14. anova uji beda tiga atau lebih sampel
DESCRIPTION
14TRANSCRIPT
Analisis of Varians (Anova) Uji F uji beda mean tiga atau lebih sampel
Oleh: Roni Saputra, M.Si
Kegunaan
• Menguji perbedaan mean dari beberapa kelompok (lebih dari dua kelompok) dengan menggunakan analisis variansi.
N
X
n
XJK T
K
KK
22
K
KK db
JKMK
d
K
MK
MKF
d
dd db
JKMK
N
XXJK TTT
2
2
SUMBER VARIASI
DERAJAT KEBEBAS
AN(db)
JUMLAH KUADRAT (JK)
MEAN KUADRA
T (MK)
F
Kelompok (K)
dbK = K - 1
Dalam (d)
dbd = N – K JKd = JKT - JKK
Total (T)
dbT = N – 1 MKT
Ringkasan Anava
• Keterangan :• F=Nilai F• X=Nilai observasi• nK=Banyaknya objek pada kelompok
kK=Banyaknya kelompok
• N=Banyaknya seluruh objek
Ketentuan aplikasi
• Data berskala interval atau rasio.• Varians masing-masing kelompok tidak
berbeda, alternatif uji bila varians data pada masing-masing kelompok berbeda adalah uji non parametrik Kruskal Wallis.
• Signifikansi, nilai hasil hitung F dibandingkan dengan nilai tabel F, derajat bebas v1=(k-1) dan v2=(N-k). Bila Ho ditolak, maka untuk melihat rincian perbedaan dilanjutkan dengan uji HSD atau LSD atau t test.
NOMOR DESA ARJO DESA BARU DESA CITA DESA DUKU
1. 2,58 3,15 2,40 2,75
2. 2,54 2,88 2,85 2,82
3. 2,48 2,76 3,00 2,67
4. 2,65 3,08 3,02 2,59
5. 2,50 3,10 2,95 2,84
6. 2,46 2,98 2,74
7. 2,90 2,58
8. 2,89 2,90
9. 3,00
Di bawah ini data berat badan (satuan kg) bayi lahir di empat desa yang dicatat petugas desa masing-masing. Selidikilah dengan = 5%, apakah ada perbedaan berat badan bayi lahir di masing-masing desa?
Contoh Aplikasi 1
Penyelesaian :
• Hipotesis– Ho : BDA = BDB = BDC = BDD tidak ada
perbedaan berat badan bayi baru lahir di Desa Arjo, Desa Baru, Desa Cita, Desa Duku
– Ha : BDA BDB BDC BDD ada perbedaan berat badan bayi baru lahir di Desa Arjo, Desa Baru, Desa Cita, Desa Duku
• Level signifikansi– = 5%
Ringkasan Anava
N
X
n
XJK T
K
KK
22
K
KK db
JKMK
d
K
MK
MKF
d
dd db
JKMK
N
XXJK TTT
2
2
SUMBER VARIASI
DERAJAT KEBEBASAN
(db)
JUMLAH KUADRAT (JK)
MEAN KUADRA
T (MK)
F
Kelompok (K)
dbK = K - 1
Dalam (d)
dbd = N – K JKd = JKT - JKK
Total (T)
dbT = N – 1 MKT
NO DESA ARJO
DESA BARU
DESA CITA
DESA DUKU
JUMLAH
1. 2,58 3,15 2,40 2,75
2. 2,54 2,88 2,85 2,82
3. 2,48 2,76 3,00 2,67
4. 2,65 3,08 3,02 2,59
5. 2,50 3,10 2,95 2,84
6. 2,46 2,98 2,74
7. 2,90 2,58
8. 2,89 2,90
9. 3,00
XK 15,21 26,74 14,22 21,89 78,06 (XT)
nK 6 9 5 8 28 (N)
Mean 2,54 2,97 2,84 2,74
XK2 38,58 79,57 40,71 59,99 218,85 (XT
2)
230,1JK28
06,7885,218JK
N
XXJK
T
2
T
2
T2TT
724,0KJK28
206,788
289,215
222,149
274,266
221,15KJK
N
2TX
Kn
2KX
KJK
• JKd = JKT - JKK• JKd = 1,230 - 0,724• JKd = 0,506
• dbK = K – 1 = 4 – 1 = 3• dbd = N – K = 28 – 4 = 24• dbT = N – 1 = 28 – 1 = 27
241,0KMK3724,0
KMK
KdbKJK
KMK
021,0dMK24506,0
dMK
ddbdJK
dMK
476,11F021,0241,0F
dMKKMK
F
• Df/db/dk– dbK = K – 1 = 4 – 1 = 3 V1
– dbd = N – K= 28 – 4 = 24 V2
• Nilai tabel– Nilai tabel F, = 5%, df = 3 ; 24, Nilai tabel F = 3,01
• Daerah penolakan– Menggunakan gambar– Menggunakan rumus– 11,476 > 3,01 ; berarti Ho ditolak, Ha diterima
• Simpulan– Ada perbedaan berat badan bayi baru lahir di Desa Arjo, Desa
Baru, Desa Cita, Desa Duku, pada = 5%.
• Karena Ho ditolak, maka dicari kelompok desa yang berbeda dan tidak beda.
• Untuk memerinci perbedaan masing-masing kelompok dapat dilakukan dengan menggunakan :
• Uji dengan menggunakan Higly Significance Difference (HSD)• Uji dengan menggunakan Leat Significance Difference (LSD)• T test untuk dua kelompok sampel yang berbeda (independent)
• HSD=Higly Significance Difference
• HSD0,05 antara rerata X1 dan X2 =
• Beda signifikan jika X1 –X2 HSD0,05
• X1 =mean kelompok 1• X2 =mean kelompok 2• MKd=Mean kuadrat dalam• N1=banyaknya anggota sampel 1• N2=banyaknya anggota sampel 2• q=nilai tabel q
2NdMK
1NdMK
dfddf q0,05,
BEDA KET
A vs B 4,17 = 0,318 2,54 – 2,97= 0,43 signifikan
A vs C 4,17 = 0,366 2,54 – 2,84= 0,30 tidak signifikan
A vs D 4,17 = 0,326 2,54 – 2,74= 0,20 tidak signifikan
B vs C 4,17 = 0,337 2,97 – 2,84= 0,13 tidak signifikan
B vs D 4,17 = 0,294 2,97 – 2,74= 0,23 tidak signifikan
C vs D 4,17 = 0,344 2,84 – 2,74= 0,10 tidak signifikan
9
021,0
6
021,0
2NdMK
1NdMK
dfddf q0,05,
21 XX
5
021,0
9
021,0
8
021,0
9
021,0
5
021,0
6
021,0
8
021,0
6
021,0
8
021,0
5
021,0
21 XX
• LSD=Leat Significance Difference
• LSD0,05 antara X1 dan X2 =
• Beda signifikan jika X1 – X2 LSD0,05
• X1 =mean kelompok 1
• X2 =mean kelompok 2
• MKd=kuadrat dalam
• N1=banyaknya anggota sampel 1
• N2=banyaknya anggota sampel 2
• t=nilai tabel t
2NdMK
1NdMK
dfd.dft0,05,
BEDA KET
A vs B 2,064 = 0,158 2,54 – 2,97=0,43 signifikan
A vs C 2,064 = 0,181 2,54 – 2,84=0,30 signifikan
A vs D 2,064 = 0,162 2,54 – 2,74=0,20 signifikan
B vs C 2,064 = 0,167 2,97 – 2,84=0,13 tidak signifikan
B vs D 2,064 = 0,145 2,97 – 2,74=0,23 signifikan
C vs D 2,064 = 0,171 2,84 – 2,74= 0,10 tidak signifikan
2NdMK
1NdMK
dfddf t0,05, 21 XX
9
021,0
6
021,0
5
021,0
6
021,0
8
021,0
6
021,0
5
021,0
9
021,0
8
021,0
5
021,0
8
021,0
9
021,0
Contoh aplikasi 2
BLOK M BLOK O BLOK P BLOK A BLOK D
56 66 78 56 68
60 60 70 55 70
49 70 75 48 65
65 55 69 50 68
59 68 70 55 70
70 65 57 65
68 76 65
Hasil pengukuran pencahayaan alami rumah ruang keluarga pada deret blok perumahan didapatkan data sebagai berikut:
Selidikilah dengan = 5%, apakah ada perbedaan pencahayaan rumah blok M, blok O, blok P, blok A dan blok D?
Penyelesaian :
• Hipotesis– Ho : Pm = Po = Pp = Pa = Pd tidak terdapat
perbedaan pencahayaan alami ruang keluarga antara rumah pada blok M, blok O, blok P, blok A dan blok D.
– Ha : Pm Po Pp Pa Pd ada perbedaan pencahayaan alami ruang keluarga antara rumah pada blok M, blok O, blok P, blok A dan blok D
• Level signifikansi– = 5%
Ringkasan Anava
N
X
n
XJK T
K
KK
22
K
KK db
JKMK
d
K
MK
MKF
d
dd db
JKMK
N
XXJK TTT
2
2
SUMBER VARIASI
DERAJAT KEBEBASA
N(db)
JUMLAH KUADRAT (JK)
MEAN KUADRA
T (MK)
F
Kelompok (K)
dbK = K - 1
Dalam (d)
dbd = N – K JKd = JKT - JKK
Total (T)
dbT = N – 1 MKT
NO BLOK M BLOK O BLOK P BLOK A BLOK D JUMLAH
1. 56 66 78 56 68
2. 60 60 70 55 70
3. 49 70 75 48 65
4. 65 55 69 50 68
5. 59 68 70 55 70
6. 70 65 57 65
7. 68 76 65
XK 289 457 503 321 471 2041 (XT)
nK 5 7 7 6 7 32 (N)
Mean 57,80 65,29 71,86 53,50 67,29
XK2 16843 30029 36271 17239 31723
132105
(XT2)
47,1927JK32
2041132105JK
N
XXJK
T
2
T
2
T2TT
45,1371KJK
3222041
7
24716
23217
25037
24575
2289KJK
N
2TX
Kn
2KX
KJK
• JKd = JKT - JKK• JKd = 1927,47 – 1371,45• JKd = 556,02
• dbK = K – 1 = 5 – 1 = 4• dbd = N – K = 32 – 5 = 27• dbT = N – 1 = 32 – 1 = 31
86,342KMK4
45,1371KMK
KdbKJK
KMK
39,71dMK27
02,556dMK
ddbdJK
dMK
80,4F39,7186,342F
dMKKMK
F
• Df/db/dk– dbK = K – 1 = 5 – 1 = 4 V1
– dbd = N – K= 32 – 5 = 27 V2
• Nilai tabel– Nilai tabel F, = 5%, df = 4 ; 27, Nilai tabel F = 2,73
• Daerah penolakan– Menggunakan gambar– Menggunakan rumus– 4,80 > 2,73 ; berarti Ho ditolak, Ha diterima
• Simpulan– Ada perbedaan pencahayaan alami ruang keluarga antara
rumah pada blok M, blok O, blok P, blok A dan blok D, pada = 5%.
• Karena Ho ditolak, maka dicari kelompok blok rumah yang berbeda dan tidak beda.
• Untuk memerinci perbedaan masing-masing kelompok dapat dilakukan dengan menggunakan :
• Uji dengan menggunakan Higly Significance Difference (HSD)• Uji dengan menggunakan Leat Significance Difference (LSD)• T test untuk dua kelompok sampel yang berbeda (independent)
• HSD=Higly Significance Difference
• HSD0,05 antara rerata X1 dan X2 =
• Beda signifikan jika X1 –X2 HSD0,05
• X1 =mean kelompok 1• X2 =mean kelompok 2• MKd=Mean kuadrat dalam• N1=banyaknya anggota sampel 1• N2=banyaknya anggota sampel 2• q=nilai tabel q
2NdMK
1NdMK
dfddf q0,05,
BEDA KET
M vs O 4,30 = 21,27 57,80–65,29=7,49 tidak signifikan
M vs P 4,30 = 21,27 57,80–71,86=14,06 tidak signifikan
M vs A 4,30 =22,00 57,80–53,50= 4,30 tidak signifikan
M vs D 4,30 = 21,27 57,80–67,29= 9,49 tidak signifikan
O vs P 4,30 = 19,42 65,29–71,86= 6,57 tidak signifikan
O vs A 4,30 = 20,21 65,29–53,50=11,79 tidak signifikan
O vs D 4,30 = 19,42 65,29–67,29= 2,00 tidak signifikan
P vs A 4,30 = 20,21 71,86–53,50=18,36 tidak signifikan
P vs D 4,30 = 19,42 71,86–67,29= 4,57 tidak signifikan
A vs D 4,30 = 20,21 53,50– 67,29=13,79 tidak signifikan
6
39,71
5
39,71
2NdMK
1NdMK
dfddf q0,05,
7
39,71
5
39,71
7
39,71
5
39,71
7
39,71
6
39,71
7
39,71
5
39,71
7
39,71
7
39,71
6
39,71
7
39,71
7
39,71
7
39,71
6
39,71
7
39,71
7
39,71
7
39,71
21 XX
• LSD=Leat Significance Difference
• LSD0,05 antara X1 dan X2 =
• Beda signifikan jika X1 – X2 LSD0,05
• X1 =mean kelompok 1
• X2 =mean kelompok 2
• MKd=kuadrat dalam
• N1=banyaknya anggota sampel 1
• N2=banyaknya anggota sampel 2
• t=nilai tabel t
2NdMK
1NdMK
dfd.dft0,05,
BEDA KET
M vs O 2,052 = 10,15 57,80–65,29=7,49 tidak signifikan
M vs P 2,052 = 10,15 57,80–71,86=14,06 Signifikan
M vs A 2,052 = 10,50 57,80–53,50= 4,30 tidak signifikan
M vs D 2,052 = 10,15 57,80–67,29= 9,49 tidak signifikan
O vs P 2,052 = 9,27 65,29–71,86= 6,57 tidak signifikan
O vs A 2,052 = 9,65 65,29–53,50=11,79 Signifikan
O vs D 2,052 = 9,27 65,29–67,29= 2,00 tidak signifikan
P vs A 2,052 = 9,65 71,86–53,50=18,36 Signifikan
P vs D 2,052 = 9,27, 71,86–67,29= 4,57 tidak signifikan
A vs D 2,052 = 9,65 53,50– 67,29=13,79 signifikan
2NdMK
1NdMK
dfddf ,t0,05
7
39,71
5
39,71
7
39,71
5
39,71
6
39,71
7
39,71
6
39,71
5
39,71
7
39,71
7
39,71
7
39,71
5
39,71
6
39,71
7
39,71
7
39,71
7
39,71
7
39,71
6
39,71
7
39,71
7
39,71
21 XX
V2
(N-k)
degree fredom of greater mean square (V1) derajat kebebasan untuk pembilang (k-1)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 14 16 20 24 30 40 50 75 100 200 500
1 161 200 216 225 230 234 237 239 241 242 243 244 245 246 248 249 250 251 252 253 253 254 254 254 4052 4999 5403 5625 5764 5859 5928 5981 6022 6056 6082 6106 6142 6169 6208 6234 6258 6286 6302 6323 6334 6352 6361 63662 18,51 19,00 19,16 19,25 19,30 19,33 19,36 19,37 19,38 19,39 19,40 19,14 19,42 19,43 19,44 19,45 19,46 19,47 19,47 19,48 19,49 19,49 19,50 19,50 98,49 99,01 99,17 99,25 99,30 99,33 99,34 99,36 99,38 99,40 99,41 99,42 99,43 99,44 99,45 99,46 99,47 99,48 99,48 99,49 99,49 99,49 99,50 99,503 10,13 9,55 9,28 9,12 9,01 8,94 8,88 8,84 8,81 8,78 8,76 8,74 8,71 8,69 8,66 8,64 8,62 8,60 8,58 8,57 8,56 8,54 8,54 8,53 34,12 30,81 29,46 28,71 28,24 27,91 27,67 27,49 27,34 27,23 27,13 27,05 26,92 26,83 26,69 26,60 26,50 26,41 26,35 26,27 26,23 26,18 26,14 26,124 7,71 6,94 6,59 6,39 6,26 6,16 6,09 6,04 6,00 5,96 5,93 5,91 5,87 5,84 2,80 5,77 5,74 5,71 5,70 5,68 5,66 5,65 5,64 5,63 21,20 18,00 16,69 15,98 15,52 15,21 14,98 14,80 14,66 14,54 14,45 14,37 14,24 14,15 14,02 13,93 13,83 13,74 13,69 13,61 13,57 13,52 13,48 13,465 6,61 5,79 5,41 5,19 5,05 4,95 4,88 4,82 4,78 4,74 4,70 4,68 4,64 4,60 4,56 4,53 4,50 4,46 4,44 4,42 4,40 4,38 4,37 4,36 16,26 13,27 12,06 11,39 10,97 10,64 10,45 10,27 10,15 10,05 9,96 9,89 9,77 9,68 9,55 9,47 9,38 9,29 9,24 9,17 9,13 9,07 9,04 9,026 5,99 5,14 4,76 4,53 4,39 4,28 4,21 4,15 4,10 4,06 4,03 4,00 3,96 3,92 3,87 3,84 3,81 3,77 3,75 3,72 3,71 3,69 3,68 3,67 13,74 10,92 9,78 9,15 8,75 8,47 8,26 8,10 7,98 7,87 7,79 7,72 7,60 7,52 7,39 7,31 7,23 7,14 7,09 7,02 6,99 6,94 6,90 6,887 5,59 4,74 4,35 4,12 3,97 3,87 3,79 3,73 3,68 3,63 3,60 3,57 3,52 3,49 3,44 3,41 3,38 3,34 3,32 3,29 3,28 3,25 3,24 3,23 12,25 9,55 8,45 7,85 7,46 7,19 7,00 6,84 6,71 6,62 6,54 6,47 6,35 6,27 6,15 6,07 5,98 5,90 5,85 5,78 5,75 5,70 5,67 5,658 5,32 4,46 4,07 3,84 3,69 3,58 3,50 3,44 3,39 3,34 3,31 3,28 3,23 3,20 3,15 3,12 3,08 3,05 3,03 3,00 2,98 2,96 2,94 2,93 11,26 8,65 7,59 7,01 6,63 6,37 6,19 6,03 5,91 5,82 5,74 5,67 5,56 5,48 5,36 5,28 5,20 5,11 5,06 5,00 4,96 4,91 4,88 4,869 5,12 4,26 3,86 3,63 3,48 3,37 3,29 3,23 3,18 3,13 3,10 3,07 3,02 2,98 2,93 2,90 2,86 2,82 2,80 2,77 2,76 2,73 2,72 2,71 10,56 8,02 6,99 6,42 6,06 5,80 5,62 5,47 5,35 5,26 5,18 5,11 5,00 4,92 4,80 4,73 4,64 4,56 4,51 4,45 4,41 4,36 4,33 4,31
10 4,96 4,10 3,71 3,48 3,33 3,22 3,14 3,07 3,02 2,97 2,94 2,91 2,86 2,82 2,77 2,74 2,70 2,67 2,64 2,61 2,59 2,56 2,55 2,54 10,04 7,56 6,55 5,99 5,64 5,39 5,21 5,06 4,95 4,85 4,78 4,71 4,60 4,52 4,41 4,33 4,25 4,17 4,12 4,05 4,01 3,96 3,93 3,91
11 4,84 3,98 3,59 3,36 3,20 3,09 3,01 2,10 2,90 2,86 2,82 2,79 2,74 2,70 2,65 2,61 2,57 2,53 2,50 2,47 2,45 2,42 2,41 2,40 9,65 7,20 6,22 5,67 5,32 5,07 4,88 4,74 4,63 4,54 4,46 4,40 4,29 4,21 4,10 4,02 3,94 3,86 3,80 3,74 3,70 3,66 3,62 3,60
12 4,75 3,88 3,49 3,26 3,11 3,00 2,92 2,85 2,80 2,76 2,72 2,69 2,64 2,60 2,54 2,50 2,46 2,42 2,40 2,36 2,35 2,32 2,31 2,30 9,33 6,93 5,95 5,41 5,06 4,82 4,65 4,50 4,39 4,30 4,22 4,16 4,05 3,98 3,86 3,78 3,70 3,61 3,56 3,49 3,46 3,41 3,38 3,36
13 4,67 3,80 3,41 3,18 3,02 2,92 2,84 2,77 2,72 2,67 2,63 2,60 2,55 2,51 2,46 2,42 2,38 2,34 2,32 2,28 2,26 2,24 2,22 2,21 9,07 6,70 5,74 5,20 4,86 4,62 4,44 4,30 4,19 4,10 4,02 3,96 3,85 3,78 3,67 3,59 3,51 3,42 3,37 3,30 3,27 3,21 3,18 3,16
14 4,60 3,74 3,34 3,11 2,96 2,85 2,77 2,70 2,65 2,60 2,56 2,53 2,48 2,44 2,39 2,35 2,31 2,27 2,24 2,21 2,19 2,16 2,14 2,13 8,86 6,51 5,56 5,03 4,69 4,46 4,28 4,14 4,03 3,94 3,86 3,80 3,70 3,62 3,51 3,43 3,34 3,26 3,21 3,14 3,11 3,06 3,02 3,00
15 4,54 3,68 3,29 3,06 2,90 2,79 2,70 2,64 2,59 2,55 2,51 2,48 2,43 2,39 2,33 2,29 2,25 2,21 2,18 2,15 2,12 2,10 2,08 2,07 8,68 6,36 5,42 4,89 4,56 4,32 4,14 4,00 3,89 3,80 3,73 3,67 3,56 3,48 3,36 3,29 3,20 3,12 3,07 3,00 2,97 2,92 2,89 2,87
16 4,49 3,63 3,24 3,01 2,85 2,74 2,66 2,59 2,54 2,49 2,45 2,42 2,37 2,33 2,28 2,24 2,20 2,16 2,13 2,09 2,07 2,04 2,02 2,00 8,53 6,23 5,29 4,77 4,44 4,20 4,03 3,89 3,78 3,69 3,61 3,55 3,45 3,37 3,25 3,18 3,10 3,01 2,96 2,89 2,86 2,80 2,77 2,75
17 4,45 3,59 3,20 2,96 2,81 2,70 2,62 2,55 2,50 2,45 2,41 2,38 2,33 2,29 2,23 2,19 2,15 2,11 2,08 2,04 2,02 1,99 1,97 1,96 8,40 6,11 5,18 4,67 4,34 4,10 3,93 3,79 3,68 3,59 3,52 3,45 3,35 3,27 3,16 3,08 3,00 2,92 2,86 2,79 2,76 2,70 2,67 2,65
18 4,41 3,55 3,16 2,93 2,77 2,66 2,58 2,51 2,46 2,41 2,37 2,34 2,29 2,25 2,19 2,15 2,11 2,07 2,04 2,00 1,98 1,95 1,93 1,92 8,28 6,01 5,09 4,58 4,25 4,01 3,85 3,71 3,60 3,51 3,44 3,37 3,27 3,19 3,07 3,00 2,91 2,83 2,78 2,71 2,68 2,62 2,59 2,57
19 4,38 3,52 3,13 2,90 2,74 2,63 2,55 2,48 2,41 2,38 2,34 2,31 2,26 2,21 2,15 2,11 2,07 2,02 2,00 1,96 1,94 1,91 1,90 1,88 8,18 5,93 5,01 4,50 4,17 3,94 3,77 3,63 3,52 3,43 3,36 3,30 3,19 3,12 3,00 2,92 2,84 2,76 2,70 2,63 2,60 2,54 2,51 2,49
20 4,35 3,49 3,10 2,87 2,71 2,60 2,52 2,45 2,40 2,35 2,31 2,28 2,23 2,18 2,12 2,08 2,04 1,99 1,96 1,92 1,90 1,87 1,85 1,84 8,10 5,85 4,94 4,43 4,10 3,87 3,71 3,56 3,45 3,37 3,30 3,23 3,13 3,05 2,94 2,86 2,77 2,69 2,63 2,56 2,53 2,47 2,44 2,42
21 4,32 3,47 3,07 2,84 2,68 2,57 2,49 2,42 2,37 2,32 2,28 2,25 2,20 2,15 2,09 2,05 2,00 1,96 1,93 1,89 1,87 1,84 1,82 1,81 8,02 5,78 4,87 4,37 4,04 3,81 3,65 3,51 3,40 3,31 3,24 3,17 3,07 2,99 2,88 2,80 2,72 2,63 2,58 2,51 2,47 2,42 2,38 2,36
22 4,30 3,44 3,05 2,82 2,66 2,55 2,47 2,40 2,35 2,30 2,26 2,23 2,18 2,13 2,07 2,03 1,98 1,93 1,91 1,87 1,84 1,81 1,80 1,78 7,94 5,72 4,82 4,31 3,99 3,76 3,59 3,45 3,35 3,26 3,18 3,12 3,02 2,94 2,83 2,75 2,67 2,58 2,53 2,46 2,42 2,37 2,33 2,23
23 4,28 3,42 3,03 2,80 2,64 2,53 2,45 2,38 2,32 2,28 2,24 2,20 2,14 2,10 2,04 2,00 1,96 1,91 1,88 1,84 1,82 1,79 1,77 1,76 7,88 5,66 4,76 4,26 3,94 3,71 3,54 3,41 3,30 3,21 3,14 3,07 2,97 2,89 2,78 2,70 2,62 2,53 2,48 2,41 2,37 2,32 2,28 2,26
24 4,26 3,40 3,01 2,78 2,62 2,51 2,43 2,36 2,30 2,26 2,22 2,18 2,13 2,09 2,02 1,98 1,94 1,89 1,86 1,82 1,80 1,76 1,74 1,73 7,82 5,61 4,72 4,22 3,90 3,67 3,50 3,36 3,25 3,17 3,09 3,03 2,93 2,85 2,74 2,66 2,58 2,49 2,44 2,36 2,33 2,27 2,23 2,21
25 4,24 3,38 2,99 2,76 2,60 2,49 2,41 2,34 2,28 2,24 2,20 2,16 2,11 2,06 2,00 1,96 1,92 1,87 1,84 1,80 1,77 1,74 1,72 1,71 7,77 5,57 4,68 4,18 3,86 3,62 3,46 3,32 3,21 3,13 3,05 2,99 2,89 2,81 2,70 2,62 2,54 2,45 2,40 2,32 2,29 2,23 2,19 2,17
26 4,22 3,37 2,98 2,74 2,59 2,47 2,39 2,32 2,27 2,22 2,18 2,15 2,10 2,05 1,99 1,95 1,90 1,85 1,82 1,78 1,76 1,72 1,70 1,69 7,72 5,83 4,64 4,14 3,82 3,59 3,42 3,29 3,17 3,09 3,02 2,96 2,86 2,77 2,66 2,58 2,50 2,41 2,36 2,28 2,25 2,19 2,15 2,13
27 4,21 3,35 2,96 2,73 2,57 2,46 2,37 2,30 2,25 2,20 2,16 2,13 2,08 2,03 1,97 1,93 1,88 1,84 1,80 1,76 1,74 1,71 1,68 1,67 7,68 5,49 4,60 4,11 3,79 3,56 3,39 3,26 3,14 3,06 2,98 2,93 2,83 2,74 2,63 2,55 2,47 2,38 2,33 2,25 2,21 2,16 2,12 2,10
28 4,20 3,34 2,95 2,71 2,56 2,44 2,36 2,29 2,24 2,19 2,15 2,12 2,06 2,02 1,96 1,91 1,87 1,81 1,78 1,75 1,72 1,69 1,67 1,65 7,64 5,54 4,57 4,07 3,76 3,53 3,36 3,23 3,11 3,03 2,95 2,90 2,80 2,71 2,60 2,52 2,44 2,35 2,30 2,22 2,18 2,13 2,09 2,06
29 4,18 3,33 2,93 2,70 2,54 2,43 2,35 2,28 2,22 2,18 2,14 2,10 2,05 2,00 1,94 1,90 1,85 1,80 1,77 1,73 1,71 1,68 1,65 1,64 7,60 5,42 4,54 4,04 3,73 3,50 3,33 3,20 3,08 3,00 2,92 2,87 2,77 2,68 2,57 2,49 2,41 2,32 2,27 2,19 2,15 2,10 2,06 2,03
30 4,17 3,32 2,92 2,69 2,53 2,42 2,34 2,27 2,21 2,16 2,12 2,09 2,04 1,99 1,93 1,89 1,84 1,79 1,76 1,72 1,69 1,66 1,64 1,62 7,56 5,39 4,51 4,02 3,70 3,47 3,30 3,17 3,06 2,98 2,90 2,84 2,74 2,66 2,55 2,47 2,38 2,29 2,24 2,16 2,13 2,07 2,03 2,02
Tingkat Signifikansi untuk tes satu sisi0,40 0,25 0,10 0,05 0,025 0,01 0,005 0,0025 0,001 0,0005
Tingkat Signifikansi untuk tes dua sisiDf 0,80 0,50 0,20 0,10 0,05 0,02 0,01 0,005 0,002 0,0011 0,325 1,000 3,078 6,314 12,706 31,821 63,657 127,32 318,31 636,622 0,289 0,816 1,886 2,920 4,303 6,965 9,925 14,089 22,327 31,5983 0,277 0,765 1,638 2,353 3,182 4,541 5,841 7,453 10,214 12,9244 0,271 0,741 1,533 2,132 2,776 3,747 4,604 5,598 7,173 8,6105 0,267 0,727 1,476 2,015 2,571 3,365 4,032 4,773 5,893 6,8696 0,265 0,718 1,440 1,943 2,447 3,143 3,707 4,317 5,208 5,9597 0,263 0,711 1,415 1,895 2,365 2,998 3,499 4,029 4,785 5,4088 0,262 0,706 1,397 1,860 2,306 2,896 3,355 3,833 4,501 5,0419 0,261 0,703 1,383 1,833 2,262 2,821 3,250 3,690 4,297 4,781
10 0,260 0,700 1,372 1,812 2,228 2,764 3,169 3,581 4,144 4,58711 0,260 0,697 1,363 1,796 2,201 2,718 3,106 3,497 4,025 4,43712 0,259 0,695 1,356 1,782 2,179 2,681 3,055 3,428 3,930 4,31813 0,259 0,694 1,350 1,771 2,160 2,650 3,012 3,372 3,852 4,22114 0,258 0,692 1,345 1,761 2,145 2,624 2,977 3,326 3,787 4,14015 0,258 0,691 1,341 1,753 2,131 2,602 2,947 3,286 3,733 4,07316 0,258 0,690 1,337 1,746 2,120 2,583 2,921 3,252 3,686 4,01517 0,257 0,689 1,333 1,740 2,110 2,567 2,898 3,222 3,646 3,96518 0,257 0,688 1,330 1,734 2,101 2,552 2,878 3,197 3,610 3,92219 0,257 0,688 1,328 1,729 2,093 2,539 2,861 3,174 3,579 3,88320 0,257 0,687 1,325 1,725 2,086 2,528 2,845 3,153 3,552 3,85021 0,257 0,686 1,323 1,721 2,080 2,518 2,831 3,135 3,527 3,81922 0,256 0,686 1,321 1,717 2,074 2,508 2,819 3,119 3,505 3,79223 0,256 0,685 1,319 1,714 2,069 2,500 2,807 3,104 3,485 3,76724 0,256 0,685 1,318 1,711 2,064 2,492 2,797 3,091 3,467 3,74525 0,256 0,684 1,316 1,708 2,060 2,485 2,787 3,078 3,450 3,72526 0,256 0,684 1,315 1,706 2,056 2,479 2,779 3,067 3,435 3,70727 0,256 0,684 1,314 1,703 2,052 2,473 2,771 3,057 3,421 3,69028 0,256 0,683 1,313 1,701 2,048 2,467 2,763 3,047 3,408 3,67429 0,256 0,683 1,311 1,699 2,045 2,462 2,756 3,038 3,396 3,65930 0,256 0,683 1,310 1,697 2,042 2,457 2,750 3,030 3,385 3,64640 0,255 0,681 1,303 1,684 2,021 2,423 2,704 2,971 3,307 3,55160 0,254 0,679 1,296 1,671 2,000 2,390 2,660 2,915 3,232 3,460
120 0,254 0,677 1,289 1,658 1,980 2,358 2,617 2,860 3,160 3,373 0,253 0,674 1,282 1,645 1,960 2,326 2,576 2,807 3,090 3,291
Tabel Nilai q
df Jumlah Perlakuan2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
1 26,70 32,80 37,20 40,50 43,10 45,40 47,30 49,10 50,60 51,90 53,20 54,30 55,40 56,30 26,702 8,28 9,80 10,89 11,73 12,43 13,03 13,54 13,99 14,39 14,75 15,08 15,38 15,65 15,91 8,283 5,88 6,83 7,51 8,04 8,47 8,35 9,18 9,46 9,72 9,95 10,16 10,35 10,52 10,69 5,884 5,00 5,76 6,31 6,73 7,06 7,35 7,60 7,83 8,03 8,21 8,37 8,52 8,67 8,80 5,005 4,54 5,18 5,64 5,99 6,28 6,52 6,74 6,93 7,10 7,25 7,39 7,52 7,64 7,75 4,546 4,34 4,90 5,31 5,63 5,89 6,12 6,32 6,49 6,65 6,79 6,92 7,04 7,14 7,24 4,347 4,16 4,68 5,06 5,35 5,59 5,80 5,99 6,15 6,29 6,42 6,54 6,65 6,75 6,84 4,168 4,04 4,53 4,89 5,17 5,40 5,60 5,77 5,92 6,05 6,18 6,29 6,39 6,48 6,57 4,049 3,95 4,42 4,76 5,02 5,24 5,43 5,60 5,74 5,87 5,98 6,09 6,19 6,28 6,36 3,95
10 3,88 4,33 4,66 4,91 5,12 5,30 5,46 5,60 5,72 5,83 5,93 6,03 6,12 6,20 3,8811 3,82 4,26 4,58 4,82 5,03 5,20 5,35 5,49 5,61 5,71 5,81 5,90 5,98 6,06 3,8212 3,77 4,20 4,51 4,75 4,95 5,12 5,27 5,40 5,51 5,61 5,71 5,80 5,88 5,95 3,7713 3,73 4,15 4,46 4,69 4,88 5,05 5,19 5,32 5,43 5,53 5,63 5,71 5,79 5,86 3,7314 3,70 4,11 4,41 4,64 4,83 4,99 5,13 5,25 5,36 5,46 5,56 5,64 5,72 5,79 3,7015 3,67 4,08 4,37 4,59 4,78 4,94 5,08 5,20 5,31 5,40 5,49 5,57 5,65 5,72 3,6716 3,65 4,05 4,34 4,56 4,74 4,90 5,03 5,15 5,26 5,35 5,44 5,52 5,59 5,66 3,6517 3,62 4,02 4,31 4,52 4,70 4,86 4,99 5,11 5,21 5,31 5,39 5,47 5,55 5,61 3,6218 3,61 4,00 4,28 4,49 4,67 4,83 4,96 5,07 5,17 5,27 5,35 5,43 5,50 5,57 3,6119 3,59 3,98 4,26 4,47 4,64 4,79 4,93 5,04 5,14 5,23 5,32 5,39 5,46 5,53 3,5920 3,58 3,96 4,24 4,45 4,62 4,77 4,90 5,01 5,11 5,20 5,28 5,36 5,43 5,50 3,5824 3,35 3,90 4,17 4,37 4,54 4,68 4,81 4,92 5,01 5,10 5,18 5,25 5,32 5,38 3,3530 3,48 3,84 4,11 4,30 4,46 4,60 4,72 4,83 4,92 5,00 5,08 5,15 5,21 5,27 3,4840 3,44 3,79 4,04 4,23 4,39 4,52 4,63 4,74 4,82 4,90 4,98 5,05 5,11 5,17 3,4460 3,40 3,74 3,98 4,16 4,31 4,44 4,55 4,65 4,73 4,81 4,88 4,94 5,00 5,06 3,40
120 3,36 3,69 3,92 4,10 4,24 4,36 4,47 4,56 4,64 4,71 4,78 4,84 4,90 4,95 3,36 3,32 3,63 3,86 4,03 4,17 4,29 4,39 4,47 4,55 4,62 4,68 4,74 4,80 4,84 3,32