1

Republika e Kosovs Republika Kosovo - Republic of Kosovo

Kuvendi - Skuptina - Assembly ___________________________________________________________________________

Ligji Nr. 04/L-121

PR MBROJTJEN E KONSUMATORIT Kuvendi i Republiks s Kosovs; N baz t nenit 65 (1) t Kushtetuts s Republiks s Kosovs, Miraton

LIGJ PR MBROJTJEN E KONSUMATORIT

KREU I DISPOZITAT E PRGJITHSHME

Neni 1 Qllimi

Me kt ligj rregullohen dhe mbrohen t drejtat themelore t konsumatorve gjat blerjes s mallrave, shrbimeve dhe formave tjera n tregun e lir si dhe detyrimet e shitsit, prodhuesit dhe furnizuesit.

Neni 2 Fushveprimi

1. Ky ligj sht i zbatueshm pr do konsumator i cili ka vendbanim n Republikn e Kosovs si dhe personave tjer jorezident. 2. Ky ligj zbatohet pr rregullimin e marrdhnieve ndrmjet konsumatorve nga njra an dhe prodhueseve, shitsve, furnizueseve, ofrueseve t shrbimeve nga ana tjetr pr ta mbrojtur konsumatorin nga praktikat e padrejta n tregun e mallrave dhe t shrbimeve n Republikn Kosovs.

2

Neni 3 Prkufizimet

1. Shprehjet e prdorura n kt ligj kan kt kuptim:

1.1. Konsumator - do person fizik i cili blen dhe prdor mallra ose shrbime pr plotsimin e nevojave t veta, pr qllime q nuk kan lidhje me veprimtarin tregtare; 1.2. Tregtar - do person fizik apo juridik q shet ose vepron n treg si biznes apo ushtron e veprimtarin e tij tregtare, si nj person q vepron n emr ose pr llogari t nj tregtari me shumic apo t nj prodhuesi; 1.3. Ofrues i shrbimeve - personi q shet mallra apo u ofron shrbime konsumatorit; 1.4. Furnizues - do prodhues, person fizik apo juridik q ofron mallra tek shitsit; 1.5. Mall refuz - malli q i sht ofruar pr shitje konsumatorit, i pa paketuar dhe matet n prani t konsumatorit 1.6. Mall i para paketuar - malli e shitur me ambalazh i cili pa prpunim t mtejshm i ofrohet konsumatorit t fundit; 1.7. Mall - do produkt apo shrbim q i ofrohet konsumatorit; 1.8. Etiketa - informacioni me t dhnat pr prodhuesin, adresn e tij, emrtimin e mallit, sasin, prbrjen, cilsin, datn e prodhimit, afatin e prdorimit, mnyrn e prdorimit, mirmbajtjen dhe rrezikshmrin. 1.9. Paketimi - paketimi i sigurt pr shndetin dhe prshtatshmrin me vllimin dhe peshn e mallit; 1.10. Deklaracioni i mallit - t dhnat e vendosura n etiketn e mallit lidhur me emrin tregtar shenjn mbrojtse dhe adresn e prodhuesit; 1.11. Shitja prmes Aksionit- shitja e cila realizohet pr sasi t caktuar t nj malli n nj koh dhe vend t veant, me nj mim m t ult se mimi i ktij malli n nj shitje t rregullt. 1.12. Praktika e padrejt tregtare ndaj konsumatorit - do veprim apo lshim t kryer nga shitsi ose ofruesi i shrbimeve, n komunikimin zyrtar me konsumatorin, duke prfshir reklamat dhe marketingun e mallit t lidhur drejtprdrejt me promovimin e shitjes ose ofrimit t mallrave pr konsumatorin; 1.13. Ndikimi n sjelljen e konsumatorit - prdorimi i praktikave mashtruese q n mas t madhe zvoglojn aftsin e konsumatorit pr t marr nj vendim t bazuar n informacion t plot t shitsit dhe ndikon te konsumatori q t merr nj vendim t cilin n rrethana tjera nuk do ta merrte;

3

1.14. Reklama e mallrave dhe shrbimeve - do reklam apo publikim n do form brenda profesionit apo t veprimtaris s tij tregtare ose shrbyese, duke u fokusuar n promovimin e nj malli apo shrbimi; 1.15. mimi i mallit pr njsi - mimi prfundimtar, prfshir TVSH-n dhe t gjitha taksat e tjera, pr nj kilogram, nj litr, nj metr, nj metr katror, nj metr kub t mallit, ose pr nj njsi t veant matese si pjes e njsive matse ligjore, t aplikuara n Republikn e Kosovs pr tregtimin e mallrave specifike; 1.16. Ftes pr t bler - do form t komunikimit t prodhuesit, shitsit apo ofruesit t shrbimeve me konsumatorin ku prshkruhen karakteristikat baz t mallit dhe mimit t tij, e cila i jep konsumatorit mundsi pr t bler mallin; 1.17. Ndikim i padrejt - shfrytzimi i dominimit tek konsumatori dhe prdorimin e presionit, duke e shtyr at q t marr nj vendim t cilin nuk do ta merrte n kushte normale; 1.18. Zgjidhja e konflikteve jasht gjyqsorit - zgjidhja e kontratave ndrmjet konsumatorit, tregtarit dhe ofruesit te shrbimeve q rezulton nga shkelja e zakoneve, kodeve dhe normave t mirfillta afariste pr mallin ose shrbimet pr t cilat konsumatori mund t ankohet n gjykatat e arbitrazhit pr zgjidhjen e tyre pr mbrojtjen e t drejtave t tyre t garantuara me kt ligj dhe ligjet tjera ne fuqi; 1.19. Shrbime publike - shprndarja e energjis elektrike, furnizimin me energji elektrike, furnizimin me ngrohje, furnizimin me uj, trajtimin e ujrave t zeza dhe t kullimit, transportimin e udhtarve n transportin publik, shrbimet postare dhe t telekomunikacionit, shrbimet shndetsore, pastrimin e hapsirave publike, asgjsimin e mbeturinave, mirmbajtjen e varrezave. 1.20. Kredi dhns secili institucion financiar i autorizuar pr dhnien e kredive sipas ligjit n fuqi nga Banka Qendrore e Kosovs - BQK; 1.21. Ministria MTI ministria prkatse pr tregti dhe industri. 1.22. Kontrat marrveshje e dy a m shum subjekteve q ka pr qllim t krijoj, ndryshoj ose shuaj nj marrdhnie juridike t detyrimit. 1.23. Diskont shitje e nj malli me nj mim m t lir se mimi baz t ciln tregtari e lejon pr nj mall te caktuar, n raste t caktuara. 1.24. Eksponate sendet unikate t rralla si jan dokumentet e vjetra, pikturat, freskat, ikonat e armt e ndryshme, suveniret, t cilat kan vlera artistike, historike, etnologjike dhe arkeologjike.

4

Neni 4 T drejtat e konsumatorit

1. Ky ligj garanton kto t drejta themelore t konsumatorve:

1.1. t drejtn pr t mbrojtur interesat ekonomike t konsumatorit; 1.2. t drejtn pr t mbrojtur nga rreziku jetn, shndetin dhe pronn; 1.3. t drejtn pr mbrojtje ligjore t konsumatorit; 1.4. t drejtn pr tu ankuar; 1.5. t drejtn pr kompensim n raste t caktuara edhe pr dmshprblim; 1.6. t drejtn pr informim dhe edukim t konsumatorit; 1.7. t drejtn pr shfrytzimin e shrbimeve publike; 1.8. t drejtn e organizimit n shoqata t konsumatorit pr t mbrojtur interesat e tyre; 1.9. t drejtn pr t prfaqsuar interesat e tyre; 1.10. t drejtn pr t marr shrbime n gjuhn e tij n prputhje me ligjin pr prdorimin e gjuhve zyrtare sipas ligjit n fuqi.

Neni 5 Detyrimet e shitsit

1. Shitsi prmbush detyrimet ndaj konsumatorit n prputhje me dispozitat e ktij ligji, ligjeve dhe akteve tjera nnligjore. 2. Shitsi me krkes t konsumatorit pas konstatimit t t metave t mallit detyrohet t bj zvendsimin e mallit ose kthimin e t hollave t paguara pr mallin ose me plqimin e konsumatorit, t ul mimin pr t kompensuar mangsit ose t metn e mallit. 3. Shitsi pr shkak t mangsive n shrbimet e kryera, me krkesn e konsumatorit sht i detyruar pr tia kthyer shumn e paguar pr shrbimin, t eliminoj mangsit n shrbimet e ofruara, apo t zbret mimin sipas kontrats me konsumatorin. 4. Konsumatori sipas paragrafit 2. dhe 3. ktij neni, mund t krkoj kthimin e shums s paguar vetm nse i kishte dhn m par shitsit nj afat t arsyeshm pr eliminimin e t metave t mallit ose shrbimit pr prmbushjen e kontrats. 5. N rast t kontesti gjyqsor apo jo gjyqsor mangsit e mallit apo shrbimit t kryer vrtetohen me an t dshmis s ekspertit gjyqsor ose me ndihmn e nj vlersuesi tjetr t certifikuar. Shpenzimet e ekspertizs do ti mbuloj konsumatori ose tregtari, n varsi t rezultatit t ekspertizs.

5

6. Nse shitsi gjat periudhs s garancionit nuk mund t riparoj mallin e dmtuar pr t cilin ka dhn garancionin, ather detyrohet q konsumatorit t'i jap mallin e ngjashm apo tia kthej mbrapa t hollat me dmshprblim.

Neni 6 Krkesat e siguris s prgjithshme t mallrave dhe shrbimeve

1. Prodhuesit dhe shitsit duhet t vendosin n treg mallra t sigurta, n prputhje me ligjin pr sigurin e prgjithshme t produkteve dhe ligjin pr krkesat teknike pr produkte dhe vlersim t konformitetit. 2. Ofruesit e shrbimeve duhet t ofrojn shrbime t sigurta, duke marr parasysh:

2.1. karakteristikat e shrbimit; 2.2. efektin e shrbimit mbi mallrat dhe shrbimet e tjera; 2.3. paraqitjen e shrbimeve, paralajmrimet ose informacionin n lidhje me shrbimet; duhet t jen n gjuhet zyrtare sipas ligjit n fuqi; 2.4. kategorit e konsumatorve t rrezikuar, kur prdorin shrbimin, veanrisht fmijt dhe t moshuarit si konsumatort me ndjesi t veant ndaj disa, mallrave dhe shrbimeve ndaj t smurit; 2.5. rreziqet e mundshme q mund t shkaktoj shrbimi nse nuk prdoret si duhet.

KREU II SHITJA E MALLRAVE DHE OFRIMI I SHRBIMEVE

Neni 7 Kushtet e shitjes s mallrave dhe ofrimit t shrbimeve

1. Ekspozimi i mallit i cili n pikn e shitjes paraqitet si eksponat, nuk konsiderohet ofert dhe tregtari mund t refuzoj shitjen e atij malli. Ofruesi i shrbimeve mund t refuzoj shrbimin q sht subjekt i biznesit t tij, varsisht nga rrethanat specifike t rastit. 2. Shitsi duhet t ofroj kushtet e shitjes t mallrave apo sherbimeve n mnyr t qart, t dukshme dhe t lexueshme dhe ti paraqes n momentin e ekspozimit t tyre n hapsirn e shitjes. Kushtet e veanta pr kategori t caktuara t konsumatorve q ofron tregtari, pr mallin e caktuara duhet t jen t qarta, t dukshme dhe t lexueshme dhe t shfaqen n momentin e shfaqjes s tyre n pikat e shitjes s ktyre mallrave. 3. Shitsit i ndalohet publikimi i t dhnave apo fardo informacioni personal pr konsumatorin, ndonj pal t tret pa plqimin dhe autorizimin me shkrim t konsumatorit, prve me vendim t gjykats kur informatat i nevojiten organeve kompetente pr hetimin e rasteve.

6

4. Ofruesi i shrbimeve pr do riparim dhe mirmbajtje t mallrave duhet ti lshoj nj fatur konsumatorit me prshkrim t shrbimeve dhe t materialeve t prdorura pr riparim. Fatura duhet t nnshkruhet nga ofruesi i shrbimeve dhe konsumatori dhe nj kopje e faturs duhet t dorzohet konsumatorit. 5. N rastet e prcaktuara n paragrafin 4. ktij neni, nse paraqitet nevoja pr riparim apo pun shtes apo instalimin e komponentve t nevojshme, ofruesi i shrbimeve duhet t marr plqimin me shkrim nga konsumatori, ose me an t komunikimit n largsi, nse kostoja e shrbimit rritet .

Neni 8 Ankesat e konsumatorve ndaj shitsve ose ofruesve te shrbimeve

1. Konsumatori pr do ankes mund ti drejtohet strukturave prgjegjse pr mbrojtjen e konsumatorit n MTI. 2. Konsumatori mund ta bj ankesn prmes qendre s thirrjeve (telefonike) apo n form elektronike apo edhe n form t shkruar. 3. Struktura prgjegjse pr mbrojtjen e konsumatorit detyrohet q n afatin prej pesmbdhjet (15) ditsh nga pranimi i ankess q ta njoftoj konsumatorin lidhur me ankesn e tij.

Neni 9 Vendosja e mimeve t mallrave dhe shrbimeve

1. Shitsi duhet t vendos qart, dukshm dhe lexueshm mimin e shitjes me pakic dhe shumic dhe mimin pr njsi t mallrave apo shrbimeve t ofruara. 2. mimi me pakic dhe shumic prfshin mimin prfundimtar pr do mall apo shrbim, ose pr nj sasi t caktuar t mallra ve, duke prfshir tatimin mbi vlern e shtuar. 3. Shitsi duhet ti garantoj konsumatorit se mimi i paguar do t jet i njjt me mimin e ekspozuar sipas paragrafit 2. t ktij neni. 4. mimi pr njsi matse do t thot mimi prfundimtar pr njsi matse, mimi pr kilogram, litr, metr, metr katror, metr kub t mallit ose disa njsi t tjera matse duke prfshir tatimin mbi vlern e shtuar konform paragrafit 2. t ktij neni. 5. Pr mallrat e papaketuara, refuz mimi pr njsi matse t mallit t ofruara n treg vendoset pran mallit. 6. Pr mallrat e para-paketuara, sht e mjaftueshme vendosja e mimit neto pr njsi n qoft se me rregullat tjera t veanta n t dhnat pr peshn neto, nuk sht prcaktuar ndryshe.

7

7. mimi i shitjes me pakic dhe mimi pr njsi t para-paketuara i mallrave do t vendoset n ose pran mallit, paketimit ose piks s shitjes si dhe n rafte. Prve mimit sipas paragrafit 1. t ktij neni nuk lejohet kurrfar mimi tjetr, prve n rastin e shitjes me aksion, uljes se mimit apo me rastin e falimentimit t kompanis. 8. Shitsi duhet t vendos mimin n mnyr q t mos dmtoj mallin. 9. Dispozitat e paragrafit 8. t ktij neni nuk do t zbatohen pr ankande publike dhe shitjen e veprave t artit, veprave antike si dhe shrbimeve t rregulluara me aktet tjera n fuqi.

Neni 10 mimet n reklama

mimi me pakic i mallrave apo shrbimeve dhe mimi pr njsi i mallit q publikohen n reklama, duhet t jet i njjt me mimin e prcaktuar konform dispozitave t nenit 9 ktij ligji.

Neni 11

Pagesa e detyrimeve financiare Detyrimet financiare q konsumatori paguan prmes banks, posts apo institucioneve tjera financiare do t konsiderohet i paguar n datn kur institucioni i till t marr urdhrpagesn e konsumatorit.

Neni 12 Fatura

1. Shitsi pr do mall t shitur ose shrbim t ofruar pr konsumatorin duhet t jap fatur e cila duhet t jet e sakt, e pashlyeshme, e qarte, e dukshme dhe e lexueshme n letr apo form elektronike. 2. Shitsi i mundson konsumatorit pr t kontrolluar sasin e faturuar n lidhje me mallin e bler apo shrbimin e ofruar. 3. Shitsi duhet tu prmbahet kushteve t deklaruara dhe mimit t shitjes me pakic. 4. Faturimi nuk lejon pages plotsuese prve asaj q sht cekur n fatur. 5. mimet administrative dhe mimet e shrbimeve publike si energjia, uji dhe shrbimet e telekomunikimit rregullohen me ligje t tjera. 6. Pr shrbime tjera si transporti i udhtarve duhet te jepet fature ose bilet individuale.

8

Neni 13 Etiketa

1. Shitsi i mallrave dhe/apo shrbimeve duhet t siguroj q mallrat q shet t jen t pajisura me etiket, e cila prmban informacione pr prodhuesin dhe adresn e tij, emrtimin e mallit, sasin, prbrjen, cilsin, datn e prodhimit, afatin dhe mnyrn e prdorimit, mirmbajtjes si dhe rrezikshmrin nse ekziston. 2. Informacioni pr etiketim pr mallrat ushqimore rregullohet me akt nnligjor. 3. Shitsi nuk ka t drejt t heq ose t ndryshoj etiketn e mallit apo informacionet e tjera lidhur me mallrat e dhna nga prodhuesi dhe/ose furnizuesi. 4. Nse natyra e mallit nuk e lejon vendosjen e etikets, shitsi sht i detyruar t siguroj, sipas krkess s konsumatorit, informacionin n prputhje me paragrafin 1. t ktij neni, n mnyr tjetr apo edhe prmes paraqitjes s dokumenteve prkatse. 5. Shitsi me rastin e vendosjes n treg t mallit detyrohet t vendos etiketn, n t gjitha mallrat e paketuara. 6. Pr mallrat e papaketuara, refuz duhet t siguroj nj udhzues t prgatitur nga prodhuesi pr mnyrn e prdorimit m t leht dhe m t sigurt, pastaj ti ofroj garancionin, udhzime teknike, listn pr serviset e autorizuara, nj liste pr paralajmrim nga rreziqet e mundshme gjat prdorimit dhe nj deklarate t konformitetit t mallrave 7. Etiketa duhet t jet e shkruar qart, dukshm dhe e lexueshme n gjuht zyrtare sipas ligjit ne fuqi. 8. Prkthimi i t dhnave n gjuhet zyrtare sipas ligjit ne fuqi, t vendosura n etiket nga prodhuesi, pr t br m t leht informimin e konsumatorit lidhur me sigurin e prdorimit t mallit, n paragrafin 1. te ktij neni duhet t jet identike me origjinalin.

Neni 14 Paketimi

1. Paketimi duhet t jet i sigurt pr shndetin, forma e paketimit duhet t prshtatet me peshn e mallit dhe nuk duhet t shkaktoj tek konsumatori huti pesha dhe madhsia e mallit t cilat duhet t jen n prputhje me rregulloret e veanta pr prshkrimin e recetave t udhzuesit pr paketim. 2. N rastin e mbshtjelljes se ambalazhit me letr t veant dhe dekorime t tjera, mimi i mallrave t paketuara duhet t paraqitet n mnyr t qart, dukshm dhe lexueshm. 3. Qeset t cilat prdoren pr bartjen e mallrave t blera q kan logon e plot ose t pjesshme, mark tregtare, slogan ose emrin e prodhuesit ose tregtari do t konsiderohen materiale promovuese dhe nuk i llogaritet konsumatorit pr pagese. 4. Shitsi duhet ti mundsoj konsumatorit kthimin e ambalazhit t ciln e ka paguar kur e ka bler mallin si dhe tia kthej shumn q e ka paguar pr ambalazhin.

9

Neni 15 Premtimi i fitimit

Shitsi i cili me rastin e ofrimit t mallit apo shrbimit pr Konsumatorin premton nj shprblim, n momentin e prfundimit t lojs shprblyese konsumatori t cilit i komunikohet se sht fitues i nj mimi, ai sht i detyruar t ja dorzoj shprblimin e premtuar konform ligjit pr lojrat e fatit.

Neni 16

Mesazhet prmes materialeve reklamuese 1. sht e ndaluar lnja e mesazheve apo materiale reklamuese n kutit postare dhe n der, n qoft se konsumatori e ka vendosur ndalesn e shkruar qart pr t mos i vendosur ato. 2. Shprndarja e mesazheve dhe materialeve tjera reklamuese sht prgjegjsi e tregtarit lidhur me cilsin e mallrave dhe shrbimeve t cilat i reklamon prmes ktyre mesazheve. 3. Prcjellja e mesazheve publike reklamuese nga telefonia mobile dhe posta elektronike, duhet t kt trupin e mesazhit pr mundsin e anulimit te abonimit.

KREU III NJOFTIMI PR MALLIN

Neni 17 Deklaracioni i mallit

1. Deklaracioni sht i detyrueshm t vendoset n do mall dhe duhet t paraqitet me shkrim dhe shenja lidhur me specifikat e mallit q kan t bjn me shenjn tregtare, markn tregtare, emri i marks, shenja ose simboli n lidhje me mallin dhe t vendosen n etiket, n paketim ose dokumentet dhe informacionet prcjellse pr mallin. 2. Deklaracioni i mallit, duhet t prmbaj kto informacione:

2.1. emrin e prodhuesit t mallit dhe emri me t cilin shitet malli; 2.2. llojin, modelin, njsin matse dhe etiketn e mallit dhe se paku nj specifike t rndsishme q e veon at mall. 2.3. datn e prodhimit dhe afatin e skadimit; 2.4. pr mallrat vendore, emrin dhe adresn e prodhuesit dhe vendin e origjins; 2.5. pr mallin e importuara, emrin dhe adresn e importuesit dhe vendin e origjins se prodhuesit.

10

3. Vendosja e informatave n deklaracion sipas paragrafit 2. t ktij neni rregullohet me akt nnligjor. 4. Prjashtimisht dispozitat e paragrafit 2. t ktij neni nuk zbatohen pr mallrat t cilat jan t rregulluara me dispozitat e ligjve tjera ne fuqi. 5. Emrin e prodhuesit t mallit sipas nn-paragrafit 2.1. t paragrafit 2. t ktij neni sipas t cilit malli i cili shitet duhet ti vendoset shenja ose prshkrimi i mallit, prdorimi i sakt pr t mundsuar njohjen e konsumatorit me mallin e krkuar i cili dallohet nga mallrat tjera t ngjashme me t cilat ajo mund t zvendsohet. 6. Adresa e plot nga paragrafi 2. i ktij neni detyrimisht duhet t prmbaj vendin, rrugn dhe numrin e shtpis, numrin e telefonit, faksit adresn elektronike nse ato ekzistojn. 7. Vendi i origjins referuar n nn-paragraft 2.4. dhe 2.5. t paragrafit 2. t ktij neni do t konsiderohet vendi ku malli sht prodhuar apo vendi n t ciln mallit i sht nnshtruar nj procesi i cili ka ndryshuar ndjeshm specifikat e atij malli

Neni 18

Njoftimi pr prmbajtsit e mallit 1. Njoftimi pr prmbajtjen e mallit duhet t vendoset n mall ose paketim. Prgjegjsin pr t dhnat e vendosura n mall apo paketim e bart shitsi. 2. T gjitha informacionet me t dhnat pr mallin nga paragrafi 2. neni 17 i ktij ligji duhet t jen t qarta, t dukshme, t lexueshme dhe t shkruara n gjuhn shqipe dhe nuk prjashton mundsin e prdorimit t njkohshm t gjuhve t tjera zyrtare si dhe shenja t kuptueshme pr konsumatorin. Pr t dhnat mbi prmbajtjen e mallit prgjegjs sht prodhuesi, kurse pr ato t importuara prgjegjs sht importuesi. 3. T dhnat pr prmbajtn e mallit duhet t jen t qarta, t dukshme, t kuptueshme, t lexueshme, t pashlyeshme dhe nuk duhet t mbulohet me ndonj tekst tjetr. 4. Pr t dhnat mbi prmbajtn e mallrave t pa paketuara, refuz, njoftimi duhet t vendoset pran paketimit n t ciln malli sht vendosur ose n pikn e shitjes n qoft se malli nuk krkon kushte t veanta t siguris nga prishja. 5. Njoftimi i mallit duhet t jet i theksuar n mnyr q t mos dmtoj mallin.

11

KREU IV SHITJA ME AKCION, ZBRITJA E MIMEVE, SHITJA NE TREGJET E HAPURA

DHE SHITJA E MALLRAVE ME DEFEKTE

Neni 19 Shitja me aksion dhe diskont

1. Shitja prmes Aksionit mund t realizohet pr sasi t caktuar t nj malli nga nj prodhues n nj koh dhe vend t veant, me nj mim m t ult se mimi i ktij malli n nj shitje t rregullt. 2. N raste t shitjes sipas paragrafit 1. t ktij neni, pran mallit ose afr tij duhet t vendoset njoftimi i qart, i dukshm dhe i lexueshm i shnuar me "Akcion" ose "shitje Akcion". 3. N raste t shitjes me diskont t nj malli me mim m t lir se mimi baz t ciln tregtari e lejon pr nj mall t caktuar n raste t caktuara, pran mallit ose afr tij duhet t vendoset njoftimi i qart, i dukshm dhe i lexueshm i shnuar me "shitje me diskont".

Neni 20

Zbritja e mimeve - lirimi i mallit 1. Malli q shitet me zbritje, ose zbritja sezonale duhet t jet shnuar qart, dukshm dhe lexueshm. mimet e zbritura duhet t vendosen nn ose mbi mimet e para. 2. Prqindja e uljes s mimit t shpallur n njoftimin pr zbritjen, doher kur krkohet strukturat prgjegjse pr mbikqyrjen e tregut duhet t argumentohet nga shitsi me dokumentacionin prkats si:

2.1. mimi paraprak; dhe, 2.2. dshmi pr zbritjen e sakt t mimit n prqindje.

3. N mimet e mallit t shitja me zbritje apo lirim, zbatohen dispozitat e nenit 9 ktij ligji. 4. Shitja sipas paragrafit 1. ktij neni, konsiderohet shitje e mallrave me mim t zbritur n raste aksioni, pastrim stoku ose kur tregtari ndrpren biznesin e tij, apo kur n dyqane me pakic sht ndaluar shitja e mallrave t caktuara nga strukturat prgjegjse pr mbikqyrjen e tregut. 5. Zbritja e sipas paragrafit 1 ktij neni konsiderohet shitja e mallrave me nj mim t zbritur pas sezonit t fundit, shitja e mallrave t dmtuara, shitja e rastit, shitja n panaire dhe n dyqane t specializuara, pavarsisht nga arsyet pr uljen e mimeve.

12

Neni 21 Zbritjet e mimeve para afatit t skadencs

Mallrat q jan n shitje, para prfundimit t afatit t skadencs duhet t ndahen nga mallrat tjera dhe pran atyre mallrave duhet t vendoset njoftimi i qart, i dukshm dhe i lexueshm mbi afatin e prdorimit t fundit, ku duhet t duket qart mbishkrimi Prdoret deri m.

Neni 22 Ndarja e mallrave q jan me zbritje

Shitsi duhet ti ndaj fizikisht mallrat t cilave u ka zbritur mimin, nga mallrat tjera t cilat nuk jan liruar, dhe t vendos pran tyre ose n to qart, dukshm dhe lexueshm njoftimin se bhet fjal pr lirim apo zbritje mimi.

Neni 23 Shitja e mallrave me mangsi, gabime dhe defekte

Nse shitsi shet nj mall me mangsi, gabime apo defekte, malli i till duhet t jet i ndar fizikisht nga mallrat e tjera dhe n mnyr t qart, t dukshme dhe t lexueshme duhet shnuar n mall dhe ta njoftoj konsumatorin lidhur me gabimin apo defektin e atij malli.

KREU V SHRBIMET PUBLIKE Q I OFROHEN KONSUMATORIT

Neni 24 Shrbimet publike

1. Shitja e shrbimeve publike konsumatorve, duhet t llogaritet sipas harxhimeve reale kur natyra e shrbimeve e lejon kt. 2. Shrbimi i leximit t njehsorve mats sht pa pagese, prve n rastet kur kt e krkon konsumatori. Kur shpenzimet pr shrbimin e leximit shtes jan t rregulluara me rregullore t veanta, ather vlejn dispozitat tjera. 3. Shrbimi i leximit t njehsorve mats behet pa pages me prjashtim nse konsumatori krkon lexim jasht afatit t parapar me rregulloret e rregullatorit prkats. 4. Shitsi do t njoftoj konsumatorin paraprakisht me t gjitha kushtet e shrbimeve publike dhe ato kushte ti publikoj n media elektronike dhe t shkruara. 5. N komisionin pr shqyrtimin e ankesave t konsumatorve n kuadr t operatorve ekonomik t cilt ofrojn shrbime publike duhet prfshihen prfaqsues nga Zyra pr mbrojtjen e konsumatorit, Shoqatat e konsumatorit dhe komuniteti.

13

6. Operatort q ofrojn shrbimet e telefonis mobile SMS-, pa konfirmimin e pals, jan pa pages.

Neni 25 Kyja n rrjetin e shprndarjes

Ofruesi i cili ofron shrbim publik prmes rrjetit t shprndarjes duhet ti lejoj konsumatorit qasje n rrjetin e shprndarjes dhe prdorimit t lidhjes se rrjetit dhe t ofroj shrbime n prputhje me rregulloret e veanta, kontratat e koncesionit ose akteve tjera t qeverisjes lokale n territorin e s cils shrbimi ofrohet, me kushte jo-diskriminuese dhe i njohur sipas kushteve t kontrats.

Neni 26 Ndrprerja e shrbimeve

1. Nse ofruesit t shrbimeve publike, i kundrshtohet prllogaritja e shrbimit n cilndo procedur gjyqsore, ndrsa konsumatori i paguan rregullisht t gjitha faturat e pakontestueshme, ofruesi i shrbimit publik nuk ka t drejte tia ndrpres konsumatorit shrbimin deri n prfundimin e procedurs gjyqsore ose jasht gjyqsore. 2. Nse ofruesi i shrbimeve publike ka ndrprer ofrimin e shrbimit prpara se operatori t jet njoftuar nga konsumatori pr procedurn e ngritur sipas paragrafit 1. t ktij neni. Operatori sht i detyruar t ofroj shrbime deri n vendimin e gjykats.

Neni 27 Ruajtja e cilsis s shrbimeve

Ofruesi i shrbimeve i cili ofron shrbim publike duhet t ruaj cilsin e shrbimeve publike n pajtim me kt ligj, ligjet dhe aktet tjera nnligjore n fuqi.

Neni 28 Sigurimi i qasjes dhe cilsis s shrbimeve

1. Ofruesit e shrbimeve publike jan t detyruar t sigurojn shrbime konsumatorit, secili brenda fushveprimit t tyre, duke marr parasysh, sigurin, furnizimin me rregull, prve n rastin e avarive t ndikuara nga faktort natyror, cilsin e shrbimeve publike dhe q t ofroj qasje n shrbimet publike pr t gjith konsumatort. 2. Ofruesi i shrbimeve publike detyrohet ti kompensoj dmin eventual konsumatorit n rast t ofrimit t shrbimit jo cilsor dhe jo adekuat.

14

Neni 29 Faturimi i energjis, ujit dhe shrbimeve t telekomunikacionit

1. Faturimi i energjis dhe i ujit llogaritet n baz t konsumit real t lexuar n njehsorin e konsumatorit. 2. Mnyra e matjes dhe e llogaritjes t energjis dhe ujit rregullohet me ligje dhe akte tjera nnligjore. 3. Furnizuesi detyrohet q konsumatorit tia mundsoj paraprakisht njoftimin me t gjitha kushtet e konsumit t energjis dhe ujit. 4. Furnizuesi duhet t paraqes n fatur shnimet q i mundsojn konsumatorit kontrollin e sasis dhe vlers pr konsumin e energjis dhe ujit. 5. Furnizuesi sht i detyruar tu prmbahet standardeve t shkruara t cilsis dhe vazhdueshmris s shrbimeve t energjis dhe ujit. 6. Faturimi i energjis dhe ujit duhet t llogaritet n baz t konsumit real dhe vlersohet nprmjet njsoreve t kalibruar. 7. Furnizuesi i shrbimeve t telekomunikimit duhet q pr kryerjen e shrbimeve tia dorzoj faturn konsumatorit, e cila prmban shnime t nevojshme pr llogarin e shums s prgjithshme q e detyron konsumatorin t paguaj vlern, taksn si dhe shumn e prgjithshme t llogaritur n Euro. 8. Shrbimet publike shndetsore, arsimore rregullohen me ligje t veanta.

KREU VI

PAGESA ME PARADHNIE

Neni 30 Pagesat me paradhnien

1. Nse nj shits me pakic i cili kushtzon blerjen e mallrave, apo ofrimin e shrbimeve me parapagime t pjesshme ose t plota nj her ose me kste sht i detyruar q n koh ti prmbush detyrimet ndaj konsumatorit, n t kundrtn detyrohet t paguaj nj norm interesi pr paradhnien pr gjith periudhn nga data e pranimit t paradhnies deri n datn e dorzimit t mallrave. 2. Dispozitat e paragrafit 1. ktij neni do t zbatohen n rastin kur shitsi nuk mund tia ofroj mallin ose shrbimin e kontraktuar n afatin e parapar n kontrat.

15

KREU VII KONTRATAT E LIDHURA JASHT OBJEKTIT T SHITSIT

Neni 31 Kontratat der me der

1. Shitsi jasht lokaleve t tij mund t lidh kontrata der m der me konsumatorin n shtpin apo n vendin e tij t puns. 2. Dispozitat e ktij neni vlejn pr kontratat pr t cilat konsumatori ka pranuar ofertn pr lidhjen e kontrats n kushte t ngjashme me ato t prcaktuara n paragrafin 1. t ktij neni. 3. Shitsi i cili lidhe nj kontrat sipas paragrafit 1. t ktij neni duhet ti legjitimohet konsumatorit me kartn e identifikimit.

Neni 32 Njoftimi pr t drejtn e ndrprerjes s kontrats

1. Me rastin e lidhjes s kontrats nga ky kapitull i ktij ligji, shitsi sht i detyruar ta njoftoj konsumatorin me shkrim pr t drejtn e tij pr ndrprerjen e kontrats sipas nenit 33 t ktij ligji . 2. Njoftimi duhet t prmbaj emrin e biznesit, adresn e tij, datn e njoftimit, informacionin e duhur pr identifikimin e kontrats, logon e palve kontraktuake, lenden e kontrats dhe mimin e saj si dhe afatin pr ndrprerjen e kontrats., sipas paragrafit 1. t nenit 33 t ktij ligji . 3. Njoftimi duhet t'i jepet konsumatorit jo m von se momenti i lidhjes s kontrats 4. N rast t kontestit, tregtari duhet t dshmoj se konsumatorit n kohn e duhur i ka prcjell njoftimin sipas paragrafit 1. deri ne 3. t ktij neni.

Neni 33 Ndrprerja e kontrats

1. Konsumatori ka t drejt, pa dhn asnj arsye, n mnyr t njanshme t ndrpres kontratn, brenda katrmbdhjet (14) ditve nga dita e pranimit te njoftimit me shkrim sipas nenit 32 t ktij ligji. 2. Kontrata do t ndrpritet bazuar n njoftimin me shkrim pr ndrprerjen. 3. Kontrata ndrpritet kur tregtari ka marr njoftimin me shkrim pr ndrprerje . 4. Konsiderohet se kontrata sht ndrprer, n koh, nse njoftimi pr ndrprerje sht drejtuar brenda afatit ligjor t referuar n paragrafin 1. t ktij neni.

16

Neni 34 Ndrprerja e kontrats n rast se njoftimi i t drejts pr t ndrprer at nuk sht

lshuar Nse konsumatori nuk sht njoftuar pr t drejtn e ndrprerjes s kontrats sipas nenit 32 t ktij ligji, e drejta e tij pr te ndrprer kontratn sipas nenit 33 t ktij ligji, nuk sht e kufizuar n koh.

Neni 35 Pasojat e ndrprerjes s kontrats

1. N rast t ndrprerjes s kontrats, konsumatori ia kthen produktin shitsit dhe shitsi detyrohet ti bart shpenzimet e shkaktuara. 2. Konsumatori nuk prgjigjet pr dmin t cilin e ka psuar shitsi pr shkak t ndrprerjes s kontrats. 3. Detyrohet shitsi q me s largu brenda tridhjet (30) ditve nga dita e marrjes s njoftimit me shkrim pr ndrprerjen e kontrats, t ja kthen konsumatorit shumn e plot q ai ka paguar sipas kontrats, si dhe interesin e prcaktuar me nj norm reale t caktuar nga bankat komerciale mbi depozitat n tre (3) muajt e fundit, duke filluar nga marrja e njoftimit me shkrim pr ndrprerjen e kontrats.

KREU VIII KONTRATAT E LIDHURA N DISTANC

Neni 36 Kontrata e lidhur n distanc

Konsumatori lidh kontrat pr mallin apo shrbimin me tregtarin, sipas nj skeme organizimi shitjeje n largsi ose ofrim shrbimi nga tregtari, i cili, pr qllimet e kontrats, prdor ekskluzivisht nj ose m shum mjete t komunikimit n distanc, deri n astin e lidhjes s kontrats.

Neni 37 Mjetet e komunikimit n distanc

Mjete t komunikimit n largsi jan t gjitha mjetet t cilat pa pranin fizike t njkohshme t t dyja palve, mund t prdoren pr lidhjen e kontrats prmes letrkmbimi, materialit t shtypur, publiciteti n shtyp me formular porosish, katalogut, posts elektronike, tregtis elektronike, faksit, telefoni dhe televizioni.

17

KREU IX SHRBIMET FINANCIARE T KONSUMATORIT

Neni 38 Kontrata pr kredi konsumuese

1. Kontrata pr kredi konsumuese sht do kontrat, ku kredi dhnsi i jep ose premton ti jap nj konsumatori nj kredi, n formn e nj pagese t shtyer apo t afatizuar, huadhnie ose kontrata t tjera, t ngjashme financiare. 2. Kontratat pr kushtet mbi bazn e vazhdueshmris s nj shrbimi apo t furnizimit me mallra t t njjtit lloj dhe n t njjtn sasi, ku konsumatori ka t drejtn e pagess pr zgjatjen e ktyre kushteve nprmjet ksteve, nuk do t vlersohen si kontrata kredie. 3. Kontratat e mposhtme prjashtohen nga fusha e veprimit t Kreut IX t ktij ligji

3.1. q jan t siguruara me an t hipoteks ose nga ndonj sigurim tjetr i krahasueshm, q prdoret zakonisht mbi pronn e paluajtshme, apo t siguruara nprmjet nj t drejte q lidhet me pronn e paluajtshme; 3.2. qllimi i t cilave sht fitimi/marrja ose ruajtja e t drejtave t pronsis mbi tokn ose mbi ndrtesa ekzistuese apo t projektuara; 3.3. q prfshijn nj shum totale t kredis m pak se dyqind (200) Euro ose m shum se shtatdhjet e pesmij (75.000) Euro; 3.4. Kontratat e qiras ose lizingut ku detyrimi pr blerjen e objektit t kontrats nuk sht prcaktuar n vet kontratn ose n ndonj kontrat t veant. Nj detyrim i till do t prezumohet se ekziston, nse sht vendosur kshtu n mnyr t njanshme nga kreditori; 3.5. n formn e nj mbitrheqje dhe ku kredia duhet t shlyhet brenda nj muaji; 3.6. ku kredia sht dhn pa interes dhe pa ndonj detyrim/pages tjetr dhe kontratat e kredis, sipas kushteve t t cilave kredia duhet t shlyhet brenda tre muajve dhe jan pr t'u paguar vetm detyrime me vler t vogl, t paprfillshme; 3.7. ku kredia sht dhn nga pundhnsi punonjsve t tij, si nj veprimtari dytsore pa interes ose me nj norm vjetore t prqindjes s pagesave/detyrimeve m t ult se ato q ekzistojn n treg dhe q prgjithsisht nuk jan t ofruara pr publikun; 3.8. q jan rezultat i nj zgjidhjeje t arritur n gjykat ose prpara nj autoriteti tjetr ligjor; 3.9. q kan t bjn me nj pages t shtyr, pa detyrime/pagesa, t nj borxhi ekzistues;

18

3.10. pr lidhjen e t cilave konsumatorit i krkohet q t depozitoj nj send si siguri n ruajtje t kreditorit dhe ku prgjegjsia e konsumatorit sht e kufizuar rreptsisht me vlern e atij sendi t ln peng; 3.11. q kan t bjn me huat e dhna ndaj nj publiku t kufizuar, n baz t nj dispozite ligjore, me qllim t interesit t prgjithshm dhe me norma interesi m t ulta se ato q ekzistojn n treg, ose pa interes, apo n kushte t tjera q jan m t favorshme pr konsumatorin se ato q ekzistojn n treg dhe me norma interesi jo m t larta se ato q ekzistojn n treg.

Neni 39 Informacioni para kontraktor pr konsumatorin

1. Kredi dhnsi i paraqet konsumatorit n form t shkruar informacionin e duhur dhe kryesor, prpara lidhjes s kontrats s kredis konsumuese, n mnyr q ai t ket njohuri t plota pr transaksionin e lidhjes dhe ekzekutimit t kontrats, si dhe t ket mundsi t zgjedh ofertn m t leverdishme n treg. 2. Informacioni parakontraktor prfshin:

2.1. vlern totale t kredis ose kufirin e kredis n rastet e mbitrheqjeve dhe/ose karts s kredis. 2.2. kushtet pr shfrytzimin dhe trheqjen e kredis; 2.3. kohzgjatjen e kontrats s kredis; 2.4. normn efektive t interesit me shpjegimet prkatse pr llogaritjen e saj; 2.5. normn nominale t interesit (variabile ose fikse) dhe normn referente nse sht e aplikueshme mbi kt norm interesi, si dhe periudhat, kushtet dhe procedurat pr ndryshimin e saj; 2.6. shumn e kstit, numrin e ksteve dhe periodicitetin e shlyerjeve t ksteve(pagesave), si dhe t paraqitet nj plan i amortizimit t kredis(plani i shlyerjes) duke prfshir totalin e detyrimit(kryegj dhe interes) pr t gjith kredin; 2.7. kushtet e prdorimit dhe t shlyerjes n rastin e mbitrheqjeve ose karts s kredis; 2.8. mnyrn e njoftimit t konsumatorit n rastin e ndryshimit t kushteve t kontrats. 2.9. koston e mbajtjes s nj llogarie pr kryerjen e transaksioneve pr shfrytzimin e kredis dhe t pagesave, konstot e prdorimit t nj karte apo mjeti tjetr pagese pr shfrytzimin e kredis dhe t pagesave, si dhe kostot tjera lidhur me transaksionet e pagesave; 2.10. do kosto shtes q sht e detyrueshme pr marrjen e kredis;

19

2.11. garancit/kolateralin dhe sigurimin e krkuar; 2.12. ekzistencn e s drejts s trheqjen nga kontrata, periudhn gjat t cils mund t ushtrohet kjo e drejt dhe procedurat pr ushtrimin e ksaj t drejte; 2.13. t drejtn pr t shlyer kredin para afatit, si dhe kostot q rrjedhin nga kjo, duke treguar shumn dhe metodn e llogaritjes; 2.14. kushtet e penalizimint dhe interesin ndshkues n rastin e pagesave q kryhen pasi u kalon afati, si jan t zbatueshme n kohn kur u jepet ky informacion, si dhe penalizimet n rast t mos respektimit t kushteve dhe/ose afatet tjera t kontrats; 2.15. detyrimin pr konsumatorin n rast kur n kontratn pr mbitrheqje parashikohet q kredia t shlyehet n do koh me krkesn e kreditdhnsit, me nj kst t vetm ose brenda nj afati tremujor. 2.16. kohn e vlefshmris s informacionit parakontraktor pr konsumatorin;

3. Kredi dhnsi i sugjeron konsumatorit llojin dhe shumn m t prshtatshme t kredis, ndrmjet kredive q ofron, duke marr parasysh gjendjen financiare dhe/ose aftsin paguese t konsumatorit, avantazhet dhe disavantazhet q e shoqrojn mallin e propozuar dhe qllimin e kredis; 4. Kred idhnsi me krkes t konsumatorit, plotson krkesat e informacionit parakontraktor t prcaktuar n paragrafin 2. t ktij neni, si dhe jep shpjegime shtes, me qllim q konsumatori t jet n gjendje t merr vendimin e duhur; 5. Kredi dhnsi informon konsumatorin n rastin e mosmiratimit t kredis konsumuese t shoqruar me arsyet prkatse; 6. Informacioni i shpalosur m lart duhet t vihet n dispozicion pr konsumatorin edhe n rastin kur ai hap llogari rrjedhse dhe ka t drejt q t prdor shuma m t mdha se sa gjendja e ksaj llogarie n formn e nj mbitrheqje.

Neni 40 Informacioni kontraktor pr konsumatorin

1. Kontrata mbi kredin konsumuese prfshin elementet e mposhtme:

1.1. qllimi i kredis; 1.2. t dhnat e plota pr identitetin dhe adresat e palve kontraktuale; 1.3. shumn totale t kredis dhe kushtet pr shfrytzimin e saj 1.4. afatin e maturimit t kredis

20

1.5. normn vjetore nominale t interest, kushtet q prcaktojn mnyrn e zbatimit dhe prllogaritjes s ksaj norme, do indeks ose norm referenc t zbatueshme, si dhe periudhat, kushtet dhe procedurat pr ndryshimin e norms s interesit, duke prcaktuar dhe mnyrn e njoftimit t konsumatorit nse norma vjetore sht e ndryshueshme, dhe pr do ndryshim t mundshm; 1.6. normn efektive t interesit dhe totalin e kostos s kredis pr konsumatorin, t llogaritur n kohn kur lidhet kjo kontrat kredie:

1.6.1. t dhnat financiare dhe t gjitha supozimet e prdorura pr llogaritjen e ksaj norme; 1.6.2. kushtet sipas t cilave mund t ndryshoj kjo norm, ose 1.6.3. n rastet kur sht objektivisht e pamundur t jepet norma efektive e interesit, konsumatorit i jepet informacion i mjaftueshm n kontratn e shkruar pr kostot/shpenzimet e kredis;

1.7. do shpenzim q nuk prfshihet n llogaritjen e norms efektive t interesit, por q do t paguhet nga konsumatori n rrethana t caktuara duke treguar qllimin si dhe shumn n rastet kur sht e njohur; 1.8. shuma e kstit, numrin dhe periodicitetin ose datat e do ksti (pagese t konsumatorit) pr t shlyer kredin, dhe do shpenzim tjetr lidhur me dhnien dhe prdorimin e kredis, t paraqitur n nj plan shlyerje t kredis (kryegj dhe interes); 1.9. koston e mbajtjes s nj llogarie apo t prdorimit t nj mjeti pagese pr transaksionet e shfrytzimit t kredis dhe t shlyerjes/pagesave dhe kosto t tjera lidhur me transaksionet e pagesave; 1.10. garancit e vendosura pr t siguruar ekzekutimin e kontrats s kredis dhe sigurimi i jets ose i prons; 1.11. t drejtn e trheqjes nga kontrata e kredis, sipas prcaktimit t nenit 44, t ktij ligji; 1.12. t drejtn pr shlyerjen e kredis para afatit dhe t prfitimit t nj reduktimi t kostos totale t kredis; 1.13. kostot, penalitetet si dhe procedurat dhe metodologjin e llogaritjes s tyre, t cilat konsumatori duhet ti paguaj n rastin e shlyerjes s pjesshme ose t plot t kredis, para afatit t maturimit; 1.14. formn juridike t vendosjes s kolateralit, vlersimin dhe mnyrn e vnies n ekzekutim t tij; 1.15. penalitetet lidhur me mosrespektimin e detyrimeve kontraktore t cilat nuk jan prfshir n llogaritjen e norms efektive t interesit, por t cilat paguhen nga konsumatori n rrethana t caktuara, si dhe prcaktimi i ktyre rrethanave. N rast se

21

dihet shuma e sakt e ktyre penaliteteve, q n momentin e lidhjes s kontrats jepen shumat respektive dhe n rast t kundrt, jepet metoda e prllogaritjes s tyre.

2. N rastin e kredis konsumuese e cila shlyhet me kste, si pjes t kontrats ose si aneks t saj, kredi dhnsi prfshin edhe:

2.1. planin e shlyerjes s kredis n momentin e dhnies s kredis; dhe 2.2. mnyrn e llogaritjes s norms efektive t interesit (duke prfshir n llogaritje t gjitha pagesat e paracaktuara q konsumatori paguan n momentin e marrjes s kredis dhe gjat gjith koh vazhdimit t saj) duke dhn nj shembull t detajuar;

3. Secili kredi dhnsi mund t prfshij n kontrat me vullnetin e tij/saj edhe informacion tjetr shtes, prve informacionit t prcaktuar n paragrafin 1. dhe 2. t ktij neni.

Neni 41

Krkesa t prgjithshme mbi kontratat e kredis 1. Kontratat e kredis q prbjn objektin e ktij Kreu t ktij ligji bhen n t gjitha rastet me shkrim dhe nj kopje e kontrats s nnshkruar nga palt i jepet personalisht konsumatorit n momentin e lidhjes s kontrats. 2. N rastin e do kontrate garancie q siguron shlyerjen e detyrimit q lind nga kontrata kryesore e kredis, kopja e kontrats s garancis dhe e kontrats s kredis i jepet edhe garantuesit t kredis, n rast se ky i fundit sht nj person i ndryshm nga kredi marrsi. 3. Nj kontrat kredie konsumuese n do rast prcakton qart kushtet e shfrytzimit, qllimin e prdorimit t kredis si dhe kushtet dhe afatet e shlyerjes s kredis, s bashku me penalitetet prkatse. 4. Kontrata e kredis konsumuese duhet t prmbaj edhe nj dispozit t veant pr periudhn q konsumatori ka t drejt t trhiqet nga kontrata sipas prcaktimeve t nenit 44 t ktij ligji.

Neni 42 Krkesa t Veanta pr Kontratat e Mbitrheqjeve dhe pr Kartelat e Kreditit

1. Nj kontrat mbitrheqje ose pr kart krediti prfshin informacionin e krkuar sipas paragrafit 2 t nenit 40 t ktij ligji. 2. Konsumatori informohet rregullisht por jo m pak se nj her n vit pr gjendjen e llogaris s tij, nprmjet nj dokumenti gjendja e llogaris(statement of account) q prmban informacionin e mposhtm:

2.1. periudha s cils i prket gjendja e llogaris (data e fillimit dhe data e fundit); 2.2. gjendja n fillim t periudhs;

22

2.3. vlerat/shumat, si dhe datat prkatse kur kredia sht vn n dispozicion t konsumatorit me prshkrimin prkats; 2.4. vlerat/shumat e pagesave dhe datat prkatse kur jan kryer pagesat nga konsumatori, prshkrimi i veprimit/eve; 2.5. normn e fundit t interesit t rn dakord;

2.6. do shpenzim/pages pr interesat apo/dhe komisioni q sht aplikuar prshkrimi prkats; 2.7. gjendja e llogaris n fund t periudhs.

Neni 43 E Drejta e trheqjes nga kontrata e kredis konsumuese

1. Konsumatori ka t drejtn t trhiqet nga kontrata e kredis konsumuese pa dhn ndonj arsye pr kt qllim, brenda nj periudhe kalendarike katrmbdhjet (14) ditore. Ky afat fillon nga dita e arritjes s kontrats, ose nga data e nnshkrimit t kontrats nga palt. 2. Prpara ushtrimit t ksaj t drejte konsumatori njofton kredi dhnsin pr synimin e tij (brenda afatit t lartcekur prej katrmbdhjet (14) ditve pr tu trhequr nga kontrata e kredis. 3. N qoft se kredia sht disbursuar dhe prfituar nga konsumatori dhe n qoft se ky i fundit ushtron t drejtn pr tu trhequr nga kontrata, kredi dhnsi njofton konsumatorin pr shumn e kredis q duhet ti rikthehet nga konsumatori. Kjo vler prbhet nga shuma e kryegjs dhe interesit pr ditt prkatse, si dhe shpenzimet e mundshme t kredi dhnsit t krijuara nga veprime me pal t treta pr efekt t disbursimit t ksaj 4. Shpenzimet e mundshme t kredi dhnsit t krijuara nga veprime me pal t treta pr efekt t disbursimit t ksaj kredie, prfshihen n do rast n informacionin kontraktor, ndrsa interesi llogaritet mbi bazn e norms s interesit t rn dakord. 5. Nse pala konsumatore prbhet nga disa persona, dhe njri prej tyre ushtron t drejtn pr tu trhequr nga kontrata e kredis konsumatore, sipas pikave t msiprme t ktij neni, ather dhe personat e tjer q prbjn paln konsumatore kan t drejtn t trhiqen nga kjo kontrat. 6. Nse nj konsumator trhiqet nga kontrata e kredis, edhe personi q ka hyr n detyrime kontraktore duke dhn garanci pr detyrimet e konsumatorit sipas ksaj kontrate, mund t trheq gjithashtu garancin/t e vendosura prej tij pr ekzekutimin e ksaj kontrate.

23

Neni 44 T drejtat dhe detyrimet n rastet e shlyerjes/pagess s kredis para afatit t maturimit 1. Konsumatori ka t drejt t kryej n do koh, edhe para afatit t maturimit, shlyerje t pjesshme ose t plot t detyrimeve t tij t lindura nga kontrata e kredis konsumatore. N kt rast, kredi dhnsi duhet t bj nj reduktim t kostos totale t kredis. Ky reduktim konsiston n uljen e interesave dhe kostove t aplikuara mbi pjesn e pashlyer t kredis, pr periudhn e mbetur sipas kontrats s kredis. 2. N rastin e shlyerjeve t kredis para afatit, kredi dhnsi ka t drejtn pr nj kompensim t drejt dhe objektiv, pr kosto t mundshme t lidhura direkt me shlyerjen/et e kredis para afatit, me kusht q shlyerja para afatit ti prkoj nj periudhe pr t ciln norma e interesit sht fikse, sipas prcaktimit n kontratn e kredis. 3. Nse periudha midis shlyerjes para afatit dhe maturimit t kredis sht mbi nje ( 1) vit, kompensimi i prcaktuar n paragrafin 2. t ktij neni, nuk tejkalon dy (2) pr qind t shums s kredis s paguar para afatit dhe nse kjo periudh nuk kalon nj (1) vit, kompensimi nuk tejkalon nj (1) pr qind t shums s kredis s paguar para afatit. 4. Kompensimi pr shlyerjet e parakohshme nuk aplikohet n rastet e mposhtme:

4.1. nse shlyerja realizohet n baz t nj kontrate sigurimi, e cila ka si qllim shlyerjen e kredis; 4.2. pr mbitrheqjet; dhe 4.3. nse shlyerja e kredis para afatit i prkon nj periudhe pr t ciln norma e kredis nuk sht fikse.

Neni 45 Norma efektive e interesit

1. Norma efektive e interesit t kredis sht kostoja totale e kredis pr konsumatorin, e shprehur si prqindje vjetore e shums totale t kredis. 2. Mnyra e prllogaritjes s norms efektive t interesit dhe prkufizimi i elementeve t shfrytzuara pr llogaritjen e saj prcaktohen me aktet nnligjore t nxjerrura nga Banka Qendrore e Republiks s Kosovs.

Neni 46

Ndrrimi i Kredi dhnsit Nse bazuar n caktimin e krkesave t kontrats vjen deri te ndrrimi i kredi dhnsit, konsumatori ka t drejt t ja paraqes kredi dhnsit t ri t gjitha kundrshtimet q do ti kishte ndaj kredi dhnsit t vjetr, me prjashtim t kundrshtimeve tipike personale.

24

Neni 47 Shlyerjen e kredis me instrumente tjera t pagess

1. Nse sht rn dakord q konsumatori mund t shlyej shumn e kredis prmes mjeteve tjera t pagesave jo me para t gatshme, kredi dhnsi duhet ti prdor kto mjete pagese vetm pr shlyerjen e kredis. 2. Nse kredi dhnsi nuk vepron n pajtim me paragrafin 1. t ktij neni, do t jet prgjegjs pr dmin e shkaktuar ndaj konsumatorit.

Neni 48 Ndalimi i transferimit t t drejtave t Kredi dhnsit

Kontratat mbi kredit e konsumatorit nuk detyrojn kredi dhnsin apo ndonj pal e tret t transferoj apo n interes t tij, t kufizoj t drejtat e tyre n rast t mos prmbushjes apo parregullsive t kontrats nga personi me t cilin ai ka lidhur kontrat q do t financohen nga kontrata e kredis.

Neni 49 Detyrimet tjera pr kredit konsumuese

1. do publikim ose ofert tjetr e shfaqur n njsit tregtare, ku tregtari ofron produktet dhe/ose shrbime me kredi dhe me t ciln tregohet norma e interesit ose fardo shifre q lidhet me koston e kredis, prmban edhe deklarimin e norms efektive t interesit 2. Ekzistenca e nj kontrate kredie nuk ndikon n asnj mnyr mbi t drejtat e konsumatorit ndaj furnizuesve t mallrave ose shrbimeve, t blera nprmjet nj kontrate t till, n rastet kur mallrat ose shrbimet nuk jan furnizuar ose jan ndryshe, jo n prputhje me kushtet e kontrats pr furnizimin e tyre. 3. Kur konsumatori pr blerjen e mallrave ose prfitimin e shrbimeve bhet pale n nj kontrate kredie me nj person t ndryshm nga furnizuesi i tyre dhe ekziston nj lidhje e ngusht tregtie ndrmjet kredi dhnsit dhe furnizuesit t mallit ose shrbimit, konsumatori ka t drejtn t krkoj dmshprblim nga kredi dhnsi, kur mallrat ose shrbimet, objekt i kontrats s kredis, nuk jan furnizuar ose jan ndryshe, jo n prputhje me kushtet e kontrats pr furnizimin e tyre.

25

KREU X KUSHTET E PADREJTA N KONTRATAT E KONSUMATORIT

Neni 50 Kushtet e kontratave t padrejta

1. Kontrata e cila nuk sht negociuar individualisht, sht e padrejt n qoft se shkakton pabarazi n t drejtat dhe detyrimet e palve, q rrjedhin nga kontrata, n dm t konsumatorve. 2. Kushti do t konsiderohet si i panegociuar individualisht, kur ai ka qen hartuar m par nga tregtari dhe konsumatori nuk ka qen n gjendje t ndikoj n prmbajtjen e kushtit, veanrisht n tekstin e kontrats standarde, t formuluar m par nga tregtari. 3. Kur tregtari argumenton se nj kusht standard ka qen i negociuar individualisht, prgjegjsia bie mbi konsumatorin. 4. Kushti i padrejt n kontrat do t vlersohet duke marr parasysh:

4.1. natyrn e mallrave dhe shrbimeve, pr t cilat lidhet kontrata; 4.2. kohn e lidhjes s kontrats; 4.3. rrethanat aktuale t lidhjes s kontrats; 4.4. kushte t tjera t kontrats ose kontrat tjetr, nga e cila sht e varur.

5. Vlersimi i natyrs s padrejt t kushteve nuk lidhet me objektin kryesor t kontrats, prshtatshmrin e mimeve ose pagesave t mallrave apo shrbimeve t furnizuara, nse kto kushte jan paraqitur n nj gjuh t qart e t kuptueshme. 6. T drejtat e tregtarit jan kushte t padrejta n kontrata, kur:

6.1. prjashtojn ose kufizojn prgjegjsin ligjore t shitsit ose furnizuesit, pr shkak t vdekjes s konsumatorit ose dmtimit personal t tij, si pasoj e nj veprimi ose mangsie t tregtarit; 6.2. prjashtojn ose kufizojn n mnyr t paprshtatshme t drejtat ligjore t konsumatorve kundrejt tregtarit ose pals tjetr, n rast t mos prmbushjes s trsishme ose t pjesrishme, apo t pamjaftueshme nga tregtari t do detyrimi kontraktual, prfshir t drejtn e zgjedhjes s kompensimit t borxhit ndaj tregtarit; 6.3. bjn kontrat detyruese pr konsumatorin, ndrsa furnizimi i shrbimit nga tregtari sht subjekt i nj kushti, realizimi i t cilit varet vetm nga ai vet; 6.4. tregtari i cili vendos pr t mos prmbushur kontratn i lejohet t mbaj shumn e paguar nga konsumatori, pa parashikuar marrjen e kompensimit nga konsumatori t nj shume ekuivalente pr shkak t mos prmbushjes s kontrats nga tregtari;

26

6.5. i krkojn do konsumatori, i cili nuk arrin t prmbush detyrimin e tij, t paguaj si kompensim nj shum t lart jo proporcionale; 6.6. autorizojn tregtarin ta anuloj kontratn n baz t vullnetit t tij, ndrsa nj mundsi e till nuk i sht dhn konsumatorit, ose lejon tregtarin t mbaj shumn e paguar pr shrbimet ende t pa kryera nga ai; 6.7. vazhdojn kontratn q ka afat kohor t caktuar dhe konsumatori nuk sht shprehur ndryshe sepse i lihet afat i paarsyeshm, pr t shprehur vullnetin pr mos vazhdimin e kontrats; 6.8. detyrojn konsumatorin t mos anuloj kushtet, me t cilat ai nuk ka mundsi reale pr tu br i njohur, prpara prfundimit t kontrats; 6.9. i mundsojn tregtarit t ndryshoj kushtet e kontrats n mnyr t njanshme, pa nj arsye t vlefshme, q specifikohet n kontrat; 6.10. i mundsojn tregtarit t ndryshoj, n mnyr t njanshme, pa nj arsye t vlefshme, do karakteristik t mallit ose shrbimit t ofruar; 6.11. parashikojn q mimi i mallit t prcaktohet n kohn e shprndarjes ose lejojn shitsin e mallit apo ofruesin e shrbimit t rris mimin, pa i dhn konsumatorit t drejtn e ndrsjell pr t anuluar kontratn, nse mimi prfundimtar sht shum m i lart se mimi me rastin e lidhjes s kontrats; 6.12. i japin tregtarit t drejtn pr t prcaktuar nse malli ose shrbimi i ofruar sht n prputhje me kontratn ose i japin atij t drejtn ekskluzive pr t interpretuar do kusht t kontrats; 6.13. kufizojn detyrimin e tregtarit pr t mbajtur angazhimet e marra nga agjenti i tij; 6.14. detyrojn konsumatorin t prmbush t gjitha detyrimet e tij, ndrsa tregtari nuk prmbush detyrimet e tij; 6.15. i japin tregtarit mundsin t transferoj t drejtat dhe detyrimet e tij sipas kontrats pa plqimin konsumatorit kur kjo mund t shrbej si zvoglim i garancive pr konsumatorin; 6.16. prjashtojn ose pengojn t drejtn e konsumatorit t ndrmarr veprime ligjore ose t krkoj do kompensim tjetr ligjor, veanrisht duke i krkuar konsumatorit t paraqes mosmarrveshjet ekskluzivisht n arbitrazh t pambuluar nga dispozitat ligjore, duke kufizuar padrejtsisht t dhnat n dispozicion pr t, ose duke i ngarkuar konsumatorit barrn e provs, e cila i bie mbi paln tjetr t kontrats.

27

Neni 51 Dispozitat e caktuara kontraktuale q mund t konsiderohet t padrejta

1. Prve prmbushjes s kushteve t prcaktuara sipas ktij ligji dispozita kontraktuale t padrejta konsiderohen:

1.1. dispozitat pr kufizimin ose prjashtimin e prgjegjsis pr dmin e shkaktuar nga tregtari n rast vdekje apo lndimit trupor t konsumatorit, nse dmi rezulton se sht shkaktuar nga veprimet e tregtarit. 1.2. dispozitat pr kufizimin ose prjashtimin e t drejtave t konsumatorve nga shitsi ose nj person i tret n rast t mos prmbushjes s plot ose t pjesshme t kontrats. 1.3. dispozita n baz t t cils konsumatori detyrohet pr t prmbushur detyrimet kontraktuale ndaj tregtarit, deri sa prmbushja e detyrimeve t tregtarit, kushtzohet nga rrethanat t cilat varen kryesisht nga vullneti i tregtarit. 1.4. dispozita e cila prcakton se tregtarit i sht paguar do detyrim nga konsumatori, por tregtari nuk e pranon se kontrata sht prmbushur n trsi; 1.5 dispozitat nga t cilat konsumatori detyrohet q t paguaj dmin pr shkak t mos prmbushjes s kontrats e cila sht dukshm m e madhe se dmet e shkaktuara; 1.6. dispozita e cila autorizon shitsin pr prmbushjen e kontrats n baz t gjykimit t tij, ndrkoh q e njjta e drejt nuk sht parapare pr konsumatorin; 1.7. dispozita q autorizon tregtarin n rast t shkputjes s kontrats t mbaj pagesn pr shrbimet q ende nuk jan kryer; 1.8. dispozita e cila autorizon shitsin pr t anuluar kontratn e lidhur pr nj koh t pacaktuar pa ln nj periudh t prshtatshme njoftimi, prve rasteve kur ekzistojn shkaqe te arsyeshme pr shkputje; 1.9. dispozita e cila imponon detyrime t caktuara pr konsumatorin prpara lidhjes s kontrats pr t ciln konsumatori nuk ka qen i njoftuar; 1.10. dispozita q i lejon tregtarit n mnyr t njanshme t ndryshoj kushtet e kontrats, pa ndonj arsye t parapare n kontrats; 1.11. dispozita q i lejon tregtarit n mnyr t njanshme t ndryshoj shenjat specifike t mallrave ose shrbimeve q jan objekt i kontrats, pa ndonj shkak t arsyeshm; 1.12. dispozita me t ciln vrtetohet mimi i mallrave ose shrbimeve t prcaktuara n kohn e dorzimit t mallrave ose t ofrimit t shrbimeve, q i lejon tregtarit rritjen e mimit, duke mos i dhn t drejtn konsumatorit pr shkputjen e kontrats n qoft se mimi i ofruar sht m i lart se mimi pr t cilin kan rn dakord n kohn e nnshkrimit t kontrats;

28

1.13. dispozita q i jep tregtari t drejtn ekskluzive pr interpretimin e t gjitha dispozitave te kontrats; 1.14. dispozita e cila prjashton ose kufizon prgjegjsin e tregtarit pr detyrimet e bartura te prfaqsuesi i tij; 1.15. dispozita q e detyron konsumatorin pr t prmbushur detyrimet e tij kontraktuale, madje edhe n rastet kur tregtari nuk i ka plotsuar detyrimet e tij kontraktuale; 1.16. dispozita q lejon tregtarin, pa plqimin paraprak t konsumatorit ti bart t drejtat dhe detyrimet e tij nj pale t tret; 1.17. dispozita e cila i prjashton apo kufizon t drejtn konsumatorit pr t realizuar t drejtat n baz t kontrats prpara gjykats, dispozitat q detyrojn konsumatorin pr t zgjidhur mosmarrveshjen prmes arbitrazhit dhe dispozita e cila pamundson paraqitjen e provave n favor t konsumatorit; 1.18. dispozita e cila favorizon biznesin monopolizues i tregut kundrejt konsumatorit t cilit i mohohen t drejtat e zgjedhjes dhe t drejtat tjera t garantuara me kt ligj dhe me ligjet tjera n fuqi.

KREU XI PRAKTIKAT E PA DREJTA TREGTARE

Neni 52 Praktikat e padrejta tregtare

1. Praktika e padrejt tregtare sht e ndaluar t shfrytzohet nga tregtari para, gjat dhe pas transaksionit lidhur me blerjen e mallit. 2. Praktika tregtare sht e padrejt nse:

2.1. sht n kundrshtim me krkesat profesionale dhe kujdesin; 2.2. pr nj mall t veant, ndikon n sjelljen ekonomike t konsumatorit t rndomt apo tek nj grupi t veant i konsumatorve ndaj t cilve kjo praktik sht e fokusuar; 2.3. ndikon n sjelljen ekonomike t nj grupi t konsumatorve t cilt, pr shkak t t metave fizike ose mendore, moshs apo mendjelehtsis jan veanrisht t ndjeshm ndaj mallrave t veanta.

3. Dispozitat e paragrafit 2. t ktij neni nuk ndikojn n prdorimin e praktikave legjitime n reklamimin e ekzagjeruar ose pr t br deklarata q nuk kuptohen fjal pr fjal. 4. praktika tregtare t padrejta n mnyr t veant konsiderohen:

29

4.1. praktika tregtare mashtruese; 4.2. praktika tregtare agresive.

KREU XII PRAKTIKA TREGTARE MASHTRUESE

Neni 53 Praktika mashtruese

1. Praktika tregtare konsiderohet mashtruese n qoft se ajo prmban informata t pasakta n lidhje me rrethanat e prmendura n paragrafin 3. t ktij neni, e cila ka mundsi t mashtroj konsumatorin e rndomt, i cili n baz t praktikes s till merr vendim t cilin prndryshe nuk do ta ndrmerrte. 2. Praktika tregtare sipas nn-paragrafit 4.1. t paragrafit 4. t ktij neni do t konsiderohet mashtruese, pavarsisht nga fakti se informacioni n lidhje me nj ose m shum nga rrethanat e prmendura n paragrafin 4. T ktij neni sht e sakt, nse ka ndikuar te konsumatori i rndomt t marr nj vendim n lidhje me nj pun q nuk do ta merrte n kushte normale. 3. Praktika tregtare mashtruese ekziston nse sht e rrejshme:

3.1. ekzistenca ose natyra e mallit; 3.2. shenjat themelore t mallit, vendi i origjins, adresa dhe identiteti i tregtarit, rezultatet e pritshme nga prdorimi i atij malli ose rezultatet dhe treguesit prkats t testeve ose kontrolleve t kryera pr at mall; 3.3. prgjegjsit e prgjithshme t tregtarit, motivet e praktikave tregtare dhe natyra e shitjes, cilado deklarat ose simbol n lidhje me sponsorizimin direkt apo indirekt ose aprovimin e mallit; 3.4. mimi i mallit, mnyra e llogaritjes ose prfitimet t caktuara n lidhje me mimet; 3.5. nevoja pr mirmbajtje, pjes kmbimi, zvendsimin ose riparimin; 3.6. t drejtat e konsumatorit n baz t rregullave t prgjegjsis pr mungesa materiale t mallit, 3.7. rreziqet ndaj t cilave konsumatori mund t jet ekspozuar.

4. Praktikat tregtare konsiderohet mashtruese nse kan shtyr konsumatorin e rndomt t marr nj vendim n lidhje me nj veprim q nuk do ta merrte n kushte tjera, duke prfshir:

30

4.1. do form t vnies s mallit n treg, duke prfshir reklamat krahasuese, q mundsojn identifikimin e ktij malli me ndonj mall tjetr n baz t emrit t marks tregtare, marks apo shenjave t tjera dalluese q e dallon at nga mallrat e konkurrenteve tjer n treg; 4.2. mosrespektimi i detyrimeve t tregtarve t cilat dalin nga rregullat e prgjithshme t sjelljes s tregtarve duke supozuar se praktikat tregtare i detyrojn tregtart q tu nnshtrohen ktyre rregullave dhe procedurave.

Neni 54 Mosveprimet n praktikat tregtare

mashtruese 1. Praktika tregtare konsiderohet mashtruese nse n rastin konkret nuk prmbajn informacion t rndsishm q krkohen nga nj konsumator i rndomt pr t marr nj vendim n lidhje me nj veprim q n t kundrtn nuk do t merrej. 2. Duke marr parasysh rrethanat e prmendura n paragrafin 1. t ktij neni mosveprim mashtrues do t konsiderohet nse:

2.1. tregtari fsheh ose jep nj informacion t paqart, t pakuptueshm, apo t parakohshm apo t vonuar; 2.2. tregtari nuk specifikon praktikat tregtare dhe kjo nuk sht e qart nga konteksti, q n t dyja rastet n baz t ksaj praktike, konsumatori i rndomt ka marre ose mund t merr nj vendim n lidhje me nj veprim q prndryshe nuk do ta merrte.

3. Kur tregtari shfrytzon mjete konkrete t komunikimit t kufizuara n koh apo hapsir gjat vlersimit nse disa informacione t rndsishme q jan ln jasht para se t merren parasysh kto kufizime, si dhe masa t tjera t marra nga tregtari q ti ofrohet informacioni i plot konsumatorit. 4. N rastin e nj oferte pr t bler, n qoft se ajo nuk sht e qart, do t konsiderohet si informacion baz mbi:

4.1. karakteristikat kryesore t mallit n at mas q mallrat dhe mjetet e komunikimit jan prdorur drejte; 4.2. selia dhe identiteti i tregtarit, emri i kompanis apo emrin tregtar, adresa dhe identitetin e personit n emr t t cilit ai vepron; 4.3. mimi prfundimtar i mallit, ose kur natyra e mallit nuk lejon llogaritjet e mimit n mnyr t arsyeshme, paraprakisht mnyrn n t ciln mimi do t llogariten edhe pr shpenzimet postare shtes dhe kostot e transportit; 4.4. marrveshja dhe kushtet e pagess, te ofruara me elementet e tjera t realizimit t kontrats, si dhe sistemin e zgjidhjes se ankesave, nse kto element t ndryshoj nga krkesat e kujdesit profesional;

31

4.5. ekzistenca e t drejts pr prfundimin apo anulimin e kontrats, n qoft se sht fjala pr mallrat, apo te drejtat te cilat jan parapare me kontrata.

5. Informacionet thelbsore sipas ktij ligji, ligjeve dhe akteve tjera nnligjore, ku tregtari do t'i siguroj konsumatorit do forme komunikimi, duke prfshir edhe reklamat dhe marketingun e mallrave.

Neni 55 Procedurat q prfaqsojn praktikat tregtare mashtruese

1. Praktika tregtare mashtruese n do rast, konsiderohen procedurat e mposhtme:

1.1. pohimi se tregtari sht nnshkrues i disa rregullave dhe procedurave tregtare; 1.2. vendosja mbi marka tregtare, shenjat apo shenja t ngjashme t cilsis, pa miratimin e nevojshm; 1.3. Pohimi se rregullat dhe procedurat e tregtarit q shitsi i ka ndryshuar i ka miratuar nj organ publik apo trup tjetr; 1.4. pohimi i tregtarit qe veprimtarin, prvojn e puns ose mallin e tij e ka miratuar, rekomanduar ose lejuar nj organ publik apo privat, saktsisht t njjtin pohim , kur prvoja e tij apo malli nuk i plotsojn krkesat pr miratimin, rekomandimin ose lejimin; 1.5. oferta pr blerjen e mallrave me nj mim t caktuar, pa theksuar faktin se tregtari ka baza t arsyeshme pr t besuar se nuk do t jet n gjendje t ofrojn shprndarjen e ktij malli ose t mallrave t ngjashme me mim t njjt n koh dhe sasi t mallrave q jan t arsyeshme apo t mallrave t ngjashme t ofruara me mime t ngjashme n koh dhe n sasi te arsyeshme pavarsisht nga malli reklama e mallit me mimin e ofruar, q tregtart tjer nuk do t jet n gjendje t ofrojn kt apo nj mall t ngjashm me mim t publikuar, n koh dhe sasi t arsyeshme duke pasur parasysh rrethanat e msiprme; 1.6. njoftimi pr ofertn e mallrave me nj mim t caktuar, dhe pastaj refuzimi pr ti treguar konsumatorit mallin e ofruar ose refuzimi pr t pranuar porosin pr drges konsumatorit, prgatitjen n nj koh t arsyeshme, ose duke treguar nj kopje t mallit me te meta, me qllim t promovimit t nj malli t ndryshm; 1.7. pohimi i pavrtet se mallrat do t jet n dispozicion vetm n periudh shum t kufizuar, ose do t jet n dispozicion vetm n kushte t veanta n nj periudh shum t kufizuar kohe, dhe udhzimet pr konsumatort q menjher t marrin nj vendim pr blerje, duke ju mohuar atyre mundsin duke ju dhne koh pr t marr nj vendim t bazuar n rrethanat relevante; 1.8. pohimi ndryshe pr t krijuar prshtypjen se nj mall mund t shitet ligjrisht, edhe kur nuk sht rasti;

32

1.9. prfaqsimi i t drejtave t konsumatorit t garantuara me ligji, zakonisht q i prkasin nj oferte t veant t tregtarit; 1.10. shfrytzimin e prmbajtjes editoriale n media q jan paguar pr t promovuar mallrat q n prmbajtjen e tyre nuk sht shprehur qart me fjal apo shenja q konsumatori mund t dij n mnyr t qart se kjo sht nj promovim; 1.11. informata e pa vrtet n lidhje me natyrn dhe shkalln e rrezikut q ata mund t jen t ekspozuar ndaj siguris personale t konsumatorve ose antart e familjes s tij n rast se konsumatori e blen mallin e ofruar nga tregtari; 1.12. reklamimin e nj malli t ngjashm q sht prodhuar nga nj tjetr prodhues n mnyr q qllimisht konsumatori te konkludoj gabimisht se malli i reklamuar sht prodhuar nga nj prodhues tjetr; 1.13. krijimin, funksionimin ose nxitjen e nj sistemi t piramidal t promovimit, ku konsumatori pr veprime t caktuara t kompensohet, kryesisht pr shkak se ai solli konsumatort t tjer n sistem, jo pr at se kishte bler apo konsumuar ato mallra; 1.14. njoftimin se tregtari s shpejti do t ndrpres aktivitetin e tij, ose do ta zhvendos at n nj tjetr hapsir; 1.15. njoftimi se malli mund t mundsoj prfitime n lojrat e fatit; 1.16. njoftimi i pa vrtete se malli mund t shroi nj smundje ,ose ndale prparimin e nj smundje; 1.17. transferimi i informacionit t pasakt n lidhje me kushtet e tregut ose prezencn e mallrave, me qllim q t ndikojn te konsumatori qe ai te blen mallin n kushte m pak te favorshme se kushtet normale t tregut; 1.18. qndrimin lidhur me praktikat tregtare t shpalljes se lojrave shprblyese, kur pr shprblimet e premtuara nuk jepet shprblimi i premtuar ose ekuivalenti i tij i arsyeshm; 1.19. etiketimi i mallrave me simbolin "gratis", "t lir", "pa pages" ose emrtime t ngjashme, nse konsumatori duhet t paguaj pr kt mall ndonj shum tjetr q nuk ndikon n kosto q i prgjigjet praktikave tregtare, kostoja ofrohet me marrjen e mallit; 1.20. prfshirja n faturat materiale promovuese ose krkesat e tjera pr pagesn q konsumatori krijon prshtypjen se ai tashm porositi mallin e reklamuar n ofertn q ju sht br atij nga tregtari. Pohimi i pa vrtet, ose krijimi i prshtypjes se tregtari nuk vepron n pajtim me praktikat tregtare, apo veprimtarit e tij profesionale ose prfaqsim t rreme t tregtarit si konsumator.

33

KREU XIII PRAKTIKAT TREGTARE AGRESIVE

Neni 56 Praktikat tregtare agresive

1. Praktik tregtare agresive konsiderohet nse n rastin konkret, duke marr parasysh t gjitha karakteristikat dhe rrethanat e shtjes, duke prdorur ngacmimet, detyrimi, duke prfshir edhe forcn fizike ose krcnime dhe ndikim t paligjshm, q dukshm zvoglon ose ka mundsi pr t zvogluar lirin e zgjedhjes ose ndikon n sjelljen e konsumatorit t rndomt pr mallin e caktuara, q kan ndikuar n marrjen e nj vendim n lidhje me nj veprim q n kushte normale nuk do ta merrte. 2. Vendimi pr veprim sipas paragrafit 1. t ktij t neni do t zbatohet pr do vendim t marr nga konsumatori, i cili lidhet me at si dhe n far kushtesh sht br kontrata, nse mimi pr t do t paguhet i plot ose me kste, nse do t shfrytzohen t drejta t veanta t caktuara n bazn e kontratave, pavarsisht nse konsumatori ka vendosur pr t vepruar, ose mos vepruar.

Neni 57

Prdorimi i detyrimit, ngacmimit dhe ndikimi t palejuar 1. N rast t vendosjes nse jan prdorur praktikat e ngacmimit, detyrimit, duke prfshir edhe shtrngimi ose krcnimi, apo ndikim t paligjshme, do t merren parasysh:

1.1. koha, vendi apo natyra e praktikave tregtare agresive, dhe kmbnguljen e shprehur nga shitsi; 1.2. nse tregtari duke prdorur fjalt dhe sjelljet krcnuese ose fyese; 1.3. nse tregtari ka shfrytzuar fatkeqsin apo rrethanat e tjera n t cilat sht gjendur konsumatori, t cilat kane qene t rndsishme sa qe kane zvogluar aftsin e konsumatorve pr veprime t arsyeshme pr te cilat tregtari ishte i vetdijshm se kto rrethana ndikojn n vendimet e konsumatorit n lidhje me mallin; 1.4. ekzistenca e ndonj kufizimi rnduese apo kufizimi tjetr joproporcional t natyrs jasht kontraktuale i cili i sht imponuar konsumatorit nga tregtari n rastin se konsumatori dshiron t shfrytzoj disa t drejta nga raportet kontraktuale me tregtarin, prfshir t drejtn t anulimit apo t drejtn e ndrprerjes se kontrats, ose t drejtn pr t zgjedhur nj malli tjetr ose n nj tjetr tregtar; 1.5. shfrytzimi i do krcnimi nga ana e tregtarit pr t ndrmarr veprime t cilat me ligj nuk mund t merren.

34

Neni 58 Procedurat q prfaqsojn praktikat tregtare agresive

1. Praktika tregtare agresive konsiderohen:

1.1. krijimi i prshtypjes se konsumatori nuk mund t largohet nga hapsira e tregtarit deri sa te arrin nj kontrat; 1.2. kryerja e vizits n shtpin e konsumatorit, duke injoruar krkesn e konsumatorit pr tu larguar nga shtpia e tij ose pr te u mos u rikthyer , prve nse sht e justifikuar brenda kufijve lidhur me plotsimin e nj detyrimi kontraktual; 1.3. komunikimi i vazhdueshm dhe i padshiruar me konsumatorin prmes telefonit, fax-pajisjeve, postes elektronike ose mjete t tjera t komunikimit nga larg , prve nse sht e justifikuar brenda kufijve te lejuar pr prmbushjen e detyrimeve kontraktuale; 1.4. krkesa ndaj nj konsumatori, i cili dshiron t marr policn e sigurimit, e cila n mnyr t arsyeshme, nuk mund t konsiderohet e prshtatshme pr t vendosur nse pretendimi ishte i vlefshm, ose dshtimi sistematik pr tiu prgjigjur korrespondencs prkatse, pr t bindur konsumatorin te heq dore nga ushtrimi i t drejtave t tij kontraktuale; 1.5. prfshirja n nj reklame te nxitjes s drejtprdrejt drejtuar fmijve pr t bler mallra apo shrbime, ose pr t bindur prindrit e tyre apo persona t tjer t rritur pr t bler kto mallra apo shrbime; 1.6. krkesa pr pagesn e menjhershme ose t afatizuar nga tregtari pr mallrat apo shrbime, n lidhje me furnizimin ose kthimin apo ruajtjen e ktyre mallrave a shrbimeve t cilat konsumatori nuk i ka krkuar; 1.7. informimi n form t qart i konsumatorit se veprimtaria apo mbijetesa e tregtarit vihet n rrezik, n rast se konsumatori nuk e blen mallin ose shrbimin; 1.8. krijimi i prshtypjes s gabuar se konsumatori ka fituar, apo ai do t fitoj nj mim apo prfitim tjetr t vlefshm nse kryen nj veprim t caktuar, kur n fakt nuk ka asnj mim apo prfitim tjetr t vlefshm, ndrmarrja e fardo veprimi pr t pretenduar nj mim ose fardo prfitimi tjetr t vlefshm sht objekt i pagess s parave te konsumatorit i cili shkakton kosto.

35

KREU XIV REKLAMA KRAHASUESE DHE MASHTRUESE

Neni 59 Reklama krahasuese

1. Reklama krahasuese sht do reklam q n mnyr t drejtprdrejt ose trthorazi promovon nj mall ose shrbim, q drejtprdrejt ose trthorazi i referohet nj malli apo shrbimi tjetr t ngjashm konkurrues dhe identifikon nj konkurrent tjetr n treg. 2. Reklamat krahasuese lejohen vetm nse i plotsojn kushtet e prcaktuara n paragrafin 1. t nenit 60 t ktij ligji.

Neni 60 Kushtet pr reklamat krahasuese

1. Reklamat krahasuese lejohen kur plotsohen kushtet e mposhtme:

1.1. nse nuk jan mashtruese sipas ktij ligji; 1.2. nse krahasohen me mallrat dhe shrbimet q i plotsojn t njjtat nevoja, e malli ose shrbimet pr t njjtin qllim; 1.3. nse jan krahasuar karakteristikat e mallit t ndryshme ose shrbimeve materiale, t rndsishme, krahasueshme dhe t besueshme, prfshir edhe mimin; 1.4. nse nuk krijojn konfuzion n treg n lidhje me marrdhniet e reklamuesit dhe konkurrentve te tjer pr nj mall ose shrbim konkurruese; 1.5. nse nuk e nnvlerson konkurrentin n treg, aktivitetet, malli dhe shrbimet e tij, t cilat nuk shkaktojn konfuzion lidhur me markn tregtare ose shenjat tjera mbrojtse t mallrave apo shrbimeve; 1.6. pr mallrat me emrtimin e origjins, krahasohet malli i s njjts origjin; 1.7. nse reklama nuk prqendrohet n shfrytzimin e padrejt t reputacionit t nj emri tregtar apo marke tregtare, ose karakteristikave t tjera t nj konkurrenti n treg, mallrave ose shrbimeve t saj; 1.8. nse reklama nuk prqendrohet n prdorimin e padrejt t logos, etikets se rave origjins s mallit ose shrbimeve konkurruese; 1.9. nse reklama nuk ka t bj me nj mall ose shrbim q reklamohet si imitim i nj malli apo shrbimi pr nj mark apo emr tregtar.

2. Nse reklamat krahasuese i referohen nj malli apo shrbimi q ofrohet prmes nj ofert t veant, n ofert duhet t prcaktohet afati kohor brenda t cilit varet blerja e mallrave ose shrbimeve sipas kushteve t veanta.

36

Neni 61 Reklamat Mashtruese

Reklama mashtruese sht reklama e cila me paraqitjen e saj mashtron personat t cilve iu sht drejtuar dhe ndikon n sjelljen e tyre ekonomike apo dmton konkurrentt tjer.

Neni 62 Krkesa pr ndrprerjen ose ndalimin e reklamave krahasuese dhe mashtruese

1. Personat t cilt kan interes t arsyeshm, mund t krkojn nga Inspektorati i MTI-s apo trupat tjera inspektuese, ndalimin e emetimit t reklamave krahasuese dhe mashtruese. 2. Me krkesn e pals, autoriteti kompetent i nga paragrafi 1. i ktij neni, prmes nj urdhrese ndalon reklamat krahasuese dhe mashtruese, t urdhroj q pr shpenzimet e emetuesit t reklams i bart sponzoruesi i reklams. 3. Strukturat kompetente pr mbikqyrjen e tregut krkojn nga publikuesi i reklams, brenda shtat (7) ditve, pr t paraqitur prova pr t konfirmuar saktsin e pretendimeve faktike t prfshira n shpallje t cilat kontestohen. 4. Nse publikuesi i reklams nuk paraqet provat e krkuara brenda afatit t prmendur n paragrafin 3. t ktij neni apo autoriteti kompetent nga paragrafi 1. i ktij neni konsideron se provat e paraqitura nuk jane t plota, reklama konsiderohet si mashtruese e diskutueshme dhe e pasakt.

KREU XV

SHITBLERJA NPRMJET INTERNETIT

Neni 63 Detyrimet e shitsit

1. Para se t lidh kontrat t shitblerjes n internet me nj konsumator, furnizuesi apo shitsi duhet t ofroj informatat n vijim:

1.1. emrin e furnizuesit dhe, nse sht e ndryshme, emri nn t cilin furnizuesi kryen biznes; 1.2. adresn e furnizuesit t biznesit dhe, nse sht i ndryshm, adresn postare t furnizuesit; 1.3. numrin e telefonit t furnizuesit, dhe nse sht e mundur, e-mail adresn dhe numrin e faksit t furnizuesit; 1.4. nj prshkrim t drejt dhe t sakt t mallrave ose shrbimeve q i ofrohen konsumatorit, duke prfshir specifikimet prkatse teknike ose t sistemit;

37

1.5. nj list t detajuar t mimit t mallrave ose shrbimeve q i ofrohen konsumatorit dhe t shpenzimet e lidhura me shitblerjen e ktyre mallrave apo shrbimeve t pagueshme nga konsumatori, duke prfshir taksat dhe tarifat e drgesave; 1.6. nj prshkrim t do pagese shtes q mund t prfshihet n kontrat, si detyrimet doganore, shuma e t cilave nuk mund t prcaktohet nga furnizuesit;

1.7. shuma e prgjithshme e kontrats, ose kur mallrat ose shrbimet jan bler pr nj periudh t pacaktuar, shuma e pagesave periodike sipas kontrats; 1.8. valutn monetare me t ciln jan ofruar mallrat apo shrbimet 1.9. kushtet dhe formn e pagess; 1.10. korniza kohore gjat s cils mallrat dorzohen apo shrbimet fillojn t ofrohen pas lidhjes s kontrats; 1.11. marrveshjet e drgesave nga furnizuesi, duke prfshir edhe identitetin e drguesit, mnyra e transportit dhe vendin e dorzimit; 1.12. politikat e anulimin, kthimit, t kmbimit dhe ri-mbursimit t furnizuesi s politikave; 1.13. fardo kufizime tjera q mund t aplikohen n kushtet e blerjes.

2. Furnizuesi apo shitsi konsiderohet t ket dhn t gjitha informatat e nevojshme nse:

2.1. informatat jan t qarta, t dukshme dhe t kuptueshm; 2.2. jan t qasshme nga ana e konsumatorit n form t shtypur.

Neni 64 Prmbajtja dhe dorzimi i kontrats s shitjes n internet

1. Nj kopje e kontrats s shitjes n internet duhet t dorzohet nga furnizuesi tek konsumatori dhe duhet t prfshij:

1.1. informacionet e krkuara sipas nenit 63 t ktij ligji;

1.2. emrin apo identifikuesin unik t konsumatorit; 1.3. datn kur kontrata sht lidhur.

2. Nj kopje e kontrats s shitjes nprmjet internetit dorzohet nga furnizuesi tek konsumatori, n nj nga format n vijim:

2.1. e drguar me e-mail n adresn e-mail dhn nga konsumatori pr furnizuesin pr sigurimin e informacionit n lidhje me kontratn;

38

2.2. e drguar me faks n numrin e faksit t ofruar nga konsumatori pr furnizuesin pr sigurimin e informacionit n lidhje me kontratn; 2.3. e drguar me post apo e dorzuar n adresn e ofruar nga konsumatori pr furnizuesin pr sigurimin e informacionit n lidhje me kontratn; 2.4. t sigurohet q konsumatori do t marr nj kopje t kontrats n ndonj form tjetr;

Neni 65 Shkputja e kontrats s shitblerjes n internet

1. Prve rasteve t lartprmendura pr shkputje t kontrats me kt ligj, kontratat e lidhura pr shitblerje n internet mund t shkputen edhe pr arsyet n vijim:

1.1. n rast se furnizuesi apo shitsi nuk i dorzon mallin konsumatorit deri n tridhjet (30) dit pas:

1.1.1. dats s specifikuar sipas kontrats me shkrim n mes t dy palve; 1.1.2. dats s ndryshuar sipas kontrats me shkrim n mes t dy palve.

1.2. n rast t transaksionit pr shrbime, nse furnizuesi apo shitsi nuk fillon ofrimin e shrbimeve deri n tridhjet (30) dit pas:

1.2.1. dats s specifikuar sipas kontrats me shkrim n mes t dy palve; 1.2.2. dats s ndryshuar sipas kontrats me shkrim n mes t dy palve;

1.3. konsumatori ka t drejt t shkpus kontratn e shitblerjes n internet n do koh para dorzimit t mallit apo fillimit t ofrimit t shrbimeve nse:

1.3.1. furnizuesi apo shitsi nuk arrijn t dorzoj mallin apo t filloj ofrimin e shrbimit tridhjet (30) dit pas nnshkrimit t kontrats nga t dyja palt.

2. Nj furnizues konsiderohet t ket dorzuar mallrat apo ka filluar ofrimin e shrbimeve nn nj kontrat t shitjes n internet, nse:

2.1. furnizuesi sht prpjekur t dorzoj mallrat apo t filloj shrbimet, por drgesa apo fillimi sht refuzuar nga konsumatori n kohn kur sht tentuar; 2.2. furnizuesi sht prpjekur t dorzoj mallrat apo te filloj shrbimet, por kjo nuk sht br pr shkak se asnj person nuk ishte n dispozicion pr t pranuar dorzimin nga ana e konsumatorit n ditn e dorzimit, pr t ciln sht dhn njoftim i arsyeshm pr konsumatorin nga ana e furnizuesit;

39

Neni 66 Krkesa pr t kthyer mbrapsht pagesat me kredit kartel

1. Krkesa e br nga nj konsumator pr nj lshues t karts s kreditit pr t kthyer mbrapsht urdhrin pr pages me an t kartels s kreditit duhet t prmbaj informacionin e mposhtm:

1.1. emrin e konsumatorit; 1.2. numrin e kredit kartels s konsumatorit; 1.3. datn e skadimit t kartels s kreditit t konsumatorit; 1.4. emrin e furnizuesit; 1.5. datn n t ciln sht lidhur kontrata pr shitje n internet; 1.6. shumn t hollave q i ngarkohet kredit kartels me an t lidhjes s kontrats, duke prfshir shitblerjen, dhe do transaksion q i ngarkohet konsumatorit; 1.7. nj prshkrim i mallrave ose shrbimeve i mjaftueshm pr identifikimin e tyre; 1.8. arsyen e anulimit t kontrats s shitjes n internet; 1.9. datn dhe metoda e njoftimit pr anulimin e kontrats s shitjes n interneti;

KREU XVI

BARTSIT E MBROJTJES S KONSUMATORIT

Neni 67 Struktura prgjegjse pr mbrojtjen e konsumatorit

1. Struktura prgjegjse pr mbrojtjen e konsumatorit themelohet me kt ligj dhe sht kompetente pr mbrojtjen e konsumatorit. 2. MTI me akt nnligjor rregullon organizimin dhe funksionimin e strukturs prgjegjse pr mbrojtjen e konsumatorit.

Neni 68

Programi Kosovar pr Mbrojtjen e Konsumatorit 1. Programi pr Mbrojtjen e Konsumatorit prcakton politikat pr mbrojtjen e konsumatorit pr pes (5) vite dhe prcakton punt n kuadr t mbrojtjes s konsumatorit. 2. Programi pr Mbrojtjen e Konsumatorit hartohet nga Kshilli pr mbrojtjen e Konsumatorit i Kosovs.

40

3. Programi pr Mbrojtjen e Konsumatorit me propozim t Ministrit t Tregtis dhe Industris i dorzohet Qeveris pr miratim. 4. Programi pr Mbrojtjen e Konsumatorve do t miratohet nga Qeveria jo m von se nntdhjet (90) dit pas pranimit t tij. 5. Prcaktimi i politikave pr mbrojtjen e konsumatorit, veanrisht prcjellja e zbatimit t Programit pr Mbrojtjen e Konsumatorit bhet nga Ministria e Tregtis dhe Industris. 6. Programi pr Mbrojtjen e Konsumatorit prcakton:

6.1. parimet dhe qllimet e politikave t mbrojtjes s konsumatorit; 6.2. detyrat q kan prioritet me rastin e hartimit t politikave pr mbrojtjen e konsumatorit; 6.3. shfrytzimin e mjeteve financiare pr realizimin e detyrave nga programi pr mbrojtjen e konsumator.

Neni 69 Kshilli pr mbrojtjen e konsumatorit

1. Qeveria e Republiks s Kosovs me propozim t Ministrit t Tregtis dhe Industris e emron Kshillin pr Mbrojtjen e Konsumatorit t Kosovs. 2. Kshilli pr Mbrojtjen e Konsumatorit prbhet nga shtat (7) antar, ku dy (2) jan prfaqsues t MTI-s, dhe nga nj (1) prfaqsues nga Agjencia e Ushqimit dhe Veterins; Oda Ekonomike e Kosovs; Aleanca Kosovare e Biznesit; Prfaqsuesi i Shoqatave t Konsumatorit; dhe, nj (1) ekspert i pavarur i fushs s mbrojtjes s konsumatorit. 3. Kryesuesi dhe antart e Kshillit me propozim t Ministrit t MTI-se emrohen nga Qeveria pr nj periudh pes (5) vjeare. 4. Ministri i MTI-se me propozim t kshillit i propozon Qeverise plotsimin ose zvendsimin e kryesuesit apo ndonj antari t ri brenda mandatit. 5. Kshilli sht organ kshillues lidhur me politikat pr mbrojtjen e konsumatorit. 6. Kshilli ka Sekretarin e cila kryen punt teknike pr Kshillin. 7. Kshilli funksionon n baz t rregullores s puns, t ciln e harton Kshilli. 8. Kshilli harton dhe zbaton Programin pr Mbrojtjen e Konsumatorit dhe i raporton Ministrit t MTI-s mbi zbatimin e Programit pr Mbrojtjen e Konsumatorit, mbshtet ndryshimet n legjislacion dhe rregulloret ekzistuese. 9. Duke marr pjes n krijimin e politiks pr mbrojtjen e konsumatorit dhe i raporton Qeveris s Kosovs pr rastet e shkeljeve kolektive t t drejtave t konsumatorit.

41

10. Puna e Kshillit do t jet publike. 11. Kshilli prmes Ministrit t MTI-s, do t'i dorzoj raportin vjetor t Qeveris Kosovs. 12. Qeveria e Kosovs me vendim prcakton kompensimin pr antart e Kshillit t lejuara nga buxheti i Republiks s Kosovs.

Neni 70

Shoqatat pr mbrojtjen e konsumatorit 1. Shoqata pr mbrojtjen e Konsumatorit themelohet pr mbrojtjen e t drejtave dhe interesave t konsumatorit. sht organizat joqeveritare e pavarur nga prodhuesit, shitsit, furnizuesit apo ofruesit e shrbimeve. 2. Regjistrimi i Shoqatave t Konsumatorit bhet n prputhje me ligjin n fuqi. 3. Veprimtaria e shoqatave t konsumatorve rregullohet nprmjet statutit t tyre. 4. Prfaqsuesit e konsumatorve q marrin pjes n organet e administrats qendrore pr shtjet q kan t bjn me mbrojtjen e konsumatorit caktohen nga vet shoqata. 5. Shoqata pr Mbrojtjen e Konsumatorit prezantohet n emr t antarve t saj dhe vepron n interes t t gjith konsumatorve. Nprmjet prfaqsuesit t saj ajo jep mendime pr aktet e propozuara q mund t ken ndikim tek konsumatori, merr pjes n mbledhje q jan n interes pr konsumatorin, ndrmjetson n mes t organeve qendrore dhe konsumatorve si dhe n mes t tregtarve dhe konsumatorve me qllim t mbrojtjes s interesave t konsumatorit. 6. Shoqata pr Mbrojtjen e Konsumatorit i informon konsumatort pr t drejtat e tyre si dhe paraqet listn e tregtarve t cilt gjat viteve t shkuara kan dmtuar konsumatorin ose qllimisht kan shitur mallra t rrezikshme pr shndetin dhe sigurin e konsumatorit. 7. Grupet pr mbrojtjen e konsumatorit t themeluar nga ana e konsumatorit pr t promovuar dhe mbrojtur t drejtat dhe interesat e tyre. 8. Shoqata pr Mbrojtjen e Konsumatorit mund t formojn asociacionin e shoqatave t cilat mbrojn interesat e konsumatorit pr t arritur interesat e prbashkta n nivel kombtar dhe ndrkombtar.

42

KREU XVII INFORMIMI DHE EDUKIMI I KONSUMATORIT

Neni 71 Kurrikula

1. Ministria e Arsimit shkencs dhe Teknologjis detyrohet t filloj me hartimin e kurikulave te arsimit fillor, t mesme dhe Universitare duke prfshir njohurit themelore q lidhen me mbrojtjen e konsumatorit. 2. Ministria i propozon dhe e mbshtet Ministrin e Arsimit Shkencs dhe Teknologjis t filloj me prgatitjen e programeve arsimore, kurikulave dhe trajnimin e mbrojtjes s konsumatorit n kuadr t programit msimor. 3. Ministria n bashkpunim me Ministrin e Arsimit Shkencs dhe Teknologjis dhe shoqatat e mbrojtjes s konsumatorit duhet t promovoj fuqishm t drejtat e konsumatorit n t gjitha nivelet e institucioneve arsimore. 4. MTI do t participoj n aftsimin dhe ngritjen e kapaciteteve t shoqatave t mbrojtjes s konsumatorit n prmbushjen e detyrimeve t prcaktuara me kt nen.

KREU XVIII ARBITRAZHI

Neni 72 Zgjidhja e mosmarrveshjeve jasht gjyqsorit

1. N rast t mosmarrveshje n mes t konsumatorit dhe tregtarit, Zyra pr Mbrojtjen e Konsumatorit mund t paraqes propozim pr ndrmjetsim n tribunalin e arbitrazhit. 2. Zgjidhja e kontesteve jasht gjyqsorit me ndrmjetsim konform paragrafit 1. t ktij neni, kryhet n pajtim me Ligjin pr Arbitrazhin.

KREU XIX MBROJTJA KOLEKTIVE E KONSUMATORIT

Neni 73 Inicimi i procedurs

1. Prfaqsues i institucionit prgjigjes pr fushn e mbrojtjes se konsumatorit ka t drejt ti krkoj Inspektoratit t tregut apo trupave tjera inspektuese kompetente pr mbikqyrjen e

43

tregut pr inicimin e procedurave pr ndrprerjen e keqprdorimeve t cilat jan n kundrshtim me ket ligj, ligje dhe akte tjera nnligjore. 2. Procedura e prmendur n paragrafin 1. t ktij neni, mund t iniciohet kundr tregtarit ose grupit t tregtarve n t njjtin sektor, t cilt veprojn n kundrshtim me kt ligj, ligjet dhe aktet t tjera n fuqi. 3. Kundr operatoreve t mjeteve t komunikimit n distanc, prfaqsuesi i institucionit prgjegjs pr mbrojtjen e konsumatorit, ka t drejt t krkoj nga Inspektorati ose personi tjetr kompetent fillimin e procedurs n baz t paragrafit 1. t ktij neni. 4. Dispozitat e ktij neni nuk paragjykojn autoritetin e Inspektorit ose personi tjetr kompetent n mnyr t pavarur pr t filluar procedurn kundr personave t prmendur n paragraft 1., 2., dhe 3. t ktij neni.

Neni 74

Personat e autorizuar pr t rekomanduar fillimin e procedurave Procedurn pr mbrojtjen kolektive t konsumatorve sipas ktij ligji jan t autorizuar t iniciojn organet qeveritare prgjegjse pr mbrojtjen e konsumatorit, shoqatat e konsumatorve dhe asociacionet e biznesit.

Neni 75 Inspektimi

Mbikqyrjen dhe zbatimin e ktij ligji e bn inspektorati i MTI-s, dhe trupat tjer inspektuese n prputhje me kompetencat e prcaktuara me kt ligj, ligjet dhe aktet tjera nnligjore.

KREU XX

DISPOZITAT NDSHKUESE

Neni 76

1. Me gjob n shum prej treqind (300) deri ne tremij (3.000) Euro ndshkohet tregtari ose ofruesi i shrbimeve nse:

1.1. nse nuk zbatohen dispozitat e nenit 4 t ktij ligji; 1.2. pa arsye nuk ka prmbushur detyrimet ndaj konsumatorit, ose dshton n prmbushjen e tyre konform paragrafit 1. t nenit 5, t ktij ligji; 1.3. me krkes t konsumatorit, mallin me t meta apo defekte t cilin konsumatori e ka bler si t rregullt, tregtari nuk e zvendson me mallin tjetr t rregullt, konsumatorit nuk i kthehet shuma e paguar pr mallin e bler me t meta apo nuk i zbritet mimi pr mallin me t meta, konform paragrafit 2. t nenit 5 t ktij ligji;

44

1.4. tregtari pr shkak t mangsive n shrbimet e ofruara, refuzon krkesn e konsumatorit q tia kthej shumn e paguar konsumatorit pr kt shrbim, t ul mimin ose ti eliminoj kto mangsi, konform paragrafit 3. t nenit 5 t ktij ligji;

1.5. tregtari gjat periudhs s garancionit nuk e riparon mallin, nuk i eviton mangsit e tij, nuk ia kthen parat konsumatorit apo nuk e zvendson mallin me nj tjetr t njjt konform paragrafit 6. t nenit 5 t ktij ligji; 1.6. refuzon t ofroj dhna pr sigurin e mallrave para se t lidh kontrat me konsumatorin, pr mallin ose shrbimin q e ekspozon n vitrine dhe q sht ofruar pr shitje konform paragrafit 1. t nenit 6 t ktij ligji; 1.7. kushtet e shitjes nuk jan t qarta, t dukshme dhe t lexueshme n zonn e shitjes, dhe krkesat specifike pr mallin e caktuara nuk jan paraqitur n mnyr t qart, dukshm dhe lexueshm konform paragrafit 2. t nenit 7 t ktij ligji; 1.8. nse pr riparimin dhe mirmbajtjen e mallrave ose pajisjeve tjera, tregtari nuk i lshon fatur konsumatorit, t plotsuar me nj prshkrim t puns dhe materialeve t prdorura konform paragrafit 4. t nenit 7 t ktij ligji; 1.9. pa plqimin paraprak me shkrim t konsumatorit ose me an t komunikimit n distanc bn riparimin e mallit, instalon komponente shtes n mall konform paragrafit 5 t nenit 7 t ktij ligji; 1.10. vepron n kundrshtim me dispozitat e nenit 8 t ktij ligji, lidhur me prgjigjen ndaj ankesave t konsumatorit. 1.11. mimin i shitjes s mallrave dhe shrbimeve e vendos n kundrshtim n kundrshtim me dispozitat e nenit 9 t ktij ligji; 1.12. mimi i shitjes i paraqitur n reklama e vendos n kundrshtim me dispozitat e prcaktuara n nenin 10 t ktij ligji; 1.13. nese shitsi nuk i jep konsumatorit fatur t shkruar qart, lexueshm sipas paragrafit 1. t nenit 12 t ketij ligji. 1.14. konsumatorit nuk i lejon q ta kontrolloj faturn pr mallin e bler apo shrbimet konform paragrafit 1. dhe 2. t nenit 12 t ktij ligji; 1.15. nuk vepron n prputhje me kushtet e deklaruara t shitjes dhe me mimin e shitjes s mallrave apo shrbimeve konform paragrafit 3. t nenit 12 t ktij ligji; 1.16. Ofruesi i shrbimeve gjobitet me gjob prej treqind (300) deri nntqind (900) Euro nse nuk i ofron fatur ose bilet sipas paragrafit 6. t nenit 12. t ktij ligji; 1.17 mimi i vendosur n letr ambalazhi t veant nuk sht i qart, i dukshm dhe i lexueshm apo n rast t prdorimit t paketimit shtes dhe mbshtjellsi dekorativ i mbulon mimin konform paragrafit 2. t nenit 14 t ktij ligji;

45

1.18. qeset e prdorura pr bartjen e mallrave nga konsumatori i llogariten atij n kundrshtim me dispozitat e paragrafit 3. t nenit 14 t ktij ligji; 1.19 nuk e ka t vendosur deklaracionin i cili sht i qart i dukshm dhe i lexueshm konform nenit 17 t ktij ligji.

2. Me gjob prej dyqind (200) deri n njmij (1.000) Euro ndshkohet personi prgjegjs i tregtarit ose ofruesi i shrbimeve pr shkeljet sipas paragrafit 1. t ktij neni. 3. Me gjob prej treqind (300) deri n njmij (1.000) Euro dnohet shitsi i cili nuk i ofron mallin konsumatorit sipas paragrafit 1., 3., 4., dhe 5., t nenit 18 t ktij ligji. 4. Me gjob prej njmij (1.000) deri n tremij (3.000) dnohet shitsi nse vepron n kundrshtim me nenet 20 dhe 22 t ktij ligji.

Neni 77

1. Me gjob prej tremij (3.000) deri n dhjetmij (10.000 ) Euro ndshkohet tregtari ose ofruesi i shrbimeve nse:

1.1. afati i skadimit t mallit q sht n shitje mbaron shpejt, ndrsa nuk sht i qart, i dukshme dhe i lexueshm apo ndodhet para skadencs s tij konform paragrafit 1. t nenit 21 t ktij ligji; 1.2. malli me defekte nuk sht i ndar fizikisht nga mallrat tjera dhe nuk sht shnuar n mnyr t qart t dukshme dhe t lexueshme se ai mall sht pr tu shitur si mall me defekt konform nenit 23 t ktij ligji; 1.3. konsumatori, jo m von se koha e nnshkrimit t kontrats nuk merr njoftim me shkrim pr t drejtn e ti