11.procesi i kujdesit infermieror
TRANSCRIPT
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 1
PROCESI I
KUJDESIT INFERMIEROR
Eglantina KRAJA
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 2
Si ta organizoj Procesin e Kujdesit
Infermieror?
Si ta organizoj Procesin e Kujdesit
Infermieror?
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 3
Procesi i Kujdesit Infermieror
• Është një procedurë që ndërtohet nga vetë i sëmuri dhe zbatohet nga infermierja dhe ekipi i kujdesit,
• Shikohet si nje proces problem-zgjidhes qe punon sipas nje perkujdesje infermierore te individualizuar,
• Sherben si nje guide per infermieret profesional dhe ka karakterin: E nje strukture qe siguron perkujdesje infermierore per individet,
familjet dhe komunitetet, E rregullt dhe sistematike, Indipendentë, E perkujdesjes specifike per individet, familjet dhe komunitetet, Që ka ne qender klientin duke perdorur fuqite e klientit. I pershtatshëm dhe te perdoret gjate gjithe jetes dhe kudo.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 4
HISTORI
Qëllimi i procesit të kujdesit infermier është të sigurojë kujdesin në ndihmë të pacientit dhe plotësimit të
nevojave të tij për të ruajtur dhe përmirësuar shëndetin dhe kthimin e mirëqënies së tij.
• 1955 Hall përshkroi proçesin infermieror si një proçes i veçantë,
• 1967 Yura dhe Walsh përcaktuan fazat e kujdesjeve infermierore,
• 1970 Blach, Roy, Mundinger, Jauron, Apispinall nxorrën në dritë fazën e përcaktimit të diagnozës infermierore
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 5
PËRCAKTIMI1. Qëllimi• Është që të siguroj një strukturë brenda të ciles mund të takohen
nevojat individuale të pacientit, personit, familjes dhe komunitetit.
2. Organizimi• Procesi i kujdesjeve infermierore është organizuar në 5 faza
verifikuese: vlerësimi fillestar, diagnoza infermierore, planifikimi, zbatimi dhe vlerësimi i rezultatit të arritur.
3. Karakteristika• Procesi i kujdesjeve infermierore ka 6 karakteristika: qëllimshëm,
sistematik, dinamik, bashkëveprues, fleksibël dhe teorik.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 6
PJESËMARRJA
PACIENTI• Vlerësimin e të dhënave• Vërteton diagnozat infermierore• Konfirmon ndërhyrjet dhe rezultatet• Merr pjesë në zbatimin e kujdesjeve• Siguron informatën kthyese për
vlerësimin e kujdesjeve
INFERMIERI/JA• Shton kënaqësin për punë
• Rrit ngritjen profesionale
• Pranohet marrëdhënia kuptimplote
infermier/e – pacient
Aplikimi i procesit të kujdesit inkurajon zhvillimin e aftësisë njohëse teknike dhe ndërpersonale.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 7
PROCESI I KUJDESIT INFERMIEROR
VlerësimiDiagnoza
InfermierorePlanifikimi Zbatimi Evaluimi
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 8
I – VLERËSIMI FILLESTAR (mbledhja e të dhënave)
• Gjatë mbledhjes së të dhënave infermieri vlerëson situaten në total dhe konsideron faktorët fizikë, psikologjikë, emocional, socialo-kulturor dhe shpirtëror që mund të ndikojne në gjendjen shëndetësore të klientit,
• Infermierja duhet të mbledh gjithë informacionin që ka lidhje me klientin në mënyrë që të zhvillojë një bazë të të dhënave komplete,
• Kjo mbledhje të dhënash bëhet gjatë çdo bashkëveprimi me klientin dhe prej shume burimeve te tjera,
• AktivitetetAktivitetet përfshijnë sigurimin e historisë së sëmundjes, vlerësimin fizik të klientit, literaturën, konsultimin për shëndetin e njerëzve dhe shëndetin profesional.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 9
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
Infermieria gjatë vlerësimit fillestar grumbullohen 4 lloje të dhënash:
1. Të dhënat subjektive përshkruhet paraqitja individuale e situatës së tij/saj,
2. Të dhënat objektive janë të observueshme (vëzhgueshme) dhe të matshme,
3. Të dhënat historike përfshijnë ngjarjet që kanë ndodhur më parë ose që është i pranishëm,
4. Të dhënat aktuale referojnë ngjarje që po ndodhin në të tashmen
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 10
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
• Ështe nje vleresim i situates qe na paraqitet me klientin,
• Behet nga bashkeveprimi me klientin dhe nga burime te tjera,
• Klienti konsiderohet si burimi paresor i informacionit,
• Burimet dytesore perfshijne anetaret e familjes, persona te tjere te aferm, profesionist te tjere te shendetit, te dhena te tjera mjekesore te ruajtura ne kartelat mjekesore dhe literatura.
Mbledhja e te dhenave varet, nga:• situata klinike, • koha ne dispozicion,• gjendjes se klientit,• qellimit te mbledhjes se tyre.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 11
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
Faza e vlerësimit influencohet nga:
• Bindjet (besimet) – e infermierisë përfshinë filozofinë e kujdesjeve të shëndetit të personit si një individ dhe si një konsumator i shëndetit,
• Njohuritë – infermieria duhet të ketë njohuri nga disiplina të ndryshme, si: anatomia, fiziologjia, kimia, ushqyeshmëria, mikrobiologjia, psikologjia, sociologjia, infermieristika, MBP, vendimarrja,
• Shkathtësitë (teknike dhe ndërpersonale) – infermirët duhet të jenë në gjendje të analizojnë të dhënat, të dallojnë lidhjet kryesore midis të dhënave dhe mbi këtë bazë të arrijnë konkluzione të dobishme.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 12
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
LLOJET OSE TIPET E MBLEDHJES TE TE DHENAVE:
Mbledhja fillestare • Identifikimi i statusit funsional,
• Mbledhja e te dhenave qe kane te bejne me problemin aktual ose te mundshem (merret si pike referimi per krahasime te mevonshme),
Mbledhja e fokusuar• Mbledhje specifike e te dhenave (eshte nje proces i vazhdueshem),
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 13
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
LLOJET OSE TIPET E MBLEDHJES TE TE DHENAVE:
Rimbledhja e te dhenave ne intervale kohore• Krahasimi i gjendjes aktuale te klientit me ate te meparshmen,• Intervali kohor mund te jete dite, muaj ose dhe vite ne varesi te
problemit,
Mbledhja urgjente• Identifikimi i situatave vdekjeprurese,• Behet ne cfaredolloj momenti te nje krize fiziologjike, psikologjike
ose emocionale.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 14
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
Burimet primare• Personi (klienti)
Burimet sekondare• Familja e klientit ose persona të tjerë
• Individët në mjedisin rrethues
• Pjesëtarë të tjerë të ekipit shëndetësor
• Kartela shëndetësore
Burimet e grumbullimit të të dhënave
Mbledhja e të dhënaveA. Biseda (intervistimi)
B. Observimi
C. Ekzaminimi fizik
D. Intuita
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 15
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
A – Biseda (intervistimi)
• Dialogu
• Aftësitë komunikuese dhe bashkëveprimi
• Qëndrimi profesional
• Ndërveprimi ballë për ballë
• Intimiteti ose ruajtja e fshehtësisë
• Teknikat verbale dhe jo-verbale
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 16
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
B – Observimi
• Përdorimi i të gjitha shqisave
• Grumbullimi i të dhënave rreth klientit, përsonave të tjerë të rëndësishëm, ambientit dhe ndërveprimeve, nëpërmjet këtyre tri metodave
• Komunikimi verbal dhe jo-verbal
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 17
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
C – Ekzaminimi fizik
Teknikat e ndryshme të ekzaminimit • Inspeksioni• Palpacioni• Perkusioni• Auskultimi
Format e ndryshme të ekzaminimit • Vlerësimi total i çdo pjese përbërëse të trupit të njeriut
– Ekzaminimi i sistemit kardiovaskular, neurologjik, gjenetik, të frymëmarrjes, muskulor, gastro-intestinal, etj.,
• Vlerësimi i funksioneve të organizmit – Ekzaminimi i funksioneve të tilla, si: ushqyerja, gjumi dhe pushimi, etj.,
• Vlerësimi i reagimit të njeriut
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 18
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
PËRGATITJA E TË SËMURIT PËR HOSPITALIZIM DHE EKZAMINIME
• Roli i infermieres është tepër i rëndësishëm, në radhë të parë informon dhe përgatitur të sëmurin për ndërhyrje si dhe ka karakter lehtësues, mbështetës dhe mbikqyrës për pacientin,
• Pas njohjes paraprake me pacientin, infermierja shikon kartelën infermierore nëse mjeku ka përcaktuar analiza laboratorike dhe teste diagnostikuese për të sëmurin,
• Marrjen e analizave si dhe testet diagnostikuese, infermierja i planifikon dhe organizon në përkujdesjet e saj ditore në mënyrë të tillë që disa proçedura të grupohen dhe të kryhen në të njëjtën kohë pa e lodhur pacientin.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 19
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
PËRGATITJA E TË SËMURIT PËR HOSPITALIZIM DHE EKZAMINIME…
• Ankthi dhe frika janë shpesh shoqërues gjatë një ekzaminimi sidomos kur pacienti e kryhen atë për herë të parë,
• Ajo jep informacione duke iu përshtatur moshës dhe individualitetit të personit.
• Infermierja informon pacientin mbi proçedurën e ekzaminimit si dhe e ndihmon klientin që të tejkalojë dhimbjen dhe lodhjen në rastin e ndërhyrjeve të tilla,
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 20
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
PËRGATITJA E TË SËMURIT PËR HOSPITALIZIM DHE EKZAMINIME…
• Pasi ka marrë miratimin e pacientit për ekzaminim ajo përgatit të sëmurin për transferimin e tij nga shërbimi në dhomën e ekzaminimit duke e shoqëruar atë,
• Observimi gjatë një proçedure është detyrë e infermieres që e ndjek pacientin me shumë kujdes për ndonjë ndryshim të mundshëm gjatë ndërhyrjes,
• Nëse ka ndryshime të rëndësishme proçedura ndërpritet dhe lajmërohet mjeku përgjegjës.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 21
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
PËRGATITJA E TË SËMURIT PËR HOSPITALIZIM DHE EKZAMINIME…
Analizat e shpeshta që i kërkohen një pacienti të shtruar janë:• analizat e gjakut,• analizat e urinës,• analizat e feçeve,• analizat e fytit.
• Infermierja përgatit etiketat e analizave (shënon shërbimin, emrin dhe mbiemrin e pacientit, nr e kartelës, llojin e analizës, datën e marrjes),
• Pas marrjes së rezultateve, infermierja i shënon në kartelën infermierore duke përcaktuar datën e marrjes së saj.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 22
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
IDENTIFIKIMI I PROBLEMEVE
• Pas mbledhjes se informacionit, analizohen te dhenat per identifikimin e problemeve specifike te klientit,
• Keto te dhena ndahen ne grupe, interpretohet dhe pastaj vleresohet,
• Ky proces prej 3 hapash (grupimi, interpretimi, vleresimi), teper i rendesishem ne procesin infermieror eshte ciklik,
• Nje informacion i ri i marre mund te ndryshoje me rradhe grupet, interpretimin e tyre dhe ne fund vleresimin.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 23
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
IDENTIFIKIMI I PROBLEMEVE…
1. Grupimi i të dhënave
• Mbasi mblidhen te dhenat ato organizohen,
• Te dhenat e shperndara nuk do te sherbenin në qoftëse do te shikoheshin si te vecanta,
• Ato me ane te grupimit nxjerrin ne dukje nje kuptim,
• Çdo grupim duhet analizuar per te kuptuar rolin qe kryen ne nje problem te vecante.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 24
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
IDENTIFIKIMI I PROBLEMEVE…
2. Interpretimi i grupimeve
• D.m.th. te perpunosh te dhenat e ketyre grupeve,
• Aktiviteti intelektual kerkon qe infermieret te shikojne ikonen e plote dhe te nxjerrin kuptimin e saj nepermjet ketyre grupimeve,
• Eshte zotesia te nxjerrin ne dukje kuptimin dhe implikacionet e reagimit te klientit (te percaktojne diagnozen).
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 25
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
IDENTIFIKIMI I PROBLEMEVE…
3. Vlerësimi
• Pas percaktimit te diagnozes, infermierja duhet ta vleresoje ate se bashku me klientin,
• Vleresimi legjimiton diagnozen dhe ndihmon ne zbulimin e kuptimit te saj nga klienti,
• Klienti mund te mohoje egzistencen e nje problemi, mund te mos doje te perballet me te ose mund ta njoh si problem por te perballet me te me vone,
• Prezenca dhe statusi i problemit duhet dokumentuar.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 26
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
IDENTIFIKIMI I PROBLEMEVE…
• Infermierja dhe pacienti gjykojnë së bashku rreth përcaktimit të një problemi,
• Disa probleme janë të dukshme, disa të tjera të fshehta, disa kërkojnë ndërhyrje urgjente, disa të tjera janë të papërballueshme për pacientin,
• Të dy partnerët pacient-infermier përcaktojnë kështu mundësitë, rezervat, aftësitë dhe fuqitë e tyre për të bashkëpunuar,
• Mbështetja e familjes është një rezervë që mund të ndihmojë të sëmurin të kalojë një situatë të vështirë dhe të kapërcejë problemin që e shqetëson.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 27
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
IDENTIFIKIMI I PROBLEMEVE…
Një problem shëndetësor, është një gjendje ose situatë në të cilën, personi kërkon ndihmë për të ruajtur, rifituar një gjendje shëndetësore, ose për të kaluar një vdekje sa më të qetë.
Problemet shëndetësore të pacientit mund të jenë:
• probleme aktuale (të tanishme), • probleme potenciale (që mund të lindin, dhe mund të shfaqen me vonë),
Lidhja shkak-pasojë, është një komponent i rëndësishëm gjatë sintezës së bazës së të dhënave dhe vlerësimeve që infermierja realizon në bashkëpunim me ekipin.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 28
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
DOKUMENTIMI
• Krijon mekanizëm për komunikim mes ekipit,
• Lejon infermierët të zhvillojnë diagnozat e para të kujdesit infermieror, rezultatin dhe ndërhyrjet e kujdesit infermieror,
• Siguron një mekanizëm për vlerësimin individual të personit,
• Regjistrim ligjor i kujdesit që i sigurohet personit,
• Siguron bazat për kërkimet (hulumtime) e kujdesit infermieror,
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 29
I – VLERËSIMI FILLESTAR… (mbledhja e të dhënave)
DOKUMENTIMI - Udhëzime të përgjithshme
• Të shkruara objektivisht pa paragjykime apo gjykime vlerash ose opinione personale,
• Përgjithsimet duhet të mënjanohen, të tilla, si i mirë, normal ose i zakonshëm,
• Të gjitha gjetjet duhet të përshkruhen sa më të plota që të jetë e mundur,
• Infermieria duhet të dokumentoj në mënyrë koncize dhe të qarta duke mënjanuar përshkrimet e shumta.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 30
II – DIAGNOZA INFERMIERORE
Qëllimi i diagnozës infermierore është hartimi dhe zhvillimi i një plani kujdesi individual në mënyrë të tillë që pacienti dhe familja e
tij të mund të përshtaten me ndryshimet që rezultojnë nga problemet shëndetësore.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 31
II – DIAGNOZA INFERMIERORE
• Është një funksion kompleks intelektual,
• Konsiston në përpunimin e të dhënave, formulimin e paraqitjes diagnostike të kujdesit infermieror, miratimin dhe dokumentimin,
• Nuk është e njejtë me diagnozën mjekësore,
• Është një paraqitje që identifikon ekzistencën e një gjendje të padëshirueshme të klientit,
• Përcakton rezultatet që do të masin: progresin e parandalimit, minimizimin ose lehtësimin e problemit shëndetësor të personit.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 32
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
• Diagnozimi i kunderpergjigjes se klientit ndaj nje problemi aktual ose te mundshem eshte faza e dyte e procesit infermieror.
• Mbas mbledhjes se informacionit perkates per klientin infermieri duhet te interpretoje dhe te analizoje keto te dhena.
• Rezultati i interpretimit eshte diagnoza infermierore.
• Termi diagnoze infermierore sherben edhe si emertim edhe si pershkrim i probleme funksionale te klientit.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 33
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
• Te analizoje te dhenat e mbledhura
• Te identifikoje forcat e klientit
• Te identifikoje nivelin normal funksional dhe indikatoret e disfunsionit aktual ose potencial.
• Te formuloje diagnozen ne lidhje me te dhenat.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 34
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
Hapat qe ndiqen ne kete faze:
1. Identifikimi
2. Vleresimi
3. Formulimi i diagnozes
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 35
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
Ndryshimi midis diagnozave
• Diagnoza MJEKESORE pershkruan nje semundje ose nje patologji te nje organi ose nje sistemi,
• Diagnozat MJEKESORE mbartin informacion per shenjat dhe simptomat e procesit te semundjes dhe sigurojne menyra komunikimi per nevojat e trajtimit.
• Mjeku fokusohet ne trajtimin e pathologjise.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 36
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
Ndryshimi midis diagnozave…
• Diagnoza INFERMIERORE pershkruan nje rrezik aktual ose nje kunderpergjigje ndaj nje problemi shendetesor qe infermieret jane pergjegjes per ta trajtuar ate si te vecante,
• Diagnozat INFERMIERORE pershkruajne kunderpergjigjen e klientit ndaj procesit te semundjes dhe sigurojne menyra komunikimi per terapite dhe nderhyrjet infermierore.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 37
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
Ndryshimi midis diagnozave…
DIAGNOZA MJEKESORE: Pneumoni,
DIAGNOZA INFERMIERORE: Pastrim jo efektiv i rrugëve të frymëmarrjes për shkak të sekrecioneve trakeobronkiale,
NEVOJAT E KLIENTIT: Oksigjenim, PROCEDURA: Bronkoskopi, TRAJTIMI: Oksigjenoterapi.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 38
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
Është përkufizuar si një formulim që përshkruan:• reagimet aktuale,• reagimet potenciale të klientit ndaj një problemi,• sferat e pasurimit te besimit potencial,
Gjatë analizimit dhe sintetizimit diagnostik të të dhënave infermierja me kompetencat e saj përcakton:
• problemet shëndetësore të pacientit,• ndërton diagnozat infermierore, të cilat do të shërbejnë si
bazë për të hartuar planin e ndërhyrjeve.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 39
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
Ndërtohen duke marrë parasysh:
• Shenjat, • Simptomat objektive dhe subjektive, • Faktorëve riskues,
Diagnozat infermierore perfshin 2 etapa:
• Relaksimin e klientit,• Faktoret kontribues ose shkaku i mundshem i ketij
reaksioni.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 40
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
Ështe e përbërë nga 3 elemente:
1. Problemi i klientit (mund te jete real ose potencial)
2. Etiologjia (kerkimi i nje shkaku te ketij problemi),
3. Shenjat (simptoma te dukshme te observushme).
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 41
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
Gabimet diagnostike mund të ndodhin nga:
• Identifikimit jo korrekt të një nevoje,
• Harresa ose mbingarkesa e punës ose kur grupimi i të dhënave është bërë para se të përfundoj vlerësimi,
• Mënyra e formulimit të diagnozës infermierore.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 42
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
Rruga per hartimin e diagnozave infermierore është të:
Nënvizosh te dhenat me te rendesishme,
Hartosh listen me problemet qe i perkasin kujdesit inf.,
Kerkosh shkaqet e problemeve te shfaqura,
Vendos prioritetin e plotesimit te nevojave,
Formuloje nje ose disa diagnoya infermierore
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 43
II – DIAGNOZA INFERMIERORE…
Normat e diagnozes infermierore
• Te formohet diagnoze infermierore me terma qe relaksojne pacintin,
• Te sigurohet qe dy elemente te diagnozes te mos thone te njejten gjë,
• Te evitohet vendosja e nje diagnozae qe nuk orienton infermiern ne nderhyrjet e saj,
• Te pershkruhet nje diagnoze e mundshme derisa evidenca e nje reaksioni nuk eshte e qarte ose faktoret kontribues jane te pa njohur.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 44
III – PLANIFIKIMI
Teoria e nevojave
1. Përcaktimi ose vendosja e prioriteteve 2. Vendosja e qëllimeve3. Përzgjedhja e ndërhyrjeve infermierore 4. Dokumentimi i planit të kujdesjeve
Teoria më e njohur, më e vjetër e nevojave njerëzore është e përshkruar nga Abraham MASLOW
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 45
III – PLANIFIKIMI…
• Planifikimi i kujdesjeve infermierore paraprin aktivitetet e ndërhyrjeve që i përkasin të sëmurit,
• Përcaktohen prioritetet, shqyrtohen problemet e pacientit gjatë fazës së parë të vlerësimit fillestar duke i rradhitur sipas rëndësisë së tyre, nga problemet më urgjente në ato me më pak përparësi,
• Vendosen qëllimet ndërhyrjet duke përcaktuar objektivat së bashku me pacientin, përzgjidhen dhe dokumentohet plani i kujdesit.
• Infermierja merr në konsideratë hierarkinë e nevojave bazë të qenieve njerëzore sipas piramidës së Maslow e Kalish dhe nevojat themelore sipas Virginia Henderson.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 46
III – PLANIFIKIMI…
Modeli MASLOW
Vetë Aktualizimi
Nevojat për vlerësime respekt
Nevojat e përkatësisë dhe dashurisë
Nevojat për siguri
Nevojat fiziologjike
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 47
III – PLANIFIKIMI…
Modifikimi i KALISH për modelin MASLOW
Vetë – Aktualizimi
Respekti – Vetërespekti
Dashuri – Përkatësi – Aftësi
Seksi – Aktiviteti – Zbulimi – E reja në manipulim
Ushqimi – Ajri – Uji – Temperatura – Eleminimi – Pushimi – Menjanimi i dhimbjes
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 48
III – PLANIFIKIMI…
Përcaktimi i objektivave apo rezultateve
• Në ç’shkallë janë korigjuar, modifikuar ose parandaluar reagimet e personit në fazën diagnostikuese
• Duhet të jenë të lidhura me reagimet e njeriut dhe duhet të përqendrohen tek klienti ose pacienti
• Duhet të jenë të qarta e koncize dhe të përshkruajnë sjellje të matshme dhe të observueshme
• Duhet të jetë realistikë, i kufizuar në kohë dhe i përcaktuar bashkë me klientin
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 49
III – PLANIFIKIMI…
Caktimi i ndërhyrjeve të kujdesit infermieror
• Ndërhyrjet e varura• Ndërhyrjet e ndërvarura• Ndërhyrjet e pavarura
Udhëzime për ndërhyrje infermierore
• Të nënshkruhet dhe të vendoset data• Të përfshijë fjalët precize të veprimit• Të rendis aktivitetet specifike për të arritur rezultatet e dëshiruara• Të përcaktohen se nga: kush, çfarë, ku, kur, si, sa shpesh do të
kryhen aktivitetet e identifikuara
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 50
III – PLANIFIKIMI…
Plani i kujdesjeve infermierore është një dokument i drejtuar nga infermierja në një proçes të vazhdueshëm
që përfshin:
• diagnozat infermierore,
• objektivat e kujdesit,
• ndërhyrjet infermierore,
• rezultatet, vlerësimet mbi objektivat pjesërisht, plotësisht, aspak.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 51
III – PLANIFIKIMI…
Plani i kujdesit:
• Krijon një marrëdhënie komunkimi rreth informacionit për pacientin,
• Përmban strategjinë që infermierja dhe ekipi i kujdesit do të përdorin për të përmirësuar problemet e pacientit,
• Është një udhërrëfyes në duart e infermieres që do përshkojë një udhëtim që do të ndjekë punën e pjesëtarëve të ekipit deri në daljen e pacientit nga spitali,
• Ndiqet nga një kontroll i vazhdueshëm dhe mund të pësojë ndryshime pozitive gjatë zbatimit të tij.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 52
III – PLANIFIKIMI…
Aktivitetet e fazes se planifikimit permbajne:
1. Planifikimin e nderhyrjeve infermierore,
2. Dokumentimin e planit.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 53
III – PLANIFIKIMI…
1. Planifikimin e nderhyrjeve infermierore
Nderhyrje infermierore quhet cdo trajtim i bazuar ne gjykimin klinik dhe njohurite shkencore, qe nje
infermier kryen per te permisuar situaten e klientit
• Nderhyrjet infermierore kryhen per te monitoruar gjendjen shendetesore, per te parandaluar, zgjidhur ose kontrolluar nje problem, per te ndihmuar ne kryerjen e aktiviteteve te perditshme ose per te promovuar shendetin optimal dhe pavarsine e klientit.
• Zgjedhja e duhur e nderhyrjeve infermierore per nje klient kerkon njohuri klinike dhe praktike.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 54
III – PLANIFIKIMI…
1. Planifikimin e nderhyrjeve infermierore…
Tipet e nderhyrjeve jane si me poshte:
• Psikomotorike (pozicionimi, aplikimi)
• Psikosociale (mbeshtetje, eksplorim, kurajim)
• Edukues (demostrimi, mesimi, informata kthyese)
• Mirembajtja (kujdesi i lekures, higjena)
• Mbikqyrja (zbulimi i ndryshimeve)
• Inspektimi (stafi mjekesor)
• Social-kulturor (bashkeveprimi me klientin, integrimi i ndryshimeve kulturore ne regjimin e kujdesjeve)
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 55
III – PLANIFIKIMI…
2. Dokumentimi i planit
• Nje plan kujdesi dokumenton procesin e zgjidhjes se problemit,
• Aftesia per hartimin e nje plani eshte kthyer ne nje veprim standart qe pritet te kryhet nga cdo infermier,
• Plani duhet te dokumentohet vetem nga infermieri, që te reflektoje perkujdesjet standarte te percaktuara nga institucioni dhe profesioni.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 56
III – PLANIFIKIMI…
2. Dokumentimi i planit…
Dy jane konceptet baze per hartimin e nje plani:
1. Plani perqendrohet tek klienti dhe infermieri,2. Plani eshte nje proces gradual, i cili evidentohet nga faktoret e
meposhtem:• Mbledhja e te dhenave te mjaftueshme per percaktimin e diagnozave te sakta,• Identifikimi i te pakten nje synimi per cdo diagnoze infermierore,• Per cdo synim duhet te identifikohen rezulatet e pritura,• Cdo nderhyrje duhet te hartohet per te arritur synimin e paracaktuar,• Cdo nderhyrje duhet te mbeshtet ne baza shkencore,• Vleresimi duhet te adresoj cdo synim te arritur, pjeserisht te arritur dhe
totalisht te paarritur
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 57
IV – ZBATIMI
Infermieri/ja përdor 3 faza:• Përgatitja• Ndërhyrja (përmirëson, ruanë dhe mbronë shëndetin e njeriut)
3. Dokumentimi (problemin e njohur, diagnozën qartësuese dhe parashikimeve, KOMPJUTERI)
Përgjegjësia e infermierit/es për burimet e nevojshme për zbatim:• Koha• Personeli • Paisjet
Infermieri/ja duhet të dijë diagnozat infermierore, siq janë:1. Diagnozat reale (përjetimi nga personi në kohën kur është bërë vlerësimi i kujdesit infermieror)2. Diagnozat e mundshme (nuk janë të përjetuara nga personi në kohën e vlerësimit, por që flasin se treguesit janë
të pranishëm dhe problemet mund të shtohen nëse nuk ndërmiren masat e duhura)
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 58
IV – ZBATIMI
• I referohet fazes se veprimit ne te cilin sigurohet kujdesi infermieror,
• Qellimi eshte te siguroje kujdes teknik dhe terapeutik per te ndihmuar ne arritjen e niveli optimal shendetesor te nje klienti,
Aftesite qe duhen per kete faze jane :• Aftesite intelektuale per zgjidhjen e problemeve te ndryshme,• Marrjen e vendimeve,• Edukimin,• Aftesite nderpersonale,• Aftesite teknike.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 59
IV – ZBATIMI …
Rimbledhja e te dhenave
• Gjate cdo takimi me klientin, infermieri mbledh te dhena, kontrollon situaten duke patur vemendje te plote per probleme te mundshme,
• Meqenese gjendja e klientit mund te ndryshoje shume shpejt dhe ne menyre dramatike infermieret profesioniste duhet te jene gjithmone ne gatishmeri per te vene re cdo shenje te dallueshme ose te fshehur,
• Perpara se infermierja te filloj kete plan duhet te sigurohet qe nderhyrjet e planifikuara jane akoma te vlefshme.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 60
IV – ZBATIMI …
Vendosja e prioriteteve
• Meqenese gjendja e nje personi ndryshon vazhdimisht edhe prioritet ndryshojne vazhdimisht,
• Keto prioritete jane percaktuar ne baze te informacionit te marre. Gjate percaktimit te ketyre prioriteteve infermerja rradhit nje sere faktoresh,
• Nje problem primar ka nevoje per nje nderhyrje te menjehershme, por kjo nuk do te thote se problemet e tjera do te anashkalohen,
• Prioritete mund te vihen cdo moment, cdo ore, cdo dite, jave, ose ne periudha me te gjata.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 61
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR
• Percaktohet si gjykimi i efektivitetit te kujdesit infermieror ne permbushjen e qellimeve te caktuara, vleresim ky qe bazohet ne kunderpergjigjen e klientit,
• Kjo faze perbehet nga nje permbledhje e plote dhe sistematike e nderhyrjeve infermierore dhe nga nje vleresim i arritjeve te klientit,
• Nje vleresim kritik mbi keto arritje behet nga te dy palet, klienti dhe infermierja,
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 62
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
• Megjithese paraqitet si nje faze me vete
vleresimi eshte nje proces qe fillon qe ne fazen e pare dhe zhvillohet ne gjithe fazat ne vazhdim,
• Nepermjet ketij procesi infermieri/ja kontrollon se sa te sakta dhe te pershtatshme kane qene veprimet, nderhyrjet, synimet e caktuara,
• Ai/ajo zbulon ndonje gabim te bere gjate fazave te meparshme
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 63
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
Qellimet kryesore te kesaj faze jane:
• Mbledhja e te dhenave objektive dhe subjektive per gjykimin e kujdesit te dhene,
• Egzaminimi i kunderpergjigjes se klientit ndaj nderhyrjeve te bera,
• Vleresimi i permbushjes se synimeve te caktuara ose zgjidhjes se probleme te identifikuara,
• Vleresimi i bashkepunimit dhe perfshirjes se klientit, anetareve te familjes, infermiereve dhe pjeses tjeter te stafit mjekesor ne marrjen e vendimeve te ndryshme shendetesore,
• Monitorimi i kualitetit te kujdesit infermieror dhe efektin e tij ne gjendjen shendetesore te klientit.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 64
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
A. Aftesia e njohjes e standarteve e kujdesit infermieror
• Standartet e kujdesit jane formulime te bera nga organizata infermierore, nga borde mjekesore ose nga institucione shendetesore qe pershkruajne pergjegjesite e profesionit te infermieres/it, per te cilat ato japin llogari,
• Te njohesh keto standarte eshte e nevojshme te vleresohet kujdesi infermieror,
• Keto standarte drejtojne praktiken profesionale dhe sherbejne si strukture per vleresimin e ketyre praktikave.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 65
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
B. Aftesia e njohjes se kunderpergjigjes normale te klientit
• Njohurite e infermierit ne shume subjekte si fiziologji, patologji, biokimi, psikologji, sociologji dhe farmakologji luajne nje rol te rendesishem kur vleresohet kunderpergjigja e klientit.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 66
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
C. Aftesia e njohjes se koncepteve dhe teorive baze
• Konceptet dhe teorite baze sigurojne informacionin qe ndihmon ne vleresimin e planit infermieror.
• Nëse kunderpergjigja e nje klienti perputhet me synimin e formuluar ne baze te kocepteve dhe teorive atehere synimet e procesit infermieror jane arritur.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 67
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
D. Aftesia e monitorimit te efektivitetit te nderhyrjeve infermierore, nevojiten aftesi teknike dhe intelektuale si:
• Teknika intervistuese• Teknika identifikimi fizike dhe funksionale (inspektimi,
palpimi, degjimi) • Njohuri mbi aparaturat,• Teknika interpretimi te te dhenave laboratorike.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 68
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
E. Qenia vazhdimisht ne dijeni per zbulimet klinike
Infermieria perdor vazhdimisht zbulimet e reja per të:
• Permisuar metodat infermierore,
• Vendosur standarte te reja per perballimin e nje problemi,
• Permisimin e nderhyrjeve dhe praktikave infermierore.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 69
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
LLOJET E VLERESIMIT
Vleresimi struktural• Fokusohet ne atributet e ambientit ne te cilin jepet sherbimi
infermieror (aparaturat, stafi menaxherial, raporti inf./klient, etj)
Vleresimi i procesit• Fokusohet ne performancen e infermierit/es,
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 70
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
LLOJET E VLERESIMIT…
Vleresimi i rezultateve
• Fokusohet ne klienti dhe kunderpergjigja e tij ndaj procesit infermieror,
• Grumbullohen të dhënat rreth gjendjes shëndetësore të pacientit,
• Krahasohen të dhënat me rezultatet,
• Vlerësohet ecuria, përmirësimi i gjendjes shëndetësore të pacientit,
• Arritja e rezultateve,
• Rishikimi i planit të kujdesit.
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 71
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
Procesi i vlerësimit përfshin 4 etapa:
1. Grumbullimi i të dhënave rreth gjendjes shëndetësore të pacientit2. Krahasimi i të dhënave të grumbulluara me rezultatet3. Kryerja e një gjykimi rreth progresit të pacientit4. Arritja e rezultateve dhe rishikimi i planit të kujdesit
Grumbullimi i të dhënave
• Biseda me pacientin• Observimi• Ekzaminimi fizik• Rishikimi i dokumenteve
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 72
V – VLERËSIMI PËRFUNDIMTAR…
Rezultati i arritur
Përmban 2 pjesë:1. Diagnozat infermierore janë zgjidhur2. Diagnozat infermierore nuk janë zgjidhur
Kur rezultati nuk është arritur atëherë përfshihen 6 pjesë, si:1. Reagimi i njeriut nuk është i përshtashëm2. Reagimi i njeriut është i përshtatshëm3. Rezultati nuk është i përshtatshëm4. Rezultati është i përshtatshëm5. Faktori i lidhur nuk është i përshtatshëm6. Faktori i lidhur është i përshtatshëm
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 73
Referencat
• Ascroft B., Joensuu M., Kitinoja H., Kurki R., Latvasalo L., Pallaveshi L., Ranta-Ylitalo M. 1999. Individi, Mjedisi, Shëndeti dhe Kujdesjet Infermierore (faqe. 54-72)
• Basha.E, Pula.A, Tomja. A, Bazat e Infermieristikës së Përgjithshme, 2001, Tiranë
• Henderson.V përkthyer nga Basha. E, Parimet themelore të kujdesjeve infermierore, 1997
• Kadesha. K, Menaxhimi i burimeve njerëzore, Vlerësimi, Formimi i vazhdueshëm, 2004
• Laurousse, Mémo, Encyclopédie en 1 volume, Belgique, 2001
• Tushe.M, Formimi profesional, Nga deputues në ekspert, 2005, Tiranë
• http://images.google.com/images?hl=en&q=nursing+proces• www.csub.edu/nursing/csub_model.shtml • www.rhstemphousing.com
Egla KRAJA Procesi i kujdesit infermieror 74
JU FALEMINDERIT