1

2 3

Coù luoân Waxing, vò trí ñeïp ñang kinh doanh raát toát. Hôïp ñoàng laâu daøi tieàn thueâ reû thu nhaäp cao, raát quen thuoäc vaø ñoâng khaùch taïi khu St Ives, Sydney

Vì chuû truùng soá neân sang laïi, raát coù loäc cho nhöõng ai muoán laøm giaøu

* Töø Primary - H.SC* Luyeän cho Primary O/C vaø Selective test* Caùc moân Anh vaên vaø Söû* Anh vaên baäc H.S.C cho ñuû trình ñoä* Kinh nghieäm S.C vaø H.S.C maker* Coù ñuû tieän nghi vaø hoïc cuï caàn thieát* Hoïc phí chæ $40 moãi 2 giôø* Lôùp hoïc nhoùm nhoû chæ boán em

ENFIELD: 9742 5394 Mr. Lewisñeå laïi soá phone ñeå lieân laïc hoaëc

Trang thieát bò ñaày ñuû vaø nhaø haøng/cafe haàu nhö môùi toanh ngay khu taáp naäp vuøng Broadway, ñoâng ñuùc sinh vieân chung quanh töø caùc tröôøng UTS, TAFE, Sydney Uni & Nortre Dame Uni. Hieän taïi ñang baùn Maõ Lai - Thaùi food, nhöng thích hôïp ñeå ñoåi qua thöùc aên Vieät. Coù choã ngoài trong laãn ngoaøi, hôïp ñoàng laâu daøi. Cô hoäi khai tröông kinh doanh vôùi giaù reû. Nhieàu tieàm naêng. Giaù sang $55,000 - ono.

(2417-1403)

Fully Lic, vò trí toát, ñang ñoâng khaùch. Nhaø haøng loaïi chieán ñaáu taïi Dandenong Vic. vôùi 96 choã ngoài 28 choã ñaäu xe. Caàn sang ngay neáu keâu ñuùng giaù

trong suoát naêmcon traâu 2009.Sau khi mua nhôù ñöa voucher naøy ra seõ ñöôïc taëng ngay $100 tieàn maët

Ñaàu naêm con Traâu 2009, King Flooring kính chuùc quyù ñoàng nghieäp vaø quyù khaùch haøng Vieät Nam cuøng gia quyeán ñöôïc moät muøa xuaân thaät hoaøn haûo happy. Troïn naêm

an khang thònh vöôïng

Kính chuùc quyù ñoàng nghieäp, caùc baïn builder, vaø caùc khaùch haøng cuûa OZ Top Build In Wardrobes & Shower Screens moät naêm con Traâu, Teát Kyû Söûu 2009 thaät happy troïn veïn

4 5

Taïp chíDoanh Nghieäp Ñôøi Soáng

ABN 28691 950Toøa soaïn Sydney NSW

P.O.Box 794 Cabramatta 2166Tel.: 9788 7364 - Fax: 9788 7364

Dzuõng Trinh, Media DirectorSoá tröïc tieáp 0430 00 6965

eMail.: DoanhNghiepDoiSong@Gmail.com

BIEÂN TAÄP THÖÔØNG TRÖÏC

AUSTRALIAPhaïm Laâm, Nguyeân Cung, Phaïm

Khieâm, Nguyeãn Ñöùc Hieäp, Nguyeãn Ñình Hoøa, Phöông “N”, Thuïc Nghi,

Mai DJ, Hoaøng Nguyeân, Trang Nguyeãn, Dieäp Anh, Hoàng Haø

USATraàn Thò Vónh Töôøng, Töôøng Yi,

Trònh Thanh ThuûyUK

Haø Quyeân, Nguyeät Haân, Phöôùc DuyVIEÄT NAM

Haø Thaønh Laõng Töû, Khaùch Saøi Goøn, Khaùch Haø Noäi, Kieàu Oanh, Huyønh Huøng, Xuaân Loäc, Nguyeân Vieät, Haïo Nhieân, Ñöùc Huy, Duy Cöôøng, Thanh Truùc, Mai Phöông

ÑAÏI DIEÄN CAÙC THAØNH PHOÁ TIEÅU BANG

Melbourne, Vic.Vónh Ñaït, Mob.: 0405 831 558

Brisbane, QldNhaät Haï, Mob.: 0419 653 122

Adelaide, SAAn Khaùnh Mob.: 0405 134 167

Pert, WAThaïch H, Mob.: 0418 923 951

06 Toång keát 10 söï kieän kinh teá theá giôùi naêm 200809 Nhöõng kinh doanh “truùng lôùn” nhaát naêm 200810 Taân TT Obama ñöôïc bình choïn laø Man of the year11 Nhöõng kinh doanh “thaûm” nhaát naêm 200812 Thò tröôøng xaêng daàu 2008 - döï ñoùn 2009

25 Caûnh saùt lieân bang baùm saùt thaát nghieäp chôi baøi27 Giaù thueâ nhaø Sydney taêng cao chöa töøng coù28 Thò tröôøng baát ñoäng saûn seõ khôûi saéc naêm 2009

22 Theá giôùi chaøo ñoùn naêm 200924 Chôø ñôïi vaãn ñôïi chôø

15 Kinh Teá Vieät Nam 2008, moät naêm 2 cuoäc khuûng hoaûng16 Döï ñoaùn cho naêm 200917 Vieät Nam giaûi quyeát bieán ñoäng tyû giaù caùch naøo...18 Khoù khaên xuaát khaåu noâng nghieäp hôn ñaõ keá hoaïch19 Baát ñoäng saûn VN - ñaàu noùng ñuoâi laïnh20 Giaù caû thò tröôøng 2008, 2 noãi lo traùi chieàu

32 thò tröôøng giaù caû chôï Teát queâ nhaø Xuaân Kyû Söûu42 Neùt ñaëc saéc trong Teát Vieät48 Nhöõng phong tuïc ñeïp trong Teát Nguyeân Ñaùn Vieät Nam50 Tao nhaõ ngaøy Xuaân - Thuù chôi mai röøng52 AÅm thöïc ngaøy Teát cuûa moät soá quoác gia54 OÂng Ñoà thôøi... a coøng56 Baøi thô OÂng Ñoà cuûa Vuõ Ñình Lieân58 Choän roän chieàu 3059 Banh chöng cuûa daân toäc Vieät60 Naêm Söûu noùi chuyeän Traâu - Choïi Traâu ôû Ñoà Sôn64 Muøa len traâu 65 Coä traâu leân voi66 Vaøo röøng naäm traâu 67 Muøa ñaâm traâu 68 Ngöôøi buoâng muøng cho Traâu69 Caïn nöôùc maét khoùc traâu cheát laïnh70 Nhöõng mieàn teâ taùi 71 Nöôùc maét troän cuøng söông giaù72 Nôi muøa Xuaân khoâng ñeán74 Du xuaân ngaøy Teát - Ñöôøng hoa Nguyeãn Hueä76 Ngaém mai vaøng treân phoá vaéng - 77 Taây phaûi loøng Teát Vieät 78 Teát trong maét daâu reå Taây81 Trònh Hoäi & Ngoïc Lan, Xuaân con Traâu tình duyeân môùi

82 Ngaøy Xuaân noùi chuyeän duyeân phaän - Meänh soá döôøng nhö...84 Phaän ñaøn baø85 Soá phaän cuûa soá phaän86 Teát naøy toâi... boû choàng88 Ñoùng kòch vôùi ñôøi 89 Giaù trò ñích thöïc cuûa gia ñình90 Keû só Baéc Haø, tuøy Buùt cuûa Phöông “N”93 Töû vi 12 con giaùp cho Nam & Nöõ

29 Madoff sa löôùi - Wall Steet loä maët

6 7

Coù leõ, chöa naêm naøo theá giôùi laïi chöùng kieán söï

thay ñoåi quaù lôùn trong heä thoáng taøi chính toaøn caàu nhö naêm vöøa qua

Töø nöôùc Myõ, boùng ñen khuûng hoaûng taøi chính lan roäng khaép

caùc chaâu luïc, taùc ñoäng tieâu cöïc tôùi moïi lónh vöïc vaø cho tôùi giôø

vaãn chöa coù hoài keát. 2008 ñaõ qua, Doanh Nghieäp Ñôøi Soáng xin cuøng ñoäc giaû

ñieåm laïi nhöõng vaán ñeà noåi baät cuûa neàn kinh teá toaøn caàu trong

naêm roài.1. Khuûng hoaûng taøi chính toaøn

caàuÑaây laø vaán ñeà xuyeân suoát, troïng taâm

cuûa kinh teá theá giôùi naêm 2008. Cuoäc khuûng hoaûng naøy ñöôïc “chaâm ngoøi” baèng hoaït ñoäng cho vay theá chaáp döôùi chuaån (sub-prime mortgage) deã daõi vaø thieáu kieåm soaùt ôû Myõ. Soá löôïng caùc khoaûn vay loaïi naøy phaùt trieån buøng noå trong thôøi kyø hình thaønh bong boùng treân thò tröôøng ñòa oác ôû Myõ, do ngöôøi ñi vay ñaët nhieàu hy voïng vaøo vieäc mua nhaø ñeå baùn kieám lôøi, coøn caùc ngaân haøng thì nhaän thaáy nhöõng khoaûn lôïi nhuaän quaù beùo bôû.

Tuy nhieân, ñieàu ñaùng noùi laø ruûi ro cuûa hoaït ñoäng vay nôï naøy khoâng chæ ñöôïc giôùi haïn giöõa ngöôøi ñi vay vaø caùc ngaân haøng. Danh muïc nôï naøy ñöôïc caùc ngaân haøng thöông maïi baùn laïi cho caùc ngaân haøng ñaàu tö, ñeå roài caùc ngaân haøng ñaàu tö söû duïng nghieäp vuï chöùng khoaùn hoùa (securitization) caùc khoaûn nôï ñòa oác thaønh caùc loaïi chöùng khoaùn (mortgage-backed securi-ties MBS), baùn cho caùc nhaø ñaàu tö khaêp theá giôùi.

Khi giaù nhaø ñaát ôû Myõ ñaït ñænh vaø baét ñaàu suït giaûm, tyû leä nôï xaáu vaø vôõ nôï taêng theo, keùo theo söï suït giaûm maïnh meõ giaù trò cuûa caùc loaïi chöùng khoaùn MBS noùi treân. Tôùi luùc naøy, tai naïn xuaát hieän theo kieåu hieäu öùng domino, töø ngöôøi mua nhaø, caùc ngaân haøng thöông maïi, caùc ngaân haøng ñaàu tö, tôùi caùc nhaø ñaàu tö mua vaøo chöùng khoaùn nôï ñòa oác... cuøng ñieâu ñöùng.

Söï ñoå vôõ daây chuyeàn trong ngaønh taøi chính Myõ ôû thôøi kyø ñænh ñieåm giöõa thaùng 9/2008 ñaõ lan qua Ñaïi Taây Döông, tôùi chaâu AÂu, vaø gaây ra nhöõng côn “dö chaán” ôû chaâu AÙ. Sau noãi hoaûng sôï cuûa caû theá giôùi laø traïng thaùi ñoùng baêng tín duïng gaàn nhö treân phaïm vi toaøn caàu. Caùc ngaân haøng tröôùc kia deã daõi trong vieäc cho vay bao nhieâu, thì tôùi nay, hoï laïi deø daët baáy nhieâu. Tình traïng ñoùng baêng tín duïng - voán laø “nguoàn nhöïa soáng” cuûa neàn kinh teá - ñang laø moät trong nhöõng moái ñe doïa lôùn nhaát hieän nay cuûa kinh teá theá

giôùi.Thoáng keâ cuûa haõng tin taøi chính

Bloomberg cho thaáy, töø khi khuûng hoaûng taøi chính baét ñaàu tôùi nay, caùc taäp ñoaøn taøi chính lôùn nhaát theá giôùi ñaõ caét giaûm khoaûng 240.000 vieäc laøm vaø baùo loã cuøng thaâm huït taøi saûn hôn 1.000 tyû USD.

2. Ba neàn kinh teá lôùn nhaât theá giôùi ñoàng loaït suy thoaùi laàn ñaàu

tieân keå töø Ñaïi chieán Theá giôùi thöù hai, kinh teá toaøn caàu giaûm toác

maïnhCuoäc khuûng hoaûng taøi chính toài teä

nhaát töø Ñaïi khuûng hoaûng 1929 tôùi nay ñaõ ñaåy ñoàng loaït caû ba neàn kinh teá lôùn nhaát theá giôùi laø Myõ, Nhaät Baûn vaø khu vöïc söû duïng ñoàng tieàn chung chaâu AÂu (Eurozone) vaøo suy thoaùi. Ñaây laø laàn ñaàu tieân, Myõ, Nhaät vaø chaâu AÂu cuøng suy thoaùi töø naêm 1945 tôùi nay.

Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF) döï baùo caùc neàn kinh teá phaùt trieån treân theá giôùi seõ taêng tröôûng aâm 0,3% trong caû naêm 2009, trong ñoù döï kieán taêng tröôûng taïi Myõ seõ laø aâm 0,7%, taêng tröôûng taïi Nhaät Baûn laø aâm 0,2%, taêng tröôûng taïi Eurozone laø aâm 0,5%.

Suy thoaùi taïi caùc neàn kinh teá lôùn, ñoàng thôøi laø thò tröôøng xuaát khaåu chuû choát cuûa caùc neàn kinh teá ñang noåi leân keùo toác ñoä taêng tröôûng suït giaûm treân

phaïm vi toaøn caàu. Trong quyù 3 vöøa qua, kinh teá Trung Quoác taêng tröôûng vôùi toác ñoä 9%, thaáp nhaát trong voøng 5 naêm trôû laïi ñaây. Ngaân haøng Theá giôùi (WB) döï baùo kinh teá Trung Quoác seõ chæ taêng tröôûng 7,5% trong naêm tôùi, thaáp nhaát töø naêm 1990 tôùi nay.

Cuõng theo WB, kinh teá theá giôùi seõ chæ taêng tröôûng 0,9% trong naêm 2009, giaûm maïnh so vôùi möùc döï baùo 2,5% cho naêm nay vaø möùc taêng 4% trong naêm 2006. Ñaây laø möùc taêng tröôûng chaäm nhaát cuûa kinh teá toaøn caàu töø naêm 1982 - naêm kinh teá toaøn caàu chæ taêng tröôûng 0,3% - tôùi nay. Veà kinh teá caùc nöôùc ñang phaùt trieån, WB cho raèng, möùc taêng tröôûng cuûa naêm tôùi seõ laø 4,5%.

3. Söï ñoå vôõ haøng loaït cuûa caùc ngaân haøng

Laø taâm ñieåm cuûa khuûng hoaûng, nöôùc Myõ laø nôi dieãn ra nhieàu vuï ñoå vôõ nhaát trong ngaønh taøi chính ngaân haøng.

Tröôùc heát, phaûi keå tôùi söï “bieán maát” cuûa moâ hình ngaân haøng ñaàu tö ñoäc laäp (investment bank) cuûa Wall Street. Caû 5 ngaân haøng ñaàu tö ñoäc laäp cuûa con phoá taøi chính naøy ñeàu traûi qua nhöõng böôùc ngoaët soá phaän trong naêm 2008: Lehman Brothers phaù saûn, tieáp theo Bear Stearns vaø Merill Lynch bò thaâu toùm, Morgan Stanley vaø Goldman

Sachs phaûi chuyeån ñoåi sang moâ hình ngaân haøng toång hôïp (bank holding company).

Keá ñeán laø haøng loaït vuï giaûi theå trong lónh vöïc ngaân haøng thöông maïi cuûa Myõ. Tính tôùi ngaøy 15/12 vöøa qua, soá ngaân haøng thöông maïi cuûa Myõ phaûi ñoùng cöûa ñaõ leân tôùi con soá 25, so vôùi con soá 3 ngaân haøng bò ngöng hoaït ñoäng trong caû naêm 2007. Trong soá naøy, phaûi keå tôùi nhöõng teân tuoåi lôùn nhö Washington Mutual, Wachovia, IndyMac...

Söï ñoå vôõ cuûa caùc ngaân haøng ôû Myõ aûnh höôûng maïnh tôùi taâm lyù cuûa ngöôøi daân khoâng chæ ôû nöôùc naøy maø coøn ôû caùc quoác gia khaùc treân theá giôùi. Caùc neàn kinh teá lôùn ôû chaâu AÙ haàu nhö khoâng coù ngaân haøng naøo bò ñoùng cöûa trong naêm qua. Tuy nhieân, vaøo cuoái thaùng 9, taïi Hoàng Koâng, do tin ñoàn thaát thieät, ngöôøi daân ñaõ ñoå xoâ ñi ruùt tieàn göûi ôû Ngaân haøng Bank of East Asia (BAE).

4. Naêm cuûa caùc keá hoaïch giaûi cöùu vaø kích thích kinh teá

Tính nghieâm troïng cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính toaøn caàu ñaõ khieán chính phuû caùc nöôùc khoâng theå khoâng can thieäp. Nhieàu “ñaïi gia” taøi chính cuûa nöôùc Myõ vaø chaâu AÂu coù leõ ñaõ ñoå vôõ neáu khoâng coù söï can thieäp kòp thôøi cuûa chính phuû.

Taïi Myõ, Chính phuû nöôùc naøy naêm qua ñaõ phaûi tieáp quaûn hai taäp ñoaøn taøi chính nhaø ñaát khoång loà laø caëp “sinh ñoâi” Fannie Mae vaø Freddie Mac, haõng baûo hieåm AIG, vaø ngaân haøng Citigroup.

Taïi chaâu AÂu, danh saùch caùc ngaân haøng ñöôïc caùc nhaø chöùc traùch can thieäp cuõng töông ñoái daøi. Nhieàu ngaân haøng lôùn cuûa chaâu luïc naøy ñaõ bò quoác höõu hoùa moät phaàn hoaëc toaøn boä nhö Northern Rock vaø Bradford & Bing-ley cuûa Anh, Fortis vaø Dexia cuûa Bæ, Hypo Real Estate cuûa Ñöùc; Kaupthing, Landsbanki vaø Glitnir cuûa Iceland...

Noùi veà caùc keá hoaïch giaûi cöùu quy moâ lôùn cuûa Myõ, caàn nhaéc tôùi keá hoaïch 700 tyû USD daønh cho ngaønh taøi chính, keá hoaïch 800 tyû USD ñeå “phaù baêng” thò tröôøng tín duïng, keá hoaïch mua thöông

phieáu ñeå taêng tính thanh khoaûn cho caùc doanh nghieäp khoâng thuoäc ngaønh ngaân haøng, keá hoaïch cöùu caùc con nôï ñòa oác khoûi maát nhaø... Hieän Chính phuû Myõ cuõng ñang tìm bieän phaùp ñeå cöùu ngaønh coâng nghieäp xe hôi cuûa nöôùc naøy sau khi moät keá hoaïch hoã trôï 14 tyû USD daønh cho caùc haõng oâtoâ bò Thöôïng vieän baùc boû.

Beân kia bôø Ñaïi Taây Döông, sau nhieàu tranh caõi, caùc nöôùc söû duïng chung ñoàng Euro cuõng ñi tôùi moät keá hoaïch giaûi cöùu taäp theå cho ngaønh ngaân haøng; nöôùc Anh cuõng tung ra moät goùi giaûi cöùu trò giaù 85 tyû USD cho heä thoáng taøi chính cuûa mình.

Cuøng vôùi ñoù, theá giôùi cuõng chöùng kieán söï ra ñôøi cuûa nhöõng keá hoaïch kích thích kinh teá lôùn chöa töøng coù. Môû maøn laø goùi kích thích kinh teá thoâng qua hoaït ñoäng hoaøn thueá cho ngöôøi daân vaø doanh nghieäp trò giaù hôn 150 tyû USD cuûa Myõ. Toång thoáng ñaéc cöû Barack Obama cuûa Myõ hieän ñang coù yù ñònh ñöa ra moät goùi kích thích kinh teá nöõa, vôùi trò giaù coù theå leân tôùi hôn 1.000 tyû USD. vaäy, theá giôùi laïi phaûi ñöông ñaàu vôùi

moät moái ñe doïa môùi laø giaûm phaùt, moät vaán ñeà ñaùng ngaïi khoâng keùm gì laïm phaùt.

Taïi Myõ, trong thaùng 11, CPI giaûm vôùi toác ñoä kyû luïc 1,7% sau khi ñaõ giaûm 1% trong thaùng 10. Töø ñaàu naêm tôùi nay, CPI ôû nöôùc naøy chæ taêng coù 0,7%, so vôùi möùc taêng 4,1% trong caû naêm 2007.

Taïi chaâu AÂu, laïm phaùt cuõng ñang giaûm maïnh. Cô quan Thoáng keâ EU (Eurostat) cho hay, laïm phaùt trong thaùng 11 cuûa khu vöïc Eurozone ñaõ giaûm xuoáng coøn 2,1% trong thaùng 11 möùc thaáp nhaát trong voøng 14 thaùng trôû laïi ñaây - töø möùc 3,2% trong thaùng 10.

Taïi Trung Quoác neàn kinh teá hoài ñaàu naêm coøn ñaët nhieäm vuï haøng ñaàu laø “giaûm nhieät” taêng tröôûng laïm phaùt thaùng 11 cuõng ñaõ giaûm xuoáng möùc thaáp nhaát trong voøng 22 thaùng qua. Chæ soá CPI cuûa nöôùc naøy trong thaùng chæ taêng coù 2,4% so vôùi cuøng kyø naêm ngoaùi, so vôùi möùc taêng 4% trong thaùng 10.

Taàng lôùp daân ngheøo cuûa theá giôùi laø moät trong nhöõng ñoái töôïng höùng chòu nhieàu taùc ñoäng naëng neà cuûa söï bieán ñoäng giaù caû vaø khuûng hoaûng taøi chính. Tính toaùn cuûa Toå chöùc Noâng löông Lieân hieäp quoác (FAO) cho thaáy, Giaù löông thöïc taêng cao vaø kinh teá suy thoaùi ñaõ laøm soá ngöôøi bò ñoùi naêm 2008 taêng theâm 40 trieäu, naâng toång soá ngöôøi thieáu ñoùi toaøn caàu leân 960 trieäu.

Neáu nhö laïm phaùt taát yeáu ñe doïa nghieâm troïng cuoäc soáng cuûa hoï, thì giaûm phaùt cuõng coù khaû naêng gaây taùc ñoäng tai haïi khoâng keùm, vì giaù caû löông thöïc giaûm, daãn tôùi haïn cheá ñaàu tö phaùt trieån dieän tích troàng troït, daãn

Neàn kinh teá taêng tröôûng nhanh nhaát theá giôùi Trung Quoác cuõng ñaõ tung ra goùi kích thích kinh teá trò giaù 568 tyû USD. Gaàn ñaây nhaát, hoâm 12/12, Nhaät Baûn ñaõ coâng boá keá hoaïch kích thích kinh teá trò giaù 255 tyû USD. Cuøng thôøi ñieåm, EU cuõng ñöa ra moät keá hoaïch töông töï trò giaù khoaûng 267 tyû USD.

5. Noãi lo laïm phaùt chuyeån sang noãi lo giaûm phaùt, ñoùi ngheøo gia

taêng treân toaøn theá giôùiÔÛ nöûa ñaàu naêm nay, trong boái caûnh

thò tröôøng daàu thoâ lieân tieáp laäp kyû luïc vaø thieáu chuùt nöõa chinh phuïc moác 150 USD/thuøng, laïm phaùt laø noãi lo canh caùnh cuûa caû theá giôùi. Tuy nhieân, caøng veà cuoái naêm, noãi lo naøy caøng giaûm bôùt cuøng vôùi söï ñi xuoáng nhanh chöa töøng coù cuûa giaù nhieân lieäu. Maëc duø

Söï ñoå vôõ daây chuyeàn trong ngaønh taøi chính Myõ ôû thôøi kyø ñænh ñieåm giöõa thaùng 9/2008 ñaõ lan qua

Ñaïi Taây Döông, tôùi chaâu AÂu, vaø gaây ra nhöõng côn “dö chaán” ôû chaâu AÙ -

8 9

tôùi nguoàn cung eo heïp.6. Söï ñoåi höôùng trong chính saùch tieàn teä cuûa caùc nöôùc, xuaát hieän nhöõng möùc laõi suaát thaáp chöa

töøng coù trong lòch söûNhöõng bieán ñoäng lôùn chöa töøng coù

trong neàn kinh teá buoäc ngaân haøng trung öông caùc nöôùc treân theá giôùi ñi tôùi nhöõng thay ñoåi hieám gaëp trong chính saùch tieàn teä. Töïu chung, töø chuû tröông thaét chaët tieàn teä ñeå choáng khuûng hoaûng, theá giôùi ñaõ chuyeån sang nôùi loûng maïnh meõ chính saùch naøy ñeå choáng khuûng hoaûng vaø hoã trôï taêng tröôûng.

Vôùi chuoãi caét giaûm laõi suaát 10 laàn keå töø thaùng 9/2007 tôùi nay, FED ñaõ ñöa laõi suaát ñoàng USD töø möùc 5,25% veà khoaûng thaáp chöa töøng coù trong lòch söû 0,25%. ECB, ngaân haøng trung öông vôùi muïc tieâu soá moät laø choáng laïm phaùt, cuõng ñaõ phaûi giaûm maïnh laõi suaát ñoàng Euro veà möùc 2,5% sau khi khuûng hoaûng taán coâng maïnh vaøo chaâu AÂu. Nhaät Baûn laàn ñaàu tieân haï laõi suaát trong 7 naêm trôû laïi ñaây, ñöa laõi suaát ñoàng Yeân veà möùc 0,3%. Trung Quoác cuõng lieân tuïc caét giaûm laõi suaát ñoàng Nhaân daân teä. Thuïy Syõ trôû thaønh quoác gia ñaàu tieân taïi chaâu AÂu hieän nay coù möùc laõi suaát döôùi 1% khi môùi ñaây ñöa laõi suaát ñoàng Franc cuûa mình veà 0,5%...

Ñaùng chuù yù, caùc quoác gia khoâng chæ tieán haønh caét giaûm laõi suaát rieâng leû, maø coøn thöïc hieän nhöõng ñôït phoái hôïp caét giaûm laõi suaát toaøn caàu, maø môû ñaàu

laø ñôït caét giaûm laõi suaát hoâm 8/10 do FED, ECB vaø Ngaân haøng Trung öông Anh (BoE) daãn ñaàu trong boái caûnh dieãn bieán khuûng hoaûng caêng thaúng.

Cuøng vôùi vieäc haï laõi suaát, caùc nöôùc cuõng lieân tuïc bôm tieàn vôùi khoái löôïng lôùn vaøo heä thoáng taøi chính vaø neàn kinh teá ñeå taêng cöôøng tính thanh khoaûn cho thò tröôøng. Hieän chöa coù thoáng keâ chính thöùc, tuy nhieân, soá tieàn maø Myõ cam keát tôùi thôøi ñieåm naøy ñeå vöïc daäy kinh teá vaø hoã trôï ngaønh taøi chính ñaõ leân tôùi con soá xaáp xæ 7.000 tyû USD.

7. Thò tröôøng haøng hoùa ñaït ñænh vaø tuït

doácNaêm 2008 chöùng kieán

ñænh cao vaø söï thoaùi traøo cuûa hoaït ñoäng ñaàu cô treân thò tröôøng haøng hoaù.

Hai maët haøng ñöôïc quan taâm nhieàu laø vaøng vaø daàu thoâ ñeàu cuøng ñaït ñænh cao lòch söû trong naêm nay, vôùi möùc treân 1.030 USD/oz

9. Baàu cöû toång thoáng Myõ, caû theá giôùi ñaët hy voïng vaøo chính saùch kinh teá cuûa oâng Barack Obama.

Cuoäc baàu cöû toång thoáng Myõ naêm 2008 naøy ñöôïc xem laø moät cuoäc baàu cöû lòch söû treân nhieàu phöông dieän nhö tính chaát caêng thaúng, möùc ñoä toán keùm, tyû leä cöû tri ñi boû phieáu... vaø ñaëc bieät vieäc laø nöôùc Myõ ñaõ boû phieáu ñeå choïn vò toång thoáng da maøu ñaàu tieân trong lòch söû cuûa mình.

Laø ngöôøi ñöôïc löïa choïn trong boái caûnh ñaát nöôùc ñoái maët nhieàu khoù khaên choàng chaát, oâng Obama laõnh söù meänh phaûi taïo ra nhöõng thay ñoåi. Trong ñoù, nhieäm vuï haøng ñaàu cuûa oâng laø vöïc daäy neàn kinh teá Myõ khoûi thôøi kyø suy thoaùi toài teä hieän nay vaø ñaåy maïnh caùc noã löïc hôïp taùc choáng khuûng hoaûng treân phaïm vi quoác teá.

Phaûi tôùi ngaøy 20/1/2009 tôùi, oâng Obama môùi chính thöùc nhaäm chöùc, vieäc oâng coù theå thöïc hieän ñöôïc söù meänh cuûa mình tôùi ñaâu coøn phaûi chôø xem. Tuy nhieân, caû nöôùc Myõ vaø theá giôùi ñang cuøng ñaët hy voïng vaøo vò Toång thoáng Myõ thöù 44 naøy, nhaát laø chính saùch kinh teá cuûa oâng.

10. Nhöõng vuï scandal taøi chính vaø doanh nghieäp lôùn

Ngaøy 11/12, caû theá giôùi chaán ñoäng khi caùc nhaø chöùc traùch Myõ baét giöõ cöïu Chuû tòch Thò tröôøng Chöùng khoaùn Nasdaq Myõ, ñoàng thôøi laø moät nhaø giao dòch chöùng khoaùn huyeàn thoaïi cuûa nöôùc naøy, oâng Bernard Madoff. OÂng Chuû tòch coâng ty chöùng khoaùn Bernard L. Madoff Investment Securities LLC naøy ñaõ duøng nhöõng thuû ñoaïn tinh vi ñeå thu huùt voán cuûa caùc nhaø ñaàu tö, ñeå roài thua loã tôùi 50 tyû USD.

Danh saùch “naïn nhaân” cuûa oâng “truøm löøa” naøy traûi daøi töø Myõ, sang chaâu AÂu vaø caû chaâu AÙ. Trong soá nhöõng “naïn nhaân” lôùn nhaát trong vuï naøy phaûi keå tôùi coâng ty quaûn lyù taøi saûn Fairfield Greenwich Group cuûa Myõ vôùi thieät haïi 7,3 tyû USD, ngaân haøng Banco Santander vôùi möùc thieät haïi 3,6 tyû USD, coâng ty keá toaùn vaø tö vaán taøi chính Ascot Partners vôùi thieät haïi 1,8 tyû USD...

Nhieàu khaû naêng, ñaây seõ laø vuï löøa ñaûo lôùn nhaát trong lòch söû Wall Street, vaø neáu bò keát aùn, möùc hình phaït ñoái vôùi oâng Madoff seõ laø 20 naêm tuø giam, coäng vôùi 5 trieäu USD tieàn phaït (xem trang 29)

Ngoaøi vuï Madoff, moät vuï beâ boái khaùc caàn phaûi keå tôùi trong naêm qua laø vuï Chuû tòch taäp ñoaøn Samsung cuûa Haøn Quoác, oâng Lee Kun Hee vò doanh nhaân quyeàn löïc nhaát nöôùc naøy phaûi töø chöùc vì bò buoäc toäi troán thueá. Möùc hình phaït daønh cho oâng Lee laø 3 naêm tuø treo vaø khoaûn tieàn phaït 109 trieäu USD. [ ]

Thöông vuï Yahoo - Microsoft ñaàu baûng... dôû nhaát

Tröôùc heát, xin ñieåm qua moät vaøi trong soá 10 thoûa thuaän kinh doanh teä nhaát trong naêm qua.

Ñaàu tieân, phaûi keå tôùi vuï Yahoo khöôùc töø ñeà nghò mua laïi töø Microsoft. Cuoái thaùng 3, CEO Steve Ballmer cuûa Microsoft ñaõ göûi thö cho Ban Giaùm ñoác cuûa Yahoo, ñeà nghò mua laïi coâng ty naøy vôùi giaù 31 USD/coå phieáu, cao hôn 62% so vôùi giaù coå phieáu khi ñoù cuûa Yahoo treân thò tröôøng. Tuy nhieân, Yahoo ñaõ töø choái vì cho raèng, coâng

ty Microsoft ñaõ ñònh giaù Yahoo quaù thaáp! Caùi gì ñeán phaûi ñeán, sau ñoù giaù coå phieáu cuûa Yahoo suït theâm 60%. Tôùi thaùng 11, CEO Jerry Yang phaûi tuyeân boá seõ töø chöùc moät khi coù ngöôøi thay theá, moät phaàn vì lôøi töø choái bò cho laø ngôù ngaån treân.

Xeáp ngay sau vuï Yahoo Microsoft laø vuï nhaø giao dòch tieàn teä löøng danh goác Anh Joseph Lewis ñaàu tö lôùn vaøo Bear Stearns ngay tröôùc khi ngaân haøng naøy ñoå beå maø DNÑS daõ ñaêng vaøo soá thaùng 4 naêm roài. Cuoái naêm 2007, oâng Lewis ñaõ mua 7% coå phaàn trong

Bear. Khi giaù coå phieáu cuûa Bear suït maïnh, oâng tieáp tuïc mua vaøo, naâng coå phaàn trong Bear leân 9,4%. Tôùi khi Bear ñoå vôõ vaøo thaùng 3, oâng Lewis ñaõ chi toång soá 1,2 tyû USD ñeå mua 11 trieäu coå phieáu cuûa ngaân haøng naøy, vôùi giaù bình quaân laø 107 USD/coå phieáu. Bear Stearns bò sang tay cho JP Morgan Chase vôùi giaù 2 USD/coå phieáu, oâng Lewis loã hôn 1 tyû USD.

Moät vuï laøm aên teä haïi khaùc ñaõ daãn tôùi söï phaù saûn cuûa SemGroup, moät coâng ty phaân phoái daàu löûa coù truï sôû ôû bang Oklahoma, Myõ. Nguyeân nhaân laø SemGroup tham gia vaøo hoaït ñoäng ñaàu cô giaù xuoáng daàu löûa ôû thôøi ñieåm thaùng 7. Sau khi SemGroup möôïn daàu cuûa Sôû Giao dòch Haøng hoùa New York (NYMEX) ñeå ñaët leänh baùn khoáng, giaù daàu vaãn taêng. NYMEX yeâu caàu coâng ty naøy noäp theâm 2 tyû USD tieàn kyù quyõ, nhöng SemGroup khoâng theå xoay ñaâu ra soá tieàn naøy. Keát cuïc, hoï phaûi baùn laïi hôïp ñoàng vaø chòu loã 2,4 tyû USD, daãn tôùi keát cuïc phaù saûn. Caàn noùi theâm, neáu coù 2 tyû ñeå noäp tieàn kyù quyõ cho NYMEX, SemGroup ñaõ coù theå boû tuùi khoaûng 5 tyû USD vì chæ vaøi ngaøy sau ñoù, giaù daàu ñaõ suït maïnh sau khi ñaït ñænh 147 USD/thuøng.

Khuûng hoaûng taøi chính coøn goùp phaàn taïo ra nhieàu vuï laøm aên “dôû khoùc dôû cöôøi khaùc”. Ñieån hình laø vuï taäp ñoaøn taøi chính haøng ñaàu Nhaät Baûn laø taäp ñoaøn Mitsubishi UFJ Financial Group (MUFG) mua 21% coå phaàn trong ngaân haøng ñaàu tö Morgan Stanley cuûa Wall Street vôùi giaù 9 tyû USD. ÔÛ thôøi ñieåm ñoù, ñaây döôøng nhö laø moät thoûa thuaän ñoâi beân cuøng coù lôïi: MUFG thì ñang coù tham voïng môû roäng, coøn Morgan Stanley thì khaùt voán. Nhöng chæ vaøi tuaàn sau, coå phieáu cuûa Morgan Stanley ñaõ suït maïnh, giaûm khoaûng 60% so vôùi thôøi ñieåm MUFG mua vaøo, xuoáng döôùi 10 USD/coå phieáu.

ÔÛ moät vuï töông töï khaùc, trong thaùng 4, coâng ty ñaàu tö coå phaàn tö nhaân Texas Pacific Group (TPG) ñaõ ñaàu tö 1,3 tyû USD vaøo ngaân haøng tieát kieäm Washington Mutual (WaMu). Tuy nhieân, ñieàu khoâng theå löôøng tröôùc ñaõ xaûy ra. Tôùi thaùng 9, WaMu vôõ nôï vaø bò Taäp ñoaøn Baûo hieåm Lieân bang Myõ (FDIC) tieáp quaûn vaø baùn laïi cho JPMorgan Chase. Caùc coå ñoâng hieän höõu cuûa WaMu, trong ñoù coù TPG, maát traéng. Ñieàu ñaùng noùi theâm ôû ñaây laø oâng David Bonderman, ngöôøi saùng laäp TPG, hieåu raát roõ veà WaMu vì ñaõ töøng coù moät gheá trong ban giaùm ñoác cuûa ngaân haøng naøy töø naêm 1996 tôùi naêm 2002.

Thaát baïi cuûa moät trong nhöõng ngaân haøng haøng ñaàu theá giôùi Citigroup trong vuï mua laïi ngaân haøng Wachovia cuõng ñöôïc Time lieät vaøo danh saùch nhöõng vuï laøm aên dôû nhaát cuûa naêm. Cuoái thaùng 9, Citigroup thoûa thuaän mua laïi coâng ty

ñoái vôùi giaù vaøng vaøo thôøi ñieåm thaùng 3, vaø möùc treân 147 USD/thuøng ñoái vôùi giaù daàu vaøo giöõa thaùng 7. Sau ñoù, giaù caû hai maët haøng naøy cuøng tröôït doác daøi.

Tuy nhieân, vôùi tö caùch laø moät loaïi ñaàu tö an toaøn trong khuûng hoaûng, giaù vaøng khoâng suït giaûm quaù maïnh. Trong khi ñoù, giaù daàu moät haøn thöû bieåu cuûa söùc khoûe kinh teá - ñaõ “ñaùnh maát” hôn 70% so vôùi möùc ñænh noùi treân.

Töïu chung, chæ soá giaù Reuters Jefferies CRB Index cuûa 19 loaïi haøng hoùa, trong ñoù coù vaøng vaø daàu thoâ, ñaõ giaûm maát 38% tính töø ñaàu naêm tôùi ngaøy 18/12 naøy.

Söï thay ñoåi quaù nhanh choùng cuûa boä maët vaø vieãn caûnh kinh teá theá giôùi, töø tích cöïc sang tieâu cöïc, laø lyù do chính daãn tôùi söï tuït doác naøy.8. Naêm chao ñaûo cuûa thò tröôøng

chöùng khoaùn toaøn caàuKhuûng hoaûng taøi chính, keùo theo söï

ñoå vôõ vaø nguy cô ñoå vôõ cuûa nhieàu taäp ñoaøn lôùn trong ngaønh naøy, cuøng vôùi söï suy thoaùi cuûa kinh teá toaøn caàu, ñaõ khieán thò tröôøng chöùng khoaùn theá giôùi lieân tuïc rung chuyeån trong naêm 2008. Cuõng theo soá lieäu cuûa Bloomberg, tính tôùi ngaøy 19/12 naøy, thò tröôøng chöùng khoaùn theá giôùi ñaõ suït giaûm 46% giaù trò so vôùi hoài ñaàu naêm, coøn 32.000 tyû USD.

Rieâng taïi thò tröôøng Myõ, tính tôùi ngaøy 17/12, chæ soá Dow Jones ñaõ giaûm 33,47%, chæ soá S&P 500 giaûm 38,4%, coøn chæ soá Nasdaq giaûm 40,45%.

10 11

Wachovia vaø ñaây ñöôïc xem laø “phao cöùu sinh” cho Wachovia ñang coù nguy cô vôõ nôï. Caùc nhaø chöùc traùch Myõ tuyeân boá seõ hoã trôï Citigroup trong tröôøng hôïp thua loã vì thoûa thuaän naøy.

Tuy nhieân, vaøi ngaøy sau, ngaân haøng Wells Fargo boãng “tuyeân chieán” ñoøi mua laïi Wachovia maø khoâng caàn söï giuùp ñôõ cuûa caùc nhaø chöùc traùch. Keát quaû, Wells Fargo thaéng cuoäc vaø coù ñöôïc Wachovia. Veà phaàn mình, sau ñoù, Citigroup phaûi vieän tôùi söï cöùu trôï cuûa Chính phuû ñeå traùnh nguy cô ñoå vôõ.

Thaønh coâng ngoaïn muïc cuûa VisaVaø döôùi ñaây laø vaøi trong soá 10 thoûa thuaän ñöôïc Time cho laø tuyeät vôøi nhaát

trong naêm qua.Ñaàu tieân laø vuï IPO cuûa haõng theû Visa dieãn ra vaøo thaùng 3/2008. Giöõa luùc thò

tröôøng chöùng khoaùn Myõ vaø toaøn theá giôùi suït giaûm maïnh meõ, ñeán ñaàu thaùng 12, giaù coå phieáu cuûa Visa vaãn laø treân 44 USD/coå phieáu, cao hôn chuùt ít so vôùi giaù IPO. Thaønh coâng naøy cuûa Visa ñöôïc lyù giaûi laø do Visa khoâng cho ngöôøi tieâu duøng vay tieàn neân khoâng chòu aûnh höôûng cuûa nôï xaáu.

Keá ñeán, phaûi nhaéc tôùi vuï haõng keïo Mars cuûa Myõ mua laïi haõng keïo Wrigley noåi tieáng vôùi caùc nhaõn hieäu keïo nhö Juicyfruit vaø Doublemint vôùi giaù 23 tyû USD. Nhaø ñaàu tö tyû phuù löøng danh cuûa Myõ Warren Buffett ñaõ cung caáp taøi chính cho vuï mua laïi naøy. Trong naêm nay, oâng Buffett cuõng chöùng minh theâm taøi ñaàu tö cuûa mình khi ñaàu tö vaøo hai taäp ñoaøn GE vaø Goldman Sachs giöõa luùc chaúng nhaø ñaàu tö naøo muoán ñoå tieàn vaøo ñaây. Taän duïng tình hình, tyû phuù naøy ñaõ ñoøi GE vaø Goldman Sachs nhieàu ñieàu kieän coù lôïi cho oâng, bao goàm vieäc coù ñöôïc coå phieáu öu ñaõi vôùi möùc coå töùc 10%, vaø chöùng quyeàn ñeå mua vaøo coå phieáu coå thoâng veà sau vôùi giaù öu ñaõi.

Maëc duø 2008 laø moät naêm ñaùng ñeå queân cuûa ngaønh coâng nghieäp xe hôi Myõ, trong naêm naøy, haõng xe hôi Porsche cuûa Ñöùc ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù cao khi boû 8,8 tyû USD ñeå mua baùn quyeàn choïn mua coå phieáu cuûa ñoái thuû Volkswagen. Ñaây laø moät böôùc tieán cuûa Porsche treân con ñöôøng thoân tin Volkswagen. Soá tieàn cuûa thoûa thuaän naøy lôùn gaáp 9 laàn lôïi nhuaän baùn xe haøng naêm cuûa Porsche. Sau ñoù, giaù coå phieáu cuûa Volkswagen ñaõ voït leân möùc hôn 1.000 USD/coå phieáu. Tuy nhieân, nhieàu nhaø phaân tích cuõng lo ngaïi raèng, sang naêm 2009, coå phieáu cuûa Volkswagen coù theå rôùt giaù maïnh, khieán Porsche maát baïc tyû.

Neáu nhö SemGroup phaù saûn vì chieán thuaät baùn khoáng daàu, thì Richard Rainwater cuûa Myõ ñaõ baùn ra haøng tyû USD coå phieáu cuûa caùc haõng daàu löûa vaøo thaùng 5, khi giaù daàu ôû möùc 129 USD/thuøng. Tôùi thaùng 9, khi giaù daàu coøn 90 USD/thuøng, oâng laïi tieán haønh mua coå phieáu cuûa caùc coâng ty naøy.

Khoâng chæ chöùng kieán nhöõng vuï laøm aên dôû, ngaønh ngaân haøng naêm qua cuõng chöùng kieán nhöõng thoûa thuaän ñöôïc xem laø beùo bôû. Khi Lehman Broth-ers phaù saûn, caùc ngaân haøng Barclays cuûa Anh vaø Nomura cuûa Nhaät ñaõ mua ñöôïc nhieàu “maûnh vôõ” cuûa Lehman vôùi giaù hôøi. JP Morgan Chase thaâu toùm ñöôïc löôïng tieàn göûi tieát kieäm cuûa khaùch trong ngaân haøng ñoå vôõ Washington Mutual, trong khi FDIC gaùnh heát löôïng taøi saûn ñaày nôï xaáu cuûa WaMu.

Taïp chí Time cuûa Myõ vöøa bình choïn Toång thoáng môùi ñaéc cöû

cuûa nöôùc naøy laø “nhaân vaät cuûa naêm” trong naêm 2008.

Nhöõng nhaân vaät veà “saùt nuùt” oâng Barack Obama trong cuoäc bình choïn naøy laø Boä tröôûng Boä Taøi chính Myõ Henry Paulson, Toång thoáng Phaùp Nicholas Sarkozy, Thoáng ñoác bang Alaska cuûa Myõ Sarah Palin, vaø ñaïo dieãn haøng ñaàu cuûa Trung Quoác Tröông Ngheä Möu.

Nhaän xeùt veà oâng Obama, Time ñaùnh giaù: “ÔÛ moät trong nhöõng cuoäc baàu cöû toång thoáng kòch tính nhaát trong lòch söû nöôùc Myõ, oâng ñaõ vöôït qua söï thieáu vaéng kinh nghieäm, moät caùi teân nghe ngoà ngoä, hai öùng cöû vieân laø nhöõng chính trò gia chuyeân nghieäp, vaø söï phaân bieät saéc toäc, ñeå trôû thaønh vò Toång thoáng thöù 44 cuûa nöôùc Myõ”.

Tuy nhieân, vò Toång thoáng da maøu ñaàu tieân cuûa nöôùc Myõ ñaõ vaø ñang chuaån bò “thöøa höôûng” töø ngöôøi tieàn nhieäm George W. Bush moät “di saûn” chaúng maáy deã chòu, vôùi neàn kinh teá ngaäp saâu trong khuûng hoaûng taøi chính, thôøi kyø suy thoaùi naëng neà nhaát trong nhieàu thaäp kyû, vaø cuoäc chieán ôû Iraq vaø Afghanistan.

Tuy nhieân, ngöôøi daân Myõ boû phieáu cho oâng Obama vì hoï tin vaøo söï ñoåi thay maø oâng coù theå ñem tôùi cho nöôùc Myõ, ñoù laø nhöõng quyeát saùch kinh teá ñuùng ñaén ñeå giaûi quyeát khuûng hoaûng, chính saùch ngoaïi giao hôïp lyù hôn, vaø chính saùch an sinh xaõ hoäi toát hôn cho taàng lôùp daân ngheøo... Bôûi vaäy, oâng Obama ñang ñöôïc coi laø “nieàm hy voïng cuûa nöôùc Myõ”.

Trong baøi traû lôøi phoûng vaán taïp chí Time, oâng Obama cho bieát, oâng nhaän thöùc roõ veà söù meänh taïo ra nhöõng söï thay ñoåi cuûa mình. “Toâi hieåu roõ raèng chuùng toâi ñöôïc trao moät söï meänh quan troïng laø ñem ñeán söï thay ñoåi. Ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi moät chính phuû khoâng phaûi do yù thöùc heä cheøo laùi. Ñoù phaûi laø moät chính phuû coù naêng löïc, moät chính phuû ngaøy ngaøy taäp trung vaøo nhöõng nhu caàu, nhöõng khoù khaên, nhöõng hy voïng vaø giaác mô cuûa nhöõng ngöôøi daân thöôøng”.

Veà sau ngay oâng Obama trong cuoäc bình choïn naøy laø Boä tröôûng Boä Taøi chính Myõ Paulson. Time ñaùnh giaù oâng Paulson ñaõ “ñaûm nhaän moät vai troø lòch söû trong moät thôøi kyø lòch söû” cuûa nöôùc Myõ, khi oâng “gaàn nhö kieåm soaùt hoaøn toaøn chính saùch kinh teá cuûa nöôùc Myõ trong cuoäc khuûng hoaûng taøi chính”. Time cho raèng, oâng Paulson ñaõ “hoaøn thaønh vaø hoaøn thaønh xuaát saéc nhieäm vuï”.

Ñöùng thöù ba trong keát quaû bình choïn cuûa Time laø Toång thoáng Phaùp Sarkozy. Theo nhaän ñònh cuûa Time, oâng Sarkozy coù nhöõng phaåm chaát cuûa moät nhaø laõnh ñaïo thöïc söï, ñoù laø khaû naêng ra quyeát

ñònh vaø thöïc hieän quyeát ñònh, cuõng nhö khaû naêng nhìn xa troâng roäng. Taïp chí naøy cuõng ñaùnh giaù cao vai troø cuûa oâng Sarkozy trong vieäc naâng cao vai troø cuûa nöôùc Phaùp treân tröôøng quoác teá thoâng qua vieäc hôïp taùc giaûi quyeát xung ñoät ôû Grudia vaø khuûng hoaûng taøi chính ôû chaâu AÂu.

Thaát baïi trong cuoäc ñua giaønh chöùc phoù toång thoáng Myõ, nhöng baø Palin vaãn ñöôïc Time xeáp ôû vò trí thöù tö trong cuoäc bình choïn naêm nay. Time nhaän xeùt, baø Palin chính laø “cöùu caùnh” cho khaû naêng thaéng cöû cuûa ñaûng Coäng hoøa trong cuoäc baàu cöû vöøa qua.

Xeáp thöù naêm trong keát quaû bình choïn cuûa Time laø ñaïo dieãn Tröông Ngheä Möu cuûa Trung Quoác. Time ñaõ ñaùnh giaù raát cao vai troø toång chæ huy cuûa vò ñaïo dieãn taøi naêng naøy trong nhöõng maøn trình dieãn ngoaïn muïc taïi leã khai maïc Olympic Baéc Kinh 2008.

“Nhaân vaät cuûa naêm” (Person of the Year) laø cuoäc bình choïn haøng naêm do taïp chí Time toå chöùc. Naêm ngoaùi, Toång thoáng Nga Putin laø nhaân vaät ñöôïc Time löïa choïn.

OÂng Obama laø moät nhaân vaät xuaát hieän khaù thöôøng xuyeân treân taïp chí Time naêm nay. Trong toång soá 52 soá taïp chí do Time phaùt haønh trong caû naêm, coù tôùi hôn 1/4 soá taïp chí coù bìa laø aûnh cuûa vò Toång thoáng môùi ñaéc cöû naøy.[ ]

2008 coù theå xem laø moät naêm thaát baïi lôùn cuûa nhieàu nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng taøi chính Wall Street.

Cuoäc khuûng hoaûng taøi chính ñaõ gaây neân nhöõng taùc ñoäng khoân löôøng ñoái vôùi neàn kinh teá Myõ, vôùi suïp ñoå cuûa nhieàu ñònh cheá taøi chính voán töôûng nhö khoâng theå suïp ñoå. GDP cuûa Myõ ñaõ taêng tröôûng aâm trong nhöõng thaùng cuoái naêm 2008 vaø seõ tieáp tuïc xu höôùng

suy giaûm trong naêm 2009.Treân thò tröôøng chöùng khoaùn, chæ soá

S&P 500 ñaõ maát gaàn 41%, chæ soá Dow Jones maát 36% trong naêm 2008 (tính ñeán 15/12) keùo theo giaù nhieàu coå phieáu suït giaûm vaø haøng nghìn tyû USD “boác hôi”. Caùc khoaûn ñaàu tö ñöôïc coi laø an toaøn nhö keânh ñaàu tö traùi phieáu ñoâ thò vaø doanh nghieäp cuõng keùm an toaøn, thaäm chí nay khoâng coøn haáp daãn.

Vaø trong böùc tranh toái ñoù ñaõ noåi leân nhöõng vuï ñaàu tö “thaûm baïi”. Môøi quùy baïn ñoïc taïp chí DNÑS xem qua 15 vuï ñaàu tö coù möùc suït giaûm maïnh nhaát trong naêm 2008 trong nhieàu lónh vöïc khaùc nhau:

1. R.H. DonnelleyCoå phieáu cuûa haõng xuaát baûn danh

baï ñieän thoaïi löøng danh Yelow pages R.H. Donnelley (NYSE-RHD) naèm trong chæ soá coù voán hoùa thò tröôøng nhoû - Russell 2000, ñang ñöôïc giao dòch döôùi 1 USD/coå phieáu töø möùc ñænh cao trong 52 tuaàn laø 39,28 USD/coå phieáu, giaûm 99% so vôùi cuoái naêm 2007.

2. Caùc haõng baûo hieåm Böôùc vaøo naêm 2008, nhieàu nhaø ñaàu

tö ñaõ nhaän ñònh caùc ngaân haøng vaø coâng ty moâi giôùi chöùng khoaùn seõ bò taùc ñoäng maïnh nhaát töø khuûng hoaûng taøi chính. Nhöng nhieàu coâng ty baûo hieåm coøn bò aûnh höôûng lôùn hôn khi phaûi ñoái dieän vôùi caùc khoaûn nôï xaáu, khoâng hoaëc keùm tính thanh khoaûn - ñieàu naøy seõ laøm toäi teä theâm treân baûng caân ñoái keá toaùn.

American International Group (NYSE-AIG) caàn ñöôïc Chính phuû Myõ giaûi cöùu môùi coù theå toàn taïi, trong khi moät haõng baûo hieåm nhoû hôn, Gen-worth Financial (NYSE-GNW) cuõng ñoái dieän vôùi moät söï suït giaûm chöa töøng coù trong lòch söû hình thaønh. Coå phieáu AIG, GNW hieän ñöôïc giao dòch ôû möùc laàn löôït laø 1,74 USD vaø 2,8 USD, giaûm 91% trong naêm 2008.

3. Caùc ngaân haøng ñaàu tö Töø ñaàu naêm 2007, nhieàu nhaø ñaàu tö

vaãn tin töôûng caùc ngaân haøng ñaàu tö vaãn coù theå truï vöõng trong cuoäc khuûng hoaûng taøi chính, tuy nhieân nhaän ñònh ñoù ñaõ sai laàm.

Moät naêm tröôùc vaãn toàn taïi 5 ngaân haøng ñaàu tö ôû Wall Street vôùi ñaày ñuû teân tuoåi nhö Goldman Sachs, Morgan Stanley, Lehman Brothers, Bear Stea-rns vaø Merrill Lynch, nhöng ñeán nay moâ hình naøy ñaõ suïp ñoå vì hai “thaønh trì” cuoái cuøng laø Goldman Sachs vaø Morgan Stanley ñaõ chuyeån ñoåi moâ hình sang taäp ñoaøn ngaân haøng toång hôïp (universal bank) vôùi söï keát hôïp giöõa hoaït ñoäng ngaân haøng ñaàu tö vaø ngaân haøng thöông maïi.

Nhôø söï haäu thuaãn cuûa Cuïc Döï tröõ Lieân bang Myõ (FED), Bear Stearns vaãn toàn taïi trong söï quaûn lyù cuûa Ngaân haøng JPMorgan Chase; Merrill Lynch phaûi saùp nhaäp vôùi Ngaân haøng Bank of America; coøn Ngaân haøng Lehman Brothers chính thöùc phaù saûn.

4. CrocsCoå phieáu cuûa haõng saûn xuaát giaøy

Crocs (Nasdaq - CROX) ñaõ coù möùc taêng tröôûng vöôït baäc trong naêm 2007 vôùi möùc taêng 70% vaø ñöôïc neâu danh treân keânh truyeàn hình CNBC trong chöông trình ñaàu naêm 2008.

Nhöng baát ngôø khoù tin ñaõ xaûy ra

Treân thò tröôøng chöùng khoaùn, chæ soá S&P 500 ñaõ maát gaàn 41%, chæ soá Dow Jones maát 36% trong naêm 2008 (tính ñeán 15/12) keùo theo giaù nhieàu coå phieáu suït giaûm vaø haøng nghìn tyû USD “boác hôi”

12 13

Naêm 2008, chöa bao giôø theá giôùi laïi chöùng kieán möùc troài

suït giaù daàu lôùn ñeán vaäy trong moät thôøi gian ngaén.

Ñaây chaéc chaén laø moät naêm lòch söû cuûa thò tröôøng daàu thoâ, khi maø giaù “vaøng ñen” ñaït ñænh cao moïi thôøi ñaïi 147,27 USD vaøo thaùng 7, ñeå roài sau ñoù rôùt moät maïch hôn 100 USD/thuøng, töông ñöông möùc giaûm hôn 70%, trong voøng coù 4 thaùng, veà ngöôõng 40 USD/thuøng.

Bieåu ñoà giaù daàu theá giôùi naêm 2008 coù hình thuø moät quaû nuùi vôùi ñænh “nhoïn hoaét”. Hai beân “ñænh nuùi” naøy laø hai söôøn doác: söôøn beân traùi cho thaáy söï ñi leân lieân tuïc, nhöng khoâng quaù gaáp cuûa giaù daàu trong thôøi gian töø ñaàu naêm tôùi giöõa thaùng 7; söôøn beân phaûi phaûn aùnh söï lao doác maïnh cuûa giaù daàu trong khoaûng thôøi gian coøn laïi cuûa naêm.

Bieåu ñoà naøy cuõng coù theå ñöôïc duøng ñeå moâ taû taâm traïng cuûa caùc quoác gia xuaát khaåu daàu moû lôùn treân theá giôùi nhö caùc nöôùc trong Toå chöùc Caùc nöôùc xuaát khaåu daàu löûa (OPEC) vaø Nga trong naêm 2008 naøy. Ñoù laø söï höng phaán khi giaù daàu lieân tuïc laäp kyû luïc tröôùc khi ñaït ñænh, vaø traïng thaùi hoang mang, lo laéng, thaäm chí laø baát löïc tröôùc vieäc giaù nhieân lieäu naøy gaàn nhö “maát phanh” keå töø khi kyû luïc moïi thôøi ñaïi ñöôïc xaùc laäp.

Döïa treân bieåu ñoà naøy, nôøi baïn ñoïc DNÑS nhìn laïi thò tröôøng daàu theá giôùi naêm 2008 theo hai giai ñoaïn laø tröôùc vaø sau ngaøy 11/7 - thôøi ñieåm giaù daàu thoâ ngoït nheï taïi thò tröôøng New York ñaït ñænh 147,27 USD/thuøng.

Giai ñoaïn 1: Leo thang khoâng bieát meät

Sau khi taêng lieân tuïc töø giöõa naêm 2007, giaù daàu ñaõ gaây soác khi môû ñaàu naêm 2008 baèng vieäc laàn ñaàu tieân trong lòch söû chaïm moác 100 USD/thuøng ñaây laø moác giaù chöa töøng coù keå töø khi maët haøng naøy ñöôïc ñöa vaøo giao dòch kyø haïn taïi thò tröôøng New York vaøo naêm 1983.

Keå töø ñoù tôùi ngaøy giöõa thaùng 7, giaù daàu theá giôùi lieân tieáp laäp kyû luïc ñeå roài sau ñoù laïi phaù vôõ. Giaù daàu laø moät saûn phaåm töø söï keát hôïp phöùc taïp nhieàu yeáu toá, nhöng nhìn chung, ôû giai ñoaïn naøy, giaù daàu theá giôùi ñöôïc ñaåy leân bôûi 6 yeáu toá döôùi ñaây:

Thöù nhaát laø hoaït ñoäng cuûa giôùi ñaàu cô daàu löûa. Ñaây laø lyù do maø caùc nhaø quan saùt vaø caû caùc nöôùc xuaát khaåu daàu cho laø coù aûnh höôûng maïnh nhaát tôùi söï leo thang maïnh meõ cuûa giaù daàu trong naêm nay. Söï phaùt trieån naêng ñoäng cuûa caùc neàn kinh teá ñang noåi leân nhö Trung Quoác, AÁn Ñoä..., söï vöõng vaøng cuûa kinh teá chaâu AÂu, vaø cuoäc khuûng hoaûng taøi chính chöa taùc ñoäng quaù nghieâm troïng tôùi kinh teá Myõ... khieán caùc nhaø ñaàu cô cho raèng, giaù daàu seõ coøn taêng daøi

daøi. Bôûi vaäy, löôïng daàu ñöôïc hoï gaêm giöõ laø raát lôùn.

Thöù hai, giaù daàu ñöôïc hoã trôï bôûi söï maát giaù cuûa ñoàng USD. Nhieàu nhaø quan saùt cho raèng, söï leäch pha trong chính saùch tieàn teä cuûa Cuïc Döï tröõ Lieân bang Myõ (FED) vaø Ngaân haøng Trung öông chaâu AÂu (ECB), coäng vôùi söï töông phaûn giöõa hai böùc tranh kinh teá Myõ vaø chaâu AÂu, ñaõ daãn tôùi söï maát giaù maïnh cuûa USD trong thôøi gian nöûa ñaàu naêm nay, vaø nhö theá, giaùn tieáp aûnh höôûng tôùi giaù daàu.

Lo ngaïi söï lan roäng cuûa khuûng hoaûng nôï döôùi chuaån, FED lieân tuïc haï laõi suaát USD. Trong khi ñoù, vôùi vieäc choáng laïm phaùt laø muïc tieâu soá moät, ECB chuû tröông duy trì laõi suaát ñoàng Euro ôû möùc cao. Beân caïnh ñoù, döôùi taùc ñoäng cuûa khuûng hoaûng, kinh teá Myõ lieân tuïc phaùt ñi nhöõng döõ lieäu ñaùng lo ngaïi, coøn ôû chaâu AÂu, do khuûng hoaûng coøn ôû xa, caùc chæ soá kinh teá vaãn heát söùc khaû quan, ngoaøi vieäc laïm phaùt taêng cao.

Moät gieáng daàu taïi Bahrain,

ñaát nöôùc nhieàu taøi nguyeân daàu moû taïi khu vöïc

Trung Ñoâng. Giaù daàu giaûm laø moät tia saùng hieám hoi cuûa kinh teá theá giôùi trong “ñeâm

ñen” khuûng hoaûng

khi giaù coå phieáu cuûa haõng naøy chæ döôùi 1,5 USD, giaûm 95% trong naêm 2008, khi hoaït ñoäng kinh doanh trôû neân toài teä.5. Caùc haõng baûo hieåm traùi phieáu

Hai haõng baûo hieåm traùi phieáu haøng ñaàu ôû Myõ - Ambac Financial Group (NYSE-ABK), MBIA (NYSE-MBI) ñaõ traûi qua moät naêm soùng gioù vôùi caùc khoaûn thua loã leân ñeán haøng chuïc tyû USD do caùc ruûi ro töø caùc traùi phieáu coù ñaûm baûo baèng danh muïc baát ñoäng saûn vaø ruûi ro khaùc.

Hieän coå phieáu cuûa ABK giaûm 94% vaø MBI maát 62% giaù trò so vôùi cuoái naêm 2007.

6. General Growth PropertiesCuoäc khuûng hoaûng tín duïng baát ñoäng

saûn ñaõ ñaåy giaù baát ñoäng saûn giaûm maïnh, keùo theo söï thua loã naëng neà cuûa caùc coâng ty trong ngaønh (REITs) naêm 2008. Ñieàu ñoù ñaõ khieán coå phieáu cuûa haõng General Growth Properties (NYSE-GGP) maát tôùi 96% giaù trò naêm nay vaø haõng naøy hieän ñang caàn phaûi taêng voán ñeå hoaït ñoäng neáu khoâng seõ bò phaù saûn.

7. Caùc nhaø saûn xuaát oâtoâDoanh soá baùn xe lieân tuïc suït giaûm

khieán caùc haõng saûn xuaát xe oâtoâ lôùn ôû Myõ ñang tröôùc tröôùc nguy cô phaù saûn. General Motors, Ford vaø Chrysler ñang phaûi caàu vieän ñeå vay tieàn cho hoaït ñoäng kinh doanh, theá nhöng Thöôïng vieän Myõ ñaõ baùc ñeà nghò naøy. Ñieàu naøy khieán coå phieáu cuûa General Motors (NYSE-GM) maát tôùi 80% naêm nay.

Söï khoù khaên cuûa ba haõng xe haøng ñaàu ôû Myõ ñaõ khieán nhöõng nhaø saûn xuaát linh kieän oâtoâ cuõng ñieâu ñöùng, trong ñoù, coå phieáu cuûa Lear Corp maát tôùi 80% giaù trò trong naêm 2008.

8. ATP Oil & Gas Töø ñaàu naêm 2007, ít nhaø ñaàu tö daùm

döï baùo giaù daàu thoâ seõ taêng leân ñeán 147,27 USD/thuøng (thaùng 7/2008) vaø sau ñoù, laïi caøng ít ngöôøi daùm döï baùo giaù daàu seõ xuoáng döôùi 50 USD/thuøng nhö hieän nay.

Khoù tin nhöng ñoù vaãn laø thöïc teá, nhieàu haõng sau khi ñaït ñöôïc khoaûng lôïi nhuaän lôùn thì nay khoâng ít haõng ñang ñöùng tröôùc khoán khoù. Haõng khai thaùc daàu khí - ATP Oil & Gas (Nasdaq-ATPG) laø moät ñieån hình trong soá naøy, hieän coå phieáu ATPG ñaõ maát 89% so vôùi cuoái naêm 2007.

9. Caùc ngaân haøng ñòa phöôngKhuûng hoaûng taøi chính khieán khoái

ngaân haøng Myõ laâm vaøo tình traïng khoù khaên thöïc söï, khieán hôn 20 ngaân haøng bò phaù saûn vaø nhieàu ngaân haøng bò thaâu toùm, trong ñoù noåi baät leân laø vuï thaâu toùm Ngaân haøng nhö Wachovia (NYSE-WB) cuûa Wells Fargo vaø PNC Financial Services mua National City (NYSE-NCC).

Tính ñeán ngaøy 12/12, coå phieáu WB vaø NCC ñaõ giaûm laàn löôït laø 83% vaø

87% so vôùi ñaàu naêm 2008.10. Ngaønh naêng löôïng maët trôøi

Caùc giaûi phaùp chính trò ñöôïc neân ra nhaèm ngaên chaën thay ñoåi khí haäu vaø giaù daàu daàn taêng leân khieán coå phieáu cuûa ngaønh naêng löôïng maët trôøi khôûi saéc maïnh meõ trong naêm 2007 vaø ñaàu naêm 2008.

Nhöng keå töø khi giaù daàu giaûm, chi phí naêng löôïng maët trôøi trôû neân ñaét ñoû hôn vaø qua ñoù khieán lôïi nhuaän cuûa caùc nhaø cung caáp naêng löôïng maët trôøi suït giaûm maïnh, trong ñoù coå phieáu cuûa Evergreen Solar (Nasdaq -ESLR) ñaõ giaûm 85%, coå phieáu First Solar (Nasdaq-FSLR) maát 55%.

11. ManitowocTaäp ñoaøn Manitowoc - chuyeân saûn xuaát maùy moùc coâng nghieäp vôùi nhieàu

loaïi caàn truïc, ñaõ coù moät naêm thaønh coâng röïc rôõ trong naêm 2007 vôùi söï môû roäng hoaït ñoäng kinh doanh treân nhieàu quoác gia, ñaëc bieät laø caùc neàn kinh teá môùi noåi. Ñieàu naøy ñaõ khieán coå phieáu Manitowoc (NYSE-MTW) taêng tôùi 63% giaù trò trong naêm 2007.

Tuy nhieân, ñeán naêm 2008, kinh teá theá giôùi suy giaûm, nhu caàu maùy moùc xaây döïng cuõng giaûm maïnh vaø nhieàu loaïi chi phí khaùc cuõng taêng cao khieán haõng laâm vaøo caûnh thua loã naëng. Ñieàu naøy khieán cuûa phieáu MTW ñaõ maát tôùi 82% so vôùi cuoái naêm 2007.

12. BrunswickCoâng ty Brunswick - nhaø cheá taïo taøu thuyeàn, ñoäng cô taøu thuûy vaø cung

caáp thieát bò bowling, billiard cuõng ñaõ gaët haùi thaønh coâng trong naêm 2007 vaø coå phieáu cuûa Brunswick (NYSE-BC) ñaõ taêng 47% trong naêm ñoù. Nhöng ñeán naêm 2008, hoaït ñoäng kinh doanh cuûa haõng ñi xuoáng khieán coå phieáu BC maát tôùi 82% giaù trò.

13. Office DepotHaàu heát caùc nhaø baùn leû ôû Myõ ñeàu coù ñöôïc thaønh coâng nhaát ñònh trong naêm

2008, tuy nhieân taäp ñoaøn baùn leû Office Depot laïi ñang phaûi ñoái maët vôùi nhöõng khoù khaên vaø môùi ñaây haõng ñaõ phaûi ñoùng cöûa 10% chi nhaùnh ôû Baéc Myõ vaø sa thaûi 2.200 coâng nhaân. Coå phieáu Office Depot (NYSE-ODP) ñaõ giaûm 81% trong naêm 2008.

14. NYSE Euronext Ban ñaàu, cuoäc khuûng hoaûng taøi chính coù veû nhö seõ laø tin toát cho caùc coâng

ty ñieàu haønh sôû giao dòch taøi chính, vì khoái löôïng giao dòch coå phieáu vaø caùc giao dòch phaùi sinh seõ taêng cao.

Theá nhöng, thöïc teá Taäp ñoaøn NYSE Euronext laïi ñang phaûi ñoái maët vôùi nhöõng ruûi ro khi doanh soá vaø lôïi nhuaän goäp suy giaûm. Ñieàu naøy khieán coå phieáu cuûa NYSE Euronext (NYSE-NYX) maát tôùi 70% trong naêm 2008.

15. Caùc coâng ty truyeàn thoângDoanh thu töø vieäc phaùt haønh baùo thöïc söï ñaõ rôi töï do trong naêm 2008 tröôùc

khi kinh teá Myõ taêng tröôûng aâm. Nhieàu haõng ñaõ laâm vaøo tình traïng khoán ñoán, thaäm chí Taäp ñoaøn Tribune ñaõ phaûi noäp ñôn xin phaù saûn. Trong khi ñoù, coå phieáu cuûa caùc haõng McClatchy (NYSSE-MNI) maát 82%, coå phieáu Gannett (NYSE-GCI) giaûm 78%. [ ]

haït nhaân cuûa Iran, vuï aùm saùt cöïu Thuû töôùng Pakistan Benazir Bhutto, tình hình baát oån ôû nöôùc saûn xuaát daàu lôùn nhaát chaâu Phi Nigeria, xung ñoät Nga - Grudia...

Moãi khi tình hình taïi caùc khu vöïc naøy coù nhöõng dieãn bieán xaáu ñi laø thò tröôøng daàu theá giôùi laïi chöùng kieán moät phieân taêng giaù maïnh. Cuï theå, kyû luïc 147,27 USD/thuøng cuûa giaù daàu ñaõ ñöôïc thieát laäp ñuùng vaøo ngaøy maø giôùi ñaàu tö lo ngaïi Israel coù theå taán coâng Iran, laøm giaùn ñoaïn hoaït ñoäng vaän chuyeån daàu qua Vònh Ba Tö.

Thöù tö, Giöõa luùc giaù daàu ñang taêng maïnh, nhieàu toå chöùc döï ñoaùn nhö ngaân haøng Goldman Sachs cuûa Myõ cho raèng, giaù daàu saép söûa ñaït tôùi möùc 200 USD/thuøng, hoaëc thaäm chí laø hôn do nhu caàu daàu cuûa theá giôùi, nhaát laø caùc neàn kinh teá ñang noåi leân seõ taêng maïnh. Caùc döï baùo taêng tröôûng nhu caàu daàu cuûa theá giôùi trong naêm nay vaø naêm tôùi ôû thôøi ñieåm ñoù ñeàu ôû möùc cao.

Trong giai ñoaïn “soát” giaù daàu, nhöõng döï baùo nhö vaäy chaúng khaùc gì “theâm daàu vaøo löûa”.

Thöù naêm, söï suït giaûm maïnh cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn theá giôùi, nhaát laø thò tröôøng chöùng khoaùn Myõ, döôùi taùc ñoäng cuûa khuûng hoaûng tín duïng, ñaõ thuùc ñaåy giôùi ñaàu tö chuyeån moät löôïng voán lôùn sang thò tröôøng haøng hoùa ñeå tìm kieám möùc lôïi nhuaän cao hôn. Treân thò tröôøng naøy, cuøng vôùi vaøng, daàu thoâ laø moät trong hai keânh ñaàu tö ñöôïc löïa choïn nhieàu hôn caû.

Thöù saùu laø moät soá yeáu toá khaùc nhö tình hình thôøi tieát möa baõo treân vònh Mexico - khu vöïc khai thaùc daàu chính cuûa Myõ, muøa cao ñieåm laùi xe ôû Myõ, thoâng tin veà döï tröõ nhieân lieäu cuûa nöôùc naøy, caùc vuï ñình coâng taïi moät soá cô sôû khai thaùc daàu lôùn, caùc chæ soá kinh teá cuûa caùc neàn kinh teá lôùn...

Cuøng vôùi khuûng hoaûng taøi chính, giaù daàu cao laø “cuù ñaám keùp” giaùng vaøo neàn kinh teá Myõ tôùi giöõa muøa heø naêm nay.

Tuy nhieân, ñaây laïi laø “vaän ñoû” ñoái vôùi caùc nöôùc xuaát khaåu daàu lôùn vaø caùc coâng ty daàu löûa. Nguoàn “ñoâla daàu löûa” ñaõ giuùp Nga coù trong tay khoaûn döï tröõ ngoaïi hoái 600 tyû USD tính tôùi cuoái quyù 3 vöøa qua. Rieâng trong naêm 2007, xuaát khaåu daàu vaø khí ñoát ñaõ ñem laïi cho nöôùc naøy 240 tyû USD, goùp phaàn ñöa Nga trôû thaønh moät “hieän töôïng” cuûa kinh teá toaøn caàu.

Veà phaàn mình, caùc nöôùc Vuøng Vònh chöùng minh söï thònh vöôïng cuûa mình qua nhöõng döï aùn xaây döïng khoång loà, nhaát laø nhöõng toøa nhaø choïc trôøi ôû Dubai, vaø nhöõng vuï ñaàu tö vaø thaâu toùm trong nhieàu lónh vöïc khaép theá giôùi. Baát ñoäng saûn vaø taøi chính ôû Myõ laø hai “laõnh ñòa” maø caùc nhaø ñaàu tö tyû phuù cuûa theá giôùi Arab chuù yù nhieàu nhaát trong naêm qua.

Söï traùi chieàu naøy ñaåy USD xuoáng möùc thaáp kyû luïc so vôùi Euro laø 1 Euro ñoåi ñöôïc 1,6038 USD vaøo ngaøy 15/7. Do daàu ñöôïc ñònh giaù baèng USD, tyû giaù USD caøng thaáp thì giaù daàu caøng cao vaø ngöôïc laïi.

ÔÛ ñaây, giôùi phaân tích coøn nhaän thaáy moät “voøng luaån quaån” trong vaán ñeà tyû giaù ñoàng USD vaø giaù daàu. Giaù daàu cao laøm kinh teá Myõ caøng khoù khaên vì nöôùc naøy voán ñaõ phaûi ñöông ñaàu vôùi khuûng hoaûng, khieán FED caøng phaûi haï laõi suaát vaø hy sinh muïc tieâu choáng laïm phaùt. Tuy nhieân, giaù daàu caøng taêng laïi khieán laïm phaùt ôû chaâu AÂu caøng coù nguy cô taêng maïnh, buoäc ECB phaûi giöõ chuû tröông laõi suaát cao. Nhö vaäy, USD caøng maát giaù so vôùi Euro, laøm giaù daàu caøng taêng theâm.

Thöù ba, xung ñoät chieán tranh vaø baát oån chính trò taïi moät soá khu vöïc treân theá giôùi cuõng laø moät “ñoäng cô” khaùc cho taêng voït “hoûa tieãn” giaù daàu. Nhöõng söï kieän chính trò coù taùc ñoäng maïnh nhaát tôùi giaù “vaøng ñen” trong naêm nay phaûi keå tôùi xung ñoät giöõa Myõ vaø Iran xung quanh chöông trình

14 15

Giaù daàu cao ñaõ giuùp caùc haõng daàu löûa ñaït lôïi nhuaän choùt voùt trong hai quyù ñaàu naêm. Lôïi nhuaän cuûa haõng daàu löûa lôùn nhaát theá giôùi Exxon cuûa Myõ trong quyù 2 taêng theâm 14% so vôùi cuøng kyø, ñaït möùc 11,68 tyû USD, vöôït möùc kyû luïc tröôùc ñoù cuûa chính haõng laø 11,66 tyû USD vaøo quyù 4 naêm ngoaùi. Ñaây cuõng laø möùc lôïi nhuaän haøng quyù cao nhaát maø moät coâng ty Myõ töøng ñaït ñöôïc. Tính ra cöù moãi phuùt, “ñaïi gia” naøy kieám ñöôïc 90.000 USD.

Bieåu ñoà giaù daàu theá giôùi tính töø ngaøy 3/12/2007 ñeán ngaøy 15/12/2008 döïa treân giaù daàu kyø haïn ñoùng cöûa taïi thò tröôøng New York - Nguoàn: WTRG.

Giai ñoaïn 2: Tìm ñaùy Ngay sau ngaøy laäp “ñænh” hôn 147

USD/thuøng, giaù daàu theá giôùi ñaõ baét ñaàu moät quaù trình “doø ñaùy” tôùi nay chöa coù ñieåm döøng. ÔÛ giai ñoaïn thöù hai naøy, thò tröôøng daàu theá giôùi ghi nhaän

giöõa naêm, tôùi vaán ñeà giaûm phaùt vaø suy thoaùi ôû cuoái naêm.

Söï giaûm toác kinh teá khieán caùc loaïi haøng hoùa maát daàn ñòa vò laø moät keânh ñaàu tö haáp daãn vaø giôùi ñaàu tö vì theá ñaõ baùn ñoå baùn thaùo caùc loaïi nguyeân lieäu thoâ maø hoï naém giöõ. Tính ñeán ngaøy 5/12 vöøa qua, chæ soá giaù Reuters/Jef-feries CRB Index cuûa 19 loaïi nguyeân vaät lieäu thoâ, trong ñoù coù vaøng vaø daàu thoâ, ñaõ giaûm 35% trong naêm nay. Trong ñoù, suït giaûm maïnh nhaát vaãn laø giaù daàu.

Nguyeân nhaân thöù hai laø söï phuïc hoài cuûa ñoàng USD. Söï chao ñaûo cuûa thò tröôøng toaøn caàu ñaõ thuùc ñaåy giôùi ñaàu tö toå chöùc ôû Myõ ruùt voán veà nöôùc. Beân caïnh ñoù, khuûng hoaûng cuõng thuùc ñaåy caùc nhaø ñaàu tö quoác teá ñoå voán maïnh vaøo traùi phieáu Chính phuû Myõ - keânh ñaàu tö sieâu an toaøn. Maët khaùc, töông quan kinh teá xaáu ñi cuûa chaâu AÂu taïo

tieáp haï möùc döï baùo taêng tröôûng nhu caàu daàu, Cô quan Naêng löôïng Quoác teá (IEA) ñaõ caét giaûm döï baùo nhu caàu daàu naêm 2009 theâm 670.000 thuøng so vôùi döï baùo tröôùc ñoù. Theo ñoù, IEA cho raèng, nhu caàu daàu toaøn caàu naêm tôùi seõ chæ taêng 0,4%, leân möùc 86,5 trieäu thuøng/ngaøy.

Moät baùo caùo do Merrill Lynch coâng boá môùi ñaây thaäm chí coøn cho raèng, giaù daàu coù theå giaûm xuoáng möùc 25 USD/thuøng trong naêm tôùi neáu nhö kinh teá Trung Quoác cuõng “co” laïi.

ÔÛ giai ñoaïn naøy, giaù daàu giaûm laø moät tia saùng hieám hoi cuûa kinh teá theá giôùi trong “ñeâm ñen” khuûng hoaûng. Coù nhaø phaân tích ñaõ öôùc tính, giaù daàu cöù giaûm 10 USD/thuøng thì chi tieâu nhieân lieäu cuûa nöôùc Myõ seõ giaûm khoaûng 70 tyû USD/naêm.

Tuy nhieân, söï suït giaûm naøy laïi laø vaán ñeà ñau ñaàu nhaát cuûa OPEC hieän nay. Khi giaù daàu giaûm xuoáng döôùi 100 USD/thuøng hoài ñaàu thaùng 9, nhoùm naøy ñaët muïc tieâu giaù saøn cuûa daàu phaûi laø 100 USD/thuøng. Nhöng sau ñoù, giaù daàu lieân tuïc tröôït vaø trong cuoäc hoïp hoài thaùng 10, caùc quan chöùc cuûa OPEC laïi tuyeân boá, hoï seõ laøm moïi caùch ñeå giöõ giaù daàu ôû möùc 75 USD/thuøng. Tuy nhieân, sang ñaàu thaùng 12, giaù daàu chæ coøn coù 40 USD/thuøng.

Giôùi quan saùt nhaän ñònh, OPEC döôøng nhö ñang “baát löïc” trong vieäc ngaên ñaø tröôït giaûm cuûa giaù daàu. Hoï so saùnh thaát baïi naøy cuûa OPEC vôùi thaát baïi cuûa chính khoái naøy caùch ñaây ñuùng 10 naêm. Vaøo naêm 1998, söï dö thöøa cuûa saûn löôïng daàu thoâ ñaõ khieán giaù nhieân lieäu naøy giaûm 61% so vôùi möùc ñænh, coøn coù 10,35 USD/thuøng. Caùc chuyeân gia thaäm chí cho raèng, vai troø cuûa OPEC ñoái vôùi giaù daàu giôø ñaây chæ coøn ôû möùc raát haïn cheá.

Ngaøy 17/12 naøy, OPEC laïi nhoùm hoïp ñeå baøn bieän phaùp ngaên chaën giaù daàu suït giaûm xa hôn. Giôùi phaân tích döï baùo, möùc caét giaûm saûn löôïng laàn naøy cuûa OPEC coù theå dao ñoäng trong khoaûng 2 - 4 trieäu thuøng/ngaøy.

Tôùi luùc naøy, cuøng vôùi khuûng hoaûng taøi chính, giaù daàu giaûm laïi trôû thaønh moät “cuù ñaám keùp” giaùng vaøo kinh teá Nga vaø nhieàu nöôùc OPEC. Trong ñoù, toác ñoä taêng tröôûng cuûa kinh teá Nga bò ñe doïa nghieâm troïng. Trong voøng 2 thaùng 10 vaø 11, döï tröõ ngoaïi hoái cuûa Nga ñaõ suït giaûm maát gaàn 100 tyû USD do Chính phuû lieân tuïc phaûi can thieäp ñeå giöõ giaù ñoàng Ruùp vaø hoã trôï heä thoáng ngaân haøng. ÔÛ Vuøng Vònh, caùc döï aùn baát ñoäng saûn lôùn cuõng gaëp khoù do thieáu voán.

Söï tuït giaûm cuûa giaù daàu cuõng khieán lôïi nhuaän vaø giaù coå phieáu cuûa caùc haõng daàu khí suït maïnh theo. Ñaùng ngaïi hôn, cuõng vì lyù do naøy, nhieàu döï aùn tìm kieám vaø khai thaùc caùc nguoàn daàu môùi cuõng bò ñình laïi. [ ]

moät kyû luïc môùi, ngöôïc laïi vôùi nhöõng gì dieãn ra ôû giai ñoaïn thöù nhaát: Chæ trong voøng khoaûng 4 thaùng, giaù daàu ñaõ suït tôùi hôn 100 USD/thuøng, töông ñöông hôn 70%, ñaùnh daáu naêm suït giaûm maïnh chöa töøng coù cuûa nhieân lieäu naøy.

Nguyeân nhaân ñaåy giaù daàu lao doác ôû giai ñoaïn naøy nhìn chung laø nhöõng yeáu toá traùi ngöôïc vôùi nhöõng gì ñaõ hoã trôï giaù daàu ôû giai ñoaïn tröôùc ñoù. Coù theå thaáy, giaù daàu giaûm thôøi kyø naøy vì 4 nguyeân nhaân sau:

Thöù nhaát, thôøi kyø ñaàu cô haøng hoùa ñaõ ñi vaøo hoài keát. Cuoäc khuûng hoaûng taøi chính leo thang vaø lan roäng ra phaïm vi toaøn theá giôùi ñaõ trôû thaønh noãi lo chính cuûa moïi quoác gia. Tôùi quyù 4/2008, ba neàn kinh teá haøng ñaàu cuûa theá giôùi laø Myõ, Nhaät Baûn vaø chaâu AÂu ñaõ laàn ñaàu tieân rôi vaøo suy thoaùi keå töø Ñaïi chieán Theá giôùi thöù hai.

Coù theå noùi, caùc moái lo cuûa kinh teá theá giôùi naêm 2008 ñaõ chuyeån töø vaán ñeà laïm phaùt cao vaø taêng tröôûng noùng ôû thôøi kyø ñaàu naêm, tôùi vaán ñeà laïm phaùt cao vaø taêng tröôûng giaûm toác ôû

cô sôû cho söï thoaùi lui cuûa ñoàng Euro. Theâm nöõa, tình traïng thaét chaët tín duïng khieán USD trôû neân khan hieám. Nhöõng yeáu toá naøy ñaõ giuùp USD leân giaù maïnh so vôùi Euro trong moät thôøi gian.

Thöù ba, do thua loã traàm troïng treân thò tröôøng chöùng khoaùn vaø keït tieàn maët nghieâm troïng, giôùi ñaàu tö quoác teá phaûi baùn ra caùc loaïi haøng hoùa ñeå coù tieàn buø loã. Thôøi gian naøy, söï ñi xuoáng cuûa chöùng khoaùn thöôøng taïo aùp löïc maát giaù cho haøng hoùa, trong ñoù coù daàu, thay vì laø moät yeáu toá hoã trôï nhö tröôùc ñaây.

Thöù tö, caùc döï baùo giaù daàu luùc naøy ñaõ ñöôïc ñieàu chænh giaûm maïnh. Vieäc caùc neàn kinh teá haøng ñaàu suy thoaùi vaø caùc neàn kinh teá ñang noåi leân, ñaëc bieät laø Trung Quoác, AÁn Ñoä, vaø Nga, cuõng phaùt ñi nhöõng tín hieäu ñaùng lo ngaïi nhö saûn xuaát coâng nghieäp vaø xuaát khaåu giaûm toác maïnh, nieàm tin giôùi doanh nghieäp sa suùt... ñaõ khieán giôùi quan saùt khoâng theå duy trì döï baùo taêng tröôûng nhu caàu daàu vaø giaù daàu cao nhö tröôùc ñaây.

Hoài giöõa thaùng 11, sau nhieàu laàn lieân

H ieám coù naêm nhö naêm 2008 naøy, Vieät Nam bò taùc ñoäng

cuûa hai cuù soác lieân tieáp - coù chuyeân gia goïi laø hai cuoäc khuûng hoaûng.

Cuõng trong cuøng moät naêm, Vieät Nam ñaõ phaûi hai laàn chuyeån ñoåi muïc tieâu öu tieân vôùi caùc nhoùm giaûi phaùp phuø hôïp. Hai cuù soác lôùn ñöa ñeán choã Vieät Nam ñoái maët vôùi nguy cô laïm phaùt trì treä (stagflation).

Cuoäc khuûng hoaûng thöù nhaátÑoù laø cuoäc khuûng hoaûng giaù nhieân

lieäu, giaù löông thöïc, saét theùp... treân theá giôùi. Coù ngöôøi cho raèng, coù daàu thoâ xuaát khaåu, coù löông thöïc xuaát khaåu, thì Vieät Nam seõ coù lôïi trong cuoäc khuûng hoaûng treân theá giôùi naøy, chöù ñaâu bò taùc ñoäng tieâu cöïc?

Ñuùng laø Vieät Nam xuaát khaåu daàu thoâ, nhöng laïi nhaäp khaåu xaêng daàu vôùi kim ngaïch lôùn hôn; coøn giaù löông thöïc theá giôùi taêng seõ keùo giaù löông thöïc ôû trong nöôùc leân theo. Ñieàu quan troïng laø möùc laïm phaùt cuûa Vieät Nam cao hôn coøn do nhöõng yeáu toá ôû trong nöôùc coäng höôûng vôùi cuoäc khuûng hoaûng treân theá giôùi. Yeáu toá ôû trong nöôùc xuaát phaùt töø vieäc chaïy theo muïc tieâu taêng tröôûng cao (coøn goïi laø taêng tröôûng

goùp 20%, do yeáu toá taêng naêng suaát caùc nhaân toá toång hôïp (goàm hieäu quaû ñaàu tö, naêng suaát lao ñoäng...) chæ ñoùng goùp 22,5%.

Hieäu quaû ñaàu tö bieåu hieän toång hôïp ôû heä soá ICOR. ICOR tính theo tyû leä voán ñaàu tö phaùt trieån/GDP, so vôùi toác ñoä taêng GDP ñaõ giaûm trong maáy naêm tröôùc kia thì maáy naêm nay laïi taêng leân vaø cao hôn nhieàu nöôùc (naêm 2005 laø 4,85 laàn, naêm 2006 laø 5,04 laàn, naêm 2007 laø 5,38 laàn, khaû naêng naêm 2008 coù theå coøn leân tôùi 5,9 laàn). ICOR cao vaø taêng coù nghóa laø hieäu quaû ñaàu tö thaáp vaø giaûm.

Chính nhöõng yeáu toá ñoù ôû trong nöôùc, coäng höôûng vôùi laïm phaùt theá giôùi ñaõ laøm cho laïm phaùt ôû nöôùc ta cao trong naêm 2007 (caû naêm laø 12,63%- töùc laø quaân bình 1 thaùng laø 1%, rieâng 2 thaùng cuoái naêm leân tôùi 2,07%/thaùng), ñaõ buøng phaùt vaøo caùc thaùng ñaàu naêm 2008 (6 thaùng ñaàu naêm 2008 taêng tôùi 2,86%/thaùng).

Cuøng moät luùc vôùi laïm phaùt, Vieät Nam coøn bò nhaäp sieâu cao. Nhaäp sieâu cao trong naêm 2007 (caû naêm nhaäp sieâu 14,12 tyû USD, quaân bình 1 thaùng laø 1 tyû USD, rieâng 2 thaùng cuoái naêm coøn lôùn hôn nhieàu), buøng phaùt vaøo 5 thaùng ñaàu naêm 2008 (quaân bình 2.695 trieäu USD/thaùng). Ñöùng tröôùc tình hình treân, coù toå chöùc vaø chuyeân gia quoác teá ñaõ caûnh baùo Vieät Nam caû naêm laïm phaùt coù theå vöôït qua moác 30% vaø nhaäp sieâu coù theå vöôït qua moác 30 tyû USD, töø ñoù khuyeán caùo Vieät Nam phaù giaù ñoàng noäi teä 20- 25% vaø caàu cöùu IMF hoã trôï.

Nhöng thöïc teá ñaõ khoâng ñeán möùc nhö vaäy maø töø thaùng 6, thaùng 7, laïm phaùt vaø nhaäp sieâu, hai vaán ñeà noùng nhaát ñaõ ñöôïc haï nhieät. Laïm phaùt töø thaùng 7 ñeán thaùng 11 chæ coøn 0,38%/thaùng, thaáp hôn nhieàu so vôùi 6 thaùng ñaàu naêm, thaáp hôn caû toác ñoä taêng quaân bình 1 thaùng cuûa cuøng kyø naêm tröôùc (0,79%), thaáp hôn laõi suaát tieát kieäm

Xuaát khaåu vôùi tình traïng thaùng sau thaáp hôn thaùng tröôùc töø thaùng 8 ñeán nay

noùng), keùo theo vieäc gia taêng toác ñoä taêng toång phöông tieän thanh toaùn, toác ñoä taêng dö nôï tín duïng, laøm cho caùc toác ñoä naøy cao hôn nhieàu so vôùi toác ñoä taêng GDP.

Thoâng thöôøng, heä soá giöõa toác ñoä taêng toång phöông tieän thanh toaùn so vôùi toác ñoä taêng GDP cuûa caùc nöôùc vaøo khoaûng döôùi 2,5 laàn, nhöng cuûa Vieät Nam ñaõ lieân tuïc cao hôn: quaân bình 2004 - 2007 toång phöông tieän thanh toaùn taêng khoaûng 30,3%/naêm, coøn toác ñoä taêng GDP laø 8,23%/naêm, heä soá giöõa toác ñoä taêng toång phöông tieän thanh toaùn vaø toác ñoä taêng GDP leân ñeán khoaûng 3,7 laàn, cao gaáp röôõi caùc nöôùc; rieâng naêm 2007 coøn cao hôn nhieàu.

Trong khi ñoù, laõi suaát cho vay thaáp, löôïng tieàn ñoå vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn, thò tröôøng baát ñoäng saûn cao. Taêng tröôûng kinh teá do yeáu toá voán ñaàu tö ñoùng goùp chieám tôùi 57,5%, do yeáu toá soá löôïng lao ñoäng taêng ñoùng

16 17

(töùc laø laõi suaát ñaõ thöïc döông). Nhaäp sieâu töø thaùng 6 ñeán thaùng 11 chæ coøn ôû möùc döôùi 1 tyû USD (quaân bình 1 thaùng coøn 529 trieäu USD).

Ñaït ñöôïc keát quaû treân do nhieàu nguyeân nhaân. Coù nguyeân nhaân quan troïng haøng ñaàu laø Chính phuû ñaõ chuyeån ñoåi muïc tieâu öu tieân töø öu tieân cho muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá sang öu tieân cho muïc tieâu kieàm cheá laïm phaùt. Coù nguyeân nhaân do thöïc hieän 8 nhoùm giaûi phaùp, trong ñoù bieän phaùp quan troïng haøng ñaàu laø thöïc hieän chính saùch thaét chaët tieàn teä...

Cuoäc khuûng hoaûng thöù haiHai vaán ñeà noùng nhaát laø laïm phaùt vaø nhaäp sieâu vöøa ñöôïc haï nhieät, thì

cuoäc khuûng hoaûng ñòa oác, cho vay döôùi chuaån ôû Myõ ñöôïc “uû beänh” töø hôn moät naêm tröôùc, buøng phaùt vaøo giöõa thaùng 9, ñaõ lan nhanh sang caùc lónh vöïc taøi chính, tieàn teä, kinh teá, lao ñoäng vieäc laøm vaø lan nhanh sang caùc khu vöïc, caùc nöôùc.

Moät neàn kinh teá maø taêng tröôûng döïa tôùi gaàn 60% vaøo voán ñaàu tö, coù ñònh höôùng xuaát khaåu (xuaát khaåu so vôùi GDP leân tôùi 70%), vöøa môùi gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi (WTO) ñöôïc 2 naêm, laïi vöøa traûi qua laïm phaùt, nhaäp sieâu cao..., neân cuoäc khuûng hoaûng treân theá giôùi ñaõ taùc ñoäng ñeán Vieät Nam, tuy coù chaäm hôn moät soá nöôùc (do ñoä môû cöûa veà taøi chính chöa roäng, ñoàng tieàn chöa chuyeån ñoåi, do coù söï chuû ñoäng öùng phoù...), nhöng cuõng raát lôùn vaø khaù roäng.

Xuaát khaåu coù tình traïng thaùng sau thaáp hôn thaùng tröôùc töø thaùng 8 ñeán nay. Taêng tröôûng coâng nghieäp töø thaùng 7 ñeán nay bò suït giaûm. Löôïng khaùch quoác teá töø thaùng 9 tôùi nay cuõng thaùng sau thaáp hôn thaùng tröôùc vaø chi tieâu quaân bình moät löôït khaùch cuõng coù xu höôùng ít ñi. Voán ñaàu tö giaùn tieáp ñang ra nhieàu hôn vaøo, chæ soá chöùng khoaùn xuyeân thuûng heát ñaùy naøy sang ñaùy khaùc, trôû veà ñieåm xuaát phaùt caùch ñaây 3- 4 naêm.

Nguy cô suy giaûm kinh teá ñaõ xuaát hieän. Trong naêm nay, Vieät Nam ñaõ phaûi chuyeån ñoåi muïc tieâu öu tieân, töø öu tieân kieàm cheá laïm phaùt, vôùi giaûi phaùp haøng ñaàu laø thaét chaët tieàn teä, sang öu tieân ngaên chaën söï suy giaûm kinh teá. [ ]

Taêng tröôûng seõ giaûm xuoáng 5%, laïm phaùt seõ xuoáng möùc moät con soá, thaâm huït caùn caân vaõng lai ñoái ngoaïi seõ giaûm...

Nhöõng döï baùo treân veà trieån voïng kinh teá Vieät Nam naêm 2009 ñöôïc ñaïi dieän thöôøng truù cuûa Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF) taïi Vieät Nam coâng boá chieàu 18/12.

Ñoù cuõng laø nhöõng döï baùo cô baûn sau chöông trình laøm vieäc cuûa moät

phaùi ñoaøn thuoäc toå chöùc naøy taïi Haø Noäi (töø ngaøy 3/12 ñeán 18/12) nhaèm thaûo luaän veà Tö vaán Ñieàu khoaûn 4 naêm 2008 (trong khuoân khoå Tö vaán Ñieàu Khoaûn 4, caùc chuyeân gia cuûa IMF tieán haønh theo doõi haøng naêm caùc dieãn bieán vaø chính saùch kinh teá cuûa caùc nöôùc thaønh vieân ñeå Ban giaùm ñoác IMF thaûo luaän).

Ñoái maët thöû thaùchVeà tình hình kinh teá Vieät Nam hieän

nay, IMF nhaän ñònh: “Sau moät vaøi naêm phaùt trieån maïnh meõ, neàn kinh teá Vieät Nam hieän ñang ñoái maët vôùi moät soá thöû thaùch. Sau khi phaùt trieån nhanh naêm 2007, ñaø taêng tröôûng ñaõ giaûm xuoáng trong naêm 2008 vì VN phaûi oån ñònh neàn kinh teá ñang quaù noùng.

Trong khi VN ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng tieán boä raát ñaùng ca ngôïi trong vieäc oån ñònh kinh teá vó moâ, thì gaàn ñaây baét ñaàu gaëp phaûi aûnh höôûng xaáu töø söï suy giaûm cuûa neàn kinh teá toaøn caàu.

Xuaát khaåu haøng hoùa vaø dòch vuï ñang giaûm, phaûn aùnh söï ñi xuoáng cuûa caùc neàn kinh teá cuûa nhöõng ñoái taùc thöông maïi chính. Kieàu hoái vaø ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, hai nguoàn chính cuûa hoaït ñoäng kinh teá naêm 2007, cuõng ñang giaûm xuoáng töø möùc cao do söï suy giaûm cuûa caùc ñieàu kieän kinh teá toaøn caàu.

Nhöõng thaùch thöùc beân ngoaøi naøy keát hôïp vôùi nhöõng thaùch thöùc beân trong baét nguoàn töø thaâm huït lôùn cuûa caùn caân vaõng lai cuõng nhö nhöõng ñieåm yeáu trong lónh vöïc ngaân haøng vaø doanh nghieäp laøm tình hình khoù khaên hôn”.

Trong boái caûnh ñoù, phaùi ñoaøn IMF coù nhöõng ñaùnh giaù sô boä veà trieån voïng kinh teá Vieät Nam vôùi 3 döï baùo chính:

Thöù nhaát, do moâi tröôøng kinh teá toaøn caàu ñang xaáu ñi, IMF döï baùo taêng tröôûng kinh teá giaûm töø 8,5% trong naêm 2007 xuoáng 6,25% trong naêm 2008 vaø seõ giaûm hôn nöõa xuoáng coøn 5% trong naêm 2009.

Thöù hai, vôùi giaù caùc maët haøng sô cheá ñang giaûm, laïm phaùt chung ñöôïc döï baùo laø seõ giaûm xuoáng möùc moät con soá vaøo cuoái naêm 2009, maëc duø laïm phaùt cô baûn (khoâng bao goàm thöïc phaåm thoâ vaø naêng löôïng) coù theå giaûm chaäm hôn.

Thöù ba, thaâm huït caùn caân vaõng lai ñoái ngoaïi döï kieán seõ giaûm vôùi vieäc nhaäp khaåu giaûm nhieàu hôn so vôùi giaûm xuaát khaåu vaø kieàu hoái, nhöng vaãn giöõ ôû möùc cao (9% cuûa GDP) trong naêm 2009 vaø vaãn coøn laø nguyeân nhaân cuûa tính deã bò toån thöông vì döï tröõ quoác teá cuûa Vieät Nam töông ñoái thaáp (3 thaùng nhaäp khaåu).

Thoâng baùo cuûa IMF cuõng nhaän ñònh raèng, vôùi trieån voïng veà taêng tröôûng kinh teá toaøn caàu döï kieán seõ suy giaûm hôn nöõa trong nhöõng tuaàn tôùi. Moät söï suy giaûm cuûa kinh teá toaøn caàu keùo daøi vaø saâu saéc hôn coù theå coù aûnh höôûng ñeán xuaát khaåu vaø kieàu hoái vaø töø ñoù taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng kinh teá vaø caùn caân thanh toaùn.

“Nhöõng aùp löïc naøy coù theå seõ traàm troïng hôn neáu nhöõng ñieàu kieän taøi chính toaøn caàu ñang xaáu ñi laøm giaûm nöõa ñaàu tö tröïc tieáp vaø caùc luoàng voán beân ngoaøi khaùc. Vaø cuoái cuøng, nhöõng hoaït ñoäng kinh teá chaäm laïi laøm taêng theâm tính deã bò toån thöông cuûa caùc doanh nghieäp vaø heä thoáng ngaân haøng”, phaùi

ñoaøn cuûa IMF caûnh baùo.Ruûi ro chuyeån töø laïm phaùt sang taêng tröôûng

Veà keát quaû cuûa chöông trình laøm vieäc cuûa phaùi ñoaøn IMF, thoâng baùo cho bieát nhöõng cuoäc thaûo luaän veà chính saùch taäp trung vaøo vieäc laøm theá naøo ñeå cheøo laùi toát nhaát neàn kinh teá Vieät Nam vöôït qua söï suy giaûm kinh teá toaøn caàu moät caùch an toaøn.

Coù moät nhaát trí chung qua chöông trình laøm vieäc noùi treân laø caùn caân ruûi ro hieän ñaõ chuyeån töø laïm phaùt sang taêng tröôûng vaø ñieàu naøy ñöa ñeán vieäc nhaø nöôùc VN ñaõ phaûi ñoái phoù baèng caùch nôùi loûng chính saùch tieàn teä vaø taøi khoùa.

Tuy nhieân, phaùi ñoaøn nhaán maïnh raèng vò theá ñoái ngoaïi cuûa Vieät Nam khoâng ñöôïc maïnh nhö caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc vaø ñieàu ñoù laøm haïn cheá khaû naêng trong vieäc theo ñuoåi caùc chính saùch nôùi loûng. Duø cho moät bieän phaùp kích caàu naøo ñoù coù theå coù lyù neáu trieån voïng kinh teá vaãn tieáp tuïc suy giaûm, thì goùi kích caàu naøy seõ caàn ñöôïc tính toaùn kyõ vaø ñöa ra nhöõng öu tieân ñeå baûo veä nhöõng nhoùm deã bò toån thöông.

Cuõng theo nhaän ñònh cuûa phaùi ñoaøn IMF, nhöõng caêng thaúng trong heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam ñaõ taêng leân trong naêm 2008 vaø coù theå seõ taêng hôn nöõa trong naêm 2009, do hoaït ñoäng kinh teá chaäm laïi. Trong khi voán vaø trích laäp döï phoøng ñöôïc taêng trong hai naêm qua ñaõ taïo ra moät choã ñeäm ñaùng keå, ñaëc bieät laø vôùi nhöõng ngaân haøng coå phaàn lôùn, thì vò theá taøi chính cuûa caùc ngaân haøng raát coù theå seõ yeáu ñi trong naêm 2009.

“Raát mong caùc “giôùi thaåm quyeàn” phaûi chuaån bò ñoái phoù vôùi nhöõng ñieåm deã bò toån thöông ñang gia taêng. Veà vaán ñeà naøy, phaùi ñoaøn khích leä nhöõng böôùc ñi maø Ngaân haøng Nhaø nöôùc ñaõ thöïc hieän ñeå taêng cöôøng giaùm saùt heä thoáng ngaân haøng”, phaùi ñoaøn cuûa IMF khuyeán nghò.

Veà trung haïn, quan ñieåm ñöôïc ñöa ra trong thoâng baùo naøy laø trieån voïng kinh teá Vieät Nam naêm 2009 vaãn coù thuaän lôïi, mieãn laø VN vaãn duy trì caùc chính saùch laønh maïnh vaø tieáp tuïc caûi caùch ñeå taêng tính caïnh tranh cuûa quoác gia.

Vaø vieäc giöõ vöõng ñaø caûi caùch trong giai ñoaïn khoù khaên naøy ñöôïc IMF xem laø “raát quan troïng” ñeå cuûng coá nieàm tin cuûa nhaø ñaàu tö vaø giuùp Vieät Nam coù vò theá toát khi kinh teá theá giôùi thoaùt khoûi suy yeáu.

Naêm 2008 ñöôïc giôùi phaân tích taøi chính coi laø “naêm baát oån cuûa tyû giaù” vaø khoâng ít ngöôøi cho raèng ñieàu teä haïi naøy seõ coøn keùo daøi sang naêm tôùi.

Bôûi vaäy, döï baùo chính xaùc vaø kòp thôøi cuûa caùc cô quan quaûn lyù veà söï chu chuyeån caùc doøng ngoaïi teä treân thò tröôøng laø nhöõng thoâng tin ñang ñöôïc

raát nhieàu doanh nghieäp quan taâm.Moät naêm qua, thò tröôøng tyû giaù bieán

ñoäng raát phöùc taïp. Neáu quyù 1/2008, treân thò tröôøng lieân ngaân haøng, tyû giaù VND/USD giaûm töø möùc 16.112 VND/USD xuoáng coøn 15.960 ñoàng, thì treân thò tröôøng töï do, möùc giaù luùc ñoù chæ coøn 15.700 - 15.800 VND/USD.

Nhöng ñeán quyù 2, tyû giaù ñaõ coù luùc leân tôùi 19.500 VND/USD (ngaøy 18/6/2008, cao hôn 2.600 ñoàng so vôùi möùc giaù traàn); coøn treân thò tröôøng töï do tyû giaù naøy cao hôn khoaûng 100-150 ñoàng.

Moät naêm ñaày soùng gioùMaëc duø phaûn öùng coøn chaäm nhöng

Ngaân haøng Nhaø nöôùc ñaõ coù söï can thieäp caàn thieát, ñaåy tyû giaù giaûm ma-ïnh xuoáng möùc 16.400 VND/USD vaø ñeán heát quyù 3/2008, tyû giaù vaãn “loanh quanh” ôû möùc naøy.

Theá nhöng, töø thaùng 9 trôû laïi nay, tyû giaù VND/USD lieân tuïc taêng cao leân möùc cao nhaát laø 16.998 VND/USD. Duø Ngaân haøng Nhaø nöôùc kòp “nôùi” bieân ñoä tyû giaù vaø can thieäp baùn ra nhöng hieän taïi, vaãn giao dòch theo möùc giaù treân 16.985 VND/USD. Coøn treân thò tröôøng töï do, tyû giaù ñaõ thieát laäp treân moác 17.000 VND/USD töø khaù laâu.

Giaûi thích söï bieán ñoäng naøy, oâng Nguyeãn Maïnh, Giaùm ñoác Nguoàn voán Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam (BIDV) cho raèng, neáu nhö trong quyù 1/2008, tyû giaù giaûm laø do löôïng kieàu hoái doàn veà nhieàu töø cuoái 2007 ñeán thaùng 2/2008, aùp löïc töø vieäc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua traùi phieáu Chính phuû khoaûng 1,4 tyû USD, doanh nghieäp xuaát khaåu vay USD chuyeån ñoåi ra VND saûn xuaát kinh doanh, caùc ngaân haøng thöông maïi baùn USD ñeå traïng thaùi ñoaûn, thì ñeán quyù 2, tyû giaù taêng laø heä quaû cuûa nhieàu yeáu toá khaùc.

Tröôùc heát, thaâm huït caùn caân thöông maïi lôùn (7.22 tyû USD trong 3 thaùng töø thaùng 4 - 6); nhu caàu mua ngoaïi teä traû caùc khoaûn nôï cuûa caû doanh nghieäp xuaát vaø nhaäp khaåu ñeán haïn cao; taêng nhaäp khaåu vaøng do cheânh leäch lôùn giöõa giaù vaøng trong nöôùc vaø quoác teá.

Tieáp theo, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi baét ñaàu ruùt voán khoûi Vieät Nam baèng vieäc baùn traùi phieáu Chính phuû roøng chuyeån ngoaïi teä veà nöôùc. Thoáng keâ cuûa Toå nghieân cöùu cuûa BIDV cho thaáy, chæ trong thaùng 9 vaø 11/2008, khoái ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ baùn roøng 0.7 tyû USD traùi phieáu Chính phuû vaø 100 trieäu USD coå phieáu caùc loaïi.

Beân caïnh ñoù, nhu caàu mua USD cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaãn cao, öôùc khoaûng 40 trieäu USD/ngaøy.

Ngoaøi ra, do taâm lyù baát oån cuûa caû doanh nghieäp vaø ngöôøi daân khi tyû giaù taêng nhanh daãn tôùi hieän töôïng gaêm giöõ ngoaïi teä. Maët khaùc, moät lyù do khieán cung ngoaïi teä thaáp laø Ngaân haøng Nhaø nöôùc ban haønh QÑ 09/2008/QÑ, khoâng cho pheùp vay ñeå chieát khaáu boä chöùng töø xuaát khaåu vaø vay thöïc hieän döï aùn saûn xuaát xuaát khaåu, giaûm hieän töôïng doanh nghieäp xuaát khaåu vay ngoaïi teä baùn laïi treân thò tröôøng.

Theâm vaøo ñoù, thaâm huït thöông maïi coù daáu hieäu taêng trôû laïi. Chæ trong 2 thaùng 10 vaø 11/2008, thaâm huït thöông

18 19

maïi leân tôùi 1,17 tyû USD. Ngoaøi ra, moät aùp löïc nöõa laøm cho caàu USD taêng laø do Nhaø nöôùc khoâng cho pheùp nhaäp khaåu vaøng, khieán vaøng nhaäp laäu ngay laäp töùc taêng leân, laøm taêng caàu USD do USD laø ñoàng tieàn chính ñeå thanh toaùn giao dòch vaøng.Ba kòch baûn veà tyû giaù VND/USD

Tröôùc tình hình naøy, moät caâu hoûi ñaët ra: lieäu söï baát oån naøy coù tieáp tuïc keùo daøi sang 2009 vaø öùng xöû cuûa cô quan ñieàu haønh phaûi nhö theá naøo?

Ngaøy 8/12/2008, Toå nghieân cöùu cuûa BIDV ñaõ coâng boá baûn baùo caùo veà nhöõng kòch baûn cuûa thò tröôøng tyû giaù trong 2009:

Kòch baûn 1: caùn caân thanh toaùn “aâm” 4,5 tyû USD, do: thaâm huït thöông maïi “aâm” 19 tyû USD, FII “chaûy” ra 1,5 tyû USD nhöng caùn caân voán chæ “döông” 16 tyû USD (FDI: 10 tyû, kieàu hoái: 4,5 tyû, ODA: 1,5 tyû).

Kòch baûn 2: caùn caân thanh toaùn “aâm” 7 tyû USD, cuï theå: thaâm huït thöông maïi “aâm” 21 tyû USD, FII “ra” 1,5 tyû USD so vôùi caùn caân voán “döông” 15,5 tyû USD (FDI: 10 tyû, kieàu hoái: 4 tyû, ODA: 1,5 tyû).

Kòch baûn 3, coù phaàn toài teä hôn, caùn caân thanh toaùn “aâm” 9 tyû USD, do: thaâm huït thöông maïi “aâm” 23 tyû USD, doøng voán FII chaûy ra 1,5 tyû USD, coøn caùn caân voán “döông” 15,5 tyû USD töông töï nhö kòch baûn 2.

Tuy nhieân, theo oâng Traàn Phöông, Giaùm ñoác Ñaàu tö BIDV, thaønh vieân Toå nghieân cöùu naøy thì kòch baûn 2 laø coù nhieàu khaû naêng xaûy ra hôn trong ñieàu kieän nhö hieän nay.

Theo ñoù, trong naêm 2009, VND seõ maát giaù khoaûng 3,5 - 5% so vôùi USD, tyû giaù VND/USD seõ taêng daàn vaø ñaït möùc ñænh 18.000 - 18.200 VND/USD cuoái quyù 2/2009 vaø giaûm daàn veà möùc 17.600 - 17.800 vaøo cuoái naêm.

ÖÙng xöû nhö theá naøo?Giaû söû, döï baùo treân laø söï thaät thì

cô quan ñieàu haønh phaûi öùng xöû nhö theá naøo?

Toå nghieân cöùu BIDV ñöa ra caùc nhoùm giaûi phaùp ñeå bình oån thò tröôøng tyû giaù.

Thöù nhaát, Boä Coâng Thöông phaûi laø ñaàu moái trong vieäc raø soaùt danh muïc haøng hoùa nhaäp khaåu, theo höôùng öu tieân cho saûn xuaát, ñaàu tö vaø haïn cheá thaáp nhaát nhaäp khaåu haøng xa xæ; ñoàng thôøi, phoái hôïp vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc thöïc hieän chính saùch tín duïng öu ñaõi, xuùc tieán thöông maïi ñeå ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng hoùa, höôùng vaøo nhöõng thò tröôøng tieàm naêng.

Thöù hai, ñoái vôùi quaûn lyù döï tröõ quoác gia, phaûi taäp trung quaûn lyù veà moät moái laø Ngaân haøng Nhaø nöôùc, thöïc hieän cô cheá Ngaân haøng Nhaø nöôùc mua laïi toaøn boä ngoaïi teä töø nguoàn thu xuaát khaåu daàu thoâ, taïo ñieàu kieän cho cô quan naøy chuû ñoäng ñieàu haønh, can thieäp

thò tröôøng ngoaïi hoái vaø tyû giaù. Yeâu caàu caùc boä, ngaønh lieân quan cung caáp caùc thoâng tin kòp thôøi coù lieân

quan ñeán cung caàu ngoaïi teä. Ñaëc bieät, trong tröôøng hôïp khaån caáp, neáu tyû giaù bieán ñoäng quaù maïnh cho pheùp thöïc hieän bieän phaùp keát hoái nguoàn thu ngoaïi teä cuûa caùc doanh nghieäp, vôùi cam keát seõ baùn laïi soá ngoaïi teä töông öùng khi doanh nghieäp coù nhu caàu (soá dö tieàn göûi ngoaïi teä cuûa caùc toå chöùc taïi heä thoáng ngaân haøng thöông maïi hieän nay khoaûng 14 tyû USD).

Thöù ba, ñoái vôùi chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái, Ngaân haøng Nhaø nöôùc söû duïng caùc coâng cuï chính saùch tieàn teä, tyû giaù vaø döï tröõ ngoaïi hoái ñieàu haønh linh hoaït ñeå bình oån tyû giaù, theo höôùng xaùc ñònh bieân ñoä tyû giaù muïc tieâu, ñoàng thôøi xaùc ñònh roõ caùc bieän phaùp can thieäp khi tyû giaù vöôït quaù giôùi haïn bieân ñoä cho pheùp.

Caùc chính saùch veà tyû giaù cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc caàn roõ raøng, coâng khai vaø thoâng baùo tröôùc tôùi caùc ñoái töôïng coù lieân quan ñeå thoáng nhaát vaø chuû ñoäng thöïc hieän. [ ]

Hoaït ñoäng xuaát khaåu noâng saûn cuûa Vieät Nam naêm 2009 ñöôïc döï baùo seõ gaëp nhieàu khoù khaên do cuoäc khuûng hoaûng taøi chính - suy thoaùi kinh teá cuûa nhieàu nöôùc treân theá giôùi.

Nhöõng kòch baûn veà suy thoaùi kinh teá theá giôùi trong naêm 2009 ñeàu ñöa ra nhöõng caûnh baùo heát söùc khoù khaên ñoái vôùi caùc ngaønh haøng xuaát khaåu trong ñoù coù noâng nghieäp.

Theo boä Noâng Nghieäp Vieät Nam thì cuoäc khuûng hoaûng taøi chính ñang tieáp dieãn, chöa döøng laïi. Noù seõ coøn aûnh höôûng heát naêm 2009 neân trieån voïng xuaát khaåu naêm 2009 khoù khaên hôn ñaõø töôûng raát nhieàu. Vaán ñeà khoâng chæ laø

löïa choïn moät kòch baûn döï baùo cuï theå naøo maø caàn phaûi coù moät goùi giaûi phaùp toång theå cho xuaát khaåu Vieät Nam trong ñoù coù noâng nghieäp.

Qua ñoù VN neân coù moät goùi taøi chính ñeå öùng cöùu moät soá doanh nghieäp ñang beân bôø phaù saûn. Hieän nay Ngaân haøng Nhaø nöôùc VN baûo giaûm laõi suaát ngaân haøng, nhöng hieän doanh nghieäp chöa höôûng ñöôïc. Moät soá ngaân haøng vaãn baét buoäc doanh nghieäp phaûi traû heát voán vay cuõ vôùi laõi suaát cuõ roài môùi cho vay vôùi laõi suaát môùi.

Thöïc ra haøng hoùa trong kho nhieàu doanh nghieäp vaãn chöa baùn ñöôïc, vì vaäy phaûi khoanh nôï cuõ laïi vaø cho vay

vôùi laõi suaát môùi thaáp hôn thì doanh nghieäp môùi coù theå chòu ñöïng ñöôïc. Neáu doanh nghieäp chòu ñöïng ñöôïc thì noâng daân, noâng thoân môùi khoâng bò aûnh höôûng naëng neà.

Ñeå chuaån bò nhö theá naøo tröôùc khaû naêng rau, quaû giaù reû seõ traøn vaøo Vieät Nam trong naêm 2009 sau khi thò tröôøng baùn leû ñöôïc môû cöûa. VN cuõng ñaõ coù nhöõng chuaån bò nhaát ñònh song thöïc söï laø quaù chaäm. Hieän saûn xuaát noâng nghieäp vaãn chaïy theo saûn löôïng, naêng suaát nhöng veà chaát, töùc söùc caïnh tranh thì coøn quaù thaáp. Neáu chuyeån moät caùch cô baûn thì phaûi giaûm nhöõng loaïi haøng hoùa thò tröôøng khoâng coù nhu caàu vaø naâng cao chaát löôïng noâng saûn leân.

Sang naêm 2009, döï baùo kim ngaïch xuaát khaåu cuûa 5 nhoùm haøng noâng saûn lôùn ñeàu giaûm xuoáng raát maïnh, nhaát laø gaïo vaø caø pheâ. Cuõng theo boä Noâng Nghieâp VN cho bieát ngaønh noâng nghieäp ñaõ ñieàu chænh cô caáu ñeå hieän nay caùc maët haøng vaãn coù nhu caàu lôùn nhö cheø, hoà tieâu, caø pheâ. maët haøng coù khoái löôïng lôùn laø luùa gaïo caàn coù moät böôùc chuyeån vaø neân ñaàu tö maïnh vaøo baûo quaûn, cheá bieán toát hôn ñeå laøm theá naøo naâng giaù trò gaïo sau thu hoaïch, töùc phaûi chuù yù tôùi coâng ngheä baûo quaûn, coâng ngheä cheá bieán sau thu hoaïch ñeå naâng giaù trò töø thuûy saûn cho tôùi noâng saûn.

Beân caïnh ñoù, ngaønh Thuûy saûn baây giôø phaûi ñaàu tö vaøo nuoâi beàn vöõng vôùi ba tieâu chí: hieäu quaû kinh teá, coâng baèng xaõ hoäi, phaûi baûo veä ñöôïc moâi tröôøng sinh thaùi. Nhö theá, thuûy saûn môùi phaùt trieån beàn vöõng ñöôïc. Trong phaùt trieån thuûy saûn, vaán ñeà moâi tröôøng caàn phaûi quan taâm haøng ñaàu. [ ]

Naêm 2008 laø naêm ñaàu tieân treân thò tröôøng baát ñoäng saûn, giaù nhaø ñaát dieãn bieán theo chieàu höôùng chuû ñaïo laø lieân tuïc ñi xuoáng,

Theo moät soá chuyeân gia, dieãn bieán cuûa thò tröôøng baát ñoäng saûn naêm 2008 laø moät naêm kyø laï nhaát töø tröôùc ñeán nay. Thò tröôøng töø choã cöïc noùng ñeán choã cöïc laïnh.

Noùng vì theo phong traøoCuoái naêm 2007 vaø ñaàu naêm 2008

laø moät thôøi ñieåm khoù queân, khi thò tröôøng nhaø ñaát Saøi Goøn vaø caû khu vöïc mieàn Ñoâng bò rôi vaøo côn soát giaù chöa töøng thaáy.

Chæ trong moät thôøi gian ngaén chöa ñeán 3 thaùng (thaùng 12/2007 ñeán

2/2008), giaù nhaø ñaát ñaõ taêng bình quaân 300%, thaäm chí coù nôi taêng ñeán 500%.

Coù nhöõng tröôøng hôïp - cuøng 1 döï aùn, cuøng moät loaïi caên hoä, nhöng giöõa 2 ñôït baùn haøng giaù ñaõ taêng hôn 1.200 USD/m2, theá nhöng vaãn khoâng ñuû haøng ñaùp öùng nhu caàu thò tröôøng.

Moùn moài beùo bôû, thieân haï ñua nhau vay tieàn ñaàu tö vaøo ñòa oác, maø khoâng caàn nghó ñeán ngaøy thò tröôøng bò saäp ñoå do phaùt trieån quaù noùng. Khoâng chæ caên hoä chung cö noùng soát tröôùc laøn soùng “ñoùn gioù” Vieät kieàu veà mua nhaø, maø ñaát döï aùn cuõng soát noùng khoâng keùm.

Côn soát ñaõ ñaåy giaù nhaø ñaát leân ñeán

ñænh ñieåm. Ñaát döï aùn Him Lam - Keânh Teû sau 3 thaùng, töø 30 trieäu ñoàng/m2 (maët tieàn ñöôøng 35m) ñaõ voït leân 90 trieäu ñoàng/m2. Ñaát döï aùn An Phuù - An Khaùnh (quaän 2, laân caän khu ñoâ thò môùi Thuû Thieâm) cuõng ngaát ngöôûng 70-80 trieäu ñoàng/m2.

Trong côn soát nhaø ñaát, caùc phöông tieän truyeàn thoâng “khaûn coå” thoâng tin veà caùc caûnh baùo, döï baùo, ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia veà söï ruûi ro cuûa vieäc ñaàu tö vaøo nhaø ñaát theo kieåu phong traøo.

Theá nhöng baát chaáp taát caû, thò tröôøng vaãn cöù noùng nhö thöôøng.

Tuït doác khoâng phanhCôn soát nhaø ñaát naêm 2008 chæ chaám

döùt khi coù chính saùch thaét chaët tieàn teä, nguoàn cung töø caùc ngaân haøng bò caét ñöùt.

Thaùng 4/2008 - moät thaùng sau khi coù chính saùch thaét chaët tieàn teä - treân thò tröôøng baát ñoäng saûn baét ñaàu xuaát hieän laøn soùng thaùo chaïy. Laøn soùng thaùo chaïy ñaõ keùo giaù nhaø ñaát lieân tuïc suït giaûm, vôùi toác ñoä suït giaûm ngaøy caøng gia taêng.

Sau 6 thaùng lieân tuïc giaûm giaù, ñeán cuoái naêm 2008 nhaø ñaát treân thò tröôøng ñaõ maát bình quaân 50% giaù trò so vôùi thôøi ñænh ñieåm côn soát.

Caùc döï aùn trong nhöõng khu vöïc coù tieàm naêng phaùt trieån nhö Nam Saøi Goøn - laân caän khu ñoâ thò môùi Thuû Thieâm bò maát giaù khoaûng 50%, nhöng so vôùi nhieàu khu vöïc khaùc thì möùc maát giaù naøy vaãn coøn khaù nheï. Thaäm chí, nhieàu döï aùn toaï laïc trong caùc khu vöïc hoäi ñuû ñieàu kieän phaùt trieån ñaõ maát 70% giaù trò.

So vôùi ñaát döï aùn, möùc ñoä maát giaù cuûa caùc döï aùn caên hoä chung cö nhìn chung laø thaáp hôn raát nhieàu. Moät soá döï aùn caên hoä cao caáp thôøi ñieåm soát noùng leân ñeán hôn 4.000 USD/m2, nay ñaõ giaûm xuoáng coøn döôùi 3.000 USD/m2.

Theo moät soá chuyeân gia, thò tröôøng baát ñoäng saûn Saøi Goøn noùi rieâng vaø khu vöïc phía nam noùi chung, trong naêm 2008 dieãn bieán theo 2 chieàu traùi ngöôïc nhau: ñaàu naêm noùng, cuoái naêm laïnh.

Ñaây laø naêm ñaàu tieân maø dieãn bieán thò tröôøng baát ñoäng saûn ñi ngöôïc laïi quy luaät dieãn bieán cuûa caùc naêm tröôùc. Keå töø khi thò tröôøng baát ñoäng saûn môùi manh nha hình thaønh ñeán tröôùc naêm 2008, thì haàu nhö dieãn bieán giaù caû chæ coù ñi leân hoaëc ñöùng, chöù chöa bao giôø coù tình traïng maát giaù ñeán 50 - 70% nhö naêm 2008.

Cuõng theo caùc chuyeân gia, moät ñieåm ñaùng chuù yù nöõa cuûa thò tröôøng baát ñoäng saûn trong naêm 2008 ñoù laø nieàm tin “ñaàu tö vaøo nhaø ñaát töø lôøi ít ñeán lôøi nhieàu” - voán toàn taïi töø tröôùc ñeán nay, ñaõ bò lung lay. [ ]

Côn soát nhaø ñaát chæ chaám döùt khi coù chính saùch thaét chaët tieàn teä, nguoàn cung töø caùc ngaân haøng

bò caét ñöùt...

20 21

L ieân tuïc “voït” cao trong nöûa ñaàu cuûa naêm roài laïi veà aâm

vaøo nhöõng thaùng cuoái naêm, toác ñoä taêng chæ soá giaù tieâu duøng (CPI) naêm 2008 taïo thaønh hai noãi lo “traùi daáu”: laïm phaùt (+) vaø suy giaûm (-).

Trong khoaûng 8 thaùng ñaàu naêm, bieåu ñoà CPI taïo thaønh nhöõng ñöôøng doác ñöùng, troài leân, suït xuoáng keá tieáp nhau. “Nhòp ñieäu” taêng CPI taïo thaønh nhöõng ñôït soùng, vöôït leân moät thaùng laïi giaûm toác hai thaùng maø ñænh cuûa nhöõng “con soùng” CPI rôi vaøo caùc thaùng 2, 5 vaø 8.

ÔÛ 4 thaùng coøn laïi, ñöôøng bieåu dieãn giaù trò CPI taïo thaønh doác, tröôït xuoáng maïnh meõ, vöôït qua möùc aâm cho ñeán thaùng taän cuøng cuûa naêm, kheùp laïi moät naêm 2008 ñaày bieán ñoäng baèng vieäc xoùa saïch xu höôùng taêng cuûa laïm phaùt, nhöng laøm gia taêng noãi lo suy giaûm.

Noãi lo thöù nhaát: Laïm phaùtChæ soá giaù khôûi ñaàu naêm 2008 vôùi

möùc taêng “aán töôïng”, 2,38%, ñaõ baùo hieäu moät naêm ñaày soùng gioù vôùi laïm phaùt cao. Khoâng taïo baát ngôø, do ñaõ coù “ñaø” töø nhöõng thaùng cuoái naêm 2007, tuy nhieân söï “môû maøn” cuûa naêm 2008 baét ñaàu laøm daáy leân noãi lo laïm phaùt.

Tuy coù nguyeân nhaân cuûa dòch beänh khieán nguoàn cung thöïc phaåm suy giaûm, coù nguyeân nhaân töø taêng “löïc” caàu vaøo dòp giaùp Teát Nguyeân ñaùn, nhöng thaùng 1/2008 cuõng ñaõ chöùng kieán möùc taêng giaù tieâu duøng cao trong nhieàu naêm tröôùc ñoù.

Noãi lo laïm phaùt thöïc söï ñaõ xuaát hieän vaøo ngaøy 21/2, thôøi ñieåm Toång cuïc Thoáng keâ coâng boá chæ soá giaù tieâu duøng thaùng 2/2008 ñaït möùc taêng 3,56% so vôùi thaùng tröôùc.

ÔÛ ñænh “soùng” CPI thöù nhaát, maët haøng gaïo coù aûnh höôûng khaù lôùn. Giaù cuûa loaïi löông thöïc naøy taêng lieân tuïc treân thò tröôøng theá giôùi. Chæ trong moät thôøi gian ngaén, giaù gaïo xuaát khaåu cuûa Vieät Nam taêng leân maïnh meõ, gaây hieän töôïng tö thöông tranh mua vaø ñaåy giaù leân cao.

Duø xuaát khaåu gaïo ñöùng haøng thöù hai theá giôùi vaø löôïng toàn kho ñuû tieâu duøng trong nöôùc, nhöng naïn ñaàu cô, tung tin sai leäch ñaõ “thaéng theá” heä thoáng phaân phoái yeáu, khieán gaïo taïi thò tröôøng Vieät Nam bò “laøm giaù”.

Nhoùm haøng aên vaø dòch vuï aên uoáng trong thaùng hai ñaõ taêng 3,2%, rieâng löông thöïc taêng tôùi 3,7%. Quyeàn soá treân 42% cuûa nhoùm naøy ñaõ taùc ñoäng maïnh ñeán chæ soá giaù. Nhöng nhöõng lo ngaïi vaãn coøn ôû phía tröôùc.

Töông öùng vôùi ba voøng taùc ñoäng: tröïc tieáp, giaùn tieáp vaø lan toûa, CPI ñaõ keùo daøi aûnh höôûng leân hai thaùng 3 vaø 4 sau ñoù, duø coù theå hieän söï giaûm toác. Ba thaùng naøy ñaõ hoaøn thaønh moät chu kyø vôùi CPI thaùng Ba taêng 2,99%; thaùng Tö “khieâm toán” hôn vôùi möùc 2,2%.

Vôùi “ñôït soùng” keá tieáp, ñænh soùng cao hôn, nhöng söùc lan toûa laïi keùm maïnh meõ. ÔÛ möùc taêng cao nhaát, thaùng Naêm ñaït ñænh taêng cuûa naêm 2008 vaø “soaùn ngoâi” cuûa thaùng Hai vôùi 3,91%. Trong khi ñoù, thaùng Saùu taêng 2,14% vaø thaùng Baûy coøn 1,13%.

ÔÛ chu kyø taêng giaù naøy, taïi nhieàu thôøi ñieåm, löông thöïc laø nguyeân nhaân duy nhaát taùc ñoäng ñeán chæ soá giaù. Tính ñeán thaùng 6/2008, giaù löông thöïc ñaõ taêng 57,22% so vôùi thaùng 12/2007

Vôùi nhöõng “löïc ñaåy” maïnh meõ nhö treân, CPI thaùng 6/2008 so vôùi thaùng 12/2007 ñaõ taêng 19,01%.

Thaùng 7/2007, quaù trình “haõm phanh” giaù xaêng trong nöôùc ñaõ quaù daøi vaø ñeán luùc khoâng theå kieàm cheá theâm nöõa. Tieáp theo dieãn bieán giaù daàu theá giôùi ñaït moác kyû luïc moïi thôøi ñaïi ôû

Möùc taêng gaây “soác” cuûa nhieân lieäu quan troïng naøy ñaõ keùo theo haøng loaït saûn phaåm, dòch vuï taêng giaù theo, trong ñoù phaûi keå ñeán nhöõng ñôït taêng giaù cöôùc vaän taûi khoâng “heïn” ngaøy giaûm, hay keå caû nhöõng maët haøng khoâng lieân quan nhieàu nhö rau xanh, thöïc phaåm chöa cheá bieán...

Ngoaøi nhöõng cuù “knock-out” ñeán töø vieäc taêng giaù cuûa nhoùm haøng hoùa chieám quyeàn soá cao, cuõng coøn nhöõng maët haøng khaùc ñaõ theå hieän söùc “vöôn” giaù maïnh meõ khoâng thua keùm.

Giaù phoâi theùp theá giôùi töø khoaûng 600-700 USD/taán hoài ñaàu naêm ñaõ leân ñænh cao khoaûng 1.150-1.200 USD/taán trong khoaûng thôøi gian laïm phaùt keùo daøi naøy, ñaåy giaù theùp trong nöôùc coù thôøi ñieåm leân tôùi 19-20 trieäu ñoàng/taán.

giaù xi maêng xuaát xöôûng cuûa moät soá nhaø cung caáp chæ coù 53.000-55.000 ñoàng/bao, thì giaù baùn treân thò tröôøng leân 80.000 - 90.000 ñoàng/bao...

Khoâng chæ taùc ñoäng ñeán giaù caùc loaïi haøng hoùa vaät chaát, thò tröôøng chöùng khoaùn cuõng nhieàu laàn chöùng kieán taùc ñoäng cuûa chæ soá giaù ñeán söï taêng hay giaûm cuûa “baûng ñieän töû”. Nhöõng coâng boá CPI sôùm cuûa caùc thaønh phoá quan troïng nhö Saøi Goøn, Haø Noäi coù thôøi ñieåm cuõng “aùp ñaët” xu höôùng cho thò tröôøng mua baùn giaày tôø coù giaù naøy.

CPI cuõng ñaåy laõi suaát huy ñoäng vaø cho vay cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi taêng lieân tuïc trong giai ñoaïn naøy, coù nhöõng thôøi ñieåm vöôït treân 18-19%, ñoái vôùi huy ñoäng tieàn göûi, vaø 21-24% vôùi cho vay.

Bình quaân möùc taêng CPI thôøi kyø naøy ñaït 2,48%/thaùng, duø ñaõ ñöôïc ñieàu chænh bôûi caùc nhoùm giaûi phaùp kieàm cheá laïm phaùt cuûa Chính phuû.

Noãi lo thöù hai: Giaûm phaùtTraùi vôùi giai ñoaïn 8 thaùng ñaàu naêm,

khi “gaùnh naëng” giaù caû ñeø leân vai ña soá ngöôøi daân, thì ôû 4 thaùng coøn laïi cuûa naêm, doanh nghieäp laïi “chòu traän” giaûm phaùt.

Trong khi theá giôùi nhìn nhaän roõ neùt hôn cuoäc khuûng hoaûng kinh teá toaøn caàu thì vaøo thaùng 9 naêm nay, Vieät Nam laïi “haân hoan” vôùi chieán thaéng tröôùc laïm phaùt. CPI chæ taêng coù 0,18% trong thaùng naøy, khieán nhöõng tính toaùn raèng laïm phaùt caû naêm coù theå khoáng cheá döôùi 24% baét ñaàu trôû neân ñaùng tin töôûng hôn.

Nhöõng taùc nhaân chính thuùc ñaåy chæ soá giaù taêng cao trong giai ñoaïn tröôùc, nay khoâng coøn phaùt taùc. Giaù gaïo ñaõ coù nhöõng thaùng giaûm aâm, taïo löïc keùo maïnh leân CPI, “ñaåy” chæ soá naøy giaûm lieân tieáp trong 3 thaùng cuoái cuûa naêm.

Söï suït giaûm giaù caû nhieàu loaïi haøng hoùa treân thò tröôøng theá giôùi cuõng taùc ñoäng maïnh ñeán giaù haøng hoùa trong nöôùc. Chæ trong voøng 4 thaùng cuoái naêm, giaù xaêng ñaõ giaûm lieân tieáp 10 laàn. Tieáp theo laø giaù daàu, giaù gas cuõng giaûm maïnh nhieàu laàn trong cuøng thôøi gian naøy.

147 USD vaøo ngaøy 11/7, 10 ngaøy sau ñoù, giaù xaêng A92 ñaõ nhaûy voït vôùi böôùc taêng 30%, leân möùc 19.000 ñoàng/lít vaøo ngaøy 21/7.

Nhìn laïi giai ñoaïn naøy, nhöõng voøng taùc ñoäng giaùn tieáp vaø taâm lyù ñaõ ñaåy nhieàu loaïi haøng hoùa taêng giaù baát hôïp lyù. Taïi moät soá thôøi ñieåm, trong luùc

Giaù phoâi theùp treân thò tröôøng theá giôùi ñaõ “moø” ñaùy ôû 270-280 USD/taán, keùo giaù saét theùp xaây döïng trong nöôùc coù thôøi ñieåm chæ coøn ôû quanh möùc 10 trieäu ñoàng/taán.

Söï “tuït doác khoâng phanh” cuûa kim loaïi naøy thaäm chí coøn daãn ñeán vieäc caùc doanh nghieäp theùp “lieân minh” giöõ giaù, khieán Cuïc Quaûn lyù caïnh tranh (Boä Coâng Thöông) ra vaên baûn yeâu caàu Hieäp hoäi Theùp Vieät Nam giaûi trình.

Vaãn coøn nhöõng ñoät bieán nhoû leû, mang tính khu vöïc nhö traän luït lòch söû ñaåy chæ soá giaù taïi Haø Noäi taêng trôû laïi trong thaùng 11. Tuy nhieân, ñaây khoâng phaûi laø dieãn bieán chung treân dieän roäng vaø xu höôùng giaûm giaù laø khoù cöôõng.

Ba voøng taùc ñoäng trong giai ñoaïn naøy ñaõ “aùp ñaët” aûnh höôûng leân thoùi quen tieâu duøng, taùc ñoäng maïnh meõ ñeán thò tröôøng haøng hoùa vaø dòch vuï thieát yeáu. Taâm lyù chôø giaù xuoáng ñaõ “thaéng” taâm lyù caàm cöï cuûa doanh nghieäp saûn xuaát vaø phaân phoái. Nhieàu loaïi haøng hoùa ñaõ giaûm giaù maïnh, taïo söùc loâi cuoán ñeán haàu heát caùc haøng hoùa treân thò tröôøng.

Sau thaùng 9 vôùi chæ soá giaù taêng nheï 0,18%, ba thaùng cuûa quyù 4/2008, chæ soá giaù giaûm lieân tieáp: thaùng 10 giaûm 0,19; thaùng 11 giaûm 0,76; vaø thaùng 12 giaûm 0,68%.

Söï “co ruùt” cuûa thò tröôøng haøng hoùa laøm taêng löôïng toàn kho cuûa caùc doanh nghieäp, daãn tôùi saûn xuaát ñình ñoán. Nhöõng quan ñieåm bi quan nhaát taïi thôøi ñieåm naøy cho raèng coù ñeán 20% doanh nghieäp ñang ñaëc bieät khoù khaên.

Moät soá doanh nghieäp ngaønh theùp ñaõ phaûi giaõn coâng lao ñoäng. Moät soá nhaø maùy phaûi cho coâng nhaân nghæ vieäc taïm thôøi. Ñaõ xuaát hieän tình traïng moät soá doanh nghieäp lôùn, keå caû doanh nghieäp FDI, sa thaûi lao ñoäng soá löôïng lôùn.

Naêm 2008 kheùp laïi vôùi möùc laïm phaùt kyû luïc 19,89% - neáu so vôùi thaùng 12/2007, vaø xaáp xæ 23% - neáu so vôùi giaù tieâu duøng bình quaân cuûa naêm 2007, nhöng hieän taïi, noãi lo chính ñaõ khoâng coøn laø laïm phaùt, maø laø giaûm phaùt. [ ]

Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân cuûa VN xaùc nhaän nhoùm coù nguy cô nhieãm melamine goàm: gluten caùc loaïi, boät caù, boät thòt, boät thòt xöông, boät tröùng, boät maùu, söõa vaø caùc saûn phaåm coù chöùa söõa töø 15% trôû leân.

Cuï theå, Boä Noâng nghieäp ñeà nghò Toång cuïc Haûi quan, sau khi laáy maãu, chôø keát quaû phaân tích caùc loaïi coù nguy cô nhieãm melamine treân, cho pheùp doanh nghieäp ñöôïc laøm thuû tuïc thoâng quan vaø nieâm phong caùc loâ haøng nhaäp khaåu.

Neáu keát quaû phaân tích laø aâm tính vôùi melamine thì loâ haøng nhaäp khaåu ñöôïc pheùp söû duïng, keát quaû döông tính seõ tieáp tuïc ñöôïc phaân tích ñònh löôïng theo qui ñònh cuûa boä xem coù ñöôïc söû duïng hay khoâng.

Theo quy ñònh cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân, caùc taát caû doanh nghieäp nhaäp khaåu chæ ñöôïc pheùp söû duïng caùc loâ haøng nguyeân lieäu vaø thöùc aên chaên nuoâi khi coù haøm löôïng melamine khoâng lôùn hôn 2,5mg/kg.

Cuoái thaùng 11, khi Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân ñöa ra quy ñònh veà haøm löôïng melaminne trong nguyeân lieäu vaø thöùc aên chaên nuoâi, neáu ngöôõng khoâng lôùn hôn 2,5mg/kg thì ñöôïc coi baèng 0%, nhieàu ngöôøi ñaõ baên khoaên veà möùc ñoä ñaûm baûo an toaøn vôùi caùc loaïi thöïc phaåm vaät nuoâi söû duïng thöùc aên chaên nuoâi coù melamine.

Tuy nhieân, theo giaûi thích cuûa Boä, ñaây laø kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc Myõ, Australia, chaâu AÂu... ñaõ thöøa nhaän haøm löôïng melamine vôùi möùc nhoû hôn hoaëc baèng 2,5 ppm/kg thöïc phaåm laø ngöôõng an toaøn.

Cuïc phoù Cuïc Chaên nuoâi VN trong moät laàn traû lôøi baùo chí tröôùc ñaây cuõng ñaõ khaúng ñònh, vôùi ngöôõng khoâng quaù 2,5 ppm/kg seõ khoâng aûnh höôûng tôùi söùc khoûe con ngöôøi, vaø ñaây laø möùc an toaøn, möùc thaáp.

Tuy vaäy treân thöïc teá, qua kieåm ng-hieäm möùc an toaøn thöôøng cao hôn ñònh möùc cho pheùp.

Boät tröùng cuõng naèm trong nhoùm nguyeân lieäu phaûi laáy maãu kieåm tra melamine -

22 23

Coù theå noùi trong suoát maáy möôi naêm qua chöa bao giôø theá

giôùi laïi hoài hoäp chuaån bò “möøng” leã Giaùng Sinh vaø Naêm Môùi nhö trong moät hai thaùng cuoái naêm 2008. Vöøa chuaån bò aên Teát nhöng laïi vöøa lo. Lo maát nhaø, lo bò maát vieäc laøm, lo thaát thoaùt tieàn daønh duïm trong quyõ höu trí. Lo vaø buoàn bôûi vöøa bò maát tieàn khaù nhieàu trong taát caû coâng cuoäc ñaàu tö trong naêm. Töø ñòa oác cho ñeán thò tröôøng chöùng khoaùn, hay caùc quyõ quaûn lyù sinh lôøi, taøi khoaûn tieát kieäm. Bôûi noùi chung tieàn cuõng bò maát giaù khaù naëng. Nhöng lo laéng nhaát vaãn laø chöa coù giaûi phaùp naøo khaû dó coù theå cho thaáy aùnh saùng ôû cuoái ñöôøng haàm.

vuï quan troïng vaø thaønh laäp noäi caùc, ñeå baét ñaàu nhieäm kyø ñaàu vaøo ngaøy 20 thaùng Gieâng 2009 saép tôùi. Cuõng lo laéng vôùi nhieàu vaán ñeà heát söùc troïng ñaïi oâng Obama boå nhieäm vaøo caùc chöùc vuï quan troïng khaù nhieàu thaønh phaàn khaùc bieät, goàm caû caùc chính trò gia thuoäc ñaûng Coäng Hoaø, cuõng nhö caùc vò ñaõ töøng laø ñoái thuû (vôùi ñöôøng loái hôi khaùc bieät) thuoäc ñaûng Daân Chuû. Ñieåm caàn ñeå yù laø chính trò cuûa Myõ khaùc vôùi kieåu UÙc vaø caùc quoác gia theo cheá ñoä Westminster, laø caùc boä tröôûng cuõng nhö nhaân vieân cao caáp trong chính quyeàn coù theå thuoäc baát cöù ñaûng naøo. Ngay caû chuyeän öùng cöû vieân toång thoáng cuõng coù quyeàn choïn

cöû tri ñaõ töøng uûng hoä baø Clinton khi tröôùc.

Quan nieäm chính trò laø moät thöïc chaát luoân luoân caàn söï chuyeån tieáp töø töø, oâng Obama ñaõ môøi Boä Tröôûng Quoác Phoøng cuûa chính phuû Bush laø oâng Robert Gates ôû laïi taïi chöùc, nhö cuõ. Boå nhieäm naøy ñaõ laøm phe khuynh taû trong ñaûng Daân Chuû thaát voïng khoâng ít, nhöng ñaït ñöôïc uûng hoä cuûa phe höõu trong ñaûng Coäng Hoaø cuõng nhö Nguõ Giaùc Ñaøi laø chieán tranh ôû Trung Ñoâng vaø AÙ Chaâu khoâng theå naøo keát thuùc ñöôïc moät sôùm moät chieàu.

Chöùc vuï Tröôûng phoøng nhaân vieân Toaø Baïch OÁc ñöôïc giao cho oâng Rahm Emmanuel - moät ñaïi bieåu Haï Vieän thuoäc ñaûng Daân Chuû roøng. Chöùc vuï Tröôûng phoøng nhaân vieân naøy laø moät chöùc vuï heát söùc quan troïng bôûi ngöôøi naøo ñaûm nhieäm chöùc vuï naøy gaàn nhö gaëp toång thoáng haèng ngaøy. OÂng Em-manuel ngöôøi goác Do Thaùi ñöôïc noåi tieáng laø moät ngöôøi “döõ daèn” thuoäc ñaûng Daân Chuû, maø ai cuõng ngaùn. Nhöng hieän chöa gì oâng ñaõ vöôùng vaøo xì-caêng ñan cuûa oâng thoáng ñoác tieåu bang Illinois laø oâng Rod Blagovich. Moät xì caêng ñan tham nhuõng kieåu Myõ. Soá laø hieän ôû Myõ coù raát nhieàu gheá troáng ôû Quoác Hoäi do ôû vieäc nhieàu thöôïng nghò só vaø haï nghò só tham gia chính quyeàn Obama vôùi caùc chöùc vuï môùi beân phía haønh phaùp. Khoâng nhö ôû UÙc, caùc chính trò gia naøy baét buoäc phaûi töø chöùc ñaïi bieåu quoác hoäi cuûa mình. Vaø ñaùng keå nhaát laø hai chieác gheá quoác hoäi cuûa oâng Obama (Illinois) vaø cuûa baø Hillary Clinton (New York). Gheá ñaïi bieåu cuûa baø Clinton ôû New York hieän coù nguoàn tin xem nhö chaéc chaén laø seõ ñöôïc thoáng ñoác New York ñeà cöû thay theá baèng baø Caroline Kennedy, aùi nöõ duy nhaát cuûa coá toång thoáng Ken-nedy. Theo hieán phaùp Hoa Kyø, vaøo giöõa nhieäm kyø neáu gheá ñaïi bieåu quoác hoäi bò troáng vaéng, chính thoáng ñoác tieåu bang coù quyeàn boå nhieäm ngöôøi thay theá. Ñoù chính laø maàm moáng xì ra vuï tham nhuõng ôû Illinois khi oâng thoáng ñoác Rod Blagovich bò toá caùo laø ñaõ mua baùn chöùc vuï thöôïng nghò só cuûa bang Illinois khi gheá naøy ñöôïc boû troáng sau khi oâng thöôïng nghò só Barack Obama töø chöùc ñeå nhaäm moät chöùc vuï cao hôn laø toång thoáng thöù 44 cuûa xöù Côø Hoa.

Caâu chuyeän tham nhuõng hoái loä naøy xaûy ra khi oâng thoáng ñoác treû tuoåi cuûa Illinois nghe ñaâu ñaõ tuyeân boá moät vaøi caâu xanh dôøn, ñaïi khaùi: “chöùc vuï thöôïng nghò só beùo bôû nhö vaäy maø maáy ngöôøi muoán toâi cho free aø?”. Vaø nhieàu caùo buoäc cho bieát oâng ñaõ ra giaù gheá thöôïng nghò só cuûa oâng Obama laø $150000 ñoâ la Myõ. Ngoaøi ra tin ñoàn khaùc cuõng cho bieát oâng Blagovich cuõng coù theå töï mình boå nhieäm vaøo chöùc vuï naøy, ñeå chuaån bò ra tranh cöû

tonton Myõ vaøo naêm 2013. Hoaëc ñoøi toång thoáng Obama boå nhieäm hoaëc oâng ta hoaëc vôï oâng vaøo nhöõng chöùc vuï cuûa caùc toå chöùc coù ngaân quyõ doài daøo, ñeå vöøa ñöôïc boång loäc vöøa ñöôïc ngoài chôi xôi nöôùc. Thaät laø ñoäng trôøi. Khoûi caàn cheâ theâm moät lôøi caùc nöôùc nhö Indonesia, Phi Luaät Taân, Trung Quoác, Vietnam, v.v.

Hieân caâu chuyeän tham nhuõng ôû bang Illinois cuûa toång thoáng ñaéc cöû Obama vaãn chöa ngaõ nguõ. OÂng Blagovich ñaõ bò truy toá, nhöng vaãn chöa töø chöùc. Quoác Hoäi Illinois quyeát ñònh ñình chæ vieäc tìm ngöôøi thay theá oâng Obama ôû gheá ñaïi bieåu thöôïng vieän, trong khi ñaõ baét ñaàu laøm thuû tuïc “ñaøng haëc” caùi oâng thoáng ñoác coù khuoân maët gioáng ñeä töû hoï Trö cuûa Ñöôøng Taêng Tam Taïng trong pho truyeän Taây Du Kyù cuûa Ngoâ Thöøa AÂn.

Chöùc vuï ñöôïc xem nhö moät soáng moät coøn trong noäi caùc Obama chính laø Boä Tröôûng Kinh Teá Taøi Chaùnh (Ngaân Khoá). Chöùc vuï naøy ñöôïc giao cho oâng Timothy F. Grethner, 47 tuoåi, moät chuyeân gia taøi chaùnh trong caùc chính phuû Reagan, Bush (Boá), vaø Clinton tröôùc ñaây. Hieän oâng giöõ chöùc thoáng ñoác ngaân haøng trung öông taïi New York. OÂng naøy, cuõng gioáng nhö oâng Obama, ñaõ soáng thôøi nieân thieáu taïi AÙ Chaâu, vaø noùi raønh tieáng Nhaät vaø Quan Thoaïi, côõ oâng thuû töôùng UÙc Kevin Rudd. Boä tröôûng Thöông Maïi veà tay oâng Bill Richardson, ñöông kim thoáng ñoác bang New Mexico, moät chính trò gia saùng choùi cuûa ñaûng Daân Chuû, vôùi öôùc mô luùc tröôùc laø trôû thaønh Ngoaïi Tröôûng cuûa chính phuû Obama.

Nhìn chung oâng Obama ñöa ra moät noäi caùc dung hoaø moïi chaùnh kieán raát toát cho nöôùc Myõ ôû caùi thôøi chia reõ coù theå bung noå xaûy ra baát cöù luùc naøo. Noù ôû chính giöõa cuûa quang phoå chính trò vaø hôi nghieâng veà beân phaûi, vaø ñaõ laøm thaát voïng phe taû khoâng ít.

Hai caâu chuyeän thôøi söï chaán ñoäng theá giôùi trong nhöõng tuaàn leã cuoái cuûa naêm 2008 chính laø traän ñoät kích cuûa phe khuûng boá ôû Mumbai (Bombay cuõ) ôû AÁn Ñoä, vaø haûi taëc taïi xöù Somali ôû Phi Chaâu.

Vaøo ngaøy 26 thaùng 11 vöøa qua, moät toaùn quaân khuûng boá noùi tieáng Pakistan (Urdu), ñoå boä vaø ñoät nhaäp vaøo ít laém 8 ñòa ñieåm khaùc nhau cuûa thaønh phoá thöông maïi lôùn nhaát AÁn Ñoä laø Mumbai (Bombay cuõ) baén phaù vaø xaùp chieán vôùi caùc löïc löôïng caûnh saùt vaø an phoøng quoác gia AÁn, suoát ngaøy vaø cho maõi ñeán ngaøy 29 thaùng 11, môùi bò daäp taét. Tuï ñieåm cuûa cuoäc taán coâng naøy laø khaùch saïn 5-sao sang troïng noåi tieáng theá giôùi Taj-Mahal. Taán coâng khuûng boá naøy ñaõ gaäy ra ít nhaát 173 ngöôøi bò töû vong (trong ñoù coù vaøi du khaùch / thöông gia côõ lôùn cuûa UÙc) vaø 308 ngöôøi bò thöông. Theo

moät ngöôøi lính khuûng boá bò baét soáng cuõng nhö nhieàu nguoàn tình baùo AÂu-Myõ-AÁn, phe khuûng boá thuoäc “phaùi” Lashka-e-Taiba, töø laâu bò ñaët ra ngoaøi voøng phaùp luaät ôû Pakistan. Ñoái vôùi raát nhieàu ngöôøi vuï 11/26 ôû Mumbai cuõng töông ñöông vôùi bieán coá 9/11 ôû New York (Myõ). Noù döïa vaøo baát ngôø vaø ñaùnh vaøo moät quoác gia lôùn. Lashka-e-Taiba laø moät toå chöùc khuûng boá taàm lôùn ôû khu vöïc Pakistan. Khi tröôùc coù lieân heä ñeán quaân ñoäi Pakistan vaø toå chöùc Al-Qaeda cuûa Osama Bin Laden. Tröôùc ñaây, vaøo naêm 2001, Lashka-e-Taiba ñaõ töøng taán coâng vaøo quoác hoäi AÁn Ñoä vaø suyùt gaây neân chieán tranh

ñeå trôû thaønh moät cöôøng quoác. Ñoù laø chieán thaéng cuûa haûi quaân AÁn trong vieäc ñaùnh chìm taøu cuûa quaân haûi taëc ôû bôø bieån Somalia ôû Phi Chaâu, vaøo khoaûng trung tuaàn thaùng 11 naêm nay. Sau ñoù chöøng 3 tuaàn haûi quaân AÁn laïi moät laàn nöõa laøm baøn qua vieäc baét soáng ñöôïc treân 20 quaân haûi taëc Somalia.

Somalia laø moät xöù naèm ôû phiaù Ñoâng cuûa luïc ñòa Phi Chaâu. Ngaøy xöa chính moät nhaø haøng haûi noåi tieáng ngöôøi Vaân Nam teân Trònh Hoaø (Zheng He) cuõng ñaõ coù gheù thaêm vieáng khu thaønh phoá Mogadishu thuoäc xöù Somalia, tröôùc sau hai laàn, vaøo ñaàu theá kyû 15. Ñeán ñaàu theá kyû 20, xöù naøy laø nôi tranh giaønh thuoäc ñòa cuûa caùc cöôøng quoác nhö Anh, Phaùp vaø YÙ. Sau theá chieán thöù hai xöù naøy luoân bò doøm ngoù bôûi Ethiopia ôû phía Baéc vaø Kenya (queâ noäi cuûa oâng Obama) ôû phía Taây Nam. Noäi chieán vaø ñaûo chaùnh trieàn mieân xaûy ra ôû xöù naøy, nhaát laø töø thaäp nieân 1980 s trôû veà sau. Vaø hieän nay xöù naøy xem nhö laø bò chia naêm xeû baûy, thöôøng do caùc nhoùm quaân nhaân khaùc nhau cai quaûn. Töùc moät xöù khoâng coù chính phuû trung öông hay nhaø nöôùc.

Töø khi chính quyeàn trung öông vaø neàn kinh teá quoác gia bò xuïp ñoå, naïn thaát nghieäp lan traøn khaép nôi. Nhöõng ngöôøi chuyeân veà ñaùnh caù bieát raønh thuûy trieàu vaø côn nöôùc môùi hôïp taùc vôùi nhöõng cöïu quaân nhaân vaø caùc chuyeân vieân ñieän toaùn IT taïo neân moät thöông nghieäp heát söùc haáp daãn vaø haùi ra raát nhieàu tieàn. Ñoù laø laøm ngheà haûi taëc chuyeân khoáng cheá caùc thöông thuyeàn hay vaän taûi côû lôùn roài ñoøi tieàn chuoäc. Trung bình moùn tieàn ñoøi chuoäc laø $1 trieäu ñoâ la Myõ. Vaø ngöôøi ta öôùc löôïng laø trong naêm 2008, soá tieàn thu nhaäp cuûa caùc ñaùm haûi taëc bieån Ñoâng So-malia laø $30 trieäu Myõ kim. Nhöõng haûi taëc naøy coù loái soáng ñeá vöông, ôû nhaø sang troïng, cöôùi vôï ñeïp, vaø coù ñeán 2, 3 baø vôï laø thöôøng. Thu ñöôïc tieàn chuoäc roài, hoï laïi ñaàu tö theâm vaøo caùc thöù vuõ khí toái taân vaø môùi meû. Hieän töôïng naøy ñang gaây quan taâm ñeán nhieàu chính phuû treân theá giôùi, bôûi nhöõng ñoàng nghieäp taïi caùc nôi khaùc theá naøo cuõng nghó ñeán chuyeän baét chöôùc. Nhöng coù theå noùi ñoái vôùi Trung Quoác, Nhaät vaø Vieät Nam, ñaùm haûi taëc ôû vuøng bieån Nam Haûi vaø Vònh Thaùi Lan chaéc coøn laâu hoï môùi coù cô theo kòp ñaøn anh ôû Somalia. Tuy theá vaøo dòp Giaùng Sinh naêm nay, Trung Quoác ñaõ cöû moät haïm ñoäi haûi quaân nhaém höôùng Somalia tröïc chæ ñeå nhaèm baûo veä caùc thöông thuyeàn Trung Quoác ñi qua khu vöïc Somalia töø bieån Hoàng Haûi.

Theá giôùi coù leõ seõ hoài hoäp mong naêm 2009 qua mau maëc duø chöa qua khoûi muøa Ñoâng ôû Baéc Baùn Caàu.

Phaïm Laâm

CAÂU CHUYEÄN THÔØI SÖÏChaøo ñoùn naêm 2009

Ñaàu oùc tröïc giaùc hay linh tính töï nhieân cuûa con ngöôøi cho bieát raèng ñaây coù leõ laø cuoäc ñoåi ñôøi to taùt nhaát cuûa suoát chaëng ñöôøng daøi cuûa phaùt trieån cheá ñoä tö baûn maø ñænh cao laø töï do maäu dòch thieáu kieåm soaùt vaø toaøn caàu hoaù maäu dòch. Theá giôùi coù veû nhö seõ khoâng ñöôïc phoàn thònh giaøu coù nhö tröôùc vaø giaù caû hai moùn haøng troïng ñaïi nhaát laø nhaø cöûa vaø coå phieáu ôû caùc thò tröôøng chöùng khoaùn raát khoù ñöôïc leo thang trong 5-10 naêm tôùi.

Trong khi ñoù moät nan ñeà toán ñòa ñang chôø ñôïi caû theá giôùi phaûi ra söùc giaûi quyeát. Vaø ñoù laø chuyeän thay ñoåi khí haäu vaø kieåm soaùt khí phun nhaø kính. Töùc töông lai nhaân loaïi coù veû nhö ñoät nhieân toái saàm laïi sau bao nhieâu naêm phaùt trieån song song vôùi taêng gia daân soá.

ÔÛ Myõ, toång thoáng ñaéc cöû Barack Obama raùo rieát lo boå nhieäm caùc chöùc

öùng cöû vieân phoù toång thoáng thuoäc ñaûng ñoái thuû beân kia. Ñoù laø tröôøng hôïp oâng John McCain tröôùc khi choïn baø Sarah Palin thuoäc ñaûng Coäng Hoaø (nhö oâng), oâng ñaõ raát thích vaø choïn moät “chieán höõu” laâu naêm thuoäc ñaûng Daân Chuû. Nhöng sau ñoù caùc chính trò gia caáp cao trong Ñaûng khoâng chaáp thuaän neân giôø choùt oâng ñaønh phaûi gaáp ruùt choïn baø Palin.

Trong caùc boå nhieäm cuûa oâng Obama, ñaùng keå nhaát laø chöùc vuï Boä Tröôûng Ngoaïi Giao, moät chöùc vuï quan troïng baäc nhaát trong noäi caùc Myõ, ñöôïc giao cho baø Hillary Clinton, cöïu ñoái thuû cuûa oâng Obama trong suoát hai naêm qua khi hai ngöôøi coøn lo vaän ñoäng cho caùc voøng sô khôûi ñeå ñöôïc ñaïi dieän cho ñaûng Daân Chuû tranh cöû chöùc toång thoáng. Boå nhieäm baø Clinton vaøo chöùc vuï Ngoaïi Tröôûng coù nhieàu lyù do, nhöng chính yeáu laø laáy laïi khoái lôùn nhöõng

giöõa Islamabad (thuû ñoâ Pakistan) vaø New Delhi (AÁn Ñoä). Sau ñoù chính phuû quaân phieät cuûa oâng Musharraf ñaõ cho caùnh Tashka-e-Taiba ra ngoaøi voøng phaùp luaät nhöng thöïc hö theá naøo thì ít ngöôøi coù theå xaùc ñònh ñöôïc. Vaán ñeà coù hôi raéc roái laø töôùng Musharraf ñaõ töø chöùc toång thoáng vaø chuoàn maát trong naêm 2008, vaø toång thoáng môùi laø oâng Zardari (choàng cuûa baø coá thuû töôùng Benazir Bhutto) chöa bieát ñaõ laøm chuû tình theá vôùi ñaùm quaân nhaân töôùng laõnh cuûa Pakistan hay chöa.

Theo baøn luaän cuûa giôùi baùo chí, taán coâng Mumbai taïo neân laø ñeå daèn maët vaø gaây hoang mang cho chính phuû AÁn, ngaøy caøng toû roõ laäp tröôøng thaân Myõ. Bôûi ôû moät khía caïnh cuûa xu theá chính trò naøy laø AÁn Ñoä coù chaân trong caùc nhoùm quoác gia “giaùm thò” chieán tröôøng Pakistan vaø Afghanistan. Moät khi caùc nöôùc Taây Phöông ruùt ñi, vai troø AÁn Ñoä laøm “cha” seõ coù theå taêng gia, neân caàn phaûi caûnh caùo AÁn tröôùc.

Duø theá naøo chaêng nöõa taán coâng Mumbai gaây thieät haïi cho AÁn Ñoä veà kinh teá khoâng phaûi ít. Nhaát laø veà phía du lòch vaø maäu dòch. Thôøi buoåi khuûng hoaûng kinh teá hieän nay, nöôùc naøo cuõng caàu Trôøi laø traùnh cho ñöôïc nhöõng thöù xui xeûo khoâng caàn thieát.

AÁn Ñoä tuy bò xui veà vuï Mumbai, nhöng cuõng cho theá giôùi thaáy AÁn ñang böôùc vaøo giai ñoaïn thöû löûa quyeát lieät

24 25

Nhaän xeùt chung cuûa raát nhieàu ngöôøi, chuyeân gia cuõng nhö

giôùi ñaàu taét maët toái, khaép nôi treân theá giôùi, laø vieäc khuûng hoaûng kinh teá thaät ra vaãn chöa ñeán ñaùy cuûa vöïc thaúm, vaø seõ keùo daøi cho ñeán muøa Giaùng Sinh naêm sau, vaø sau sau nöõa. Nhöng töïu chung, duø muoán duø khoâng, ngöôøi ta phaûi chaáp nhaän laø theá giôùi seõ khoâng coøn caûnh “phoàn vinh giaû taïo” nhö suoát hai thaäp kyû vöøa qua, töùc trong suoát thôøi gian Trung Quoác nhaûy ra laøm aên kieåu kinh teá thò tröôøng vôùi caùc ñaøn anh ñaøn chò ôû khaép boán bieån naêm chaâu.

Vaán ñeà seõ muø môø daøi daøi bôûi nhaân loaïi ngoaøi vieäc phaûi ñöông ñaàu giaûi quyeát moät nan ñeà veà kinh teá raát lôùn laø khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh cuõng nhö nieàm tin ôû cô cheá kinh teá töï do vaø thò tröôøng, laïi baét buoäc phaûi ñöông ñaàu vôùi moät chuyeän heát söùc toán tieàn khaùc laø kieåm soaùt khí phun laøm thay ñoåi khí haäu, coù theå ñöa nhaân loaïi ñeán choã dieät vong trong voøng moät hai theá kyû nöõa.

Thay ñoåi khí haäuCaâu chuyeän “thay ñoåi khí haäu” baét

ñaàu trôû neân soâi noåi taïi UÙc, khi oâng Kevin Rudd ñaéc cöû thuû töôùng vaøo cuoái naêm 2007. Ngay sau khi ñaéc cöû oâng Rudd tuyeân boá pheâ chuaån coâng öôùc Kyoto vaø cöû toång tröôûng thay ñoåi khí haäu laø baø Penny Wong bay ngay sang Bali, noàng nhieät tham gia hoäi nghò veà moâi tröôøng ñang dieãn ra ôû ñoù. Cuõng ngay sau ñoù oâng Rudd thuùc ñaåy giaùo sö Ross Garnaut sôùm keát thuùc tôø töôøng trình cuøng nhöõng khuyeán caùo veà vieäc ñoái phoù vôùi thay ñoài khí haäu, nhaát laø ñoái vôùi vieäc kieåm soaùt khí phun nhaø kính.

Moät ñieåm quan troïng caáp baùch nhaát cuûa tôø phuùc trình Garnaut laø möùc löôïng khí phun nhaø kính vaøo naêm 2020 phaûi ñöôïc tieát giaûm toái ña ôû möùc 25% so vôùi möùc khí phun ôû naêm 2000. Vaø phaûi coù bieän phaùp kinh teá keå töø naêm 2010.

Chính phuû oâng Rudd luùc ñaàu raát hoà hôõi bôûi ñaây laø dòp hieám coù ñeå gaây aán töôïng theá giôùi laø UÙc cuõng laø moät thöù cöôøng quoác môùi coù traùch nhieäm vôùi haäu theá. Theá nhöng vuï khuûng hoaûng kinh teá toaøn caàu gaây ra nhieàu chuyeän caàn phaûi suy xeùt laïi. Thöù nhaát laø tuy UÙc coù soá löôïng khí phun so vôùi ñaàu ngöôøi vaøo haïng to, nhöng tính chung ra, bôûi daân soá UÙc quaù thaáp neân soá khí phun cuûa UÙc so vôùi caùc nöôùc nhaû ra khí phun thaû cöûa nhö Myõ, Trung quoác, AÁn Ñoä, v.v. thaät ra vaãn chöa thaám vaøo ñaâu. Töùc khoâng neân gaáp gaùp nhaát laø trong thôøi gian kinh teá khuûng hoaûng nhö hieän nay. Haïn cheá baäy baï coù theå laøm neàn kinh teá ñình treä vaø chaùy tuùi, xaäp tieäm luoân.

Thöù hai, cuõng bôûi khuûng hoaûng kinh teá toaøn caàu nöôùc naøo cuõng sôï gioáng nhö UÙc. Nöôùc naøo cuõng noùi raát hay, nhöng luùc xeáp haøng laøm tröôùc laøm sau, hoï vaãn thích xeáp haøng ôû phía sau.

Khoâng nöôùc naøo chòu nhaûy ra ñaèng tröôùc. Keå caû nöôùc Myõ cuûa oâng toång thoáng ñaéc cöû Barack Obama. Caùc chöông trình kieåm soaùt khí phun cuûa Obama, tuy khaù hôn kieåu oâng Bush nhöng so vôùi caùc moâ hình cuûa caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi vaãn chöa thaám thía vaøo ñaâu.

Thöù ba, khoái ñoái laäp Töï Do-Quoác Gia ôû UÙc trong suoát naêm 2008 vaãn mong coù cô hoäi ñeå daân UÙc coøn nhôù ñeán hoï thaáy vieäc khuûng hoaûng kinh teá laø moät cô hoäi hieám coù ñeå hoï laøm baøn vôùi chaùnh phuû trong vaán ñeà khí phun vaø thay ñoåi khí haäu. Hoï baøn tôùi baøn lui vaø ñöa ra chính saùch cho raèng haõy nghe ngoùng vaø ñôïi chôø caùc quoác gia ñaøn anh khaùc. Chôø ñeán naêm 2012 roài baét ñaàu thi haønh chính saùch kieåm soaùt khí phun cuõng haõy chöa muoän. Trong khi ñoù nhieàu thöôïng nghò só thuoäc thaønh phaàn thöù 3, cuõng nhaûy vaøo voøng tranh bieän vaø tuyeân boá raèng hoï seõ khoâng uûng hoä döï thaûo luaät cuûa chính phuû oâng Rudd. Ñaùng keå nhaát laø oâng thöôïng nghò só Nick Xenophon töø tieåu bang Nam UÙc.

Thöù tö ai cuõng bieát laø chuyeän tieát giaûm khí phun laø moät chuyeän heát söùc toán tieàn vaø coù theå aûnh höôûng ñeán söï toàn vong cuûa nhieàu thöông nghieäp hay coâng ty saûn xuaát vaät duïng hay kyõ ngheä. Bôûi heã chaïy maùy laø caàn ñeán nhieân lieäu vaø coù phaùt ra khí phun. Nhöõng thöông gia naøy môùi laøm aùp löïc vôùi chính phuû veà vieäc coù theå gaây ra thaát nghieäp, bôûi tieàn chi seõ gia taêng, lôïi nhuaän seõ suy giaûm. Cuõng nhö moãi hoä seõ chòu theâm nhieàu phí toån khaù nguy

hieåm trong tình huoáng khuûng hoaûng kinh teá hieän nay.

Töø ñoù chính phuû Rudd baét ñaàu ñaùnh nöôùc côø thaùo lui. Thay vì ñöa möùc giôùi haïn ñeán toái ña laø 25% theo nhö khuyeán caùo cuûa giaùo sö Garnaut, chính phuû Lao Ñoäng ruùt xuoáng möùc chæ tieâu laø 5% ñeán 15%, töùc chæ trong khoaûng 8%-10%. Moät chæ tieâu heát söùc khieâm nhöôøng so vôùi möùc 25% trong khuyeán caùo cuûa Garnaut. Ngoaøi ra chính saùch cuûa ñaûng Lao Ñoäng coøn mieãn thueá loaïi li-xaêng nhaû khí ôû möùc $3.9 tyû ñoâ-la (UÙc) daønh cho caùc nhaø maùy phaùt ñieän duøng than ñaù, cuõng nhö mieãn thöông vuï xaøi khí phun cho giôùi buoân baùn saûn xuaát xaêng daàu cho ñeán naêm 2013. Töùc noùi theo kieåu phaûn ñoái cuûa oâng Ross Garnaut, nhöõng bieän phaùp cuûa chính phuû oâng Rudd, thaät ra seõ khoâng ñaâu vaøo ñaâu vaø chaúng giaûi quyeát ñöôïc gì heát. Töôûng cuõng caàn nhaéc laïi laø möùc ñoä khí phun lyù töôûng trong khoâng khí thöôøng ñöôïc xem nhö 450ppm, töùc 450 phaàn khí phun ñoái vôùi 1 trieäu phaàn khoâng khí (tính theo troïng löôïng). Nhöng coù 2 söï vieäc: thöù nhaát laø giaûm khí phun 5% so vôùi möùc ôû naêm 2000, vaãn khoâng theå naøo ñaït ñeán möùc 450ppm, vaø thöù hai, cho duø caùc quoác gia ñaït ñöôïc möùc khí phun laø 450ppm, vaãn chöa coù gì baûo ñaûm laø traùi ñaát seõ ñöôïc an toaøn treân xa loä khí haäu. Töùc khoâng coù gì xaùc ñònh raèng giöõ möùc khí phun ôû 450ppm seõ laøm cho nhieät ñoä trung bình traùi ñaát khoâng theå leân hôn möùc 2o (2 ñoä Celsius), moät möùc gia taêng nhieät ñoä khaù nguy hieåm. Ñoù laø möùc nhieät ñoä coù theå gaây

ra tieâu huûy nhöõng khu vöïc sinh thaùi raát toát ñeïp cho ñôøi soáng treân quaû ñòa caàu, cuõng nhö laøm tan ñi baêng ñaù ôû Baéc Cöïc vaø Nam Cöïc gaây neân luõ luït vaø möùc bieån daâng leân khaép nôi. Bôûi vaäy coù nhieàu khoa hoïc gia ñeà nghò moät möùc ñoä raát thaáp cho khí phun laø khoaûng 325ppm, vaø theá giôùi caàn phaûi ñaït ñeán möùc naøy caøng sôùm caøng toát. Coøn moät vaán ñeà heát söùc khaån tröông ñoái vôùi nöôùc UÙc. Ñoù laø chuyeän khi nöôùc bieån daâng cao thöôøng tröïc, bieån seõ nhaän chìm raát nhieàu haûi ñaûo coù cö daân sinh soáng ôû khu Thaùi Bình Döông vaø taát nhieân seõ coù nhöõng ngöôøi di taûn buoàn môùi boû xöù maø chaïy cuõng vì thay ñoåi khí haäu.

Vaøo khoaûng trung tuaàn thaùng 12, toång tröôûng thay ñoåi khí haäu laø baø Penny Wong ñaùp maùy bay ñi sang thaønh phoá Poznan ôû nöôùc Ba Lan ñeå tham döï cuoäc hoäi nghò khoaùng ñaïi veà vaán ñeà thay ñoåi khí haäu do Lieân Hieäp Quoác ñieàu ñoäng toå chöùc. Nhöng nhö treân ñaõ noùi, nhaân loaïi ñang baét ñaàu bò Thöôïng Ñeá tröøng phaït, bôûi khuûng hoaûng kinh teá coøn chöa loái ra, ai coøn taâm trí gì nghó ñeán nhöõng bieän phaùp tieáp tuïc ñaùnh guïc kinh teá? Moät caùi voøng laån quaån heát söùc ñaùng ngaïi.

Thaät ra coâng öôùc Kyoto chæ coøn hieäu löïc cho ñeán naêm 2012. Ñeán cuoái naêm 2009 tôùi seõ coù moät hoäi nghò khaùc nhaèm thay theá Kyoto. Ñoù laø hoäi nghò coù teân Copenhagen Coâng ngheä ñoùng raùp vaø saûn xuaát

xe hôiVaán ñeà kinh teá soâi ñoäng coøn taäp

trung ôû nhöõng ñieåm noùng khaùc. Trong

ñoù coù vieäc taøi trôï cöùu nguy cho ngaønh coâng ngheä ñoùng raùp vaø saûn xuaát xe hôi. Ñoù laø chuyeän daøi tieán thoaùi löôõng nan. Bôûi kinh teá saûn xuaát xe hôi ñang nhanh choùng trôû thaønh moät thöù kinh teá caàn ñöôïc loät xaùc. ÔÛ ñaâu cuõng vaäy, vaø nhaát laø ôû Myõ. Bôûi nhieàu lí do. Thöù nhaát laø gaàn nhö caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñeàu muoán töï taïo döïng neân moät neàn coâng ngheä rieâng veà xe hôi. Ñoù laø chöa keå ñeán caùc kyõ ngheä lôùn veà xe hôi chuyeân moân ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong caùc coâng ñoaïn laép raùp xe hôi. Ngöôøi ta caøng ngaøy caøng ít dung xe hôi maëc duø chæ trong voøng vaøi thaùng qua giaù caû xaêng daàu xuoáng doác ñeán thaûm haïi. Nhöng bôûi trong nhöõng thaùng giöõa naêm 2008 giaù xaêng daàu leân quaù cao neân baây giôø moãi khi nghó ñeán noù ngöôøi ta ai ai cuõng coøn ôùn laïnh. Theâm vaøo ñoù vôùi khuûng hoaûng kinh teá ñang hoaønh haønh ai cuõng lo bôùt giaûm möùc chi tieâu vaø tieâu xaøi veà xe hôi laø khoaûn tieàn maø ngöôøi ta öa nghó ñeán tröôùc tieân. Theâm vaøo ñoù naïn khí phun ñang baét ñaàu ñe doïa vieäc tieâu thuï xa xí veà xaêng daàu, cho neân ai cuõng nghó sôùm muoän gì vieäc xaøi xe hôi seõ trôû neân xa xí. ÔÛ khuùc quanh hieän ra raát roõ trong töông lai gaàn laø thöù xe duøng ñieän vaø neáu ñöôïc ñieän maët trôøi thì caøng toát. Vaø ñaây cuõng naèm trong chöông trình cuûa chính phuû oâng Rudd ôû UÙc vaø cuõng laø moät trong nhöõng chính saùch veà naêng löôïng cuûa chính phuû Obama. Töùc cöùu nguy cho kyõ ngheä xe hôi taïi Myõ khoâng coù baûo ñaûm thaønh coâng myõ maõn.

Nhöng ôû maët khaùc neáu khoâng cöùu nguy kyõ ngheä xe hôi taäp trung, taïi Detroit tieåu bang Michigan, thì Myõ seõ thua ñaäm hôn trong cuoäc khuûng hoaûng kinh teá hieän nay. Bôûi ngaønh naøy coù nhieàu coâng nhaân nhaát nhì ôû Myõ. Coù ñeán moät ngöôøi trong moãi möôøi ngöôøi coâng nhaân taïi Myõ laø phuïc vuï trong ngaønh kyõ ngheä xe hôi. Bôûi vaäy chính phuû oâng Bush duø raát mieãn cöôõng trôï giuùp ngaønh kyõ ngheä naøy, cuoái cuøng ñaõ thuyeát phuïc ñöôïc quoác hoäi pheâ chuaån chi ra moät khoaûn tieàn lôùn laø $17 tyû ñoâ la ñeå cöùu nguy hai haõng General Motors vaø Chrysler, haàu traùnh naïn xaäp tieäm cuûa hai haõng ñoùng xe hôi kì cöïu naøy. Maø heã coù xaäp tieäm thì baét buoäc thaát nghieäp seõ lan traøn xaûy ra. Tuy vaäy bieän phaùp cuûa toång thoáng Bush cuõng coù caùc sôïi chæ raøng buoäc. Vaø ñoù laø möùc löông cao cuûa caùc coâng nhaân vaøo nghieäp ñoaøn bò ruùt xuoáng cho baèng vôùi löông caùc coâng nhaân laøm cho caùc haõng xe AÙ Chaâu vaø AÂu Chaâu tröôùc giôø khoâng coù trong caùc nghieäp ñoaøn cuûa haõng oâ-toâ xe Myõ.

Taïi UÙc, chính phuû Lao Ñoäng cuûa oâng Rudd cuõng nhanh choùng xaây leân nhöõng böùc töôøng choáng xaâm nhaäp cuûa côn khuûng hoaûng kinh teá. Chính phuû oâng Rudd töø ñaàu ñeán giôø luoân coá gaéng giöõ tö theá laïc quan, hay traán an daân chuùng baèng caùch noùi raèng, laõi xuaát taïi

UÙc coøn khaù cao neân tha hoà maø xuoáng thaáp. Ngoaøi ra böùc töôøng ñieàu leä quy ñònh caùc hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng ôû ñaây chaët cheõ hôn ôû Myõ, vaø UÙc chöa bò khuûng hoaûng sub-prime, töùc cho vay döôùi tieâu chuaån nhö ôû caùc nhaø baêng hay coâng ty taøi chaùnh Myõ.

Cöùu nguy taøi chính UÙcChính saùch kinh teá oâng Rudd quay

chung quanh nhöõng suy nghó nhö vaäy, vaø döïa vaøo saùch vôû kinh teá cuûa nhaø kinh teá loãi laïc ngöôøi Anh laø John May-nard Keynes, maø ñieåm chính laø chính phuû cöù tung tieàn ra tieâu xaøi xaû laùng, nhaát laø xaây döïng caùc döï aùn cô sôû haï taàng. Nhieàu khi thích hôïp, nhieàu luùc laïi khoâng.

Kyø naøy oâng Rudd tung tieàn ra trôï caáp giôùi cao nieân vaø gia ñình tuùng quaån. OÂng boû ra khoaûng $8.7 tyû daønh cho nhoùm naøy vaø khuyeán khích hoï tieâu xaøi cho maïnh nhaân dòp Giaùng Sinh kyø naøy. Tuy vaäy nhieàu ngöôøi chæ trích laø bieän phaùp naøy roài ñaây cuõng seõ chaúng ñaâu vaøo ñaâu vaøo luùc ra gieâng. Bôûi tieàn tieâu seõ ñi vaøo tuùi cuûa caùc coâng ty taäp ñoaøn baùn leû nhö Coles, Woolworths, Target, K-Mart, Aldi, v.v. Ñoái vôùi giôùi ngaân haøng chính phuû baûo ñaûm tieàn ñaët coïc taïi möùc $1 trieäu UÙc kim. Bieän phaùp naøy cuõng khoâng maáy vöõng bôûi ngöôøi ta seõ chia tieàn ra thaønh nhieàu taøi khoaûn roài ñem vaøo ñaët ñeå ôû nhaø baêng. Roái raém hôn nöõa laø hoï seõ ruùt tieàn ra khoûi caùc quyõ tieát kieäm khaùc ñeå doàn vaøo ngaân haøng hay caùc cô quan tín duïng lôùn, vaø nhö vaäy seõ gaây ra roái loaïn ôû caùc quyõ kia. Tuy vaäy ñieåm chính yeáu maø chính phuû Lao Ñoäng muoán ñaït ñeán laø traùnh khoâng ñeå cho baát cöù moät ngaân haøng naøo ôû UÙc bò xaäp tieäm nhö kieåu ngaân haøng Northern Rock ôû beân Anh. Ñieåm khaùc nöõa laø chính phuû cuõng muoán giaù nhaø khoâng bò suy giaûm, vaø hoã trôï chuyeän naøy baèng caùch naâng cao tieàn “taëng khoâng” cho nhöõng ngöôøi mua nhaø ñaàu tieân leân ñeán $14000 neáu mua nhaø cuõ, vaø $21000 cho nhaø môùi xaây. Ngoaøi ra thueá con nieâm cuûa tieåu bang cuõng ñöôïc mieãn hay bôùt xuoáng daøi daøi.

Nhöng söï thaät ngaønh ñòa oác cuûa UÙc hieän vaãn coù vaán ñeà, khoâng thua ôû Myõ bao xa. Sô sô giaù nhaø ñaát xuoáng treân 18% trong naêm qua, vaø coù theå coøn xuoáng theâ thaûm hôn nöõa. Khi giaù nhaø xuoáng thaáp gaàn baèng möùc tieàn vay mua nhaø, ngöôøi ta seõ hoát hoaûng hoang mang. Ngöôøi muoán mua nhaø cuõng khöïng laïi, roài moïi giôùi laïi baét ñaàu moät chuoãi trình voøng xoaén ñi xuoáng. Moät caùi voøng laån quaån bôûi töïu chung giaù nhaø ñaát xöa nay vaãn laø thöù bong boùng deã thoåi phoàng bôûi chuû nghóa tö baûn, maø giaù nhaø nhieàu naêm qua ñaõ leân quaù cao so vôùi ñoàng löông caên baûn, vaø nhöõng theá heä tieàn nhaân ñi tröôùc.

Nguyeân Cung

Thaønh phoá Perth, WA

26 27

Hieän caûnh saùt ñang coù trong tay danh saùch cuûa 2300 ñaïi ca côø baïc, nhöõng ngöôøi ñi soøng baøi haøng ngaøy, ñaùnh baïc vôùi soá tieàn raát lôùn nhöng vaãn xeáp haøng aên thaát nghieäp. Caûnh saùt cho hay hoï ñang ñieàu tra xem nhöõng ngöôøi naøy coù lieân quan ñeán ñöôøng daây toäi aùc naøo hay khoâng. Baùo Herald Sun soá ra taïi Melbourne cho hay moät soá ngöôøi giaø aên tieàn caáp döôõng vaø ngöôøi treû aên trôï caáp thaát nghieäp laïi laø caùc con baïc côõ böï taïi soøng baøi. Ba möôi ngöôøi trong soá naøy boû ra tôùi $1 trieäu ñoàng ñeå chôi xì daùch, taøi xæu, xaäp xaùm, caøo ba laù, vaân vaân. Hoï mua chip ñaùnh baïc vôùi soá tieàn coù nguoàn goác môø aùm. Ngöôøi ta tin raèng moät soá ngöôøi coù dính ñeán hoaït ñoäng röûa tieàn cho caùc baêng ñaûng toäi phaïm trong moät thôøi gian daøi. Moät phaùt ngoân nhaân cuûa Caûnh saùt Lieân bang, AFP, noùi caûnh saùt lieân bang ñang laøm vieäc vôùi Centrelink, ñeå tìm ra teân tuoåi cuûa nhöõng ngöôøi gian laän trôï caáp. Vaø baø töø choái khoâng chòu cung caáp theâm chi tieát. Baø noùi: “Caûnh saùt Lieân bang khoâng theå noùi chuyeän, hay cung caáp thoâng tin lieân quan ñeán moät soá cuoäc ñieàu tra ñang ñöôïc tieán haønh.” Centrelink ñaõ phong toûa taøi khoaûn cuûa nhöõng teân tuoåi coù dính daùng ñeán gian laän. Vaø noùi theâm hoï seõ coù haønh ñoäng ñeå laáy laïi soá tieàn phaùt ra khoâng ñuùng muïc ñích. Thoâng tin Caûnh saùt Lieân bang coù ñöôïc laø do ñoái chieáu teân tuoåi cuûa nhöõng ngöôøi aên trôï caáp vaø teân cuûa ngöôøi naèm trong chöông trình thöôûng ñieåm ñaùnh baøi do tôùi lui nhieàu laàn taïi casino.Boäi chi ngaân saùch giaûm maïnh, duø

thueá soøng baøi gia taêng

Tröôùc tình hình taøi chaùnh cuûa tieåu bang xaáu ñi troâng thaáy, moät soá saéc thueá taïi Victoria coù theå seõ taêng ñeå caân ñoái ngaân saùch. Tröôùc soá lieäu môùi nhaát veà boäi chi ngaân saùch thu heïp ñaùng keå, thöù Saùu tuaàn roài, thuû hieán John Brumby töø choái loaïi tröø khaû naêng taêng thueá trong baûn ngaân saùch naêm tôùi. Töôøng trình môùi nhaát veà tình hình taøi chính tieåu bang cho thaáy Boä Ngaân khoá Victoria phaûi moùc tuùi chi theâm $3.9 tyû ñoàng ñeå cho vaøo quyõ höu boång, do thò tröôøng chöùng khoaùn suy suïp trong saùu thaùng qua. Trong boái caûnh nhieàu nguoàn thu bò giaûm do kinh teá suy traàm, coù moät khoaûn thu laïi gia taêng, ñoù laø thu töø hoaït ñoäng côø baïc. Trong quyù ba naêm nay caùc con baïc nhieät tình ñaõ

ñoùng goùp cho Boä Ngaân khoá tieåu bang hôn 400 trieäu ñoàng töø caùc loaïi thueá ñaùnh treân hoaït ñoäng ñoû ñen. Cuoái tuaàn oâng Brumby noùi raèng chính phuû cam keát duy trì thaëng dö ngaân saùch. Tuy nhieân oâng khoâng noùi ñeán caùi giaù maø ngöôøi thoï thueá Victoria seõ phaûi traû. Boä tröôûng Ngaân khoá, John Lenders, loaïi boû nhu caàu caàn laøm ngaân saùch mini, hay ngaân saùch boå sung do tình hình thu chi thay ñoåi ñoät ngoät. Theo oâng ngaân saùch cuûa Victoria chöa ñeán noãi beát baùt vaø seõ coù thaëng dö. Töôøng trình taøi chaùnh daønh cho quyù ba naêm nay cho thaáy thaëng ñö ngaân saùch giaûm maïnh, töø $460 trieäu ñoàng trong naêm ngoaùi, xuoáng coøn $96 trieäu ñoàng naêm nay. Töôøng trình cho hay tieàn daønh cho quyõ höu boång cuûa coâng nhaân vieân khu vöïc coâng taïi tieåu bang taêng töø $12.9 tyû ñoàng thaønh $16.8 tyû. Neáu nhö taát caû coâng chöùc nghæ vieäc cuøng moät luùc vaø laáy löông höu, tieåu bang caàn phaûi coù gaàn $17 tyû ñoàng ñeå traû cho hoï. OÂng Lenders noùi: “Ngaân saùch cho ñeán quyù ba naêm nay coù thaëng dö $96 trieäu ñoàng, hôn 1 phaàn traêm soá tieàn duy trì hoaït ñoäng cuûa tieåu bang, vaø naèm trong luïc tieâu chuùng ta ñaët ra hoài ñaàu naêm.” Soá lieäu caäp nhaät môùi nhaát cho thaáy nhieàu khaû naêng nguoàn thu cuûa chính phuû tieåu bang seõ huït vaøi traêm trieäu vì thueá tröôùc baï baùn nhaø thu ñöôïc ít, do thò tröôøng ñòa oác ñang suy traàm. Tieàn thu qua thueá tröôùc baï ñaùnh treân giao dòch baát ñoäng saûn, tính ñeán thaùng Chín naêm nay, giaûm $140 trieäu so vôùi naêm ngoaùi. Duy nhaát coù moät tin toát daønh cho Boä Ngaân khoá tieåu bang, ñoù laø tieàn thueá thu qua cô sôû côø baïc taêng nheï, leân thaønh $402 trieäu ñoàng, trong quyù ba naêm nay. Nhö theá laø thu hôn naêm tröôùc $10 trieäu ñoàng. Saùp nhaäp ngaân haøng nhieàu ngaøn

ngöôøi maát vieäc Chuyeân gia döï ñoaùn haøng ngaøn coâng

vieäc seõ coù theå ñöôïc môøi ñoäi noùn ra

ñi sau khi ngaân haøng Westpac boû ra $17 tyû ñoàng ñeå mua ñöùt St George. 95 phaàn traêm coå ñoâng cuûa St George boû phieáu ñoàng yù cho hai ngaân haøng hôïp nhaát. Duø nhieàu nhaân vieân cuûa St George choáng ñoái. Vuï saùp nhaäp seõ taïo ra ngaân haøng lôùn nhaát nöôùc UÙc. Vaø duø hoäi ñoàng quaûn trò Wespac ñöa ra lôøi höùa seõ giöõ thöông hieäu St George vaø duy trì hoaït ñoäng caùc chi nhaùnh ngaân haøng döôùi teân naøy trong ba naêm, khoaûng 2000 coâng vieäc seõ bò caét giaûm. Caùc coâng vieäc ñoäi noùn ra ñi chuû yeáu naèm trong ban kyõ thuaät vaø nhoùm nhaân vieân phuïc dòch, vì nhieàu coâng vieäc trôû neân choàng cheùo sau khi hai ngaân haøng saùp nhaäp. Nghieäp ñoaøn Dòch vuï Taøi chaùnh caûnh baùo soá coâng vieäc bò caét giaûm coù theå coøn cao hôn, thaäm chí tôùi 5000 ngaøn vò trí bò ñe doïa. Coå phieáu cuûa hai ngaân haøng ñaõ bò thò tröôøng tröøng phaït. Westpac giaûm 11 phaàn traêm vaø St George maát 9.5 phaàn traêm, do caùc tin kinh teá aûm ñaïm xuaát hieän trong khu vöïc taøi chaùnh. Chuû tòch Ngaân haøng St George, John Curtis, ngöôøi trôû thaønh phoù chuû tòch Westpac, noùi boái caûnh dòch vuï taøi chaùnh taïi UÙc chaâu ñaõ thay ñoåi. “Chuùng ta ñang traûi qua moät trong nhöõng thôøi ñieåm baát oån nhaát veà kinh teá, ít nhaát trong 30 naêm qua. Do vaäy nhaäp hai nhaø baêng laøm moät ñeå taïo thaønh moät thöïc theå lôùn hôn laø ñieàu voâ cuøng quan troïng. Trong saùu thaùng qua, caùc vuøng ñòa lyù nôi ñaët nhöõng ngaân haøng lôùn treân theá giôùi ñaõ bò rung chuyeån vaø thay ñoåi raát nhieàu.” OÂng Curtis noùi theâm coù theå seõ coøn moät vaøi vuï saùp nhaäp nöõa taïi caùc ngaân haøng haïng trung, nhöõng cô sôû ñang vaät loän vôùi chi phí vay tieàn quaù cao. Coâng ty baûo hieåm truï sôû taïi Queeensland, Suncorp, noùi raèng hoï seõ giaûm 350 nhaân vieân. Tröôùc ñaây 200 ngöôøi ñaõ phaûi nghæ vieäc khi ngöôøi ta saùp nhaäp hai boä phaän baùn leû vaø ngaân haøng laøm moät.Thò tröôøng baát ñoäng saûn khôûi saéc

trong naêm tôùi Hai chuû baát ñoäng saûn lôùn nhaát UÙc

chaâu vöøa noùi raèng thò tröôøng ñòa oác ñaõ chaïm tôùi ñaùy, vaø nhu caàu mua baùn nhaø trong naêm tôùi seõ gia taêng. Harry Triguboff, tyû phuù chuyeân xaây caên hoä cao caáp, giaùm ñoác taäp ñoaøn xaây caát Mirvac, noùi daáu hieäu thò tröôøng hoài sinh ñang moãi ngaøy moät nhieàu hôn. Phaùt bieåu cuûa oâng Triguboff coù veû nhö maâu thuaãn vôùi nhaän ñònh gaàn ñaây cuûa Shane Oliver, kinh teá gia tröôûng Quyõ Ñaàu tö AMP, ngöôøi noùi raèng giaù nhaø taïi UÙc coù theå seõ giaûm töø 10 ñeán 15 phaàn traêm sang naêm. Trong naêm nay coâng ty xaây chuùng cö cao caáp loaïi Meriton cuûa oâng Triguboff hoaøn taát vaø baùn ñöôïc 1000 caên hoä haïng sang. Thôøi buøng noå baát ñoäng saûn, naêm 2002, coâng ty cuûa oâng baùn ñöôïc 3000 caên hoä. Sang naêm oâng hy voïng seõ xaây 1500

caên. OÂng noùi sang naêm bình quaân giaù caên hoä môùi seõ taêng khoaûng 10 phaàn traêm. Caùc yeáu toá daãn ñeán taêng giaù bao goàm chính phuû cho ngöôøi mua caên hoä ñaàu tieân khaù nhieàu tieàn, löôïng nhaø cung caáp khoâng ñuû, vaø tieàn cho thueâ nhaø taêng giaù. Caïnh ñoù oâng giaûi thích giaù xaêng reû ñi, chính phuû caét thueá thu nhaäp. Tieàn dö cuûa daân seõ nhieàu hôn tröôùc. Moät soá ngöôøi seõ maát vieäc, tuy nhieân oâng chæ nhaém ñeán nhöõng ngöôøi giöõ ñöôïc coâng aên vieäc laøm. OÂng Oliver töø Quyõ ñaàu tö AMP noùi löôïng ngöôøi thaát nghieäp gia taêng laø yeáu toá ñe doïa

tieåu bang laø 9.6 phaàn traêm. Trong khi tieàn möôùn nhaø taïi vuøng gaàn trung taâm Sydney vaø meùp bieån phía Baéc thaønh phoá giaûm 1.2 phaàn traêm. Tieàn möôùn nhaø gia taêng nhöng giaù ñòa oác taïi Taây Sydney coù chieàu höôùng giaûm. Tính ñeán thaùng möôøi, nhaø taïi Taây Sydney giaûm 5.5 phaàn traêm, vaø vuøng Holroyd giaûm maïnh nhaát, xuoáng 6.8 phaàn traêm. Thoáng keâ môùi nhaát cho thaáy nhöõng ngöôøi möôùn nhaø ñang phaûi moùc tuùi traû theâm tieàn, beân caïnh lo laéng coâng aên vieäc laøm khoâng oån ñònh trong baàu khoâng khí kinh teá khuûng hoaûng. Vaø

lôùn nhaát tôùi giaù nhaø. AMP döï ñoaùn tyû leä thaát nghieäp seõ taêng töø 4.3 thaønh 6.5 phaàn traêm trong naêm 2010. Chuû tòch taäp ñoaøn xaây caát Mirvac Group, James MacKenzie, noùi coâng ty oâng baét ñaàu thaáy moät soá daáu hieäu veà nhu caàu caàn nhaø ôû, hay ngöôøi muoán mua saûn phaåm caên hoä cuûa taäp ñoaøn moãi ngaøy moät roõ hôn. Tuy nhieân oâng vaãn muoán quan saùt caån troïng tröôùc khi ñöa ra quyeát ñònh ñaàu tö.

Giaù thueâ nhaø vuøng Taây Sydney taêng nhanh chöa töøng coù

Mieàn Taây Sydney laø nôi coù ñoâng di daân sinh soáng, trong ñoù coù ngöôøi Vieät. Noùi ñeán vuøng naøy ngöôøi ta nghó ñeán ngay Bankstown, Auburn, Fair-field, Liverpool, Cabramatta. Trong khi mieàn taây Sydney ñang chöùng kieán ngöôøi thaát nghieäp gia taêng, nhaø cöûa bò ngaân haøng phaùt maõi thaùng sau cao hôn thaùng tröôùc, nay xuaát hieän tin laø tieàn möôùn nhaø taïi Taây Sydney coù möùc taêng taêng cao nhaát thaønh phoá. Thaäm chí coøn cao hôn caû nhöõng vuøng giaøu coù mieàn Ñoâng, hoaëc trung taâm Sydney. Soá lieäu trong thoáng keâ veà giao dòch ñòa oác cho thaáy trung bình tieàn möôùn caên nhaø ba phoøng taïi Taây Sydney vöøa taêng theâm 16.4 phaàn traêm, thaønh $320 ñoàng moät tuaàn. Möùc taêng trung bình trong toaøn

do ñòa oác xuoáng giaù, coù theå moät soá caên nhaø mua trong thôøi gian qua baây giôø coù giaù thaáp hôn luùc chuû nhaø doïn voâ. Kinh teá gia chuyeân veà baát ñoäng saûn Martin Hill töø toå chöùc nghieân cöùu Estate Master noùi: “Tieàn möôùn nhaø taêng nhö vaäy quaû laø tin khoâng vui cho nhöõng ngöôøi ñi thueâ möôùn. Döï doaùn cuûa chuùng toâi laø tieàn nhaø seõ coøn taêng taïi mieàn Taây Sydney.” OÂng Hill noùi theâm oâng muoán thaáy chính phuû tieåu bang xem xeùt trôï giuùp tieàn thueâ nhaø cho nhöõng ngöôøi thu nhaäp thaáp, nhöõng ngöôøi khoâng ñuû tieâu chuaån nhaän nhaø cuûa chính phuû. Tony Devlin laø giaùm ñoác vaên phoøng tö vaán taøi chaùnh Money Care taïi toå chöùc töø thieän Salvation Army. OÂng muoán giôùi chuû nhaø giôùi haïn taêng tieàn nhaø ñoái vôùi ngöôøi möôùn vì taïo cho hoï theâm nhieàu khoù khaên. OÂng noùi: “Ngaøy naøo chuùng toâi cuõng gaëp nhieàu ngöôøi khoán ñoán vôùi tieàn nhaø gia taêng vaø phaûi duøng credit card ñeå traû tieàn cho chuû nhaø.” Hoäi Urban Taskforce, toå chöùc ñaïi dieän cho giôùi nhaø thaàu xaây caát quy chuyeän taêng giaù nhaø vôùi caùc quyeát ñònh khoâng coù taàm nhìn xa troâng roäng cuûa chính phuû NSW. Theo Hoäi, NSW khoâng xaây ñuû 18,000 caên hoä môùi trong moät naêm ñeå ñaùp öùng nhu caàu gia taêng daân soá. Soá Haøng ngaøn nhaân vieân ngaân haøng seõ maát vieäc

Nhaø vuøng Taây Sydney boãng nhieân taêng voït

28 29

Bay ñöùt 2 tyû vì chöùng khoaùnlieäu do toå chöùc theo doõi buoân baùn ñòa oác Residex cho thaáy “taêng tröôûng veà baát doäng saûn, hay soá nhaø xaây môùi taïi NSW, vaãn thua nhöõng nôi khaùc treân toaøn quoác.”Ngöôøi giaøu nhaát UÙc chaâu maát $21

tyû ñoàng do beå chöùng khoaùn Saùu thaùng tröôùc ñaây caùc tyû phuù UÙc

xem ra khaù haïnh phuùc, khi taøi saûn treân giaáy ñöôïc ñònh giaù nhieàu tyû UÙc kim, trong tay coù du thuyeàn haïng sang, xe hôi ñôøi môùi vaø caùc laâu ñaøi traùng leä. Tuy nhieân cuoái tuaàn, baùo The Sunday Telegraph ñaõ veùn böùc maøn bí maät veà nhöõng thieät ñôn thieät keùp do cuoäc khuûng hoaûng taøi chaùnh gaây ra. Vaø suy suïp treân thò tröôøng chöùng khoaùn theá giôùi ñaõ laøm cho taøi khoaûn ngaân haøng cuûa caùc tyû phuù naøy moûng ñi troâng thaáy. Trong voøng chöa ñaày saùu thaùng, coå phieáu maát giaù theo chieàu thaúng ñöùng, roài nieàm tin cuûa ngöôøi tieâu duøng giaûm suùt, ñaõ laøm cho caùc ñaïi tö baûn ngöôøi UÙc ngheøo ñi $21 tyû ñoàng. Moät soá doanh nhaân treû thaønh ñaït ngöôøi UÙc, voán leân nhö dieàu gaëp gioù trong ba boán naêm qua, chæ qua moät ñeâm trôû thaønh ngöôøi traéng tay. Nay hoï tính tieàn aên ñong töøng böõa nhö gia ñình lao ñoäng ngheøo. Trong moät naêm trôû laïi ñaây thò tröôøng chöùng khoaùn UÙc ñaõ maát giaù moät nöûa (51 phaàn traêm). Döï baùo kinh teá noùi raèng thôøi gian tôùi kinh teá taøi chaùnh seõ coøn bieán ñoäng khoân löôøng, vaø vieãn caûnh cuûa moät cuoäc suy traàm kinh teá laøm cho ngöôøi giaøu thaáy nhöùc ñaàu hôn. Thaùng Naêm naêm nay taïp chí Business Review Weekly, BRW, coâng boá danh saùch 200 ngöôøi giaøu nhaát nöôùc UÙc. Keå töø ñoù trôû ñi taøi saûn cuûa hoï nhö boác hôi haøng ngaøy. Vaø vôi ñi quaù roõ. Ñöùng ñaàu danh saùch nhöõng ngöôøi taùn gia baïi saûn vì chöùng khoaùn laø tyû phuù khai moû, Andrew “Twiggy’’

Forrest. Keå töø luùc ñöôïc goïi laø ngöôøi giaøu nhaát UÙc chaâu, taøi saûn cuûa oâng naøy ñaõ vôi ñi $8 tyû ñoàng. Coå phieáu cuûa coâng ty Fortescue Metals Group, do oâng naém quyeàn ñieàu haønh, ñaõ giaûm töø $10 ñoàng hoài thaùng Naêm, xuoáng $1.29 ñoàng tuaàn qua.Vaø Forrest khoâng heà caûm thaáy lo laéng veà taøi saûn treân giaáy boác hôi nhanh nhö aám nöôùc soâi. OÂng goïi soá tieàn (treân lyù thuyeát) oâng coù ñöôïc laø caùc con soá veõ ngoaèn ngeøo trong soå saùch. OÂng muoán moïi ngöôøi ñeå yù ñeán moät thöïc teá haáp daãn hôn ñoù laø coâng ty cuûa oâng hieän ñang ôû trong traïng thaùi toát. Baïn cuûa oâng Forrest laø James Packer, chuû taäp ñoaøn kinh doanh soøng baøi (Crown casino) vaø truyeàn thoâng ( Ñaøi truyeàn hình soá 9). Packer ñaõ maát $3.5 tyû ñoàng töø caùc côn baõo toá treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Giaùm ñoác taäp ñoaøn Westfield, chuyeân kinh doanh trung taâm thöông maïi taïi UÙc vaø treân theá giôùi, Frank Lowy, nhaân cô hoäi ñaõ thu gom ñöôïc danh hieäu ngöôøi giaøu nhaát UÙc chaâu (khoâng heà ñoå moät gioït moà hoâi), duø oâng naøy cuõng maát $2 tyû ñoàng töø côn vuøi daäp cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn. Moät ngöôøi bò thua thieät nhieàu nöõa laø Shi Zhenrong, doanh nhaân chuyeân laøm caùc taám naêng löôïng maët trôøi. Coå phieáu coâng ty Suntech Power Holdings cuûa oâng ñaõ rôùt thaûm haïi, töø $90 ñoàng hoài ñaàu naêm, nay xuoáng coøn $5.80 treân thò tröôøng chöùng khoaùn New York tuaàn qua. Trong 44 tyû phuù UÙc chaâu coù teân trong BRW hoài thaùng Naêm, ñeán nay chæ coøn khoaûng 20 ngöôøi laø coù taøi saûn “khoaûng 1 tyû”. Coøn laïi “chìm nghæm” trong côn gioù xoaùy tai haïi cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn troài suït nhö “ñieân daïi” cho ñeán hoâm nay.

Phaïm Khieâm

Trong luùc vaãn phaûi chaät vaät choáng choïi vôùi baõo taøi chính

thì theá giôùi dính theâm ñoøn ñau mang teân Madoff vôùi cuù löøa ngoaïn muïc leân ñeán con soá 50 tyû USD - moät con soá khoâng nhoû cuõng ñuû cho ta thaáy moät phaàn naøo nhöõng con ñöôøng muoân maët cuûa Wall Street.

Naïn nhaân cuûa cuù löøa ngoaïn muïc cuûa Bernard Madoff laø caùc cô caáu taøi chính lôùn toaøn caàu trong ñoù bao goàm caû ngaân haøng Santander - ngaân haøng ñaàu tö lôùn nhaát cuûa Taây Ban Nha vôùi soá tieàn leân ñeán 3,1 tyû euro. Moät loaït caùc naïn nhaân tieáp theo ñöôïc tieát loä, trong ñoù bao goàm caû ngaân haøng laø ngaân haøng BNP Paribas cuûa Phaùp, ngaân haøng HSBC cuûa (Anh) vaø coâng ty chöùng khoaùn Nomura (Nhaät) laàn löôït laø nhöõng naïn nhaân ñau ñôùn cuûa “quyù oâng” naøy. Vaäy Madoff ñaõ coù “söùc huùt” nhö theá naøo?

Thöïc teá pha löøa ngoaïn muïc cuûa Madoff cuõng chæ laø moät trong nhöõng chieâu baøi cuõ, oâng ta döïa vaøo chieâu thöùc chæ caàn boû ra möùc voán thaáp nhöng möùc lôïi nhuaän thu veà laïi cao ñeå coù theå thu huùt caùc nhaø ñaàu tö “nheï daï caû tin”, sau ñoù duøng tieàn voán boû ra cuûa nhöõng ngöôøi ñi tröôùc “buø ñaép” cho phaàn voán cuûa nhöõng ngöôøi ñi sau. Chieâu löøa ngoaïn muïc cuûa quyù oâng naøy thöïc teá chæ coù theå toàn taïi trong 2 - 3 naêm theá; nhöng treân thöïc teá noù ñaõ keùo daøi ñeán 20 naêm vôùi toång soá tieàn leân ñeán 50 tyû USD.

Ñieàu ñaùng noùi ôû ñaây ñoù laø caùc naïn nhaân bò löøa ñeàu laø caùc nhaø ñaàu tö, thaäm chí laø nhöõng nhaø kinh teá vôùi kinh nghieäm phong phuù cuûa Wall Street. Ñieàu naøy khieán cho ngöôøi ta kinh ngaïc, thaûng thoát vaø töï hoûi vì sao moät “con soùi” thoâng minh vaø lanh lôïi nhö Wall Street laïi coù theå deã daøng bò aên löøa ñeán theá?

Nhöõng thuû thuaät löøa bòp cuûa Madoff ñaõ lieân tieáp roùt tieàn cuûa cuûa nhöõng nhaø ñaàu tö vaøo tuùi mình. Chieâu löøa cuûa Madoff ñoù laø, neáu baïn saün saøng ñaàu tö cuøng Madoff töùc laø baïn coù theå aên töø 1% - 2% möùc lôïi nhuaän coá ñònh moãi thaùng.

Tuy nhieân, khi ñaàu tö vaøo Madoff thì baïn khoâng caàn bieát baïn ñang ñaàu tö vaøo lónh vöïc gì. Vì vaäy khi coù ngöôøi ñaõ töøng hoûi taïi sao ôû giai ñoaïn “thaát thaäp coå laïi hi” oâng ta vaãn coù theå kieám tieàn, Madoff chæ noùi ñoù laø “tin töùc noäi boä”. Vaø raát nhieàu nhöõng cô caáu taøi chính, nhöõng chuyeân gia kinh teá, ñeàu bò “tin töùc noäi boä” ñoù thuyeát phuïc moät caùch voâ ñieàu kieän.

Vôùi mieäng löôõi xaûo quyeät vaø khoân kheùo, con ngöôøi naøy ñaõ coù nhieàu luùc khieán cho ngöôøi ta nghó raèng oâng ta laø “thöôïng ñeá” trong vaán ñeà ñaàu tö. Vì vaäy khi thuû thuaät löøa bòp cuûa Madoff bò phanh phui ñaõ khieán caû theá giôùi ngôõ ngaøng, laøm chao ñaûo nhieàu toå chöùc

vuï Madoff. Taát nhieân, hoï ñaõ tìm thaáy nhöõng giaáy tôø chöùng minh laø phaïm phaùp vaø löøa ñaûo trong vaên phoøng cuûa Madoff. Ñieàu naøy laøm daáy leân caâu hoûi ai ñaõ chuaån bò nhöõng giaáy tôø naøy? Madoff chaéc haún ñaõ coù toøng phaïm, vaäy ñoù laø ai?

Caùc cuoäc ñieàu tra naøy chuû yeáu do Cuïc Ñieàu tra Lieân bang (FBI) vaø UÛy ban Giao dòch Chöùng khoaùn (SEC) ñöùng ra ñaûm nhieäm. Caùc cô quan naøy ñeàu ñaõ traûi nghieäm caùc vuï scandal taøi chính töø khuûng hoaûng Wall street.

Frank DiPascali - ngöôøi ñoùng vai troø haøng ñaàu taïi coâng ty Tö vaán Ñaàu tö Madoff laø ngöôøi tình nghi nhaát. OÂng laø ngöôøi chòu traùch nhieäm lôùn nhaát trong hoaït ñoàng kinh doanh. Khi

kinh teá toaøn caàu. Vaø ngöôøi ta baét ñaàu quan ngaïi raèng, lieäu ñöùng sau Wall Street coù phaûi chæ coù mình Madoff?

Naêm 1960, Madoff saùng laäp ra coâng ty ñaàu tö chöùng khoaùn Bernard L. Madof. Coâng ty naøy ñöôïc vaän haønh theo hình thöùc tö vaán ñaàu tö, vaø ñieàu haønh caùc quyõ ñaàu tö. OÂng ta ñaõ töøng laø moät trong nhöõng ngöôøi saùng laäp ra saøn chöùng khoaùn Nasdaq vaø laø chuû tòch cuûa Nasdaq töø nhöõng naêm 1990.

Nguyeân taéc khoáng cheá cuûa Madoff ñoù laø, coâng ty chöùng khoaùn Bernard L. Madof vaø nhöõng giao dòch cuûa coâng ty naøy seõ do Madoff moät mình ñaûm nhieäm, oâng ta quaûn lyù veà phaàn voán, nhöng laïi khoâng ñöa ra nhöõng thoâng baùo veà tình hình voán. Thöïc teá vieäc

Bernard Madoff coù “oâ duø”? Neáu vuï gian laän “chaán ñoäng Wall

Street” khoâng ñöôïc phanh phui, coù leõ caùi teân Bernard Madoff khoâng noåi leân nhö coàn trong nhöõng ngaøy gaàn ñaây. Ngöôøi ta ñaët caâu hoûi raèng lieäu “caùo giaø Wall Street” coù nuoát troïn heát soá tieàn 50 tyû USD hay coøn coù toå chöùc hoaëc nhoùm ngöôøi naøo ñöùng sau haäu thuaãn nöõa?

Moät vuï löøa ñaûo chaán ñoäng Wall Street laø do caû moät baøn tay Madoff taïo neân khieán nhieàu ngöôøi trong giôùi ñaàu tö vaø caùc chuyeân gia trong ngaønh coå phieáu ñeàu nghi ngôø. Ñoäi nguõ laøm vieäc cho Madoff bao goàm nhöõng keá toaùn vieân, caùc nhaø moâi giôùi chöùng khoaùn, luaät sö vaø raát nhieàu ngöôøi hoaït ñoäng

quaûn lyù nguoàn voán vaø cô quaûn lyù nguoàn voán ñoù hoaøn toaøn khoâng taùch bieät. Vieäc kinh doanh cuûa coâng ty chöùng khoaùn naøy hoaøn toaøn laø nhöõng “thieân cô khoâng theå tieát loä”, caùc taøi khoaûn maø caùc nhaø ñaàu tö ñaõ töøng ñeà caäp ñeán ñeàu ñöôïc Madoff “baûo quaûn” trong nhöõng caùi “khoùa an toaøn”.

Vuï gian laän cuûa Madoff thöïc söï ñaõ laøm toån thöông giaùn tieáp ñeán Wall Street vaø thöïc teá ñeå phanh phui boä maët thaät cuûa chieâu thöùc naøy khoâng heà ñôn giaûn. Vaø caâu hoûi ñöôïc ñaët ra ñoù laø ñaèng sau cuù löøa “ñeå ñôøi” naøy cuûa Madoff, khoâng bieát seõ coøn nhöõng cô caáu taøi chính naøo ñöùng ñaèng sau.

Theo nhaän ñònh cuûa caùc chuyeân gia kinh teá, khoâng khoù ñeå coù theå thaáy roõ, trong cuù löøa ngoaïn muïc cuûa Madoff, caùc nhaø ñaàu tö giaøu coù kinh nghieäm cuûa Wall Street ñöông nhieân trôû thaønh nhöõng “ñöùc tin muø quaùng”.

trong Quyõ Ñaàu tö haøng tyû ñoâla maø Madoff laø ngöôøi ñöùng ñaàu ñieàu haønh treân taàng thöù 17 cuûa Truï sôû ñaàu naõo ôû Manhattan.

Giôùi quan saùt cho hay: Coâng ty cuûa Madoff coù haøng traêm khaùch haøng treân toaøn caàu. Vieäc ñieàu haønh caû moät heä thoáng khaùch haøng ña daïng nhö vaäy maø haøng thaùng ñeàu baèng caùc giao dòch qua thö ñieän töû phaûi caàn moät noã löïc voâ cuøng lôùn maø moät ngöôøi thaäm chí coù ñaàu oùc sieâu phaøm, töøng laø huyeàn thoaïi Wall Street cuõng khoâng theå naøo gaùnh xueå.

Ngöôøi ñaøn oâng 70 tuoåi naøy lieäu coù theå laøm taát caû moïi thöù moät mình? Cöù cho raèng oâng ta laøm taát caû thì ít nhaát cuõng phaûi coù ai ñoù quaûn lyù vaø mua chöùng khoaùn chöù. Vaäy hoï ôû ñaâu?

Caùc nhaø ñieàu tra Lieân bang ñang trong giai ñoaïn ñaàu coá gaéng traû lôøi nhöõng caâu hoûi naøy khi hoï ñieàu tra veà

khaùch haøng hoûi veà phöông thöùc kinh doanh hay hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa Madoff, Frank laø ngöôøi nhaän nhöõng cuoäc ñieän thoaïi ñoù. Neáu hoï muoán theâm hay bôùt soá tieàn trong taøi khoaûn cuûa hoï, Frank laø ngöôøi chòu traùch nhieäm taát caû.

Hieän caùc nhaø ñieàu tra vaãn chöa tìm ra coù sai traùi naøo trong hoaït ñoäng ñieàu haønh cuûa Frank. Luaät sö cuûa Frank hoâm qua töø choái cho bieát veà vai troø cuûa khaùch haøng mình hay traû lôøi caâu hoûi lieäu Frank coù bieát vuï gian laän naøy töø tröôùc hay khoâng.

Theâm vaøo ñoù, cuõng coù nhieàu nghi vaán lieân quan ñeán kieåm toaùn cuûa Madoff, Friehling & Horowitz nhöõng ngöôøi “khoâng teân tuoåi” taïi vuøng ngoaïi oâ phía Nam thaønh phoá. Hieän cô quan ñieàu tra vaãn chöa chöùng minh lieäu nhöõng ngöôøi naøy coù dính líu gì ñeán vuï gian laän aên troïn 50 tyû USD cuûa “con baïc khaùt maùu” Bernard Madoff hay khoâng.

Hôn nöõa, tình tieát ñieàu tra cuõng khoâng boû qua vai troø ñaùng keå cuûa nhöõng ngöôøi hoï haøng vôùi Madoff, laø nhöõng ngöôøi ñang laøm vieäc cho oâng nhö anh trai, 2 con trai vaø nhieàu ngöôøi khaùc. Vôï Madoff cuõng khoâng laø ngoaïi leä.

Tuy nhieân, cho ñeán ngaøy hoâm nay, Cô quan ñieàu tra chöa chính thöùc coâng boá moät nghi phaïm naøo vaø caâu chuyeän veà “caùo giaø Wall Street” vaãn coøn daøi vaø taát caû phaûi chôø keát luaän cuûa cô quan ñieàu tra. [ ]

30 31

Laáy trang 2 trong In Dec boi file name laïi 31boû voâ ñaây

Phuïc vuï quyù khaùch caùc loaïi thöùc aên gia ñình, hôïp veä sinh, ngon mieäng, tieáp ñaõi thaân tình, choã ngoài roäng saïch thoaûi maùi. Ñaëc bieät haûi saûn ñoà bieån töôi soáng...

Haûi AÂu haân haïnh kính môøi...

32 33

Giaù hoa, caây caûnh Teát taêng, döï baùo “chaùy” ñaøo Trong khi vieäc tieâu thuï haøng hoaù cho Teát Kyû Söûu ñang coù xu höôùng giaûm

do taâm lyù aên Teát tieát kieäm trong thôøi laïm phaùt thì thuù chôi hoa, caây caûnh luùc teát ñeán, xuaân veà vaãn khoâng theå thieáu ñoái vôùi nhieàu ngöôøi daân.

Nhieàu chuû vöôøn vaø noâng daân taïi caùc laøng hoa tröù danh nhö Nhaät Taân, La Caû, Haø Noäi... vì theá khoâng heà lo ngaïi cho muøa laøm aên saép tôùi.

Ñeán thôøi ñieåm naøy, caùc chuû vöôøn ñaøo lôùn taïi laøng hoa Nhaät Taân (quaän Taây Hoà) ñaõ taáp naäp böùng goác vaøo chaäu ñeå chuaån bò xuaát haøng. Haøng nghìn chaäu ñaøo to, nhoû caùc loaïi ñang ñöôïc “tuùt” laïi daùng vaø töôùi taém caån thaän môøi goïi khaùch chôi ñaøo thuû ñoâ. Ñaøo taïi ñaây coù giaù cheânh leäch khaù lôùn, töø 300.000ñ ñeán 50 trieäu cho moãi goác, tuøy daùng, kích côõ.

Trong khi ñaøo Nhaät Taân ñöôïc döï baùo “chaùy” haøng thì ngöôøi troàng ñaøo taïi vuøng ñaøo La Caû (xaõ Döông Noäi - Haø Ñoâng) vaãn chöa heát lao ñao sau traän luõ lòch söû. Haøng nghìn goác ñaøo bò maát traéng, giôø ñaây noâng daân taäp trung vaøo soá ñaøo coøn soùt laïi. Naêm nay, giaù nhaân coâng taêng töø 60.000ñ leân 100.000ñ/ngöôøi/ngaøy, chöa keå phaân boùn, vaät tö cuõng ñoäi giaù.

Moät thöïc teá nöõa laø ñaøo Nhaät Taân ñang “soát” neân moái buoân vaøo taän ñaây ñeå thu mua vaø “bieán hoaù” ñaøo La Caû thaønh thöông hieäu Nhaät Taân. Giaù ñaøo do vaäy ñöôïc ñaåy leân khoaûng 20% - 40%. Nhieàu ngöôøi troàng ñaøo taïi ñaây cho bieát, gaàn Teát, ñaøo coøn tieáp tuïc taêng giaù do khan hieám sau luõ, song vaãn khoâng lo thieáu ñeå cung öùng cho ngöôøi daân thuû ñoâ nhö döï ñoaùn.

Maët haøng quaát caûnh vaø moät soá loaïi hoa cao caáp cuõng bieán ñoäng veà giaù. Quaát caûnh taïi Quaûng An (quaän Taây Hoà) cuõng ñang taäp keát haøng taïi khu vöïc gaàn khaùch saïn Taây Hoà saün saøng tieâu thuï. Giaù quaát gioáng naêm nay taêng töø 100.000 - 150.000ñ/caây neân giaù quaát caûnh cuõng taêng khoaûng 20%.

Tuy nhieân, nhieàu chuû vöôøn quaát taïi ñaây cho hay, giaù taêng khoâng aûnh höôûng ñeán vieäc tieâu thuï, thaäm chí nhieàu chuû vöôøn phaûi nhaäp theâm quaát töø Höng Yeân, Baéc Giang veà “traø troän” ñeå taêng löôïng tieâu thuï. Ngoaøi quaát, caùc maët haøng hoa töôi cao caáp nhaäp khaåu seõ taêng giaù ñoät bieán, töø 30 - 50%.

Theo moät nhaân vieân sieâu thò hoa Anh Trí (quaän Taây Hoà) cho bieát, nöûa thaùng nöõa Cty naøy môùi nhaäp haøng. Hoa, caây caûnh noäi ñòa baøy baùn vôùi soá löôïng haïn cheá, khoâng khí mua baùn cuõng aûm ñaïm. Vôùi ñaø naøy, löôïng hoa NK seõ giaûm ñaùng keå do giaù taêng cao. Sieâu thò seõ taäp trung vaøo caùc maët haøng hoa töôi bình daân trong nöôùc ñeå taêng löôïng baùn trong Teát.

Ñaø Laït: Thò tröôøng hoa teát seõ bieán ñoäng?

Teát Nguyeân ñaùn 2009 ñang ñeán gaàn, caùc laøng hoa cuûa vuøng hoa Ñaø Laït - Laâm Ñoàng ñang taát baät chuaån bò cho vuï hoa teát. Naêm nay do dieãn bieán baát thöôøng cuûa thôøi tieát neân döï baùo giaù caû seõ bieán ñoäng maïnh, ngöôøi troàng hoa ñang khaáp khôûi möøng thaàm... nhöng thò tröôøng hoa vaãn luoân “ñoûng ñaûnh” neân cuõng khoù löôøng.

Hoa cuùc leân ngoâiTraän luït lòch söû thaùng 11-2008 ñaõ

laøm cho nhöõng ngöôøi noâng daân troàng hoa ôû Haø Noäi laâm vaøo caûnh ñieâu ñöùng vì haàu heát dieän tích hoa vöøa gieo troàng phuïc vuï cho Teát Nguyeân ñaùn ñaõ “cheát chìm” trong nöôùc vaø nhöõng laøng hoa ôû caùc tænh mieàn Trung, Saøi Goøn, ñoàng baèng soâng Cöûu Long cuøng chung caûnh ngoä vì hoa nôû khoâng ñuùng teát.

Ñaây laø moät cô hoäi cho vuøng hoa Laâm Ñoàng vaø theo döï baùo giaù hoa seõ taêng cao chöa töøng coù. Theo Trung taâm Noâng nghieäp Ñaø Laït thì hieän nay toaøn thaønh phoá coù khoaûng 360 ha hoa caùc loaïi nhö: cuùc, salem, lay ôn vôùi khoaûng 108 trieäu caønh phuïc vuï töø Noel ñeán teát, chöa keå nhöõng loaïi hoa löu goác nhö hoàng, ñoàng tieàn, caåm chöôùng...

Ñeán laøng hoa Thaùi Phieân (phöôøng 12 TP Ñaø Laït), nôi coù dieän tích hoa cuùc lôùn nhaát tænh Laâm Ñoàng vôùi nhöõng daõy nhaø kính, nhaø che nylon naèm san saùt, ñi ñaâu cuõng baét gaëp caûnh baø con taát baät xuoáng vöôøn chaêm soùc vuï hoa teát, caùc thöông laùi tìm tôùi taän vöôøn ñaët coïc tieàn hoa cöù roän raøng caû leân.

Toaøn phöôøng hieän coù treân 80 ha seõ cho thu hoaïch vaøo ngaøy 15-12 ñeán ngaøy 15-1 (aâm lòch), rieâng 40 ha chæ daønh cho Teát Nguyeân ñaùn vôùi saûn löôïng khoaûng 16 trieäu caønh, taêng 4 trieäu caønh so vôùi naêm 2007, trong ñoù hoa cuùc caùc loaïi chieám treân 90%.

Moät noâng daân ñòa phöông vui veû: “Vuï hoa naøy daân laøng mình truùng ñaäm roài, chöa naêm naøo thò tröôøng hoa cuùc nhoän nhòp nhö baây giôø, coøn hôn 1 thaùng nöõa môùi tôùi teát maø caùc thöông laùi ñaõ baét ñaàu ñi gom haøng cho Saøi Goøn vaø

caùc tænh phía Baéc, nhaát laø Haø Noäi. Ngoaøi dieän tích chuyeân canh, baø con coøn môû roäng theâm 5 ha hoa phuïc vuï teát”.

Hieän nay, 1 caønh cuùc taïi vöôøn coù giaù 1.000 ñoàng theo vaït, 1.300 ñoàng/boâng giaù baùn leû. Caùc naêm tröôùc hoa cuùc voán laø loaïi cho ít lôïi nhuaän hôn so vôùi caùc haøng hoa khaùc, khi ñöôïc giaù nhaát cuõng chæ ôû möùc 500 - 800 ñoàng/caønh, teát vöøa qua laø 500 ñoàng/caønh. Vôùi möùc giaù nhö hieän nay baø con nôi ñaây laõi roøng 160 trieäu ñoàng/ha.

Taïi laøng hoa Hieäp An, huyeän Ñöùc Troïng chuyeân troàng hoa lay ôn, vuï naøy baø con gieo troàng 351 ha hoa cho vuï ñoâng xuaân vôùi treân 20 chuûng loaïi, saûn löôïng gaàn 80 trieäu caønh.

Caùc naêm tröôùc neáu maø ñaét haøng laém thì cuõng phaûi chôø tôùi luùc cho caây ra hoa môùi coù ngöôøi tôùi hoûi mua vôùi giaù töø 1.200 1.500 ñoàng/caønh. Baây giôø giaù taïi vöôøn ñaõ laø 3.000 ñoàng/goác, ñaây laø möùc giaù cao nhaát töø tröôùc tôùi

Phaàn lôùn nhöõng noâng daân ôû ñaây phaûi töï tìm ñaàu ra cho saûn phaåm, khoâng coù thò tröôøng oån ñònh, giaù caû baáp beânh vì coøn phuï thuoäc vaøo caùc “moái”. Anh Nguyeãn Khaéc Khen (phöôøng 5, TP Ñaø Laït) taâm söï: “Nhö ñôït vöøa roài ngaøy 20-11, anh ôû treân naøy ñoùng haøng vôùi giaù 3.000 ñoàng/boâng cuõng khoâng coù vì caùc “moái” ôû SG baûo laø khoâng coù hoa, nhöng khi hoa mình chöa tôùi nôi thì hoa ôû Trung Quoác ñaõ aøo aït ñoå veà vôùi giaù thaáp hôn nhieàu theá laø ñaønh baùn vôùi chæ baèng nöûa giaù voán”.

Khoâng chæ rieâng baø con noâng daân maø nhö anh Duy cuõng baên khoaên: “Naêm nay ñöôïc döï baùo laø seõ khan hieám nguoàn haøng, vì caùc laøng hoa haàu nhö khoâng ñaùp öùng ñuû soá löôïng, ngoaøi Ñaø Laït coøn coù Sa Pa (Laøo Cai) nhöng soá löôïng khoâng ñaùng keå, tuy nhieân tình hình naêm nay coøn phuï thuoäc vaøo Trung Quoác, neáu vöïa hoa cuûa Haûi Nam (Trung Quoác) maø coù tuyeát rôi thì haøng seõ ñaét chöa töøng coù, tôùi luùc ñoù caàu seõ

choïn 20 - 30 doanh nghieäp löõ haønh quoác teá lôùn, xaây döïng ngay khoaûng 100 tour du lòch töø caùc thò tröôøng chính cuûa du lòch Vieät Nam.Quaûng Nam vaø Quaûng Bình taêng

chuyeán taøu teát Saùng 26.12, oâng Nguyeãn Thanh

Sang - Tröôûng ga Tam Kyø (Quaûng Nam) cho bieát ñaõ coù theâm 2 ñoaøn taøu môùi ñöôïc laäp ñeå phuïc vuï nhu caàu ñi laïi sau Teát nguyeân ñaùn Kyû Söûu ñi Sai Goøn vôùi hôn 1.500 choã ngoài.

Cuï theå, taøu SK1 khôûi haønh töø ga Tam Kyø luùc 19 giôø 50 ngaøy 30.1.2009 (muøng 5 teát); taøu SK3 khôûi haønh luùc 8 giôø 30 ngaøy 31.1 (muøng 6 teát). Ngoaøi ra töø ngaøy 1 - 10.2 ( töø muøng 7 ñeán 16 thaùng gieâng), ga Tam Kyø boå sung hôn 200 veù taøu Thoáng Nhaát tuyeán Tam Kyø-Saøi Goøn

Töø ngaøy 11 - 28.1.2009 (töùc 16 thaùng chaïp ñeán muøng 3 teát), ngoaøi 4 ñoâi taøu Thoáng Nhaát chaïy thöôøng xuyeân taïi ga Ñoàng Hôùi (Quaûng Bình) coøn coù theâm 8 ñoâi taøu taêng cöôøng döøng taïi ga ñeå ñaùp öùng nhu caàu ñi laïi cuûa haønh khaùch trong dòp Teát nguyeân ñaùn. 50% caùc gia ñình thaønh thò mua

saém ôû sieâu thòTheo soá lieäu ñieàu tra, khoaûng 50%

caùc gia ñình thaønh thò ñaõ mua saém ôû sieâu thò moãi thaùng. Töø 1-1-2009, VN seõ chính thöùc môû cöûa thò tröôøng phaân phoái vaø baùn leû theo cam keát gia nhaäp WTO.

Vôùi lôïi theá saân nhaø, caùc cöûa haøng doanh nghieäp kinh doanh baùn leû caàn phaûi taän duïng toái ña nhöõng tieàm naêng saün coù nhö: heä thoáng phaân phoái roäng khaép, am hieåu veà thò tröôøng trong nöôùc cuõng nhö thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng... môùi coù theå caïnh tranh ñöôïc vôùi caùc taäp ñoaøn baùn leû lôùn, coù kinh nghieäm laâu naêm treân thò tröôøng theá giôùi.Dòch vuï quaø teát thôøi... khoù khaên

Töø ñaàu thaùng möôøi hai, giôùi kinh doanh ñaõ khôûi ñoäng dòch vuï gioû quaø teát. Maëc duø chuaån bò raát khaån tröông nhöng ngöôøi kinh doanh ñaõ löôøng tröôùc söùc mua naêm nay neân ñaõ ñöa ra nhieàu löïa choïn cho ngöôøi tieâu duøng.

Ñaõ coù nhöõng goùi quaø bình daân vôùi giaù döôùi 100.000 ñoàng nhöng vaãn ñuû traø, röôïu, baùnh möùt ñeå ñoùn teát.

nay”. Nhieàu ngöôøi döï ñoaùn khaû naêng naêm nay giaù hoa seõ raát cao töø 8.000 - 10.000 ñoàng/boâng vaø nhaø vöôøn nhö ñang naèm mô vì tröø chi phí baø con thu laõi 300 trieäu ñoàng/ha. Coù leõ naêm nay khoâng ñuû haøng cung caáp cho thò tröôøng.

Giaù cao vaãn loPhaàn lôùn baø con nhaø vöôøn cho raèng

hoa laø maët haøng “ñoûng ñaûnh” nhaát, khoâng theå löôøng tröôùc ñöôïc giaù caû töø nay ñeán teát seõ nhö theá naøo, vì giaù hoa bieán ñoåi theo töøng ngaøy thaäm chí theo töøng giôø. Chò Nguyeãn Thò Tuyeát ôû laøng hoa Vaïn Thaønh laø ngöôøi coù thaâm nieân hôn 20 naêm trong ngheà thu mua hoa cho bieát: “Vaøo nhöõng ngaøy nhö raèm hay leã teát, luùc 3 giôø saùng ñeán 6 giôø saùng giaù hoa cao nhaát, nhöng chæ caàn bò keït xe hay vì nhieàu haøng quaù maø xe vaøo muoän hôn luùc 7 giôø saùng laø giaù ñaõ giaûm roài coù luùc giaûm hôn moät nöûa, vì luùc naøy haøng veà nhieàu”.

vöôït cung”.Naêm 2009: Caùc tour du lòch trong nöôùc seõ giaûm giaù lôùn

Naêm 2009, ngöôøi daân seõ coù cô hoäi tham gia caùc tour du lòch giaù reû khi chieán dòch khuyeán maõi lôùn cuûa ngaønh du lòch ñöôïc Toång cuïc Du lòch (TCDL) Vieät Nam coâng boá vaøo 1-2009

Theo ñoù, chöông trình khuyeán maõi ñoái vôùi du khaùch seõ keùo daøi töø thaùng 1 ñeán thaùng 9-2009. Veà dòch vuï löu truù, tôùi thôøi ñieåm naøy, nhieàu khaùch saïn cam keát giaûm 30-50%. Haøng khoâng Vieät Nam cuõng cam keát khuyeán maõi töø 30-50% giaù veù caùc ñöôøng bay quoác teá vaø noäi ñòa cho caùc tour khuyeán maõi.

Beân caïnh ñoù, TCDL cuõng ñaõ trao ñoåi vôùi moät soá haõng haøng khoâng, nhaø cung caáp dòch vuï vaän chuyeån, höôùng daãn vieân, mua saém, aên uoáng... cam keát ñaêng kyù tham gia chöông trình giaûm giaù nhaèm taêng söùc huùt cuûa ngaønh du lòch Vieät Nam. Hieän, TCDL ñaõ löïa

Moät phuï nöõ treû ñi ñeán gaëp moät baø boùi:

- 5 naêm tröôùc, baø ñaõ boùi cho toâi moät queû raèng toâi seõ coù choàng vaø 5 ñöùa con.

- Roài thì sao? - Daï, baø ñaõ ñoaùn ñuùng, toâi ñaõ

coù 5 ñöùa con. - Thaät tuyeät vôøi! Theá chò coøn phaøn

naøn gì? - Baây giôø toâi chæ muoán bieát lieäu

toâi saép coù choàng hay chöa?

34 35

Khaûo saùt thöïc phaåm teát Kyû Söûu 2009: Ngöôøi tieâu duøng bôùt aên thòt

Trung taâm thoâng tin phaùt trieån noâng nghieäp, noâng thoân (AGROINFO) trong nöôùc vöøa coù baùo caùo veà tieâu duøng thòt vaø thöïc phaåm Teát Kyû Söûu 2009.

Theo baùo caùo naøy, naêm 2008 khi laïm phaùt ñang ôû möùc cao, vaán ñeà veä sinh an toaøn thöïc phaåm ngaøy caøng nhöùc nhoái, khi ngaønh chaên nuoâi taêng tröôûng chaäm laïi thì xu höôùng tieâu duøng caùc loaïi thòt cuõng baét ñaàu giaûm daàn. Tæ troïng chi tieâu cho thòt trong toång chi tieâu cho ñôøi soáng vaø chi tieâu bình quaân haèng thaùng cuûa ngöôøi trong nöôùc cuõng ñang giaûm. Cô caáu chi tieâu cho thòt khoâng coù nhieàu bieán ñoåi, nhieàu nhaát vaãn laø thòt heo chieám khoaûng 40%, trong khi caùc loaïi thòt cheá bieán chæ chieám moät tæ leä nhoû.

Chi tieâu cho thòt trong caùc dòp leã teát cuõng taêng so vôùi chi tieâu cho thòt haèng thaùng nhöng xu höôùng taêng ngaøy caøng chaäm laïi. Rieâng vôùi thòt gaø, ngöôøi VN trong nöôùc ñaõ tieâu duøng taêng voït trong caùc naêm 2007 vaø 2008. Tieâu duøng thòt gaø vöôït xa toác ñoä taêng cuûa ngaønh chaên nuoâi trong nöôùc, chöùng toû thòt gaø nhaäp ñang coù choã ñöùng ñaùng keå trong tieâu duøng cuûa ngöôøi trong nöôùc.

Veà tieâu duøng thòt cuûa hai thaønh phoá lôùn laø Haø Noäi vaø Saøi Goøn, ngöôøi daân Haø Noäi coù khoái löôïng tieâu duøng nhieàu hôn ngöôøi daân Saøi Goøn caû vaøo dòp teát laãn trung bình haèng thaùng. Theo ñieàu tra ngöôøi tieâu duøng thöïc phaåm naêm 2008 cuûa AGROINFO, trung bình moät thaùng moät gia ñình daân cuûa Haø Noäi tieâu duøng heát 12,34kg thòt caùc loaïi, cao hôn so vôùi möùc tieâu duøng trung bình thaùng cuûa moät gia ñình daân Saøi Goøn (11,9kg).

AGROINFO cho bieát nhöõng thaùng cuoái naêm 2008 laø quaõng thôøi gian ñaày khoù khaên cho ngöôøi chaên nuoâi, trong khi giaù caû caùc maët haøng thòt, thöïc phaåm ñang haï nhieät cuøng vôùi ñaø suy giaûm kinh teá thì giaù thöùc aên chaên nuoâi trong nöôùc laïi giaûm khoâng ñaùng keå (2-10%). Caùc chi phí ñaàu vaøo khaùc nhö giaù nhaân coâng, thuoác thuù y, laõi suaát ngaân haøng... vaãn ôû möùc cao, khieán ngöôøi daân thôø ô vôùi chaên nuoâi.

Tröôùc nhöõng bieán ñoäng töø giaù caû thöùc aên coâng nghieäp, vaán ñeà dòch beänh, thôøi tieát cuøng vôùi vieäc taêng thueá suaát nhaäp khaåu thòt cuûa Chính phuû VN seõ laøm nguoàn cung thòt nhöõng thaùng cuoái naêm vaø dòp teát giaûm. Tuy nhieân, khoâng nhö nhöõng naêm tröôùc, nhu caàu tieâu duøng thòt nhöõng thaùng cuoái naêm 2008 vaø teát 2009 döï baùo seõ khoâng taêng maïnh do aûnh höôûng cuûa vaán ñeà laïm phaùt vaø nhöõng khoù khaên cuûa neàn kinh teá. Do vaäy, giaù caû caùc loaïi thòt seõ khoâng taêng maïnh.

Theo ñieàu tra cuûa AGROINFO taïi Haø Noäi vaø Saøi Goøn, döï baùo möùc tieâu duøng thöïc phaåm trong dòp Teát Nguyeân

ñaùn 2009 taêng khoaûng 38,3% so vôùi tieâu duøng bình thöôøng. Möùc taêng naøy thaáp hôn nhieàu so vôùi möùc taêng cuûa nhöõng naêm gaàn ñaây (thöôøng töø 50-60%). Taïi Haø Noäi, möùc taêng tieâu duøng thöïc phaåm dòp teát ñöôïc döï baùo seõ thaáp hôn Saøi Goøn. Möùc taêng trung bình cuûa Saøi Goøn laø 52,5%, trong khi ñoù möùc taêng trung bình cuûa Haø Noäi laø 26,9%.

Döï baùo möùc tieâu duøng thòt boø teát taïi Saøi Goøn taêng 52,57%, Haø Noäi taêng 39,65%. Veà thòt heo: Saøi Goøn taêng 62,62%, trong khi ñoù Haø Noäi taêng 29,05%.

Caét giaûm quaø teátMoät soá caùc doanh nghieäp trong nöôùc

vaøo thôøi ñieåm naøy ñang “ñong ñeám” danh saùch nhöõng ñoái taùc maø mình seõ göûi quaø caûm ôn sau suoát moät naêm kinh doanh. Moät doanh nhaân cho bieát “Naêm nay toâi chæ mua 500 phaàn quaø, giaûm gaàn moät nöûa so vôùi naêm tröôùc. Nhöõng khaùch haøng nhoû, leû chæ göûi thieäp chuùc möøng” -

“Tinh goïn” danh saùch taëng quaø, öu tieân khaùch haøng chieán löôïc hoaëc giaûm giaù trò goùi quaø laø caùch thöùc caùc doanh nghieäp ñang aùp duïng cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän taøi chính coâng ty cuoái naêm.

nhieàu nhaø saûn xuaát, sieâu thò, cöûa haøng ñang tung ra nhöõng maãu quaø daïng gia ñìnhp, tuùi, gioû tieän duïng cho ngöôøi mua duøng laøm quaø taëng.

Ngoaøi moät soá gioû quaø maãu coù ghi roõ loaïi vaø giaù cuûa moùn haøng beân trong, caùc sieâu thò, cöûa haøng baùch hoùa thöïc phaåm... ñeàu coù danh muïc haøng hoùa rieâng ñeå doanh nghieäp choïn mua vaø goùi quaø phuø hôïp vôùi tuùi tieàn cuûa mình.

Ñaïi dieän Trung taâm thöông maïi Zen Plaza cho bieát ngöôøi tieâu duøng coù theå choïn quaø taëng theo yù thích vaø giaù caû ñeà nghò. Taïi heä thoáng Big C, ñaõ laäp haún hai kho trung chuyeån chæ thöïc hieän vieäc goùi vaø chuyeån quaø teát cho khaùch haøng ñeå traùnh tình traïng giao haøng treã hay “chaùy” haøng.

Beân caïnh ñoù, ñeå giuùp nhöõng khaùch haøng coù thu nhaäp thaáp cuõng coù theå “chuyeån taûi ñöôïc tình thaân” veà gia ñình vaø ngöôøi thaân trong nhöõng ngaøy xuaân, Big C coù caùc gioû quaø giaù 49.000 ñoàng, 75.000 ñoàng vaø 95.000 ñoàng/gioû. Maëc duø giaù reû nhöng caùc gioû quaø cuûa Big C cuõng coù ñuû nöôùc ngoït, traø sen, röôïu, baùnh quy, keïo ñaäu pgia ñìnhng nöôùc coát döøa, caø pheâ...

Tìm caùch giaûm giaùHieän caùc sieâu thò ñang tìm nhieàu

caùch ñeå nhaø cung caáp giaûm giaù nhöõng saûn phaåm khoâng theå thieáu trong gioû quaø. Theo ñaïi dieän cuûa Maximark, caùc moùn haøng trong gioû quaø ñeàu ñöôïc höôûng chöông trình khuyeán maõi thöïc hieän taïi khu vöïc töï choïn.

Khoâng oàn aõ, chen chuùc nhö nhöõng gì dieãn ra taïi caùc sieâu thò, trung taâm thöông maïi, caùc coâng ty cung caáp dòch vuï taëng quaø teát qua maïng cuõng ñang gaáp ruùt “chaïy” chuaån bò nguoàn haøng ñaùp öùng nhu caàu ñaët haøng qua maïng cuûa giôùi vaên phoøng... Ngoaøi ñaët haøng qua maïng, caùc website cung caáp dòch vuï quaø teát coøn laäp ra nhöõng ñöôøng daây noùng nhaän ñôn ñaët haøng, hoã trôï tö vaán 24/24 giôø cho khaùch haøng, taïo ra moät khoâng khí soâi noåi.

Ñeå traùnh tröôøng hôïp mua haøng keùm chaát löôïng, haøng saép heát haïn söû duïng, ngöôøi tieâu duøng neân ñeán nhöõng trung taâm, sieâu thò uy tín ñaët haøng. Moät ngöôøi tieâu duøng ôû Q.1 cho bieát töøng mua gioû quaø coù laãn keïo soâcoâla chaát löôïng keùm maø khoâng bieát.

Baùnh chöng, caây kieång giaù khoâng taêng

Taïi Saøi Goøn, caùc dòch vuï baùnh teùt, hoa kieång ñaõ baét ñaàu khôûi ñoäng. Thöông hieäu baùnh xeøo Möôøi Xieàm naêm nay tham gia dòch vuï nhaän ñaët baùnh xeøo, baùnh teùt... töø ngaøy 3-12 vôùi giaù 39.000 ñoàng/phaàn ñoái vôùi baùnh xeøo, 32.000 ñoàng/ñoøn ñoái vôùi baùnh teùt nhaân chuoái, 35.000 ñoàng/ñoøn baùnh teùt nhaân ñaäu xanh - thòt, 37.000 ñoàng/ñoøn ñoái vôùi baùnh teùt laù caåm ñaäu ñen, 12.000 ñoàng/caùi ñoái vôùi baùnh ít traàn.

Ñôn vò caây caûnh “3 Trí”, aáp 5, xaõ Taân Thaïnh Ñoâng, huyeän Cuû Chi coù dòch vuï baùn vaø giao hoa taän nhaø cho khaùch vôùi giaù khoâng ñoåi, trong ñoù moät caëp vaïn thoï cheùn ñeå ñöa oâng taùo, röôùc oâng baø... ñöôïc giöõ giaù 60.000-70.000 ñoàng/caëp. Taïi moät soá saïp kinh doanh hoa giaû ôû chôï Bình Taây hieän cuõng nhaän keát hoa kim sa theo yeâu caàu cuûa khaùch vôùi giaù 50.000-140.000 ñoàng/bình.

Vietnam Airlines cam keát khoâng taêng veù dòp Teát

Haõng haøng khoâng Quoác gia VN trong nöôùc (Vietnam Airlines) tuyeân boá khoâng taêng giaù veù duø tröôùc ñoù, Lieân boä Taøi chính - Giao thoâng vaän taûi ñaõ baõi boû möùc traàn giaù cho nhieàu chaëng bay noäi ñòa vaø nhu caàu ñi laïi trong dòp Teát döï kieán taêng khoaûng 30% ngaøy thöôøng.

Mua veù maùy bay Teát sôùm seõ reû hôn

Giaù daàu theá giôùi giaûm maïnh vaø döï baùo coù theå tieáp tuïc haï nhieät trong thôøi

Vietnam Airlines taêng khoaûng 850 chuyeán bay trong dòp Teát. Theo keá hoaïch, Vietnam Airlines seõ

taêng khoaûng 850 chuyeán bay trong giai ñoaïn töø ngaøy 10/1/2009 ñeán heát ngaøy 9/2/2009 (töùc laø ngaøy 15 thaùng Chaïp ñeán ngaøy 15 thaùng Gieâng AÂm lòch). Trong ñoù rieâng ñöôøng bay Haø Noäi - SG taêng gaáp ñoâi so vôùi ngaøy cao ñieåm vôùi 430 chuyeán, töông öùng vôùi khoaûng 110.000 gheá. Haõng cuõng coâng boá baét ñaàu baùn veù maùy bay qua maïng töø ngaøy 15/12 tôùi.

Vietnam Airlines cho raèng, giöõ oån ñònh giaù veù vaø phuï phí xaêng daàu laø caùch toát nhaát maø haõng coù theå laøm nhaèm ñaûm baûo quyeàn lôïi cho haønh khaùch. Ngoaøi vieäc cam keát giöõ giaù veù trong dòp Teát, Vietnam Airlines cuõng tuyeân boá seõ haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát tình traïng chaäm huûy chuyeán gaây böùc xuùc cho khaùch haøng. Naêm 2007, tyû leä hoaõn huûy chuyeán cuûa haõng vaøo khoaûng 16%, keá hoaïch ñaët ra cho naêm 2008, tyû leä naøy vaøo khoaûng 11%.Töø 1-10, baùn veù taøu Teát Kyû SöûuToång coâng ty Ñöôøng saét Vieät Nam

cho bieát, naêm nay ñaõ coù keá hoaïch coâng boá lòch chaïy taøu vaø giaù veù taøu hoûa Teát Kyû Söûu sôùm cho haønh khaùch chuû ñoäng mua veù. Theo döï kieán, ngaøy 1-10, ngaønh ñöôøng saét seõ baét ñaàu baùn veù taøu Teát ñoái vôùi caùc ñoâi taøu chaïy thöôøng xuyeân vaø töø ngaøy 1-11 baùn veù caùc ñoâi taøu chaïy theâm.

Döï kieán, dòp Teát naêm nay, ngaønh ñöôøng saét toå chöùc chaïy theâm 12 - 13

boán giöôøng, gaén ñieàu hoøa khoâng khí, vaùch oáp goã vaø nhaø veä sinh saïch seõ. Haønh khaùch treân caùc toa xe naøy ñöôïc phuïc vuï moät böõa aên nheï trong haønh trình.

Beán Tre: öu tieân xe khaùch qua phaø dòp Teát Kyû Söûu

Caùc xe khaùch ñöôïc pheùp ñoái löu treân tuyeán Beán Tre ñi caùc tænh vaø ngöôïc laïi, ñöôïc öu tieân qua caùc beán phaø thuoäc Xí nghieäp Phaø Beán Tre quaûn lyù bao goàm: phaø Taân Phuù (huyeän Chaâu Thaønh, Chôï Laùch), phaø Haøm Luoâng (thò xaõ Beán Tre, huyeän Moû Caøy); phaø Caàu Vaùn (xaõ An Thuaän, Giao Thaïnh, huyeän Thaïnh

gian tôùi laø tín hieäu vui cho taát caû caùc haõng haøng khoâng. Ngoaøi vieäc baõi boû khoaûn thu phuï phí xaêng daàu, Vietnam Airlines cam keát khoâng taêng giaù veù maùy bay trong dòp Teát Nguyeân ñaùn saép tôùi. Haõng cuõng ñang xaây döïng chöông trình baùn veù maùy bay khuyeán maõi trong dòp Teát vaø döï kieán seõ coâng boá ngay trong tuaàn naøy.

ñoâi taøu vôùi soá löôïng choã cung öùng cho haønh khaùch töông ñöông Teát Maäu Tyù.

Cuõng theo Toång coâng ty, thôøi gian tôùi, Coâng ty Vaän taûi haønh khaùch ñöôøng saét Haø Noäi seõ ñöa moät soá toa xe cao caáp noái vaøo caùc ñoaøn taøu chaïy treân tuyeán Haø Noäi - Ñaø Naüng. Moãi toa xe loaïi naøy coù 28 giöôøng naèm, khoang

Phuù) vaø phaø Coå Chieân (Beán Tre, Traø Vinh). Thôøi gian öu tieân: töø 25 thaùng chaïp naêm Maäu Tyù 2008 ñeán muøng 10 thaùng gieâng naêm Kyû Söûu 2009.

Caùc xe khaùch thuoäc dieän treân ñaêng kyù vôùi Trung taâm quaûn lyù ñieàu haønh caùc beán xe cuûa tænh ñeå ñöôïc caáp phuø hieäu: xe phuïc vuï teát.

Toå chöùc nhieàu leã hoäi dòp Teát Kyû Söûu

* Baén phaùo hoa taïi 6 ñieåmCaùc leã hoäi nhö ñöôøng hoa Nguyeãn

Hueä (töø ngaøy 23 ñeán 28-1-2009), ngaøy hoäi baùnh teùt seõ tieáp tuïc ñöôïc toå chöùc nhö moïi naêm.

Ngoaøi ra coù theâm nhöõng chöông trình môùi nhö: phoá toûa saùng (trang trí ñöôøng saù baèng ñeøn maøu), maët phoá teát vaø bieåu dieãn doorshows... Trong khi ñoù, vieäc baén phaùo hoa ñeâm giao thöøa naêm nay seõ ñöôïc toå chöùc taïi saùu ñòa ñieåm (luùc 24g ngaøy 25-1, töùc 30 thaùng chaïp aâm lòch).

Rieâng veà gia ñình hoa xuaân, Saigon tieáp tuïc toå chöùc taïi coâng vieân Tao Ñaøn Q.1 vôùi quy moâ khoaûng 4.000 ñeán 5.000 hieän vaät ñöôïc tröng baøy vaø döï thi cuøng nhieàu leã gia ñình khaùc. Thôøi gian dieãn ra hoäi hoa xuaân töø 20 ñeán 31-1-2009 (töùc töø 25 thaùng chaïp ñeán heát moàng 6 teát). Haøng Teát Kyû Söûu 2009 seõ reû hôn

5 - 10%? Sau “côn baõo” melamine, caùc haøng

hoùa thöïc phaåm Trung Quoác nguoàn cung caáp lôùn ôû Vieät Nam ñang bò taåy chay, haøng hoùa noäi ñòa laïi ñang ñöôïc öa chuoäng. Coù leõ Teát Nguyeân Ñaùn tôùi, ngöôøi daân seõ noùi “khoâng” vôùi thöïc phaåm phöông Baéc.

Ñaïi dieän sieâu thò Citimart - cho bieát ñeán thôøi ñieåm naøy thò tröôøng quaø teát khaù im aéng, chæ moät vaøi coâng ty ñaët haøng vaø soá löôïng ñôn haøng giaûm 30-50% so vôùi naêm ngoaùi.

Theo heä thoáng Maximark, thò tröôøng keùm soâi ñoäng neân nhaø cung caáp phaûi linh hoaït. Do giaù caùc loaïi baùnh möùt, keïo, nöôùc giaûi khaùt hoaëc röôïu, thöïc phaåm cheá bieán - nhöõng saûn phaåm khoâng theå thieáu trong gioû quaø teát - taêng 10-15% so vôùi naêm ngoaùi neân giaù gioû quaø teát cuõng taêng töông öùng. Ñeå giaûm aùp löïc cho ngöôøi tieâu duøng,

36 37

Teát 2009, toång möùc mua saém cuûa Haø Noäi laø 9.500 tyû ñoàng?

Theo Sôû Coâng Thöông Haø Noäi, do daân soá thaønh phoá taêng gaáp ñoâi khi ñòa giôùi haønh chính môû roäng vaø haøng hoaù bò tröôït giaù so vôùi Teát naêm tröôùc neân möùc tieâu duøng haøng hoaù dòp Teát Nguyeân Ñaùn saép tôùi seõ cao.

Sôû döï kieán, thaùng Teát 2009, toång möùc löu chuyeån haøng hoùa baùn leû vaø dòch vuï taïi ñaây ñaït khoaûng 9.500 tyû ñoàng. Trong ñoù, öôùc tính trong thaùng Teát, veà löông thöïc, Haø Noäi tieâu thuï khoaûng 70.000 taán/thaùng, thòt lôïn 13.000taán lôïn hôi/thaùng, thòt boø 3.000 taán thòt/thaùng, thòt gia caàm 4.000 taán, rau quaû 80.000 taán/thaùng. Nhu caàu baùnh möùt keïo caùc loaïi vaøo khoaûng 1.200 taán, bia röôïu, nöôùc giaûi khaùt 7-8 trieäu lít...

Nhu caàu tieâu thuï haøng hoaù cuûa ngöôøi daân taêng cao trong dòp teát laø cô gia ñình ñeå caùc DN thöông maïi ñaåy maïnh saûn xuaát vaø kinh doanh haøng hoaù.

Lí do laø, hieän nay, caùc trung taâm thöông maïi, sieâu thò nhö Metro, Big C, Intimex, Fivimart coù keá hoaïch döï tröõ ñaày ñuû caùc loaïi haøng thieát yeáu phuïc vuï Teát vôùi toång soá tieàn khoaûng 1.000 tyû ñoàng. Caùc Cty Xuaát nhaäp khaåu Löông

nhu caàu ngöôøi daân taêng ngoaøi möùc döï kieán.

Ñeå kòp thôøi coù ñuû löôïng haøng hoùa phuïc vuï trong dòp Teát Nguyeân ñaùn Kyû Söûu 2009, thaønh phoá coù chuû tröông hoã trôï moät soá DN lôùn vôùi toång soá tieàn 160 tyû ñoàng, laõi suaát 0% trong 5 thaùng ñeå hoï chuû ñoäng döï tröõ haøng hoùa thieát yeáu, ñaûm baûo cung öùng cho thò tröôøng vôùi giaù caû hôïp lyù, chaát löôïng ñaûm baûo.

Haøng teát seõ reû hôn 5 - 10%?Thôøi ñieåm hieän nay, taïi caùc sieâu thò,

caùc nhaø cung caáp thöïc phaåm ñaõ göûi baûng thoâng baùo giaù haøng teát vaø caùc loaïi thöïc phaåm coù bao bì gia ñìnhp xuaân. Theo caùc nhaø kinh doanh, hoï

caùc maët haøng baùnh keïo, thöïc phaåm cheá bieán goàm bô, daàu aên, boät mì, boät söõa, boät caø pheâ ca cao... ñeàu giaûm giaù töø 5 40%. Ngay caû nguyeân lieäu bao bì caùc loaïi töø voû gia ñìnhp giaáy, thieác ñeán nhöïa ñeàu giaûm giaù khoaûng 10 55%. Ngoaøi ra, söùc mua cuûa thò tröôøng trong caùc thaùng qua ñaõ bò giaûm hoaëc chöõng laïi.

Theo cuïc Thoáng keâ Haø Noäi, loaïi tröø yeáu toá bieán ñoäng giaù, löôïng haøng hoaù vaø dòch vuï tieâu thuï 10 thaùng ñaàu naêm chæ taêng 13,3% trong khi cuøng kyø naêm ngoaùi taêng 15,5%. Do vaäy, muoán taêng doanh thu buoäc nhaø kinh doanh phaûi thieát keá möùc giaù caïnh tranh.

Baøn veà keá hoaïch chuaån bò haøng hoùa phuïc vuï ngöôøi daân Thuû ñoâ trong dòp Teát saép tôùi, caùc DN ñeàu ñöa ra nhaän ñònh, vôùi boái caûnh kinh teá khoù khaên nhö hieän nay, nhu caàu mua saém, tieâu duøng vaøo dòp Teát AÂm lòch naêm nay seõ khoâng cao. Tuy nhieân, vaán ñeà ñaët ra laø neáu caùc DN ñeàu khoâng chuaån bò ñuû nguoàn haøng thì nhieàu khaû naêng laïi seõ xaûy ra soát giaù neáu nhu caàu taêng ngoaøi döï ñoaùn. Teát naøy khoâng lo thieáu baùnh keïo

Maëc duø söùc mua thò tröôøng thôøi gian qua giaûm do tình hình khoù khaên kinh teá, nhöng Teát naøy caùc coâng ty saûn xuaát baùnh keïo vaãn taêng saûn löôïng theâm 15-25% ngaøy thöôøng, song giaù baùn cuõng taêng toác theo.

Ñaïi dieän Taäp ñoaøn Kinh Ñoâ cho bieát, giaù nguyeân vaät lieäu vöøa qua ñaõ taêng 30-40%. Vì vaäy, giaù baùn caùc saûn phaåm baùnh keïo, thöïc phaåm phuïc vuï

Kinh Ñoâ cuõng ñöa ra 30 saûn phaåm môùi, trong ñoù, 3 doøng saûn phaåm chuû ñaïo cuûa dòp Teát naêm nay laø Cookies Korento (cheá bieán töø bô söõa), Share (loaïi baùnh moûng, gioøn, keïp kem) vaø doøng saûn phaåm quaø bieáu Teát ñöïng trong gia ñìnhp thieác hoaëc gia ñìnhp giaáy coù khoái löôïng 240-700g.

Muøa Teát naêm nay, Coâng ty coå phaàn Bibica cuõng tung ra thò tröôøng khoaûng 20 saûn phaåm môùi vôùi caùc loaïi baùnh gia ñìnhp vò göøng, kem Orris, daâu, cam. Soá löôïng baùnh keïo coâng ty naøy cung caáp cho thò tröôøng trong dòp Teát naêm nay khoaûng 4.500 taán, trong ñoù coù hôn 5 trieäu gia ñìnhp keïo vôùi doanh thu döï kieán khoaûng 180 tyû ñoàng.

Nhieàu coâng ty saûn xuaát baùnh keïo khaùc cuõng ñieàu chænh saûn löôïng 15-20% so vôùi cuøng kyø naêm ngoaùi. Theo caùc nhaø saûn xuaát, döï baùo söùc mua seõ taêng maïnh vaøo nhöõng ngaøy cuoái naêm do thôøi gian qua nhieàu gia ñình tieâu duøng ñaõ deø daët bôûi vaät giaù leân cao, nay seõ “côûi môû” hôn.

Nhieàu cöûa haøng, ñaïi lyù baùnh keïo cuõng ñaõ tröõ haøng Teát khaù doài daøo. Chuû caùc saïp haøng ôû chôï Taân Ñònh (quaän 1), Baø Chieåu (quaän Bình Thaïnh), cho bieát chuaån bò baùnh keïo khaù ñaày ñuû.

Chuû moät quaày thöïc phaåm baùnh keïo chôï Taân Ñònh noùi: “Maëc duø nhieàu döï baùo cho raèng söùc mua seõ giaûm suùt, haøng khoâng baùn chaïy do aûnh höôûng cuûa tình hình kinh teá nhöng toâi vaãn ñaët haøng vôùi soá löôïng ñaûm baûo ñeå baùn cho khaùch trong dòp cuoái naêm”. Theo chuû haøng naøy, baùnh keïo, möùt, laïp xöôûng, nöôùc ngoït, bia... laø nhöõng maët haøng tieâu duøng khoâng theå thieáu ôû caùc gia ñình trong moãi dòp xuaân veà. Vì theá, söùc tieâu thuï nhöõng maët haøng naøy seõ vaãn taêng cao.

Moät soá chuû ñaïi lyù, tieäm taïp hoùa khaùc cuõng cho bieát vieäc taêng cöôøng tích tröõ haøng teát nhö hieän nay laø do ruùt kinh nghieäm thò tröôøng muøa baùnh trung thu

vöøa qua. Vaøo ñaàu muøa baùnh, caùc cöûa haøng chæ daùm daùm ñaët moät löôïng haøng vöøa ñuû ñeå baùn. Tuy nhieân, gaàn ñeán nhöõng ngaøy cuoái muøa trung thu, söùc mua cuûa ngöôøi daân taêng maïnh, haøng khoâng ñuû, caùc ñaïi lyù phaûi chaïy ñoân chaïy ñaùo tìm haøng.

Nhieàu nhaø cung caáp tin töôûng raèng, söï vieäc seõ laëp laïi trong vuï baùnh Teát naêm nay. Ngöôøi daân Haø Noäi seõ aên Teát ñaét

ñoû? Naêm nay nhu caàu veà löông thöïc

vaø caùc maët haøng thieát yeáu trong dòp Teát Nguyeân ñaùn 2009 cuûa Haø Noäi seõ taêng gaáp röôõi so vôùi Teát 2008, rieâng maët haøng rau, cuû quaû seõ taêng cao hôn do khan hieám nguoàn haøng.

Hieäp hoäi sieâu thò Haø Noäi ñaõ döï baùo veà khaû naêng ngöôøi daân seõ phaûi chòu moät caùi Teát ñaét ñoû hôn moïi naêm. in môøi baïn ñoïc DNÑS xem qua vaøi

caâu phoûng vaán veø haøng teát cuûa caùc sieâu thò

Thieáu traàm troïng nguoàn haøng döï tröõ

- Thöa oâng, oâng nhaän ñònh nhö theá naøo khaû naêng cung öùng haøng hoaù trong dòp Teát naêm nay ôû Haø Noäi trong boái caûnh TP vöøa phaûi chòu haäu quaû sau traän “ñaïi hoàng thuyû” hoài thaùng 11 gaây thieät haïi lôùn cho saûn xuaát?

- Traän möa luõ vöøa qua ñeå laïi baøi hoïc xöông maùu veà döï tröõ haøng hoaù. Nhaát laø Haø Noäi hieän nieän nay daân soá ñaõ taêng leân hôn 6 trieäu daân. Ñieàu ñoù ñoàng nghóa vôùi vieäc nhu caàu veà löông thöïc vaø caùc maët haøng thieát yeáu trong dòp Teát Nguyeân ñaùn 2009 seõ taêng gaáp röôõi so vôùi Teát 2008.

Haø Noäi coøn khoù khaên hôn nöõa vì coøn ñang bò phuï thuoäc khaù lôùn vaøo nguoàn haøng nhaäp khaåu vaø caùc ñòa phöông laân caän.

Caùc maët haøng thieát yeáu ñaûm nhieäm ñöôïc raát ít, cuï theå, maët haøng thòt traâu, boø chæ ñaûm nhieäm ñöôïc 5% coøn laïi laø caùc tænh khaùc ñöa veà, thaäm chí ñöa töø Laâm Ñoàng hay nhaäp töø Campuchia, thòt lôïn ñaûm nhieäm ñöôïc 40%, thuyû haûi saûn 15-20%. Rieâng maët haøng rau, cuû quaû chæ ñaûm nhieäm ñöôïc 5-7%.

- Vôùi ñaëc ñieåm laø naêm nay Haø Noäi môû roäng ñòa giôùi oâng döï ñoaùn söùc mua vaø giaù caû lieäu coù taêng ñoät bieán trong dòp Teát naøy?

- Naêm ngoaùi, toác ñoä taêng tröôûng haøng hoaù Teát cuûa Haø Noäi laø 30%, naêm nay coù ñaëc ñieåm khaùc laø saùp nhaäp vôùi Haø Taây, daân soá gaáp ñoâi vaø dieän tích gaáp 3. Maëc duø daân soá cô hoïc taêng leân nhöng söùc mua seõ khoâng baèng naêm ngoaùi, döï ñoaùn chæ taêng khoaûng 20%.

Veà giaù caû, theo toâi naêm nay seõ khoâng taêng cao quaù gaáp röôõi vì baûn thaân noù ñaõ taêng cao roài. Chæ coù rieâng rau, cuû quaû

thöïc Haø Noäi, Thaùi Döông, Löông thöïc Haø Sôn Bình ñaõ döï tröõ 2.625 taán gaïo neáp vaø gaïo chaát löôïng cao. Coâng ty Xaêng daàu Khu vöïc I döï tröõ 41 trieäu lít xaêng daàu. Caùc coâng ty CP Phuùc Thònh, Ñaàu tö vaø PTNT Haø Noäi, Thöïc phaåm Vinh Anh, Thöïc phaåm Xanh döï tröõ 600 taán lôïn saïch, 610 taán thòt gia caàm an toaøn, 3 trieäu quaû tröùng gaø saïch trong thaùng Teát. Ngoaøi ra, nguoàn cung caáp haøng hoaù coøn ñöôïc chuaån bò töø caùc chôï, caùc cöûa haøng ñöôøng phoá.

Tuy nhieân, theo Sôû Coâng Thöông Haø Noäi, söùc mua cuûa ngöôøi daân Thuû ñoâ trong dòp Teát saép tôùi seõ khoâng taêng so vôùi Teát Maäu Tyù, chæ vaøo khoaûng töø 15-20%.

Coøn theo oâng Cty Thöông maïi Haø Noäi, xu höôùng chung cuûa caùc DN trong keá hoaïch chuaån bò haøng teát naêm nay laø raát thaän troïng vaø chuû yeáu hoaït ñoäng ôû möùc baûo toaøn. Ñieàu naøy seõ daãn ñeán caùc nguoàn haøng trong sieâu thò, trung taâm thöông maïi cuõng nhö caùc chôï ñaàu moái seõ khoâng doài daøo vaø hoaøn toaøn coù theå xaûy ra khaû naêng thieáu haøng neáu

coù theå baùn leû cho ngöôøi tieâu duøng vôùi möùc giaù reû hôn bình quaân 10% so vôùi hieän nay. GÑ sieâu thò Maximark noùi: haàu heát caùc cty ñeàu coù möùc öu ñaõi, taêng chieát khaáu khaù toát cho caùc ñôn vò baùn leû, coäng vaøo ñoù caùc ngaân haøng cuõng coù chính saùch giaûm laõi suaát. Vaäy neân chæ caàn kheùo tính toaùn, ñaët mua haøng soá löôïng lôùn thì caùc sieâu thò coù theå baùn cho ngöôøi tieâu duøng caùc loaïi saûn phaåm teát vôùi giaù reû hôn töø 5 10% so vôùi möùc giaù hieän nay.

Cty Vissan khaúng ñònh: giaù caùc maët haøng laïp xöôûng, xuùc xích, thöïc phaåm ñoùng gia ñình... daønh cho nhu caàu tieâu duøng teát naøy seõ reû hôn thaùng 9 vaø thaùng 10 naøy khoaûng 5 10%. Cty ñaûm baûo, giaù baùn leû thaáp hôn thò tröôøng khoaûng 10% caû nhoùm haøng thöïc phaåm töôi soáng laãn cheá bieán. Rieâng vôùi maët haøng thòt heo, ngoaøi löôïng thòt töôi soáng chuaån bò töø caùc nguoàn, coâng ty ñang gia taêng döï tröõ löôïng haøng ñoâng laïnh coù theå ñaùp öùng cho nhu caàu tieâu thuï taêng 50% so vôùi teát naêm ngoaùi.

Cô sôû ñeå caùc ñôn vò saûn xuaát kinh doanh coâng boá giaù haøng tieâu duøng muøa teát naøy seõ khoâng taêng, maø coù theå reû hôn 5 10% so vôùi thôøi ñieåm hieän taïi laø do xu höôùng giaûm giaù nguyeân lieäu treân toaøn theá giôùi ñang taïo ñieàu kieän cho caùc cty tröõ haøng, gia taêng saûn xuaát haøng teát vôùi möùc giaù ngaøy caøng reû hôn.

Hieän, nguyeân lieäu ñaàu vaøo cuûa

nhu caàu tieâu duøng muøa Teát naêm nay cuûa ñôn vò naøy seõ taêng khoaûng 10-15% so vôùi giaù caùc loaïi saûn phaåm thôøi ñieåm naøy naêm ngoaùi.

Döï kieán, naêm nay Kinh Ñoâ ñöa ra thò tröôøng khoaûng 25 trieäu gia ñìnhp saûn phaåm baùnh keïo, vöôït 15% saûn löôïng so vôùi dòp Teát naêm ngoaùi. Ñaïi dieän Taäp ñoaøn naøy cho hay, seõ ñaåy maïnh khai thaùc phaân khuùc saûn phaåm cao caáp vôùi vieäc saûn xuaát gaáp ñoâi saûn löôïng so vôùi naêm tröôùc, khoaûng moät trieäu gia ñìnhp saûn phaåm cao caáp seõ ñöôïc tung ra thò tröôøng.

38 39

38 baûn cuõ

40 41

thì vaãn tieáp tuïc taêng vì vuï xu haøo, baép caûi gaàn nhö 100% ôû Baéc boä maát heát.

Thöù hai, naêm nay thu nhaäp seõ raát keùm, caùc DN hieän nay ñang laâm vaøo khoù khaên do ñình treä saûn xuaát löông cho ngöôøi lao ñoäng raát thaáp. Löông ngöôøi lao ñoäng seõ giaûm ít nhaát 30%. Nhö vaäy, neáu tính möùc thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng ñang thaáp ñi ñeå mua haøng möùc giaù haøng hoaù Teát caøng cao leân thì roõ raøng hoï ñang gaëp khoù khaên.

- Tuy söùc mua giaûm, nhöng vôùi soá löôïng 6 trieäu daân nhö vaäy thì löôïng haøng hoaù döï tröõ trong dòp Teát Nguyeân ñaùn coù ñaùp öùng ñuû nhu caàu tieâu duøng cuûa ngöôøi daân hay khoâng?

- Theo tính toaùn, Haø Noäi trong dòp Teát baùn ra khoaûng 9.500 tyû ñoàng, trong khi thaønh phoá cho caùc DN lôùn vay 160 tyû ñoàng, ñaây laø moät con soá quaù ít oûi.

Hieän treân ñòa baøn Haø Noäi, Toång coâng ty thöông maïi Hapro laø ñôn vò lôùn nhaát cuõng chæ chieám 3% doanh soá thò tröôøng. Coäng taát caû doanh soá baùn haøng maø nhaø nöôùc quaûn lyù chöa ñeán

phaûi mua haøng taän goác sôùm vaø giaù baùn hôïp lyù tung ra ñuùng thôøi ñieåm.

Nhöng hieän nay caùc Toång coâng ty naøy chöa naém ñöôïc 3 nguyeân taéc ñoù, Toång coâng ty Hapro, caùc sieâu thò... cuõng chæ chieám 15% nguoàn haøng, roài löôïng haøng hoaù maø Sôû Thöông maïi döï tröõ trong dòp Teát Haø Noäi tính ra cuõng chæ aên ñöôïc nöûa ngaøy.

Tuy nhieân vì nhieäm vuï neân vaãn phaûi cam keát baùn thaáp hôn giaù thò tröôøng töø 5-10%, nhöng chæ coù ngaàn aáy soá löôïng haøng hoaù thì laøm sao coù theå kieân trì giöõ giaù ñeán heát thôøi ñieåm “noùng”, luùc ñoù ngoaøi thò tröôøng giaù laïi buøng leân.

- Vaäy coù nghóa caùc sieâu thò khoâng theå chuû ñoäng trong vieäc cung öùng haøng hoaù cuõng nhö goùp phaàn laøm “haï nhieät” ñöôïc giaù tieâu duøng trong dòp Teát naøy?

- Hieän nay taïi caùc sieâu thò, caùc coâng ty nhaø nöôùc voán raát ít, 70% haøng hoùa baùn trong sieâu thò laø haøng kyù göûi. Vì vaäy, ñeå mong ñôïi caùc sieâu thò naøy laø löïc löôïng noøng coát giöõ giaù thì cuõng chaúng

- Nhöng caùc cô quan chöùc naêng seõ quaûn lyù chaát löôïng, quaûn lyù giaù caû ôû ñaâu laø chính?

- Trong thôøi ñieåm giaùp Teát phaûi kieåm tra troïng taâm, troïng ñieåm töø goác saûn xuaát. Thôøi gian qua chuùng ta toaøn kieåm tra töø ngoïn, chöa ñi kieåm tra ñaõ hoâ haøo, tuyeân truyeàn aàm aàm tröôùc haøng tuaàn, laøm nhö vaäy haøng laäu, haøng giaû chuoàn saïch. Vì vaäy, vöøa roài thöùc tænh ra thì ñaõ cho 3 ñoaøn kieåm tra leân bieân giôùi kieåm tra.

Ngoaøi ra ñeå ñaûm baûo cho baø con aên Teát, mua haøng vôùi giaù hôïp lyù thì khoâng ñöôïc ngaên soâng caám chôï, môû cuûa caùc chôï ñaàu moái, thaäm chí laø mieãn phí hoïp chôï ñeå khuyeán khích haøng hoaù.

Ngoaøi ra vôùi ñaëc thuø Haø Noäi môùi thì ñoái vôùi vuøng saâu, vuøng xa neân ñöa haøng trung bình, ñoái vôùi thò tröôøng khaù hôn thì ñöa maët haøng trung bình khaù leân vaø phaûi kieåm soaùt ñaàu cô taêng giaù chaët cheõ.Haø Noäi: Tieåu thöông khoâng daùm

döï tröõ haøng Teát Vôùi giôùi tieåu thöông laâu naêm taïi

caùc chôï, Teát Nguyeân ñaùn bao giôø cuõng laø vuï kinh doanh lôùn trong naêm. Lôøi laõi nhieàu hay ít dòp naøy phuï thuoäc vaøo phaùn ñoaùn veà nhu caàu thò tröôøng, nguoàn cung, giaù caû caùc maët haøng, töø ñoù coù söï chuaån bò tröôùc moät soá löôïng nhaát ñònh. Tuy nhieân naêm nay tình hình ñang khaùc haún.

Chôï ñaàu moái nghe ngoùngChuû cöûa haøng Kim Ñính, soá 177 A,

B1 chôï Ñoàng Xuaân, chuyeân kinh doanh baùnh keïo, röôïu bia cho bieát, phaàn lôùn haøng hoùa taïi ñaây hieän vaãn toaøn haøng cuõ, chöa chuaån bò ñöôïc gì.

Khoaûng thôøi gian naøy moïi naêm, caùc maët haøng Teát ñaõ ñöôïc baøy baùn soâi noåi, caùc tænh ñaõ veà laáy haøng nöôøm nöôïp. Theo oâng chuû cöûa haøng, nhöõng loaïi

naøo “oâm” ñöôïc laø ñaõ “oâm” roài, nhöng naêm nay vaãn chöa daùm laáy, maëc duø coù raát nhieàu coâng ty chaøo haøng.

OÂng chuû cöûa haøng daãn chöùng, baùnh keïo Teát naêm nay do aûnh höôûng bôûi caùc thoâng tin veà chaát melamine trong saûn phaåm söõa cuûa Trung Quoác hoài trong naêm neân ngöôøi tieâu duøng coù veû “raát döûng döng”, roài maët haøng caø pheâ ñang e giaûm giaù tieáp.

Trong khi ñoù giaù xaêng daàu theá giôùi vaø trong nöôùc cuõng ñang xuoáng saâu hôn, cöôùc phí vaän chuyeån haï thì giaù caùc maët haøng cuõng seõ haï. Vì theá luùc naøy caùc cöûa haøng ñeàu nghe ngoùng, chôø ñôïi vaø thaän troïng trong vieäc laáy haøng.

Daõy haøng thöïc phaåm, ñoà khoâ taïi chôï Ñoàng Xuaân hieän söùc mua cuõng raát traàm laéng. Thænh thoaûng môùi thaáy coù 1, 2 khaùch vaøo mua leû; 17h chieàu, moät soá gia ñình ñaõ ruïc ròch thu doïn haøng veà.Vaéng khaùch, chôï ñaàu moái Ñoàng

Xuaân trôû thaønh chôï baùn leû “Haøng thì khoâng thieáu nhöng giaù caû

luùc leân luùc xuoáng, ñaàu ra chaäm neân caøng mua döï tröõ ñoùn ñaàu luùc naøy caøng

daân ñaàu tö cho chöng dieän nhieàu hôn aên uoáng. Laøm gì coøn troâng mong vaøo Teát nöõa”.

Chôï daân sinh im lìmTöông töï, giaù caû khoù döï ñoaùn, söùc

mua töø ñaàu naêm ñaõ giaûm nhieàu, gaàn ñaây cuõng chöa thaáy aám leân, caùc gia ñình kinh doanh nhoû leû taïi caùc chôï cuõng toû ra raát phaân vaân trong vieäc nhaäp haøng.

Kinh doanh hôn chuïc naêm taïi chôï Chính Kinh (quaän Thanh Xuaân), chò Vaân, chuû moät cöûa haøng thöïc phaåm thöôøng löïa taàm naøy khi giaù caû caùc maët haøng nhö maêng, mieán, moäc nhó, naám höông, daàu aên baét ñaàu ñaét leân, chò “oâm” vaøi chuïc trieäu tieàn haøng ñeå ra Teát baùn. Song, naêm nay chò tuyeân boá thoâi khoâng döï tröõ nöõa.

Giaù caû caùc maët haøng ñeàu ñang cao ngaát ngöôûng, ví duï mieán naêm ngoaùi giaù mua vaøo chöa ñeán 10.000 ñoàng/kg, naêm nay treân 20.000 ñoàng; daàu aên cuõng ñang trong xu höôùng giaûm maïnh do ñoù, “oâm vaøo luùc naøy thì cheát” chò phaân bua.

Nhieàu chôï noäi thaønh lôùn ôû Haø Noäi nhö Haøng Da, 19/12, chôï Mô ñeàu ñang

loã” chuû ky-oát Lôïi Nghóa, chuyeân haøng khoâ taïi ñaây noùi.

Chò Nghóa nhôù laïi, chuaån bò Teát tröôùc kia, maët haøng ñöôøng kính nhaø chò thöôøng buoân 5 10 taán moät luùc, ñöôøng chaát ngaát taän ngoïn quaày maø nay do moái haøng ôû caùc tænh toaøn ñeán nhaø maùy mua taän goác, khaùch mua leû thì hieám khi vaøo chôï vì ñi laïi vöôùng víu, göûi xe ñaõ maát 5.000 ñoàng/laàn thì “1 taï cuõng khoâng xong”.

Traùi vôùi khoâng khí taáp naäp, soâi ñoäng ñoùng haøng ñi caùc tænh taïi caùc quaày giaøy deùp, quaàn aùo, vaûi voùc keá beân, chò chuû haøng Nghóa ngaäm nguøi: “Ngöôøi

trong caûnh chôï taïm, khaùch môùi chöa quen, khaùch cuõ thaát laïc, moïi hoaït ñoäng vaãn coøn xaùo troän neân taâm lyù chung cuûa caùc tieåu thöông naêm nay laø baùn ñeán ñaâu buoân ñeán ñaáy.

Nhieàu tieåu thöông taïi chôï taïm ñaõ chuaån bò taâm lyù cho moät caùi Teát ñìu hiu - AÛnh: N.N

Chuû ky-oát thöïc phaåm soá 23 chôï 19/12 taïi chôï taïm Phuøng Höng (quaän Hoaøn Kieám) caên cöù vaøo tình hình xung quanh coù 2 chôï ñaàu moái laø Long Bieân vaø Ñoàng Xuaân, 2 chôï taïm laø chôï 19/12, chôï Haøng Da vaø raát nhieàu chôï coùc nhoû leû neân ngay töø baây giôø chò ñaõ xaùc

ñònh, kinh doanh vuï Teát naøy seõ thaát thu toaøn boä.

“Kinh doanh haøng khoâ, nhaø buoân naøo cuõng phaûi coù haøng baùn Teát nhö

1.000 tyû (khoaûng 15%), coøn laïi 85% haøng hoaù töø thò tröôøng töï do, baùn leû, baùn rong.

Nhö vaäy ñeå thaáy raèng 85% doanh soá treân thò tröôøng töï do vaãn quyeát ñònh nhu caàu dòp Teát. ñoù laø coøn chöa noùi ñeán naïn haøng rôûm, haøng giaû, haøng nhaùi tieáp tuïc hoaønh haønh, maát veä sinh an toaøn thöïc phaåm maø chuùng ta vaãn chöa coù thuoác ñaëc trò.

Thò tröôøng töï do seõ “thoân tính” khoaûng 85% doanh soá

- Vôùi khaû naêng cung öùng ít oûi ñoù, seõ daãn ñeán vieäc tö thöông “ñoäc chieám” thò tröôøng vaø maëc söùc heùt giaù?

- Caùc Toång coâng ty thöông maïi nhaø nöôùc chæ ñoùng vai troø laø ñoái troïng, göông maãu nieâm yeát giaù, chaát löôïng veä sinh chöù khoâng aùp ñaûo veà maët löïc löôïng. Coù 3 nguyeân taéc ñeå aùp ñaûo thò tröôøng laø phaûi naém ñöôïc 60% thò phaàn,

coù thöïc löïc maø giöõ. Ngay hieäp hoäi sieâu thò goàm coù 21 thaønh vieân thì cuõng trong tình traïng “mua ñuoåi baùn ñuoåi”, haàu nhö chæ 5-10% thò phaàn khoâng coù döï tröõ nhieàu. Khoù kieåm soaùt ñöôïc haøng nhaùi,

haøng rôûm - Seõ coù khoaûng 85% löôïng haøng hoaù

laø ôû thò tröôøng töï do vaø ñoàng nghóa nguy cô ngöôøi tieâu duøng bò “heùt” giaù, xaøi haøng keùm chaát löôïng laø hoaøn toaøn xaûy ra vaø ngöôøi chòu thieät cuoái cuõng seõ laø ngöôøi daân?

- Quaûn lyù ôû sieâu thò coù theå ñöôïc nhöng ôû ngoaøi thì chòu. Hieän nay, löïc löôïng quaûn lyù thò tröôøng coù hôn 450 ngöôøi nhöng phaûi kieåm soaùt haøng chuïc vaïn gia ñình kinh kinh doanh, 300 chôï... neáu kieåm heát thì maát 8 naêm sau oâng môùi quay laïi kieåm ngöôøi baùn ñaàu tieân laàn hai.

haït bí, haït döa, maêng mieán... Neáu coù khaùch leû thì coøn mua 5, 3 caân veà cho coù caùi noï caùi kia nhöng khoâng coù khaùch thì ai daùm nhaäp veà” chò chia seû.

Chuû cöûa haøng Lieân Hoa, chuyeân thöïc phaåm vaø rau cuû quaû töôi, khoâ taïi ñaây cuõng öôùc tính, khoâng coù khaùch leû, Teát naøy rieâng ngaønh rau cuû quaû nhaø chò seõ giaûm töø 30 35% doanh thu so vôùi cuøng kyø caùc naêm tröôùc. Hieän taïi cöûa haøng vaãn khoâng daùm ñaët, nhaäp baát cöù maët haøng gì.

Saøi Goøn: Taêng cöôøng 789 chuyeán xe buyùt phuïc vuï Teát

Döông lòchSôû Giao thoâng Vaän taûi Saøi Goøn döï

baùo Teát Döông lòch 2009 ngöôøi daân seõ ít ñi chôi xa, sinh vieân ít veà queâ neân caùc tuyeán tham quan trong TP seõ taêng ñoät bieán. Do vaäy, Sôû ñaõ chuaån bò phöông aùn taêng cöôøng xe buyùt.

Theo ñoù, trong ngaøy 1/1/2009, Trung taâm Quaûn lyù vaø Ñieàu haønh Vaän taûi haønh khaùch coâng coäng seõ taêng cöôøng xe buyùt treân 28 tuyeán vôùi toång soá 789 chuyeán.

Caùc tuyeán taêng nhieàu nhaát laø caùc tuyeán daãn ñeán caùc khu du lòch nhö Ñaàm Sen, Suoái Tieân; caùc tuyeán daãn töø caùc khu ngoaïi thaønh nhö Cuû Chi, Hoùc Moân, Bình Chaùnh vaøo trung taâm TP; caùc tuyeán noái Saøi Goøn vôùi caùc tænh laân caän nhö Ñoàng Nai, Long An, Bình Döông.

Ngoaøi ra, caùc doanh nghieäp vaän taûi cuõng ñöôïc chæ ñaïo chuaån bò ñaày ñuû phöông tieän döï phoøng vaø nhaân söï ñeå ñaûm baûo saün saøng giaûi toaû haønh khaùch khi caàn thieát.

Tröôøng hôïp haønh khaùch taêng ñoät bieán treân tuyeán, TP vaãn coù khaû naêng taêng chuyeán ñaùp öùng söï ñi laïi cuûa haønh khaùch, soá chuyeán taêng theâm coù theå leân ñeán 10% soá chuyeán keá hoaïch (töùc laø theâm 80 chuyeán nöõa).

Ñeå ñaùp öùng löôïng khaùch tham quan TP taêng cao dòp Teát Döông lòch 2009, Saøi Goøn cuõng ñaõ leân keá hoaïch toå chöùc.

42 43

nghieäp nhoû leû, quanh naêm ñaàu taét maët toái, “baùn maët cho ñaát, baùn löng cho trôøi”, cho neân noâng daân VN aên Teát raát lôùn, aên Teát daøi ngaøy. Vaø treân heát, Teát vaãn laø nhöõng ngaøy thieâng lieâng ñeå möøng tuoåi cha meï, oâng baø, laø nhöõng ngaøy theå hieän loøng hieáu ñeã, toân kính toå tieân.

Teát nay Qua bao bieán thieân cuûa thôøi ñaïi,

theo doøng chaûy cuûa thôøi gian, quan nieäm veà Teát ñaõ coù thay ñoåi. Tröôùc heát veà maët “aên Teát”, baây giôø ngöôøi trong nöôùc thöôøng noùi “nghæ Teát” chöù ít ngöôøi noùi “aên Teát”. Teát hieän ñaïi, ngöôøi ta thích nghæ ngôi thoaûi maùi, ñi chôi, du lòch. Theo soá lieäu cuûa caùc coâng ty du lòch trong nöôùc, cöù vaøo dòp Teát haøng naêm coù khoaûng hôn 10.000 ngöôøi ñaêng kyù mua caùc tour du lòch nöôùc ngoaøi. Coøn soá löôïng ñi du lòch noäi ñòa cuõng raát ñoâng. Töø khoaûng muøng 2 Teát trôû ra , caùc khu du lòch noåi tieáng nhö Ñaø Laït, Muõi Neù, Vuõng Taøu, Nha Trang ñoâng chaët khaùch du lòch. Ñieàu ñoù cho thaáy quan nieäm veà Teát nay laø nghæ ngôi, vui chôi nhieàu hôn neân baây ngöôøi ta thích goïi laø “nghæ Teát” hôn laø “aên Teát”.

Khaùi nieäm “aên Teát” baây giôø cuõng khaùc. “Thòt môõ, döa haønh, caâu ñoái ñoû”, môùi ñoïc leân ñaõ thaáy höông vò Teát. Nhöng giôø ñaây ngöôøi ta sôï thòt môõ, sôï caû thòt. Caùi baùnh chöng truyeàn thoáng, thòt môõ ñaõ thay baèng thòt naïc töï bao giôø. Neàn kinh teá VN coù khaù hôn thôøi bao caáp, thu nhaäp ngöôøi daân

Teát xöa laø Teát theo quan nieäm cuõ, khi kinh teá nöôùc ta chuû yeáu döïa vaøo noâng nghieäp. Ñoù laø nhöõng ngaøy cuûa caùc leã hoäi töng böøng vaø dieãn ra daøi ngaøy. Khi ñoù ngöôøi ta coù quan nieäm Teát laø “aên Teát”, chöù khoâng phaûi “nghæ Teát” nhö hieän nay. Ngöôøi ta daønh nhöõng gì ngon nhaát, toát nhaát nhö thòt heo, gaø, traùi caây, quaàn aùo môùi... cho nhöõng ngaøy Teát. Duø ngheøo ñeán ñaâu cuõng phaûi “ngaøy 30 Teát thòt treo trong nhaø”, cuõng phaûi saém ñöôïc moät maâm coã ñeå cuùng giao thöøa, leã gia tieân, röôùc oâng baø veà cuøng aên Teát vôùi con chaùu.

Truyeàn thoáng “aên Teát” khaéc saâu trong taâm thöùc Vieät cho ñeán taän baây giôø, ngöôøi ta vaãn hoûi nhau “Teát nay aên Teát lôùn khoâng?”, laø vaäy. Taäp quaùn ñoù gaén lieàn vôùi neàn saûn xuaát noâng

cuõng ngaøy moät cao. Nhu caàu aên ngon maëc ñeïp laø töï nhieân, ñöôïc ñaùp öùng ngay khi coù tieàn, chôù khoâng ñôïi ñeán Teát. Töø nhöõng nhu caàu thöïc teá ñoù cho thaáy nhöõng thay ñoåi trong suy nghó veà quan nieäm Teát. Ñieåm thay ñoåi deã thaáy nhaát laø söï khaùc nhau giöõa “aên Teát” vaø “nghæ Teát”. Coøn noùi chung, veà cô baûn Teát coå truyeàn vaãn chöa coù söï thay ñoåi roõ neùt.Teát vaãn laø dòp ñeå gia ñình ñoaøn tuï, ñeå ngöôøi thaân thaêm vieáng laãn nhau. Teát coå truyeàn vaãn laø moät sinh hoaït vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa daân toäc Vieät nam nhöng quan nieäm ñoù seõ phuï thuoäc theo töøng suy nghó vaø nhaän thöùc cuûa moãi chuùng ta ...

OÂng Taùo veà trôøi Ngaøy oâng Coâng oâng Taùo 23 thaùng

chaïp theo quan ñieåm cuûa ngöôøi Vieät

thì oâng Taùo laø ngöôøi ghi cheùp taát caû nhöõng gì con ngöôøi laøm trong naêm vaø baùo caùo vôùi Ngoïc Hoaøng. Ngoaøi ra, oâng Taùo coøn ñaïi dieän cho söï aám no cuûa moät gia ñình. OÂng Taùo ñöôïc cuùng vaøo ngaøy 23 thaùng chaïp AÂm lòch haøng naêm. Leã cuùng ngoaøi höông, neán, hoa quaû, vaøng maõ coøn coù hai muõ ñaøn oâng, moät muõ ñaøn baø vaø con caù cheùp, caù cheùp seõ ñöa oâng Taùo vöôït qua Vuõ Moân ñeå leân Thieân ñình gaëp Ngoïc Hoaøng.

Cöù phieân chôï 23 thaùng Chaïp, moãi gia ñình thöôøng mua 2 muõ oâng Taùo, 1 muõ baø Taùo baèng giaáy vaø 3 con caù cheùp laøm “ngöïa” (chuyeän caù cheùp hoaù roàng) ñeá Taùo quaân leân chaàu trôøi. Sau khi cuùng trong beáp, muõ ñöôïc ñoát vaø caù cheùp ñöôïc mang ra thaû ôû ao, hoà, soâng...

ngöôøi ñeàu cuùng. Leã cuùng naøy thöôøng vaøo caùc ngaøy töø sau 23 ñeán 29 hoaëc 30 Teát. Thôøi khaéc Giao thöøa hay leã Tröø

Tòch: Theo tuïc leä coå truyeàn thì “giao thöøa”

ñöôïc toå chöùc nhaèm ñoùn caùc thieân binh. Luùc ñoù hoï ñi thò saùt döôùi haï giôùi, raát voäi khoâng kòp vaøo taän beân trong nhaø ñöôïc, neân baøn cuùng thöôøng ñöôïc ñaët ôû ngoaøi cöûa chính moãi nhaø. Maâm leã ñöôïc saép baøy vôùi loøng thaønh tieãn ñöa ngöôøi nhaø trôøi ñaõ cai quaûn mình naêm cuõ vaø ñoùn ngöôøi môùi xuoáng laøm nhieäm vuï cai quaûn haï giôùi naêm tôùi. Vì vieäc baøn giao, tieáp quaûn coâng vieäc heát söùc khaån tröông neân caùc vò chæ coù theå aên voäi vaøng hoaëc mang theo, thaäm chí chæ chöùng kieán loøng thaønh cuûa chuû nhaø. Treân chieác höông aùn coù bình höông, hai ngoïn ñeøn daàu hoaëc hai ngoïn neán. Leã vaät goàm: chieác thuû lôïn hoaëc con gaø, baùnh chöng, möùt keïo, traàu cau, hoa quaû, röôïu nöôùc vaø vaøng maõ. Ñoâi khi coù theâm chieác muõ cuûa Ñaïi Vöông haønh khieån. Leõ trôøi ñaát coù khôûi thuyû phaûi coù taän cuøng, moät naêm coù baét ñaàu aét phaûi coù keát thuùc. Baét ñaàu vaøo luùc giao thöøa, vaø cuõng keát thuùc vaøo luùc giao thöøa. Theo Töø ñieån Haùn-Vieät cuûa Ñaøo Duy Anh, giao thöøa nghóa laø cuõ giao laïi, môùi ñoùn laáy. Cao ñaøi Töø ñieån giaûi nghóa tröø tòch thì tröø: boû ñi, bôùt ra, cuoái naêm; tòch: ñeâm vaø Giao thöøa giao: giao tieáp vaø thöøa: tieáp tuïc. YÙ nghóa cuûa leã naøy laø ñem boû heát ñi nhöõng ñieàu xaáu cuûa naêm cuõ ñeå ñoùn nhöõng ñieàu toát ñeïp cuûa naêm môùi saép ñeán. Leã tröø tòch coøn laø leã ñeå “ khu tröø ma quyû”.

Sau khi cuùng Giao thöøa xong, caùc

nhöõng baõi ñaát roäng, coù theå chôï ñöôïc thaønh laäp ngay nôi chôï thöôøng ngaøy vaãn dieãn ra chuyeän baùn mua. Nhöng trong chôï Teát, gaàn nhö taát caû “moùn ngon vaät laï” ñeàu ñöôïc baøy baùn. Khoâng khí Teát thaám ñöôïm thaät söï vaøo nhöõng ngaøy naøy bôûi caûnh ngöôøi mua haøng naëng tróu gioû. Trong chôï Teát, ngöôøi ta môùi baøy baùn nhöõng thöù maø quanh naêm khoâng thaáy baùn. Ví duï nhö laù dong, laù chuoái ñeå goùi baùnh chöng, cuû kieäu, ñu ñuû laøm döa. Ngöôøi ta baùn nhöõng chieác thaùp laøm baèng baùnh in bao giaáy maøu, nhöõng chieác baùnh ly baèng boät neáp hoaëc baùnh nguõ saéc duøng ñeå chöng leân baøn thôø. Chôï coøn baùn nhöõng thöù khoâng aên ñöôïc, nhöng voâ cuøng caàn thieát cho ngaøy Teát nhö phong bao lì xì, giaáy daùn vaø baây giôø phong traøo vieát chöõ ngaøy Teát ñang phuïc hoài

Theo truyeàn thuyeát Vieät Nam, xöa coù hai vôï choàng ngheøo khoå quaù, phaûi boû nhau, moãi ngöôøi moät nôi tha phöông caàu thöïc. Sau ñoù, ngöôøi vôï may maén laáy ñöôïc choàng giaøu. Moät naêm, vaøo ngaøy 23 thaùng Chaïp, ñang ñoát vaøng maõ ngoaøi saân thì thaáy moät ngöôøi aên xin böôùc vaøo, nhaän ra chính laø choàng cuõ neân ngöôøi vôï ñoäng loøng, ñem côm gaïo, tieàn baïc ra cho.

Ngöôøi choàng môùi bieát chuyeän, nghi ngôø vôï. Ngöôøi vôï ñaâm khoù xöû, uaát öùc lao vaøo beáp löûa, töï vaãn. Ngöôøi choàng cuõ ñau xoùt, cuõng nhaûy vaøo löûa cheát theo. Ngöôøi choàng môùi aân haän, lao vaøo löûa noát! Trôøi thaáy caû ba ngöôøi ñeàu coù nghóa coù tình neân phong cho laøm “vua beáp”.

Theá gian moät vôï moät choàngChaúng nhö vua beáp hai oâng moät baø .

Ngaøy Taát nieânLuùc ñaàu ñöôïc hieåu nhö laø hoaøn taát

(coâng vieäc) trong naêm, töùc cuùng caùc toå ngheà ñaõ phuø hoä cho coâng vieäc laøm aên, nhöng vì khoâng phaûi thôï naøo cuõng coù vò toå ngheà roõ raøng neân daàn daø, moïi

gia chuû khaán Thoå Coâng, töùc laø vò thaàn cai quaûn trong nhaø (thöôøng baøn thôø toå tieân ôû giöõa, baøn thôø Thoå Coâng ôû beân traùi) ñeå xin pheùp cho toå tieân veà aên Teát. ÔÛ Nam boä, Thoå Coâng ñöôïc thay baèng OÂng Ñòa vaø thôø ôû döôùi ñaát. Sau khi cuùng xong, xem nhö Teát thöïc söï ñaõ ñeán vôùi gia ñình.

Chôï TeátChôï Teát coù khoâng khí khaùc haún vôùi

nhöõng phieân chôï thöôøng ngaøy trong naêm. Mua saém chuaån bò cho ba ngaøy Teát thöôøng khoâng phaûi ñeå “coù caùi aên” maø ñoù laø thoùi quen, laø daäy leân khoâng khí ngaøy leã hoäi. Chôï Teát ñöôïc boá trí ôû

trôû laïi. Nhöng caùi thuù mua saém trong ngaøy Teát vaãn laø chuyeän ñöông nhieân, gaàn nhö khoâng moät nhaø naøo laïi khoâng “ñi saém Teát”. Daãu raèng caùch aên, caùch chôi Teát traûi qua bao naêm ñaõ thay ñoåi cho phuø hôïp vôùi cuoäc soáng. Ñieàu ñoäc ñaùo ôû choã laø duø nhaø giaøu hay ngheøo, nhu caàu mua saém ngaøy Teát laø ñieàu khoâng theá thieáu.

Caây neâu ngaøy Teát Caây neâu laø moät caây tre cao khoaûng

5, 6 meùt. ÔÛ ngoïn thöôøng treo nhieàu thöù (tuøy theo töøng ñiaï phöông) nhö vaøng maõ, buøa tröø taø, caønh xöông roàng, baàu röôïu beän baèng rôm, hình caù cheùp baèng giaáy (ñeå taùo quaân duøng laøm phöông tieän veà trôøi), giaûi côø vaûi taây, ñieàu (maøu ñoû), ñoâi khi ngöôøi ta coøn cho treo luûng laúng nhöõng chieác khaùnh nhoû baèng ñaát nung, moãi khi gioù thoåi, nhöõng khaùnh ñaát va chaïm nhau taïi thaønh nhöõng tieáng keâu leng keng nghe raát vui tai... Ngöôøi ta tin raèng nhöõng vaät treo ôû caây neâu, coäng theâm nhöõng tieáng ñoäng cuûa nhöõng khaùnh ñaát, laø ñeå baùo hieäu cho ma quyû bieát raèng nôi ñaây laø nhaø coù chuû, khoâng ñöôïc tôùi quaáy nhieãu... Vaøo buoåi toái, ngöôøi ta treo moät chieác ñeøn loàng ôû caây neâu ñeå toå tieân bieát ñöôøng veà nhaø aên Teát vôùi con chaùu. Vaøo ñeâm tröø tòch coøn cho ñoát phaùo ôû caây neâu ñeå möøng naêm môùi tôùi, xua ñuoåi ma quyû hoaëc nhöõng ñieàu khoâng maî. Caây neâu thöôøng ñöôïc döïng vaøo ngaøy 23 thaùng chaïp, laø ngaøy Taùo quaân veà trôøi chính vì töø ngaøy naøy cho tôùi ñeâm Giao thöøa

ÔÛÛ Vieät Nam, moãi naêm coù raát nhieàu dòp leã, Teát: Teát Ñoan

ngoï, Teát Trung thu, Teát Nguyeân ñaùn... Nhöng Teát Nguyeân ñaùn laø leã hoäi lôùn nhaát vaø quan troïng nhaát trong caùc leã hoäi truyeàn thoáng Vieät Nam töø haøng ngaøn ñôøi nay, laø ñieåm giao thôøi giöõa naêm cuõ vaø naêm môùi. Cuõng laø ngaøy nhö moïi ngaøy, nhöng ngaøy Teát ñoái vôùi chuùng ta mang ñaäm neùt taâm linh. Teát coøn laø dòp ñeå ngöôøi Vieät nhôù veà coäi nguoàn.

Duø traûi qua nhieàu giai ñoaïn khaùc nhau, ít nhieàu nhöõng phong tuïc Teát ñaõ coù phaàn thay ñoåi, töø vaán ñeà kieâng cöõ, taäp tuïc cho ñeán sinh hoaït aên uoáng, saém Teát. Sau leã ñöa oâng Taùo veà trôøi vaøo ngaøy 23 thaùng chaïp ñöôïc toå chöùc, ngaøy cuùng taát nieân vaøo 30 Teát coù theå coi nhö ngaøy ñoaøn tuï sum hoïp gia ñình - con chaùu tuï veà ríu rít cuøng oâng baø, cha meï. Taát caû moïi ngöôøi duø ôû nhöõng nôi xa xoâi vaãn mong muoán ñöôïc trôû veà nhaø.

Nhöõng ngaøy cuûa Teát thaät laï kì, neáu nhìn maây, nhìn trôøi thì vaãn nhö moïi ngaøy. Nhöng duø laø con treû hay ngöôøi ñaõ tuoåi ñôøi choàng chaát, ngaøy cuûa Teát vaãn laø moät ñieàu raát ñoãi thieâng lieâng trong neáp nhaø ngöôøi Vieät duø traûi qua bao thaêng traàm vaø thay ñoåi cuûa thôøi cuoäc noù vaãn ñöôïc gìn giöõ cho ñeán hoâm nay

“Muøng moät laø Teát nhaø chaMuøng hai nhaø meï, muøng ba nhaø Thaày “Ñi thaêm nhau trong ngaøy Teát laø

chöùng toû söï traân troïng, yeâu quyù laãn nhau, khaùc haún vôùi vieäc ñi thaêm nhau ngaøy thöôøng. Môøi nhau ly röôïu, cheùn traø ngaøy Teát cuõng khaùc xa vôùi cheùn traø, ly röôïu ngaøy thöôøng. Nhöõng taám thieäp xinh xinh gôûi trong ngaøy Teát vaãn laø ñieàu raát rieâng tö. Moät chaäu mai vaøng, hoa ñaøo tröôùc saân hay hoa cuùc

hoaëc baát cöù hoa gì laø Teát, boä quaàn aùo môùi cho treû laø Teát, muøi traàm höông ñoát trong ñeâm giao thöøa laø Teát. Ngaøy teát ñem laïi moät söï khôûi ñaàu môùi, ruõ boû nhöõng gì khoâng hay khoâng ñeïp cuûa naêm qua neân moïi ngöôøi ñeàu coá gaéng vui veû ñoä löôïng vôùi nhau. Loøng ngöôøi naøo cuõng traøn ñaày hoaøi baõo veà haïnh phuùc vaø thònh vöôïng cho naêm môùi. Teát Vieät maõi maõi toàn taïi trong taâm hoàn ngöôøi Vieät.

Teát xöa

44 45

vaéng maët Taùo coâng, ma quyû thöôøng nhaân cô hoäi naøy leûn veà quaáy nhieãu, neân phaûi troàng caây neâu ñeå tröø taø. Ñeán heát ngaøy muøng Baûy thì caây neâu ñöôïc haï xuoáng.Bôù luõ quyû kia, tôù döïng caây neâu ngaùn chöûa? Hôõi baày treû noï, bay nghe tieáng phaùo möøng

khoâng? Caâu ñoái teát

Ñeå trang hoaøng nhaø cöûa vaø ñeå thöôûng Xuaân, tröôùc ñaây töø caùc nho hoïc cho tôùi nhöõng ngöôøi bình daân “toàn coå” vaãn coøn troïng tuïc treo “caâu ñoái ñoû” nhaân ngaøy Teát. Nhöõng caâu ñoái naøy ñöôïc vieát baèng chöõ Nho (maøu ñen hay vaøng) treân nhöõng taám giaáy ñoû hay hoàng ñaøo cho neân thöôøng ñöôïc goïi chung laø caâu ñoái ñoû.

hoa ñeå trang trí thì muoân maøu saéc nhö hoa hoàng, hoa thuyû tieân, hoa lan, hoa thöôïc döôïc, hoa violet...Coøn caây quaát thöôøng ñöôïc trang trí taïi phoøng khaùch, caây quaát vôùi loäc xanh môn môûn, hoa traéng loám ñoám, quaû chín vaøng öôm, troøn tròa, sum sueâ töôïng tröng cho söï sinh soâi, thònh vöôïng, traøn ñaày, vieân maõn keát quaû.

Hai caây ñeøn töôïng tröng cho maët trôøi, maët traêng, höông laø tinh tuù. Hai baùt höông ñeå ñoái xöùng, phía sau 2 caây ñeøn thöôøng coù hai caønh hoa cuùc giaáy, vôùi nhieàu boâng nhoû bao quanh boâng lôùn. Cuõng coù nhaø caém “caønh vaøng laù ngoïc” (moät thöù haøng maõ) vôùi caàu mong laøm aên ñöôïc quaû vaøng, quaû baïc, buoân baùn laõi gaáp 5, gaáp 10 laàn naêm tröôùc. ÔÛ giöõa coù truïc “vuõ truï” laø khuùc traàm höông döôùi daïng khuùc khuyûu, vöôn leân trong baùt höông. Nhieàu gia ñình ñaët xen giöõa ñeøn vaø höông laø hai caùi ñóa ñeå ñaët hoa quaû leã goïi laø maâm nguõ quaû (tuyø moãi mieàn coù söï bieán thieân caùc loaïi quaû, nhöng moãi loaïi quaû ñeàu coù yù nghóa cuûa noù), phía tröôùc baùt höông ñeå moät baùt nöôùc trong, coi nhö nöôùc thieâng. Hai caây mía ñaët ôû hai beân baøn thôø laø ñeå caùc cuï choáng gaäy veà vôùi con chaùu, daãn linh hoàn toå tieân töø treân trôøi veà haï giôùi...

Tröôùc baøn thôø nghi leã truyeàn thoáng, aên maëc leã phuïc chænh teà, cöû chæ nghieâm trang, doïn loøng trong saïch höôùng taâm linh cuùng laïy, nguyeän soáng xöùng ñaùng vôùi ‘’beà treân’’. Söï tín ngöôõng aáy ñaõ goùp phaàn taïo theâm giaù trò nhaân vaên, ñaïo ñöùc truyeàn thoáng, baûo toàn vaø phaùt huy baûn saéc daân toäc. Söï thôø cuùng toå tieân maùch baûo con chaùu giöõ gìn ñaïo lyù, neà neáp gia phong, soáng tình nghóa thuûy chung, tu thaân, höôùng thieän. Thöïc taâm caàu thò, yeâu ñoàng loaïi, saâu naëng coäi nguoàn...

Doïn cuùng maâm cao coã ñaày. Teà töïu ñoâng ñuû. Vôùi caùc moùn naáu nöôùng gia truyeàn, daâng cuùng laø nhöõng saûn phaåm noâng nghieäp. Hoa töôi, röôïu neáp gaïo naáu tinh khieát. Baùnh traùi, nguõ coác, thòt

Coù laø bao ba vaïn saùu ngaøn ngaøy ñöôïc traêm baän Teát

Öôùc gì nhæ moät naêm möôøi hai thaùng caû boán muøa Xuaân Hoa teát

Mieàn Baéc thöôøng choïn caønh ñaøo ñoû ñeå caém treân baøn thôø hoaëc caây ñaøo trang trí trong nhaø, theo quan nieäm ngöôøi Trung Quoác, ñaøo coù quyeàn löïc tröø ma vaø moïi xaáu xa, maøu ñoû chöùa ñöïng sinh khí maïnh, maøu ñaøo ñoû thaém laø lôøi caàu nguyeän vaø chuùc phuùc ñaàu xuaân. Mieàn Trung vaø mieàn Nam laïi hay duøng caønh mai vaøng hoaëc caây mai vaøng hôn, maøu vaøng töôïng tröng cho söï cao thöôïng vinh hieån cao sang, maøu vaøng coøn töôïng tröng cho vua (thôøi phong kieán). Maøu vaøng thuoäc haønh Thoå trong Nguõ haønh, theo quan ñieåm ngöôøi Vieät, Thoå naèm ôû vò trí trung taâm vaø maøu vaøng ñöôïc töôïng tröng cho söï phaùt trieån noøi gioáng. Ngoaøi hai loaïi hoa ñaëc tröng cho Teát laø ñaøo vaø mai, haàu nhö nhaø naøo cuõng coù theâm nhöõng loaïi hoa ñeå thôø cuùng vaø hoa trang trí. Hoa thôø cuùng coù theå nhö hoa vaïn thoï, cuùc, lay ôn, hoa hueä...;

CA NHAÏC SÓ NÖÔÙC NGOAØI ÑANG ôû Vieät Nam

cho mình vaø gia ñình. Tröôùc khi xuaát haønh, ngöôøi ta phaûi choïn ngaøy, giôø vaø caùc phöông höôùng toát ñeå mong gaëp ñöôïc caùc quyù thaàn, taøi thaàn, hæ thaàn... Neáu xuaát haønh ra chuøa hay ñeàn, sau khi leã baùi, ngöôøi Vieät coøn coù tuïc beû laáy moät “caønh loäc” ñeå mang veà nhaø laáy may, laáy phöôùc. Ñoù laø tuïc “haùi loäc”. Caønh loäc laø moät caønh ña nhoû hay caønh ñeà, caønh si... laø nhöõng loaïi caây quanh naêm töôi toát vaø naåy loäc. Tuïc haùi loäc ôû caùc nôi ñeàn, chuøa nguï yù xin höôûng chuùt loäc cuûa Thaàn, Phaät ban cho nhaân naêm môùi. Caønh loäc thöôøng ñem veà caém ôû baøn thôø. Khaùc vôùi mieàn Baéc, mieàn Trung khoâng coù tuïc haùi loäc ñaàu

nhöõng lôøi chuùc möøng aên no, choùng lôùn. Theo coå tích Trung Quoác thì trong “hoàng bao” coù 8 ñoàng tieàn (laø Baùt Tieân hoaù thaân) ñöôïc ñaët döôùi goái ñöùa treû ñeå xua ñuoåi quyû ñeán quaáy nhieãu. Tín ngöôõng Teát - Xin chöõ ñaàu xuaân

Moãi naêm hoa ñaøo nôûLaïi thaáy oâng ñoà giaøBaày möïc taàu giaáy ñoû

Beân phoá ñoâng ngöôøi qua (Vuõ Ñình Lieân)

Ñaàu naêm thöôøng gaén vôùi vieäc caàu xin nhöõng ñieàm laønh, vieäc laønh trong ao öôùc cuûa con ngöôøi qua nhöõng cuoäc haønh höông veà nôi linh thieâng nhaát. Xin chöõ laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng

Haø Noäi, vieäc naøy dieãn ra ôû nhieàu nôi: trong nhaø rieâng cuûa moät soá thaày ñoà coù tieáng vaên hay chöõ toát, treân ñöôøng phoá nôi coù khoaûng heø roäng raõi vaø nhieàu ngöôøi qua laïi. Choã coù veû aán töôïng nhaát laø tröôùc saân Mieáu Vaên, khoaûng heø phoá ñöôøng Baø Trieäu, ñoaïn giao caét vôùi ñöôøng Traàn Höng Ñaïo... Xin chöõ laø moät neùt ñeïp vaên hoùa caàn phaùt huy. .Chæ moät chöõ treo tröôùc maët maø coù yù nghóa veà ñaïo ñöùc vaø ñôøi soáng ñoái vôùi nhöõng con ngöôøi cuï theå seõ giaù trò hôn nhieàu nhöõng lôøi noùi saùo roãng.

Queâ nhaø chuaån bò ñoùn Teát Kyû Söûu 2009

Muøa xuaân ñaõ len loûi ñeán töøng ngoâi nhaø, töøng ngoõ phoá vaø traøn ngaäp treân khaép moïi mieàn ñaát nöôùc. Trong khoâng khí töøng böøng cuûa moät muøa xuaân môùi, nhöõng hoaït ñoäng ñoùn teát Ky Suu 2009 cuõng ñang ñöôïc caùc tænh, thaønh phoá noâ nöùc chuaån bò.

Haø NoäiBieåu dieãn ngheä thuaät taïi caùc saân

khaáu: Ñeàn Baø Kieäu, quaûng tröôøng Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc, coâng vieân Thoáng Nhaát, thò traán Vaên Ñieån, saân vaän ñoäng Myõ Ñình...

Toå chöùc Hoäi baùo xuaân Ñinh Hôïi, trieån laõm saùch baùo aûnh thuoäc “Vaên hoaù ngöôøi Haø Noäi”, tröng baøy caùc caây caûnh ngheä thuaät. Toå chöùc baén phaùp hoa taïi caùc ñieåm trung taâm thaønh phoá trong ñeâm giao thöøa. Leã hoäi ñaàu xuaân nhö Ngoïc Hoài (moàng 4 Teát), Ñoáng Ña (moàng 5 Teát), Coå Loa - Ñoâng Anh, Ñeàn Gioùng - Soùc Sôn (moàng 6 Teát) ñöôïc chuaån bò kyõ löôõng, taïo ñieàu kieän cho ngöôøi daân tham gia leã hoäi ñaàu xuaân.

- Hoaït ñoäng vaên hoaù daân gian vôùi chuû ñeà “Haø Thaønh xuaân saéc” cuøng “song haønh” vôùi trieån laõm aûnh treân taïi vöôøn hoa Vaïn Xuaân

- Trung taâm baûo toàn khu di tích Coå Loa - Thaønh Coå vaø Hoäi thö phaùp treû Haø Noäi “môû maøn” trieån laõm thö phaùp “Thaêng Long, Haø Noäi - muøa xuaân ñaát nöôùc”

- Tröng baøy caây caûnh ngheä thuaät, caây theá, non boä, ñaù, luõa, sinh vaät caûnh cuõng seõ ñöôïc Trung taâm baûo toàn khu di tích Coå Loa - Thaønh Coå vaø Hoäi Sinh vaät caûnh Thaønh phoá khai maïc cuøng ngaøy taïi Thaønh Coå phuïc vuï khaùch tham quan di tích.

- Tröng baøy caây caûnh ngheä thuaät Thaêng Long cuûa Hoäi caây caûnh ngheä thuaät Thaêng Long ñaõ choïn Hoà Vaên cuûa khu di tích Vaên Mieáu - Quoác Töû Giaùm laøm ñieåm döøng chaân,

- Caùc chöông trình bieåu dieãn loaïi ngheä thuaät cuûa caùc ñôn vò ngheä thuaät chuyeân nghieäp Haø Noäi cuõng seõ dieãn ra taïi baø Kieäu, saân khaáu Thanh Trì, Myõ Ñình, töôïng ñaøi Lyù Töï Troïng vaø caùc xaõ ngoaïi thaønh phuïc vuï baø con trong nhöõng ngaøy leã.

- Chöông trình bieåu dieãn xieác choïn loïc s treân saân khaáu ngoaøi trôøi Quaûng

naêm nhôø theá maø caây coái trong caùc ñeàn chuøa ôû mieàn Trung vaãn giöõ nguyeân laù xanh bieác suoát caû muøa xuaân.

Ñeå gaén keát tình caûm gia ñình, hoï haøng , laøng xoùm nhöõng lôøi chuùc teát thöôøng laø söùc khoeû, phaùt taøi phaùt loäc, gaëp nhieàu may maén, moïi öôùc muoán ñeàu thaønh coâng...; nhöõng ngöôøi naêm cuõ gaëp ruûi ro thì ñoäng vieân nhau “tai qua naïn khoûi” hay “cuûa ñi thay ngöôøi” nghóa laø trong caùi hoïa cuõng tìm thaáy caùi phuùc, höôùng veà söï toát laønh.

Chuùc Teát: Saùng moàng Moät Teát coøn goïi laø ngaøy Chính ñaùn, con chaùu tuï hoïp ôû nhaø toäc tröôûng ñeå leã Toå Tieân vaø chuùc teát oâng baø, caùc baäc huynh tröôûng. Theo quan nieäm, cöù naêm môùi tôùi, moãi ngöôøi taêng leân moät tuoåò, bôûi vaäy ngaøy moàng Moät Teát laø ngaøy con chaùu “chuùc thoï” oâng baø vaø caùc baäc cao nieân (ngaøy xöa, caùc cuï thöôøng khoâng nhôù roõ ngaøy thaùng sinh neân chæ bieát Teát ñeán laø theâm 1 tuoåi).

Lì xì Lì xì ngaøy Teát , phaùt aâm theo ngöôøi

Quaûng Ñoâng: lishi): ngöôøi lôùn thöôøng taëng treû em tieàn boû trong moät bao giaáy ñoû, hay “hoàng bao”, goïi laø “lì xì” vôùi

taâm linh aáy. Vieäc mang yù nghóa naøy coù ôû nhieàu

nôi treân khaép moïi mieàn ñaát nöôùc. Töø Baéc chí Nam, töø xuoâi leân ngöôïc, chaúng phaân bieät giaøu ngheøo, sang heøn... ta thöôøng baét gaëp nhöõng göông maët gioáng nhau ôû söï thaønh taâm cuûa ngöôøi xin chöõ tröôùc ngöôøi cho chöõ. Ngaøy xöa laø chöõ Nho, ngaøy nay vaãn laø chöõ Nho, laïi coù theâm caû chöõ Ta nöõa. Caùc thaày ñoà Haùn hoïc vaø Quoác ngöõ hoïc tha hoà thaû hoàn theo neùt buùt maø taëng laïi cho ngöôøi xin caùi taâm, caùi taøi cuûa mình ñöôïc göûi qua neùt chöõ vaø noäi dung cuûa chöõ theo öôùc nguyeän cuûa ngöôøi xin. Chöa coù ai baùn chöõ, chæ coù ngöôøi mua giaáy ñeå xin chöõ. Ngöôøi cho chöõ vaãn coù loäc nhöng tinh teá hôn. Vieäc töôûng nhö khoâng bình thöôøng nhöng laïi theå hieän ñöôïc neùt thanh tao cuûa coâng vieäc. Caùc thaày ñoà khoâng phaûi baän bòu vaø heä luïy vaøo chuyeän giaù caû, tieàn nong ñeå ñuû thanh thaûn vaø toaøn taâm trong coâng vieäc cho chöõ mang veû thaùnh thieän naøy.

Vieäc xin chöõ ñaàu naêm laâu nay ñaõ coù vaø ngaøy moät thònh haønh, noù ñang trôû thaønh phong tuïc ñeïp cuûa ngöôøi Vieät Nam moãi ñoä xuaân veà Teát ñeán. Taïi

Maøu cuûa ngaøy Teát Chòu aûnh höôûng vaên hoùa Trung Hoa,

maøu chuû löïc trong ngaøy Teát vaãn laø maøu ñoû theo quan nieäm maøu ñoû laø maøu phaùt taøi vaø may maén. Ngaøy Teát cuûa Vieät Nam ngaäp traøn maøu ñoû: caâu ñoái ñoû, phong bao lì xì ñoû, ruoät quaû döa haáu ñoû, haït döa nhuoäm maøu ñoû, quyeån lòch ñoû. Ngöôøi Vieät Nam cuõng thích chöng nhöõng loaïi hoa aùnh ñoû nhö hoàng, maõn ñình hoàng, hoa ñaøo v.v... Tröôùc ñaây khi phaùo coøn ñöôïc cho pheùp ñoát, ñöôøng xaù ngaäp traøn trong maøu ñoû cuûa xaùc phaùo noå raân khoâng ngôùt keå töø giao thöøa ñeán raïng saùng teát, roài noå leû teû maõi cho ñeán khi naøo heát “moàng” môùi thoâi!

Cuùng Taát Nieân Ngöôøi Vieät Nam coù tuïc haèng naêm

moãi khi Teát ñeán laïi trôû veà sum hoïp döôùi maùi aám gia ñình. Nhieàu ngöôøi muoán ñöôïc khaán vaùi tröôùc baøn thôø, thaêm laïi ngoâi moä hay nhaø thôø toå tieân. Nhieàu ngöôøi cuõng muoán thaêm laïi nôi hoï ñaõ töøng sinh soáng vôùi gia ñình trong thôøi nieân thieáu. Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi xuaát thaân töø noâng thoân Vieät Nam, kyû nieäm thôøi nieân thieáu coù theå gaén lieàn vôùi gieáng nöôùc, maûnh saân nhaø. “Veà queâ aên Teát” ñaõ trôû thaønh thaønh ngöõ chæ cuoäc haønh höông veà nôi coäi nguoàn.

Saép doïn baøn thôø Trong gia ñình ngöôøi Vieät thöôøng

coù moät baøn thôø toå tieân, oâng baø (hay coøn goïi oâng Vaûi). Tuyø theo töøng nhaø, caùch trang trí vaø saép ñaët baøn thôø khaùc nhau. Bieàn, baøn thôø laø nôi töôûng nhôù, laø theá giôùi thu nhoû cuûa ngöôøi ñaõ khuaát.

gaø, heo... Naáu nöôùng thôm ngon ñaët leân cuùng treân baøn thôø. Ñeå oâng baø yeân loøng nhìn thaáy caùc chaùu con bieát giöõ gìn truyeàn thoáng ‘’dó noâng vi baûn’’ vaø ñem söùc lao ñoäng caàn cuø laøm ra thaønh quaû töø loøng ñaát queâ höông cuûa oâng cha ñeå laïi. Ñaây chính laø neùt vaên hoùa truyeàn thoáng goùp phaàn baûo toàn di saûn tinh thaàn vaø ñaïo ñöùc trong ñôøi soáng con ngöôøi löu truyeàn töï ngaøn xöa. Xuaát haønh vaø haùi loäc ngaøy Teát :

“Xuaát haønh” laø ñi ra khoûi nhaø trong ngaøy ñaàu naêm ñeå ñi tìm caùi may maén

46 47

Lôøi nguyeàn 100 naêm

tröôøng Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc. chöông trình “Saéc xuaân Thaønh Coå” vôùi caùc tröng baøy vaø caùc hoaït ñoäng vaên

hoaù truyeàn thoáng trong khu di tích naøy. - Chöông trình xuaân vôùi chuû ñeà “Teát laøm ñieàu phuùc sung tuùc caû naêm” - Hoäi chôï trieån laõm “Caâu ñoái, hoa vaø röôïu Teát” taïi Trung taâm Trieån laõm

vaên hoaù ngheä thuaät Vieät Nam (soá 2, Hoa Lö). Thaønh phoá Sai Goøn

Saøi Goøn seõ toå chöùc 3 chôï hoa xuaân phuïc vuï nhu caàu mua saém vaø thöôûng ngoaïn cuûa nhaân daân thaønh phoá vaø du khaùch caùc tænh, du khaùch nöôùc ngoaøi. taïi coâng vieân 23/9 vôùi quy moâ 875 loâ, coâng vieân Gia Ñònh, quy moâ 221 loâ vaø coâng vieân Leâ Vaên Taùm, quy moâ 100 loâ (dieän tích moãi loâ laø 20m²).

Hoäi hoa xuaân Saøi Goøn, toå chöùc taïi coâng vieân Tao Ñaøn. Hoäi hoa xuaân naêm nay seõ lôùn hôn caùc naêm tröôùc veà quy moâ cuõng nhö soá löôïng hieän vaät, töø 6.000- 7.000 moùn, goàm caù caûnh, hoa kieång, goám söù... do caùc ngheä nhaân trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi, caùc nhaø vöôøn, caùc nhaø kinh teá lôùn tham gia, khoâng tröng baøy caùc loaøi chim. Ngoaøi ra, nôi ñaây coøn coù khu aåm thöïc vaø khu vui chôi treû em

* Leã hoäi ñöôøng hoaLeã hoäi ñöôøng hoa dieãn ra töø toái 28 thaùng chaïp aâm lòch ñeán toái muøng 3 teát

keùo daøi treân truïc ñöôøng Nguyeãn Hueä vaø truïc ñöôøng Leâ Lôïi.treân nhöõng truïc ñöôøng seõ chia thaønh nhieàu tieåu caûnh theå hieän neùt ñaëc tröng

teát cuûa Vieät Nam, ñaëc tröng teát Nam boä. Leã hoäi coù treân 100.000 chaäu hoa caùc loaïi, coù caùc hoaït ñoäng thi caém hoa, bieåu dieãn cuûa caùc nhoùm nhaïc daân toäc, nhaïc flamenco sinh ñoäng, xieác, caùc maøn tung höùng cuûa caùc bartender chuyeân nghieäp, baùn caùc loaïi haøng löu nieäm gaén lieàn leã hoäi teát...

* Leã hoäi baùnh teùtLeã hoäi baùnh teùt kyû luïc dieãn ra vaøo toái muøng 2 teát (18/02/2007, laø leã hoäi

ñöôøng phoá (carnival) do ñaïo dieãn Huyønh Phuùc Ñieàn ñaûm traùch goàm chuoãi ñoäi hình xe hoa, dieãn vieân bieåu dieãn ngheä thuaät daân gian Vieät Nam vaø ca muùa nhaïc hieän ñaïi, treân truïc ñöôøng Leâ Lôïi.

Taâm ñieåm chöông trình laø caëp baùnh teùt kyû luïc, moãi baùnh naëng 3,5 taán, moãi ñoøn baùnh daøi 3,5m, ñöôøng kính 0,8m. Caëp baùnh do coâng vieân vaên hoaù Ñaàm Sen thöïc hieän. Sau khi naáu chín, seõ ñöôïc ñöa veà khu vöïc leã hoäi teát. Phaàn keát thuùc laø “ñaïi tieäc baùnh teùt” phuïc vuï coâng chuùng.

* Ngaøy hoäi vaên hoùa ngöôøi Hoa - Taïi Coâng vieân 30-4, quaän 1. Noäi dung hoaït ñoäng goàm: Lieân hoan ca muùa

nhaïc, trình dieãn trang phuïc daân toäc, muùa laân - sö - roàng, leã hoäi truyeàn thoáng - troø chôi daân gian, trieån laõm - tröng baøy thö phaùp hoäi hoïa; Hoäi thaûo “Xaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa trong coäng ñoàng ngöôøi Hoa ôû Vieät Nam”.

Taïi caùc trung taâm vaên hoùa quaän, huyeän coù bieåu dieãn giao löu giöõa caùc ñoaøn ngheä thuaät, Rieâng quaän 5 toå chöùc leã hoäi Teát Nguyeân tieâu vaø leã hoäi hoa ñaêng, giao löu gaëp gôõ caùc nhaân chöùng lòch söû veà truyeàn thoáng cuûa ngöôøi Hoa taïi Saøi Goøn. [ ]

Hoàng Haø, coäng taùc vieân DNÑS töôøng trình töø Vieät Nam

Teát Nguyeân Ñaùn, theo nghóa goác Haùn, “Nguyeân” laø “ñöùng

ñaàu”, coøn “Ñaùn” laø “buoåi saùng”. Do ñoù, “Teát Nguyeân Ñaùn” laø “Teát möøng buoåi saùng ñaàu naêm”. Saùng muøng 1 thaùng gieâng laø thôøi ñieåm quan troïng nhaát, ñaùnh daáu moät naêm môùi chính thöùc ñöôïc baét ñaàu. Theo quan nieäm cuûa ngöôøi Vieät Nam, ngaøy Teát ñaàu xuaân laø dòp ñeå gia ñình, hoï haøng, laøng xoùm, ngöôøi thaân xa gaàn xum hoïp, ñoaøn tuï, thaêm hoûi, caàu chuùc cho nhau vaø töôûng nhôù tri ôn oâng baø toå tieân.

Phong tuïc ñoùn Teát cuûa nhaân daân ta coù nhieàu neùt ñoäc ñaùo rieâng, baét nguoàn töø nhöõng ñieån tích, hoaëc huyeàn thoaïi xöa. Nhöõng phong tuïc naøy ñeàu theå hieän nhöõng giaù trò truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa daân toäc Vieät vaø mang nhieàu yù nghóa thöïc teá trong cuoäc soáng cuûa moãi chuùng ta.

Taém laù muøi Vaøo ngaøy 30 Teát, ngöôøi Haø Noäi coøn

coù thoùi quen ñi mua laù muøi giaø veà ñeå taém taát nieân ñoùn chaøo naêm môùi. Ñoù laø loaïi caây laù vaø thaân ngaøo ngaït muøi höông raát thôm, thöôøng coù nhieàu vaøo dòp Teát, muøi thôm cuûa caây muøi giaø luoân gôïi nhôù tôùi ngaøy Teát.

luùc buoâng chieàu.Nhö nhöõng loaøi caây gieo troàng baèng

haït, caây muøi coù thôøi gian sinh tröôûng ngaén, chaúng khi naøo ngöôøi troàng nhoå heát. Nhöõng luoáng muøi giaø, cao chöøng baèng hai gang tay chi chít nhöõng quaû nhoû nhö haït ñoã, cuõng ngaøo ngaït muøi höông, nhö laù, nhö thaân muøi. Ñaây chính laø thöù “ñaëc saûn” khoâng theå thieáu trong nhöõng ngaøy Ñoâng giaù hay khi he heù Xuaân veà. Nhöõng vuøng ven ñoâ hay baõi phuø sa soâng Hoàng quanh naêm trôû mình muøa vuï, vaøo ñoä cuoái naêm laïi thôm moät muøi thôm toaû lan vaø khoaùng ñaït. Muøi cuûa hoa, cuûa ñuû thöù rau thôm, muøi cuûa phuø sa ngaøn naêm boài lôû, muøi laù vaø hoa muøi caét mình leân khôi luoáng lan chaûy vaøo khoâng gian trong giaùc quan caûm xuùc cuûa ngöôøi.

Töø laâu laém roài, ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam vaãn goäi ñaàu baèng boà keát. Quaû

maø toâi thaáy, boãng nhieân laïi nuoâi toùc daøi. Döôøng nhö maùi toùc daøi vaãn laø moát cuûa moïi thôøi ñaïi, ngöôøi con gaùi nuoâi toùc daøi, ñeå thaáy mình nöõ tính hôn trong gôïi caûm meàm maïi, dòu daøng. Nhìn nhöõng cöûa hieäu goäi ñaàu, nhöõng ñaàu toùc ñöôïc chaêm soùc bôûi nhöõng ngoùn tay môn trôùn, boãng theøm ñöôïc thaáy caûnh beán nöôùc gieáng laøng...

Caây ña, beán nöôùc, saân ñình laø ba hieän dieän cuûa laøng queâ vuøng ñoàng baèng ngaøn naêm, nôi phaûn aùnh ñôøi soáng tuï cö, tính coäng ñoàng gaén keát cuûa ngöôøi noâng daân vôùi queâ höông, xöù sôû. Hình aûnh nhöõng coâ thoân nöõ maëc yeám ra beán laøng goäi ñaàu chieàu taát nieân, boãng thaáy nhö huyeàn thoaïi, khieán ta nhö trôû veà aáu thô vôùi nieàm tin moät ngaøy ñöôïc gaëp nhöõng coâ tieân giaùng traàn thöôøng taém goäi vui ñuøa roài thay xieâm y môùi. Coøn nhöõng coâ

Muøi höông cuûa muøi ngaám vaøo thòt da, nhö theå con ngöôøi vöøa laøm nghi leã cho mình. Toâi cho raèng vieäc taém goäi laù muøi chieàu ba möôi Teát laø nghi leã thuoäc veà vaên hoaù tinh thaàn. Noù toàn taïi khoâng nhaát thieát phaûi hieän höõu tröôùc maét, maø trong yù nghó, hoài öùc vaø hoaøi nieäm cuûa chuùng ta. Hoaøi nieäm veà nhöõng caùi coøn, caùi maùt. Nhö nhöõng ngoâi nhaø coå cuoái cuøng vaø nhöõng böùc tranh phoá cuoái cuøng coøn laïi ôû Vieät Nam cuûa Buøi Xuaân Phaùi. Nhö nhöõng khuoân maët giaø nua cuûa caùc baø haøng xeùn, haøng rau vôùi meït rau coù nhöõng môù rau thôm beù xíu “löôùt” vaøo chieàu khoâng gian xa ngaùi khi maø caùc sieâu thò ñang tôùi taáp moïc leân. Nhö boùng daùng oâng ñoà vieát caâu ñoái möøng naêm môùi. Nhö tieáng phaùo noå gioøn trong truyeän, thô vaø kyù öùc...

Ngöôøi vôùi ngöôøi gaàn nhau hôn, thaân aùi hôn, khi taém laù muøi muøa Xuaân vaø höông thôm laøm ngöôøi ta tónh taâm sau bao meät moûi cuûa cuoäc möu sinh vaø voøng quay bon chen, tham voïng... Hình nhö khi moät coâ gaùi mang höông laù muøi treân thaân theå, ai cuõng muoán gaàn coâ hôn. yù thöùc baûn naêng vaø giôùi tính tröôùc muøi höông gôïi caûm vaø tinh khieát, ñöôïc bao boïc bôûi nieàm ñam meâ thanh saïch.

Toâi nhö thaáy caùc meï, caùc baø treû laïi, khi taém goäi nöôùc laù muøi vaø hong toùc tröôùc saân. Nhöõng sôïi laù muøi vöông vaøo maùi toùc nhieàu muoái tieâu cuûa baø goäi xanh ngöôøi veà thôøi son treû

Toâi vaãn tin ôû söï beàn vöõng cuûa nhöõng tình yeâu lôùn lao vaø cao caû. Nhö vaãn sung söôùng vôùi nieàm tin vaøo nghi leã taém goäi laù muøi, moät nghi leã linh thaùnh gaén keát vónh vieãn nhöõng caëp uyeân öông, nhöõng caëp vôï choàng maõi laø ngöôøi yeâu cuûa nhau nhôø muøi höông vöôït qua moïi giôùi haïn khi phu theâ quaán quyùt taém goäi cho nhau baèng nöôùc laù muøi, ñeå tình yeâu khoâng bao giôø coù tuoåi, laïi thaêng hoa trong caûm xuùc töôi môùi, hoàn nhieân, ñaèm thaém voâ bôø.

Tuïc cuùng oâng TaùoTeát Nguyeân Ñaùn duø chæ 3 ngaøy

(muøng 1, 2, 3 thaùng gieâng aâm lòch) nhöng quaù trình chuaån bò tröôùc ñoù coù theå haøng thaùng vaø baét ñaàu cao ñieåm töø ngaøy “ñöa oâng Taùo veà trôøi” 23 thaùng Chaïp.

Theo quan nieäm cuûa nhaân daân ta, oâng Taùo (hay Thaàn Beáp) laø ngöôøi muïc kích söï laøm aên cuûa moïi nhaø. Thöôøng leä, vaøo 23 thaùng Chaïp aâm lòch, töø thaønh thò ñeán thoân queâ, khaép moïi nôi treân ñaát nöôùc ta, daân chuùng laøm leã ñöa tieãn oâng Taùo veà trôøi ñeå taâu vieäc traàn gian vôùi Ngoïc Hoaøng.

Qua ñoù, tuïc leä naøy noùi leân tình caûm vaø lyù trí cuûa nhaân daân ta ñoái vôùi coâng vieäc beáp nuùc vaø cuõng nhaèm ñaùnh giaù vieäc chaêm soùc dinh döôõng vaø vieäc aên ôû cuûa ngöôøi daân tröôùc khi sang naêm môùi.

Xuaát hieän nhö tín hieäu muøa vaøo thaùng Möôøi aâm lòch, khi nhöõng chieác xe ñaïp chôû phía sau xanh um nhöõng boù muøi höông quyeán luyeán caùc ngaû ñöôøng, len vaøo töøng ngoõ phoá. Loaøi caây nhö coâ gaùi maûnh mai noùi vôùi taïo vaät baèng höông thôm töø khi môùi loä treân maët ñaát laù maàm xanh bieác, muøi höông laøm neân yù nghóa söï toàn taïi cuûa loaøi caây aáy, töø teân goïi: Caây Muøi.

Töø luùc xanh non ñeán khi giaø, muøi luoân ñöôïc boù môù. Luùc xuaân thì, noù laø rau soáng, laø gia vò maø ai cuõng coù theå aên, thöù rau thôm keøm ñöôïc vôùi nhieàu moùn maø khoâng e khaéc vò. Nhö gia vò, ngöôøi ta boù môù muøi aáy baèng sôïi laït nuùt moûng; baèng baøn tay, thaân muøi chöøng 10 ñeán 13cm, ñeå nguyeân ñoaïn reã (caû reã cuõng coù muøi thôm), nhöõng chuøm reã traéng coøn vöông chuùt ñaát. Rau muøi khoâng bao giôø thieáu treân quaày rau thôm, meït rau goùc chôï, gaùnh haøng rong gaùnh phoá tröa kheâ nguû hay

boà keát nöôùng thôm, cho vaøo noài ñun soâi coù theå ñum theâm caû voû böôûi, roài goäi vôùi chanh. Caùc coâ caàu kyø thích goäi laù höông nhu hay ñun nöôùc coû maàm traàu cho toát toùc, laïi raéc theâm vaøi boâng hoa böôûi vaøo ñoä tieát Xuaân. Thôøi hieän ñaïi, coù bieát bao loaïi daàu goäi ñaàu: Sunsilk, Pantene, Essential, Enchanteur, Sifone, Clear, Head and Shoulders, Lux, Lifebouy, Myõ Haûo, Daso.. nhöng boà keát vaø höông laù muøi vaãn laø loaïi “daàu goäi” toát nhaát cho toùc, hieån loä xuyeân thôøi gian baèng vieäc vöôït qua moät caùch ngaïo ngheã bôûi söï yeâu thích cuûa caùc coâ, caùc baø. Muøi höông xuyeân qua nhöõng theá kyû nhö moät trong nhöõng bieåu hieän cuûa ñoàng baèng Baéc boä, cuûa vaên minh luùa nöôùc soâng Hoàng, cuûa choán thoân laøng qua bao bieán thieân vaãn giöõ ñöôïc phong tuïc coå truyeàn, ñaát leà queâ thoùi.

Nhöõng coâ gaùi ñua nhau caét toùc teùm

tieân toùc ñen trong tieàm thöùc aáy cuûa toâi, thì ñang bay khaép traàn gian suoát muøa Xuaân cuøng höông laù vaø hoa quaû quyeán ruõ. Quyeán ruõ, vôùi nhöõng caûm giaùc thaùnh thieän, mô moäng vaø ngoït ngaøo hôn taát caû nhöõng loaïi nöôùc hoa ñaét tieàn, sang troïng. Taém taát nieân baèng nöôùc ñun vôùi laù muøi gaén vôùi taâm thöùc ngöôøi Vieät nhö moät nghi thöùc taát yeáu. Ngöôøi muoán taém goäi nöôùc laù hoa muøi, ñaõ ñöôïc thoaû maõn vaøo cöõ thaùng Möôøi, nhöng haàu heát taát caû moïi ngöôøi ñeàu thaáy caàn phaûi taém goäi thöù nöôùc aáy vaøo chieàu cuoái cuøng cuûa naêm (aâm lòch). Cuøng vôùi vieäc doïn deïp trang hoaøng nhaø cöûa, ai cuõng muoán thaân theå mình saïch seõ. Vaø nöôùc laù hoa muøi, khoâng chæ cho ngöôøi ta ñöôïc saïch seõ, goät röûa buïi traàn, maø coøn ñöôïc taém röûa tinh thaàn, ñeå caû taâm hoàn vaø toaøn thaân theå ñöôïc tinh khieát, thôm tho, thanh thaûn trong caûm giaùc bay boång, yeân bình.

48 49

Ngaøy oâng Taùo veà chaàu trôøi cuõng ñöôïc xem laø ngaøy ñaàu tieân cuûa Teát Nguyeân ñaùn. Sau khi ñöa tieãn oâng Taùo, ngöôøi ta baét ñaàu doïn deïp nhaø cöûa, lau chuøi ñoà cuùng oâng baø, toå tieân, treo tranh, caâu ñoái vaø caém hoa ôû nhöõng nôi sang troïng ñeå chuaån bò ñoùn Teát.

Tuïc chöng hoa ngaøy TeátChöng hoa kieång ngaøy Teát laø moät

nhu caàu laøm ñeïp cuûa daân toäc ta, coù truyeàn thoáng töø ngaøn xöa vaø mang nhieàu yù nghóa. Hoa ñöôïc coi laø yeáu toá tinh thaân cao quyù, thanh khieát cuûa ngöôøi Vieät Nam trong nhöõng ngaøy ñaàu xuaân. Mieàn Baéc coù hoa ñaøo, mieàn Nam coù hoa mai. Ñaây laø 2 loaïi hoa töôïng tröng cho phöôùc loäc ñaàu xuaân cuûa moïi gia ñình ngöôøi Vieät. Ngoaøi ra, ngöôøi ta coøn chöng theâm caây quyùt chín ñaày quaû vaøng moïng, ñaët ôû phoøng khaùch nhö bieåu töôïng cuûa söï sung maõn, may maén, haïnh phuùc. Treân baøn thôø gia tieân caém nhöõng boâng vaïn thoï, nhöõng caønh phaùt loäc... vôùi yù nghóa theå hieän öôùc voïng cuûa moïi ngöôøi laø naêm môùi khoeû maïnh, tröôøng thoï, phaùt taøi phaùt loäc hôn naêm cuõ.

Tuïc chöng maâm nguõ quaûTreân baøn thôø toå tieân cuûa moïi gia

ñình moãi dòp Teát ñeán, ngoaøi caùc thöù baùnh traùi, coøn khoâng theå thieáu maâm nguõ quaû. ÔÛ mieàn Baéc, maâm nguõ quaû thöôøng coù naûi chuoái xanh, quaû böôûi, cam (quyùt), hoàng, quaát. Coøn ôû mieàn Nam, ngöôøi ta thöôøng choïn naêm thöù quaû laø: döøa xieâm, maõng caàu, ñu ñuû, xoaøi xanh, nhaønh sung hoaëc moät vaøi loaïi traùi caây khaùc.

Chung laïi, maâm nguõ quaû laø nhöõng loaïi traùi caây chöùa nhieàu chaát dinh döôõng. Nguõ quaû laø loäc trôøi. Chöng maâm nguõ quaû ngaøy Teát coù yù nghóa noùi leân öôùc voïng cuûa gia ñình böôùc sang naêm môùi ñöôïc no ñuû, sung tuùc.

Ngaøy Teát, gia ñình naøo cuõng coù maâm nguõ quaû daâng leân baøn thôø toå tieân, oâng baø. Hoa quûa laø loäc cuûa thieân nhieân, ñaát trôøi. Maâm nguõ quaû coù 5 loaïi.

Taïi sao laïi 5 loaïi? Theo Nho giaùo thì xuaát xöù cuûa maâm nguõ quaû coù lieân quan ñeán quan nieäm trieát lyù Khoång giaùo cuûa phöông Ñoâng, theá giôùi ñöôïc taïo neân töø “nguõ haønh”: Kim - Moäc - Thuyû - Hoûa - Thoå, nghóa laø 5 yeáu toá caáu thaønh vuõ truï. Coøn theo quan nieäm cuûa daân gian thì “quaû” (traùi caây) ñöôïc xem nhö bieåu töôïng cho thaønh quaû lao ñoäng moät naêm. Ñaõ goïi laø nguõ quaû thì nhaát thieát phaûi laø 5 loaïi quaû. Nhöng caùc vuøng, caùc mieàn do muøa xuaân hoa traùi khaùc nhau, neân maâm nguõ quaû cuõng khaùc nhau nhö: chuoái, böôûi, phaät thuû, döa haáu, cam, quyùt, döøa, na, hoàng xieâm, taùo...

Moãi quaû mang moät yù nghóa: Chuoái - phaät thuû: hai thöù naøy thì chuoái thöôøng laø naûi söù xanh, ko aên ñöôïc, phaät thuû ( coøn goïi laø traùi tay cuøi ) cuõng ko aên ñöôïc lun, chæ trang trí cho ñeïp. Taát caû ñeàu coù ngoùn, nhö baøn tay che chôû caàu bình an

Böôûi - döa haáu: caêng troøn, maùt laønh, höùa heïn naêm môùi ñaày ngoït ngaøo, may maén caàu an khang

Hoàng - quyùt: röïc leân maøu saéc maïnh meõ, töôïng tröng cho söï thaønh ñaït aàu taøi loäc, thònh vöôïng

Maâm nguõ quaû trong Nam cuõng khaùc so vôùi ngoaøi Baéc. Treân maâm nguõ quaû ôû ngoaøi Baéc thöôøng coù : Böôûi, ñaøo, quyùt, chuoái, hoàng. Coù khi ngöôøi ta thay böôûi baèng phaät thuû hoaëc löïu. Maâm nguõ quaû trong Nam vaãn cöù giöõ nguyeân truyeàn thoáng laø maõng caàu, sung, döøa xieâm, ñu ñuû, xoaøi maø caùc baø thöôøng quan nieäm sô ñaúng laø “caàu - sung (tuùc)- vöøa - ñuû - xaøi”

Toáng cöïu ngheânh taân

Vaøo dòp cuoái naêm, moïi ngöôøi ñeàu queùt doïn nhaø cöûa saïch seõ, vöùt boû moïi raùc röôûi, doïn deïp, trang trí baøn thôø, lau doïn, caét toùc, mua saém quaàn aùo môùi. Moïi ngöôøi ñeàu nhaéc nhôû con chaùu, ngöôøi thaân cuûa mình keå töø giôø phuùt giao thôøi trôû ñi khoâng ñöôïc nghòch ngôïm, caõi vaõ, khoâng noùi tuïc, chöûi baäy, cha meï anh chò khoâng traùch phaït, quôû maéng con em mình. Ñoái vôùi ai cuõng tay baét maët möøng, raïng rôõ, vui veû, nieàm nôû chuùc nhau nhöõng ñieàu toát laønh.

Nhöõng taäp tuïc, sinh hoaït ngaøy teát cuûa ta raát phong phuù nhö naêm môùi phaûi maëc ñoà môùi ( vì oâng baø ta cho raèng caàn phaûi ruõ boû nhöõng caùi cuõ, caùi khoâng may maén ñi theo quaàn aùo cuõ vaø ñoùn moät naêm môùi vôùi nhieàu hi voïng vaø nieàm vui môùi töø boä quaàn aùo môùi ñoù), kieâng cöõ queùt nhaø trong ngaøy Teát (Theo quan nieäm daân gian, vieäc queùt nhaø trong ngaøy Teát seõ queùt ñi theo caû loäc xuaân, ngöôøi queùt nhaø seõ bò roâng caû naêm).

Ñoùn giao thöøaTheo tieáng goác Haùn thì “giao” laø

“xen keõ, thay nhau” hoaëc “noái tieáp, trao ñoåi laãn nhau”, coøn “thöøa” laø “ñaûm nhaän, thi haønh” hoaëc “thöøa keá, keá tieáp”. Do vaäy, giao thöøa töùc laø vaøo luùc 12h ñeâm 30 thaùng Chaïp aâm lòch. Ñaây laø thôøi ñieåm thieâng lieâng nhaát trong naêm, thôøi ñieåm chuyeån giao giöõa naêm cuõ vaø naêm môùi, thôøi ñieåm con ngöôøi giao hoaø vôùi thieân nhieân, toå tieân trôû veà sum hoïp vôùi con chaùu. Cuùng giao thöøa xong, caû nhaø quaây quaàn quanh maâm coã ñaõ chuaån bò saün, uoáng cheùn röôïu ñaàu xuaân, con caùi chuùc thoï oâng baø, cha meï, ngöôøi lôùn lì xì cho treû tieàn quaø möøng tuoåi ñöïng trong bao giaáy ñoû nhö moät söï may maén trong naêm môùi.

Tuïc “xoâng ñaát” ngaøy TeátVôùi ngaøy ñaàu tieân trong naêm, Teát

coù moät yù nghóa ñaëc bieät trang nghieâm. Vì laø ngaøy baét ñaàu moät naêm neân moïi coâng vieäc laøm trong 24 giôø ñeàu coù aûnh höôûng ñeán troïn naêm. Söï xoâng ñaát, xuaát haønh nhöõng cöû chæ ñaàu tieân, nhöõng lôøi noùi ñaàu naêm laø ñieàu maø ai cuõng phaûi caån troïng. Trong taát caû moïi vieäc, tuïc xoâng ñaát ñöôïc coi laø quan troïng hôn heát.

Sau giao thöøa, ngöôøi naøo töø ngoaøi ñöôøng böôùc vaøo nhaø ñöôïc goïi laø ngöôøi “xoâng ñaát”, neáu laø ngöôøi “toát vía” thì caû nhaø seõ aên neân laøm ra, gaëp nhieàu may maén. Vì vaäy, ngöôøi xoâng nhaø thöôøng ñöôïc choïn trong soá nhöõng ngöôøi baïn thaân, vôùi mong muoán mang laïi söï toát laønh cho gia ñình trong suoát naêm môùi.

Tuïc chuùc TeátVôùi yù nghóa nhaân sinh toát ñeïp, Teát

Nguyeân Ñaùn ñöôïc cho laø Teát cuûa moïi gia ñình, cuûa moïi nhaø. Theo quan nieäm cuûa ngöôøi Vieät Nam, ngaøy Teát ñaàu xuaân laø nhöõng ngaøy quan troïng, töôi

vui nhaát, laø ngaøy ñoaøn tuï, ñoaøn vieân cuûa moïi gia ñình. Ñaây cuõng laø dòp ñeå moïi ngöôøi coù ñieàu kieän thaêm hoûi laãn nhau: con chaùu thaêm hoûi oâng baø, cha meï, chuù baùc; hoïc troø thaêm hoûi thaày coâ, gaëp maët baïn beø chuùc tuïng.

Lôøi chuùc Teát thöôøng laø chuùc söùc khoeû, phaùt taøi phaùt loäc, tai qua naïn khoûi, gaëp nhieàu may maén, toát laønh. Ñaây laø moät neùt ñeïp vaên hoaù, theå hieän loøng quan taâm laãn nhau cuûa daân toäc Vieät Nam, mong muoán ñem daønh taëng nhau nhöõng lôøi toát laønh, nhöõng nieàm hy voïng toát ñeïp.

Caùc phong tuïc ñaàu naêm laø nhöõng neùt ñeïp trong truyeàn thoáng vaên hoaù cuûa daân toäc, vaãn luoân ñöôïc con chaùu Vieät Nam tieáp tuïc duy trì vaø gìn giöõ. Vôùi nhöõng neùt ñeïp trong caùc phong tuïc truyeàn thoáng, Teåt Nguyeân Ñaùn mang nhöõng yù nghóa ñaày nhaân baûn, ñang vaø seõ tieáp tuïc soáng maõi trong loøng moãi ngöôøi daân Vieät.

Tuïc khai buùt ñaøu naêm Ñaàu Xuaân, ngöôøi coù chöùc töôùc khai aán; hoïc troø, só phu khai buùt; nhaø noâng

khai canh; ngöôøi buoân baùn môû haøng laáy ngaøy... Sau ngaøy muøng Moät, duø coù maûi vui cuõng choïn ngaøy ñeå “Khai ngheà”, “Laøm laáy ngaøy”. Neáu nhö muøng Moät toát thì chieàu muøng Moät baét ñaàu.

Rieâng khai buùt thì Giao thöøa xong, choïn giôø Hoaøng ñaïo khoâng keå muøng Moät laø ngaøy toát hay xaáu. Ngöôøi thôï thuû coâng neáu chöa ai thueâ möôùn ñaàu naêm thì cuõng töï laøm cho gia ñình moät saûn phaåm, moät duïng cuï gì ñoù. Ngöôøi buoân baùn, vì ai cuõng choïn ngaøy toát neân phieân chôï ñaàu xuaân vaãn ñoâng, maëc daàu ngöôøi baùn chæ baùn laáy leä, ngöôøi ñi chôï phaàn lôùn laø ñi chôi xuaân.

Ñaøo luoân saùnh vai beân mai vaøng phöông Nam nhö ñoâi tình nhaân

muøa xuaân khoâng taùch rôøi. Nhö moät söï ñoùn ñôïi bí aån, nhöõng ngöôøi yeâu hoa ôû phöông Nam ai cuõng haùo höùc chôø nhöõng caønh ñaøo ñaàu tieân vaøo Saøi Goøn nhö chôø moät ngöôøi tình...

1. Khoâng theå khoâng nhôù tôùi caâu thô coå “Nhaân dieän ñaøo hoa töông aùnh hoàng” cuûa Thoâi Hoä, thi só ñôøi Ñöôøng, bôûi khoâng theå khoâng ngaây ngaát khi ngaém caû moät vöôøn ñaøo Nhaät Taân trong aùnh naéng nhöõng ngaøy giaùp Teát ñaàu xuaân Saøi Goøn. Trôøi Saøi Goøn nhöõng ngaøy naøy thaät laï,saùng muø söông se se, chieàu xuoáng gioù heo heo, ñeâm veà khoâng khí nhö ñöôïc öôùp ñaù maùt laïnh,

chæ coù chuùt naéng giöõa tröa.Hình nhö Saøi Goøn ñöôïc “chia laïnh”

töø nhöõng côn gioù muøa ñoâng baéc reùt ñaäm cuûa mieàn Baéc, hay laø söông giaù ñaõ theo nhöõng caây hoa ñaøo “haønh” phöông Nam ñeå giöõ cho veû ñeïp cuûa ñaøo khoâng bò naéng Saøi Goøn laøm “raùm”. Nhöõng caây bích ñaøo, caùnh hoa troøn xinh, saéc thaém cöù röïc leân loà loä quyeán ruõ, nhöõng caây ñaøo phai caùnh moûng trong suoát, noõn naø, e aáp hoang aûo. Treân ñaát Saøi Goøn, ñaøo Nhaät Taân - Haø Noäi nhö naøng tieân nöõ phieâu daït trong muoân hoa xuaân phöông Nam.

2. Coù leõ caønh ñaøo ñaàu tieân vaøo phöông Nam laø caønh ñaøo cuûa laøng hoa Ngoïc Haø ñöôïc Vua Quang Trung

- Nguyeãn Hueä sau khi ñaùnh tan 20 vaïn quaân Thanh, giaûi phoùng Kinh thaønh Thaêng Long, vaøo ngaøy muøng 5 Teát, göûi vaøo Phuù Xuaân taëng Coâng chuùa Ngoïc Haân baùo tin chieán thaéng. Vaø hoâm nay ñaøo Nhaät Taân - Haø Noäi ñaõ xuoâi ñöôøng thieân lyù baéc - nam, qua soâng, baêng ñeøo, vöôït nuùi, vaøo phöông Nam goùp saéc maøu xuaân “aùnh hoàng” tuyeät ñeïp.

Coù leõ theá maø ñaøo luùc naøo cuõng ñöôïc naâng niu, öu tieân ôû moät goùc ñeïp nhaát trong khu chôï hoa hay khu tröng baøy caây caûnh cuûa coâng vieân, coù nhieàu boùng caây che phuû khoâng cho aùnh naéng taùp xuoáng, laïi ñöôïc bao boïc xung quanh nhieàu caây nöôùc ñaù phaû hôi maùt laøm dòu caùi noùng, ñeå ñaøo nhö ñöôïc taém trong gioù laïnh phöông baéc, phoâ dieãn saéc ñeïp cho ngöôøi Saøi Goøn ngaém nhìn.

Ngöôøi Saøi Goøn cuõng raát bieát caùch thöôûng thöùc ñaøo, duø ñaõ quen vôùi hoa mai. Hoï khoâng khaùc vôùi ngöôøi Haø Noäi goác khi choïn cho mình nhöõng caây ñaøo theá, vôùi nhieàu daùng veû raát ñeïp: Long giaùng, Phöôïng vuõ, Baït phong, Song thuï, Huynh ñeä ñoàng khoa, Maãu töû, Traùng só tung hoaønh, Tröïc xieân, Tam ña, Nguõ phuùc, Ñoäc haønh, Tuùy oâng, Thöôïng maõ, Giai nhaân...

Coøn ñaøo caønh, thì hoï choïn nhöõng caønh coù daùng theá troøn, caønh nhoû quaán quyùt tuï hoäi, nhö moät söï vieân maõn, hay daùng vöôn cao nhö moät söï phaùt ñaït thaêng tieán...Hoa cuõng ñöôïc keùn choïn khaù tæ mæ. Nuï phaûi ñaày maäp maïp, coù chaám hoàng saãm vôùi bích ñaøo,hay phôùt hoàng vôùi ñaøo phai, caùc nuï phaûi gaàn saùt nhau, khoâng caùch xa rôøi raïc, nuï cuõng phaûi coù ñuû ba taàng, töø nuï giaø, nuï tô ñeán nuï maàm ñeå hoa nôû lieân tuïc trong ba ngaøy Teát vaø hoa khoâng bò thöa thôùt.

3. Nôi saûnh ñoùn laøm thuû tuïc nhaäp caûnh cho ngöôøi phöông xa veà Saøi Goøn veà aên Teát ôû saân bay Taân Sôn Nhaát, ngoøai nhöõng trang trí ñaëc tröng cuûa ngaøy Teát, luùc naøo cuõng coù hai caây mai vaøng - ñaøo bích ñöùng soùng ñoâi. Caây ñaøo bích naêm nay coù daùng theá cuûa caùnh chim ñang bay, hoa nôû raát ñeïp.

Toâi ñaõ chöùng kieán raát nhieàu ngöôøi khi ñi ngang qua ñaõ döøng böôùc ngaém hoa vôùi aùnh maét khoâng chæ laø traàm troà veû ñeïp cuûa hoa maø nhö aån daáu nhöõng kyû nieäm xa xöa, ñaày taâm tra-ïng. Moät thieáu phuï coù teân Hoa Xuaân, Vieät kieàu UÙc, ñöùng taàn ngaàn beân caây hoa ñaøo, ngöôïng nghòu khi ñöôïc hoûi thaêm: “Hoa ñeïp quaù, ñaõ laâu laém toâi môùi ñöôïc thaáy taän maét moät caây ñaøo Haø Noäi thaät söï. Caùch ñaây hôn 30 naêm, toâi cuõng ñaõ moät laàn ñöôïc thaáy khi coøn nhoû, Vaâng, beân UÙc cuõng coù hoa ñaøo, ñeïp nhöng toâi caûm giaùc khoâng thaân thuoäc nhö ñaøo Haø Noäi”.

Moät laàn khaùc, toâi thaáy coù cuï baø trong chuyeán bay töø Phaùp veà, cuï cuõng ñöùng raát laâu beân caây hoa ñaøo, noùi gì ñoù moät

50 51

mình. Toâi laïi gaàn, xem cuï coù caàn giuùp ñôõ, thì thaáy cuï luùng tuùng noùi baèng thöù ngoân ngöõ raát laï, toâi hoûi laïi cuï baèng tieáng Vieät, cuï laéc, hoûi tieáng Anh cuï cuõng laéc, chuyeån qua hoûi tieáng Phaùp, cuï môùi chaäm raõi noùi: “ Toâi ngöôøi Vieät, nhöng laø daân toäc H Moâng, teân ngaøy beù cuûa toâi laø Mæ, queâ toâi xa laém, treân mieàn nuùi cao ôû Sapa, xa queâ laâu laém khoâng coøn nhôù gì heát, chæ nhôù maøu hoa ñaøo khi xuaân veà. Nhaø toâi khi xöa tröôùc cöûa coù troàng moät caây ñaøo, noù baèng tuoåi toâi, khoâng bieát baây giôø coøn khoâng...” .

Vaø khoâng hieám khi toâi chöùng kieán caûnh caùc em beù ngöôøi Vieät, chæ troû hai caây hoa mai - ñaøo, líu lo ngoïng nghòu thöù tieáng Vieät khoâng daáu, ñeán beân caây ñaøo vuoát ve caùnh hoa trìu meán, laï laãm trong söï thích thuù. Khoâng ít laàn thaáy nhöõng oâng, baø giaø ñöùng laëng tröôùc caây hoa ñaøo, leùn lau moät gioït nöôùc maét. Caû moät thôøi thanh xuaân cuûa hoï coù leõ uøa veà cuøng luùc khi nhìn thaáy maøu hoa ñaøo? Hay ñoù chính laø hoa cuûa hoaøi nieäm, cuûa nhôù nhung?

4. Khoâng bieát baét ñaàu töø muøa xuaân naøo, saéc hoàng cuûa hoa ñaøo Haø Noäi ñaõ coù trong caùc trang trí xuaân cuûa Saøi Goøn. Ñaøo luoân saùnh vai beân mai vaøng phöông Nam nhö ñoâi tình nhaân muøa xuaân khoâng taùch rôøi. Nhö moät söï ñoùn ñôïi bí aån, nhöõng ngöôøi yeâu hoa ôû phöông Nam ai cuõng haùo höùc chôø nhöõng caønh ñaøo ñaàu tieân vaøo Saøi Goøn nhö chôø moät ngöôøi tình. Saéc hoàng cuûa hoa ñaøo nhö moät söï quyeán ruõ meâ hoaëc trong naéng phöông Nam, laøm cho con ngöôøi duø tính caùch coù maïnh meõ ñeán theá naøo, nhìn nhöõng nuï ñaøo haøm tieáu, nhöõng caùnh ñaøo meàm maïi, mong manh hoàng töôi, cuõng dòu loøng.

Vöôøn hoa Tao Ñaøn, Hoäi Hoa xuaân, ñaøo Nhaät Taân - Haø Noäi nhö naøng tieân thöôùt tha, ñeïp thanh thoaùt giöõa muoân ngaøn loaøi khoe saéc. Nhöõng daùng theá ñaøo coå thuï taïo moät phong thaùi Thaêng Long - Haø Noäi ngaøn naêm, nhö mang caû caùi thanh lòch, tinh teá, veû ñeïp coå xöa cuûa kinh thaønh cho ngöôøi Saøi Goøn ñaém say.

Con ñöôøng hoa Nguyeãn Hueä nhö duyeân daùng hôn trong söï ñieåm xuyeát cuûa nhöõng caây ñaøo ñöôïc mang moät caùch kyø coâng töø Haø Noäi vaøo. Nhöõng caây ñaøo coå kính tröôùc nhöõng toøa nhaø cao taàng loäng laãy treân ñöôøng hoa nhö moät söï töông phaûn thuù vò, taïo theâm saéc thaùi cho moät xuaân phöông Nam theâm phong vò haáp daãn.

Nhieàu coâng vieân trong thaønh phoá, cuõng bò haáp löïc cuûa saéc hoàng hoa ñaøo, neân khoâng coøn laï, chen vaøo maøu vaøng röïc rôõ cuûa hoa mai laø nhöõng caây ñaøo Haø Noäi e leä maøu hoàng, ñeå nhöõng thieáu nöõ Saøi Goøn khi ñöùng beân hoa ñaõ laøm nhieàu ñoâi maét nam nhaân ngaån ngô, hoa vaø ngöôøi

Tích nieân kim nhaät thöû moân trung Nhaân dieän ñaøo hoa töông aùnh hoàng

Nhaân dieän baát tri haø xöù khöùÑaøo hoa y cöïu tieáu ñoâng phong

(Thoâi Hoä )

Ngaøy naøy, naêm ngoaùi, nôi ñaâyÑaøo hoa trong cöûa ñoû haây maù hoàng

Maù hoàng trong cöûa nay ñaâu?Hoa ñaøo naêm tröôùc côït cöôøi gioù ñoâng

(Traàn Troïng San dòch)

Saøi Goøn ñang vaøo Teát, caùc con ñöôøng ngaäp hoa vaø saéc maøu xuaân. Trong caùi gioù naéng, trong höông xuaân traøn treân phoá, hoa ñaøo Haø Noäi khoâng chæ laø laøm ñeïp saéc xuaân phöông Nam maø coøn nhö moät bieåu töôïng “Ngaøn naêm thöông nhôù ñaát Thaêng Long” cuûa ngöôøi Saøi Goøn.

Phöông Nam

Ngaøy tröôùc, trong caùc thuù chôi ngaøy Xuaân, chôi chöõ chôi thô

coù leõ laø thuù chôi tao nhaõ vaø thuù vò nhaát taát nhieân laø vôùi nhöõng ngöôøi “coù chöõ”. Taùc giaû Laõng Nhaân, trong saùch “Chôi chöõ”, ñaõ coâng phu giôùi thieäu raát nhieàu kieåu chôi chöõ. Chæ rieâng thô thaát ngoân baùt cuù ñaõ coù hôn 10 kieåu “chôi” nhö thuû vó, nhaát khí, haïn vaàn, haïn chöõ, thuaän nghòch...

Chôi chöõ. chôi thô coù leõ laø thuù chôi tao nhaõ vaø thuù vò nhaát trong ngaøy Teát.

Thô thuaän nghòch laø baøi thô ñoïc xuoâi hay ñoïc ngöôïc, töø treân xuoáng, töø traùi qua phaûi kieàu bình thöôøng, hay töø döôùi leân, töø phaûi qua traùi v.v... Taát caû caùc ñeàu ñöôïc. Vieát veà muøa xuaân, baøi thô cuûa nöõ só Chim Hoaøng khaù ñoäc ñaùo: baøi chæ coù moät vaàn vaø moãi caâu ñeàu nhaéc ñeán moät loaøi hoa:

Xuaân theâm neùt ñeïp veû ñaøo thôNgoïc ñieåm mai vaøng, buùt ñôïi thôXuaân töù ngaäp traøn, lan yù nhaïc

Lieãu hoàn ngô ngaån, luyeán tình thôXuaân vì meán caûnh mô cuøng nhaïnVaän bôûi say loøng moäng ñieäp thô

Xuaân caûm nhöõng vang lôøi höùa heïnXuaân chaøo phöôïng hoùt tieáng vui thô

Baïn thöû ñoïc ngöôïc laïi (ví nhö caâu 8 seõ thaønh caâu 1: “Thô vui tieáng hoùt phöôïng chaøo Xuaân”...) seõ thaáy baøi thô vaãn coù nghóa vaø seõ phuïc taøi taùc giaû.

ÔÛ Hueá, nhaø thô Nguyeãn Khoa Vy cuõng laø ngöôøi chôi thô. OÂng coù baøi thô theo kieåu haïn chöõ (ví nhö moãi caâu buoäc phaûi duøng teân moät loaøi vaät) vieát veà “Möôøi hai con giaùp”, coù ñieàu ñaëc bieät laø oâng nhö muoán môøi ngöôøi ñoïc cuøng chôi, vì phaûi suy töø nhöõng caâu tuïc ngöõ, thaønh ngöõ môùi ra teân 12 con giaùp:

Tha ra, caép laáy boä loay hoay (1)Ñaøo loã khoâng neân tieáng caû baày (2)

Laïc ngoõ theo ñuoâi ñaâu ngaïi böôùc (3)Caû gan boùp daùi chaúng dôøm tay (4)

Caùm treo nhòn ñoùi nhaên raêng chòu (5)Coõi vaãn aên no, æa mieãu ñaày (6)Caù gaùy hoaù ra, chi coù caùnh (7)

Moáng naêm len leùt troán ñi ngay (8).Ñaùng leõ ñeå baïn ñoïc cuøng chôi, nhöng

chôït nghó ñaâu phaûi ai cuõng gioûi vaên hoïc daân gian vaø ngaøy Xuaân chaúng neân laøm ai meät trí neân xin chuù giaûi nhöõng caâu tuïc ngöõ, thaønh ngöõ maø taùc giaû vaän duïng nhö sau: 1-Choù tha ra, meøo caép laáy; 2 Chuoät baày ñaøo khoâng neân loã; 3 Laïc ngoõ theo ñuoâi traâu; 4 Caû gan boùp daùi ngöïa; 5 Caùm treo heo nhòn ñoùi/ nhaên raêng nhö khæ aên göøng; 6 Gaø queø aên quaån coái xay/ nuoâi deâ ñeå æa mieãu; 7 Caù hoaù roàng/ cô chi huøm coù caùnh; 8 Len leùt nhö raén moàng naêm.Baïn ñeám thöû xem coù ñuû 12 con giaùp khoâng?

Haún seõ coù baïn baûo: caùc cuï nhaø nho ngaøy xöa roãi raõi, môùi coù thì giôø laøm nhöõng baøi thô “khoù khaên” nhö theá; chöù ngaøy nay, ñeâm thöùc xem phim Haøn Quoác, phim Taøu voâ soá taäp, saùng

ra vöøa môû maét ñaõ lo phoùng xe ñi laøm vì coøn phoøng xa keït ñöôøng, xin vaùi caùc cuï. Toâi cuõng töøng nghó vaäy. Nhöng thaät baát ngôø, moät ñeâm cuoái naêm, thaèng chaùu toâi goïi ñieän, gioïng möøng rôõ nhö baét ñöôïc vaøng.

Thì ra, baïn noù, vöøa vieát moät baøi thô raát thuù vò taëng baø Thieáu Anh, sau khi ñoïc maáy taäp thô, truyeän cuûa baø. (Baø Thieáu Anh laø moät cöïu nöõ sinh Ñoàng Khaùnh- Hueá, nay ñaõ 84 tuoåi, töø hoài 16 tuoåi ñaõ coù baøi thô “Chieác noùn Hueá” ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát vaø khi ñaõ treân 70 tuoåi, xuaát baûn maáy taäp saùch, trong ñoù coù taäp “Tình yeâu thuôû aáy” ñöôïc nhöõng ngöôøi côõ nhö giaùo sö Traàn Vaên Kheâ... ngôïi khen. Baøi thô khoâng chæ theo kieåu khoaùn thuû (töùc laø caùc chöõ ñaàu caâu gheùp laïi thaønh ñeà muïc cuûa baøi) maø coøn saùng taïo kieåu chôi thô môùi, gheùp caùc chöõ caùi ôû moät vò trí nhaát ñònh cuûa 8 caâu thô thaønh teân ngöôøi mình taëng thô.

Con maát maáy ngaøy ñoïctruyeän thô...

Chaân tình meï vieát töï ngaøy xöaThaønh vì sao saùng soi moïi neûo

Kính, cheâ, khen, dieãu thaätnhö ñuøa!

Taëng ñuû cho ñôøi loøng nhaân haäu,Meï laø caùnh voõng tieáng gaø tröa.

Thieáu tieàn, thieáu hoïc, ñaâuñaõ thieáu

Anh minh, chí, nghóa meïcoù thöøa!

Gaàn ñaây hôn, nhaø thô treû Haûi Trung (con trai thi só Haûi Baèng) moät tay chôi thö phaùp töøng ñem taùc phaåm trieån laõm ôû maáy thaønh phoá chaâu AÂu, ñaõ cho in cuoán saùch “Chôi chöõ Haùn Noâm nhöõng baøi thô ñoäc ñaùo”, tuyeån choïn nhöõng kieåu chôi chöõ ñaùng goïi laø kyø coâng, tieâu bieåu nhaát laø baøi thô “Vuõ trung sôn thuûy” cuûa vua Thieäu Trò. Baøi thô

ñöôïc khaûm trai (caån xaø cöø) hieän ñang treo treân vaùch ñieän Long An (Baûo taøng Myõ thuaät Cung ñình Hueá), chæ 56 chöõ maø bieán hoaù taøi tình.

Naêm 1994, Nguyeãn Taân Phong ñaõ giaûi maõ ñoïc thaønh 64 baøi töù tuyeät vaø gaàn ñaây, G.S Nguyeãn Taøi Caån laïi ñoïc ñöôïc thaønh 64 baøi baùt cuù. Ñaây laø theå thô hoài vaên lieân hoaøn, nghóa laø caùch xuaát phaùt töø ñieåm naøo cuõng coù theå ñoïc thaønh caâu, thaønh baøi. Ta thöû ñoïc moät trong 64 baøi (dòch thô) theo caùch giaûi maõ cuûa G.S Nguyeãn Taøi Caån:

“Troøn vaây gioù noåi trieàu lan ngaäpRoäng thoaùng möa vôøn nöôùc bieác xanh

Non kín ñen trôøi maây cuoán gaápSoùng daâng gieo ngoïc tieáng vang quanh

Tuoân reo suoái thaém reâu daâm daápBoùng dôïn coàn vöôn coû möôùt xinh/

Buoàn giaûi roãi caâu thuyeàn löôùt khaép/ Ñoäng veà chia daõy eùn bay nhanh”.

Töø vieäc moät chaøng laøm thô khoaùn thuû taëng baø Thieáu Anh ñeán nhaø thô Haûi Trung 31 tuoåi ñam meâ thuù chôi chöõ Haùn Noâm, toâi chôït nghó: kieåu chôi thô coù theå laø voán coå daân toäc ñaõ baét ñaàu ñöôïc khoâi phuïc chaêng? Trong côn loác chaïy theo nhöõng voøng quay choùng maët cuûa cô cheá coâng nghieäp thò tröôøng, haún laø daønh ñoâi chuùt thì giôø “chôi chöõ, chôi thô” cuõng laø caùch thö giaõn taâm hoàn coù ích, ít ra cuõng hôn nhöõng troø chôi ñieän töû hoaëc caùc kieåu ñaùnh baïc. Khoâng tin, baïn thöû choïn moät caùch “chôi” laøm moät baøi thô taëng vôï (hoaëc ngöôøi yeâu) nhaân ngaøy Xuaân môùi, nhaát ñònh seõ ñöôïc “ñeàn ñaùp” moät caùch thích ñaùng! Maø chæ caàn nhö ñöùa chaùu toâi, ñöôïc noãi vui möøng khoâng vì danh lôïi vaø söï thoûa maõn nhöõng ham muoán taàm thöôøng khaùc, con ngöôøi ta keå nhö ñaõ thaêng hoa.

Nguyeãn Khaéc Pheâ

Ñoái vôùi ngöôøi daân caùc tænh mieàn Trung, ngoaøi mai troàng, thì mai röøng coøn laø loaøi hoa khoâng theå thieáu trong nhöõng ngaøy Xuaân vaø laø thuù chôi khaù ñoäc ñaùo, coâng phu. Chuùng ta haõy ñeán vôùi chôï mai röøng beân bôø soâng Dinh, tænh Ninh Thuaän, coù leõ ñaây laø chôï mai röøng ñoäc nhaát treân caû nöôùc.

Nhieàu du khaùch ñaõ goïi ñaây laø röøng mai beân soâng Dinh. Nhöng noù khoâng phaûi laø mai troàng maø laø mai röøng. Ñeå coù ñöôïc moät caønh mai röøng chôi trong ngaøy Teát khoâng phaûi laø ñieàu ñôn giaûn. Ñaàu thaùng Chaïp, nhöõng ngöôøi laáy mai röøng baét ñaàu leân ñöôøng. Coâng vieäc laáy mai phaûi keát thuùc tröôùc raèm thaùng Chaïp ñeå coøn thôøi gian chaêm soùc, cho mai nôû ñuùng dòp.

Chöng mai röøng laø thuù chôi tao nhaõ ñaõ coù töø xa xöa ôû caùc tænh mieàn Trung, ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi chôi neân nhieàu phuï nöõ cuõng tham gia coâng vieäc laáy mai, vöôït haøng chuïc km ñöôøng boä vaø ñöôøng röøng, xa nhaø caû ñeán 15 ngaøy ñeå tìm ñöôïc nhöõng caønh mai ñeïp nhaát.

Chò Nguyeãn Thò Kim Hoàng, xaõ An Haûi, huyeän Ninh Phöôùc, Ninh Thuaän cho bieát: “Mieàn nuùi vaø moät soá ñaûo ven caùc tænh Nam Trung boä ñeàu coù mai röøng. Nhöng ñeïp nhaát vaãn laø mai röøng ôû Vónh Haûo, Bình Thuaän. Töông truyeàn raèng, Vónh Haûo laø khu vöïc maø Cheá Maân cuøng Huyeàn Traân coâng chuùa thöôøng ñeán ngaém mai röøng moãi ñoä Xuaân veà. Mai röøng ôû Vónh Haûo nhieàu caùnh, höông thôm ngaøo ngaït, laâu taøn trong daùng veû töï nhieân, möa naéng phong söông”.

Moät luaät baát thaønh vaên, nhöng nhöõng ngöôøi laáy mai röøng thöïc hieän khaù laø nghieâm ngaët töø xöa ñeán nay, ñoù laø chæ laáy mai caønh, khoâng bao giôø ñaøo goác mai. Chính ñieàu naøy ñaõ giöõ cho nhieàu röøng mai ôû mieàn Trung ñöôïc baûo toàn, ít bò taøn phaù.

Hieän nay, mai röøng khoâng chæ ñöôïc ngöôøi chôi ôû caùc tænh mieàn Trung tieâu thuï. Mai röøng Vónh Haûo (Bình Thu-aän) hay mai röøng Ninh Sôn (tröôùc laø Ninh Thuaän) ñaõ goùp Xuaân cho nhieàu gia ñình trong Nam ngoaøi Baéc. Caønh lôùn thì giaù vaøi trieäu ñoàng, caønh nhoû thì vaøi traêm ngaøn ñoàng cho moät caønh mai röøng ñoäc ñaùo.

Töø raèm thaùng Chaïp trôû ñi, caû moät ñoaïn beân taû ngaïn soâng Dinh, chôï mai röøng ñaõ daäp dìu du khaùch gaàn xa. Mong cho thôøi tieát thuaän hoaø, ñeå ngöôøi chôi mai röøng coù ñöôïc nhöõng caønh mai ñeïp; Ngöôøi laáy mai coù moät muøa mai thu hoaïch phaùt taøi. [ ]

Thanh Vaân

52 53

Thòt môõ, döa haønh, baùnh tröng xanh... luoân laø nhöõng moùn aên

truyeàn thoáng cuûa ngöôøi Vieät Nam moãi khi teát ñeán xuaân veà. Cuõng nhö ôû Vieät Nam, taïi moät soá nöôùc treân theá giôùi ngöôøi daân raát chuù troïng tôùi vaên hoùa aåm thöïc ngaøy Teát. AÊn Teát laøm sao cho an toaøn, ñuû chaát dinh döôõng vaø hôn nöõa, thöùc aên coøn mang ñeán cho hoï nhieàu hy voïng thaønh coâng trong naêm môùi.

Trung Quoác:Xuûi caûo laø moùn aên phoå bieán ngaøy

Teát, ñöôïc giôùi doanh nhaân öa chuoäng nhaát. Hoï aên loaïi baùnh naøy trong ngaøy Teát khoâng chæ laáy ngon maø coøn hy

moùn thòt choù voán ñöôïc xem laø moùn khoaùi khaåu cuûa ngöôøi daân Haøn Quoác laïi khoâng ñöôïc xem laø moùn aên truyeàn thoáng trong ngaøy Teát; trong khi kim chi laø moùn aên coå truyeàn, ñoàng thôøi cuõng laø moùn aên thöôøng ngaøy cuûa ngöôøi Haøn Quoác vaãn ñöôïc duøng ñeán. Duøng moùn naøy nhieàu trong naêm môùi, moïi ngöôøi caûm thaáy seõ coù nhieàu ñieàm laønh hôn, ñaëc bieät laø ñoái vôùi giôùi doanh nhaân.

Ngoaøi ra, tok vaø garettok cuõng laø hai moùn aên baét buoäc trong ngaøy Teát ôû Haøn Quoác. Ñaây laø caùc moùn aên töø caùc loaïi thòt gia suùc vaø gia caàm, cheá bieán baèng caùch ñem chieân. Sau böõa aên, moïi ngöôøi thöôøng uoáng poricha, ñöôïc laøm töø traø pha cheá vôùi boät luùa maïch. Rieâng loaïi röôïu gui balki sool laø thöùc uoáng baét buoäc trong ngaøy Teát, ai cuõng phaûi uoáng duø ít hay nhieàu ñeå laáy may maén. Ngöôøi Haøn Quoác coøn coù quan nieäm cho raèng caùc moùn treân khi töï tay cheá bieán seõ mang laïi nhieàu taøi loäc hôn laø ñi mua.

Indonesia: Ngaøy Teát thöôøng caùc moùn baùnh töïa

nhö caây baùnh teùt ôû xöù ta. Hoï duøng gaïo teû ñem goùi laù döøa roài haáp chín.

nhö: Chanh, muoái, ôùt, haønh khoâ... Coøn moùn ren ñan (moùn thòt kho vôùi nöôùc döøa) vaø moùn ñen ñan (thòt thaùi nhoû öôùp muoái roài phôi khoâ) khi aên ñem raùn roài daàm vaøo daám vaø nöôùc töông ôùt.

AÁn Ñoä:Ngöôøi theo AÁn Ñoä giaùo vaø giôùi do-

anh nghieäp nöôùc naøy thöôøng toå chöùc ñoùn naêm môùi vaøo ngaøy Leã hoäi AÙnh saùng (Diwali). Leã hoäi naøy thöôøng dieãn

hoï trong coâng vieäc laøm...Caùc moùn cuûa hoï ngaøy thöôøng ñaõ cay, nhöng ngaøy Teát thì ñoä cay... heát cheâ! Baùnh keïo thì thaät ngoït. Hoï coøn coù tuïc uoáng traø pha söõa traâu coù boû nhieàu ñöôøng vaø göøng töôi vaøo cho thôm vaø uoáng luùc coøn noùng.

MaRoác:Böõa coã ñaàu naêm coù nhöõng moùn ñaëc

bieät nhö: Baùnh Baxtilat (baùnh nhoài moät con chim boà caâu keøm theo haïnh nhaân, tröùng raùn, gia vò coù nhieàu tieâu vaø rieàng). Hoï thích uoáng traø baèng caû hai aám, moät aám baèng moät loaïi traø haûo haïng, coøn aám kia chöùa nöôùc thôm nhö baïc haø, ngaûi cöùu. Chuû nhaø laàn löôït roùt traø roài cho theâm nöôùc thôm vaøo coác ñeå ñaõi khaùch.

Taây Ban Nha: Ñeâm giao thöøa, heã nghe thaáy ñoàng

hoà goõ moät tieáng thì laáy moät hoät nho boû vaøo mieäng nhai cho thaät naùt. Nhai nhö vaäy hoï cho laø naêm môùi ñaõ caàu ñöôïc söï bình yeân vaø phuùc thoï.

Haø Lan: Ngöôøi daân nöôùc naøy thích laøm baùnh

nöôùng baèng traùi nho khoâ. Ñaây laø moùn aên khoâng theå thieáu trong ngaøy Teát.

AÛ raäp: Caùc quoác gia AÛ Raäp coù tuïc uoáng

traø ñen pha ñöôøng cho thaät noùng vaø thöôøng boû vaøo cheùn traø moät vaøi laù huùng cho thôm. Baùnh keïo thì ñöôïc cheá bieán cöïc kyø ngoït. Coøn caùc moùn aên maën coù thòt cöøu, nhaø sang thì quay nguyeân caû con, moi heát ruoät cho nhoài vaøo buïng cöøu naøo laø: Gaïo, laïc, ñaäu Haø Lan vaø nhieàu thöù höông lieäu. Thòt cöøu raùn aên vôùi rau thôm, caø chua soáng, döa chuoät vaø quaû oâliu muoái.

Nga:Baøn coã ñaàu naêm luoân coù baùh nöôùng

coå truyeàn raát ngon. Baùnh nöôùng coå nhaát laø baùnh “Culebeaùc”. Moùn baùnh nöôùng naøy laø nieàm töï haøo cuûa caùc baø noäi trôï Nga vì theo caâu tuïc ngöõ Nga “Nhaø ñeïp khoâng phaûi do ñoà ñaïc tröng baøy maø nhôø coù baùnh nöôùng ñeå ñaõi khaùch”. Chieác baùnh nöôùng truyeàn thoáng ñoù chæ xuaát hieän treân maâm coã vaøo ngaøy Teát.

Laøo:Teát cuûa Laøo thöôøng dieãn ra treã hôn,

vaøo giöõa thaùng 4 döông lòch, khi baàu trôøi thanh cao, caùc doøng soâng lôùn ôû ñaây ñeàu doài daøo nöôùc töôïng tröng cho moät naêm môùi nhieàu loäc.

Trong ngaøy Teát, ngöôøi Laøo raát chuù troïng tôùi vieäc aên moùn laïp, ñaëc bieät laø caùc doanh nhaân. Theo ngoân ngöõ cuûa nöôùc naøy, laïp coù nghóa loäc. Laïp ôû ñaây thöôøng ñöôïc laøm baèng thòt gaø hay thòt boø töôi, sau ñoù ñem troän vôùi gia vò. Ñaëc bieät, moùn naøy maø khoâng coù thính thì seõ laøm giaûm höông vò ñoäc ñaùo cuûa chuùng. Trong moãi gia ñình, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi laøm ngheà kinh doanh, moùn laïp thöôøng ñöôïc caùc ñaàu beáp laøm raát coâng phu, vì neáu moùn

voïng noù seõ ñem laïi nhieàu ñieàu may maén cho vieäc kinh doanh sau naøy. ÔÛ Trung Quoác, thöù gaïo ñöôïc cheá bieán trong ngaøy Teát ñeå cho nhieàu ngöôøi aên caûm thaáy may maén laø gaïo traéng vaø gaïo neáp. Ngöôøi laøm kinh doanh quan nieäm raèng, khi aên hai loaïi gaïo treân seõ gaëp ñöôïc nhieàu cô hoäi giao thöông trong naêm môùi. Ngoaøi ra, hai loaïi gaïo naøy cuõng khieán cho ngöôøi aên deã “caàu ñöôïc öôùc thaáy” trong caùc chuyeän laøm aên.

Moâng Coå: Haàu heát caùc moùn aên cho ngaøy Teát

ñeàu cheá bieán töø söõa. Ngöôøi Moâng Coå coøn coù tuïc uoáng traø ñaàu naêm. Giôø giao thöøa, ngöôøi ta pha traø roùt ra cheùn thöù nhaát ñem ra saân tröôùc nhaø vaåy khaép boán phöông, ñeán cheùn thöù hai daønh cho chuû nhaø vaø sau ñoù ñeán moïi thaønh vieân trong gia ñình.

Haøn Quoác:Nhöõng ngaøy ñaàu xuaân ôû nöôùc naøy,

coù nhieàu moùn aên ñöôïc laøm töø gaïo vaø khoai taây. Coù moät ñieàu ñaëc bieät laø,

naøy trong ngaøy Teát maø khoâng ngon thì hoï thöôøng ví naêm môùi laøm aên coù nhieàu ñieàm xui. Laïp thöôøng ñöôïc aên vôùi xoâi noùng.

Theo nhieàu chuyeân gia vaên hoùa Laøo thì laïp ñöôïc xem nhö laø “linh hoàn” cuûa ngöôøi Laøo trong naêm môùi. Ngöôøi ta coù theå taëng nhau moùn laïp thay lôøi chuùc may maén ñaàu naêm. Gia ñình naøo nhaän ñöôïc nhieàu moùn naøy thì hy voïng naêm môùi seõ coù nhieàu taøi loäc...

Nhaät Baûn:Nhöõng ngaøy ñaàu naêm ôû Nhaät Baûn,

caùc moùn khoâng theå thieáu trong moãi böõa aên ñoù laø caùc saûn phaåm ñöôïc cheá bieán töø ñaäu ñen, caù vaø caùc loaïi haûi saûn khaùc nhau.

Theo quan nieäm cuûa ngöôøi Nhaät Baûn, caù gaàn guõi vôùi cuoäc soáng cuûa con ngöôøi vaø loaïi naøy cuõng raát thoâng minh. Vì vaäy, khi aên caùc loaïi ñoäng

vaät treân seõ giuùp cho con ngöôøi naêng ñoäng hôn, taâm trí seõ saùng suoát trong coâng aên vieäc laøm. Ngoaøi caùc moùn treân, trong ngaøy Teát coøn coù nhieàu loaïi nöôùc soát ñöôïc laøm töø caùc loaïi ñaäu ñeå chaám caùc loaïi baùnh, chaû vaø caù nöôùng. Thöïc phaåm ñeå aên cuøng vôùi nöôùc soát vaø goûi caù laø caùc loaïi baùnh, mì sôïi ñöôïc cheá bieán töø caùc loaïi gaïo.

Ngöôøi daân Nhaät Baûn thöôøng taâm nieäm raèng, caùc saûn phaåm ñöôïc laøm töø gaïo laø moùn aên goác ñeå laøm neân coäi nguoàn thaønh ñaït ôû moãi con ngöôøi. Caùc loaïi baùnh ñöôïc laøm töø gaïo thöôøng coù teân laø omochi. Taát caû nhöõng moùn aên trong naêm môùi thöôøng ñöôïc baûo quaûn trong nhöõng chieác hoäp queùt sôn ñoû. Hoäp goùi thöùc aên caøng ñeïp bao nhieâu thì nieàm hy voïng boäi thu trong naêm môùi caøng lôùn baáy nhieâu.

Ngoaøi ra, coøn coù caùc moùn sate hay gulai laøm baèng ruoät deâ hay boø vôùi thòt, môõ, ñaäu rang taùn nhoû cuøng caùc gia vò

ra vaøo ngaøy 25.10 haèng naêm. Khi maøn ñeâm buoâng xuoáng, ngöôøi daân AÁn Ñoä baét ñaàu ñoát ñeøn, baén phaùo hoa vaø vui möøng ñoùn moät naêm môùi. Leã hoäi treân baét nguoàn töø söï trôû veà cuûa thaàn Rama, ñem söùc maïnh vaø aùnh saùng cho nhaân loaïi. Trong nhöõng ngaøy naøy, moïi ngöôøi trao quaø löu nieäm, ñoàng thôøi chuùc nhau nhöõng lôøi chuùc toát ñeïp nhaát.

Moùn aên trong ngaøy Teát ôû AÁn Ñoä laø caùc loaïi traùi caây ñaéng ñeå caàu laáy ñieàu may maén. Ngoaøi ra, ngöôøi daân AÁn Ñoä tin töôûng raèng, aên moùn naøy seõ ñuoåi ñöôïc nhieàu ma quyû thöôøng quaáy quaû

54 55

Vaãn buùt, vaãn nghieân möïc xöa, nhöng hoa tay coäng theâm nhaãn vaøng ñaàu sö töû, ñoàng

hoà rolex nhaùy hieäu haøng TQ...

Coøn trang phuïc ai thích gì maëc naáy, coù nhieàu oâng Ñoà vaän boä vía ngaøy Xuaân cöù y

nhö caùnh chôï trôøi, beân caïnh nhöõng caây ñaïi buùt” y chang khaåu Bazoka laøm möa laøm

gioù thôøi ñeä nhò theá chieánLaïi coøn saønh ñieäu thôøi @ vôùi ñoàng phuïc cuûa haõng BOSHCH baùn huï tuøng xe hôi

Raát hieám oâng Ñoà caàu kyø trang phuïc theá naøy, nhöng khaùch raát tin töôûng xin chöõ nhöõng oâng Ñoà aùo the khaên xeáp

OÂng Ñoà trònh troïng trong boä comple naøy raát vaéng khaùch cho duø oâng coøn nghó ra caû caùch “updated” chöõ Nho thaønh chöõ quoác

ngöõ ñoïc ngöôïc ñeå taïo “thò phaàn” môùi.

Cuoái cuøng neùt chöõ ñeïp xaáu vaãn laø quan troïng nhaát duø khoâng maáy ngöôøi xin chöõ coù theå phaân bieät

Thôøi buoåi thò tröôøng, ngheà baùn chöõ cuõng theo thò tröôøng. Ai khoâng bieát chöõ nho maø vaãn muoán coù chöõ treo ôû nhaø nhaân dòp teát coù theå

mua nhöõng chöõ in ñaõ ñöôïc dòch saün theá naøy

Ngoaøi tranh lieãn, caâu ñoái, chöõ coøn ñöôïc caùc nhaø

buoân nhanh choùng naém baét thò hieáu, in leân caû ñoà

löu nieäm tha hoà choïn löïa maãu chöõ

naøo mình thích

Neùt chöõ môùi vieát öôùt ñaãm möïc Taøu, duø phaûi quaït raát laâu môùi khoâ chöõ nhöng nhieàu ngöôøi vaãn thích chöõ do chính tay caùc oâng Ñoà

vieát loaïi “hand made” vaûn hôn laø haøng coâng nghieäp

Nhöõng oâng Ñoà treû thöôøng khoâng quan taâm laém ñeán trang phuïc cuõng nhö tö theá khi vieát, boø ra maø laøm... Ñoà vaãn cöù... voâ tö

Haèng naêm cöù vaøo moàng 2 teát khu vöïc Vaên Mieáu

quoác töû giaùm ñoâng ngheït ngöôøi ñi xin chöõ, nhöõng oâng Ñoà vieát phaùt moûi tay, ngöôøi xin chöõ quaït lia lòa chôø chöõ khoâ mang veà nhaø ñaët ôû choã trang troïng ñeå caû naêm noù nhaéc nhôû mình laøm gì cho ñuùng vôùi öôùc voïng ñaàu xuaân.

Vaãn nghieân möïc, vaãn buùt loâng, vaãn trieän... nhö ñoà ngheà cuûa nhöõng oâng Ñoà thuôû naøo, nhöng trang phuïc cuûa nhöõng oâng Ñoà thôøi nay thì khoâng haún aùo the, khaên xeáp nhö xöa. Ngöôøi ñi xin chöõ chæ ít ngöôøi hieåu chöõ, laïi caøng khoâng theå phaân bieät chöõ ñeïp hay xaáu neân cöù choã naøo ñoâng ngöôøi thì xuùm vaøo xin chöõ.

Vaøi naêm trôû laïi ñaây, xin chöõ ngaøy xuaân ñaõ trôû thaønh moät traøo löu cuûa ngöôøi daân Haø Thaønh duø ngöôøi bieát chôi khoâng nhieàu. Neân khoâng chæ xin chöõ nôi caùc oâng Ñoà maø coøn coù nhieàu chöõ ñöôïc in saün, thaäm chí coøn dòch caû baèng tieáng Vieät baùn cho nhöõng ngöôøi coù nhu caàu chôi chöõ maø khoâng caàu kyø.

Beân caïnh theá heä Ñoà thôøi a coøng, nhöõng haäu dueä Ñoà (tyù hon) trong töông lai vaãn

cuøng cha anh muùa buùt

Neáu khoâng coù giaáy ñieàu nghieân möïc thì vôùi caëp Samsonite, kính ñen...

thaày Ñoà naøy coù veõ thích hôïp vôùi caùc vai ñaïi ca xaõ hoäi ñen trong phim

aûnh hôn

Baèng caùch vieát thö phaùp, nhìn qua raát gioáng chöõ Nho nhöng ñöa böùc ñaïi töï leân naéng ñoïc töø phía sau seõ ñoïc ñöôïc nghóa thoâng

thöôøng cuûa chöõ... ta, raát thuù vò.

56 57

Taát caû, naêm khoå thô vôùi voûn veïn traêm chöõ thoaùng qua nhö moät

phim taøi lieäu cöïc ngaén. Nhöng do ñaâu ñieäu buoàn cuûa noù chöa thoâi day döùt lôùp ngöôøi ôû nhöõng naêm cuoái cuûa theá kyû 20, maø phaàn lôùn xa laï vôùi Haùn hoïc vaø coù khi chöa moät laàn nhìn thaáy hình aûnh oâng ñoà khaên ñoùng, aùo the cuûa moät thôøi ! Nhöõng baïn ñoïc cuûa thôøi môû cöûa, ñang haùo höùc vôùi moät ngoaïi ngöõ phoå bieán hôn caû thöù tieáng ñaõ thay theá chöõ nghóa cuûa oâng ñoà ngaøy naøo, ñoàng caûm theá naøo vôùi baøi thô ? Hoï tìm thaáy ñieàu gì gaàn guûi ôû oâng giaø coâ ñôn aáy khi ngay nhöõng keû cuøng thôøi ñaõ toû ra höõng hôø ?

Trong moät baøi phoûng vaán, taùc giaû ñaõ giaûi ñaùp hoä ñieàu maø bao laâu nhöõng baïn ñoïc tinh yù laáy laøm ngôø. Ñuùng laø nhaø thô coù duïng yù möôïn hình aûnh hoa ñaøo vaø khoâng khí buøi nguøi, man maùc cuûa Thoâi Hoä trong baøi Ñöôøng thi löu danh thieân coå. Laï cho loaøi hoa noåi tieáng phöông Ñoâng, ñeïp vaø sang ñeán theá, laïi theâm moät laàn bò thi nhaân baét chöùng kieán chuyeän bieät ly, daâu beå. Ai chaúng bieát so veà nhan saéc vôùi myõ nhaân thì chæ thieät thoøi cho oâng ñoà giaø, nhöng söï vaéng boùng cuûa oâng khi hoa ñaøo y nhö naêm cuõ laïi nôû -- hôïp qui luaät thieân nhieân maø cuõng voâ tình bieát bao -- vaãn gaây ñöôïc hieäu quaû tình caûm vaø ngheä thuaät.

Khoâng coù caùi chaét loïc, ñaøi caùc nhö ngoân ngöõ Thoâi Hoä. Ngoân ngöõ cuûa Vuõ

hieàn laønh, giaûn dò, nhòp ñieäu chaäm raõi, khoan thai nhö baát giaùc laây lan phong thaùi cuûa nhaân vaät “OÂng ñoà”. So vôùi

“Maùi cheøo mô ñeå baâng khuaâng troâi ñeán Moät phöông trôøi maây laïc boùng traêng khuya.”

cuõng chính cuûa taùc giaû vaø cuøng moät ñeà taøi hoaøi coå, thì thaáy roõ loái haønh vaên giaûn dò ôû ñaây laø keát quaû cuûa söï duïng coâng.

Söï goø boù vaø gioïng ñeàu ñeàu thöôøng thaáy ôû thô nguõ ngoân laïi giuùp cho baøi thô môû ñaàu coù gioïng khaùch quan, keàm cheá tình caûm. Hai khoå thô toaøn taû thöïc cuõng hoã trôï toát cho muïc ñích naøy :

“Moãi naêm hoa ñaøo nôû Laïi thaáy oâng ñoà giaø Baøy möïc taøu giaáy ñoû

.... Bao nhieâu ngöôøi thueâ vieát Taám taéc ngôïi khen taøi.”

Nhöng chæ qua khoå thô thöù 3, gioïng khaùch quan naøy lieàn bò phaù vôõ bôûi hai caâu thô vaøo loaïi xuaát thaàn :

“Giaáy ñoû buoàn khoâng thaém Möïc ñoïng trong nghieân saàu..”

Chao oâi, ñeán hoa maø phöông Ñoâng tin laø coù thaàn, coù hoàn coøn voâ tình “y cöïu tieáu ñoâng phong”, nghóa laø hoùa ra vaãn laø loaøi voâ tri, voâ giaùc, noùi chi haïng giaáy, möïc. Thöù möïc phaûng phaát saàu vaø loaïi giaáy buoàn maø khoâng thaém aáy chæ coù theå laø thöù giaáy vaø möïc bò nhoøe ñi, röng röng tröôùc maét nguôøi bieát chuyeän ñaáy thoâi !

Maøu giaáy ñoû vaø saéc hoa ñaøo. Nhöõng xaùc laù vaøng lay laét rôi rôi quanh caùi daùng ñen saãm, baát ñoäng cuûa oâng ñoà giaø. Tình ngöôøi nhaït daàn theo moãi khoå thô:

“Nhöng moãi naêm moät vaéng Ngöôøi thueâ vieát nay ñaâu ?

...... OÂng ñoà vaãn ngoài ñaáy

Qua ñöôøng khoâng ai hay.” Cho ñeán khi luïi taøn haún, vaø ñaát trôøi

hình nhö cuõng muoán hoøa vaøo cuoäc ngaäm nguøi chung baèng laøn möa buïi bay vaø caùi tieát trôøi boãng döng da dieát.

Caûnh aáy, saéc aáy, tình aáy hoøa hôïp vôùi nhau ñöa caûm xuùc cao daàn ñeå tieáng thôû daøi cuoái cuøng:

“Nhöõng ngöôøi muoân naêm cuõ Hoàn ôû ñaâu baây giôø ?”

trôû neân saâu laéng hôn, lay ñoäng tình ngöôøi hôn.

ÔÛ maët khaùc baøi thô laïi ñan cheùo nhöõng caëp ñoái nghòch: caùi taát baät cuûa khaùch qua ñöôøng vaø söï ñôn ñoäc cuûa oâng ñoà, caùi buoàn thaáu xöông cuûa kieáp ngöôøi beân caûnh phoá phöôøng roän raøng möøng xuaân môùi, vaø baát nhaãn laøm sao, söï laëng leõ cuûa ngöôøi ñaïi dieän cuoái cuøng cuûa neàn Haùn hoïc taøn taï, laëng leõ caû luùc ruùt lui, laïi dieãn ra ôû moät nôi oàn aøo, traàn ai baäc nhaát treân theá gian: heø phoá ! Caùi ñaùm tang töï ñöa giöõa phoá ñoâng höõng hôø maø ngöôøi tri aâm duy nhaát laïi coù maët khi coã xe khuaát boùng töø laâu roài !

Coù söï doàn neùn thaùi quaù nhöõng caëp hoøa hôïp vaø ñoái nghòch treân vuoâng thô nhoû heïp coù 100 töø naøy. Nhöng laø söï thaùi quaù laøm neân kieät taùc. Moãi chuùng ta sau phuùt laëng ngöôøi, vaø gaàn nhö traùnh maët nhau vì caùi caûm giaùc ñoàng traùch nhieäm naøo ñoù, boãng baét ñaàu giaønh nhau leân tieáng. Nhöng taát caû nhö bò huùt, bò daït ñi trong caùi töø tröôøng do chính söï im laëng cuûa nhaân vaät. Vaâng, aâm thanh coù troïng löôïng nhaát maø baøi thô taïo ñöôïc chính laø söï im laëng tuyeät ñoái cuûa oâng ñoà. Noù ñeø naëng leân tim. Noù khuaáy ñoäng naõo boä. Noù taïo traïng thaùi tinh thaàn baát oån caàn thieát ñeå ñoái maët vôùi baát cöù moät vaán ñeà nghieâm tuùc naøoï. Coù ñieàu ñaâu thöïc söï laø vaán ñeà, laø taàng caûm xuùc chính cuûa baøi thô ?

Theo Hoaøi Thanh thì “OÂng Ñoà” laø “lôøi saùm hoái cuûa caû boïn thanh nieân chuùng ta ñoái vôùi lôùp ngöôøi ñang ñi veà coõi cheát”, nhöõng con ngöôøi maø moät thôøi hoï ñaõ “xuùm nhau laïi cheá gieãu hoï queâ muøa, maït saùt hoï huû laäu”. Nhaø pheâ bình ñaõ coù moät trích daãn quan troïng töø böùc thö cuûa chính Vuõ Ñình Lieân: “OÂng chính laø di tích ñaùng thöông cuûa moät thôøi taøn”, vaø döïa vaøo yù naøy, taùc giaû “Thi nhaân Vieät Nam” keát luaän: “Baøi thô cuûa ngöôøi coù theå xem laø moät vieäc nghóa cöû”

Seõ laø moät chuyeän thaát leã vaø döôøng nhö voâ lyù nöõa khi nghi ngôø yù kieán cuûa chính taùc giaû vaø nhaø pheâ bình uy tín. Nhöng khi ôû moät ñoaïn khaùc, Hoaøi Thanh goïi ñoái töôïng cuûa nhaø thô baèng cuïm töø khoâng uùp môû “Nhöõng keû thaân taøn ma daïi” ñang “ñi veà coõi cheát” thì

chuùng toâi e raèng gioïng tuyeân ngoân huøng hoàn maø oâng baét buoäc phaûi duøng khi haï huyeät thô cuõ vaø toân xöng vò trí cuûa thô môùi coù aûnh höôûng phaàn naøo tôùi vieäc bình thô chaêng ? Neáu ñoïc moät baøi thô khaùc cuõng cuøng ñieäu hoaøi coå, baøi “Loøng ta laø moät haøng thaønh quaùch coå”, chuùng ta nhaän ra gioïng thöông tieác trang troïng hôn laø loái thöông haïi cuûa keû thaéng cuoäc. Vaø tieáng thôû daøi baên khoaên ôû cuoái baøi thô “OÂng Ñoà” coù moät chieàu saâu hôn thöù tình caûm bieát ñieàu cuûa ngöôøi ñang ñi döï tang leã, ñang ñi laøm chuyeän nghóa cöû. Khi moät cöïc laø Ñöôøng Thi vôùi Thoâi Hoä, vaø cöïc kia laø yù thô cuûa Francois Villon (Laøm sao tìm laïi ñöôïc tuyeát naêm xöa? Mais ouø sont les neiges d’antan ?) ñaõ gôïi höùng cho “OÂng Ñoà” nhö chính taùc giaû thöøa nhaän, thì caùi saàu thuaàn moät maøu teâ taùi trong caû hai doøng thô Ñoâng Taây roõ raøng cuøng moät gam maøu vôùi ñieäu buoàn trong nhöõng caâu thô cuûa Vuõ Ñình Lieân. Noùi khaùc ñi, söï duøng daèng keû ôû ngöôøi ñi trong coõi nhaân tình khoâng theå giaûn ñôn, raønh reõ môùi, cuõ nhö nhöõng nhaø chính luaän mong muoán. Ngheä thuaät luoân caàn caùi lung linh meâ hoaëc deã len vaøo hoàn ngöôøi.

Nhöng hoaøi coå ôû ñaây khoâng phaûi laø tieác nuoái thöù chöõ “roàng bay phöôïng muùa” cuûa oâng ñoà. Töø ngaøy oâng ñoà giaø khoâng trôû laïi, xaõ hoäi ñaõ maáy laàn chöùng kieán caûnh thay baäc, ñoåi ngoâi veà ngoân ngöõ -- baûn thaân nhaø thô laø moät ngöôøi gioûi tieáng Phaùp, thöù ngoân ngöõ ñaõ thay theá thöù chöõ maø oâng ñoà ñaõ vieát treân giaáy hoàng ñieàu thuôû naøo -- nhöng khoâng thaáy saùng taùc naøo veà “OÂng ñoà” Taây hay “OÂng ñoà” Myõ, “OÂng ñoà” Nga ... xuaát hieän. Chöa noùi daãu coù, chuùng cuõng khoâng theå taïo ñöôïc söï ñoàng caûm roäng raõi nhö ñaõ thaáy vôùi “OÂng ñoà”... giaø.

Söï thöïc, söï thay ñoåi töø Haùn hoïc qua Taây hoïc coù moät yù nghóa ñaëc bieät cuûa noù. Suoát bao theá kyû, Haùn hoïc gaén vôùi daân toäc, gaén vôùi nhöõng giaù trò nhaân

baûn cuûa phöông Ñoâng. Ñaáy laø thöù chöõ oâng cha ta ñaõ duøng ñeå tröôùc taùc. Noù khoâng nhöõng laø ngoân ngöõ haønh chính, thi cöû maø coøn laø ngoân ngöõ taâm linh cuûa ñeàn chuøa, kinh keä, vaên teá... Töïa nhö gaùc chuoâng, thaùp chuøa, hình aûnh oâng ñoà, caâu ñoái... töø laâu ñaõ thaân thuoäc vôùi moïi ngöôøi\. Ñaõ ñaønh vieäc theá chaân cuûa Taây hoïc laø moät taát yeáu cuûa thôøi ñaïi vaø cuûa hoaøn caûnh ñaát nöôùc ngaøy ñoù. Chöa noùi caùi hoïc töø chöông, neä coå ñaõ goùp phaàn suy vi söùc maïnh cuûa daân toäc. Nhöng moät daân toäc töï troïng töøng traûi qua bao theá kyû töï chuû vaø töøng duøng chöõ Haùn nhö ngoân ngöõ chính cuûa moät quoác gia ñoäc laäp, khoâng theå queân raèng Taây hoïc ñaõ “nhaäp khaåu” vaøo ñaát nöôùc mình nhö moät aùp ñaët cuøng vôùi taøu chieán vaø ñaïi baùc, maø caûnh suïp ñoå cuûa caùi hoïc cuõ luoân gôïi laïi veát thöông vong quoác cuûa mình.

Vaø coù theå vöôït qua yù ñoà cuûa taùc giaû vaø nhaø pheâ bình, baøi thô ñaõ tìm theâm ñöôïc söï ñoàng caûm trong taâm thöùc dao ñoäng, phöùc taïp cuûa caû moät daân toäc trong buoåi giao thôøi khi giaù trò truyeàn thoáng coù nguy cô mai moät. Trong luùc caùi môùi chöa thu phuïc ñöôïc nhaân taâm, noù ñaùnh vaøo loøng töï troïng bò xuùc phaïm vaø caû taâm lyù phuø suy, xoùt thöông keû khoù. Maët khaùc, noù coøn gôïi taâm traïng khaéc khoaûi ñi tìm nguoàn coäi tröôùc moät cuoäc trieån laõm khoång loà cuûa nhöõng caûnh loá laêng, keäch côõm thöôøng thaáy ôû caùc buoåi giao thôøi.

Söï bieåu loä tình caûm vôùi oâng ñoà giaø vaø söï löu luyeán vôùi hình aûnh ñaõ mai moät aáy trong loøng baïn ñoïc suoát hôn nöûa theá kyû qua, haún phaûn aûnh nhöõng taâm söï phöùc taïp, nhöõng öu tö ña daïng hôn chuùng ta töôûng.

Cuoái theá kyû 20, con taøu Vieät Nam laïi ñang qua ngaõ reõ môùi. Khoâng coøn khoâng khí tuûi buoàn thuôû naøo. Ñaát nöôùc ñang laïc quan. Nhöng tình töï veà nguoàn vaø vieäc xaùc laäp laïi nhöõng giaù trò tinh thaàn ñaõ ñöôïc thöû thaùch cuûa daân toäc ôû maët naøo ñoù seõ gaëp thaùch thöùc. Buoåi “giao thôøi” hoâm nay vaãn höùa heïn nhöõng hoaït caûnh loá laêng, lai caêng maø hôn moät laàn chuùng ta ñaõ chöùng kieán. Söï voà vaäp vôùi nhöõng giaù trò ngoaïi lai ñaùng nghi ngaïi, thaùi ñoä “voâ tri baát moä” ñoái vôùi di saûn quyù baùu cuûa ngöôøi ñi tröôùc, vaø noùi rieâng maët ngoân ngöõ, tieáng noùi cha oâng ñang coù nguy cô trôû thaønh moät thöù “ngoaïi ngöõ” thaát suûng ngay treân queâ höông mình.

Vaø vì vaäy, ngöôøi ta vaãn coøn ngaäm nguøi, baên khoaên khi ñoïc “OÂng Ñoà”. Vieäc ruùt lui laëng leõ khoâng ñôn töø kh-ieáu naïi cuûa oâng khoâng chæ gôïi thöông taâm, maø tieáp tuïc môøi goïi, khuaáy ñoäng nhöõng vaán ñeà saâu xa cho xaõ hoäi cuøng suy ngaãm.

Toâi ngôø raèng ñaáy chính laø taàng caûm xuùc cuûa baïn ñoïc thôøi nay.

Khuyeát Danh

58 59

Cöù theá, moãi ngaøy moät vaøi vieäc, lo xong ñöôïc thöù naøo thì thôû phaøo nheï nhoõm thöù aáy, vöøa bôùt lo vöøa aâm æ vui. Ñoä töø haêm nhaêm haêm baûy Teát trôû ñi, Teát ñeán gaàn laém roài, vöøa phaûi lo vieäc ñoàng aùng, vöøa lo vieäc mua saém Teát.

Naáu baùnh chöng toái 30 Teát. Daân gian xöa nay baûo “ Ñoùi ngaøy gioã

cha, no ba ngaøy Teát “. Noùi vaäy, haún ngöôøi ñôøi coù caùi lyù cuûa mình...

Ngaøy tröôùc, nhöõng naêm coøn thôøi bao caáp (nhôù ñeán laø ôùn da gaø), nhaø naøo cuõng thieáu thoán, ngaøy gioã cha meï, oâng baø, chaúng maâm cao coã ñaày ñeå môøi moïc anh em hoï haøng, thì chæ caàn ñaët leân baøn thôø baùt côm quaû tröùng, ñóa hoa haùi ôû vöôøn nhaø, baùt nöôùc cuùng, daàu ñeøn, coøn cheùn röôïu coù hay khoâng cuõng chaúng sao. Thaép ba neùn nhang, khaán khöùa laø ñöôïc.

ÔÛ theá giôùi beân kia (neáu coù), chaúng toå tieân, oâng baø cha meï naøo laïi nôõ traùch cöù con chaùu mình vì caùi toäi ngheøo. Con treû trong nhaø cuõng khoâng vì theá oaùn cheâ cha meï. Hieáu nghóa vôùi ngöôøi aâm chæ caàn theá, coát ôû yeân loøng ngöôøi döông kia !...

Nhöng...Teát thì laïi khaùc. Giaøu ngheøo theá naøo thì cuõng phaûi coá lo cho coù ñuû leä boä. Nghóa laø, treân baøn thôø phaûi coù

maâm nguõ quaû, trong buoàng nhaø phaûi coù ñoâi ba chieác baùnh chöng, khoanh gioø, vaïi döa neùn döa haønh vaø ñaùm treû phaûi coù manh aùo môùi. Khaù khaåm hôn chuùt nöõa thì theâm nieâu caù kho, noài thòt ñoâng, vaøi ñóa cheø kho thaûo quaû...Thöïc ra, tuùng baán quaù maø khoâng lo cho coù ñuû, haún toå tieân oâng baø, roài caùc baäc Taùo quaân thaàn phuû cuõng ñaâu coù traùch phaït, caùi chính laø ôû ngöôøi nhaø mình kia. Khoâng coù ö...thì ñaâu vui ñöôïc loøng con treû, maø ngöôøi lôùn cuõng tuûi phaän laøm cha laøm meï khoâng nuoâi noåi con!...

Neáu ñem ra maø so saùnh, ngaøy gioã laø vieäc rieâng nhaø mình, no ñoùi theá naøo chæ trong nhaø bieát vôùi nhau thoâi, ngoaøi chaúng ai hay, theá neân cuõng khoâng coù gì phaûi ngöôïng, hoaëc sôï mang tieáng. Coøn ngaøy Teát, laø cuûa chung caû laøng caû nöôùc, nhaø naøo cuõng phaûi theo. Maø xöa nay, phaøm vieäc gì, chuyeän gì laø cuûa chung thieân haï, laø ngöôøi ta cöù phaûi ganh ñua ñeå giaønh phaàn hôn !... YÙ thöùc, taâm lyù xaõ hoäi laâu daàn thaønh phong tuïc, taäp quaùn... Roài nöõa, nhöõng phong tuïc, taäp quaùn aáy laïi aùp cheá yù thöùc vaø taâm lyù xaõ hoäi. Chöa heát, noù taùc ñoäng vaøo thöïc taïi xaõ hoäi, cuï theå laø ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa con ngöôøi, vöøa gaëm nhaám vöøa hoái thuùc...

Bôûi caùi taâm lyù “no ba ngaøy Teát...“, theá neân môùi coù caùi chuyeän ñaùng lo nhaát trong naêm cuûa nhaø nhaø, aáy laø tích coùp cho caùi Teát, chuaån bò, raäm ròch saém Teát, thaäm chí ngay töø ñaàu naêm môùi. Lôïn thì nhaém nhe nuoâi töø sau ngay sau Teát cuõ, ñôïi ñeán gaàn Teát môùi roài tính toaùn chung ñuïng; gaïo neáp vaø ñoã xanh thì lo töø thu hoaïch vuï möôøi; maät mía thì moät chaïp ñaõ ñem thoùc gaïo ñoåi chaùc, roài boïc kyõ baèng laù chuoái khoâ cho vaøo voø kín baûo quaûn; sau raèm thaùng chaïp keùo ñeán Teát oâng coâng oâng taùo thì

raäm ròch chuaån bò oáng giang cheû laït, mua saün laù dong, löïa cuûi goäc chuaån bò cho noài baùnh chöng; roài raø soaùt laïi coái chaøy giaõ gioø; nhaø cöûa beáp nuùc thì queùt töôùc maïng nheän boà hoùng, queùt laïi voâi töôøng cho saùng suûa, lau chuøi baøn thôø vaø ñaùnh boùng ñoà teá ...

Cöù theá, moãi ngaøy moät vaøi vieäc, lo xong ñöôïc thöù naøo thì thôû phaûo nheï nhoõm thöù aáy, vöøa bôùt lo vöøa aâm æ vui. Ñoä töø haêm nhaêm haêm baûy Teát trôû ñi, Teát ñeán gaàn laém roài, vöøa phaûi lo vieäc ñoàng aùng, vöøa lo vieäc mua saém Teát. Laøng xoùm roän raøng ñi chôï phieân. Töø toái hoâm tröôùc ñaõ phaûi nhaåm tính xem, coù thöù gì mang baùn ñöôïc ñeå laáy tieàn tieâu Teát, laïi xem coøn thieáu thöù gì caàn mua, roài thaäp thoø haøng xoùm laùng gieàng hoø heïn ruû reâ, ñeå sôùm mai töø gaø gaùy ñaõ í ôùi goïi nhau ñi chôï Teát. Ngöôøi ngöôøi goàng gaùnh, giaø treû daét diu nhau ñi trong maøn söông sôùm, queân ñi caùi giaù buoát cuoái naêm, nhaát laø khi gaëp phaûi tieát möa phun gioù baác, laø vì trong loøng ñaày nhöõng möøng lo khaáp khôûi ... Haêm chín, ba möôi thì Teát ñaõ caän keà. Chung ñuïng lôïn, chaïy di chaïy laïi, moå lôïn giaõ gioø, goùi baùnh chöng... taát baät töø môø sôùm ñeán taän ñeâm khuya, thoâi thì bao nhieâu laø vieäc...Nhaø naøo khaù giaû, neàn neáp coøn lo döïng caây neâu ngoaøi saân ngoõ...

Ñaáy, caùi Teát noù vui chính laø ôû baàu khoâng khí, ôû caûnh quan, ôû trong caùi söï lo toan möøng vui choän roän nôi loøng ngöôøi kia. Coøn vui ôû mieáng aên ngon, ñaønh raèng coù, song chæ laø phuï. Teát xöa, vôùi nhaø ngheøo, quaû laø maáy ngaøy aáy môùi coù mieáng gioø, mieáng baùnh chöng maø aên, thöôøng ra ñaâu coù. Nhöng caùi söï ngon nôi raêng mieäng ñaàu löôõi chæ laø nhoû. Caùi söï cay ñaéng ngoït buøi aån giaáu trong saâu kín yù nghó cuûa ngöôøi lôùn, cuûa caùc baäc laøm cha laøm meï, luùc

coù mieáng aên ngon vaøo mieäng, laïi ngaãm ñeán bao moà hoâi cöïc nhoïc thöôøng ngaøy, laøm mieáng aên noù cao hôn leân, vaø theâm phaàn yù nghóa!

Thôøi nay, Teát ñeán, nhaø nhaø coù cuûa aên cuûa ñeå, chaúng maáy lo tích coùp daønh ñeå aên Teát nhö ngaøy tröôùc. Töø thaønh thò ñeán noâng thoân, haøng hoùa thöôïng vaøng haï caùm ñeàu coù dòch vuï cung öùng saün. Con ngöôøi laïi baän maûi laøm aên, ñeán giaùp Teát, tieàn tuùi ruûng rænh, nhaùo nhaøo ñi tua nöûa ngaøy veà laø coù ñuû moïi thöù haøng Teát. Caàn gì phaûi lo tích coùp, phaûi taát baän cho khoå cô chöù ?!...

Toâi coù oâng anh reå, ñoâng con nhöng kinh teá dö daû vaø chuùng ñeàu phöông tröôûng caû roài. Maáy naêm tröôùc, anh trieät ñeå thöïc hieän phöông chaâm “ thöông maïi - dòch vuï hoùa “ haøng Teát. Ngaøy aùp Teát, toâi veà queâ bieáu quaø, thaáy nhaø vaéng teo. Hoûi ra, baø chò gaùi toâi baûo, con caùi thì maûi laøm aên chöa veà ñuû, coøn oâng anh reå toâi thì khoâng coù vieäc gì lo, ra ngaån vaøo ngô chaùn cheâ, roài chaïy ñaâu ñoù haøng xoùm, xem ngöôøi ta moå lôïn giaõ gioø laøm vui ...

Môùi laïi hay, Teát vui laø ôû baàu khoâng khí lo toan taát baät, ñaâu phaûi chæ caàn ñuû mieáng aên vaø leä boä theo kieåu baám phone goïi côm hoäp giao ñeán nhaø. Chính caùi baàu khoâng khí lo toan, taát baät aáy, laøm neân söï keát dính vaø söôûi aám moãi taám loøng, moãi gia ñình vaø caû xaõ hoäi!... Theá thì coù loaïi dòch vuï naøo thay theá noåi cô chöù ?

Beân aám traø noùng luùc trôøi giaù reùt, oâng anh reå toâi baûo: “ Yeân chí. Ra Teát, tôù kieám con lôïn boät gioáng æ, nuoâi ñuùng kieåu ñoùng khung. Giaùp Teát tôùi, caùc caäu keùo veà, tôù thòt, giaõ gioø, chaùo loøng tieát canh, ñaùnh cheùn moät böõa cho vui “!...

Nguyeãn Chu Nhaïc, Nghi Taøm Haø Noäi

Töông truyeàn coù töø thôøi vua Huøng thöù 6, baùnh chöng song haønh cuøng lòch söû daân toäc vaø trôû thaønh linh hoàn ngaøy Teát ôû mieàn Baéc. Trong maâm coã ñoùn xuaân ngaøy nay, nhöõng chieác baùnh chöng xanh vuoâng vaén khieán ta nhôù ñeán söï tích baùnh chöng, baùnh daøy töôïng tröng cho quan nieäm veà vuõ truï cuûa ngöôøi Vieät xöa. Caâu ñoái ñaëc tröng cho Teát coå truyeàn: “Thòt môõ, döa haønh, caâu ñoái ñoû. Caây neâu, traøng phaùo, baùnh chöng xanh” ñaõ töøng ñoàng haønh vôùi bieát bao theá heä ngöôøi Vieät Nam ta moãi ñoä xuaân veà.

Baùnh chöng ñöôïc laøm töø caùc nguyeân lieäu gaïo neáp, ñaäu xanh, thòt heo vaø goùi trong laù dong... Baùnh ñöôïc laøm vaøo caùc dòp Teát coå truyeàn cuûa daân toäc Vieät vaø vaøo ngaøy muøng 10 thaùng 3 AÂm lòch (ngaøy gioå toå Vua Huøng).

Nhöõng ngöôøi töøng traûi qua nhöõng caùi Teát xöa (nhöõng naêm 40-50 cuûa theá kyû tröôùc) thöôøng nhôù veà Teát coå truyeàn vôùi nhöõng chieác baùnh chöng ñöôïc choïn löïa caàu kyø töø haït neáp caùi

hoa vaøng, ñoã xanh, töø chieác laù dong cho tôùi coïng laït tre. Vôùi nhöõng ai traûi qua nhöõng caùi Teát cuûa nhöõng naêm coøn trong thôøi kyø bao caáp, noài baùnh chöng gôïi laïi cho hoï kyû nieäm khoù queân moät thôøi khoù khaên, thieáu thoán.

Ngaøy nay, ñoái vôùi nhöõng baïn treû sinh vaøo nöûa sau thaäp kyû 80 cuûa theá kyû XX, tuïc naáu baùnh chöng ngaøy Teát coù veû nhö chæ coøn laø moät nghi thöùc. Theá heä 9X (sanh ôû thaäp nieân 90) soáng taïi caùc thaønh phoá lôùn döôøng nhö khoâng coù ñöôïc caùi caûm giaùc naùo nöùc ñeâm giao thöøa aám cuùng quaây quaàn quanh noài baùnh chöng vôùi gia ñình. Giôø ñaây, baùnh chöng cho ngaøy Teát ñöôïc mua taïi caùc sieâu thò, cöûa haøng hoaëc qua hình thöùc cung öùng dòch vuï. ÔÛ noâng thoân, höông vò Teát coøn caûm nhaän ñöôïc phaàn naøo qua noài baùnh chöng Teát.

Khoâng khí ngaøy Teát baây giôø khoâng coøn thaáy caûnh caùc baø caùc chò taát baät nhöõng ngaøy giaùp Teát, naøo röûa laù dong, naøo ngaâm gaïo hay ñaõi ñoã, caûnh treû con maët muõi haùo höùc ngoài xem boá meï goùi

baùnh, caûnh giaø treû lôùn beù ngoài troâng noài baùnh chöng qua ñeâm, ngoaøi trôøi söông laïnh, buoát giaù khoâng aùt ñöôïc khoâng khí aám noàng quanh beáp löûa hoàng .

Vôùi nhieàu theá heä, chieác baùnh chöng laø nieàm haân hoan cuûa ngaøy Teát sum hoïp, ñoaøn tuï. Nhöõng chieác baùnh ñeïp, daøy daën, vuoâng thaønh saéc caïnh ñöôïc daønh rieâng ñeå baøy baøn thôø cuùng oâng baø toå tieân, baùnh nhoû goùi rieâng cho treû con nhö moùn quaø ñaàu naêm... Truyeàn thoáng vaãn coøn ñoù, nhöng döôøng nhö khoâng coøn maáy nguyeân veïn, coâng cuï ñeå naáu chín chieác baùnh chöng ngaøy nay coù nôi, coù choã bò thay theá baèng noài aùp suaát hoaëc löûa ga. Duø sao thì Teát ñeán, xuaân veà, hình aûnh nhöõng chieác baùnh chöng vaãn nhaéc nhôû moãi ngöôøi chuùng ta veà giaù trò daân toäc truyeàn thoáng ...

Thôøi nay, nhöõng nguyeân lieäu laøm baùnh chöng vaãn vaäy: vaãn gaïo neáp, ñaäu xanh, nhaân thòt, laù dong. Baùnh muoán ngon thì phaûi chuaån bò nguyeân lieäu thaät chu ñaùo, gaïo ngaâm ñaõi thaät kyõ, ñaäu xanh ñoà vöøa chín tôùi, thòt coù caû naïc, bì, môõ, öôùp ñuû gia vò, goùi xong phaûi luoäc ngay baùnh môùi xanh. Ñeå chieác baùnh vuoâng ñeïp, “chín reàn” thì luùc goùi phaûi “ñoã trong gaïo, gaïo trong laù”, goùi chaët tay, khoâng caàn eùp maø baùnh vaãn ñeå ñöôïc laâu, mieáng baùnh sau khi khi caét nhaân ñoã, thòt naïc luoân caân ñoái ôû taát caû caùc phaàn. Teát coå truyeàn vaø hình aûnh nhöõng chieác baùnh chöng xanh laø neùt ñeïp truyeàn thoáng vaên hoaù daân toäc Vieät.

Qua hình daùng chieác baùnh chöng, baùnh daøy, khoâng theå khoâng lieân töôûng ñeán yù nghóa cuûa hai chöõ “vuoâng troøn” trong ngoân ngöõ ta. Phaùt xuaát töø quan nieäm nguyeân thuyû veà söï sinh thaønh, toå tieân ta ñaõ kheùo löïa choïn hai thöù phaåm vaät töôïng tröng duøng trong vieäc cuùng leã trôøi ñaát, oâng baø ñaõ nhaéc ñeán tö töôûng hoøa hôïp cuûa hai hình theå: “roãng” vaø “ñaëc”, “vuoâng” vaø “troøn”. Tuy töông khaéc nhau nhö “trôøi” vaø “ñaát”, “ñaøn oâng” vaø “ñaøn baø”, chuùng coù theå vaø phaûi keát hôïp vôùi nhau theo leõ “trôøi ñaát phaùt duïc vaïn vaät” nhö lôøi daïy cuûa thaàn nhaân cho Lang Lieâu. “Leõ vuoâng troøn” ñoù noùi leân söï toát ñeïp trong tình nghóa vôï choàng vaø trong moái quan heä nhö caâu thô cuûa Nguyeãn Du:

“Khuoân thieâng bieát coù vuoâng troøn hay chaêng?”,

hay caâu: “Traêm naêm tính cuoäc vuoâng troøn,Phaûi doø cho ñeán ngoïn nguoàn laïch

soâng”.Baùnh chöng gôïi nhôù ñeán Teát hay Teát

gôïi nhôù ñeán vieäc goùi baùnh chöng? Coù leõ, söï hoaø quyeän ñoù ñaõ trôû thaønh moät bieåu tröng vaên hoaù cuûa daân toäc Vieät - Baùnh chöng bieåu tröng cho Teát. Do vaäy, naêm heát, Teát veà ngöôøi laø laïi nhôù vaø coù baùnh chöng. Vì theá, coâng vieäc chuaån bò goùi baùnh chöng moãi khi Teát

60 61

ñeán ñaõ laø moät phong tuïc ñeïp trong vaên hoaù Vieät Nam.Nhòp soáng hieän ñaïi ngaøy nay tuy coù baän roän hôn, sung tuùc hôn thì truyeàn

thoáng vaên hoaù aån saâu trong chieác baùnh chöng ngaøy Teát vaãn raát caàn trao truyeàn laïi cho giôùi treû. Neân chaêng, tuïc goùi baùnh chöng ngaøy Teát, ngoaøi yù nghóa aåm thöïc truyeàn thoáng caàn naâng leân thaønh di saûn vaên hoaù ñeå traân troïng giöõ gìn cho caùc theá heä mai sau. [ ]

Choïi traâu khoâng chæ ñôn thuaàn “hai con traâu choïi” maø noù ñaõ

trôû thaønh tuïc leä, tín ngöôõng ñoäc ñaùo ôû vuøng bieån Ñoà Sôn. Ngöôøi daân ñaët vaøo leã hoäi nieàm tin vaø hy voïng bôûi nhöõng caëp traâu choïi seõ quyeát ñònh thaéng thua, thaønh baïi cho phe giaùp ngaøy tröôùc, phöôøng xaõ ngaøy nay. Ngöôøi Ñoà Sôn gaén leã hoäi choïi traâu vôùi vieäc thôø cuùng thaønh hoaøng laøng vôùi mong muoán nhöõng chuyeán ñi bieån thuaän buoàm xuoâi gioù, cho neân ngaøy Hoäi caøng trôû neân thieâng lieâng, trang troïng.

Döõ doäi & Huøng traùngNhöõng thôùt traâu tím lòm nhö nhöõng

traùi sim khoång loà lao saàm vaøo nhau ñeán choùng maët, nhöõng caëp söøng ngheânh leân thaùch thöùc ngaïo ngheã; Tieáng troáng traän daäp doàn, thanh la, reàn vang trong khoâng khí töng böøng cuûa caùc khaùn ñaøi... Saân vaän ñoäng Ñoà Sôn maáy ngaøy nay möa daàm deà, suõng nöôùc nhöng khoâng laøm giaûm nhòp ñoä traän ñaáu cuûa caùc “oâng traâu”.

Ngöôøi phöông xa ñeán Ñoà Sôn trong dòp hoäi choïi traâu khoâng chæ ñeå taém bieån, hoï ñöôïc thöôûng ngoaïn moät leã hoäi truyeàn thoáng ñoäc nhaát voâ nhò ñaày chaát thöôïng voõ. Vaø cuoái cuøng thì caùc ñaáu só treân “sôùi” duø keû thaéng hay thua cuõng ñeàu bò xaû thòt, loät da ñem... baùn.

Doøng ngöôøi cöù nöôøm nöôïp ñoå veà saân vaän ñoäng Ñoà Sôn ngaøy moät ñoâng. Hoï khaùo nhau veà nhöõng oâng traâu

tham döï giaûi naêm nay. “OÂng” naøy ñöôïc maët naøy, hoûng maët kia. “Giaùp” naøy naêm nay coù cô cho “giaùp” noï aên khoùi. OÂng chuû traâu kia boû coâng leân taän maïn ngöôïc caû naêm tìm mua ñöôïc traâu toát v.v...

Voøng chung keát naêm nay theo Ban toå chöùc coù 16 traâu, thi ñaáu 15 traän tranh 1 giaûi nhaát, 1 giaûi nhì vaø 2 giaûi ba. Caùc phöôøng cuûa quaän Ñoà Sôn ñeàu coù traâu ñaïi dieän, trong ñoù phöôøng Vaïn Sôn coù

tôùi 5 traâu loït vaøo voøng chung keát. Hai phöôøng môùi laø Hôïp Ñöùc vaø Minh Ñöùc cuõng ñeàu coù traâu tham döï.

Sau moãi moät “khaùp” ñaáu, keû chieán baïi ñeàu bò gieát taïi traän ñeå teá thaàn vaø coáng hieán cho khaùch thaäp phöông höông vò ñaëc bieät cuûa thòt traâu choïi. Nhöõng “oâng traâu” loït vaøo saâu thì chaäm hôn, coøn ñöôïc ñöùng chuïp aûnh, taëng hoa vôùi quan khaùch nhaän giaûi xong thì môùi bò... gieát. Ngoaøi yù nghóa taâm linh cuûa noù thì caû naêm môùi coù moät laàn. Nghe ñoàn thòt traâu choïi khaùc haún traâu caøy, bôûi caùc “oâng traâu” ñöôïc nuoâi döôõng baèng coâng thöùc ñaëc bieät. Khoâng bieát coù chòu aûnh höôûng cuûa giaù daàu theá giôùi hay khoâng nhöng thòt traâu choïi naêm nay ñaét gaáp maáy laàn naêm tröôùc. Vôùi nhöõng traâu thua, thòt cuõng coù giaù caû trieäu ñoàng moät caân, coøn nhöõng traâu ñoaït giaûi, hoaëc thòt cuûa “oâng traâu” voâ ñòch thì gaàn nhö voâ giaù!

Chæ nhaåm tính cuõng thaáy, ñaáu só traâu coù theå thua, nhöng oâng chuû traâu thì luoân caàm chaéc thaéng. Chöa keå giaûi thöôûng nhö traâu voâ ñòch cuûa phöôøng Ngoïc Xuyeân aüm giaûi nhaát 25 trieäu ñoàng. Caùc traâu keùm hôn cuõng hôn chuïc trieäu ñoàng. Thòt traâu xaû ra, du khaùch tranh nhau mua. Theá laø moãi “oâng traâu” laïi ñem veà cho chuû moät khoaûn nöõa. Nghe BTC noùi, naêm nay nhieàu chuû traâu khoâng chæ leân röøng xuoáng beå tuyeån traâu choïi maø coøn sang caû Laøo, Myanma ñeå saên luøng traâu laï. Theo caùc cuï giaø keå laïi, cöù vaøo thaùng Taùm (aâm lòch), khi luùa ngoaøi ñoàng vaøo thì con gaùi, ngö daân cuõng vöøa keát thuùc vuï “quai saêm” (löôùi ñaùy caém ôû caùc cöûa soâng baét teùp vaø caù nhoû), ngöôøi ta baét ñaàu chuaån bò cho leã hoäi choïi traâu.

Ngheà chôi cuõng laém coâng phuTröôùc muøa choïi, du khaùch ñeán Ñoà

Sôn coù theå lang thang vaøo caùc “giaùp” tìm hieåu binh tình môùi thaáy ngheà chôi traâu choïi cuõng laém coâng phu. Vieäc tìm

vaø nuoâi döôõng traâu choïi laø ñieàu quan troïng baäc nhaát, ngöôøi Ñoà Sôn phaûi chuaån bò roøng raõ suoát 8 thaùng trôøi. Cöù sau teát aâm lòch, daân ôû caùc “giaùp” Ñoà Sôn töï nguyeän goùp tieàn, cöû ngöôøi coù kinh nghieäm ñi khaép nôi ñeå luøng mua traâu. Tröôùc khi ñi, “giaùp” naøo cuõng laøm leã teá thaàn, caàu mong mua ñöôïc traâu toát. Ngöôøi ñöôïc daân laøng uyû nhieäm ñi mua traâu coù khi laën loäi haøng thaùng trôøi, ñi boä caû ngaøy ñöôøng heát vaøo Ninh Bình, Ngheä An, Thanh Hoùa laïi ngöôïc leân Tuyeân Quang, Baéc Kaïn, Cao Baèng... môùi tìm ñöôïc traâu vöøa yù.

Choïn traâu laø moät coâng vieäc caàu kì, tæ mæ, chæ ngöôøi coù kinh nghieäm môùi bieát ñöôïc. Moät chuû traâu ôû phöôøng Ngoïc Xuyeân cho bieát, nhöõng con traâu ñuû tieâu chuaån thi ñaáu laø nhöõng traâu ñöïc khoûe maïnh, söøng caùnh cung, öùc roäng, coå troøn, daøi vaø hôi thu nhoû veà phía ñaàu, goïi laø traâu coå coø. Löng traâu caøng daày, caøng phaúng thì caøng toát. Löng con naøo ñeå ñöôïc baùt nöôùc ñaày leân khoâng ñoå laø quyù laém. Haùng traâu phaûi roäng nhöng thu nhoû veà phía haäu, caøng nhoïn caøng hay. Trong caùc ñaëc ñieåm ñoù, traâu coå coø laø ñaëc ñieåm quan troïng nhaát vì khi cuùi xuoáng laáy theá huùc neáu laø coå coø seõ khoâng bieát moûi. Caàn traùnh nhaát laø coå vaïi. Söøng traâu phaûi ñen nhö mun, ñaàu söøng veånh leân nhö hai caùnh cung, khoaûng traùn giöõa söøng coù tuùm loâng hình choùp, treân ñænh ñaàu phaûi coù moät khoaùy troøn. Maét traâu phaûi ñen, troøng ñoû, nhö vaäy môùi gan goùc. Maët traâu caøng gioáng maët ngöïa laø traâu choïi hay. Töôùng raêng cuûa traâu cuõng laø yeáu toá quan troïng. Raêng phaûi ñeàu vaø khoâng bò söùt meû... Voøng ngöïc, daøi, ñoä roäng cuûa söøng (töø 50-60cm) vaø ñoä daøi söøng cho thaáy söøng traâu seõ thuaän lôïi ñaùnh mieáng caùng vaøo haàu, vaøo chaân hay vaøo maét traâu ñoái phöông... Cuõng vì traâu choïi phaûi ñaït nhöõng tieâu chuaån

nhaát ñònh nhö vaäy, neân vieäc choïn mua khoâng maáy deã daøng. Ngheä thuaät choïn traâu cuoái cuøng ñöôïc ruùt goïn trong caùc chöõ: Coå coø, ñít nhoùt, ñuoâi chai, buïng traém, moùng soï, ñoäc khoaùy...

Vieäc tìm mua traâu ñaõ khoù, huaán luyeän traâu caøng khoù hôn. Ñaøn baø, con gaùi khoâng ñöôïc cho traâu aên (!). Nhöõng ngöôøi ñöôïc daân laøng cöû ra chaêm soùc traâu thöôøng laø ngöôøi giaø, coù kinh nghieäm. Ngöôøi ñöôïc caét cöû coi ñaây laø moät nhieäm vuï vinh döï ñoái vôùi “giaùp” mình. Traâu choïi ñöôïc nuoâi döôõng ôû chuoàng rieâng, kín ñaùo, khoâng cho thaáy traâu nhaø, muïc ñích ñeå noù khoâi phuïc baûn naêng hoang daõ. Caøng gaàn ngaøy thi ñaáu, khaåu phaàn aên cuûa traâu caøng ñöôïc taêng cöôøng. Ngaøy tröôùc, ngoaøi coû non coøn coù theâm moät löôïng caùm. Coøn baây giôø, traâu nuoâi ñeå choïi coøn ñöôïc uoáng caû... bia. Caùc “oâng traâu” ñöôïc huaán luyeän ôû caùc “giaùp”. Sôùi

taäp cho traâu choïi laø moät baõi ñaát roäng. Ngöôøi ta ñöùng voøng trong, voøng ngoaøi khoâng phaûi ñeå xem maø ñeå goõ chieâng troáng, hoø heùt phuï hoïa, taäp cho traâu quen vôùi khoâng khí ngaøy hoäi. Phaûi laø ngöôøi thoâng minh, coù kinh nghieäm môùi huaán luyeän ñöôïc traâu choïi coù mieáng ñaùnh hay, hieåm hoùc. Qua luyeän traâu, ngöôøi ta phaùt hieän sôû tröôøng cuûa noù maø lieäu voùt söøng kieåu “muùi kheá” hay “muõi ñinh”. Khi ñaõ thaønh traâu choïi, moïi ngöôøi ñeàu phaûi goïi laø “oâng traâu”. Traâu naøo ñoaït giaûi nhaát ñöôïc toân leân “cuï traâu”. Sôùi choïi traâu xöa laø saân ñình laøng Ngoïc Haûi (nay laø tröôøng PTTH Ñoà Sôn) nay ñöôïc ñöa ra toå chöùc taïi saân vaän ñoäng môùi xaây döïng raát hoaønh traùng chöùa tôùi 3 vaïn ngöôøi xem.

Ñaáu tröôøng oanh lieätNaêm nay, saân vaän ñoäng Ñoà Sôn coù

deã ñeán vaøi vaïn ngöôøi, chaät kín caùc khaùn ñaøi, traøn xuoáng ñöôøng “pít”, chöa keå soá ñoâng laø ngöôøi caùc tænh khaùc ñeán khoâng mua ñöôïc veù ñaønh la caø ôû beân ngoaøi. Tröôûng BTC cho bieát: 16 traâu loït vaøo chung keát ñeàu ñaït tieâu chuaån öu tuù.

Sau maøn trình dieãn troáng vaø muùa côø laø tieáng loa cuûa giaø laøng vôùi boä trang phuïc leã hoäi vang leân aâm höôûng cuûa noù raát aán töôïng. “Loa... loa... loa traâu soá... cuûa phöôøng... gaëp traâu soá... cuûa phöôøng... loa... loa... loa!”. Hai “oâng traâu” huøng duõng ñöôïc caùc quaûn traâu daét vaøo töø hai cöûa Baéc vaø Nam trong tieáng reo, hoø heùt cuûa haøng ngaøn caùi coå hoïng. Tieáng troáng, tieáng thanh la laøm naùo loaïn khoâng khí noùng boûng cuûa ñaáu tröôøng. Ñöôïc leänh cuûa troïng taøi, ngöôøi quaûn traâu “ruùt seïo”, hai traâu lao thaúng vaøo nhau theo theá hoå lao, ñaàu ñoái ñaàu, söøng ñoái söøng chan chaùt, khoâ khoác. Caû ñaáu tröôøng laëng ñi moät luùc roài laïi aàm aøo leân nhö moät noài nöôùc soâi. Cuoäc tæ thí dieãn ra quyeát lieät,

Choïi Traâu taïi Ñoå Sôn

Daãn traâu vaøo saân choïi Baét ñaàu cho traän ñaáu

Coù ñeán vaøi chuïc ngaøn khaùn giaû ñeán xem choïi traâu

62 63

nhöõng mieáng ñaùnh ngoaïn muïc: “caùng haàu”, “ghìm söøng”... keùo daøi ñeán 5, 10 phuùt, coù khi haøng giôø môùi keát thuùc. Ñaây laø cuoäc ñaáu söùc, ñaáu trí cuûa traâu vaø cuõng laø cuûa ngöôøi khieán khoâng khí ñaáu tröôøng luoân soâi ñoäng. Ngöôøi ta coå vuõ, voã tay, reo hoø vaø nín thôû...

Cuoái traän laø maøn thu traâu. Noù dieãn ra huøng traùng, laõng maïn vaø ñaày chaát thöôïng voõ. Khi coù traâu thua, boû chaïy, traâu thaéng cuoäc haêng maùu ñuoåi theo. Ñeå traâu thaéng khoâng xoâng vaøo ñaùm ñoâng khaùn giaû, ngöôøi ta phaûi “baét” noù laïi. Ñaây laø vieäc laøm duõng caûm vaø ñaày hieåm nguy vì hai traâu luùc naøy chæ caùch nhau vaøi meùt, traâu thaéng ñang haêng maùu, meùp suøi boït traéng, maét ñoû vaèn nhöõng tia maùu, lao nhö teân baén.

Nhôù laïi moät traän ñaáu caùch ñaây maáy naêm, khi traâu thaéng ñang lao theo traâu thua cuoäc xeù haøng raøo nhaûy boå vaøo ñaùm ñoâng thì thoaét moät caùi, ngöôøi

ta thaáy moät cuï giaø xuaát hieän. Trong y phuïc ñoû röïc theâu kim tuyeán treân ngöôøi, tay traùi cuï naém laáy söøng traâu thaéng, ñöa tay phaûi vaøo vai döôùi coå traâu, khieán con traâu ñang chaïy phaûi döøng laïi, seät moâng xuoáng, hai chaân tröôùc ñöa leân khoâng chôùi vôùi. Sau ñoù cuï giaø luoàn thöøng vaøo seïo muõi daét noùi ñi. Con traâu hung döõ, maét ñoû ngaàu laø theá chôït ngoan ngoaõn theo cuï. Caûnh töôïng ngoaïn muïc, coù moät khoâng hai naøy ñaõ ñöôïc thu vaøo oáng kính cuûa moät phoùng vieân haõng truyeàn hình Nhaät Baûn vaø ñöôïc phaùt ñi sau ñoù moät ngaøy, laøm haøng trieäu khaùn giaû maøn aûnh nhoû ñaát nöôùc Phuø Tang phaûi ngaây ngaát...

Naêm nay, taïi caùc quaày chôø cuûa traâu phía sau khaùn ñaøi B ñaõ hình thaønh moät “chôï” caù ñoä. Ngöôøi ta ñaët cöûa, chaáp “keøo treân, keøo döôùi” chaúng keùm gì giaûi ngoaïi haïng Anh. Giaù cöôïc cuõng khoâng “beøo” nhö maáy kí hieäu ghi

loaèng ngoaèng treân giaáy, maø töø chuïc trieäu trôû leân ñeán caû xe maùy, vöôøn ao, nhaø cöûa... Daân caù ñoä caát coâng ñeán Ñoà Sôn töø nhieàu ngaøy tröôùc khi leã hoäi ñeå len loûi ñi tìm hieåu töøng “oâng traâu” ñeå choïn ñaët cöôïc cho chaéc.

Ñoäc ñaùo Leã hoäi choïi traâu Leã hoäi choïi traâu cuûa ngöôøi daân thò

xaõ Ñoà Sôn ñöôïc toå chöùc vaøo 9/8 aâm lòch haøng naêm.

Caùc cuï giaø trong laøng keå laïi, cöù vaøo thaùng taùm, khi luùa ngoaøi ñoàng vaøo thì con gaùi, ngö daân cuõng vöøa keát thuùc muøa caù, thì ngöôøi daân Ñoà Sôn baét ñaàu chuaån bò cho leã hoäi choïi traâu.

Leã hoäi choïi traâu cuõng nhö nhieàu leã hoäi khaùc coù hai phaàn, phaàn leã vaø phaàn hoäi ñan xen.

Phaàn leã vaãn giöõ nguyeân nhöõng nghi thöùc truyeàn thoáng vôùi caùc nghi leã trang troïng, môû ñaàu laø leã teá thaàn Ñieåm Töôùc, sau ñoù laø leã röôùc kieäu baùt coáng, long ñình côø thaàn bay phaáp phôùi, roän raõ trong tieáng nhaïc baùt aâm daãn traâu ñi trình thaønh hoaøng laøng.

Luyeän traâu khaù coâng phu. Traâu phaûi taäp chaïy, loäi buøn, leo nuùi, thích nghi vôùi nhöõng bieán ñoåi thôøi tieát nhaèm naâng söùc chòu ñöïng, deûo dai. Tuøy töøng tröôøng hôïp, coù theå voùt söøng nhoïn hoaëc muùi kheá. Taäp cho traâu baïo daïn tröôùc ñoâng ngöôøi vaø aâm thanh huyeân naùo, maàu saéc röïc rôõ trong hoäi. Ñaùnh thöùc khaû naêng töï veä vaø tieán coâng baèng caùc ñoäng taùc “nhöû” hoaëc “gheù” traâu giöõa hai beân coång saét. Trong caùc cuoäc choïi, traâu ñöôïc ruùt muõi daây ôû moät khoaûng caùch nhaát ñònh. Chuùng lao thaúng vaøo nhau. Traän ñaáu döõ doäi vôùi nhieàu tình huoáng gay caán. Coù mieáng voà, ñaùnh daäp, luoàn söøng beû, laät ngöôïc ñoái thuû. Mieáng gaûy, duøng söøng ñaùnh vaøo baát kyø choã naøo tieáp giaùp. Hieåm hoùc laø mieáng quyø, hai chaân tröôùc gaäp xuoáng, maøi maët saùt ñaát, day söøng laáy caùng toáng haàu vaø mieáng choïc maét. Nhöõng loái ñaùnh naøy khoâng theå daïy, noù laø baûn naêng vaø naûy sinh khi traâu “khaùp sôùi”. Khaù nhieàu ñoâi traâu ñaùnh quyeát lieät, coù traän keùo lieàn 40 phuùt ñoàng hoà, coù con tuoät söøng vaãn ñaùnh haêng vaø chieán thaéng. Giöõ gìn baûn saéc vaên hoaù cuûa Leã

hoäi choïi traâu Ñoà SônNaêm 1990, Leã hoäi choïi traâu Ñoà Sôn

ñöôïc khoâi phuïc laïi. Ñaõ coù giai ñoaïn khaù daøi trong thôøi bao caáp, leã hoäi naøy bò giaùn ñoaïn nhöng sau khi khoâi phuïc, leã choïi traâu Ñoà Soân khoâng ngöøng ñöôïc naâng cao vaø hoaøn chænh daàn.

Ngaøy nay, Hoäi choïi traâu Ñoà Sôn, ñaõ trôû thaønh ngaøy hoäi truyeàn thoáng cuûa ngöôøi daân mieàn bieån phía baéc, khoâng chæ thu huùt ngöôøi daân Haûi Phoøng, maø coøn haøng chuïc ngaøn khaùch thaäp phöông cöù ñeán hoäi laïi noâ nöùc ñoå veà, taïo neân moät neùt ñoäc ñaùo coù moät khoâng hai treân caû nöôùc [ ]

Nhöõng theá uûi, huùc, ñaâm haát thaät ngoaïn muïc

Maøn nguy hieåm nhaát laø haõm traâu thaéng ñang ñuoåi theo traâu thua

Hoäi Thieän Nguyeän Y Teá Xaõ Hoäi UÙc Vieät Aus-

tralian Vietnamese Health & Welfare Association. Thöôïng Toïa Thích Phöôùc Taán - Linh muïc Buøi Ñöùc Tieán & taát caû thaønh Vieân UÙc - Vieät

Vaø gaàn 800 ñoàng baøo trong nöôùc ngheøo muø ñaõ ñöôïc nhìn thaáy aùnh saùng qua nhöõng chuyeán coâng taùc thieän nguyeän naêm 2007 vaø 2008 chaân thaønh kính chuùc toaøn theå Quyù Vò Haûo Taâm, caùc nhaø Maïnh Thöôøng Quaân vaø ñoàng höông

Hoäi Thieän Nguyeän Y Teá Xaõ Hoäi UÙc Vieät

(Australian Vietnamese Health & Welfare Association) ñöôïc thaønh laäp cuoái naêm 2006 taïi Melbourne, Victoria.

Hieän taïi coù hôn 100 Hoäi Vieân goàm caùc Y, Nha, Döôïc, Nhaõn Khoa vaø caùc chuyeân vieân trong laõnh vöïc Xaõ Hoäi. Moãi naêm, vaøo thaùng 11, Hoäi thöïc hieän moät chuyeán coâng taùc töø thieän giuùp nhöõng ngöôøi muø nhìn laïi aùnh saùng taïi Vieät Nam.

Moïi ñoùng goùp xin göûi veà:HOPE - AVHWA

14 Bedford Road, Ringwood Victoria 3134

(Hoäi caáp Bieân nhaän mieãn thueá)

Hay chuyeån tröïc tieáp vaøo tröông muïc cuûa Hoäi:

Branch : ANZ Bank, Australia BSB : 013-481

Account number : 48769 5237 Name :

HOPE Australian-Vietnamese Health & Welfare Association.

64 65

Maáy thuôû “xuoáng choù”!Moät thôøi, con traâu ñaõ ñöôïc oâng baø

chuùng ta ñaët leân laøm “ñaàu cô nghieäp”! Ñieàu naøy chöùng toû con traâu ñaõ coáng hieán söùc löïc khoâng ít cho cuoäc soáng con ngöôøi. Thuôû nhöõng chieác maùy caøy coøn ôû tít trôøi Taây thì treân khaép caùc caùnh ñoàng cuûa moät ñaát nöôùc coù ñeán hôn 80% daân soá laøm noâng nghieäp nhö nöôùc ta con traâu ñaõ phaûi gaùnh troïng traùch thöïc hieän vieäc laøm ñaát. Vaøo muøa, con traâu haàu nhö chaúng maáy khi ñöôïc nghæ ngôi. Heát troøng vaøo aùch caøy thì chuyeån sang aùch böøa. Heát ruoäng nhaø laøm sang ruoäng ngöôøi.

Ngaøy xöa, chæ nhöõng hoä phuù noâng môùi coù ñuû khaû naêng saém ñöôïc caëp traâu caøy. Chuùng laø nhöõng caùi “maùy in tieàn” cho chuû. Thaät ra vieäc caøy böøa luõ boø laøm cuõng toát chaùn nhöng nhaø noâng thích caùc ñöôøng caøy saâu cuûa traâu hôn. Bôûi ñöôøng caøy saâu laø yeáu toá quyeát ñònh cho naêng suaát cuûa muøa maøng.

Theá nhöng trong tieán trình hieän ñaïi hoùa noâng nghieäp, nhöõng chieác maùy caøy ñaõ ñaåy nhöõng con traâu veà laïi chuoàng vaø ñaåy chuùng ra khoûi söï “suûng aùi” cuûa nhaø noâng. Töø laø “ñaàu cô nghieäp”, con traâu boãng trôû thaønh moät moùn thòt thöông phaåm chaúng ñöôïc maáy öa chuoäng ôû caùc buoåi chôï, maëc duø theo caùc nhaø nghieân cöùu thì thòt traâu coù haøm löôïng dinh döôõng cao hôn nhieàu so vôùi caùc loaïi thòt gia suùc khaùc.

Khi nhöõng con traâu töôûng laø ñôøi

mình chæ coøn moãi con ñöôøng laø “ñi ñeán loø moå” thì söï buøng noå giao thoâng noâng thoân ñaõ cöùu vôùt chuùng. Söùc keùo cuûa chuùng laïi ñöôïc taän duïng vaøo phöông tieän vaän chuyeån thoâ sô phuïc vuï nhu caàu thieát yeáu ôû caùc vuøng noâng thoân nhö: chuyeân chôû luùa gaïo, phaân boùn vaø vaø nhaát laø vaät lieäu xaây döïng. Moãi ngaøy moãi chieác “coä” traâu coù theå mang laïi cho chuû cuûa chuùng haøng traêm ngaøn ñoàng..

Theá roài nhöõng chieác xe lam, xe ba baùnh oà aït ra ñôøi chieám heát coâng vieäc cuûa nhöõng chieác “coä” traâu chaäm chaïp. Nhöõng chieác “coä” traâu daàn bò xeáp xoù vöôøn vaø con traâu laïi laâm caûnh “xuoáng choù”!

Moät böôùc “leân voi”Ai ngôø “gioøng ñôøi” laïi “bieán thieân”,

nhöõng chieác xe coâng noâng, ba gaùc bò caám löu haønh, vaéng daàn töø giöõa naêm 2007 ñeán nay thì “ñöùt boùng” haún. Trong khi ñoù nhu caàu vaän chuyeån ôû caùc vuøng noâng thoân ngaøy caøng taêng cao. Nhöõng chuû xe ba gaùc coù khaû naêng leân ñôøi maáy xe “Chieán Thaéng” chaúng coøn bao nhieâu, neân ngöôøi ta laäp töùc nghóa ngay ñeán nhöõng chieác “coä” traâu thuôû naøo.

Vaäy laø nhöõng phaàn vieäc cuûa xe coâng noâng ngaøy tröôùc ñang trôû thaønh coâng vieäc kieám tieàn cuûa nhöõng chieác “coä” traâu. Giaù traâu leân vuøn vuït. Moät noâng daân ôû thoân An Hoaø, xaõ Nhôn Khaùnh (An Nhôn-Bình Ñònh) vöøa thong thaû laùi

chieác “coä” traâu chôû ñaày gaïch vöøa cho bieát: “Toâi chaïy “coä” traâu ñaõ laâu, luùc xe coâng noâng ra ñôøi, vì “thaát nghieäp” toâi ñaõ ñònh baùn noù nhöng ngöôøi ta traû mua chæ coù 2,5 trieäu ñoàng neân toâi giöõ laïi. May quaù chöù neáu khoâng baây giôø mua laïi 1 con traâu nhö noù phaûi maát ñeán 14 trieäu ñoàng. Traâu leân giaù vuøn vuït nhö vaäy nhöng hieän nay nhieàu ngöôøi saém “coä” traâu laém”.

Qua teát, caùc vuøng troàng mai thöôøng caàn thay ñaát cho mai maø xe coâng noâng khoâng coøn neân nay cuõng goïi “coä” traâu. Laùi “coä” traâu deã laém, treû con, phuï nöõ, ngöôøi giaø ai laøm cuõng ñöôïc. Traâu laø loaøi vaät khoân ngoan, coù trí nhôù toát neân ôû nhöõng tuyeán ñöôøng quen thuoäc thì ngöôøi caàm laùi chæ caàn ra moät roi laø noù coù theå ñuûng ñænh ñi ñeán nôi veà ñeán choán. “Laïc ñöôøng naém ñuoâi choù, laïc ngoõ naém ñuoâi traâu” maø! Coøn treân tuyeán ñöôøng laï thì vieäc ñieàu khieån cuõng khoâng khoù baèng nhöõng ñoäng taùc giaät daây cöông theo hai höôùng “dí, thaù”.

Hieän nay ôû khaép nôi nhanh choùng noåi leân xuaát hieän caùc “dòch vuï” cung caáp traâu keùo “coä”. Bôûi khoâng phaûi con traâu naøo mua veà laø keùo “coä” ngay ñöôïc neân nhöõng laùi traâu nhieàu kinh nghieäm trong ngheà laïi coù vieäc laøm. Moät tay buoân traâu boø chuyeân nghieäp töø nhöõng naêm ñaàu ôû thò traán Bình Ñònh (An Nhôn) cho bieát: “Traâu keùo “coä” phaûi ñöôïc mua töø caùc tænh Taây Nguyeân vì gioáng traâu ôû caùc vuøng aáy thöôøng raát toát, ña soá chuùng ñeàu vaïm vôõ, con

naøo cuõng naëng treân 2 taï vaø chuùng coù söùc chòu ñöïng raát beàn döôùi thôøi tieát naéng noùng. Nhöng do quen töï do theo kieåu nuoâi thaû roâng cuûa ñoàng baøo daân toäc neân khi ñöa veà phaûi cho qua 1 lôùp huaán luyeän thì chuùng môùi keùo “coä” ñöôïc. Caùnh thöông laùi chuùng toâi ai muoán “aên daøy” thì leân Taây Nguyeân, ñi rong mua traâu tô veà huaán luyeän thuaàn thuïc roài baùn laïi cho caùc nhaø “coä” seõ kieám ñöôïc nhieàu laõi hôn”.

Chæ trong vaøi thaùng nay maø maät ñoä “tham gia giao thoâng” cuûa nhöõng chieác “coä” traâu ñaõ nhanh choùng taêng cao treân khaép caùc neûo ñöôøng noâng thoân. Coù nhieàu laøng nhö laøng Nhaïn Thaùp (Nhôn Haäu-An Nhôn) trôû thaønh laøng “coä” traâu. Vaø chaéc chaén noù seõ coøn taêng cao hôn nöõa trong thôøi gian tôùi... [ ]

Moät boä phim cuûa Vieät Nam coù nhieàu hình aûnh

con Traâu ñöôïc noåi ñình noåi ñaùm maáy naêm tröôùc, caû trong laãn ngoaøi nöôùc vaø nhieàu giaûi thöôûng quoác teá nhaát laø phim “Muøa Len Traâu”.

Giaûi thöôûng cao nhaát cho phim truyeän nhöïa - Grand Prix du Long Meùtrage cuûa LHP Amiens naêm 2004 (Phaùp) ñaõ vinh döï trao cho boä phim “Muøa len traâu”, sau khi noù chieám lónh Giaûi ñaëc bieät ôû LHP Locarno, Thuïy Só vaø LHP Chicago laâu ñôøi, uy tín taïi Baéc Myõ.

Tieáp sau Giaûi ñaïo dieãn môùi xuaát saéc trao cho ñaïo dieãn, cuõng laïi laø ñaïo dieãn cuûa Muøa Len Traâu, laø moät Vieät kieàu soáng taïi Myõ, tieán só (vaät lyù) Nguyeãn Voõ Nghieâm Minh ôû LHP Chicago, moät ngöôøi vöøa laøm khoa hoïc, vöøa say meâ ngheä thuaät. Tin vui tieáp tuïc ñeán, khoâng phaûi giaûi thöôûng caù nhaân, danh döï hay giaûi phuï, trang web LHP Amiens (5-14/11/2004) traân troïng thoâng baùo Giaûi thöôûng Lôùn (Grand Prix) töùc Kyø Laân Vaøng cuûa phim truyeän nhöïa cuõng ñöôïc trao cho Muøa len traâu.

ÔÛ vaøo caùi thôøi ñieåm luùc caùc ñaïo dieãn phim Vieât Nam coøn maûi baøn veà laøm phim thöông maïi hay ngheä thuaät, baøn veà doanh thu lôùn hay nhoû... Luùc baáy giôø tieán só vaät lyù Nghieâm Minh trôû veà nöôùc ñeå quay cuoán phim ñaàu tieân trong ñôøi. Chaúng thaáy caùc dieãn vieân, hay ngöôøi ñeïp aên khaùch caïnh beân nhö caùc phim “coù yeáu toá nöôùc ngoaøi” khaùc, ngöôøi ta chæ thaáy oâng caëm cuïi vôùi ñaøn traâu haøng traêm con, bì boõm vuøng soâng nöôùc Caø Mau, An Giang, cho neân ñoaøn phim cöù aâm thaàm, laúng laëng maø laøm chaúng ai bieát.

Cuoái cuøng thì khi coâng chieáu taïi nöôùc ngoaøi (tröôùc) phim giaønh ñöôïc

nhieàu giaûi thöôûng khieán ngöôøi ta phaûi chuù yù. Buoåi chieáu ra maét trong nöôùc dö aâm nghe coù veû chaúng baøn nhieàu veà phim giaûi vaøng, giaûi baïc maø boä phim chieám ñöôïc, chæ thaáy nhieàu baøi vieát nhaän xeùt veà phim naøy treân caùc baùo tuoåi treû, VNExpresstt, Noâng Nghieäp, Vaên Hoùa, Vietnamnet v.v... Ñaïi khaùi taát caû ñoàng thanh taám taéc: “Muøa len traâu ñöôïc quaù”. Môøi baïn ñoïc xem toùm taét moät baøi vieát nhaän xeùt cuûa giôùi bình phim trong nöôùc treân baùo Theå Thao & Vaên Hoùa nhö sau:(http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=83884&ChannelID=57)Muøa len traâu: nhieàu ñieàu chöa

noùi... “...Tröôùc heát, phaûi can ñaûm maø

cuøng nhau coâng nhaän ñieàu naøy: Xem xong phim Muøa len traâu chuùng ta thaáy ngöôïng ngaäp vì tình traïng “nghieäp dö hoùa” ñeán möùc khoâng coøn chaáp nhaän noåi trong chaát löôïng phim aûnh cuûa nöôùc ta, keå caû töø nhöõng boä phim ñöôïc ñaàu tö lôùn, phuïc vuï nhöõng yeâu caàu chính trò ñeán nhöõng boä phim giaûi trí xuaát hieän gaàn ñaây ñang ñöôïc tung hoâ vì ñaït doanh thu cao.

Khoûi phaûi nhaéc laïi Muøa len traâu kyõ caøng veà daøn döïng, veà khaâu taïo hình, khaâu chieáu saùng, khaâu tieáng ñoäng vaø aâm nhaïc. Chæ noùi rieâng coát truyeän phim ñöôïc trieån khai treân moät ñeà taøi khoâng môùi nhöng ñaõ khôi ñöôïc caùi töù môùi. Ñaëc bieät caàn nhaán maïnh ñeán söùc khaùi quaùt cuûa chuû ñeà Con ngöôøi vaø Moâi tröôøng maø boä phim ñaõ vöôn tôùi.

Daøn dieãn vieân saém vai nhöõng Kìm, Ñeït, Ban trong Muøa len traâu hoaøn toaøn laø nhöõng göông maët môùi toanh, tuyeät nhieân khoâng caàn tìm tôùi haøng nguõ nhöõng ca só teân tuoåi, ngöôøi maãu thôøi trang xinh ñeïp; nhöng vôùi coát truyeän aáy, vôùi

caùch daøn döïng kyõ löôõng aáy, vôùi cung caùch taïo hình aáy, nhöõng ngöôøi laàn ñaàu xuaát hieän tröôùc oáng kính kia laïi toû ra raát chöõng chaïc, raát coù ngheà, thöïc söï soáng vôùi vai dieãn cuûa mình.

Dieãn tieán caâu chuyeän vaø söï phaùt trieån tính caùch cuûa töøng nhaân vaät trong Muøa len traâu thaät töï nhieân, hoaøn toaøn hôïp lyù chöù khoâng saép ñaët, göôïng gaïo ñeå thoø loø caùi ñuoâi chuû quan thuyeát giaùo cuûa taùc giaû. Phim chaân thöïc ñeán töøng chi tieát maø laïi bay boång, vöôït qua caùi thöïc thöôøng tình ñeå ñaït tôùi moät taàm cao khaùc.

Laâu laém roài, tieáp xuùc vôùi phim noäi, ngöôøi xem haàu nhö ñaõ queân laõng theá naøo laø khaùi nieäm “xi-neâ-ma “, laø “ngoân ngöõ ñieän aûnh”; chính Muøa len traâu ñaõ khieán chuùng ta giaät mình thöùc tænh maø quay veà vôùi nhöõng gì heát söùc cô baûn aáy!

Phim Muøa len traâu laø moät ví duï raát ñaùng ñeå nhöõng ngöôøi laøm phim chuùng ta suy nghó veà moät höôùng khai thaùc ñuùng ñaén chaát lieäu VN cho maøn aûnh. Coøn veà yù töôûng vaø nhöõng gì taùc giaû göûi gaém, ngöôøi xem thaáy moät caùi taâm trong saùng, thieän chí, khoâng thuø gheùt, haèn hoïc; bieát höôùng veà coäi nguoàn ñeå gaïn chaét, naâng niu nhöõng gì laø toát laønh, aám aùp, ñaùng traân troïng, töï haøo nhaát trong taâm thöùc cuõng nhö trong cuoäc soáng ñaày thöû thaùch nghieät ngaõ maø coäng ñoàng ngöôøi VN ñaõ vaø ñang phaûi ñoái maët.

Keå töø ngaøy tình hình laøm phim chòu tuaân theo quy luaät cuûa neàn kinh teá thò tröôøng tính cho ñeán nay ñaõ 15 naêm troâi qua, neàn ñieän aûnh daân toäc vaãn ñöùng cheânh veânh treân chieác caàu baäp beành giöõa moät ñaàu laø cung caùch laøm phim theo kieåu bao caáp, laáy chính trò tö töôûng laøm thöôùc ño, coi nheï yeáu toá giaûi trí, haáp daãn vaø thöôøng meänh danh laø phim ngheä thuaät; ñaàu beân kia laø loaït phim nhaém tôùi soá ñoâng khaùn giaû thò hieáu taàm taàm, laáy doanh thu laøm muïc ñích chính, coi nheï caû yeáu toá ngheà nghieäp, laãn yeáu toá ngheä thuaät.

Moät caâu hoûi nhöùc nhoái ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngheä só ñieän aûnh coù löông taâm laø: Lieäu coù phim ñaït yeâu caàu ngheä thuaät cao maø vaãn tìm ñöôïc ngöôøi xem (töùc coù doanh thu cao) khoâng? Tieán xa hôn moät chuùt, lieäu coù phim naøo nhö theá maø laïi baéc ñöôïc caû nhòp caàu ra maøn aûnh khu vöïc vaø theá giôùi khoâng? Moâ hình cuï theå cuûa loaïi phim aáy laø nhö theá naøo ñaây?

Khoâng ai coù theå phuû nhaän Muøa len traâu laø phim ngheä thuaät, ñaït tôùi nhöõng kích thöôùc ñaùng neå troïng veà tö töôûng vaø thaåm myõ. Vaø cuõng khoâng ai phaûn baùc, boä phim naøy raát haáp daãn, raát deã xem, neáu coâng taùc tuyeân truyeàn, quaûng caùo laøm thaät toát, nhaát ñònh phim seõ cuoán ngöôøi xem tôùi raïp, seõ ñaït doanh thu cao!

Vaäy thì sao khoâng daùm thöøa nhaän Muøa len traâu laø luoáng caøy ñaàu tieân khai phaù thaønh coâng treân maûnh ñaát ñang

coøn phaûi khoå coâng laàn tìm, maày moø? Quanh boä phim Muøa len traâu sao coøn neù ngaïi hoaëc truø tröø khoâng môû ra nhieàu ñôït tuyeân truyeàn thaät maïnh meõ treân truyeàn hình, treân baùo chí ñeå chænh naén laïi caùi “gu” cuûa moät boä phaän ngöôøi xem, hoï höôùng veà nhöõng giaù trò nhaân vaên, thaåm myõ?

Vaãn coøn choã aùch taéc naøo ñaây trong doøng mao maïch muoán ñöôïc chuyeån ñoåi ñeå hoäi nhaäp... ! [ ]

Lôøi toøa soaïn: Phim ñaõ chieáu treân SBS taïi UÙc vaøo naêm 2005, quyù baïn ñoïc muoán xem laïi phim naøy xin vaøo http://www.youtube.com roài goõ chöõ Mua len trau leân baûn Search. Phim hay ñaùng xem trong naêm con traâu naøy.

66 67

Sau nhöõng vuï muøa, nhöõng ngöôøi ñaøn oâng laïi cöôõi traâu

vaøo röøng döïng laùn baét ñaàu muøa “naâm” traâu. Ñaõ raát laâu roài ngöôøi xaõ Ñöùc Sôn, huyeän Anh Sôn (Ngheä An) quen vôùi caùch chaên traâu nhö vaäy.

Cöù 3, 4 nhaø laäp thaønh moät toå vôùi gaàn 50 con traâu, hoï tìm nôi coù nhieàu coû ñeå coù theå “naâm” traâu trong thôøi gian daøi. Traïi traâu ñöôïc döïng leân giöõa röøng roäng chöøng 800 ñeán 1.000m2 vaø caùc traïi caùch nhau ít nhaát moät caây soá. Moãi phieân tröïc keùo daøi hôn moät tuaàn vaø goàm 2 ngöôøi.

“Naâm” traâu laïc giöõa röøngXaõ Ñöùc Sôn caùch trung taâm huyeän

Anh Sôn gaàn 100km veà phía taây. Vaøo muøa möa, con ñöôøng töø trung taâm xaõ Ñöùc Sôn vaøo “ñaïi baûn doanh” cuûa nhöõng ngöôøi “naâm” traâu raát khoù ñi. Theo chaân anh Nguyeãn Hoàng Nhaät chuùng toâi göûi xe maùy taïi moät nhaø daân ngay döôùi chaân ngoïn nuùi ñaàu tieân, hôn 2 tieáng ñoàng hoà baêng röøng, loäi suoái chuùng toâi cuõng ñeán ñöôïc traïi traâu cuûa anh Coâng, cuøng vôùi ba ngöôøi cuøng laøng laø caùc anh Xuaân, Theá vaø Huøng. 5 caùi chuoàng cho traâu ôû ñöôïc che baèng pheân nöùa raát chaéc chaén cho ñaøn traâu 35 con truù nguï. Caùch ñoù khoâng xa, moät laùn nhoû saïch seõ laø nôi daønh cho chuû nhaân cuûa nhöõng ñaøn traâu naøy ôû.

Hoâm nay, ñeán löôït anh Theá vaø anh Xuaân chaêm soùc ñaøn traâu. Lòch chaêm soùc traâu moät ngaøy: 5 giôø saùng daäy kieåm traâu, phaûi ñeám töøng con moät, sau ñoù môùi thaû cho chuùng ñi aên. Trong khi ñoù oâng chuû veà queùt doïn chuoàng traïi, trôøi toái laïi chaïy ñi luøa traâu veà. “Noùi thì noùi röùa thoâi, khi coù con traâu moâ laïc ñaøn hay bò beänh thì khoán khoå laém. Traâu cuõng nhö ngöïa, moät con ñau thì caû ñaøn boû coû”, anh Theá cheùp mieäng. Vöøa döùt lôøi keå, chuùng toâi cuøng anh Theá laïi phaûi ñoát ñuoác ñeå vaøo röøng luøa traâu veà. Hoâm nay thaät khoâng may maén vì trong ñaøn thieáu moät con. Trôøi toái daàn, möa raû rích anh Theá phaûi luøa ñaøn traâu veà laùn, gaøi chaët cöûa roài cuøng anh Xuaân ñoát ñuoác ñi tìm con traâu bò laïc. “Chaéc chaén con traâu aên moâ gaàn ñaây thoâi, chuùng quen nhau roài neân khoâng ñi moâ ngaùi (xa) ñöôïc”.

Roài hoï chia thaønh hai ngaû ñi tìm, cuoái cuøng cuõng tìm thaáy. Anh Xuaân cho bieát traâu laïc tìm meät nhaát laø ñoái vôùi nhöõng con traâu ñöïc muøa sinh ñeû, chuùng ñi tìm baïn tình neân raát xa. Cuoäc tìm kieám coù laàn keùo daøi caû chuïc ngaøy rong ruoåi trong röøng. “Coù khi traâu tìm khoâng thaáy maø ngöôøi cuõng bò laïc giöõa röøng saâu sang caû huyeän khaùc”, anh Theá baûo. Ngöôøi xaõ Ñöùc Sôn coøn nhôù caâu chuyeän cuûa anh Nguyeãn Vaên Töù laïc qua röøng cuûa huyeän beân. Chieàu hoâm ñoù ñôïi maõi maø khoâng thaáy ñaøn traâu cuûa mình veà ñuû nhö moïi hoâm, anh Töù quyeát ñònh ñoát ñuoác vaøo röøng tìm traâu. Quaù nöûa ñeâm hoâm sau, nhöõng ngöôøi

baïn cuøng “naâm” traâu vôùi anh cuøng vôùi gia ñình raát hoát hoaûng. Ñeán hoâm sau nöõa thì moät ngöôøi daân ôû huyeän keá beân duøng xe maùy chôû anh veà nhaø. Hoaûng qua cöù töôûng anh bò hoå voà.

Theá nhöng chuyeän maø nhöõng ngöôøi “naâm” traâu sôï nhaát khoâng phaûi laø laïc ñöôøng maø laø beänh dòch. “Moãi khi coù con traâu moâ bò beänh thì seõ ñöôïc taùch rieâng ngay, boïn tui lieàn baùo cho caùc toå khaùc ñeå phoøng ngöøa”- anh Xuaân keå.

“Naâm” traâu nuoâi cöû nhaânCoâng vieäc cuûa moät ngaøy “naâm” traâu

keát thuùc sau khi hoï kieåm traâu laàn cuoái trong chuoàng. Hôn 8 giôø toái, böõa côm ñaïm baïc cuûa ngöôøi “naâm” traâu môùi baét ñaàu. Ñoù laø böõa côm chæ coù caù khoâ, ít rau röøng vaø baùt nöôùc maém.

“Côm thì mình naáu ñöôïc coøn thöùc aên

phaûi hai ba ngaøy ngöôøi nhaø mang leân moät laàn nhöng möa luõ nhö ri coù khi caû tuaàn phaûi aên vôùi nöôùc maém”, anh Huøng cho bieát. Ñeâm naèm nguû laïi cuøng nhöõng ngöôøi “naâm” traâu. Nhöõng caùi laùn caùch nhau chöa ñaày moät kiloâmet maø sao xa quaù. Ñeâm ôû röøng chæ coù tieáng muoãi keâu, tieáng coân truøng vaø xa xa ñaâu ñoù tieáng cuûa muoân loaøi ñoäng vaät röøng xanh, theâm vaøo ñoù laø tieáng möa rôi laøm khung caûnh buoàn ñeán naõo neà. Hoï, nhöõng ngöôøi “naâm” traâu ñaõ quen vôùi cuoäc soáng naøy nhöng cuõng thoát leân: “Ñeâm röøng noù daøi vaø buoàn laém”.

Meät nhoïc laø vaäy nhöng moãi muøa thi cöû, nhöõng baïn “naâm” traâu laïi göûi traâu cho nhau ñeå ñöa con ñi thi ñaïi hoïc. Vaø naêm naøo ngöôøi daân xaõ Ñöùc Sôn cuõng coù nieàm vui bôûi con em ñaäu

ñaïi hoïc vaø cao ñaúng. Hieän xaõ naøy coù hôn 200 sinh vieân, ñoù laø chöa keå soá ñaõ ra tröôøng. OÂng Nguyeãn Vaên Phaùn, moät ngöôøi ôû xaõ Ñöùc Sôn noùi: “Nhôø “naâm” traâu maø nhieàu gia ñình trong xaõ nuoâi ñöôïc ba boán cöû nhaân”.

Gia ñình anh Nguyeãn Ngoâ Phuùc xoùm 9, gia ñình anh coù ba ngöôøi con theo hoïc ñaïi hoïc vaø cao ñaúng. Coâ con gaùi ñaàu cuûa anh vöøa toát nghieäp ngaønh sö phaïm ñòa lyù, Tröôøng ÑH Sö phaïm Hueá, ñöùa thöù hai ñang hoïc Tröôøng CÑ Vaên thö löu tröõ Haø Noäi, coøn ngöôøi thöù ba ñang theo hoïc cöû nhaân vaên ôû ÑH Vinh. Anh Phuùc taâm söï: “ÔÛ ñaây moãi naêm neáu chæ bieát nhôø vaøo hai vuï luùa thì chöa ñuû aên chöù noùi chi coù tieàn cho con ñi hoïc. Nhôø vaøo ñaøn traâu heát”.

Tröôùc ñaây ñaøn traâu cuûa anh thuoäc daïng ñoâng nhaát xaõ, cöù muøa maøng xong laø anh laïi cuøng nhöõng ngöôøi cuøng laøng vaøo ñoùng traïi ôû vuøng Ñaù Baïc ñeå “naâm” traâu. Ñaøn traâu cuûa anh ñöôïc chaêm soùc chu ñaùo neân luoân beùo toát. Moãi naêm, cöù ñeán cuoái heø hoaëc ra teát anh laïi baùn traâu ñeå con coù tieàn vaøo hoïc. “Moät con traâu ít nhaát baùn ñöôïc 5 trieäu, moãi naêm nhaø tui baùn khoaûng 4 con môùi ñuû cho con ñi hoïc”, anh Phuùc nhaåm tính. Nhöng moãi laàn coù beänh dòch hay möa luõ thì traâu baùn khoâng ai mua neân con caùi thieáu tieàn laø chuyeän bình thöôøng. Anh Phuùc taâm söï: “Ñaøn traâu nhaø tui naêm moâ cuõng ñeû 3-4 con maø khoâng kòp lôùn ñeå cho maáy ñöùa nhaäp hoïc”.

Muøa thi ñaïi hoïc vöøa roài, xaõ Ñöùc Sôn laïi xoân xao chuyeän con oâng Phöông ôû laøng Khe Chuoái thi ñaäu Tröôøng ÑH Kinh teá Haø Noäi vôùi 24 ñieåm. OÂng Phöông khoâng giaáu ñöôïc veû vui möøng: “Haén thi ñaäu laø tui quyeát ñònh baùn lieàn 3 con traâu, hai con cho haén nhaäp tröôøng, coøn moät con baùn laáy tieàn ñaõi tieäc môøi haøng xoùm chia vui. Chöø thì cöù moät hoïc kyø tui laïi baùn moät con traâu, tui tính ñeán khi haén hoïc xong tui cuõng maát gaàn chuïc con traâu chöù chaúng chôi. Nhôø traâu tui lo ñöôïc heát”.

Vaøo dòp teát, nhöõng ngöôøi “naâm” traâu vaãn khoâng queân nhieäm vuï ñoái vôùi traâu. Nhöõng ngöôøi cha vaø ñöùa con laïi thay nhau vaøo röøng chaên traâu. Anh Theá cho bieát: “Coù ñôït teát tui khoâng ñöôïc ôû nhaø cuøng gia ñình vì phaûi voâ röøng coi traâu. Ñoù laø nguoàn thu nhaäp cuûa gia ñình maø, maát noù laø cheát”.

“Naâm” traâu quyeát cho con vaøo ÑHAnh Cöôøng ôû xoùm 9 cho bieát, ñöùa con ñaàu cuûa anh ñaõ thi tröôït ÑH neân phaûi

vaøo Saøi Goøn laøm coâng nhaân may maëc. Giôø anh coøn hai ñöùa con, moät ñöùa laïi thi tröôït kyø thi ÑH vöøa roài nhöng anh quyeát taâm phaûi cho hai ñöùa thi ñaäu baèng ñöôïc. “Phaûi cho chuùng ñi hoïc ÑH, tui tính ra teát baùn hai con traâu cho ñöùa thöù hai voâ Hueá oân luyeän ñoù”, anh khoe. [ ]

Ñaâm traâu laø cô hoäi ñeå caùc trai laøng gaùi laøng bieåu hieän taøi

naêng cuûa mình. Nam thì muùa khieân, muùa giaùo, phoùng lao. Nöõ thì muùa haùt (xoang) coå ñoäng. Coøn ngöôøi giaø thì cuùng teá vaø ñaëc bieät laø ñaùnh ching chieâng.

Toâi ñaõ nhieàu laàn ñöôïc soáng trong muøa hoäi ôû Taây Nguyeân vaø vaøi ba laàn Traâu ñöôïc “naâm” trong röøng

ñöôïc giöõ leã hoäi coù ñaâm traâu ôû vuøng ñoàng baøo daân toäc Bahnar vaø Jôrai ôû hai tænh Gia Lai-Kon Tum. Sôû dó goïi laø muøa hoäi vì ôû Taây Nguyeân caùc leã hoäi ñeàu doàn heát vaøo muøa thu hoaïch cuoái naêm vaø muøa phaùt nöông laøm raãy ñaàu naêm.

Söï thöïc thì caùc cuoäc leã hoäi “ñôøi môùi” coù giaûm bôùt ñi raát nhieàu nhöõng

thuû tuïc nghi leã maø xöa kia ngöôøi ta khoâng ñöôïc pheùp boû qua, hoaëc khoâng daùm boû qua. Töø vieäc chuaån bò cho leã hoäi, nhaát laø chuaån bò caây coät duøng ñeå coät traâu, maø tieáng Bahnar goïi laø Göng sakapoâ.

Göng sakapoâ gioáng nhö caây neâu, ñöôïc chia laøm ba phaàn, coù trang trí raát caàu kyø. Phaàn töø maët ñaát leân laøm baèng boán caùi chaân ñaët boán goùc, ñöôïc coät chaët bôûi boán thanh ngang - laøm thaønh giaøn, nôi giaø laøng böôùc leân giaøn cuùng teá. Phaàn thöù hai, töø giaøn ñöùng cuûa giaø laøng leân ngoïn, ñöôïc trang trí baèng caùc tua voùt töø thaân le, nöùa nhuoäm nhieàu maøu, thaân coät ñöôïc khaéc, chaïm, veõ nhieàu hoa vaên saëc sôõ.

Treân ñænh coät Göng laø bieåu töôïng, hoaëc con chim, hoaëc con caù, phía döôùi treo chuøm oáng nöùa tôông nôông taïo neân nhöõng aâm thanh raát ñaëc thuø cho muøa vui.

Ñaõ goïi laø hoäi thì nhaát ñònh ñoù laø cuoäc vui cuûa soùc laøng. Cuoäc vui lôùn nhoû tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän, khaû naêng cuûa töøng ñòa phöông. Nhöng nguoàn goác cuûa caùc cuoäc vui maø ta goïi laø hoäi aáy coù töø bao giôø, khôûi thuyû cuûa noù ra sao thì ít ai noùi chính xaùc ñöôïc.

Tuy nhieân, theo söï quan saùt cuûa toâi, goác cuûa muøa hoäi coù ñaâm traâu ñeàu baét nguoàn töø söï cuùng teá thaàn linh raát linh thieâng, maø con vaät ñöôïc choïn laøm vaät teá thaàn, aáy chính laø Kapoâ (con traâu).

Con traâu ñoái vôùi ngöôøi Vieät luùa nöôùc laø ñaàu cô nghieäp, laø taøi saûn ñaùng keå, chæ sau ruoäng ñaát. Con traâu ñoái vôùi baø con caùc daân toäc Taây Nguyeân noùi chung, vì gaàn nhö haàu heát caùc daân toäc ôû Taây Nguyeân ñeàu coù tuïc ñaâm traâu teá thaàn, thì laïi khaùc. Con traâu ñöôïc duøng ñeå ñoåi chaùc, laø vaät ñaùnh giaù coù giaù trò trung taâm cho vieäc mua baùn qua laïi giöõa hai beân, nhöõng taøi saûn lôùn ñeàu ñöôïc tính baèng traâu. Boä ching chieâng naøy ñöôïc möôøi con traâu. Thaèng aáy laøm vieäc taàm baäy bò phaït moät con traâu. Caùi gheø aáy giaù hai möôi traâu...

Con traâu khoâng vì theá maø maát ñi giaù trò tinh thaàn. Ngöôøi ta aên möøng nhaø roâng môùi, laøm leã hoäi coù ñaâm traâu. Naêm nay laøng ñöôïc muøa, toå chöùc leã hoäi coù ñaâm traâu. Laøng laøm leã Pôthi (leã boû maû), môû ñaàu baèng leã hoäi coù ñaâm traâu.

Theâm nhaùt thöù hai, con traâu ngaõ quî tröôùc caùnh tay duõng maõnh cuûa giaø laøng

Töø daân toäc Bahnar, Jôrai, EÂñeâ, Xeâ ñaêng, Yeûh, Xeñraù ñeán daân toäc Bôøraâu, ñaâu ñaâu cuõng coù leã hoäi naøy, veà tính chaát thì gioáng nhau, veà nghi leã moãi nôi moãi khaùc. Sôû dó goïi leã hoäi coù ñaâm traâu vì hieän nay coù moät vaøi taùc giaû tranh luaän vôùi nhau, neân goïi laø leã hoäi ñaâm traâu hay leã hoäi aên traâu - thöïc teá trong muøa hoäi coù nhieàu leã hoäi khoâng coù ñaâm traâu, phaàn lôùn laø vì con traâu

68 69

ngaøy moät khoù nuoâi, thaønh ra quyù hieám. Phaàn nöõa, vaät teá thaàn khoâng chæ duy nhaát laø con traâu, coù theå con boø, con

heo, thaäm chí con gaø vaãn ñöôïc. Nhöng neáu coù traâu thì vaãn laø soá moät. Vì leã hoäi taäp trung ôû hai giai ñoaïn chính, aáy laø “ñaâm” vaø sau ñoù laø “aên”.

Sau teá leã, giaø laøng phaùt leänh haønh söï, caùc chaøng duõng só ñoùng khoá Ktel (khoá hoa ngaøy leã hoäi) muùa khieân, muùa lao, sau ñoù laø phoùng nhöõng muõi lao vaøo con vaät. Theo nhòp ching chieâng, caùc coâ gaùi naém tay nhau xoang (muùa) voøng quanh. Hoï muùa haùt cho tôùi khi con traâu bò ñaâm guïc vaø lôøi cuùng teá caùc thaàn linh cuûa giaø laøng ngôùt, thì môùi nghæ.

Xin môû ngoaëc ôû ñaây: ngöôøi Bahnar, vaø caû ngöôøi Jôrai nöõa, luoân coi thaàn linh laø baïn beø gaàn guõi, coù theå keát nghóa anh em, cha con, laïi coù theå “ly dò”, neáu aên ôû giöõa thaàn linh vaø con ngöôøi coù söï baát hoaø. Thaäm chí coù ngöôøi coøn traû thuø thaàn linh baèng caùch boû ñoùi, khoâng cuùng teá nöõa, ñeå chuyeån sang thôø phuïng moät thaàn linh khaùc toát hôn. Söï gaàn guõi giöõa caùc thaàn linh vaø con ngöôøi taïo neân cuoäc soáng hoàn nhieân, vaø muøa vui hoäi heø ngöôøi ta “aên” chung vôùi caùc Ataâu (ma), caùc Jaøng (thaàn linh).

Ngöôøi noâng daân Sa Pa vaø caùc tænh mieàn nuùi phía Baéc lao

ñao vì giaù reùt. Haèng naêm vaøo luùc caän Teát laø hoï ñang ñoái dieän vôùi nguy cô... saït nghieäp, khi “ñaàu cô nghieäp” cuûa hoï cöù töøng ngaøy, töøng giôø theo giaù laïnh ra ñi.

OÂng Chang A Deâ ôû baûn Chu Lìn I xaõ Trung Chaûi, huyeän Sa Pa (Laøo Cai) ñaõ tìm thaáy con traâu cuoái cuøng coøn soáng treân röøng trong ñaøn traâu 4 con cuûa gia ñình oâng. Vôï con oâng ñaõ mang theo aùo aám, chaên boâng ñaép leân mình con traâu vôùi hy voïng noù khoâng ñi theo hôn 300 con traâu cuûa xaõ Trung Chaûi ñaõ cheát, nhöng roài con traâu cuoái cuøng ñaõ quî ngaõ khi chöa veà ñeán ñaàu baûn.

Caû huyeän Sa Pa ñang thaét loøng tröôùc côn ñaïi naïn giaù laïnh keùo daøi nhaát trong voøng 25 naêm qua laøm traâu cheát haøng loaïi.

Nöôùc maét... khoùc traâu!Teát naøy, nhieàu nhaø ngöôøi Moâng,

ngöôøi Dao ôû huyeän Sa Pa coù thòt traâu saáy treo ñaày treân gaùc beáp. Môùi nhìn cöù ngôõ baø con aên Teát to, ai ngôø ñang buoàn ñeán naãu ruoät. Treân truïc ñöôøng 4D töø Laøo Cai ñi Sa Pa, la lieät caùc ñieåm baùn thòt traâu. Giaù reû ñeán baát ngôø, chæ töø 30-50 nghìn ñoàng moät caân, chæ baèng nöûa giaù ngaøy thöôøng. Coøn moùng chaân traâu, cho khoâng cuõng chaúng ai laáy. Chôï thòt traâu baát thöôøng ngaøy caøng ñoâng khi baø con luõ löôït guøi thòt töø nuùi cao mang xuoáng.

Ñoát than söôûi aám cho traâu. Chaâu A Dính, thoân tröôûng baûn Chu

Lìn I cho bieát: Baûn coù 135 hoä thì ñaõ coù hôn 60 hoä coù traâu cheát. Nhaø Chaâu A Chô coù 9 con thì 7 con ñaõ cheát, hai con coøn laïi Chô ñaõ nhoát vaøo chuoàng, ñi xa caét coû, naáu chaùo cho aên nhöng cuõng chaúng bieát noù coù soáng ñöôïc ñeán ngaøy mai khoâng? Nhaø Giaøng A Cheøo cuøng baûn coù hai con thì ñaõ cheát caû hai. Cheøo baûo: “Laïnh quaù, ñaõ khoâng gieo caáy ñöôïc roài, baây giôø traâu cheát heát khoâng bieát laáy caùi gì ñeå caøy böøa ñaây!”

Trôøi ngaøy caøng laïnh giaù hôn, Sa Pa ñang coù baêng tuyeát, nhöng ñeán hoâm nay, baûn Chu Lìn I ñaõ coù treân 100 con traâu cheát. Ñeán luùc naøy, nhieàu gia ñình môùi taù hoûa leân röøng tìm traâu nhaø mình veà ñeå choáng reùt.

Nhaø Chaâu A Toûa cuõng buoàn nhö ñöa ñaùm. Con traâu thöù ba laø con traâu cuoái cuøng cuõng ñaõ cheát treân röøng. Ñaõ ba ngaøy roài, Toûa chæ töï tay moå ba con traâu, vöøa baùn vöøa cho chöa xong con naøy thì phaûi thòt con kia. Ñieàu Toûa lo duy nhaát baây giôø laø laøm sao baùn ñöôïc heát hôn ba taï thòt ñeå vôùt vaùt laïi ñöôïc chuùt ít thieät haïi.

Baûn Chu Lìn II cuõng ñaõ coù hôn 40 con traâu bò cheát. Nhaø Chaâu A Vaøng nhìn thaáy gia ñình mình ngheøo ñi maø khoâng theå laøm gì ñöôïc. Taøi saûn lôùn nhaát vaø coù giaù nhaát nhaø Vaøng laø ñaøn

traâu 16 con thaû treân röøng thì nay ñaõ cheát 6. Vöøa baùn, vöøa saáy thòt khoâ ñeå daønh maø caû nhaø Vaøng laøm khoâng xueå. Cuõng may cho Vaøng, trôøi laïnh quaù neân thòt traâu khoâng bò oâi. Khoâng coøn caùch naøo khaùc, Chaâu A Vaøng phaûi cöû ñöùa con lôùn ñi xe maùy gaàn 20 caây soá xuoáng maõi taän gaàn thaønh phoá Laøo

Cai ñeå caét coû cho 7 con coøn laïi, vôùi moät hy voïng mong manh chuùng coù theå vöôït qua ñôït laïnh naøy.

Ba anh em nhaø Giaøng A Giaû laùch nhaùch guøi “ñaàu cô nghieäp” duy nhaát nhaø mình xuoáng ñöôøng baùn. Trôøi laïnh, boá meï Giaû ñaõ oám caû. Nhaø Giaû ngheøo, laïi coù ñeán 7 anh em lít nhít baèng vai. Nhìn ba anh em maët tím taùi, tay ñoû au, töï moå xeû thòt, maëc caû töøng nghìn vôùi khaùch maø buoàn ñeán thaét loøng.

Treân doïc truïc ñöôøng 4D, traâu boø reõ caây töø treân nuùi xuoáng töøng ñaøn. Chaâu A Dô môùi 12 tuoåi vôùi taám aùo phong phanh luïi huïi reõ muø luøa ñaøn traâu nhaø mình leân ñöôøng veà baûn. Con beâ beù nhaát maø Dô thöông noù nhaát ñaõ guïc ngaõ xuoáng maùng thoaùt nöôùc ven ñöôøng. Khi Dô duøng söùc moûng maûnh cuûa mình nhaác noù leân, thì con beâ ñaõ khoâng ñöùng daäy noåi. Dô oøa leân khoùc thöông cho con vaät toäi nghieäp maø bò trôøi haønh.

Taïi caùc baûn, cöù moãi ñaøn traâu luøa veà nhaø thì laïi coù ngöôøi laï ñeán hoûi chuû nhaän cuûa noù coù muoán chöõa beänh coùng cho traâu khoâng? Hoûi ra môùi bieát, ñoù laø Cheûo A Mín ôû baûn Caây 19. Mín coù moät phöông thuoác laï chöõa beänh cho traâu khoâng cheát. Coá hoûi phöông thuoác aáy laø loaïi caây röøng gì thì Mín noùi: “Maøy bieát ñeå maøy ñi chöõa beänh cho traâu laáy tieàn thì tao laøm ñöôïc gì?”

Chính vì theá, sau leã “ñaâm traâu” laø tôùi leã “aên traâu”. AÊn traâu cuøng vôùi caùc thaàn linh - qua nhöõng baøi haùt, ñieäu muùa vaø ñaëc bieät laø qua Ataâu xít (thaàn röôïu caàn - tieáng Bahnar). Ataâu xít ñöôïc coi laø baïn thaân thieát nhaát cuûa moïi thaønh vieân, töø giaø chí treû, töø ñaøn oâng ñeán ñaøn baø. Ai cuõng coù theå oâm gheø röôïu, vít caàn, uoáng vaø haùt. Haùt baøi coù saün lôøi cuûa ñôøi tröôùc ñeå laïi. Haùt baøi haùt ngaãu höùng töï ñaët lôøi cho caùi mieäng mình...

Ataâu xít - Ataâu ching chieâng (thaàn röôïu caàn vaø thaàn ching chieâng) laøm cho con ngöôøi gaàn guõi nhau, trong muøa leã hoäi, moïi hieàm khích, moïi thaéc maéc cuûa thôøi gian qua, ñeàu ñöôïc caùc thaàn linh giuùp söùc noùi ra ñeå roài xoaù ñi heát.

Toâi ñaõ ñöôïc xem moät cuoäc giaûi hoaø giöõa hai ngöôøi coù thuø haän vì ngöôøi noï ñi saên, baén nhaàm vaøo chaân ngöôøi kia. Ngöôøi bò thöông cho raèng ngöôøi kia coá tình baén anh ta queø - vì anh ta saên baén gioûi hôn. Ñaõ phaûi phaït moät con traâu roài, ngöôøi baén phaûi chaân baïn kia coøn bò phaït ôû nhaø ba con traêng. Ñeán ngaøy leã hoäi coù ñaâm traâu, anh ta heát haïn phaït, ñaõ uoáng röôïu say, ñeå giaûi oan cho mình, anh oâm gheø vít caàn röôïu, baét ngöôøi bò thöông “phaûi uoáng say baèng nhau caùi tui, ñeå tui cuùng Jaøng xin cho ñöôïc thoâng caûm laø tui lôõ tay thoâi!”. Vaø hai ngöôøi ñaõ uoáng say tôùi möùc, cöù oâm laáy nhau maø thanh minh tröôùc con maét vui khoân taû cuûa caû laøng. Hoï trôû thaønh baïn thaân nhö cuõ, khoâng ai coøn hieåu laàm ai.

Coù vaøi ngöôøi cho raèng leã hoäi coù ñaâm traâu laø daõ man, thì ñaønh laø vaäy, nhöng ñaát leà queâ thoùi, vuøng naøo coù tuïc ñoù. Hôn nöõa caû naêm môùi coù moät muøa, chuû yeáu laø leã hoäi Pô thi (leã boû maû), vaø töø caùc leã hoäi, ñem laïi cuoäc soáng ñaày sinh khí cho coäng ñoàng caùc daân toäc,

Taát nhieân, caàn loaïi tröø caùc huû tuïc nhö phaït vaï, truø uùm quy toäi cho nhau thaønh ma-lai. Rieâng vieäc caùc leã hoäi coäng ñoàng Plei (laøng) hoaëc nhieàu Plei thì thaät laø caàn thieát, sau moãi naêm lao ñoäng meät nhoïc laø thôøi gian ñöôïc an höôûng thaùi bình, aâu ñoù cuõng laø quyeàn lôïi raát ñaùng traân troïng. Vaø trong caùc leã hoäi maø coù ñaâm traâu cuøng vôùi aên traâu thì nieàm vui ñöôïc nhaân leân gaáp boäi. [ ]

Muùa coøng chieân trong ngaøy hoäi ñaâm traâu

Buoàn naøo hôn buoàn xa xöùNhôù naøo baèng noãi nhôù queâ höông

Ñeâm coâ ñôn trong caên phoøng laïnh giaùMô queâ nhaø laõng ñaõng khoùi côm chieàu

Beân luõy tre laøng con traâu giaø gaëm coû thaät bình yeân

Chuù muïc ñoàng thoåi saùo haùt ñoàng daoToâi ngu ngô ñaõ moät thôøi muoán ñoåi

Maûnh traêng queâ nhaø laáy aùnh saùng kinh ñoâQuay löng laïi vôùi queâ mình moäc maïc

Toâi ñi tìm moät cuoäc soáng xa hoaÑeå laïc loõng giöõa xöù ngöôøi xa laï

AÙnh ñeøn maøu chæ haøo nhoùang phoâ tröôngQueâ höông ôi ! ta tha thieát goïi teân

Loøng khao khaùt moät ngaøy mai trôû laïiooOoo

Tình xöa giôø hoùa mô hoàBeán queâ xöa vaãn coøn chôø ñôïi ta?

Ñeâm naøy khaâu laïi aùo höôngChæ nghe tieáng gioù theùt gaøo theâ löông.

Tình xöa ngöôøi nhôù hay queân,Ñöôøng xöa hoø heïn vaãn nguyeân höông

noàng?Ñeâm nay ta laïi roái loøng

Tình tuoân doác laïnh,boàng beành chieâm bao.Thoâi thì ta ñaõ xa nhau

Ñoø neo beán khaùc _ nhôù nhau theâm buoàn.ooOoo

AØ ôi ! ru nguû cuoäc tình Cho vôi thöông nhôù chuùng mình vöøa xanh

Ñeå saàu chaát ngaát hoàn anhÑeå duyeân tình ñoù mong manh thuôû naøo

Ôi em thaùnh thieän trang ñaøiThöông chi tình cuõ uùa saàu dung nhan

ooOooEm muoán soi mình vaøo quaù khöù

Tìm laïi em moät thuôû ngaây thô Yeâu moäng mô loøng khoâng lo sôïMoät ngaøy mai tình seõ phoâi phai

Moäng ñaàu ñôøi nay môø tan söông khoùiÑeâm ru mình mô moät ngaøy mai

Ngöôøi töôùi hoàn em men tình noàng aámNgaây ngaát say em queân nhöõng buoàn vöông

Giöõa ñeâm daøi giaät mình tænh moängVaãn mình em ñôn leû giöõa chieáu chaên Laëng leõ ñôn coâi em ñi giöõa doøng ñôøi

Ñeám khoaûng caùch quaù khöù _ töông laiQuaù khöù chia xa _ töông lai nhö buïi phaán

Em böôùc sao ñeå khoûi choâng cheânh . . .?ooOoo

Baøn tay gaày naêm ngoùn nhoû trô vô Em níu vôùi moät chuùt gì xoùt laïi

Ñoåi lôùn khoân baèng moät thôøi vuïng daïi Baèng ñaéng cay xa xoùt thuôû ñaàu ñôøi Baèng tình yeâu maát huùt phía xa xoâi

Baèng troáng vaéng sau moät laàn tieãn bieätooOoo

Em maõi coá tình laàm laãn laù vaø hoaNeân haïnh phuùc vì ñôøi nhieàu hoa quaù

Em laø hoa hay em laø laùEm vaãn laø kieáp coâ _ buoàn

Coù ngöôøi laàm laãn ngoït laø chuaNeân ñau khoå vì ñôøi nhieàu chua chaùt

Cöù laãn loän thuûy chung vaø boäi baïcÑeå buoàn vui giaèng xeù naùt loøng nhauCaûm ôn nhöõng cay daéng _ ngoït ngaøo

Vaø caûm ôn taát caû ... ñeå baây giôø em môùi hieåu moät tình yeâu

Söu taàm

Ñoát than söôûi aám cho Traâu

kieám ñaâu moät trieäu ñoàng ñeå ñöa cho Mín chöõa beänh cho noù. Vì toaøn boä soá tieàn trong nhaø, keå caû soá tieàn baùn thòt taän thu ba con traâu ñaõ cheát, Deâ boû ra laøm ma cho ngöôøi em xaáu soá cheát trong ñôït reùt vöøa qua.

Xaõ Trung Chaûi, naèm trong loøng chaûo cuûa huyeän Sa Pa neân maây muø töø treân nuùi cao luøa xuoáng phuû kín caû ngaøy, luùc naøo cuõng laïnh hôn so vôùi caùc xaõ khaùc. Toång ñaøn traâu boø cuûa xaõ coù hôn 1.000 con thì ñeán caän Teát ñaõ cheát hôn 300 con. Ñaáy laø soá lieäu toång hôïp töø nhöõng baûn gaàn trung taâm xaõ, coøn caùc baûn ôû xa, ôû treân cao thì chöa bieát ñöôïc. Coù leõ soá lieäu ñaày ñuû thì coøn lôùn hôn...Saït nghieäp vì... “ñaàu cô nghieäp”

Baø con coá môøi, coá naøi khaùch ñi ñöôøng mua thòt traâu nhöng baùn cuõng chaúng ñöôïc bao nhieâu. Ngöôøi ñi ñöôøng chæ döøng laïi vì ngaïc nhieân, thaáy sao maø thòt traâu baùn nhieàu theá, hoaëc möôïn taïm caùi beáp löûa baø con ñoát söôûi aám trong luùc baùn thòt hô tay cho ñôõ coùng roài leân xe ñi ngay.

Ñieàu maø nhöõng ngöôøi du haønh leân Sa Pa laø muoán chieâm ngöôõng baêng tuyeát treân ñænh Hoaøng Lieân. Chaúng ai ñeå yù raèng khi baùn ñöôïc moät caân thòt traâu, aùnh maét chuû nhaân cuûa noù ngôøi leân moät tia hy voïng roài vuït taét ngay, khi nhìn xuoáng thaáy phaûn thòt

Khoâng bieát Mín coù chöõa ñöôïc traâu khoûi cheát coùng hay khoâng nhöng Mín töï laêng xeâ cho mình raèng ñaõ chöõa khoûi ñöôïc hai con traâu ôû baûn treân vaø heùt moät caùi giaù treân trôøi: Moät trieäu ñoàng moät con, khoâng bôùt moät ñoàng!

Chaâu A Deâ nhìn con beâ cuoái cuøng cuûa mình ñang quî ngaõ maø khoâng theå

70 71

Khoâng chæ rieâng ôû Sapa maø ôû Cao Baèng ñôït reùt keùo daøi

trong Teát naêm rôøi (2008) ñaõ laøm gaàn 4% traâu, boø trong tænh cheát, cao hôn soá taêng tröôûng cuûa caû naêm 2007. Noùi toùm laïi taêng tröôûng ngaønh chaên nuoâi cuûa tænh veà “mo”. Soá traâu cheát chuû yeáu laø taïi 4 huyeän vuøng nuùi vôùi tieåu khí haäu laïnh nhaát tænh laø Truøng Khaùnh, Nguyeân Bình, Thaïch An, Thoâng Noâng.

Chöa bao giôø caùi reùt laïi ñeán vôùi ngöôøi daân Cao Baèng döõ doäi nhö nhöõng ngaøy cuûa naêm qua. Nhieàu vuøng ñaát taïi huyeän vuøng cao Nguyeân Bình khoâng coøn maøu xanh. Söông muoái ñaõ “luoäc” coû caây nôi ñaây thaønh moät maøu maøu traéng nhôït nhaït. Caùi reùt khaéc nghieät ñaõ xoùa ñi taát caû. Baàu trôøi ñaëc moät maàu u aùm.

Toaøn xaõ Quang Trung, huyeän Hoøa An, coù hôn 100 traâu thì trong moät tuaàn aên teát ñaõ coù 53 con cheát reùt. Taïi xaõ Baïch Ñaèng, Soá traâu cheát trong xaõ ña soá laø thaû roâng trong röøng. Cöù sau thaùng 10 laø ngöôøi daân laïi ñuoåi traâu vaøo röøng chaên thaû töï do. Vaøi ba ngaøy chuû nuoâi môùi vaøo röøng kieåm ñeám.

Ñeán ngaøy caän teát, xaõ thoâng baùo veà vieäc traâu cheát reùt haøng loaït, nhieàu nhaø môùi cuoáng cuoàng vaøo röøng tìm traâu. Soá môùi cheát thì coøn laøm thòt ñöôïc, coøn laïi nhieàu con ñaõ boác muøi hoaëc khoâng tìm thaáy xaùc. Trong naêm ngöôøi daân trong xaõ laïi nuoâi nhieàu traâu, boø, chôø ra xuaân ñöôïc giaù thì baùn. Coù ngôø ñaâu ñôït reùt ñaõ cuoán ñi taát caû.

Rôøi Cao Baèng, chuùng toâi xuoâi veà Baéc Kaïn. Taïi huyeän Baïch Thoâng, caùi reùt khaéc nghieät ñaõ khieán nhieàu gia ñình rôi vaøo hoaøn caûnh heát söùc khoù khaên. Moät hoä taïi xaõ Myõ Thanh, gia taøi chæ coù 4 con traâu thì cheát reùt caû. Moät hoä ôû Caåm Giaøng vöøa ñöa tang ñöùa con thì con traâu laø taøi saûn lôùn duy nhaát trong nhaø cuõng quî ngaõ.

Huyeän vuøng cao Ngaân Sôn chìm trong noãi ñau traâu cheát. Hôn 1.500 traâu, boø trong huyeän ñaõ quî ngaõ trong moät thaùng qua. Coù leõ ñaây laø huyeän coù soá traâu, boø cheát lôùn nhaát caû nöôùc. Taïi xaõ Thöôïng Quan, coù tôùi 270 traâu, boø cheát. Ñaøn traâu cheát lieân tieáp khieán nhieàu nhaø laøm thòt xong con traâu cheát buoåi saùng baùn ñöôïc vaøi traêm nghìn thì buoåi chieàu 2 con nöõa quî xuoáng. Gia chuû ñaønh buoâng dao boû maëc bôûi coù thòt cuõng khoâng bieát baùn cho ai.

Ngöôøi daân chæ coù con traâu laø taøi saûn lôùn nhaát, nay traâu cheát thì vieãn caûnh ñoùi ngheøo ñaõ hieån hieän tröôùc maét. Cöù cheát theâm moät con laø caùi ngheøo, caùi ñoùi ñeán vôùi hoï gaàn hôn. Traâu, boø cheát nhieàu tôùi ñaây khi vaøo vuï saûn xuaát seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán söùc keùo. Bôûi treân nhöõng traûi ruoäng baäc thang thì chæ coù söùc traâu, boø môùi laøm ñaát ñöôïc.

Ñeán chieàu qua, toång soá traâu, boø cheát trong ñôït reùt ñaõ leân tôùi gaàn 52.000 con. Trong ñoù nhieàu nhaát laø Haø Giang vôùi

hôn 7.000 con. Caùc tænh Laøo Cai, Cao Baèng, Baéc Kaïn cuõng ñeàu bò thieät haïi moãi tænh treân döôùi 5.000 con...Nhö vaäy, khoaûng 0,5% toång ñaøn gia suùc trong caû nöôùc ñaõ cheát reùt.

Xaõ Luïc Bình (huyeän Baïch Thoâng) coù hôn 700 con traâu ñang chaên thaû roâng treân röøng. Ñôït reùt keùo daøi ñaõ khieán ñaøn traâu naøy gaàn nhö kieät söùc. Phaûi maát moät buoåi ñöôøng röøng môùi ñeán ñöôïc khu chaên thaû, neáu baây giôø ngöôøi daân luøa traâu veà baûn nhoát thì ñaøn traâu khoâng theå chòu ñöôïc quaõng ñöôøng nuùi gaäp geành.

Kinh nghieäm taïi Laïng Sôn cho thaáy, coù gia ñình nuoâi 8 con traâu treân röøng, cheát reùt maát 3 con. Gia ñình voäi vaøng luøa traâu veà baûn khi qua suoái thì 5 con coøn laïi cuõng quy xuoáng cheát noát. Do vaäy, ñoái vôùi haøng nghìn con traâu ñang chaên thaû trong röøng ôû nhieàu tænh, ngöôøi daân phaûi coù bieän phaùp baûo veä taïi choã.

Trong ñieàu kieän thôøi tieát coù xu theá aám leân thì nhaát ñònh seõ coù möa raàm. Neáu khoâng khaån caáp laøm nhöõng chuoàng traïi daõ chieán ñeå che möa, gioù thì ñaøn traâu khoù loøng qua ñôït reùt naøy. Chò Lyù Thò An, thoân Baéc Lanh Trang, xaõ Luïc Bình cho bieát, hoä naøo nuoâi nhieàu traâu thì môùi laøm leàu taïm ñeå ngöôøi nguû troâng, chöù ñaøn traâu thì chæ truù möa döôùi nhöõng goác caây to. Traâu cheát reùt ña soá vaøo nhöõng ngaøy möa reùt.

Chuùng toâi rôøi Baéc Kaïn cuõng laø luùc trôøi baét ñaàu ñoå möa. Nhöõng côn möa xuaân laøm cho caùi reùt vuøng cao theâm buoát laïnh. Trong nhöõng ñoài röøng meânh moâng, haøng nghìn con traâu, boø ñang vaät loän choáng choïi laïi söï taøn khoác cuûa thieân nhieân.

ooOooGaït cuïc ræ maét to töôùng, ñen nheûm

Döôøng nhö An, thò xaõ Sôn La baûo: “Maáy hoâm nay, toâi tuùc tröïc ôû chuoàng traâu ñeå che chaén, ñun nöôùc noùng, söôûi aám cho noù. Vaäy maø hoâm qua, con traâu to khoeû nhaát ñaøn ñaõ lôùn ñöôïc 3 naêm tuoåi, thöôøng vaãn ñöùng cöûa chuoàng che chaén cho con meï vaø con em ñaõ bò cheát coùng. Luùc bình thöôøng hoï traû 5-6 trieäu ñoàng moät traâu khoâng baùn. Khi noù cheát, goïi batoa ñeán hoï chæ traû coù 1,5 trieäu. Chuùng toâi ñaønh xeû thòt baùn rong, ñöôïc gaàn 2 trieäu ñoàng. Toâi vöøa baùn thòt traâu vöøa khoùc. Bao hy voïng baùn traâu traû nôï baây giôø bieát laøm sao? Phaï ôi!”

Tieáng than trôøi cuûa chò laøm ngaét quaõng cuoäc trao ñoåi. Toâi ñöa maét nhìn nhöõng maûnh nöông vöôøn xung quanh, saép ñeán ngaøy laøm ñaát maø trong chuoàng chæ coøn laïi moät con traâu giaø vaø con ngheù non mình ñaày veát gheû lôû.

Maáy naêm tröôùc nhaø chò ñöôïc vay 3 trieäu ñoàng töø voán ngöôøi ngheøo, mua ñöôïc con traâu caùi. 3 naêm nay noù ñeû ñöôïc 3 con nhöng con ngheù thöù hai cuõng cheát vì reùt ñôït naêm ngoaùi. Hai

vôï choàng chò laïi daønh duïm xaây caùi chuoàng cho kín ñaùo. Duø giaønh nhieàu thôøi gian chaêm soùc, che chaén xung quanh chuoàng, ñoát löûa suôûi aám, ñun nöôùc uoáng cho traâu nhöng caùi laïnh vaãn thaéng. Chæ vaøo con traâu meï giaø nua vaø con ngheù môùi ñeû, chò baûo: “Khoâng bieát noù coù qua ñöôïc maáy ngaøy nöõa khoâng. Neáu noù cheát thì saït nghieäp, nhaø toâi coù leõ ñi aên maøy”.

Beân ngoâi nhaø lieàn keà, gia ñình anh Caàm Vaên Tröôøng cuõng ñang caén moâi ñaøo hoá choân gaø: “Hoâm kia con traâu cuûa nhaø cuõng môùi cheát, xeû thòt baùn ñöôïc coù 1 trieäu ñoàng, thòt coøn nhieàu aên khoâng heát. Roài gaø cuõng laên ra cheát.Maø gaø cheát ñem cho cuõng khoù nghó”.

Noùi veà caùi laïnh cuûa nôi ñaây, chò Hoaøng Thò Thöôûng ñöa khaên pieâu lau doøng nöôùc maét sau khi “caùi ñaàu cô nghieäp” cuûa gia ñình môùi bò cheát coùng: “Vuøng naøy toaøn nuùi ñaù bao boïc neân hôi laïnh nhieàu, laâu thoaùt. Chuùng toâi ñeàu coá gaéng che chaén, uû aám, ñoát löûa cho gia suùc, gia caàm söôûi nhöng noù vaãn cheát, chaúng bieát laøm sao. Tröôùc teát chuùng toâi coøn baøn nhau coá nuoâi con traâu cho lôùn ñeå cuoái naêm baùn ñi, saém caùi xe maùy Taøu ñi laïi cho tieän. Nhöng baây giôø thì...”.

Xoeø baøn tay giaø nua treân beáp löûa, cuï baø Löôøng Thò Hin, gaàn 80 tuoåi baûo: “Ta chöa thaáy caùi laïnh naøo keùo daøi vaø reùt ñeán theá naøy. Nhöõng vuøng quaàn, aùo, chaên, maøn thieáu thoán, reùt theá naøy thì giaø yeáu nhö ta soáng laøm sao ñöôïc...”

cuûa mình coøn quaù nhieàu. Ba anh em nhaø Giaøng A Giaû coøn phaûi mang nöûa con traâu coøn laïi cuûa mình ngaâm xuoáng nöôùc suoái ñeå thòt ñöôïc töôi, ngaøy mai coù theå baùn tieáp.

Con beâ cuûa Chaâu A Dô guïc ngaõ do khoâng chòu ñöôïc laïnh.

ÔÛ xaõ Trung Chaûi, hoä naøo cuõng thòt ñaày nhaø nhöng raát khoù môøi ñöôïc hoï

haøng, anh em ñeán nhaø uoáng röôïu ñaàu xuaân. Caû xaõ baây giôø ñang phaûi lo thòt traâu, baùn thòt vaø leân röøng tìm traâu.

Nhaø Giaøng A Phoøng ôû baûn Chu Lìn II ñaõ vay 10 trieäu ñoàng cuûa Ngaân haøng mua hai con traâu. Phoøng tính toaùn, muøa xuaân naøy con traâu caùi seõ ñeû ngheù con, baùn ngheù ñi thì coù tieàn traû cho ngaân haøng. Baây giôø, hai con traâu ñaõ cheát, baùn thòt chöa ñaày 3 trieäu ñoàng. Phoøng ñang khoâng bieát tính toaùn theá naøo ñeå traû soá tieàn kia cho ngaân haøng. Phoøng noùi: “Chòu roài! Taïi oâng trôøi ñaáy... !”

nôï chöa bieát bao giôø traû ñöôïc. Xaõ Trung Chaûi coù 262 hoä vay tieàn

cuûa Ngaân haøng Chính saùch thì coù ñeán 146 hoä vay vôùi muïc ñích mua traâu. Ña soá nhöõng hoä vay mua traâu, traâu ñeàu ñaõ cheát. Ngöôøi daân vuøng cao ñaõ raát lao ñao vôùi cuoâc soáng möu sinh, thì baây giôø laïi theâm moùn nôï “trôøi giaùng”. Baây giôø, baø con chæ mong Nhaø nöôùc giaõn

nôï ñeå tìm ñöôøng laøm aên khaùc. Con traâu laø “ñaàu cô nghieäp”, nhöng

noâng daân Sa Pa ñang saép... saït nghieäp vì giaù laïnh, traâu khoâng chòu noåi.

Quaù chaùn ngaùn vôùi caûnh traâu laên ñuøng ra cheát haøng loaïi, coù ngöôøi khaùch du lòch qua ñöôøng thaáy theá coøn noùi vui: “Cöù mang nhöõng con traâu soáng soùt qua caùi ñaän reùt naøy cuûa xaõ Trung Chaûi ñi tham gia choïi traâu ôû Ñoà Sôn theù naøo cuõng coù giaûi”.

Cho ñeán 4 giôø chieàu ngaøy 13/2/08 cuûa Teát naêm roài, huyeän Sa Pa ñaõ thoáng keâ 11/18 xaõ, thò traán coù soá löôïng traâu cheát leân ñeán treân 1.000 con. Coøn 7 xaõ chöa coù thoâng tin thì chaúng ai daùm “ñoaùn giaø, ñoaùn non”.

Ñieàu ñaùng ngaïi, theo kinh nghieäm cuûa ngöôøi ñòa phöông thì luùc maø nhöõng ñôït reùt ñaäm, reùt haïi ôû vuøng cöïc Baéc nhö vaày ñi qua, laø nhöõng con traâu ñöôïc ngöôøi daân choáng reùt söôûi aám cho qua truoâng ñöôïc roài cuõng seõ laên ñuøng ra cheát vì bò “cöôùc”. Coù nghóa laø thôøi tieát aám leân, traâu seõ bò söng chaân, söng moùng vaø khôùp. Luùc ñoù, cuõng chæ coù laøm... thòt.

Ngöôøi noâng daân Sa Pa noùi rieâng vaø caùc tænh mieàn nuùi phía Baéc noùi chung ñang lao ñao kinh teá vì giaù reùt. Hoï ñang ñoái dieän vôùi nguy cô... saït ng-hieäp, khi haøng naêm “ñaàu cô nghieäp” cuûa hoï cöù töøng ngaøy, töøng giôø theo giaù laïnh ra ñi. [ ]

Guøi thòt traâu ra ñöôøng baùn reû cuõng ít ngöôùi mua

Chaâu A Minh ôû baûn Chu Lìn I cuõng vay Ngaân haøng Chính saùch 6 trieäu ñoàng trong ñôït vöøa qua. Doác heát voán lieáng trong nhaø, Minh mua boán con ngheù ñeå nuoâi thaønh traâu baùn, vöøa traû nôï, vöøa laáy lôøi mong cuoác soáng khaám khaù. Ñen ñuûi thay, 4 con ngheù nhaø Minh ñaõ theo giaù reùt maø ñi. Khoâng nhöõng hy voïng coù moät chuùt ít tích goùp ñaõ taét ngaám maø coøn maéc theâm khoaûn Moät con traâu giaù gaàn 10 trieäu, khi cheát xeû thòt baùn chæ thu coù 1.5 ñoàng

72 73

Sau moät hoài loay hoay beân tuû quaàn aùo, anh Leøo Vaên

Thoong ôû baûn Caù cuõng tìm ñöôïc moät chieác aùo cuõ ñeå thay cho caùi aùo con choù nhaø anh ñang buoäc treân ngöôøi bò öôùt. Anh baûo: “Mình ngoài beân beáp löûa, ñieän thaép suoát ngaøy coøn reùt run. Noù ra bôø ao ngoài chöïc caù cheát reùt ngoi leân ñeå vôùt neân aùo cöù thay xong laø öôùt. Toâi phoøng reùt cho chuùng ñeán möùc naøy maø hoâm qua vaãn cheát maát 5 con lôïn. Vaäy laø caû naêm phaán ñaáu chaúng gì buø ñaép ñöôïc”.

Maáy ao caù tröôùc cöûa nhaø anh, ñaùm thanh nieân ñang ñöùng ngoài loá nhoá, moãi ngöôøi caàm moät caùi xieân daøi, chôø caù noåi. Moät thanh nieân baûo: “Caù to, caù nhoû ñeàu bò noåi. Chòu khoù vôùt cuõng ñöôïc vaøi ba caân ñaáy. Khoâng vôùt nhanh noù chìm ngay, nöôùc laïnh maø, khoâng thaáy ñöôïc nöõa ñaâu. Con lôïn, con traâu cheát thì coøn ñi baùo caùo, thoáng keâ xin hoã trôï. Nhö ao caù nhaø em ñaây, ñaàu tö gaàn chuïc trieäu ñoàng, noù cheát chìm thì bieát baùo caùo ai. Maø baùo caùo chaéc gì ngöôøi ta ñaõ tin? Ñaønh phaûi ñi vay khoaûn khaùc maø traû nôï thoâi”

Chia tay nhöõng ngöôøi khoâng may maén trong ñôït reùt naøy maø toâi vöøa ñöôïc gaëp, laïi chôït nghó veà nhöõng vuøng cao xa xoâi, ngheøo naøn cuûa baø con caùc daân toäc ñaõ thieáu ñieàu kieän vaät chaát ñeå chaêm soùc cho gia suùc, gia caàm, laïi thieáu caû kinh nghieäm phoøng choáng reùt ñaëc bieät laø vôùi gia suùc, gia caàm thaû roâng.

Cöù reùt theá naøy, chuyeän traéng tay xoay nghieäp haún laø khoù traùnh khoûi. Luùc naøy, neáu caùn boä cô sôû, caùn boä thuù y vaø caùc ngaønh chöùc naêng khoâng vaøo cuoäc kòp thôøi hôn, khaån tröông vaø saâu saùt hôn, ñeå tuyeân truyeàn, vaän ñoäng nhaân daân phoøng choáng reùt cho gia suùc, gia caàm thì coù leõ ñeán vieäc baùo caùo thieät haïi kòp thôøi cuõng khoâng thöïc hieän ñöôïc. Côn giaù reùt ñaõ trôû thaønh thaûm hoïa thieân tai vôùi nhöõng vuøng cao vaø nöôùc maét ngöôøi daân Sôn La vaãn ñang troän cuøng söông giaù.

Nôi muøa xuaân khoâng ñeánTreân nhöõng neûo ñöôøng queâ thuoäc

tænh Phuù Thoï, töø Laâm thao, Caåm Kheâ qua Thanh Sôn, Taân Laäp nôi ñaâu cuõng chæ thaáy ñoàng hoang, maï chaùy vaø göông maët hoác haùc, lo laéng cuûa ngöôøi noâng daân. Khoâng ai coù theå ngôø, muøa xuaân naêm nay (2008) laïi laïnh leõo, khaéc nghieät vaø gaây thieät haïi nhieàu ñeán vaäy.

ÔÛ tuoåi thaát thaäp coå lai hy, oâng Haø Vaên Toaûn, xaõ Myõ Thuaän, huyeän Taân Sôn tích coùp caû ñôøi môùi coù ñöôïc moät ñaøn 10 con traâu boø. Ngoaøi 2 con boø ñöïc vaø 3 con caùi gioáng ñeå tieáp tuïc gaây ñaøn oâng Toaûn döï ñònh baùn traâu ngheù (hoài trong naêm coù ngöôøi traû giaù gaàn 3 trieäu/con) ñeå mua caùi maùy xay xaùt cho ñöùa con daâu bôùt nhoïc nhaèn. Sang naêm tôùi, seõ daønh haún 4 con boø

ñeå laáy vôï vaø laøm nhaø cho thaèng chaùu ñích toân Haø Ñöùc Haân.

Nhaø coù hai ñöùa chaùu thì thaèng Haân laø ñöùa treû thoâng minh, hoaït baùt hôn haún nhöng oâng thöông noù vì môùi hoïc ñeán lôùp 9 noù ñaõ phaûi nghæ hoïc ôû nhaø chaên traâu, haùi cheø giuùp cha meï. Khi aáy, caûnh nhaø neo ngöôøi, tuùng quaãn neân caùi khoù boù caùi khoân, chöù phaûi nhö baây giôø thì oâng saün saøng baùn boø laáy tieàn cho chaùu ñi hoïc ñeå cuoäc ñôøi cuûa noù sau naøy seõ khoâng phaûi ñaàu taét maët toái vôùi ruoäng ñoàng gioáng nhö ñôøi oâng noù, cha noù...

Khoâng coù ñuû ñieàu kieän cho chaùu aên hoïc thaønh ngöôøi, giôø oâng chæ mong coù theå buø ñaép laïi cho noù moät phaàn naøo. Vaäy nhöng côn giaù laïnh vöøa qua ñaõ töôùc ñi ngay caû mong muoán cuoái cuøng trong cuoäc ñôøi oâng. Con boø ñöïc gioáng khuîu xuoáng laø cuù soác ñaàu tieân cuûa moät chuoãi nhöõng ngaøy thaùng bi ñaùt cuûa gia ñình.

Anh Traàn Maïnh Cöôøng, phöôøng Thanh Mieáu, thaønh phoá Vieät Trì: Traâu boø cheát nhieàu laém, nhieàu nhaø phaûi baùn thaùo gia suùc cho thöông laùi. Giaù thòt traâu ñöôïc baøy baùn chæ 45.000-50.000ñ/kg. Vaøo luùc cao ñieåm, toâi ñi ngang qua huyeän Taân Sôn mua moät ñuøi traâu veà vôùi giaù 30.000ñ/kg.

Ngay ngaøy hoâm sau, oâng laëng leõ, chua chaùt nhìn con boø caùi gioáng töø töø lòm ñi trong giaù reùt. Keå töø ñoù, baàu khoâng khí u aùm, aûm ñaïm traøn ngaäp khaép caên nhaø nhoû cuûa oâng. Ngöôøi trong gia ñình ñeàu döï caûm veà söï khoâng may maén ñang ñeo ñaúng. Khoâng ai baûo ai, caû nhaø noã löïc doàn söùc chaêm chuùt cho ñaøn traâu boø, hy voïng giuùp chuùng soáng soùt qua muøa ñoâng giaù.

Thieáu coû, vôï oâng chaët truïi laù mít, laù chuoái ngoaøi vöôøn, thaèng Haân cuõng

ñoân ñaùo leân röøng kieám coû, laù boå sung vaøo nguoàn thöùc aên cho ñaøn boø. Moïi coá gaéng ñeàu voâ ích! Ñaøn traâu, boø vaãn ngaøy moät yeáu daàn. Ñaõ coù luùc oâng Toaûn nghó ñeán vieäc baùn thaùo ñeå giaûm thieåu thieät haïi nhöng tieác.

Muøng hai teát, con ngheù cheát, döï ñònh mua maùy xaùt cho con daâu tan vôõ, ba con boø lôùn ñaõ thaân thuoäc vôùi gia ñình maáy naêm qua cuõng laàn löôït “boû ñi” chæ sau ñoù vaøi ngaøy mang theo giaác moäng döïng nhaø cho chaùu noäi.

Roài ñeán con traâu naùi, hai con beâ con, maëc duø ñaõ ñöôïc khoaùc “aùo” traùnh reùt, ñoát löûa söôûi, ñaõ môøi thuù y ñeán tieâm trôï löïc nhöng chuùng vaãn chaúng chòu ôû laïi cuøng oâng...

Trong xoùm, nhieàu hoä khaùc cuõng laâm vaøo tình caûnh töông töï, gaàn nhö ngaøy naøo cuõng nghe tin traâu cheát hoaëc boø cheát. Gia ñình oâng Haø Vaên Huaán ôû keá beân coù 2 traâu, 1 boø cheát goïn trong moät ngaøy. Hoâm aáy, khi oâng Huaán ñang baàn thaàn vì 2 con traâu bò cheát khoâng nôõ ñeå ngöôøi ta khieâng ñi thì con boø “khoaùc aùo ñi möa” trong chuoàng ñoät ngoät laên ñuøng ra cheát.

Naêm nay ñaõ böôùc sang tuoåi 69 vaäy maø thoaùng choác caû gia saûn tieâu tan, giôø phaûi laøm laïi töø ñaàu ö? OÂng Toaûn chaùn chöôøng xaùch tuùi boû sang huyeän Thanh Sôn chôi cuøng baïn beø cho khuaây khoûa. Ñi ñaâu roài cuõng vaäy, muøa xuaân naêm nay noãi buoàn traøn ngaäp treân khaép caùc vuøng queâ. Nhaø ñöôïc 10 con traâu, boø maát caû 10 con nhö oâng Toaûn thì khaùnh kieät. Nhaø ñöôïc 1 con, maát 1 con nhö anh Haø Vaên Loaùt ôû thoân Quyeàn, xaõ Kim Thöôïng cuõng laø khaùnh kieät... Ngheøo laïi hoaøn ngheøo.

Gia ñình anh Loaùt ñaõ ngheøo ñeán möùc boán vaùch che lieáp, ñeâm cuõng nhö ngaøy gioù luøa thoâng thoáng trong nhaø khoâng

gaëp vaät caûn. Taøi saûn duy nhaát cuûa gia ñình laø 3 saøo ruoäng, 1ha röøng, moät con lôïn löûng chöøng 20kg, 3 con gaø vaø nhöõng choåi cuøn reá raùch. Ít ruoäng, nhaø 5 mieäng aên. Thöôøng ngaøy hai vôï choàng ñi laøm thueâ cho Laâm tröôøng kieám vaøi ba chuïc ngaøn ñeå rau chaùo qua ngaøy.

Cuoái naêm 2007, anh Loaùt tính chuyeän ñaàu tö moät con traâu veà ñôõ ñaàn coâng vieäc ñoàng aùng vaø ñoåi coâng laøm laõi. Khoâng coù tieàn, anh Loaùt theá chaáp soå ñoû vay ngaân haøng 6 trieäu ñoàng. Traâu vöøa daét veà vaøi thaùng, chöa kòp laøm muøa vuï, chöa kòp ñoåi coâng cho ai ñaõ gaëp reùt cheát. Caû nhaø tieác ngaån ngô, vôï anh xoùt cuûa suoát maáy ngaøy Teát cöù ngoài khoùc than trong beáp khieán loøng anh böùt röùt nhö phaùt cuoàng. Traâu maát roài, bieát laáy gì traû laõi ngaân haøng? Coøn nhaø cöûa ruoäng, vöôøn ñaõ theá chaáp lieäu coù giöõ noåi khoâng?

Cuõng trong ñôït reùt naøy, noãi ñau cuûa gia ñình anh Nguyeãn Vaên Duõng, phöôøng Phong Chaâu, TX Phuù Thoï ñaõ leân ñeán toät cuøng khi chò Ñaëng Thò Tuyeát qua ñôøi vaøo ñuùng muøng 4 teát. Ngaøy teát laø cô hoäi toát ñeå ngöôøi ngheøo kieám theâm thu nhaäp. Vaäy neân, trong nhöõng ngaøy naøy caû nhaø chò Tuyeát laên loän vôùi ruoäng rau caàn. Choàng caét, vôï röûa, con chôû rau caàn giao cho haøng rau ngoaøi chôï...

Trôøi reùt nhö caét da, caét thòt. Khi ngöôøi ñôøi khaên aám, aùo choaøng du xuaân thì chò Tuyeát sôùm hoâm traàm mình trong nöôùc laïnh. Moät ngaøy laøm baèng caû thaùng, thöông choàng, thöông con neân chò caøng coá gaéng. Reùt maáy cuõng chòu, laïnh maáy cuõng seõ qua. Roài khoâng bieát töø khi naøo chò khoâng coøn caûm thaáy laïnh nöõa, cöù luïi huïi khoaùt nöôùc, röûa rau. Giaù buoát aâm thaàm ngaám saâu vaøo cô theå chò, töø töø gaëm nhaám chuùt hôi söùc cuoái cuøng. Chieàu muøng 4 teát, chò Ñaëng Thò Tuyeát ra ñi boû laïi phía sau nhöõng lo toan choàng chaát. Caäu con trai nhoû 13 tuoåi cuûa chò vaãn coøn ngôõ ngaøng khoâng tin noåi vaøo söï thaät ñôùn ñau naøy.

Tieát trôøi daàn aám leân xua tan ñi caùi laïnh buoát giaù nhöng treân nhöõng neûo ñöôøng queâ höông vaãn coøn ñoù nhöõng maát maùt, nhöõng noãi nieàm taùi teâ. ÔÛ nhöõng nôi aáy, muøa xuaân naêm nay khoâng ñeán! [ ]

Laäp nghieäp... nhôø traâu!Chaúng phaûi ngaãu nhieân maø ngöôøi

daân xaõ Ñònh Hoøa (huyeän Lai Vung, tænh Ñoàng Thaùp) toân vinh oâng Baûy Maãn (Traàn Vaên Maãn), 82 tuoåi, laø ngöôøi nuoâi traâu gioûi nhaát vuøng. Naêm 11 tuoåi, oâng ñaõ ñi chaên traâu, lôùn leân laáy vôï cuõng choïn con traâu laøm keá sinh nhai.

Hoài ñoù, ñaát roäng ngöôøi thöa neân con traâu ñöôïc xem laø phöông tieän chính trong saûn xuaát noâng nghieäp. Ñeán muøa vuï laø oâng Baûy Maãn daét ñoâi traâu ñi caøy thueâ töø ñoàng nhaø Ñònh Hoøa roài sang ñoàng Phong Hoøa, Taân Hoøa...

Ñaàu vuï ñoâng xuaân, oâng laïi ñem traâu ñi böøa, truïc ñaát cho baø con gieo saï. Khi thu hoaïch luùa, oâng tieáp tuïc ñi keùo luùa töø ruoäng veà nhaø... Cöù nhö vaäy, ñoâi traâu cuûa oâng laøm vieäc quanh naêm.

Caàn cuø, chòu khoù vaø laøm ñaát kyõ löôõng neân “moái mang” ngaøy caøng nhieàu. Töø 1 ñoâi traâu, oâng taêng ñaøn leân 4 ñoâi vaø ñi caøy thueâ chuyeân nghieäp khaép nôi xa gaàn. Coù naêm oâng ñöa traâu sang taän ñoàng Côø Ñoû (TP Caàn Thô) caøy, truïc, keùo luùa... suoát maáy thaùng môùi veà.

OÂng nhôù laïi: “Hoài tröôùc, caùi gì cuõng caàn traâu neân laøm thaáy ham laém. Xong moãi vuï kieám vaøi traêm giaï luùa deã ôït”. Naêm 1970, oâng Baûy Maãn laø moät trong nhöõng hoä xaây nhaø töôøng khang trang sôùm nhaát Ñònh Hoøa. Sau ñoù, oâng mua 55 coâng ruoäng vaø nuoâi 10 ñöùa con khoân lôùn... taát caû ñeàu nhôø ñaøn traâu maø ra.

Ñaøn traâu nguy cô... bieán maát!Khoaûng naêm 1990 ñeán nay, khi cô

giôùi hoùa treân ñoàng ruoäng phaùt trieån

maïnh, maùy xôùi, maùy laøm ñaát... ngaøy caøng nhieàu thì söùc traâu khoâng coøn phoå bieán nhö tröôùc. Taïi nhieàu nôi, ñaøn traâu lieân tuïc giaûm maïnh vaø khoâng ít xaõ ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long, con traâu ñaõ khoâng coøn (!?).

Moät ngöôøi daân ñòa phöông ôû Vónh Long buoàn raàu noùi: “5 naêm nay raát ít ngöôøi thueâ caøy, truïc neân nuoâi traâu khoâng coøn taùc duïng. Cuoái cuøng ñaønh phaûi baùn traâu, duø raát tieác nhöng ñaâu coøn caùch naøo khaùc”.

Theo Chi cuïc Thuù y tænh Tieàn Giang, thì “Ñaøn traâu giaûm moät caùch nghieâm troïng maø khoâng cöôõng laïi ñöôïc. Hieän toaøn tænh chæ coøn voûn veïn 377 con traâu vaø nguy cô tieáp tuïc giaûm”.

Taïi An Giang, trong 80.000 con traâu, boø thì soá löôïng traâu chæ coù 5.063 con. Ñoàng Thaùp cuõng coøn laïi khoaûng 2.000 con; Long An gaàn 11.445 con traâu; Kieân Giang 8.536 con; Traø Vinh khoâng ñeán 2.400 con traâu; “teä” nhaát laø Vónh Long chæ coøn 192 con traâu...

Cöùu ñaøn traâu ñang laø vaán ñeà caáp baùch ñaët ra. Theo ngaønh thuù y caùc tænh ÑBSCL, tieán trình coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa treân ñoàng ruoäng laø tính taát yeáu cuûa söï phaùt trieån.

Hieän taïi, ñaøn traâu khoâng coøn duøng keùo caøy nhö tröôùc, tuy nhieân vieäc baûo veä, duy trì loaïi gia suùc naøy laø raát caàn thieát, bôûi con traâu gaén lieàn vôùi noâng thoân Vieät Nam töø bao ñôøi nay.

Moät soá ngöôøi ñòa phöông ñöa ra giaûi phaùp caên cô laø chuyeån sang nuoâi traâu laáy thòt, theo nhaän xeùt thì “Soá löôïng ñaøn traâu cuûa Ñoàng Thaùp hieän nay coøn khoâng ñuû cung caáp trong tænh, ñoù laø chöa noùi ñeán thò tröôøng Saøi Goøn roäng lôùn”.

Taïi Tieàn Giang, Vónh Long, An Giang... soá löôïng traâu cuõng khoâng ñaùp öùng ñuû tieâu thuï taïi choã. Quaû laø ngöôøi ta ñang thaáy “Thòt traâu ngaøy caøng hieám”

Hieän taïi muoán aên thòt traâu phaûi chaïy xuoáng Long Xuyeân hay sang taän Kieân Löông, Hoøn Ñaát...tìm mua moûi maét!”. Theo caùc thöông laùi buoân traâu boø ôû bieân giôùi An Giang thì maáy naêm qua, thòt traâu tieâu thuï ôû ÑBSCL vaø thò tröôøng SG phaàn lôùn nhaäp töø Campuchia sang.

Ñaønh raèng coù thò tröôøng nhöng xoay qua nuoâi Traâu thòt thì ñuïng phaûi nhieàu vaán ñeà khaùc nhö tieàn voán, laäp döï aùn cho vay nuoâi traâu (gioáng nhö cho vay nuoâi boø), troàng coû, ñaàu tö con gioáng...

Vaán ñeà laø “giôùi chöùc naêng” coù chuù yù thì môùi mong giöõ ñöôïc ñaøn traâu. Ít laém laø cuõng ñeå con chaùu sau naøy bieát ñeán maët muõi con vaät töøng moät thôøi giuùp ngöôøi daân noâng thoân laäp nghieäp. [ ]

Hoaøng Long

74 75

Ñöôøng hoa Nguyeãn Hueä laø teân goïi cuûa Ñöôøng Nguyeãn Hueä vaøo moãi dòp Teát Nguyeân Ñaùn. Laø moät caûi bieán vaø phaùt trieån cuûa chôï Hoa Nguyeãn

Hueä ôû Saøi Goøn ñaõ coù töø nhieàu naêm tröôùc 75. Cho ñeán muøa Xuaân naêm 2004 thì Chôï Hoa Nguyeãn Hueä vaøo dòp Teát ñaõ ñöôïc chính thöùc ñoåi laø “ñöôøng hoa” Nguyeãn Hueä.

Ñöôøng hoa Nguyeãn Hueä laø moät bieåu töôïng vaên hoùa cuûa rieâng ngöôøi daân Saøi Goøn ñaõ coù töø laâu ñôøi. Con ñöôøng hoa naøy mang laïi söï röïc rôõ cho thaønh phoá moãi dòp Xuaân veà ñoàng thôøi cuõng laø ñòa chæ vui chôi cuûa khoâng chæ nhieàu ngöôøi daân thaønh phoá maø coøn cuûa khaùch thaäp phöông ôû khaép nôi trong nöôùc.

Raùo rieát laøm ngaøy laøm ñeâm, ñöôøng hoa Nguyeãn Hueä seõ khai maïc vaøo ngaøy 28 Teát nhö ñaùo leä möøng Xuaân haèng naêm. Nôi maø tröôùc 75 thì goïi laø “chôï hoa”, nay laø moät

ñoaïn “ñöôøng hoa” keùo daøi töø caùi buøng binh nhoû saùt coång thöông xaù Tax (ngaõ tö Leâ Lôïi) cho ñeán beán soâng Baïch Ñaèng, maø naêm naøo cuõng thu huùt raát ñoâng ñaûo khaùch du xuaân thöôûng hoa.

Chæ ôû moät goùc ñöôøng hoa Nguyeãn Hueä, ñaõ thaáy ñuû loaïi hoa töôi muoân maøu muoân veû, keát hôïp vôùi nhöõng vaät duïng sinh hoaït mieàn queâ, nhö thuyeàn tam baûn, lu huû, tuùp leàu tranh, coät chong choùng, coät côø tröôùc saân ñình laøng, ñuïn rôm.

moät ñôøi ngöôøi baèng haøng traêm nghìn chaäu hoa röïc rôõ saéc maøu, nhieàu tieåu caûnh vaø caû ngoâi laøng vôùi nhaø tranh, buïi chuoái, ñoàng luùa, traâu caøy...

Naêm nay (2009) laàn ñaàu tieân ôû Haø Noäi noái böôùc Saøi Goøn laøm moät “Phoá Hoa” doïc theo bôø Hoà Göôm, nhöng tieác thay chæ ngay khi vöøa ñoïc xong lôøi khai maïc Phoá Hoa ngaøy Teát thì

ngay chính nhöõng ngöôøi du xuaân ngaém hoa ñaõ ra tay vaët truïi laøm cho tan hoang caû moät coâng trình cuûa nhieàu ngheä nhaân vaø nhaø troàng hoa ñaõ ñoùng goùp, Söï tan hoang ñoù khoâng chæ ôû nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät hoa bò taøn phaù chæ sau leã hoäi chính thöùc khoaûng möôi phuùt. maø laø ôû nhöõng aùnh nhìn, nhöõng suy nghó “traàm caûm” tröôùc haønh vi cöôùp, phaù, ñaïp, böùt taøn haïi cuûa ngöôøi ñòa phöông tham döï hoäi leã vaên hoùa ñoù. Söï tan hoang coøn ôû aùnh nhìn thaûng thoát, hoát hoaûng cuûa khaùch phöông xa vaø

ngöôøi ngoaïi quoác ñaõ voâ tình bò ñaåy vaøo hoäi leã, nhìn ngöôøi Haø Noäi ñang chuaån bò kyû nieäm ngaøn naêm vaên hieán cuûa mình haønh xöû khoâng

coù chuùt gì goïi laø vaên minh ñoâ thò, vaên hoùa coäng ñoàng caû... Thaät laø “ngöôøi”, ôû moät nôi coù theå noùi veà vaên hoùa ñeán voâ haïn, laïi

coù moät caùi nhìn veà vaên hoùa quaù giôùi haïn. [ ]

v.v... Xe coä bieán ñi choã khaùc, nhöôøng maët ñöôøng cho khaùch yeâu hoa tha hoà daïo chôi, ngaém hoa, chuïp aûnh. Ai noùi “ñi chôi Teát Saøi Goøn” maø khoâng gheù laïi ñöôøng hoa naøy thì keå nhö hoï chöa bieát Teát Saøi Goøn.

Ñöôøng hoa theå hieän caâu chuyeän

Ngöôøi Haø Noäi voâ tö vaët hoa vaø daãm leân phoá hoa ñeå ñi

Moät quaùn nöôùc ven laøng ñöôïc döïng ngay trong ñöôøng hoaTroïn caûnh ñöôøng hoa töø treân khoâng

Xe thoå moä xöa mang hoa ra chôï

Moät goùc ngaém trong ñöôøng hoa

Chong choùng bay raát ñöôïc treû em öa thích

Hoà Sen, ruoäng luùa ngay treân ñöôøng hoaNhieàu tieåu caûnh ñeïp maét

76 77

Coù ngöôøi thích caây Mai nhoû goïn ñaët treân baøn tieáp khaùch vôùi nhieàu

daùng veû bonsai. Coù ngöôøi thích caây Mai phaûi to, xum xueâ caønh laù theå hieän söï may maén, phuùc loäc doài daøo. Cuõng coù ngöôøi chæ thích nhöõng caønh Mai muoän maøng mua vaøo thôøi ñieåm cuoái cuøng cuûa naêm...

Caây Mai ñöôïc choïn laøm caây ñeïp nhaát vaø tröng baøy trong Thaûo Caàm Vieân cuûa oâng Löu Hoàng Vieät, chuû vöôøn mai Hoàng Vieät, Hoùc Moân - Saøi Goøn coù theá Tröïc quaân töû, vöôn thaúng leân trôøi töôïng tröng cho söï thaúng thaén, hy voïng ñem ñeán söï nghieäp thaêng tieán khoâng ngöøng. Nuï Mai ñaõ ngaäp traøn, cuoán nuï vöõng chaéc. Laùc ñaùc ñieåm xuyeán vaøi boâng Mai môùi nôû, höùa heïn seõ nôû roä vaøo ñuùng dòp Teát.

Caây Mai ñeïp nhaát ñöôïc tröng baøy

trong Thaûo Caàm Vieân. Treân ñöôøng phoá, nhieàu leà ñöôøng

ñöôïc chieám duïng trôû thaønh nôi baùn Mai vaø caây caûnh. Ít tieàn vaø thích chôi Mai nhoû, coù theå choïn nhöõng chaäu Mai cao khoaûng 30-50cm, ñöôïc taïo daùng uoán löôïn caàu kyø vôùi giaù töø 150.000ñ - 200.000ñ. Ruûng rænh tieàn moät chuùt thì chôi moät caëp 5-6 trieäu ñoàng. Sau khi tröng maáy ngaøy Teát coù theå göûi nhaø vöôøn chaêm soùc ñeán naêm sau. Chuû nhaø vöôøn töø huyeän Chôï Laùch - Beán Tre leân Saøi Goøn baùn Mai coù hôn 200 goác Mai trong dòp Teát naêm nay cho bieát: “Toâi môùi baùn cho laùi mieàn Baéc caû traêm goác Mai. Hoï khoâng chuoäng nhöõng caây Mai coøn nuï xanh maø thích ñaõ nôû nöûa nuï. Vì thôøi tieát laïnh neáu mua mai chöa nôû nuï thì nuï seõ khoâ laïi”. Vöøa noùi, anh vöøa chæ nhöõng caây

Mai coøn nuï xanh ngaét vaø khaúng ñònh: “Maáy caây naøy toâi “bao” nôû ñuùng muøng moät Teát luoân!”

Phoá Mai giaû “nhoát” oâng ñoà Tröôùc cöûa Hoäi Hoa Xuaân Maäu Tyù

laø 3 goác Mai lôùn vôùi cuøng daùng theá vöôn caønh nhö nhöõng caây ñaøo to. Hoa cuûa 3 caây Mai naøy ñaõ nôû quaù nöõa, goùp phaàn vaøo khung caûnh röïc rôõ saéc xuaân. Hoäi Hoa Xuaân baét ñaàu môû cöûa töø 25 Teát nhöng beân trong ñaõ coù nhieàu caây Mai ñeïp bung mình nôû röïc naéng vaøng. Tieác raèng du khaùch gheù thaêm Hoäi Hoa Xuaân chöa ñoâng. Neáu ai cuõng chôø ñeán muøng Moät, Hai hay Ba môùi ñeán xem hoa thì thaät tieác cho nhöõng caây Mai ñaõ bung mình quaù sôùm chôø khaùch.

Ngöôøi xöa coù caâu “Laøm caû naêm lo ba ngaøy Teát”, theá môùi bieát ngöôøi Vieät coi troïng caùi Teát ñeán nhöôøng naøo. Teát laø ngaøy con chaùu, hoï haøng sum hoïp

sau moät naêm laøm aên xa caùch, laø ngaøy ñeå con ngöôøi nhôù veà caùc baäc toå tieân. Chính vì theá, daãu coù khoù khaên gì, ngöôøi ta vaãn phaûi ñi chôï mua saém thöïc phaåm,

traùi caây, hoa töôi... tröôùc laø ñeå daâng leân baøn thôø toå tieân, sau nöõa laø ñeå cho con chaùu vaø caû nhaø höôûng loäc trong ba ngaøy Teát . Leä xöa saém Teát cuõng coù laém ñieàu thuù vò. Cöù theo nhö caâu: “Thòt môõ, döa haønh, caâu ñoái ñoû; Caây neâu, traøng phaùo, baùnh chöng xanh” thì cuõng ñuû thaáy caùc cuï xöa saém Teát nhö theá naøo...

Ngaøy nay, cuoäc soáng ñaõ khaù giaû, ngoaøi nhöõng thöù truyeàn thoáng caàn coù trong Teát cho vui cöûa vui nhaø nhö thòt môõ, döa haønh, baùnh chöng xanh, haït döa ñoû... ngöôøi ta coøn saém söûa theâm nhieàu thöù khaùc nöõa. Tuïc saém Teát cuûa ngöôøi Vieät veà cô baûn gioáng nhau, nhöng giöõa moãi vuøng cuõng coù ñoâi neùt khaùc bieät. Chaúng haïn ngöôøi mieàn Baéc choïn caønh ñaøo töôïng tröng cho saéc hoàng aám aùp cuûa muøa xuaân, chaäu quaát caûnh caêng troøn tróu quaû vaøng oùng theå hieän cho söï aám no, ñaày ñuû, con chaùu haïnh phuùc ñeà hueà. Coøn ngöôøi mieàn Nam thì choïn mai vaøng ñeå chôi bôûi mai laø thöù hoa töôïng tröng cho ngöôøi quaân töû coù caùnh moûng nhö söông, vaøng nhö naéng sôùm vaø tinh khieát nhö gioït söông mai. Ngaøy Teát, ngöôøi mieàn Nam coøn coù tuïc hay mua döa haáu, thöù döa ruoät ñoû nhö son ñeå caàu laáy caùi vaän ñoû cho caû naêm sau naøy...

Ñi saém Teát coøn laø cuoäc daïo chôi ñaày yù nghóa. Saùng sôùm löôïn qua chôï mua con gaø soáng thieán coù ñoâi chaân vaøng, caëp gioø luïa traéng tinh, môù laù dong xanh, boù laït giang töôùc moûng ñeå goùi baùnh chöng, nhaø naøo khoâng goùi ñöôïc thì mua baùnh chöng goùi saün, maáy thöù hoa quaû ñeå baøy maâm nguõ quaû, beân caïnh ñoù coøn nhieàu thöù nhö hoäp möùt, vaøi laïng cheø xanh haûo haïng cuøng maáy chai röôïu. Chieàu ba möôi Teát löôïn qua chôï hoa xuaân, tröôùc laø ñeå thaêm thuù caûnh tình, sau laø tìm mua maáy chaäu hoa veà chôi trong ba ngaøy Teát. Ai ñi chôï hoa cuõng coá choïn cho ñöôïc caønh ñaøo thaät öng yù, chaäu quaát vaøng thaät sai, ñoù laø chöa keå ñeán caùc loaïi hoa xuaân khaùc nhö cuùc vaøng, thuyû tieân, thöôïc döôïc... Saém Teát baây giôø coøn coù theâm thuù chôi tao nhaõ aáy laø xin chöõ, thöù chöõ nho xöa, ñeå caàu mong hay theå hieän moät ñieàu gì ñoù. Ai muoán caàu ñieàu phuùc thì mua chöõ “Phuùc”, ngöôøi laøm aên thì tìm mua chöõ “Loäc”, chöõ “Taøi”, ngöôøi coù tuoåi thì tìm chöõ “Taâm”, chöõ “Nhaãn”...

Theá môùi thaáy caùi hay trong vieäc du xuaân saém Teát cuûa ngöôøi Vieät, noù laø hình aûnh thuù vò vöøa phaûn aùnh neùt vaên hoaù truyeàn thoáng, vöøa noùi leân ñöôïc nhòp soáng hoái haû giaøu hình aûnh cuûa con ngöôøi trong nhöõng ngaøy Teát ñeán, xuaân veà.

Saùng muøng Moät, toâi giaät mình khoâng hieåu vì sao caùc nhaø

haøng ôû Saøi Goøn ñoùng cöûa im lìm. May maø lang thang maõi cuõng tìm ñöôïc nôi baùn ñoà aên”, Stephane Baehler, moät nhieáp aûnh gia Thuïy Só chia seû kyû nieäm

laàn ñaàu ñoùn Teát Vieät Nam.Stephane ñaõ 7 laàn ñoùn Teát coå truyeàn

Vieät Nam vaø chuyeån sang soáng taïi Saøi Goøn ñöôïc 4 naêm. Anh laø nhieáp aûnh gia töï do, chuyeân chuïp aûnh quaûng caùo, thôøi trang cho caùc taïp chí...

Stephane keå, anh coøn raát ngaïc nhieân vì ñöôøng phoá Saøi Goøn ngaøy thöôøng ñoâng nhö maéc cöûi, laïi ñoät ngoät vaéng veû vaøo dòp Teát. Vaø toái giao thöøa, nhieàu doøng ngöôøi uøn uøn ñoå vaøo nhöõng tuyeán phoá trung taâm.

“Khi môùi qua ñaây, toâi hoaûng hoát khoâng hieåu chuyeän gì xaûy ra vaø lo bò ñoùi. Nhôø moät ngöôøi baïn giaûi thích, toâi môùi hieåu caùc phong tuïc Vieät Nam. Giôø thì toâi raát yeâu Teát coå truyeàn cuûa caùc baïn”, Stephane noùi vaø cöôøi xoøa.

Ngöôøi ñaøn oâng goác Thuïy Só naøy ñaõ tìm thaáy “moät nöûa” cuûa mình ôû Saøi Goøn vaø ñöôïc “Vieät Nam hoùa” raát nhieàu. Anh thích xoâi neáp, baùnh xeøo, thòt heo kho hoät vòt, caùc loaïi laåu rau thöôøng coù vaøo dòp Teát.

Chò Thuûy Tieân, vôï anh keå, khi laøm leã cöôùi, Stephane khoâng bieát nghi thöùc cuùng gia tieân, cöù giaät mình vaùi theo coâ daâu lia lòa, khieán ai cuõng cöôøi. Nhöng baây giôø, anh raát thích ñöôïc vôï ruû ñi leã chuøa haùi loäc ñaàu naêm, bieát bao giaáy “ñoû ñoû” laø bao lì xì ñeå möøng tuoåi treû nhoû, bieát chuùc ba meï vôï theâm caâu “söùc khoûe doài daøo”, khoâng coøn “chuùc möøng naêm môùi” cuït nguûn nöõa.

Teát naøy, Stephane ñoùn cha meï töø Thuïy Syõ sang aên Teát Vieät Nam. Ñaây laø laàn thöù 2 vôï choàng anh môøi ba meï cuøng sang Vieät Nam aên Teát. Vì cha meï anh ñaëc bieät thích khoâng khí leã hoäi keùo daøi haøng tuaàn ôû Saøi Goøn dòp Teát.

“Teát ôû Thuïy Syõ khoâng coù phong tuïc naøo ñaëc bieät, chæ dieãn ra ñôn giaûn vaøo ñeâm 30/12 vaø 1/1 döông lòch. Ñeâm giao thöøa moïi ngöôøi thöôøng cuøng uoáng saâm banh, aên nheï, chuùc möøng naêm môùi nhau. Moùn truyeàn thoáng laåu phoâ mai aên keøm baùnh myø khoâng ñöôïc ngöôøi Thuïy Só duøng nhieàu vì noù hôi naëng buïng”, Stephane cho bieát theâm.

Nhöõng oâng Taây “phaûi loøng” Teát coå truyeàn Vieät Nam nhö nhieáp aûnh gia Thuïy Syõ Stephane Baehler khoâng caù bieät. Trong gian nhaø nhoû cuûa Aaron Toronto vaø Jon Dillingham taïi quaän 1, Saøi Goøn, choän roän khoâng khí teát töø maáy ngaøy nay. Treân baøn tieáp khaùch cuûa hai anh chaøng ngöôøi Myõ naøy ñaõ baøy döa haáu, haït döa. Duø khoâng chöng Mai hay Vaïn Thoï nhö gia ñình Vieät nhöng caùc anh cuõng daønh thôøi gian doïn deïp nhaø cöûa, boû bôùt ñoà cuõ trong naêm, lau chuøi ñoà duøng vaø trang trí laïi caây thoâng xanh ôû goùc caàu thang.

ooOooÑaõ vaøi laàn ñoùn Teát taïi Vieät Nam,

hai chaøng trai Myõ naøy cho bieát, thích nhaát laø ñöôïc aên döa haáu, caén haït döa vaø ñi chôi cuøng baïn beø trong maáy ngaøy xuaân. AÛnh: Anh Vaân.

Vôùi Jon Dillingham, Teát naêm nay laø moät naêm voâ cuøng ñaëc bieät. Anh ñaõ ñính hoân vaø ñöôïc gia ñình vôï töông lai laø ngöôøi Saøi Goøn môøi ñeán aên Teát. Jon seõ cuøng ngöôøi yeâu doïn deïp nhaø cöûa, ñi mua saém, naáu nöôùng vaø aên uoáng. Phoá Mai giaû “nhoát” oâng ñoà

Doïc ñöôøng Phaïm Ngoïc Thaïch, tröôùc NVH Thanh Nieân laø phoá OÂng ñoà baùn chöõ ngaøy Teát. Trong caùi noùng gay gaét 32-34ÚC, gaàn chuïc oâng ñoà maëc nhöõng chieác aùo the moûng manh maø ñaàm ñìa moà hoâi. Nhìn xa xa, phoá thö phaùp nhö bò ñoùng khung beân trong daõy caây Mai giaû, nhö vöøa vaïch ra ranh giôùi hieän ñaïi - coå truyeàn, vöøa hieän vöøa khuaát taàm nhìn nhöõng ai ñi qua muoán lieác maét xem troäm. Treân phoá, xe ba gaùc vaãn phaùt huy heát taùc duïng ñeå chôû nhöõng goác Mai to veà nhaø...

Thanh Chung

Baùc só heïnMoät coâ gaùi ñeán phoøng khaùm saûn,

baùc só khaúng ñònh coâ coù baàu, roài laëng thinh ñoùng leân buïng coâ moät con daáu gì ñoù.

Veà nhaø coâ baûo choàng ñoïc xem noäi dung con daáu treân buïng coâ laø gì. Phaûi duøng kính luùp, anh choàng môùi ñoïc ñöôïc. Ñoù laø: “Khi naøo coù theå ñoïc ñöôïc doøng chöõ naøy baèng maét thöôøng, haõy ñöa coâ aáy ñeán nhaø hoä sinh”.

Caây mai ñeïp nhaát taïi Thaûo Caàm Vieân

Jean Claude soáng ôû Saøi Goøn ñaõ 12 naêm, cuøng vôï laø ngöôøi Vieät Nam

78 79

Toái giao thöøa, saùng muøng 1 Teát, caû gia ñình ñi chuøa vaø vaøo vieän thaêm cha cuûa ngöôøi yeâu ñang oám.

“Toâi thích nhaát laø khoâng khí ñoaøn tuï aám cuùng, söï gaén keát, gaén boù chaët cheõ trong gia ñình ngöôøi Vieät Nam. Ñaây laø dòp quan troïng ñeå toâi tìm hieåu theâm thoâng tuïc, taäp quaùn vaø neùt ñeïp vaên hoùa cuûa queâ vôï mình”, Jon noùi.

Jon ñaõ ñoùn hai muøa Teát Vieät vaø cuõng nhö nhieàu ngöôøi Vieät Nam, anh hy voïng coù moät naêm khôûi ñaàu vôùi nhieàu ñieàu may maén vaø haïnh phuùc.

Coøn ñaïo dieãn Aaron Toronto, baïn cuøng nhaø vôùi Jon vaãn taát baät vôùi coâng vieäc cuûa mình. Soáng ôû Saøi Goøn töø naêm 2003 ñeán nay, Aaron khoâng chæ khaù thoâng thaïo tieáng Vieät maø coøn am hieåu veà ngaøy Teát Nguyeân ñaùn. Anh thöôøng bay veà Myõ vaøo dòp Giaùng Sinh vaø ôû laïi Saøi Goøn vaøo dòp Teát Vieät. Anh thích nhaát khi Teát ñeán, Saøi Goøn boãng vaéng haún. Ngöôøi daân ñi chôi hoaëc veà queâ heát. Ñöôøng saù roäng vaø saïch seõ hôn, khoâng coøn keït xe. Anh seõ giaønh ba ngaøy Teát ñeå thö giaõn, aên uoáng, ñoïc saùch vaø xem phim, khoâng nghó nhieàu veà coâng vieäc

“Toâi caûm nhaän Teát laø thôøi gian laéng

Trong ngoâi nhaø ôû Saøi Goøn, Claas Schaberg (Ñöùc), ñang luùi huùi

doïn deïp, baøy nhöõng chaäu hoa saëc sôõ ñeå vaøo phoøng khaùch. Ñoùn Teát thöù hai taïi Vieät Nam, anh khoâng coøn ngaïc nhieân vôùi nhöõng phong tuïc coå truyeàn nhö maâm nguõ quaû, haùi loäc, lì xì...

Ngöôøi maãu Baèng Laêng vöøa baøy maâm nguõ quaû leân baøn thôø vöøa cöôøi noùi: “Naêm nay coù gia ñình rieâng neân phaûi chuaån bò ñoùn Teát cho aám cuùng, ñaøng hoaøng. Chuùng toâi cuõng khoâng chuaån bò nhieàu, nhöng trong nhaø thì traøn ngaäp hoa. Ñeâm giao thöøa, vôï choàng toâi sang nhaø meï cuøng ñoùn Teát vôùi gia ñình”.

Laáy nhau ñöôïc moät naêm, nhöng Claas Schaberg ñaõ aên Teát ôû Vieät Nam ñöôïc 2 naêm. Naêm ñaàu tieân Baèng Laêng daãn Claas veà nhaø aên Teát, Claas raát ngaïc nhieân töø chuyeän röôùc oâng Taùo, thaû caù phoùng sinh, xoâng nhaø, cuùng giao thöøa. “Anh aáy baét chöôùc toâi noùi nhöõng caâu chuùc baèng tieáng Vieät, nhöng khi ñöôïc giaûi thích thì Claas noùi laø phöùc taïp quaù”, Baèng Laêng cöôøi noùi.

Claas vöøa tranh thuû tæa nhöõng caønh laù treân chaäu hoa vöøa taâm söï: “Teát Vieät Nam thaät thuù vò, ngoaøi ñöôøng phoá, ngöôøi ta chôû hoa, chôû quaát, mai, mua saém raát nhoän nhòp, cöù nhö Teát laø dòp ñeå mua saém vaäy. ÔÛ Vieät Nam, Teát laø dòp ñeå moïi ngöôøi gaëp gôõ, troø chuyeän vui veû, trong khi ôû ñaát nöôùc chuùng toâi, ngöôøi ta tranh thuû ñi nghæ, ñi chôi”.

Moät phong tuïc laøm Claas ngaïc nhieân laø tuïc “lì xì” ñaàu naêm. Laàn ñaàu tieân ñöôïc möøng tuoåi, anh raát thích thuù khi ñöôïc giaûi thích veà taäp tuïc naøy. “Moïi ngöôøi möøng tuoåi cho nhau, noùi nhöõng caâu chuùc möøng, toâi thaáy ñoù laø moät phong tuïc raát hay. Naêm nay toâi seõ chuaån bò nhieàu tieàn “lì xì” cho ngöôøi thaân, con chaùu trong gia ñình vôï”.

Chò Linda, ngöôøi Myõ ñaõ aên Teát ôû Haø Noäi ñöôïc 5 naêm. Linda laáy choàng laø ngöôøi Vieät vaø coù moät ñöùa con 2 tuoåi xinh xaén. “Naêm nay, toâi seõ khoâng loùng ngoùng khi laøm gaø cuùng giao thöøa nöõa”, chò cöôøi noùi.

Linda nhôù laïi, naêm ñaàu veà laøm daâu, tröôùc giao thöøa, thaáy meï vaø coâ em choàng laøm thòt gaø thoaên thoaét, luùc ñöa leân baøn thôø cuùng, con gaø ñöôïc trang trí baèng moät boâng hoa ôùt ñoû töôi, gaø ñöôïc baét cheùo caùnh, chò raát ngaïc nhieân. Meï choàng chò baûo: “Maâm coã Teát cuûa ngöôøi Vieät Nam khoâng bao giôø ñöôïc thieáu moùn gaø luoäc, baùnh chöng”. Vì theá, giao thöøa naêm naøo, chò cuõng cuùng gaø vaø moät ñóa xoâi gaác ñoû töôi.

“Teát ôû Vieät Nam thaät khaùc bieät, ñoù laø dòp gaëp gôõ ngöôøi thaân, töôûng nhôù ñeán toå tieân, nguoàn coäi vaø giaùo duïc truyeàn thoáng cho con chaùu. Ñeâm giao thöøa, nhieàu ngöôøi taäp trung veà bôø Hoà xem baén phaùo hoa, roài ñi chuøa haùi loäc, chuùc tuïng nhau”, Linda chia seû.

Linda naáu ñöôïc raát nhieàu caùc moùn

aên Vieät Nam, ngaøy Teát, chò thöôøng môøi gia ñình, baïn beø ñeán nhaø. Böõa aên bao giôø cuõng ñaày ñuû höông vò Vieät nhö baùnh chöng, gioø, döa haønh...

Giao thöøa naêm nay, Linda cuøng caû nhaø ñi phuû Taây Hoà haùi loäc vaø xem khoâng khí ñoùn Teát. Chò taâm söï: “Nhaäp gia phaûi tuøy tuïc, toâi muoán giaùo duïc cho coâ con gaùi cuûa toâi hieåu phong tuïc cuûa cuûa queâ cha noù”.

Anh Thö

chaû vaøo dòp naøy.“Teát coå truyeàn Vieät Nam khoâng xa

laï vôùi toâi, bôûi toâi cuõng laø ngöôøi Vieät Nam maø. Toâi nhôù Teát Haø Noäi thöôøng raát reùt, naêm naøo baø ngoaïi cuõng goùi baùnh chöng. Baây giôø cuoäc soáng baän roän, khoâng nhieàu gia ñình Vieät Nam töï goùi baùnh, hôi tieác”, Jean chaäm raõi baøy toû.

Jean Claude soáng ôû Saøi Goøn ñaõ 12 naêm, cuøng vôï laø baø Khöu Thò Ngoïc Traân, ngöôøi Vieät Nam vaø moät con gaùi. Vôï choàng oâng kinh doanh moät nhaø haøng nhoû, saùt ñöôøng Nguyeãn Hueä, neân naêm naøo vôï choàng oâng cuõng ñöôïc “thöôûng thöùc” khoâng khí teát sôùm hôn moïi ngöôøi. Vì ñöôøng Nguyeãn Hueä trang trí, giaêng ñeøn, keát hoa töø tröôùc 20 aâm lòch.

Vôï choàng Jean nghæ baùn haøng töø 28 aâm lòch, daønh thôøi gian nghæ ngôi, daãn con gaùi ñi chôi. Con oâng duø theo hoïc tröôøng Phaùp töø nhoû, nhöng raát thích Teát Vieät Nam, naêm naøo cuõng ñoøi ba meï daãn ra ñöôøng hoa Nguyeãn Hueä chuïp aûnh.

Jean luoân tìm caùch truyeàn tình yeâu Vieät Nam cho baïn beø, ñoàng höông cuûa mình. Khoâng ít ngöôøi Phaùp tôùi Saøi

ñoïng ñeå chuùng ta yeâu thöông nhau hôn, soáng vui vôùi nhau hôn vaø nghó veà nhöõng ñieàu thaät toát ñeïp. Vieät Nam coù tinh thaàn aên Teát heát söùc ñaùng yeâu vaø saâu saéc”, Aaron noùi.

ooOooCoøn Jean Claude Lacote, ngöôøi

Phaùp, gaén boù vôùi Teát nhö moät ngöôøi Vieät Nam. Baø ngoaïi Jean laø ngöôøi Vieät Nam, Jean sinh ra ôû Haø Noäi, ñeán naêm 12 tuoåi theo gia ñình veà Phaùp. Theo lôøi anh, khoâng khí Teát coå truyeàn cuûa mieàn Baéc vaãn saâu ñaäm trong tieàm thöùc vaø Jean raát thích aên baùnh chöng, gioø,

Mong moät naêm môùi phuùc loäc, nhieàu ngöôøi saün

saøng boû vaøi chuïc trieäu ñoàng ñeå mua caây mai vaøng theá “Ngoïa hoå taøng long” hoaëc caây ñaøo nguõ phuùc 7-10 tuoåi. Nhöõng chaäu hoa phong lan sang troïng cuõng laøm say meâ nhieàu ngöôøi daân thuû ñoâ.

Nhöõng ngaøy giaùp Teát, caùc cöûa haøng baùn hoa, caây caûnh treân phoá Hoaøng Hoa

Goøn laøm vieäc hoaëc ñi du lòch tìm ñeán Jean vaø ñöôïc oâng giaûng giaûi nhöõng kieán thöùc thuù vò veà Teát Vieät Nam. OÂng coøn laøm “thoå ñòa”, ñích thaân ñöa baïn beø thaêm phoá thuoác Baéc, chôï Lôùn, chuøa Giaùc Laâm, Vónh Nghieâm..., giuùp hoï caûm nhaän veû ñeïp cuûa Saøi Goøn dòp ñaàu naêm môùi.

“Teát coå truyeàn Vieät Nam coù nhöõng phong tuïc raát ñeïp, chuùng ta ñöøng ñeå mai moät”, Jean noùi chaân thaønh.

Lan Höông - Döông Vaân

Thaùm (Haø Noäi) ñoâng ngheït khaùch. Chò Lan, phoá Taây Sôn, ñang luùi huùi choïn caây mai ñoû hoà hôûi cho bieát: “Naêm nay, toâi chuyeån sang chôi mai cho khaùc laï. Chæ lo mai khoâng nôû ñuùng dòp Teát vì khoâng thích hôïp vôùi thôøi tieát ôû Haø Noäi”.

Anh Ñöùc, nhaø ôû Thanh Xuaân, haøo höùng chæ vaøo caây mai cao hôn moät meùt, hoa ñaõ nôû moät maøu vaøng röïc,

nhieàu nuï hoa chuùm chím. “Chôi mai chöùng toû söï aên neân laøm ra neân theá mai phaûi caøng laï, ñoäc ñaùo, thaân phaûi coù nhieàu nhaùnh, nuï hoa nôû bung ñeàu. Toâi luøng maõi môùi saên ñöôïc moät caây öng yù”, anh noùi.

Ñeå coù ñöôïc nhöõng caây mai vôùi daùng “ñoäc”, anh Höng, chuû cöûa haøng baùn hoa, caây caûnh ñaõ phaûi laën loäi vaøo Nam, baét moái vôùi nhöõng chuû cöûa haøng hoa, caây caûnh lôùn trong Nam ñeå vaän chuyeån ra Baéc tröôùc Teát.

Theo anh Höng, nhöõng ngöôøi saønh chôi thích nhöõng chaäu mai vaøng coå, goác to, thaân ñöôïc uoán thaønh caùc taàng, caùc daùng, theá nhö roàng uoán khuùc, ngoïa hoå taøng long, baït phong... Nhöng ñeå sôû höõu moät caây mai nhö vaäy, ngöôøi mua phaûi boû ra 20-40 trieäu ñoàng.

Ñaøo hoa töông aùnh hoàngTaïi laøng ñaøo Nhaät Taân, töø raèm

thaùng Chaïp, khaùch chôi ñaøo ñaõ ñeán ñaët coïc töø sôùm, gaàn Teát môùi “röôùc” ñaøo veà. Vöøa nhaéc maáy coâng nhaân caån thaän khi böng goác ñaøo vaøo chaäu, anh Thoâng, nhaø ôû Ñònh Coâng, cho bieát: “Toâi mua ñaøo cho coâng ty neân phaûi choïn nhöõng caây cao, moät goác, nhieàu caønh. Hoa phaûi to, saéc thaém, coù nhieàu loäc töôïng tröng cho moät naêm sung tuùc, thònh vöôïng”.

Theo oâng Löu, moät ngöôøi chôi ñaøo theá laâu naêm, nhöõng caây coù theá nguõ phuùc (ñuû caû phuùc, loäc, thoï, khang, ninh), theá tam ña, maãu töû... môùi ñaét vaø ñöôïc nhieàu ngöôøi saønh chôi ñaët mua. Moät caây ñaøo theá ñeïp phaûi coù ít nhaát 7-10 naêm tuoåi.

“Nhìn ñaøo taùch haït nhuù maàm, nhöõng ngheä nhaân seõ löïa choïn caùch uoán theá cho phuø hôïp. Theá nguõ phuùc, tam ña... caàn phaûi naén ngoïn cho thaúng, cao vuùt. Coøn nhöõng theá nhö maãu töû, thaùc ñoå ñoøi hoûi ngheä nhaân phaûi uoán raát caàu kyø”, oâng Löu cho bieát theâm.

Cuøng vôùi loaïi hoa quen thuoäc nhö mai, ñaøo, ñaøo hoàng traø, haûi ñöôøng... naêm nay hoa lan chieám öu theá treân thò tröôøng vaø ñöôïc raát nhieàu ngöôøi yeâu thích. Hoa phong lan noåi baät vôùi veû ñeïp sang troïng, caùnh hoa daøy, coù theå baûo quaûn 2-3 thaùng.Say meâ beân nhöõng caønh hoa lan

tuyeät ñeïp. Chò Bích Lieân, ôû phoá Chuøa Boäc,

cho bieát: “Teát khoâng theå thieáu ñöôïc quaát, ñaøo, nhöng coù theâm gioø phong lan, phoøng khaùch seõ noåi baät hôn. Hoa lan naêm nay ñaét hôn moïi naêm 20-40% nhöng toâi vaãn mua bôûi veû ñeïp tao nhaõ, muøi höông dìu dòu laïi chôi ñöôïc laâu”.

Taïi caùc cöûa haøng baùn hoa, caùc chaäu phong lan, ñòa lan vôùi ñuû maøu saëc sôõ baøy la lieät, giaù töø vaøi traêm nghìn ñeán vaøi trieäu ñoàng. Nhöõng chaäu lan ñöôïc gheùp nhieàu maøu, boâng cao, hoa nôû to, saëc sôõ nhö nhöõng caùnh böôùm ñaäu treân caây.

Anh Huøng Minh, chuû cöûa haøng baùn

Jon Dillingham, Teát naêm nay laø moät naêm voâ cuøng ñaëc bieät. Anh ñaõ ñính hoân vaø ñöôïc gia ñình vôï töông lai laø ngöôøi Saøi Goøn môøi ñeán aên Teát

Vôï choàng ngöôøi maãu Baèng Laêng. AÛnh do chính ngöôøi trong aûnh cung caáp cho DNÑS.

80 81

hoa lan ôû coâng vieân Indra Gandhi, cho bieát, gia ñình coù trang traïi hoa lan ôû Moäc Chaâu (Sôn La). Hieän, cöûa haøng tröng baøy gaàn 200 chaäu hoa phong lan loaïi hoà ñieäp, lan xanh thôm... Naêm nay lan baùn chaïy, giaù cuõng ñaét hôn so vôùi cuøng thôøi ñieåm naøy naêm ngoaùi.

Choïn ñöôïc moät chaäu lan vuõ nöõ vaøng röïc rôõ, Linh Anh, nhaø ôû quaän Hoaøng Mai, cho bieát, ñaây laø naêm ñaàu tieân aên Teát ôû nhaø choàng, neân muoán choïn moät moùn quaø thaät ñaëc bieät. “Chaäu hoa naøy giaù 3 trieäu ñoàng, hôi ñaét nhöng mình tin boá meï choàng seõ thích”, coâ noùi.

Anh Thö

Chaêm soùc mai voán laø dòch vuï sinh lôïi cho caùc chuû vöôøn

caûnh, ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi yeâu thích mai nhöng khoâng coù thôøi gian nu-oâi döôõng. OÂng Ba AÙi, chuû vöôøn Hoàng Mai, coù hôn 10 naêm laøm ngheà naøy cho bieát, coâng chaêm moät naêm ñöôïc tính baèng 30% giaù trò cuûa coäi mai. Mai nôû tröôùc Teát, chuû vöôøn khoâng ñöôïc traû coâng vaø coøn phaûi tìm möôïn caây vöôøn khaùc traû khaùch.

OÂng AÙi, nhaän göûi hôn 500 goác mai nhöng haàu heát ñaõ nôû hoa töø giöõa thaùng 12 aâm lòch. “Chæ tính tieàn thuoác tröø saâu vaø phaân boùn, toâi loã hôn 30 trieäu ñoàng. Nhöng buoàn hôn caû laø khoâng bieát tìm ñaâu cho ñuû mai traû khaùch”, oâng AÙi than.

Khoâng ít vöôøn mai khaùc ôû quaän Thuû Ñöùc, quaän Goø Vaáp, 12 vaø tænh Bình Döông cuõng chung “tình caûnh haåm hiu” nhö Hoàng Mai. Phaàn lôùn ngöôøi daân göûi caây ôû nhöõng nhaø vöôøn naøy ñaønh phaûi choïn caùch mua mai chôï.

Ghi nhaän cuûa coäng taùc vieân DNÑS taïi Vieät Nam cho bieát, mai coäi hieám neân moät caây tuoåi thoï 4 naêm, daùng ñeïp, nhieàu nuï, coù giaù 12-20 trieäu ñoàng, gaáp röôõi so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Nhöõng coäi daùng nhoû, phuø hôïp trang trí treân baøn laøm vieäc, giaù 800.000 - 1 trieäu ñoàng, ñaét hôn chöøng 30%.

Mai trôû neân khan hieám khi nhieàu ngöôøi daân ôû caùc tænh phía Baéc laøm vieäc

Thieân Chöông

taïi Saøi Goøn ñoå xoâ tìm mua mang veà queâ laøm quaø. Chuû vöôøn Ba Sôn, quaän Thuû Ñöùc cho bieát, moãi ngaøy vöôøn cuûa oâng baùn hôn 100 caây ñeå khaùch chuyeån ra Baéc. “Nhöõng caây saép nôû coù theå “loãi heïn” vôùi ngöôøi Nam nhöng seõ coù hoa ñuùng vaøo Teát ôû mieàn Baéc, vì ngoaøi ñoù trôøi ñang laïnh”, oâng Ba Sôn noùi.Giaûi trí teát taïi Saøi Goøn: chaùy veù

phim, kòch... Moät nhaân vieân caùc cuïm raïp haùt cho

bieát nhöõng muøa teát tröôùc, caùc cuïm raïp Thaêng Long, Ñoáng Ña chæ ñoâng khaùch töø muøng 2 trôû ñi. Nguyeân nhaân ñöôïc ñöa ra laø nhieàu khaùn giaû ñoåi thoùi quen xem phim vaøo muøng 1 ñeå muøng 2 ñi du lòch. Tuy nhieân, döï kieán löôïng ngöôøi xem vaãn taêng, ñaëc bieät laø taïi raïp Thaêng Long vöøa ñöôïc naâng caáp hieän ñaïi ñeå ñaùnh vaøo thò hieáu khaùn giaû treû.

Trong khi ñoù, taïi caùc khu vui chôi nhö Suoái Tieân, Ñaàm Sen, Tao Ñaøn... duø trôøi naéng gaét nhöng löôïng ngöôøi ñoå veà vaãn raát ñoâng. Theo thoáng keâ sô boä cuûa caùc ñôn vò treân, trong ngaøy muøng 2 teát haøng naêm, löôïng ngöôøi ñeán vui chôi taïi Suoái Tieân leân ñeán hôn 100.000 löôït, coâng vieân vaên hoùa Ñaàm Sen cuõng ñaït gaàn 100.000 löôït ngöôøi. Ban toå chöùc chôï hoa xuaân Tao Ñaøn cho bieát löôïng khaùch ñeán ñaây döï kieán seõ ñaït 400.000 ngöôøi trong suoát thôøi gian dieãn ra chôï hoa.

Gaàn ñaây moât soá tin ñoàn ñöôïc tung leân Net laø luaät sö MC

Trònh Hoäi “boû” Kyø Duyeân (cuõng laø luaät sö MC) ñeå veà Vieät Nam caëp vôùi “gaùi bia oâm” moät soá bloger coøn ñöa hình aûnh daãn chöùng ñaøng hoaøng. Nhöng qua xaùc nhaän cuûa ngöôøi trong cuoäc thì chuyeän chia tay cuûa caëp MC Kyø Duyeân Trònh Hoäi nhö taát caû moïi ngöôøi ñeàu bieát khoâng coù gì ñeå baøn nöõa, coøn chuyeän TH caëp boà vôùi “bia oâm” coù hình aûnh daãn chöùng chæ laø chuyeän trong... phim maø thoâi.

Boä phim coù teân “14 ngaøy” coù kinh phí saûn xuaát khoaûng 300.000 USD. Ñoù laø möùc trung bình phuø hôïp vôùi theå loaïi taâm lyù xaõ hoäi. Gaây chuù yù nhaát cho boä phim naøy laø chuyeän ñaïo dieãn Vieät kieàu veà nöôùc laøm phim vaø söï toø moø nöõa cuûa khaùn giaû trong nöôùc daønh cho phim 14 ngaøy laø dieãn xuaát cuûa dieãn vieân Trònh Hoäi moät MC noåi tieáng trong caùc chöông trình ca nhaïc cuûa trung taâm Asia tröôùc ñaây. Phoûng vaán Jimmy Nghieâm Phaïm

vaø phim môùi ‘14 ngaøy’- Sau “Doøng maùu anh huøng”, Chaùnh

Phöông ñang thöïc hieän nhöõng döï aùn naøo tieáp theo?

- Chuùng toâi vöøa hoaøn thaønh boä phim tình caûm 14 ngaøy (Nguyeãn Troïng Khoa vieát kòch baûn, ñaïo dieãn), döï kieán chieáu vaøo dòp Teát naêm nay. Thaùng 9 tôùi seõ baám maùy boä phim ngheä thuaät Bi, ñöøng sôï (Phan Ñaêng Di ñaïo dieãn) vaø cuoái naêm seõ laøm boä phim haønh ñoäng Löûa Phaät (Charlie Nguyeãn ñaïo dieãn).

- Neáu nhö trong “Doøng maùu anh huøng”, khaùn giaû ñeán raïp ñeå xem nhöõng pha haønh ñoäng thì “14 ngaøy” seõ thu huùt hoï ôû ñieåm gì?

- Boä phim naøy seõ haáp daãn vì coù caâu chuyeän tình hay, nhieàu chi tieát haøi höôùc. Phim keå veà Duõng (Trònh Hoäi ñoùng), moät kyõ sö coâng ngheä thoâng tin trôû veà nöôùc sau 31 naêm soáng ôû Myõ ñeå tìm hieåu queâ höông trong 14 ngaøy nghæ pheùp. Taïi ñaây, trong nhöõng cuoäc aên chôi cuøng Laâm (Thaùi Baûo ñoùng) ôû vuõ tröôøng, anh ta gaëp vaø yeâu Thaûo, nöõ tieáp vieân quaùn bar 25 tuoåi (Ngoïc Lan ñoùng). Sau raát nhieàu traéc trôû trong tình yeâu, cuoái cuøng hoï cuõng ñeán ñöôïc vôùi nhau, tuy nhieân caùi keát cuûa boä phim seõ khaù baát ngôø.

Ngoaøi caâu chuyeän tình, boä phim seõ khaù vui nhoän vì coù söï xuaát hieän cuûa dieãn vieân haøi Thaùi Baûo.

- Vì sao anh laïi choïn moät göông maët môùi nhö Trònh Hoäi vaøo vai chính?

- Toâi choïn Trònh Hoäi vì anh aáy cuõng laø moät Vieät kieàu. Trònh Hoäi coøn môùi meû ôû Vieät Nam nhöng laïi khaù noåi tieáng ôû nöôùc ngoaøi. Tröôùc ñoù anh ñaõ ñoùng moät phim hôïp taùc vôùi Hong Kong vaø Ñaøi Loan nhöng khoâng ñöôïc coâng chieáu. Anh töøng laøm luaät sö ôû Australia, Hong Kong, Anh, Myõ, Philippines. Gaàn ñaây anh laøm MC cho nhieàu chöông trình cuûa haûi ngoaïi. Nhöõng ngöôøi nöôùc ngoaøi hay

xem baêng ñóa cuûa trung taâm Thuùy Nga ñeàu bieát ñeán Trònh Hoäi.

- Vaäy coøn vai nöõ chính, vì sao anh choïn Ngoïc Lan?

- Chuùng toâi ñaõ maát khaù nhieàu thôøi gian ñeå tìm dieãn vieân cho vai Thaûo trong phim. Sau ñoù khi Ngoïc Lan ñeán casting, chæ ñoïc qua 2 trang baûn thaûo nhöng coâ aáy ñaõ dieãn raát toát vaø hôïp vôùi vai naøy. Ngoïc Lan cuõng ñaõ noåi tieáng trong caùc boä phim Kieàu nöõ vaø ñaïi gia, Tình yeâu pha leâ, Höông phuø sa...

- Boä ba dieãn vieân Johnny Trí Nguyeãn - Ngoâ Thanh Vaân - Dustin Nguyeãn

boä phim môùi naøy? - Trong ñieän aûnh, khoâng phaûi dieãn

vieân naøo cuõng hôïp vôùi moïi vai. Chuùng toâi phaûi choïn nhöõng dieãn vieân phuø hôïp maëc duø bieát veà maët kinh teá, neáu coù teân Johnny hay Ngoâ Thanh Vaân thì seõ thaéng lôïi. Trí Nguyeãn maïnh meõ, thích hôïp vôùi nhöõng vai haønh ñoäng coøn trong boä phim naøy nhaân vaät chính laïi laø moät anh moït saùch. Ngoâ Thanh Vaân thì baän roän trong thôøi gian naøy. Tuy nhieân, boä phim Löûa Phaät tôùi ñaây seõ coù söï trôû laïi cuûa boä ba treân. Dustin Nguyeãn thuû vai moät sö coâng voõ ngheä cao cöôøng vaø ñoùng caëp

ñaïi hoïc chuyeân ngaønh veà ñaïo dieãn ôû Myõ. Vì sao anh laïi choïn veà Vieät Nam laøm phim?

- Toâi veà Vieät Nam vaø laäp haõng phim Chaùnh Phöông töø naêm 2003 vì coù raát nhieàu thuaän lôïi caû veà kinh phí vaø giaáy pheùp töø khi ñaát nöôùc môû cöûa. Kinh phí laøm phim ôû Vieät Nam thaáp maø phim vaãn coù chaát löôïng toát.

- Nhtöõng boä phim cuûa anh thöôøng ñöôïc ñaàu tö hôn trieäu ñoâla, cao hôn nhieàu so vôùi maët baèng laøm phim ôû Vieät Nam. Ñoù coù phaûi laø lyù do taïo neân söï thaønh coâng cho caùc taùc phaåm cuûa anh?

- Kinh phí khoâng phaûi laø taát caû. Ñeå laøm boä phim chaát löôïng coøn phaûi keå ñeán nhieät huyeát cuûa caû eâkíp laøm phim. Thöïc teá ôû Vieät Nam, ngoaøi Doøng maùu anh huøng coøn coù nhieàu phim ñaàu tö hôn trieäu ñoâ. Trong khi ñoù moät soá phim cuûa Chaùnh Phöông chæ ñöôïc laøm vôùi soá tieàn raát khieâm toán nhö Cuù vaø chim seû (hôn chuïc nghìn USD), 14 ngaøy (300.000 USD), coøn chaát löôïng nhö theá naøo seõ do khaùn giaû ñaùnh giaù.

- Moät haõng phim do Vieät kieàu ñieàu haønh coøn coù nhöõng thuaän lôïi gì khaùc?

- Chuùng toâi coù thuaän lôïi lôùn veà ñaàu ra. Nhöõng nhaø saûn xuaát ôû Vieät Nam thöôøng chæ höôùng ñeán thò tröôøng trong nöôùc, trong khi chuùng toâi höôùng ñeán caû hai thò tröôøng: Vieät Nam vaø haûi ngoaïi. Chính vì theá toâi choïn Trònh Hoäi ñöôïc khaù nhieàu Vieät kieàu bieát ñeán ñeå ñoùng vai chính trong 14 ngaøy.

Nhaø saûn xuaát phim Jimmy Nghieâm Phaïm beân vôï (Truùc Nguyeãn) vaø hai caäu con trai.

- Anh ñaõ giaûi quyeát nhö theá naøo vôùi söï khaùc bieät veà vaên hoùa ñeå boä phim coù theå ñöôïc chaáp nhaän ôû nhieàu nöôùc khaùc nhau?

- Trong ngoân ngöõ ñieän aûnh coù nhöõng ñieàu khoâng coù giôùi haïn veà laõnh thoå, chaúng haïn nhö tình yeâu. Chuùng toâi thöôøng khai thaùc nhöõng yeáu toá coù tính ñaïi chuùng.

Tuy vaäy, nhöõng nhaø laøm phim Vieät kieàu nhö toâi laïi coù xu höôùng noùi veà baûn saéc daân toäc trong phim. Khi xa queâ, chuùng toâi luoân nhôù mình laø ngöôøi Vieät Nam vaø caûm thaáy ñaát nöôùc mình ñeïp hôn trong noãi nhôù. Vì vaäy khi laøm phim, toâi cuõng muoán ñeå ngöôøi nöôùc ngoaøi nhìn thaáy nhöõng gì ñeïp nhaát cuûa Vieät Nam. Nhöõng boä phim cuûa toâi luoân chuù troïng khai thaùc veà lòch söû daân toäc, nhöõng taäp tuïc, caùch cö xöû cuûa ngöôøi Vieät vaø caûnh ñeïp ôû Vieät Nam.

- Boä phim môùi cuûa anh döï ñònh coâng chieáu ôû nhöõng thò tröôøng naøo?

- Chuùng toâi seõ chieáu phim ôû Vieät Nam, Myõ vaø moät soá nöôùc khaùc. Coâng ty Weistein cuûa Myõ tröôùc ñoù ñaõ phaùt haønh phim Doøng maùu anh huøng cuõng baøy toû söï quan taâm tôùi boä phim naøy.

Thu Hoaøi

ñaõ dieãn raát aên yù vaø thaønh coâng trong “Doøng maùu anh huøng”. Vì sao anh khoâng tieáp tuïc coäng taùc vôùi hoï trong

vôùi Ngoâ thanh Vaân. Johnny Trí Nguyeãn vaøo vai phaûn dieän.

- Anh laø moät Vieät kieàu, ñaõ toát nghieäp

Boà giaû trong phim, nhöng hoân nhau döôùi nöôùc ñaïo dieãn baét hoân thaät

82 83

ÔÛ nhan nhaûn caùc saùch boùi lem nhem in laäu, ñeå giuùp cho moät

ngöôøi bình thöôøng ngaøy Xuaân ngaøy Teát bieát ñöôøng maø laàn khi ñang phaûi phaán ñaáu tìm coâng danh kieám lôïi loäc thì hay daãn caâu “nhaát soá meänh, nhò thôøi vaän, tam phong thuûy, töù aâm coâng, nguõ ñoäc thö”.

Ñaïi loaïi, thôøi vaän nghóa laø loïc loõi tranh thuû cô hoäi cuûa hoaøn caûnh. Phong thuûy nghóa laø lanh leïn ñaàu tö truùng maùnh ñaát ñai. AÂm coâng nghóa laø oâng baø boá meï dö daät ñeå laïi cuûa naû. Trong caùi “toùp phai” kinh ñieån aáy thì boïn coù hoïc haønh ñoïc saùch (ñoäc thö) ñöùng thöù beùt.

Gaàn ñaây, baø con trong nöôùc may maén laø ñang ôû thôøi nhoá nhaêng sung tuùc, töï nhieân naûy sinh ra neàn kinh teá trí thöùc neân boïn coù chöõ cuõng loay hoay coù ñöôïc chuùt tieàn. Chöù ngaøy xöa, luùc vaên minh coøn trong veo, keû só (keå caû ñaõ ñoã ñaïi khoa thaønh tieán só) ña phaàn ñeàu baàn haøn. Thaønh ngöõ thôøi ñoù caûm thaùn “maët meùo moù thì coù ñoàng tieàn, maët vuoâng chöõ ñieàn ñoàng tieàn khoâng coù”.

Coå nhaân khaét khe quan nieäm theo saùch töôùng, ñaõ laø chính danh töû teá tieán só thì maët phaûi phöông phi vuoâng. Ngaøy nay ôû queâ nhaø, nhieàu tieán só hieän hình leân tivi maët cuõng vaãn vuoâng nhöng vì quaù dö daät neân khi say meâ noùi, moàm meùp bò tieàn ñeø, hôi meo meùo moät tyù. Ngöôøi thaân (vôï vaø tình nhaân) xoùt xa thanh minh cho loãi laø taïi ñöôøng caùp truyeàn hình. Tuy nhieân, noùi gì thì noùi, ôû naêm ñieàu kieän haøng ñaàu aáy, naêm-bôø-oaên vaãn phaûi laø meänh soá.

Vaäy soá meänh laø gì. Boû qua nhöõng duy danh ñònh nghóa mang veû ngoâ ngheâ phoå thoâng kieåu nhö “nhöõng ñieàu may ruûi trong cuoäc soáng moãi ngöôøi” (Töø ñieån Töø vaø Ngöõ - Nguyeãn Laân) hay “nhöõng ñieàu ñaõ ñònh saün moät caùch thaàn bí cho tuøy ngöôøi ñöôïc höôûng hay phaûi chòu ôû ñôøi mình, khoâng cöôõng laïi ñöôïc” (Töø ñieån tieáng Vieät - Vieän ngoân ngöõ) thì moãi moät trieát thuyeát moät toân giaùo lôùn ñeàu coù moät quan ñieåm ñoäc ñaùo rieâng.

Trieát gia vó ñaïi Caùc Maùc oâng toå ñeû ra thuyeát coäng saûn thì quyeát lieät, haïnh phuùc laø ñaáu tranh, con ngöôøi töï caûi taïo ñöôïc vaän meänh cuûa chính mình. Thieân Chuùa giaùo thì cuï theå, ngöôøi coù ñaïo cöù soáng coâng chính, moïi söï thaêng traàm ñaõ coù Chuùa vaø chæ duy nhaát Thieân Chuùa môùi coù quyeàn phaùn xeùt. Nho giaùo thì khaúng ñònh, söùc ngöôøi ba yù trôøi baåy yù, neân thöôøng ngöôøi phaûi thua yù trôøi “möu söï taïi Nhaân, thaønh söï taïi Thieân”. Phaät giaùo thì ñieàm ñaïm, meänh soá laø do heä luïy nhaân quaû, vaø nhaân quaû laø söï coäng nghieäp cuûa töï caên tính cuûa duyeân phaän ñöa ñaåy xung quanh.

Taâm taïng mình haønh xöû nhö theá thì ñöông nhieân mình phaûi chòu nhö theá. Ñeå giaûi thích cho söï truaân chuyeân cuûa coâ Kieàu, sö Tam Hôïp ñaõ töø bi giaûng giaûi “Thuùy Kieàu saéc saûo khoân ngoan. Voâ duyeân laø phaän hoàng nhan ñaõ ñaønh. Laïi mang laáy moät chöõ tình. Khö khö mình buoäc laáy mình vaøo trong. Vaäy neân nhöõng choán thong dong. ÔÛ khoâng yeân oån ngoài khoâng vöõng vaøng”.

So vôùi coâ chò, coâ em Thuùy Vaân voâ

tö hôn nhieàu. Nhaø thì aàm aàm vôõ nôï, chò thì nöùc nôû baùn mình, rieâng Vaân coâ nöông chaúng caàn thuoác nguû cöù khì khì ngon giaác. Ñaïm Tieân laøm quaùi gì ñöôïc naøng. Keå caû soå Ñoaïn Tröôøng coù bò boïn ñaàu naäu lieàu lónh in chui, teân cuûa Thuùy Vaân cuõng khoâng bao giôø coù. Meänh cuûa naøng laø Meänh Phuï, kieåu meänh cuûa ñaøn baø xinh xinh moät tyù, ngaây ngaây moät tyù, ngaøy xöa laø vôï quan ngaøy nay laø AÙ haäu.

Nhaân nhaéc ñeán Kieàu, ngaøy Xuaân xin noâng noåi baøn qua quan ñieåm cuûa chò em phuï nöõ veà soá meänh. Vôùi ña phaàn phuï nöõ, meänh soá hao hao gioáng nhö thôøi trang, töøng luùc töøng khuùc coù roäng heïp thay ñoåi. Thuôû xa xöa, do nhieàu trong traéng ít bò ñi hoïc, phuï nöõ thöôøng khoâng phaûi khoe khoân ñi laøm vaên, ñi laøm thô, ñi laøm kinh teá neân noùi chung laø “thôø choàng nuoâi con ñaïo ñaøn baø”. Hoài aáy xem töû vi cho phuï nöõ deã laém, ngoaøi ba cung Thaân, Meänh, Phuùc thaày boùi chæ chuù troïng vaøo Phu vaø Töû, hai cung naøy coù nhieàu caùt tinh thì hieån nhieân meänh soá OK lieàn.

Luùc beù vuïng daïi ngaõ saáp thì nhôø cha meï, luùc lôùn cöùng caùp luùng tuùng ngaõ ngöûa thì nhôø hoân nhaân. Ca dao Vieät coå chia seû “Thaân em nhö gioït möa sa. Gioït rôi xuoáng gieáng gioït ra ngoaøi ñoàng”.

Baây giôø ñaøn oâng boãng ngu haún ñi, meänh soá ñaøn baø chôït nhieân khaùc laém. Xem töôùng cho phuï nöõ ñöông ñaïi ñaõ phöùc taïp, xem soá cho hoï laïi caøng phöùc taïp hôn. Choàng con vaãn xem nhöng laø thöù yeáu. Phaûi xem thaät kyõ cung Taøi cung Quan cung Ñieàn Traïch. Taøi loäc coù sao... coå phieáu khoâng.

Quan söï coù sao giaùm ñoác khoâng. Ñieàn thoå coù sao soå ñoû khoâng. Neáu tìm khoâng thaáy thì chaéc chaén laø thaày ngu, nöõ tín chuû xôi xôi maéng traû. Khoâng phaûi ngaãu nhieân, thaày boùi baây giôø haàu heát phaûi giaû daïng khieám thò, nhôõ nhìn maõi khoâng ra thì coøn coù choã maø ñoå taïi.

Soá meänh hình nhö laø coù, vaø noù caøng hung haêng coù khi nöôøm nöôïp con ngöôøi ta raùo rieát ñoøi bieát tröôùc töông lai. Hôõi ôi, mai sau hay hieän taïi hay quaù khöù ñeàu laø “moät”. Vaãn taâm taïng aáy thoâi, cuoäc ñôøi phuø vaân ngueäch ngoaïc veõ vaøo noù moät chuùt danh lôïi xanh ñoû thì ñöøng hí höûng töôûng laø ñaõ chuyeån ñöôïc meänh.

Hi Di Traàn Ñoaøn, xuaát thaân laø thaày töôùng sau laø toå sö cuûa thaày soá khi vieát môû ñaàu cuoán “Töû Vi ñaåu soá toaøn thö” kheùt tieáng ñaõ döïa vaøo Taû Truyeän ngheïn ngaøo caên daën “Hoïa phuùc voâ moân, duy nhaân sôû chieâu”. Phuùc hoïa laøm gì coù cöûa, chæ do con ngöôøi ta töï vôøi vaøo.

Voâ soá ngöôøi bieát vaäy nhöng vaãn khoâng boû ñöôïc thoùi quen thích vaãy.

Nguyeãn Vieät Haø

phaûi vaøo can thieäp ñeå khoûi aûnh höôûng ñeán coâng vieäc chung, nhöng khoâng may laø cuoái tuaàn khi laõnh löôngñöôïc thoâng baùo giaûm tieàn “bonus” caù nhaân vì naêng suaát bò tuït, thì môùi roõ laø bò giaûm maát tieàn thaät. Vaäy laø soá caùc coâ thaùng aáy vöøa thaät hao taøi vöøa mang ñuû mieäng tieáng. Quaû baø laõo boùi truùng... nhö thaàn.

Soá phaän chính laø cuoäc soáng cuûa mình, moãi ngöôøi sinh ra ñeàu ñöôïc soáng vaø coù moät ñôøi soáng traûi daøi theo nhöõng quaõng thôøi gian, mang theo nhieàu vui, buoàn, thöông, caûm...; soá phaän ñoâi khi cuõng laø caùc daïng caûm giaùc, nhö luùc caûm thaáy khoaûng ñôøi mình coù nhöõng khuùc quanh, thì nghó raèng phaän mình nhieàu traéc trôû.

Nhöng neáu laïc quan hôn thì coù theå cho raèng nhöõng ñoaïn reõ aáy laø luùc thay ñoåi moät (hoaëc vaøi) goùc trong cuoäc ñôøi mình, gioáng nhö moät voøng troøn aâm döông - trong döông coù aâm vaø ngöôïc laïi trong aâm coù döông - xen giöõa nieàm vui coù theå laãn noãi buoàn vaø nhieàu khi giöõa söï buoàn laïi tìm thaáy (nhöõng) nguoàn vui.

Töø khi sinh ra thì soá phaän ñaõ laø cuûa mình, cho tôùi daàn lôùn leân thì soá phaän phaàn nhieàu coù nguyeân nhaân vaø phuï thuoäc vaøo mình. Nhöõng ngöôøi laïc quan thöôøng tin vaøo baûn thaân vaø cho raèng moãi ngöôøi coù theå (vaø phaàn naøo) laøm chuû ñöôïc soá phaän cuûa mình, hoaëc giaû nhö keùm laïc quan hôn, thì vaãn neân nghó raèng, oâng Trôøi thöôøng ít khi cho ai ñoù taát caû, nhöõng cuõng khoâng laáy maát cuûa ai taát caû - neáu ñöôïc nhieàu veà maët naøy, thì ñoâi khi coù thieät thoøi ôû maët khaùc, vaø ngöôïc laïi, neáu cuoäc soáng thieáu huït ôû goùc naøy, thì seõ ñöôïc buø ñaày nhöõng goùc khaùc... vaø khi aáy ngöôøi ta noùi raèng, ñoù laø soá phaän!

Soá phaän coøn laø nhöõng gì ta ñaõ traûi qua, khi ta ñang vaø seõ soáng. Khoâng gì baèng moät cuoäc soáng khoûe maïnh vaø laïc quan, ñuû ñeå caûm nhaän nhöõng thôøi khaéc quí giaù, vôùi thôøi gian, vaø nhöõng traûi nghieäm cuûa caù nhaân mình.

Nhöõng ngöôøi laïc quan thöôøng coù cuoäc soáng vui vaø tích cöïc, bôûi thôøi treû troâi qua mau laém. Tuoåi caøng ñaày theâm laïi caøng nghó nhieàu veà quaù khöù vaø khaét khe hôn, nhöng neáu baïn roäng loøng cho nieàm vui vaø côûi môû, thì seõ caûm nhaän veà chính mình vaø veà “soá phaän” tích cöïc hôn, thoâng thoaùng hôn vaø töï tin hôn.

Chaúng tham laém ruoäng nhieàu traâutham vì oâng laõo toát raâu maø hieàn

chaúng tham ruoäng caû ao lieàntham vì caùi buùt caùi nghieân anh ñoà...

Ñoâi khi nghó veà “soá phaän” döôøng nhö laø moät caûm tính, moät cuoäc soáng giaûn dò, vui veû vaø laïc quan, seõ taïo ra moät “phaän” ñaày vaø haïnh phuùc...

Vuõ Nhaät Taâm

Khoâng hieåu taïi sao maø töø xa xöa, hai chöõ “duyeân” vaø

“phaän” thöôøng hay ñöôïc nhaéc ñeán trong cuoäc ñôøi cuûa ngöôøi phuï nöõ, coù leõ bôûi thoùi quen chaêng?

Nam giôùi (ñöông nhieân) cuõng coù “soá phaän” vaø mang ñuû “nhaân duyeân”, nhöng hình nhö nöõ giôùi môùi thöôøng xuyeân suy ngaãm veà duyeân vaø phaän, nhieàu hôn.

Töø chöõ “phaän” cuõng coù theå suy theâm ra “soá phaän”, hay “thaân phaän”, hoaëc keát hôïp thaønh “duyeân phaän”, vaø cuoái cuøng laø “an phaän”...

Maëc ai leân voõng xuoáng duøTa vui duyeân phaän caàn cuø... nuoâi nhauNhöng thöïc teá cuoäc soáng laïi khoâng

ñôn giaûn ñöôïc nhö vaäy, khi soá phaän bao truøm leân caû cuoäc ñôøi vaø nhaân duyeân. Coù ngöôøi sinh ra tuy khoâng giaøu nhan saéc nhöng taøi vaø quyeán ruõ, trong khi nhieàu coâ gaùi thaät xinh vaãn thieáu maát neùt duyeân...

Caùc cuï baûo neáu trôøi cho caùi naøy (seõ laøm) thieät ñi caùi khaùc vaø ngöôïc laïi. Cuoäc soáng laø moät voøng troøn ñaày vaø kheùp kín, bôûi neáu nieàm vui ñeán nhieàu caû hoâm nay, thì coù khi noãi buoàn seõ traøn qua vaøo dòp khaùc. Neáu moät ngaøy naøo ñoù baïn gaëp ñieàu khoâng may, thì cuoäc soáng seõ mæm cöôøi vôùi baïn vaøo ngaøy hoâm khaùc.

Muøa möa coù theå keùo daøi haøng caû thaùng, nhöng roài thì maët trôøi cuõng seõ raïng ra, cho ñeán khi laïi moät kyø möa noái tieáp tröôùc nhöõng ngaøy naéng raùo ñeán theo sau ñoù. Vaø taát caû laø nhöõng chu kyø - voøng troøn maø coù khi chôït nhôù laïi môùi nhaän ra raèng, trong cuoäc soáng (ai chaúng) ñaày nhöõng nieàm vui, vaø (ñoâi khi) laïi moät noãi buoàn ñi keøm sau ñoù...

Moät coâ baïn toâi sinh naêm Söûu, tính neát saéc saûo laïi hoïc cao, coù taøi coøn theâm ham du lòch, y nhö raèng caùi duyeân noù keùo naëng ngay ñaèng sau. Coâ baïn ñaõ vaø töøng yeâu ñeán laàn thöù... nhieàu nhöng toaøn laø ñoå vôõ. Coù ngöôøi noùi raèng cöù nghe con gaùi tuoåi Söûu nhö naêm nay laø ñaõ thaáy maïnh nhö... Traâu roài.

Maø laø maïnh thaät, bôûi tính neát töï chuû vaø ñoäc laäp töø nhoû, lôùn leân ñi laøm caøng khoûe hôn, heã daønh ñuû tieàn laø chôø kyø nghæ leã ñeå vaùc baloâ ñi vaéng. Vaäy neân, tuy laøm thì chaêm ñi chôi thì ñaõ, nhöng haäu quaû nhôø theá loä roõ ngay laø hôi khoù choïn ñöôïc choàng... vöøa yù, duø tuoåi ñaõ vöôït qua haún nöûa ñoaïn ñöôøng cuûa “coät moác soá ba”!

“AÂu cuõng laø soá phaän” - coù laàn toâi ñònh chia seû vaøi lôøi hoûi thaêm, “OÀ khoâng, taïi caùi tính cuûa “mi” ñaáy - coâ baïn giaûi thích - vì coøn maûi chôi neân “mi” chaúng laáy choàng sôùm ñöôïc ñaâu”.

Vaäy coù leõ, khi maø trôøi ban cho tính ham chôi, thì seõ phaït ngay vuï cöôùi choàng muoän! Maø roài cuõng vöøa laø soá phaän, laïi vöøa laø nhaân duyeân.

Nhöng cöôùi muoän cuõng coù (vaøi) ñieåm hay, bôûi khi tuoåi ñaõ chöõng hôn thì suy nghó cuõng chín chaén hôn, caân nhaéc toát hôn, khaúng ñònh ñuû hôn, vaø (hy voïng raèng) söï hoân nhaân theo ñoù seõ beàn vöõng hôn.

Moãi ngöôøi sinh ra ñeàu mang theo mình soá phaän, roài soáng ñeán ñaâu seõ roõ daàn phaän mình ñeán ñoù, chöù coù ngöôøi vì maûi lo tröôùc vaø toø moø veà töông lai maø chaïy ñi xem boùi toaùn, laïi chöa haún ñaõ laø caùch hay.

Moät ngöôøi baïn khaùc cuûa toâi, nhaân giôø nghæ tröa theo maáy chò Vieät Nam khaùc cuøng chung choã laøm phoùng voäi ra Springvale tìm baø laõo môùi töø VN qua, nghe noùi gioûi baét maïch vaø xem töôùng laém. Baø cuï ñoaùn nhieàu thöù trong ñoù coù noùi caùc coâ ôû thaùng naøy caån thaän coù chuyeän hao taøi (maát tieàn) vaø mieäng tieáng (caõi coï), neân veà lo caên höôùng maø keâ laïi choã ngoài cho kyõ.

Coù vaäy thoâi maø caû tuaàn sau ñoù caùc coâ vì maûi tính chuyeän chuyeån laïi baøn gheá, tìm goùc vaø keâ choã ngoài, roài luïc ñuïc sinh ra baát hoøa, ñeán noãi supervisor

84 85

Phaän ñaøn baø” - cuïm töø naøy döôøng nhö ñaõ trôû thaønh

moät caâu thaønh ngöõ kinh ñieån ñeå chæ chung thaân phaän ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi phong kieán. Theá nhöng, duø xaõ hoäi phong kieán ñaõ troâi qua töø laâu, yù nghóa nghieät ngaõ cuûa cuïm töø ñoù döôøng nhö vaãn chöa maát ñi...

Ngaøy coøn nhoû, hoài coøn ôû Vieät Nam coâ giaùo ra ñeà vaên “em haõy mieâu taû meï cuûa mình”, toâi ngaây thô cöù vieát thöïc teá nhöõng gì toâi thaáy: meï hay caùu, meï vui tính, meï chaïy xe Honda raát nhanh, meï hay laøm nuõng boá, meï daïy nhaïc hay neân coù raát ñoâng hoïc troø, meï sôï con saâu... Nhoû baïn ngoài caïnh toâi, meï noù laøm ngheà... buoân thòt heo, neân meï cuûa noù coøn ñoäc ñaùo hôn meï toâi nhieàu: meï maäp vaø raát coäc caèn, meï hay chöûi theà, meï hay ñaùnh em, meï ñi buoân haøng veà hay mua quaø cho em, ngöôøi meï luùc naøo cuõng coù muøi thòt heo...

Baøi vaên cuûa caû hai ñöùa toâi ñeàu chæ ñöôïc boán ñieåm. Toâi hoûi taïi sao, coâ giaùo noùi, caùc em phaûi vieát nhö baïn Vaân. Vaø sau ñoù coâ ñoïc baøi vaên cuûa baïn Vaân laøm maãu cho caû lôùp, toâi khoâng nhôù kyõ, ñaïi loaïi laø: nhöõng ñeâm thaâu, meï thöôøng ngoài khaâu aùo cho con beân aùnh ñeøn daàu tuø muø, nhöõng ngoùn tay gaày guoäc run run ñôm töøng caùi cuùc; nhöõng sôùm tinh mô gaø chöa kòp gaùy, meï ñaõ khoaùc chieác aùo baø ba sôøn raùch ñeå ra ñoàng caáy luùa...

Toâi thaéc maéc, nhöng thöa coâ, nhaø em khoâng troàng luùa, hôn nöõa nhaø em coù maùy may maø aùo em laïi khoâng raùch, sao em phaûi vieát meï em y chang nhö meï cuûa baïn ñöôïc? Coâ traû lôøi, thì em phaûi töôûng töôïng ra, vieát nhö vaäy môùi laø hình töôïng ngöôøi meï chöù!

Caâu traû lôøi cuûa coâ giaùo aùm aûnh toâi cho tôùi taän baây giôø. Moät ngöôøi meï trong töôûng töôïng? Moät ngöôøi meï cuûa ñaùm ñoâng, hay noùi caùch khaùc, phaûi chaêng ñoù laø ngöôøi meï maø ñaùm ñoâng muoán nhìn thaáy, laø phaûi gaày guoäc, moät naéng hai söông, phaûi thöùc thaâu

ñeâm, daäy töø saùng sôùm...?Lôùn leân, toâi ñöôïc giaùo duïc, laøm

thaân con gaùi phaûi ñaày ñuû coâng dung ngoân haïnh, phaûi raønh reõ nöõ coâng gia chaùnh, phaûi bieát nhöôøng nhòn hy sinh cho choàng cho con, phaûi... phaûi...

Vaø baây giôø, khi ñaõ tröôûng thaønh, toâi thaáy, quaû thöïc nhöõng ñieàu toâi ñöôïc daïy raát höõu ích cho ñôøi soáng hieän taïi. Nhöng, thöû nhìn roäng hôn. Vì sao nhöõng ñieàu ñoù coù ích? Ñôn giaûn bôûi vì toâi ñang soáng, trong coäng ñoàng cuûa nhöõng gia ñìnhVieät Nam maø nhaø nhaø ngöôøi ngöôøi ñeàu coù moät tö töôûng baùm reã raát saâu trong ñaàu: phuï nöõ laø thuoäc veà gia ñình. Neáu khoâng coù nhöõng ñieàu ñoù, thì seõ nhö theá naøo? Roõ raøng laø chaúng theá naøo caû. Coù chaêng chæ laø khoù laáy choàng.

Vì sao khoù laáy choàng? Vì ñaïi ña soá ñaøn oâng Vieät Nam khoâng bieát naáu aên vaø raát sôï laáy phaûi moät ngöôøi phuï nöõ khoâng bieát laøm vieäc nhaø. Vì sao hoï laïi sôï? Ñôn giaûn laø vì hoï ñaõ ñöôïc giaùo duïc raèng ñoù laø vieäc cuûa phuï nöõ, ai khoâng bieát laøm thì coi nhö khoâng ñaày ñuû chöùc naêng moät ngöôøi vôï, baát keå ngöôøi phuï nöõ ñoù taøi naêng ñeán möùc naøo. Baùo chí ca ngôïi nhöõng ngöôøi meï gioûi, nhöõng phuï nöõ ñaûm ñang, coù maáy khi thaáy moät phuï nöõ ñöôïc ca ngôïi vì hoï thaønh coâng trong söï nghieäp? Maø neáu coù, chaéc chaén khi nhìn vaøo söï thaønh coâng cuûa hoï, ngöôøi ñôøi seõ ñaët ngay moät caâu hoûi: “Ñaøn baø maø... baän roän vôùi chuyeän söï nghieäp nhö vaäy thì chuyeän gia ñình choàng con cuûa hoï seõ theá naøo ñaây?”.

Döôøng nhö ñoù ñaõ laø moät phaûn xaï coá höõu, ngöôøi ta quen nhìn moät ngöôøi phuï nöõ vaø ñaùnh giaù söï thaønh coâng cuûa hoï döïa vaøo chuyeän gia ñình, chöù khoâng phaûi söï nghieäp.

Chæ caàn ñieåm sô sô qua vaäy thoâi, ta seõ thaáy ñöôïc coâng thöùc sau: moät ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam ñieån hình = hy sinh + nhöôøng nhòn + ñaûm ñang + caém ñaàu vaøo lo cho choàng cho con.

Chaám heát. Caùc chò em coù muoán laøm vöông laøm töôùng gì ôû ngoaøi ñôøi, cuõng phaûi lo cho eâm thaám nhöõng ñieàu kieän treân ñaõ, thì môùi ñöôïc thöøa nhaän, môùi ñöôïc toân vinh.

Thôøi ñaïi cuûa Khoång giaùo ñaõ qua laâu roài. Baây giôø, lôùp treû ñöôïc tieáp xuùc vôùi raát nhieàu nhöõng tö töôûng hieän ñaïi, nhöng caùi coâng thöùc kia vaãn coøn nhö moät caây coå thuï maø caùi reã noù aên saâu vaøo tim oùc ngöôøi Vieät ñôøi naøy qua ñôøi khaùc, duø laø trong nöôùc hay beân ngoaøi, caùi boùng noù che phuû heát lôùp ngöôøi naøy ñeán lôùp ngöôøi khaùc.

Duø raèng thôøi nay, phuï nöõ ñaõ ñöôïc töï do hôn raát nhieàu, vaø thích laán saân sang nhöõng coâng vieäc cuûa ñaøn oâng, nguyeân nhaân cuõng vì muoán ñaùnh tan caùi tö töôûng phaân bieät vieäc ñaøn oâng vieäc ñaøn baø, nhöng vaãn chöa coù chieàu ngöôïc laïi. Töùc laø, ñaøn oâng, voán khoân ranh vaø baûo thuû, neân nhaát ñònh khoâng chòu laán saân sang nhöõng coâng vieäc ñöôïc cho laø cuûa phuï nöõ, vì hoï chaúng hôi ñaâu maø mua theâm vieäc vaøo mình.

Cho neân, vieäc nhaø tröôùc sau gì cuõng veà tay phuï nöõ maø thoâi. Xem ra, moät beân thì coâng nhöng moät beân chæ thuû, vöøa thuû laïi coøn vöøa noùi ngon noùi ngoït, coù leõ cuoäc chieán seõ coøn keùo daøi laâu, raát laâu.

So vôùi nhieàu nöôùc khaùc treân theá giôùi, phuï nöõ Vieät Nam coù theå coi laø ñöôïc toân troïng vaø coù ñöôïc söï bình ñaúng töông ñoái. Nhöng chính ñieàu naøy cuõng laø moät söï nguy hieåm, vì ñaøn oâng Vieät Nam raát khoân ngoan, hoï troùi phuï nöõ baèng nhöõng myõ töø ngoït ngaøo. Hoï xaây döïng töôïng ñaøi cho phuï nöõ, vaø duï doã raèng, chæ caàn phuï nöõ nhö theá naøy, nhö theá naøy, thì seõ ñöôïc toân vinh.

Thöïc teá thì ngoaøi caùi danh hieäu haõo huyeàn ñoù, phuï nöõ ñöôïc gì? Hình nhö laø chaúng ñöôïc gì caû neáu chöa muoán noùi laø khoå sôû traêm ñöôøng, nhöng hoï vaãn caûm thaáy thaät haïnh phuùc, thaät haû heâ. Ñôn giaûn vì hoï ñöôïc giaùo duïc raèng haïnh phuùc cuûa hoï laø nhö theá.

Vaø chöøng naøo caùch suy nghó kia vaãn coøn, cuïm töø “phaän ñaøn baø” chaén chaén cuõng coøn baûo toaøn ñöôïc yù nghóa cuûa noù - moät yù nghóa khoâng hay ho laém nhöng laïi raát ñöôïc öa chuoäng. Ñaøn oâng duøng noù vôùi veû haû heâ mang chuùt thöông caûm, phuï nöõ duøng noù vôùi yù töï haøo ngaám ngaàm pha chuùt thöông thaân.

Con ñöôøng coøn daøi laém, roài seõ ñeán moät ngaøy, caùi cuïm töø tai haïi aáy seõ maát ñi, ñöông nhieân khoâng phaûi ñeå thay vaøo ñoù baèng moät “phaän...” naøo khaùc, maø laø maát haún. Vì soá phaän con ngöôøi voán khoâng phaûi laø nhöõng giaù trò aûo maø ñaùm ñoâng baøy ñaët ra, maø laø do chính baûn thaân mình muoán vaø phaán ñaáu thaønh ngöôøi nhö theá naøo. Ñoù môùi laø haïnh phuùc.

Khöông Haø

Toâi ñaõ ñaët caâu hoûi aáy cho nhöõng ngöôøi ñaøn oâng, moät nhaø vaên

gaàn tuoåi trung nieân, moät dòch giaû treû ñaõ kòp coù con ñaàu loøng, vaø moät nhaïc só ñöông ñaïi vöøa quyeát ñònh laáy vôï ôû tuoåi 37. Sôû dó toâi choïn nhöõng ngöôøi ñaøn oâng coù vôï, bôûi ngöôøi ta vaãn noùi, phuï nöõ thöôøng lo laéng veà töông lai cho tôùi khi keát hoân, coøn ñaøn oâng thì chæ lo laéng veà töông lai keå töø khi laáy vôï. AÁy vaäy maø suy nghó cuûa hoï döôøng nhö vaãn coøn moâng lung laém.

Coøn nhöõng ngöôøi phuï nöõ, moät dieãn vieân ñaõ ñi qua con doác cuoäc ñôøi, moät nhaø vaên treû cuõng sôùm mang noãi truaân chuyeân, vaø moät thi só 8x (thaønh vieân nhoùm Ngöïa Trôøi) vöøa keát hoân... thì döôøng nhö neám nhieàu chua chaùt trong hai chöõ Soá Phaän aáy.

Coù moät nhaø chuyeân moân ñònh nghóa raèng “Soá Phaän - maø tieáng Trung Quoác goïi laø meänh vaän - laø nhöõng thoâng soá ñieàu kieän cuûa töï nhieân, xaõ hoäi, doøng hoï, tö chaát con ngöôøi vaø söï reøn luyeän cuûa con ngöôøi, beân caïnh ñoù coøn coù yeáu toá thôøi cô...”

Noùi vaäy ñeå thaáy, Soá Phaän khoâng phaûi laø moät ñieàu gì mô hoà, vaø cuõng chaúng phaûi moät con ñöôøng coá ñònh. Noù

ñöôïc taïo neân bôûi nhöõng tham soá, thì cuõng coù theå ñöôïc thay ñoåi bôûi nhöõng tham soá aáy, trong ñoù ñieàu kieän tö chaát caù nhaân, haønh vi öùng xöû caù nhaân coù aûnh höôûng raát lôùn. Chaúng vaäy maø trong Kinh Dòch cuõng coù caâu “Ñöùc naêng thaéng soá”. Ngay caû yeáu toá thôøi cô cuõng caàn nhöõng naêng löïc caù nhaân nhaïy beùn ñeå naém baét vaø taän duïng.

Quay sang theá giôùi phöông Taây, nôi Soá Phaän thöôøng töông ñoàng vôùi hình aûnh quaû caàu vaø nhöõng bieåu töôïng chieâm tinh, thì caùc nhaø khoa hoïc cuõng ñaõ coi noù laø moät ñoái töôïng ñeå nghieân cöùu. Ví duï ngöôøi ta tieán haønh thoáng keâ ñöôïc raèng ngöôøi teân laø Jack thì seõ coù xu höôùng chuyeån ñeán soáng ôû Jacksonville vaø cöôùi Jackie; Trong khi nhöõng ai teân Philip thì seõ coù khaû naêng ñeán Philadelphia soáng vaø cöôùi coâ teân laø Phyllis.

Caùc nhaø khoa hoïc goïi hieän töôïng naøy laø “hieäu öùng caùi teân”. Coøn chuyeân gia ngöõ vöïng hoïc Boris Higir laïi tuyeân boá “Baát cöù caùi teân naøo cuõng khoâng chæ laø söï keát hôïp caùc aâm, maø chöõ caùi ñaàu

Ngöôøi ta hay mang Soá Phaän ra ñeå huø doïa nhau: “Caùi duyeân

caùi soá noù voà laáy nhau”. Sôï chöa? Ñang yeân ñang laønh maø bò “voà” thì cuõng khieáp laém chöù. Maø cuõng chæ nhöõng con thuù döõ coù moùng vuoát môùi bieát voà, maø voà xong roài laø ñeán maøn xeù xaùc aên thòt. Ai chaúng haõi soá phaän.

Noù aùn ngöõ ôû phía töông lai cuûa chuùng ta. Cöù coäng boán caùi töù truï naêm thaùng ngaøy giôø laø caû moät soá phaän hieän leân treân trang giaáy, möôøi hai oâ roõ moàn moät, töø hieàn hoøa phuùc ñöùc, lo aâu töû

tieân coøn laø chöông trình cuûa soá phaän con ngöôøi ñaõ ñöôïc maõ hoùa”.

Soá phaän laø gì, vaø con ngöôøi coù theå thay ñoåi soá phaän hay khoâng?

Toâi hoaøn toaøn tin raèng Soá Phaän khoâng phaûi laø moät con ñöôøng vaïch saün bôûi moät quyeàn löïc sieâu nhieân naøo ñoù, maø noù ñôn giaûn laø keát quaû cuûa raát nhieàu yeáu toá khaùch quan vaø chuû quan, vaø ngaøy hoâm nay chính laø heä quaû cuûa nhöõng gì chuùng ta ñaõ laøm, ñaõ traûi qua, trong ngaøy hoâm qua. Bôûi vaäy, toâi raát thích caâu noùi cuûa David Simon, taùc giaû cuoán saùch “10 ñieàu laøm neân soá phaän”: “Cuoäc ñôøi moãi chuùng ta sinh ra laø moät tôø giaáy traéng.

Moãi chuùng ta seõ vieát leân ñoù nhöõng caâu chöõ ñeå gheùp noái thaønh cuoán töï truyeän cuûa chính mình. Moät khi vaãn coøn toàn taïi treân coõi ñôøi naøy, ñöøng bao giôø nghó raèng cuoäc ñôøi mình ñaõ kheùp laïi maø voäi ñaët daáu chaám heát. Neáu baïn laø moät tôø giaáy, xin haõy tin raèng mình seõ laø moät trang trong cuoán tieåu thuyeát khoång loà cuûa nhaân loaïi”.

Tam Nguyeân

töùc ñeán mô maøng phu theâ, phaán khôûi taøi baïch vaø hoài hoäp quan loäc. Töû vi lôõ toát thì ñöôïc tin nhieàu, lôõ xaáu thì ñöôïc tin theo kieåu “xöa nay nhaân ñònh thaéng thieân cuõng nhieàu”, nhöng maáy ai daùm maïnh mieäng maø baûo chaúng tin chuùt naøo.

Nghe raát baùng boå, nghe raát thieáu huyeàn bí, vaø ñi ngöôïc laïi xu theá tìm veà phöông Ñoâng ngaøy nay. Töû vi phöông Taây (horoscope) thì cöù ñaøng hoaøng chieám choã treân moïi tôø baùo muoán ñöôïc tieáng nghieâm tuùc quan taâm ñeán baïn

86 87

ñoïc (maø baùo chí thì nhaát ñònh phaûi quan taâm ñeán baïn ñoïc, khoâng taát thaûy ñöôïc thì cuõng phaûi moät phaàn baïn ñoïc naøo coù ñuû tieàn... mua baùo).

Tuy nhieân cuõng caàn chuù yù laø nhaø pheâ bình vaên hoïc Roland Barthes töøng nhaän xeùt raèng caùc ngoâi sao (Thieân Bình, Cöï Giaûi vaân vaân) cuûa “horoscope” cuõng nghæ cuoái tuaàn nhö con ngöôøi, vaø chuùng mieâu taû cuoäc soáng bình thöôøng, ngaøy hoâm nay cuûa con ngöôøi ta nhieàu hôn laø döï baùo cho ngaøy mai (raát gioáng moân Döï baùo thôøi tieát cuûa nöôùc ta taïi queâ nhaø: thoâng baùo ngaøy mai möa nheï thì nghóa laø coù baõo, coøn khi noùi baõo saép tôùi thì ñaõ bò cuoán troâi bay caû (vaät) “chaát” laãn “ngöôøi” )

Duø vaäy, noù laïi phong beá caùc ngaû ñöôøng veà phía quaù khöù cuûa chuùng ta. Coù bieát bao nhieâu coâ gaùi treû hoaëc khoâng coøn treû laém thöïc haønh moät moùn raát muø môø veà yù nghóa vaø hieäu quaû: caét tieàn duyeân. Maø thaäm chí caét roài chöa thaáy oån laïi caét tieáp moät hay vaøi laàn nöõa. Döùt ñöùt nhöõng heïn hoø nôï naàn kieáp tröôùc ñaëng lo cho kieáp naøy. Thì bieát laøm sao ñaây?

Thaät ra thôøi nay ñeå giaûi quyeát vaán ñeà chaäm muoän nan giaûi aáy ngöôøi ta cuõng ñaõ nghó ra moät soá giaûi phaùp khaùc roài: Chaúng haïn nhö ñi thaåm myõ vieän naâng caùi naøy goït caùi kia, boù chaët moät boä phaän naøy laïi, laøm cho bung nôû moät boä phaän khaùc. Ngöôøi khoâng bieát cöù töôûng töôïng xaáu xí, chöù saâu xa thaåm myõ vieän chæ ñeå thay ñoåi moät chuùt, nhaèm ñaùnh löøa söï nhaän bieát cuûa nhöõng daây döa kieáp tröôùc ñaáy thoâi. Môùi hay soá phaän cuõng deã ñaùnh löøa, vaø dao keùo cuõng nhaân vaên. Lo cho cuoäc soáng naøy ñaõ ñuû meät laém roài, noùi gì kieáp khaùc vôùi ñôøi sau.

Vaên chöông trieát hoïc cuõng chaúng vöøa trong ñòa haït naøy. OÂng vua Oedipus cuûa moät thaønh phoá beân Hy Laïp nguû vôùi meï vaø gieát boá laø do Soá meänh daãn daét. OÂng töï choïc muø maét vaø ñi lang thang khaép vuøng nuùi ñoài quanh thaønh phoá Thebes, vì oâng khoâng phaûi laø naïn nhaân cuûa moät caù nhaân ai, nhö vaäy thì thöôøng quaù; oâng laø naïn nhaân cuûa Soá meänh, vaø khi ñaõ laø naïn nhaân cuûa noù, thì ngöôøi ta ñaønh phaûi cam chòu chung thaân trong moät cuoäc chuoäc toäi: gioáng nhö Prometheus bò chim ræa gan treân vaùch nuùi, vaø Sisyphus ñaåy leân ñaåy xuoáng taûng ñaù khoâng theå döøng laïi.

Coâ Linda Leâ nhaø vaên Phaùp goác Vieät cuõng thaønh danh töø laâu nay nhôø cuoán tieåu thuyeát laáy hình töôïng ba baø nöõ thaàn giaø nua cuûa Hy Laïp ngoài quay sôïi, baø naøy deät sôïi thì baø kia caét, baø naøy cho ngöôøi ta cuoäc soáng thì baø kia laáy ñi maát. AÁy laø cuoán tieåu thuyeát “Les trois Parques” noåi tieáng.

Trieát hoïc coù rieâng moät tröôøng phaùi goïi laø “chuû nghóa ñònh meänh” (fatalism), theo ñoù moïi ñieàu xaûy ra ñeàu giaûi thích ñöôïc baèng nhöõng nguyeân nhaân ñi tröôùc, vaø taát caû ñeàu ñaõ ñöôïc an baøi xong xuoâi, ñöôïc Coã maùy vuõ truï laäp trình saün, coù laøm gì thì cuõng khoâng theå thoaùt ra ñöôïc khoûi doøng tieán trieån saép ñaët aáy.

Caùc nhaø vaên thôøi Khai saùng ñaëc bieät quan taâm ñeán vieäc ñaû phaù loái nghó naøy. Hai nhaân vaät ñaëc bieät löøng danh ñaõ ñöôïc saûn sinh töø ngoøi buùt cuûa hai nhaân vaät coù ñoùng goùp lôùn cho boä Baùch khoa toaøn thö, coâng trình chung cuûa caùc nhaø Khai saùng theá kyû möôøi taùm, Candide cuûa Voltaire vaø Jacques cuûa Diderot.

Candide, anh chaøng laïc quan vaø ngaây thô luoân tin laø moïi vieäc seõ toát ñeïp. Chaøng tin töôûng moïi ñieàu treân ñôøi naøy ñeàu toát ñeïp, vì coã maùy treân cao kia ñaõ quy ñònh laø moïi ñieàu seõ toát ñeïp, cho duø taän maét chöùng kieán bao nhieâu ñau khoå cuûa con ngöôøi vaø chính chaøng cuõng phaûi traûi qua khoâng ít soùng gioù cuoäc ñôøi.

Jacques, anh chaøng theo thuyeát ñònh meänh (nhan ñeà nguyeân baûn: “Jacques le fataliste et son maitre”) cuûa Denis Diderot cuõng raát vui nhoän nhöng khoâng laïc quan nhö Candide. Tuyeân ngoân cuûa Jacques nhö sau: “Jacques noùi raèng vieân ñaïi uùy cuûa anh noùi moïi ñieàu xaûy ñeán vôùi chuùng ta duø toát hay xaáu ôû döôùi traàn theá naøy ñeàu ñaõ ñöôïc vieát ra töø tröôùc treân trôøi kia.”

Cuoán truyeän keå veà cuoäc phieâu löu baát taän cuûa Jacques vaø oâng chuû cuûa anh ta, moät daïng “Don Quichotte”, nhöng ôû ñaây Jacques ngöôøi haàu laïi laø Don Quichotte vaø oâng chuû laïi trôû thaønh Sancho Pansa. ÔÛ thôøi hieän ñaïi cuûa chuùng ta Milan Kundera ñaõ laáy raát nhieàu caûm höùng töø taùc phaåm naøy trong söï saùng taùc vaên chöông cuûa mình.

Daãn daét daøi doøng vaäy thoâi, chöù thaät ra chuùng ta luoân coù moät chieán löôïc raát ñoàng nhaát khi noùi veà soá phaän: soá löôïng laàn taëc löôõi: “Caùi soá noù theá” chaéc haún khoâng nhieàu baèng soá laàn söû duïng nhöõng cuïm töø ñaày phaåm chaát sieâu vöôït: “Vöôït qua soá phaän”, “Choáng laïi söï haåm hiu”, “Giaác mô vöôn tôùi moät ngoâi sao”, vaân vaân vaø vaân vaân.

Chuùng ta hoïc haønh nhö traâu boø, chaáp nhaän hoïc gaïo caû ñôøi ñeå thoaùt khoûi moät vuøng ñaát caèn coãi. Chuùng ta ky coùp tieàn baïc coáng noäp cho moät cuoäc hoân nhaân vôø ñeå ñoåi laáy caùi visa nhaäp cö vaøo moät choán “Eldorado” naøo ñoù. Chuùng ta ñeâm hì huïc mô, ngaøy mieät maøi giaûi moäng mong cho truùng moät con ñeà. Töïu trung laïi laø chuùng ta maûi mieát trong cuoäc chieán ñaáu ñaåy lui soá phaän. Soá phaän cuûa baûn thaân soá phaän tuyeät ñoái laø khoâng ñaùng theøm muoán. [ ]

Ngoïc Thu

ñöôïc soáng. Hai chöõ “giaù maø” ñeán vôùi baø quaù muoän...

Caâu chuyeän 3. “Roài anh aáy seõ nghó laïi. Laøm sao anh ta coù theå boû ñöôïc vôï caùi con coät,” ñoù laø hy voïng cuûa chò. Duø hy voïng aáy raát moûng manh, nhöng vaãn ñuû söùc níu tay chò laïi, khoâng ñoàng thuaän li dò, mong thôøi gian hoøa giaûi 1 naêm seõ coù cô hoäi cho choàng hoài taâm. Ra toøa ly dò chaúng khaùc naøo chòu thua con nhoû kia, chaúng leõ ñeå cho “noù” töï do laáy choàng mình hay sao.

Chò phaûi ñeå cho noù maõi maõi laø keû “daâm phuï” baát chính, maõi maõi mang tieáng laø ñöùa giaät choàng ngöôøi khaùc. Tuy khoâng coøn tình yeâu cuûa oâng choàng, nhöng ít ra, chò cuõng giöõ ñöôïc oâng trong tôø giaáy hoân thuù. Nhöõng ñeâm daøi thao thöùc moät mình, chò bieát oâng xaõ ñang eâm aám chaên goái vôùi “con quyû söù” hoà ly tinh maø loøng chò nhöùc nhoái voâ cuøng.

Phuï nöõ thöôøng coù quan nieäm, sinh ra laø phuï nöõ thì phaûi chòu khoå, phaûi hy sinh, phaûi nhaãn nhòn. Caùi ñöùc hy sinh

chuyeän tieàn löông, anh ta ñem cuùng casino, club maùy heát roài, laáy ñaâu tieàn nuoâi con. Moät mình toâi phaûi gaùnh caû, ñuû moïi loaïi tieàn treân ñôøi. Nhöng maø, keå ra thì, ñaøn oâng ngaøy nay, coù maáy ngöôøi coù traùch nhieäm.

Ai chaû ñi toái ngaøy, ai chaû nhaäu nheït say söa. Thoâi thì, ñeå cho con noù coù ngöôøi goïi laø boá, ít ra toái toái anh ta cuõng coù maët ôû nhaø ñeå boïn treû ñöôïc ra môû cöûa. Thoâi, theá cuõng ñaønh. Nhaø duø sao cuõng caàn coù noùc, duø laø caùi noùc doät.

Taïi vì... 3. Anh ta gaùi guù. Toâi thaäm chí khoâng coøn thieát ghen nöõa. Ghen ñeå laøm gì chöù khi maø anh ta coøn chaû kòp nhôù teân caùc ngöôøi tình. Môùi ñaàu toâi cuõng cay ñaéng laém, cuõng ñònh ñeán ñeå ñaùnh ghen cho anh ta bieát tay. Nhöng töø luùc toâi môùi chæ ñònh vôùi coâ naøy thoâi, thì anh ta ñaõ kòp löôùt qua caû ñoáng coâ khaùc roài. Neáu anh ta yeâu ñöông vôùi moät ngöôøi môùi sôï, chöù anh ta caëp caû thuùng theá naøy thì khoâng chaáp. Ñöôïc caùi, choàng toâi ñi ñaâu cuõng hay hueânh hoang, ñôøi anh ta chæ coù moät vôï. Thoâi, theá hoùa ra anh ta cuõng coøn coù tí leã nghóa. Taïm chaáp nhaän.

Vaäy toâi laáy lyù do gì ñeå boû choàng nhæ? Daï thöa, vì neáu anh ta chæ coù moät trong nhöõng “ñöùc tính quyù baùu” naøy thì toâi coù theå chaáp nhaän ñöôïc, chöù anh ta laïi oâm heát caû caùi xaáu cuûa thieân haï cho rieâng mình theá naøy thì oâi thoâi, toâi chaû theå chòu noåi. Vaø theá laø Teát con Traâu naêm nay

toâi seõ boû choàng.Trong khi caû theá giôùi ngöôøi ta soáng

vôùi moâ hình cha meï ñôn thaân “sole parent” töø haøng chuïc naêm nay thì toâi vieäc gì phaûi laàn löõa nhæ?

Töø muøng Moät naêm nay, toâi khoâng coøn phaûi ngoùng choàng moãi khi anh ta veà muoän vaø töùc anh aùch moãi laàn thaáy bò thaâm huït moät khoaûn tieàn trong ví vì anh ta leùn moùc ñi ñaùnh baïc.

Töø mai toâi khoâng phaûi luïc mobile phone ñeå rình xem anh ta coù “tænh toø” vôùi coâ naøo ñoù hay khoâng. Toâi seõ chæ phaûi traû tieàn ñieän thoaïi vôùi caùi list ngaén nguûi do chính toâi goïi.

Toâi coù hai ñöùa con ngoan ñeå laøm “voán”. Thaäm chí, ñeán baây giôø ngoài nghó, toâi coøn ngaïc nhieân khoâng bieát töø tröôùc ñeán nay, mình caàn choàng ñeå laøm caùi quaùi gì?

Anh ta khoâng bieát caùi voøi nöôùc hoûng phaûi vaën ôû choã naøo ñeå thaùo ra maø söûa. Anh ta chöa bao giôø ñöa toâi ñi laøm moãi saùng hoaëc ñöa con ñi hoïc vì giôø aáy anh ta coøn baän nguû. Neáu ngoài keå toäi choàng, coù leõ toâi caàn haún 3 ngaøy.

Ngaøy mai, seõ chaám döùt taát caû nhöõng böïc töùc, nhöõng ñau khoå, nhöõng daèn vaët. Ngaøy mai, nhaát ñònh Teát naøy toâi seõ haân hoan boû choàng.

Tuù Traân

neáu phaùt hieän ra vôï ngoaïi tình. Ñaøn oâng seõ khoâng ngaàn ngaïi boû phaét coâ vôï voâ traùch nhieäm hoaëc daùm hoãn vôùi meï anh ta. Ñaøn oâng seõ ñaù ngay ra ñöôøng moät coâ vôï ham hoá chôi bôøi maø khoâng bieát chaêm soùc cho gia ñình. Ñoù laø caùi giôùi haïn cuûa ñaøn oâng ñoái vôùi nöûa kia cuûa mình trong cuoäc soáng gia ñình.

Neáu ñaøn oâng luoân cöông quyeát vaø “maïnh tay” thì döôøng nhö ñaøn baø laïi ngöôïc laïi. Giôùi haïn cuûa ñaøn baø naèm ôû ñaâu? Noù döôøng nhö luoân ñöôïc nôùi roäng, vaø nhích daàn vôùi moãi “toäi loãi” ñaøn oâng phaïm phaûi. Yeâu nhau, giôùi haïn cuûa ñaøn baø laø anh ñöøng coù laêng nhaêng.

Ñeán khi laáy nhau, neáu ñaøn oâng troùt laêng nhaêng moät laàn, hay nhieàu laàn, ñaøn baø seõ phaûi tha thöù vì con, vì gia ñình. Caùi giôùi haïn cuõ ñaõ ñöôïc nôùi roäng. Ñaøn oâng ñaùnh vôï, neáu tröôùc kia, seõ khoâng theå coù söï tha thöù. Sau khi laáy nhau, ñaøn baø seõ chòu ñöïng vaø lyù giaûi raèng, vì anh aáy ñang böïc, anh aáy boät phaùt, hoaëc vì anh aáy say...

Cöù nhö theá, caùi giôùi haïn cuûa ñaøn baø seõ luøi daàn cuøng vôùi söï nhaãn nhòn cho ñeán luùc, ñaøn baø töï ñaùnh maát mình, ñaùnh maát baûn ngaõ cuûa mình vì giôùi haïn aáy ñaõ rôi vaøo voâ cöïc.

Ngöôøi ñaøn baø aáy soáng trong möôøi maáy naêm chòu caûnh ñaùnh ñaäp cuûa choàng moãi khi say xæn. Baø vaãn nhaãn nhòn. Cho ñeán moät hoâm, oâng ta lao vaøo ñaùnh vôï, thaèng con trai khoâng chòu noåi, chaïy laïi can, tieän tay caàm caùi keùo ñaâm thaúng vaøo ngöïc cha. Boá cheát, con vaøo tuø, vaø trong moät töông lai khoâng xa, ngöôøi ñaøn baø aáy seõ maát caû hai ñöùa con vì caû hai ñeàu nhuoám maàm beänh AIDS.

Söï aân haän muoän maøng cuûa moät ngöôøi meï ñaõ töøng nghó söï hy sinh vaø nhaãn nhòn cuûa mình seõ mang laïi cho gia ñình moät con ñöôøng soáng. Baø ñaâu ngôø, söï nhòn nhuïc aáy ñaõ ñaåy caùc con cuûa mình vaøo bi kòch khoâng coù cô hoäi laøm moät ngöôøi bình thöôøng, moät cô hoäi

cuûa ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam ñaõ ñöôïc ca ngôïi nhö moät bieåu töôïng theå hieän ñaëc tính cuûa neùt ñeïp phuï nöõ Vieät. Ñeå gia ñình haïnh phuùc, ngöôøi phuï nöõ luoân phaûi hoïc chöõ “nhaãn”. Moïi ñieàu ñeàu ñuùng. Nhöng hi sinh ñeán möùc ñoä naøo vaø nhaãn nhòn ñeán bao nhieâu laø ñuû thì chaúng coù ai coù theå daïy.

Ngaøy mai toâi seõ boû choàngTaïi vì... 1. Anh ta côø baïc. ÖØ, thì toâi

cuõng chòu ñöôïc. Ñaøn oâng duø sao cuõng phaûi coù caùi thuù gì chöù, cuõng nhö ñaøn baø ham saém sanh quaàn aùo, giaøy deùp. Cuõng laø tieâu tieàn caû thoâi. Chæ khaùc chaêng laø ñaøn baø boû tieàn ra coøn mang ñöôïc ngay caùi khaùc veà. Coøn ñaøn oâng ñaùnh baïc thì ñoâi khi cuõng mang veà, coøn laïi laø mang ñi. Thoâi, taïm theá. Chaáp nhaän ñöôïc.

Taïi vì... 2. Anh ta voâ traùch nhieäm. Anh ta chaû bao giôø bieát con caùi uoáng söõa gì, thích chôi gì. Thaäm chí, toâi ñeû anh ta coøn ñi nhaàm beänh vieän. Coøn

Caâu chuyeän 1. Moät ngöôøi vôï ôû UÙc ñaõ töøng röng röng haïnh

phuùc ñeán 2 thaùng trôøi chæ vì moät hoâm, ngöôøi choàng voán thoâ loã cuïc caèn boãng nhieân naém tay chò khi hai ngöôøi ñang cho con ñi daïo ngoaøi coâng vieân. Theá laø bao nhieâu uaát haän, bao nhieâu ñau ñôùn khi ngöôøi choàng aáy ñi Vieät Nam coù boà nhí, khi anh ta boû maëc chò luùc oám ñau ñeå ñi casino ñaùnh baïc, khi anh ta ñaùnh chò vì “toäi” chò baän ñi kieám tieàn veà treã, khoâng kòp naáu côm boãng ñaâu tieâu tan heát.

Chæ vì moät caùi naém tay maø ñôn giaûn, vì hoâm aáy ñeïp giôøi, anh ta ñang coù höùng. Ñaõ hôn moät laàn, ngöôøi ñaøn baø xinh ñeïp, gioûi giang aáy quyeát boû laõo choàng voâ hoïc, thoâ loã, laïi voâ coâng roãi ngheà, chæ bieát aên taøn phaù haïi vaø ñi chim gaùi. Nhöng roài, chæ vì moät lôøi höùa, moät lôøi naên næ, moät caùi naém tay, chò laïi boû qua ñeå xaây döïng cho mình moät aûo töôûng môùi, raèng anh ra seõ söûa chöõa, seõ thay ñoåi.

Moät ñoäng löïc duy nhaát nhöng voâ cuøng lôùn lao khieán chò khoâng döùt ra ñöôïc, aáy laø anh ta laø boá cuûa con chò. Cuoäc ñôøi chò cöù tieáp dieãn nhö theá, khoùc loùc, quyeát chia tay, roài laïi boû qua. Caùi voøng luaån quaån cuûa nhöõng ngöôøi ñaøn baø nhö chò khoâng phaûi laø ít.

Caâu chuyeän 2. Caùch ñaây khoâng laâu, theo doõi tin töùc trong nöôùc nhieàu ngöôøi khoâng theå queân ñöôïc taïi toøa aùn Haø Noäi, hình aûnh ngöôøi phuï nöõ gaøy goø ngoài thaãn thôø sau khi keát thuùc phieân toøa xöû vuï con trai baø ñaâm cheát cha ñeû vaø cuõng laø choàng baø. Ngöôøi ñaøn baø aáy khoâng coøn nöôùc maét ñeå khoùc, chæ bieát aân haän, giaù ngaøy aáy toâi sôùm chaám döùt hoân nhaân vôùi oâng aáy. Thaø toâi moät mình nuoâi con, duø khoán khoù thì con toâi cuõng thaønh ngöôøi chöù ñaâu ñeán noãi xaûy ra bi kòch naøy... Con gieát cha, bieát bao giôø môùi goät röûa ñöôïc caùi toäi taøy ñình aáy. AÂm voâ cöïc

AÁy laø caùi giôùi haïn cuûa ñaøn baø trong cuoäc soáng gia ñình taïi Vieät Nam hoâm nay, duø laø trong hay ngoaøi nöôùc. Ñaøn oâng luoân coù moät giôùi haïn, neáu ñaøn baø phaïm phaûi, moïi chuyeän seõ chaám döùt. 99% ñaøn oâng seõ boû vôï ngay laäp töùc

88 89

Coù moät oâng luaät sö giaø ngöôøi UÙc, sau nhieàu naêm chöùng kieán nhöõng cuoäc hoân nhaân thaát baïi cay ñaéng vaø keøm theo noù laø nhöõng haäu quaû

ñau xoùt ñaõ phaûi thoát leân, taïi sao ngöôøi ta khoâng nghó ñeán vieäc ly dò sôùm hôn ñeå traùnh nhöõng ñau khoå keùo daøi cho caû hai beân ñeán haøng chuïc naêm trôøi? Taïi sao ngöôøi ta laïi töï ñeo cho mình moät caùi goâng naëng neà ñeán theá khi caû hai khoâng coøn tình nghóa? Vaø oâng coù moät lôøi khuyeân, haõy daùm phaù boû moät gia ñình khoâng haïnh phuùc ñeå taïo ra hai gia ñình haïnh phuùc, ñieàu ñoù toát cho taát caû moïi ngöôøi.

Caùnh cöûa naøy ñoùng laïi thì nhöõng caùnh cöûa khaùc seõ môû ra. Moät caâu noùi noâm na khaùc, oâng trôøi khoâng töôùc ñi cuûa ai moïi cô hoäi. Ai cuõng bieát ñieàu ñoù, nhöng ñaøn baø ñoâi khi khoâng bao giôø töï cho pheùp mình ñöôïc coù quyeàn coù cô hoäi. Ñaøn baø coøn töï töôùc ñi cô hoäi cuûa mình. Haõy thay ñoåi suy nghó

Ly hoân khoâng phaûi laø söï ñoå vôõ toài teäÑoâi khi laø söï töï ti, laø söï lo laéng, laø söï sôï haõi, ñaøn baø luoân giöõ chaët nhöõng

thöù maø hoï cho laø ñaùng giöõ, duø ñoâi khi noù ñaõ moác theách. Moät gia ñình khoâng haïnh phuùc. Moät ngöôøi choàng baïo löïc vaø voâ traùch nhieäm. Moät cuoäc soáng beõ baøng maø bao nhieâu cay ñaéng ñeàu ñoå leân ñaàu ngöôøi ñaøn baø. Nhöng hoï khoâng daùm choái boû noù, chaám döùt noù.

Nhöõng caùnh cöûa khaùc ñoái vôùi ñaøn baø döôøng nhö laø moät söï xa xæ. Hoï ngaïi phaûi ñi môû cöûa, ngaïi phaûi ñi tìm cô hoäi môùi. Hoï chæ ñi tìm cô hoäi khaùc hoaëc ngoài chôø cô hoäi khaùc khi ñaõ bò ñaåy ñeán theá cuøng cöïc.

Ñöøng ñoùng kòch vôùi ñôøiÑaøn baø sôï nhaát caùi tieáng “con khoâng cha”, roài sôï dö luaän xì xaøo toäi “gaùi

boû choàng”. Nhieàu ngöôøi khoâng daùm ly dò vì nghó, ñeå con coù ñöôïc maùi aám. Nhöng caùi maùi aám giaû taïo, nôi choàng khoâng nhìn maët vôï, vôï haän choàng aáy coù theå ñem ñeán haïnh phuùc cho nhöõng ñöùa treû, nôi chuùng caûm nhaän roõ muøi vò cuûa söï giaû doái veà tình caûm?

Moät ngöôøi ñaøn baø khoâng coøn tình caûm vôùi choàng nhöng haøng ngaøy vaãn phaûi cöôøi noùi, phaûi toû roõ söï aâu yeám vôùi choàng tröôùc maët con caùi, tröôùc maët hoï haøng laøng xoùm. Roài toái toái laïi aâm thaàm oâm goái moät mình. Ngöôøi ñaøn baø aáy ñöôïc gì trong söï “giaû vôø” aáy?

Moät ngöôøi ñaøn baø bò choàng boû löûng haøng naêm vaø ñi vôùi ngöôøi khaùc. Nhöng

chò nhaát quyeát khoâng ly dò duø oâng choàng ñeà nghò. Chò ta coá raøng buoäc choàng baèng tôø giaáy ñaêng kyù keát hoân moûng manh vì nghó seõ coù ngaøy anh ta quay laïi. Naêm thaùng moøn moûi, ngöôøi vôï aáy vaãn ñôïi chôø...Nhöng cuoái cuøng, ñaøn baø vaãn coù

cô hoäi cho mìnhMoät ngöôøi quen thaân laâu ngaøy, coâ

vöøa môùi laáy ngöôøi choàng thöù hai. Cuoäc hoân nhaân thöù nhaát ñaùnh daáu baèng tình yeâu keùo daøi 10 naêm vaø cuoäc soáng vôï choàng keùo daøi ñuùng 10 thaùng. 10 thaùng chung soáng ngaén nguûi nhöng cuõng ñuû ñeå coâ nhaän ra mình khoâng theå soáng vôùi anh choàng tröôùc, moät ngöôøi ñaøn oâng khoâng coù chí tieán thuû vaø nhu nhöôïc.

Moïi chuyeän chaám döùt khi ngöôøi choàng treû boät phaùt ñaùnh vôï. Moïi vieäc chaám döùt ngay laäp töùc. Vôùi coâ, haønh vi ñaùnh vôï khoâng bao giôø ñöôïc tha thöù, duø chæ moät laàn. Laàn naøy anh ta daùm giô tay thì laàn sau anh ta seõ laëp laïi, coâ baûo theá, chöa keå coâ coøn ñang laøm vieäc trong toå chöùc “women’s rescue” moät boä phaän cuûa Boä xaõ hoäi chuyeân giuùp caùc phuï nöõ bò (choàng) baïc ñaõi. Hai vôï choàng trí thöùc treû keát thuùc hoân nhaân choùng vaùnh vì chöa kòp coù con vaø khoâng coù gì raøng buoäc.

Cuoäc hoân nhaân thöù hai ñem ñeán cho coâ haïnh phuùc vôùi ngöôøi choàng maïnh meõ, yeâu vôï, taâm lyù. Hoï chuaån bò ñoùn nhaän ñöùa con ñaàu trong nieàm vui dòu daøng cuûa moät gia ñình traøn ñaày ha-ïnh phuùc, vôùi ba meï choàng taâm lyù vaø thöông yeâu, thoâng caûm vôùi con daâu.

Ngöôøi phuï nöõ maïnh meõ nhö coâ giôø ñaây khoâng coøn laø quaù hieám. Coù nhöõng phuï nöõ queân mình caû ñôøi, chaáp nhaän bò chaø ñaïp vaø cuõng coù caû nhöõng ngöôøi bieát toân troïng giaù trò baûn thaân ñeán töøng centimet. Phuï nöõ daùm quyeát ñònh chuû ñoäng chaám döùt hoân nhaân thöôøng laø nhöõng ngöôøi cöùng raén, coù caù tính. Coäng vôùi ñoù, hoï thöôøng laø nhöõng ngöôøi coù kieán thöùc, hieåu bieát hoaëc hoaït ñoäng trong nhöõng lónh vöïc môû, coâng vieäc mang ñeán cho hoï söï höôùng ngoaïi, ñem ñeán cho hoï söï töï tin ñeå saün saøng vöùt boû nhöõng thöù khoâng coøn giaù trò ñeå ñoùn nhaän nhöõng cô hoäi môùi, cuoäc soáng môùi.

Chung Nhi

chieám soá ñoâng trong xaõ hoäi, chæ moät soá ít môùi coù söï nghieäp.

Nhieàu ngöôøi ñaøn oâng ñaõ bò “thoåi” ñeán bôø cöïc ñoan cuûa cuoäc soáng laø phaûi coù söï nghieäp, phaûi laø keû maïnh, laø con ñöïc ñaùng gôøm nhaát. Moät con ñöïc ñaùng gôøm thì seõ chieám ñoaït ñöôïc nhieàu tieàn baïc, quyeàn löïc, taøi saûn vaø thaäm chí caû raát nhieàu gaùi ñeïp.

Höôûng thuï cuõng laø moät kieåu thoûa maõn daãn ngöôøi ta ñeán caûm giaùc haïnh

Taïi sao laïi phaûi hoïc nhau caùch noùi mieät thò nhöõng ngöôøi ñaøn

oâng coù traùch nhieäm vôùi gia ñình vaø toân vinh nhöõng ai bieát (nguïy bieän) noùi maáy chöõ “soáng cheát” vì söï nghieäp?

Thaát baïi khi maát gia ñìnhThöôøng ngöôøi ñôøi vaãn cho raèng ñaøn

oâng thaát baïi neáu ñeå maát söï nghieäp. Nhöng toâi nghó maát söï nghieäp chæ laø keùm may maén. Ñeå maát gia ñình môùi laø söï thaát baïi ñeán traéng tay cuûa ñaáng maøy raâu.

Vôùi quan ñieåm keû ñeå maát söï nghieäp laø keû thaát baïi, giaù trò cuûa ngöôøi ñaøn oâng ñöôïc ñoàng nhaát vôùi chöùc quyeàn, tieàn baïc..., nhöõng thöù bieåu hieän söï maïnh meõ cuûa gioáng ñöïc. Nhöng toâi nghó, ñaøn oâng hay con ñöïc neáu coù ñöôïc nhieàu söùc maïnh thì chæ laø söï may maén. May maén theo yù nghóa laø coù thì toát, khoâng coù cuõng chaúng sao.

Nhöõng ngöôøi khoâng taùn ñoàng yù kieán naøy cho raèng, söï nghieäp theå hieän taøi vaø trí cuûa ñaøn oâng. Chaúng sai. Nhöng khoâng chæ coù söï nghieäp môùi caàn ñeán taøi vaø trí. Vieäc giöõ gìn, baûo veä vaø phaùt trieån haïnh phuùc gia ñình mình cuõng ñoøi hoûi taøi trí nhieàu khoâng keùm.

Taøi vaø trí coù hai maët, caû xaáu vaø toát. Söï nghieäp coù theå coù ñöôïc baèng taøi-trí xaáu hoaëc toát, coøn haïnh phuùc gia ñình thì khoâng theå coù ñöôïc baèng taøi-trí xaáu.

Caùi coát yeáu ñeå toâi cho ngöôøi ñaøn oâng thaát baïi khi ñeå maát gia ñình laø ôû choã, gia ñình laø phaàn quan troïng trong taâm hoàn, laø moät moùn quaø mang tính baûn naêng maø Thöôïng ñeá ñaõ ban cho con ngöôøi. Baïn sinh ra töø gia ñình, lôùn leân trong gia ñình, ñeán tuoåi laïi coù gia ñình rieâng, coù con caùi vaø chuùng noù seõ tieáp tuïc voøng quay ñoù. Chæ coù ñieàu, gia ñình cuûa moãi ngöôøi haïnh phuùc hay khoâng tuøy thuoäc vaøo khaû naêng xaây döïng, baûo veä vaø phaùt trieån noù cuûa caùc thaønh vieân.

Vaø ñaøn oâng ôi, taïi sao laïi choái boû vai troø “oâng chuû” gia ñình cuûa mình trong tröôøng hôïp naøy? Taïi sao laïi khoâng noùi veà chuyeän gia ñình mình coù haïnh phuùc hay khoâng maø laïi noùi quaù nhieàu veà söï nghieäp? Taïi sao laïi phaûi hoïc nhau caùch noùi mieät thò nhöõng ngöôøi ñaøn oâng coù traùch nhieäm vôùi gia ñình vaø toân vinh nhöõng ai bieát “soáng cheát” vì söï nghieäp?

Keû ñeå maát gia ñình töùc laø ñeå maát vieân ngoïc minh chaâu quyù baùu cuûa taâm hoàn mình. Coøn söï nghieäp laïi laø thöù beân ngoaøi taâm hoàn. Baïn sinh ra khoâng nhaát thieát phaûi coù söï nghieäp naøo caû. Baïn vaãn ñi laøm vaø kieám aên baèng moïi caùch. Baïn chaúng cheát ñoùi, gia ñình baïn khoâng thieáu thoán. Vaø theá laø oån.

Söï nghieäp khoâng ñoàng nghóa vôùi coù coâng vieäc ñeå laøm. Khoâng ai noùi veà söï nghieäp cuûa moät coâng nhaân ôû haõng, moät thôï toùc, thôï nail, hay moät nhaân vieân bình thöôøng. Maø nhöõng ngöôøi naøy laïi

hoûi baïn phaûi coù. Hoïc ôû tröôøng lôùp ra, caïnh tranh nhau, daãm ñaïp nhau trong coâng vieäc ñeå giaønh lôïi theá veà quyeàn chöùc, söï nghieäp cuõng khoâng ñoøi hoûi baïn nhieàu toá chaát caù nhaân ñeán theá!

Nöôùc maét ö? Quaù khoù vôùi nhöõng ngöôøi ñaøn oâng noâng noåi hoaëc boïn duõng töôùng voâ taâm. Vaø neáu gia ñình baïn khoâng deã daøng coù haïnh phuùc, baïn seõ khoùc ñöôïc bao nhieâu laàn ñeå giöõ gìn noù, ñeå nhaãn naïi tìm giaûi phaùp khaùc

Bình ñaúng Nhaân vieân ban thaêm doø yù kieán

hoûi moät ngöôøi ñaøn oâng: - Thöa oâng, oâng coù uûng hoä vieäc

ñaøn oâng vaø phuï nöõ phaûi ñöôïc hoaøn toaøn bình ñaúng khoâng.

- Toâi thì toâi hoaøn toaøn uûng hoä, ngöôøi ñaøn oâng ñaùp, nhöng ñeå toâi hoûi vôï toâi xem coâ aáy coù cho pheùp nhö vaäy khoâng.

phuùc. Maø caûm giaùc haïnh phuùc coù ñöôïc töø höôûng thuï taøi saûn, tieàn baïc, quyeàn löïc vaø ñaøn baø ñeïp laïi deã daãn ngöôøi ta ñeán söï sa ñoïa veà taâm hoàn hôn laø giuùp taâm hoàn keû ñoù tröôûng thaønh.

Taát nhieân coù söï nghieäp thì khoâng sai. Vaø cuõng chaúng coù gì sai neáu ai ñoù khoâng coù söï nghieäp.

Ñaøn oâng cuõng caàn nöôùc maétTheá thì, ñaøn oâng bieát laøm vieäc gì neáu

khoâng vì söï nghieäp? Baïn ñöøng nhaàm nhieàu theá. Neáu baïn chuyeån höôùng sang gia ñình cuûa mình, baïn seõ thaáy caùi “vía anh huøng” khoâng deã thaønh coâng ñaâu. Baïn ñang dö söùc löïc, trí tueä, thôøi gian? Haõy doàn cho gia ñình. Baïn töø töø seõ thaáy, khoâng deã ñeå coù vaø giöõ ñöôïc moät gia ñình haïnh phuùc, theá maø tröôùc ñaây mình chaúng daønh cho noù söï quan taâm caàn thieát.

Ñaøn oâng muoán coù moät gia ñình thaät haïnh phuùc, beàn vöõng thì caàn coù söï taâm huyeát, yù chí, söùc löïc, trí tueä, thôøi gian. Vaø coøn caàn gì nöõa? Caàn caû nöôùc maét, loøng bao dung cuûa moät taâm hoàn lôùn, taâm hoàn cuûa ngöôøi ñaøn oâng tröôûng thaønh veà nhaân caùch. Caùi ñoù khoâng nhaát thieát phaûi coù trong söï nghieäp, nhöng söï beàn vöõng cuûa gia ñình laïi ñoøi

thay vì ñôn giaûn vaø “yeâng huøng” noåi giaän vaø ñaïp tung noù? Vôùi vôï con, baïn phaûi laø ngöôøi ñaøn oâng vöõng vaøng nhö baøn thaïch ñeå laøm choã döïa.

Xöa nay ngöôøi ta cöù hoøa nhau söï boû beâ gia ñình vaø vieäc phaán ñaáu ñeå tìm söï nghieäp. Hoùa ra, theo söï nghieäp coøn deã hôn, coøn sôùm coù caùi ñeå khoe khoang, töï maõn. Thaûo naøo maø ña phaàn ñaøn oâng thích mæa mai nhöõng ngöôøi chuyeân chaêm lo, gìn giöõ gia ñình. Khoù quaù, laøm khoâng ñöôïc thì tìm caùch haï thaáp giaù trò xuoáng ñoù thoâi, ñeå ñôõ thaáy theïn vôùi mình... Ñi tìm söï nghieäp kieåu naøy thì... heøn thaät!

Ngoïc Lieân

Ai löøa ai? Hai ngöôøi ñaøn oâng noùi chuyeän vôùi

nhau. Moät ngöôøi haäm höïc:- Vôï toâi ñang löøa doái toâi.- Laøm sao anh bieát?- Toái hoâm noï coâ aáy khoâng veà nhaø.

Khi toâi hoûi thì coâ aáy traû lôøi raèng ñaõ nguû ôû nhaø Höông, coâ baïn thaân nhaát cuûa coâ aáy.

- Theá thì sao?- Coâ aáy noùi doái. Chính toâi môùi nguû

ôû nhaø Höông toái hoâm ñoù.

90 91

Baïn thaân, Quaû toâi cuõng nhö baïn

phaûi thaûng thoát keâu leân “Taïi sao laïi nhö vaäy!” khi xem caùch haønh xöû veà vaên hoùa ngaém hoa cuûa ngöôøi Haø Noäi, maø baïn ñaõ göûi cho toâi. http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=295526&ChannelID=10

loøng Haø Noäi. “Ñöôøng Hoa” (Nguyeãn Hueä) ôû Saøi

Goøn hoâm nay thaät loäng laãy cuøng phoá thò trong maáy ngaøy Teát. Thaät ra thì Chôï Hoa Nguyeãn Hueä ñaõ coù töø laâu ñôøi tröôùc 75 nhö chuùng ta bieát, moät daïo khoaûng ñaàu thaäp nieân 90 (toâi khoâng nhôù chính xaùc 92-93 gì ñoù) noù bò deïp vaøo coâng vieân Tao Ñaøn, nhöng roài nhôø “quaàn chuùng” Saøi Goøn “phaûn aûnh” maïnh quaù, neân chæ sang naêm sau laø chôï hoa laïi ñöôïc trôû veà ñaïi loä Nguyeãn Hueä, cho ñeán naêm 2004 thì chính thöùc mang teân laø “ñöôøng hoa” Nguyeãn Hueä vaøo nhöõng ngaøy Teát vôùi nhöõng trieån laõm quy moâ hôn chöù khoâng coøn thu goïn laø chôï hoa nöõa. Theo baùo Tuoåi Treû trong

Haø Noäi maø toâi laø moät “live-witness” trong thôøi gian toâi soáng ôû ñaây. Cho ñeán luùc toâi ñeán soáng vaø laøm vieäc taïi Haø Noäi vaøo ñaåu nhöõng naêm 90 luùc ñoù coøn coù raát nhieàu nhaø, ôû nhieàu khu phoá chaúng bao giôø xaøi thuøng raùc caû (baây giôø chaéc cuõng vaäy!). Thöù gì khoâng xaøi cöù vöùt ra maët loä laø chaäp sau coù ngöôøi khaùc nhaët ngay. Thaäm chí hoï coøn noùi raèng, ôû Haø Noäi ngay caùi thöù caùi thöù “mìn choù ò” treân treân ñeâ Yeân Phuï ngöôøi ta coøn ñi nhaët veà laøm cuûa rieâng nöõa laø... (noùi gì hoa treân phoá hoa ngaøy Teát). Vaø cuõng trong nhöõng naêm toâi ôû Haø Noäi, toâi ñaõ gaëp nhieàu chuyeän “linh tinh” nhö con gaø nhaûy qua, con choù nhaûy laïi, nöôùc maùng xoái

Coâ khaùch ñoäc Baéc du...”). Ñang coøn chöa bieát tìm ai chia seû moái saàu phaûi xæn moät mình nôi ñaát Baéc thì...

Chaäp sau, coù ba anh thôï phuï xaây (laø loaïi coâng nhaân khuaân gaïch vaùc xi maêng trong coâng tröông xaây caát) ñeøo nhau treân chieác xe ñaïp thoà phi ñeán, vöùt xe ngaû raàm choång keành ra ñaát ba anh nhaûy thoùt leân ngoài kieåu nöôùc luït choàm hoûm treân chieác baêng goã ñoái dieän vôùi toâi. Cuõng goïi bia hôi vaø pheùt vôùi nhau raát laø noå chuyeän. Toâi cuõng thuoäc loaïi “oâng taùm” nhieàu chuyeän vaø khoaùi mua vui, neân chæ tí sau laø coù ñeán 4 caùi maùy noå vang trôøi beân coâ haøng phôû gaùnh chöù khoâng phaûi ba. Nghe toâi noùi gioïng mieàn Nam, töôûng toâi laø “ngöôøi Saøi Goøn” moät anh hoûi “Seáp trong Nam ra coâng taùc aø!” Toâi öø ñaïi cho qua chuyeän, anh beøn tieáp:

“Em coù vaøo Saøi Goøn naêm 76, luùc ñoù vöøa “hoøa bình” xong em vaãn coøn trong boä ñoäi. Hoâm ñoù gaàn Teát nhö hoâm nay, em ñöôïc nghæ pheùp, neân ñi tìm baø coâ hoï ôû ñang ôû Saøi Goøn töø hoài di cö. Em coù bieát baø aáy laø ai ñaâu chæ coù caùi ñòa chæ do boá em ñöa laø baø aáy ôû ñaâu Thò Ngheø... Töø ñôn vò em ôû Taây Nguyeân veà ñeán ga Bình Trieäu luùc 10 giôø ñeâm, em hoûi thaêm ñöôøng ñi thì ñöôïc moät “haèng Saøi Goøn” noù baûo xa laém, ñeâm nay nguû ôû ga ñi, saùng mai noù seõ ñeøo em ñi tìm. Noù thueâ cho em chieác chieáu ñeå nguû ñôõ beân saân ga, roài coøn ñem moät chai quoác luûi (röôïu ñeá trong Nam) vôùi con khoâ möïc ñaõi em... Luùc ñoù em baûo thaàm... “ñ...t” meï maøy ñònh löøa maø traán (cöôùp) oâng ñaáy aø!” Seáp xem laøm “ñôø eùo” gì maø coù thaèng khoâng quen laïi toát vôùi mình theá. Hôn nöõa luùc ñoù maáy thuû tröôûng trong ñôn vò em cöù “chính trò” vôùi boïn em laø boïn nguïy coøn caøi ngöôøi laïi ñoâng laém...”

Caâu chuyeän coù trôùn, anh chaøng xoay qua coâ em baùn phôû quaùt theâm maáy moùn “chaát löôïng” hôn. Bia hôi ñöôïc

gaït qua ñoåi baèng maáy lon bia hoäp Tiger cho xòn, treân baøn môùi ñöa ra ñóa aùp chaûo xaøo thòt boø thôm phöùc. Theâm caû nöûa con gaø luoäc chaët mieáng to ñeå “oâng anh Saøi Goøn” aên vôùi muoái tieâu laù chanh cho noù... oaùch”. Lieác nhìn maáy moùn “ñaëc saûn” cao caáp hôn vöøa ñöôïc coâ em baùn haøng baøy ra treân baøn toâi cuõng “ñoäng naõo” trong ñaàu: “Maû boá ba thaèng maøy. Thaáy anh Hai maøy laø Saøi Goøn thì ñònh “veõ” thaèng anh maøy ñaáy aø!”

Nhöng roài nhìn coâ haøng baùn phôû (cuõng khaù xinh) ñang cöôøi vui vì toái nay coâ chôùp ñöôïc 4 oâng bôïm aên khoûe uoáng nhieàu. Vaø nhìn caùi baøn phôû leà ñöôøng cuûa naøng ñeå “ñònh löôïng giaù trò” thì toâi... chaáp ba anh kia coù xôi saïch caû haøng gaùnh naøy (mieãn ñöøng xôi luoân coâ em baùn haøng) thì caùi boùp trong tuùi toâi vaãn dö söùc cho 3 anh naøy aên ñeán ... “voâ tö.”

Vaäy laø theâm bia lon, theâm ñoà nhaém, vaø caâu chuyeän tieáp tuïc....

“Luùc ñoù em nghó “thaèng Saøi Goøn” ñoù noù muoán traán loät em, nhöng roài em nghó mình laø boä ñoä chæ coù caùi boàng (bao vaûi ñöïng gaïo vaø maáy thöù linh tinh cuûa boä ñoäi) thoâi chöù coù caùi “böø uoài” gì ñaâu maø cho noù traán... Hôn nöõa luùc ñoù coøn treû, môùi vaøo boä ñoäi em coøn maùu laém, em nghó - vöôït tröôøng sôn vaøo ñaây ñaùnh Myõ oâng coøn chaúng haõi, laïi haõi caùi con khoâ möïc vôùi chai quoác luûi cuûa maøy thì thieät laø... nhuïc... Theá laø em cöù “voâ tö” laên quay vôùi noù... Toái hoâm ñoù chaúng coù chuyeän gì heát, saùng ra noù möôïn chieác xe maùy (Honda) ñeøo em ñi tìm baø coâ hoï ôû Thò Ngheø... Meï noù! Nhaø Saøi Goøn heûm vôùi hoùc caùi “ñôø eùo” gì maø “suît” (sur) tôùi “suît” lui naêm baûy soá. Caùi “thaèng khoâ möïc” ñoù noù laø daân Saøi Goøn chính toâng maø tìm coøn chaúng ra nöõa laø... Theá laø em vaø noù veà laïi ga Bình Trieäu, thôøi may gaëp ñoaøn xe boä ñoäi ñi Baéc, em nhaûy xe ñi nhôø veà Haø Noäi

luoân, thoâi khoâng tìm nöõa... Töø ñoù ñeán nay em chaúng coù dòp vaøo Saøi Goøn, vaø cuõng chaúng bieát caùi thaèng Saøi Goøn ñoù noù laø thaèng... chuoái naøo...”

Caâu chuyeän lan qua nhieàu ñeà taøi khaùc, keùo theo ñaâu chöøng caïn keát bia vôùi vaøi ba dóa nhaäu nöõa thì... tính tieàn. Toâi ñöôïc coâ haøng baùo cho bieát toång coäng laø 160 ngaøn caû bia laãn moài (khoaûng 20 ñoâ naêm 1993). Toâi moùc ví traû tieàn thì moät maøn baát ngôø xaûy ra, hai anh thôï xaây beøo nheøo kia oâm cöùng laáy toâi, ñeå caùi thaèng baéc kyø “ñôø eùo” vôùi “böø uoài” nhö phaùo naõy giôø kia, tranh vôùi toâi maø traû tieàn. Noù moi heát caû tuùi tröôùc laãn tuùi sau, tuùi treân tuùi döôùi v..v.. ra moät naém tieàn leû nhaøu naùt loaïi giaáy nhoû 200, 500, ñoàng (baây giôø ñaõ tuyeät chuûng) vuoát thaúng töø tôø ñeám tôùi ñeám lui (sôï thieáu) ñeå thanh toaùn caùi maâm nhaäu cho coâ haøng phôû. Caû naém tieàn cuõ naùt baån xi maêng voâi gaïch cuûa noù vöøa ngaùm vôùi ñoáng ly ñóa “cao caáp” treân baøn.

Luùc ñoù toâi coù thoaùng hoái haän vì naõy giôø cöù nghó toâi seõ laø “khoå chuû,” neân coù luùc toâi coøn goïi “kình” theâm bia moài vôùi noù ñeå “cho boïn maøy phaûi “aán töôïng” vôùi anh Hai Saøi Goøn cuûa maøy laø ta ñaây...” Vaäy maø toâi laïi bò hai thaèng baïn noù cheøn cöùng ñeå noù daønh laøm ngöôøi “traû nôï tình xa” cho caùi thaèng Saøi Goøn cheát tieät naøo ñoù hôn caû chuïc naêm tröôùc ñaõ ñaõi noù con khoâ möïc, vaø baây giôø noù thaáy toâi laø Saøi Goøn neân traû laïi baèng caùch veùt caïn tuùi treân tuùi döôùi veùt heát tieàn lao ñoäng töøng ngaøy cuûa noù khoâng bieát laø bao laâu ôû coâng tröôøng. (Luùc sau naøy toâi ñöôïc bieát löông coâng nhaät cho phuï xaây naêm ñoù taïi Haø Noäi chæ coù 7 ngaøn / ngaøy.)

Cuoái cuøng thì cuõng chia tay, toâi cho ba “thaèng” phuï xaây baéc haø kia taám danh thieáp nôi toâi laøm, vaø vaø “tình thöông meán thöông” môøi tuïi noù trôû laïi nhaäu tieáp vôùi toâi baát cöù luùc naøo... Vaäy maø nhieàu naêm sau, cho ñeán ngaøy toâi rôøi Haø Noäi chaúng moät laàn thöù hai toâi gaëp laïi ba tay thôï phuï xaây naøy. Coù leõ moùn nôï vôùi thaèng khoâ möïc ôû ga Bình Trieäu ñaõ ñöôïc noù ñeø toâi maø traû xong, neân ñaõ ñuû cho loøng noù thanh thaûn vôùi moät lôøi göûi gaám veà “ngöôøi phöông Nam,” trong ñoù coù tri kyû cuûa noù ôû ga Bình Trieäu naêm xöa. Duø noù bieát laø toâi chaúng heà quen caùi thaèng Bình Trieäu coùc caén naøo ñoù coù caùi maët mo troøn meùo nhö theá naøo.

Ñuùng laø “keû só baéc haø” chaùnh hieäu con nai vaøng, thì “phong thaùi” cuõng khaùc ngöôøi hôn nhöõng “ñænh cao” chaøng haûng khaùc.

Baïn aï. Roài gioøng ñôøi vaãn cöù tieáp dieãn troâi, toâi ôû laïi Haø Noäi laøm vieäc roøng raõ nhieàu naêm nhö ñaõ keå. Moät ñeâm, (hình nhö laø böõa ñoù toâi bò thaát tình vôùi ngöôøi em Kinh Baéc hay naøng tieân beân gioøng Toâ Lòch gì ñoù), 11 giôø ñeâm toâi phoùng xe Honda baït maïng

nöôùc thì chi phí ñeå thöïc hieän Ñöôøng Hoa Nguyeãn Hueâ vaøo naêm roài (2008) laø 1.5 trieäu ñoâ la Myõ do “quaàn chuùng” laø 7 coâng ty kinh doanh trong khu vöïc ñoùng goùp thöïc hieän (maø nhaø nöôùc ta goïi laø “xaõ hoäi hoùa” chi phí) chöù khoâng söû duïng ngaân saùch nhaø nöôùc.

Khoâng rieâng chæ ôû Saøi Goøn maø nhieàu thaønh phoá tænh thaønh khaùc cuõng duøng hoa trang trí cho ñöôøng phoá vaøo nhöõng ngaøy Teát. Nhö ôû Ñaø Naüng chaúng haïn maø khoâng coù ôû ñaâu “bò” gì heát. Theá thì taïi sao chæ phoá hoa beân bôø Hoà Göôm cuûa Haø Noäi laø “banh ta loâng” khi ngay khi naêm ñaàu tieân môùi ngaáp ngheù laøm “phoá hoa” ngaøy Teát theo coâ em Saøi Goøn?

Taïi sao “ngöôøi” ôû moät nôi hay noùi veà “vaên hoùa ñeán voâ haïn,” maø laïi coù trình ñoä “vaên hoùa quaù giôùi haïn” nhö vaäy?

Wow! Coù theå baïn cuõng nhö toâi, chuùng ta ñaõ coù caû ngaøn caâu traû lôøi saün... Taïi... Bò... Thì... Laø... Maø... v..v...

Bieát roài khoå laém noùi maõi... Thoâi thì toâi xin keå cho baïn vaøi caâu chuyeän veà

nhaø naøy xòt tyù qua nhaø kia laø coù... aùn maïng ngay. Ngöôøi ta coù theå gieát nhau deã daøng (vaø chòu tuø) bôûi maáy thöù raát coûn con.

Coù ngöôøi ngao ngaùn lyù giaûi vôùi nhau raèng “Maáy möôi naêm u toái cuûa vaän ñôøi ñoå leân ñaàu daân Vieät caû Baéc laãn Nam, ngöôøi Vieät baây giôø bò phaù saûn khoâng chæ laø vaät chaát cuûa caûi maø coøn luoân ñeán caû con ngöôøi, ñaïo ñöùc suy ñoài ñeán theâ thaûm...” ÖØ thì ñuùng vaäy baïn aø! Vaø 10 naêm toâi soáng ôû Haø Noäi, toâi ñaõ taän maét chöùng kieán nhieàu vuï loaïi “chuyeän töôûng nhö ñuøa” maø laïi laø “thöôøng ngaøy xöù huyeän.” Vaäy, coù leõ toâi seõ coøn mang naëng caùi ñònh kieán naøy nhieàu hôn laø ngöôøi khaùc neáu nhö...

Hoâm ñoù, cuõng laø nhöõng ngaøy caän Teát nhö baây giôø buoåi toái buoàn thiu toâi thaû ra ngoài ôû haøng phôû gaùnh beân kia ñöôøng gaàn nôi toâi ñang ôû. Goïi moät baùt loøng gaø toâi baét chöôùc oâng tieán só Nguyeãn Thöôïng Hieàn naêm xöa, ngoài ñoäc aåm lai rai vaøi coác bia hôi nhìn nhöõng caùnh chim nhaïn ñaõ bay heát veà phöông Nam chæ coøn mình ta coâ ñoäc nôi ñaát Baéc (“Quaàn nhaïn giai Nam tröôøng,

mieãn ñöøng xôi luoân coâ em baùn phôû xin ñeïp naøy thì caùi boùp trong tuùi toâi vaãn dö söùc cho 3 anh naøy aên nhaäu ñeán ... “voâ tö”.

Phöông “N”Thieät laø thaáy “buoàn ôi laø buoàn” cho

caùi “vaên hoùa giôùi haïn” ôû moät nôi coù theå noùi veà “vaên hoùa” ñeán... voâ haïn cuûa xöù mình.

Ñi treân ñöôøng phoá Vieät Nam hoâm nay baát cöù ngoùc ngoõ naøo cuûa Saøi Goøn, Haø Noäi vaø caùc tænh thaønh khaùc ngöôøi ta ñeàu thaáy nhan nhaûn nhöõng baûn hieäu, bieåu ngöõ coù 2 chöõ vaên hoùa. Töø khu phoá vaên hoùa, neáp soáng vaên hoùa, nhaø vaên hoùa, coâng vieân vaên hoùa, vaên hoùa aåm thöïc, vaên hoùa mua saém, vaên hoùa kinh doanh v..v... Coøn treân baùo ñaøi, caùc “phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng...” cuõng khoâng bieát cô man naøo maø ñeám cho heát maáy chöõ vaên hoùa. Thí duï trích caâu môû ñaàu cuûa baøi vieát veà “Choïi Traâu” ôû Ñoà Sôn (treân Website www.Cinet.Gov.vn) nhö sau:

“Haûi Phoøng - vuøng ñaát coù truyeàn thoáng vaên hoaù vôùi nhieàu di tích lòch söû vaø danh thaéng mang ñaëc tröng cuûa mieàn bieån. Trong nhöõng di saûn vaên hoaù aáy, noåi baät laø leã hoäi choïi traâu Ñoà Sôn. Ñaây laø hình thöùc sinh hoaït vaên hoùa xuaát hieän töø laâu vaø rieâng coù ôû Ñoà Sôn, laø moät sinh hoaït vaên hoaù, toân giaùo, ngheä thuaät truyeàn thoáng phaûn aùnh cuoäc soáng vaät chaát vaø taâm linh cuûa moät coäng ñoàng trong quaù khöù. Coù theå noùi, hoäi choïi traâu Ñoà Sôn laø moät leã hoäi mang ñaäm baûn saéc vaên hoaù daân toäc Vieät Nam.”

Chæ moät caâu vaên ngaén thoâi maø chöõ vaên hoùa ñöôïc laäp laïi ñeán 5 laàn thì söï kieän “vaên hoùa” chaéc phaûi laø khaù “aán töôïng” vôùi daân mình. Tieác thay! Döôøng nhö ngöôøi Vieät mình coøn coù moät thoùi quen raát deã thöông ñoù laø “noùi moät ñaøng, laøm moät neûo...”

Cuõng nhö baïn, toâi laø ngöôøi mieàn Nam, nhöng luùc tröôùc toâi laïi coù caùi may maén soáng vaø laøm vieäc ôû Haø Noäi roøng raõ gaàn 10 naêm. Vì vaäy khi noùi veà ngöôøi Haø Noäi vaët truïi hoa treân con phoá hoa ngaøy Teát toâi khoâng laáy gì laøm laï... Chæ laï laø khoâng bieát maáy “cao nhaân “ naøo (cuõng ngöôøi Haø Noäi) laïi ñaõ coù gan cuøng mình neân môùi “daùm” ñem hoa ñi trieån laõm treân phoá giöõa

92 93

giöõa côn gioù loäng trôøi Thu cuûa ñeâm Haø Noäi, ñeå roài moät chieác xe hôi baûng soá NG (ngoaïi giao ñoaøn) ñaâm toâi moät phaùt vaêng boång leân trôøi roài ñaùp xuoáng ñaát theo kieåu mít ruïng, chuøi theâm treân maët loä caû ñoaïn daøi nöõa toâi môùi chòu caám maët voâ ñoùng raùc beân veä ñöôøng. Hoàn phaùch phi thaúng moät leøo ñeán tröôùc coång thieân ñaøng. Coøn ñang ñöùng ngaém ngheù ñoïc noäi quy ñeå xin voâ cöûa, thì gaëp teân gaùc coång noù noùi luùc ôû traàn gian toâi mang toäi ngaäp ñaàu, daùm chung tình moät löôït ñeán maáy coâ caû Baéc laãn Nam (luùc ñoù toâi coøn chöa coù “dzôï”) neân noù khoâng cho vaøo. Vaäy laø bò ñuoåi ngöôïc xuoáng... döôùi.

3 giôø ñeâm (sau 4 tieáng hoân meâ) toâi ngaùp ngaùp tænh daäy trong beänh vieän. Ñaàu toâi eâ aåm söng vuø troøn hoay nhö traùi döa haáu böï, toaøn thaân khi teù bò chuøi döôùi maët loä moät ñoaïn daøi traày söôùt ñeán thaáu xöông. Toâi hí con maét huùp ñeå nhìn xem caûnh quang ñòa nguïc nhö theá naøo thì gaëp tröôùc maët toâi laø 3 “oâng keï” con, chöøng treân döôùi 20 tuoåi. Maët muõi anh naøo cuõng ñaày chaát ñaàu gaáu anh chò, toùc tai loaïi “colorful” nhìn ôùn ôïn moãi oâng ñeán 5, 7 “lai” chöù ñöøng noùi gì laø “hai lai” (highline) hay “ba lai...” Ñaùm oâng keï cho bieát toâi vaãn coøn ôû traàn gian trong beänh vieän Vieät Ñöùc ôû Haø Noäi chöù chöa ñeán ñòa nguïc. Thaáy chieác oâ toâ ñaâm toâi boû chaïy luoân, toâi bò ngaát, neân tuïi noù ghi ñöôïc soá xe vaø ñöa toâi vaøo beänh vieän, vì trong tuùi toâi khoâng coù chöùng minh nhaân daân neân khoâng bieát nhaø toâi ôû ñaâu ñeå baùo cho gia ñình toâi bieát neân ñaønh ngoài... chôø (4 tieáng) coi xem toâi coù... bò gì hoâng? (khoâng bieát böõa ñoù neáu toâi coù ñi theo oâng baø oâng vaûi thì tuïi noù daùm laøm luoân caùi chuyeän choân duøm cuõng neân!) Chieác xe Honda cuûa toâi ñaõ veïo ñaàu nhöng vaãn coøn chaïy ñöôïc, vaø ñaõ ñöôïc ba anh trôøi con naøy laùi luoân veà beänh vieän ñang göûi ngoaøi baõi xe. Caïp taùp ñi laøm cuûa toâi, ñoàng hoà maét kính vaêng ra ñöôïc nhaët laïi ñuû. Moät thaèng giao traû laïi toâi chieác ví cho bieát laø noù coù banhra coi ñeå tìm ñòa chæ trong ví maø baùo cho ngöôøi nhaø toâi hay nhöng khoâng thaáy... Trong ví coù 250 ñoàng tieàn ñoâ vaø vaøi traêm ngaøn tieàn Vieät coøn nguyeân. Thaáy toâi tænh laïi, tuïi noù goïi chieác xe beänh vieän ñöa toâi veà ñeán taän nôi toâi ôû roài... bieán. Cho tôùi hoâm nay toâi cuõng chaúng bieát ba oâng keï ñoù laø ba thaèng coùc caén naøo. Chaúng thaèng naøo trôû laïi gaëp toâi laàn thöù hai duø toâi coù ngoû lôøi cho toâi ñöôïc ... boài döôõng xöùng ñaùng (cho tieàn caùm ôn).

Neáu ñeâm ñoù gaëp keû gian, noù chæ caàn moi tuùi toâi laáy caùi boùp roài “luïm” chieác xe cuûa toâi maø ñi (Dream Thaùi giaù 2500 ñoâ naêm 93), cöù ñeå toâi ngon giaác noàng beân ñoáng raùc thì saùng ra chöa bieát laø ñòa nguïc hay thieân ñaøng, nhöng traàn gian naøy seõ vaéng boùng toâi luoân laø caùi chaéc.

Moät laàn nöõa, môùi naêm roài thoâi, toâi theo ñoaøn Y Teá Xaõ Hoäi Vieät UÙc cuûa linh muïc Buøi Ñöùc Tieán (Melbourne) cuøng hôn 30 baùc só UÙc Vieät ñi moå maét cöôøm ôû Haûi Haäu (Nam Ñònh) & Laâm Ñoàng, vaø thaêm caùc traïi moà coâi khuyeát taät, traïi phong cuøi... Sau 2 ngaøy ôû Haûi Haäu, ñoaøn gheù Haø Noäi moät ngaøy chôø phi cô veà Nha Trang ñeå ñoùn xe ñoø ñi qua traïi cuøi Di Linh... Buoåi tröa hoâm ôû Haø Noäi, Toâi cuøng cha Tieán vaø vaøi quyù nöõ baùc só ñi aên tröa. AÊn xong, quyù baø, quyù coâ ñoác tôø daønh anh taøi xeá ñi theo laøm “bodyguard” ñeå thaû boä daøi treân vóa heø ngaém phoá. Toâi vôùi cha Tieán ra ñöôøng vaãy chieác taxi veà khaùch saïn... Vaøo “lobby,” gaëp ngöôøi quen ñöùng ñía doùc moät chaäp. Ñöôïc vaøi phuùt sau thì caäu beù (chöøng 19 - 20) taøi xeá taxi cuûa toâi luùc naõy hôùt ha hôùt haõi ñaâm vaøo:

“May quaù! Baùc Coøn ñöùng ñaây, chaùu chæ sôï khoâng bieát baùc ôû phoøng naøo maø tìm, baùc ñeå queân caùi tuùi naøy treân xe chaùu aï! Baùc nhaän laïi chaùu phaûi ñi ngay.”

Toâi hoaûng hoàn goïi vôùi: “Naøy!... naøy... ô... eâ... eâ...” Nhöng thaèng beù cöù ñaâm ra: “Xe chaùu khoâng coù choã ñoã, ñoã laâu

bò phaït baùc aï!” Roài noù doâng maát.. Baïn thaân. Caùi tuùi maø “thaèng nhoû”

taøi xeá taxi giao laïi cho toâi laø caùi bao ñöïng moät maùy quay phim vaø moät maùy aûnh maø toâi vöøa môùi mua taïi “duty free” ôû phi tröôøng trong chuyeán ñi. Trò giaù 3000 ñoâ coøn môùi toanh, bao khoâng khoùa, loaïi bao chuyeân duøng ñöïng maùy quay phim & maùy aûnh coù nhaõn hieäu beân ngoaøi ai nhìn vaøo cuõng bieát caùi gì beân trong. Toâi ñaõ lô ñaõng boû noù treân xe vaø cuõng chaúng bieát laø mình ñaõ bò maát. Vaäy maø thaèng nhoû ñoù laïi “nôû loøng naøo” “ñaønh ñoaïn” traû laïi cho toâi ngon ô roài veïo maát chaúng kòp cho toâi noùi lôøi caùm ôn.

Coù leõ soá toâi may maén neân toâi ñaõ ba laàn gaëp “keû só baéc haø” chính hieäu taïi Haø Noäi. Vaø toâi tin raèng tieàm aån ñaâu ñoù, trong caùi meânh moâng voâ cuøng cuûa cuoäc ñôøi hôn 80 trieäu daân Vieät cuûa chuùng ta trong nöôùc, quanh quaát ñaâu ñaây vaãn coøn nhieàu, vaø nhieàu keû só khaùc. Ngöôøi ta coù theå tính chuyeän vaù bieån laép trôøi, ngöôøi ta coù theå laøm thay ñoåi caû moät cheá ñoä, hay leøo laùi khaùc ñi gioøng tö töôûng cuûa moät theá heä, nhöng maõi maõi seõ khoâng ai coù theå xoùa nhoøa ñi caùi baûn chaát cuûa moät daân toäc ñaõ coù saün trong con ngöôøi.

Coù theå coù ñeán vaøi traêm ngöôøi ñaõ haønh xöû vaên hoùa “vaët loâng gaø” ñeå thöôûng laõm hoa trong ñeâm khai maïc phoá hoa Haø Noäi, nhöng toâi tin raèng ñaâu ñoù chung quanh chuùng ta duø laø thôøi bao caáp, hay thôøi hoäi nhaäp. Duø laø coäng saûn hay coäng hoøa, duø nhöõng bieán vi tang ñieàn coù laøm ngaát ngö caû

moät gioøng Laïc Vieät trong hôn nöûa theá kyû qua, thì caùi baûn chaát “keû só baéc haø,” hay “coâng töû saøi thaønh” cuûa daân mình, duø coù bò hoaøn caûnh laøm cho “nguû ñoâng” ñeán töôûng laø maát bieät baáy laâu nay, roài cuõng seõ naåy maàm trôû laïi khi coù ñieàu kieän luùc vaïn vaät ñem muøa xuaân cuøng naéng aám trôû veà.

Moät ngaøy naøo ñoù khi nhöõng ngöôøi tröïc tieáp tham döï trong cuoäc chieán huynh ñeä nam baéc töông taøn seõ khoâng coøn nöõa. Khi cheá ñoä coäng saûn hay coäng hoøa khoâng coøn thích hôïp vôùi tieán trình chuyeån bieán cuûa xaõ hoäi. Luùc ñoù moät cheá ñoä khaùc khoâng coäng saûn, khoâng quoác gia, khoâng tham nhuõng, khoâng ñoäc taøi, khoâng cöûa quyeàn v..v... seõ ñöôïc toaøn daân choïn löïa. Khi maø ngöôøi Vieät trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc (theá heä sau naøy) nhìn cuoäc chieán Nam Baéc chæ coøn laø lòch söû, thì luùc ñoù caùi baûn chaát Vieät cuûa chuùng ta coù coøn hay khoâng môùi thaät söï laø nhöõng gì chuùng ta neân goïi laø vaên hoùa.

Vaán ñeà cuûa chuùng ta hoâm nay laø laøm sao nhaân baûn thaät nhieàu nhöõng “keû só baéc haø” thôï xaây phuï hoà, hay nhöõng “coâng töû Saøi Thaønh” röôïu ñeá khoâ möïc, nhöõng ñaàu gaáu hai lai, nhöõng taøi xeá taxi maø treân böôùc ñöôøng lang thang toâi ñaõ gaëp. Toâi tin raèng Nam Baéc roài seõ coù moät ngaøy seõ thaät söï laø anh em moät nhaø. Ngöôøi Vieät trong vaø ngoaøi nöôùc seõ thaät söï ñuøm boïc thöông yeâu nhau trong phuùc lôïi ñoàng baøo.

Teát naøy toâi khoâng veà ñöôïc ñeå gaëp laïi baïn vaø caùc baèng höõu haøn cuøng huyeân nhö naêm roài ñöôïc nöõa. Thaân tình chuùc baïn cuøng gia quyeán moät muøa Xuaân con Traâu ñang tôùi thaät ñeïp taïi queâ nhaø.

Phöông “N” (Sydney)

Luaän toäi traàn gian3 anh xæn quaéc caàn caâu xong thaúng

luoân leân thieân ñaøng. Thöôïng ñeá beøn luaän toäi traàn gian

Naøy Huøng! Khi coøn soáng con chöa bao giôø bieát ngoaïi tình vôùi vôï, ta cho con chieác Mercedes, Huøng nhaän chìa khoaùvaø phoùng xe ñi - Coøn Haûi ñaõ 3 laàn ñeø coâ em vôï neân chæ ñöôïc laùi Camry 93 thoâi - Höng vì “troùt daïi” ñeán 10 laàn ñaùng leõ chæ ñöôïc xe ñaïp, nhöng ôû ñaây khoâng coù neân ta cho chieác Toyota 81 naøy.

Chaäp sau, caû 3 gaëp nhau ôû ñaàu ngaõ tö vaø Huøng, ngöôøi coù xe xòn nhaát ñang ngoài oâm maët khoùc, sau khi gaëng hoûi Huøng môùi meáu maùo noùi:

- Khoâng bieát con vôï tao ñaõ lôõ ñeán bao nhieâu laàn maø bò “oång” cho... chaïy boä tuoát ñaøng kia kìa. Huuhuhuhu!

TYÙ NAMcoâng vieäc laøm aên hay hoïc haønh ñöôïc

ngöôøi giuùp ñôõ hay may maén, tình traïng thay ñoåi, tröôùc khoù sau deã. Cuoäc soáng cuõng coù nhöõng thaønh töïu veà maët danh loäc, tình caûm cuõng trôû neân soáng ñoäng, vui töôi. Cuoäc soáng cuûa vôï choàng coù nhöõng baêng giaù, öu phieàn do nhöõng chuyeän chung quanh xaûy ra maø ñöông soá khoâng muoán boäc loä gì cho ai hieåu. Trong söï löïa choïn hoân nhaân, neân traùnh ñi nhöõng tuoåi nhö Meïo, Quyù Daäu, Kyû Meïo, Taân Daäu. Nhöõng tuoåi naøy raát ñaïi kî vôùi tuoåi Tyù. Khai tröông, nhaän vieäc, xuaát haønh neân choïn giôø leû, ngaøy leû, thaùng leû seõ ñöôïc thuaän lôïi hôn.

Naêm 40 neân thaän troïng, tuoåi taøi loäc coù phaàn hao huït, neân caån thaän veà tieàn baïc.

Töø 45 ñeán 47 tuoåi: Hai naêm naøy, cuoäc soáng baét ñaàu troãi daäy vaø phaùt vöôïng maïnh meõ nhaát, ngheà nghieäp vaø tieàn baïc cuõng phaùt trieån maïnh meõ hôn nöõa, gia ñaïo vui töôi, phaàn con caùi coù bònh hoaïn, hay thay ñoåi ngheà nghieäp, vieäc laøm, phaàn caù nhaân coù ñau bònh nhoû vaøo naêm 46 vaø 47 tuoåi, moä laàn ñau naëng vaøo naêm 47. Ngoaøi ra vieäc laøm aên, gia ñaïo vaãn tieán trieån ñeàu ñaën.

Töø 47 ñeán 50 tuoåi: Vieäc gia ñaïo coù nhieàu beâ boái, caù nhaân thöôøng coù bònh taät traàm troïng, neáu vöôït qua ñöôïc thì coù phaàn aûnh höôûng con caùi phaûi chòu laáy, gia ñaïo thöôøng coù söï baát an hôn.

Töø 56 ñeán 60 tuoåi: Soá naøy coù theå bieán ñoåi veà thaân theá trong nhöõng naêm 55-56, hai naêm giaèng co vôùi söï soáng. Tuy nhieân nhôø ôû phöôùc ñöùc gia toäc coù theå keùo daøi. Con chaùu coù phaàn phaùt ñaït toät ñoä vaøo nhöõng naêm töø 55 ñeán 60 tuoåi. Luùc naøy tieàn baïc ít hao huït, vaøo nhieàu ra ít, caån thaän cho baûn thaân

vaøo nhöõng naêm TYÙ NÖÕ

Gaëp haïn Thoå töông sinh neân raát toát trong möu caàu danh lôïi. Theo töû vi naêm nay quyù coâ long trì, phöôïng caùc, baïch hoå, hoa caùi (ñaéc töù linh) Coù nhieàu cô hoäi toát ñeã thi thoá khaû naêng,thaønh ñaït. Tuoåi Tyù tieåu haïn coù: thieân maõ, thieân khoác, ñieáu khaùch (ngöïa thaéng yeân cöông coù nhaïc reo vang coù nhieàu cô hoäi thaêng tieán coâng danh, hoïc haønh ñoã ñaït, taøi loäc thoaõi maùi, tình caûm töôi vui

Naêm nay taøi loäc doài daøo coù nhieàu may maén baát ngôø, nhöõng thaùng naêm vaát vaû ñaõ qua. Naêm nay ngoaøi thaønh quaû thaønh coâng quyù coâ coøn mua taäu nhaø ñaát, xe coä vaø baát ñoäng saûn gía trò

Cuõng naêm nay tình caûm deã trôû neân roái raém, tuy vaäy quyù coâ laø ngöôøi soáng thieân veà lyù trí neân ít bò aûnh höôûng. Neáu ñaõ coù gia ñình, caàn quan taâm nhieàu hôn ñeán choàng con vaø ñöøng ñeå coâng vieäc chi phoái heát thôøi gian. Ngoaøi ra baûn chaát quyù coâ laø ngöôøi öa naém quyeàn, sai khieán ... cuõng deã laøm maát haïnh phuùc trong ñôøi soáng löùa ñoâi.

Ñoái vôùi quyù coâ ñoäc thaân, khoù traùnh khoûi tô tình vaán vöông. Neáu muoán laäp gia ñình, seõ coù nhieàu cô hoäi vaø naêm nay cuõng laø naêm toát.

Ñeà phoøng beänh nhöùc ñaàu, bao töû vaø ñöôøng maùu huyeát, coù oám ñau cuõng deã bình phuïc. Tuy vaäy, boån maïng coù phaàn keùm khuyeát, caån thaän phoøng tai naïn soâng nöôùc vaø doïc ñöôøng

Töø 39 ñeán 42 tuoåi: Trong khoaûng thôøi gian naày ngoaøi vaán ñeà tình caûm gia ñình, baïn neân coá traùnh giao thieäp maät thieát vôùi ngöôøi khaùc phaùi, coi chöøng coù chuyeän loän xoän. Naêm 41, tuoåi kî muøa Haï, kî ñi xa. Naêm 42 tuoåi, kî huøn haïp laøm aên, nhaát laø vôùi ngöôøi khaùc phaùi vaø ít tuoåi hôn mình.

56 ñeán 60 tuoåi: Naêm 56 tuoåi, coù

nhieàu hay ñeïp. Naêm 57 lo laéng cho baûn thaân, tình caûm vöôïng phaùt, tieàn baïc deã chòu. Naêm 58 vaø 59 ñaày ñuû vaø hai naêm naày khoâng ñöôïc toát veà phaàn taøi loäc vaø phaàn maïng soá. Naêm 60 tuoåi ñöôïc ñaày ñuû, gia ñình troøn veïn vaø haïnh phuùc. Naêm naøy phaàn baûn thaân khoâng coù vieäc gì quan troïng xaûy ra.

SÖÛU NAMCuoäc ñôøi coù nhieàu traàm laëng vaø

chæ soâi ñoäng töøng luùc, suoát cuoäc soáng khoâng bao giôø coù ñöôïc nhöõng giaây phuùt ngôi nghæ veà tinh thaàn. Hoaøn caûnh laøm cho cuoäc ñôøi cuõng coù nhieàu ñau xoùt khoå taâm, nhöõng höôûng thuï bôûi vaät chaát khoâng laøm cho con ngöôøi ñöôïc hoaøn toaøn ñaày ñuû hay ít ra cuõng thanh thaûn veà tinh thaàn. Laø ngöôøi coù tinh thaàn traùch nhieäm, caàn maãn, sieâng naêng, söï nghieäp daàn daàn ñi leân. Nhöng “höõu taøi voâ maïng tieàn cuûa khoù caàm, vieäc laøm thay ñoåi, cuoäc soáng gaëp nhieàu soùng gioù. Tröôùc nhöõng nghòch caûnh, coù ngöôøi trôû neân baát bình thöôøng, haønh ñoäng noâng noåi coù theå daãn ñeán tuø toäi. Nhöng cuõng coù ngöôøi laïi caøng coá coâng, gaéng söùc, baèng moà hoâi nöôùc maét ñaõ xaây döïng söï nghieäp hôn ngöôøi töø tuoåi trung nieân. Ngoaïi tröø quyù anh sanh thuaän Thu, Ñoâng môùi ñôõ phaàn vaát vaû.

Toùm laïi, cuoäc ñôøi ôû vaøo tình traïng nhö moät traän cuoàng phong gioù baõo luoân luoân coù trong cuoäc ñôøi mình vaø ít khi ñöôïc soùng laëng gioù yeân. Tuoåi Söûu coù maïng giaøu, nhöng thöôøng hay bò thaát baïi veà ngheà nghieäp thình lình, soá höôûng thoï rung bình töø 60 ñeán 65 tuoåi. Nhöng neáu coù phuùc ñöùc thì taêng theâm nieân kyû

Naêm nay coâng vieäc laøm aên hay hoïc haønh ñoåi thay lieân tuïc nhöng ñaït keát quaû. Neáu ñaõ coù gia ñình, vôï choàng caån thaän lôøi noùi vaø ñöøng yû quyeàn, may ra taïo ñöôïc hoøa khí, cuoäc soáng seõ vui hôn. Gia ñình coù ngöôøi thaân hay baûn thaân ñau oám, tieàn baïc toán hao.

SÖÛU NÖÕQuyù coâ tuoåi Söûu, ña phaàn laø ngöôøi

thoâng minh, lanh lôïi deã thích öùng vôùi hoaøn caûnh. Khoân ngoan tröôùc tuoåi deã sinh loøng töï haøo, töï cao, khoâng thuaän hôïp vôùi anh em, muoán ñi vaøo ñôøi sôùm. Neáu sanh thuaän Thu, Ñoâng coù choàng giaøu sang deã taïo cuoäc soáng haïnh phuùc. Nghòch sanh loãi soá, phaûi chòu nhieàu gian truaân, ba chìm, baûy noãi, ñau khoå vì tình duyeân.

Neáu tuoåi treû chòu khoù hoïc haønh, quyù coâ raát sôùm taïo ñöôïc söï nghieäp vöõng beàn hôn laø laøm caùc ngaønh ngheà töï do. Coù theå noùi, haàu heát tuoåi Söûu laø ngöôøi coù taøi, coù saéc nhöng bò “trôøi xanh quen thoùi maù hoàng ñaùnh ghen” neân phaûi chòu nhieàu phong traàn. Veà sau môùi ñöôïc sung söôùng, anh nhaøn taám thaân.

Tuoåi Söûu cuoäc ñôøi coù nhieàu toát ñeïp töø trung vaän trôû ñi, tieàn vaän cuõng coù

94 95

nhieàu vaát vaû, trung vaän tuy buoàn baõ hay lo aâu nhieàu veà vieäc laøm aên vaø taøi loäc, nhöng seõ ñöôïc gaëp raát nhieàu dòp may baát ngôø, haäu vaän môùi ñöôïc an nhaøn.

Soá khoâng ñöôïc toát vaø ñaày ñuû veà ñöôøng taøi loäc, nhöng vaøo haäu vaän thì ñöôïc an nhaøn sung tuùc. Soá höôûng thoï trung bình vaøo khoaûng töø 58 ñeán 64 tuoåi laø möùc toái ña; nhöng neáu laøm vieäc hieàn, aên ôû nhaân ñöùc thì seõ ñöôïc gia taêng nieân kyû, gian aùc thì seõ bò giaûm kyû. Ñoù laø luaät ñònh cuûa taïo hoùa vaäy.

Naêm nay quyù coâ gaëp nhieàu may maén, taøi loäc doài daøo, coù theå taïo thaønh quaû lôùn. Coâng vieäc laøm aên coù nhieàu cô hoäi thaønh coâng, möu söï deã thaønh, ñöôïc nhieàu ngöôøi giuùp ñôõ. Tuy nhieân, gia ñình tình caûm coù nhöõng baát oån, tieâu hao nhieâu.

töï cheá ham muoán, bieát phaân bieät ñieàu phaûi ñieàu traùi ñeå höôûng cuoäc ñôøi vaøo neûo thaúng ñöôøng ngay, soá maïng coù theå ñoåi thay toát ñeïp hôn, phuø hôïp vôùi caâu cuûa ngöôøi xöa “ñöùc naêng thaéng soá”.

Quyù anh laø ngöôøi thoâng minh, coù khaû naêng nhaän xeùt, hoïc hoûi nhanh, vieäc gì cuõng coù theå laøm ñöôïc. Töø ñoù coù tính töï cao, coù loøng töï haøo muoán mình trôû thaønh trung taâm ñieåm, moïi ngöôøi phaûi tuøng phuïc.

Ñöôøng tình duyeân nhö cuoän chæ roái, gaây toán hao, tai tieáng, khoù soáng troïn boån phaän ngöôøi cha, ngöôøi choàng. Phaûi töø 50 tuoåi trôû leân môùi taïm yeân oån, söï nghieäp môùi hanh thoâng. Nhöng cuõng coù ngöôøi löùa tuoåi naøy, loøng vaãn coøn xuaân, laïi coøn gaây theâm tai tieáng. Neáu bieát tu döôõng thaân taâm, tuoåi giaø ñöôïc an nhaøn, thanh thaûn hôn.

Toùm laïi, cuoäc ñôøi cuûa tuoåi Daàn tuy coù nhieàu nghó suy hôn. Nhöng khoâng bò khoå cöïc veà theå xaùc, hay thöông meán gia toäc, anh em.

Phoái hôïp caùc yeáu toá treân, quyù anh phaûi chòu nhöõng toán hao, maát maùt hay söùc khoûe suy giaûm. Duø coù vaøi chuyeän buoàn phieàn cuoäc soáng vaãn an laønh vaø danh loäc vaãn tieán thaêng neáu quyù anh coù yù töôûng xaây döïng töông lai. Quyù anh deã bò cuoán vaøo caùc cuoäc vui chôi maø queân maát vieäc hoïc, vieäc laøm. Duø sao ñaây cuõng laø naêm an bình, nhieàu thuaän lôïi, nhöng toát hay xaáu coøn tuøy vaøo yù thöùc cuûa moãi ngöôøi.

Naêm nay coâng vieäc laøm aên hay hoïc haønh ñoåi thay lieân tuïc, tình caûm cuõng khoâng maáy vui. Neáu ñaõ coù gia ñình, vôï choàng vui ít, buoàn nhieàu, vôï choàng deã sinh caêng thaúng, chuyeän nhoû hoùa to, gia ñình khoù ñöôïc eâm aám. Caån thaän lôøi noùi vaø ñöøng yû quyeàn, may ra taïo ñöôïc hoøa khí, cuoäc soáng seõ vui hôn. Gia ñình coù ngöôøi thaân hay baûn thaân ñau oám, tieàn baïc toán hao.

Naêm nay ít bò oám ñau khi thôøi tieát ñoåi thay. Neân caån thaän vieäc aên uoáng nguû nghæ, deã laâm beänh baát ngôø vì phí phaïm söùc khoûe thaùi quaù. Laùi xe caån thaän. Boån maïng vöõng vaøng

DAÀN NÖÕQuyù coâ tuoåi Daàn laø ngöôøi thoâng

minh, naêng ñoäng nhöng thieáu kieân nhaãn, thích ñoåi thay. Vì vaäy vieäc hoïc haønh khoù tieán xa vaø khoâng phuø hôïp vôùi caùc ngaønh ngheà chuyeân moân caàn nhaãn naïi.

Quyù coâ coù nhieàu tham voïng, coi troïng ñòa vò lôïi danh, muoán ñöôïc nhieàu ngöôøi chuù yù, thaùn phuïc, daùm xoâng pha vaøo caùc laõnh vöïc maø phaùi nöõ khoâng muoán daán thaân nhö thaùm hieåm, quaân ñoäi, phoùng vieân, kòch aûnh ...

Ña phaàn quyù coâ xem troïng beà ngoaøi, thích chöng dieän, laøm ñeïp, thích ñöôïc noåi baät trong ñaùm ñoâng ... Ñaây laø ñoäng cô thuùc ñaåy söï tieán boä veà moïi phöông dieän, nhöng cuõng laøm cho cuoäc soáng theâm phaàn phöùc taïp, khoù khaên, nhieàu

ngöôøi ganh gheùt.Toùm laïi: Cuoäc ñôøi cuûa tuoåi Daàn

vaøo tieàn vaän thì khoå sôû, trung vaän lao ñao, haäu vaän môùi ñöôïc an nhaøn veà theå xaùc.

Tuoåi Daàn höôûng thoï trung bình khoaûng töø 55 ñeán 73 tuoåi. Nhöng neáu aên ôû hieàn laønh thì seõ ñöôïc gia taêng nieân kyû, gian aùc thì seõ bò giaûm kyû.

Phoái hôïp caùc yeáu toá treân, ñoái vôùi quyù coâ laø thuaän thôøi. Tuy nhieân chæ deã daøng trong nhöõng möu caàu vöøa phaûi, cô hoäi toát cuõng chæ ñem laïi nhöõng böôùc tieán ngaén maø thoâi. Chæ ñem ñeán nhöõng nieàm vui nhöng khoâng mang laïi thaønh quaû lôùn ñeå xaây döïng töông lai. Ñieàu ñoù cuõng phuø hôïp vôùi taâm tính cuûa quyù coâ, thích an nhaøn hôn laø phaán ñaáu, bon chen trong voøng danh lôïi. Vì vaäy coù theå noùi ñoái vôùi quyù coâ ñaây laø naêm coù nhieàu toát ñeïp trong cuoäc soáng.

Söï nghieäp ñöôïc vöõng chaéc töø luùc vöøa vaøo tuoåi 40. Tieàn baïc coù cô hoäi phaùt trieån vaøo tuoåi 42 trôû ñi, vaøo tuoåi naày thì tieàn baïc ñöôïc dö daû, coù cô hoäi taïo neân söï nghieäp vaø tieàn baïc hoaøn toaøn ñaày ñuû.

Khai tröông, nhaän vieäc, xuaát haønh neân choïn giôø chaün, ngaøy chaün, thaùng chaün seõ ñöôïc thuaän lôïi hôn.

Naêm nay raát thuaän theá, ít bò oám ñau laët vaët, söùc khoûe khoâng coù gì ñaùng lo. Tuy nhieân coâng vieäc, di chuyeån khaù nhieàu, neân boài döôõng veà maët aên uoáng vaø nghæ ngôi nhieàu hôn. Laùi xe caån thaän. Boån maïng vöõng vaøng.

MEÏO NAMQuyù anh tuoåi Meïo ña phaàn ñöôïc

soáng trong moâi tröôøng khaù thuaän lôïi, sinh ra trong moät gia ñình coù ñuû ñieàu kieän veà vaät chaát, deã hoïc haønh ñeán nôi ñeán choán. Vaøo ñôøi coù ngöôøi keá thöøa söï nghieäp cuûa gia ñình, hay ít ra, cuõng ñöôïc ngöôøi thaân coù quyeàn coù theå giuùp ñôõ. Tuy nhieân nhöõng thuaän lôïi ñoù khoâng phaûi laø töï thaân laøm ra, khoù giöõ beàn. Phaûi vaøo haäu vaän söï nghieäp môùi oån ñònh vaø tieàn cuûa laø do moà hoâi nöôùc maét cuûa quyù anh taïo ra, töø ñoù môùi bieát quyù troïng, gìn giöõ.

Taùnh tình coù phaàn noùng naûy, boàng boät, deã bò khích ñoäng nhöng laïi thieáu kieân trì, ngaïi khoù khaên, deã boû dôû nöûa chöøng. Tuoåi treû laïi thích ñua ñoøi theo chuùng baïn, vì ñöôïc höôûng nhieàu thuaän lôïi do gia ñình cung caáp, ít nghó ñeán töông lai, söï nghieäp khoù ñöùng vöõng. Ngoaïi tröõ nhöõng ngöôøi sanh thuaän Thu, Ñoâng ñöôïc höôûng nhieàu phuùc loäc. Nghòch sanh loãi soá cuõng chòu nhieàu vaát vaû, thaêng traàm. Duø ñôøi soáng vaät chaát khoâng thieáu, nhöng tình duyeân gia ñaïo baát an, phaûi vaøo haäu vaän môùi yeân oån.

Cuoäc ñôøi cuûa tuoåi Meïo khoâng ñöôïc saùng toû veà ñöôøng coâng danh, nhöng möùc ñoä cuûa söï phaùt trieån coâng danh khaù nhieàu may maén. Tuoåi Meïo hay lo nghó nhieàu, ít khi ñöôïc thaûnh thôi

veà taâm naõo, cuoäc soáng luoân luoân coù nhieàu thay ñoåi, khoâng ôû vaøo moät möùc ñoä bình thöôøng, hay lo laéng vaø thöôøng hay naém laáy thaát baïi veà ngheà nghieäp. Khoâng neân coù töï aùi vì cuoäc ñôøi baïn thaát baïi vì töï aùi chôø khaû naêng coù theå ñaûm baûo ñöôïc cho töông lai vaø söï soáng. Toùm laïi: Cuoäc ñôøi ty qua nhöõng luùc thaát baïi khoù khaên nhöng seõ ñöôïc höôûng haäu quaû toát ñeïp.

Naêm nay cuõng bò toån haïi, cuoäc soáng coù nhieàu bieán ñoäng, tình caûm cuõng khoù ñöôïc yeân vui. Neáu ñaõ sôùm coù gia ñình, cuoäc soáng vôï choàng khoù traùnh va chaïm, baát hoøa. Ñöøng neân quaù cöùng raén, khoâng chòu nhaân nhöôïng, deã xaûy ra soùng gioù trong gia ñình. Gia ñình coù nieàm vui veà nhaø cöûa, choã ôû hay giaáy tôø coù lôïi. Gia ñình coù ngöôøi oám ñau hao toán hay maát xe, maát tieàn. Quan heä vôùi beân ngoaøi neân deø daët, deã sinh tranh chaáp hoaëc gaëp ngöôøi löøa gaït, boäi tín.

Ñoái vôùi quyù coâ ñoäc thaân, naêm nay tình caûm löùa ñoâi khoâng maáy toát, coù theå phaûi mang naëng nieàm ñau. Tình caûm baïn beø cuõng khoâng ñöôïc nhö yù, deã sinh lôøi qua tieáng laïi. Khoâng kheùo coøn gaëp baïn xaáu ganh tî, löøa gaït, gaây nhieàu phieàn toaùi.

Laùi xe caån thaän. Boån maïng vöõng vaøng..

MEÏO NÖÕ Quyù coâ tuoåi Meïo, cuoäc soáng khaù

xuoâi thuaän, caøng lôùn tuoåi caøng nhieàu phuùc loäc. Taùnh tình hieàn dòu oân hoøa, ñoâi luùc cuõng noùng naûy nhöng mau nguoâi, coù taám loøng toát ñoái vôùi ngöôøi vaø deã ñoäng taâm tröôùc caûnh ñau thöông cuûa tha nhaân, saün saøng giuùp ñôõ. Vì vaäy ñaõ taïo theâm phöôùc ñöùc, voâ tình ñaõ laøm cho cuoäc soáng ñôm hoa keát traùi toát ñeïp hôn.

Quyù coâ baûn chaát thoâng minh nhöng thieáu kieân nhaãn, ít ngöôøi theo ñuoåi ñöôïc ñöôøng hoïc vaán laâu daøi. Coù khaû naêng giao tieáp, thích laøm ñeïp, raát phuø hôïp vôùi caùc ngaønh myõ phaåm, höông lieäu, söûa saéc ñeïp hay buoân baùn caùc haøng aùo quaàn thôøi trang....

Nhìn chung caùc maët, naêm nay coù nhöõng thuaän lôïi vaây quanh laø nhöõng chöôùng ngaïi khoù khaên. Do ñoù coâng vieäc hay möu söï thöôøng gaëp chöôùng duyeân, baûn thaân cuõng coù nhöõng oám ñau hay tinh thaàn roái raém ... gaây trôû ngaïi khoâng ít. Neáu ñang ñi hoïc, neân coá gaéng taäp trung vaøo saùch vôû, khoâng neân ñeå tình caûm chi phoái hay ngoaïi duyeân loâi keùo laøm trôû ngaïi. Ñöôïc vaäy, vieäc hoïc seõ ñaït keát quaû toát, nhaát ñònh ñoã ñaït, coù baèng caáp, giaáy khen ... neáu ñaõ ñi laøm, tuy coù ngöôøi lôùn tin duøng nhöng ñoàng söï taïo nhieàu baát oån, deã bò tai tieáng, deã noåi noùng gaây tranh chaáp. Neáu deø daët vaø khoân kheùo, quyù coâ vaãn coù phaàn thaéng lôïi, trong khoù khaên vaãn coù cô hoäi vöôn leân. Ñaây laø naêm coù nhieàu chöôùng ngaïi, deã sinh

nhieàu xui ruûi khoù löôøng, moïi vieäc neân caån thaän.

Söï nghieäp mau phaùt trieån, coù theå hoaøn thaønh söï nghieäp cuûa mình vaøo khoaûng 29 tuoåi trôû ñi. Tieàn baïc deã daøng vaø mau choùng. Vieäc laøm aên coù theå taïo neân tieàn baïc moät caùch chaéc chaén vaø ít khi bò hao huït vaø ñoå vôõ veà vaán ñeà naày.

muøa Xuaân laø ngöôøi toát soá, laøm neân danh phaän rôõ raøng vaø gia ñình cuõng eâm aám. Nghòch sanh loãi soá phaûi vaát vaû, ñua chen, duø coù tieàn thì cuõng phaûi cöïc thaân.

Tuoåi Thìn cuoäc ñôøi khoâng ñöôïc maáy baèng phaúng, nghóa laø hay leân cao vaø cuõng hay bò xuoáng thaáp moät caùch baát ngôø. Tuoåi nhoû thöôøng coù ñau bònh. Vaán ñeà phaùt trieån söï nghieäp, coâng danh khoâng coù nhieàu may maén laém, cuoäc soáng chæ vaøo möùc ñoä trung bình, khoâng quaù giaøu sang phuù quyù, nhöng cuõng khoâng quaù thieáu thoán. Cuoäc ñôøi vöông nhieàu phieàn luî trong loøng bôûi tình yeâu, haïnh phuùc hôn laø vaán ñeà coâng danh vaø söï nghieäp. Toùm laïi, cuoäc ñôøi baïn tuy giaüm leân choâng gai nhieàu, nhöng soá ñöôïc nhieàu sung söôùng ôû haäu vaän, coù theå mang laáy nhieàu nguoàn lôïi to taùt veà trong tay baïn.

Tuoåi Thìn haïp veà buoân baùn, giao thöông, khoâng haïp veà coâng danh hay moïi vaán ñeà khaùc. Soá höôûng thoï trung bình töø 52 ñeán 59 tuoåi laø möùc toái ña. Nhöng neáu coù phuùc ñöùc thì ñöôïc gia taêng nieân kyû.

Trong coâng vieäc laøm aên vaø phaùt trieån söï nghieäp, huøn haïp, phaùt trieån khaû naêng ngheà nghieäp baïn caàn löïa nhöõng tuoåi Tî, Daäu, Hôïi, Söûu. Nhöõng tuoåi naøy laø caùc tuoåi raát hôïp vôùi tuoåi Thìn trong baát cöù moïi khía caïnh trong cuoäc ñôøi.

Nhöõng tuoåi naøy raát ñaïi kî vôùi tuoåi Thìn, neáu keát duyeân hay hôïp taùc laøm aên phaùt trieån cô nghieäp seõ phaûi phaïm vaøo nhöõng xung khaéc quan troïng, coù theå tuyeät töï, tuyeät maïng hay bieät ly ôû giöõa cuoäc ñôøi, ñoù laø caùc tuoåi: Muøi vaø Muøi,

Caàn phoøng tai naïn phaïm thaân, laùi xe caån thaän

THÌN NÖÕ Tuoåi Thìn, haàu heát coù ñôøi soáng noäi

taâm phong phuù, tình caûm saâu ñaäm, coi troïng phaàn noäi dung hôn hình thöùc. Toân troïng söï ngay thaúng, coâng baèng neân lôøi noùi cuõng raát thaønh thaät, thaúng thaén, ñoâi khi laøm maát loøng ngöôøi. Coù theå noùi, quyù coâ coù nhaân caùch vöôït troäi, coù theå laøm chuyeän lôùn, nhöng vì nhieàu töï aùi, khoâng muoán nhaän söï pheâ bình, deã sinh böïc töùc, noùng naûy, khoù tieán xa.

Quyù coâ coù taám loøng hieáu thaûo, thöông töôûng ñeán cha meï, anh chò em, nhöng ôû gaàn thöôøng khaéc khaåu, chæ muoán ra ñôøi sôùm, muoán töï löïc, töï tuùc. Neáu khoâng coù gia ñình thuùc ñaåy, vieäc hoïc khoù ñöôïc ñeán nôi ñeán choán.

Quyù coâ laø ngöôøi khaúng khaùi, nhieàu töï tin, coù söùc chòu ñöïng gioûi, nhöng vôùi baûn tính quaù thaúng thaén, thaønh thaät neân ñöôøng coâng danh cuõng deã gaëp trôû ngaïi. Neáu sanh thuaän Ñoâng, Xuaân thöôøng gaëp nhieàu may maén, sôùm ñöôïc giaøu sang, coù tieáng taêm trong xaõ hoäi. Nghòch sanh loãi soá gaëp nhieàu traéc

Veà tieàn baïc, tuoåi Söûu khoâng giaøu sang phuù quyù, nhöng cuõng ôû vaøo taàm vöøa phaûi, coù dö daû. Söï nghieäp seõ ñöôïc vöõng chaéc vaøo tuoåi 37 trôû ñi. Vaø vaøo tuoåi 43 trôû ñi seõ coù cô hoäi taïo neân söï nghieäp

Naêm nay gia ñình tình caûm coù nhöõng vaán ñeà baát nhö yù. Tuy nhieân, nhôø coù ngoaïi duyeân toát ñeïp, buø ñaép phaàn yeáu keùm cuûa noäi taâm, neân cuoäc soáng quyù coâ vaãn coù nhöõng buoàn vui ñaép ñoåi, khoâng maáy traàm troïng.

Quan heä vôùi baïn beø caàn coù nhaän xeùt tinh teá, raát deã bò baïn xaáu löøa gaït, tieàn cuûa tieâu hao, keùo theo nhieàu roái raém.

Vôùi quyù coâ ñoäc thaân, naêm nay coù nhieàu nieàm vui laãn tai tieáng. Coù theå bò hieåu laàm, bò vu vaï trong quan heä vôùi nam phaùi. Ñaây cuõng laø naêm coù raát nhieàu löôùi tình vaây phuû quyù coâ. Neân caån thaän vaø chuyeân nhaát vôùi ngöôøi ñaõ choïn, coù theå tieán ñeán hoân nhaân.

DAÀN NAMQuyù anh tuoåi Daàn ña phaàn phaûi

thaêng traàm trong cuoäc soáng maø nguyeân nhaân chính laø vì ñöôøng tình duyeân coù nhieàu roái raém. Khoâng nhöõng gaây khoù khaên trong söï nghieäp coøn laøm haï giaûm uy tín ñoái vôùi ngöôøi ngoaøi. Ngoaïi tröø quyù anh sinh vaøo Xuaân, Haï, cuoäc soáng ñöôïc thanh nhaøn, eâm aám.

Döïa vaøo taøi aên noùi, quyù anh coù theå bieän baïch theo yù mình, ñoâi luùc cuõng thaønh coâng nhöng khoâng beàn vöõng. Soá maïng moãi ngöôøi tuy do nghieäp löïc daãn daét, nhöng khoâng coá ñònh. Neáu bieát

Naêm nay cuõng bò toån haïi, cuoäc soáng coù nhieàu bieán ñoäng, tình caûm cuõng khoù ñöôïc yeân vui. Neáu ñaõ sôùm coù gia ñình, cuoäc soáng vôï choàng khoù traùnh va chaïm, baát hoøa. Ñöøng neân quaù cöùng raén, khoâng chòu nhaân nhöôïng, deã xaûy ra soùng gioù trong gia ñình. Gia ñình coù nieàm vui veà nhaø cöûa, choã ôû hay giaáy tôø coù lôïi. Quan heä vôùi beân ngoaøi neân deø daët, deã sinh tranh chaáp hoaëc gaëp ngöôøi löøa gaït, boäi tín.

Hôïp taùc, coäng taùc hay baát cöù vieäc gì trong cuoäc soáng, neáu baïn gaëp ñöôïc nhöõng tuoåi naày, baïn khoâng bao giôø sôï söï bò thaát baïi, ñoù laø caùc tuoåi: Thìn, Thaân, Tuaát.

Trong vieäc keát duyeân hay laøm aên, baïn neân traùnh nhöõng tuoåi naày, vì gaëp vaøo sao tuyeät maïng hay bieät ly vaøo giöõa cuoäc ñôøi, ñoù laø nhöõng tuoåi: Ngoï, Tyù, Khai tröông, nhaän vieäc, xuaát haønh neân choïn giôø chaün, ngaøy chaün, thaùng chaün seõ ñöôïc thuaän lôïi hôn.

Naêm nay khoâng toát, deã bò oám ñau khi thôøi tieát thay ñoåi. Maëc duø söùc treû ñang leân nhöng cuõng deã bò chöùng nhöùc ñaàu, caûm soát thaát thöôøng. Neân quan taâm veà vieäc giöõ gìn, boài döôõng, nghæ ngôi ñeå giaûm phaàn beänh hoaïn. Ngoaøi ra, caàn phoøng tai naïn. Neân traùnh ñi veà höôùng Taây, Taây Baéc vaøo luùc 9 ñeán 11 giôø ñeâm.

Laùi xe caån thaän. Boån maïng vöõng vaøng

THÌN NAM Tuoåi Thìn ñöôïc tuoåi maïng töông

sinh, coâng danh deã taïo, nhöng cuõng chòu nhieàu thaêng traàm. Laø ngöôøi thoâng minh, töï tin vaøo taøi trí cuûa mình deã sinh loøng kieâu ngaïo, töï toân. Laïi theâm quyù anh thöôøng nghó ñeán mình nhieàu hôn ñeán ngöôøi, taêng tröôûng loøng vò kyû cuõng laøm giaûm phaàn phöôùc ñöùc.

Ña phaàn quyù anh xuaát thaân töø moät gia ñình khaù giaû, ñöôïc nuoâng chieàu töø nhoû, deã thaát baïi khi vaøo ñôøi coù nhieàu soùng gioù. Neáu sanh vaøo muøa Ñoâng,

96 97

trôû, traùi ngang. Phoái hôïp caùc yeáu toá treân, boån maïng

vaãn vöõng vaøng, deã daøng vöôït qua khoù khaên, bònh hoaïn. Tuy nhieân caàn phaûi caän thaän nhieàu trong giao tieáp, hôïp ñoàng ... ñeå traùnh bò tranh chaáp daãn ñeán thua loã. Duø sao vaãn duy trì ñöôïc cuoäc soáng an bình neáu ñöøng khôûi taâm mong caàu quaù cao.

Nhìn chung caùc maët, naêm nay coù caû xaáu laãn toát. Maëc duø danh loäc coù phaàn tieán thaêng nhöng cuõng khoù traùnh khoûi toán hao. Ñaëc bieät caàn quan taâm ñeán söùc khoûe nhieàu hôn vaø coâng vieäc laøm aên ñöøng neân noùng tranh ñua, caàn traùnh moïi va chaïm vaø ñöøng chaïy theo lôïi lôùn maø bò hoûng huït. Neáu an phaän thuû thöôøng thì ñaây laø naêm töông ñoái an binh ñoái vôùi quyù coâ. Nhöng neáu khôûi nhieàu cao voïng seõ khoâng traùnh ñöôïc nhieàu lo nghó, khoù khaên vaø duø coù ñaït ñöôïc muïc ñích thì cuõng phaûi traû giaù quaù cao cuoäc soáng khoù an bình.

Naêm nay cuoäc soáng töông ñoái an hoøa neáu bieát thuû thöôøng an phaän, tình caûm ña phaàn vui buoàn theo coâng vieäc laøm aên. Neáu ñaõ coù gia ñình, neân quan taâm nhieàu hôn ñeán choàng con vaø caån thaän lôøi noùi cuøng vieäc giao tieáp, raát deã bò tai tieáng thò phi. Vôï choàng coù nhieàu nieàm vui, muoán coù theâm chaùu beù seõ ñöôïc nhö yù. Sinh con naêm Hôïi, gia ñình theâm ñaàm aám vaø ñöùa beù sau naøy laø ngöôøi con toát cuûa gia ñình. Tuy nhieân vieäc sinh nôû neân chaêm soùc kyõ caøng hôn thöôøng leä.

Muøi vaø Muøi, hai tuoåi naày raát xung kî, khoâng neân keát duyeân hay hôïp taùc laøm aên, seõ gaëp nhöõng caûnh tuyeät maïng hay bieät ly vaøo giöõa cuoäc ñôøi.

Deã sinh roái loaïn veà maùu huyeát vaø thai saûn baát lôïi. Neáu coù thai ngheùn, phaûi caån thaän nhieàu hôn.

TÎ NAM coù maïng sanh cho tuoåi neân chæ khaù

vaøo haäu vaän, tieàn vaän, trung vaän phaûi chòu nhieàu thaêng traàm, ñöôøng tình duyeân cuõng coù phaàn ngang traùi.

Taùnh tình coù phaàn yeáu ñuoái, sôï gian khoå, khoù khaên, khoâng daùm maïo hieåm. Vì vaäy vaøo ñôøi gaëp soùng gioù thöôøng chuøng böôùc, söï nghieäp khoù leân cao. Quyù em thích ñöôïc an nhaøn, thieáu phaán ñaáu, khoâng nuoâi tham voïng, cuoäc soáng nhôø vaäy maø ñôõ phaàn lao nhoïc, hieåm nguy.

Tuoåi treû coù nhieàu thuaän lôïi, ñuû

ñieàu kieän ñeå hoïc haønh ñeán nôi ñeán choán. Neáu chòu khoù, kieân nhaãn, ñi vaøo laõnh vöïc vaên chöông, trieát hoïc hay vaøo ngaønh giaùo duïc, deã taïo ñöôïc söï nghieäp vöõng beàn, töông lai saùng suûa vaø ít bò thaêng traàm, phuø hôïp vôùi taùnh tình quyù em.

Tuoåi Tî vôùi moät cuoäc soáng boân ba vaø coù oùc töï laäp töø tuoåi nhoû, khoâng bao giôø bò kieàm cheá tö töôûng, cuoäc soáng heát söùc khoå cöïc veà taâm trí, nhieàu lo laéng vaø cuõng neám nhieàu thöông ñau cho cuoäc ñôøi, sau nhieàu naêm lieân tuïc. Toùm laïi, tuoåi Tî nhieàu ñau khoå treân cuoäc ñôøi veà maët tình caûm cuõng nhö veà taøi loäc, baét ñaàu töø 38 tuoåi trôû ñi môùi thoaûi maùi môùi an taâm ñöôïc.

Tuoåi Tî taùnh tình traàm laëng vaø khoâng chòu aùp löïc khaúng khaùi nhöng raát thaønh thaät vaø hay thöông yeâu keû cuøng caûnh ngoä. Soá khoâng ñöôïc giaøu sang, phuù quyù maø ôû trong möùc soáng bình thöôøng cho ñeán suoát cuoäc ñôøi. Soá höôûng tho trung bình töø 56 ñeán 65 tuoåi laø möùc toái ña.

Phoái hôïp caùc yeáu toá treân, tuy coù gaëp trôû ngaïi nhöng deã vöôït qua. Laïi ñöôïc ngöôøi giuùp ñôõ, taïo nhieàu cô hoäi ñeå laøm aên, hoïc haønh. Coù lôïi cho nhöõng toan tính, nhöng thaønh quaû ñaït ñöôïc cuõng coù phaàn tieâu hao. Ñaây laø naêm coù ruûi coù may, caàn deø daët trong moïi toan tính ñeå giaûm thieåu thieät haïi. Moät naêm khaù khoù khaên ñoái vôùi quyù em.

Nhìn chung caùc maët, ñaây laø naêm coù nhieàu dao ñoäng, coâng vieäc ñoåi thay baát thöôøng, tieàn baïc thì “khi aên khoâng heát, khi laøm khoâng ra”, cuoäc soáng khaù khoù khaên, deã bò chao ñaûo. Chæ neân coá gaéng giöõ gìn taâm yù hieàn hoøa, lo coâng vieäc tröôùc maét, vaãn coù thu nhaäp deã daøng, duø khoâng giöõ ñöôïc cuõng khoâng thieáu thoán. Ñaây laø naêm khaù xaáu ñoái vôùi quyù em.

Naêm nay cuoäc soáng coù nhieàu chao ñaûo töø coâng vieäc laøm aên, hoïc haønh cho ñeán tình caûm. Neáu ñaõ laäp gia ñình, vôï choàng coù nhieàu nieàm vui, coù theå sinh con neáu vôï choàng öôùc muoán, choã ôû nhaø cöûa cuõng coù ñoåi thay toát ñeïp hôn. Beân caïnh vaãn khoù traùnh khoûi nhöõng luùc noùng giaän, baát hoøa. Neáu khoâng töï kieàm cheá, söï noùng naûy coù theå gaây haäu quaû tai haïi, coù khi phaûi dính ñeán luaät phaùp.

Laùi xe caån thaän. Boån maïng vöõng vaøng, coù beänh naïn cuõng nheï qua.

TÎ NÖÕQuyù coâ tuoåi Tî laø ngöôøi thoâng

minh, ham hoïc hoûi, coù naêng khieáu vaên chöông hôn khoa hoïc kyõ thuaät. Neáu coù ñieàu kieän, ñi vaøo caùc ngaønh vaên chöông, trieát hoïc, thaàn hoïc ... deã thaønh coâng vaø tieán xa. Quyù coâ coù nhieàu tham voïng, yù chí vöõng maïnh, muoán laø laøm khoù ai caûn ngaên ñöôïc. Thaùi ñoä, tình caûm cuõng thöôøng bieåu hieän baèng cöû chæ hôn lôøi noùi vaø thöôøng nghòch vôùi caûm xuùc, deã bò ngöôøi hieåu laàm,

baát lôïi trong giao tieáp, trôû ngaïi trong coâng vieäc laøm aên.

Baûn thaân deã bò beänh hoaïn, coâng danh söï nghieäp deã ñoåi thay, cuoäc soáng khoù taïo ñöôïc söï an bình.

Duø sao vôùi yù chí vaø taøi naêng, quyù coâ cuõng taïo ñöôïc cho mình moät söï nghieäp khaù lôùn vaøo tuoåi haäu nieân, sau khi ñaõ ruùt kinh nghieäm veà cung caùch öùng xöû, giao teá vôùi ngöôøi ñôøi. Neáu giöõ taâm tính thieän löông, bieát bao dung thoaûi maùi vôùi ngöôøi chung quanh, cuoäc soáng caøng sôùm ñöôïc vöõng vaøng.

Tuoåi Tî coù nhieàu thöông ñau vaøo tieàn vaän vaø trung vaän, cuoäc ñôøi luoân luoân bò ñaûo loän vaø cuoäc soáng coù nhieàu suy tö saàu muoän, tuy nhieân vaøo haäu vaän thì cuoäc ñôøi môùi coù theå trôû neân an nhaøn vaø sung söôùng ñöôïc. Cuoäc ñôøi coøn phaûi chòu ñöïng nhieàu saàu tö lo laéng cho ñeán tuoåi 44 trôû ñi môùi taïo ñöôïc söï vöõng vaøng vaø laøm aên môùi coù cô hoäi thuaän tieän. Cuoäc soáng thöôøng bò thieáu keùm veà vaán ñeà tieàn baïc cuõng nhö coù thieáu keùm veà vaán ñeà tình caûm, tuy nhieân vaøo haäu vaän thì coù phuùc ñöùc, laøm aên ñöôïc phaùt ñaït vaø coù nhieàu trieån voïng toát ñeïp veà ngheà nghieäp.

Nhìn chung naêm nay cuõng khoâng ñaùng lo, coâng danh taøi loäc vaãn coù phaàn thaêng tieán ñaùng keå, tuy khoâng ñöôïc xuoâi thuaän hoaøn toaøn. Moïi vieäc neân caån thaän, trong may maén vaãn coù hung hoïa aån taøng, ñöøng neân buoâng lung maø phaù hoaïi thaønh quaû cuûa mình.

Phaàn coâng danh khoâng coù gì quan troïng, neáu coù cuõng ôû vaøo möùc ñoä bình thöôøng maø thoâi. Veà gia ñaïo coù nhieàu phuùc ñöùc, vöôït qua ñöôïc nhöõng luùc khoù khaên, trung vaän coù theå seõ gaëp nhieàu buoàn baõ vaø ñau thöông, haäu vaän môùi ñöôïc yeân vui.

Ñoái vôùi quyù coâ chöa laäp gia ñình, coù raát nhieàu ngöôøi ñeå yù. Neáu ñöøng coù yeâu caàu quaù cao, quyù coâ seõ coù nhieàu haïnh phuùc trong tình caûm löùa ñoâi. Ñaây cuõng laø naêm quyù coâ coù theå gaëp ñöôïc yù trung nhaân vaø tieán ñeán vieäc hoân nhaân.

Tî ñoàng tuoåi, Ngoï, Thaân. Nhöõng tuoåi naày raát haïp vôùi söï laøm aên cuûa quyù coâ

Quyù coâ keát duyeân vôùi nhöõng tuoåi naày, hay hôïp taùc laøm aên hay baát cöù coâng vieäc naøo khaùc, cuoäc ñôøi baïn seõ coù theå laâm vaøo caûnh bieät ly hay tuyeät maïng giöõa cuoäc ñôøi, vì nhöõng tuoåi naày laø nhöõng tuoåi ñaïi kî vaø xung khaéc, ñoù laø caùc tuoåi: Daäu, Daàn, Meïo, Daäu, Meïo.

Khai tröông, nhaän vieäc, xuaát haønh neân choïn giôø leû, ngaøy leû, thaùng leû seõ ñöôïc thuaän lôïi hôn.

Naêm nay söùc khoûe baát oån, coù theå bò oám ñau naëng. Neáu coù thai ngheùn caàn phaûi quan taâm nhieàu hôn. Caàn ñeà phoøng tai naïn, laùi xe caån thaän

NGOÏ NAMCuoäc soáng coù nhieàu thuaän lôïi, danh

loäc deã taêng. Neáu thuaän sanh vaøo caùc

thaùng 3, 6, 9, 12 aâm lòch laïi caøng sung söôùng, coù söï nghieäp cuûa tieàn nhaân ñeå laïi.

Tuoåi Ngoï ña phaàn laø ngöôøi coù loøng töï tin cao, ñaàu oùc nhanh nheïn thoâng suoát, öa thích caùc hoaït ñoäng reøn luyeän veà trí tueä vaø theå chaát. Vôùi tinh thaàn ñoäc laäp khaù maïnh meõ, quyù em sôùm coù khaû naêng taïo laäp söï nghieäp cho mình.

Luoân möu caàu söï töï do vaø haïnh phuùc trong cuoäc soáng neân quyù em coá gaéng phaán ñaáu heát söùc mình nhöng vì tính tình noùng naûy, coù phaàn coá chaáp, khoù loøng nhaän ra sai soùt cuûa baûn thaân, ít nhieàu cuõng gaây khoù khaên trong vaán ñeà xaây döïng söï nghieäp.

Cuoäc soáng khaù thuaän lôïi. Tuy giao thieäp roäng, quen bieát nhieàu nhöng ít khi caàn hoaëc nhôø vaøo söï giuùp ñôõ cuûa ngöôøi khaùc. Cuoäc soáng cuûa quyù em khoù thích öùng vôùi thôøi gian bieåu coá ñònh, thieáu nhaãn naïi khi phaûi theo moät khuoân khoå naøo ñoù, vì theá ñöông ñôøi deã coù söï ñoåi thay.

Tuoåi Ngoï, cuoäc ñôøi coù nhieàu ngang traùi, khoâng taïo ñöôïc nhieàu phuùc ñöùc. Söï soáng luoân bò ñaûo loän veà gia ñình cuõng nhö veà vieäc laøm aên, coù theå mang laáy nhieàu thöông ñau vaøo tuoåi nhoû, khoâng thaønh coâng hoaøn toaøn veà vaán ñeà danh voïng, seõ coù nhieàu trieån voïng keát quaû veà taøi loäc vaø tình caûm. Vaøo tuoåi 30 trôû ñi môùi höôûng ñöôïc moät cuoäc soáng khaû dó laøm cho gia ñình ñöôïc aám eâm, höôûng hoaøn toaøn nhöõng tình thöông meán cuûa gia toäc. Toùm laïi, tuoåi Ngoï cuoäc ñôøi luùc nhoû nhieàu ñaûo loän vaø soâi ñoäng. Ñöôïc eâm aám vaø höôûng nhieàu tình thöông cuûa gia ñình haïnh phuùc baét ñaàu ôû vaøo tuoåi 31 saép leân, vaø cuõng baét ñaàu töø ñoù, seõ coù nhieàu taøi loäc vaø tình caûm vöôïng phaùt toät ñoä.

Tuoåi Ngoï coù nhieàu phuùc ñöùc coù theå thaønh coâng treân böôùc ñöôøng söï nghieäp, coâng danh, nhöng veà vaán ñeà tình duyeân hoài tuoåi nhoû cuõng laém vaát vaû, nhieàu ñau buoàn trong kieáp soáng. Soá höôûng thoï trung bình khoaûng töø 65 ñeán 70 tuoåi laø möùc toái ña, nhöng gian aùc thì bò giaûm kyû, laøm phuùc ñöùc môùi ñöôïc höôûng tôùi tuoåi ñoù.

Coù khaû naêng vöôït qua trôû ngaïi, moïi söï hanh thoâng, khoù khaên ñöôïc ngöôøi giuùp ñôõ hay gaëp may maén. Coâng vieäc laøm aên thaêng tieán, ñi hoïc seõ ñöôïc ñoã ñaït cao, danh taøi höng vöôïng. Möu söï ñöôïc ngöôøi naâng ñôõ hay coù cô hoäi toát ñem laïi nhieàu ñieàu toát laønh nhanh choùng. Trong khoù khaên vaãn deã daøng hoùa giaûi hay ñöôïc quyù nhaân giuùp ñôõ, nhieàu dòp may ñeå tieán ñaït coâng danh

Nhìn chung naêm nay cuõng khoâng ñaùng lo, coâng danh taøi loäc vaãn coù phaàn thaêng tieán ñaùng keå, tuy khoâng ñöôïc xuoâi thuaän hoaøn toaøn. Moïi vieäc neân caån thaän, trong may maén vaãn coù hung hoïa aån taøng, ñöøng neân buoâng lung maø

phaù hoaïi thaønh quaû cuûa mình. NGOÏ NÖÕ

Quyù coâ tuoåi Ngoï ñöôïc tuoåi sanh cho maïng, thöôøng gaëp may laønh, cuoäc ñôøi seõ khaù giaû vaøo haäu vaän. Laø ngöôøi thaúng thaén, boäc tröïc vaø hoaït baùt, phuø hôïp vôùi caùc coâng vieäc, moâi tröôøng coù nhieàu thay ñoåi hôn laø laøm caùc ngaønh ngheà coá ñònh. Taùnh tình coù phaàn noùng naûy, haáp taáp, muoán laø laøm, ít khi suy nghó chín chaén, khoù laøm neân chuyeän lôùn. Hôn nöõa vôùi loái soáng thoaûi maùi, thích naùo nhieät, ít quan taâm ñeán boån phaän, raát khoù taïo ñöôïc söï tín nhieäm trong coâng vieäc laøm aên.

Tuoåi treû phaûi lao löïc, vaát vaû, coâng danh söï nghieäp coù nhieàu ñoåi thay. Ñöôøng tình duyeân cuõng khoâng maáy aám eâm, neáu sanh nhaèm Thu, Ñoâng laïi caøng loãi soá, traéc trôû duyeân tình, thaêng traàm nhieàu ñoä. Tuy nhieân tuoåi Ngoï thöôøng qua khoûi caûnh khoù nguy moät caùch may maén, deã daøng vaø nhôø vaäy cuoäc soáng khoâng laâm vaøo ñöôøng cuøng. Neáu bieát taïo thieän nghieäp, caøng ñöôïc nhieàu ôn phöôùc, cuoäc soáng khôûi saéc nhanh.

Caàn phaûi gìn thaân giöõ yù, ñöøng quaù töï tung töï taùc seõ taïo söï baát oån trong tình caûm gia ñình. Söï ñua ñoøi cuõng seõ laøm trôû ngaïi vieäc hoïc haønh, coù khi coøn gaây toán hao, suùt giaûm uy tín. Ñaëc bieät, baïn beø, neáu ñaët kyø voïng, tin töôûng nieàu ... seõ bò choaùng vaùng khi quyù coâ bò phaûn boäi

Quan heä vôùi beân ngoaøi, chæ coù lôïi vôùi ngöôøi lôùn tuoåi. Vôùi baïn beø cuøng trang löùa, quyù coâ khoâng coù phaàn, duø ñoái xöû toát vaãn bò lôïi duïng hay phaûn boäi. Ñöøng neân daây döa, baøn baïc chuyeän ngöôøi ñeå traùnh bò vu vaï, tai tieáng.

Ñoái vôùi quyù coâ ñoäc thaân, naêm nay coù theå leân xe hoa, neáu muoán. Tuy nhieân tình caûm cuõng khoâng troïn veïn, noäi taâm vaãn coøn nhöõng noãi nieàm rieâng khoù baøy toû.

Trong vaán ñeà laøm aên hay hôïp taùc, hay huøn haïp, baát cöù moät vieäc gì coù lieân quan ñeán cuoäc soáng, quyù coâ neân keát haïp vôùi nhöõng tuoåi naày: Muøi, Tu-aát, Söûu.

Trong vieäc keát duyeân hay löïa choïn hoân nhôn, neáu quyù coâ keát hoân vôùi nhöõng tuoåi sau ñaây: Muøi, Tuaát, Söûu, Thìn.

Naêm nay caån thaän giöõ gìn söùc khoûe, nhaát laø phoøng traùnh xoâ xaùt, tai naïn gaây haïi tay chaân. Neân toân troïng giôø giaác aên uoáng, nguû nghæ, vui chôi hay hoïc haønh cuõng phaûi chöøng möïc.

Laùi xe caån thaän, ñöøng yû vaøo söùc treû thì duø coù gaëp baát traéc, boån maïng cuõng khoâng ñeán noãi nguy haïi.

MUØI NAMQuyù anh tuoåi Muøi laø ngöôøi ít noùi

nhöng daùm laøm, thieáu laäp luaän nhöng coù tinh thaàn traùch nhieäm. Cuoäc soáng thöôøng xaûy ra nhöõng yeáu toá ñoái ng-hòch neân deã gaëp phaûi phong ba baõo

taùp. Söï nghieäp chao ñaûo khoâng ngöøng, coù luùc cuõng vöôn danh vôùi ñôøi nhöng khoâng toàn taïi ñöôïc laâu. Neáu keùm söùc chòu ñöïng vaø yù chí khoâng vöõng seõ laàm ñöôøng laïc loái, laâm vaøo voøng tuø toäi. Nhôø phöôùc ñöùc chieáu maïng trong khoù nguy coù ngöôøi giuùp ñôõ, tieàn baïc khoâng ñeán noãi khoù khaên.

Ít khi höôûng ñöôïc haïnh phuùc gia ñình, ñöôøng tình coù nhieàu eùo le, ngang traùi. Ngoaïi tröø quyù anh sanh thuaän Heø, Thu, tình traïng seõ chuyeån bieán toát ñeïp, sôùm coù thaønh töïu vôùi ngöôøi.

Duø sao vôùi baûn chaát hieàn laønh, chuoäng veà ñaïo ñöùc, cô hoäi toát cuõng seõ ñeán tuy muoän maøng. Ña phaàn cuoái thôøi trung vaän coâng danh söï nghieäp seõ taêng nhanh.

Quyù anh coù vaán ñeà khoù giaûi quyeát ñaõ töø laâu aáp uû trong loøng, naêm nay seõ phaûi quyeát ñònh. Neáu quyù anh doác heát taâm söùc thì söï vieäc ñöôïc nhö yù muoán. Ñaây coù theå laø quyeát ñònh quan troïng aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng, ñeán töông lai.

Phoái hôïp caùc yeáu toá treân, coâng vieäc coù theå gaëp trôû ngaïi roài lui suït daàn, neáu khoâng coù yù chí vaø coá gaéng, deã boû cuoäc nöûa chöøng. Gaëp ñieàu traùi yù neân oân hoøa giaûi quyeát, neáu boác ñoàng, noùng naûy coù theå phaûi lieân luïy ñeán luaät phaùp, moïi vieäc coù theå vöôït qua. Vieäc laøm, hoïc haønh cuõng coù tieán boä ñaùng keå. Ñaây laø naêm töông ñoái khoù khaên nhöng khoâng phaûi laø thaát baïi. Vaãn coù nhieàu cô hoäi ñeå thaêng tieán, neáu quyù anh bieát suy nghó chín chaén, nhaát laø bieát deïp bôùt tính töï haøo, töï cao laø nhöõng trôû ngaïi lôùn treân vieäc laäp thaân. Neân hay hö phaàn chính laø ôû quyù anh chöù khoâng haún vì vaän thôøi.

Quan heä vôùi ngöôøi khaùc phaùi, neân caån thaän, deã bò phanh phui neáu coù chuyeän môø aùm hay bò tai tieáng ñöa ñeán roái raém trong gia ñình. Caùc cuoäc vui chôi thöôøng xaûy ra chuyeän khoâng hay. Neáu khoâng töï cheá taùnh boàng boät cuûa tuoåi treû, coù theå phaûi ñöa nhau ra toøa hay ít nhaát cuõng bò caûnh saùt phaït caûnh caùo.

Ñoái vôùi quyù anh ñoäc thaân, quan heä tình caûm “coù cuõng nhö khoâng”, con ñöôøng tình khoâng coù loái ra. Hôn nöõa quyù anh vôùi tuoåi coøn treû, ñöôøng coøn daøi, haõy lo xaây döïng töông lai, söï ng-hieäp laø toát hôn. Tuy nhieân neáu ñaõ bò “tieáng seùt aùi tình” ñaùnh truùng, nhaát

98 99

ñònh phaûi laäp gia ñình thì cuõng neân chôø, vì naêm nay laø hung nieân cuûa tuoåi Thìn, kî vieäc cöôùi gaû.

MUØI NÖÕ Quyù coâ tuoåi Muøi baûn tính hoàn nhieân

nhöng khoâng keùm phaàn thoâng minh duyeân daùng. Tuoåi nhoû ñaõ bieát phaân bieät traéng ñen, taâm hoàn phong phuù vaø tình caûm cuõng saâu ñaäm.

Cuoäc soáng khaù thuaän lôïi. Vieäc hoïc haønh luoân chaêm chæ coá gaéng, coù muïc ñích vaø chí höôùng roõ raøng. Taâm tính laïi roäng raõi, hieàn löông, thöôøng hay beânh vöïc keû yeáu theá coâ, khoâng ngaïi ñaáu tranh ñoøi hoûi söï coâng baèng neân cuõng khoù traùnh nhöõng roái ren, phieàn phöùc, coù luùc bò sa vaøo caïm baãy bôûi söï hieáu kyø, nhöng nhôø phöôùc ñöùc chieáu maïng ñöôïc tai qua naïn khoûi.

Tuoåi Muøi, cuoäc ñôøi coù laém ñau xoùt vaø khoå taâm vaøo luùc tieàn vaän, trung vaän cuõng coù nhieàu thöông ñau trong cuoäc soáng. Tuoåi naày coù phaàn gaëp nhieàu söï nguy ngaäp trong cuoäc soáng vaø luùc ôû tuoåi trung vaän, cho ñeán haäu vaän, môùi taïo neân ñöôïc söï nghieäp vaø môùi coù thaønh coâng vöõng chaéc ñöôïc.

Cuoäc soáng coù nhieàu ñieàu toát ñeïp. Neáu ñi hoïc coù nhieàu ngöôøi giuùp ñôõ, co theå ñi hoïc xa, chuyeån ñoåi tröôøng lôùp nhö yù muoán. Neáu ñaõ ñi laøm coù nhieàu cô hoäi ñeå laøm vieäc, ñöôïc ngöôøi giôùi thieäu, danh lôïi ñöôïc taêng. Tuy nhieân coù theå gaëp ngöôøi ganh tî, choáng phaù vaø tình traïng ñoåi thay nhanh choùng.

Quan heä vôùi baïn beø neân caån thaän, coù keû khoâng thaät loøng coù theå gaây chuyeän roái raém hay lôïi duïng tieàn baïc. Ñaëc bieät khoâng neân hôïp taùc trong coâng vieäc laøm aên, caån thaän giaáy tôø keûo gaëp raéc roái veà sau.

Neáu ñaõ sôùm laäp gia ñình vôï choàng tuy raát haïnh phuùc nhöng cuõng deã sinh baát oån do tuoåi coøn treû, non nôùt trong suy nghó, hôøi hôït trong yù töù. Vôï choàng coù moät thôøi gian xa nhau, neáu vì coâng vieäc laø ñieàu may maén. Quyù coâ phaûi chòu ñöïng söï coâ ñôn neân cuõng deã phaùt sinh nhöõng ñieàu roái ren, phieàn toaùi vôùi baïn beø.

Naêm nay neân caån thaän phoøng tai naïn xe coä. Söùc khoûe khaù toát, chæ coù oám ñau nheï, deã vöôït qua. Boån maïng vöõng vaøng

THAÂN NAMQuyù anh tuoåi Thaân laø ngöôøi khoân

ngoan, naêng ñoäng, coù quan heä toát vôùi moïi ngöôøi, ít laøm maát loøng ai, thöôøng ñöôïc ngöôøi treân thöông meán.

Cuoäc soáng keùm phaàn thuaän lôïi, duø ôû hoaøn caûnh gia ñình ña phaàn khoù khaên. Tuy thoâng minh, nhieàu nghò löïc nhöng ít ngöôøi ñöôïc aám eâm, sung söôùng. Thaân laïi thöôøng oá ñau aûnh höôûng lôùn treân ñöôøng coâng danh söï nghieäp.

Baûn chaát haøo hieäp, ngay thaúng phaân minh, cuøng vôùi quyeát taâm cao quyù anh vaãn coù cô may vöôït leân soá paän. Tuy nhieân taøi luoân luoân khoâng saùnh ngang

vôùi ñöùc. Nhaân caùch soáng coù theå chuyeån ñoåi tình traïng, taïo neân thaønh baïi.

Tuoåi coøn treû, quyù anh caàn trui reøn trí ñöùc, hoïc vaán cao coäng vôùi loái soáng toát seõ khoâng lo gì khoâng tìm ñöôïc moät choã ñöùng khaû quan trong xaõ hoäi.

Tuoåi Thaân maïng soá toát, trong cuoäc ñôøi ít xaûy ra ñau bònh. Coâng danh vaø söï nghieäp ñöôïc vöõng vaøng vaø coù nhieàu cô hoäi thuaän tieän taïo laáy tieàn baïc deã daøng. Soá höôûng thoï trung bình töø 38 ñeán 48 laø möùc toái ña, nhöng neáu aên ôû phuùc ñöùc hieàn laønh thì höôûng ñöôïc theâm naêm naêm nöõa, gian aùc thì bò giaûm kyû, ñoù laø luaät ñònh cuûa taïo hoùa vaäy.

Naêm nay cuoäc soáng deã gaëp baát traéc, hoaøn caûnh khoâng thuaän lôïi raát khoù cho vieäc hoïc haønh. Gia ñình tình caûm cuõng nhieàu baát lôïi, thöôøng hay gaëp chuyeän roái raém buoàn phieàn, deã gaëp oám ñau, hao toán.

Tieàn baïc khoâng maáy coù theå laøm cho cuoäc soáng trôû neân giaøu sang phuù quyù, vì lôùn tieàn thì lôùn soùng, cuoäc ñôøi chöa bieát bao nhieâu laø ñuû caû, tuy nhieân baïn cuõng soáng ñöôïc moät cuoäc ñôøi hay ñeïp, khaù giaû vaø coù theå sung tuùc hôn vaøo nhöõng thaùng naêm ôû vaøo tuoåi 40 trôû leân. Söï nghieäp, neáu theo ñöôøng hoïc vaán thì ñaõ hoaøn thaønh; con ñöôøng söï nghieäp tuy coøn daøi, nhöng taïm noùi laø baïn ñoaït laáy keát quaû cuûa con ñöôøng söï nghieäp roài.

Naêm nay gia ñình tình caûm coù nhieàu vaán ñeà roái raém, nieàm vui khoù troïn.

Neáu ñaõ coù gia ñình, hai vôï choàng treû deã sinh söï nhieàu hôn. Moät trong hai ngöôøi caàn bieát nhöôøng nhòn, cuoäc soáng löùa ñoâi môùi ngaøy theâm gaén boù. Vôï choàng coù nieàm vui vôùi choã ôû toát ñeïp hôn vaø muoán coù chaùu beù seõ ñöôïc nhö yù.

Khai tröông, nhaän vieäc, xuaát haønh neân choïn giôø chaün, ngaøy leû, thaùng chaün seõ ñöôïc thuaän lôïi hôn.

Naêm nay khaù toát, ít oám ñau laët vaët, neân caån than phoøng tai naïn ñaàu maët, traùnh xung ñoät vôùi baïn beø.

Laùi xe caån thaän. Boån maïng vöõng vaøng.

THAÂN NÖÕQuyù coâ tuoåi Thaân laø ngöôøi khoân

ngoan, kheùo leùo, thích laøm vieäc lôùn vaø coù duõng khí khoâng keùm nam giôùi. Söï hoïc haønh vaø caùc lónh vöïc khaùc deã coù cô hoäi vöôït troäi hôn ngöôøi.

Tuy coù loøng toát vôùi baïn beø nhöng luoân luoân bieåu hieän hôn hoï, yù muoán chieám höõu nhöõng gì mình yeâu thích, vì vaäy cuoäc soáng tình caûm cuõng gaëp nhieàu trôû ngaïi.

Ña phaàn quyù coâ thaønh coâng sôùm nhöng phaûi thaêng traàm ñoâi ñoä vaø noäi taâm phaûi chòu nhieàu baát oån. Ngoaïi tröø sanh thuaän ban ngaøy cuûa muøa Thu seõ ñöôïc toát ñeïp caû hai maët vaät chaát laãn tinh thaàn.

Quyù coâ laø ngöôøi naém phaàn chuû ñoäng trong coâng vieäc laøm aên hoaëc

hoïc haønh. Naêm nay vaãn duy trì vò theá nhöng khoù phaùt trieån vì coù raát nhieàu söï quaáy nhieãu chung quanh. Tuy vaäy coâng vieäc, söï hoïc haønh vaãn ñöôïc gaëp nhieàu may maén, coù cô hoäi toát ñeå vöôït qua khoù khaên.

Nhìn chung caùc maët, naêm nay deã laâm vaøo roái raém, toán hao. Maëc duø quyù coâ vaãn coù nhieàu cô hoäi laøm ra tieàn nhöng khoâng phaûi thuaän lôïi deã daøng, phaûi vöôït choâng gai maø ñi. Ñöøng quaù töï tin vaøo taøi trí cuûa mình maø tính chuyeän to lôùn. Chæ neân laøm vieäc cuõ, bình tónh ñoái phoù vôùi nhöõng trôû löïc, ñeå baûo toaøn söï nghieäp laø ñieàu neân theo. Coù theå noùi, ñaây laø naêm tuy khoâng thaát baïi nhöng laø naêm khoù khaên, moïi ñieàu neân caån thaän.

Quan heä vôùi ngöôøi lôùn tuoåi ít sinh chuyeän raày raø, coøn ñöôïc söï giuùp ñôõ toát ñeïp. Quyù coâ khoâng coù phaàn chôi vôùi baïn cuøng löùa, chæ sinh söï roái raém theâm phieàn loøng.

Ñoái vôùi quyù coâ ñoäc thaân, naêm nay coù nhieàu ngöôøi muoán laøm quen. Neân choïn löïa caån thaän keûo bò thaát voïng. Neáu gaëp ngöôøi taâm ñaàu, yù hôïp cuõng khoâng neân tính chuyeän hoân nhaân.

Cuoäc ñôøi quyù coâ seõ soáng vaø taïo ñöôïc nhieàu toát ñeïp cho söï soáng, ñoù laø caùc tuoåi: Thaân ñoàng tuoåi, Tuaát Daàn, khi hôïp taùc hoaëc hoân nhaân.

Neáu laøm aên hay keát duyeân hay laøm aên vôùi nhöõng tuoåi naày baïn seõ gaëp caûnh bieät ly hay tuyeät maïng giöõa cuoäc ñôøi,

chòu söï thua thieät, boû maát nhieàu cô hoäi tieán thaêng, nhöng cuõng vì theá maø traùnh ñöôïc caïm baãy, soùng gioù. Neáu theo ngaønh ngheà chuyeân moân coù tính chaát coá ñònh, quyù oâng seõ chu toaøn traùch nhieäm toát ñeïp, coâng danh tuy khoâng rôõ raøng nhöng tieán trieån moät caùch vöõng chaéc.

Ña phaàn quyù oâng laø ngöôøi ñaøn oâng göông maãu cuûa gia ñình, gioûi chòu ñöïng vaø heát möïc thöông yeâu lo laéng cho vôï con, vöøa hoøa nhaõ vöøa ñieàm ñaïm, khieâm toán neân taïo nhieàu thieän caûm trong caùc moái quan heä.

Tuoåi Daäu khoâng ñöôïc toát laém vaøo tieàn vaän cuõng nhö trung vaän, soá chæ coù theå trôû neân giaøu sang phuù quyù vaøo haäu vaän maø thoâi. Cuoäc ñôøi tuoåi nhoû coù nhieàu thay ñoåi vaø lao ñao khoâng ít. Töø luùc lôùn tuoåi trôû ñi môùi hoaøn thaønh ñöôïc söï nghieäp.

Coâng danh leân cao, taïo ñöôïc nhieàu teân tuoåi, tuy nhieân luoân luoân phaûi caån thaän vì soá luoân luoân bò phaûn boäi. Söï nghieäp ñöôïc vöõng chaéc vaøo tuoåi 37 trôû ñi, tieàn baïc coù nhieàu toát ñeïp, taïo ñöôïc söï soáng cao sang quyeàn quyù.

Böôùc qua tuoåi 50, moïi maët haàu nhö ñaõ oån ñònh, vaán ñeà vui buoàn trong tình caûm cuõng chæ thoaùng qua vì gia ñình coù söùc aûnh höôûng lôùn hôn caû. Naêm nay danh loäc coù taêng, nhöng gia ñình tình caûm laïi coù phaàn phöùc taïp. Neáu quyù oâng quan taâm nhieàu ñeán gia ñình, vôï choàng haún coù nhöõng ngaøy thaùng yeân vui, haïnh phuùc. Ña phaàn cuoäc soáng tình caûm cuûa quyù oâng laïi höôùng ngoaïi nhieàu hôn. Caùc con cuõng coù keû neân ngöôøi hö, caàn quan taâm theo doõi con gaùi, con trai môùi lôùn ñeå kòp ngaên ngöøa nhöõng quan heä baïn beø khoâng toát.

Quyù oâng haïp vôùi ngöôøi tuoåi Nhaâm Daàn , Maäu Tuaát , Thìn ; khaéc kî vôùi ngöôøi tuoåi Canh Tyù , Nhaâm Tyù , Bính Ngoï .

Naêm nay deã bò oám ñau khi thôøi tieát ñoåi thay. Neân quan taâm ñeán söùc khoûe, coù theå bò beänh naëng gaây trôû ngaïi cho coâng vieäc. Caån thaän vieäc aên uoáng vaø nguû nghæ. Neân boài döôõng gan, thaän, coù theå bò suy.

DAÄU NÖÕQuyù coâ tuoåi Daäu deã taïo ra cuûa caûi

vaät chaát. Neáu thuaän sanh vaøo caùc thaùng 3, 6, 9 vaø 12 aâm lòch deã ñöôïc giaøu coù lôùn vaø gia ñình tình caûm cuõng nhieàu phaàn haïnh phuùc.

Laø ngöôøi thoâng minh, coù taøi toå chöùc nhöng vì quaù töï tin ñoâi luùc trôû thaønh töï cao, deã gaëp thaát baïi, ít ngöôøi hôïp taùc, giuùp ñôõ. Soá khoâng nhôø caäy thaân toäc laïi coù tinh thaàn ñoäc laäp, töï chuû, ñaõ nhieàu luùc laøm neân söï nghieäp. Tuy vaäy tuoåi treû phaûi chòu nhieàu ñoåi thay, baïc tieàn khoù naém vöõng, duyeân tình cuõng khoù ñöôïc aám eâm, vôï choàng thöôøng khaéc khaåu, nghòch yù.

Tuoåi Daäu cuoäc ñôøi coù nhieàu hay ñeïp veà haäu vaän, trung vaän vaø tieàn

vaän hôi coù nhieàu vaát vaû lao ñao veà cuoäc soáng. Toùm laïi, tuoåi Daäu chæ coù phuùc vaø ñöôïc höôûng sung söôùng troïn veïn vaøo haäu vaän, cuoäc soáng vaøo tieàn vaän vaø haäu vaän coù nhieàu keát quaû toát ñeïp. Nhaát laø veà haäu vaän seõ ñöôïc gaëp nhieàu may maén nhö yù muoán.

Quyù coâ laø ngöôøi coù tröïc giaùc, thaáy xa hieåu roäng, laïi theâm coù yù chí tieán thuû maïnh meõ, töø 40 tuoåi trôû leân gaëp nhieàu may maén theâm vaøo kinh nghieäm soáng, söï nghieäp seõ thaêng tieán vöõng vaøng. Neáu bieát tu thaân, giaûm bôùt taùnh töï haøo, töï cao thì gia ñình theâm haïnh phuùc. Tuoåi giaø coù nhieàu nieàm vui nôi con chaùu, vaät chaát ñaày ñuû, thaûnh thôi

vì hoaøn caûnh phaûi ra ñôøi sôùm, böôùc ñaàu coù trôû ngaïi nhöng vôùi söï thoâng minh, ham hoïc hoûi, daàn daàn cuõng taïo cho mình moät vò trí trung bình trong xaõ hoäi.

Quyù anh laø ngöôøi thaúng thaén, coâng baèng vaø haøo hieäp, saün saøng giuùp ñôõ baïn beø, ñöôïc nhieàu ngöôøi quyù meán.

Vôùi tinh thaàn traùch nhieäm cao, coù khaû naêng thaùo vaùt vaø ngay thaúng, raát ñöôïc söï tin caäy cuûa ngöôøi treân. Hoï coù theå yeân taâm giao phoù ñeå quyù anh quaûn lyù maø khoâng heà nghi ngôø thieän taâm thieän chí cuûa quyù anh. Ñaây laø öu ñieåm vaø cuõng laø yeáu toá ñeå quyù anh coù cô hoäi thaêng tieán treân ñöôøng xaây döïng söï nghieäp.

Naêm nay tieàn baïc deã toán hao voâ côù, coâng vieäc coù nhöõng tai tieáng, raày raø, nhöng ñi xa laøm aên laïi coù taøi loäc. Khoù traùnh khoûi chuyeän baát ñoàng tranh chaáp vaø hoà sô giaáy tôø neân roõ raøng minh baïch ñeå khoûi phaûi bò lieân luïy vôùi luaät phaùp.

Caàn quan taâm ñeán söùc khoûe hay gia ñaïo coù nhöõng roái raém laøm caûn trôû böôùc tieán cuûa quyù anh.

Nhìn chung caùc maët, naêm nay khoù cho vieäc laøm aên lôùn. Maëc duø quyù anh coù nhieàu cô hoäi toát, nhöng baûn thaân voán ñaõ deø daët laïi theâm hoaøn caûnh hieän taïi coù nhieàu söï vieäc khoâng an taâm, khoù taïo thaønh quaû lôùn. Caàn phoøng tai naïn, beänh hoaïn vaø chuyeän ruûi ro baát ngôø, duø coù ñeå maát cô hoäi toát cuõng laø ñieàu ñöông nhieân. Coù theå noùi ñaây laø naêm trung bình ñoái vôùi quyù anh. .

Coâng danh chæ vaøo möùc ñoä bình thöôøng, chæ coù theå taïo coâng danh baèng naêng löïc maø khoâng caàn phaûi baèng hoïc vaán.

Phaàn söï nghieäp, taïo laáy moät caùch khoù khaên coù theå vaøo tuoåi 47 hay 48 trôû ñi môùi coù cô hoäi taïo laáy söï nghieäp. Tieàn baïc chæ vöøa ñuû hay coù phaàn thieáu huït khoâng hoaøn toaøn ñaày ñuû theo yù muoán, soá naøy khoâng giaøu sang, nhöng vöøa ñuû laø moät ñieàu may maén laém

Naêm nay gia ñình coù chuyeän roái raém, baát an, tình caûm khoù ñöôïc an vui, thoaûi maùi.

Neáu quyù anh keát duyeân vôùi nhöõng tuoåi naøy, quyù nh coù theå seõ phaûi soáng moät cuoäc ñôøi haåm hiu, ñoùi raùch ngheøo khoå baàn haøn, cuoäc ñôøi khoâng taïo ñöôïc moät cuoäc soáng ñaày ñuû vaø vinh hieån, ñoù laø keát duyeân vôùi caùc tuoåi: Muøi, Muøi. Hai tuoåi naøy khoâng thuaän maø laïi coù xung khaéc vôùi tuoåi quyù anh.

Khai tröông, nhaän vieäc, xuaát haønh neân choïn giôø chaün, ngaøy leû, thaùng chaün seõ ñöôïc thuaän lôïi hôn.

Naêm nay baát lôïi veà ñöôøng maùu huyeát. Neân ñi thöû maùu, neáu coù gì cuõng deã chöõa trò. Ngoaøi ra caàn phoøng tai naïn phaïm thaân gaây ñoå maùu. Laùi xe caån thaän. Boån maïng vöõng vaøng.

TUAÁT NÖÕ Quyù coâ tuoåi Tuaát laø ngöôøi cao soá,

ñoù laø caùc tuoåi xung kî vôùi tuoåi Thaân, ñoù laø caùc tuoåi: AÁt Hôïi, Tyù, Nhaâm Ngoï, Hôïi, Maäu Tyù, Ngoï vaø Tyù.

Naêm nay deã bò oám ñau khi thôøi tieát thay ñoåi, neân quan taâm ñeán phaàn khí huyeát vaø beänh phuï nöõ. Khoâng neân yû vaøo söùc treû, laøm vieäc quaù nhieàu, deã laâm beänh baát ngôø, vöøa trôû ngaïi coâng vieäc vöøa toán hao.

Caån thaän phoøng tai naïn. Laùi xe caàn chuù yù nhieàu hôn.

DAÄU NAMQuyù oâng tuoåi Daäu laø ngöôøi hieàn

laønh, ngay thaúng, khoâng thích cuoäc soáng phoâ tröông, caëm cuïi vôùi nhöõng coâng vieäc thöôøng nhaät. Tuy “ñeøn nhaø ai naáy saùng” nhöng khi baø con, xoùm gieàng coù höõu söï vaãn saün loøng ra maët tieáp giuùp.

Vì muoán an thaân, khoâng bon chen gaùnh goàng traùch nhieäm neân ñöôøng ñôøi

vaø soá ñöôïc tröôøng thoï. Coâng vieäc laøm aên coù nhieàu lôïi laïc,

söï nghieäp höng vöôïng, söùc khoûe vöõng vaøng.

Quyù coâ neân caån thaän tröôùc nhöõng thuaän duyeân ñem laïi lôïi töùc deã daøng, thöôøng naûy sinh tính kieâu maïn, khoe khoang, deã taïo neân nhieàu keû thuø vaø keû xaáu tìm caùch cöôõng ñoaït, neân deø daët, khoân kheùo che giaáu thaønh quaû ñeå traùnh nhöõng baát traéc coù theå xaûy ra.

Quyù coâ cuõng neân deø daët trong giao tieáp vôùi nam phaùi, deã bò tai tieáng gaây baát oån trong tình choàng vôï. Ñoàng thôøi cuõng coù tin vui, cöôùi gaû cho con caùi hoaëc coù theâm chaùu, noäi ngoaïi.

Ñoái vôùi quyù coâ ñang trong tình traïng ñôn leû, coù theå gaëp ñöôïc ngöôøi baïn ñöôøng hôïp yù. Tuy nhieân neân caån thaän, raát deã bò löøa gaït hoaëc lôïi duïng, haäu quaû laø maát maùt nhieàu maët.

Nhöõng tuoåi haïp cho söï laøm aên cuûa baïn, neân hôïp taùc laøm aên hay giao dòch tieàn baïc vôùi nhöõng tuoåi naày thì coù nhieàu toát ñeïp cho cuoäc ñôøi, ñoù laø hôïp taùc hay giao dòch veà tieàn baïc vôùi caùc tuoåi: Taân Hôïi, Tyù vaø Daàn.

Naêm nay deã oám ñau khi thôøi tieát thay ñoåi. Ngoaøi ra deã gaëp naïn tai, ñau nhöùc gaân coát vaø khí huyeát suy hao. Neân boài döôõng vaø nghæ ngôi nhieàu hôn.

Laùi xe caån thaän. Boån maïng vöõng vaøng.

TUAÁT NAMQuyù anh tuoåi Tuaát laø ngöôøi hieáu

hoïc, caàn cuø, chaêm chæ, deã thaønh coâng treân ñöôøng ñôøi. Neáu coù ñieàu kieän, hoïc haønh ñeán nôi ñeán choán seõ coù danh vò trong xaõ hoäi vaø cuoäc soáng höôûng nhieàu haïnh phuùc. Neáu vieäc hoïc bò dôû dang,

100 101

cuoäc soáng coù nhieàu bieán ñoäng, thaêng traàm. Neáu sanh thuaän vaøo Thu, Ñoâng vaø ban ngaøy ñöôïc nhieàu phuùc loäc, gia ñình söï nghieäp aám eâm, khaù giaû. Ng-hòch sanh vaøo caùc thaùng muøa Xuaân vaø thaùng 6, 9, 12 aâm lòch, cuoäc ñôøi coù phaàn vaát vaû, lao ñao. Haäu vaän môùi ñöôïc an cö laïc nghieäp. Haàu heát quyù coâ raát khoù nuoâi, luùc coøn nhoû, coù ngöôøi phaûi chòu ít nhieàu taät nguyeàn vaø sôùm xa gia ñình.

Quyù coâ laø ngöôøi thoâng minh, coù naêng löïc tö duy cao, raát nhieät tình trong coâng vieäc vaø luoân quan taâm ñeán ngöôøi khaùc, coù theå hy sinh lôïi ích cuûa mình

ngöôøi lôùn, söï nghieäp phaûi bò thaêng traàm. Traûi qua nhöõng kinh nghieäm ñau thöông, môùi taïo ñöôïc cô ngôi vaø ngaøy caøng phuù tuùc.

Coù nhieàu cô hoäi toát ñeå hoïc haønh hay laøm vieäc vaø coù theå tieán maïnh. Tuy vaäy neân caån thaän löïa choïn ñeå coù quyeát ñònh döùt khoaùt, ñöøng ñeå laâm vaøo tình traïng “thaû moài baét boùng” hay “ñöùng nuùi naøy troâng nuùi noï” deã sinh ra tình traïng dang dôû nöûa chöøng. Neáu ñaõ quyeát ñònh choïn löïa ngaønh ngheà, tröôøng lôùp thì ñöøng neân thay ñoåi vaø coâng vieäc laøm cuõng vaäy, seõ coù keát quaû toát hôn.

Naêm nay coâng danh taøi loäc khaù toát, cuoäc soáng coù nhieàu nieàm vui, noãi buoàn nhöng taát caû chæ laø nhöõng laøn soùng nheï. Neáu ñaõ coù gia ñình, vôï choàng coù nhieàu dòp vui chôi ñaây ñoù, cuoäc soáng an hoøa, thoaûi maùi. Gia ñình khoù traùnh khoûi coù ngöôøi oám ñau, gaëp naïn, quyù coâ phaûi lo laéng. Con caùi neáu coù laø nguoàn haïnh phuùc chung cuûa vôï choàng vaø cuõng laø sôïi daây keát noái giöõa hai ngöôøi theâm beàn chaéc. Neáu muoán coù theâm chaùu beù, e raèng naêm nay chöa ñöôïc nhö yù.

Neáu laøm aên hay giao dòch veà tieàn baïc, quyù coâ caàn neân hôïp taùc hay giao dòch hay laøm aên vôùi nhöõng tuoåi naày thì coù phaàn toát ñeïp, ñoù laø caùc tuoåi: Hôïi, Söûu vaø Meïo.

Sau ñaây laø nhöõng tuoåi ñaïi kî trong cuoäc ñôøi quyù coâ khoâng neân keát hoân hay hôïp taùc laøm aên coù theå seõ gaëp caûnh bieät ly hay tuyeät maïng giöõa cuoäc ñôøi, ñoù laø caùc tuoåi: Thaân vaø Thaân.

Naêm nay söùc khoûe khaù toát. Tuy nhieân neân caån thaän phoøng tai naïn, beänh hoaïn, deã naûy sinh nhöõng baát traéc khoù löôøng.

Laùi xe. Boån maïng vöõng vaøng Lôøi toøa soaïn: Baûn töû vi cuûa 12 con

giaùp treân chæ laø toång quaùt, moãi con giaùp coøn chia ra caùc “cang” goïi laø Nhaâm, Canh, Bính, Giaùp, Quyù, Kyû... Quyù ñoäc giaû muoán coù baûn rieâng cho tuoåi cuûa mình xin email veà toøa soaïn cho bieát roõ hôn mình thuoäc “cang” naøo (Nhaâm, Canh, Bính v.v... ) Chuùng toâi seõ chuyeån cho ngöôøi phuï traùch ñeå göûi baûn chi tieát ñeán quyù baïn ñoïc – DNÑS -

beänh cuûa nöõ giôùi. HÔÏI NAM

Quyù anh tuoåi Hôïi ña phaàn laø ngöôøi hieàn laønh, chaát phaùc, deã bò xao xuyeán tröôùc lôøi noùi coù tính naên næ, van lôn, ñoâi khi trôû neân ngaây thô, laõng maïn. Vôùi tinh thaàn nhaãn naïi, coá gaéng trong coâng vieäc, khoâng neà haø khoå nhoïc nhöng thieáu söï nhaïy beùn, khoân lanh, deã bò ngöôøi lôïi duïng. Laïi nöõa, vì thieáu söï döùt khoaùt, “boû thì thöông, vöông thì toäi”, coù theå luùn saâu vaøo sai laàm, khoù laøm neân chuyeän lôùn. Tuy nhieân quyù anh laø ngöôøi coù tinh thaàn traùch nhieäm, toân troïng chöõ tín, deã ñöôïc caáp treân tin caäy, coù lôïi cho ñöôøng coâng danh, nhöng khoù ôû vò trí chæ huy, laõnh ñaïo. Ña phaàn tuoåi Hôïi thích ñôøi soáng an nhaøn, neáu sanh thuaän Thu, Ñoâng, gaëp nhieàu may maén, cuoäc soáng giaøu sang, sung söôùng. Nghòch sanh Xuaân, Haï phaûi vaát vaû gian nan, tha phöông môùi deã laäp söï nghieäp. Duø sao vôùi tính tình hieàn löông, nhaân aùi, haäu vaän cuõng ñaày ñuû phuùc loäc.

Naêm nay coâng vieäc laøm aên coù nhieàu roái raém, tình caûm gia ñaïo coù phaàn höng vöôïng nhöng cuõng khoù traùnh baát an.Neáu ñaõ coù gia ñình, quyù anh caàn quan taâm ñeán vôï con nhieàu hôn. Vôï choàng coù nhieàu haïnh phuùc, coù dòp ñi chôi vui veû. Neáu quyù anh laø ngöôøi heát loøng thöông vôï thöông con, gia ñình caøng taêng phaàn aám eâm. Ngöôïc laïi quyù anh coøn coù nhöõng tình caûm rieâng tö laïi deã boû beâ gia ñình, thieáu boån phaän laøm choàng laøm cha.

Deã gaây baát hoøa trong gia ñình, quyù anh deã sinh noùng giaän vôùi vôï con, ñoâi khi söï vieäc khoâng ñaùng gì cuõng caõi coï, raày la. Ñieàu naøy deã laøm cho gia ñình baát oån theâm, khoå cho nhieàu ngöôøi. Quan heä baïn beø neân giaûm thieåu vaø ñöøng quaù tin ngöôøi.

Laùi xe caån thaän. Boån maïng baát an, caån thaän khi di chuyeån vaø giaûm thieåu vieäc ñi xa.

HÔÏI NÖÕ Quyù coâ tuoåi Hôïi laø ngöôøi cao soá,

ñöôøng tình duyeân khoâng ñöôïc xuoâi thuaän nhöng danh loäc laïi coù phaàn hanh thoâng. Laø ngöôøi ngay thaúng, hieàn laønh, giaøu loøng vò tha, deã tin ngöôøi vaø khoâng oaùn thuø ai, saün saøng giuùp ñôõ ngöôøi maø khoâng caàn traû ôn. Vì vaäy cuoäc soáng ít gaëp khoù khaên, naïn tai deã vöôït.

Neáu sanh thuaän Thu, Ñoâng coâng danh söï nghieäp deã taïo, thaêng tieán leï laøng, thuoäc vaøo haøng sang quyù trong xaõ hoäi. Nghòch sanh loãi soá phaûi vaát vaû, tha phöông töø trung vaän ñaõ coù cuûa tieàn, haäu vaän giaøu sang, phuù tuùc. Laø ngöôøi thoâng minh, khoân kheùo nhöng tieàn vaän, moät thaân töï laâp cuõng phaûi chòu moät vaøi thaát baïi, khoù khaên. Laïi theâm beân ngoaøi coù veû nhu hoøa nhöng beân trong thì cöùng raén, vôùi caù tính maïnh meõ, ít chòu nghe lôøi khuyeân cuûa

cho muïc ñích chung. Coù loøng töï tin vaø cuõng bieát töï kieàm cheá trong vieäc hoaïch ñònh muïc ñích theo ñuoåi neân deã thaønh coâng. Taâm tính hieàn hoøa, meàm moûng thích hôïp vôùi coâng vieäc ngoaïi giao, thöông maõi, hoaït ñoäng xaõ hoäi ... Tuy vaäy, cuoäc soáng coù nhieàu bieán ñoäng, loäc taøi deã tuï deã tan. Tieàn trung vaän duø coù luùc phaùt ñaït, vinh hieån, nhöng khoâng beàn. Töø treân tuoåi 40, söï nghieäp môùi töông ñoái oån ñònh, caøng lôùn tuoåi caøng höng vöôïng.

Toùm laïi: Tuoåi Tuaát tieàn vaän vaø trung vaän nhieàu lo buoàn, khoå nhoïc, haäu vaän coøn lo nghó nhöng theå xaùc ñöôïc toát ñeïp.

Neân caån thaän veà maët baïn beø, traùnh boû voán laøm aên, kinh doanh baát lôïi vaø caàn phoøng bò maát xe, maát tieàn.

Söï nghieäp ñöôïc hoaøn thaønh vaøo tuoåi 39 trôû ñi. Tieàn baïc vaøo haäu vaän coù cô hoäi phaùt trieån veà vaán ñeà taøi loäc cuõng nhö veà coâng danh vaø söï nghieäp.

Duø ñaõ coù choàng vaãn coù ngöôøi theo ñuoåi. Neân caån thaän trong giao tieáp ñeå giaûm thieåu tai tieáng do tieåu nhaân bòa chuyeän, caøng theâm baát oån trong tình vôï choàng.

Khoâng neân laøm aên hay keát duyeân vôùi nhöõng tuoåi sau ñaây, vì leõ neáu keát hoân hay hôïp taùc laøm aên seõ gaëp caûnh bieät ly hay tuyeät maïng giöõa cuoäc ñôøi, ñoù laø quyù coâ keát duyeân vôùi caùc tuoåi: Tyù, Söûu, Ngoï, Tyù, Söûu vaø Ngoï.

Khai tröông, nhaän vieäc, xuaát haønh neân choïn giôø chaün, ngaøy leû, thaùng chaün seõ ñöôïc thuaän lôïi hôn.

Naêm nay deã bò oám ñau khi thôøi tieát ñoåi thay. Caàn quan taâm giöõ gìn söùc khoûe, raát deã bò roái loaïn maùu huyeát, maát nguû vaø caàn theo doõi veà caùc chöùng

Ñöøng mô!Trong moät giôø treân giaûng ñöôøng

Coâ sinh vieân ñang mô maøng ñoät nhieân bò thaày goïi:

Chò cho toâi bieát boä phaän naøo cuûa cô theå ñoâi khi coù theå taêng kích thöôùc to leân gaáp 7 laàn bình thöôøng?

Coâ sinh vieân ñoû maët aáp uùng: Daï daï caùi aáy, caùi aáy, laø laø ..... Thaày böïc mình maéng: Thoâi coâ ngoài xuoáng, boä phaän toâi

hoûi laø laù phoåi. Coøn caùi maø coâ nghó ñoù chæ gaáp 3 laàn thoâi.Ñöøng mô!