäc Dao ôû xaõ Yeân Thaønh (Yeân Bình, Yeân Baùi) vaãn nhö ngöôøi maát hoàn, chò khoâng tin noåi mình coøn soáng, vöøa oâm ñöùa con nhoû laø Hoaøng Vaên Tuaán vaøo loøng, nöôùc maét giaøn giuïa keå: Ñeâm aáy trôøi möa to laém, saám chôùp nhaèng nhòt, uøng oaøng ôû treân nuùi, nöôùc chaûy töø treân maùi nhaø xuoáng nhö ñoå töø trong chaäu ra. Choàng chaùu laø Hoaøng Vaên Chöù baûo: Möa to theá naøy luõ veà mang caùt laáp heát ruoäng maát...Nhaø chaùu chæ coù hôn ba saøo ruoäng thoâi laïi ôû gaàn suoái, naêm naøo luõ to nöôùc traøn qua, caùt laáp gaàn heát, khoâng ñöôïc thu hoaïch laïi thieáu aên. Choàng chaùu ñònh ra thaêm ruoäng, nhöng trôøi möa to, toái quaù khoâng ñi ñöôïc.

Khuya laém vôï choàng chaùu vaãn chöa nguû, chuùng chaùu vaø thaèng beù naøy naèm nguû treân caùi giöôøng trong buoàng, coøn

giöôøng ngoaøi em gaùi chaùu laø Traàn Thò Lyù nguû caïnh ñöùa con gaùi lôùn cuûa chaùu laø Hoaøng Thò Duy. Khi chaùu vöøa ñi naèm ñöôïc moät luùc, vöøa môùi nguû thoâi thì chaùu thaáy ñaát ruøng ruøng döôùi chaân, ñaù töø treân nuùi ñoå xuoáng aàm aàm, chaùu chöa kòp hieåu ñieàu gì thì thaáy giöôøng chieáu vaø caû ngoâi nhaø cuûa mình baén leân trôøi roài rôi xuoáng ñoáng ñaát ñaù vaø nöôùc.

Ñaù va vaøo nhau noå aàm aàm vaêng qua ñaàu chaùu, chaùu sôï quaù goïi choàng chaùu, anh aáy bò ñaù baén caùch chaùu moät ñoaïn heùt leân: Lôû nuùi ñaáy, chaïy ñi...Chaùu quôø tay sang beân caïnh hoûi: Thaèng Tuaán ñaâu? Trôøi toái quaù, laïi möa nöõa chaúng nhìn thaáy gì, choàng chaùu chaïy veà nhaø oâng baø keâu moïi ngöôøi ra, bôùi maõi, tìm maõi môùi thaáy thaèng Tuaán naèm döôùi ñoáng caây coái, ñaàu chaùu bò caây ñeø tím ñaây naøy...

Gioïng Döông ngheïn laïi, chò khoâng theå naøo keå tieáp ñöôïc nöõa, cöù oâm thaèng Tuaán vaøo loøng maø khoùc, nhö sôï “thaàn cheát” ñeán cöôùp noù ñi. Laëng ñi moät luùc laâu chò môùi tieáp tuïc keå: Coøn hai dì chaùu chaúng thaáy ñaâu, maõi saùng hoâm

sau môùi tìm thaáy xaùc cuûa hai dì chaùu naèm saâu trong ñoáng ñaát ñaù...

OÂng Vuõ Vaên Boä ôû thoân 3 xaõ Baïch Haø chæ chieác xe maùy, tuû laïnh vöøa loâi töø trong ñaát ra chaúng khaùc gì cuïc saét gioïng ngheïn ngaøo: Saùng aáy trôøi möa to quaù, toâi chaïy ra ngoaøi xem ruoäng, khi ñoù chæ coù vôï toâi vaø chaùu ôû nhaø, khoaûng hôn 6 giôø toâi nghe tieáng nuùi lôû, nhìn veà nhaø qua hoà Phoù Thaùi chaúng thaáy gì, töôûng nhö nuùi vöøa nuoát maát ngoâi nhaø cuûa mình. Toâi chaïy voäi veà, ngoâi nhaø cuûa toâi bò moät khoái ñaát ñaù ñaåy xuoáng chaân hoà. Vôï toâi laø Traàn Thò Nguyeät ñang bò keït trong ñoáng buøn ñaát chæ hôû moãi caùi ñaàu, Toâi voäi keâu moïi ngöôøi tôùi cöùu, ñaøo maõi môùi loâi ñöôïc baø aáy ra...

Baø Nguyeän ñang guïc ñaàu vaøo vai ba ñöùa con gaùi khoùc laëng ñi, gioïng baø ñaõ khaûn ñaëc, baø keå trong ngheïn ngaøo tieáng naác: OÂng aáy vöøa ra khoûi nhaø, toâi ñöùng ôû heø nhaø, coøn thaèng Minh ñöùng ôû choã heø beáp tieáp giaùp vôùi nhaø, noù baûo: Meï ôi, möa to theá naøy boá ra ñoàng laøm gì. Vöøa luùc aáy toâi nghe raàm moät caùi, caû nhaø toâi suïp ñoå, bò ñaåy thaúng xuoáng hoà...Baø Nguyeät laïi khoùc: OÂng giôøi sao khoâng baét toâi ñi maø laïi baét con toâi haû anh. Toâi ñaõ hôn naêm möôi tuoåi roài chaúng coøn soáng ñöôïc bao laâu nöõa, coøn thaèng Minh ñang hoïc hoïc lôùp 9, sao oâng giôøi laïi baét noù ñi?

Ba meï con chò Löông Thò Anh ngô ngaån nhìn ngoâi nhaø bò ñaát laáp maát moät nöûa, chò keå: Luùc aáy ñieän ñaõ maát, nhaø toái om, suoái Ñoàng Coùc phía tröôùc nhaø chaùu kia chaûy aøo aøo nhö thaùc. Meï con chaùu vöøa chôïp maét thì boãng ñaâu moät khoái ñaát töø treân ñoài ñoå aäp xuoáng xoâ ñoå chieác vaùch ñeø leân chieác giöôøng ba meï con chaùu ñang naèm. Chaùu sôï haõi loâi hai ñöùa beù naøy töø ñoáng ñaát ra...Cho ñeán baây giôø chaùu khoâng tin noåi vì sao meï con chaùu coøn soáng chuù aø... [ ]

44 45

Baõi vaøng Poâ Koâ naèm ngay döôùi chaân nuùi Saïc-ly huyeàn thoaïi, giaùp ranh giöõa 2 laøng Kon Tu Pen vaø Kon Tu Zoáp 1 (thuoäc ñòa phaän xaõ Poâ Koâ, huyeän Ñaêk Toâ, tænh Kon Tum). Ñaây laø moät trong soá ít nhöõng baõi vaøng coù tröõ löôïng khaù lôùn ôû Kon Tum. Vì theá, nôi ñaây ñaõ vaø ñang xaûy ra tình traïng khai thaùc vaøng böøa baõi ñi cuøng vôùi tình hình maát an ninh traät töï, naïn oâ nhieãm moâi tröôøng, nhaát laø moâi tröôøng nöôùc cuûa doøng Poâ Koâ chaûy ngang qua chaân nuùi Saïc-ly...

Xuaát phaùt töø Kon Tum, chuùng toâi ñi baèng xe hôi chöøng 60 km ñeán Traïi boø gioáng cuûa tænh (thuoäc xaõ Poâ Koâ-Ñaêk Toâ). Töø ñaây, sau khi caûi trang thaønh coâng nhaân coâng ty cao su, daân buoân, ngöôøi ñi röøng...

Ñoaøn chuùng toâi chia thaønh 2 toáp “cuoác boä” men theo nhöõng con ñöôøng moøn nhoû naèm vaét veûo löng chöøng nhöõng ngoïn ñoài vaø röøng raäm ñeå tieáp caän vôùi baõi vaøng. Ngöôøi daãn ñöôøng (xin ñöôïc giaáu teân) giaûi thích: Vaøng taëc raûi “veä tinh” khaép nôi, neân caùc anh phaûi chòu khoù ñi ñöôøng voøng, caét röøng ñeå traùnh söï phaùt hieän. Ñeán khoaûng 2 giôø chieàu, chuùng toâi môùi ñeán ñöôïc khu trung chuyeån (caùch baõi vaøng khoaûng 200m) ñeå vaøo baõi vaøng sau khi ñaõ vöôït qua nhieàu ñoaïn ñöôøng doác döïng ñöùng. Töø ñaøng xa, tieáng maùy cöa, maùy noå vang reàn caû moät vuøng roäng lôùn.

Ngöôøi daãn ñöôøng ñeà nghò moïi ngöôøi ngoài laïi tranh thuû aên baùnh myø cho ñôõ ñoùi, coøn anh vaø ngöôøi daãn ñöôøng bí maät tieáp tuïc tieán gaàn vaøo baõi vaøng baèng ñöôøng “ñoäc ñaïo”. Sau gaàn 2 giôø quan saùt vaø thu hình, ghi laïi taát caû caùc chöùng côù hieän tröôøng ñang khai thaùc vaøng, anh quay laïi ñöa moïi

ngöôøi tieáp caän baõi vaøng. Phaûi ñi qua 2 coång löôùi theùp gai kieân coá (ôû coång ngoaøi chuùng toâi phaûi leo qua haøng raøo theùp gai), chuùng toâi môùi vaøo ñöôïc trong baõi vaøng.

Ngay sau khi phaùt hieän thaáy nhoùm ngöôøi laï, tieáng maùy noå, maùy cöa im baët. Heä thoáng ñieän bò taét hoaøn toaøn, moät soá thanh nieân löïc löôõng oâm choàng cheùn baùt taåu taùn vaøo röøng, chaéc laø hoï töôûng coâng an tôùi. Theo ghi nhaän cuûa chuùng toâi, ôû khu vöïc treân phaûi coù ít nhaát treân 40 ngöôøi vì soá löôïng cheùn (baùt) coøn soùt laïi. Trong caùc laùn traïi, maáy caùi “ñaàu ñinh” loá nhoá, quaêng caùi nhìn saéc leïm veà phía chuùng toâi.

Caû moät quaû ñoài chöøng 1.000m2 coù voâ soá hoá to, hoá nhoû troâng nhö môùi vöøa bò bom taán oanh taïc. Caùc laùn traïi luùp xuùp ñöôïc döïng taïm bôï treân maët baèng coøn soùt laïi cuûa ngoïn ñoài. Phía döôùi chaân ñoài coù 2 haàm, 1 laùn vaø 2 maùy xay; ôû phía treân coù 6 haàm, 1 maùy xay, 3 maùy nghieàn vaø 7 laùn traïi, trong ñoù 1 laùn traïi duøng laøm beáp aên vaø 1 beå chöùa nöôùc. Coù haàm ñöôïc ñaøo saâu xuoáng gaàn 10m roài töø ñoù ñaøo ngang ra, coù haàm ñöôïc ñaøo ngang xuyeân ngoïn ñoài daøi treân 30m, nhìn vaøo saâu hun huùt.

Taïi baõi ñaát troáng, ñaù ñaõ ñöôïc ñöa leân maùy xay ñeå nghieàn boät tröôùc khi ñöa sang maùng ñaõi. Xung quanh laø nhöõng thuøng phuy, can nhöïa xeáp haøng ngoån ngang. Vaøng ôû ñaây laãn trong ñaù, ñeå khai thaùc ñöôïc noù, ngöôøi ta phaûi ñaøo gieáng aâm xuoáng loøng ñaát chöøng 10 - 20m roài baét ñaàu ñaøo haàm ngang. Ñaøo ñeán ñaâu phaûi duøng caây choáng ñeán ñoù. Tìm ñöôïc ñaù thì boû vaøo bao tôøi leân...Tröôùc ñaây, daân ñaøo vaøng leùn khai thaùc roài mang ra Dieân Bình, Poâ Koâ ñeå loïc vaøng töø nhöõng vieân ñaù naøy,

coøn baây giôø thì ngöôøi ta ngang nhieân, coâng khai laøm baèng “coâng ngheä hieän ñaïi” ngay taïi choã...

“Coâng ty vaøng taëc”?Vieäc khai thaùc vaøng ôû ñaây baét ñaàu

töø nöûa cuoái naêm 2008, chuû yeáu laø khai thaùc leùn vôùi qui moâ nhoû. Khi phaùt hieän coù coâng an truy queùt thì daân ñaõi vaøng boû chaïy thoaùt thaân vaøo nhöõng caùnh röøng caïnh ñoù, löïc löôïng truy queùt veà hoï laïi tieáp tuïc laøm. Tuy nhieân, trong thôøi gian töø cuoái naêm ñeán nay, vieäc khai thaùc vaøng ôû ñaây ñöôïc thöïc hieän khaù qui moâ vaø coâng khai. Coù heä thoáng baûo veä baèng coång raøo daây theùp gai, coù veä tinh baùo hieäu töø xa (keå caû ngoaøi ngaõ ba ñöôøng caùi reõ vaøo), coù heä thoáng laùn traïi, maùy phaùt ñieän laøm ban ñeâm vôùi soá löôïng ngöôøi laøm vieäc leân ñeán 4-50 ngöôøi...

Haàu heát nhöõng ngöôøi nhaân coâng ôû ñaây khi ñöôïc hoûi hoï ñeàu laéc ñaàu traû lôøi: Chuùng toâi laøm thueâ cho oâng Khuyeân-Giaùm ñoác Cty Thaéng Lôïi, nhöng oâng aáy khoâng coù ôû ñaây. Qua thoâng tin töø chính quyeàn ñòa phöông cho bieát hieän taïi xaõ chæ môùi nhaän ñöôïc thoâng baùo cuûa UBND huyeän Ñaêk Toâ cho pheùp Cty Thaéng Lôïi (ñôn vò ñang khai thaùc vaøng taïi baõi Poâ Koâ) vaøo ñeå thöïc hieän chöùc naêng “taïm thôøi baûo veä khu vöïc baõi vaøng” trong khi chôø tænh caáp giaáy pheùp khai thaùc.

Theo ngöôøi daân soáng gaàn khu vöïc naøy cho bieát, “vaøng taëc” hoaønh haønh ñaõ töø 2 naêm nay, luùc cao ñieåm leân ñeán caû 100 ngöôøi vaø coù laàn coù ngöôøi truùng ñaäm caû tæ ñoàng. Ñeå khai thaùc vaøng, “vaøng taëc” phaûi phaù röøng vaø xaû caùc hoaù chaát ñoäc haïi gaây oâ nhieãm ñeán moâi tröôøng xung quanh. Nhieàu laàn ngöôøi daân cuõng ñaõ kieán nghò vôùi chính quyeàn ñòa phöông nhöng vaãn khoâng thaáy coù ñoäng thaùi gì.

Khoaûng thaùng 8/2008, Cty Thaéng Lôïi ñöôïc nhaän baûo veä khu vöïc naøy, khoâng cho ngöôøi daân vaø daân ñaøo vaøng xaâm phaïm tôùi. Ñieàu naøy voâ tình daãn tôùi khu vöïc naøy ngang nhieân laø nôi baát khaû xaâm phaïm. Chính vì vaäy Cty ngang nhieân khai thaùc vaøng moät caùch coâng khai. Moät soá coâng nhaân ñaøo vaøng ôû ñaây cho bieát, moãi ngaøy nôi ñaây coù theå ñaõi vaøng ñöôïc khoaûng 2 ñeán 3 chæ vaøng. Tuy nhieân, theo kinh nghieäm cuûa nhöõng ngöôøi ñaøo vaøng laâu naêm, khu vöïc naøy vaãn coøn tröõ löôïng vaøng khaù lôùn, moãi ngaøy coù theå hôn nhieàu so vôùi coâng nhaân ôû ñaây ñaõ khai baùo.

Khoâng nhöõng taøi nguyeân vaøng ñang bò aâm thaàm “chaûy maùu” maø haøng ngaøy taøi nguyeân röøng, khoâng khí vaø nöôùc ñang bò khai thaùc böøa baõi, ng-hieâm troïng, nhaát laø oâ nhieãm nguoàn nöôùc cuûa doøng Poâ Koâ-nôi thöôïng nguoàn cuûa nhieàu doøng soâng chaûy veà xuoâi... [ ]

Baây giôø, Sa Pa traùng leä, noåi tieáng khaép theá giôùi. Nhöng

ñaèng sau söï haøo nhoaùng ñoù laø moät maûng toái naèm ôû phía beân kia nuùi Haøm Roàng. Nôi ñoù coù nhöõng con ngöôøi ñang soáng cuoäc soáng “aên hang ôû loã”, chìm trong ma tuyù vaø ñaõ ñeán beân bôø vöïc ñòa nguïc.

Soáng kieáp nguyeân thuyûToâi lang thang tìm kieám moät ngöôøi

daãn ñöôøng leân phía beân kia nuùi Haøm Roàng ñeå gaëp nhöõng caûnh ñôøi ñang soáng chui ruùc trong caùc hang ñaù tai meøo. Ngöôøi daãn ñöôøng cho toâi laø moät cö daân cuûa “xoùm aên hang ôû loã”. Chuùng toâi ñi veà phía cuoái thò traán,

lôû loeùt khaép ngöôøi coù leõ laø do caên beänh AIDS ñaõ ñöa hoï ñeán giai ñoaïn cuoái. Troø chuyeän vôùi toâi, chò Chænh raùo hoaûnh: “Ngöôøi ta noùi thaèng choàng mình noù bò si-ña roài. Mình thì chaúng bieát coù ñuùng khoâng? Maø cuõng chaúng sao, soáng nhö theá naøy coøn chaúng sôï huoáng chi laø cheát!”. Nghe vôï noùi vaäy, anh Cu ñang naèm co ro trong caùi hang roäng khoaûng 4m2, ñaép caùi chaên boâng khoâng voû, ñen xì vaø caùu baån chæ kheõ ngaéc ñaàu leân roài laïi naèm baát ñoäng. Anh Cu khoâng theå ñöùng leân ñi laïi ñöôïc nöõa, mieäng lieân hoài keáu ñau ñôùn khaép toaøn thaân. Coù leõ anh ta seõ khoâng coøn phaûi chòu caûnh ñôùn ñau nhö vaäy nöõa, vì caên beänh ñaõ ñöa anh ta ñeán gaàn vôùi “thaàn cheát” roài.

Theo thoâng tin töø ñòa phöông Sa Pa thì caùc hoä cö truù treân nuùi ñeàu laø nhöõng hoä ôû nôi khaùc daït veà thò traán

vaø thuoäc dieän cö truù baát hôïp phaùp. Do vaäy, duø ñoùi ngheøo nhöng hoï khoâng ñöôïc nhaän baát cöù söï hoã trôï naøo.

Chò Chænh keå, tröôùc kia chò ta khoâng nghieän. Ngöôøi choàng tröôùc cheát. Chò laáy Cu, moät ngöôøi ñaõ maéc nghieän raát naëng. Sau khi laáy nhau chò ta cuõng ng-hieän theo choàng luoân. Nhaø cöûa ruoäng nöông trong xaõ Taû Giaøng Phình laàn löôït ñöôïc hai vôï choàng cho “chui qua loã taåu”. Heát choã nöông thaân, hai vôï choàng keùo nhau ra hang ñaù treân nuùi Haøm Roàng cö nguï vaø theo du khaùch baùn haøng kieám mieáng aên vaø “caùi ñeå huùt”. Cho ñeán nay cuoäc soáng treân hang ñaù cuõng ñaõ ñöôïc hôn 10 naêm. Hôn 10 naêm hoï ñaõ phaûi chuyeån khoâng bieát bao nhieàu laø hang, vì chính quyeàn ñòa phöông khoâng hoan ngheânh nhöõng ngöôøi laøm...oâ nhieãm moâi tröôøng du lòch.

Vôï choàng Giaøng A Mai vaø Luø Thò Hoa cuõng chaúng khaù hôn. Khi toâi ñeán cöûa hang, 2 vôï choàng hoï vaãn naèm co ro trong hang, khoâng theå ngoài göôïng daäy ñöôïc vì ñoùi thuoác, sinh ra beänh taät. Hoa cho bieát, hoâm qua coøn xuoáng nuùi baùn haøng ñöôïc, hoâm nay thì khoâng theå ñi ñöôïc nöõa. Buoåi chieàu neáu khoeû seõ boø xuoáng nuùi mua ít thuoác caûm veà uoáng cho ñôõ “côn vaät thuoác” laáy söùc ñi baùn haøng kieám côm.

Mai thoø ñaàu ra theàu thaøo noùi vôùi toâi, baây giôø ñau khaép ngöôøi, chaéc mình cuõng bò HIV gioáng vôï choàng thaèng Lyù A Cu roài. Toâi hoûi, coù duøng kim tieâm chung vôùi ai khoâng? Mai cho bieát: “Khoâng coù thuoác huùt, chích thì thaèng naøo cuõng ñi nhaët kim tieâm cuûa ngöôøi nghieän döôùi thò traán boû laïi ôû khu vöïc chaân nuùi neân chaéc bò laây caùi HIV cuûa chuùng noù ñaáy”.

Toâi hoûi Mai coù bieát HIV, AIDS laø gì khoâng? Mai noùi chæ bieát noù seõ bò lôû loeùt nhö vôï choàng thaèng Cu, chöù khoâng hieåu nhö theá naøo nöõa.

Naèm caùch hang nhaø Giaøng A Mai khoaûng 20m laø caên leàu raùch röôùi cuûa vôï choàng Giaøng A Thaøo. Thaøo sinh naêm 1963, vôï sinh naêm 1965. Caû 2 vôï choàng ñaõ nghieän hôn 20 naêm, khi toâi ñeán thaáy vôï choàng Thaøo ñang xì suïp uoáng thöù nöôùc ñen xì. Hoûi gaëng maõi môùi bieát vì heát thuoác huùt neân 2 vôï choàng ñaõ cheû oáng taåu ra cho vaøo noài ñun laáy nöôùc saùi uoáng cho...ñôõ vaät. Khoâng coù con caùi, leân nuùi soáng chui ruùc trong hang ñaù hôn 10 naêm. Moãi khi coâng an ñeán truïc xuaát vaø ñoát hang hoï laïi ñi tìm hang khaùc ñeå ôû. Laàn gaàn ñaây nhaát bò ñoát hang, Thaøo ñaõ caát caên leàu caïnh moät moûm ñaù ôû cho ñeán nay. Nhìn Thaøo ngoài uû ruõ, maët xanh xao nhö taàu laù vì ñoùi aên laãn ñoùi thuoác. Coù leõ thaàn cheát cuõng saép sôø ñeán anh ta...Baùn con... laáy tieàn mua ma tuyùThaønh vieân môùi nhaát cuûa xoùm ñoäc

nhaát voâ nhò naøy laø vôï choàng nhaø Giaøng

ñöôøng ñi Lao Chaûi, Baûn Hoà. Ñeán chaân doác caùch thò traán 1km thì reõ tay phaûi ngöôïc leân nuùi.

Doïc con ñöôøng leân nuùi laø caûnh traéng xoaù cuûa oáng chích, kim tieâm cuûa caùc con nghieän ñeå laïi. Coù nhöõng oáng oáng chích maùu coøn ñoû töôi khieán toâi laïnh soáng löng.

Caû xoùm naøy coù 6 hoä gia ñình, thì 4 gia ñình sinh soáng trong hang ñaù. Gia ñình anh Giaøng A Thaøo, vôï laø Traùng Thò Sao, soáng trong caên leàu ñöôïc döïng leân baèng niloâng, baït raùch nhaët veà töø caùc baõi raùc thaûi ven thò traán.

Gia ñình anh Kyù, chò La döïng moät caên nhaø lôïp proximaêng, roäng chöøng 12m2, cuõng ñöôïc quaây leân töø niloâng vaø baït raùch. Trong nhaø toái aâm u vaø muøi aåm moác, xuù ueá töø ñoáng ve chai ñoàng naùt maø vôï choàng anh Kyù ñi nhaët veà tích coùp chôø ñuû chuyeán môùi ñem

baùn boác leân noàng naëc.Nhöõng caùi hang vöøa beù laïi vöøa thaáp,

ngöôøi soáng trong hang naøy khoâng theå ngoài thaúng löng, vì seõ chaïm ñaàu vaøo ñaù. Moãi khi vaøo naèm trong hang hoï phaûi boø khom löng môùi vaøo ñöôïc.

Caû xoùm coù 17 con ngöôøi, trong ñoù coù 14 ngöôøi lôùn vaø 3 ñöùa treû con. Ñieàu khuûng khieáp laø caû xoùm chæ coù voûn veïn 17 ngöôøi nhöng coù tôùi 15 ngöôøi nghieän ma tuyù (bao goàm caû chaùu Dung, con gaùi nhaø anh Coå vaø chò Chænh). Ñöôïc bieát Dung naêm nay 9 tuoåi maø ñaõ nghieän ñöôïc 3 naêm.

Nhöõng maûnh ñôøi vaät vaõVôï choàng nhaø Cu- Chænh ñang bò

46 47

A Coå. Ñoâi vôï choàng naøy ñeán töø xaõ Bình Lö, huyeän Tam Ñöôøng, tænh Lai Chaâu. Hoï veà ñaây sinh soáng ñaõ ñöôïc 6 thaùng. Khi ñeán ñaây vôï choàng Coå coù moät ñöùa con trai hôn 3 thaùng tuoåi. Nhöng phaàn vì vaät thuoác, phaàn vì khoâng theå nuoâi noåi ñöùa con khi maø meï noù chaúng coù mieáng aên, laïi ñoùi thuoác lieân mieân, hai vôï choàng ñaõ ñem ñöùa beù xuoáng nuùi baùn cho moät gia ñình döôùi thò traán Sa Pa ñöôïc 3 trieäu ñoàng. Coù tieàn baùn con, 2 vôï choàng ngaû baøn ñeøn huùt, chích khoaûng 1 tuaàn thì heát saïch tieàn.

Vôï Coå laïi xuoáng nuùi ñi baùn haøng rong cho khaùch du lòch, Coå thì ngaøy ngaøy ñi nhaët ve chai, lon, hoäp baùn

cho caùc ñieåm thu mua pheá lieäu. Toái ñeán hai vôï choàng laïi chui vaøo hang. Maáy ngaøy qua Sa Pa reùt. Vôï Coå bò oám thuoác neân khoâng ñi ra baùn haøng ñöôïc. Nhìn ngöôøi ñaøn baø toùp teo naèm trong hang ñaù laïnh ngaét, toâi nghó mieân man. Ngöôøi xöa baûo, hoå döõ chaúng aên thòt con, vaäy maø ñoâi vôï choàng naøy ñaõ hi sinh caû con mình. Ma tuyù quaû coù söùc taøn phaù kinh hoaøng!

Töø ngaøy baùn con, vôï choàng Coå cuõng chöa ñeán thaêm con, vì khoâng daùm ñeán vaø gia ñình mua con cuûa Coå cuõng khoâng cho ñeán thaêm chaùu beù. Coå noùi: Khi mua con mình noù noùi khoâng ñöôïc ñeán nöõa. Toâi hoûi vôï choàng Coå coù nhôù con khoâng, anh ta khoâng traû lôøi maø cuùi gaèm maët xuoáng ñaát, phía trong hang ñaù vôï cuûa Coå vaãn ñang keâu reân vì vaät thuoác vaø ñoùi aên...

Toâi trôû veà maø loøng ñaày traên trôû vôùi caùi “xoùm aên hang ôû loã” kia. Chæ caùch nhau moät ñoaïn ñöôøng khoâng xa, phía sau Sa Pa traùng leä laïi coù moät maûng toái, nôi nhöõng soá phaän ñang phaûi soáng chui ruùc tuyeät voïng, beân bôø vöïc thaúm khoâng loái thoaùt trong nhöõng hang ñaù nhö thuôû hoàng hoang nguyeân thuyû. Thöông taâm nhaát laø nhöõng ñöùa treû voâ toäi kia, chuùng vaãn phaûi soáng cuøng boá meï trong hang nuùi, ñoùi reùt, beänh taät vaø khoùi thuoác phieän. Töông lai naøo ñang ñôïi caùc em ñaây? [ ]

Ñòa hình nhieàu nuùi ñaù ôû xöù Thanh khieán nôi ñaây trôû thaønh moû ñaù oáp laùt xuaát khaåu tröõ löôïng lôùn. Vaø ngheà khai thaùc ñaù, nhö ngöôøi ta thöôøng ví “soáng treân ñaù, cheát vuøi trong ñaù” ra ñôøi. Khai thaùc ñaù, ngheà “laøm baïn”

vôùi ruûi ro Chuùng toâi ñeán khu vöïc nuùi ñaù thuoäc

ñòa phaän xaõ Ñoâng Vinh (huyeän Ñoâng Sôn). Con ñöôøng vaøo nuùi quanh co, goà gheà bò ngaên bôûi nhöõng thôù ñaù meï. Saùt chaân nuùi, haøng traêm nhaân coâng ñang laøm vieäc trong mòt môø khoùi buïi töø maùy xay ñaù. Moät thöù aâm thanh hoãn taïp, aàm aøo töø tieáng maùy, tieáng xe, tieáng la loái traùnh mìn noå...

Nguy hieåm laøm caûm giaùc cuûa ngöôøi laï. Coøn thôï ñaù, hoï ñaõ quaù quen vôùi caûnh naøy. Moät taøi xeá coâng noâng ñang chôø boác ñaù voâ tö: “Nhö theá naøy laø bình thöôøng! Vaøo nhöõng ngaøy noå mìn nhieàu, baõi ñaù naøy chaúng khaùc naøo moät chieán tröôøng! Caùc anh thaáy sôï, nhöng chuùng toâi quen roài...”.

Treân vaùch ñaù döïng ñöùng ôû ñoä cao khoaûng 70m, hai thôï khoan moät tay baùm vaøo vaùch ñaù moät tay caàm khoan, khoan hoác ñeå nhoài mìn. Treân ngöôøi hoï, khoâng heà thaét daây baûo hieåm hay baát cöù vaät duïng baûo hoä naøo khaùc.

Chôø ñeán giôø giaûi lao, khi hai thôï ñaù ñaùp xuoáng maët ñaát, chuùng toâi môùi bieát ñoù laø anh Nguyeãn Vaên Daàn (35 tuoåi) vaø anh Leâ Vaên Hai (28 tuoåi). Hai anh laøm thôï khoan thueâ cho toå ñaù cuûa Cty XDSX Coâng nghieäp vaø Xuaát nhaäp khaåu 125. Daàn noùi: “Laøm theá naøy mình chæ tính coâng theo ngaøy thoâi, moät ngaøy thôï khoan ñöôïc traû 80.000 ñoàng, chaúng coù hôïp ñoàng cam keát nhaân coâng gì caû. Neáu chaúng may xaûy ra tai naïn thì chæ laø thoaû thuaän ñeàn buø mieäng giöõa ngöôøi nhaân coâng vaø chuû khai thaùc”.

Leâ Vaên Hai nheï nhaøng nhaû nhöõng

laøn khoùi thuoác, thaûn nhieân: “Bieát laø nguy hieåm nhöng coù thaáy chuû thueâ phaùt ñoà baûo hoä cho ñaâu! Vôùi laïi, nhieàu khi ñeo maáy thöù ñoù vaøo laïi thaáy vöôùng, laøm khoâng quen coù khi laïi xaûy ra tai naïn...!”.

Vì ngheøo maø ñi laøm, chöù Hai “khoe” mình chaúng qua moät lôùp taäp huaán hay ñaøo taïo naøo caû, laøm maõi thaønh quen. Ñaõ 6 naêm nay, Hai uùp maët vaøo ñaù, treo thaân treân ñaù. May maén chöa coù “vaán ñeà gì” xaûy ra vôùi anh. Nhöng nhöõng thôï ñaù nhö Hai, nhö Daàn ñeàu hieåu, neáu coù ñeo daây vaø maëc baûo hoä an toaøn nhaân coâng, chaúng may coù maûng ñaù naøo töø treân cao bò nöùt lôû, rôi xuoáng vaøo ngöôøi thì cuõng... khoù maø traùnh ñöôïc. Theá laø ñaønh lieàu!

Toaøn boä phaàn dieän tích nuùi ñaù thuoäc nuùi Nhoài (xaõ Ñoâng Vinh, Ñoâng Höng - huyeän Ñoâng Sôn) ñaõ ñöôïc caùc DN hôïp ñoàng khai thaùc. Hoï thueâ ngöôøi nhaân coâng theo kieåu “hôïp ñoàng mieäng” vôùi möùc löông töï thoaû thuaän, tuyø theo coâng vieäc neân raát khoù quaûn lyù. Vaø moät ñieàu trôù treâu thay, xaõ cuõng chaúng naém ñöôïc soá ngöôøi bò tai naïn do khai thaùc ñaù gaây. Ñaønh chòu, neáu chaúng may oâng

trôøi... “chaám”!Thôï ñaù khu vöïc xaõ Hoaøng Giang,

Hoaøng Sôn (huyeän Noâng Coáng) cuõng vaäy. Treân con ñöôøng ñeán chaân nuùi Haø Cuø, haøng traêm nhaân coâng cuûa caùc toå saûn xuaát ñaù voâi vaø HTX Saûn xuaát xaây döïng vaät lieäu Hoaøng Sôn ñang thi nhau “xeû thòt” nuùi, laáy ñaù.

Döôùi chaân nuùi, nhöõng toáp nhaân coâng töø 3 ñeán 5 ngöôøi thaûn nhieân taùn ñaù, baát chaáp söï nguy hieåm töø nhöõng thôù ñaù nöùt neû treân ñænh ñaàu coù theå rôi xuoáng baát kyø luùc naøo. Nguy hieåm hieån hieän phía treân, döôùi chaân nuùi khoâng coù ai ñeo baûo hoä an toaøn nhaân coâng.

Vôï choàng anh Baûy, chò Hoa caëm cuïi

boác ñaù baát chaáp nguy hieåm ñaù treân cao coù theå rôi baát kyø luùc naøo

Chuùng toâi chöùng kieån caûnh vôï choàng anh Leâ Vaên Baûy vaø chò Nguyeãn Thò Hoa (thoân Thanh Lieâm, xaõ Hoaøng Sôn) ñang taùn ñaù thì moät hoøn ñaù taûng to treân vaùch nuùi laên xeøn xeït, tröôït theo phieán ñaù lao xuoáng. Anh Baûy nhanh choùng vöøa chaïy vöøa hoâ. May maén, hai vôï choàng nhanh chaân chaïy aùp saùt vaøo taûng ñaù to beân caïnh. Hoï vöøa qua moät trong nhöõng pha nguy hieåm... raát bình thöôøng trong ngheà ñaù.

Thôï ñaù baûo raèng, hoï laø ngöôøi noâng daân ôû vuøng thuaàn noâng, ngoaøi maáy saøo ruoäng caáy luùa ra, chaúng bieát laøm gì khaùc ngoaøi ngheà ñaù. Vì mieáng côm, manh aùo ñeå nuoâi soáng gia ñình, hoï baát chaáp taát, ngay caû tính maïng cuûa mình. “Neáu chaúng may oâng trôøi “chaám” mình, thì cuõng ñaønh chaáp nhaän thoâi! Troâng vaøo maáy saøo ruoäng thì chaúng aên thua, trong khi caùc con laïi ñang tuoåi aên, tuoåi hoïc neân bieát laø nguy hieåm nhöng vaãn phaûi laøm”- Anh Baûy boäc baïch.

Khoù khaên vaø nguy hieåm, nhöng tieàn coâng maø ngöôøi nhaân coâng nhaän ñöôïc khoâng xöùng vôùi coâng söùc boû ra. Baø Nguyeãn Thò Taêng (55 tuoåi) ôû Xaõ Hoaøng Giang, laø coâng nhaân laøm gaïch veà höu, do khoâng coù ruoäng neân haøng ngaøy phaûi ñi laøm ñaù ñeå kieám soáng. Baø than thôû: “Chuùng toâi nhaân coâng caät löïc töø saùng ñeán chaäp toái maø möùc löông cuõng chæ ñöôïc töø 25 ñeán 30 nghìn ñoàng/ngaøy. Bieát laø löông chaúng boõ beøn gì vôùi söùc nhaân coâng mình boû ra, nhöng neáu khoâng laøm thì bieát laáy gì ñeå nuoâi soáng gia ñình?”.

Moät “ñaëc ñieåm nhaän daïng” deã nhaän thaáy nhaát ôû thôï ñaù laø töø hai mí maét, muõi vaø caû nhöõng maùi ñaàu xanh ñaõ ñöôïc phuû traéng bôûi lôùp buïi ñaù. Ai cuõng bieát, chæ sau vaøi naêm laøm ñaù nöõa, hoï seõ phaûi “nghæ höu” sôùm do nhieãm ñoäc töø buïi ñaù, töø oâ nhieãm moâi tröôøng do ñaù gaây ra. Nhöng chaúng ai vöôït qua “chöôùng ngaïi vaät” côm aùo gaïo tieàn ñeå can ñaûm döøng laïi ñöôïc.

ÔÛ nhöõng moû ñaù taïi xöù Thanh, haàu heát ngöôøi nhaân coâng chæ ñöôïc thueâ khoaùn traû coâng theo möùc löông ngaøy coâng, khoâng coù baát kyø moät cheá ñoä naøo khaùc. OÂng Nguyeãn Xuaân Ñoâng - Chuû nhieäm HTX Saûn xuaát xaây döïng vaät lieäu Hoaøng Sôn thaûn nhieân: “Nhaân coâng chuùng toâi thueâ theo muøa vuï. Ai thích thì laøm khoâng thích thì nghæ, chaúng coù söï baét buoäc naøo. Löông chuùng toâi traû theo ngaøy coâng, coøn ngoaøi ra khoâng coù cheá ñoä gì khaùc. Neáu chaúng may coù tai naïn lao ñoäng xaûy ra thì caû hai beân töï thoaû thuaän!”.

Gaùnh naëng töø... ñaùÔÛ caùc moû ñaù maø chuùng toâi ñeán,

ñaâu ñaâu cuõng coù caûnh nhöõng ngöôøi taøn pheá suoát ñôøi do thaûm hoaï khai thaùc ñaù ñem laïi. Anh Mai Gia Chieán

(36 tuoåi) ôû thoân Ñoâng Cao, xaõ Ñoâng Vinh laø moät naïn nhaân. Trong caên nhaø caáp 4 taïm bôï, anh Chieán ngoài thaãn thôø nghó veà ñôøi laøm ñaù. Naêm 2004, Chieán leo leân vaùch ñaù khoan nhoài mìn. Mìn cuûa toå khai thaùc beân caïnh phaùt noå, anh rôi töø ñoä cao 30m theo cuoän daây baûo hieåm xuoáng maët ñaát roài baát tænh. Chieán bò hoûng moät beân maét phaûi, ñaàu bò ñaù xeùn maùu chaûy loang loå, toaøn boä khuoân maët bò xaïm ñen do aûnh höôûng cuûa thuoác mìn.

Bò thöông naëng nhöng cuoäc soáng gia ñình khoù khaên, vôï anh phaûi böôn chaûi moïi ngheà ñeå kieám soáng. Nhöng vaãn khoâng theå nuoâi noåi gia ñình. Chieán ñaønh trôû laïi ngheà, ñi taùn ñaù daêm thueâ döôùi chaân nuùi ñeå phuï giuùp gia ñình. Theá nhöng thaûm hoïa töø ñaù vaãn chöa buoâng tha anh. Naêm 2006, khi ñang daêm ñaù döôùi chaân nuùi, baát ngôø bò moät taûng ñaù töø treân cao rôi xuoáng ñuùng... ñænh ñaàu, Chieán maát moät maûng soï.

Anh Mai Gia Chieán (traùi) ñaõ bò mìn noå hoûng maát moät maét vaø anh Leâ Gia Vieät (phaûi) bò caét ñi 1/3 laù gan vì ñaù baén vaøo hoâng.

Ñieàu trò ñöôïc moät thôøi gian, Chieán ñöôïc caùc baùc syõ chæ ñònh ñeán beänh vieän laép laïi maûng soï môùi. Nhöng laïi vì ngheøo, khoâng coù tieàn, hôn moät naêm troâi qua Chieán vaãn chöa ñi chöõa trò. Trong noãi buoàn tuûi, vôï Chieán khoùc: “Choàng ñau oám, khoâng coù tieàn chöõa trò neân moãi luùc traùi gioù trôû trôøi thaáy anh aáy ñau, caùu gaét maø em khoâng caàm ñöôïc nöôùc maét. Laøm ñaù thueâ bò thöông naëng laø theá nhöng chuû thueâ coù ñoaùi hoaøi gì ñeán ñaâu! Hoï chæ traû cho maáy trieäu chöõa trò khi gaëp naïn, coøn haäu quaû veà sau, hoï phoù maëc cho vôï choàng em”.

Taïi xaõ Hoaøng Sôn, chæ hai thaùng tröôùc, moät taïi naïn töø nuùi ñaù Haø Cuø ñaõ khieán anh Leâ Gia Vieät (28 tuoåi) vaø baø Nguyeãn Thò Hueä (47 tuoåi) bò thöông naëng. Töø 2 ngöôøi khoeû maïnh, sau vuï tai naïn caû hai ngöôøi ñeàu phaûi ñi laïi vôùi tö theá lom khom, bôûi veát thöông chöa laønh. Baây giôø baø Hueä ñang laâm vaøo caûnh nöûa meâ, nöûa tænh.

Chò Nguyeãn Thò H - vôï anh Vieät keå laïi: Ngaøy 28/10/2007, vôï choàng chò vaø baø Hueä ñang boác ñaù leân xe coâng noâng chôû veà loø voâi cho chuû loø ôû thoân Thanh Lieâm, thì baát ngôø coù moät khoái ñaù töø treân cao rôi xuoáng baén tung toeù. Trong ñoù coù moät hoøn ñaù nhoïn saéc baén vaøo anh Vieät, khieán anh phaûi caét ñi 1/3 laù gan vaø khaâu 5 muõi treân ñaàu. Coøn baø Hueä bò gaõy boán xöông söôøn, raïn xöông baû vai vaø hieän vaãn cöù noùi mieân man.

Sau hai thaùng ñieàu trò, anh Vieät ñaõ phaûi chi gaàn 20 trieäu ñoàng. Nhöng soá tieàn oâng chuû boài thöôøng chæ veûn veïn 2,8 trieäu ñoàng. Caùi ñau nhaát laø töø moät ngöôøi khoeû maïnh ñang trong tuoåi nhaân coâng, laø truï coät cuûa gia

ñình, giôø ñaây anh Vieät ñaõ trôû thaønh moät ngöôøi taøn pheá.

Ít ruoäng, ngheà noâng laïi khoâng cho nhieàu thu nhaäp, nhieàu ngöôøi daân vuøng ven nuùi nhö anh Chieán, anh Vieät, baø Hueä... phaûi laáy moû ñaù laøm “maûnh ruoäng” cuûa mình. Söùc nhaân coâng ñöôïc mang baùn vôùi giaù raát reû ñeå laáy vaøi chuïc nghìn ñoàng moãi ngaøy, nhöng hoï laïi phaûi traû giaù quaù ñaét khi tai naïn xaûy ra. Vaø nhöõng hy voïng veà cuoäc soáng ñaày ñuû hôn laïi trôû neân tuyeät voïng, khi chính hoï trôû thaønh gaùnh naëng cho gia ñình sau moãi ruûi ro, töø ñaù mang ñeán.

Ngöôøi nheän treân vaùch ñaù 6h30 phuùt, khi nhöõng laøn söông

sôùm giaêng treân ñænh nuùi chöa kòp tan thì ngöôøi daân caùc thoân Nham Keânh, Ñaïi Baùi, Boàng Laïng (xaõ Thanh Nghò, huyeän Thanh Lieâm, Haø Nam)... ñaõ

goïi nhau í ôùi leân baõi ñaù. Haøng traêm ngöôøi töø khaép nôi ñoå veà chia thaønh töøng toáp, men theo nhöõng loái moøn vaøo nuùi

Soáng treân vaùch ñaù. Chuùng toâi theo chaân moät nhoùm thôï

khoan, hoaø vaøo doøng ngöôøi tieán saâu vaøo nuùi. Taïi baõi ñaõ thoân Nham Keânh, coâng tröôøng khai thaùc ñaù II Thanh Nghò nhoän nhòp bôûi tieáng maùy xuùc, tieáng xe coâng noâng hoái haû chôû ñaù taäp keát ra bôø soâng Ñaùy. Haøng traêm chieác taøu thuyeàn lôùn nhoû ñang neo ñaäu chôø laáy ñaù noái daøi caû caây soá, kín böng doøng soâng.

Noåi baät nhaát giöõa coâng tröôøng laø hai ngöôøi thôï khoan treân vaùch ñaù. Anh Löông Vaên Toaûn (35 tuoåi) vaø anh Nhö Vaên Nhöôïng (43 tuoåi), ñaàu ñoäi muõ baûo hieåm, tay ñeo khoan hôi vaø kíp mìn, hai thôï khoan ñaùnh ñu nhö “ngöôøi nheän” caû ngaøy treân vaùch ñaù döïng ñöùng. Vò trí cuûa 2 “ngöôøi nheän” ôû ñoä cao chöøng 40m. Baèng nhöõng cöû chæ thuaàn thuïc, anh Nhöôïng duøng thanh saét ngaén caém vaøo hoác ñaù laøm choã ñöùng, tay phaûi caàm khoan, tay

48 49

traùi baùm vaùch nuùi roài ñöa nhöõng muõi khoan hôi aên saâu vaøo loøng nuùi.

Treân ñaàu anh, nhöõng thôù ñaù nöùt neû nhö ñoàng ruoäng bò naéng haïn vaãn ñang... cöû ñoäng theo nhòp rung cuûa muõi khoan, khoâng bieát noù seõ rôi luùc naøo. Moät thôï ñaù ñöùng gaàn chuùng toâi cho hay, môùi thaùng tröôùc, ôû baõi ñaù beân caïnh, coù hai vôï choàng bò nhöõng thôù ñaù nöùt neû rôi töø treân cao xuoáng khieán anh choàng cheát ngay taïi choã, coøn chò vôï thì bò thöông naëng.

11h tröa, nhoùm thôï thoân Nham Keânh “ñu” ngöôøi xuoáng ñaát töø chieác daây thöøng treân vaùch nuùi cao. Maët hoï phuû traéng ñaày buïi ñaù. Trong luùc nghæ buoåi tröa, caùc thôï ñaù voäi ra hieäu cho toâi: “Chuù naáp vaøo hoøn ñaù to kia, chuaån bò coù ñaùnh mìn ñaáy!” Chuùng toâi vöøa tìm ñöôïc choã naáp an toaøn, laäp töùc xung quanh caùc daõy nuùi ñoàng loaït mìn noå. Nhöõng tieáng noå long trôøi lôû ñaát chaúng khaùc naøo traän ñòa thôøi chieán tranh. Khoùi buïi boác cao nguøn nguït, keøm theo ñaù lôû raøo raøo coï vaøo vaùch ñaù xuoáng maët ñaát.

Anh Nhöôïng baûo raèng, anh ñaõ 21 naêm laøm ngheà ñaù. Nguy hieåm nhieàu vaø cuõng ñaõ chöùng kieán nhieàu ngöôøi phaûi cheát vì ñaù rôi lôû, nhöng vì caùi khoù, caùi ngheøo, anh ñaønh phaûi phoù maëc soá phaän, ñeå baùm laáy nuùi ñaù maø soáng. Moãi ngaøy chuû ñaù traû cho 80.000 ñoàng xem nhö ñuû aên tieâu vaø nuoâi soáng gia ñình, neáu nhö khoâng coù xaûy ra taïi naïn. Tuy nhieân, khoâng phaûi ngaøy naøo cuõng coù thu nhaäp, nhöõng ngaøy möa gioù ñaù nuùi deã suïp, khoâng ai daùm leo treøo hay leân baõi vì raát nguy hieåm.

Vì caùi khoù, caùi ngheøo, ngöôøi daân ñaønh phaûi phoù maëc soá phaän, baùm laáy nuùi ñaù maø soáng.

Anh Löông Vaên Toaûn môùi chæ laøm thôï treøo khoan nuùi gaàn 5 thaùng nay, chöa qua moät lôùp ñaøo taïo naøo. “Laøm ôû döôùi löông thaáp khoâng ñuû soáng neân phaûi treøo nuùi thoâi. Môùi ñaàu treøo leân thì thaáy hôi sôï, nhöng treøo roài cuõng thaønh quen. Vôùi laïi, ñoâi khi töø nhöõng tai naïn cuûa ngöôøi khaùc mình laáy ñoù maø ruùt kinh nghieäm!” - Toaûn noùi.

Vôùi nhöõng ngöôøi leo nuùi nguy hieåm ñaõ ñaønh, ngöôøi laøm ñaù döôùi chaân nuùi cuõng nguy hieåm khoâng keùm. Taïi baõi ñaù döôùi chaân nuùi thoân Nham Keânh, anh Ñaøo Vaên Haø (35 tuoåi) ñang cuøng vôï pha ñaù boác leân xe coâng noâng. Hai vôï choàng anh pha ñaù caû ngaøy cuõng kieám ñöôïc 80 ñeán 100 nghìn ñoàng, nhöng meät vaø luùc naøo cuõng ñoái maët vôùi nguy hieåm.

Haø chæ tay vaøo nhöõng thôù ñaù to nhö caùi baøn nhoâ ra treân ñænh ñaàu: “Nhöõng thôù ñaù kia maø rôi thì chaéc khoù thoaùt, nhieàu hoâm ñaù con rôi xeït qua ngöôøi maø chuùng toâi ñaâu coù kòp neù traùnh, may khoâng rôi vaøo ngöôøi...”.

Taøn pheá vaø... tang thöôngChuyeän tai naïn ôû nuùi ñaù voâi coâng

tröôøng ñaù II, xaõ Thanh Nghò xaûy ra nhö côm böõa. Naëng thì cheát ngöôøi, coøn nheï thì söùt ñaàu, gaõy chaân tay. Cöù vaøi tuaàn laïi coù vuï nuùi lôû, ñaù ñeø gaây tai naïn.

Anh Leâ Vaên Toaøn naèm leâ leát treân giöôøng beänh vì tai naïn ñaù rôi.

OÂng Traàn Vaên Trung - moät thôï leo nuùi ñaõ “veà höu” buoàn ñau thoáng keâ: “Trong 6 naêm gaàn ñaây, rieâng thoân Nham Keânh coù khoaûng 20 ngöôøi boû maïng taïi nuùi ñaù voâi caïnh bôø soâng Ñaùy. Coøn bình quaân, cöù vaøi thaùng ôû xaõ Thanh Nghò laïi coù vuï tai naïn nuùi ñaù gaây cheát ngöôøi...”.

Anh Ñinh Vaên Boä, thoân Boàng Laïng keå laïi caûnh mình thoaùt cheát sau vuï ngaõ nuùi maø haõi huøng: Hoâm ñoù noå mìn xong treân vaùch nuùi coøn gaêm laïi raát nhieàu ñaù. Nhöõng hoøn ñaù to naëng haøng taán cöù treo lô löûng chôø cô hoäi ñeå laên xuoáng, gaây tai naïn cho nhaân coâng vaø phöông tieän döôùi ñaát. Ñuùng luùc anh Boä leo daây leân caïy ñaù, baát ngôø coù hoøn ñaù to keùo caû ngöôøi vaø daây rôi xuoáng khoaûng 10m. Anh em thôï khaùc cöù ngôõ anh Boä rôùt xuoáng ñaát vaø ñaõ bò ñaù ñeø cheát, nhöng may thay, ñaù rôi khoâng laøm ñöùt daây thöøng vaø anh Boä khoâng bò rôùt xuoáng ñaát.

Tai naïn khieán anh Boä laâm vaøo caûnh taøn pheá suoát ñôøi vì bò gaõy xöông baû vai, raïn xöông coät soáng vaø maát moät baøn tay phaûi. Baây giôø, anh chæ giuùp vôï laøm nhöõng vieäc laët vaët trong nhaø, nhö naáu côm, röûa rau.

Chæ chöa ñaày moät thaùng tröôùc, cuõng taïi baõi ñaù Thanh Nghò II, moät vuï noå mìn khieán cho anh Leâ Vaên Toaøn (31 tuoåi) ôû thoân Ñaïi Baùi, xaõ Thanh Nghò bò thöông naëng khi ñang laøm ñaù phía döôùi chaân nuùi. Töø moät ngöôøi ñang trong ñoä tuoåi nhaân coâng sung söùc, giôø ñaây Toaøn ñang naèm leâ leát treân

giöôøng beänh, vì nhöõng veát thöông chöa laønh haún.

Toaøn keå... Hoâm ñoù treân baõi ñaù, anh cuøng maáy ngöôøi laøm ñaù doïn duïng cuï ñoà ñaïc chuaån bò ra veà thì nghe tieáng coøi baùo noå mìn töø chuû baõi ñaù, oâng Nguyeãn Linh. Tieáng coøi vöøa döùt, cuõng laø luùc mìn noå. Ñaù baén tung toeù vaøo ngöôøi, anh baát tænh ngay taïi choã. Tai naïn khieán Toaøn trôû thaønh ngöôøi taøn pheá: gaõy xöông ñoøn gaùnh vai traùi, gaõy xöông söôøn ñaâm vaøo phoåi.

Chæ caùch nhaø Toaøn khoaûng 400m, doïc theo con ñöôøng laøng ra QL.1A, chuùng toâi tìm ñeán nhaø chò Trònh Thò Nga vôï cuûa naïn nhaân Leâ Vaên Huøng (37 uoåi). Maøu tang toùc coøn tróu naëng treân chieác khaên tang chò chít treân ñaàu. Chò Nga than: “Soá nhaø mình khoâng may thì phaûi chòu thoâi!” Chò nhôù laïi, hoâm ñoù vôï choàng chò ñang boác ñaù leân xe coâng noâng thì nghe tieáng mìn noå. Caûnh tang thöông ôû gia ñình chò

Nga. Ñaù baén khaép nôi. Moät taûng ñaù lôùn

rôi xuoáng ñeø naùt cabin xe coâng noâng, ñeø caû leân ngöôøi anh Huøng. Anh cheát ngay taïi choã. Coøn chò bò thöông naëng, gaõy 5 xöông söôøn, khaâu 5 muõi vaø gaõy moät ngoùn tay. Nhìn caûnh chò Nga vaø hai ñöùa con nhoû ñöùng tröôùc di aûnh choàng, chuùng toâi khoâng khoûi quaën loøng. Khoâng bieát roài nay mai chò seõ nuoâi daïy hai ñöùa treû theá naøo, khi khoâng coøn anh beân caïnh.

Cuõng vì thaûm hoaï töø khai thaùc ñaù neân vôï choàng oâng Nguyeãn Vaên Ñònh (61 tuoåi) vaø baø Leâ Thò Löïc (60 tuoåi) thoân Nham Keânh phaûi chòu thaûm caûnh “laù vaøng tieãn bieät laù xanh”. Caû hai ngöôøi con trai cuûa oâng baø, anh Nguyeãn Vaên Tuaán (29 tuoåi) vaø anh Nguyeãn Vaên Thieâm (27 tuoåi) ñeàu bò cheát thaûm

taïi nuùi ñaù voâi cuûa thoân.Hoâm ñoù hai con trai cuûa baø ñang

treøo khoan ñaù ôû ñoä cao 30m, baát ngôø coù moät thôù ñaù to töø treân cao rôi xuoáng, cuoán theo hai anh xuoáng ñaát. Anh Tu-aán cheát ngay taïi choã, coøn anh Thieâm, treân ñöôøng ñöa vaøo vieän cuõng khoâng qua khoûi. Khoán khoå hôn vôùi ñoâi vôï choàng giaø naøy, sau khi hai anh con trai maát, hai coâ con daâu cuõng boû ñi, phoù maëc 4 ñöùa chaùu noäi ñang tuoåi aên hoïc cho oâng baø nuoâi cuøng coâ con gaùi thöù ba bò beänh thaàn kinh khoâng bieát gì.Seõ vaãn coøn caûnh... tang thöông?

Theo tìm hieåu cuûa chuùng toâi, taïi vuøng nuùi ñaù Thanh Nghò II, ña soá caùc cô sôû, chuû moû ñaù tö nhaân ñeàu söû duïng coâng ngheä khai thaùc thuû coâng, nhoû leû. Ñaây chính laø thuû phaïm gaây ra nhieàu caùi cheát cho thôï nuùi nhaát. Coâng ngheä khai thaùc baèng maùy khoan eùp khí loaïi beù (buùa nhoû), maùy moùc toaøn do Trung Quoác saûn xuaát neân aùp löïc khoan khoâng maïnh, khi ñaùnh mìn söùc coâng phaù thaáp.

Vì theá, ñaù gaêm laïi treân vaùch nuùi raát nhieàu. Ñaây chính laø giai ñoaïn ngöôøi thôï nuùi luoân gaëp tai hoaï, vì phaûi ñoùng vai “ngöôøi nheän”, ñu daây leo leân caïy gôõ ñaù giöõa löng chöøng vaùch nuùi cao choùt voùt.

Moät chuû cai moû ñaù ôû ñaây thuù nhaän: “Vuøng nuùi ñaù naøy ña soá chuùng toâi ñeàu

khai thaùc theo loái thuû coâng, nhoû leû. Cho neân caû chuû vaø thôï coù caån thaän maáy ñi chaêng nöõa thì cuõng khoâng theå traùnh khoûi ruûi ro...”

Nguy hieåm vaãn rình raäp vaø haèng ngaøy, haèng thaùng töû thaàn vaãn cöôùp ñi bao tính maïng con ngöôøi, nhöng thaùi ñoä baøng quan cuûa caùc cô quan

nhö khoâng coù!” Tuy nhieân, khi nghe chuùng toâi lieät keâ cuï theå töøng vuï tai naïn do khai thaùc nuùi ñaù taïi xaõ, oâng Kyø laïi bieän baïch: “Xaõ khoâng bieát, do ngöôøi daân giaáu thoâng tin. Chæ ñeán khi tai naïn xaûy ra, gaây cheát ngöôøi, daân baùo leân xaõ, xaõ môùi bieát!”

Ñöôïc bieát baùo chí ñòa phöông trong

chöùc naêng, cô quan chuû quaûn thì thaät ñaùng ngaïi.

Rieâng veà phía chính quyeàn, khi nhoùm chuùng toâi ñeán UBND xaõ Thanh Nghò, oâng Nguyeãn Trung Kyø, Chuû tòch UBND xaõ böng bít thoâng tin baèng caâu traû lôøi: “Gaàn ñaây, tai naïn döôøng

choái tieáp xuùc, vôùi lyù do: “Cuoái naêm cô quan baän!” hoaëc “Seáp ñi vaéng, chöa saép xeáp ñöôïc lòch!”

Trong khi ñoù, ngöôøi daân lam luõ vaãn ngaøy ngaøy ñoái maët vôùi hieåm nguy vaø khoâng bieát ai seõ laø naïn nhaân keá tieáp. [ ]

nöôùc cuõng ñaõ nhieàu laàn phaûn aûnh, nhöng khi hoï lieân heä vôùi UBND huyeän Thanh Lieâm vaø Sôû Coâng nghieäp Haø Nam, vôùi hy voïng seõ nhaän ñöôïc caâu traû lôøi thaáu ñaùo veà bieän phaùp ngaên chaên tai naïn khai thaùc ñaù ôû baõi ñaù Thanh Nghò, nhöng cuoái cuøng chæ nhaän ñöôïc söï töø

50 51

Noãi aùm aûnh veà nhöõng vuï tai naïn ñaù, nhö nhöõng veát seïo

gaêm vaøo thôøi gian. Baát chaáp hieåm nguy luoân rình raäp, vì möu sinh, nhöõng “phu ñaù” vaãn phaûi baùm vaøo ñaù, soáng nhôø vaøo ñaù. Vôùi hoï, haïnh phuùc cuõng töø ñaù vaø ñau thöông cuõng töø ñaù.

Ñôøi “phu” ñaù baïc laém!Chæ chöa ñaày 1 thaùng, nöôùc maét

cuûa ngöôøi thaân “phu ñaù” taïi xöù Ngheä laïi tieáp tuïc rôi, khi hung tin lieân tuïc bay veà. Noãi ñau vuï tai naïn taïi Thuyû ñieän Baûn Veõ coøn chöa ñöôïc khaéc phuï thì laïi xaûy ra theâm vuï nhöõng tai naïn taïi Leøn Naäy (Ngheä An) vaø Ruù Moác (Haø Tónh).

Khoan ñaù, noå mìn Sau hôn 1 thaùng keå töø ngaøy vuï tai

naïn kinh hoaøng xaûy ra taïi Baûn Veõ, chuùng toâi ngöôïc nguoàn trôû laïi moû ñaù D3. Trôøi laïnh ngaét. Ngoïn nuùi nham nhôû ñöùng laëng im nhö nhaân chöùng cho nhöõng thuông ñau vaø maát maùt. Töø döôùi nhìn leân, caû quaû ñoài D3 ñöùng ngaát ngheåu, cheânh veânh nhö baát cöù luùc naøo cuõng coù theå ñoå uïp xuoáng.

Moät caûm giaùc baát an laïnh xöông soáng. Veà laïi nôi ñaây, khoâng theå queân caùi ngaøy ñònh meänh 15/12/2007, hôn nöûa trieäu taán ñaát ñaù baát ngôø ñoå aäp xuoáng, choân vuøi 18 coâng nhaân xaáu soá. Döôùi ñoáng ñoå naùt kia laø maùu, laø nöôùc maét, laø tieáng keâu than, gaøo khoùc ñeán khaûn gioïng cuûa ngöôøi nhaø naïn nhaân.

Anh coâng nhaân Nguyeãn Vaên Quyeát chæ tay veà phía ngoïn nuùi thôû daøi: “Ñôøi phu ñaù baïc laém anh aø. Maïng soáng nhieàu luùc ñöa ra ñaùnh ñoåi vôùi caùi giaù thaät reû maït. Nhieàu luùc bieát laø nguy hieåm nhöng khoâng coù vieäc gì laøm caû neân ñaønh nhaém maét laøm lieàu. Vaát vaû thì ñaõ ñaønh roài, coøn tính maïng cuûa mình thì ñaønh phoù maëc cho soá phaän vaäy”.

Quyeát keå veà caùi baïc beõo cuûa ngheà “phu ñaù”. Noùng raùt caû ngöôøi hay laïnh thaáu xöông vaãn phaûi lô löûng treo ôû löng chöøng nuùi ñeå khoan ñaù. Laøm laâu roài cuõng thaønh quen, chöù luùc ñaàu ai cuõng sôï. Chuyeän thænh thoaûng coù nhöõng taûng ñaù lôùn baát thình lình rôi xuoáng xaûy ra nhö côm böõa. Coù nhöõng ngöôøi bò ñaù ñeø, gaây neân thöông taät vónh vieãn.

Chöùng kieán nhöõng ñoàng nghieäp vì leõ möu sinh maø phaûi chòu thöông taät suoát ñôøi, roài nhöõng ngöôøi boû caû maïng soáng vì tai naïn nhaân coâng trong khi khai thaùc ñaù, nhieàu luùc anh ñònh boû veà queâ, kieám vieäc khaùc laøm.

Anh ngao ngaùn: “Ñaù baïc quaù anh aï! Nhöng khoâng gaén boù vôùi ñaù thì khoâng bieát laáy gì maø soáng. AÂu cuõng laø caùi nghieäp roài!”Khoâng sôï cheát, chæ sôï khoâng coù

ñaù!Ai cuõng bieát, ñaùng leõ phaûi laáy ñaù töø

ngoïn xuoáng, nhöng ñeå ñôõ toán coâng,

chuû ñaù yeâu caàu khai thaùc theo kieåu: “mì aên lieàn”: laáy töø döôùi chaân leân. Ñaù bò hoång chaân, uïp xuoáng ngöôøi nhaân coâng.

Trôøi möa vaãn ñi laøm ñaù, baát chaáp nguy hieåm.

Khoái löôïng ñaù saäp xuoáng gaây tai naïn naêm roâi taïi Hoaøng Mai leân ñeán haøng traêm nghìn taán. Coù taûng naëng ñeán traêm taán, ñeø beïp 2 chieác maùy xay ñaù vaø moät chieác coâng noâng. Coù taûng ñaù sau khi ñeø beïp ngöôøi, laïi laên tieáp xuoáng caùch chaân moû tôùi vaøi chuïc meùt, naëng ñeán 9, 10 taán.

Treân ñòa baøn Haø Tónh coù hôn 30 moû ñaù ñöôïc caáp pheùp söû duïng chaát noå ñeå khai thaùc, nhöng soá moû ñaù khai thaùc traùi pheùp coù söû duïng chaát noå cuõng khoâng nhoû. Vieäc söû duïng chaát noå khoâng an toaøn trong khai thaùc ñaù chính laø nguyeân nhaân cuûa nhöõng tai naïn ñau loøng. Ai cuõng bieát, noù laø haäu quaû taát yeáu cuûa vieäc quaûn lyù söû duïng mìn trong khai thaùc ñaõ bò buoâng loûng nhieàu naêm qua.

Chuùng toâi tìm ñeán nhaø anh Thoï, moät coâng nhaân cuûa HTX ñaù Minh Taân. Trôøi möa, anh Thoï khoâng ñi laøm ñaù. Khuoân maët Thoï vaãn coøn in haèn nhöõng veát seïo do ñaù caét. Anh keå veà coâng vieäc cuûa mình: “Toâi chæ laøm moãi vieäc noå mìn thoâi. Mìn quy ñònh noå theo giôø. Cöù gaàn tröa vaø gaàn toái, toâi mang mìn vaø daây kíp leo theo daây ñeå leân nhöõng nôi coù loã khoan. Toâi nheùt mìn vaøo ñoù. Coù nhöõng loã khoan ôû ñoä cao, chuùng toâi

phaûi baùm vaøo daây thöøng ñeå leân, ñaët mìn xong laïi theo daây xuoáng. Nhieàu vaùch ñaù lôûm chôûm, nhìn ñaõ döïng toùc gaùy, nhöng quen roài...”.

Coù laàn, anh Thoï phaûi ñaët mìn ôû ñoä cao vaøi chuïc meùt. Anh phaùt hieän daây thöøng cuûa mình bò nghieán vaøo caïnh ñaù gaàn ñöùt, nhìn xuoáng thaáy thaêm thaúm. Anh vöøa tuït xuoáng vöøa nghó thoaùng qua, mình seõ bò rôi xuoáng vaø khoâng traùnh khoûi... Chæ khi xuoáng ñeán ñaát, anh môùi bieát mình vaãn coøn soáng. Giôø nhôù laïi, Thoï coøn nguyeân caûm giaùc ôùn laïnh trong ngöôøi.

“Ngaøy tröôùc toâi cuõng chæ laø ngöôøi ñi boác, ñaäp ñaù bình thöôøng thoâi. Sau ñoù toâi chuyeån sang khoan, cheøn. Laøm nhieàu neân cuõng deã. Giôø coâng vieäc cuûa toâi chæ ñi ñaët mìn. Keå cuõng nguy hieåm, nhöng coù thu nhaäp hôn. Maáy ñöùa treû nhaø toâi maø khoâng ñöôïc hoïc thì cuõng trôû thaønh thôï noå mìn caû, chæ sôï khoâng coù ruù ñaù maø thoâi” - Thoï noùi.

“Phu ñaù” baûo, ai cuõng bieát traùch nhieäm ñaàu tieân trong vieäc quaûn lyù mìn laø caùc chuû moû ñaù, nhöng theo lyù leõ cuûa hoï, ñöôïc pheùp söû duïng mìn laø... söû duïng, ít ai quan taâm ñeán yeâu caàu kyõ thuaät.

Vì lôïi nhuaän, chuû ñaù bao giôø cuõng coù moät pheùp tính laïnh luøng: khoái löôïng mìn ít nhaát, khai thaùc ñöôïc nhieàu ñaù nhaát. Nguy hieåm hôn, caùc vaønh ñai an toaøn khi noå mìn khoâng ñöôïc thieát laäp moät caùch chaët cheõ. [ ]

Chính em, khi nhôù laïi khoaûng thôøi gian soáng thaùc loaïn cuûa mình, vaãn

baøng hoaøng khoâng hieåu, vì lyù do gì maø mình vaãn coøn soáng ñöôïc ñeán taän baây giôø- Haûi keå vôùi chuùng toâi.

Nhöõng ngaøy thaùc loaïn Caâu chuyeän cuûa Haûi moät caùi teân

ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán trong giôùi daân chôi phía Nam vôùi chuùng toâi trong buoåi chieàu Haø Noäi cuoái ñoâng baét ñaàu nhö theá. Ñoâi maét cuûa Haûi haáp haùy lieân tuïc, vaø phaûi nheo raát laâu hoaëc thay ñoåi vò trí nhìn, vì khoâng theå nhìn laâu vaøo moät choã coá ñònh. Haûi baûo, ñaáy laø haäu quaû taát yeáu cuûa quaõng thôøi gian daøi soáng laáy ñeâm laøm ngaøy. Haäu quaû naøy theo Haûi ra ñaát Baéc, khi Haûi ñaõ quyeát ñònh döøng cuoäc chôi baát taän cuûa ñôøi mình. “Em muoán mình laø moät ngöôøi coù ích, chöù khoâng theå maõi noâng noåi nhö tröôùc nöõa” - Haûi chaân thaønh.

Chuùng toâi khoâng bieát choïn caùch xöng hoâ vôùi Haûi nhö theá naøo cho hôïp, bôûi ngoài tröôùc toâi laø moät khuoân maët khaù “nhaøu” so vôùi tuoåi. Naêm nay, Haûi baét ñaàu böôùc sang tuoåi 20. Ñaàu caét cua, ñoâi maét thaát thaàn luùc naøo cuõng nhö thieáu nguû, hoaëc nhö moät “oâng ngheïo” ñoùi thuoác; nöôùc da xam xaùm, tai taùi maøu ñaëc tröng cuûa nhöõng keû “laáy ñeâm laøm ngaøy”. Veû ngang taøng, baát caàn cuûa gaõ daân chôi thuôû tröôùc vaãn coøn chöa bieán maát hoaøn toaøn trong boä trang phuïc buïi phuûi, duø muøa ñoâng Haø Noäi ñang laïnh caét da caét thòt...

Boû phöông Nam ra Haø Noäi vôùi quyeát taâm “giaõ töø vaø laøm laïi” ñöôïc vaøi thaùng nay, Haûi laø moät trong soá ít daân chôi thöïc thuï ôû Saøi Goøn töï mình “böøng tænh” sau nhöõng chuoãi ngaøy daøi tröôït theo nhöõng cuoäc “bay”, “daït voøm” vôùi baïn beø thaâu ñeâm suoát saùng.

Caâu chuyeän Haûi keå vôùi chuùng toâi, laø caâu chuyeän thöïc cuûa caäu. Chính caäu ñaõ bao laàn töôûng nhö khoâng bao giôø thöùc daäy ñöôïc sau moãi cuoäc chôi ñoát mình khoâng suy nghó. Thoâng ñieäp maø Haûi nhaéc ñi nhaéc laïi vôùi chuùng toâi nhieàu laàn, sau nhöõng lôøi keå ngaét quaõng, khoâng lieàn maïch, ñaáy laø: “Em muoán thöùc tænh moïi ngöôøi, nhöõng ngöôøi ñaõ chôi, ñang chôi vaø saép coù yù ñònh chôi, haõy döøng laïi ñuùng luùc, ñeå bieát mình coøn toàn taïi!”.

Sinh naêm 1988, baét ñaàu böôùc chaân vaøo “laøng chôi” töø khi môùi 14 tuoåi, ngay sau ñoù Haûi ñaõ mau choùng trôû thaønh moät caùi teân ñöôïc neå vì trong giôùi. Naêm 2005, caäu beù Haûi khi ñoù môùi 14 tuoåi ñöôïc ba meï ñöa ñeán nhaø oâng anh hoï ôû trung taâm moät thaønh phoá phía Nam ñeå gaàn ngoâi tröôøng maø hoï nhaém cho con trai mình khi Haûi thi leân caáp III. Theá nhöng, nhöõng toan tính cuûa ba meï Haûi ñaõ khoâng löôøng heát, vaø coù theå, ñaáy cuõng laø “ñònh meänh”. OÂng anh hoï cuûa Haûi laø moät tay chôi

coù haïng. Anh hoï Haûi ñaàu tö haún moät “phoøng

bay” taïi nhaø, chaát löôïng khoâng keùm baát cöù moät quaùn bar löøng laãy naøo ôû Vieät Nam. Beân caïnh ñoù laø nhöõng thöù “haøng khuûng”: Töôøng caùch aâm hôn 1 tyû; loa, aâm ly, “suùp” xòn xaùch tay töø Myõ veà coù trò giaù vaøi traêm ngaøn ñoâ, ñeøn chieáu lade... Moät phoøng bay taïi gia nhö theá, khoâng döôùi 4 tyû ñoàng! Vaø ñoù cuõng laø thöôùc ño ñeå khaúng ñònh ñaúng caáp cuûa daân chôi!

ÔÛ nhaø oâng anh hoï, Haûi chöùng kieán rieát nhöõng cuoäc chôi traøn ngaøy ñeâm, nhöõng thaùc loaïn (maø theo Haûi, ngöôøi ta khoâng nghó coù theå laøm ñöôïc nhö theá khi tænh taùo). Ban ñaàu chæ laø söï toø moø, laï laãm. Roài töø toø moø, Haûi baét ñaàu “nhaäp” vaøo cuoäc chôi “daønh cho ngöôøi lôùn” aáy. Böõa ñoù, cuoäc chôi cuûa oâng anh hoï cuøng nhöõng ngöôøi baïn ñaõ baét ñaàu leân tôùi ñænh ñieåm. Söï höng phaán (hay quaù khích) ñaõ khieán hoï khoâng nhaän bieát ñöôïc söï coù maët cuûa caäu thieáu nieân 14 tuoåi. Laàn ñaàu tieân, Haûi ñöôïc “caén thuoác”. Caûm giaùc thaêng hoa khieán Haûi ngaây ngaát. Vaø Haûi baét ñaàu “thích” caûm giaùc laâng laâng aáy.

Sau nhöõng laàn mon men chôi troäm,

chôi keù nhöõng cuoäc chôi, Haûi baét ñaàu nghieàn muøi thuoác coù khaû naêng taïo cho ngöôøi ta nhöõng aûo giaùc thaêng hoa tuyeät ñænh aáy... Haûi baét ñaàu bieát ñeán giôùi aên chôi thoâng qua nhöõng vò khaùch thöôøng xuyeân xuaát hieän taïi nhaø anh hoï. Vaø, raát töï nhieân, Haûi ñaõ trôû thaønh moät phaàn khoâng theå thieáu cuûa nhöõng cuoäc chôi aáy!

“Cuõng khoâng coù gì ñeå keå veà moät cuoäc chôi, trình töï nhö theá naøo, bôûi nhöõng ai ñaõ coù maët ôû moät cuoäc bay nhö theá, cöù töï yù laøm nhöõng ñieàu mình muoán, laøm nhöõng thöù mình thích, khoâng ai ngaên caám ai caû. Coù theå ñoù laø moät quy öôùc, hoaëc coù theå ñoù laø söï daãn daét cuûa caùc loaïi kích thích maø ngöôøi chôi xaøi vaøo ngöôøi. Ban ñaàu laø bia, röôïu, ñoà uoáng nheï, sau ñoù xaøi röôïu maïnh... “ - Haûi noùi.

Caøng veà sau, caøng vaøo saâu cuoäc chôi, noàng ñoä caøng taêng. Cuoäc chôi thöïc söï baét ñaàu khi ngöôøi ta xaøi haøng, caén thuoác... Nhaïc cuõng baét ñaàu chuyeån töø house sang trane. Ñeán luùc ñoù, daân chôi haàu heát ñeàu baét ñaàu khoâng töï chuû ñöôïc mình. Gaøo ruù, cöôøi ñieân loaïn, hay khoùc nhö chöa bao giôø ñöôïc khoùc... Nhöõng aûo giaùc do taùc duïng cuûa thuoác baét ñaàu kích thích caûm giaùc cuûa

52 53

con ngöôøi. Ngöôøi chôi baét ñaàu “xoõa heát mình”, vaø aâm nhaïc luùc ñoù gioáng nhö moät thöù aâm thanh quaùi vaät, xui khieán ngöôøi ta laøm ngay töùc thì nhöõng yù nghó naøo vöøa môùi baét ñaàu nhen leân trong ñaàu khi ñoù...

Nhöõng “cuoäc bay” cuûa nhoùm Haûi thöôøng baét ñaàu töø 2-3 giôø saùng. Sau khi ñaõ leân saøn, ngoài uoáng röôïu chaùn, caû nhoùm baét ñaàu leân ñöôøng veà nhaø cuûa moät ai ñoù trong nhoùm. Laïi tieáp tuïc uoáng. Khi baét ñaàu “ñuû ñoä”, caû nhoùm môùi baét ñaàu caén thuoác, hít “ke”, “chôi ñaù”... AÂm thanh môû heát côõ. Töôøng caùch aâm, daøn ly xòn. Tieáng nhaïc ñieân cuoàng, töôûng nhö xeù naùt ñöôïc loàng ngöïc. Taét ñieän. Phoøng bay chìm trong boùng toái. Ñeøn lade ñöôïc baät. Thuoác baét ñaàu ngaám. Söï höng phaán baét ñaàu ñaùnh thöùc nhöõng aûo giaùc trong ngöôøi. Vaø, nhö nhöõng robot, luùc ñoù chæ vieäc thöïc hieän theo “chöông trình ñaõ caøi ñaët”, Haûi cuøng nhoùm baïn “xoõa” heát mình. Nhaûy muùa, gaøo ruù...

Quy luaät ñaùm ñoâng trong moät cuoäc bay ñöôïc theå hieän roõ hôn caû. Baát cöù moät haønh ñoäng cuûa ngöôøi naøo, duø laø roà daïi, ñeàu ñöôïc caû nhoùm höôûng öùng heát mình. Haûi keå, khi moät caäu baïn baét ñaàu côûi ñoà, luõ con trai uøa theo höôûng öùng. Ban ñaàu, caùc nhoû baïn coøn maéc côõ, nhöng roài ñöôïc söï khieâu khích cuûa “nhoùm bay”, coâ gaùi can ñaûm ñaàu tieân trong nhoùm baét ñaàu côûi boû y phuïc treân ngöôøi mình. Nhöõng coâ khaùc baét ñaàu laøm theo... Caû nhoùm ñieân cuoàng thaùc loaïn, ruõ röôïi ñeán meät nhoaøi. Trong moät cuoäc chôi, Haûi baét ñaàu quan heä tình duïc khi môùi ôû ñoä tuoåi 14...

“Nhöõng maéc côõ ban ñaàu ñeàu bò phuûi tan vaøo nhöõng laàn sau ñoù. Khi maáy nhoû baïn daùm côûi ñoà laàn ñaàu tieân trong “cuoäc bay” cuøng nhoùm, thì ñeán laàn sau, khoâng caàn tuïi em khieâu khích hay moät em “laøm göông”, thì caùc em vaãn cöù töï ñoäng maø côûi boû. Vaø chuyeän quan heä, khi aáy noù nhö moät haønh vi taát yeáu. Ñaáy khoâng phaûi laø “xin cho” maø ñôn giaûn, chæ laø thích thì laøm!” - Haûi nhôù laïi.

Cuoäc chôi keùo daøi thaâu ñeâm. Caû boïn khoâng ai buoàn nguû. Chæ bieát uoáng, caén thuoác vaø nhaûy muùa ñieân cuoàng, thaùc loaïn ñieân cuoàng. Ñoà aên ñaõ ñöôïc chuaån bò saün (luùc baét ñaàu cuoäc bay vaø khi ñoù coøn tænh taùo). Ai ñoùi, töï ra naïp cho mình, xong laïi nhaäp cuoäc. Laïi nhaûy muùa. Laïi thaùc loaïn. Laïi laøm nhöõng gì maø mình thích. Cuoäc chôi chæ taøn khi ñaõ sang ñeán chieàu ngaøy hoâm sau, vaø khi caû nhoùm ñaõ kieät söùc hoaøn toaøn...

“Thôøi gian ñoù, moät thaùng ba möôi ngaøy deã tuïi em ñi bay ñeán hai taùm ngaøy quaù. Luùc naøo ñaàu oùc cuõng laâng laâng moät caûm giaùc aûo, vaø hình nhö, chính baûn thaân mình cuõng queân raèng, mình ñang toàn taïi trong theá giôùi naøy, mình ñang coù maët trong theá giôùi

naøy...” - Haûi gheâ sôï nhôù laïi. Daân bay saên haøng

Ñaúng caáp laø... haøng ñoäc! Caùi maø Haûi tieát loä cuøng chuùng toâi,

raèng ñaúng caáp cuûa nhöõng nhoùm anh chò trong giôùi aên chôi “laáy laøm thöôùc ño” khoâng phaûi laø nhöõng em chaân daøi, maét xanh moû ñoû. Saên haøng, thì haøng ñöôïc hieåu theo nghóa ñen thuaàn tuyù. Noù ñôn giaûn laø nhöõng loaïi ma tuyù maø “daân bay” thöôøng xaøi ñeå ñaït ñeán söï thaêng hoa caàn thieát cho moät cuoäc bay!

Haûi baûo, neáu so saùnh veà “noàng ñoä” aên chôi cuûa “daân bay” phía Nam vaø daân bay Haø Noäi, thì roõ raøng, ñoù laø hai phaïm truø hoaøn toaøn... khoâng coù ñieåm chung.

“Daân bay” Haø Noäi gioáng nhö moät anh nhaø giaøu môùi noåi, thöôøng thích chôi troäi, thích theå hieän ra beà ngoaøi... maø khoâng heà bieát, “theá giôùi” maø anh ta vöøa böôùc chaân vaøo, ñaõ trôû neân cuõ kyõ vaø quaù heïp. Noù luoân laø “saân sau” maø daân bay phía Nam ñaõ kinh qua tröôùc ñoù caû moät thôøi gian daøi... quaù ñoä!

Haûi keå, ñoái vôùi daân chôi, muoán noùi veà ñaúng caáp, phaûi saên ñöôïc haøng ñoäc

Haûi ñöa ra moät daãn chöùng ñaày thuyeát phuïc: “Ñaúng caáp” cuûa daân chôi Haø Noäi ñöôïc hieåu ñoàng nghóa vôùi vieäc anh, hay chò ñoù, moät thaùng coù maët bao nhieâu ngaøy treân moät saøn,

moät bar, bieát nhöõng bar naøo vöøa môùi môû, coù bao nhieâu theû kyù göûi VIP trong nhöõng bar treân ñòa baøn thaønh phoá; quaùn bar ñoù, phuïc vuï nhö theá naøo, coù bao nhieâu nhaân vieân phuïc vuï coù khaû naêng nhôù maët khaùch ngay ôû laàn göûi xe...

Nhöõng caùi ñoù ñaõ “xöa nhö dieãm”. Vôùi “daân bay” phía Nam, “bay” taïi nhöõng bar “coâng coäng” kieåu ñoù, laø moät thöù laøm hoï... maát danh döï. Ñoù chæ laø söï “ngoâng ngheânh”. Khi ñaõ coù “level” treân giang hoà, nhoùm bay ñoù phaûi coù “phoøng bay” rieâng, vaø luoân laø nhöõng “nhaø caùch maïng” tieân phong trong vieäc khai phaù tìm vaø thöû chôi nhöõng loaïi haøng (thuoác) môùi vöøa xuaát hieän treân thò tröôøng!

Thôøi gian ñaàu khi Haûi môùi böôùc chaân vaøo “cuoäc soáng saøn”, daân chôi phía Nam khi ñoù vaãn coøn thònh haønh vôùi “taøi maø” moät loaïi ma tuùy nheï cho caûm giaùc eâm aùi vaø phieâu boàng. Loaïi naøy, chæ “naëng ñoâ” hôn so vôùi thuoác laù, xì gaø Havatampa moät chuùt. Moät thôøi gian sau, xuaát hieän thuoác “laéc” loaïi ma tuùy toång hôïp daïng vieân. Daân chôi ñua nhau xaøi thuoác laéc, boû qua taøi maø, caàn sa... khoâng thöông tieác. Thôøi ñieåm ñoù, daân chôi naøo coøn caëm cuïi nhoài taøi maø vaøo noõ thuoác, seõ bò choïc queâ cho... heát ñaát soáng!

Tröôùc khi coù söï xuaát hieän cuûa “hoaøng haäu thuoác laéc”, nhöõng “pin” taøi maø ñöôïc chaøo ñoùn nhieät tình, thì

söï gheû laïnh vôùi thuoác laéc cuõng “laïnh luøng vaø nhaãn taâm” nhö theá, khi “Ke” (ketamin) xuaát hieän.

Khi Haûi trình dieãn laàn ñaàu tieân maøn “xaøo ke” tröôùc maët nhoùm baïn, nhöõng haønh ñoäng laï luøng cuûa Haûi khieán caû “phoøng bay” ñeâm ñoù döôøng nhö rôi vaøo... haønh tinh laï.

Ke thöïc ra laø “con” cuûa thuoác laéc. Noù laø moät loaïi ma tuùy toång hôïp ñöôïc chieát xuaát trong quaù trình saûn xuaát thuoác laéc, goàm hai loaïi “ke boät” vaø ke ñaù. Maøn xaøo ke cuûa Haûi laø ke boät. Vôùi ke, daân chôi coù theå xaøi theo caùch pha tröïc tieáp vaøo röôïu maïnh hoaëc hít soáng. Tuy nhieân, chôi ke xaøo môùi laø ñaúng caáp, vì khoâng phaûi ai cuõng coù khaû naêng xaøo ke vöøa chín tôùi, daäy muøi vaø chín ñeàu nhö Haûi

“Laàn ñaàu tieân chôi ke, ngöôøi phieâu khoâng taû ñöôïc. Caûm giaùc aáy qua ñi, sau ñoù mình laïi tieáp tuïc rôi vaøo traïng thaùi khoâng bieát ñeán söï coù maët cuûa baïn beø xung quanh, chæ ngôõ nhö coù moät mình mình giöõa theá giôùi naøy... Coâ ñôn khuûng khieáp. Luùc ñoù, töôûng nhö muoán cheát luoân ñeå giaûi thoaùt! Moät nhoû baïn cuøng nhoùm sau khi chôi, khoùc nöùc nôû khoâng ai doã ñöôïc, khoùc nhö chöa bao giôø ñöôïc khoùc. Chæ nhöõng ai chôi ke môùi hieåu, luùc aáy mình chæ muoán töï töû... Cho neân, raát deã xaûy ra tình traïng ngoä saùt chính mình khi ñang pheâ ke!” Haûi taâm söï.

Daân chôi khi ñoù toân suøng ke nhö moät loaïi ñeá vöông. Nhöng, moät quy luaät hieån nhieân nhö moät maëc ñònh, moät thôøi gian ngaén sau ñoù, ke cuõng bò soaùn ngoâi bôûi söï xuaát hieän cuûa ñaù! Giaõ töø coâng vieäc cuûa moät “ngheä syõ xaøo ke”, Haûi laïi lao vaøo laøm “phu ñaäp ñaù”.

Caän caûnh moät “phoøng bay” Theo tìm hieåu cuûa chuùng toâi, giaù

moät vieân thuoác laéc hieän nay khoaûng 250.000- 300.000 ñoàng, coøn moät “chæ”

nhöng coù khuoân maët toû ra saønh ñôøi nhaát trong hoäi noùi vôùi toâi trong aùnh maét thaâm quaàng: “Hai hoâm tröôùc em “caén” nhieàu quaù khoâng aên ñöôïc gì, saùng nay môùi nuoát coá ñöôïc quaû tröùng, nhöng maø ñaõ phieâu roài em keä! Cöù phieâu caùi ñaõ! Bay laø bay heát mình, nhieät tình maø anh!”. Ngay sau khi döùt lôøi, coâ gaùi thaûn nhieân boû toït vieân thuoác vaøo moàm, khoâng queân keøm theo moät nguïm nöôùc ngoït ñeå ñöa thuoác ñöôïc eâm hôn.

Sau 30 phuùt caén thuoác, nhoùm baét ñaàu nhöõng haønh ñoäng thaùc loaïn, aûo giaùc cuûa mình baèng caùc maøn nhaûy nhoùt, uoán eùo raát baûn naêng trong tieáng nhaïc house funky (loaïi nhaïc ñöôïc coi laø kích hôïp taïo caûm giaùc pheâ saâu khi duøng thuoác laéc).

Ñoái vôùi nhieàu “daân bay” saønh soûi, caén thuoác môùi chæ laø khôûi ñoäng. Haàu nhö taát caû caùc cuoäc ñi bay ñeàu coù maøn tieáp theo laø hít ketamin. Ñeå coù moät “cuoäc bay” chu ñaùo, caû nhoùm cöû Minh moät daân chôi thuoác laéc coù thaâm nieân thöïc hieän coâng ñoaïn ñöôïc goïi laø “xaøo ke” cho caû nhoùm.

Minh maëc duø naêm nay môùi chöa ñaày 23 tuoåi nhöng theo nhöõng ngöôøi trong hoäi chôi keå laïi, caäu thanh nieân “saønh ñieäu” naøy ñaõ coù thaâm nieân gaàn 10 naêm trong caùc ngoùn ngheà ma tuùy toång hôïp. Vaø ngay caû maøn xaøo ke cuûa caäu, khoâng phaûi daân chôi naøo cuõng coù theå laøm ñöôïc. Töø maøn hô ñóa sao cho ñuû ñoä aám tôùi vieäc laáy chieác theû nhöïa mieát thöù boät traéng daïng tinh theå nhö haït ñöôøng sao cho ketamin coù theå mòn nhö boät mì.

Song song vôùi vieäc xaøo ke, caùc thaønh vieân coøn laïi cuûa nhoùm laáy nhöõng tôø tieàn cuoán troøn laïi ñeå laøm coâng ñoaïn hai cho caùc thaønh vieân hít ke ñaõ ñöôïc xaøo leân muõi trong aùnh saùng lôø môø cuûa caên phoøng.

Caû caên phoøng chìm trong côn aûo giaùc cuûa tieáng nhaïc kích ñoäng. Theo nhöõng daân chôi trong nhoùm naøy cho bieát, coù nhöõng “traän bay” keùo daøi caû tuaàn trôøi, meät nhuõn. “Chuùng em naøo coù aên ñöôïc gì ñaâu, gioûi laém laø tu ñöôïc bòch söõa, ñöùa naøo chôi khoûe may ra aên ñöôïc baùt chaùo thoâi” - moät thanh nieân trong nhoùm noùi.

Trong cuoäc noùi chuyeän, khi chuùng toâi hoûi Haûi “Leân saøn - röôïu maïnh - thuoác laéc - daït voøm” coù phaûi laø moät kòch baûn ñaõ leân chöông trình cuûa moät cuoäc bay? Vaø sau daït voøm, ñích ñeán cuoái cuøng coù phaûi laø tình duïc? Haûi cöôøi chaân tình: “Töø tröôùc ñeán nay, ngöôøi ta vaãn nghó nhö theá. Tình duïc cuõng laø moät phaàn khoâng theå thieáu trong moãi cuoäc bay. Nhöng khoâng phaûi, daân bay naøo cuõng “ñi” ñöôïc heát voøng troøn aáy...!” [ ]

ke coù giaù töø 3-4 trieäu ñoàng, moät chaám ñaù 4-4,5 trieäu. Tuy nhieân, ñoái vôùi daân chôi, ñoù vaãn chæ laø chuyeän nhoû, ñieàu quan troïng ñoái vôùi nhöõng daân bay chính laø baõi ñaùp vöøa coù theå vöøa ñaûm baûo an toaøn, vöøa coù theå “bay heát mình”.

Nhöõng chuoãi ngaøy daøi trieàn mieân cuûa Haûi tröôït theo söï chôø ñôïi söï xuaát hieän cuûa nhöõng haøng môùi. Haûi baûo, caùc loaïi ma tuùy môùi coù maët ôû Vieät Nam thöôøng qua ñöôøng xaùch tay cuûa caùc Vieät kieàu hoaëc caùc du hoïc sinh ôû nöôùc ngoaøi. Vì khoù khaên nhö vaäy, nhöõng thöù môùi veà bao giôø cuõng hieám. Vaø vì hieám neân caøng quyù. Daân chôi xeáp haøng ñi tìm, xeáp haøng chôø ñôïi, nhöng cuõng raát deã phaûi “veà tay traéng” khi khoâng tìm ñuùng cöûa.

Tröôùc ñaây, haàu heát daân chôi thöôøng toå chöùc nhöõng “cuoäc bay” taïi caùc vuõ tröôøng, quaùn karaoke hay khaùch saïn. Tuy nhieân, tröôùc söï kieåm tra vaø truy queùt maïnh cuûa löïc löôïng coâng an, hoï ruùt lui veà thöïc hieän nhöõng “cuoäc bay” nhoû vaø tinh vi hôn ngay taïi nhaø rieâng.

Haûi ñöa moïi ngöôøi ñeán moät “phoøng bay daõ chieán” ñeå caän caûnh nhöõng ñieàu Haûi keå. 9 giôø saùng, chuùng toâi vaø Haûi coù maët taïi moät caên phoøng roäng khoaûng 20 meùt vuoâng taát caû caùc khe cöûa ñöôïc bòt kín baêng xoáp nhaèm traùnh nhöõng tieáng nhaïc choùi tai loït ra. Moïi ñoà vaät töø loa ñaøi, chaên goái, quaàn aùo, ñoà loùt trong phoøng vöùt laên loùc. Ñoù laø daáu veát ñeå laïi cuûa “cuoäc bay” tröôùc.

Trong phoøng coù raát ñoâng ngöôøi, goàm caû nam vaø nöõ. Nhöõng ñoâi maét lôø ñôø, meät moûi vì coøn aûnh höôûng cuûa “cuoäc bay” vaøi ngaøy tröôùc. Nhöng theo quan nieäm cuûa nhöõng “daân chôi” naøy, “ñaõ bay laø bay heát mình” neân hoï vaãn saün saøng cho cuoäc “caát caùnh” môùi.

Coâ gaùi chuû nhaø khoaûng 19-20 tuoåi,

54 55

Khaùnh ngoài vaät vaõ, maét díu caû laïi, côn theøm thuoác traéng

ñaõ leân ñeán cöïc ñieåm. Vöøa gaõi chaân tay, anh ta vöøa ruûa thaàm coâ “vôï” cheát ôû ñaâu sao khoâng thaáy maët muõi. Moät luùc sau, Tuyeát veà, nhìn thaáy Khaùnh, khoâng caàn noùi coâ giuùi ngay naêm chuïc cho choàng xuoáng baõi raùc mua thuoác.

Tuyeát laøgaùi Nam Ñònh, coù moät caäu con trai naêm nay hoïc lôùp moät. Maáy naêm tröôùc, coâ yeâu moät ngöôøi cuøng queâ, troùt daïi mang thai ñöôïc hôn 4 thaùng. Töôûng gaõ ñoù seõ cöôùi xin, khoâng ngôø keû boäi baïc giuõ aùo ra ñi khoâng chaáp nhaän. Buoàn, chaùn naûn, “vöôït caïn” moät mình vôùi ngöôøi meï ruoät beân caïnh, sau 2 thaùng coâ boû ñöùa con laïi ñeå baø ngoaïi chaêm baüm leân HaøNoäi laøm gaùi goïi. Daùng ngöôøi maûnh deû, cuõng coù moät chuùt nhan saéc, coäng theâm vieäc môùi sinh neân da deû mòn maøng, Tuyeát xin vaøo khaùch saïn S. laøm “ñaøo”. Noùi laøngoài baøn tieáp röôïu ñeå khaùch “vòn” chaân tay nhöng khi coù yeâu caàu “maùt meû”, coâ gaät ñaàu heïn gaëp ngay.

Môùi ñaàu, soáng taïi ñaát HaøThaønh vôùi moät ngöôøi chaân öôùt, chaân raùo nhö Tuyeát gaëp khoâng ít khoù khaên veà tieàn nong. Nôi naøy thöù gì cuõng ñaét ñoû, ñoäng tí laøtieàn. Coâ thueâ moät caên phoøng gaàn 10 meùt vuoâng ñeå ôû. Toái coâ ñi laøm ñeán nöûa ñeâm môùi veà nguû ñeán gaàn chieàu hoâm sau. AÊn uoáng qua loa xong, goäi ñaàu, söûa moùng chaân tay cuõng ñaõ saép toái, coâ laïi son phaán, tuùi xaùch, aùo quaàn ñeán “coâng ty”. Laøm ñöôïc nhieàu tieàn coâ thích laém, coâ göûi moät ít veà queâ ñeå meï nuoâi con, vaøsaém nhöõng thöù vaät duïng trong phoøng nhö tuû, giöôøng, chaên ñeäm. Coâ nhuoäm toùc vaøng cho saønh ñieäu vaøkhoâng maøng ñeán chuyeän yeâu ñöông trai gaùi bôûi vôùi coâ ñaøn oâng laøñaùm Sôû Khanh. Ñi chôi vôùi khaùch, Tuyeát khoâng bao giôø coù tình caûm gì, coâ cho ñoù chæ laømoät cuoäc chôi “aùi oá”.

Song khi ñaõ qua nhieàu gaõ ñaøn oâng, Tuyeát ngaøy caøng ngaám caùi coâ ñôn trong loøng mình. Tình côø coâ quen Khaùnh, moät caäu sinh vieân keùm mình 2 tuoåi, queâ ôû Ngheä An, troï cuøng daõy. Tröôùc laï sau quen roài thaân tình, hai ngöôøi gom ñoà ñaïc ôû chung vôùi nhau nhö vôï choàng. Nhaø ngöôøi yeâu giaøu coù neân coâ ñöôïc Khaùnh chia seû nhieàu thöù. Coâ baûo: “Môùi daïo ñaàu yeâu, em khoâng bieát Khaùnh nghieän ngaäp. Troâng anh aáy vaãn bình thöôøng, chaéc bôûi môùi “vaáp” vaøo ma tuùy. Vaû laïi, saùng anh yù noùi ñi hoïc, em bieát vaäy vì em nguû ñeán tröa. Khoâng ngôø thôøi gian ñoù laøluùc Khaùnh duøng cho vieäc giaûi quyeát côn nghieän”. Maõi sau naøy, Tuyeát môùi phaùt hieän ra “choàng” mình hít heroin laâu roài vaø ñaõ quaù naëng. Boá meï Khaùnh bieát chuyeän con trai nghieän laïi ñang “caëp” vôùi gaùi laøng chôi, hoï baét anh veà queâ ñeå cai. Nhöng cai maáy laàn

chaúng aên thua, hoïc haønh ñöùt gaùnh giöõa ñöôøng, boá meï Khaùnh naûn chí, con trai troán veà Haø Noäi “baùm vaùy” ngöôøi yeâu.

Khaùnh laø moái tình thöù hai cuûa Tuyeát, coâ yeâu anh thaät loøng neân sau nhieàu laàn phaûi cung phuïng tieàn cho ngöôøi tình huùt chích, coâ noùi chia tay maø khoâng döùt ra ñöôïc. Daïo tröôùc, coâ cuõng ñöôïc Khaùnh cung caáp kha khaù tieàn nong, baây giôø sau 2 naêm soáng vôùi nhau, chuyeän tình cuûa Tuyeát vaãn cöù vaäy. Coâ taâm söï: “Nhieàu khi, Khaùnh laáy ñieän thoaïi, xe maùy cuûa em ñeå ñi caàm, öùc laém song cöù phaûi laáy ñoà ra khoâng thì laõi cao. Thænh thoaûng, anh

anh chaøng kyõ sö vôùi moät gaùi goïi. Caâu chuyeän tình cuûa hoï khoâng heà vuï lôïi chæ vì tình caûm maøquyeán luyeán nhau. Anh Khoa quen, yeâu Hoa tình côø nhö coå tích, nhö coù söï run ruûi ñeå hoï gaëp nhau.

Hoâm ñoù sinh nhaät baïn cuøng cô quan, caû hoäi ruû ñi karaoke coù gaùi phuïc vuï ôû moät nhaø haøng treân phoá. Khoa uoáng say meøm vaøbaïn beø nhôø Hoa ñöa anh vaøo nhaø nghæ “chaêm soùc” sau khi ñaõ goïi ñieän baùo cho gia ñình baïn. Toái hoâm ñoù, Hoa lo cho anh töøng li töøng tí moät. Thaáy göông maët hieàn laønh cuûa khaùch khieán coâ caûm thaáy aám loøng khi ñöôïc töï mình chaêm nom anh aáy.

ta coøn ñaùnh em thaâm tím maët maøy, khoâng ñi laøm ñöôïc chæ vì em khoâng ñöa tieàn mua thuoác hít”. Tuyeát coøn noùi, sôû dó laøm vaäy vì coâ nghó ñaønh “ñaâm lao phaûi theo lao”. Baây giôø laên löng ñi laøm kieám tieàn, coâ phaûi vöøa nuoâi con, vöøa ñöa tieàn nuoâi “caùi oâng thuoác traéng”, maëc duø Khaùnh vaãn ñöôïc gia ñình cung caáp.

Ngöôøi Haø Noäi xung quanh phoá chuøa Laùng vaãn coøn nhôù chuyeän tình cuûa

Saùng hoâm sau, cuõng laøvaøo ngaøy chuû nhaät, gaàn 10 giôø Khoa môùi tænh giaác, ñaàu ñau nhö buùa boå vaøkhaùt khoâ caû coå hoïng. Bieát tröôùc tình huoáng naøy, Hoa ñaõ chuaån bò saün saøng moïi thöù neân khi anh keâu uoáng nöôùc, coâ ñaõ mang ñeán taän giöôøng naâng anh daäy cho anh tu öøng öïc heát gaàn chai nöôùc khoaùng lavie 1,5 lít.

Nhöõng laàn sau ñoù, hai ngöôøi heïn hoø nhau ñi uoáng caøpheâ, ñi chôi roài yeâu

nhau luùc naøo khoâng hay. Khoa khoâng caâu neä ngheà nghieäp cuûa Hoa laøm. Anh ñeán vôùi coâ baèng tình caûm chaân thaønh, Hoa cuõng vaäy, khoâng heà vuï lôïi chuyeän tieàn nong cuûa Khoa. Anh chia seû vôùi hoaøn caûnh cuûa ngöôøi yeâu cuõng vì do baét buoäc maøcoâ phaûi choïn caùi ngheà bò xaõ hoäi leân aùn, reû khinh. Töø Hoøa Bình ra Haø Noäi möu sinh baèng ngheà laøm coâng giuùp vieäc, Hoa bò duï doã thaønh gaùi maïi daâm. Gia ñình ôû queâ laïi ngheøo khoù, coâ ñaõ phoù maëc cuoäc soáng ñeán ñaâu thì ñeán mieãn laøkieám ñöôïc tieàn, göûi veà queâ giuùp boá meï vaøcaùc em aên hoïc. Coâ cuõng töøng caëp keø vôùi moät soá keû lôïi duïng caû tình laãn tieàn vaøchia tay khoâng heà tieác nuoái. Nhöng gaëp Khoa roài, coâ thaáy mình nhö ñöôïc trôû laïi laømoät coâ gaùi caàn ñöôïc baøn tay ngöôøi ñaøn oâng naâng niu. Coâ nhieät tình daâng troïn tình caûm cuûa mình daønh cho Khoa vaø cuõng ñöôïc anh ñaùp laïi.

Coøn Khoa sinh trong moät gia ñình khaù giaû, coù coâng aên vieäc laøm oån ñònh. Caû boá meï anh ñeàu mong anh cöôùi vôï, sinh con ñeå hoï coù chaùu noäi boàng beá. Khoa laønieàm hy voïng duy nhaát ñoái vôùi boá meï vì anh laøcon moät. Caû hai thöông con neân khi bieát chuyeän con trai mình yeâu “cave”, hoï buoàn laém vaøphaûn ñoái kòch lieät. Baø meï ñaõ doïa töï töû neáu anh khoâng chaám döùt vôùi coâ ngöôøi yeâu khoâng xöùng ñaùng ñoù.

Nhöng baømeï caøng ngaên caám thì Khoa caøng trôû neân traàm caûm, ñau ñaùu khoâng bieát löïa choïn theá naøo giöõa tình yeâu vaøtình maùu thòt. Hoa bò boá meï ngöôøi yeâu tìm ñeán “khuûng boá”, doïa naït, baûo phaûi rôøi xa con trai hoï ra khoâng hoï seõ khoâng ñeå yeân cho coâ. Hoa khoâng sôï nhöõng lôøi ñoù, maøcoâ nghó cho anh neân ñaõ töï tìm caùch lìa xa khoâng gaëp gôõ anh nöõa.

Vôùi Khoa, Hoa gaàn nhö laømoái tình ñaàu, vì tröôùc ñoù anh cuõng thích moät ngöôøi khaùc nhöng chöa thöïc söï yeâu. Vì theá, anh bò khuûng hoaûng tinh thaàn. Trong moät laàn buoàn baõ nhaát, anh nhaén tin cho ngöôøi yeâu, heïn trong nhaø nghæ X., treân ñöôøng Laùng vôùi noäi dung: “Em ñeán ñeå noùi chuyeän döùt khoaùt, neáu khoâng ñeán ñuùng giôø...em seõ khoâng gaëp ñöôïc anh maõi maõi”. Coâ ñeán muoän quaù neân khoâng kòp gaëp Khoa, anh ñaõ treo coå töï vaãn ngay trong nhaø nghæ.

Luùc naøy maøcaëp vôùi cave, hay maáy em caøpheâ naøy noï laøxöa

roài. Baây giôø muoán chöùng toû ñaúng caáp cuûa mình thì phaûi coù boà nhí, vôï beù laøcaùc em sinh vieân treû ñeïp thì môùi oai. Bôûi vì ñi ñaâu ma keø keø theo moät em nhaø laønh, laïi coù trình ñoä haún hoi thì oaùch coøn gì baèng .

Sinh vieân laøm... vôï beùTuù sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc, queâ

ôû Haûi Phoøng, hieän ñang caëp vôùi moät ñaïi gia buoân baùn xe hôi, coâ töï haøo khoe vôùi baïn beø raèng moãi thaùng coâ

ñöôïc nhaøtaøi trôï ñöa cho coâ 500 USD ñeå tieâu vaët vaø phuï tieàn hoïc. Coøn chi phí aên ôû, ñi laïi mua saém ñeàu ñaõ ñöôïc oâng ta lo taát taàn taät.

Moãi saùng, Tuù chæ vieäc vi vu treân chieác xe Dylan ñeán giaûng ñöôøng vôùi nhöõng boä caùnh ñaét tieàn, sang troïng. Phaûi thöøa nhaän Tuù coù moät thaân hình ñeïp, nöôùc da traéng nhö tröùng gaøboùc, ba voøng ñeàu raát chuaån neân töø khi môùi leân Haø Noäi hoïc, coâ ñaõ ñöôïc nhieàu chaøng trai theo ñuoåi. Nhöng ngay töø thôøi ñoùTuù ñaõ bieát raèng caëp vôùi boïn

chíp hoâi thì chaúng coù maøu gì caû. Tuù noùi: Mình coù nhan saéc, coù tuoåi xuaân cho neân ñaïi gia naøo laém tieàn caàn mình, thì mình cöù ñaùnh ñoåi mieãn laøcoù tieàn tieâu saøi, coù nhaø cöûa ñeå ôû... laøñöôïc .

Cuõng chính bôûi quan nieäm soác naøy maømôùi hoïc ñeán naêm thöù 2 ñaïi hoïc maøT. ñaõ coù thaønh tích khaù daøy laø söu taàm ñöôïc 3 ñaïi gia, chuû yeáu laøcaùc giaùm ñoác cuûa caùc coâng ty vaø daân laøm aên kinh doanh... Tay ñaïi gia buoân baùn xe hôi naøy, coâ vöøa chaên ñöôïc vaøi thaùng vaøcuõng chaúng bieát seõ coøn con nhaïn xanh naøo nöõa loït vaøo taàm ngaém cuûa coâ naøng saép tôùi. Thaønh tích maø Tuù thu ñöôïc sau nhöõng cuoäc tình naøy laønhöõng chieác ñieän thoaïi di

ñoäng ñôøi môùi, hai chieác xe maùy ñaét tieàn vaøcuøng voâ soá nöõ trang... vaømoät caên nhaønhoû ôû chung cö Myõ Ñình.

Tröôøng hôïp ñi laøm theâm sau giôø ñeán giaûng ñöôøng nhö Tuù khaù phoå bieán trong giôùi sinh vieân ôû HaøNoäi vaøSaigon hieän nay. Phöôïng laø moät tröôøng hôïp cuõng töông töï nhö vaäy, coâ laøsinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc M. Naêm ngoaùi coâ ñöôïc boà mua cho haún moät caên nhaøsang troïng, ñaày ñuû tieän nghi ôû ngoaïi thaønh, sôû dó boà coâ ga laêng nhö vaäy laødo oâng ta laømoät chuû thaàu xaây döïng coù tieáng taêm.

Ngöôøi tình kieâm nhaøtaøi trôï cuûa Phöôïng ñaõ coù vôï vaø 3 con, naêm nay oâng ta ñaõ gaáp ngheù 60 tuoåi, gaáp 3 laàn tuoåi coâ, thaäm chí coøn lôùn tuoåi hôn caû boá coâ ôû queâ, nhöng Phöôïng. thaáy khoâng coù vaán ñeà gì nhieàu laém, bôûi coâ ñaâu coù quan taâm ñeán oâng ta nhö theá naøo.

Muïc ñích maø Phöôïng. soáng beân oâng ta ñeán giôø naøy, chæ vôùi hy voïng oâng ta seõ sôùm hoaøn taát thuû tuïc sang teân cho coâ ngoâi nhaøcoâ ñang ôû, ñeå coâ

56 57

ñaøng hoaøng ñoùn caû nhaøôû döôùi queâ leân thaønh phoá sinh soáng, nhöng caùi töông lai aáy vaãn coøn khaù xa vaøcoøn raát mòt môø. Linh baïn thaân cuøng lôùp vôùi P. thaáy baïn gaët haùi ñöôïc quaù, cuõng ñaõ theo nghieäp cuûa baïn ñi laøm vôï cuûa moät ñaïi gia chuyeân kinh doanh baát ñoäng saûn.

Moãi thaùng coâ nhaän ñöôïc 600 USD tình phí cuøng vôùi voâ vaøn quaàn aùo ñeïp, nöõ trang cao caáp...

Linh cho bieát gaëp nhau maøthaáy keát thì ñaïi gia hay thieáu gia gì cuõng ñöôïc, mieãn laøhoï dö daû, chu caáp cho mình soáng toát hôn, coøn buø laïi thì mình seõ buø ñaép tình caûm cho hoï... theá thoâi chöù chaû ai lôïi duïng ai caû... ??!

Tình traïng sinh vieân ñi caëp boà vôùi nhöõng ngöôøi ñaøn oâng coù vôï, nhö ngaøy moät nhieàu theâm, bôûi do nhöõng suy nghó leäch laïch, hoaëc do baïn beø loâi keùo. Neân ñaõ nhieàu sinh vieân ñaõ tình nguyeän ñi laøm coâng vieäc töông töï nhö gaùi baùn thaân theá naøy, chæ vì muoán coù tieàn tieâu pha, aên chôi.

AÛo voïng vaø tieàn baïcNhöõng cuoäc tình qua ñöôøng kieåu

naøy giöõa caùc sinh vieân vôùi caùc ñaïi gia thöôøng keùo daøi chaúng ñöôïc bao laâu, bôûi hai beân ñeán vôùi nhau chæ ñeå tranh thuû kieám chaùc nhöõng thöù maømình caàn ôû ngöôøi kia roài ñöôøng ai naáy ñi. Chæ sau moät thôøi gian, neáu khoâng bò baølôùn cuûa caùc oâng phaùt hieän, ñaùnh ghen tôi bôøi thì cuõng töï chaùn nhau maøñoâi ngöôøi ñoâi ngaû. Laïi cuõng coù nhöõng em sinh vieân ñaõ thaúng tay ñaù boà cuûa mình, ñeå ñeán vôùi caùc ñaïi gia to hôn.

Taát nhieân, suy cho cuøng thò haäu quaû naëng neà nhaát vaãn laønhöõng ngöôøi con gaùi. Hoï phaûi traû giaù cho con ñöôøng mình ñaõ choïn, khi ñaõ bò ñoàng tieàn cuoán vaøo thì xem nhö chuyeän hoïc

haønh trôû neân traày traät. Roài sau ñoù thì bò caám thi, ñeán giaûng ñöôøng vôùi caùi ñaàu roãng teách, thieáu huït kieán thöùc nghieâm troïng.

Nhö tröôøng hôïp cuûa Tuù ôû treân, sau moät thôøi gian laøm boà nhí, nhan saéc bò phai taøn, khoâng coøn ñaïi gia naøo theøm nhoøm ngoù nöõa.Tuù ñaõ chuyeån sang laøm gaùi goïi ñeå coù tieàn thoaû maõn nhu caàu aên tieâu cuûa mình.

Coøn voâ soá nhöõng chuyeän bi haøi xaûy ra vôùi nhöõng coâ sinh laøm theâm kieåu naøy. Caùch ñaây moät thôøi gian, chaân daøi Phuïng keå treân ñaõ phaûi nhaäp vieän vì baøvôï lôùn cuûa tay boà bieát chuyeän dan díu giöõa hai ngöôøi. Baøbeøn thueâ moät boïn ñaøn em daïy cho Phuïng moät baøi hoïc khaù naëng tay. Keát quaû laøcoâ phaûi nhaäp vieän vôùi taám thaân taøn taï maøkhoâng daùm keâu ai, vì sôï xaáu hoå

vôùi thaày coâ, baïn beø.Ba tröôøng hôïp treân ñaây môùi chæ

laømoät soá ít trong raát nhieàu tröôøng hôïp caùc nöõ sinh ñi caëp keø vôùi nhöõng ngöôøi ñaøn oâng lôùn tuoåi ñeå coù tieàn aên chôi. Vaøhaäu quaû thì cuõng khoâng chæ coù döøng ôû ñaáy, coù nhieàu tröôøng hôïp bò taït axit, khieáp

cho hoï soáng giôû cheát giôû bôûi nhöõng traän ñoøn ghen kinh hoaøng. Khoâng ít tröôøng hôïp caùc coâ gaùi töø vôï beù chuyeån sang laøgaùi goïi roài thaønh maù mì daãn khaùch luùc naøo khoâng hay. Chæ ñeán khi phaûi vaøo tuø ngoài nhaän aùn, thì môùi thaáy xoùt xa, aân haän.

Nhöõng tröôøng hôïp naøy ña phaàn ñeàu bò baïn beø, thaày coâ thaäm chí caû gia ñình phaùt hieän, vaøkhi ñoù thì ñieàu taát yeáu laøhoï seõ bò baïn beø xa laùnh, thaày coâ cheâ cöôøi, vì hoïc haønh giôû giang, beâ treã. Thaäm chí vôùi kieåu chung chaï böøa baõi naøy, seõ daãn caùc coâ gaùi ñeán tình traïng phaù thai nhieàu laàn, coù nhöõng coâ gaùi coøn vónh vieãn maát ñi thieân chöùc laøm meï thieâng lieâng cuûa mình...

Coù nhìn thaáy môùi thaáy xoùt xa, môùi thaáy tieác nuoái cho nhöõng keû hoàng nhan maø coá tình ñöa chaân vaøo soá baïc phaän nhö theá naøy. Giaù nhö nhöõng coâ gaùi aáy bieát suy nghó chín chaén hôn, ñöøng quaù tham voïng vaøo nhöõng vinh hoa phuù quyù phuø phieám nhö vaäy, thì chaéc cuoäc ñôøi hoï ñaõ coù moät töông lai töôi ñeïp hôn. [ ]

Anh ngoác noï ñi lính. Ngaøy ñaàu anh ñöôïc phaùt moät caây löôïc, nhöng qua hoâm sau hoï caét gaàn nhö troïc ñaàu anh ta. Keá tieáp hoï phaùt cho anh moät caây baøn chaûi ñaùnh raêng. Sau khi khaùm söùc khoeû, vì raêng coù saâu neân ñaõ nhoå ñi maáy caùi raêng. Ñeán ngaøy thöù ba, hoï phaùt cho anh ta 2 caùi quaàn ñuøi. Ngay ñeâm ñoù, anh ta ñaøo nguõ maát bieät chaúng daùm trôû veà traïi lính

Toâi gaëp laïi em ôû Quaûng Ninh - moät gaùi ñieám chuyeân nghieäp

- vaø ñaéng cay khi nghó ñeán ngaøy xöa, toâi daán thaân vaøo ñoäng quyû, ñoùng vai chò gaùi tìm caùch cöùu vaø ñöa em veà que khi em bò löøa vaøo ñoäng nheän eùp baùn daâmâ, ñeå roài baây giôø em cuõng töï mình thaønh gaùi baùn daâm bò baét sau ñaáy khoâng laâu...

“Nhieàu luùc em muoán boû caùi ngheà nhuïc nhaõ naøy...”

Giôø em keå: Bò boá ñaùnh ñaäp, khoâng chòu ñöôïc em laïi ra ñi. Giôø em laøgaùi baùn daâm chuyeân nghieäp! .

Söï mæa mai cuûa soá phaän Toâi goïi em laø Linh, ñoù cuõng laøteân

cuûa em khi coøn ôû ñoäng quyû giöõa loøng hoà Ñaïi Laûi. Em keå vôùi toâi, em bieát raønh reõ nôi ñaây coù nhöõng nhaønghæ naøo nuoâi gaùi , nhaø nghæ naøo toaøn gaùi xòn , nhaø nghæ naøo chæ chuyeân kinh doanh gaùi goïi . Tröôùc khi toâi cöùu em ra, ñaõ coù luùc em bò tuù baøñaùnh ñaäp, eùp baùn daâm töø 10 ñeán 15 löôït khaùch moät ngaøy.

Ñaáy laø nhöõng chuyeän vaén taét cuûa nhöõng ngaøy ñaõ caùch ñaây ngoùt 2 naêm.

Giôø em gaëp laïi toâi vôùi phong caùch khaùc, saønh ñieäu, hôû hang trong caùch aên maëc, laúng lô, nuõng nòu trong caùch noùi chuyeän vôùi ñaøn oâng... Em khoâng coøn caùi veû ngaây thô, bieát xaáu hoå cuûa caùi thôøi 15 - 16 tuoåi. Nhìn kyõ em, toâi thaáy buoàn! Tröôùc caùc baïn toâi, em gaï gaãm hoï chaúng chuùt ngaïi ngaàn, em trô treõn quaù laøm toâi vöøa xaáu hoå vôùi baïn, vöøa thaáy xoùt xa cho thaân phaän ñaøn baø...

Nhöng xeùt cho cuøng, em laømoät gaùi ñieám chaân thaät. Em khoâng giaáu gieám thaân phaän cuûa mình, em khoâng noùi doái toâi duø chæ moät caâu, duø em hoaøn toaøn coù theå laøm ñöôïc ñieàu ñoù.

Luùc chæ coù hai chò em ngoài vôùi nhau ngoaøi baõi bieån, traàm ngaâm nhìn em, toâi hoûi: Coù chuyeän gì xaûy ra vôùi em vaäy? Sao em khoâng giöõ ñuùng lôøi höùa vôùi chò? Hoài ñoù em ñaõ veà nhaøcô maø... .

Linh khoùc raát thaûm, em noùi: Duø tröôùc maët chò, boá em ñaõ toû thaùi ñoä raát caûm ôn chò vì ñaõ ñöa ñöôïc em veà nhaø. Nhöng cuoäc soáng ñaâu giaûn ñôn nhö theá? Chæ taïi coâng an hoï veà taän ñòa phöông ñieàu tra xaùc minh thaân phaän cuûa em. Chaúng bieát hoï laøm theá naøo maømoïi chuyeän bung ra khaép laøng. Ai cuõng bieát em ñi laøm gaùi ñieám chöù khoâng phaûi ñi hoïc ngheà laøm ñaàu.

Theá neân boá em bò ngöôøi laøng coi khinh reû, thöû hoûi boá laøm sao chòu ñöïng ñöôïc ñieàu aáy? Boá em laøngöôøi raát haøkhaéc, em lieân tuïc bò ñaùnh moãi khi ai ñoù khinh reû boá chæ vì coù ñöùa con hö nhö em.

Ban ñaàu em chòu ñöïng ñöôïc, noùi thaät laøem ñaõ töøng ñi mua hoà sô, noäp vaøo tröôøng boå tuùc vaên hoùa cuûa huyeän

ñeå theo hoïc heát caáp III, roài tính ñi hoïc moät ngheà nghieâm chænh... Nhöng boá chính laøngöôøi ñaåy em phaûi boû xöù maøñi. Nhöõng traän ñoøn taøn baïo, nhöõng lôøi nhieác moùc cay nghieät cuûa ngöôøi thaân trong gia ñình, moät laàn nöõa ñaåy em ra xa hôn caùi theá giôùi cuûa nhöõng ngöôøi löông thieän vaøtöû teá... .

Nhöõng caïm baãy ngöôøi Keå veà ngöôøi ñaøn oâng töøng noùi lôøi

yeâu thöông vôùi em hoài em coøn laøgaùi baùn daâm trong nhaønghæ HM ôû hoà Ñaïi Laûi, Linh laäp töùc chuyeån sang chaát gioïng ñaày chua chaùt. Em chöûi theà, ñoù laøthaèng khoán naïn, löøa ñaûo, laøloaïi maét traéng moâi thaâm... Döøng laïi giaây laùt, Linh keå tieáp: Trong nhöõng ngöôøi khaùch ñeán nhaønghæ HM mua daâm, chæ coù laõo aáy laøquan taâm em moät caùch ñaëc bieät. Nhieàu laàn laõo ruû em troán khoûi ñoù, nhöng em khoâng laøm caùch naøo thoaùt khoûi söï kieåm soaùt cuûa boïn baûo keâ, cho ñeán khi gaëp chò .

Linh ñang keå veà moät ngöôøi ñaøn oâng teân Huøng, chính oâng ta laøngöôøi ñaõ giuùp chuùng toâi raát tích cöïc, trong vieäc giaûi cöùu em khoûi ñoäng quyû .

Cuõng trong laàn tieáp xuùc vôùi toâi, Huøng noùi: Toâi saün saøng ñôïi Linh ñeán tuoåi thaønh nieân, toâi seõ cöôùi em laøm vôï . Toâi cuõng coù vaøi laàn lieân laïc vôùi Huøng qua ñieän thoaïi, qua ñoù anh

ta vaãn toû ra raát quyeát taâm xaây döïng haïnh phuùc vôùi Linh. Huøng keå vôùi toâi veà vieäc ñaõ ly hoân vôùi moät ngöôøi phuï nöõ ham meâ côø baïc, vieäc coù 2 ñöùa con lôùn tuoåi hôn Linh. Trong nhöõng laàn chaùn chöôøng hoaøn caûnh li taùn, Huøng ñaõ tìm ñeán nhaønghæ HM ñeå giaûi khuaây ... vaøanh ta noùi yeâu Linh ngay töø laàn gaëp ñaàu tieân.

Linh keå tieáp: Khi em veà queâ, anh Huøng vaãn thöôøng xuyeân leân thaêm gia ñình, anh aáy mua quaøcaùp cho boá meï em raát chu ñaùo. Ban ñaàu boá em phaûn ñoái quyeát lieät, laâu daàn thì cuï cuõng hôi thuaän loøng...

Moät hoâm, Huøng leân xin boá ñöôïc ñoùn em veà queâ anh aáy chôi. Ñang ñi ñeán Vónh Phuùc, Huøng nhaän ñöôïc moät cuù ñieän thoaïi, anh ta quay xe phi thaúng moät maïch leân khu du lòch Tam Ñaûo (Vónh Phuùc) ñeå gaëp moät ngöôøi ñaøn oâng laï.

Khi gaëp anh ta, Huøng giôùi thieäu: Ñaây laøbaïn anh, ñang laøm aên buoân baùn ôû Nga môùi veà thaêm queâ... . Chuùng em aên côm toái cuøng nhau xong ngoài uoáng caøpheâ. Huøng ñoät nhieân noùi vôùi em laøphaûi xuoáng thò xaõ giaûi quyeát coâng vieäc maát khoaûng 30 phuùt. Haén ta baûo em ngoài ñaây noùi chuyeän vôùi ngöôøi ñaøn oâng laï ñoù, laùt haén quay laïi .

Keå ñeán ñaây, Linh khoùc töùc töôûi roài

Khaùch Saøi Goøn theo lôøi keå cuûa “ngöôøi trong cuoäc”

58 59

noùi tieáp: Caøng ñôïi caøng maát huùt, Tam Ñaûo muøa ñoâng laïnh coùng, ngöôøi ñaøn oâng caàm tay em ñöa vaøo nhaønghæ gaàn ñoù. Anh ta noùi: Giôø em laø cuûa anh . Em choáng cöï, anh ta gaèn gioïng: Huøng baûo vôùi anh, em laøgaùi ñieám cô maø, laøm sao phaûi choáng ?

Em ôû Tam Ñaûo laøm gaùi cho ngöôøi ñoù 3 ngaøy, khi anh ta noùi phaûi ñi sang Nga tieáp... thì Huøng leân ñoùn em vaøanh ta veà. Caâu ñaàu tieân haén noùi khi troâng thaáy em sau 3 ngaøy laø: Thaáy thoaûi maùi khoâng haû con ñó ? Em quaù ñau khoå, nhuïc nhaõ!

Ra ñeán thò xaõ, ngöôøi ñaøn oâng ñoù ñöa tieàn cho em, thoaït ñaàu em ñònh khoâng caàm, nhöng sau nghó laïi thaáy boïn naøy thaät khoán naïn, em caàm tieàn roài baét xe veà queâ. Soá tieàn ñuû em aên tieâu thoaûi maùi caû thaùng trôøi, nhöng noù cuõng laønguyeân nhaân chính khieán em muoán quay laïi laøm ngheà gaùi ñieám .

Moät laàn nöõa, em laïi bò boá ñaùnh, em boû nhaøñi luoân. Luùc ñaàu, em sang nhaøngöôøi dì hoï ñeå taïm laùnh. Ñöùa em con dì cuõng ôû ñoä tuoåi nhö em, nhöng noù coù hoaøn caûnh heát söùc ñaëc bieät: boá maát sôùm, meï thì luùc tænh luùc ñieân, nhaønoù ngheøo kinh khuûng... .

Linh ruû em hoï boû laøng ra ñi. Nôi em ñeán ôû gaàn choã em töøng bò eùp laøm gaùi ñieám. Toâi hoûi Linh: Em khoâng sôï bò boïn baûo keâ nhaønghæ HM baét ñöôïc sao? Linh baûo: Baây giôø em khoâng sôï gì heát, em laøm gaùi coù löông laäu ñaøng hoaøng. Nhieàu luùc em muoán boû caùi ngheà nhuïc nhaõ naøy, nhöng ruû ñöùa em boû ñi cuøng thì noù khoâng nghe neân ñaønh cöù taëc löôõi... Thôøi gian troâi qua nhanh thaät, baây giôø em ñaõ gaàn 18 tuoåi roài ñaáy chò aï !

Caâu chuyeän giöõa toâi vaøem ñeán ñaây thì bò ngaét quaõng, Linh coù ñieän thoaïi. Em chia tay toâi ôû Baõi Chaùy ñeå sang Hoøn Gai vôùi khaùch haøng cuûa mình.

Tröôùc khi ñi, Linh nhìn toâi nöôùc maét giaøn giuïa, em noùi: Ñeán baây giôø, chò laøngöôøi duy nhaát em noùi thaät, em xin loãi vì ñaõ khoâng laøm laïi cuoäc ñôøi moät caùch töû teá nhö chò töøng khuyeân em ngaøy xöa...

Toâi baûo: Vaãn chöa muoän neáu em muoán laøm laïi cuoäc ñôøi thaät söï, em gaùi aï! Quay maët ñi, em chuøng gioïng: Xin loãi, em khoâng theå hoaøn löông! .

Ñoù laølôøi caûnh baùo cuûa moät chatter chaân chính veà phong

traøo keït net hieän nay. Moãi ñeâm, caùc nöõ chat thieàn khoâng tieàn ngoài chôø maïnh thöôøng quaân ñeán cöùu net. Ñieåm chung cuûa caùc em laønickname khieâu khích keøm theo status: keït net (töùc thieáu tieàn).

Keït net ñaõ laây truyeàn nhanh tôùi möùc khoâng ít theá heä sanh nhöõng naêm 70, 80 thaäm chí caû 90 treân caû nöôùc ñaõ bò nhieãm... Chæ caàn ñöa vaøo nickname vietkieu... gì ñoù, thöû thoâng baùo trong room Hanoi89: Coù em naøo caàn cöùu net khoâng?, ngay laäp töùc lôøi

rao ñöôïc chaøo ñoùn noàng nhieät bôûi caùc nick: y3u_anh_1_d3m; dem_mau_hong1986; girlcantien... Khoâng ñeå vietkieu kòp suy nghó, caùc naøng doàn daäp eùp con moài vaøo goùc töôøng. Keû nheï nhaøng thì: Anh ôi em ñoùi quaù. Cöùu net roài cho em baùt buùn rieâu ñi . Coù em nhanh goïn: Coù gaàn Baùch khoa khoâng? roài thaúng töng cho soá ñieän thoaïi, ñòa chæ haøng net.

Coù em ñaûm baûo söï ngon laønh cuûa mình baèng caùch khoe haøng ngay taïi choã qua webcam. Söï hoái thuùc ñeán choùng maët, trong ñoù coù naøng 19 tuoåi chæ xin baùt buùn rieâu cuøng 168.000

ñoàng tieàn net cho moät ngaøy thieàn chat. Nhöõng naøng coøn laïi coäng theâm khoaûn aên caém net, uoáng caém net (thieáu tieàn) vôùi toång soá tieàn phaûi traû suyùt soaùt 300.000 ñoàng.

Baêng cuûa Lieân khu vöïc chôï Mô coù 5 em ñeàu khoâng ngheà nghieäp. Moài caâu net cuûa caû hoäi laø2 teengirl khaù baét maét. Tuyeát Anh, coâ beù tuoåi 9X, da traéng, daùng veû cuûa moät thieáu nöõ chaâu AÂu. Tuyeát Anh luoân nhanh choùng vaøo ñeà “Anh cuu net duoc ko? Ko thi bien” moãi khi coù ai ñoù ruû chat. Tuyeát Anh khaúng ñònh muoán toùm ñöôïc naïn nhaân thì phaûi bieát roõ haén bao nhieâu tuoåi, laøm ngheà gì ñeå ra giaù. Ngoaøi tieàn keït net, caùc naøng coøn thuû laïi chuùt ít ñeå tieâu xaøi. Nick cuûa Tuyeát Anh khieán oái keû giaät mình: naythangkia_tao_... Ngöôøi thöù hai laø Phuïng , chuyeân khieâu khích naïn nhaân baèng caùch ruû ñi nguû. Phuïng coù söï haáp daãn cuûa tuoåi môùi lôùn, caêng ñaày söùc soáng.

Truyeàn thuyeát veà caùc vuï löøa ñaûo cuûa nhoùm Lieân noåi tieáng nhaát laøvuï anh chaøng Taâm Nhí daân chôi HaøNoäi, ñaùnh oâ toâ ñeán cöùu net. Sau khi traû tieàn, daãn hai naøng ñi aên no neâ, ñònh ñöa sang Gia Laâm thì boãng ñaâu xuaát hieän moät tay giang hoà nhaûy vaøo ñaùnh ñaám tuùi buïi. Naïn nhaân ngô ngaùc, chæ kòp nhaán ga boû chaïy. Teân ñaàu gaáu ñoù chính laø ñoàng boïn cuûa caùc naøng.

Theo emcantien thì laäp baêng nhoùm keït net ñang laø moát cuûa giôùi buïi ñôøi. Coù nhöõng naøng thaäm chí coøn chuaån bò saün caû ba loâ quaàn aùo beân caïnh ñeå con moài khoâng nghi ngôø. Khi con moài ñaõ thanh toaùn ñaày ñuû chi phí, caùc naøng vieän ñuû lyù do: anh trai ñeán ñoùn, ñau buïng, oám... ñeå thoaùt thaân, neáu khoâng coøn caùch naøo khaùc, ñoäi quaân baûo keâ seõ ra tay. Nheï thì haêm doïa, naëng thì cho vaøi phaùt ñaám ñaù. Moät chieâu khaùc cuûa giôùi keït net laølöøa naïn nhaân vaøo khaùch saïn roài trong luùc hoï taém, naøng seõ teù . Coù nhöõng nhoùm keït net moät ngaøy kieám dö ñöôïc caû 400.000-500.000 ñoàng.

Tuøng, moät chuyeân gia cöùu net, cho bieát giôùi keït net hieän nay lang chaï ñeán möùc thaùi quaù. Nhieàu em chaáp nhaän ñi nguû vôùi keû cöùu net maøkhoâng söû duïng baát kyø moät bieän phaùp baûo veä naøo. Trung bình moät tuaàn caùc naøng keït net 4-5 ngaøy.

Beân caïnh ñoù coøn coù loaïi gaùi “pro” (maõi daâm chuyeân nghieäp) bieát chôi computer nhuaàn nhuyeãn cuõng giaû vôø “keït net” ñeå duï caùc anh trai haûo ngoït, vaø khoâng ít naøng ñaõ traán luoân caû xe maùy, ñoàng hoà, tieàn, hay baát cöù caùi gì coù giaù treân ngöôøi anh trai. Nhieàu anh trai laøm ngöôøi huøng “cöùu net” ñeå roài chæ coøn (ñuùng nghóa) caùi quaàn xaø loûn maø vaãy taxi ñi veà. Ñöôøng chôi ôû queâ nhaø cuõng laém ngoõ ngaùch cho haøng khoái Vieät kieàu cöù töôûng bôû cöù veà queâ laø coù kheá ngoït... [ ]

Giaù phaûi traû veà maïng soáng cuûa ñôït chaùy röøng vöøa qua taïi Victoria laø quaù lôùn. Ngay caû khi giôùi chöùc chöõa löûa ñöa ra lôøi caûnh baùo sôùm cho moïi ngöôøi lo lieäu vaø phoøng thaân, taïi sao vaãn coøn treân 200 ngöôøi boû maïng?

Moät vaøi ngaøy tröôùc côn löûa lôùn,

thuoác suùng, coù theå phaùt hoûa baát cöù luùc naøo.

Loãi do con ngöôøi gaây ra, hay haønh ñoäng coá tình phoùng hoûa, ñaõ laøm cho côn ñaïi hoïa theâm khoù ñoaùn vaø khoù chöõa. Chæ rieâng ngaøy thöù Baûy (7.2) ngöôøi ta ghi nhaän coù hôn 100 ñaùm

chaùy taïi tieåu bang. Löûa röøng kieåu UÙc di chuyeån vôùi moät

toác ñoä gheâ sôï. Moät phaàn laø vì röøng UÙc chæ toaøn caây baïch ñaøn, thaân cuûa loaøi caây naøy hay taïo ra voû khoâ, deã baét löûa, ngoïn löûa deã lan roäng vì gioù ñaåy voû caây, cuõng laø moài löûa, ñi xa.

Caùc chuyeân gia veà chaùy röøng cuûa UÙc keát luaän nhöõng ai cho raèng hoï coù dö thôøi gian ñeå chaïy löûa, nhö vaäy laø ñang maát caûnh giaùc, vì nhieàu ngöôøi khi aáy boãng nhaän ra raèng hoï ñang bò keït giöõa moät ñaùm chaùy röøng khoång loà.

Röøng baïch ñaøn coù ñoä gaây chaùy cao, caùc voû caây moûng manh baét

löûa raát nhanh Kevin Tolhurst laø nghieân cöùu gia

veà höôùng ñi cuûa caùc ñaùm chaùy röøng. OÂng töøng theo doõi dieãn bieán cuûa haøng traêm vuï chaùy. Theo oâng raát nhieàu naïn nhaân phaïm phaûi loãi laàm cô baûn, ñoù laø hoï chæ rôøi nhaø khi moïi thöù quaù muoän.

“Nhieàu ngöôøi cöù ñôïi ñeå xem ngoïn löûa chaïy theo höôùng naøo. Neáu nhö quyù vò thaáy khoùi hoaëc ôû döôùi moät ñaùm khoùi lôùn, khi ñoù quyù vò neân lo laéng. Vaø neáu ai ñoù muoán chaïy, ñaây chính laø luùc caàn chaïy cao, chaïy xa thaät gaáp.”

OÂng Tolhurst, cuõng laø chuyeân gia giaûng daïy taïi Vieän ñaïi hoïc Mel-bourne, noùi khoâng phaûi luùc naøo löûa cuõng 59 boø töø ñieåm A sang ñieåm B. Chuùng coù theå ñoåi höôùng vaø chuyeån sang ñòa hình khaùc trong nhaùy maét. Theo oâng ñaây chính laø luùc nhieàu ngöôøi thieät maïng, vì hoï chuaån bò khoâng kòp.

Ví duï moät côn löûa röøng di chuyeån trung bình vôùi toác ñoä 5 caây soá moät giôø. Taïi vuøng ñoàng coû, chuùng 59

giôùi chöùc keâu goïi moïi ngöôøi trong vuøng coù nguy cô bò chaùy cao, hoaëc neân sô taùn sôùm, hoaëc ôû nhaø 59 baùm truï vaø choáng ñôõ. Nhöng coù raát nhieàu naïn nhaân cheát trong caûnh thieáu chuaån bò. Hoaëc hoï boû nhaø ñeå chaïy löûa khoâng ñuùng luùc.

Toác ñoä nhanh nhö gioù cuûa ngoïn löûa, aäp ñeán töø caùc höôùng khaùc nhau, ñaõ laøm cho moïi ngöôøi ngaïc nhieân.

Ñôït haïn haùn keùo daøi coäng vôùi thôøi tieát noùng nhö thieâu ñaõ bieán vuøng Ñoâng Nam cuûa tieåu bang Victoria thaønh loø

60 61

chaïy nhanh gaáp ñoâi, thaønh 10km/h. Coi thì chaäm, nhöng coù nhöõng luùc ñaùm löûa naøy coù theå 60 taùp moät vuøng vôùi chieàu daøi töø 400m cho tôùi 600 thöôùc chæ trong vaøi giaây.

OÂng Tolhurst noùi: “Moät voàng löûa coù theå ñoåi höôùng nhanh theo vaän toác cuûa gioù. Khi nhìn thaáy löûa nhieàu ngöôøi cho raèng hoï ñang ôû khoaûng caùch an toaøn, töï döng phaùt hieän ra hoï bò löûa bao vaây töù phía. Thôøi gian ñeå ñöa ra phaûn öùng raát ngaén.”

Ñoái dieän vôùi quaùi vaät löûaÑoái vôùi nhöõng ngöôøi khoâng muoán

sô taùn, hoï caàn chuaån bò baûo veä nhaø cöûa cuûa mình. Vaø phaûi can ñaûm chòu löûa, cho tôùi khi baõo toá noùng raùt traøn qua.

Khi nhìn thaáy löûa nhieàu ngöôøi cho raèng hoï ñang ôû khoaûng caùch an toaøn, töï döng phaùt hieän ra hoï bò löûa bao vaây töù phía. Thôøi gian ñeå ñöa ra phaûn öùng raát ngaén

Ñieàu naøy coù nghóa laø tröôùc khi ngoïn löûa traøn ñeán, hoï phaûi doïn saïch xung quanh nhaø, ñeå nôi ôû khoâng coøn goã cuûi, laù khoâ, hay chaát gaây chaùy. Hoï phaûi xòt nöôùc cho ngoâi nhaø thaám aåm. Hoï phaûi doïn saïch voû caây khoâ keït ôû treân maùi nhaø hay maùng nöôùc, nhöõng thöù deã trôû thaønh moài löûa. Vaø doïn bôùt taát caû nhöõng gì ñöôïc coi laø nguyeân lieäu gaây chaùy, ñeå giaûm bôùt nguy cô phaùt löûa cuûa caên nhaø.

Khi löûa ñeán gaàn hôn, cö daân ngoâi nhaø ñöôïc khuyeân nhuû laø khoâng neân truù gaàn cöûa soå. Ñaây laø nôi coù söùc

noùng maïnh nhaát. Hoï caàn thôû qua moät mieáng khaên vaûi ñeå baûo veä phoåi khoûi caùc loaïi khí ñoäc.

OÂng Tolhurst noùi: “Phaûi maát moät vaøi phuùt tröôùc khi ngoâi nhaø dính löûa, do vaäy noù trôû thaønh nôi truù aån an toaøn trong thôøi gian ngaén cho cö daân.”

“Ngay caû khi ngöôøi ta khoâng cöùu ñöôïc ngoâi nhaø, ít nhaát maïng soáng cuûa cö daân phaàn naøo trôû neân an toaøn khi ngoïn löûa chính qua ñi. Sau ñoù cö daân coù theå böôùc ra ngoaøi, tìm loái thoaùt thaân.”

Nhöõng ngöôøi soáng soùt qua traän chaùy röøng noùi raèng ñoä noùng vaø tieàng oàn laø hai yeáu toá gheâ sôï. Hoï caûm thaáy baát löïc tröôùc thieân nhieân hung baïo, ñoå aäp tôùi caên nhaø hoï vôùi löïc taøn phaù vaø gaây thöông vong voâ cuøng lôùn.

Khoâng khí luùc ñoù voâ cuøng noùng, ñaày khoùi, vaø taøn löûa, vaø raát khoù thôû. Ñoä noùng toûa ra thaät gheâ sôï, bao vaây töù phía, ngöôøi ta caûm thaáy khoâng coù ñöôøng thoaùt thaân, khi caùc côn löûa röøng lieân tuïc di chuyeån veà phía tröôùc.

Baùo chí UÙc loan tin nhieàu ngöôøi thieät maïng trong côn chaùy röøng vì hoï choïn xe hôi laøm vaät thoaùt thaân. Leo leân xe, noå maùy roài chaïy gaáp, hy voïng ñeán nôi an toaøn. Duø ñöôïc caûnh baùo tröôùc veà nguy cô gaây chaùy cao, hôn 200 ngöôøi

vaãn thieät maïng Tuy nhieân caùch naøy coù ñieàu khoâng

oån, theo oâng Tolhurst. Khoâng khí trong xe coù theå bò noùng leân moät caùch nhanh choùng, vì chieác xe coù theå tích

raát nhoû. Caùch duy nhaát ñeå baûo toaøn maïng soáng laø ra ngoaøi xe, naèm saùt maët ñaát, laáy taám chaên, hoaëc mieáng vaûi lôùn phuû leân ngöôøi.

Ngöôøi ta coù theå böôùc ra ngoaøi xe vaø chaáp nhaän chòu ñöïng moät vaøi phuùt cho côn löûa ñi qua. Caïnh ñoù chuyeân gia noùi raèng traän chaùy röøng hoâm thöù Baûy quaù lôùn vaø quaù noùng, khieán nhieàu ngöôøi thieät maïng, chöa chaéc caùch tho-aùt löûa naøy ñaõ cöùu soáng hoï.

Giaùo duïc vaø ñeà phoøngChaùy röøng laø ñieàu xaûy ra thöôøng

xuyeân trong chu kyø taùi taïo sinh thaùi cuûa nuùi röøng nöôùc UÙc. Naêm naøo UÙc chaâu cuõng gaëp chaùy röøng, töø tieåu bang naøy sang tieåu bang khaùc.

Thay ñoåi khí haäu, thôøi tieát thaát thöôøng vaø caùc ñôït haïn haùn kyû luïc goùp phaàn laøm thay ñoåi thieân nhieân, söùc taøn phaù vaø thôøi gian taøn phaù cuûa caùc ñaùm chaùy röøng.

Vaäy ngöôøi ta ñaõ hoïc ñöôïc baøi hoïc naøo töø chuoãi söï kieän gaây tai hoïa thaûm khoác trong tuaàn qua?

Gary Morgan, giaùm ñoác Trung taâm nghieân cöùu chaùy röøng UÙc chaâu, noùi moät trong caùc quan ngaïi gaàn ñaây laø coù theâm khu daân cö xuaát hieän trong vuøng röøng nuùi nguyeân sinh.

OÂng noùi: “Moät khi soáng ôû ñoù, caùc coäng ñoàng daân cö caàn phaûi ñöôïc giaùo duïc vaø thoâng tin ñaày ñuû veà cuoäc soáng ôû vuøng coù nguy cô chaùy röøng cao, ai laø ngöôøi caàn chæ baûo caùch phoøng thaân, cuõng nhö chuaån bò haøng naêm cho muøa chaùy röøng.” [ ]

Caâu chuyeän tình giöõa hai con gaáu tuùi bò boûng naëng trong traän baõo löûa toài teä nhaát lòch söû Australia, cöôùp ñi sinh maïng cuûa hôn 180 ngöôøi, ñaõ khieán cho ngöôøi daân nôi ñaây caûm thaáy aám loøng ñoâi chuùt.

Caâu chuyeän tình giöõa Sam vaø ngöôøi baïn trai môùi cuûa coâ naøng, Bob, naûy nôû sau khi ngöôøi lính cöùu hoûa tình nguyeän Dave Tree duøng ñieän thoaïi di ñoäng quay phim naøng gaáu tuùi (kaola) naèm ruùm roù trong moät caùnh röøng bò thieâu ruïi taïi Mirboo North, caùch ñoâng nam Melbourne 150km.

Nhöõng böùc hình vaø ñoaïn video cuûa Tree, 44 tuoåi, cho thaáy anh tieán laïi gaàn “coâ naøng” trong khi noùi nhöõng lôøi voã veà, roài sau ñoù cho “coâ naøng” uoáng nöôùc. “Coâ naøng” ñaõ ñaët nhöõng moùng bò chaùy seùm trong baøn tay öôùt vaø laïnh cuûa anh. Ñoaïn video treân qua maïng chia seû YouTube veà naøng Sam ñaõ nhanh choùng chieám ñöôïc tình caûm cuûa moïi ngöôøi.

Sau khi tôùi ñöôïc nôi truù aån an toaøn

Sam ñaõ gaëp vaø keát baïn vôùi Bob, cuõng

ñöôïc moät nhaân vieân baûo veä ñoäng vaät hoang daõ cöùu vaøo hoâm thöù saùu tuaàn tröôùc, hai ngaøy tröôùc Sam, taïi vuøng Boolarra, caùch Melbourne khoaûng 180km.

Tree cho bieát, raát hieám khi coù theå tieáp caän gaàn ñöôïc vôùi moät con gaáu koala, vì vaäy anh ñaõ nhôø ñoàng nghieäp Brayden Groen, 20 tuoåi, quay phim hoä mình.

“Baïn coù theå laøm gì khi coâ naøng döøng laïi vaø tieán veà phía toâi, nhìn toâi nhö theå noùi: “Toâi khoâng theå ñi ñöôïc nöõa, toâi yeáu vaø ñau laém, haõy giuùp toâi thoaùt khoûi söï ñau ñôùn naøy”, Tree noùi.

“Toâi ñaõ goïi laáy nöôùc vaø ngoài xuoáng vôùi noù, cho noù uoáng. Noù naèm trong tay toâi, vôùi laáy chai nöôùc vaø sau ñoù ñaët chieác moùng phaûi vaøo tay traùi toâi, luùc ñoù raát laïnh, ñeå noù coù theå giaûm ñau ñoâi chuùt. Vaø noù cöù ñeå theá. Thaät laï thöôøng”.

Caâu chuyeän tình caûm ñoängSam ñöôïc ñöa ñeán khu baûo toàn ñoäng

vaät hoang daõ Southern Ash ôû Rawson. Caâu chuyeän tình cuûa Sam khieán ngöôøi ta nhôù ñeán con gaáu tuùi Lucky, soáng soùt trong traän chaùy röøng naêm 2003, khieán 500 ngoâi nhaø bò phaù huûy vaø 4 ngöôøi cheát ôû thuû ñoâ Canberra. Lucky ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng hi voïng khi ñoù.

Colleen Wood hieän ñang chaêm soùc cho Sam vaø Bob. Coâ cho bieát hai con gaáu raát hoøa thuaän vôùi nhau. Sam bò boûng ñoä hai ôû moùng vaø seõ phaûi maát 8 thaùng môùi coù theå bình phuïc. Coøn Bob thì bò boûng ôû ba moùng chaân ñoä ba vaø coù theå trôû veà vôùi töï nhieân trong khoaûng 4 thaùng nöõa.

“Chuùng cöù ñaët tay leân nhau vaø oâm hoân nhau. Chuùng thöïc söï ñaõ keát baïn cuøng nhau. Thaät tuyeät khi nhìn thaáy nhöõng ñieàu nhö theá trong tình hình kinh khuûng hieän nay”, Wood noùi.

62 63

“Döïa vaøo soá raêng, Sam coù theå ñaõ 2-4 tuoåi. Coøn Bob cuõng khoaûng 4 tuoåi. Vì vaäy caû hai ôû taàm tuoåi nhau”.

Ñöôïc bieát coù khoaûng 20 con gaáu kaola ñaõ ñöôïc mang ñeán trung taâm cuûa Wood trong nhöõng ngaøy gaàn ñaây. Tuy nhieân khoâng coù con naøo gaây ñöôïc söï chuù yù cuûa ñoäc giaû treân maïng nhö Sam.

Tree, lính cöùu hoûa tình nguyeän thuoäc cô quan cöùu hoûa Victoria, ñaõ tôùi thaêm Sam vaø raát vui khi thaáy “coâ naøng” tìm ñöôïc baïn trai Bob.

“Chuùng thöïc söï ñaõ cheát meâ cheát meät nhau bôûi chuùng ñeàu bò chaùy seùm vaø coù cuøng muøi chaùy nhö nhau”, anh noùi. “Traùi tim toâi ñaõ quaù meät moûi, buoàn ñau cho nhöõng ngöôøi phaûi traûi qua ñôït chaùy röøng vöøa qua. Chính vì vaäy moïi ngöôøi khi thaáy nhöõng ñieàu nhö theá naøy coù theå ñöôïc an uûi ñoâi chuùt. Noù ñaõ cho moïi ngöôøi moät chuùt hi voïng”.

Quan chöùc phuï traùch cöùu ñoäng vaät hoang daõ hoâm qua cho hay hoï ñang laøm vieäc caät löïc ñeå giuùp ñoäng vaät soáng soùt trong traän baõo löûa toài teä nhaát lòch söû Australia. Tuy nhieân hoï cho bieát coù theå haøng trieäu ñoäng vaät ñaõ bò cheát thieâu trong vaïc löûa. Xaùc kangaroo naèm raûi raùc khaép veä ñöôøng, trong khi gaáu tuùi soáng soùt chui leân khoûi hang bò nhuoäm ñaát ñen vaø khoâng coù gì ñeå aên [ ]

Sam vaø Bob quaán quyùt beân nhau.

Ca khuùc: RU ÑÔØI ÑI NHEÙSaùng taùc: Trònh Coâng SônTrình baøy: Khaùnh Ly

ooOooVaø khi tro buïi traøn veà, thaùng naêm

co mình oïp eïp nhöõng buoàn vui. Keùo leâ nhöõng con chöõ môùi thaáy mình vuïn vôõ ñeán theá. Roài theá laø muoán lui veà moät nôi ñeå nöông naùu luùc thôû than, chôït muoán aø ôi trong nhöõng ru khuùc cuûa Trònh ñeå nghe loøng laëng leõ, laëng leõ.

Ru ñôøi ñi nheù ta ôi! Moät chuùt thoâi sau nhöõng moûi meät vaø thaêng traàm naøy. Taâm hoàn ta töø laâu gioáng nhö moät tôø giaáy nhaùp cuõ kó, ñaày nhöõng veát gaïch ngang, gaïch doïc, meùo moù.

Toâi thích Khaùnh Ly haùt nhaïc Trònh. Chaát gioïng aáy quyeän vaøo lôøi ca khuùc thaønh moät doøng soâng ma mò cöù day döùt, cöù chaäp chôøn canh caùnh trong moãi keû thöôûng thöùc. Nhöõng giaác moäng cuûa ñôøi khoâng thöïc, nhöõng ñam meâ vôõ vaøo ngaøy thaùng thieân di, cuõng nhö nhöõng noãi phieàn muoän, lo toan cuûa cuoäc soáng... taát caû boãng thöùc daäy vaø trôû veà trong doøng chaûy chaát gioïng aáy.

Coù khi möa ngoaøi trôøiLaø gioït nöôùc maét em

Ñaõ nöông theo vaøo ñôøiLaøm töøng noãi öu phieàn

Nhöõng giai ñieäu chaàm chaäm, ræ raû len loûi vaøo saâu cuøng ngoõ ngaùch hôi thôû. Trònh ñang vieát veà gioït nöôùc maét cuûa ñôøi hay cuûa chính mình sao ta nghe raàu buoàn ñeán theá? - Moät doøng meät moûi, moät doøng baïc meänh, moät doøng long ñong.

Voäi keùo taám chaên truøm kín khuoân maët hai maøu, nghe thôøi gian moøn moûi trong töøng quaõng muøa run ruùt, trong töøng côn gioù baác uøa veà rít laïnh ngang tai. Nhöõng ngaøy giaù laïnh naøy baøng baïc nhöõng caûm xuùc mong manh, deã vôõ, nhaát laø khi ta moät mình vaø coâ

ñôn.Ngoaøi phoá muøa ñoâng

Ñoâi moâi em laø ñoám löûa hoàng

Trònh nhìn ngaém ñôøi mình, ñôøi ngöôøi nhö moät caùi nhìn hö aûo, choùng taøn, choùng phai. Ñoâi moâi se hoàng giöõa muøa ñoâng laïnh giaù kia cuõng gioáng nhö nhöõng veät naéng chieàu cuoái ngaøy, chæ laø moät ñoám löûa nhoû kheùp laïi moät ngaøy qua.

Roài ta, roài ngöôøi cuõng seõ ra ñi, ra ñi maø chaúng coù ai ngoùng voïng vaø chôø ñôïi, ra ñi maø khoâng bieát coù bao giôø veà nöõa hay khoâng. Roài taát caû cuõng seõ chìm troâi döôùi côn möa ngaøn naêm mòt muø. Ñôøi soáng naøy chæ laø coõi taïm buoàn teânh. Seõ ñeán moät luùc naøo ñoù, gioáng nhö nhöõng chieác laù thu phai, ta phaûi xa lìa nôi ñaây ñeå ñeán vôùi coõi traêm naêm khoâng coøn khoâng maát.

Nôi ñoù chæ coù nhöõng côn gioù quaïnh queõ, theâ löông, nhöõng linh hoàn cöù ñi ñi veà veà daät dôø vaø nhöõng chieác boùng thoâi reâu rao lôøi doái gian con ngöôøi. Nôi ñoù loaøi ngöôøi ñaõ nguû, chæ coù nhöõng linh hoàn laø lang thang.

Ru ñôøi ñi nheù cho ta nöông nhôø luùc thôû than

Chaân ñi naèng naëng hoang mangTa nghe tónh laëng rôi nhanh

Döôùi khe im lìm

Ru ñôøi ñi nheù ñeå ta thaáy ñôøi khoâng moäng mò, hö voâ. Ru ñôøi ñi nheù ñeå ta tìm veà moät nôi nöông naùu, truù nguï luùc thôû than. Coøn coõi naøo cho ta, cho ngöôøi nöõa khoâng?

Sao xung quanh chæ thaáy troáng hoaéc theânh theách nhö theá? Sao xung quanh maøu ñen thaêm thaúm tuyeät voïng daøy leân nhö theá? Roài “nhö ñaù ngaây ngoâ” (1) baøn tay ta naêm ngoùn xanh xao, traàm maëc gieo öu phieàn nôi ñaàu côn gioù queân maát maøu laõng du. Roài nhö “veát laên traàm” (2), ta laø keû moäng

du khoaùc taïm bôï ñi lang thang qua coõi ñôøi naøy.

Laïi ru mình baèng nhöõng meät moûi, xa xoâi. Baøn chaân ta naèng naëng nhöõng hoang mang, hoà nghi caû moät ñôøi khoâng roõ. “Bô vô coøn ñeán bao giôø”, cuoäc ñôøi nhæ? Tuoåi ta taøn maát roài, chaúng coøn hoàn nhieân ngaû gioù ñoùn giao muøa nöõa ñaâu.

Chôït nghe tòch laëng rôi nhanh roài mieát huùt döôùi khe im lìm ngaøn naêm. Chôït thaáy “thieân thu laø moät ñöôøng khoâng beán bôø” (3). Gioïng Khaùnh Ly nhö caàu mong nhö than thôû, nhö giaõi baøy laïi nhö laø ngaån ngô.

“Ru ñôøi ñi nheùOÂi moâi ngon naøy giöõa traàn gian

Ru töøng chieác boùngLeânh ñeânh vaøo giaác nguû ngon”

Ru ñôøi ñi nheù, ru trong muoän phieàn, ru trong ngaäm nguøi. Ñôøi nghieâng maát roài, ngöôøi ôi coù nghe ra khoâng?

Coù “moâi naøo haõy coøn thôm cho ta phôi cuoäc tình” (5) khoâng, ñôøi ôi? Toâi khoâng bieát Trònh ñaõ trôû veà töø chuyeán “da du” cuûa mình hay chöa. Toâi cuõng khoâng bieát trong cuoäc soáng boän beà vaø voâ thöôøng naøy, coù bao nhieâu ngöôøi ra ñi vaø trôû veà. Chæ thaáy nôi ñaây moät thoaùng nhìn thieân thu aùm aûnh ñeán teâ ngöôøi. Chæ thaáy nôi ñaây boùng thôøi gian vaøng voït, heùo uùa ñeán hö hao. Moïi thöù ñeán vaø ñi, ñi maõi, chaúng coøn bao giôø quay veà ñeå goõ nhòp moät hai cuøng hôi thôû cuûa ñôøi soáng naøy.

Em coù ru ñôøi ñeå ta nghe ñôøi nheï nhaøng hôn? Em coù ru ñôøi, ru tuoåi mình ñöøng nhaït phai noát son yeâu meán? Tuoåi em laø tuoåi laù xanh treân caønh bieác, laø tuoåi hoàng vôùi nhöõng giaác mô trong. Tuoåi em laø tuoåi hoàn nhieân, tuoåi moäng cuûa moät thôøi toâi ñaõ ñi qua.

Treân con ñöôøng xa ngaùi, toâi trôû veà vôùi ly röôïu caïn veát mieân di. Nguû thoâi maét ôi, ngoïn ñeøn taét löûa töø laâu roài. Thöùc laøm gì ñeå coâ ñaëc nhöõng noãi nieàm chaát chöùa trong nhau. Moäng mò laøm gì ñeå ñeâm maõi thaép maøu thaêm thaúm, coâ ñôn. Vaø chieâm bao gì nöõa, taát caû chæ laø aûo aûnh thoâi...

Nguû ñi em ôi, nguû ñi ta ôi, ngaøy mai cuoäc ñôøi seõ khaùc. Nguû ñi, nguû ñi... aø ôi ... Ru ñôøi ñi nheù, ñôøi ôi!

Cho toâi tay goái mong manhCho toâi oâm laáy vai thon.

Du NguyeânChuù thích:(1), (2) Teân caùc ca khuùc khaùc cuûa

nhaïc só Trònh Coâng Sôn(3) Lôøi trong ca khuùc Lôøi thieân thu

goïi(4) Lôøi trong ca khuùc Ru ta ngaäm

nguøi

64 65

Bieån chieám ñeán 2/3 beà maët traùi ñaát. Ñoù laø moät vöông quoác chöùa bao ñieàu bí aån. Coù leõ ngöôøi ta chaúng bao giôø thoáng keâ ñöôïc trong vuøng laõnh thoå meânh moâng aáy coù bao nhieâu cö daân sinh soáng, töø nhöõng con phuø du li ti ñeán caùc baùc caù nhaø taùng khoång loà. Nhöõng soá lieäu ñieàu tra cöù taêng leân haøng naêm ñeán choùng maët. Theá nhöng, ai cuõng bieát raèng coù bao nhieâu loaøi thì coù baáy nhieâu taäp tính.

Maø loaøi naøo thì cuõng ñeàu phaûi sinh con ñeû caùi ñeå duy trì noøi gioáng cuûa mình vaø cuõng coù nhöõng muøa yeâu ñöông soâi noåi. Trong moät baøi baùo nho nhoû naøy chæ coù theå keå nhöõng cuoäc tình ñieån hình hoaëc kyø laï.

Ñoäc ñaùo sinh vaät baäc thaáp...Thaáy nhöõng caëp san hoâ tuyeät ñeïp,

hình daùng ñoäc ñaùo, maøu saéc ñeïp ñeõ baøy trong tuû kính caùc phoøng khaùch sang troïng, nhieàu ngöôøi nghó raèng, san hoâ laø moät loaïi khoaùng vaät. Thöïc ra, ñoù laø boä xöông coøn laïi cuûa moät loaøi sinh vaät baäc thaáp, ruoät roãng soáng döôùi ñaùy bieån khôi.

Hai hoâm sau kyø traêng troøn ñaàu tieân cuûa muøa xuaân, taát caû caùc loaøi san hoâ böôùc vaøo moät cuoäc giao hoan lôùn: chuùng cöù noái tieáp nhau phoùng ra caùc ñaùm tinh truøng vaø caùc tuùi noaõn noåi leân maët nöôùc, toaû xa ñeán haøng traêm kilomet. Söï keát hôïp giöõa nhöõng giao töû aáy xaûy ra ñeå nôû ra haøng tæ tæ aáu truøng nhöng chæ coù moät soá raát ít may maén chìm xuoáng ñaùy bieån, baùm truï ñeå phaùt trieån thaønh nhöõng taäp ñoaøn san hoâ môùi.

Cuoäc giao hoan “vó ñaïi” - san hoâ ñöïc vaø caùi “tung” tinh truøng vaø tröùng ra bieån khôi phoù maëc söï taùc thaønh cho bieån caû.

Coøn kia, treân raïn san hoâ laø luõ haûi quyø, loaøi “giun” khaù ñeïp, moät ñaàu baùm vaøo ñaù, ñaàu kia xoeø ra nhö moät ñoaù hoa röïc rôõ ñang phô phaát nhöõng “caùnh hoa” meàm maïi. Döôùi söï chæ huy cuûa moät soá nhaïc tröôûng - nhöõng con tröôûng thaønh - phaùt tín hieäu baèng moät hoaù chaát goïi laø pheromon ñeå kích thích - caû baày nhaát loaït phoùng nhöõng noaõn vaø tinh truøng vaøo nöôùc bieån,

Haøng trieäu caùc chaøng vaø naøng cua ñoû töø röøng haønh quaân ra bôø bieån ñeå...

nhieàu tô soáng ôû Thaùi Bình Döông. Choï haøng gaàn guõi vôùi loaøi röôi xuaát hieän ôû vuøng nöôùc lôï mieàn Baéc) coù cuoäc soáng tình aùi ñaày bi kòch. Ñaàu xuaân, röôi palolo caû ñöïc laãn caùi moïc ra nhöõng ñoát ñuoâi ñeå chöùa tinh truøng hoaëc noaõn hình thaønh theo thôøi gian lôùn leân cuûa chuùng. Caùi ñuoâi ñoù coù nhieàu sôïi vaø thôù cô co giaõn ñeå giuùp chuùng bôi trong nöôùc.

Ñuùng vaøo ngaøy thöù ba sau tuaàn traêng haï huyeàn thaùng möôøi aâm lòch, cuoäc hoan laïc cuûa vöông quoác röôi dieãn ra. Röôi caùi tieát ra moät loaïi pheromon, thuùc giuïc röôi ñöïc ruïng nhöõng chieác ñuoâi ñaày aép tinh truøng aáy. Vöøa ruïng ñuoâi, röôi ñöïc vöøa thaû vaøo nöôùc bieån loaïi pheromon khaùc, laøm röôi caùi ñieân ñaûo vaø cuõng... ruïng caùc ñuoâi tröùng beùo ngaäy. Trieäu trieäu caùi ñuoâi cuûa “nhaø trai” laãn “nhaø gaùi” noåi leân maët nöôùc, uoán eùo vaø hoái haû töï bôi ñi tìm nhau trong moät leã hoäi töng böøng. Ñuoâi nhieàu ñeán ñoä traéng xoaù maët bieån bao la.

Caùc ngö daân Trung Quoác vaø daân Malaysia vôùt heát ghe naøy ñeán ghe khaùc maø khoâng xueå. Hoï ñöa veà thaønh phoá ñöôïc caùc ñaàu beáp kinh nghieäm cheá bieán thaønh nhöõng moùn aên noåi

hôn laø nhöõng naøng söùa löôïc (neáu baïn muoán goïi laø chaøng thì cuõng chaúng sai), moät loaøi söùa khaù ñoâng ñuùc ôû nhöõng ñaûo san hoâ phía nam Vieät Nam. Dung nhan chuùng loäng laãy ñeán möùc ngöôøi ta goïi laø “nhöõng boâng hoa bieån” khi noåi chìm taám thaân tha thöôùt gioáng nhö nhöõng chieác duø nhieàu tua laäp lôø treân maët bieån trong xanh.

Caùc naøng bò... löôõng tính, moät mình ñaûm ñöông caû hai giôùi, nghóa laø trong cô theå ñaõ coù moät “cuûa quyù” ñeå sinh tröùng, laïi theâm moät “cuûa quyù” taïo tinh truøng... Ñeán muøa sinh saûn cuõng baøy veõ chuyeän goái chaên, cho caùi noï “ñuïng” vaøo caùi kia ñeå thuï tinh. AÁu truøng seõ tìm caùch - neáu soáng soùt - chìm xuoáng raïn san hoâ, baùm vaøo ñaù maø tröôûng thaønh.

Loaøi cua “cua” nhau nhö theá naøo?

Thaät khoù hình dung ra loaøi giaùp xaùc - loaøi maø boä xöông khoâng naèm trong thaân maø laïi naèm ngoaøi, bao boïc laáy thaân thaønh moät lôùp voû cöùng nhö toâm, cua, ngheâu, soø, oác, heán - böôùc vaøo muøa yeâu nhö theá naøo. Thaân hình kyø quaùi neân chuyeän yeâu ñöông cuûa chuùng cuõng laï kyø khoâng keùm.

Caùi gioáng “taùm caúng hai caøng,

roài haøng tæ giao töû aáy löôïn lôø ñeå tìm gaëp nhau.

Nhöng pheromon laïi bò moät loaøi caù khoân ngoan phaùt hieän, ruû nhau bôi ñeán ñeå thöôûng thöùc moät böõa tieäc linh ñình maø chaúng maát coâng saên ñuoåi. Keát quaû laø 90% soá tröùng ñaõ hoaëc chöa thuï tinh bò nhöõng chuù caù taøn baïo cheùn no caêng buïng. AÂu cuõng laø moät quy luaät khaéc nghieät cuûa ñaïi döông.

Song caûnh töôïng giao phoái “sieâu thöïc” nhaát laïi thuoäc veà loaøi röôi. Röôi palolo - thuoäc loaøi giun ñaát

tieáng, phuïc vuï cho nhöõng khaùch saønh aên maø moãi naêm chæ coù theå thöôûng thöùc moät laàn.

Muøa yeâu cuûa cö daân baäc thaáp cuûa bieån khôi ñaïi khaùi laø nhö vaäy. Noù aøo aït, soâi noåi vaø keát quaû cuûa Tinh yeáu - caùc aáu truøng - hoaøn toaøn phoù maëc cho may ruûi, maø ruûi nhieàu hôn may, ñeán caû traêm laàn. Luaät trôøi ñaõ ñònh, ngaøn ñôøi “hoï” yeâu nhau “phí phaïm” nhö theá!

Nhöng duø baát haïnh, “hoï” coøn coù nam coù nöõ, coù neáp coù teû. Voâ duyeân

khoâng ñi maø laïi boø ngang suoát ngaøy” khi ñeán tuoåi daäy thì seõ keùo nhau di chuyeån daàn ñeán vuøng nöôùc coù ñoä maën oån ñònh laøm choán heïn hoø. Taïi ñaây, caùc naøng cua göûi vaøo doøng nöôùc chaát pheromon nhö nhöõng “thoâng ñieäp keùn choàng”. Caùc chaøng cua lang thang nhaän ñöôïc tin, voäi vaõ phoùng ñeán trong cuoäc chaïy marathon ñoâng nghòt.

Chaúng keùn choïn gì heát, gaëp naøng naøo gaàn nhaát, chaøng xaùn laïi, duøng boán caëp chaân cuøng chieác caøng chaéc nòch oâm chaët laáy löng naøng. Töøng caëp uyeân öông hình thaønh. Anh aû cöù theá, oâm cöùng nhau ngao du theo doøng nöôùc trong vaøi ba ngaøy, chaúng hieåu lôøi ñöôøng maät töø mieäng chaøng coù tuoân traøo khoâng, chæ bieát nhôø ñoäng taùc naøy kích thích maø caùc noaõn baøo cuûa naøng theâm thaønh thuïc. Ñeán luùc cua caùi ñaõ “chòu”, naøng haåy cua ñöïc ra, ñeå loät xaùc, moät quaù trình töïa nhö vöùt boû boä ñoà coàng keành cöùng nhaéc ñeå thay boä aùo cöôùi meàm maïi thuaän tieän cho vieäc aùi aân.

Cua ñöïc kieân nhaãn ñôïi. Naøng loät xaùc xong, trôû thaønh moät naøng cua baáy, lieãu yeáu ñaøo tô. Chaøng kheõ laáy chaân laät ngöûa naøng ra. Caû hai cuøng nhau môû yeám, laät ra sau löng (chaøng cuõng coù yeám, ngaïc nhieân chöa, coù ñieàu yeám chaøng nhoû hôn) vaø caû hai aùp

khaåu cuûa chính vôï. Chaúng neân traùch naøng, bôûi mang

tuùi tinh truøng ñeå duøng daàn trong suoát 1- 2 thaùng, naøng coù nhu caàu raát lôùn trong vieäc tích luyõ chaát dinh döôõng caàn thieát ñeå nuoâi cô theå vaø bieán noaõn baøo thaønh tröùng. Tröùng thuï tinh nhôø hai “kho” tinh truøng chaøng trao göûi tröôùc khi löu laïc giang hoà.

chuùng tính toaùn sao cho gaëp ñuùng muøa traêng, khi thuûy trieàu leân ôû möùc cao nhaát trong thaùng thì tröùng cuõng vöøa “chín tôùi”. Haøng trieäu naøng cua keùo nhau ñeán sinh nôû taïi caùc moûm ñaù cheânh veânh ven bieån. Caûnh sinh nôû taäp theå naøy voâ cuøng ngoaïn muïc.

Cua caùi vöôn mình ñöùng thaúng baèng chaân sau, huô loaïn xò ñoâi caøng, ñoâi khi treøo leân caû mai nhau, ra söùc ñaåy moät lôùp tröùng hoàng rôi xuoáng nhöõng con soùng traéng xoaù, phoù maëc soá phaän cuûa baày con cho bieån caû.

Tröùng nôû thaønh aáu truøng, qua 4 tuaàn bieán hoaù, trôû thaønh cua con. Soáng chöøng moät thaùng ôû queâ cuõ laø bieån roäng, lôùn daàn, chaân caúng cöùng caùp, chuùng laïi luïc tuïc leân bôø, haønh trình theo chieàu ngöôïc laïi trôû veà queâ môùi, ñôïi ñeán muøa thu naêm sau, laïi laøm nhöõng cuoäc di cö maøu ñoû truyeàn thoáng, tìm tình yeâu vaø duy trì noøi gioáng.

Tình cua laø theá. Tình trai oác ra sao? Raïn san hoâ laïi laø nôi chöùng kieán moät gaõ trai voi Tridacna to baèng quyeån vôû hoïc troø phôi ra trong laøn nöôùc hai maûnh voû phuû ñaày reâu xanh. Qua oáng sinh duïc, gaõ phun ra moät laøn khoùi tinh

buïng vaøo nhau. Chaøng ñöa “thaèng beù” cuûa chaøng, hình löôõi kieám naèm ôû goác chaân buïng thöù nhaát vaøo “con beù” cuûa naøng, chaúng qua chæ laø hai caùi loã sinh duïc naèm ôû goác chaân thöù ba, sau ñoù moät doøng tinh truøng cuûa chaøng cöù theá chaûy vaøo.

Laøm tình xong, chaøng vaãn ñeo naøng döôùi buïng moät vaøi ngaøy ñeå baûo veä “vôï” vì naøng vaãn voâ cuøng “baáy”, neáu khoâng coù veä só ñi keøm ñeå che chaén, aét bò xaâm haïi. Ñeán khi naøng cöùng caùp, boä aùo cöôùi meàm nhuõn ñaõ raén laïi, ñuû söùc ngheânh chieán tröôùc keû ñòch, vôï choàng môùi rôøi nhau. Nhöng bòn ròn gì nöõa, anh baïn! Haõy “bieán” cho nhanh, neáu khoâng seõ trôû thaønh moùn aên khoaùi

Soá tröùng naøng ñeû ra - nhö keát quaû cuûa tình yeâu - raát lôùn. Moät cua caùi troïng löôïng chöøng 300g coù theå cho ra ñôøi tôùi 1 trieäu tröùng thuï tinh, ñöôïc meï oâm aáp cho ñeán khi nôû thaønh aáu truøng.

Coù leõ seõ thieáu soùt neáu khoâng keå leå ñoâi lôøi veà cuoäc tình cuûa loaïi cua ñoû, voán laø cö daân cuûa bieån khôi, ñaõ giaõ bieät hoï haøng vaøo röøng laäp nghieäp treân ñaûo Christmas treân Thaùi Bình Döông nhöng khi yeâu ñöông laïi trôû veà bieån caû. Ñoù laø loaøi cua to baèng baøn tay, toaøn thaân maøu ñoû töôi röïc rôõ.

Haøng naêm, vaøo khoaûng thaùng 11, nhöõng traän möa ñoå xuoáng baùo hieäu muøa tình yeâu baét ñaàu. Caû theá giôùi cua ñoû böøng leân chuyeån ñoäng. Chuùng ñoàng loaït ra khoûi hang saâu, luõ löôït leân ñöôøng tieán haønh moät cuoäc di cö vó ñaïi ñeán bôø bieån ñeå aùi aân, ñeû tröùng, laøm thaønh moät taám thaûm ñoû di ñoäng. Nhöõng chieác chaân maûnh mai khua nhö muùa kieám, caû moät binh ñoaøn cua vöôït nuùi, baêng röøng, tieán ra bieån, khoâng söùc maïnh naøo ngaên caûn noåi.

Khaùc haún vôùi tính hieáu chieán thöôøng ngaøy, böôùc vaøo muøa tình aùi, luõ cua nhuõn nhaën laï thöôøng. Döôøng nhö chuùng cho raèng, nhieäm vuï quan troïng nhaát luùc naøy laø haønh höông ñeán “thaùnh ñòa yeâu ñöông” ñeå duy trì noøi gioáng. Taïi haøng chuïc caây soá bôø bieån, luõ cua soáng trong hang ñaøo taïm vaø nhöõng cuoäc aùi aân dieãn ra soâi noåi, roän raøng.

Chaøng cua naøo ñaøo hang caøng gaàn bieån, caøng coù cô hoäi quyeán ruõ ñöôïc nhieàu baïn tình. Sau muøa aân aùi, cua caùi nghæ ngôi khoaûng 12-13 ngaøy ñeå 10.000 quaû tröùng ñaõ thuï tinh maø caùc naøng naâng niu trong chieác yeám tröôùc ngöïc coù thôøi gian tröôûng thaønh.

Thieân nhieân dieäu kyø ñaõ daïy cho

truøng maøu traéng söõa, laäp lôø boác leân cao ñeán hôn 1 meùt ñeå luõ trai caùi ñeán ñoùn nhaän maø chaúng theøm bieát khoái tinh truøng aáy töø nguoàn naøo phaùt ra.

Ñoâi choã, nhöõng con trai, soø, heán baét caëp vôùi nhau theo phong caùch gioáng nhö hoï haøng thaân meàm, chaân buïng cuûa chuùng treân ñaát lieàn. Voán laø loaøi löôõng tính, chuùng quay ngöôïc ñaàu ñuoâi ñeå “chuù beù” cuûa con noï gaëp gôõ “coâ beù” cuûa con kia, thaønh hai maùng xoái daãn tinh dòch vaøo cô theå nhau. Caùc loaøi oác bieån cuõng phaùt trieån noøi gioáng töông töï nhö theá. Chuùng sinh ra nhöõng daûi tröùng maøu hoàng hoaëc ñoû nhö haït thaïch löïu xeáp xoaén oác, troâng thaät hoaøn haûo!

Baûo Chaâu

66 67

Con ngöôøi ta lieân thoâng vôùi theá giôùi baèng caùc giaùc quan, coøn

moái lieân heä vôùi quaù khöù chaéc chaén laø phöùc taïp hôn raát nhieàu.

Toâi nhôù ñeán boä phim “Johnny Got His Gun”, moät boä phim raát ñaëc bieät cuûa lòch söû ñieän aûnh theá giôùi. Cuoán tieåu thuyeát cuøng teân ñöôïc xuaát baûn naêm 1939, ñuùng vaøo nhöõng ngaøy ñaàu tieân cuûa Theá chieán thöù hai, vaø boái caûnh caâu chuyeän xaûy ra vaøo cuoái Theá chieán thöù nhaát.

Taùc giaû cuoán tieåu thuyeát, Dalton Trumbo, ñoàng thôøi cuõng laø taùc giaû kòch baûn, vaø khoâng nhöõng theá coøn laøm noát nhieäm vuï ñaïo dieãn. Boä phim ñöôïc trình chieáu vaøo naêm 1971, ngay laäp töùc ñöôïc vinh danh noàng nhieät ôû Festival Cannes vaø trôû thaønh moät trong caùc bieåu töôïng vaên hoùa maïnh

vaø khaû naêng noùi. Joe chæ coù theå caûm nhaän ñöôïc moät

chuùt ít qua tieáp xuùc vôùi phaàn da coøn laønh laën ôû nöûa ngöôøi treân. Thaäm chí Joe coøn khoâng phaân bieät ñöôïc saùng toái, raèng mình ñang ôû trong ñôøi thöïc hay trong giaác mô, chæ rieâng vieäc ñang ôû trong moät caên phoøng beänh vieän thoâi maø cuõng phaûi chaät vaät laém anh môùi bieát ñöôïc.

Theá nhöng, ñieàu naøy laøm cho caâu chuyeän caøng trôû neân khuûng khieáp hôn, trí oùc cuûa Joe vaãn coøn nguyeân veïn, vaø lôøi keå chuyeän cuûa anh, maø ngöôøi xem hieåu laø moät daïng tieáng noùi noäi taâm, khieán ngöôøi ta hieåu duø bò töôùc

ñaâu ñoù roài. Theá maø khi ngöøng chieán veà ñeán nhaø (laønh laën, caùc giaùc quan ñeàu coøn hoaït ñoäng bình thöôøng, chöù khoâng “maát heát” nhö nhaân vaät trong phim), caâu chuyeän duy nhaát maø oâng baùc lính traän aáy keå laïi cho nhöõng ñöùa chaùu cuûa mình chæ coù theá naøy: khi ñöôïc chuyeån ñôn vò veà vuøng III trong ñeâm, saùng sôùm môû maét chôït nghe thaáy tieáng boïn treû con líu lo beân ngoaøi, baùc lính chôït thaáy caûm giaùc cuûa mình nheï haún xuoáng.

Vaø nhö vaäy khoâng phaûi vì khoâng coù tieáng bom ñaïn, maø chæ vì maáy naêm lieàn nghe gioïng noùi naëng tròch cuûa ngöôøi mieàn Trung coù luùc tôùi taän gaàn con soâng ngaên phía baéc, giôø ñaây baùc boãng baét gaëp trôû laïi aâm ñieäu nheï hôn cuûa ngöôøi mieàn Nam. Khoâng coù caâu chuyeän naøo khaùc nöõa veà caùc traän ñaùnh, oâng baùc naøy tuoät thoaùt ra khoûi cuoäc chieán baèng moät caûm giaùc nheï nhaøng veà söï “chuyeån toâng” caùc gioïng noùi nhö vaäy. Nhö theå kyù öùc veà chieán tranh ñaõ ñöôïc goät röûa thoâng qua moät taùc ñoäng voâ cuøng nhoû cuûa giaùc quan.

Roài cuõng ñeán luùc baûn thaân toâi, khi phaûi ñoái dieän vôùi caâu hoûi “Coøn laïi gì?” veà nhöõng ñieàu mình ñaõ traûi qua trong ñôøi, cuõng daàn nhaän ra caùi coøn laïi khieâm toán laém laém. Ngöôøi ta böôùc vaøo ñôøi vôùi bao nhieâu hình dung to taùt (ñeå möôïn laïi nhan ñeà moät cuoán tieåu thuyeát cuûa Charles Dickens “Great Expectations” - nhöõng hoaøi voïng to lôùn) vaø cuõng coù theå laøm ñöôïc nhöõng ñieàu to taùt, nhöng roát cuoäc khi ngoaùi nhìn laïi thì caùi di saûn caù nhaân cuûa kyù öùc môùi ngheøo naøn laøm sao, töôûng chöøng nhö xeáp vöøa vaøo moät hoäp giaøy cuõ caát ñaâu ñoù trong caên phoøng ñeå ñoà laët vaët, chaúng maáy khi loâi ra xem laïi.

Caû thaønh phoá Vienna hoa leä maø toâi ñeán thaêm cuøng vôùi moät söï roän raøng naùo nhieät cuûa taâm trí giôø coøn laïi trong kyù öùc moät vaøi hình aûnh nhoøe nhoeït, saéc neùt nhaát laïi khoâng phaûi laø toøa laâu ñaøi Schoenbrunn meânh moâng, töøng ñöôïc laáy laøm boái caûnh cho boä phim “Marie-Antoinette” cuûa Sofia Coppola hay coâng vieân MQ cuûa caùc vieän baûo taøng noåi tieáng, maø laø giaây phuùt nguû queân treân baõi coû xanh ven bôø soâng Danube, vaø nuï cöôøi cuûa moät ngöôøi phuï nöõ ñaåy xe cho ñöùa con nhoû tình côø baét gaëp toâi ôû moät goùc phoá vaø nieàm nôû hoûi xem toâi coù caàn giuùp ñôõ gì khoâng. Caùi baèng chöùng cho söï ngô ngaùc treân neùt maët cuûa toâi aáy laïi laø ñieàu coøn laïi laâu nhaát trong kyù öùc toâi.

Roài aán töôïng xa xöa nhaát maø toâi coù veà cuoäc soáng xung quanh: laàn naøy

meõ cuûa phong traøo choáng chieán tranh (hoài ñoù, dó nhieân laø chieán tranh Vieät Nam roài, chaéc vaäy!).

Xem boä phim naøy chaéc chaén nhöõng ngöôøi töøng khoùc khi xem ñeán ñoaïn caùc chaøng cao boài maët seïo ngaõ xuoáng trong moät vuï ñoï suùng hay naøng noï bieát tin chaøng kia töû traän, chaéc chaén phaûi khoùc ñeán caû moät beå nöôùc. Ngay caû nhöõng ngöôøi, ít daønh nöôùc maét cho phim aûnh (xeùt cho cuøng laø phuø phieám - “xa nhau khoâng heà rôi nöôùc maét”, caàn phaûi theá!) cuõng khoù traùnh khoûi rôm rôùm. Bôûi vì tình caûnh nhaân vaät chính.

Joe cuûa boä phim khuûng khieáp quaù: Joe laø thanh nieân ngöôøi Myõ tình nguyeän ñi chieán traän (theá chieán thöù nhaát), nhöng khi chieán tranh saép keát thuùc thì bò dính mieång, maát heát toaøn boä tay chaân maët muõi, toaøn boä caùc giaùc quan maø con ngöôøi ta coù treân ngöôøi: thính giaùc, thò giaùc, khöùu giaùc

heát nhöõng ñieàu voâ cuøng caên baûn cuûa cuoäc soáng, thì Joe vaãn soáng, vaø, coøn hôn theá nöõa, soáng vôùi ñaày ñuû yù nghóa laønh maïnh cuûa töø naøy.

Keå caâu chuyeän naøy toâi hoaøn toaøn khoâng coù yù ñònh hoûi baïn xem lieäu moät boä phim nhö vaäy coù caûm ñoäng hay khoâng, vì chaéc chaén laø noù raát caûm ñoäng (nhieàu tröôøng ñoaïn nieàm caûm ñoäng ñoù leân ñeán möùc khoâng theå chòu ñöïng noåi: cöù thöû xem phim roài seõ hieåu toâi muoán noùi gì!)

Maø caùi tröôøng hôïp voâ cuøng ñaëc bieät cuûa anh lính Joe aáy döôøng nhö muoán noùi vôùi chuùng ta raèng moïi vieäc treân ñôøi naøy thaät ra ñeàu nhoû beù thoâi, vaø thöïc tình khoâng ai bieát noåi möùc ñoä toái thieåu cuûa moãi chuùng ta coù theå ñaït tôùi ñaâu.

Xoùm toâi ñi lính hoài chieán tranh, suoát boán naêm cöïc khoå ôû chieán tröôøng, khoâng bao giôø coù moät tin töùc gì veà nhaø, ai cuõng töôûng laø oâng aáy “tòt” ôû

moät giaùc quan khaùc ñaõ chieám choã thò giaùc, cuï theå hôn laø khöùu giaùc. Cho ñeán giôø toâi vaãn nhôù roõ moàn moät muøi cuûa nhaø aên taïi tröôøng maãu giaùo nôi toâi ñeán hoïc trong moät khoaûng thôøi gian raát ngaén.

Moãi laàn ñi qua moät nôi coù caùi muøi gaàn gioáng nhö vaäy (chæ coù theå gaàn gioáng, vì ñuùng theo lyù thuyeát cuûa thieân taøi muøi vò Jean-Baptiste Grenouille cuûa cuoán tieåu thuyeát “Das Parfum”, moãi muøi laø duy nhaát), laø gioáng nhö moät caùi coâng taéc ñöôïc baät thoâng qua baøn tay maûnh deû cuûa muøi vò, laïi hieän ra caên phoøng nguû tröa cuûa nhöõng ñöùa treû con, neàn ñaù hoa vaø nhöõng khuoân maët tuy buï baãm theo löùa tuoåi nhöng vaãn coù chuùt gì ñoù thaät ngheøo ñoùi toäi nghieäp. Maø xeùt cho ñeán cuøng, ñoù cuõng chæ laø hoãn hôïp cuûa tinh boät, rau caûi vaø moät chuùt ít thòt.

Toâi daàn trôû neân tin töôûng raèng kyù öùc ñoïng laïi kieân cöôøng nhaát trong caùc neáp gaáp naõo boä ngaøy caøng löôøi bieáng cuûa chuùng ta chính laø kyù öùc veà muøi vò. Coù moät caâu chuyeän cöôøi ôû Vieät Nam phoâ tröông naïn giaät ñoà thôøi “bao caáp”, noùi raèng du khaùch khi ñeán Vieät Nam neáu muoán bieát mình ñang ôû city naøo thì cöù vieäc thoø tay ra khoûi cöûa soå, khi ruït tay laïi maø thaáy khoâng coøn ñoàng hoà thì ñuùng laø ñang ôû Saøi Goøn chöù khoâng ñaâu. Coøn toâi, keå caû nhaém maét toâi cuõng nhaän ra muøi vò ñaëc tröng cuûa Saøi Goøn, duø thaønh phoá naøy toâi coù ñi xa laâu ñeán bao laâu.

Moät vaøi thaønh phoá coù muøi vò khoâng theå troän laãn, hoaëc laø giöõa caùc khu phoá khaùc nhau cuûa cuøng moät nôi cuõng coù muøi raát khaùc nhau: Cabramatta chaúng haïn, coù muøi cuûa söï naùo nhieät AÙ chaâu, muøi sang caû cuûa nhieàu xe hôi ñeïp, ñaét tieàn do caùc phuï nöõ ngöôøi Vieät Nam cuûa mình laùi, muøi rau caûi baùnh traùi cuûa maáy baø cuï baøy baùn (ñaïi) moät caùch voâ traät töï treân vóa heø, vaø pha chuùt chaát thaûi cuûa muøi thuøng raùc thuùi ruøm ôû phía sau caùc haøng quaùn aên... Vaøo ñeán ñaàu ñöôøng John laø ñaõ roän raõ muøi quaàn aùo giaày deùp, noài nieâu soong chaûo made in Vieät Nam ñöôïc baøy baùn sale la lieät tröôùc muõi khaùch boä haønh, muøi xì daàu nöôùc maém cuûa thöùc aên, vaø moät caùi muøi nhaát quyeát khoâng theå queân treân con phoá naøy: muøi thòt quay thôm löøng.

Kyù öùc veà con ngöôøi cuõng vaäy thoâi, seõ ñeán luùc thaät khoù hình dung neùt maët moät ai ñoù, nhöng moät caùi muøi ñaëc bieät seõ giuùp cho quaù khöù soáng daäy (caàu cho ñoù khoâng phaûi laø moät muøi khoù chòu!), keå caû nhöõng muøi nhaân taïo nhö Flora, JAdore hay Poison.

“Ai ñem phaân taùch moät muøi höông”, Xuaân Dieäu töøng hoûi tu töø nhö vaäy. Coù leõ thuû phaïm chính laø kyù öùc cuûa chuùng ta, trong caùi nhu caàu da dieát toùm baét laáy quaù khöù cuûa noù. [ ]

Noãi nhôù muoân ñôøi vaãn theá... Duø mình lôùn ñeán chöøng naøo vaãn beù nhoû nhö ngaøy coøn ñöùng döôùi maùi hieân nhaø, khoùc röng leân töùc töôûi vaø chæ muoán böôùc ra ngoaøi kia vì nhöõng traän ñoøn oan. Ngaøy aáy, böôùc ra khoûi caùnh coång nhaø thì bieát ñi ñaâu... Soâng daøi bieån roäng.

1. Toâi laø con xöù ñoàng baèng, cuûa caùnh ñoàng ngaøy xöa thaúng taép coø bay. Nhöõng caùnh ñoàng ngaøy xöa aáy ñuùng laø chæ coøn trong kyù öùc. Thô aáu giao thôøi, ñi hoïc ñaõ coù xe ñaïp, baêng qua nhöõng caùnh ñoàng heïp daàn. Thô aáu toâi khoâng chaên traâu baét böôùm, nhöng cuõng coù nhöõng vaït khoùi chieàu maûi mieát nhaéc trôøi ñaõ muoän, tan buoåi hoïc phaûi ñaïp thaät nhanh veà nhaø.

Khoùi chieàu muøa ñoâng thöôøng deã nhaän ra, laøn gioù aám ñuoåi theo thòt da len laùch giöõa gioù muøa ñoâng baéc. Muøi khoùi ñoát ñoàng ngaøy aáy thöôøng laø kheùt muøi goác raï ñaõ khoâ trô treân thöûa ruoäng chaân chim. Ñoâi khi thoaûng coù muøi coû töôi kheùt aåm, vui thuù thì coù theâm muøi khoai taây khoai lang moùt ruoäng vuøi laãn cuûa ñaùm baïn ngheøo...

Ngaøy aáy, hoïc vaên coù muøi khoùi rôm beáp löûa cuûa Baèng Vieät, nhöng khaùi nieäm ñoù luõ treû chuùng toâi ñaõ baét ñaàu phaûi hình dung, phaûi töôûng töôïng nhieàu hôn laø thaân thuoäc. Rôm raï ñaõ baét ñaàu thöøa khoâ treân caùnh ñoàng, khoùi beáp khoâng coøn vöông treân ngoïn cau tröôùc nhaø, dòch daàn ra ñoàng chieàu vaéng veû, vaø loaõng daàn theo böôùc chaân cuûa nhöõng ñöùa treû nhö toâi, taïm bieät luõy tre laøng.

ÔÛ thaønh phoá nhieàu khoùi naëng, khoùi laãn chì cuûa giao thoâng, ngöûi coøn khoâng ñöôïc huoáng gì maø mô moäng - nhôù nhaø trong nhöõng chieàu keït xe. Vaäy maø coù nhöõng khaéc giöõa thuû ñoâ, khoâng khoùi hoaøng hoân naøo maø nhôù nhaø nhö thi só. Töø giaõ nhöõng caùnh ñoàng chieàu nhieàu khaùt voïng, töø giaõ nhöõng giaác mô rôm raï, trai laøng chæ coù moät caùnh cöûa, leân thaønh phoá laäp thaân.

Sinh vieân ngoaïi tænh, troï hoïc trong nhöõng caên nhaø caáp boán, nem neùp sau nhöõng khoái beâ toâng vuoâng vöùc ñoâ thaønh. Chaäp choaïng chieàu, nhöõng ngaøy raèm muøng moät, muøi nhang ñeøn töø nhöõng baøn thôø thieân treân saân thöôïng, baøn thôø thoå ñòa ngoaøi saân vöôøn, baøn thôø thaàn taøi nôi goùc nhaø, thôø gia tieân nôi chính ñieän... luõ löôït toûa ra töø nhöõng khoái beâ toâng aáy. Muøi traàm höông ñoâ thò hay noâng thoân ñeàu thanh tònh nhö nhau. Khoùi nhaø ngöôøi chöa toûa

68 69

heát coõi rieâng ñaõ ngaäp loøng ñöùa treû khôø nhaø haøng xoùm taïm.

Toâi thöôøng aùi ngaïi nhöõng ngaøy raèm, muøng moät ñoâ thò, ngöôøi ta quaù suøng baùi vieäc thôø cuùng. Chaïy troán ñi ñaâu cuõng khoâng khoûi muøi khoùi nhôù nhaø kia. Toâi nhôù nhaø toâi cuõng coù gian thôø cuõng ñoû ñeøn nhang ngaøy ñaàu vaø giöõa thaùng. Nhôù sau laøn khoùi traàm höông, taám aûnh ñen traéng cuûa oâng noäi toâi môø daàn. Toâi nhôù muøi kheùt thaân thuoäc cuûa ñaùm vaøng maõ cuoán taøn göûi veà coõi aâm, toâi cay xeø nöôùc maét vaãn tæ maån ñoát baèng heát...

Caên nhaø troï giöõa thuû ñoâ khoâng coù khoùi, caùi suy nghó khoâng phaûi nhaø mình thì cuõng xin thoå ñòa xaù cho leã ñeøn nhang. Khoùi nhang nhaø nhaø, khoùi taøn vaøng maõ ñöôøng ñöôøng... chaïy ñi ñaâu cuõng khoâng heát tuûi. Nhôù gia ñình, nhôù caûm giaùc noân nao chôø ñeán heát tuaàn höông ñeå haï leã, nhôù caùi ñaàm aám sum vaày quanh böõa côm töôm taát, maø thöôøng laø keùo daøi hôn haøng ngaøy... Giöõa ñoâ thò, moät mình ñaõ thaáy leû loi. Trong khoâng gian söïc muøi khoùi traàm, cöù thaáy nhö mình rôi ñi nheï baãng. Nhöõng ngaøy aáy, chaïy xe moät mình giöõa phoá phöôøng Haø Noäi, caäu trai maø loøng muoán röng röng.

2. Calcutta (AÁn Ñoä) laø moät thaønh phoá nhaân coâng ngheøo cuûa nhöõng ngöôøi coâng nhaân. Voäi vaøng maõi môùi qua ñöôïc cöûa check out saân bay ñeå troán khoûi caûm giaùc bò buûa vaây bôûi maùy laïnh vaø nhöõng khoái ñaù xeû im lìm. Böôùc ra beân ngoaøi, nhieät ñoä chöøng 20oC, nhöng ñaõ aám leân khaáp khôûi. Xe chaïy vaøo trung taâm thaønh phoá, toâi keùo cöûa kính xuoáng caàu xin moät chuùt khoâng khí thieân taïo.

UØa vaøo loøng xe laø hôi aám, vaø moät muøi gì ñoù raát ñaëc tröng maø khoâng goïi ñöôïc teân. Ngöôøi laùi xe hít haø, “Ui chao, aám quaù”. Maø thaät, muøi noàng noàng haêng haéc aáy aám thaät, söïc caû khoâng gian raát deã chòu, sau khi ñaõ baét ñaàu quen thuoäc. Nhìn ra ngoaøi cöûa xe, AÁn Ñoä lam luõ ñang vaøo chaäp choaïng. Ñaâu ñoù hình nhö ñoát löûa, khoùi ñaõ loaõng ra trong trôøi chieàu ngaø ngaø traéng. Ñoù laø muøi löûa, muøi khoùi, muøi rôm raï hay muøi ñoàng coû chaùy? Noù vöøa gaàn vöøa quen vôùi muøi khoùi lam chieàu queâ nhaø.

Ngöôøi laùi xe baät cöôøi khi traû lôøi caâu hoûi cuûa khaùch, “Ñoù laø muøi... phaân boø”, thöù nhieân lieäu muøa ñoâng cuûa ngöôøi AÁn. Ñaùm boø hieàn laønh quanh naêm gaëm coû maø tuyeät nhieân khoâng coøn gì khaùc ñeå aên. Phaân cuûa chuùng nhieàu chaát xô, ñeå khoâ ñoùng thaønh baùnh khaép nôi. Daân ngheøo AÁn Ñoä thu nhaët veà chaát thaønh ñoáng quanh nhaø, söû duïng laøm moài than ñoát löûa quanh naêm, naáu aên, söôûi aám...

Muøi ñoàng noäi ñöôïc saûn xuaát qua heä tieâu hoaù cuûa con boø môùi nghe qua thì sôï, nhöng traûi nghieäm roài môùi thaáy

thuù vò. Noù ñaëc tröng ñeán möùc ôû ñaâu döôøng nhö toâi cuõng ngöûi thaáy, cho duø laø giöõa trung taâm thaønh phoá coäng saûn Calcutta hay treân doïc con ñöôøng töø thuû ñoâ New Delhi ñeán laêng moä Taj Mahal. Toâi goïi muøi khoùi ñaëc tröng aáy laø muøi AÁn Ñoä.

Moãi moät chuyeán haønh trình, moïi giaùc quan ñeàu coù nhöõng söï caûm nhaän toái ña. Thính giaùc thì nhôù aâm thanh, Thò giaùc thì nhôù hình aûnh, Vò giaùc thì nhôù ñoà aên thöùc uoáng, Xuùc giaùc thì nhôù thôøi tieát moãi nôi... Muøi thuoäc sôû höõu cuûa khöùu giaùc, noù laép raùp nhöõng mieáng lego ñeå hoaøn haûo thaønh moät böùc tranh kyù öùc, maø neáu khuyeát ñi moät mieáng thöïc söï laø moät thieät thoøi. Ñuïng ñeán moät maûnh logo naøo cuûa nguõ giaùc quan, ñeàu coù theå link ngay ñeán mieàn kyù öùc.

Toâi ñaõ töøng thoát leân “OÁi, muøi AÁn Ñoä” ngay luùc böôùc khoûi xe oâtoâ, khi

coû chaùy nöõa, cuõng bôûi laø qua truyeàn hình thì cuõng ñaõ thaáy nhieàu nôi cuõng coù kieåu söû duïng nhieân lieäu ñoát baèng... phaân gia suùc lôùn naøy. Toâi ñaõ caûm nhaän thaáy caùi muøi khoù queân aáy ngay trong nhaø mình, tröôùc maøn hình tivi cho duø chöông trình naøy chaúng phaûi ñang ñöôïc phaùt baèng coâng ngheä 5D (hình aûnh 4 chieàu coù muøi) môùi nhaát hieän nay. Muøi khoâng ñoïng trong hoác muõi, maø döôøng nhö noù naèm chaéc trong kyù öùc, theå hieän ra baèng söï caûm nhaän khoâng thoâng thöôøng.

3. Saép xeáp laïi töøng ngaên kyù öùc, Laät giôû töøng trang cuûa cuoán album hình thôøi gian... toâi hít haø ñeå ngöûi töøng muøi vöông vaãn maõi. Noùi thô theo kieåu Traàn Daàn, töï döng toâi thaáy thôøi gian muøi. Muøi meï, muøi baø, muøi cha, muøi oâng noäi. Gia ñình muøi, ngöôøi thaân muøi. Thaân thöông caû con meøo muøi... Muøi lôùn leân theo toâi, toâi bieát ñoùi vôùi

nghæ giöõa chaëng ñöôøng daøi leân cao nguyeân Haø Giang. ÔÛ nôi ñoù, trôøi trong veo. Khoùi nöông chieàu vaån vô vaây laø maët ñaát. Maø sao cöù ñeán chaäp choaïng chieàu thì laïi nhaéc ñeán khoùi vaäy. (Coù leõ, trôøi chieàu thöôøng laïnh, ñoám löûa naøo cuõng thaáy thöông, hôi khoùi naøo cuõng cay maét nhöng laïi aám loøng chaêng?) Ñaùm treû xöù nuùi maét saùng, maù neû khoâ nhoeûn mieäng cöôøi nhöõng löõ khaùch hieáu kyø.

Chuùng vaãn ñang maûi ñoát ñoàng, maûi chôi troø luùc chieàu veà chaàm chaäm, boû maëc ñaùm ngöïa boø vaãn nhaån nha kieám aên. Khoùi ñoàng lan ra, len vaøo keõ cuûa nhöõng ñaùm maây gaàn xöù cao nguyeân... Nhaän ra trong muøi khoùi coù muøi coû, muøi cao nguyeân... coù caû muøi phaân boø AÁn Ñoä cuûa kyù öùc du khaûo nheï baãng cuûa toâi. Roõ raøng, hai muøi toâi ñaõ töøng caûm nhaän naøy laø moät, duø moät laàn coù chuùt baát ngôø sôø sôï vaø moät laàn coù chuùt söûng soát quen quen.

Roài thì toâi cuõng ñaõ khoâng coøn thaéc maéc veà muøi phaân boø hay muøi

thöùc aên muøi, bieát naùo nöùc vôùi saùch vôû muøi ngaøy khai tröôøng, bieát töï haøo vôùi khaên quaøng muøi.

Lôùn hôn bieát choän roän giao thöøa muøi, laù dong - xoâi neáp - phaùo teùp ñì ñuøng. Muøi Teát nhaát, muøi cuoái naêm noái ñuoâi muøi xuaân môùi... Roài boán vaùch muøi caên phoøng sinh vieân, aåm doät muøi khi muøa möa ñeán, ngoät ngaït muøi khi naéng choùi chang. Boán muøa muøi chen chuùc gioït moà hoâi, vaán vöông vuøi moái tình ñaàu yeâu daáu...

Ngöôøi Nam laàn ñaàu ra Haø Noäi, ñi giöõa muøa thu hít haø muøi hoa söõa, thoát leân “Nghe muøi gì thôm vaäy, muøi Haø Noäi haû”. Ngoä nghónh thay caùi caùch noùi “nghe muøi” cuûa ngöôøi Nam thay vì “ngöûi muøi” cuûa ngöôøi Baéc. Ngaãm ra coù caùi hay, “muøi” nhaéc cho ngöôøi ta thaáy caû aâm thanh, gôïi caû hình aûnh cô maø. Muøi hoa söõa thì mô veà Haø Noäi. Muøi coû chaùy nhôù xöù cao nguyeân.

Muøi traàm nhang nhôù veà gia ñình nhoû... Nguõ quan caûm giaùc bình ñaúng,

Chuyeän xöa keå nöõ hoaøng Ai Caäp Cleopatra coù saéc ñeïp meâ hoàn, thöôøng ñích thaân ra traän. Caùc töôùng taù ñoái phöông ngaây ngaát tröôùc caùi nhan saéc nghieâng nöôùc nghieâng thaønh cuûa baø maø ñeàu ñaïi baïi. Khi Hoaøng ñeá Caesar cuûa La Maõ ñoái maët vôùi Cleopatra tröôùc traän tieàn, saép “xæu”, thì oâng kòp phaùt hieän: saéc ñeïp cuûa baø chöa hoaøn haûo vì caùi muõi hôi daøi, lieàn tænh moäng, quyeát ñaùnh vaø nhôø theá thoân tính ñöôïc Ai Caäp.

Nhaø baùc hoïc Pascal bình luaän: Giaù caùi muõi cuûa Cleopatra ngaén ñi moät tí, lòch söû theá giôùi ñaõ thay ñoåi. Muõi quan troïng vôùi nhan saéc vaø vôùi... lòch söû laø theá, nhöng chaúng coù theå so saùnh ñöôïc vôùi vai troø cuûa noù trong ñôøi soáng. Vì sao vaäy? Vì muõi laø giaùc quan caûm nhaän ñöôïc muøi.

Töø khi caùc coâ caäu beù vöøa môû maét chaøo ñôøi, khoa hoïc ñaõ chöùng minh, trong 5 giaùc quan chæ coù muõi laø baét ñaàu hoaït ñoäng. Chuùng nhaän ra muøi quen thuoäc cuûa meï vaø chæ nín khoùc khi ñöôïc meï oâm aáp, boàng beá treân tay. Nhôø muøi, trong muøa sinh ñeû, chim

thöù gì cuõng coù lôïi theá ñònh danh moät noãi nieàm. Ñeå nhôù thöông, ñeå noân nao hay hoài coá tri taân thì nhieàu laém. Choïn daêm ba muøi coù noùi heát ñöôïc ñaâu... Chæ bieát raèng giôø laø ngöôøi tröôûng thaønh, moãi luùc ñi xa veà, böôùc ra cöûa maùy bay ñaõ muoán hít traøn caêng loàng ngöïc moät baàu thaân quen caùi muøi noùng öùa moà hoâi xöù Baéc, môû cöûa taxi cho gioù caùnh ñoàng mang muøi caùnh ñoàng muøa gaët vaøo taän choã ngoài.

Ñi xa thì nhôù thaân quen, muøi ñeán tröôùc ñoùn chaøo ngöôøi quen cuõ. Khi ñaõ thuoäc moät muøi, môùi nghe ñaõ nhö gaàn guïi. Khi ñaõ nhôù moät muøi, taâm tö chæ muoán ñeán beân thoâi.

Baïch Vaân

choã ñöôïc coi laø kín ñaùo nhaát, naùch, moà hoâi vaø nöôùc tieåu, hình thaønh töø caùc tuyeán trong cô theå tieát ra roài bò leân men bôûi caùc vi khuaån thaønh moät hoãn hôïp raát ñaëc tröng. Laø nhöõng chaát höõu cô bay hôi, chuùng taûn maùc trong khoâng trung vaø lan xa haøng traêm meùt.

Muøi khaùc nhau ñaõ ñaønh, nhöõng khaû naêng caûm nhaän muøi (töùc “ñoä thính”) cuûa moãi ngöôøi cuõng khaùc nhau, thaäm chí coù nhöõng ngöôøi hoaøn toaøn “muø muøi”. Vaø cuõng khoâng theå phuû nhaän muõi phuï nöõ thính hôn nam giôùi raát nhieàu laàn. Caùi caâu “maét con trai tai con gaùi” coù leõ chæ ñeå noùi cho coù vaàn, chöù “maét con trai muõi con gaùi” môùi ñuùng 100%, theo keát quaû nghieân cöùu veà söï khaùc bieät giôùi tính.

Tuy nhieân, ngöôøi ta vaãn cho raèng, ngoaøi söï ngöûi thaáy ñöôïc, muøi coøn ñöôïc caûm nhaän baèng moät con ñöôøng khaùc töïa nhö “giaùc quan thöù saùu” nhaát laø nhöõng muøi ñöôïc goïi laø “tính höông”. Noùi caùch khaùc cô theå vaãn caûm nhaän ñöôïc muøi ôû döôùi noàng ñoä maø muõi coù theå thoâng baùo vì quaù loaõng. Hoaëc giaû, coù nhöõng muøi, nhö muøi hoùc-moân chaúng haïn, naèm ngoaøi vuøng phuû soùng cuûa “thang baäc muøi” cuûa loaøi ngöôøi chaêng?

Muøi raát nhieàu taùc duïng Muøi gaén lieàn vôùi vò. Khoâng coù muøi,

vò moà coâi. Baïn thöû bòt muõi laïi maø xem, aên sôn haøo haûi vò cuõng chaúng thaáy ngon. Khi bò “suït sòt” do thôøi tieát hoaëc caûm cuùm, muõi bò ngaït, ta thaáy ñaéng mieäng, khoâng muoán ñuïng ñuõa ñuïng baùt laø vì theá. Muøi deã chòu, thôm tho laøm ta khoûe khoaén, thoaûi maùi, thanh thaûn... laø cô sôû cuûa moät phöông phaùp chöõa beänh ngaøy caøng ñöôïc öa thích goïi laø höông hoïc trò lieäu (aromatherapy).

Trong soá 4.000 loaøi hoa thôm, vaøi traêm loaøi coù tinh daàu taùc duïng leân khöùu giaùc truyeàn ñeán heä thaàn kinh. Muøi daàu thoâng, daàu cam quít taïo söï höng phaán, muøi hoàng giuùp thö giaõn tinh thaàn, muøi oaûi höông, hoaéc höông, ngoïc lan xua ñi lo laéng, caêng thaúng, muøi chanh gaây saûng khoaùi cho ñaàu oùc, muøi xaû, long naõo, baïc haø coù uy theá traán aùp beänh taät.

Caùc coâng ty Nhaät ñaõ duøng muøi ñeå taêng naêng suaát nhaân coâng. Buoåi saùng, caùc phoøng laøm vieäc traøn ngaäp muøi chanh, 11 giôø, muøi caùc loaïi hoa taêng söï chuù yù vaø buoåi chieàu, muøi caùc loaïi goã thôm laøm moïi ngöôøi queân söï meät moûi.

Ngöôøi ta coøn huy ñoäng caùc chuyeân gia ngöûi - nhöõng ngöôøi coù khaû naêng ñaëc bieät, phaân bieät ñöôïc haøng traêm, haøng nghìn muøi - ñeå töø muøi chaån ñoaùn beänh taät, ma tuyù, khuûng boá...

Tính höôngLaïi noùi ñeán caùi muøi goïi laø “tính

höông” che giaáu nhieàu bí maät vöøa nhaéc ñeán, khoâng ngöûi thaáy nhöng

caùnh cuït meï ñi kieám moài veà, luoân luoân tìm ñuùng con mình trong haøng vaïn “ñöùa treû” khaùc gioáng heät nhau treân baõi bieån meânh moâng. Nhôø muøi, caùc chaøng böôùm taèm ñöïc ôû caùch xa haøng chuïc caây soá ñaõ keùo veà nhö traûy hoäi tröôùc thoâng ñieäp keùn choàng - moät chaát mang muøi - maø naøng böôùm caùi phoùng thaû ra khoâng trung.

Muøi höông - taám chöùng minh thö cuûa moãi ngöôøi

Nhöõng chuù cuùn - loaøi vaät coù caùi muõi cöïc thính vì soá teá baøo thaàn kinh khöùu giaùc nhieàu gaáp traêm laàn so vôùi ngöôøi - nhaän ra ñöôïc keû quen ngöôøi laï duø trong ñeâm toái laø moät chöùng côù cho ta thaáy muøi moãi ngöôøi moãi khaùc. Maøu da, chuûng toäc, khu vöïc sinh soáng, thoùi quen aên uoáng goùp phaàn “caù theå hoaù” muøi ngöôøi, ñieàu naøy khoûi caàn noùi. Vaø ai chaúng bieát muøi nam giôùi thöôøng “ñaäm ñaø” hôn nöõ giôùi. Khieám khuyeát veà thò giaùc, ngöôøi muø thöôøng troäi veà khöùu giaùc neân hoï phaùt hieän gioûi hôn ngöôøi thöôøng khi moät ngöôøi quen ñeán gaàn.

Muøi nöông naùu chuû yeáu ôû nhöõng

70 71

döôøng nhö ñieàu chænh moái quan heä nam nöõ. Noù theå hieän taùc duïng cuûa muøi moà hoâi ñaøn oâng ñeán quaù trình kích thích söï ruïng tröùng vaø goùp phaàn vaøo vieäc deã thuï thai cuûa ngöôøi phuï nöõ.

Trong moät thí nghieäm, ngöôøi ta boâi hoùc-moân nam giôùi vaøo moät soá gheá taïi raïp haùt ñeå caùc quí baø töï do tìm choã trong boùng toái, thì thaáy hoùc-moân ñoù trôû thaønh ngöôøi xeáp choã voâ hình daãn daét caùc baø ngoài ñuùng vaøo nhöõng chieác gheá ñaõ ñaùnh daáu. Lyù do? Xin traû lôøi: söï can thieäp bí maät cuûa tính höông!

Tröôùc ñaây, coù nhöõng lónh vöïc nam giôùi ñoäc chieám nhö thaùm hieåm Nam cöïc, du haønh vuõ truï, thaêm doø ñòa chaát, laøm vieäc treân taøu vieãn döông. Caùc nhaø khoa hoïc quan saùt thaáy caùc chaøng trai coâ ñôn nôi ñaây thöôøng coù taâm lyù lo laéng, boàn choàn, baát an, nhieàu luùc caùu kænh voâ loái. Hoï giaûi quyeát baèng caùch boå sung caùc thaønh vieân nöõ trong coâng taùc y teá, haäu caàn, thoâng tin... theo tyû leä 3/1 thì hieän töôïng aáy khoâng coøn nöõa.

Ngöôøi ta baûo raèng “tính höông” ñaõ ñieàu chænh sinh lyù vaø traïng thaùi tinh thaàn trong moät taäp theå, töø traïng thaùi noân noùng, baát an trôû veà traïng thaùi bình tónh, oân hoøa, töø choã thaát voïng, maát nieàm tin chuyeån sang hy voïng, laïc quan.

Nhaø phaân taâm hoïc Philippe Desail-ly chæ vôùi caâu hoûi daønh cho ngöôøi vôï: “Baø coù dieãn taû ñöôïc muøi cuûa oâng nhaø khoâng? Baø coù thích muøi aáy khoâng?” hoaëc nhöõng caâu lieân quan ñeán muøi coù theå ñoaùn ñöôïc tình yeâu giöõa hoï beàn chaët hay hôøi hôït. Maø oâng coøn noùi nhieàu tröôøng hôïp chæ vì muøi “laï” ôû choàng hoaëc vôï ñaõ daãn ñeán ly hoân. Moät baùc só phuï khoa giaûi thích, muøi ñaëc bieät cuûa ñaøn oâng khi ngaám vaøo

cô theå ngöôøi phuï nöõ troùt “aên vuïng” coù theå toàn taïi suoát moät ngaøy.

Vì sao coù söï nhaïy caûm giöõa muøi vaø quan heä nam nöõ? Caùc nhaø khoa hoïc lyù giaûi raèng trong naõo boä, caùc trung taâm khöùu giaùc naèm ngay caïnh trung taâm ñieàu khieån tình duïc. Hai trung taâm naøy thöôøng xuyeân “hoäi yù” vôùi nhau.

Coù nhaø taâm lyù coøn chöùng minh “Tình yeâu baét ñaàu töø muõi”. Bôûi chính chieác muõi “ñaùnh hôi” thaáy moät muøi thích hôïp ñaõ toeù ra moät tia löûa ñieän khôi maøo cho tieáng seùt aùi tình.

Höông gaây muøi nhôùMuøi taïo aán töôïng treân naõo, löu vaøo

boä nhôù. Bôûi theá, caùc ñoâi löùa yeâu nhau “quen hôi beùn tieáng” nhau. Vua Töï Ñöùc thöông nhôù naøng cung phi baïc meänh, ñaønh ngaäm nguøi “xeáp taøn y ñeå giöõ laáy höông”. Cheá Lan Vieân thöôøng ngoài beân vôï taâm söï ngoaøi vöôøn, ñeán khi vôï ñi xa, ñaõ “Khoâng em, anh chaúng qua vöôøn/ Sôï muøi höông, sôï muøi höông nhaéc mình”. Muøi gaén lieàn vôùi kyû nieäm. Muøi höông traàm trang nghieâm gôïi laïi khoâng khí thaønh kính cuûa nhöõng ngaøy leã Teát vaø laøm ngöôøi vieãn xöù tha thieát nhôù queâ höông.

Caùc chuyeân gia marketing raát hieåu ñieàu ñoù vaø aùp duïng trong vieäc chinh phuïc khaùch haøng. Hoï coá yù taïo muøi ñaëc tröng cho saûn phaåm cuûa haõng mình ñeå moãi khi thaáy muøi, khaùch haøng laïi nhôù ñeán vaø chæ duøng saûn phaåm cuûa hoï. Vaø neáu theá, khoâng gì aán töôïng hôn laø nhöõng muøi quyeán ruõ laãn nhau cuûa ñoâi löùa ñang yeâu.

Haõng xe hôi Rolls-Royce daùn leân moãi tôø quaûng caùo maãu xe môùi nhaát cuûa mình moät baêng giaáy taåm “muøi... da phuï nöõ thöôïng löu” ñaõ ñöôïc caùc “chuyeân gia ngöûi” thu thaäp, phaân tích vaø caùc nhaø ñieàu höông phoái

cheá coâng phu nhaèm muïc ñích taùc ñoäng ñeán chieác ví tieàn cuûa baïn ñoïc giaøu sang. Chaúng hieåu coù taùc duïng gì khoâng nhöng ñoù laø “chieâu ñoäc” ñöôïc ñoäi nguõ coá vaán baùn haøng nghieân cöùu raát kyõ.

Muøi khoâng theå thieáu ñöôïc trong cuoäc soáng hieän ñaïi. Bieát bao nhieâu loaïi nöôùc hoa ñaõ ra ñôøi, nhöng vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa nhöõng quyù baø khoù tính. Muøi thôm phaûi thích hôïp vôùi thôøi gian vaø khoâng gian. Nöôùc hoa buoåi saùng phaûi khaùc vôùi nöôùc hoa buoåi chieàu, buoåi toái vaø... ban ñeâm. Nöôùc hoa cho nhöõng buoåi heïn hoø toái thöù baûy phaûi khaùc nöôùc hoa duøng caùc buoåi toái khaùc trong tuaàn.

Caùc haõng cheá taïo nöôùc hoa danh tieáng coøn chu ñaùo ñeán möùc pha cheá nöôùc hoa - ñuùng hôn laø hoãn hôïp muøi - theo yeâu caàu khaùch haøng. Coâ gaùi naøy ñaët haøng loaïi muøi höông nheø nheï ñeå kìm giöõ chaøng trai môùi quen khoâng vöôït quaù giôùi haïn, ñaët teân laø “Tình baïn”, trong khi coâ gaùi kia laïi yeâu caàu loaïi nöôùc hoa mang teân “Say ñaém” ñeå thuùc ñaåy chaøng quyeát ñònh ngay toái Thöù baûy naøy.

Moät baø khaùc göûi ñeán haõng chieác aùo loùt, vôùi nguyeän voïng pha cheá cho baø thöù muøi ñuùng nhö theá ñeå baø göûi cho choàng ôû xa, laáy teân laø “Thöông nhôù”. Vaäy maø caùc haõng nöôùc hoa ngaøy nay ñaõ thoaû maõn ñöôïc nhöõng ñôn haøng oaùi oaêm nhö theá.

Coâng ngheä taïo muøi ñaõ ñi ñeán choã thaät tinh vi.

Tuaán Haø

Hoài coøn beù, theo ngöôøi lôùn vaøo chuøa. Sö thaày hoûi:

Chaùu coù bieát vì sao ta phaûi thaép höông khoâng? Ñöùa treû laéc ñaàu. Sö thaày noùi: “Caây höông laø coù thaät. Sôø ñöôïc, caàm ñöôïc. Noù laø caùi höõu hình. Nhöng khi ñoát leân, noù laïi bieán thaønh caùi khoâng coù thaät, tan bieán vaøo khoâng gian, tan bieán nhö yù nghó.

Chæ coù moät thöù ñeå nhaän bieát söï toàn taïi cuûa noù, ñoù chính laø muøi höông. Muøi höông ñeå nhaän bieát caùi gì ñoù khoâng thaáy, khoâng coù thaät, khoâng caàm khoâng naém ñöôïc. Laøm caùch naøo ñeå caûm ñöôïc caùi khoâng theå naém baét hoaëc caân ñong ñöôïc. Caây höông ñöôïc laøm ra ñeå nhôù, muøi höông ñöôïc taïo ra ñeå thöông, ñeå theo nhau, vaø löu laïi trong kyù öùc.

Muøi höông trong kyù öùc, thöôøng khoâng theå gaëp ñöôïc chính xaùc laàn thöù hai. Coù chaêng, noù chæ gôïi leân tieàm thöùc. Muøi coù theå khoâng nhìn thaáy, nhöng laïi thöôøng coù nhöõng ñaëc tröng rieâng, coù theå xeáp thaønh nhoùm

moät caùch töông ñoái. Nhöng thöù muøi khoù queân nhaát, chính laø nhöõng muøi cuûa tình caûm, tình yeâu vaø xuùc caûm. Chuùng coù theå naèm yeân, bò môø nhaït, nhöng chöa bao giôø bieán maát. Bôûi moät ngaøy naøo ñoù, chuùng voâ tình ñöôïc khôi daäy vaø laïi quaán quít trong noãi nhôù da dieát.

Coù nhöõng ngöôøi thích muøi cuûa ñaát, khi côn möa môùi taïnh, ngöôøi thích muøi maën moøi cuûa bieån khi laøn gioù löôùt qua. Ngöôøi meï nhôù muøi cuûa con, ñöùa treû theøm muøi söõa. Coù ngöôøi khi tröôûng thaønh roài, môùi thaáy mình thöông nhôù muøi gioù buïi khen kheùt chua chua cuûa ba khi ñi laøm veà.

Coù nhöõng thöù muøi ñi qua vaø laéng ñoïng laïi. Trong kyù öùc cuûa toâi, tuy khoâng theå nhôù chính xaùc töøng töø töøng ngöõ, nhöng nhöõng gì baâng khuaâng nhaát, laïi laø nhöõng chi tieát nhoû veà muøi höông. Ví nhö moät caâu chuyeän toâi ñaõ ñoïc ñöôïc veà moät ngöôøi ñaøn baø qua ñeâm vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng. Laàn ñaàu tieân trong cuoäc ñôøi, coâ caûm giaùc ñích thöïc mình ñang soáng, maõnh lieät.

Nhöng khi tænh giaác, beân caïnh coâ chæ coøn laïi khoaûng khoâng. Ngöôøi ñaøn oâng ñaõ boû ñi. Cuoán saùch ñoïc dôû höõng hôø treân baøn. Ueå oaûi, coâ laät töøng trang saùch, vaø chôït tìm thaáy keïp giöõa chuùng laø moät xaáp tieàn. Thoaûng ñaâu ñaây muøi nöôùc hoa oaûi höông cuûa ngöôøi ñaøn oâng ñaõ xa. Ngöôøi ta ñaõ coi coâ laø gì chöù? Nhöng khoâng theå phuû nhaän ñöôïc. Coâ

nhôù ñeán ngheïn ngaøo muøi oaûi höông, hay coâ nhôù ñeán nhöõng phuùt giaây thöïc söï soáng cuûa mình?

Coù ngöôøi thuù nhaän, ôû ñaøn baø coù moät muøi höông raát ñaëc bieät, muøi cuûa - con - caùi. Khi tín hieäu ñöôïc phaùt ra, muøi yeâu roõ neùt hôn bao giôø heát. Ngöôøi ta nhôù veà nhau, caùi saâu saéc tinh theá nhaát, trong taâm hoàn, cuõng chính laø muøi. Möôøng töôïng veà muøi vaø nhôù nao nao. Baïn toâi noùi raèng: “Chöa coù loaøi hoa naøo coù ñöôïc caùi muøi töø ngöôøi ñaøn baø ñeïp toaùt ra. Neáu coù, chaéc toâi seõ mua veà troàng quanh nhaø”.

Coù theå cöôøi tuûm tæm vì söï ñaùng yeâu cuûa ngöôøi naøy nhöng phaûi coâng nhaän raèng anh ta... khoân quaù, bieát höôûng thuï quaù. Ngöôøi ñeïp ñaõ laø moät cuûa quyù. Muøi cuûa naøng, muøi ñaøn baø, muøi cuûa gioáng caùi, muøi cuûa tình yeâu, muøi cuûa maät ngoït, muøi cuûa söï ñam meâ vaø ham muoán, caùi thöù muøi aáy noù laøm cho baûn naêng con ñöïc ñöôïc thöùc daäy nhanh choùng vaø maïnh meõ, noù loâi cuoán ñaùnh guïc moïi nam nhi taøi töû cho duø coù duõng maõnh ñi nöõa.

Chaúng gì thì cuõng ñaõ töøng coù anh chaøng chaû bieát gaây loãi laàm gì maø thöông nhôù vôï ñeán noãi haøng ñeâm chaøng loâi chieác aùo con cuûa naøng aáp leân maët, aáp leân maét, aáp leân muõi maø hít haø töôûng nhôù.

Coù moät gaõ, saønh caùc loaïi nöôùc hoa, vaø bieát... söû duïng nöôùc hoa. Gaõ thöôøng taëng cho coâ ngöôøi yeâu laõng maïn cuûa

gaõ moät vaøi loaïi nöôùc hoa sau moãi laàn ñi xa veà. Vôùi gaõ, nhöõng loï nöôùc hoa saønh ñieäu ñaét tieàn, khoâng phaûi chæ ñeå söùc leân nhöõng muøi höông ñeå mong trôû thaønh quyeán ruõ vaø saønh ñieäu.

Ngöôïc laïi, gaõ thöôøng quan taâm ñeán nhöõng taâm tình cuûa coâ vaø suy nghó veà ñieàu ñoù. Gaõ noùi ngöôøi ñaøn baø cuûa gaõ thöôøng mô mình laø moät con ñöôøng nhoû chaïy giöõa caùnh ñoàng hoa. Coøn gaõ, gaõ thích laø caùi gì trong caùi troø chôi töôûng nhö vô vaån? Gaõ baûo: “Toâi laø muøi”.

“Toâi laø muøi!”- Toâi chôït ruøng mình khi nhôù tôùi gaõ thieân taøi trong vöông quoác phuø du cuûa muøi höông - Gre-nouille. Haén naém baét ñöôïc caùc loaïi muøi vaø muoán níu giöõ noù nhö moät yù nghóa nhaát trong cuoäc soáng cuûa gaõ. Nhöng maáy ai hieåu bi kòch cuûa haén, ñoù laø moät keû khoâng coù muøi. Keû khoâng coù muøi, laø keû ñi qua moät con choù, maø con choù khoâng ñaùnh hôi ñöôïc. Laø keû laøn gioù thoaûng qua, khoâng ñöa vaø khoâng löu laïi muøi ngöôøi. Toùm laïi, moät con ngöôøi khoâng muøi - moät keû dò bieät vaø lieäu coù laø... baát haïnh khoâng khi haén khoâng phaûi laø moät con ngöôøi?

Ñaõ bao giôø baïn coù moät ngaøy thaát baïi, moät ngaøy maø toâi thöôøng goïi laø ngaøy - bò - töø - choái chöa? Ñoù laø moät ngaøy noãi coâ ñôn daâng traøn, coâng vieäc chaùn chöôøng, nhöõng naëng neà beá taéc cuûa cuoäc soáng vaø baïn khoâng muoán dö vò cuûa noãi coâ ñôn keùo daøi. Baïn cuoáng cuoàng goïi ñieän thoaïi, nhaén tin, ruû heát ngöôøi naøy ñeán ngöôøi khaùc ñi aên, ñi caø pheâ vôùi baïn. Hoaëc chæ ñôn giaûn, laø ai ñoù traû lôøi baïn, ñeå baïn bieát baïn khoâng phaûi moät mình.

Hoaëc ñôn giaûn laø ñöôïc ngoài vôùi ai ñoù, chöa bieát seõ thoå loä nieàm ñau noãi buoàn, mieãn laø khi caàn - laø coù. Nhöng ruûi thay, ai cuõng coù lyù do cuûa hoï, baïn phaûi chaáp nhaän moät mình thoâi. Vaäy laø baïn seõ neám muøi cuûa söï töø choái, muøi cuûa söï moät mình. Caùi söï moät mình aáy, noù coù theå khaùc vôùi chuyeän baïn rong ruoåi moät mình treân ñöôøng xa, thöôûng thöùc muøi vò cuûa ñoàng luùa vaøng Tuù Leä gaàn Muøi Caêng Chaûi, baïn gaëp hít thôû vôùi maây traéng vaø naéng vaøng, baïn gaëp söï giaù laïnh cuûa muøa ñoâng treân reûo cao, nhöng dö vò cuûa söï moät mình ích kyû khoâng chia seû ñöôïc vôùi ai, coù söï sung söôùng, coù nieàm haïnh phuùc.

Muøi ngaäm nguøi cuûa ngaøy - bò - töø -choái khaùc hôn. Noù hôi cay, noù hôi tuûi. Baïn cöù moät mình, ñoâi maét baïn moûi, trí oùc baïn moøn. YÙ chí cuûa baïn cuøn ñi. Noù khieán baïn chaùn chöôøng ñeán taän cuøng, nhöng roài baïn laïi söïc tænh, laïi töï traán chænh laïi mình, roài baïn laïi raûo böôùc, laïi soáng vôùi thöïc taïi. Chaúng coù gì ngaên caûn ñöôïc baïn... Phaûi neám thoâi. Neám taát. Neám dö vò, neám muøi cuûa ngaøy - bò - töø - choái. Hay coøn noâm na laø “muøi ñôøi” [ ]

Caåm Ñan

72 73

Thomas Flower (Michael Caine), nhaø baùo kyø cöïu ngöôøi

Anh trong “Moät ngöôøi Myõ traàm laëng” cuûa ñaïo dieãn Phillip Noyce thoå loä: “Ñieàu ñaàu tieân baïn aán töôïng ôû Vieät Nam chính laø muøi vò, ñieàu naøy höùa heïn moïi thöù seõ thay ñoåi trong taâm hoàn baïn”...

Muøi nhieät ñôùiÑieän aûnh laø moät caâu chuyeän ñöôïc

keå baèng hình. Vaø hình aûnh, vôùi theá maïnh taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán thò giaùc ngöôøi xem, seõ tieáp tuïc taïo ra söï khôi gôïi. Nhöõng khuoân hình ñieän aûnh, neáu khoâng taïo ra ñöôïc söï khôi gôïi hay caûm nhaän, thì ñoù laø thöù ñieän aûnh vöùt ñi!

Môû ñaàu “Moät ngöôøi Myõ traàm laëng” laø hình aûnh cuûa doøng soâng ñeâm ñaày aêm aép, nhöõng aùnh ñeøn saùng laáp loaùng, vaø gioïng haùt mô hoà vaø lieâu trai cuûa Hoàng Nhung caát leân, ca khuùc “Thieân thai” cuûa Vaên Cao.

Ñieàu toâi thích boä phim naøy, coù leõ bôûi vì nhöõng nhaø laøm phim ñaõ hieåu “nhöõng ñieàu coøn laïi” ñoù ôû Vieät Nam vôùi nhöõng khuoân hình ñeïp meâ maån cuûa tay maùy phuø thuûy Christopher Doyle. Moät veû ñeïp nhieät ñôùi, khoâng troän laãn vôùi söï aåm öôùt, hôi noùng, söï ngoät ngaït cuûa nhöõng khuoân hình chaät, aùnh saùng ngoaïi raïng rôõ, aùnh saùng noäi aám vaø noùng, gôïi söï nhuïc caûm. Taát caû ñeàu gôïi leân caûm giaùc veà muøi. Muøi nhieät ñôùi.

Muøi nhieät ñôùi, toâi luoân luoân tìm thaáy ñieàu ñoù trong nhöõng boä phim xuaát saéc cuûa caùc ñaïo dieãn nöôùc ngoaøi hay Vieät kieàu khi quay veà Vieät Nam, nhöng laïi raát khoù thaáy ôû caùc boä phim Vieät, duø caùc ñaïo dieãn noäi sinh ra ôû lôùn leân treân maûnh ñaát naøy.

Traàn Anh Huøng vôùi toâi luoân laø moät ñaïo dieãn ñaùnh thöùc maõnh lieät veà caùc giaùc quan. Nhöõng khuoân hình cuûa anh luoân laøm toâi coù caûm giaùc chaïm vaøo ñöôïc, neám ñöôïc vò vaø ngöûi ñöôïc muøi. Boä ba (trilogy) veà Vieät Nam cuûa Traàn Anh Huøng veà ba mieàn taïo ra 3 thöù muøi khaùc bieät, nhöng ñeàu Vieät Nam, khoâng troän laãn.

“Muøi ñu ñuû xanh” ngai ngaùi vaø noàng noàng vôùi nhöõng gioït muû traéng öùa ra töø quaû ñu ñuû xanh, ñaùnh thöùc khöùu giaùc ñaëc bieät trong coâ beù Muøi naêm 10 tuoåi, maõi maõi trôû thaønh moät thöù muøi cuûa kyù öùc trong coâ, khoâng deã gì queân ñöôïc. Muøi toùc cuûa Muøi naêm 20 tuoåi khi ñöôïc goäi baèng nhöõng thöù nöôùc naáu laù thôm cuõng vaäy. Ngheä thuaät quay ñaëc taû vaø caän caûnh trong boä phim naøy vôùi veû ñeïp duy myõ cuûa töøng khuoân hình, caøng taêng theâm caûm giaùc cho ngöôøi xem raèng mình laø ngöôøi trong ñoù, sôø vaø ngöûi ñöôïc töøng hình aûnh moät.

“Xích loâ” laø muøi cuûa ñöôøng phoá Saøi Goøn, muøi cuûa baïo löïc, muøi cuûa cuoäc soáng beân leà, muøi cuûa nhöõng lo aâu döï caûm, muøi cuûa tuyeät voïng vaø

hi voïng. Muøi cuûa “Xích loâ” vöøa höõu hình vöøa voâ hình. Moãi moät nhaân vaät cuûa “Xích loâ” ñeàu taïo ra muøi cuûa rieâng hoï: anh laùi xích loâ, coâ gaùi trinh, anh nhaø thô, baø chuû chöùa vaø ñöùa con thieåu naêng...

Coøn muøi cuûa “Muøa heø chieàu thaúng ñöùng” thì laïi muøi cuûa Haø Noäi, muøi cuûa nhöõng côn möa muøa haï, muøi cuûa nhöõng caên nhaø kieán truùc Phaùp

nhau treân neàn nhaïc cuûa Lou Reed. Vôùi Söông vaø Khanh laø muøi cuûa cuoäc soáng hai maët, nhöõng khaùt khao aån öùc muoán bung phaù vaø traùch nhieäm boån phaän ñaïo ñöùc ñeø neùn vaø níu giöõ chaân hoï.

Muoán ngöûi muøi Nam Boä, toâi choïn “Ngöôøi tình” cuûa Jean-Jacques An-naud vaø “Muøa len traâu” cuûa Nguyeãn Voõ Nghieâm Minh.

coå ñaëc tröng, muøi cuûa nhöõng moùn quaø saùng, nhöõng caùi ngoõ chaät heïp. Vaø coøn nhöõng thöù muøi voâ hình khaùc, gôïi leân söï aån öùc.

Muøi cuûa buoåi sôùm mai, khi hai anh em Haûi vaø Lieân thöùc giaác treân chieác giöôøng böøa boän muøi chaên chieáu, hoï keå cho nhau nhöõng giaác mô ñeâm qua, ñuøa côït, choøng gheïo roài khieâu vuõ vôùi

“Ngöôøi tình” gôïi leân muøi chaên chieáu, cuûa nhöõng cuoäc truy hoan cuûa coâ gaùi treû ngöôøi Phaùp vaø chaøng trai ngöôøi Hoa trong caên nhaø ôû chôï Lôùn, giöõa nhöõng tieáng oàn aøo naùo nhieät vaø oi noàng ban ngaøy cuûa khu phoá Taøu. Ñeå roài khi cuoäc tình tan vôõ, noù trôû thaønh muøi kí öùc cuûa coâ.

“Muøa len traâu” laïi laø muøi cuûa muøa

nöôùc luõ, muøi cuûa ruõ muïc vaø hoài sinh, muøi cuûa söï tranh soáng, cuûa ñaáu tranh vaø sinh toàn, muøi baûn naêng hoang daõ vaø söï tröôûng thaønh... ñaïo dieãn Nguyeãn Voõ Nghieâm Minh ñem ñeán moät thöù muøi khaùc, khaùc hoaøn toaøn vôùi hình dung veà “Höông röøng Caø Mau” maø Sôn Nam ñaõ taïo döïng ñöôïc trong toâi.

Laàn theo muøi höông...Nhöõng dieãn giaûi treân cuûa toâi, thöïc

ra raát caûm tính töø nhöõng khuoân hình khôi gôïi cuûa ñieän aûnh. Moät kieåu “eùp khuoân hình cho ra muøi”!

Thöïc ra ñieän aûnh cuõng khoâng thieáu nhöõng boä phim veà muøi, theo ñuùng nghóa ñen cuûa töø naøy. Taát nhieân, ñieàu maø caùc ñaïo dieãn muoán göûi gaém qua nhöõng caâu chuyeän veà muøi naøy laø thoâng ñieäp veà cuoäc soáng.

Ñoù laø “AÅm thöïc nam nöõ” cuûa ñaïo dieãn Lyù An, caâu chuyeän gia ñình caûm ñoäng giöõa moät oâng boá laøm ngheà ñaàu beáp ñaõ veà höu vaø 3 coâ con gaùi chöa choàng. Moät boä phim gia ñình gôïi nhôù ñeán chuøm phim “Xuaân sôùm”, “Heø Muoän”, “Thu Sôùm”, “Thu Muoän” cuûa huyeàn thoaïi ñieän aûnh Nhaät Ozu. Nhöõng giaù trò truyeàn thoáng vaø söï ñoåi thay.

Maùi aám gia ñình vaø söï laïnh leõo voâ tình cuûa xaõ hoäi beân ngoaøi. Moãi ngöôøi vöøa laø moät caù theå ñoäc laäp vôùi soá phaän rieâng vöøa laø söï gaén keát vôùi ngöôøi khaùc trong cuøng sôïi daây huyeát thoáng. Ñoù coù theå laø thoâng ñieäp maø ñaïo dieãn Lyù An mang laïi cho khaùn giaû sau boä phim, nhöng nhöõng khuoân hình cuûa oâng, veà nhöõng buoåi tieäc aåm thöïc toái chuû nhaät cuûa oâng boá, ngaøy sum hoïp cuûa gia ñình hoï thì toûa höông ngaøo ngaït, ñaùnh thöùc thöù khöùu giaùc trong yù nghó, khieán toâi khoâng ñöøng ñöôïc vieäc nuoát nöôùc boït!

“Ratatouille” (Chuù chuoät ñaàu beáp), moät tuyeät taùc hoaït hình. Chuù chuoät Remy, ñöôïc sinh ra vôùi moät khöùu giaùc ñaëc bieät, ñieàu naøy khieán chuù khaùc haún vôùi ñoàng loaïi vaø thaäm chí laø caû gia ñình mình. Vì cöïc kyø nhaïy caûm veà muøi vò, neân Remy chæ aên nhöõng gì ngon nhaát.

“Ñaõ mang tieáng aên caép thöùc aên cuûa con ngöôøi, thì con chæ aên nhöõng gì ngon nhaát chöù khoâng aên raùc do hoï thaûi ra”, Vaø moät cuoäc phieâu löu kyø thuù ñöa Remy ñeán vôùi Paris, nôi coù nhaø haøng cao caáp cuûa chuyeân gia ñaàu beáp noåi tieáng Gusteau ñaõ quaù coá, thaàn töôïng cuûa caäu trong nhöõng laàn coi keù tivi nhaø baø laõo.

Neáu Remy, chuù chuoät ñaàu beáp coù caùi muõi nhaïy caûm nhaát veà aåm thöïc thì Jean Baptiste Grenouille, moät keû quaùi dò (cuõng ôû Phaùp) laø vò vua khoâng ngai cuûa muøi höông. “Perfume: The Story of a Murderer” (Muøi höông: Chuyeän veà moät teân saùt thuû) laø moät chuyeån theå trung thaønh vaø khaù thaønh coâng

so vôùi cuoán tieåu thuyeát kyø dieäu cuûa nhaø vaên Ñöùc Tom Tykwer.

Boä phim môû ñaàu vôùi moät hình aûnh khaù aån duï: moät khuoân hình tónh, boùng toái bao truøm, roài daàn daàn hieän leân moät ñoám saùng nhoû, vaø saùng daàn sau song saét nhaø tuø: caùi muõi kì dò cuûa Jean Baptiste Grenouille. Haén ñang chôø ngaøy ra phaùp tröôøng vôùi toäi danh gieát ngöôøi man rôï. Boä phim quay laïi ñieåm khôûi ñaàu. Nöôùc Phaùp theá kyû 18, Jean ñöôïc meï haén ñeû phoït ra ôû giöõa chôï caù saëc muøi hoâi thoái.

Ñaùng leõ ra, haén cuõng seõ cheát nhö 5 anh chò em ñeû rôi ñeû rôùt cuûa meï haén, nhöng chính tieáng khoùc ñònh meänh ñaõ

traàn Laure Richis ñeå hoaøn thaønh boä söu taäp muøi höông quyeàn naêng cuûa mình...

Antoine Richis, oâng toång chöôûng lyù thaønh phoá Grasse luoân döï caûm keû thuû aùc seõ khoâng boû qua con gaùi mình, vieân ngoïc xinh ñeïp nhaát, neân ñöa con gaùi boû troán ñeán moät nôi khaùc. Nhöng Jean, moät laàn nöõa, vôùi khaû naêng ñaùnh hôi xa haøng chuïc daëm, ñaõ laàn theo muøi höông cuûa coâ trinh nöõ Laure, ñeå laáy cho baèng ñöôïc muøi höông tuyeät traàn cuûa coâ.

Keû gieát 25 trinh nöõ cuoái cuøng cuõng bò ñöa ra phaùp tröôøng thaønh phoá Grasse tröôùc söï caêm haän vaø gheâ tôûm cuûa haøng ngaøn daân chuùng trong vuøng. Nhöng chæ caàn moät gioït höông chöng caát, troän töø 25 muøi höông trinh nöõ cuûa haén phaát leân töø chieác khaên nhoû, haøng ngaøn ngöôøi töø caêm haän haén taän xöông taän tuûy, keå caû ñöùc Giaùm muïc vaø Antoine Richis, cha cuûa Laure ñeàu phuû phuïc döôùi chaân haén, coi haén laø thieân söù, laø vò chuùa cöùu theá môùi.

Roài daàn daàn, caû haøng ngaøn ngöôøi, côûi heát quaàn aùo, lao vaøo nhau, khoâng phaân bieät ñaúng caáp, ñòa vò, giaø treû... trong nhöõng cuoäc giao hoan baát taän (moät caûnh phim ngoaøi söùc töôûng töôïng cuûa ngöôøi xem vaø ñöôïc theå hieän tuyeät ñeïp). Söùc maïnh cuûa muøi höông hay quyeàn naêng cuûa nhuïc caûm? Jean laø ngöôøi bieát roõ hôn ai heát, nhöng chính haén cuõng caûm nhaän thaáy roõ söï voâ vò cuûa chính mình, vì haén laø keû khoâng muøi vaø thöù nöôùc hoa quyeàn löïc kia khoâng theå naøo laøm cho haén yeâu vaø ñöôïc yeâu nhö nhöõng keû khaùc. Cuoäc soáng vôùi haén laø voâ nghóa...

Vaäy moät cuoäc soáng nhö theá naøo thì coù yù nghóa? Vôùi Baddi, moät ngöôøi ñaøn oâng trung nieân tìm caùch ñeå cheát trong boä phim “A Taste of Cherry” (Höông vò anh ñaøo) thì döôøng nhö cuoäc soáng cuõng khoâng coøn moät yù nghóa naøo khaùc. Ñaây laø moät boä phim nguï ngoân veà cuoäc soáng vaø caùi cheát cuûa ñaïo dieãn ngöôøi Iran Abbas Kiarostami, moät caâu chuyeän ñôn giaûn nhöng kì laï vaø ñöôïc theå hieän giaûn dò nhaát coù theå.

Bagheri mang thoøng loïng treo leân moät caây anh ñaøo, nhöng oâng ta khoâng ñuû cao ñeå cho coå vaøo thoøng loøng.

Bagheri beøn treøo leân caây, tieán veà phía daây thoøng loïng, nhöng voâ tình baøn tay oâng caûm nhaän moät vaät meàm. Ñoù laø quaû anh ñaøo. OÂng ta ñöa leân mieäng caén, vò ngoït, moïng nöôùc vaø thôm tan trong mieäng. OÂng ta aên theâm quaû nöõa, quaû nöõa. Moät vaøi quaû anh ñaøo ruïng xuoáng ñaát, boïn treû con ñi ngang qua nhaët laáy vaø tranh nhau aên. Bagheri töø boû vieäc töï vaãn, oâng haùi theâm vaøi quaû nöõa ñeå mang veà cho vôï. Khi veà ñeán nhaø, baø vôï vaãn nguû say vaø khoâng heà hay bieát oâng choàng mình suyùt nöõa thì ñaõ töø giaõ coõi ñôøi. [ ]

cöùu Jean. Haén ñöôïc göûi ñeán moät traïi moà coâi vaø baát chaáp nhöõng caûn trôû, haén daàn daàn lôùn leân. Jean coù moät khaû naêng khöùu giaùc kyø laï, moät “tö chaát veà muøi heát söùc ñaëc bieät”, nhöng chính baûn thaân haén laïi khoâng coù muøi. Haén caøng ñöôïc dòp phaùt huy veà bieät taøi naøy, khi hoïc laøm ngheà nöôùc hoa vôùi oâng chuû Baldini vaø daàn daàn hoïc caùch ñeå chöng caát caùc loaïi muøi vò. Vaø thöù muøi thaàn bí nhaát, coù söùc maïnh quyeàn naêng nhaát, chính laø muøi höông chöng caát töø thaân theå caùc coâ gaùi trinh nöõ.

Jean Baptiste Grenouille baét ñaàu trôû thaønh moät teân saùt thuû gheâ tôûm, laàn löôït gieát cheát 24 coâ gaùi treû ñeïp, goït toùc hoï, öôùp môõ vaøo vaûi len quaán quanh thaân theå traàn truoàng cuûa hoï, ñeå goät cho heát muøi höông trinh nöõ, chöng caát trong 24 chieác loï thuûy tinh. Haén chæ caàn theâm duy nhaát moät muøi höông nöõa, töø coâ gaùi 16 tuoåi ñeïp tuyeät

74 75

Côm traéng laø thöïc phaåm khoâng theå thieáu trong caùc böõa aên haøng ngaøy

cuûa ngöôøi daân Vieät Nam, nhöng chöa haún baø noäi trôï naøo cuõng bieát caùch naáu côm ngon vaø ñaûm baûo dinh döôõng.

1. Naáu côm baèng nöôùc soâi, ñaày ñuû dinh döôõng

Vôùi söï xuaát hieän cuûa noài côm ñieän, vieäc naáu côm cuûa caùc baø noäi trôï ñöôïc giaûm ñi ñaùng keå. Thay vì phaûi chôø nöôùc soâi roài môùi cho gaïo vaøo nhö tröôùc thì nay chæ caàn cho gaïo vaøo ngay khi nöôùc laïnh, sau ñoù aán nuùt. Vaäy laø khi trôû veà, baïn ñaõ coù 1 noài côm ngon, deûo.

Nhöng baïn coù bieát, gaïo ngaâm laâu trong nöôùc laïnh seõ nôû ra, caùc chaát dinh döôõng cuõng theo ñoù maø tan ra trong nöôùc. Khi nöôùc ñöôïc ñun soâi ôû nhieät ñoä cao, caùc vitamin B1 cuõng seõ bò phaân huûy theo.

ÔÛ 1 soá tænh, thaønh noâng thoân, trong quaù trình loïc nöôùc, ngöôøi daân coøn cho theâm caùc duïng cuï gaïn vaø boät taåy traéng. Caùc chaát naøy maëc duø coù theå dieät ñöôïc vi khuaån trong nöôùc, voâ haïi vôùi söùc khoûe con ngöôøi, nhöng cuõng voâ hình chung cuõng phaân huûy luoân vitamin B1 vaø caùc chaát dinh döôõng khaùc coù trong gaïo.

2. Naáu côm ñuùng caùch Caùch naáu côm ñuùng nhaát ñoù laø chôø

nöôùc soâi giaø sau ñoù môùi cho gaïo vaøo nhö theá gaïo khoâng nhöõng huùt ñöôïc nöôùc maø coøn taêng ñöôïc nhieät. Protein gaëp noùng seõ co laïi, khieán cho haït gaïo khoâng bò vôõ ra. Hôn nöõa, trong quaù trình ñun soâi nöôùc, löôïng protein keát tuûa nhö moät lôùp maøng baûo veä vitamin B, traùnh bò tan trong nöôùc.

Sau khi cho gaïo vaøo, neân vaën nhoû löûa, ñeå löôïng nöôùc boác hôi ít. Vôùi caùch laøm nhö vaäy, löôïng vitamin B1 ñöôïc giöõ laïi seõ nhieàu hôn ñeán 30% so vôùi caùch naáu baèng nöôùc laïnh.

3. Ñeå côm coù vò thôm, ngon Khoâng haún cöù duøng loaïi gaïo ngon,

ñaét tieàn laø baïn seõ coù 1 noài côm öng yù. Duøng nöôùc cheø naáu côm khoâng nhöõng giuùp côm coù vò thôm, ngon maø laïi coù maøu saéc ñeïp maét.

AÊn côm ñöôïc naáu baèng nöôùc cheø vöøa coù theå giaûm bôùt löôïng môõ dö thöøa, saïch mieäng, giuùp phoøng traùnh caùc beänh veà ñöôøng tim maïch.

Nhöõng ngöôøi ôû ñoä tuoåi trung nieân, thöôøng xuyeân aên côm naáu baèng nöôùc cheø coøn coù theå laøm meàm caùc tónh maïch, töø ñoù giaûm caùc nguy cô suy nhöôïc thaàn kinh theå tim maïch. (Lan Thu - Dantri/food).

Nhöõng moùn aên nguy hieåm khi duøng chung

Moät böõa aên lôùn vôùi ñuû loaïi höông vò raát khoaùi khaåu. Nhöng moät soá thöùc aên khoâng keøm ñöôïc vôùi caùc loaïi khaùc, do vaäy khi duøng chung sai laàm, ngöôøi ta coù theå khoâng haáp thuï ñöôïc döôõng chaát, thaäm chí coù taùc duïng phuï ng-

hieâm troïng.Cua vaø quaû hoàng laø moät ví duï ñieån

hình. Khi aên cuøng nhau chuùng gaây æa chaûy.

Li Hongyan, moät chuyeân gia dinh döôõng cao caáp taïi Taäp ñoaøn thöïc phaåm Tongmai (Thöôïng Haûi) giôùi thieäu moät soá löu yù veà caùc moùn aên:

Ñaäu phuï vaø caûi boù xoâiKhi aên chung, chuùng aûnh höôûng ñeán

vieäc haáp thuï canxi vaø coù theå daãn tôùi laéng ñoïng trong ruoät. Caûi boù xoâi chöùa axit oxalic, coù theå phaûn öùng vôùi canxi trong ñaäu phuï ôû ruoät vaø hình thaønh caùc keát tuûa canxi oxalate khoâng tan.

Söõa vaø chocolateBaïn coù theå khoâng tin ñieàu naøy,

nhöng söõa vaø chocolate khoâng hôïp nhau. Trong khi söõa giaøu protein vaø canxi, thì chocolate chöùa axit oxalic. Khi aên chung vôùi nhau, chuùng cuõng taïo thaønh chaát keát tuûa canxi oxalate, khoâng tieâu hoùa ñöôïc vaø coù theå gaây æa chaûy.

Söõa vaø böôûiProtein trong söõa coù theå phaûn öùng

vôùi axit töôi trong böôûi vaø khieán cho buïng chöôùng leân. Neáu quaù nhieàu coù

theå gaây tieâu chaûy. Söõa chua vôùi jaêm boâng vaø thòt

hun khoùiNhieàu ngöôøi thích aên baùnh sandwich

vôùi söõa chua. Tuy nhieân, jam boâng vaø thòt hun khoùi trong baùnh sandwich khi töông taùc vôùi söõa chua coù theå gaây ung thö. Ñeå taêng thôøi haïn baûo quaûn thòt, nhaø saûn xuaát boå sung nitrate ñeå ngaên ngöøa söï phaân huûy. Nhöng khi nitrate gaëp axit höõu cô, noù coù theå chuyeån thaønh nitrosamine, moät chaát sinh ung thö.

Söõa ñaäu naønh vaø tröùng khoâng phaûi laø söï keát hôïp hoaøn haûo

Söõa ñaäu naønh chöùa caùc döôõng chaát nhö protein thöïc vaät, chaát beùo, car-bonhydrat, vitamin vaø khoaùng chaát. Uoáng moät mình noù seõ raát giaøu dinh döôõng. Nhöng neáu aên chung vôùi söõa, noù theå taïo ra phaûn öùng khieán cô theå khoâng haáp thuï ñöôïc protein. Dó nhieân, tröùng aên moät mình cuõng raát boå.

Thòt boø vaø haït deûCaû hai loaïi thöùc aên naøy ñeàu toát

cho daï daøy. Tuy nhieân haït deû giaøu vitamin C, coù theå töông taùc vôùi caùc nguyeân toá vi löôïng trong thòt boø vaø

Chuyeân trang “Khaùm Phaù AÊn Uoáng” naøy ñöôïc baûo trôï bôûi

Gaïo Thôm Hoaøng GiaThis “Food Discovery”

section proudly sponsored by Royal Umbrella Jasmine Rice

laøm giaûm döôõng chaát cuûa haït deû. Noù cuõng khoâng toát cho tieâu hoùa vaø coù theå gaây khoù tieâu.

Cua vaø nöôùc cheøCheø chöùa nhieàu axit tannic nhö quaû

hoàng, vì theá phaûn öùng khoâng toát khi gaëp protein trong cua.

Toâm vaø vitamin CNeáu baïn aên toâm vaø ñoàng thôøi aên

nhieàu vitamin C trong cuøng ngaøy, baïn coù theå gaëp nguy hieåm. Toâm chöùa hôïp chaát phaûn öùng vôùi vitamin C ñeå taïo ra asen ñoäc haïi.

Cuû caûi traéng vaø caø roátMen trong caø roát coù theå phaù huûy

vitamin C trong cuû caûi traéng. Ñeå haáp thu döôõng chaát toát nhaát, baïn haõy aên chuùng rieâng ra. Uoáng quaù nhieàu caffein thì sao?(

Moïi ngöôøi thöôøng uoáng quaù nhieàu ñoà uoáng coù chöùa caffein hôn hoï töôûng, hoaëc hoï coù bieát ñöôïc raèng ñang naïp caffeine nhöng laïi khoâng bieát ñöôïc löôïng lôùn nhaát cho pheùp.

Raát nhieàu ngöôøi caûm thaáy khoûe maïnh vôùi moät chuùt caffein vaøo moãi buoåi saùng. Caffein hieån nhieân laø coù maët tích cöïc, noù giuùp con ngöôøi tænh taùo vaø taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng veà

noù coù aûnh höôûng khoâng toát. Caùc nhaø nghieân cöùu chæ ra raèng caffeine:

- Laøm chuùng ta khoù nguû- Giaûm soá löôïng thôøi gian cuûa giaác

nguû vaøo ñeâm- Laøm cho chuùng ta nguû khoâng

saâuNhöõng maët khoâng toát khaùc nöõa laø

söï yû laïi vaø tình traïng say. Trong khi coù nhöõng taùc duïng höng phaán töùc thôøi khi uoáng espresso hay “nöôùc uoáng taêng löïc”, thì thöïc ra ngöôøi quen duøng nhöõng loaïi ñoà uoáng chöùa caf-feine khoâng phaûi ñeå caûm thaáy khoûe hôn maø laø ñeå traùnh caûm giaùc meät moûi toài teä.

Khi moïi ngöôøi uoáng caùc loaïi ñoà uoáng coù chöùa caffeine nhö caø pheâ, traø, soâ ña hay nöôùc taêng löïc, hoï thöôøng coù caûm giaùc nhö bò cai nghieän khi döøng ñoät ngoät caùc loaïi ñoà uoáng treân. Ñau ñaàu laø bieåu hieän thöôøng thaáy nhaát, nhöng ngöôøi ta coøn phaøn naøn theâm veà tình traïng lô mô, nöûa nguû nöûa thöùc, meät moûi ueå oaûi, khoâng tænh taùo, keùm nhanh nheïn vaø möùc ñoä taäp trung giaûm vaø deã caùu kænh.

Tình traïng say caffeine xaûy ra khi ngöôøi ta naïp moät löôïng lôùn caffeine moät luùc hoaëc trong voøng 1 giôø moät löôïng cao quaù möùc cho pheùp ñöôïc ñöa vaøo cô theå. Hoäi chöùng say caø pheâ coù theå daãn ñeán: lo laéng, hoài hoäp, noùng naûy, maát nguû, ñau daï daøy, hay ruøng mình, tim ñaäp nhanh vaø luoân thaáy boái roái khoâng yeân. Tuy nhieân coù raát ít caùc baùo caùo cho thaáy coù hieän töôïng ñoät

maët nhaän thöùc Tuy nhieân caùc nhaø nghieân cöùu vaãn

tranh caõi xem caffeine coù thöïc laøm taêng theâm söï tænh taùo hay chæ ñôn giaûn laø phuïc hoài laïi nhöõng chöùc naêng cuûa ngöôøi ñoù sau moät ñeâm nguû hoaëc bò meät nhoïc.

Neáu chæ phaân tích ôû möùc ñoä bình thöôøng thì roõ raøng caffeine laø chaát hoã trôï. Caffeine giuùp con ngöôøi hoaït ñoäng toát hôn.

Nhöng vaán ñeà thöôøng thaáy laø noù laøm phieàn giaác nguû cuûa chuùng ta. Thaäm chí chæ uoáng caø pheâ vaøo buoåi saùng thoâi thì giaác nguû buoåi toái vaãn coù theå bò aûnh höôûng. Neáu naïp theâm caf-feine trong ngaøy nöõa thì hieån nhieân laø

quî hay caùi cheát lieân quan ñeán uoáng nhieàu “nöôùc taêng löïc”.

Chuùng ta neân bieát vaø kieåm soaùt qua löôïng caffeine trong moãi lon nöôùc maø chuùng ta chuaån bò uoáng, treân nhaõn caùc loaïi ñoà uoáng naøy thöôøng coù ghi roõ haøm löôïng caffeine coù chöùa trong nöôùc ñoù. (AnnaMum Theo Health)

76 77

Coù raát nhieàu nhöõng buoåi hoaøng hoân vôùi trôøi chieàu taø taø tuyeät vôøi

laõng maïn cuûa cuûa nhöõng ngaøy cuoái tuaàn raõnh roãi, thænh thoaûng ngöôøi ta laïi thaáy moät vaøi ñaøn oâng ñaïo maïo ñang ngay ngaén, thong thaû ñi boä treân heø phoá boãng ñaâm saàm vaøo væa heø hoaëc coät ñieän ven ñöôøng.

Neáu chòu khoù chuù yù nghe caùi caâu laàm baàm cuûa oâng ta hoaëc anh ta cay ñaéng vaêng tuïc thì chôït töï bieát raèng nguyeân nhaân chính laø coù coâ beù naøo ñoù maëc quaàn treã caïp ñi ñaèng tröôùc, khi röôùn ngöôøi ñaõ he heù loä troøn trónh moät dòu daøng ngaán traéng noõn nöôøng.

Nhöõng ngaøy ñaàu naêm con Traâu naêm nay keû lang thang naøy ñang côõi chuoät xem hoa ôû coõi treân (internet) thì boãng ñaâu löôïm ñöôïc caâu chuyeän loaïi... “yeám thaém boû buøa cho sö”. Caâu chuyeän coù töïa ñeà “Ñoäng Cöûa Thieàn” ñöôïc kyù teân laø Taâm Khoâng Vónh Höõu, chaéc laø cuûa moät phaät töû ngoan ñaïo thaønh taâm ôû choán tu haønh, khoâng bieát vò phaät töû naøy coù lieân quan gì ñeán moät nôi tu haønh cuûa ngöôøi Vieät ñaõ noåi tieáng nhaát naêm chaâu trong naêm roài ñoù laø ngoâi chuøa “hoaønh traùng” nhaát cuûa daân mình ôû Sydney hay khoâng. Thoâi thì xin cheùp laïi caâu chuyeän ra ñaây ñeå quyù baïn ñoïc cuûa muïc “traø dö töûu haäu” hoâm nay cuøng nhau lai rai ñöa cay cho vui. Chuyeän raèng:

“Ñaàu xuaân con Söûu, ôû chuøa ñeàn nghi nguùt höông traàm, thieän nam tín nöõ chen chuùc nhau vaøo chaùnh ñieän daâng höông baùi Phaät. Ngöôøi ra keû vaøo ngöôïc xuoâi nhö baát taän, maët ai naáy ñeàu vui töôi phaán chaán, y raèng cuoäc ñôøi naøy khoâng heà coù ñau khoå lo toan.. Nhöng roài, moïi ngöôøi phaûi cau maøy nhíu maët khi troâng thaáy moät coâ gaùi laï luøng ñang laûng vaûng ngoaøi saân chuøa, heät nhö ngöôøi töø haønh tinh xa laï môùi xuoáng thaêm traùi ñaát.

Coâ gaùi laï luøng vì noåi baät giöõa ñaùm ñoâng do coù moät saéc ñeïp meâ hoàn, phaûi coâng nhaän laø tuyeät theá giai nhaân. Daùng cao hôn moät thöôùc baûy. Toùc ñen oùng aû phuû daøi xuoáng löng. Nhöõng voøng ño lyù töôûng. Ñaày ñaën vaø traéng treûo. Göông maët khaû aùi, saùng suûa. Neáu khoâng laø hoa haäu hoa khoâi, thì cuõng laø ngöôøi maãu taàm côõ ngoâi sao beân Vieät Nam. Khoâng ai coù theå nhaên maët böïc mình tröôùc caùi ñeïp bao giôø. Coù ñieàu, chæ vì coâ gaùi ñaõ töï choïn cho mình boä trang phuïc quaù ñoäc ñaùo, quaù quaùi gôû... Chieác vaùy ngaén cuõn côõn, töôûng nhö khoâng coøn kieåu naøo ngaén hôn, khoe caëp gioø daøi kheâu gôïi. Chieác aùo thun boù saùt oâm laáy thaân treân boác löûa, thaân aùo tröôùc vaø thaân aùo sau ñöôïc lieàn laïc vôùi nhau chæ baèng hai sôïi daây moûng maûnh vaét qua hai beân bôø vai troøn tròa vaø ñaày ñaën. Ñeïp khoâng cheâ vaøo ñaâu ñöôïc, nhöng neáu coâ ta ñang ñöùng treân saøn dieãn, hoaëc ñi treân phoá Darling Habour röïc rôõ ngoaøi city kia. Ñaèng

naøy, coâ ta laïi xuaát hieän ngay choán giaø lam toân nghieâm thanh tònh môùi gaây neân nhöõng noãi baát bình töø nhöõng ngöôøi chung quanh. Söï phaån noä, gheâ sôï hieän roõ treân göông maët nhöõng ai nhìn thaáy coâ gaùi, nhöng chöa ai leân tieáng thaúng thaén goùp yù vôùi con ngöôøi laï luøng, chæ môùi nghe nhöõng lôøi cheâ traùch ñaøm tieáu nho nhoû phía sau löng ngöôøi ñeïp.

Moät anh huynh tröôûng gia ñình Phaät töû böôùc laïi beân coâ gaùi baèng söï noå löïc phi thöôøng, can ñaûm toät böïc, ñöa cho coâ ta moät chieác aùo traøng maøu lam, gioïng nhaõ nhaën:

- Chaøo chò, chò vui loøng maëc chieác aùo naøy vaøo, neáu caàn thì chò coù theå maëc luoân veà nhaø, toâi raát laáy laøm haân haïnh khi ñöôïc taëng chò nhaân ngaøy ñaàu naêm môùi!

Coâ gaùi troøn xoe ñoâi maét, nhìn anh huynh tröôûng, roài nhìn chieác aùo traøng vôùi veû kinh ngaïc, thaûn nhieân laéc ñaàu..

Anh huynh tröôûng böïc boäi, döù döù chieác aùo traøng tôùi, noùi:

- Chò laøm ôn maëc vaøo giuøm cho. Ñöøng ñeå moïi ngöôøi khoù chòu, vaø ñöøng ñeå chö taêng nhìn thaáy ñöôïc maø toån ñöùc ñoù!

Coâ gaùi nhíu caëp chaân maøy laù lieãu, hoûi coäc loác:

- Vì sao? Anh huynh tröôûng khoâng coøn töï

chuû ñöôïc, caùu gaét: - Chò coøn chöa hieåu vì sao ö? Nôi

ñaây laø choán toân nghieâm, khoâng phaûi choã chôï buùa hay saân khaáu ñaïi nhaïc hoäi, cho neân trang phuïc treân ngöôøi chò khoâng phuø hôïp chuùt naøo, raát chöôùng maét moïi ngöôøi. Chò thaät tình khoâng bieát, hay giaû boä khoâng bieát?

Coâ gaùi phì cöôøi, moät nuï cöôøi töôi taén tuyeät ñeïp, laéc ñaàu:

- Bieát laøm gì ñeå vöôùng? Ai thaáy chöôùng thì ñöøng nhìn. Maáy ngöôøi ñi chuøa leã Phaät baùi taêng, hay laø ñeán ñaây ñeå nhìn ngaém nhau? Ai tu naáy chöùng,

haõy ñeå cho toâi yeân! Anh huynh tröôûng cöùng hoïng,

khoâng bieát phaûi xöû sao, trong luùc nhaát thôøi ñaønh ñöùng ñöïc ra ñoù vôùi chieác aùo traøng treân tay. Thôøi may, coù moät vò sö treû böôùc laïi ñöùng tröôùc coâ gaùi, xaù daøi moät caùi, caát gioïng töø toán:

-A Di Ñaø Phaät! Cöûa Töø Bi luoân roäng môû ñeå phoå ñoä chuùng sanh, khoâng phaân bieät giaøu ngheøo sang heøn, treû giaø nöõ nam... Nhöng, ñöøng vì vaäy maø xem thöôøng choán thanh tònh, taïo neân phieàn toaùi. Ñi vôùi Buït maëc aùo caø sa, ñi vôùi ma maëc aùo giaáy, chò aên maëc nhö vaäy maø vaøo chuøa, coù khaùc naøo baùng boå ñaïo giaùo, xuùc phaïm Tam Baûo? Mong chò hoan hyû maëc aùo traøng vaøo cho...

Coâ gaùi cöôøi duyeân daùng, hoûi: - Thaày thaáy toâi aên maëc theá naøo? Vò taêng treû luùng tuùng: - ÔØ... thì... raát hôû hang ... khoâng

nghieâm tuùc kín ñaùo...vaø... Coâ gaùi ñöa tay vuoát maùi toùc, öôõn boä

ngöïc loaïi “ñieän nöôùc ñaày ñuû” vun cao kheâu gôïi ra, thaûn nhieân khieâu khích:

- Thaày tu haønh maø coøn chaáp quaù! Taâm cuûa thaày coøn ñoäng laém. Luïc caên cuûa thaày chöa ñöôïc tinh taán, vaãn coøn vöôùng ñieàu phaøm tuïc. Toát hôn heát, thaày neân ñoùng cöûa nhaäp thaát ñeå khoûi nhìn thaáy nhöõng ñieàu baát thanh baát tònh ôû phuï nöõ ñaøn baø!

Vò taêng treû xanh maët, cuùi ñaàu, maét nhìn chaêm chaêm xuoáng ñaát, böôùc ñi laãn vaøo ñaùm ñoâng Phaät töû ngöôïc xuoâi ngoaøi saân... Coâ gaùi cöôøi nöûa mieäng, quay sang hoûi anh huynh tröôûng:

- Anh coù vui loøng chæ cho toâi tònh thaát cuûa sö truï trì khoâng? Toâi ñang raát muoán ñöôïc vaøo vaán an ngaøi, vaø thænh giaùo ñoâi ñieàu...

Anh huynh tröôûng nhíu maøy nghó ngôïi, taët löôõi:

- Daãn chò vaøo tònh thaát cuûa thaày truï trì thì thaät laø khoâng neân chuùt naøo.. Nhöng, coù leõ phaûi laøm ñieàu daïi doät naøy, vì chaéc tình huoáng oaùi oaêm khoù xöû nhö baây giôø, chæ coù thaày môùi ñuû ñaïo löïc khai taâm ñieåm ñaïo cho chò thaáy ñöôïc phaûi traùi!

Noùi roài, anh ta môøi coâ gaùi ñi theo mình, baêng qua ñaùm ñoâng, vaøo phía daõy nhaø sau chaùnh ñieän. Anh ta döøng laïi tröôùc cöûa moät caên phoøng, quay sang noùi vôùi coâ gaùi:

- Chò vui loøng ñöùng chôø ôû ñaây moät laùt, ñeå toâi vaøo caùo baïch vôùi thaày tröôùc, khi naøo thaày ñoàng yù tieáp khaùch, toâi seõ ra môøi chò vaøo. Ñöôïc chöù?

- OÂ-keâ! Anh huynh tröôûng nhuùn vai ngaùn

ngaãm, ñöa tay goõ cöûa ba caùi. Beân trong coù tieáng voïng ra: “Ai? Caàn gì?”. Anh huynh tröôûng cao gioïng:

- Baïch thaày, con laø Taâm Tònh, huynh tröôûng gia ñình Phaät töû, coù vieäc raát heä troïng caàn caùo baïch vôùi

thaày aï! Beân trong phoøng vang leân gioïng

sang saûng: - Taâm Tònh ñoù ö? Vaøo ñi, cöûa

khoâng khoùa! Anh huynh tröôûng môû cöûa, böôùc

nhanh vaøo trong vaø ñoùng leï caùnh cöûa laïi. Coâ gaùi ñöùng tuûm tæm cöôøi, chôø ñôïi vôùi veû haùo höùc.. Chöøng möôøi phuùt sau, cöûa môû, anh huynh tröôûng böôùc ra, noùi:

- Chò ñöôïc pheùp vaøo. Nhôù giöõ yù giöõ töù moät chuùt nheù!

Coâ gaùi cöôøi khaåy, böôùc vaøo phoøng. Moät vò taêng tuoåi ñoä treân... baùt tuaàn, tuoåi naøy maø coøn trong tu haønh ñöôïc, chöa bò “phaïm giôùi tyø kheo” laàn naøo thì ñöùc ñoä phaûi bao la nhö maây trôøi

Phaûi vaäy chaêng? - Thaät hay! Thaät hay! - Vaäy, theo thaày thì con aên maëc

ra sao? - Bình thöôøng. - Ñaùng traùch hay ñaùng khen aï? - Hôïp thôøi trang. Hieän ñaïi. Goïn

gaøng. Tieát kieäm. Neáu ngöôøi maëc khoâng heà thaáy ngöôïng nghòu, khoâng chuùt göôïng gaïo, khoâng phaûi aâu lo, thong dong khöù ñaùo xuaát nhaäp nhö roàng ñaïp maây, thì thaät laø ñaùng khen ngôïi. Neáu maëc vaøo maø luoân thaáy bò goø boù, thaáy nhö bò mang cuûa nôï, mang xích xieàng, khoâng thoaûi maùi ñi ñöùng naèm ngoài thì thaät laø ñaùng thöông, toäi nghieäp, chöù khoâng ñaùng traùch!

Coâ gaùi cöôøi khanh khaùch ra ñieàu thích thuù. sö truï trì baät cöôøi ha haû, tieáng cöôøi töï taïi vang ñoäng nhö ñaõ rung chuyeån caû giaøn ngoùi rong reâu cuûa tònh thaát. Roài im laëng nhö tôø. Coâ gaùi caát tieáng:

- Thaày thaät cao thaâm, vöõng nhö baøn thaïch!

- Coù phaûi ñoù laø muïc ñích chính cuûa coâ khi gheù thaêm boån töï chæ ñeå muoán thöû coi ta coøn vöõng hay ñaõ... xieâu?

- ... - Im laëng, töùc ñaõ thuù nhaän. - ... - Coâ mang moät chuùt am hieåu giaùo

lyù nhaø Phaät, moät chuùt kieán thöùc cô baûn veà söï Tónh Ñoäng, coá taâm coá yù vaøo chuøa ñeå thöû thaùch caùi Taâm Ñaïo cuûa taêng ni giaùo ñoà... Söï coá yù laøm cho ngöôøi khaùc chao ñaûo taâm yù chính laø aùc taâm, chính laø ñoäng roài ñoù!

- Baïch thaày, quaû ñuùng laø con ñoäng. Nhöng ñaâu phaûi thaáy ngöôøi ñoäng maø mình phaûi ñoäng theo, phaûi vaäy khoâng thaày?

- Phaûi nhôù quanh coâ ñeàu laø nhöõng chuùng sanh ñang tu, coøn tu, chöù chöa coù ai ñaéc ñaïo, chöa ai giaûi thoaùt ñöôïc mình! Duø coù laø “ñaïi laõo Hoøa Thöôïng” nhö ta...

- Nhö vaäy chæ coù thaày laø tónh thoâi sao?

- Vì ñaây laø tònh thaát. Taâm ngöôøi phaûi tónh, phaûi tònh.

- Thaày khoâng traùch con veà chuyeän aên maëc naøy thaät sao?

- Khoâng traùch, maø coøn khen. AÙo quaàn chæ laø ngoaïi vaät. Chuùng voâ tri voâ giaùc, khoâng toäi tình gì. Chuùng laø vaät ngoaïi thaân, khoâng laø moät boä phaän cuûa thaân theå con ngöôøi...

- Vaø thaân theå con ngöôøi cuõng chæ laø giaû taïm...

- Chæ laø ñaát, nöôùc, gioù, löûa hoäi tuï taïo neân. Thaân xaùc naøy coøn laø thöù beân ngoaøi, huoáng chi laø quaàn vôùi aùo, xieâm vôùi y?

- Chæ caùi Taâm beân trong môùi laø quan troïng?

- Tính ñoäng ñeàu töø nôi aáy. Cho neân, neáu coâ ñaõ coù gan aên maëc hôû hang thieáu thoán vaûi voùc ñeå vaøo cöûa thieàn, thì haõy

vaø phaåm traät phaûi ôû haøng “ñaïi laõo hoøa thöôïng” chöù khoâng theå keùm hôn ñöôïc. Vò sö giaø ngoài treân chieác phaûn mun ñen boùng trong tö theá kieát giaø, aùnh maét saùng röïc roïi chieáu thaúng vaøo “maët tieàn” cuûa vò khaùch môùi vaøo. Coâ gaùi chaáp tay xaù ba caùi, thöa:

- Baïch thaày, con coù thaéc maéc xin thaày ñieåm giaùo...

- Cöù hoûi. Ta ñaây nghe. - Baïch thaày, con aên maëc nhö theá

naøy, vaøo chuøa leã Phaät baùi taêng, laïi bò moïi ngöôøi cheâ traùch chæ trích, bò taêng pheâ bình baét loãi, xin hoûi thaày ai ñuùng ai sai?

- Ai cuõng ñuùng. Ai cuõng sai. - Baïch thaày, ngöôøi phaøm coá chaáp

ñaõ ñaønh, nhöng ngöôøi ñaõ xuaát gia tu haønh maø vöôùng maéc nhöõng chuyeän leã nghi giaùo ñieàu ñeå ñi baét beû con, xin hoûi thaày laø ñuùng hay sai?

- Vöøa sai, vöøa ñuùng! - Sao laø sai? Sao laø ñuùng? - Sai, vì tu haønh maø chaáp nhaët

nhöõng ñieàu nhoû nhaët. Ñuùng, vì giöõ gìn thanh tònh cho choán giaø lam toân nghieâm, ñoù laø boån phaän, laø nhieäm vuï phuïng söï Tam Baûo, hoaèng döông Chaùnh Phaùp!

- Con töøng nghe raèng, ngoïn côø phaáp phôùi bay, thaäït ra côø khoâng bay maø gioù bay, nhöng thaät ra gioù chaúng ñoäng maø do Taâm cuûa con ngöôøi ñang ñoäng.

78 79

phaùt huy theâm baûn lónh maø truùt boû heát xieâm y giaû taïm ra khoûi taám thaân giaû taïm ngay nôi ñaây ñi!

- ... - Truùt boû heát ñi! Sö truï trì quaùt leân. Coâ gaùi giaät baén

mình, voäi quyø moïp xuoáng, ñaàu daäp ñaát maáy caùi. sö laïi quaùt:

- Truùt heát. Roài ñi ra ngoaøi, daïo moät voøng vaõn caûnh mau ñi!

- Baïch thaày... con khoâng daùm. Con

raøo cöûa chuøa töùc laø tröôùc choán coâng coäng, thì khi ñaõ vaøo taän taâm ñieåm thieàn moân roài, chæ coù mình eân vò “ñaïi laõo hoøa thöôïng” giaø thoâi thì ngaïi gì maø khoâng... côûi noát theo lôøi thaày daïy. Vò sö giaø chæ duøng coù vaøi caâu noùi maø ñaõ ñaõ laøm coâ gaùi khôûi ñaàu coù yù muoán “quaäy” cho thaày bò “töng” ñaõ voäi maëc aùo choaøng vaøo, che “haøng” laïi, maø roùn reùn ruùt eâm... Bò khuaát phuïc ñôn giaûn nhö vaäy thì coù yù kieán cho raèng

chæ vì lôõ thaáy choã, thay vì ñeo yeám maø laïi “sans-yeám”, cuûa moät tín nöõ cuõng gaàn saùu boù ñeán töø beân kia bôø bieån Baéc, ñeå roài vò “ñaïi laõo hoøa thöôïng” naøy ñang ngaáp ngheù saép böôùc voâ coång nieát baøn boãng rôi trôû laïi xuoáng traàn gian caùi bòch roài teù laên quay choûng voù tröôùc cöûa toøa soaïn baùo... Vieät Luaän ôû Sydney.

Coù leõ vì thôøi xa xöa ôû caùi thöôû trôøi ñaát coøn chöa noåi côn gioù buïi (ñôøi),

khoâng daùm .Con xin daäp ñaàu taï toäi. Ñoäi ôn thaày ñaõ khai taâm ñieåm ñaïo!

... Anh huynh tröôûng ñöùng chôø ngoaøi haønh lang vôùi ruoät noùng gan soâi, cöù nhö ñang ñöùng treân toå kieán boà nhoït.. Vaø roài, caùnh cöûa tònh thaát ñaõ môû toang. Coâ gaùi laï luøng ñaõ böôùc ra ngoaøi vôùi veû maët raïng rôõ töôi vui. Laï luøng hôn, treân ngöôøi coâ ta ñang maëc moät chieác aùo nhaät bình cuûa taêng chuùng. Coâ gaùi cöôøi chaøo anh huynh tröôûng, böôùc thoaên thoaét höôùng veà phía chaùnh ñieän. Anh huynh tröôûng leø löôõi, böôùc nhoùn chaân laïi kheùp caùnh cöûa tònh thaát thaät nheï nhaøng. Roài anh chaáp tay xaù ba caùi veà phía beân trong caùnh cöûa voâ tri, noùi:

- Quaû ñuùng laø chæ coù “ñaïi laõo Hoøa Thöôïng” nhö thaày môùi trò ñöôïc quyû söù ma vöông!

Anh ta thôû phaøo nheï nhoõm. Ñaàu naêm vui thaät. Thaät laø vui!”

oooOoooCaâu chuyeän ñeán ñaây laø heát, phaàn

tieáp theo laø nhöõng lôøi baøn ñeà cuûa thaàn daân xöù coõi treân (net) nhö loaïi baøn ñeà cuûa Kim Thaùnh Thaùn trong chuyeän Taøu. Thaáy vui, keû lang thang naøy cuõng xía vaøo xin keù ñeå baøn raèng. Theo yù cuûa lang thang caø tang bí rôï nhaø “i-emm” yù aø! Naøy nhaù “i-eemm” xin thöa mí caùc baùc nhaù...! Coâ gaùi ñoù ñaõ daùm “khoe haøng” beân ngoaøi voøng

caâu chuyeän naøy chæ laø chuyeän mang ñaày tính “tuyeân truyeàn” cho Phaät söï vaø “uy ñöùc” vöõng vaøng tröôùc “saéc duïc” cuûa ... thaày maø thoâi chöù khoâng ñuû tính thuyeát phuïc laø chuyeän... thieät ñôøi thöôøng.

Maø chaúng cöù gì ngay baây giôø môùi coù maáy em gaùi daùm ñem caùi noõn nöôøng ñeán cöûa thieàn moân ñeå khoe “ñieän nöôùc” cuûa mình cho thaày xem. Ca dao ta töø xa xöa cuõng coù noùi ñeán maáy coâ hô hôù thöôøng nhan nhaõn thích daïo böôùc ôû choã maáy thaày ñang tu.

3 coâ ñoäi gaïo leân chuøaMoät coâ yeâm thaém boû buøa cho söNhöng caùi keát cuoäc cuûa ñôøi xöa coù

veõ thaät thaø hôn, vaø “muoân maët ñôøi thöôøng” hôn baây giôø neân ca dao luùc ñoù cuõng “thaønh thaät khai baùo” laø “Sö veà sö oám töông tö” ngay tuùt xuît.

Ngaøy xöa chæ môùi thaáy yeám thaém thoâi maø sö ñaõ “tieâu” roài, neáu nhö ngaøy nay maáy “tín nöõ” cho sö thaáy “tuoát tuoàn tuoät” khoâng coù yeám naøo heát thì ñeán nhö ñaïi laõo hoøa thöôïng cuõng phaûi boû traøng haït ñeå ñöùng daäy maø “do something” chöù noùi gì maáy sö huynh hay sö treû môùi vaøo ñöôøng tu.

Ñoù! thì laø chuyeän ba boán tôø baùo lôùn ôû UÙc, ôû Myõ vaø caû chuïc website ôû toaøn coõi 5 chaâu cuûa ngöôøi Vieät vöøa laøm ruøm trôøi hoài thaùng 8 naêm ngoaùi laø moät vò chaân tu ôû Sydney ñaõ treân taùm boù maø

ngöôøi ta chöa bieát maáy chuyeän laøm “marketing” cho “Phaät söï”, chöa bieát vì “Phaät söï” maø che ñaäy chuyeän thaày bò “yeám thaém boû buøa” ñeán nhöõng 15 naêm ôû khaùch saïn 5 sao beân Myõ, ôû nhöõng nôi coù hoà maùt xa thuûy löïc kieåu Thoå Nhó Kyø, coù tín nöõ laøm vaät lyù trò lieäu xoa löng ñaám boùp cho thaày ôû döôùi nöôùc, vaø chaêm soùc thaày haøng ñeâm baèng toâm huøm baøo ngö, röôïu vang traéng, caïnh beân aùnh löûa tam muoäi yeâu quaùi töø nhöõng ngoïn baïch laïp khaûm baïc treân baøn aên cuûa caùc nhaø haøng sang troïng... (Wow! Buøa naøy “seân” ngoù boä khaù toán tieàn döõ nghen!)

Vaø cuõng ôû chuyeän ñôøi thöôøng naøy. Töø thaêm thaúm ngaøy xöa, ñaøn baø ra ñöôøng thì luoân coù veû baâng quô, hôù heânh, ñoan trang. Ñaøn oâng ra ñöôøng thì luoân baên khoaên, ngoù nghieâng, tìm kieám. Taïi sao laïi laï vaäy caø? Nhieàu nhaø baùc vaät daày daën baèng caáp ñaõ uyeân baùc nghieân cöùu, nhöng döôøng nhö keát quaû coøn moûng manh laém chöa coù gì ñaùng thuyeát phuïc thaèng “ii-eemm” lang thang caø tang bí rôï naøy ñöôïc.

Cuõng vaãn ca dao nhöng ôû thôøi gaàn caän ñaïi hôn chöù khoâng xa laéc nhö luùc ñaøn baø con gaùi coøn ngaây thô phaây phaây daùm maëc yeám ñi chuøa coù caâu

Em maëc aùo luïa Haø Ñoâng. Em ñi ngöôïc gioù anh troâng thaáy roài. AÙo luïa Haø Ñoâng - cuõng laø teân moät

boä phim trong nöôùc do nhaø saûn xuaát Phöôùc Sang choàng cuõ cuûa cöïu hoa haäu Lyù Thu Thaûo ñaàu tö. Phim vöøa ñöôïc giaûi Caùnh Dieàu Vaøng ôû “in-water” (i), nhaân vaät trong phim laø moät coâ gaùi queâ xöù baéc thieät ñeïp do ngöôøi maãu dóeãn vieân Tröông Ngoïc AÙnh ñoùng, vaø coù luùc coâ maëc yeám, hay maëc caùi gì töông tôï, cho ngöôøi xem thaáy troïn caû maûng löng traàn cuøng phaàn lu luù tröôùc ngöïc, y nhö coâ gaùi ñoäi gaïo ñi chuøa trong ca dao. Theá thì phim ñöôïc giaûi laø taïi maét anh “troâng thaáy (cuûa em) roài”, hay... taïi aùo, hay taïi con gioù ngöôïc?

Ñaøn oâng khi chaêm chuù “nhìn” ñeå ñöôïc “troâng thaáy roài” thì ña phaàn thöôøng vaån vô bò caùi “muoán” noù haønh. Xeùt cho cuøng, “nhìn” laø thao taùc trong traéng, trong veo, vaø saïch boùc nhö nöôùc möa trong lu saønh, nhöng “muoán” thì coù veû... lôïn côïn ñuïc maøu hôn vôùi vaøi con laêng quaêng quaäy nheø nheï lôùp caën ôû ñaùy lu. Bôûi ñi theo caùi muoán noù laøm ngöôøi ta phaûi vaät vaõ suy nghó nhieàu thöù, maø aùc haïi thay, laïi thöôøng toaøn laø maáy thöù toäi loãi sau khi... nhìn.

Trôû laïi caùi coâ yeám thaém trong 3 coâ ñoäi gaïo. Ca dao xöa, may maø ñöôïc caùi thaønh thaät buø laïi, chöù voán dó thöôøng raát mô hoà. Mô hoà y nhö toäi loãi cuûa nhaø sö, y nhö caùi ñeïp cuûa coâ yeám thaém, neân ca dao khoâng chòu minh baïch keå roõ laø caùi coâ yeám thaém kia khi ñoäi gaïo (chaéc laø) phaûi voøng tay leân cao maø vòn caùi tuùi gaïo, bao gaïo, lu gaïo gì ñoù treân ñaàu cho ñöøng rôi, vaø nhö vaäy ngoaøi chuyeän caùi yeám thaém mong manh hôø höõng che ôõm ôø hai nuùm vuù lu luù nhö ñaàu quaû cao nho nhoû tröôùc ngöïc coâ, khoâng bieát coâ coù... hôû naùch cho sö thaáy hay khoâng. Hoaëc coâ ñaõ boû buøa cho sö baèng caùch gì, ñeå maø sö veà sö oám töông tö goïn ô chæ sau coù moät laàn ñöôïc “nghía” thaáy yeám cuûa coâ.

Sö, voán laø ñaïi töø nhaân xöng ngoâi thöù ba nhaèm chæ moät thieåu soá ñaøn oâng coù ñaày ñuû bình thöôøng töù chi cuøng caûm xuùc, nhöng laïi ñaëc bieät laø raát vöõng vaøng, vaø phaûi vöõng vaøng tröôùc voâ vaøn quyeán ruõ cuûa saéc duïc.

Vaäy thì hình nhö khoâng phaûi taïi sö, nhieàu ngöôøi ñôøi sau aùy naùy giaûi thích, ñaáy laø do taïi caùi yeám thaém. Maëc yeám maø coøn ñoäi gaïo, hình aûnh ñoù theo nhöõng keû phaøm phu tuïc töû, nhö keû lang thang bí rôï naøy, laø moät tö theá “ñoäng ñaäy” vaøo loaïi gôïi caûm nhaát cuûa phuï nöõ töø ngaøn xöa ñeán taän baây giôø.

Theo nhöõng lyù luaän (ñaïi) cuûa caùc ñoác tôø ôû nhöõng phoøng chuyeân laøm “smash repairs” cho quyù baø, thì khi ñoäi gaïo taát caû troïng löïc cuûa cô theå ñeàu doàn xuoáng ñoâi hoâng, maø caëp hoâng cuûa ñaøn baø phuï nöõ, thì... OÂi thoâi! Ñaøn oâng thanh tònh aên chay suoát ñôøi (nhö sö) môùi chæ nhìn suoâng ñaõ rôi vaøo khuûng hoaûng teù vaêng khoûi coång nieát

baøn, huoáng chi ñaùm ñaøn oâng quen thoùi aên maën röôïu thòt tì tì moãi weekend ñeàu ních toaøn oyster soáng vôùi laåu deâ, ngaàu pín tieàm thuoác baéc... khi (lôõ) nhìn ñöôïc thì laøm sao maø chòu ñôøi cho thaáu.

May maø ngaøy nay ngöôøi ta chæ toå chöùc daï tieäc coù nhaûy ñaàm ñeå gaây quyõ laáy tieàn xaây döïng chuøa thoâi chöù khoâng coøn chuøa naøo chòu nhaän gaïo nöõa, neân kieåu daùng nguy hieåm (maëc yeám ñoäi gaïo) ñoù ñaõ... thaát truyeàn chöù khoâng thoâi chaéc chaén nhieàu sö treân chuøa seõ coøn bò “bònh” daøi daøi

Ñôøi nay ngöôøi ta coù theå thaáy free hai haït “ñaäu phoïng non” hoaëc “haït ñieàu soàn soàn” trong aùo löõng roäng coå cuûa quyù coâ, quyù baø, hay ngay caû chuùt traéng ngaàn noõn nöôøng lu luù beân trong caïp quaàn treã höõng hôø cuõng traøn ngaäp treân shopping mall, trong maáy super market v.v..., nhöng muoán thaáy thieáu nöõ maëc yeám (thieät) coi ra sao thì phaûi bay veà taän queâ nhaø, mua veù chôï ñen vaøo caùc saøn thi hoa haäu môùi thaáy ñöôïc chöù khoâng coøn ñöôïc cho coi free nhö sö treân chuøa thôøi vua Leâ, vua Lyù nöõa ñaâu.

Coøn ôû ñaây, cöù töôûng töôïng thöû xem, trong tình hình an toaøn giao thoâng cuûa thôøi baây giôø, heã ra ñeán ñöôøng laø toaøn gaëp caùc baø caùc coâ phoùng xeá xì po ñôøi môùi, gaëp buoåi gioù muøa thu im ru maùt röôïi, caùc coâ loät traàn mui xe phong phanh nhôûn nhô trong trong côn gioù loäng... Maù ôi! Khoâng bieát sö luùc ñoù coù coøn vöõng vaøng baøn thaïch hay khoâng, chöù ñaùm ñôøn oâng traøn chaát phaøm tuïc chaïy caïnh beân, nhìn xuoáng chieác xe xì po nhoû xíu thaáp teø teø troáng hoaùt mui cuûa naøng trong caûnh chaân daøi tröôøng tuùc voâ tö thoø ra khoûi meùp “vaùy Ñình Baûng buoâng chuøng cöûa voõng” (ii), naøng vöøa maëc yeám laïi vöøa nuõng nòu... ñoäi gaïo.... thì chaéc laø... baø noäi hoï cuõng ñoäi chuoái khoâ luoân chöù noùi gì gaïo.

Qua saùch vôû vaø qua traûi nghieäm ñôøi thöôøng caùc nhaø vaên nhaø thô, vaø luoân caû nhöõng nhaø baùc vaät veà nghieân cöùu ñeàu noùi, ñaøn oâng thì yeâu baèng maét ñaøn baø thì yeâu baèng tai. Neáu nhö coù “söï coá” hay heä luïy gì xaûy ñeán cho anh hoaëc cho naøng laø ñeàu töø hai höôùng mang tính ñaëc thuø naøy maø ra. Bôûi vaäy ñaøn oâng thöôøng chieâm ngöôõng caùi ñeïp cuûa yeám thaém, coøn ñaøn baø thì thöôøng nghó xem ñaøn oâng hoï nghó gì khi (cöù khoaùi) chieâm ngöôõng yeám cuûa ai ñoù chöù khoâng phaûi cuûa vôï mình. Nhieàu ñaøn oâng khi ñang cao höùng chuyeän “theá söï nhaân tình” vôùi baïn beø trong baøn nhaäu cuoái tuaàn ôû saân sau vöôøn nhaø, ñang oang oang thao thao caùc saùch löôïc cao sieâu giuùp toaøn daân bôùt khoå, ñöôïc hoûi veà “yeám thaém” thì boãng baät cöôøi tuûm tæm roài ñoåi toâng ngang, ñieàu chænh aâm löôïng laïi coøn nhoû xíu traû lôøi baèng caùch ruø rì qua tieáng gioù

vì coù caùc baø vôï ñang ngoài haùt karaoke ñaâu ñoù ôû nhaø treân.

Maø ñaõ xaàm xì thì thaàm vôùi nhau thì hoïa chaêng chæ coù Trôøi bieát. Nhieàu ñaøn baø tuy ñang haùt ngaân nga öù öø nhöng phaûi caêng tai ra nghe ñaùm ñôøn oâng hoï xuø xì chuyeän gì roài toø moø coá ñoaùn, roài maáy baø thaáy thì hình nhö trong nhöõng lôøi “careless whisper” (iii) cuûa ñôøn oâng coù tyû leä laãn loän khoaûng “phíp ti pôø xen” giöõa thanh vaø tuïc.

Ñoù laø caùc oâng thì thaàm ôû tröôùc cöûa thieàn moân coù maáy “thaùnh maãu” ñang loanh quanh, chöù coøn vaéng boùng maáy naøng thì ñieåm cho khoâng ñöôïc roäng raõi nhö theá ñaâu. Moät chaêm phaàn chaêm chæ toaøn tuïc, chöù khoâng coù chuùt xíu naøo thanh khi nhìn caùi ñeïp cuûa phuï nöõ trong maét maáy oâng caû. Duø laø oâng Sö, hay oâng thöôøng, duø laø coù yeám hay “sans-yeám”. (iv)

Quyù vò huynh ñaøi naøo töøng bình luaän veà caùi yeám treân baøn nhaäu trong caûnh naøy thì xin chaáp nhaän “söï thöïc phuû phaøng” chöù ñöøng traùch keû lang thang naøy cuõng laø “phe mình” vôùi nhau, khi khoâng haïi baïn khai thieät heát trôn ra ñaây, laïi coøn ñaêng baùo cho quyù baø cuøng xem ñeå maáy “baû” ñi giaøy cao goùt voâ buïng mình...

Xin taïm döøng chöông trình taïp luïc tuøm lum qua ñeà muïc “traø dö töûu haäu” ôû ñaây. Heïn gaëp quyù ñoäc giaû ôû ñeà taøi khaùc vaøo soá baùo kyø sau.

Keû lang thang caø tang bí rôïPhöông “N”, Sydney_________(i) Tieáng Anh teáu laâm “in-water” =

trong nöôùc(ii) Caâu môû ñaàu baøi thô Laù Dieâu

Boâng cuûa Hoaøng Caàm(iii) Teân baøi ca naêm 1984 lôøi vaø

nhaïc vaø ca luoân bôûi ca só noåi tieáng George Michael,

(iv) Tieáng Phaùp teáu laâm “sans-yeám” = khoâng coù yeám

ÔÛ giöõa chaân con laø quan taøiCoù moät vò sö moät laàn leân xe

löûa “chaúng may” ngoài caïnh moät em chaân ñaõ daøi maø quaàn aùo coøn thieät ngheøo. Coâ gaùi hoûi:

-Baïch thaày, giöõa hai chaân thaày coù caùi gì aï.

Nhaø sö nghó mình ñi tu neân coù cuõng nhö cheát roài. Nghó vaäy nhaø sö traû lôøi coâ gaùi:

- Giöõa hai chaân ta coù moät xaùc cheát

Coâ cöôøi baûo: - Theá thì giöõa hai chaân con cuõng

coù...... Nhaø sö toø moø???? - Coù caùi gì ? Coâ gaùi: - Theá maø thaày cuõng hoûi, coù caùi

quan taøi ñeå chöùa xaùc cheát chöù caùi gì nöõa...

80 81

Ngöôøi ta tìm ñöôïc Jane Rim-mer naèm cheát soùng soaøi

thaûm thöông treân maët nöôùc trong moät ñaàm laày phuû söông. Chung quanh laø baày haûi ly nhaøo löôïn treân thaân xaùc loõa loà cuûa naøng . Vaø ñaây laø moät vuï khôûi ñaàu cho nhieàu vuï khaùc ñöôïc ghi vaøo hoà sô laø “Nhöõng vuï aùn haøng loaït vuøng taïi Claremont”. Ñieàu kyø bí naøy ñaõ taïo moät lo sôï haõi huøng cho caùc thieáu nöõ treû treân ñöôøng phoá Perth, duø caûnh saùt ñaõ tung ra nhieàu cuoäc truy luøng quy moâ, vaø ñoàng thôøi cuõng gôïi nhôù veà quaù khöù ôû thaäp nieân 90 khi ba coâ gaùi treû khaùc cuõng boãng döng bieán maát bieät taïi baõi bieån ñeïp gaàn Claremonth. Theå nhö boùng ñeâm ñaõ nuoát maát hoï.

Vuï thöù nhaát ñöôïc ghi naän laø Sarah Spies, coâ gaùi treû rôøi Claremont night-club vaøo ngaøy 27.1.96 luùc 2 ñeâm, roài bieán maát luoân khoâng tìm ñöôïc daáu veát. Laàn cuoái cuøng coøn ghi nhaän ñöôïc laø coâ ñaõ töøng ñeán ñieän thoaïi coâng coäng gaàn Stirling Highway ñeå söû duïng.

Chæ sau 5 thaùng sau ngaøy Sarah maát tích, teân saùt thuû ra maët laàn nöõa. Laàn naøy caûnh saùt ñaõ baét ñaàu chuù yù vaø ñaët vuï aùn vaøo hoà sô nghi vaán vôi maáy chöõ “saùt thuû haøng loaït” khi noùi veà söï maát tích cuûa coâ gaùi naïn nhaân.

Saùt thuû haøng loaït, ñoái vôùi caûnh saùt laø moät loaïi hung thuû khoù baét nhaát, laø vì ña soá nhöõng naïn nhaân cuûa haén chæ laø baát chôït, ngöôøi naøo voâ phöôùc loït vaøo taám ngaém cuûa haén vaøo luùc thuaän tieän laø haén choäp vaø ra tay maø thoâi chöù khoâng heà quen bieát tröôùc vôùi naïn nhaân. Do ñoù raát khoù baét nguoàn töø caùc lieân heä cuûa naïn nhaân maø phaêng ra thuû phaïm. Duø vaäy loaïi saùt thuû naøy laïi thöôøng coù moät ñaëc ñieåm ñeå nhaän daïng ñoù laø hoï hay ñeå laïi söï gioáng nhau cuûa caùc nhieàu vuï aùn. Thí duï nhö cuøng moät ñoä tuoåi ñeå hoï choïn roài “voà” laáy baét laøm naïn nhaân, cuøng moät caùch haønh xöû cho kieåu gieát ngöôøi gioáng nhau, cuøng moät caùch xöû lyù caùi xaùc naïn nhaân gioáng nhau. Nhö vuï ba beù gaùi ôû Pennsylvania (Hoa Kyø) naêm 1985. Caû ba em ñeàu cuøng ñoä tuoåi 12 ñeán 15 tuoåi. Caû ba ñeàu bò caïo saïch “aâm mao” tröôùc khi haõm hieáp roài gieát, vaø caû ba ñeàu bò lieäng xaùc xuoáng hoà, soâng, ñaàm.. Nghóa laø vöùt xuoáng nôi naøo coù nöôùc. Caûnh saùt goïi caùc ñieàu gioáng nhau naøy laø “chöõ kyù” cuûa hung thuû.

Trôû laïi caâu chuyeän ôû Claremont, Perth. Ngaøy 6 thaùng 9 cuøng naêm, Jane Rimmer, 23 tuoåi moät nhaân vieân trong nhaø treû doät nhieân bieán maát vôùi nhöõng huyeàn bí töông tôï nhö Sarah. Luùc naøy thì phía caûnh saùt vaø truyeàn thoâng ñeàu coù cuøng ghi nhaän laø vuï cuûa Sarah vaø Jane döôøng nhö coù nhieàu lieân keát veà “chöõ kyù” cuûa hung thuû. Lieàn luùc ñoù moät löïc löôïng ñaëc nhieäm cuûa caûnh saùt

ñöôïc thaønh laäp ñeå phuï traùch ñieàu tra cho vieäc bieán maát cuûa hai coâ gaùi treû ñoàng ñoä tuoåi treân döôùi 20 naøy.

Caûnh saùt ñaõ vaän duïng toaøn boä nhaân löïc huøng haäu nhaát ñeå “traûi chieáu” phuû khaép toaøn vuøng Claremont. Nhöõng bích chöông, hình aûnh cuûa hai coâ ñöôïc giôùi truyeàn thoâng hoã trôï quaït maïnh treân moïi maët baùo vaø caùc baêng taàn radio, truyeàn hình. Keå caû ñoäi quaân khuyeån tinh nhueä vaø tröïc thaêng cuõng ñöôïc söû duïng. Ngöôøi ta raø töøng phaân vuoâng taát caû caùc nôi maø hai coâ gaùi coù lieân heä, hoaëc coù theå ñi qua..

Nhöng ñau ñôùn thay. Hai thaùng sau, thaân theå traàn truoàng cuûa Jane ñöôïc tìm thaáy trong buïi caây cuûa vuøng phía nam caùch thaønh phoá Perth 30km.

Perth, thaønh phoá thuû phuû cuûa bang Taây UÙc, nôi noåi tieáng ñeïp loäng laãy vaøo nhöõng buoåi chieàu heø vôùi aùnh hoaøng hoân röïc rôõ treân gioøng soâng Thieân Nga (Swan river) löõng lôø uoán khuùc, vaø cuõng laø nôi vang doäi teân tuoåi cuûa Alan Bond vaø Rose Porte-ous, hai nhaø tyû phuù moät thôøi ñaõ ñoùng goùp nhieàu cho thaønh phoá naøy. Boãng döng nhö moät maøn toái bao phuû. Caùc vuï aùn ôû Claremonth ñaõ ñem laïi cho cö daân trong nôi naøy moät kinh hoaøng keùo daøi trong lo sôï.

Söï eâm aùi laëng leõ cuûa gioøng Thieân Nga vaøo nhöõng buoåi yeân bình khi nhìn hoaøng hoân xuoáng thaät ñeïp ñaõ khoâng

coøn nöõa. Thay vaøo ñoù laø caâu hoûi: Ai seõ laø naïn nhaân keá tieáp, vaø chöøng naøo thì teân saùt thuû naøy tay nöõa?

Nhöng roài noãi lo moâng lung cuûa moïi ngöôøi cuõng qua ñi khi muøa new year ñeán. Caùc baûn hieäu röïc rôõ ñeå chaøo ñoùn new year cuøng aùnh naéng muøa heø oùng aû ñang trôû veà döôøng nhö ñaõ goùp phaàn naùo nhieät laøm moïi ngöôøi “quaúng gaùnh lo ñi maø vui soáng”. Vaø giöõa luùc khoâng khí xuaân coøn vui vöông vaán thì thaùng 3, 1997 côn haõi huøng laàn nöõa laïi thoåi tung Ciara Glennon, khi moät nöõ luaät sö 27 tuoåi cuõng boãng döng bieán maát sau moät chaàu lai rai cuõng vaøi baïn ñoàng nghieäp taïi Clarement Hotel. Cuõng y nhö laàn tröôùc. Chieán dòch raàm roä truy tìm cuûa caûnh saùt, moät laàn nöõa, chæ tìm ñöôïc thi theå cuûa coâ luaät sö treû, cuõng traàn truoàng, cuõng trong buïi raäm, ôû vuøng bieån vaéng ôû caùch 40 km phía baéc city.

Nöõ luaät sö Ciara laø aùi nöõ cuûa nhaø doanh nghieäp noåi tieáng taïi Perth laø oâng Glennon, ngöôøi ñaõ ñoùng goùp khaùnh thaønh moät thaùp ñaøi lôùn taïi Perth. Qua caùi cheát thöông taâm cuûa con gaùi, nhaø tyû phuù naøy tuyeân boá “bao saân” cho moïi phí toån ñeå phía caûnh saùt mau choùng trình laøng tay hung thuû maùu laïnh coøn ñang cuoán mình. Nhöng.. bí maät vaãn bao truøm, teân hung thuû vaãn coá thuû trong caùi voõ oác loa keøn cuûa noù.

Cuoäc truy luøng teân saùt thuû ôû quaän Claremonth vaãn tieáp dieãn qua nhieàu naêm vaø ñaõ ñöôïc ghi nhaän ñaây laø cuoäc truy tìm laâu daøi nhaát, vaø toán tieàn nhieàu nhaát cuûa caùc vuï saùt nhaân khaùc taïi UÙc. Söï baát löïc cuûa caûnh saùt ñaõ laøm cö daân trong vuøng theâm lo sôï vaø baát maõn. Ngöôøi ta ñaët ra caâu hoûi laø caûnh saùt ñang laøm gì ñaây cho söï vieäc naøy? Hay chaúng leõ cöù moø maãm maø quô nhö con nít chôi troø bòt maét ñeå quô tìm teân hung thuû ñaõ “xôùt” heát 3 coâ gaùi trong vuøng roài.

Cuoái cuøng, sau moät thôøi gian daøi traûi chieáu, traûi neäm, traûi thaûm ñuû caùc kieåu ñeå truy tìm hung thuû nhöng vaãn voâ hieäu quaû, caûnh saùt cho raèng teân

tay maùu laïnh Eric Edgarr Cooke, moät hung phaïm oám nhö caây que nhöng ñaõ laøm khieáp sôï moïi ngöôøi qua vuï aùn haén “thòt” sô sô môùi coù 8 nöõ naïn nhaân.Trong 8 naïn nhaân naøy Eric ñaõ xen keû vaøo ñoù baèng nhieàu kieåu haønh quyeát khoâng gioáng nhau nhö baèng suùng, baèng röôït ñuoåi truy saùt, ñaâm baèng dao, haønh quyeát naïn nhaân baèng duøi ñuïc, baèng buùa ñeõo ñeå baàm caùc naïn nhaân cuûa haén.. Haén söû duïng ñuû caùc kieåu khaùc nhau maø ñeán caû nhöõng ñaïo dieãn löøng danh cuûa loaïi phim kinh dò cuõng chòu thua khoâng daùm nghó tôùi.

Vôùi nhöõng hung thuû thích moùn laåu “taû pín luø” thaäp caåm naøy, thì laøm sao laïi coù theå aùp duïng caùch ñieàu tra qua

raèng Sarah cuõng bò gieát hoaëc ñaõ cheát ñaâu ñoù maø chöa tìm ra xaùc. Nhöng duø sao thì baø meï naøy vaãn muoán bieát söï thaät duø con gaùi baø coøn soáng hay ñaõ cheát. Coøn nhieàu caâu hoûi vaãn chöa ñöôïc giaûi ñaùp.

Vôùi aùp luaän cuûa dö luaän vaø söï keâu gaøo töø daân chuùng cho vieäc phaûi nhanh choùng tìm ra thuû phaïm ñaõ keùo theo vaøi ñieàu thaät khoâi haøi. Moät trong nhöõng nghi phaïm trong thôøi ñieåm naøy bò caûnh saùt chóa muõi duøi vaøo laø Lance Williams, 49 tuoåi,

Moät böõa saùng sôùm, William bò “ñoùn loûng” bôûi moät nöõ caûnh saùt chìm giaû daïng thieáu nöõ lang thang moät mình treân ñöôøng phoá ôû nhöõng khu vaéng

hung thuû khoâng coøn laån quaát trong vuøng Claremont nöõa, maø cuoäc ñieàu tra neân môû roäng ra hôn qua vuøng khaùc. Hoï laät laïi hoà sô cuûa hôn 20 vuï maát tích khaùc trong toaøn tieåu bang keå töø thaäp nieân 80 ñeán nay, vaø theâm moät laàn nöõa phía caûnh saùt laïi beõn leõn xaáu hoå vì khoâng coù giaây mô reå maù gì ñeå coù theå baáu dính caùc vuï naøy vaøo nhöõng vuï Claremont caû. Tröôûng nhieäm cuûa nhöõng cuoäc haønh quaân laø seáp David Caporn ñaønh thuù nhaän raèng khoâng coù “chöõ kyù” naøo cuûa caùc tay hung thuû töø 80 ñeán nay lieân quan ñeán maáy vuï Claremont keå töø sau vuï nöõ luaät sö treû Ciara Glennon ñöôïc tìm thaáy thi theå.

Luùc naøy thì dö luaän cho raèng nguyeân taéc tìm maáy tay saùt thuû haøng loaït qua “chöõ kyù” haén ñeå laïi laø söï gioáng nhau cuûa töøng vuï aùn coù leõ ñaõ heát “linh” roài. Baèng chöùng laø cuõng ngay taïi Perth naøy. Hoài xöa naêm 1964,

“chöõ kyù” gioáng nhau cuûa noù ôû töøng vuï aùn ñeå keát luaän laø cuøng moät hung thuû ñöôïc. Eric roài cuõng veà chaàu dieâm vöông vôùi caùc toäi aùc cuûa haén, nhöng hình aûnh kinh hoaøng cuûa teân saùt thuû “taû pín luø” naêm xöa ñaõ laøm cho caùc nhaø ñieàu tra khoâng ngôø laø haén chính laø moät trong nhöõng ngöôøi bình thöôøng chung quanh hoï.

Qua nhöõng vuï aùn vaø maát tích thaät môø mòt cuûa haøng loaït caùc thieáu nöõ treû vuøng Claremont, noãi ñau ñôùn ñaõ traøn ngaäp caùc gia ñình naïn nhaân. Ngöôøi ta chæ mong muoán laø caûnh saùt seõ tìm ra ñöôïc moät caâu traû lôøi naøo ñoù ñeå traán aùp cho noåi lo sôï ñang xaâm chieám töøng nhaø. Meï cuûa Sarah cho bieát phía caûnh saùt cho raèng vieäc “maát tích” cuûa con gaùi baø khoâng lieân quan ñeán caùc vuï, bò gieát (tìm ñöôïc xaùc naïn nhaân) cuûa caùc coâ gaùi khaùc. Chæ vì vieäc bieán maát cuûa Sarah truøng vaøo cuøng thôøi ñieåm neân dö luaän khaù nhaïy caûm ñeå nghó

cuûa Calremont. Williams raø xe theo lòch söï hoûi coâ coù caàn anh ta cho quaù giang (ñi nhôø) hay khoâng? Vaäy laø bò... toù goïn veà boùt. Qua nhieàu thaùng Williams bò “quaàn” thieáu ñieàu muoán suùt quaàn xaø loûn luoân. Cuoái cuøng phía caûnh saùt khoâng ñuû yeáu toá kheùp toäi, vì Williams cho bieát lyù do anh ngoû lôøi muoán ñeøo duøm coâ coâ thieáu nöõ (caûnh saùt chìm) ñang lang thang treân phoá vaéng naøy chæ laø vì lòch söï maø ai cuõng coù thoâi. Anh ta chæ quan taâm cho söï nguy hieåm cuûa coâ gaùi treû ñang trong vuøng coù teân saùt thuû haøng loaït coøn chöa bò baét. Ai coù ngôø ñaâu coâ naøy laïi laø caûnh saùt chìm ñaâu chöù.

Baây giôø thì tröôûng nhieäm bieät ñoäi ñieàu tra laø David Carpone, ngöôøi ñaõ theo saùt chieán dòch truy luøng hung thuû ngay luùc ñaàu vaãn baûo veä laäp cuûa mình. OÂng cho bieát “Coù nhieàu ngöôøi trong chuùng ta raát deã daøng gaàn, hay thaân thieän vôùi ngöôøi laï. Thí duï nhö

82 83

vuï cuûa Bradley James Murdock tay saùt thuû ñaõ laïnh luøng “noå” cho cheát thaúng caúng moät du khaùch ngöôøi Anh laø Peter Falconio treân sa maïc vuøng Alice Spring vaø haønh hung laãn möu toan haõm hieáp Joanne Lees baïn gaùi cuûa Peter (Môøi baïn ñoïc ñoùn xem vuï naøy seõ ñöôïc keå vaøo soá baùo sau). Ñaây laø moät hoà sô ñieån hình ñaõ ñöôïc caûnh saùt nghieân cöùu caån thaän veà nhöõng ñaëc tröng töông ñoàng cho taát caû caùc naïn nhaân nöõ bò maát tích xuyeân qua tieåu bang West Australia trong caùc naêm qua, vaø dó nhieân laø bao goàm luoân caùc vuï ôû Calremont, keå caû vuï Hayley Dodd 17 tuoåi maát naêm 1999 vuøng phía baéc Perth. Gioáng nhö chuùng ta ñang tranh luaän veà nghi phaïm loaïi “nghieäp dö” Lance Williams coù phaûi laø hung thuû hay khoâng, thì neáu teân Murdoch vôùi veû xaáu xa gôùm ghieác beà ngoaøi, vaãn laøm cho Peter caûm thaáy gaàn guõi maø döøng xe ñeå roài bò gieát, thì huoáng hoà gì nhöõng ngöôøi vôùi daùng veû trí thöùc qua göông maët deã meán laïi caøng deã thaønh coâng hôn khi quyeán ruõ caùc coâ gaùi ôû Claremont leân xe cuûa y laàn ñaàu.

Nhö ñöôïc theå vôùi lôøi phaân tích cuûa tay tröôûng nhieäm naøy. Bieät ñoäi ñieàu tra cuûa oâng lieàn quaät muõi duøi nghi phaïm veà phía oâng Peter Weygers, laø cöïu thò tröôûng cuûa Calremont vaø laø chuû tòch hoäi ñoàng Töï Do Daân Söï bang Taây UÙc. Trong moät chieán dòch “traûi chieáu” thaät kyõ löôõng ñeå tìm daáu veát. Caûnh saùt ñaõ “laät ngöôïc” caên nhaø cuûa Weygers ñang ôû, taïi Claremonth. Ñaõ vaäy coøn cöôõng baùch ngaøi cöïu thò tröôûng phaûi haù mieäng ra cho hoï queït nöôùc mieáng laáy maåu DNA. Dó nhieân laø oâng cöïu thò tröôûng naøy bò queâ ñoä quaù neân phaûn ñoái um suøm. OÂng ta cho laø mình ñaõ khai ñuû “yeáu toá ngoaïi phaïm” vôùi phía caûnh saùt roài maø coøn bò hoï “laøm nhuïc vì tö thuø”. Vaø khoâng gioáng nhö Williams, ngaøi chuû tòch hoäi ñoàng Töï Do Daân Söï ñaõ lôùn tieáng than phieàn veà söï quaáy nhieãu cuûa caûnh saùt khi “töï do daân söï” cuûa chính baûn thaân oâng bò xaâm phaïm.

Thaây keä oâng cöïu (thò tröôûng) naøy muoán noùi gì thì noùi, cuøng luùc ñoù caûnh saùt ñaõ cheû ñoâi nhoùm ñieàu tra cuûa mình ra laøm hai vaø thaûy nhoùm thöù hai quaát luoân vaøo moät noâng traïi khaùc cuõng cuûa oâng “cöïu” Weygers naèm ngoaøi ngoaïi oâ thaønh phoá Perth, trong chuyeán luïc xeùt noâng traïi naøy hoï ñaõ caâu boång hai chieác taxi trong trang traïi cuûa oâng cöïu veà sôû caûnh saùt ñeå laáy kính hieån vi maø soi töøng phaân vuoâng moïi goùc caïnh trong hai chieác xe. Hai chieác xeá naøy ñöôïc ñaêng boä vôùi teân Steven Ross, moät ngöôøi baïn laâu naêm cuûa oâng cöïu, vaø cuõng laø ngöôøi ñang soáng (troï) trong trang traïi do cöïu Waygers laøm chuû.

Cheát moät ñieàu laø moät trong hai

chieác taxi naøy ñöôïc Steven ñích tay laùi vaøo thôøi ñieåm maø teân saùt thuû ra tay, vaø sau vuï maát tích cuûa Sarah, Steve ñaõ töøng khai vôùi caûnh saùt laø Sarah ñaõ ñi xe cuûa haén cuøng chung vôùi hai ngöôøi xa laï coù veõ nhö laø ngöôøi nöôùc ngoaøi, vaøo caùi ñeâm tröôùc ñeâm Sarah maát tích.

Lieàn sau ñoù Steve la laøng leân vôùi moïi ngöôøi laø tröôùc ngaøy “traûi thaûm” vaøo nhaø oâng cöïu thò tröôûng Waygers caûnh saùt ñaõ “môùm cung” vaø eùp buoäc haén, ñeå haén cho lôøi khai giaû laø hoâm ñoù haén ñaõ “chôû gaùi” veà cho Weygers.

Cho ñeán 2004, sau khi cuoäc ñieàu tra keùo daøi qua nhieàu naêm, vôùi söï goùp söùc cuûa caùc chuyeân gia söøng soû nhaát veà toäi phaïm trong nöôùc, cuõng nhö töø nhieàu nöôùc treân toaøn theá giôùi ñaõ ñeán giuùp söùc. Vaø ñoàng thôøi cuõng

thuû, roài nhaåy qua ngöôøi daân thöôøng. Taïo söï nghi ngôø, giöõa baïn beø, caùc ngöôøi quen bieát. Vì khoâng tìm ra hung thuû. Hung thuû vaãn taïi ñaøo neân ngöôøi ta tha hoà ñem chieác noùn (coái) hung thuû ra maø chuïp vaøo ñaàu laãn nhau. Vaø ñieàu naøy ñaõ laø moät aùm aûnh kinh hoaøng treân traïng thaùi yeân laønh cuûa cö daân vuøng Claremonth, Perth.

Neáu nhö kieåu ñieàu tra theo caùch baùm saùt “chöõ kyù”gioáng nhau cuûa hung thuû gieát ngöôøi haøng loaït ñöôïc coi.. xöa roài Dieãm, thì ngöôïc laïi ngöôøi ta cuõng nhìn ra moät ñieàu khoâng bao giôø thay ñoåi ôû nhöõng teân saùt nhaân naøy. Ñoù laø boïn hoï thöôøng coù taøi naêng vaøo haøng sö phuï ñeå xuaát hieän haøng ngaøy moät caùch khoâng ngôø tröôùc maét moïi ngöôøi maø khoâng ai thaáy. Hoï coù theå laø baát cöù ai, ôû baát cöù ñaâu trong chuùng

chòu nhieàu buùa rìu dö luaän nhaát. Cuoái cuøng thanh tra Paul Scharamn, ngöôøi ñöôïc coi laø ñaõ phaù aùn löøng laãy cho vuï Snowtown ôû South Australia ñaønh tuyeân boá laø caùc vuï ôû Claremont hung thuû chæ laø moät teân ñôn ñoäc maø thoâi. OÂng cöïu thò tröôûng Peter Waygers vaø Steven Ross ñöôïc baùo laø khoâng lieân quan ñeán nhöõng vuï aùn Claremont, vaø khoâng coøn naèm trong voøng nghi phaïm nöõa. Duø sau thì beân rìa cuûa söï vieäc, caùc nhaø ñieàu tra ñaõ ñöa ra lôøi caûnh baùo laø coâng vieäc cuûa hoï vaãn coøn chöa keát thuùc. Cho ñeán khi naøo nhöõng ñieàu döï ñoaùn veà vieäc “Ai laø hung thuû” ñaõ ñöôïc ñöa ra aùnh saùng.

Coù ñieàu quaû laø hôi khoù chòu khi teân nhöõng ngöôøi bò coi laø nghi phaïm loaïi “saùt thuû nghieäp dö” vaãn haøng ngaøy coøn naèm trong taàm “nghía” cuûa caûnh saùt. Nhaát laø noãi nghi ngôø “ai laø hung thuû” ñaõ nhö boät men uû baùnh mì ñaõ naåy maàm. Noù laây lan töø caûnh saùt ñeán hung

ta. Nhö naêm 91 Keith Jesperson moät teân taøi xeá xe truck beân Myõ ñaõ thaûm saùt moät loaït taùm phuï nöõ ñi chaàu dieâm vöông vôùi lyù do ñeå.. chôi cho vui. Ra toøa Keith coøn heùt lôùn “Tao gieát hoï ñaáyï.. ÖØ tao “bònh” ñoù. Roài sao? Nhöng tao thaáy raát laø ñöôïc “organ-ism” (khoaùi laïc toät ñænh) vôùi caên beänh naøy. Nhìn ra sau vai tuïi baây coi.. khaøaøaøa.. khaøaaø.. kaøhh.. Tao coù theå ôû saùt naùch moïi ngöôøi, gaàn hôn nhieàu, nhö caùi luõ ngu tuïi baây töôûng. Khaøaøaø.. khaøaø.. “ Gioïng cöôøi teân naøy vaãn coøn laøm rôïn ngöôøi giôùi ñieàu tra vaø quaën long gia ñình cuûa nhöõng naïn nhaân bò haén gieát.

Quaû ñuùng vaäy, nhöõng teân gieát ngöôøi haøng loaït khi chöa bò baét ñeàu coù taøi laøm ngöôøi bình thöôøng ñeå ñeán gaàn chuùng ta. Nhöng gaàn ñeán ñoä naøo thì khoù ai bieát ñöôïc.

Dzuõng Trinh

Toùm taét kyø tröôùc: Trong moät böõa tieäc noäi boä taïi nhaø haøng Maxim ñeå giaûng hoøa cho söï xích mích cuûa Sôn Baïch Taïng moät ñaïi ca cuûa theá giôùi ngaàm Haø Noäi vaø Dung Haø nöõ chuùa ñaùm ñaàu gaáu beán caûng Haûi Phoøng, oâng Truøm Naêm Cam cuûa Saøi Goøn môùi lôø môø hieåu raèng trôû ngaïi saép ñeán töø caùnh traø baéc khoâng phaûi laø Dung Haø maø laø Minh Söùt, nhaân vaät bí aån naáp mình trong voû boïc laø moät doanh nhaân kinh doanh trong ngaønh vaän taûi taøu bieån, vaø laø ngöôøi anh “ngoaøi giôùi giang hoà” keát nghóa vôùi Dung Haø töø xa xöa khi caû hai coøn treân ñaát beán caûng Haûi Phoøng. Thaät ra Minh Söùt ... Dung Haø laø moät caëp baøi truøng huynh muoäi giang hoà treân caùc soøng kyø beûo ñaát baéc. Töø luùc Minh coøn laø moät só quan kinh teá ôû Haûi Phoøng, ñaõ lôïi duïng theá löïc baêng ñaûng cuûa Dung Haø ñeå traán loät nhieàu con baïc tay mô, vaø duøng chöùc vuï laø moät só quan coâng an, Minh Söùt ñaõ ñaùnh troùt loït nhöõng chuyeán haøng buoân laäu lôùn haøng ñieän maùy, laãn vaän chuyeån ma tuùy sang Nhaät vôùi ñaùm buoân laäu taøu vieãn döông. Bò Minh Ñen chæ ñieåm, Minh Söùt bay chöùc, ñi tuø. Dung Haø leân keá hoaïch trieät Minh Ñen....

Tröôøng thieân phoùng söï tieåu thuyeátxaõ hoäi ñen

Taùc giaû: Yeân Ba Giang Vuõ

Chöông 5 -Maøu ñeâm loang daàn theo nhöõng ngoïn gioù oàn aøo veà

töø bieån lieân tuïc ñoå veà. Thaønh phoá ñaõ leân ñeøn chuaån bò cho sinh hoaït buoåi toái. Ñaát caûng vaøo muøa chôùm Thu trôøi ñeâm trong vaét nhö moät mieáng thaïch ñen ngaâm ñaù. Haûi Phoøng cuûa thôøi môû cöûa veà ñeâm röïc rôõ aùnh ñeøn vôùi nhieàu haøng quaùn buoân baùn taáp naäp veõ theâm nhöõng neùt sinh ñoäng chen mình trong nhöõng nhaùnh Phöôïng vyõ ñoû röïc. Ñieåm trong ñoù nhieàu baûn hieäu cuûa quaùn bar môùi môû ñöôïc vieát baèng ngoaïi ngöõ döôùi aùnh ñeøn neon ñuû maøu saùng röïc ñeå thu huùt caùc doanh nhaân nöôùc ngoaøi trong khu cheá xuaát “Haûi Phoøng EPZ” (export process-

ing zone) môùi thaønh laäp. Phoá caûng hoâm nay ñuùng laø ñaõ “ñoåi môùi” nhieàu, so vôùi chuïc naêm tröôùc ñaây voán vaãn toái thui khi ñeâm veà.

Taïi moät caên nhaø treân con phoá Ñaø Naüng cuûa thaønh phoá Haûi Phoøng, xe döïng kín saân, ñeøn ñieän choùi loùa, röôïu thòt töng böøng. Trong nhaø coù hôn 10 tay nam, coù vaøi anh daãn theo moät vaøi coâ beù nöõ ngoài caïnh. Taát caû ñeàu coøn raát treû, haàu nhö chæ treân döôùi 30 moät vaøi tuoåi. Duø treân baøn tieäc röôïu thòt eâ heà nhöng nhoùm nam nöõ naøy maët muõi ngöôøi naøo cuõng ñöôïm neùt coâ hoàn laïnh luøng...

Hoï ngoài ñaây nöûa xa laï nöûa thaân tình, ít nhöõng lôøi hoûi han, chuùc tuïng. Thöôøng thì trong nhöõng buoåi tieäc röôïu cuûa thanh nieân leõ ra phaûi oàn aøo naùo nhieät, vui veû laém, nhöng buoåi tieäc naøy laïi dieãn ra trong khoâng khí traàm laëng.

Tieäc taøn sôùm bôûi töø cuoái phoøng caát leân gioïng noùi doõng daïc nhöng goïn laïnh cuûa moät thieáu nöõ treû, ñoù laø Dung Haø, ngöôøi coù göông maët vôùi nhöõng ñöôøng neùt saùng suûa neáu khoâng muoán noùi laø khaù thanh tuù, nhöng luùc naøo cuõng laàm lì vaø laïnh luøng. Treân maët ñaøn chò kheùt tieáng giang hoà Haûi Phoøng luùc naøy ñang ñaõ toaùt ra moät loaïi haøo quang voâ hình, moät aùnh uy löïc cuûa keû chæ huy daãn ñaøn ñeán gaàn caû ngaøn tay anh chò loaïi söøng soû coäm caùn nhaát

Töø ngaøy Huøng Coám bò baén guïc treân ñöôøng “taây” (vöôït nguïc), Dung Haø nghe tin choàng cheát laïnh luøng khoâng rôi nöôùc maét, maø chæ caén moâi rít cho taøn heát ñieàu thuoác naøy ñeán ñieáu thuoác kia, neân ñöôïc ñaùm ñaøn em cuûa choàng ñoàng nhaát loaït taán phong “chò” leân vai troø thuû laõnh. Coâ gaùi luùc ñoù chæ môùi qua tuoåi ñoâi möôi ñöôïc coù vaøi naêm, laïi phaûi ñöùng ra cai quaûn gia taøi cuûa anh choàng giang hoà ñeå laïi laø moät “ñaûng cöôùp” gaàn caû traêm teân “ñaàu traâu maët ngöïa” chæ bieát ñaâm cheùm cöôùp giaät chöù khoâng laøm ñöôïc chuyeän gì khaùc. Soáng chung quanh moät baày laâu la nhö vaäy nhöng Dung Haø khoâng chuùt haõi huøng, traùi laïi vôùi baûn tính thoâng minh thieân phuù, Dung Haø duø khoâng coøn choàng laø ñaïi ca Huøng Coám caïnh beân nhöng cuõng ñaõ vaøo vai “chò” moät caùch xöùng ñaùng.

Ñieàu ñaàu tieân ñaøn chò laøm laø thay ñoåi saùch löôïc trong caùch kieám tieàn nuoâi quaân, Dung Haø khoân ngoan nhaän thaáy raèng, gì thì gì chöù coâng an khoâng theå laøm ngô tröôùc caûnh cöôùp cuûa gieát ngöôøi xaåy ra haøng ngaøy ñöôïc. Coù aùn maïng laø hoï phaûi baùm tôùi cuøng, nhöng traùi laïi, vaøo thôøi buoåi môùi “môû cöûa” ñang laøm giao ñoäng loøng ngöôøi. Ai cuõng muoán kieám tieàn thaät nhanh, baèng moïi caùch ñeå buø ñaáp laïi maáy chuïc naêm voâ saûn toái huø toái thui trong bao caáp. Coâng An cuõng vaäy, mieãn ñöøng coù maùu ñoå traøn ngaäp treân ñöôøng phoá, thì caùi lyù lòch “ñaøn chò baêng ñaûng” cuûa Dung Haø coù khi laïi laø ñieàu maø hoï caàn ñeå baøn chuyeän “laøm aên” vôùi naøng deã daøng. Vì vaäy khi thay choàng naém quaân trong tay, Dung Haø ra leänh cho ñaøn em ngöng caùc vuï cöôùp giaät baèng ñaâm cheùm. Vaø ñeå buø ñaép vaøo caùc khoaûn thu nhaäp naøy, ñaøn chò ñaõ daïy cho ñaùm “ong ve” caùch “laøm tröôøng” (toå chöùc ñaùnh baïc), cuõng cuøng laø giang hoà nhöng “tröôøng” kieám tieàn nhieàu, laïi saïch vaø... sang hôn ñi cheùm daân laønh ñeå cöôùp.

Caùc “tröôøng” cuûa Dung Haø laøm aên khaù ñaït. Neáu trong nam, nhöõng soøng kyø beõo cuûa Naêm Cam raát ña daïng qua nhieàu loaïi töø xoùc ñóa, roulette, xaäp xaùm, xì pheù, xí ngaàu taøi xæu... thì phía baéc saùt phaït nhanh goïn leï hôn, haàu nhö caùc tröôøng lôùn nhoû gì cuõng chæ coù hai moùn aên chôi laø xoùc ñóa vaø baûng vò.

Tröôøng cuûa Dung Haø tuy laø loaïi daõ chieán ñeå deã daøng di ñoäng moãi khi coù chieán dòch truy luøng, nhöng laïi ñöôïc toå chöùc khaù tinh vi, phoøng chôi baïc ñöôïc thieát keá nhö saøn “cat-walk” cuûa caùc saân khaáu trình dieãn thôøi trang. Moät buïc goã loaïi thaùo raùp di dôøi ñöôïc, cao vöøa taàm ngoài vaø daøi nhö ñöôøng ñi cuûa caùc em ngöôøi maãu, treân laø taám thaûm ñoû traûi giöõa coù daùn baêng keo ñen boïc quanh doïc theo chieàu daøi cuûa caên phoøng. Moãi beân keâ hai daõy gheá, moät daõy gheá quaày bar cao keâ phía ngoaøi, daõy thaáp hôn

84 85

keâ phía beân trong saùt buïc. Duïng cuï ñaùnh baïc goàm moät baùt men söù, moät ñóa men söù kieåu coå, 4 quaân baøi hình troøn coù ñöôøng kính khoaûn 2 cm ñöôïc caét ra töø boä baøi chaén, hoaëc baøi tuù lô khô.

Dung Haø toå chöùc ñaùnh baïc moãi ngaøy 2 ca, moät ca khoaûng töø 2 ñeán 5 giôø chieàu, ca thöù hai töø 7 ñeán 11 giôø ñeâm. Moãi ca coù khoaûng 30 ñeán 40 tay baïc tham döï, cuõng coù luùc ñoâng hôn ñeán 60 ñeán 70 ngöôøi. Theo leä chôi xöù baéc, tay chôi baïc muoán vaøo “tröôøng” phaûi mua veù vaøo cöûa nhö mua veù ñi xem phim vaäy, nhöng ngöôïc laïi caùc tröôøng baïc ngoaøi baéc khoâng thu “xaâu” ôû ngöôøi thaéng nhö trong nam. Tieàn veù töø 50 ngaøn ñeán 100 ngaøn, tuøy thôøi ñieåm, vaø tuøy tröôøng ñaùnh lôùn hay nhoû. Khi chôi, xoùc caùi ngoài ôû vò trí chính giöõa ñaàu taám thaûm, khaùch chôi ngoài doïc daøi hai beân. Xoùc caùi ñaët 4 quaân baøi vaøo ñóa, uùp baùt leân roài xoùc maïnh nhieàu laàn, sau ñoù ñaët leân rìa meùp baêng keo ñen daùn treân thaûm ñeå chôø tay chôi ñaët tieàn vaøo “cöûa tuøy choïn”. Cöûa tuyø choïn ñöôïc quy ñònh laø cöûa chaün, hoaëc cöûa leû. Chaün leû seõ caên cöù vaøo soá quaân baøi saáp ngöûa treân ñóa khi xoùc caùi môû baùt. Soá tieàn ñaët “cöûa” moãi laàn thaáp nhaát laø 50 ngaøn ñoàng, moät ngöôøi. Tuy nhieân ñaõ mang tieáng laø vaøo tröôøng ñeå chôi thì laøm gì coù tay naøo coù “só” (dieän) maø ñaët 50 ngaøn. Ít ai ñaët ôû möùc naøy, trung bình laø töø 15 ñeán 20 trieäu cho moät tieáng ñaët. Ñaët cao hôn thì khoâng giôùi haïn, thaäm chí coù nhieàu con baïc ñaët caû traêm trieäu ñoàng vaøo moät tieáng xoùc. Tieàn ñaët baïc ñöôïc ñaøn em cuûa Dung Haø thu gom laïi, goïi laø giam tieàn. Caên cöù vaøo keát quaû môû caùi, ngöôøi giam tieàn seõ thanh toaùn cho caùc con baïc truùng, coøn thua thì khoûi, bôûi tieàn ñaõ bò giam tröôùc khi môû xoùc roài!

Cuøng vôùi kieåu soùc ñóa treân, loái chôi “baûng vò” cuõng ñöôïc caùc tröôøng cuûa

Dung Haø aùp duïng cho nhöõng tay chôi ñaùnh lôùn hôn, vaø dó nhieân tính thaéng thua cuõng cao hôn. Baûng vò ñöôïc laøm baèng moät tôø giaáy traéng chia laøm 4 oâ, goàm oâ saáp 4, oâ ngöûa 4, saáp 1, saáp 3 töông öùng vôùi keát quaû cuûa 4 quaân baøi xoùc ñóa. Khi môû ñóa neáu caû quaân baøi ñeàu saáp goïi laø saáp 4. Neáu ñeàu ngöûa thi laø ngöûa 4, neáu 3 ngöûa moät saáp thì goïi laø saáp 1... Keát quaû ñaùnh baûng vò ñöôïc caên cöù vaøo keát quaû cuûa xoùc ñóa ôû caùi baùt cuûa ngöôøi xoùc caùi. Neáu keát truùng vaøo ngöûa 4, hoaëc saáp 4 thì ngöôøi thaéng seõ ñöôïc chung 10 laàn tieàn ñaët. Neáu 3 saáp 1 ngöûa, hoaëc 3 ngöûa 1 saáp thì chung 3 röôõi tieàn ñaët. Baûng vò thöôøng do nhieàu ngöôøi tham gia goùp tieàn (huøn caùi) goïi laø “coâng ty vò”, beân nhaän tieàn thua, hoaëc chung tieàn thaéng cho tay chôi baïc goïi laø “caàm baûng vò” vaø soá tieàn thaéng hay thua trong ngaøy ñöôïc chia lieàn theo “coå phaàn” cuûa caùc “coå ñoâng” trong coâng ty vò.

Beân caïnh ñoù laø vieäc “laøm tín duïng” maø trong nam caùc soøng cuûa Naêm Cam goïi laø “caàm haøng xaùo” töùc cho vay naëng laõi, nhaän caàm coá theá chaáp vôùi giaù reû maït, tieàn laõi thaät cao tính ngaøy, vaø thöôøng laø con baïc khoâng coù khaû naêng chuoäc laïi neân coi nhö bò maát traéng. Muïc ñích cuûa nhöõng tröôøng baøi laø veùt caïn saïch seõ ñeán töøng xu ten cuoái cuøng cuûa caùc tay chôi baïc. Neáu con baïc naøo ñaõ chaùy tuùi thì hoï cho möôïn tieàn chôi tieáp haàu gôõ laïi, soá tieàn ñöôïc möôïn phaûi kyù giaáy nôï theá chaáp baèng baát kyø loaïi taøi saûn coù giaù trò naøo. Töø tö trang, ñoà ñaïc, xe coä, nhaø ñaát v.v... Caùc con baïc lôùn ña phaàn khi thua noùng maùu gôõ neân ñaõ duøng nhaø, ñaát v.v... ñeå theá chaáp cho ngöôøi “laøm tín duïng”, dó nhieân ñaây laø nhöõng ngöôøi cuûa “chò” Dung, vaø thöôøng laø khoâng ai chuoäc veà noåi khi tieàn laõi nhaân leân maáy phaân tính moãi ngaøy. Coù nghóa laø neáu chæ tính laõi

3 phaân moãi ngaøy thì sau moät thaùng soá tieàn traû laïi ñaõ phaûi gaáp ñoâi soá möôïn. Vôùi caùch tính naøy, khoâng coù tay möôïn tín duïng naøo coù theå traû noåi, vaø nhöõng taøi saûn theá chaáp seõ khoâng bao giôø trôû veà.

Ngoaøi ra taïi moãi tröôøng baïc, Dung Haø luoân cho ngöôøi ñi “saên baét, haùi löôïm” nhaët veà nhöõng tay chôi baïc loaïi thôï vôùi loái bieán baøi nhö troø aûo thuaät. Nhöõng tay naøy coù caùi bieät taøi laøm xieác treân boä baøi. Vôùi xoùc ñóa thì hoï coù theå “ñieàu” ñöôïc töøng quaân baøi saáp hay ngöûa theo yù muoán. Coøn baøi taây thì khoûi noùi, chò Dung ñaõ ñích thaân kieåm tra, khi ñaõ caàm maáy laø baøi treân tay roài, muoán baøi theá naøo thì hoï vaát xuoáng baøn y theá naáy... Laï moät ñieàu laø caùc tay “thaàn baøi” naøy laïi khoâng coù anh naøo coù khaû naêng kieám aên qua caùc tröôøng baïc ñeå khaù leân ñöôïc. Hoï chöa bao giôø “truùng ñaäm” cho chính mình maø taát caû chæ laø nhöõng anh khoá raùch lang thang ôû beán xe hay trong nhaø loàng chôï, baøy tröôøng nhoû treân veä ñöôøng maø moi vaøi ñoàng tieàn xoâi cuûa maáy chuù hoïc sinh.

Chò Dung ñem hoï veà, maøi duõa laïi cho maët maøy saùng suûa saïch seõ thôm tho. Khoaùt leân ngöôøi hoï chieác aùo thöông gia, ñöa voán lôùn cho hoï, roài gaøi hoï vaøo laøm khaùch chôi cuûa tröôøng. Caùch ñôn giaûn nhaát laø chæ caàn hoï ra vaøi chieâu “vaøo caàu” (thaéng ñaäm) thì caùc tay chôi khaùc seõ veùt tieàn cuûa mình maø luøa theo cöûa cuûa tay chôi thôï. Ñeán moät cuù lôùn naøo ñoù thì tay thôï seõ cho ñöùt, taát caû tieàn giam seõ veà tay nhaø caùi. Hoaëc laø tay thôï seõ thoâng ñoàng vôùi moät tay baïc khaùc, cuõng laø ngöôøi cuûa chò Dung ñeå tieâu loøn tieàn giam qua cöûa ñoù. Luùc naøy thì thôï cuõng thua, nhaø caùi cuõng thua thì khaùch chôi coøn nghi ngôø gì nöõa. Keõ thaéng laø thaèng Taân, thaèng Trí naøo ñoù chöù coù phaûi thua cho tröôøng ñaâu?

Baèng caùch ñoù Lyù Toeùt, moät thôï chuyeân nghieäp nhaát cuûa Dung Haø ñaõ löôïm veà cho ñaøn chò ngoâi bieät thöï cuûa garage Vieät Toaøn treân phoá Ñaø Naüng, vaø moät soá nhaø ñaát cuûa Phöông Troäm Traâu, moät Vieät kieàu Nhaät qua soøng xoùc ñóa do Lyù Toeùt caàm chòch. Thuû thuaät cuûa Dung Haø laø nhaém vaøo moät soá khaùch chôi coù maùu maët maø ñaøn chò bieát laø coù taøi saûn nhaø cöûa ñaát ñai... thì ñöôïc chò cho “chôi khoáng”. Nghóa laø khi thua chaùy heát tieàn “cheán” töùc laø soá tieàn coù ñem theo ngaøy hoâm ñoù, thì chò Dung vaãn cho “duøng mieäng” ñeå ñaët tieáp. Caùc con baïc luùc thua thöôøng say maùu gôõ gaïc. Neân nhöõng tieáng ñaët khoáng cöù lieân tuïc buoâng ra. Vaøi chuïc trieäu, vaøi traêm, ñeán caû tyû. Thaäm chí nhö Phöông Troäm Traâu, ñaõ “chôi khoáng” ñeán 200 ngaøn ñoâ la chæ trong moät buoåi chieàu, nhö Vieät Toaøn garage baùn oâ toâ cuõng ñaõ ñaët khoáng ñeán hôn naêm tyû chæ trong moät ngaøy

ngoài canh baïc. Vaø nhöõng luùc nhö vaäy khi ñeâm veà

saâu, ñeán gaàn giôø ñoùng cöûa tröôøng thì Minh Söùt xuaát hieän, nhö moät khaùch chôi ñeán muoän, Minh oâm caû caïp taùp samsonite lôùn toaøn tieàn ñoâ. Giöõa luùc Phöông, hay Vieät Toaøn ñang vaõi moà hoâi qua nhöõng quaân baøi toaøn ngöôïc. Gaàn ñeán giôø ñoùng tröôøng maø chöa thaéng vaùn naøo ñeå mong “hoøa” cho nhöõng tieáng keâu khoáng naõy giôø thoâi, chöù ñöøng noùi gì gôõ laïi soá ñaõ maát, thì seõ “boû meï” vôùi ñaùm laâu la cuûa chò Dung ngay chöù coøn cöûa naøo veà vôùi vôï con trong ñeâm nay ñöôïc. Theá laø hoï ñaønh phaûi kyù giaáy theá ñaát, theá nhaø cho Minh Söùt ñeå laáy tieàn maët thanh toaùn soá goïi khoáng naõy giôø vôùi chò Dung, vaø Minh Söùt luùc ñoù thaønh ngöôøi “caàm tín duïng” baát ñaéc dó, giöõa ñöôøng thaáy coù ngöôøi “hoaïn naïn” neân ra tay cöùu giuùp. Maø hoaïn naïn thaät chöù coøn gì nöõa. Duø khoâng chuû tröông duøng ñaâm cheùm linh tinh treân ñöôøng phoá ñeå cöôùp cuûa gieát ngöôøi, nhöng ñaây khoâng phaûi laø treân ñöôøng phoá maø laø trong nhaø rieâng, vaõ laïi Phöông Troäm Traâu vaø Vieät Toaøn khoâng phaûi... linh tinh maø laø nhöõng con boø söõa cuûa thôøi ñaïi, nhöõng vuï naøy maø khoâng tính ñeán chuyeän cheùm maïnh tay thì laøm sao hoï chòu ñem soå ñoû nhaø ñaát ra maø theá chaáp ñöôïc.

Lieân minh huynh muoäi Minh Söùt Dung Haø ñang hôïp taùc laøm aên “trôn” nhö vaäy thì bò Laâm Ñen phaù ngang baèng caùch tieãn oâng anh keát nghóa cuûa Dung Haø laø Minh Söùt voâ tuø. Thaät ra Laâm Ñen cuõng laø moät ñoàng nghieäp haøng ngang cuûa Minh Söùt. Khi Minh Söùt töø beân baøi tröø teä naïn ñöôïc chuyeån qua caûnh saùt kinh teá naém ñoäi tuaàn duyeân baét ñaùm buoân laäu vôùi taøu vieãn döông thì Laâm Ñen luùc ñoù ngoài ôû coâng an haûi quan. Cuøng laø trong ngaønh coâng an, beân thì phuï traùch baét buoân laäu, beân kia ñaùnh thueá haøng qua caûng. Nghóa laø hai ngaønh haùi ra baïc cuûa thôøi “kinh teá thò tröôøng” luùc baáy giôø. Leõ ra hai ban beä naøy khoâng coù nhöõng töông quan nhieàu treân beán caûng, maïnh beân naøo beân aáy kieám aên coù leõ seõ cuõng chaúng “ñuïng haøng” laãn nhau. Ñaèng naøy, cuõng chính vì hai anh cuøng ngoài ôû choã “haùi ra tieàn” neân voâ hình chung rôi vaøo caûnh moät röøng khoâng theå chöùa hai coïp. Beán caûng Haûi hoøng chæ coù moät, thì laø Laâm Ñen, hai laø Minh Söùt chöù khoâng theå cuøng moät luùc ñeán hai vöøa Laâm vöøa Minh.

Thôøi “môû cöûa” laø moät caùi thôøi deã laøm cho ngöôøi ta say loøng, vaø noù cuõng laø caùi thôøi nghieät ngaõ nhaát cuûa söï ñaám ñaù nhau giöõa caùc cô quan, hay caù nhaân cuûa nhieàu caùn boä nhaø nöôùc. Noù nhö hieän töôïng moät ngöôøi bò giam trong phoøng toái nhieàu ngaøy, boãng döng phaûi böôùc ra saùng luùc 12 giôø tröa seõ bò aùnh naéng laøm cho nhieãu thò choùi loøa maét

vôùi moïi vaät. Qua maâáy chuïc naêm oâm loøng chung thuûy vôùi chuyeân chính voâ saûn, ñem söùc ngöôøi bieán soûi ñaù thaønh côm... Ñoät nhieân baây giôø ñöôïc quyeàn “tö höõu” thì... OÁi meï noù ôi! Coù ai coù caùi “ñeách” gì ñaâu maø tö höõu, vì vaäy phaûi “tranh thuû ñôøi boá, cuõng coá ñôøi con” ñoù laø caâu hieäu loaïi “thôøi trang” cuûa nhieàu caùn boä thôøi baáy giôø ñeå bieän minh cho söï vieäc ruû reâ nhau nhanh choùng kieám tieàn baèng moïi caùch, cho thaät nhanh ñeå coù caùi maø tö höõu.

Vaø cuõng khi con ngöôøi coù chuùt quyeàn tö höõu thì haøng loaït vaät chaát môùi ra ñôøi, ñeø beïp ñaùm roå raù, saêm lôùp xe ñaïp moät thôøi huyeânh hoang hôïm mình laøm vöông trong caùc cöûa haøng maäu dòch quoác doanh. Caûng Haûi Phoøng laø nôi ñoùn nhaän moät nguoàn lôùn haøng tieâu duøng töø beân ngoaøi tu-oân vaøo ñaát baéc. Haøng ngaøy caùc kieän haøng containers lôùn haøng kim khí ñieän maùy (chæ chung caùc loaïi TV, ñaàu maùy, tuû laïnh, beáp ñieän, quaït ñieän v.v...) ñöôïc ñöa voâ caûng töø ñuû caùc nguoàn. Môùi toanh coù, second hand cuõ cuõng coù. Chính thöùc coù, buoân laäu cuõng coù. Caùc ñöôøng haøng naøy laø chieác maùy in tieàn, lieân tuïc phun vaøo caùi tuùi khoâng ñaùy cuûa caùc caùn boä thuoäc haûi quan caûng, trong ñoù coù Laâm Ñen, tröôûng ban thueá vuï cuûa haûi quan thuoäc caûng Haûi Phoøng. Chæ caàn laøm phöôùc toái veà taø taø laùi xe maùy ñeán vaøi nhaø rieâng cuûa chuû haøng baùo cho hoï bieát laø soá haøng seõ bò ñaùnh thueá theo “quy ñònh” vôùi moät giaù raát cao do Laâm Ñen töï ñaët ra, ñeå roài seõ ñöôïc chuû haøng naên næ laïy luïc nhôø vaû Laâm nhaän duøm moät bao thô lôùn tieàn “boài döôõng” cuûa chuû haøng ñeå xin Laâm Ñen “chaïy duøm” duøm cho giaûm thueá xuoáng. Chæ vaäy thoâi laø tieàn voâ nhö nöôùc.

Trong khi ñoù Minh Söùt vôùi ñaùm caûnh saùt döôùi quyeàn coù nhieäm vuï tuaàn duyeân baét buoân laäu cuûa caùc tay buoân töø taøu vieãn döông. ÔÛ vò trí naøy thay vì chieác tuaàn duyeân ñænh

cuûa Minh Söùt laøm nhieäm vuï saên luøng toäi phaïm thì traùi laïi Minh Söùt coøn ra voán cho caùc tay buoân con ñeå ñaùnh nhöõng chuyeán lôùn, hoä toáng ñaùm tay buoân duøng thuyeàn chaøi ra taän taøu lôùn ñeå chuyeån haøng vaøo cöûa soâng vaø ñoå boä soá löôïng lôùn goàm nhieàu “coâng” (container) leân bôø troùt loït. Nghóa laø haøng khoâng coøn qua quan thueá, khoâng “cuùng” cho Laâm Ñen nhö tröôùc ñaây nöõa. Ñieàu naøy laøm cho Laâm Ñen maát aên. Chôi nhö vaäy thì laø chôi treân ñaàu cha vôùi nhau roài chöù coøn gì maø noùi nöõa.

Laâm Ñen thaû “ly” vaøo beân Minh Söùt, bieát ñöôïc ngaøy giôø ñòa ñieåm cuûa chuyeán ñoå boä saép tôùi cuûa Minh Söùt laø hai “coâng” ñaàu maùy video haøng noäi ñòa veà töø Nhaät, theá laø Laâm Ñen baùo caùo vôùi “treân” boá trí quaû toùm baét taïi traän giöõa luùc Minh Söùt ñang xuoáng haøng. Chuyeân aùn naøy ñöôïc ñaët teân laø “chuyeán taøu Ba Ñình” ñaõ giuõ soå Minh Söùt ra khoûi ngaønh coâng an.

Vì laø moät caùn boä coâng an ñang taïi quyeàn, hôn nöõa vuï aùn cuûa Laâm coøn ñang trong voøng ñieàu tra ñeå chuyeån qua toái cao phaùp vieän, neân Laâm Ñen ñaõ bò lieät keâ vaøo thaønh phaàn toäi phaïm ñaëc bieät. Trong khi ñoù Dung Haø duø khoâng ñang naèm treân leänh truy naõ cuûa coâng an, nhöng teân tuoåi cuûa nöõ quaùi naøy thì ñaõ ñöôïc khoanh buùt chì ñoû trong soå ñen cuûa sôû coâng an Haûi Phoøng trong nhieàu naêm nay, töø luùc Dung Haø chính thöùc thay theá Huøng Coám ñieàu haønh ñaùm laâu la. Chuyeän thaêm vieáng Minh Söùt töôûng nhö raát khoù thöïc hieän, vaäy maø Dung Haø vaãn cuoái cuøng cuõng xoay ñöôïc taám giaáy thaêm nuoâi.

Moät thaùng sau ngaøy oâng tröôûng ban choáng buoân laäu ôû beán Caûng sa löôùi vì buoân laäu. Dung Haø vaøo ñöôïc traïi tuø taïm giam ñeå chaáp cung thaêm “anh Minh”.

Ngoài tröôùc maët “anh Minh” trong tuø, hôi cuùi ngöôøi choàm leân chieác baøn

86 87

goã ngaên ñoâi hai ngöôøi trong phoøng thaêm cho gaàn maët tôùi tröôùc hôn. Dung Haø quaéc maét nghieán raêng thì thaàm khe kheõ cho moãi mình Minh Söùt nghe:

- Ñòt meï caùi thaèng... Laâm Ñen. Anh cöù yeân taâm, noù seõ taøng hình ngay treân coõi ñôøi naøy. Coù leân trôøi em cuõng... göûi!

Minh Söùt nghe Dung Haø rít kheõ qua tai mình thì bieát chaéc laø cuoäc ñôøi Laâm Ñen coi nhö xong, anh ta dö söùc bieát coâ em gaùi nuoâi ñoäc ñaùo naøy seõ thay mình laøm ñöôïc chuyeän tieãn Laâm Ñen veà aâm caûnh. Coù chuùt haû daï trong loøng, Minh Söùt ngoù voïng veà höôùng phoøng haûi quan cuûa Laâm Ñen, hænh muõi cöôøi khì baèng hôi buïng nghó thaàm “ñôøi maøy taøn roài con ôi! Boá maøy khoûi caàn ra tay” nhöng ngoaøi mieäng anh ta vaãn ñaåy ñöa.

- Naøy ñöøng! Anh noùi tröôùc, chuyeän naøy laø chuyeän cuûa anh, khoâng phaûi chuyeän giang hoà cuûa coâ ñaâu ñöøng xöû nhau baèng caùch ñaáy! Nguy hieåm cho coâ laém anh khoâng muoán ñaâu...

Keå töø khi Huøng Coám qua ñôøi, vaø ngöï trò ôû vai ñaøn chò ñaùm laâu la ñeán nay cuõng ñaõ 5 naêm. Laàn ñaàu tieân ngöôøi ta thaáy trong ñoâi maét cuûa Dung Haø coù chuùt long lanh aùnh löûa tình. Naém laáy baøn tay Minh Söùt ñang ngoài ñoái dieän beân kia meùp baøn, gioïng Dung Haø coù chuùt nuõng nòu run run:

- Vì anh... em coù cheát... cuõng boûSieát nheï maáy ngoùn tay Dung Haø,

Minh Söùt bieát laø mình ñang bôm daàu voâ löûa trong loøng con coïp caùi ña ñoan naøy:

- Ñöøng Dung, anh xin coâ, ñöøng manh ñoäng maø hoûng vieäc. Vieäc naøy laø chuyeän noäi boä phía coâng an cuûa anh, anh töï lo ñöôïc maø, anh khoâng muoán coâ... vì anh.

Ñuùng laø daân ñöôïc ñaøo taïo qua tröôøng lôùp coù baøi baûn haün hoøi. Minh Söùt bieát duøng taâm lyù ñeå khích töôùng Dung Haø, caøng caûn laïi thì Dung Haø caøng lao ñaàu vaøo. Hôn nöõa qua caùi naém tay sieát nheï vaø caâu noùi nuõng nòu trong trong soùng tình long lanh, vöøa öôùt möôït, vöøa mang chaát uy maõnh cuûa loaøi hoå caùi trong muøa ñoäng duïc. Minh Söùt bieát raèng con beù “quaùi taëc” naøy seõ coøn dieãn ñöôïc nhieàu troø hay vaø giuùp anh ta kieám tieàn theâm nhieàu nöõa sau naøy. Boùp baøn tay meàm maïi cuûa “nöõ chuùa” beán caûng trong tay. Minh Söùt göûi gaám.

- Anh chæ ngoài cao laém laø treân moät naêm seõ ra thoâi, nhöng chaéc chaén laø seõ khoâng coøn trong ngaønh ñeå tieáp tuïc che chôû cho coâ. Coâ ñöøng daïi doät. Khi ra anh em mình seõ coøn nhieàu chuyeän khaùc laøm aên chung vôùi nhau laém. Raùng baûo toaøn caùc “cô sôû” cuûa coâ. Ñöøng manh ñoäng nhieàu nhöõng luùc ñang coù chieán dòch. Ñeå anh xem coøn anh em naøo “tin ñöôïc” beân ngaønh, anh seõ nhôø hoï chuù yù ñeán coâ.

Dung Haø nhìn thaúng vaøo maét “anh Minh”. Neáu khoâng coù caùi baøn ngaên giöõa hai ngöôi, vaø teân coâng an ñöùng canh chöøng nôi meùp cöûa phoøng thaêm thì naøng ñaõ vöùt meï noù caùi chöùc “ñaøn chò” maø saø vaøo loøng anh Minh roài. Gioïng noùi ngoït ngaøo cuûa moät ngöôøi ñaøn oâng lòch laõm khoâng coù chaát dao buùa nhö maáy teân laâu la chung quanh naøng, coäng theâm thaùi ñoä quan taâm cuûa Minh Söùt lo cho “coâ em” giöõa luùc thaân mình ñaõ sa cô ñaõ laøm cho traùi tim khao khaùt yeâu cuûa con gaáu caùi ñaàu ñaøn ôû vuøng bieån bò haãng nhòp. Vaãn naém baøn tay anh Minh, Dung Haø nhìn Minh Söùt mæm cöôøi, naøng xuùc ñoäng ñeán hai caùnh muõi phaäp phoøng suyùt chuùt rôi leä.

Trong 5 naêm qua, töø ngaøy Huøng Coám qua ñôøi, Dung Haø vaãn ôû vaäy maø chaên daét ñaùm coâ hoàn trong khi naøng laø moät coâ gaùi coù nhan saéc laïi chæ vöøa môùi qua tuoåi ñoâi möôi. Coù nhieàu ñeâm, laên loän treân giöôøng, “nöõ chuùa” phaûi oâm keïp chaët sieát chieác goái oâm to giöõa hai ñuøi maø theøm nhôù ñeán quay quaét da thòt ñaøn oâng. Khoâng phaûi naøng yeâu Huøng Coám ñeán khoâng coøn yeâu ai ñöôïc nöõa hoaëc laø muoán trung trinh tieát lieät ôû vaäy thôø choàng ñeán suoát ñôøi, maø chæ vì caùi ngoâi “chò” noù quaù lôùn trong maét ñaùm laâu la neân tuïi noù ñöùa naøo cuõng xem Dung Haø laø thaùnh nöõ, chuùng töï ñoäng daït ñaøi heát tröôùc maét chò. Coøn ngöôøi thöôøng, coù cho keïo cuõng boá anh naøo daùm ñem maïng mình giao vaøo haøng traêm tay cheùm loaïi chuyeân nghieäp döôùi tröôùng coâ Vuõ Hoaøng Dung con gaùi oâng giaùo giaø beân doøng Tam Baïc. Sôï nöõ chuùa thì ít, maø sôï ñaùm coâ hoàn trong tay naøng laø côn sôï luoân ôû möùc ñænh. Nhöõng anh ñaøn oâng naøo ñöôïc nöõ chuùa ñeå maét ñeán luoân bò noãi lo sôï naøy aùm aûnh, khoâng chæ laø trong mô maø ngay caû luùc thöùc. Chæ coù “anh Minh” laø coù veõ nhö “voâ tö” trong chuyeän naøy.

Minh Söùt ñeán vôùi Dung Haø luoân

trong caûnh treân cô. Töø luùc coøn laø coâng an baøi tröø Minh ñaõ töøng baét, roài tha cho Dung Haø. Roài ñeán luùc hôïp taùc vôùi Dung Haø “laøm tín duïng” ôû caùc tröôøng baøi, Minh Söùt luoân söû duïng oå ñaøn (baêng ñaûng) cuûa Dung Haø nhö moät coâng cuï ñeå kieám tieàn cho mình. Khoâng coù tröôøng baøi cuûa Dung Haø thì laøm sao Minh Söùt thu toùm ñöôïc maáy caên bieät thöï vaø nhaø ñaát cuûa Vieät Toaøn vaø Phöông Troäm Traâu trò giaù treân caû chuïc tyû chæ vôùi giaù thaät beøo. Minh chöa bao giôø “coi ra gì” caùi ñaùm caéc keù ñaâm cheùm döôùi tay Dung Haø. Tröø nhöõng luùc ñang trong chieán dòch hay thôøi gian coâng vuï, coøn duø laø phaûi la caø vôùi caùi ñaùm coâ hoàn ñaâm cheùm naøy moãi ngaøy ít khi Minh Söùt mang suùng theo ngöôøi cho noù vöôùng. Anh ta bieát raèng coù cho vaøng cuõng chaúng coù moät thaèng giang hoà naøo daùm ñuïng moät só quan coâng an nhö anh. Rieâng vôùi Dung Haø, nöõ chuùa cuûa ñaùm ñaàu gaáu xöù caûng, coâ “em keát nghóa” cuûa Minh Söùt. Khoâng phaûi laø Minh khoâng bieát ñeán “aùnh maét noùi nhieàu” cuûa con gaáu bieån ñaàu ñaøn ñaõ moät vaøi laàn göûi tín hieäu ñeán mình. Nhöng Minh Söùt laø moät loaïi ngöôøi coù khaû naêng nhìn thaáy vaøng khi coøn ñang naèm saâu döôùi loøng ñaát moû. Töø ngaøy coøn ôû ban baøi tröø Minh ñaõ tieáp caän Dung Haø, vaø thay vì baét giam, Minh ñaõ tha vaø nuoâi döôõng cho con gaáu caùi naøy lôùn maïnh hôn. Ñeán khi Dung Haø thaâu toùm giang sôn, vaø leân ngoâi nöõ chuùa thì Minh laùi cho coâ em taäp trung quyeàn löïc vaøo caùc tröôøng baïc, vaø laøm luaät (thu tieàn baûo keâ) vôùi moät vaøi coâng ty lôùn maø Minh ñaõ bieát taåy qua taøi lieäu ôû ban ñieàu tra kinh teá... Gaøi cho caùc con baïc chaùy tuùi qua caùc tay thôï trong tröôøng cuûa Dung Haø, ñeå anh “laøm tín duïng” maø cöôùp taøi saûn cuûa hoï. Toùm laïi, Minh Söùt giuùp söùc cho Dung Haø chæ vôùi moät muïc ñích duy nhaát laø nuoâi döôõng theá löïc oå ñaøn cuûa ñaùm gaáu bieån naøy, ñeå laøm phöông tieän rieâng cho mình khi caàn ñeán maø thoâi. Beân caïnh ñoù Minh Söùt coøn ñaõ töøng hoïc qua khoa taâm lyù con ngöôøi, khi coøn laø hoïc vieân cuûa tröôøng só quan coâng an. Minh bieát muoán “naém” ñöôïc con gaáu caùi naøy thì chôù daïi maø vöông tình vaøo cho noù. Duø Dung Haø cuõng coù chuùt nhan saéc, nhöng Minh chaúng ham hoá gì chò naøy. Ñaøn baø thoâi maø, chæ caàn buùng ra vaøi “veù” (ñoâ la) thì muoán nguû vôùi ngöôøi maãu, hay ca só ñeïp naøo maø chaúng coù... Coøn vôùi Dung Haø, Minh Söùt bieát raèng ñaøn baø khi ñöôïc thoûa tình roài, khoâng coøn deã baûo nhö luùc hoï khao khaùt vaø thaàn töôïng ngöôøi mình yeâu nöõa. Khi ñang yeâu, maø chöa ñaït ñöôïc, hoï saün saøng lao ñaàu vaøo löûa ñeå cheát theá cho ngöôøi mình yeâu. Nhaát laø loaïi ñaøn baø coù gaàn caû ngaøn teân laâu la ñaâm cheùm trong tay nhö Dung Haø thì khi muoán “cheát theá” cho ai laïi caøng

theâm ngoaïn muïc...ooOoo

Hoâm nay tröôùc buoåi tieäc chæ daønh rieâng cho haøng thuû lónh laø nhöõng ñaïi baøng. Caùc ñaïi baøng ñaàu lónh naøy chæ döôùi tröôùng coù moãi mình nöõ chuùa maø thoâi. Moãi ñaàu lónh coù ít nhaát naêm ba chuïc, coù khi ñeán caû traêm tay cheùm ñaøn em haøng ong ve. Dung Haø ñuùng ôû ñaàu baøn gioïng saéc laïnh:

- Anh em, toâi coù vieäc caàn nhôø caùc chuù... Nay toâi môøi caùc chuù ñeán ñeå baøn keá hoaïch ... Giôùi Traâu seõ thay maët toâi trình baøy vôùi caùc chuù ñoâi ñieàu...

Caû hoäi reo leân phaán khích, ñaõ laâu roài “chò” xieát leänh khoâng cho ñaùm laâu la manh ñoäng. Ngoaøi chuyeän huø doïa nhaùt ma caùc con baïc ñeå moi tieàn cho vay laõi cao ra laø heát, khoâng coù vuï “xuoáng ñöôøng” naøo cho ra troø ngoaïn muïc nöõa. Hoâm nay coù chuyeän ñöôïc chò ñích thaân ñöùng ra nhôø chuùng xaùch dao xuoáng phoá thì laøm sao khoâng söôùng cho ñöôïc.

Giôùi Traâu, laø moät ñaøn em thaân caän nhaát nhö caëp baøi truøng vôùi Huøng Coám choàng cuûa Dung Haø tröôùc ñaây, Trong ñeâm vöôït nguïc Giôùi thoaùt ñöôïc coøn Huøng Coám bò baén phôi thaây ngoaøi voøng raøo. Veà ñeán ñieåm heïn, giöõa luùc Dung Haø nghe tin choàng cheát maø maët maøy ñanh laïnh thì Giôùi Traâu laïi vaät khoùc nhö cha noù vöøa qua ñôøi vaø cöù quyø döôùi chaân Dung Haø xin “chò gieát em ñi!” Giôùi nghó chính mình laø thuû phaïm laøm cho “anh” cheát, vì ñaõ khoâng baûo veä ñöôïc anh. Töø ñoù Giôùi baùm saùt Dung Haø vaø toân thôø naøng nhö thaùnh nöõ ñeå chuoäc phaàn naøo toäi loãi. Chính Giôùi laø ngöôøi ñaàu tieân ôû ngoaøi bieån quyø xuoáng, roài caû ñaùm laøm theo ñeå tung hoâ phong thaùnh cho “chò” vaø xin chò theá “anh” maø chaêm soùc boïn em. Töø ñoù, tröôùc maët “chò” Giôùi chæ muoán quyø chöù khoâng daùm ñöùng thaúng löng. Ñoái vôùi Giôùi, Dung Haø maø muoán Giôùi Traâu phaûi cheát laø Giôùi töï töû ngay töùc khaéc chöù noùi gì keâu ñi thòt ngöôøi khaùc. Töø caùi hoâm ngoaøi bieån Giôùi xin “chò gieát em ñi” maø Dung Haø khoâng laøm thì Giôùi coi nhö caùi maïng cuûa mình ñöôïc Dung Haø treo ñoù, vaø naøng muoán laáy noù luùc naøo cuõng ñöôïc.

Tuy hoâm nay, ñaõ 5 naêm qua, duø vaãn loøn qua veïo laïi ñeå traùnh caùi leänh truy naõ cuûa coâng an theâm cho toäi troán tuø, nhöng Giôùi Traâu vaãn ñöôïc Dung Haø cho traán thuû moät tröôøng baïc, vaø laøm thuû lónh moät ñaùm ñaøn em rieâng. Nghóa laø Giôùi laø haøng thöù nhì chæ sau “chò” maø thoâi. Duø vaäy, vôùi Giôùi, lôøi cuûa chò noùi laø thaùnh noùi chöù khoâng phaûi lôøi ngöôøi thöôøng.

Hai tuaàn tröôùc, sau buoåi ñi thaêm Minh Söùt veà, Dung Haø ñaõ trieäu Giôùi Traâu ñeán gaëp rieâng mình. Nhìn töôùng taù cao to ngon laønh ñeïp trai cuûa caùi “thaèng quyû” naøy, maø noù laïi laø moät

ñaøn anh coù soá maù (thaønh tích) laøm cho ñaùm lính cuûa noù quy thuaän raêm raép nöõa chöù phaûi thöù linh tinh ñaâu. Dung Haø phaûi thuù nhaän laø ñaõ nhieàu laàn naøng coù hôi bò chao dao vôùi neùt ñeïp ñaøn oâng cuûa noù. Phaûi chi noù ñöøng coi naøng laø “thaùnh nöõ” thì coù leõ noù coù theå theá ngoâi ñaïi ca Huøng Coám cuûa noù trong loøng naøng laâu roài cuõng neân.

Dung Haø giao cho Giôùi Traâu leân keá hoaïch cho Laâm Ñen “taøng hình”. Giôùi vui möøng raïng rôõ ra maët. Ñöôïc “thaùnh nöõ” tin duøng maø giao cho “chuyeän

Dung Haø giao cho Giôùi Traâu “thieát keá loä trình” ñeå “tieãn” Laâm Ñen laø cuõng chính ôû ñieåm naøy. Ñoái vôùi Laâm Ñen , buoåi tieãn ñöa phaûi thaät kín ñaùo, saïch seõ khoâng ñeå laïi daáu veát, caøng khoâng ai bieát caøng coù lôïi.

Coù moät ñieàu, Laâm Ñen cuõng khoâng phaûi laø loaïi ñôn thöông ñoäc maõ. Neáu Minh Söùt coù trong tay nhoùm cuûa Dung Haø thì Laâm Ñen cuõng coù ñaùm Long Hoâi vôùi Phong Luøn, ñaùm naøy cuõng laø moät ñoäi quaân ñaâm cheùm ra troø chöù khoâng phaûi haøng tay mô... Cô

lôùn” ñeán nhö vaäy thì coøn gì baèng. Beà gì Laâm Ñen cuõng laø moät coâng an haûi quan. Xöû moät teân coâng an laø ñieàu maø haàu nhö chöa caùnh giang hoà naøo daùm nghó ñeán. Giôùi Traâu vaø anh Huøng Coám tröôùc ñaây cuõng töøng baén coâng an, nhöng chæ laø treân ñöôøng “taây” sau khi “aên haøng” bò coâng an truy ñuoåi ñaønh phaûi baén thaùo thaân, chöù chöa heà daùm nghó ñeán chuyeän leân keá hoaïch “xöû nguoäi” moät só quan coâng an ñang taïi chöùc bao giôø.

Bôûi vaäy khi Dung Haø choïn Giôùi Traâu, Giôùi bieát laø ñaøn chò ñaõ ñaùnh giaù cao vaø troïng duïng mình laém, vaø ñaây cuõng laø dòp ñeå Giôùi coù cô hoäi “traû maïng” mình laïi cho “chò”.

Maø quaû thaät, Giôùi Traâu laø moät tay buùa loaïi chieán ñaáu nhaát trong ñaùm gaàn 20 tay khaùc ôû haøng ñaïi ca döôùi tröôùng Dung Haø. Naøng thích caùch ra tay traàm laëng coù keá hoaïch haün hoøi cuûa Giôùi Traâu chöù khoâng “ngaåu höùng lyù qua caàu” ñuïng ñaâu cheùm ñaáy theo kieåu naåy sinh cuûa ñaùm loâm coâm. Hôn nöõa Giôùi thöôøng chuù troïng vaøo vieäc ñaït hieäu quaû chöù khoâng caàn phoâ tröông. Nhieàu laàn caàn ra tay, Giôùi kieân nhaãn gaøi cho ñoái thuû cuûa mình ñeán choã vaéng roài laëng leõ maø thòt im lìm khoâng ai hay bieát, chöù khoâng laøm raàm raàm inh oûi ngoaøi ñöôøng phoá tröôùc ñaùm ñoâng ñeå laáy uy nhö ñaùm nhoû hay laøm. Laàn naøy

hoäi ñuïng lôùn laø chuyeän khoâng traùnh khoûi.

Baây giôø hôn 10 tay ñaàu lónh cuûa nhieàu nhoùm saùt thuû trong baêng Dung Haø ñang ngoài ñaây. Giôùi Traâu caét vieäc cho töøng nhoùm. Moät nhoùm lo vieäc cung öùng “haäu caàn” goàm khaåu trang bòt maët, bi saét, bom xaêng, giaùo, maõ taáu, löôõi leâ, kieám... vaø huy ñoäng ngöïa saét. Moät nhoùm thaùm thính, doø la ñòa ñieåm tuï taäp di ñoäng vaø löïc löôïng cuûa phía ñoái thuû. Taát caû tieán haønh ngay ñeâm nay, ngay baây giôø. Khi coù leänh, laäp töùc leân ñöôøng vaø haønh ñoäng. Giôùi Traâu doõng daït truyeàn huyeát leänh cho taát caû caùc chieán binh thuû lónh trong baøn, “khi chöa ra tay thì thoâi, khi ñaõ xuoáng dao laø phaûi thaúng tay. Ñoái phöông khoâng cheát laø mình cheát...”

Cuøng luùc ñoù, ôû moät goùc khaùc trong thaønh phoá, tröôùc hoâm nay maáy ngaøy, Laâm Ñen cuøng hai ñaïi ca Long Hoâi vaø Phong Luøn ôû Phöông Löu cuõng ñaõ ñöôïc nghe caùc “ly” (doï thaùm beân phe ñòch) cho bieát toaøn boä söï vieäc laø Giôùi Traâu ñang theo leänh nöõ chuùa Dung Haø cuûa noù ñang leân keá hoaïch “traûi neäm” phe mình. Laâm Ñen phaân tích cuøng Long Hoâi vaø Phong Luøn.

- Giôùi Traâu ñaõ bieát laø seõ ñuïng vôùi ai, vaäy maø noù vaãn muoán hôn phaân (o eùp). Mình khoâng theå nhuùn, ñieàu ñoù ñoàng nghóa noù seõ cho quaân “phang”

88 89

mình. Vaäy phaûi coù keá hoaïch “phang” noù tröôùc.

Nhoùm Long Hoâi tìm ra keá giaêng baãy, nhöû cho Giôùi Traâu vaøo töû ñòa... vaø hoài chieàu naøy ñoäi “tieân phong” cuûa Long Hoâi goàm saùu teân bòt maët baèng khaåu trang ñi ba ngöïa saét do Caûnh Theàu caàm ñaàu ñaõ ñeán taän baøn bi da coù vaøi tay em cuûa Giôùi ñang chôi vaø cheùm maáy ñöùa em naøy suyùt ruïng luoân caùi maïng.

Y nhö tính toaùn cuûa Laâm Ñen. Ñeâm nay, Dung Haø trieäu taäp quaân treân phoá Ñaø Naüng, Giôùi Traâu ñöôïc phong “Sö tröôûng” (sö ñoaøn tröôûng) vaø ñang loàng loän ñieàu quaân, trieäu taäp ong ve, ban huyeát leänh, tuùa nhau ra ñöôøng raàm raàm truy luøng caùnh Long Hoâi, Phong Luøn...

Vaøo luùc 10 giôø ñeâm, tin töø ñaùm ong ve cuûa Giôùi Traâu ñöa veà laø boïn Long Hoâi Phong Luøn ñang ôû khaùch saïn Vieät Trung treân ñöôøng bao (ñöôøng voøng ñai) vaø chuùng coù khoaûng 30 tay.

Giôùi Traâu haï leänh, moät toáp ñoùng vai baùn baùnh mì, coâng nhaân veä sinh ñoâ thò phuïc kích phía sau khaùch saïn. “Ñaïi binh” seõ tieán töø phía caûng Chuøa Veõ. Trong ñaùnh ra ngoaøi ñaùnh vaøo. Thaúng tay cheùm gieát. Theá laø döôùi söï chæ huy cuûa Giôùi Traâu, hôn 30 tay cheùm thieän chieán nhaát, maët bòt khaåu trang ñen, ñaàm ba, keïp boán, tay laêm laêm giaùo, maùc, kieám, dao... raàm raäp leân ñöôøng.

Xuaát phaùt töø ñöôøng Ñaø Naüng, qua phoá Dö Haøng Keânh, leân ñaàu caûng Chuøa Veõ vaø höôùng veà phía khaùch saïn Vieät Trung. Nhöng khi ñeán chaân caàu vöôït, töùc môùi hôn nöûa ñöôøng coøn khoaûn xa nöõa môùi ñeán khaùch saïn Vieät Trung, thì Giôùi Traâu ñaõ nghe tieáng theùt ñoàng loaït cuûa haøng chuïc tay cheùm “cheùeùeùmmm noùoùoo!!!” tieáng la heùt, chaân chaïy, bom xaêng vaø tua tuûa dao kieám cuûa ñoái phöông bao vaây boán phía.

Thoâi boû meï! Ñaõ rôi baãy phuïc kích cuûa tuïi noù roài. Giôùi heùt anh em trôû ñaàu nhöng khoâng coøn kòp. Hai beân ñieân cuoàng lao vaøo nhau. Bi saét, gaïch ñaù, voû chai bay vuø vuø, bom xaêng ñoát löûa ñuøng ñuøng, dao kieám loaûng xoaûng trong tieáng hoø heùt, keâu la, tieáng maùy xe neït boâ gaàm ruù ñuoåi chaïy vang daäy caû moät goùc thaønh phoá, man rôï nhö moät cuoán phim xaõ hoäi ñen. Quaân taäp haäu cuûa Giôùi Traâu döï ñònh traán phía sau khaùch saïn Vieät Trung, coù boán tay em ñaõ bò cheùm töa chæ trong ba phuùt. “Ñaïi binh” maët tieàn cuûa Giôùi keït giöõa ñöôøng lôùn.

Rieâng phaân Giôùi bò cuøng luùc hai con ngöïa saét vôùi 4 tay cheùm keøm. Phía ñoái phöông ñaâm saàm vaøo xe Giôùi khieán tay taøi cuûa Giôùi ngaõ choång keành. Thaät tình maø noi caùi ñaùm ong ve naøy ñoái vôùi Giôùi Traâu noù khoâng coi ra caùi nghóa ñòa gì caû. Chæ coù ñieàu

loït oâ phuïc, maø laïi maát bò keành ngöïa thì coù hôi khaù vaát vaû. Giôùi vung dao cheùm loaïn vaøo hai teân tröôc maët môû ñöôøng maùu, tìm ñöôøng ruùt. Cuõng coù leõ caùi teân Giôùi Traâu khaù lôùn trong ñaùm ong con neân duø ñaõ rôi vaøo phuïc kích, Giôùi vaãn nhö con coïp vôøn baày cöøu non. Caû ñaùm naêm baåy teân chæ loanh quanh beân Giôùithoâi chöù chöa teân naøo daùm aäp vaøo ñeå Giôùi cho aên dao. Thôøi may, hai ñaøn em cuûa Giôi laø Tuaán Beùo vaø Haûi Caø Que thaáy anh ñaõ rôi xuoáng ngöïa neân quaøy xe laïi. Hai tay naøy neït boâ cho tieáng maùy gaàm ruù kinh hoàn, moät teân duøng xe toâng vaøo cho ñaùm ong ve daït ra ñeå phaù voøng, tay coøn laïi phi thaúng vaøo trong ñeán caïnh ñaùm ñoâng ñang bao vaây Giôùi, noù ñieäu ngheä nghieâng xe thaéng maïh cho xe xoay caùi roeït nöûa voøng, xaø ngay yeân sau tröôùc maët Giôùi giuïc “Anh Giôùi leân!” . Khoâng chaäp

tieäc nhaäu leânh laùng vôùi Long Hoâi vaø Phong Luøn ôû moät bar karaoke quen môû cöûa muoän, ñeå chuùc möøng thaéng traän. Laâm Ñen ñeå laïi treân baøn caùi bao thô daøy coäm goïi laø “kinh phí” cho chieán tröôøng. Laâm haøo phoùng xu-aát 30 trieäu ñeå goïi laø boài döôõng cho caùc chieán binh tham döï traän vaø thuoác men cho caùc tay bò thöông. Baét tay chaøo taïm bieät hai “ñoàng chí” giang hoà cuûa mình, Laâm Ñen höôùng muõi chieác Corona môùi caùu veà tænh loä daãn ra Ñoà Sôn. Treân xe laø moät em gaùi vaùy ngaén phoâ ra coù caëp ñuøi daøi mòn maøng khoâng thua loaïi haøng maãu sieâu sao. Em beù naøy Laâm môùi baét ñöôïc döôùi vuõ tröôøng luùc ñaàu hoâm. Em ñaõ nhaän moät “veù” (100 ñoâ) ñeå ñoàng yù “laøm vôï anh Laâm” cho ñeán tröa ngaøy mai.

ÔÛ khoaûn ñöôøng gaàn ñeán Ñoà Sôn, Laâm coù moät mieáng ñaát nhoû coøn boû troáng. Chæ giöõ ñeå ñaàu tö chôø leân giaù

treã Giôùi nhaûy leân yeân sau, chieác xe lao maïnh, tay em caàm taøi phaù voøng vaây ñeøo ñaøn anh thoaùt ra ngoaøi...

Töø phía tröôùc, sau vaø hai beân naùch laø caùc ngoõ ngaùch ñeàu khoâng ngôùt “hoûa löïc” vaø giaùo maùc cuûa phía Long Hoâi tuoân ra. Giôùi Traâu vôõ traän, môû ñöôøng maùu coá baûo toàn löïc löôïng maø thu ñaùm taøn quaân. “Quaân só” nhaùo nhaøo bò caét xeù ra nhieàu maûnh, dìu nhau phoùng leân xe phi loaïn ra nhieàu ngaõ boû chaïy töù phía coá thoaùt thaân.

Khi coâng an xuaát hieän thì baõi chieán tröôøng ngoån ngang maûnh chai bom xaêng, vaøi veát maùu töôi coøn leâ treân ñöôøng nhöïa, moät con ngöïa saét (cuûa Giôùi Traâu) choûng voù chaùy ñen, hung khí ñao kieám rôi vaõi ñaày treân maët loä, coøn ngöôøi cuûa caû hai phe ñeàu ñaõ “taây” maát chaúng bieát ngoõ naøo...

Trôøi caøng veà khuya, maøu cuûa trôøi ñeâm caøng thaâm thaåm trong ñen. Sau

thoâi chöù Laâm khoâng chuû tröông laøm vieäc gì. Thôøi buoåi laøm aên ñöôïc, coù tieàn khoâng mua saém naøy noï thì loanh quanh cuõng tieâu pha heát saïch. Vì vaäy Laâm Ñen thích ñoå tieàn vaøo nhaø ñaát, vöøa giöõ ñöôïc tieàn vöøa coù choã du hí aên chôi rieâng tö kín ñaùo.

Trong mieáng ñaát troáng naøy, Laâm cho xaây moät caên nhaø goã nhoû, nhöng cuõng khaù tieän nghi. Laâm Ñen saém moät boä giöôøng phoùt meâ ca vaø ít ñoà gia duïng caàn thieát ñeå thænh thoaûng boùc moät em “phoø” (gaùi goïi) ñem ra ñaây maø... thö giaûn. Nhöõng ñeâm “coâng taùc” ñoät xuaát nhö theá naøy Laâm thöôøng töï mình laùi xe ñi cho noù rieâng tö kín ñaùo chöù khoâng ñem theo taøi xeá. Ñeâm nay Laâm ñang höùng chí vôùi caùi ñoøn “ñieäu caåu vaøo hang coïp” gaøi Giôùi Traâu vaøo töû loä do chính mình thieát keá. Chæ tieác laø ñaøn em Long Hoâi cheùm chöa tôùi neân ñeå Giôùi chaïy

thoaùt chöù Laâm Ñen muoán laø phaûi laáy maïng ñöôïc thaèng choù ñeû naøy. Meï noù! Ñuùng laø caùi ñaùm giang hoà luùc naøo cuõng ngu nhö lôïn. Chæ caàn daäp nheï vaøi thaèng em cuûa Giôùi Traâu ôû baøn bi da laø Giôùi Traâu daãn “ñaïi quaân” vaøo oå phuïc kích ngay. Ñôn giaûn vaäy maø cuõng laøm ñöôïc theá môùi taøi.

Duø laø moät coâng an nhöng chæ ôû ngaønh haûi quan, Laâm khoâng coù quyeàn khôi khôi troøng toäi baét ngöôøi nhö maáy ñoàng nghieäp beân hình söï. Vaû laïi Laâm cuõng khoâng muoán ñaùnh ñoäng cho lôùn chuyeän ñeå caáp treân phaûi ñaët caâu hoûi taïi sao laïi coù chuyeän tranh chaáp vôùi giôùi giang hoà cho raùch vieäc. Vì vaäy môùi nhôø ñeán Long Hoâi vaø Phong Luøn, duøng giang hoà trò giang hoà, chôi cho Giôùi Traâu moät meõ cho cu caäu caïch tôùi giaø. Ñöøng giôõn maët vôùi quan chöùc nhaø nöôùc nhaù. Maøy laø giang hoà thì oâng cuõng laø boá cuûa giang hoà ñaây.

Nhôù ñeán ñoàng nghieäp Minh Söùt, moät caùi gai maø mình vöøa nhoå ñi khoûi caùi ñaát tieàn ñaát baïc ôû beán caûng naøy. Laâm Ñen thoaûi maùi mæm cöôøi. Boû moät tay laùi xe ra, Laâm vuoát ve baép ñuøi non traàn da thòt cuûa coâ beù vaùy ngaén ñang ngoài caïnh beân. Laâm Ñen haùt moät caâu ngheâu ngao vöøa môùi töï ñaët ra khoâng theo aâm vaàn theå ñieäu naøo heát:

- Em cuõng chæ laø... con phoø (ñó) maø thoâiii... yù... ... oâi..i...

Töôûng anh giai goïi mình laø phoø (duø em chính laø phoø thaät). Em beù ngoài caïnh beân quay sang gaây lieàn

- Ô hay, caùi anh naøy, anh goïi em laø phoø ñaáy aø!?

Laâm Ñen cöôøi...-AÁy cheát, xin loãi, anh ñang noùi caùi

con quaùi Dung Haø, nöõ chuùa baêng ñaûng gaáu bieån gì ñoù maø ngöôøi ta ñang thoåi phoøng...

Côn gioù maùt cuûa bieån ñeâm luùc trôøi vöøa chaïng saùng laøm Laâm Ñen khaù tænh röôïu, laïi nhôù ñeán lôøi töôøng thuaät cuûa ñaùm Long Hoâi khi naõy veà caûnh Giôùi Traâu ñaøn em soá moät cuûa Dung Haø phaûi quaêng ngöïa saét maø chaïy cong ñuoâi. Laâm Ñen laïi mæm cöôøi laàm baàm...

- Ñuùng laø caùi thöù “phoø phaïch” chöù “chò” caùi meï gì.

Laâm Ñen öôùc ao coù moät ngaøy naøo ñoù seõ nhôø moät ñoàng nghieäp beân hình söï tìm caùch gaùn toäi ñeå baét caùi con phoø naøy troùi nghieán noù laïi. Luùc ñoù Laâm Ñen seõ dí... “roi” mình vaøo moàm noù thì chaéc laø phaûi cöôøi baèng thích...

Mieáng ñaát cuûa Laâm Ñen naèm khuaát saâu vaøo ñöôøng caùi khoaûng chöøng hôn caây soá troå veà höôùng bieån. Caên nhaø nôi ñaây khoâng coù ai ôû heát, tuy vaäy Laâm coù thueâ moät chò giuùp vieäc laø ngöôøi laøng, vaø giao moät chìa khoùa cho chò ta, cöù caùch vaøi hoâm laïi ñeán doïn deïp lau chuøi ñeå Laâm thænh thoaûng ñöa caùc em veà qua ñeâm thì nhaø vaãn töôm taát.

Ñoã xe trong saân, Laâm dìu ngöôøi ñeïp vaøo nhaø, moät tay tra khoùa môû cöûa, moät tay Laâm choaøng qua baáu vaøo moâng em beù moät caùi roõ maïnh höùa heïn cho maøn cuïp khi vaøo nhaø Laâm seõ ñöa em tôùi ñænh.

Ñeâm chöa qua, trôøi vaãn coøn ñen thaåm. Höôùng bieån tieáng soùng vaãn rì raøo. Quay ngöôïc tay choát kín cöûa laïi töø beân trong. Laâm haáp taáp oâm choaøng coâ gaùi, duøng toaøn thaân mình ñeø coâ dính saùt vaøo vaùch töôøng, Laâm aán mình xeo naïi phaàn buïng döôùi cuûa mình vaøo choã töông ñoàng treân thaân coâ gaùi, tham lam taùp vaøo caëp moâi moäng son cuûa em beù roài luøa maïnh löôõi cuûa mình vaøo keõ moâi mím chaët cuûa em, ñeå tìm ñeå tìm löôõi cuûa coâ gaùi. Hai baøn tay Laâm quaày ra sau löng em beù ñeå veùn cao meùp vaùy cuûa em leân, Laâm cho tay vaøo beân trong

Baät nuùt coâng taéc ñieän ñeå môû ñeøn phoøng leân, vaø khi aùnh saùng ñieän cuûa ngoïn ñeøn 65 watt ñuû saùng loøa caên phoøng nhoû, Laâm Ñen boãng giaät mình thieáu ñieàu muoán buoâng rôi caû khay röôïu treân tay. ÔÛ giöõa phoøng, treân chieác giöôøng duy nhaát, Dung Haø nöûa naèm nöûa ngoài moät mình im laëng nhö pho töôïng trong boùng ñeâm. Trong tay “nöõ chuùa” beán caûng cuõng laø moät ly röôïu soùng saùnh ñaù. AÙnh maét cuûa Dung Haø queùt ra tia nhìn cuûa loaøi hoå ñi saên ñeâm röïc löûa trong boùng toái.

- Meï noù, chuyeän gì theá naøy!Laâm phaùt caùu chöûi theà. Duø Dung

Haø coù laø nöõ chuùa hay nöõ quaùi, gaáu bieån, hay caù traïch con trong soâng gì ñi nöõa thì con “phoø”ø naøy cuõng chæ laø moät nöõ nhi. Laïi nöõa khaåu K59 vôùi giaáy pheùp cuûa moät só quan coâng an quan thueá vaãn naèm im trong bao da ñöôïc caøi aån beân trong caïp quaàn phía löng sau cuûa Laâm Ñen. Laâm nhanh choùng “ñònh vò” laïi thaân phaän cuûa mình, ñeå laáy laïi theá thöôïng phong quaùt theâm.

- Con choù kia maøy laøm gì nôi ñaây theá naøy? Coâng an boïn tao ñang ñi tìm boïn maøy ñaáy. Thaèng Traâu nöôùc cuûa maøy ñaõ bò daäp naùt ngoaøi ñöôøng bao choã caûng Chuøa Veõ roài ñaáy bieát khoâng con moïi...

Vöøa luùc ñoù, theâm moät söï ngaïc nhieân nöõa cho Laâm Ñen, Giôùi Traâu vaø hai thaèng “khæ ñoät” to lôùn khaùc ñoàng loaït xuaát hieän, treân tay tuïi noù ñöùa naøo cuõng ñeàu coù caàm suùng. “Quaùi! khoâng bieát caùi ñaùm lôïn naøy noù vaøo nhaø baèng caùch naøo. Taïi sao boïn noù bieát mình coù caên nhaø naøy, vaø seõ veà ñaây ñeâm nay”.

Caên nhaø coù moãi caùi cöûa ra vaøo ñoäc nhaát thì chính tay Laâm Ñen ñaõ choát beân trong luùc môùi vaøo thì chaúng leõ chuùng ñaøo haàm chui leân aø, maø naõy giôø trong luùc em beù ñang taém, Laâm Ñen loay hoay vôùi khay röôïu thòt döôùi beáp thì coù thaáy ñöùa naøo ñaâu. Baây giôø tuïi noù boãng nhö ma ñoàng loaït cuøng xuaát hieän...

Ñaùnh hôi thaáy nguy hieåm Giôùi Traâu leân tieáng nhaéc nhôû”

- Naøy naøy! Boïn maày dö bieát tao laø caùn boä coâng an nhaø nöôùc ñaáy nhaù! Thaèng choù ñeû Giôùi Traâu maøy vaãn coøn bò ghim leänh truy naõ toäi vöôït nguïc luùc tröôùc, vaø boïn coâng an baïn tao vaãn ñang tìm maøy ñaáy

- Thì baây giôø maøy ñaõ gaëp tao roài ñaây naøy.

GiôùiTraâu traàm gioïng laïnh luøng vöøa noùi vöøa thoïc maïnh muõi suùng vaøo löng Laâm Ñen. Giaän tím ngöôøi nhöng vôùi con maét cuûa moät tay coù ngheà... coâng an, Laâm Ñen dö bieát ñöôïc treân tay Giôùi laø moät khaåu suùng thaät chöù khoâng phaûi suùng ñoà chôi cuûa treû con. Tuy nhieân Laâm vaãn töï tin ñaùm gaáu naøy khoâng daùm gieát mình. Ñôøi naøo maø

quaàn loùt cuûa em maø baáu maïnh theâm maáy caùi nöõa leân hai bôø da thòt traàn treân moâng em beù. Coâ gaùi oaèn mình coá traùnh caùi moàm noàng naëc hôi röôïu vaø thuoác laù cuûa Laâm, coâ nuõng nòu aâu yeám maéng yeâu

- Göôïm ñaõ naøo... Maát ñi ñaâu maø voäi, cho em ñi taém caùi ñaõ. Gôùm... ngöôøi ñaâu maø cöù duõng maõnh theá...

Laâm Ñen cöôøi khì khì, phaùt maïnh vaøo moâng em moät caùi cho coâ la oai oaùi theâm maáy tieáng nöõa, roài ñi laáy cho coâ gaùi caùi khaên, chæ loái cho coâ vaøo buoàng taém. Xong anh ta môû tuû laïnh laáy chai whisky John xanh (Johnny Waker) thaû vaøi vieân ñaù vaøo trong ñoù. Vôùi tay laáy thoûi gioø thuû xaøo loaïi boïc kín trong bao nilon ruùt chaân khoâng coù theå ñeå laâu nhö ñoà hoäp. Laâm laøm cho mình moät khay thöùc nhaém nho nhoû roài caàm caùi khay nhaäu vaø ly röôïu ñi voâ phoøng. Laâm thaáy ñôøi thaät ñeïp, soáng nhö theá naøy môùi laø ñaùng soáng.

90 91

maáy teân du ñaûng teùp naøy laïi ngang nhieân daùm xöû moät só quan coâng an taïi nhaø rieâng cuûa anh só quan naøy chöù, duø Laâm chæ laø coâng an quan thueá ñi nöõa thì vaãn laø moät coâng an.

Ñeå traû lôøi cho Laâm Ñen, Dung Haø ñang naèm ngaû ngôùn treân giöôøng töø töø ngoài daäy. Ñeå ly röôïu treân meùp baøn nhoû nôi ñeå chieác ñeøn nguû, Dung Haø böôùc ñeán saùt ñoái dieän Laâm Ñen ñang bi% Giôùi Traâu keàm baèng hoïng suùng, voùi tay thoïc ra sau löng Laâm Ñen moi ra khaåu suùng ngaén roài thuaän tay coâ gaùi ñaøn chò cuûa ñaùm gaáu bieån xaùng duøm cho anh Minh Söùt cuûa mình moät buùa baèng baùng suùng taän löïc vaøo giöõa ñænh ñaàu Laâm Ñen keøm theo tieáng rít qua keõ raêng:

- Chöa heà bao giôø chò maøy nghó laø phaûi haõi moät thaèng coâng an baån nhö maày heát khoâng thaèng choù.

Bò moät baùng suùng noå ñoâm ñoám maét töôûng ñaõ ngaát, nhöng Laâm Ñen quaû laø ngöôi coù theå löïc, anh ta chæ teù baät ngöûa ra sau roài xín vín laûo ñaûo vaøi giaây nhöng vaãn göôïng loàm coàm ñöùng daäy ñöôïc chöù chöa bò quî. Maùu treân ñaàu tuoâng öôùt maët. Duø ñau, nhöng Laâm vaãn tin raèng tuïi moïi naøy khoâng daùm gieát mình (neân tuïi noù chæ môùi ñaäp Laâm maø thoâi). Töï tin, Laâm duøng heát söùc taøn coá thay ñoåi tình theá. Anh lao ngöôøi huùc maïnh vaøo Dung Haø vôùi yù muoán ñoaït suùng laïi, nhöng nhanh hôn ñaø lao cuûa Laâm Ñen moät loaït ñaïn ñaõ xuyeân töø tröôùc ra sau xeù banh loàng ngöïc vaø oå buïng cuûa Laâm Ñen baèng chính khaåu suùng K59 beù xíu cuûa anh ta. Loaïi suùng nhoû naøy khoâng phaùt ra tieáng noå lôùn maø chæ boùc boùc maáy tieáng nhö tieáng baät nuùt chai röôïu Champaign thoâi. Baûo ñaûm laø caùch xa caên nhaø 50 meùt seõ khoâng ai nghe thaáy gì. Duø vaäy, taàm ñaïn baén gaàn vaãn laøm maáy tia maùu töø choã ñaïn xuyeân phoït ra vaáy caû vaøo quaàn aùo cuûa Dung Haø, vaø tuoân öôùt nhaày nhuõa caû moät vuõng lôùn treân neàn nhaø. Laâm Ñen guïc xuoáng coá trôïn maét nhìn leân göông maët nöõ quaùi Dung Haø, nhö vaãn coøn chöa tin haün laø coâ gaùi naøy daùm baén banh ruoät moät só quan coâng an ngay taïi nhaø rieâng cuûa anh ta...

Duø sao ñeán baây giôø thì Laâm Ñen ñaõ thaät söï bieát ngöôøi loït baãy ñeâm nay laø mình chöù khoâng phaûi Giôùi Traâu. Laâm Ñen ñaõ truùng cuù hoài maõ thöông cuûa caây buùa soá moät trong giôùi giang hoà beán caûng. Moät cuù “chôi” chæ moät laàn laø ñi ñöùt caû ñôøi ngöôøi. Lôø môø trong aùnh saùng caàu voøng baûy maøu choùi chang ñang tieãn mình ra ñi quaù ñoät ngoät. Laâm Ñen muø daàn chaúng coøn caûm giaùc gì, neân khoâng kòp nghe theâm moät tieáng baät nuùt chai nöõa cuûa khaåu suùng K59 maø Dung Haø ñang caàm vöøa laãy theâm moät vieân aân hueä vaøo ñuùng giöõa ñænh ñaàu mình...

Luùc naøy em beù vuõ tröôøng cuõng vöøa

töø nhaø taém böôùc ra, coâ ta “oùe” leân moät tieáng to, roài nhaåy vaøo oâm cöùng Giôùi Traâu nuõng nòu.

- Eo ôi! khieáp quaù, em cöù töôûng anh baûo duï haén ñöa em ñi nguû, ñeå anh ñeán loät cuûa noù moät ít cho vui tay thoâi... Cöù maõi lo anh maø ñeán muoän thì ñeâm nay noù xôi em maát... Ai ngôø boïn anh laïi...

Giôùi Traâu löø maét vôùi coâ em, roài kheõ nhaùy veà Dung Haø buoâng goïn lôøi giôùi thieäu “Chò ñaáy!” nhö thaàm baûo coâ ñöøng phaùt ngoân linh tinh maø phaïm thöôïng

Ñeán baây giôø döôøng nhö coâ gaùi lôø môø hieåu, coù söï xuaát hieän cuûa ñaøn chò Dung Haø maø coâ ñaõ nghe nöùc danh, hoâm nay môùi ñöôïc gaëp, thì khoâng phaûi Laâm Ñen chæ bò traán loät vôù vaån... Coâ höôùng veà “chò Dung” leã pheùp

- Em chaøo chò aï!

ñeâm nay vaø ñang treân ñöôøng ra ñieåm heïn, ñeå Giôùi ñöa Dung Haø ñeán chuaån bò tieáp ñoùn...

Laø moät tay coù kinh nghieäm. Giôùi ñaõ chuaån bò saün vaøi thöù caàn thieát cho haäu söï. Hai teân ñaøn em loâi ra moät chieác tuùi vaûi to coù giaây ruùt mieäng khaâu saün. Chuùng loâi Laâm Ñen tuùm goïn vaøo trong bao ruùt giaây coät chaët mieäng laïi. Nhö theá naøy thì coù vaùc ñi ngôøi ngôøi ngoaøi ñöôøng ngöôøi ta cuõng chæ töôûng laø ñang kheânh moät tuùi quaàn aùo to. Coøn Giôùi Traâu, ñem vaøo moät thuøng nhöïa lôùn toaøn xaêng. Giôùi röôùi khaép giöôøng tuû, baøn gheá vaùch goã, neàn nhaø, vaø ñeå laïi ñaáy moät moài löûa chaùy chaäp tröôùc khi ruùt ñi. Ñeâm cuõng saép taøn, caû boïn nhanh choùng bieán ra khoûi hieän tröôøng.

Chæ vaøi phuùt sau khi taát caû ñeàu khuaát boùng. Trôøi cuõng vöøng höøng saùng... Moät traän hoûa hoaïn do chaäp ñieän ñaõ thieâu ruïi caên nhaø rieâng cuûa Laâm Ñen giöõa thöûa ñaát troáng naèm gaàn bieån treân lieân tænh loä Haûi Phoøng Ñoà Sôn, chieác Corona cuûa Laâm Ñen ñöôïc ñaøn em cuûa Giôùi laùi thaúng veà Haø Noäi trong ñeâm roài giao cho caùnh “thôï thòt” ôû moät cô sôû bí maät, chieác xe ñöôïc “xeû” ra töøng boä phaän nhoû baøy baùn treân chôï trôøi phuï tuøng oâtoâ ôû phoá Löông Vaên Cang.

Coøn rieâng Giôùi Traâu, taän maõi xeá chieàu ngaøy hoâm sau, choàng chaønh treân moät taøu caù tít muø ngoaøi khôi. Giôùi taän maét chöùng kieán chieác loàng saét chöùa caùi bao goùi thaây Laâm Ñen ñöôïc hai tay thuyeàn chaøi duøng roøng roïc töø töø thaû xuoáng ñaùy ñaïi döông.

Laâm Ñen ñang nghæ pheùp moät tuaàn, söï maát baët boùng daùng moät vieân chöùc haûi quan treû tuoåi, ñoäc thaân, khoaùi du hí aên chôi höôûng thuï nhö Laâm giöõa tuaàn pheùp seõ khoâng laøm ai baän taâm ñi tìm. Bieát ñaâu noù bay vaøo Saøi Goøn ñeå “aên vuù söõa” mieàn nam thì boá ai bieát noù ôû ngoõ ngaùch naøo maø tìm. Duø caên nhaø treân tænh loä cuûa Laâm Ñen coù chaùy ruïi vì chaäp ñieän, ñeå xoùa heát daáu tích veát maùu do chính Dung Haø ra tay, vaø coâng an coù muoán tìm chuû ñeå baùo cho bieát thì cöù ñôïi Laâm Ñen xong pheùp veà cuõng chaû muoän gì... Ít laém vieäc “taøng hình” cuûa Laâm Ñen cuõng vaãn coøn eâm, chí ít cho ñeán heát tuaàn pheùp maø haén vaãn chöa veà.

Luùc naøy thì Dung Haø ñaõ khoâng coøn lieân can gì nöõa... taøn tích treân caên nhaø chaùy cuõng ñaõ maát chaúng coøn ai coù chöùng côù gì...

Xin ñoùn xem tieáp kyø sau: Vì ñaâu Naêm Cam laïi quen bieát vôùi giôùi giang hoà phöông Baéc? Taïi sao Dung Haø laïi muoán thoân tín ñaøng trong? Truyeän coøn tieáp tuïc nhieàu kyø nöõa – Moãi kyø laø moät haáp daãn li kyø, môøi baïn ñoïc nhôù ñoùn xem. vaø giôùi thieäu cho baïn beø bieát cuøng ñoïc. [ ]

Dung Haø nheo maét vôùi coâ gaùi noùi “khaù laém!” nhö moät lôøi huaán töø khen ngôïi coâ em ñaõ laøm toát coâng vieäc Giôùi Traâu giao phoù

Giôùi Traâu nhìn ñoàng hoà roài quay qua Dung Haø:

-Trôøi saép saùng roài. Chò theo caùi Haèng (teân coâ gaùi) taém röûa, thay boä quaàn aùo naøy ra roài veà nghæ tröôùc ñi. Ñöa khaåu suùng ñoù cho em. Moïi vieäc coøn laïi ñeå ñaáy em lo.

Keát quaû thaønh coâng myõ maõn. Giôùi Traâu quaû laø moät tay coù ngheà. Thaät khoâng hoå danh laø tay buùa soá moät cuûa nöõ quaùi Dung Haø. Noù bieát thieát keá buoåi ñöa tieãn Laâm Ñen ñeïp nhö mô. Duøng khoå nhuïc keá vôø rôi vaøo baõi phuïc kích cuûa ñaùm Long Hoâi ôû caûng Chuøa Veõ, ñeå cho “ñaøn” cuûa mình bò daäp vaø xeù tua ra nhö gieû raùch, laøm cho Laâm Ñen töôûng raèng phe cuûa Giôùi ñaõ guïc ñaøi maø maát caûnh giaùc. Trong luùc ñoù Giôùi aâm thaàm baøy laïi baõi phuïc cuûa mình ngay taïi nhaø rieâng cuûa Laâm Ñen trong yeáu toá baát ngôø nhaát. Laâm Ñen khoâng theå ngôø ñöôïc coâ gaùi maø anh ta choïn baét ôû vuõ tröôøng cho moät ñeâm treân caû tuyeät vôøi laïi laø “ly” cuûa Giôùi Traâu. Tröôùc khi ra xe theo Laâm Ñen ñi aên nhaäu möøng thaéng traän cuøng vôùi boïn Long Hoâi, em beù naøy ñaõ kòp neùm tín hieäu cho moät taøi xe oâm bay veà baùo cho anh Giôùi bieát laø Laâm Ñen ñaõ ñoàng yù ñi nguû vôùi coâ