បេចចកេទស ដ

េពតែផអម

ែខ ឧសភ ឆន ២០១២

គេរមងបងហ ញបេចចកវទយេដើមបបេងកើនផលតភពជវញតបនទេនល ប (TSTD — TA 7305-CAM)

រមភកថ

គេរមងបងហ ញបេចចកវទយេដើមបបេងកើនផលតភពជវញតបនទេនល ប (TSTD) ជគេរមងជនយ បេចចកេទស

ែដលផតលសហ-ហរញញបបទនឥតសណងសរមបអនវតត េ យរ ឋ ភបល វ ងឡងដ មលនធៃដគអ- ស នង

ែចករែលកពទធៃន ធរណៈរដឋកេរ នង ធនគរអភវឌ ន ស (េអឌប) ។ ជរ ឋ ភបលកមពជ ចលរមបដភគមន

ែមនជថវក (ធនធនមនស ករយលយបេពញករងរ…) សរមបអនវតតគេរមង។ ធនគរអភវឌ ន ស ជអនក

ចតែចងរបតបតតករផទ ល ជនសមខឲយមច សជនយ ។ គេរមង កពងេធវើករ ក លបងបងហ ញបេចចកវទយកសកមម

នង ផដលេស ពតមនជនបទ េដើមបបេងកើន នង ពរងករបករបភពចណលរបសរគ រកសករខន តតច កនងេខតដ

កពងចម កពងធ េសៀម ប នង បនទ យមនជយ។

គេរមងបនអនវតតកមមវធេធវើបងហ ញបេចចកវទយផលតកមមដ បែនល កនង េខតតកពងចម នង េខតតកពងធ

េ យសហករជមយ រកមហនរគបពជបែនល អសតេវសតសដ អនេធើេណសនណល (East West Seed

International) កនងរបភពកចចសហករភពជៃដគរ ធរណៈ-ឯកជន ។ អនកបេចចកេទសរបសរកមហន បន

សហករជមយមរនតកសកមម េន មមល ឋ នកនងេខតតទងពរ បនអនវតតកមមវធេធវើបងហ ញ នងបណដ ះប ត ល

បេចចកេទសផលតកមមបែនល េ យេរបើវធ រសតបេរង នឱយេធវើអនវតតជកែសដង ( េរៀនបែនលកសករ) ជជ នៗ

មដ កកលលត ស េពញមយវដដដ ។

េសៀវេភែណនបេចចកេទសសរមបកសករ សដព បេចចកេទស េពតែផអម េនះ បនេរៀបចេឡើងេដើមប

ផដលនវចេណះដង នង ចេណះេធវើជកែសដង ដលរគ រកសករ សដព ករ ដ េនះ មបេចចកេទសថម ែដល ច

បនរគបរដវ េពញមយឆន ។ បេចចកេទសថមេនះ ជយ រគ រកសករ ឲយមនរបភពចណលថម ជរបចបែនថមមយ

េទៀត េ យេរបើរបសឱយកនែតអសលទធភពនវធនធនដ-ទក នង ធនធនេផ ងេទៀតែដលរគ រមន ។

ខលម រកនងេសៀវេភែណនបេចចកេទសសរមបកសករេនះ បនេរៀបចេឡើងេ យរកមអនកបេចចកេទសអនវតត

របសរកមហនរគបពជបែនល អសតេវសតសដ សរមបកសករ េ យែផអកេលើជ នអនវតតជកែសដង នង បទពេ ធន

ទទលបនេជគជយកនងករ ដ េនះ រយៈេពលពររដវកនលងមក េនកនងេខតតទងពរ ។ កនងករេរៀបឯក រេនះ

មនករចលរមយងសកមម កនងករផដលគនត នង ករសរមល នងបែនថមខលម របេចចកេទស កដចជ ែផនករចនបថ

សរេសរ នង របរសយទកទងផ ពវផ យ ករកតរ ស បរគបរគងកស ឋ ន នង វភគេសដឋកចចផលតកមម របស

េ ក លវ ងហ អនរបធនរកមទរបក គេរមង នង អនកជនញែផនកេផទរ នង ផ ពវផ យបេចចកវទយ។

ករអនវតតនកមមវធេធវើបងហ ញ នងបណដ ះប ដ ល សតព ករ ដ េពតែផអម មបេចចកេទសថមេនះ ច

ទទលបនេជគជយ េ យ រមនករគរទជបជបនតព ថន កដកន នង បគគលករកមទរបក គេរមង ព េ ក

របក ថវអម របធនសរមបសរមលគេរមង TSTD នង ជអគគេលខធកររង ៃនរកសងកសកមម រកខ របមញ

នង េន ទ នង ពមនទរកសកមមេខតត ទងពរ។

ែខ ឧសភ ឆន ២០១២

ទនកទនងពតមនបែនថម

េ ក លវ ងហ អនកជនញែផនកេផទរ នង ផ ពវផ យបេចចកវទយ ៃនគេរមង TSTD

អេមល : livleanghy@gmail.com

១ ករេរៀបចដ នង េធវើរង • ស តដចករ នង េរ ើសេ ម េចញឱយអស។

• ភជរ សដឲយបនមដឋលអ េហើយ លឱយបនព១០ េទ១៥ៃថង ។ • ភជរដ (េគរកប ឬ េគយនត) ១០ េទ ២០ សងទែមរត។

ករេលើករង កនងករ េពតែផអមជរង កសករ ច ជជរ (រង) មពរ រេបៀប គ េ យរងេទល (១ជរ) នង រង ពរជរ។

ក. រង ពរជរ

- ទទង ១ ែមរត នង បេ ដ យ េទ មលទធភពដ ែតមនគរឱយេលើសព ៥០ ែមរតេឡើយ ពេរពះ

ពបក កនងករ ែថទ ដចជ េរ ចទក េបចេ ម ជេដើម។ - កពស េនរដវរបង ព២០ េទ ៣០សងទែមរត េហើយេនរដវវស ព ៣០ េទ ៥០សងទែមរត - ករ កជ កជ មកសតវែដលពកផយ ឬ កបសត ចនន២គឡរកម េលើៃផទដរង១ែមរតកេរ េន

មចេនល ះចងអរជរទងពរ រចេហើយលបដរគបឲយជតវញ។

រេបៀបេលើករង នងករ កជរទបបត

េរបើែខ ទញតរង េដើមបេចះរេ ដ កន នង េរបើខន តសរមបេចះរេ ដ ពគមពមយ េទគមពមយ

(ចេនល ះគមព ព ៣តក េទ៤,៥តក)

ករេធវើរង េ យេរបើចេបើងរគបរង

២. វធ ដះ

មនេពលេរជើសេរ ើសពជេពត កសករគរែតពនតយពចរ េលើ ៖

ក. ពជធនរទេទនងេក រតបរ ថ នកនងតបន ដះ (សតវលអត នងជមង)

ខ. ពជផតលទននផលខពស (ពជកនបងក ត ដចជពជ អហក របសរកមហន អេវសតសដ អនេធើេណសណល)

គ. ពជែដលមនអរ ដះ ចបព ៨៥%េឡើងេទ។

កសករ ច េពត េ យរគបផទ ល (កនងរេ ដ ) ឬ េបើមនលទធភព េ យកនបណដ ះ ។ បនទ បពេរជើសេរ ើសពជបនេហើយ កសករ ច េ យរគបផទ ល ឬក បណត ះកនជមនសន កនែតរបេសើរ ។ ចេនល ះពគមពមយ

េទគមពមយ គរែតមនចងយ ព ៣៥ សងទែមរត (៣,៥ តក) េទ ៤៥ សងទែមរត (៤,៥ តក) េ យ ក កនង

មយ រេ ត ១េដើម ឬក ១ រគប ។ កសករ គរែតបណត ះកនបរមងទកចនន ព២០ េទ ៣០ ភគរយ ៃនរគបសរប

េដើមបទកជសេនេពលបតេដើម(កនងប) ឬ រគបមនដះលអ។

គរ រងសរមបដ េពតែផអម

ព ៣ េទ ៤,៥តក

៥ តក

១ែមរត

៣. ករែថទ ក. ករ កជបបន (ជគម)

បនទ បព បនេហើយ កសករគរែតយកចតតទក កេលើករែថទ នង កជបបន។ ខងេរកមេនះ ជ

រេបៀបៃនករ កជគម នង ករេរបើរបសជបបន ៖

េនចេនល ះៃនករ កជ កសករចបចរតវបញជទកបបន យងេ ច ស េនៃថងទ ១៣ ឬ ទ១៤ នង

ៃថងទ៣៥ ឬ ៣៧ បនទ បព ក ។

ខ. អនមយ នង ែថទទក

កសកររតវស តេ ម ែដលដះេនកនងចករ នង ពនតយចករេពតឲយបនេទៀងទត។ េនេពលែដលេពត

លត សខពស (ព ១ េទ ១,៥ែមរត) េហើយកសករគរែតកតសលកែផនកខងេរកម ឬ សលកែដលចសៗេចល

េដើមបឲយខយលេចញចលបនលអ នង កតបនថយចននសតវលអតចៃរង ។

ទកជែផនកមយដសខនរបសដ ។ ដចេនះ កសកររតវពនតយដ នង តរមវករទក របសដ េពត ។

ចេពះករផតលទកឲយដ េពត គមនគរតចេពក ឬ េរចើនេពកេទ ពេរពះ ចប ត លឱយេដើមេពត ងបបន។

ចននៃថងៃនករ កជ របេភទជ បរមណជ កែនលង កជ

មនេពល ព ៧ េទ១០ៃថង ជ ២០-២០-១៥ ៥រកម កនង១គមព មយេដើម រទបបត

បនទ បព បន

ព ៧ េទ ១០ៃថង

ជ ៤៦-០-០ (ជ អយេរ ) ១,៥រកម កនង១គមព ចងយ ព០,៥ េទ ១ តក ពគល េពត

(២រនធ កនង១ េដើម)

បនទ បព បន

ព២៨ េទ ៣០ៃថង

ជ ២០-២០-១៥ (ចរះ) ៥រកម កនង១គមព ចងយ ព១,៥ េទ ២,៥តក ពគលេពត

(១រនធ កនង១ េដើម)

បនទ បព បន

ព៤៨ េទ ៥០ៃថង

ជ ២០-២០-១៥ +

ជ ០-០-៦០

១០ រកម កនង១គមព ចងយ ព១,៥ េទ ២,៥តក ពគលេពត

(១រនធ កនង ១េដើម)

រទបបត

មនេពល ១៥ៃថង

មកសតវពកផយ ឬ ក

បសត

២គឡ កនង

១ ែមរតកេរដរង

កបជក ដ លរង

(េពលេរៀបចរង កគរមបរង)

១ កន ល បរពជរ មនទងនរបែហល ១,៥ រកម

េ គសញញ វធករពរ

-េដើមខល/ទប ជងធមម

-មន ន មជេលើេដើម ( ចគល

ឬ ពកក ត លេដើម)

-េកើតេលឿនេនេពលរដវេកត

េហើយេសើម។

-េរបើវធេរ ចរសព ឲយបនសមរសប

-កតេដើម ែដលទទលរងជមងេចល

េ យដត ឬ កបដ ឱយឆង យពចករ។

-េរបើថន ករពរ ដចជ ថន េម កសល

(Metalaxyl) ឬ ថន ពយបលជមងផ តអន

ញញ តឱយេរបើរបសេផ ងេទៀត ែដលមន

របសទធភពខពសជងេនះ។

េ គសញញ វធករពរ

-សលកពណេលឿង

-ឆលងពេដើមមយេទេដើមមយេទៀត

េ យ រខយល នង ទកេភល ង

-េនរដវរតជក ជមងេនះេកើតេលឿន

-េរបើពជែដលធនរទនងជមងេនះ

-កត ឬ ដកេដើម ែដលមនជមងេចល េ យដត ឬ កបដេចល ឱយ

ឆង យពចករ។

-េរបើថន ករពរដចជ េម កស ឬ ថន ពយបលជមងផ តអនញញ តឱយេរបើរបសេផ ងេទៀត ែដលមនរបសទធភពខពសជងេនះ។

៤. ជមង នង សតវលអត េកើតេលើដ េពត

ក. ជមង នង វធករពរ

ក១. ជមងទេលឿងសលក

ក២. ជមងរលយេដើម (Phythium Stalk Rot)

ក៣. ជមង រ កដេបេដើម (Banded Leaf & Sheath Blight)

ខ. សតវលអត នង វធកចត

ខ១. ដងកវកតសលក (Cut Warm )

ដងកវេនះ បផល ញសលក នង ែផនកៃនែផល (សកេពត)។ ទហរនធបផល ញ េនេលើសលក កនែតធ េហើយ ករលត របសេដើម

េពត មនលកខណៈយត។

វធកចត

- កតេចលនវែផនកែដលបផល ញេចល េ យដត ឬ កបេចលកនងដ ឱយឆង យពចករ។

- ភជរដឲយបនេរជ

- េរបើអនទ កសអត ថងពណេលឿង

- េរបើរបសថន ពលកសកមម ដចជ ៖

ថន កល នរ នលរបល Chloranthraniliprol, អនដកហ កប Indocxacarb, សភេមរទន

cypermethrin, េមតមល methomyl នង ហវរបនល fipronil។

េ គសញញ វធករពរ

- ចបេផតើមេឡើងពថន ងេទមន (េធវើឲយកែនលងេកើតជមង

មនលកខណៈសងត េហើយេរក ម)។

- រក ល លបនរគបេពលេវ នង កនងរគប

លកខខណឌ ទងអសៃនបរ ថ ន

-េរបើពជែដលធនរទ

-កតសលក នងកែនលងែដលទទលរងេចល េហើយដត ឬ

កបដេចល ឱយឆង យពចករ េនេពលេឃើញមនជមងេកើត

តចដបង

-េរបើថន ករពរ ដចជថន បណមល, កបន សម, ឌហវណក ហ ល ឬ ថន ពយបលជមងផ តេផ ងេទៀត ែដល

មនរបសទធភពខពសជងេនះ។

ដងកវកតសលក េមអេបដងកវកតសលក

ខ២. ដងកវសរងេចះេពត( Asian Corn Bore)

៥. កររបមលផល

េពតែផអម ចរបមលបនរយៈេពល ៦៥ េទ ៧៥ ៃថង បនទ បព រគប (េសើមផអ ប) ។ មធមម កនង ១ េដើម

ចរបមលផល បន១ ែផល ។ កសករ ចទកពរែផល

កនង ១ េដើម បែនតែផលមនសវធ។

េ គសញញ វធកចត

- កនញស េហើយសទលះពគល េទធង

- បផល ញរគបកែនលងៃនេដើមេពត (ធង សលក

េដើម ែផល នង ផក )

- កតេចលនវែផនកែដលបផល ញេចល ឬ ចបដងកវេ យៃដ

េហើយដត ឬ កបេចល ឱយឆង យពចករ។

- ភជរដឲយបនេរជ

- េរបើអនទ កសអត ពណេលឿង នង អនទ កេភលើង

-េរបើរបសថន ពលកសកមម ដចជ ថន កល នរ នលរបល

Chloranthraniliprol, អនដហ កប Indocxacarb,

យភេមរទន cypermethrin, េមតមល methomyl នង

ហវរបនល fipronil ។

េមអេបដងកវេចះេពត

ដងកវេមអេបេចះេពត

៦. ករកតរ ចណលច យផលតកមម នង វភគេសដឋកចច

៦.១. ករកតរ ច យចណលផលតកមម

ករកតរ ទកនវតរេលខនច យចណល មន រៈសខន ស ។ មន េហតផលជេរចើន ែដលេគ

ចបចរតវកតរ ជរបច ពច យចណលផលតកមម ។ េហតផលចបងមយចនន មនដចជ៖

របសនេបើគម នករកតរ ពអវែដលរតវបនច យ េហើយអវែដលបនចណលេនះេទ េយើងនងមន ចដង

បនេទ ថេតើ មខជនញ (ដចជ ករ បែនល) របសេយើង ខត ឬ ចេណញ? ចរចងចថ ករទទលបនរបកចណល លៃថង មនមននយថ េយើងបនទទលរបកចេណញេនះេទ ។

របសនេបើេយើងដងចបសពមខច យ នង មខចណលចបស ស េយើង ចរះរកវធេដើមប រគបរគងជនញ

ឲយបនកនែតលអ កនែតបនចេណញេរចើន។

កណតរ ចរតវេរបើរបសសរមបេធវើែផនករច យេនេពលអនគត ពេរពះេយើង ចដងពតៃល នង

ធនធនែដលរតវច យ ។

េគលេ ចបងៃនេធវើជនញ ឬ ផលតកមមអវមយ គរកបនចេណញ នង កនែតចេណញេរចើន ។ របក

ចេណញ ជ ផលសង (ឬ ភពខសគន ជវជជមន) រ ង រ កចណល (បនមកពករលកផលតផល ឬ េស កមម) នង

រ កច យទងអស ។ ច យ ចែបងែចកជ ២ របេភទ គ ៖

(១) ច យេថរ (មនែរបរបល*) គជ ច យមលធន ែដលេរបើមយ រមនខច ឬ មនអស ដចជ ដ

សណង ឃល ង សភរៈ ងសងេរទើងរតសក ធងេរ ច មសនបមទក របពនធេរ ចរសពដណកទក េ ងបណដ ះ

ផ ត រទងមន េរគ ងចរក…… ែដលមនតៃល (រតវកតរេ ះ) ជរបច េទះជមនករផលត ឬក គម នករផលត

កេ យ ។ េ យ រឧបករណ នង សមភ រៈ កនងមខច យមនែរបរបល ទងេនះ ចេរបើបនេរចើនដង (េរបើមដង

មនអស) េហើយ ចេរបើេនកនងផលតកមម រេរកយៗ បនេទៀតេនះ េគរតវគតរេ ះ ជេរចើន រ/ដង ។ ករ

កណតចនន ររេ ះៃថលឧបករណ នង សមភ រៈ កនងរបេភទច យេថរេនះ ចគតបនេរចើនែបប ដចជ ម

ចនន រ (ដង) ផលតកមម ម យកល (រយៈេពល) ចេនេរបើបនរបស …… ។

* មនែរបរបល បននយថ៖ េនេពលទញ ឬ ងសងេហើយ (គថ បនច យេហើយ) េទះបបនេរបើ ឬ មនបនេរបើកដ សរមបករផលតទនញ(ផលតផល)អវមយ កេ យ កគណភព (គថ កល យបនតចមដងៗ េទជរបសចស សកេរចរល…… ) េហើយ តៃលរបស នងរតវបតបងបនតចមដងៗ េទ មេនះែដរ។

(២) ច យែរបរបល គជរបេភទច យជកែសដងសរមបករផលតមខផលតផល ឬ េស កមមអវមយ។

ករច យរបេភទេនះ រមមន វតថធតេដើម ដចជ រគបពជ ជ ថន កេបរស ករេរៀបចដ ៃថលបមទកេរ ចរសព

ពលកមម…… ែដលរតវករ ចបចសរមបផលតរបស ឬ ផលតផលអវមយ (ដចជ បែនល ផ តចេបើង េពត សែណដ ក

មន រជក……) ។

េដើមបឲយដងចបស ថេតើេគលេ េជគជយជនញ សេរមចបនរតម េនះ េគរតវករពតមនជចបច

ែដលមន ចរកបន េរកពករកតរ ជរបច នង បនរតមរតវរបសេយើង េនះេឡើយ ។ ករកតរ ចេផដ តេលើកររបមលពតមនចបច សរមបវភគច យ នង ចេណញ នង តរមងទសមខរបរ ឬ ផលតកមម មេពល

េវ ឲយចេឆលើយតប មតរមវករទផ រ នង េទអនគតខងមខ ។ ខងេរកមេនះ ជទរមងកតរ គរ មញញមយ

ែដលកសករ (អនក បែនល) ចេរបើសរមបកតរ ច យ ចណលរបសខលន ។ ក. ងច យ

ខ. ងចណល

េឈម ះផលតកមមៈ………………………………………

ៃថងចបេផដើមផលតកមមៈ…………………………………

ៃថងបញចបផលតកមមៈ………………………

ល.រ មខច យ ឯក ចនន តៃល ១ឯក ទករបកសរប

េឈម ះផលតកមមៈ………………………………………

ៃថងចបេផដើមផលតកមមៈ…………………………………

ៃថងបញចបផលតកមមៈ………………………

ល.រ មខចណល ឯក ចនន តៃល ១ឯក ទករបកសរប

៦.២. ងគរ សរមបវភគច យចណលផលតកមមដ បែនល

កសករៈ េនៈ

ដ ៈ (រតសកេរទើង) ពជៈ

ៃថងចបេផដើមៈ ៃថងរបមលផលៈ

ៃផទដៈ (ែមរតកេរ) ចននេដើមៈ

បរយយ ឯក ត

ចនន

ឯក ត

តៃមល ១

ឯក ត

ទករបក

សរប

ចនន រ

រេ ះ

របកសរប ១ រដវ (េរៀល)

១-ចណល

ក-របកចណលែដលលកបន គឡរកម ខ-មនែមនជរបកចណល(ហប) គឡរកម

ចណលសរប A ២ក-ច យែរបរបល

កមល ងពលកមម (សរប ១វដដ ដះ) ៃថង (ឬ េមង) រគបពជ កញចប ជគម សរបរម ជធមមជត គឡរកម

ជទកជនយលត ស កញចប ថន កចតជមងផ ត សរបរម ថន កចតសតវលអត សរបរម មសនបមទក េរបងែដលេរបើ អនទ កចបសតវលអត ឈត

សរបច យ ែរបរបល (TVC)

៣ក-ចេណញ េធៀប ច យែរបរបល ២ខ-ច យមនែរបរបល/េថរ េកសបល សទចរគបដរង ែមរត បេងគ លច រ/េរទើង េដើម ែខ េរទើង គឡរកម ថសបណត ះកន ថស

ស ញេរទើង ដ សរបច យមនែរបរបល េថរ (TFC)

២គ-ច យសរប (TC = TVC+TFC) TC

៣ខ-ចេណញ េធៀប ច យសរប (TC) B

ៃថលេដើម ១ គឡ (េរៀល) = TC / A ចេណញ ១ គឡ (េរៀល) = B / A